PROGRAMA 2008 Fondacija

PROGRAMA 2008
1
Fondacija
Institut
otvoreno
op[testvo
- Makedonija
Iz dava~
Fondacija Institut otvoreno op[testvo
- Makedonija
Bul. Jane Sandanski 111
P.F. 378, 1000 Skopje
Republika Makedonija
Tel. ++3892/2444-488
Faks. ++3892/2444-499
osi@soros.org.mk
www.soros.org.mk
Za izdava~ot
Vladimir Mil~in
CIP - Katalogizacija vo publikacija
Narodna i univerzitetska biblioteka
“Sv. Kliment Ohridski”, Skopje
Urednik
Marijana Ivanova
Dizajn i pe~at
Reprint, Skopje
061.27(497.7)”2008”(083.9)
PROGRAMA 2008 / Fondacija Institut
otvoreno op[testvo - Makedonija ;
(urednik Marijana Ivanova). - Skopje :
Fondacija Institut otvoreno op[testvo Makedonija, 2008. - 74 str. ; ilustr. ; 15 sm
Tira`: 1000
Skopje, fevruari 2008 godina
Pe~ateno na reciklirana hartija
ISBN 978-9989-185-60-1
a) Fondacija Institut otvoreno op[testvo Makedonija - 2008 - Programi
COBISS.MK-ID 71887626
2
SODR@INA
5 Predgovor
7 Misijata na FIOOM
7 Misijata na IOO
7 Xorx Soros
8 Partneri i donatori
11 Kontakti i organizacija
15 Vidovi programi, kako da se prijavite
16 Proces na donesuvawe odluki
Programi i proekti
17
• Procena na potencijalot za dobro upravuvawe vo Makedonija
23
• Obrazovanie
31
• Informacii
35
• Javno zdravstvo
41
• Ekonomski reformi
45
• Mediumi
49
• Reforma na javna administracija
55
• Pravo
59
• Istok-Istok: Prekugrani~ni partnerstva
65
• Gra\ansko op[testvo
3
4
PREDGOVOR
Identitet, istorija, integracija, inkluzija, informacii
Vo noemvri 2007 godina FIOOM ja odbele`a 15-godi[ninata od svoeto osnovawe i rabotewe. Vo
duhot na svoeto dosega[no anga`irawe vo gradeweto otvoreno op[testvo vo Makedonija vo izminative decenija i pol, FIOOM svojot jubilej go odbele`a rabotno, organiziraj]i niza nastani vo
"mesecot na otvorenoto op[testvo".
Pette "I": identitet, istorija, integracija, inkluzija i informacii bea crvenata ni[ka [to gi
povrzuva[e nastanite so koi se odbele`a jubilejot istovremeno najavuvaj]i gi oblastite vo koi
FIOOM fokusirano ]e raboti vo naredniot period.
Vo ramkite na ovie oblasti bea organizirani ekskluzivni nastani, koi privlekoa golem javen
interes. Masovnoto prisustvo na obi~ni gra\ani, studenti, stru~waci, nevladini organizacii,
diplomati i novinari na izlo`bata "Otpretani svedo[tva" (nevoobi~aeno, li~no svedo[tvo za
istorijata preku karti~ki i pisma od makedonski vojnici od Prvata svetska vojna), na promocijata
na knigata "Balonot na amerikanskata nadmo]" od Xorx Soros, na debatata "Drugoto lice na istorijata", na pretstavuvaweto na rezultatite od istra`uvaweto "Kolku e inkluzivno makedonskoto
op[testvo?" i na drugite nastani be[e potvrda deka FIOOM se dvi`i vo vistinska nasoka fokusiraj]i se na oblastite [to se va`ni, aktuelni i od vitalen interes za sovremenoto makedonsko
op[testvo.
I vo svojata strategija za 2008 godina, FIOOM gi predvide prioritetite [to ]e gi sproveduva
preku svoite programski oblasti, a koi gi sledat ovie, kako i drugi va`ni pra[awa na makedonskoto op[testvo:
1. Zabrzuvawe na procesot na integracija na Makedonija, preku:
• analiza i promocija na potencijalot za dobro upravuvawe na javnite institucii;
• zacvrstuvawe na ulogata na gra\anskoto op[testvo kako nabquduva~ na transparentnosta i na
ot~etnosta na vlasta;
• poddr[ka na procesot na decentralizacija i razvoj na lokalnata demokratija.
2. Integracija na Romite i na socijalno marginaliziranite grupi preku:
• pozitivna intervencija za podobruvawe na statusot na Romite vo oblastite: obrazovanie,
zdravstvena za[tita, pravo, gra\ansko op[testvo i ekonomski reformi;
• podobruvawe na politikata i na praktikata za vklu~uvawe na op[testveno marginaliziranite
grupi.
5
3. Namaluvawe na jazot me\u mladite i otvorenoto op[testvo preku ponuda na alternativen prostor, sodr`ini i poddr[ka na op[testvenata akcija na mladite.
Sledej]i go ovoj strate[ki pristap, FIOOM i natamu ]e ja ostvaruva svojata misija: Vnatre[na integracija na makedonskoto op[testvo kako preduslov na integracija vo Evropskata unija.
6
Misija na FIOOM
Za Xorx Soros
Vnatre[na integracija na Makedonija, kako preduslov za integracija vo Evropskata unija.
Xorx Soros e roden vo Budimpe[ta, Ungarija, vo
1930 godina. Vo 1947 godina emigrira[e vo
Anglija kade [to gi zavr[i studiite vo
Londonskata [kola za ekonomija (London School of
Economics) i se zapozna so deloto na filozofot
Karl Poper. Vo 1956 godina Soros se preseli vo
SAD kade [to go osnova Me\unarodniot investiciski fond - Grupata Kvantum (Quantum Group).
Vo 1979 godina Soros ja osnova svojata prva
fondacija - Fondot otvoreno op[testvo vo
Wujork, dodeka prvata isto~noevropska fondacija ja osnova vo 1984 godina vo Budimpe[ta.
Denes ja finansira mre`ata fondacii, koi
funkcioniraat vo 31 zemja od Sredna i Isto~na
Evropa, porane[niot Sovetski Sojuz, Centralna
Azija, kako i Ju`na Afrika, Haiti, Gvatemala i
SAD. Ovie fondacii imaat za cel da gi gradat i
odr`uvaat infrastrukturata i instituciite na
otvorenoto op[testvo.
Osven golemiot broj objaveni napisi za politi~kite i ekonomskite promeni vo Isto~na
Evropa i vo Sovetskiot Sojuz, Soros e avtor i na
nekolku knigi: The Alchemy of Finance, 1987 godina; Opening the Soviet System, 1990 godina;
Underwriting Democracy, 1991 godina; Soros on
Soros: Staying Ahead of the Curve, 1995 godina;
The Crisis of Global Capitalism, 1998 godina, The
Bubble of American Supremacy, 2004 godina, i
najnovata, The Age of Falliability, 2006 godina.
Za negovite napori da go promovira i poddr`uva otvorenoto op[testvo vo svetot, Soros e
proglasen za po~esen doktor na univerzitetite
Jel i Oksford, na Novata [kola za socijalni
istra`uvawa i na Ekonomskiot univerzitet vo
Budimpe[ta. Xorx Soros e i dobitnik na Laurea
Honoris Causa, najvisokata po~est na Univerzitetot vo Bolowa, Italija.
Misija na IOO
Institutot otvoreno op[testvo (IOO) e privatna fondacija, so sedi[te vo Wujork, koja dava
grantovi i vodi operativni programi. Raboti
kako centrala na mre`ata organizacii za
otvoreni op[testva-grupa avtonomni fondacii
i organizacii vo pove]e od 50 zemji vo svetot.
Ovaa mre`a realizira [irok spektar inicijativi naso~eni kon promocija na otvorenoto
op[testvo preku vlijanie vrz politikite na
vlastite i preku poddr[ka na sektorite obrazovanie, mediumi, javno zdravstvo, ~ovekovi prava
i `enski prava, kako i na op[testvenata, pravnata i ekonomskata reforma. So cel da gi namali
i spre~i negativnite posledici od globalizacijata, mre`ata nastojuva da go neguva globalnoto
otvoreno op[testvo preku zgolemuvawe na
sorabotkata so drugite nevladini organizacii,
so vladite i so me\unarodnite institucii.
IOO e osnovan vo 1993 godina od strana na
investitorot i filantrop Xorx Soros, so cel da
gi poddr`uva negovite fondacii vo Sredna i vo
Isto~na Evropa i vo porane[niot Sovetski
Sojuz. Ovie fondacii, od 1984 godina navamu,
bea osnovani za da im pomognat na porane[nite
komunisti~ki zemji da go prebrodat procesot na
tranzicija kon demokratijata. Mre`ata go zgolemi svojot geografski opfat i sega vklu~uva fondacii i inicijativi vo Afrika, Sredna Azija i
Kavkaz, Mongolija, Jugoisto~na Azija, Turcija,
Latinska Amerika i vo Soedinetite Amerikanski Dr`avi. IOO, isto taka, poddr`uva selektirani proekti i vo drugite delovi na svetot.
7
PARTNERI I DONATORI
DOMA{NI
Dr`avni institucii i organizacii
• Biro za razvoj na obrazovanieto
• Generalen sekretarijat na Vladata na RM
• Direkcija za za[tita na li~nite podatoci,
Skopje
• Ministerstvo za vnatre[ni raboti
• Ministerstvo za obrazovanie i nauka
• Ministerstvo za pravda
• Ministerstvo za trud i socijalna politika
• Ministerstvo za finansii
• Op[tina Bitola
• Op[tina Bogoviwe
• Op[tina Gevgelija
• Op[tina Debar
• Op[tina Kavadarci
• Op[tina Karbinci
• Op[tina Kumanovo
• Op[tina Ohrid
• Op[tina Oslomej
• Op[tina Probi[tip
• Op[tina Peh~evo
• Op[tina Strumica
• Op[tina Tetovo
• Op[tina ^u~er Sandevo
• Op[tina {tip
• Op[tina {uto Orizari
• Pedago[ki fakultet, Bitola
• Pedago[ki fakultet "Goce Del~ev", {tip
• Pedago[ki fakultet "Sv. Kliment Ohridski",
Skopje
• Praven fakultet "Justinijan I", Skopje
• Prirodno-matemati~ki fakultet, Skopje
• Prirodno-matemati~ki fakultet, Tetovo
•
•
•
•
•
Univerzitet na Jugoisto~na Evropa, Tetovo
Fakultet za dramski umetnosti, Skopje
Filozofski fakultet, Skopje
Filolo[ki fakultet "Bla`e Koneski", Skopje
Fakultet za humanisti~ki nauki i umetnosti,
Tetovo
• {kola za javno zdravstvo, Medicinski fakultet, Univerzitet "Sv. Kiril i Metodij",
Skopje
Nevladini organizacii
•
•
•
•
•
•
Arka, Kumanovo
Vrama si, Kumanovo
Gra\anska platforma na Makedonija, Skopje
Dendo vas, Skopje
Zdru`enie na mladi pravnici, Skopje
ZELS - Zdru`enie na edinicite na lokalna
samouprava, Skopje
• Zdru`enie za razvoj i aktivizam "Akva",
Struga
• Zdru`enie na finansiski rabotnici na
lokalna samouprava, Veles
• Zdru`enie na novinari, Skopje
• Izbor, Strumica
• Koalicija "Site za pravi~no sudewe", Skopje
• Kham, Kumanovo
• Makedonski centar za me\unarodna sorabotka
- MCMS, Skopje
• Pomo[ za hendikepirani i siroma[ni,
Prilep
• Son~ogledi, Skopje
• Fondacija "Horizonti", Skopje
• Fokus - Fondacija za lokalen razvoj i
demokratija, Veles
• Habitat Makedonija, Skopje
• Centar za demokratski razvoj, Tetovo
• Centar za gra\anski inicijativi, Skopje
8
• Centar za institucionalen razvoj - CIRA,
Skopje
• Centar za razvoj na mediumi, Skopje
• Centar za poddr[ka na zaednicata, Resen
• Centar za odr`liv razvoj na zaednicata,
Ki~evo
• Centar za odr`liv razvoj "Porta", Gevgelija
Osamostoeni organizacii
•
•
•
•
•
Akcija zdru`enska, Skopje
Detski teatarski centar, Skopje
Ekonomsko obrazovanie za mladi, Skopje
Zaedni~ki vrednosti, Skopje
Informativen centar za gra\ansko op[testvo, Skopje
• Istra`uva~ki centar za rodovi studii, Skopje
• Makedonski centar za evropsko obrazovanie MCET, Skopje
• Mladinski obrazoven forum - MOF, Skopje
• Multimedija, Skopje
• Romski kulturen i edukativen centar
"Darhija", Skopje
• Fondacija za obrazovni i kulturni inicijativi "^ekor po ~ekor", Skopje
• Fondacija "Metamorfozis", Skopje
• Fondacija "Pretpriema~ki servis za mladi",
Skopje
• HOPS, Skopje
• Centar za sovremena umetnost, Skopje
Po ran e[ni c entr i za po ddr [ka n a NV O:
• Regionalen centar za zastapuvawe, Del~evo
• Regionalen centar za odr`liv razvoj,
Gevgelija
• Regionalen centar za odr`liv razvoj ,
Kratovo
• Fondacija za razvoj na lokalnata zaednica,
{tip
• Fondacija za poddr[ka i razvoj, Prilep
• Centar za lokalen razvoj "Antigonea",
Negotino
• Centar za razvoj na zaednicata, Ki~evo
9
Delovni organizacii
• Centar za delovna sorabotka, Skopje
• Izvozna i kreditna banka, Skopje (IK Banka)
STRANSKI
Ambasadi, institucii i
me\unarodni organizacii
• Ministerstvo za nadvore[ni raboti na
Avstrija
• Razvojna banka na Sovetot na
Evropa/Norwegian Trust Account, Pariz,
Francija
• Delegacija na Evropskata komisija vo
Republika Makedonija
• Evropska agencija za rekonstrukcija - EAR
• Evropska komisija, Brisel, Belgija
• Ministerstvo za nadvore[ni raboti na
Norve[ka
• Organizacija za bezbednost i sorabotka vo
Evropa - OBSE
• Ambasada na Kralstvoto Holandija vo
Republika Makedonija, Skopje
• {vajcarska agencija za razvoj i sorabotka SDC
• Agencija za me\unaroden razvoj na SAD USAID
• Svetska banka, kancelarija vo Skopje
• Norve[ka narodna pomo[, Oslo, Norve[ka
• Partnerski fondacii za lokalen razvoj FPDL, Bukure[t, Romanija
• Detska fondacija Pestaloci, Trogen, {vajcarija
• Romski obrazoven fond - REF, Budimpe[ta,
Ungarija
• {vedski helsin[ki komitet, Stokholm,
{vedska
• Proekt za me\unaroden buxet, Va[ington, SAD
Nevladini organizacii
• Zdru`enie za promocija na vklu~enosta /
Udruga za promicanje inkluzije, Zagreb,
Hrvatska
• Centar za demokratija i pomiruvawe na
Jugoisto~na Evropa, Solun, Grcija
• Fondacija Kulturno nasledstvo bez granici,
Stokholm, {vedska
• Mre`a za zastapuvawe za slobodata na
informiraweto
• Fondacija Kral Boduen, Brisel, Belgija
10
PROGRAMI I PROEKTI
KONTAKTI I
ORGANIZACIJA
Pr oc ena na pot enc ijalo t z a d ob ro upr avuvawe
na Maked on ija
Fondacija Institut otvoreno op[testvo Makedonija (FIOOM)
Bul. Jane Sandanski 111, Skopje
P.F. 378
Republika Makedonija
tel. 02/ 2444-488;
faks 02/ 2444-499
osi@soros.org.mk
www.soros.org.mk
Slavica Inxevska, rakovoditel na programata
Nevenka Rosomanova, koordinator na proektot, lok. 126, rneven@soros.org.mk
Aleksandar Markovski, administrator na
programata i poddr[ka za istra`uvawe,
lok. 200, amark@soros.org.mk
Igor Krstevski, IT poddr[ka, lok. 227,
igorkrst@soros.org.mk
Upraven odbor
Ob razo vani e
Gordana Duvwak, pretsedatel
Goce Todorovski
Mabera Kamberi
Mersel Biqali
Miru[e Hoxa
Nikola Tupan~eski
@arko Trajanovski
Spomenka Lazarevska, programski direktor,
lok. 150, slazare@soros.org.mk
Suzana Pecakovska, koordinator na programa,
Obrazovanie na Romi, Visoko obrazovanie,
lok. 190, specako@soros.org.mk
Teodora Ajanovska-Gligorova, koordinator
na proekt, Obrazovanie na Romi, lok. 220,
tajan@soros.org.mk
Eliza Abazovska, asistent na proekt,
Obrazovanie na Romi, lok. 106,
misha@soros.org.mk
Denis Durmis, asistent na proekt,
Obrazovanie na Romi, lok. 107,
ddenis@soros.org.mk
Darko Bo`inovski, asistent na proekt,
Obrazovanie na Romi, lok. 107,
schass@soros.org.mk
Senad Mustafov, koordinator na proekt,
Romaversitas, tel. 02/ 3296-142,
smustafov@romaversitas.edu.mk
Men axmen t
Vladimir Mil~in, izvr[en direktor,
lok. 155
Slavica Inxevska, zamenik na izvr[niot
direktor za zaedni~ki programi; Programa
Istok-Istok: Partnerstvo preku granicite,
lok. 105 sindzev@soros.org.mk
Zoran Cali, administrativen direktor,
lok. 104, zcali@soros.org.mk
11
Ram~o Kundevski, asistent na proekt,
Romaversitas, tel. 02/ 3296-142,
rkundevski@romaversitas.edu.mk
Nata[a An\eleska, koordinator na programa,
Kreativna nastava i u~ewe, lok 160,
nangeles@soros.org.mk
Ana-Marija Bran\olica, koordinator na
proekt, Kreativna nastava i u~ewe, lok. 268,
brangjol@soros.org.mk
Vlatko Petru[evski, asistent na proekt,
Kreativna nastava i u~ewe, lok. 268,
vpetrus@soros.org.mk
Kristina Tasevska, asistent na proekt,
Kreativna nastava i u~ewe, lok. 151,
ktasev@soros.org.mk
Pakize Banu[eva, koordinator na proekt,
Alijansa za vklu~uvawe na Romite vo
obrazovanieto, lok. 114, tel. 02/ 2447-050,
bpakize@soros.org.mk
Nevsija Demir, asistent na proekt, Alijansa za
vklu~uvawe na Romite vo obrazovanieto, lok.
282, tel. 02/ 2447-009, ndemir@soros.org.mk
Nadica Stambolxioska, asistent na proekt,
Alijansa za vklu~uvawe na Romite vo obrazovanieto, lok. 123, nstambol@soros.org.mk
Maja Trajanovska, rakovoditel na proekt,
Ednakvi mo`nosti vo obrazovanieto za decata
Romi, lok. 140, mtrajan@soros.org.mk
Miodraga Stefanovska, koordinator na
proekt, Ednakvi mo`nosti vo obrazovanieto za
decata Romi, lok. 129, mstefan@soros.org.mk
Sabina Mustafa, asistent na proekt, Ednakvi
mo`nosti vo obrazovanieto za decata Romi,
lok. 117, smustafa@soros.org.mk
Irena Balova, koordinator na proekt, finansii i nabavki, Ednakvi mo`nosti vo obrazovanieto za decata Romi, lok. 129,
ibalova@soros.org.mk
In fo rm aci i
Bardil Ja[ari, koordinator na programa, tel.
02/ 3109-325, bjasari@soros.org.mk
Javn o zdr avstvo
Slavica Inxevska, supervizor na programata
Suzana Velkovska, koordinator na programa,
Mentalno zdravje, tel. 02/ 2403-804,
suzana.velkovska@soros.org.mk
Nahida Zekirova, proekten koordinator,
Zdravjeto na Romite, tel. 02/ 2454-842,
nahida.zekirova@soros.org.mk
Eko no ms ki r efo rm i
Zoran Cali, rakovoditel na proekt
Milica Srdanovi], koordinator na programa,
lok. 115, msrdan@soros.org.mk
Marijana Ivanova, koordinator na programa,
@ivo nasledstvo, lok. 127,
mivanova@soros.org.mk
Medi um i
Violeta Gligoroska, koordinator na
programa, lok. 118, vgligoro@soros.org.mk
Refo rm a n a javn ata admi ni str aci ja
Fani Karanfilova-Panovska, koordinator na
programata, lok. 113, fkaranf@soros.org.mk
Kire Milovski, asistent na proekt, lok. 113,
kmilovski@soros.org.mk
12
P r avna p ro gram a
Boris {arkovski, koordinator na proekt,
Forumi vo zaednicite, bsarko@sonet.com.mk
Vesna {kortova, moderator, Forumi vo
zaednici, vskortova@sonet.com.mk
Neda Korunovska, koordinator na programa,
lok. 188, 02/2447-092, nkorun@soros.org.mk
Dan~e Danilovska, koordinator na proekt,
Sloboden pristap do informacii, lok. 226,
ddani@soros.org.mk
Nada Naumovska, koordinator na proekt,
Pribli`uvawe na zakonodavstvoto, lok. 116,
nnade@soros.org.mk
@iveew e vo mul tiet ni~ka s red in a - gr a\ani so
ednakvi pr ava, mo `no sti i za[ tit a
Is tok- Isto k: P ar tner st vo p reku gran ic ite
Slavica Inxevska, koordinator na programata, lok. 105, sindzev@soros.org.mk
Aleksandar Markovski, asistent na programata, lok. 200, amark@soros.org.mk
G ra\an sko op [tes tvo
Bul. Jane Sandanski, 26/II/1 i 2, Skopje
Tel: ++3892/2403-010, 02/ 2403-009
Sun~ica Kostovska - Petrovska, programski
direktor, menaxer na proekti Partnerstvo
preku granicite, @iveewe vo multietni~ka
sredina - gra\ani so ednakvi prava, mo`nosti i
za[tita i Forumi za zaednicite
++3892/2403-009, skost@soros.org.mk
Qupka Bakarxieva, koordinator, Mladinski
proekti 02/2403-009, ljbakar@soros.org.mk
Sara Demiri, koordinator na proekt, Istorija
i apokrifi - demitologizacija na 2001 godina,
tel. O2/ 2403-010, sdemiri@soros.org.mk
Qubi[a Angelovski, asistent i logistika,
Forumi vo zaednicite, tel. 02/ 2403-010,
ljangel@soros.org.mk
13
Adrijana Trendova, koordinator na proekt,
02/ 2403-010, atrend@soros.org.mk
Stefan Stefanov, asistent na proekt, finansii, lok. 125, sstefan@soros.org.mk
Tamara }orto[eva, asistent na proekt,
02/ 2403-010, ktamara@soros.org.mk
Daniela Nastevska, asistent na proekt, tel.
02/ 2403-009, daniela.nastevska@soros.org.mk
Elizabeta Risteska, lokalen koordinator,
Ki~evo, 045/ 224-059, bristeska@sonet.com.mk
Aleksandar Ribaroski, lokalen koordinator,
Prilep, 048/ 418-319,
aribaroski@sonet.com.mk
Nevenka Longurova-Girova, lokalen koordinator, {tip, 032/ 383-116,
nlongurova@sonet.com.mk
Dim~e Velev, lokalen koordinator, Veles,
043/212-450, dvelev@sonet.com.mk
{uip Marku, lokalen koordinator, Debar,
046/835106, smarku@sonet.com.mk
Tereza Filobok, lokalen koordinator,
Del~evo, 033/411-423, tfilobok@sonet.com.mk
Katica Haxi-Nikolova, lokalen koordinator,
Gevgelija, 034/218-935,
khadzinikolova@sonet.com.mk,
Borjan~o Micevski, lokalen koordinator,
Kratovo, 031/481-542,
bmicevski@sonet.com.mk
Roza Janevska, lokalen koordinator, Negotino,
043/371-152, rjanevska@sonet.com.mk
Engin Bahtijar, lokalen koordinator, Resen,
047/454-570, ebahtijar@sonet.com.mk
Arbre[a Vla[i, lokalen koordinator, Struga,
046/782-465, avlashi@sonet.com.mk
Mitko Nikolov, lokalen koordinator,
Strumica, 034/326-831,
mnikolov@sonet.com.mk
Branko Zoksimovski, voza~, lok. 222,
bzoksim@soros.org.mk
Ivona Stalevska i Katerina Doneva,
recepcija, lok. 109
Stana Filipovska i Lepa Doneva,
odr`uvawe, lok. 130
S or abo tn ici z a r om ski pr a[awa
Ram~o Kundevski, tel. 02/ 2403-804,
ramco.kundevski@soros.org.mk
Adem Ademi, tel. 02/ 2403-804,
adem.ademi@soros.org.mk
Ad mi ni str aci ja
Solunka Zoksimovska, administrativen asistent, lok. 155, szoksim@soros.org.mk
Marijana Ivanova, koordinator za odnosi so
javnost, lok. 127, mivanova@soros.org.mk
Van~o Xambaski, grantovi i logistika,
lok. 112, vdzambas@soros.org.mk
Qiqana Ristevska, rakovoditel na
smetkovodstvo, lok. 110, lristesk@soros.org.mk
Beti Simjanovska-Traj~evska, smetkovoditel,
lok. 120, bsimjan@soros.org.mk
Stefan Stefanov, smetkovoditel, lok. 125,
sstefan@soros.org.mk
Anastazija Paneva, blagajnik, lok. 111,
apaneva@soros.org.mk
Igor Krstevski, IT poddr[ka, lok. 227,
igorkrst@soros.org.mk
14
Na~in na rabota
FIOOM raboti i kako direkten sproveduva~ na
proekti i kako organizacija [to dava grantovi. Vo
obata slu~aja, ~esto vospostavuva partnerstva so
drugi organizacii, kako vo pogled na finansiraweto, taka i vo sproveduvaweto na proektite.
Vidovi programi
Nacionalni programi
Sekoja esen, Upravniot odbor na FIOOM gi
utvrduva programata i buxetot za slednata
kalendarska godina i gi podnesuva za odobruvawe do Upravniot odbor na Institutot
otvoreno op[testvo - Budimpe[ta. Programata i
buxetot se temelat vrz strategija [to ja donesuva Upravniot odbor, vrz osnova na analiza na
potrebite i prioritetite za promocija na
otvorenoto op[testvo vo Makedonija.
Mre`ni programi
Mre`nite programi se dizajnirani vo ramkite
na trite centri na Sorosovata mre`a fondacii,
vo Wujork, vo London i vo Budimpe[ta, so pridones od nacionalnite fondacii i me\unarodni eksperti. Tie im se nudat na nacionalnite
fondacii. Vrz osnova na lokalniot kontekst i
prioritetite, nacionalniot upraven odbor
donesuva odluka, koja od niv ]e se sproveduva vo
zemjata. Odlukite za grantovite od mre`nite
programi se donesuvaat vo centrite na mre`nite
programi, a se upravuvaat od strana na FIOOM.
Vo nekoi slu~ai mre`nite programi direktno gi
objavuvaat i upravuvaat javnite konkursi.
Za informirawe i za simnuvawe obrasci za
konkurirawe za mre`nite programi mo`e da se
15
koristi veb-stranicata www.osi.hu. Izborot
povrzan so konkurirawe za mre`nite programi
ne e vo nadle`nost na FIOOM, koja vr[i samo
upravuvawe: oglasuvawe, testirawe, intervjuirawe i sli~no. Odlukite za ovie programi
gi donesuva soodvetnoto telo na IOO - Budimpe[ta, London ili Wujork.
Osamostoeni programi1
FIOOM praktikuva da gi osamostojuva svoite
proekti ili programi koga ]e stanat samoodr`livi. Na toj na~in FIOOM pridonesuva vo sozdavaweto silni i profilirani organizacii,
koi ponatamu samostojno ]e ja sproveduvaat svojata misija. Vo po~etniot period, ovie programi, obi~no, dobivaat poddr[ka od FIOOM. Tie
mo`at da konkuriraat za grantovi od programite
na Fondacijata na ramnopravna osnova so
drugite organizacii. FIOOM na ovie osamostoeni programi gleda kako na svoi strate[ki partneri vo promoviraweto na otvorenoto op[testvo vo Makedonija.
Kako da konkurirate za finansiska
poddr[ka?
Institucii i organizacii registrirani vo
Republika Makedonija i privatni lica mo`at da
konkuriraat za grantovi za nekoi od programite
po objavuvaweto javen konkurs so definirani
kriteriumi i rokovi. Konkursite se objavuvaat
vo dnevnite vesnici i na veb-stranicata na
FIOOM, www.soros.org.mk. Obrascite za konku1 Vo opisot na programskite aktivnosti se dadeni informacii za aktivnostite na osamostoenite organizacii, koi sè u[te dobivaat poddr[ka od FIOOM.
Osamostoenite programi, duri i koga ]e prestanat da
dobivaat poddr[ka od FIOOM, sè u[te se partneri na
Fondacijata vo golem broj aktivnosti i proekti. Vo
delot Partneri i donatori e prika`an spisok na site
osamostoeni programi na FIOOM.
rirawe mo`e da se simnat od istata veb-stranica
ili, pak, da se dobijat vo pe~atena forma od koordinatorot na soodvetnata programska oblast, vo
prostoriite na FIOOM. Postojat dva razli~ni
formata na obrasci za konkurirawe, za poedinci
i za institucii/organizacii.
Upravniot odbor na FIOOM raspolaga so mal
diskreciski buxet, koj slu`i za da se obezbedi
poddr[ka za zna~ajni inicijativi [to se vo
soglasnost so odobrenata godi[na strategija na
FIOOM, no ne bile predvideni vo vremeto koga
se podgotvuvala strategijata. Vo ovie slu~ai,
Upravniot odbor na FIOOM mo`e da donese
odluka da poddr`i barawa inicirani od strana
na potencijalen korisnik na grant, a ne kako
odgovor na javen konkurs. Upravniot odbor na
FIOOM, isto taka, mo`e da raspredeli sredstva
od diskreciskiot buxet za proekti [to se
sproveduvaat direktno od strana na FIOOM.
Proces na donesuvawe odluki
Otkoga baraweto za grant ]e bide primeno, programskite koordinatori/asistenti proveruvaat
dali baratelot uredno gi ispolnil obvrskite
kon FIOOM, vo slu~aj prethodno da koristel
finansiska pomo[ od FIOOM. Ova se odnesuva
na tro[eweto sredstva i podnesuvaweto finansiski izve[tai, obvrski [to gi prezemal pri
potpi[uvawe dogovor za grant.
Ako vrz osnova na toa programskite koordinatori/asistenti dadat pozitiven predgrantov
memorandum, baraweto ]e se razgleda od strana
na Komisijata za mali grantovi, Programskiot
sovetodaven komitet ili od ekspertski tim, tela
na koi Upravniot odbor na FIOOM im delegiral ovlastuvawe da donesuvaat odluki za
barawa do 1.000 EUR za poedinci i do 2.000 EUR
za organizacii/institucii. Za barawa so
pogolem iznos, ovie tela mu davaat pozitivna
ili negativna preporaka na Upravniot odbor,
koj potoa ja donesuva odlukata. Dokolku e podneseno barawe za nekoja od mre`nite programi,
toa ]e bide razgledano od strana na odborot na
mre`nata programa, koj i ]e ja donese odlukata.
Sorosovata mre`a fondacii, vklu~uvaj]i ja i
FIOOM, mu posvetuva posebno vnimanie na
pra[aweto na konflikt na interesi. FIOOM
ima razvieno detalni proceduri za re[avawe
vakvi slu~ai na sekoe nivo, od Upraven odbor do
vraboteni.
Fundamentalnite principi za razre[uvawe
konflikt na interesi se: site potencijalni i
fakti~ki konflikti na interesi treba da se
prijavat; nikoj ne treba da bide sudija vo sopstveniot slu~aj; samopostapuvaweto e nedozvolivo; promoviraweto na principite na
otvoreno op[testvo bara mo`nosta za dobivawe
poddr[ka da bide podednakvo otvorena za site
vo zemjata, a ne ograni~ena ili delumno
ograni~ena na mala, ekskluzivna grupa lu\e.
16
PROCENA NA
POTENCIJALOT
ZA DOBRO
UPRAVUVAWE VO
MAKEDONIJA
PROGRAMA
2008
1
17
18
Prioriteti na programata
• Da se podigne svesta za ponatamo[noto
promovirawe na konceptite za javen interes i dobro upravuvawe.
• Da se identifikuvaat "sivite zoni" vo procesot na donesuvawe odluki i da se pojasnat
nedoslednostite vo ramkite na sega[nite
institucii i da se zgolemi razbiraweto na
javnosta za funkciite na javnite institucii
vo oblastite na interes na FIOOM.
• Da se postigne vlijanie vrz zacvrstuvaweto na institucionalnata postavenost na
makedonskata dr`ava za da se ograni~i
prostorot za manipulacija vo procesot na
donesuvawe odluki i so toa da se ograni~i
korupcijata.
Trigodi[niot proekt (2006-2008) se dvi`i kon
zavr[uvawe na predvidenite aktivnosti:
Iz davawe Vo di ~ z a gr a\anit e n iz in st ituc ii te
(del od potpi[aniot Dogovor so Generalniot
sekretarijat)
Podgotovkite za Vodi~ot za gra\anite se po~nati.
Promenite vo organizaciskite strukturi na centralnite institucii, zaedno so najavite za skratuvawe/namaluvawe na procedurite, go odlo`ija
izdavaweto. Vodi~ot ]e bide sostaven od 14 bro[uri, po edna za sekoja centralna institucija.
Vodi~ot ]e bide izdaden na pet jazici.2 Pokraj
pe~atena verzija, Vodi~ot ]e bide dostapen i vo
elektronska verzija, kako na cede, taka i na veb2 Makedonski, albanski, turski, srpski i romski. Be[e
planirana i vla[ka verzija na voda~ot, no poradi
sporedbata na brojot na vla[kata populacija vo sporedba so potrebnite tro[oci, be[e re[eno taa da bide
ispe~atena podocna.
19
stranicata na proektot. Vodi~ot za gra\anite ]e
se sostoi od tri dela: detalni informacii za
soodvetnite ministerstva, uslugi i zakonodavstvo. Informativniot del ]e vklu~uva informacii za instituciite, organizaciskite strukturi,
nivnite nadle`nosti i za drugite organi pod
nivna nadle`nost. Delot za uslugite ]e gi vklu~uva uslugite, koi instituciite gi obezbeduvaat
za gra\anite, vklu~uvaj]i proceduri, neophodni
dokumenti, kontaktni informacii i odgovorni
lica vo instituciite. Delot za zakonodavstvoto
]e gi nabrojuva zakonite spored koi rabotat
soodvetnite ministerstva.
Ko mp onen ta IK T (del od potpi[aniot Dogovor
so Generalniot sekretarijat)
Poslednata aktivnost od ~etirite planirani za
ovaa komponenta - poddr[ka so ~ove~ki resursi
za IT-sektorot na Generalniot sekretarijat na
Vladata - ]e prodol`i do samiot kraj na proektot, vo dekemvri 2008 godina. Vo pe~at se dve
izdanija [to proizlegoa od izvr[enata analiza
na vladiniot portal za e-uslugi i na pette najkoristeni e-uslugi i od procenata za potrebite za
IT-obuki za dr`avni slu`benici. So ovie
aktivnosti komponentata IKT ]e bide celosno
sprovedena.
Vo obid u[te pove]e da se podobri vladiniot
portal za e-uslugi za gra\anite bea dogovoreni
dve dopolnitelni i komplementarni aktivnosti
so Generalniot sekretarijat. Tie se odnesuvaat
na pro[iruvawe na uslugite na portalot i na
sozdavawe sistem [to ]e gradi poefikasna
komunikacija me\u gra\anite i vladinite institucii. Prvata se odnesuva na nadgraduvawe na
vladiniot portal za e-uslugi so informacii za
dopolnitelni sedum dr`avni agencii [to nudat
brojni uslugi. Soodvetno, ]e bide obezbedena
obuka za vrabotenite vo ovie agencii. Vtorata
aktivnost se odnesuva na sozdavaweto sistem za
e-izvestuvawe na vladiniot portal za e-uslugi,
koj ]e go zabrza zaemnoto dejstvo me\u dr`avnite
slu`benici i gra\anite. Taka, administracijata
vedna[ ]e bide izvestena za postavenoto
pra[awe od gra\anite na koe, pak, treba da bide
odgovoreno vo rok od pet dena. Ovie aktivnosti
]e bidat zavr[eni vo prvata polovina na 2008
godina.
sproveduvaweto na principite za dobro upravuvawe na izbranoto ministerstvo i ]e dadat preporaki za podobruvawe. Me\u drugoto, analizata ]e vklu~uva monitoring na standardi za IKT,
obuka za IT, kvalitetot na e-uslugi, navremenoto
izvr[uvawe na uslugite i drugi su[tinski
pra[awa. Ovaa aktivnost ]e bide po~nata kon
krajot na 2008 godina, so mo`nost za nejzino
prodol`uvawe vo 2009 godina.
Promocija na dobroto upravuvawe
Analiza na potencijalot
za dobro upravuvawe
a) Analiza na potencijalot za dobro upravuvawe vo
osum oblasti
Zavr[ena e detalna analiza vo osum oblasti
(ekonomija, obrazovanie, ~ovekovi prava, lokalna samouprava, pravosudni reformi, socijalna
pomo[, javno zdravstvo i monitoring na upravuvaweto dr`avni sredstva). Izve[tai po oblasti,
kako i konsolidiran izve[taj, ]e bidat izdadeni
vo tekot na prvoto trimese~je vo 2008 godina.
Naodite i prosledenite preporaki ]e bidat
prezentirani pred vladinite eksperti i pred
javnosta. Vo zavisnost od preporakite, ]e sleduvaat aktivnosti vo oblastite za koi FIOOM
smeta deka imaat prioritet.
b) Vertikalna analiza na pilot-ministerstvoto
spored principite za dobro upravuvawe
(del od potpi[aniot Dogovor so Generalniot
sekretarijat)
Multidisciplinarna rabotna grupa na eksperti
i na pretstavnici od edno izbrano ministerstvo ]e gi analiziraat strukturata, praktikite i
Promocijata na dobroto upravuvawe se sproveduva preku slednive pet aktivnosti.
Podgotovka na eti~ki kodeks za ~lenovite
na Vladata i na drugite imenuvani
funkcioneri
(del od potpi[aniot Dogovor so Generalniot
sekretarijat)
Eti~kiot kodeks za ~lenovite na Vladata i na
drugite imenuvani funkcioneri, napi[an od
strana na rabotnata grupa vo bliska sorabotka
so Ministerstvoto za pravda, be[e usvoen na
vladinata sednica na 7 dekemvri 2007 godina i
potoa vedna[ be[e povle~en na 10 dekemvri
2007 godina. Spored izjavata na vladiniot portparol, ]e bide izvr[ena dopolnitelna revizija
ako odredbite na Kodeksot se vo soglasnost so
zakonodavstvoto i pokraj toa [to Kodeksot be[e
prethodno usoglasen so Sekretarijatot za zakonodavstvo i site ministerstva dadoa svoe mislewe. Ostanuva da se vidi dali ]e ima politi~ka
volja za negovo usvojuvawe.
3 Izvor: sajt-mera~ot na portalot
20
Veb-portal za dobro upravuvawe
Portalot za dobro upravuvawe (www.gg.org.mk)
i negovoto a`urirawe ]e prodol`i vo 2008 godina. Zgolemeniot interes kaj javnosta (pove]e od
3.600 poseti na sajtot i 2.500 poseteni stranici za pomalku od edna godina) uka`uva na toa
deka golemiot izbor ponudeni informacii,
kako doma[ni, taka i me\unarodni, pridonesuvaat za celite na ovaa aktivnost - izdignuvaweto na svesta za principite na dobroto upravuvawe. Proektniot tim razmisluva da razvie
marketing-strategija so cel da se izvr[i pogolemo vlijanie vrz celnite institucii.
Trimese~en e-bilten
(http://gg.org.mk/index.php?option=com_letterman&Itemid=96)
Uredni~kiot odbor na nekomercijalniot e-bilten [to e dostapen na portalot za dobro upravuvawe planira ~etiri izdanija za 2008 godina. Ebiltenot, kako u[te edna alatka za promovirawe
na konceptot za dobro upravuvawe, nudi glavna
tema, teoretski aspekti na dobroto upravuvawe,
doma[na i me\unarodna praktika, kalendar na
su[tinski nastani itn. Isto taka, gi pretstavuva
mislewata na razni avtori, univerzitetski profesori, istra`uva~i i nau~nici na razni temi
izbrani za sekoe izdanie. Sega[nite 640 besplatno registrirani pretplatnici4 go reflektiraat interesot na javnosta za ovaa oblast.
4 Izvor: sajt-mera~ot na portalot
21
Prenesuvawe na op[tite nadle`nosti
vo ministerstvata
(del od potpi[aniot Dogovor so Generalniot
sekretarijat)
Ovaa zna~ajna komponenta ]e bide realizirana
od strana na ve]e formirana rabotna grupa
(univerzitetski profesori i pretstavnici od
Agencijata za dr`avni slu`benici i Generalniot sekretarijat), ~ii[to zada~i vklu~uvaat
teoretska analiza na delokrugot na nadle`nostite na politi~ki imenuvanite funkcioneri i
analiza na soodvetnoto zakonodavstvo. Za naodite ]e bide diskutirano, ]e se razgledaat i ]e
se dogovaraat so celnata grupa preku razni
aktivnosti (intervjua, pra[alnici, trkalezni
masi) vrz osnova na koi rabotnata grupa ]e dade
preporaki za toa koi od utvrdenite nadle`nosti
mo`at da se prenesat na ponisko nivo, zaedno so
soodvetni zakonodavni izmeni, ako se potrebni.
FIOOM javno ]e go pretstavi krajniot izve[taj.
Se planira ovaa aktivnost da bide zavr[ena do
juni 2008 godina.
Godi[na nagrada za dobro upravuvawe
Nagradata za dobro upravuvawe e prva od ovoj
vid vo Makedonija. Formiranata komisija za
nagradata e vo proces na podgotvuvawe kriteriumi za izbor na institucii (politi~ki, ekonomski, revizorski, prezemeni podobruvawa itn.).
Ovie kriteriumi ]e bidat javno objaveni, so
{to ]e se obezbedi transparentna mo`nost za
podnesuvawe aplikacii od instituciite [to gi
ispolnuvaat izrabotenite kriteriumi. Komisijata ]e izbere tri institucii. Izbranite institucii ]e mo`e da podnesat predlozi za proekti,
~ija[to cel ]e bide podobruvawe odredeni
aspekti na dobroto upravuvawe. Predlo`enite
proekti, vo iznos do 10.000 USD po proekt, ]e se
finansiraat od FIOOM. Nagradite ]e bidat
javno prezentirani vo april 2008 godina.
Strate[ki pristap
Strate[kiot partner za pogolemiot del od
proektnite aktivnosti e Generalniot sekretarijat (GS) na Vladata na Republika Makedonija.
Za sekoja komponenta se formirani rabotni
grupi na eksperti. Po potreba ]e bidat konsultirani stranski eksperti i regionalni iskustva.
}e bidat sprovedeni raznovidni aktivnosti:
desk-istra`uvawe, analizi, rabotilnici, trkalezni masi, debati, konferencii, izdava~ki
aktivnosti, mediumski nastani itn.
Naodite ]e bidat prezentirani vo forma na
bro[uri, izve[tai, preporaki, veb-portal, ebilteni i preku mediumite.
Buxet : 2 6 0.0 0 0 EU R
22
2
OBRAZOVANIE
PROGRAMA
2008
23
24
Celite na Programata za obrazovanie se:
•Da se obezbedat kvalitetni obrazovni programi [to ]e promoviraat otvoren i ramnopraven pristap za site, osobeno za marginaliziranite grupi.
•Da se ponudi kontinuiran razvoj na znaewa,
kompetencii i stavovi za nastavnicite, decata i mladite, neophodni za razvoj na
demokratski i otvoreni op[testva vo 21 vek.
•Da se vklu~i vo kreiraweto politika, zastapuvaweto i lobiraweto, i da se zacvrstat
javnite institucii da donesuvaat informirani odluki povrzani so barawata [to gi
nalaga reformata na obrazovanieto.
Kreativna nastava i u~ewe
Proektot Kreativna nastava i u~ewe od vtorata
polovina na 2005 godina gi naso~i svoite
aktivnosti na fakultetite za nastavnici so cel
da go podobri kvalitetot na inicijalnoto obrazovanie na nastavnici. Vo proektot se vklu~eni
osum fakulteti za nastavnici od celata dr`ava.
Proektot sodr`i nekolku komponenti:
1. Podobruvawe na nastavnata praktika na
osum fakulteti za nastavnici, koi podgotvuvaat nastavnici za predu~ili{no, osnovno
i za sredno obrazovanie.
2. Obuka za informati~ka tehnologija i integracija na IT vo nastavata.
3. Redizajnirawe na programite za inicijalna obuka na nastavnici na osum fakulteti vo
odnos na nivnata sodr`ina.
4. Opremuvawe medijateka i metodi~ka u~ilnica na sekoj fakultet, kako i pretplata do
elektronska baza na akademski spisanija.
25
5. Renovirawe na prostornite kapaciteti na
fakultetite.
6. Obuki za studenti za sovremeni nastavni
metodi i za novi sodr`ini vo nastavata.
Vo tekot na 2007 godina na pet nastavni~ki fakulteti5 za podgotovka na predmetni nastavnici
se realiziraa obuki za sovremeni nastavni metodi za nastavniot kadar od ovie fakulteti i za
studentite od povisokite godini na studii. Nastavniot kadar be[e vklu~en vo obuki za EKTS i
za dizajnirawe kurikulumi kompatibilni so
kurikulumite na evropskite fakulteti za obuka
na nastavnici. Odredeni renovirawa na prostoriite na ovie fakulteti bea napraveni so cel
da se podobrat uslovite za u~ewe i za rabota vo
niv. Kako dopolnitelna poddr[ka za podobruvawe na uslovite za rabota na nastavnicite i na
studentite se otvorija po edna medijateka i metodi~ka u~ilnica.
Na pedago[kite fakulteti vo Skopje, [tip i vo
Bitola se formiraa timovi [to rabotea na
definirawe na kompetenciite vrz koi se baziraat nivnite studiski programi. Tie se kompatibilni so evropskite nasoki za profesijata nastavnik vo po[iroka smisla, no gi imaat specifikite na na[iot obrazoven sistem. Ovie timovi ]e rabotat na redizajnirawe na svoite programi vrz baza na dobienite obuki vo izminatite dve godini, no i poradi izmenite [to
nastanaa so donesuvaweto na noviot Zakon za
osnovno obrazovanie.
Site fakulteti ]e dobijat dopolnitelna tehni~ka pomo[ i soveti za svoeto rabotewe vo so5 Filozofski fakultet, Filolo[ki fakultet, Prirodno-matemati~ki fakultet od Univerzitetot vo Skopje i
Fakultet za humanisti~ki nauki i umetnosti i Prirodno-matemati~ki fakultet od Dr`avniot univerzitet vo
Tetovo
glasnost so potrebite vo tekot na ovaa posledna
godina od sproveduvaweto na proektot finansiski poddr`an od USAID.
Dolgoro~no se o~ekuva fakultetite za nastavnici da stanat obrazovni institucii, koi podgotvuvaat visokokvalitetni kadri [to mo`at da
odgovorat na predizvicite na pazarot na trud.
B uxet: 2 60 .0 14 E UR
Programa za obrazovanie na Romi
Vo u~ebnata 2007/08 godina se sproveduva ~etvrtata godina od Programata za obrazovanie na
Romi, koja e finansirana od USAID i od
FIOOM. Romskiot obrazoven fond od Budimpe[ta obezbedi dvegodi[na poddr[ka za univerzitetskata komponenta. Glavnite celi na programata se da se podobrat stapkite na zadr`uvawe vo obrazovniot sistem, proodnosta i uspehot na opfatenite u~enici Romi i studenti
Romi. Se sproveduva preku pozitivni intervencii na site obrazovni nivoa po~nuvaj]i od predu~ili[noto, preku osnovnoto i srednoto do visokoto obrazovanie.
183 deca Romi na predu~ili[na vozrast se
opfateni so aktivnostite na pette Romski obrazovni centri (ROC) locirani vo pette romski
naselbi: "Dendo vas" vo Dame Gruev - Skopje;
"Son~ogledi" vo Klanica - Skopje; "Drom" vo
Lozja - Kumanovo; "Kham" vo Sredorek - Kumanovo i Pomo[ za hendikepirani i za siroma[ni
vo Trizla - Prilep. Fokusiraj]i se na osnovite
od matematikata, poznavaweto na makedonskiot
jazik i zdobivaweto drugi ve[tini, centrite
kontinuirano rabotat na nivno podgotvuvawe za
uspe[no po~nuvawe na osnovnoto obrazovanie.
650 u~enici Romi od pet proektni osnovni
u~ili[ta sekojdnevno, vo Romskite obrazovni
centri dobivaat vonu~ili[na poddr[ka pri
pi[uvawe doma[ni zada~i i tutorstvo po
razli~ni predmeti za polesno sovladuvawe na
nastavniot materijal. Roditelite Romi se aktivno vklu~eni vo aktivnostite na centrite i na
u~ili[tata.
165 sredno[kolci Romi od ~etvrta godina od 54
sredni u~ili[ta niz Makedonija ]e prodol`at
da dobivaat stipendii i mentorska pomo[ vo
u~ili[te od strana na 81 nastavnik vo srednite
u~ili[ta i ]e go zaokru`at srednoto obrazovanie.
35 studenti Romi od razli~ni godini i studiski
oblasti na akreditiranite visokoobrazovni
institucii ]e dobivaat stipendija i tutorska
pomo[ od pomladi univerzitetski nastavnici,
kolegi-vrsnici i profesionalci. Preku operativnata programa na FIOOM - "Romaversitas",
studentite ]e imaat mo`nosti i da gi unapredat
svoite znaewa i ve[tini za angliskiot jazik, za
kompjuterite, da u~estvuvaat vo razli~ni moduli za obuka od nivnata studiska oblast i da
sproveduvaat mali studentski istra`uva~ki
proekti. Na raspolagawe imaat i biblioteka i
internet, [to im ovozmo`uva pristap do informacii neophodni za studiite i u~eweto.
Buxet : 2 9 2.1 4 0 EU R
Proekt za obrazovanie na Romi - Detska
fondacija Pestaloci
Ovoj proekt pretstavuva prodol`uvawe na del od
aktivnostite [to se sproveduvaa vo izminatite
tri godini vo Programata za obrazovanie na
Romi. Partneri na FIOOM i vo 2008 godina ]e
bidat Romskite obrazovni centri (REC): "Dendo
vas" od Skopje, "Vrama si" od Kumanovo i "Romano pro angle" od Prilep. Proektot ]e ovozmo`i
26
ednogodi[na direktna poddr[ka na u~enicite
Romi od pogornite oddelenija od trite romski
zaednici i ]e vklu~i tehni~ka pomo[ za partnerskite organizacii za izrabotuvawe strate[ki planovi za nivni natamo[en razvoj. }e se raboti na promovirawe na interkulturnoto obrazovanie vo rabotata na partnerskite u~ili[ta,
partnerskite nevladini organizacii i nastavni~kite fakulteti. Proektot ]e raboti na podgotovka na dolgoro~na strategija za rabota i
odr`livost na partnerskite organizacii i
nivnite intervencii, koi vklu~uvaat i promena
na pristapot kon obrazovanieto na decata Romi,
od socijalen pristap vo pristap baziran na detski prava.
B uxet: 1 07 .3 22 E UR
Alijansa za vklu~uvawe na Romite
vo obrazovanieto
Ova e ~etirigodi[en proekt na FIOOM finansiran od Romskiot obrazoven fond od Budimpe[ta, koj e pro[iruvawe na intervenciite na
Programata na FIOOM za obrazovanie na Romi
vo srednoto obrazovanie. Proektot e vo tretata
godina od svoeto sproveduvawe. Celta na proektot e da se podobrat stapkite na zadr`uvawe,
postignuvawa i na preminuvawe kaj opfatenite
sredno[kolci Romi, kako i da se podobri stapkata na preminuvawe na u~enicite Romi od
osnovno vo sredno i od sredno vo visoko obrazovanie.
188 sredno[kolci Romi od treta godina, koi vo
izminatite dve u~ebni godini postignaa mnogu
dobar i odli~en uspeh prodol`ija vo u~ebnata
2007/08 godina da dobivaat stipendija i mentorska pomo[ od 64 nastavnici vo 57 sredni
u~ili[ta od 22 grada niz Makedonija. Napre27
dokot na stipendistite i rabotata na mentorite
e nadgleduvana od proektniot personal i 24
sovetnici od Biroto za razvoj na obrazovanieto.
Buxet : 2 0 3,0 4 4 EU R
Ednakvi obrazovni mo`nosti za decata Romi
Ova e vtora godina od sproveduvawe na proektot,
koj vklu~uva intervencii vo osnovnoto obrazovanie. Cel na proektot e da se podobri uspehot
na u~enicite Romi vo oddelenskata nastava i da
se zgolemi stapkata na nivno zadr`uvawe vo
predmetnata nastava. Proektot e finansiran od
Ambasadata na Kralstvoto Holandija vo RM.
Vo u~ebnata 2007/08 godina so proektot ]e bidat
opfateni 1.670 u~enici Romi od 10 osnovni
u~ili[ta vo Makedonija: OU "Blagoj Kirkov" Veles, OU "Dimkata Angelov -Gaberot" s. Vata[a,
Kavadarci, OU "Bratstvo edinstvo" - Debar, OU
"Sande {terjovski" - Ki~evo, OU "Van~o Prke" Del~evo, OU "Slav~o Stojmenski" - Vinica, OU
"Dedo Iqo Male[evski" - Berovo, OU "Rade
Kratov~e" - Ko~ani i OU "26 Juli" i "Bra]a
Ramiz i Hamid" - Skopje.
Proektot ]e obezbedi dopolnitelna poddr[ka za
u~enicite Romi (po makedonski jazik i po
matematika za u~enicite od oddelenska nastava
i poddr[ka po najmnogu pet predmeti vo koi
u~enicite od predmetnata nastava poka`uvaat
najslab uspeh). Tie ]e dobijat i u~ebnici i
u~ili[ten pribor. Obukite za nastavnicite od
proektnite u~ili[ta po~nati izminatata godina
]e bidat kompletirani od Fondacijata za obrazovni i kulturni inicijativi ^ekor po ~ekor. 11
romski NVO ("Romani Bah" - Veles, "Zdru`enie
na tikve[ki Romi" - Vata[a, "Mese~ina" - Debar,
"Bela kula" i "Mese~ina" - Ki~evo, "Kham" Del~evo, "Inicijativa na nevraboteni intelek-
tualci" od Vinica partnerski so "Zdru`enieto
za pravata na Romite" od [tip za Vinica, "Terno
vas"-Berovo, "Avena" i "Svetla idnina" - Ko~ani
i "Karitas" vo Skopje) ]e prodol`at da rabotat
na odr`uvawe i na zacvrstuvawe na partnerstvoto me\u u~ili[teto i zaednicata preku
aktivnosti za vklu~uvawe na roditelite Romi
(edukativni rabotilnici i vonnastavni aktivnosti za u~enici)
B uxet: 5 57 .1 22 E UR
Obuka na nastavnicite po istorija
Ovoj proekt e del od regionalnata inicijativa
"Zaedni~ka istorija vo Jugoisto~na Evropa" vo
koja se vklu~eni u[te 11 zemji od regionot:
Albanija, Bosna i Hercegovina, Bugarija,
Hrvatska, Kipar, Grcija, Romanija, Slovenija,
Turcija, Srbija (vklu~itelno i Kosovo) i Crna
Gora. Proektot e iniciran od Centarot za
demokratija i pomiruvawe vo Jugoisto~na
Evropa so sedi[te vo Solun, a negovoto sproveduvawe vo Makedonija e finansirano od
Evropskata agencija za razvoj i od FIOOM.
Celta e da se zbogati i osovremeni nastavata po
istorija vo srednoto obrazovanie so ~etiri
istoriski ~itanki, koi gi pokrivaat: Osmanliskata Imperija; naciite i dr`avite vo Jugoisto~na Evropa; balkanskite vojni i Vtorata svetska
vojna. ^itankite se publikuvani na makedonski i
na albanski jazik i ]e bidat distribuirani do
site nastavnici po istorija. }e bide obezbedena
i obuka za koristewe interaktivni metodi vo
nastavata po istorija.
B uxet: 2 8. 42 4EU R
Politikata na EU i makedonskoto
obrazovanie
FIOOM vo pretstojniot period ]e se zanimava
so monitoring na obrazovnata politika, so
istra`uvawa i analizi, lobirawe i zastapuvawe za razli~ni temi i pra[awa [to proizleguvaat od reformata vo obrazovanieto i nejzinoto sproveduvawe. Celta na proektot e da pridonese za informirana politika i odluki vo
obrazovanieto bazirani na principite na
u~estvo, otvorenost i transparentnost.
Akcent ]e bide staven na barawata na EU
povrzani so pristapuvaweto za kvalitetot i
ednakvosta vo obrazovanieto, kako i na pra[awata povrzani so obrazovanieto na marginaliziranite grupi, sobeno na Romite.
Proektot ]e se sproveduva vo sorabotka so osamostoenite programi na FIOOM aktivni vo
oblasta na obrazovanieto. FIOOM, vo sorabotka so partnerskite romski NVO, ]e lobira za
prodol`uvawe i za odr`uvawe na po~natite
obrazovni intervencii, koi poka`ale pozitivni rezultati za obrazovanieto na Romite i po
zavr[uvaweto na proektnite godini.
Buxet : 4 0 ,00 0 EU R
Zacvrstuvawe na vnatre[nite kapaciteti
na FIOOM
So cel da go poddr`i pro[iruvaweto na svoeto
portfolio na obrazovni servisi i programi,
FIOOM ]e raboti na zacvrstuvawe na vnatre[nite kapaciteti preku:
• Obuka na dopolnitelna grupa obu~uva~i vo
nastavni metodi za programata ^ekor po
~ekor i obrazovanie za socijalna pravda.
28
• Izrabotka i publikuvawe kvalitetni i ednostavni prira~nici za upotreba, koi ]e se
koristat vo obukata na nastavnici [to dosega ne bile opfateni so obukite na
FIOOM.
• Kontinuiran profesionalen razvoj na programskiot personal na FIOOM i na osamostoenite obrazovni programi vo oblasti vo
koi ima nedostig od specifi~ni znaewa i
obrazovna ekspertiza vo zemjava.
B uxet: 1 5. 00 0 EU R
Mladite za otvoreno op[testvo
FIOOM vo narednive godini planira da gi
zasili aktivnostite nameneti za mladite vrz
osnova na iskustvoto i modelite [to gi grade[e
dosega. Osnovna cel na programata Mladite za
otvoreno op[testvo e da im ponudi alternativen prostor i sodr`ini na mladite za nivno
aktivno vklu~uvawe vo gradeweto otvoreno
op[testvo.
29
Aktivnostite [to ]e se realiziraat vo ramkite
na proektot vklu~uvaat:
• Kreirawe kriti~na masa mladinci i organizacii vo dr`avata, koi ]e ja razvivaat i
konsolidiraat mladinskata scena.
• Poddr[ka na neformalna mladinska
mre`a vo inicirawe, istra`uvawe i
artikulirawe na nivnite stavovi za
pra[awa i za temi [to gi zagri`uvaat mladite na lokalno i na nacionalno nivo, pritoa pridonesuvaj]i za gradewe informirana politika za mladi.
• Pottiknuvawe i poddr[ka na socijalni
mladinski aktivnosti (lokalno i nacionalno) so [to ]e se pridonese mladite da bidat
zna~aen faktor vo pribli`uvaweto na
Makedonija kon EU.
• Pottiknuvawe i poddr[ka na kriti~koto
mislewe kaj mladite preku upotreba na
novite mediumi i drugi vidovi kreativna
komunikacija.
Ovie aktivnosti ]e se realiziraat preku:
• Gradewe na kapacitetite - obuki za obu~uva~i i pe~atewe prira~nici za javno govorewe vo 15 op[tini. Obu~enite obu~uva~i
na lokalno nivo ]e gi obu~uvaat mladite za
organizirawe javni debati za temi od nivni interes. Javnite debati ]e bidat prosledeni i so kinoproekcii i so razgovori so
eksperti za soodvetnite temi.
• Koristewe na novite vidovi komunikacija
od strana na mladite (preku internet, blogovi i sl.) za temite [to ]e bidat predmet
na diskusija i vo javnite debati.
Programata ]e se sprovede vo partnerstvo so
nekolku osamostoeni programi i dolgogodi[ni
partneri na FIOOM.
B uxet: 8 0. 00 0 EU R
30
3
INFORMACII
PROGRAMA
2008
31
32
Primeneta politika za softver
so otvoren kod
Pottiknuvawe na e-vklu~enosta
Proektot ima za cel sozdavawe dokument za primeneta politika za softver so otvoren kod za centralnata i za lokalnata vlast, spored primerot na
e-Hrvatska6, so cel da se postigne pogolema efikasnost vo rabotata na dr`avnite organi, kako i zgolemena transparentnost i odgovornost pri javnite
nabavki na kompjuterska oprema i softver.
Aktivnostite ]e vklu~uvaat: formirawe rabotna
grupa od pretstavnici na centralnata vlast
(Komisijata za IT na Vladata na RM, Nacionalniot
sovet za IKT, ministerot odgovoren za informati~ko op[testvo, Generalniot sekretarijat na
Vladata na Republika Makedonija, razvojniot sektor i donatorskata zaednica (UNDP, USAID,
Metamorfozis/FIOOM) i eksperti od drugi
op[testveni sferi. Rabotnata grupa ]e podgotvi
nacrt-dokument za politikata, koj ]e se finalizira
so u~estvo na po[irokata javnost vo eden transparenten proces od paneli, diskusii i forumi.
Proektot podrazbira poddr[ka i lobirawe za
prifa]aweto na politikata od strana na Vladata i
na Sobranieto na Republika Makedonija.
O~ekuvani rezultati:
• Sproveden transparenten proces na kreirawe
politika.
• Zavr[ena nacionalna politika za softver
so otvoren kod, usvoena od soodvetnite dr`avni organi.
• Zgolemena upotreba na sloboden softver so
otvoren kod vo javnata administracija.
B uxet: 10.0 00 EUR
6 Centralna administrativna kancelarija za eHrvatska (www.e-croatia.hr), Politika za softver so
otvoren kod http://www.e-hrvatska.hr/sdu/en/Dokumenti/
StrategijeIProgrami/categoryParagraph/04/document/Open
_Source_Software_Policy.pdf
E-vklu~enosta zna~i dostapnost na pridobivkite
od internet i sli~nata tehnologija za site grupi
od naselenieto, vklu~itelno i lu\eto [to se vo
nepovolna polo`ba poradi obrazovanieto, vozrasta, polot, nivniot hendikep, etni~ka pripadnost, i/ili tie [to `iveat vo oddale~eni oblasti.
Proektot ]e se fokusira na lokalizacija i
prisposobuvawe softver za slepi lica i podigawe na javnata svest za raznite aspekti na evklu~uvawe.
Glavnata cel na proektot e da im se ovozmo`i na
slepite lica efikasno da ja koristat IKT na na~in
pristapen za niv, preku doma[en/lokaliziran i
legalen sloboden softver so otvoren kod.
Proektot ]e inicira i obezbedi poddr[ka za
lokalizacijata, prisposobuvaweto i proizvodstvoto sloboden softver so otvoren kod za slepi
lica7 koristej]i gi iskustvata i postojnite re[enija od regionot i po[iroko, vo sorabotka so NVO
[to rabotat na poddr[ka na slepite lica i na
licata so o[teten vid (Sojuz na slepite - Veles,
Zdru`enieto na gra\ani "Otvorete gi prozorcite")
i lokalnata zaednica za sloboden softver. Osven
toa, aktivnostite za podigawe na svesta ]e se
sproveduvaat so cel da se naglasi va`nosta na
izgradbata na edno vistinski vklu~eno informati~ko op[testvo vo Makedonija.
O~ekuvani rezultati:
• Lokaliziran sintetizator na govor za slepi
lica i za lica so o[teten vid.
• Distribuiran i instaliran sloboden softver so otvoren kod kaj nevladinite organizacii vo Makedonija [to rabotat so slepite
lica i so licata so o[teten vid.
• Nevladinite organizacii se ve[ti vo koristeweto na softverot.
Budget : 3 0 .00 0 EU R
33 7 Sintetizator na tekst vo govor
P ot tikn uvawe lokaln i e- s odr `in i
Proektot se sostoi od dve komponenti: prvata ]e
se fokusira na sozdavawe sodr`ini onlajn na
jazicite [to se zboruvaat vo Republika Makedonija, dodeka vtorata ]e raboti na sozdavawe
infrastruktura za e-u~ewe bazirana na sloboden
softver. Ponatamu, proektot ]e go poddr`i razvojot na obrazovni sodr`ini okolu besplatno
dostapni materijali na internet, so cel da se
pomogne pri podigaweto na kvantitetot i na
kvalitetot na sodr`inite onlajn na lokalnite
jazici vo Makedonija. Celta e da se pottikne sozdavaweto obrazovni sodr`ini i prira~nici, koi
se besplatni i mo`e slobodno da se distribuiraat
vrz osnova na otvoren razvoen model.
Aktivnosti
•Pottiknuvawe na sozdavaweto sodr`ini
preku objavuvawe konkurs na sekoi tri meseci za najdobri e-sodr`ini na site lokalni
jazici vo Makedonija vo dve kategorii: originalni tekstovi i prevodi, koi ]e gi selektira ekspertska komisija sostavena od jazi~ni
eksperti i renomirani avtori.
•Podigawe na javnata svest preku kontinuirani prezentacii za formatite, koi gra\anite mo`at da gi koristat za da pridonesat
za razvojot na sozdavawe lokalni sodr`ini
(blogovi, Vikipedija, otvoren pristap i koristewe na postojnite mediumi) i periodi~ni obuki (blogirawe).
•Sozdavawe na platforma za e-u~ewe so koja
bi se ovozmo`ilo proizvodstvo i izdavawe
na, navistina, potrebnite obrazovni sodr`ini nameneti za deca od predu~ili[na i
od u~ili[na vozrast.
•Razmenata na znaewa za za[titata na intelektualnata sopstvenost preku mo`nostite
[to gi nudi Dvi`eweto za slobodna kultura
(osobeno Kriejtiv komons), [ireweto na
kulturata na ~ovekovite prava, kako i gra\anskoto u~estvo, ]e bidat sostaven del na
ovie aktivnosti.
O~ekuvani rezultati:
•Zgolemen kvantitet na e-sodr`ini na lokalnite jazici vo Makedonija.
• Vospostavuvawe i podigawe na standardite
za kvalitet na originalnite dela objaveni
na internet.
Buxet : 2 8 .00 0 EU R
Aktivno e-gra\anstvo
Definirawe i podgotovka na mehanizmi onlajn
za gra\ansko u~estvo vo sorabotkata so tri
op[tini. Ovoj proekt se nadovrzuva na proektot
"IKT za efikasna lokalna e-vlast".
Aktivnosti:
• Vospostavuvawe infrastruktura za gra\ansko e-u~estvo.
• Podigawe na javnata svest za va`nosta na
gra\anskoto u~estvo.
• Razvivawe na kapacitetot na op[tinskiot
personal.
O~ekuvani rezultati:
• Zgolemena transparentnost na lokalnata
vlast.
• Razvieni IKT kapaciteti na op[tinite.
Buxet : 2 4 .00 0 EU R
34
4
JAVNO
ZDRAVSTVO
PROGRAMA
2008
35
36
Inicijativa za mentalno zdravje
Promoviraweto na socijalnata vklu~enost i
po~ituvaweto na ~ovekovite prava na site gra\ani
se klu~ni komponenti za ~lenstvo vo EU. Sozdavaweto soodvetni servisni slu`bi vo zaednicata
e neophodno za ostvaruvaweto na ovie celi.
Ovaa programa, kako edna od prioritetnite celi
na Nacionalnata strategija na Republika Makedonija za deinstitucionalizacija (2008-2018), i
za samata dr`ava, e prv ~ekor vo sozdavaweto soodveten sistem za samostojno `iveewe so poddr[ka na zaednicata na vozrasni lica so intelektualna popre~enost, so krajna cel postignuvawe
soodvetna socijalna vklu~enost i otstranuvawe na
potrebata od institucionalna gri`a.
Programata za transformacija/deinstitucionalizacija na Specijalniot zavod vo Demir Kapija e
sosteven del od Inicijativata za mentalno zdravje 2008. Taa ]e bide ostvarena preku Memorandumot za razbirawe me\u Ministerstvoto za trud
i socijalna politika, Institutot otvoreno op[testvo - Inicijativa za mentalno zdravje i Fondacijata Institut otvoreno op[testvo - Makedonija,
koj se o~ekuva da bide potpi[an po~etokot na
2008.
Glavnata cel na ovaa programa e implementacijata na pristap kon licata so intelektualna popre~enost baziran na po~ituvawe na ~ovekovite prava, preku podobruvawe na kvalitetot na servisite
i kvalitetot na `ivotot na licata koi [to vo momentov prestojuvaat vo Specijalniot zavod - Demir Kapija.
Vo period od tri/~etiri godini, del od [titenicite na Specijalniot zavod - Demir Kapija ]e se
prenaso~at kon semejno domuvawe i ]e im bidat
obezbedeni razli~ni uslugi za poddr[ka vo ramkite na zaednicata. Ova zna~i deka lu\eto koi [to
pogolemiot del od svojot `ivot go pominale vo
institucija, isklu~eni od op[testvoto, ]e u`ivaat
ednakvi prava kako i ostanatite gra\ani vo zaednicata.
37
Preku sproveduvaweto na transformacijata na
Specijalniot zavod - Demir Kapija ]e se razvie
celosen sistem za poddr[ka vo ramkite na zaednicata i ]e se otstrani potrebata za institucionalna gri`a. Sozdavaweto slu`bi za poddr[ka vo
ramkite na zaednicata kako alternativi na dolgotrajno `iveewe vo institucii e neophodno za
postignuvawe na socijalno vklu~uvawe, pri [to
pod "socijalno vklu~uvawe" se podrazbira vistinsko, aktivno u~estvo na licata so intelektualna popre~enost vo `ivotot na zaednicata. Toa ne
samo [to ]e ima pozitivno vlijanie vrz niv kako
li~nosti, tuku ]e ima i zna~itelno pozitivno vlijanie vrz zaednicata.
Vakvata transformacija ne samo [to go vklu~uva
fizi~koto preseluvawe na korisnicite na zavodot vo domovi vo zaednicata, tuku i istovremeno
]e go smeni na~inot na koj [to dejstvuvaat institucijata i nejziniot personal. Promenite ]e imaat pozitivno vlijanie vrz stavovite na personalot
na institucijata vo Demir Kapija, kako na po[irokata zaednicata kon licata so intelektuala popre~enost. Kone~no, procesot na transformacija
]e poka`e deka seopfatnite kvalitetni slu`bi vo
ramkite na zaednicata mo`at, i moraat da bidat
razvieni kako odr`livi alternativi za specijalnite institucii.
Predvideniot vremenski rok za implementacija
na ovaa inicijativa e tri godini. Implementacijata na programata ]e zapo~ne vo januari 2008.
Vkupen predviden buxet za 2008: 198.789 EUR
(31.356 EUR od FIOOM i 167.433 EUR od IMZ)
Zdravjeto na Romite
koe sistematski ]e izveduva monitoring na
sproveduvaweto na relevantnite strate[ki
dokumenti, zakoni i regulativi povrzani so
zdravstvoto. Teloto za monitoring ]e go so~inuvaat pretstavnici na romski NVO i
pretstavnici na drugi relevantni institucii. Ovaa aktivnost vklu~uva: organizirawe sostanoci, podgotovka na mese~ni izve[tai od monitoringot, i javni i mediumski reakcii za naodite i postojanite pra[awa.
• Dodeluvawe grant na postoe~ka NVO so soodvetno iskustvo za obezbeduvawe adekvatni informacii do relevantnite javni institucii (lokalni i nacionalni) za praktikite na dvojna diskriminacija na Romite
korisnici na drogi. }e se izvr[i monitoring i analiza na otsustvoto na ednakov pristap do zdravstvenite i socijalnite uslugi
[to gi obezbeduva dr`avata za Romite korisnici na drogi i posledicite od toa (vo
odnos na bukvalno nepostoe~kite mo`nosti
za lekuvawe i resocijalizacija na Romite
korisnici na drogi). Ovie aktivnosti ]e se
sproveduvaat vo Op[tina {uto Orizari kako najgolema romska zaednica vo zemjata, i
kako zaednica so najgolem broj Romi korisnici na drogi.
• Gradewe na kapacitetite na dve gra\anski
organizacii (romska i neromska) za
monitoring na buxetite za zdravstvo i za
zastapuvawe za podobruvawe na politikite
i garantirawe na namenskite buxetski grantovi za zadovoluvawe na potrebite za specijalna zdravstvena gri`a na romskata populacija vo Republika Makedonija. Organizaciite ]e bidat obu~eni za koristewe na
metodologijata za monitoring i analiza na
buxet. Partnerska sorabotka ]e se vospostavi so drugi relevantni organizacii so
Strategijata na ovaa podprograma se bazira na
Akcionite planovi na Dekadata za vklu~uvawe na
Romite, nadograduvaj]i se na prethodnoto iskustvo i dobrata praktika, so cel da obezbedi kontinuitet na postignatite rezultati. Fokusot ]e se
stavi na generalnata nacionalna ramka i na procesite [to vodat kon podobar pristap do zdravstvenata gri`a za romskota populacija vo nivnite
lokalni zaednici. }e bidat prioretizirani pra[awata za zdravjeto na `enite Romki, monitoring
na sproveduvaweto na relevantni strate[ki dokumenti, zakoni i regulativi povrzani so zdravstvoto, i aktivnosti za zastapuvawe naso~eni protiv
dvojnata diskriminacija na Romite korisnici na
droga, isto taka ]e bidat vo fokusot na programskite aktivnosti.
Programskite aktivnosti vklu~uvaat:
• Obezbeduvawe dva vida na obuka za pretstavnicite na maksimum osum romski NVO
(obuka za steknuvawe na osnovni ve[tini i
znawa za lobirawe i zastapuvawe, i obuka
za pra[awa od poleto na javnoto zdravstvo
fokusiraj]i se na obezbeduvawe ednakov
pristap) koi ]e obezbedat zajaknuvawe na
kapacitetite za lobirawe i za zastapuvawe
na romskite NVO vo odnos na pra[awata za
javnoto zdravstvo [to ja pogoduvaat romskata populacija. Selekcijata ]e se napravi na
na~in koj ]e obezbedi soodvetna geografska
pokrienost na romskite NVO (i zaednici) i
onie so prethodno iskustvo za lobirawe i
zastapuvawe za pra[awa od javnoto zdravstvo (najmalku tri `enski romski NVO i edna
organizacija so soodvetno iskustvo vo re[avaweto na problemite so zloupotreba na
drogi i srodni pra[awa).
• Dodeluvawe na grantovi, [to ]e ovozmo`i
funkcionirawe na teloto za monitoring
38
cel da se opfati i obukata za finansiska
analiza. Programata vo Makedonija ]e ja
koristi ekspertska tehni~kata pomo[ preku
Proektot za zastapuvawe i monitoring na
buxet za zdravsto - HBMAP (dva pati vo
tekot na sproveduvaweto na proektot) preku
Centarot za ekonomski menaxment (CEGAA)
od Afrika.
B uxet: 3 6. 00 0 EU R
Programa za seksualno zdravje i prava
(SHARP)
Osnovnite celi na ovaa programa se:
• Pomagawe vo procesot na zajaknuvawe na
kapacitetite za monitoring i zastapuvawe
na grupite i mre`ite za seksualno zdravje i
prava, za tie da bidat osposobeni da izvr[at monitoring na pristapot do zdravstvenite uslugi i za[titata na pravata na seksualno marginaliziranite zaednici od aspekt
na socijalno prenoslivi bolesti (SPB),
podgotovka izve[tai od monitoringot/ da
razvivaat slu~ai i da lobiraat za promeni/
podobruvawa vo sproveduvaweto na politikite.
Obezbeduvawe sredstva i poddr[kata za funkcioniraweto na koalicijata za seksualno zdravje i prava za da se ovozmo`i kontinuiran dijalog so kreatorite i sproveduva~ite na politikite, so cel da se obezbedi protok na informacii za pristapot do uslugi i zloupotreba na
pravata, zgolemuvawe na javnata i profesionalna svest za diskriminatorskite politiki i praktiki i obezbeduvawe pristap do zdravstveni
uslugi i nezloupotrebuvawe na prvata na seksualno marginaliziranite zaednici vo odnos na
SPB.
Predvideni programski aktivnosti za periodot
2007/2008 (buxet za 2007 godina) se:
39
• Dodeluvawe grantovi na koalicijata za
obezbeduvawe seksualno-zdravstveni prava
(SZP): za tehni~ka pomo[, vklu~uvaj]i i
mentorstvo, organizirawe rabotilnici za
razvivawe na strukturata na koalicijata
(izgotvuvawe nacrt-dokumenti), organizirawe konferencija za formalizirawe na
koalicijata (i usvojuvawe na dokumentite),
baza na podatoci, odr`uvawe na veb-sajt i
promocija na idejata za vospostavuvawe na
forum (pregovori i barawe poddr[ka od
vladata, relevantnite institucii i me\unarodnite organizacii).
• Operativna poddr[ka i dodeluvawe grantovi na koalicijata za organizirawe na
promotivni aktivnosti za strategijata,
vklu~uvaj]i i: javna debata za analiza i
diskusija na naodite od misijata za procenka na potrebite, rabotilnici za razvivawe
i izgotvuvawe nacrt-akcioni planovi. Naodite od izve[tajot ]e bidat objaveni i ]e se
koristat za aktivnosti za lobirawe i zastapuvawe.
• Gradewe na kapacitetite, poddr[ka za konsultacii i grant za obezbeduva~ite na besplatna pravna pomo[, preku operativna
poddr[ka i sorabotka so programata Inicijativi za pravo i zdravstvo na FIOOM.
Aktivnosti planirani za periodot 2008/2009
godina (buxet za 2008 godina) se:
• Dodeluvawe grantovi na koalicijata za
razvivawe na slu~ai, baza na podatoci i
odr`uvawe na veb-sajt, aktivnosti za istra`uvawe i monitoring, izgotvuvawe izve[tai i slu~ai na nefunkcionirawe i zloupotreba na pravata na seksualno marginaliziranite zaednici vo odnos na SPB.
• Poddr[ka za funkcionirawe na koalicijata, za funkcionirawe na forumot (organizirawe javna debata, objavuvawe na izve[-
taite, mediumska pokrienost) i pomo[ za
prisustvo na me\unarodni i regionalni
nastani, aktivnosti za lobirawe i izve[tai za naodite.
B uxet: 3 0. 00 0 EU R
Inicijativi za pravo i za zdravstvo (IPZ)
Celta na podprogramata IPZ e da gi unapredi i
za[titi ~ovekovite prava na socijalno marginaliziranite grupi vo odnos na zdravjeto, preku
zgolemuvawe na individualnite i institucionalnite kapaciteti na razli~ni zasegnati stani.
Preku gradewe na kapacitetite i poddr[ka na
naporite, tie ]e bidat sposobni da se zalagaat za
zakoni, politiki i praktiki koi bi obezbedile
senzitivna pravna i socijalna sredina [to nudi
pravedni i efektivni uslugi bazirani na pravata i potrebite na socijalno marginaliziranata
populacija.
Programata ]e prodol`i da ja poddr`uva rabotata na multidisciplinarnata rabotna grupa
(koja ja so~inuvaat relevantni dr`avni zdravstveni i pravni institucii, Eti~kiot komitet
pri Lekarskata komora, pretstavnici na Ombudsmanot, Helsin[kiot komitet i NVOi) vo nasoka
na razvivawe i podgotvuvawe na Vodi~ za prakti~arite, vrz osnova na Zakonot za pravata na
pacientite, i vo soglasnost so Evropskata povelba za pravata na pacientite (14 principi za
za[tita na pravata na pacientite). }e se izgotvi
Vodi~ za medicinskite prakti~ari i za pravnicite prakti~ari.
{kolata za javno zdravstvo i Pravniot fakultet
]e bidat poddr`ani vo naporite da razvijat
posdiplomski kurikulum za medicinsko pravo,
javno zdravstvo i ~ovekovi prava. }e se izgotvi
i u~ebnik za Pravoto i zdravstvoto. Kurikulumot i u~ebnikot ]e se podgotvuvaat istovremeno.
Pokraj toa ]e se pottikne formirawe na neformalna koalicija od postoe~kite i potencijalnite
partneri koi rabotat me\usektorski na pravoto i
zdravstvoto, koja ]e slu`i kako sredstvo za
zbli`uvawe na zdravstvenite rabotnici zainteresirani da ja pro[irat svojata rabota za da go
vklu~at zastapuvaweto za zakonskite i ~ovekovite
prava kaj pravnicite ili aktivistite za ~ovekovi
prava zainteresirani za pro[iruvawe na nivnata
oblast za da go vklu~at javnoto zdravstvo.
Obezbeduvawe obuka za izbrani u~esnici (pravnici i aktivisti za javno zdravstvo) koja ima za
cel razvivawe zaedni~ki strategii za zastapuvawe i alternativni strategii za sudski sporovi
vo poleto na javnoto zdravstvo. Aktivistite za
javno zdravstvo ]e bidat vo mo`nost da gi razberat pravnite principi i principite na ~ovekovite prava i pravnite mehanizmi (nacionalni i
me\unarodni), dodeka pak advokatite ]e gi zgolemat svoite kapaciteti za rabota na pra[awa za
javnoto zdravstvo. O~ekuvani rezultati od obukata se izgotvuvawe na proektni koncepti za
grantovi fokusirani na primenata na pravnite
alatki za unapreduvawe na javnoto zdravstvo.
Konsultantskata poddr[ka i obukata za ~lenovite na koalicijata ]e ovozmo`i monitoring na
relevantnite strate[ki dokumenti, organizirawe na javna debata so razli~ni i relevantni
ministerstva i institucii, priklu~uvawe kon i
sorabotka so me\unarodni organizacii za zastapuvawe na promeni.
}e se poddr`i i Ombudsman za pravata na pacientite. }e se dodelat grantovi za obezbeduva~ite na
besplatna pravna pomo[, so cel tie da go razvijat
i prezentiraat nefunkcioniraweto na slu~aite.
Organizaciite za poddr[ka ]e obezbedat pomo[
za i ]e gi ohrabrat onie koi ja baraat pravdata.
Buxet: 20 .00 0 EUR
40
5
EKONOMSKI
REFORMI
PROGRAMA
2008
41
42
Programata za ekonomski reformi ima za cel: 1)
sozdavawe novi biznisi i rabotni mesta, pottiknuvawe privatni inicijativi i pretpriema[tvo,
neguvawe na razvojot na mali biznisi preku
obezbeduvawe pristapni izvori na finansirawe,
organizirawe obuki i rabotilnici za mladi pretpriema~i i za Romi delovni konsultanti; 2) zgolemuvawe na prihodot dobien od zemjodelsko
proizvodstvo i podobruvawe na egzistencijata na
farmerskite doma]instva vo ruralnite i vo poluurbanite oblasti; 3) zgolemuvawe na nivoto na
finansiska pismenost na doma]instva so niski
primawa, so akcent na Romite i 4) poddr`uvawe
individualni farmeri vo usvojuvaweto na standardite na EU i na instrumentite za razvoj.
Pretpriema~ki servis za mladi (PSM)
Proektot PSM se sostoi od tri glavni komponenti
(Natprevar na deloven plan, Obuki za pretpriema[tvo i deloven inkubator) [to imaat za cel
da ovozmo`at poddr[ka vo tekot na site fazi na
razvivaweto i sproveduvaweto uspe[ni idei vo
brzoraste~ki biznisi.
Konceptot na obukite za pretpriema[tvo e vklu~uvawe me\unarodno priznati obuki i u~ewe od
dale~ina za vodewe biznis kako [to e Evropski sertifikat za delovna kompetentnost (EBC*L) i
SkillSoft.
Glavniot akcent vo 2008 godina ]e bide staven na
proektnata komponenta deloven inkubator.
Delovniot inkubator e lociran vo Skopje, op[tina
Gazi Baba. Inkubatorot obezbeduva osnovni administrativni uslugi za 20 kompanii (smetkovodstvo,
pravni soveti, registrirawe kompanii, proceduri
za zaemi itn.). Nadvore[ni stranki [to baraat
soveti vrzani za pretpriema~kiot razvoj so cel
stimulirawe na sozdavaweto novi firmi, isto
taka, ]e bidat uslu`eni.
B uxet: 55.8 00 EUR
43
Potprograma za zaemi
Vo sorabotka so Izvozna i kreditna banka Skopje bea postaveni tri kreditni linii pod
povolni uslovi za poddr`uvawe mali farmeri
i zemjodelsko proizvodstvo, mali kompanii i
novi biznisi.
Zemjodelskite zaemi do 10.000 EUR od vkupniot
fond od 782.000 EUR se obezbedeni preku dogovorot me\u Sorosoviot fond za ekonomski razvoj
od Wujork i Izvozna i kreditna banka - Skopje.
Dopolnitelnata komponenta na ovaa aktivnost e
"mikroagro", koja obezbeduva zaemi do 3.000
EUR preku mnogu pobrza procedura i so poednostavni kolateralni uslovi.
Zaemite za novi biznisi do 2.900 EUR od vkupniot fond od 29.000 EUR bea obezbedeni od
strana na FIOOM za kandidati [to uspe[no ja
zavr[ile obukata za po~nuvawe biznisi finansirana od strana na programata EU/KARDS.
Kreditnata linija za finansirawe novi biznisi e
redizajnirana i pro[irena i e nameneta za kompanii [to doa\aat od delovniot inkubator.
Obuka za obu~uva~i Romi
Celta na obukata e da se zgolemi brojot na Romi
obu~uva~i za davawe obuki na tema od ekonomski
razvoj i pretpriema[tvo. Obukata se sostoi od pet
moduli [to gi pokrivaat slednive temi: motivaciski ve[tini, komunikaciski ve[tini, prezentaciski ve[tini, olesnuva~ki ve[tini, planirawe i upravuvawe vreme, procena na potrebite za
obuka, tehnika za nabquduvawe i ocenuvawe i za
izvestuvawe. Dizajnot na obukata odi po principite na u~ewe za vozrasni i se zema predvid deka
sekoj od u~esnicite treba da ve`ba kolku [to e
mo`no pove]e od ve[tinite. Obukite ]e bidat
sprovedeni vo periodot od fevruari do juni 2008
godina.
Po kompletiraweto na obukata, na najuspe[nite
u~esnici ]e im bide dadena mo`nost da posetuvaat
dopolnitelni specijalizirani obuki vo oblasta na
pretpriema[tvoto.
B uxet: 40.0 00 EUR
Obuki za finansiska pismenost i pretpriema~ki sposobnosti za Romi
Celta na proektot e da ja zgolemi svesnosta za
potrebite za finansiska pismenost i gradewe
finansiski upravuva~ki sposobnosti me\u romskite doma]instva i Romite [to se pretpriema~i.
FIOOM ]e raboti so postojnata mre`a na romski
programi, romski NVO, Sorosoviot fond za
ekonomski razvoj i so lokalni konsultanti za razvivawe svesnost za potrebite za finansisko obrazovanie za semejstva so niski prihodi i za razvivawe na kapacitetite na Romite za vleguvawe vo
pretpriema~ki ekonomski aktivnosti preku organizirawe:
• Obuka za obu~uva~i za finansiska pismenost.
• Rabotilnici za zapoznavawe na ~lenovite na
romskite semejstva so niski primawa so prakti~nite aspekti na finansiskoto obrazovanie
kako finansisko planirawe vo doma]instvoto
i redovni za[tedi.
• Osnovna obuka i konsultacii za novi Romi
[to se pretpriema~i so cel gradewe na
nivnite sposobnosti (obuka za ednostavni i
prakti~ni delovni kompetentnosti).
Mentorstvo i olesnuvawe za pomo[ pri
po~nuvaweto i razvivaweto mikropretprijatija (preku utvrdena mre`a na mentori i na
sovetnici od lokalni pretprijatija).
B uxet: 20.0 00 EUR
IPARD za individui - registrirani farmeri
Celta na ovoj dvegodi[en proekt e razvivaweto i
zacvrstuvaweto na kapacitetite na op[tinite i na
privatnite zdru`enija na farmeri za efektivna i
efikasna upotreba na fondovite IPARD. Proektot
]e celi na deset lokalni grupi sostaveni od pretstavnici od deset op[tini i privatni zdru`enija
na farmeri [to ]e bidat obu~uvani za mehanizmite i za kriteriumite za upotreba na finansiskite instrumenti na EU i formalniot proces na
podgotovki i prijavuvawe. Celnite grupi ]e bidat
dopolnitelno obu~uvani za razvivawe na vistinski
delovni planovi i prijavuvawe za finansirawe
preku IPARD.
Za da se postignat kriteriumite za prijavuvawe za
fondovite IPARD i za finansiskata poddr[ka na
soodvetnoto sproveduvawe na delovnite planovi,
FIOOM ]e sorabotuva so Izvoznata i kreditna
banka i so fondacijata Horizonti za da obezbedat
zaemi predvideni za komplementirawe na postojnoto finansirawe IPARD i za premostuvawe na
zadocnuvawata na finansiraweto8.
Ovaa inicijativa e prekuprogramska aktivnost na
Programata za ekonomski reformi i Programata za
reformi na javnata administracija na FIOOM.
Buxet: 30. 000 EUR
@ivo nasledstvo
Programata @ivo nasledstvo }e sorabotuva so
lokalnite vlasti preku finansiski partnerstva. ]e
bidat obezbedeni zdru`eni fondovi za lokalni
inicijativi {to se nameneti za pridonesuvawe
kon ekonomskiot razvoj, sozdavaweto mo`nosti za
samovrabotuvawe i po~etni fondovi za mali i
sredni biznisi. Inicijativite treba da bidat
povrzani so odr`livoto koristewe, za{tita i
afirmacija na kulturnoto i na prirodnoto bogatstvo. Inicijativite mo`at da bidat pottiknati od
strana na razni lokalni subjekti i treba da bidat
poddr`ani od strana na lokalnite vlasti.
8 Baratelot e obvrzan odnapred da obezbedi 100 procenti od finansiite za sproveduvaweto na delovniot plan
od koi 50 procenti }e bidat vrateni od fondovite
IPARD
44
6
MEDIUMI
PROGRAMA
2008
45
46
Romski radija na zaednicite
Programata Mediumi ]e nudi grantovi za pokrivawe na osnovnite aktivnosti na Radio ^erewa
od {tip i na Radio Ternipe od Prilep. Ovaa
poddr[ka za dvete romski radiostanici ]e bide
dodatok na koprodukciskite grantovi [to ]e gi
dobivaat od romskiot koprodukciski fond, kade
[to se prijavuvaat na godi[no nivo.
B uxet: 1 2. 00 0 EU R
NVO Infocentar
Infocentarot na NVO ]e prodol`i so sproveduvaweto na svoite osnovni aktivnosti kako servis na NVO za odnosi so javnosta. Vo 2008 godina Infocentarot na NVO ]e prodol`i da go nudi
svoeto znaewe vo kreiraweto javni kampawi i
komunikaciski strategii kako i da obezbeduva
poddr[ka vo organiziraweto konferencii za
pe~at, prezentacii, promocii, trkalezni masi i
drugi javni nastani za makedonskite gra\anski
organizacii. Infocentarot na NVO, isto taka,
]e go stimulira mediumskiot interes za gra\anskite inicijativi vo oblasta na javnoto
zdravstvo i ]e gi zacvrsti naporite na nevladinite organizacii so cel da se zgolemi interesot
na dr`avnite institucii za sorabotka i komunikacija so organizaciite od gra\ansko op[testvo i profesionalnite organizacii na rabotnicite od zdravstvenata gri`a.
B uxet: 6 0. 00 0 EU R
47
Nabquduvawe na sproveduvaweto na novoto
zakonodavstvo za mediumite i na
dokumentite za mediumska politika
Programata ]e gi obedini aktivnostite od
proektite od prethodnite godini posveteni na
Zakonot za radiodifuzija i na Nacionalnata
strategija za razvoj na radiodifuzija. Glavniot
prioritet na ovoj proekt e nabquduvaweto na
sproveduvaweto na Zakonot za radiodifuzija,
kako i sproveduvaweto na kratkoro~niot i na
srednoro~niot akciski plan za strategija. Osven
toa, predmet na nabquduvaweto ]e bidat delovi
od strategijata za IKT [to se odnesuvaat na digitalizacija na radiodifuzijata, spojuvawe na
mediumite i voveduvawe tehnologija sposobna
za emituvawe na radiodifuzniot signal vo
dr`avava. Programata ]e bide sprovedena vo
partnerstvo so Centarot za razvoj na mediumite
kako zaedni~ki napor na nekolku donatori:
{vedskiot helsin[ki komitet, Norve[kata narodna pomo[ i Mre`nata programa za mediumi London.
Buxet : 7 0 .00 0 EU R
Mediumska pismenost
Ovie programski aktivnosti ]e bidat sprovedeni vo partnerstvo so infocentarot na NVO.
Podgotvitelnata faza na proektot Mediumska
pismenost, kako i davaweto na potrebnite fondovi se o~ekuva da bidat kompletirani vo mart
2008 godina. Do toga[ treba da bide izvr[eno
ispituvawe me\u sredno[kolcite. Ekspertskiot
tim [to ]e bide formiran ]e raboti na programata od mart do maj 2008 godina. Za predlogprogramata ]e se diskutira na javna debata vo
koja ]e u~estvuvaat soodvetni institucii, eks-
perti za mediumsko obrazovanie, nastavnici,
studenti, NVO. Biroto za razvoj na obrazovanieto ]e bide pokaneto da stane partner na
Infocentarot na NVO i na programata Mediumi
za sproveduvaweto na proektot.
Do krajot na 2008 godina obrazovnata pilotfaza na proektot ]e po~ne vo srednoto pilotu~ili[te, [to ]e bide prosledeno so niza
rabotilnici organizirani za mladi aktivisti
od mladinskite NVO.
B uxet: 2 0. 00 0 EU R
ta sredina i novi platformi vo radiodifuzijata; socio-kulturno vlijanie na digitalnata sredina vo dve nasoki - programska produkcija i
namaluvawe na socijalnata stratifikacija na
publikata (vklu~uvawe na gra\anite vo procesot
na digitalizacija). Site debati ]e bidat sprovedeni i organizirani so aktivnoto u~estvo na
mediumskite NVO: Zdru`enieto na novinari,
Centarot za razvoj na mediumi, Zdru`enieto na
privatni radiodifuzeri i infocentarot na
NVO i drugi soodvetni institucii.
Buxet : 4 0 .00 0 EU R
Forumi za mediumski profesionalizam nova inicijativa na programata
Glavnata cel na ovoj proekt e da inicira strukturni mediumski debati na temi od mediumite
[to go okupiraat mediumskiot sektor vo
dr`avata. Planirani se ~etiri debati [to ]e
bidat organizirani so u~estvo na gosti pokaneti
od stranstvo. Ovie debati ]e bidat naso~eni kon:
novinarski profesionalizam; mediumska odgovornost; predizvici za regulirawe na digitalna-
48
REFORMA
NA JAVNATA
ADMINISTRACIJA
I VO LOKALNATA
SAMOUPRAVA
7
PROGRAMA
2008
49
50
G lavna cel
Strategijata na ovaa programa vo 2008 godina e
naso~ena kon olesnuvawe na procesot na reforma na javnata administracija i na lokalnata
samouprava vo Republika Makedonija od aspekt
na pristapuvaweto kon EU, preku zacvrstuvawe
na kapacitetite na administracijata i na
gra\anskoto op[testvo za efektivno u~estvo vo
procesot na sozdavawe politika i nejzino sproveduvawe.
Prioriteti na programata:
•Zacvrstuvawe na procesite na kreirawe
politika i nejzino sproveduvawe preku
gradewe kapaciteti vo vladinite institucii i vo gra\anskoto op[testvo za participativno, transparentno, koordinirano
razvivawe javna politika bazirana na
istra`uvawe;
•Poddr[ka na procesot na sproveduvawe na
decentralizacijata i pridonesuvawe kon
po[iroka lokalna demokratija preku
zacvrstuvawe na kapacitetite na op[tinskata administracija i na gra\anskoto
op[testvo za nabquduvawe na procesot na
sproveduvawe na decentralizacijata i na
lokalnata politika preku promovirawe
aktivno i informirano gra\ansko u~estvo.
•Gradewe kapaciteti kaj lokalnite vlasti i
kaj gra\anskoto op[testvo za strukturite,
politikata i za instituciite na EU i za
pretpristapnite instrumenti, kako poddr[ka na vospostavuvaweto lokalni mehanizmi i mre`i neophodni za pogolema i
poefikasna upotreba na fondovite od
IPA.
Monitoring na decentralizacijata
Proektot Monitoring na decentralizacijata,
implementiran vo sorabotka so Zdru`enieto na
edinici na lokalna samouprava go ima za cel
poddr`uvaweto na efektiven, transparenten i
odgovoren proces na decentralizacija preku
nabquduvaweto na implementacijata na nadle`nosti vo oblasta na lokalno finansirawe, urbanizam i obrazovanie vo 12 op[tini9. Rabotnata grupa na proektot, so pomo[ od lokalni i
me\unarodni eksperti10, gi sozdade metodologijata i indikatorite za nabquduvaweto. Dvaeset
i [est nabquduva~i predlo`eni od strana na
lokalnite NVO-i ]e go izvr[at nabquduvaweto
vo sorabotka so pretstavnicite na lokalnite
vlasti vo dvanaesette op[tini. Indikatorite za
urbanizmot i lokalnoto finansirawe ]e bidat
prodol`eni so cel da se obezbedi osnova za
merewe na efektivnosta i efikasnosta na
dostavata na uslugi spored celnite nadle`nosti.
]e se razvijat novi indikatori so cel da se
obezbedi osnova za nabquduvawe na obrazovanieto kako nadle`nost na lokalno nivo. ]e bidat
implementirani aktivnosti za gradewe kapaciteti naso~eni kon postavuvawe na metodologijata i sistemot na nabquduvaweto kako odr`liv instrument vo ramkite na lokalnata
administracija. Nabquduva~ite kvartalno ]e
sobiraat podatoci i ]e podgotvuvaat polugodi[ni narativni izve[tai. Narativnite izve[tai za rezultatite od nabquduvaweto ]e bidat
javno distribuirani.
Buxet : 4 8 .00 0 EU R
9 Bitola, Bogoviwe, Gevgelija, Debar, Kavadarci,
Karbinci, Kumanovo, Ohrid, Oslomej, Tetovo, {tip i
{uto Orizari.
10 Katica Dimovska-Talevska, specijalist za urbanizam, op[tina Prilep, Kristo Andonovski, specijalist
za lokalni finansii, Skopje, Aleksandros Karvounis,
ekspert za nabquduvawe, Monitoring na op[tina
51 Marusi, Atina, Grcija
Antikorupciski strategii na lokalno nivo
Proektot ima za cel da poddr`i proces na sozdavawe i na sproveduvawe participativna
antikorupciska strategija na lokalno nivo, kako
metod za prepoznavawe, spre~uvawe i borba
protiv korupcijata. Celite na intervencijata
se: 1) razvivawe na svesta kaj gradona~alnicite
i kaj rakovoditelite na sektorite vo op[tinite
za konceptot na participativna antikorupciska
strategija so cel dijagnosticirawe, tretman i
spre~uvawe na korupcijata; 2) gradewe lokalni
kapaciteti i razvivawe mehanizmi za sproveduvawe na procesot na sozdavawe i sproveduvawe
participativna antikorupciska strategija; 3)
promovirawe na najdobrata praktika od proektot, kako i podgotvuvawe preporaki za podobro
ponatamo[no sproveduvawe participativni
antikorupciski strategii. Se planira proektot
da vklu~i tri pilot-op[tini i tri timovi na
lokalni obu~uva~i/eksperti, koi so pomo[ na
ekspertite od Fondacija Partneri za lokalen
razvoj od Bukure[t ]e go kreiraat, ovozmo`at i
nabquduvaat procesot na sproveduvawe antikorupciska strategija. FIOOM ja sproveduva inicijativata vo sorabotka so Zdru`enieto na edinicite na lokalna samouprava (ZELS) i Fondacijata Partneri za lokalen razvoj, Bukure[t,
Romanija. Periodot na sproveduvawe na proektot e juni 2007 godina - septemvri 2008 godina.
Otkako ]e zavr[i po~etnata faza, koja ]e ja identifikuva najdobrata praktika i predizvici na
proektot, ]e se podgotvi i objavi publikacija
[to ]e vklu~uva studii na slu~ai. Publikacijata
i iskustvata od sproveduvaweto na proektot ]e
bidat spodeleni so gradona~alnicite na konferencija. Se o~ekuva ovaa konferencija da gi
prenese rezultatite i postignatoto vlijanie,
kako i da obezbedi preporaki za ponatamo[noto
podobruvawe i replikacija vo drugi op[tini.
Buxet : 1 0 .00 0 EU R
Poddr[ka za tink-tenk organizacii
FIOOM ]e obezbedi institucionalna i programska poddr[ka za organizacijata "Reaktor",
koja ]e prodol`i da izvr[uva istra`uvawa orientirani kon kreirawe politika i da sozdava
dokumenti za primeneta politika so pomo[ od
Evropskata inicijativa za stabilnost (ESI) od
Berlin, povrzani so temata: Podemot i padot na
Kratovo. Vo ramkite na ovaa programa ]e bide
objaven javen povik za drugi organizacii tinktenk vo dr`avava zainteresirani da se prijavat
so proekti za istra`uvawa orientirani kon
primeneta politika i pi[uvawe dokumenti za
politika.
Buxet : 3 0 .00 0 EU R
52
Otvoren dr`aven buxet
Makedonski centar za evropsko obrazovanie
So ovoj proekt prodol`uvaat aktivnosta i naporite na FIOOM za nabquduvawe na koherentnosta, otvorenosta i transparentnosta na buxetskite
procesi na lokalnata i na centralnata vlast.
Osnovnata cel na ovoj dvegodi[en proekt e da ja
oceni povrzanosta me\u procesot na sozdavawe
javna politika i procesot na programirawe na
dr`avniot buxet, t.e. da oceni dali planiranata
ili usvoenata vladina politika za dadeniot
period nametnuvaat fiskalni implikacii za
dr`avniot buxet. Proektot, isto taka, ]e pridonese kon ocenuvaweto na vladinite kapaciteti
za efikasna koordinacija i participativen
pristap kon procesite na sozdavawe politika/
zakoni. ]e bide formirana grupa eksperti [to
]e ja razvie metodologijata za ocenuvawe, ]e gi
utvrdi prioritetnite oblasti na politikata [to
treba da se razgledaat i periodot na koj ]e se
odnesuva ocenuvaweto. Osven toa, proektot ]e
obezbedi preporaki za podobruvawe na strukturata i na programskata forma na dokumentot na
centralniot buxet. Preporakite ]e bidat podgotveni vo soglasnost so analizata za otvorenosta i transparentnosta na dr`avniot buxet
izvr[ena preku odgovorite na Pra[alnikot za
otvoren buxet, sozdaden od strana na Proektot za
me\unaroden buxet, Va[ington. Proektot ]e bide
sproveden vo sorabotka so Generalniot sekretarijat na Vladata i so Ministerstvoto za finansii. Ovaa inicijativa e prekuprogramska aktivnost na Programata za reforma na javnata administracija i na Pravnata programa na FIOOM.
B uxet: 3 2. 00 0 EU R
Vo 2008 godina na MCEO ]e mu bide obezbeden godi[en grant za institucionalna poddr[ka za pokrivawe na tekovnite operativni tro[oci za kancelarijata, kako i za sproveduvaweto na programskite aktivnosti, vo najgolem del obuki, istra`uvawa za politika, pi[uvawe dokumenti za politika, lobirawe i zastapuvawe za pra[awa povrzani so Evropskata unija. Celnite grupi na ovie
aktivnosti se dr`avnite slu`benici, NVO i pretstavnici od mediumite.
Buxet: 2 0.0 00 EU R
Podobra upotreba na fondovite od IPA
Celta na ovoj dvegodi[en proekt e zacvrstuvaweto
na kapacitetite na lokalnite samoupravi i na NVO
za iskoristuvawe na fondovite na Evropskata unija,
preku zgolemuvawe na nivnite poznavawa za mo`nostite, mehanizmite i kriteriumite za aplicirawe za
finansiski instrumenti i programi na EU. So
proektot ]e se opfatat 10 op[tini11 i 10 lokalni
grupi sostaveni od pretstavnici od op[tinata,
gra\anskoto op[testvo i delovnata zaednica. Tie ]e
bidat obu~eni za mo`nostite i za kriteriumite za
finansirawe lokalni inicijativi pod razli~ni
programi i komponenti na Pretpristapniot instrument (IPA). Grupite ]e bidat dopolnitelno poddr`ani pri razvivaweto proekti so koi bi aplicirale za finansirawe preku IPA i ]e bidat pottiknati da formiraat mre`i i op[tinski kofinansira~ki fondovi so cel da se obezbedi soodvetno
sproveduvawe na proektite. Programite ]e se
sprovedat vo sorabotka so ZELS i so Makedonskiot
centar za evropsko obrazovanie. Ovaa inicijativa e
interprogramska aktivnost na Programata za reforma na javnata administracija i na Pravnata programa na FIOOM.
Buxet: 35 .000 EU R
11 Poseben akcent ]e bide staven na op[tinite so
53 pogolemi romski zaednici
54
8
PRAVO
PROGRAMA
2008
55
56
Pravnata programa na FIOOM e posvetena na
unapreduvawe na vladeeweto na pravoto i na
poddr`uvawe na reformite na pravniot sistem
vo Republika Makedonija. Slobodniot pristap
do informaciite od javen karakter, antikorupcijata, za[titata na ~ovekovite prava, reforma
vo kazneno-pravniot sistem i pribli`uvaweto
kon zakonodavstvoto na Evropskata unija se klu~ni oblasti vo koi raboti programata. Pravnata
programa svoite aktivnosti gi sproveduva vo
sorabotka so Inicijativata za pravda na Otvorenoto op[testvo od Budimpe[ta i so doma[ni
i stranski partnerski organizacii.
Pribli`uvawe na zakonodavstvoto
Za da se poddr`i procesot na usoglasuvawe i
pribli`uvawe na nacionalnoto zakonodavstvo
so zakonodavstvoto na EU, FIOOM anga`ira[e
~etiri pravnici na rabota vo Ministerstvoto
za vnatre[ni raboti. Vrabotenite lica ]e ja
poddr`uvaat rabotata na Sektorot za pravni i
kadrovski raboti vo procesot na kreirawe na
normativno-pravnata regulativa vo nadle`nost
na Ministerstvoto, koja proizleguva od Strategijata za reformi na policijata i od noviot
Zakon za policijata.
Buxet 30.000 EUR
Transparentnost i ot~etnost
Poddr[ka na ~ovekovite prava
Vo ramkite na ovaa potprograma, slobodniot
pristap do informacii od javen karakter ]e
bide prioritetna oblast na koja ]e se fokusira
FIOOM. Glavna cel ]e bide kontinuirano
nabquduvawe na sproveduvaweto na Zakonot za
sloboden pristap do informacii od javen
karakter i negovo podobruvawe. Dopolnitelno,
vo sorabotka so Zdru`enieto na mladi pravnici
i so {vedskiot helsin[ki komitet, proektot ]e
nudi besplatna pravna pomo[ za gra\anite na
koi im e odbien slobodniot pristap do informacii. Poslednata komponenta na potprogramata e zacvrstuvawe na kapacitetite na nevladinite organizacii za koristewe na ova pravo za
nabquduvawe i vlijanie vrz javnata politika.
Pove]e informacii za ovaa programa mo`ete da
najdete na www.spinfo.org.mk
Buxet 60.000 EUR
57
FIOOM vo sorabotka so pet partnerski organizacii: koalicijata "Site za pravi~no sudewe",
Skopje, Centarot za gra\anski inicijativi,
Bitola, Centarot za demokratski razvoj, Tetovo,
Forumot za za[tita na pravata na Romite ARKA,
Kumanovo i Izbor, Strumica ja sproveduva ovaa
potprograma. Mre`ata na nevladini organizacii vo ramkite na proektot obezbeduva besplatna pravna pomo[ na eventualnite `rtvi na
nepravilno odnesuvawe od strana na policijata. Osnovna cel na proektot e da obrne vnimanie
na nezakonskata upotreba na sila od strana na
policijata i da pomogne vo razvoj na efektiven
mehanizam za za[tita na pravata na eventualnite `rtvi. Dopolnitelni informacii mo`e da
se dobijat na www.hrsp.org.mk. Vo 2008 godina
ovaa potprograma ]e se sproveduva vo partnerstvo so Fondot na OON za `rtvite od tortura.
Buxet 4 0. 00 0 EU R
Reforma na kazneno-pravniot sistem
FIOOM vo ramkite na ovaa potprograma ]e
raboti na zacvrstuvawe na dr`avnata administracija vo procesot na reformi vo materijalnoto i procesnoto krivi~no pravo. Glavna cel na
ovaa potprograma e da obezbedi razvivawe koncept na usoglaseni kazneno-pravni reformi,
odnosno ustanovuvawe balans me\u efikasnata
borba so organiziraniot kriminal i kriminalot voop[to od edna strana i postignuvawe
najvisok stepen na za[tita na osnovnite ~ovekovi prava i slobodi garantirani so Ustavot na
RM, Evropskata konvencija za za[tita na ~ovekovite prava i osnovnite slobodi (EK^P) i drugite me\unarodni instrumenti od druga strana.
Pristapot kon problemite ]e bide kombiniran akademski i prakti~en, orientiran kon iznao\awe optimalni re[enija za poefikasno sproveduvawe na zakonot, preku sporedbeni i terenski istra`uvawa, analizi, rabotilnici, seminari i konferencii za pra[awa i problemi
[to se nametnuvaat kako prioritetni. Potprogramata ]e se sproveduva od strana na Zdru`enieto za krivi~no pravo i kriminologija na Makedonija, a vo partnerstvo so Ministerstvoto za
pravda, misijata na OBSE i Amerikanskata
ambasada vo Skopje.
Buxet 40.000 EUR
58
9
ISTOK - ISTOK:
PREKUGRANI^NI
PARTNERSTVA
PROGRAMA
2008
59
60
Mre`nata programa Istok-Istok: Prekugrani~ni
partnerstva ima za cel da gi poddr`uva inicijativite [to go informiraat i ovozmo`uvaat
razvojot i pro[iruvaweto na prekugrani~noto
otvoreno op[testvo i negovite vrednosti, osobeno preku prekugrani~na sorabotka me\u organizaciite za gra\ansko op[testvo vo pove]e od
edna dr`ava. Mandatot na programata e poddr`uvaweto inicijativi sozdadeni za razmenuvawe idei, ve[tini, iskustvo i znaewe i za pottiknuvawe prakti~ni aktivnosti kako [to se
razmena na srodni prekugrani~ni informacii
i ovozmo`uvawe koristewe resursi od postoe~kite mre`i na znaewe.
Istok-Istok e programa [to odobruva grantovi
i operativno raboti na davawe finansiska
pomo[ za akterite vo gra\anskoto op[testvo i
organizacii [to se stremat kon prekugrani~no
povrzuvawe so cel:
- gradewe i/ili zajaknuvawe na resursi i
ve[tini;
- razmenuvawe na najdobri praksi i nau~eni
lekcii, uspesi i neuspesi vo op[testvenata
transformacija;
- sorabotuvawe za inovativni re[enija za zaedni~ki predizvici i
- mobilizirawe na alijansi i sozdavawe i/ili
zajaknuvawe na me\unarodni koalicii za zastapuvawe.
Programata gi ima za prioritet dolgoro~nite
opse`ni inicijativi so jasna cel za:
- promovirawe na raznovidni i alternativni
perspektivi i iskustva;
- dostapnost i pristap do informacii za javnosta
61
- osposobuvawe na marginalizirani i/ili ranlivi op[testveni sektori i
- pottiknuvawe na javno u~estvo i osposobuvawe
Potprogramata za evropska integracija be[e
zapo~nata vo 2005 vo sorabotka so IOO-Brisel.
Prioritet na potprogramata e razmenata na
iskustva od procesot na vlez vo EU na centralna
Evropa so idnite EU zemji ~lenki i EU sosedi,
naso~eni kon:
1. Prenesuvawe na znaewa preku poddr`uvawe na inicijativi naso~eni kon:
- podgotovka za evropska integracija;
- soraboka me\u gra\anskoto op[testvo i dr`avnata i javnata administracija;
- monitoring na razvojot na demokratija od
strana na gra\anskoto op[testvo kako preduslov za evropska integracija;
2. Mre`i za koalicii/konzorciumi/zastapuvawe preku poddr`uvawe na inicijativi naso~eni kon:
- mobilizirawe na gra\anskoto op[testvo i
javnosta za u~estvo vo dijalogot za politiki
povrzan so evropskata integracija;
- mobilizirawe na vladite vo procesot na
evropska integracija i promovirawe na EU
koja [to e otvorena i inkluzivna kon sosedite;
- o`ivuvawe na javniot interes za novite zemji ~lenki vo razvivaweto na pobliski odnosi so zemjite kandidati i isto~nite sosedi
na EU;
- osnovawe na konzorciumi na gra\ansko op[testvo za olesnuvawe na pristapot do EU
finansirawe vrzano so celite na evropskata integracija;
3. Javna svesnost preku poddr`uvawe na inicijativite naso~eni kon:
- vklu~enost na gra\anskoto op[testvo vo promoviraweto na javnata svesnost za predizvicite i mo`nostite za evropska integracija;
- dijalog za zna~eweto na Evropa vo svetot deneska i implementacijata na EU ~lenstvoto;
- pottiknuvawe na javna debata vo novite zemji
~lenki za idnoto pro[iruvawe na EU i odnosite so sosedite
Jugoisto~na Azija:
Partnerstvo preku granicite
Ovaa programa e zdru`ena so Inicijativata na
IOO Jugoisto~na Azija i programata Istok-Istok: Prekugrani~ni partnerstva. Programata
ovozmo`uva poddr[ka vo zajaknuvaweto na ulogata na gra\anskoto op[testvo vo procesite na
zastapuvawe i dijalog, obrazovanieto na gra\anite, postavuvawe na mre`a za informacii i
znaewa, osobeno me\u mladata populacija vo
Jugoisot~na Azija.
• Kriti~ki analizi na periodot na tranzicija i ulogata i kapacitetite na gra\anskoto
op[testvo da bara ot~et od vladite
Vo 2008 programata ]e prodol`i da gi zajaknuva
kapacitetite na ~lenovite na gra\anskoto op[testvo so cel da gi napravi aktivni i vitalni
akteri vo sozdavaweto na javnite politiki vo
Makedonija.
Programata go pottiknuva podnesuvaweto aplikacii vo tekot na celata godina. Formularite za
aplicirawe se dostapni vo elektronska verzija
na
http://www.soros.org.mk/default.asp?lang
=mak&menuid=87, a kontinuirana tehni~ka
pomo[ se nudi od strana na vrabotenite odgovorni za programata. Povik za predlozi ]e bide
dostapen na veb-stranicata na FIOOM i ]e bide
distribuiran preku kontaktni listi.
Spored kriteriumite na Programata IstokIstok: Prekugrani~ni partnerstva, nema da
dobijat poddr[ka slednive inicijativi:
- individualni patuvawa/u~estvo na konferencii
Vo 2008 Programata Istok-Istok vo Makedonija
]e prodol`i da obezbeduva poddr[ka za zainteresirani strani, li~nosti i organizacii za
nivnoto aktivno u~estvo vo inicijativi naso~eni kon:
• Olesnuvawe na op[testveniot i ekonomskiot razvoj preku promocijata na prekugrani~na sorabotka.
• Promovirawe i razvoj na evropski praksi
i standardi za dobro vladeewe so poseben
akcent na marginalizirani i ranlivi
op[testveni grupi (Romi, `eni, mladinata,
LGBT, mentalni i drugi onesposobuvawa)
62
nizmi (programski sovetodaven komitet, kolegijalen panel i konsultacii so upravata na programata). Realniot period za podnesuvawe na
formularot so kone~niot proekt e najmalku tri
meseci pred po~etokot na proektot/nastanot za
koj se bara poddr[ka.
Individualno u~estvo/
nastani vo stranstvo
-
individualni konsultacii
individualni istra`uva~ki proekti
svetski kongresi/godi[ni konferencii
nau~ni istra`uvawa
umetni~ki nastani
prevodi na knigi i izdava~ka programa
biznis/komercijalni profitni aktivnosti
Kako da dobiete poddr[ka od Programata
Istok-Istok?
Informacii za profilot na programata, detalni informacii za kriteriumite za dostapnost i
finansirawe, kako i kontaktni informacii
mo`at da se najdat na veb-portalot na FIOOM
www.soros.org.mk vo programskiot sektori.
Organizirawe nastani vo Makedonija
Predlog konceptot za ideja ili proekt vo standarden Istok-Istok formular treba da bide
podnesen vo elektronska forma do koordinatorot na programata Slavica Inxevska
sindzev@soros.org.mk i assitentot na programata
Aleksandar Markovski amark@soros.org.mk.
Programata koristi silni konsultativni meha63
Programata ]e poddr`uva individualni barateli i ~lenovi na NVO samo za u~estvo vo onie
nastani vo stranstvo [to se poddr`ani od strana na Programata Istok-Istok. Zainteresiranite individualni barateli treba da podnesat
formular za individualen grant do FIOOM.
Toj e dostapen na www.soros.org.mk vo rubrikata
Formulari. Osven formularot, individualnite
barateli treba da podnesat: dokaz za komunikacija so organizatorot na nastanot poddr`an
preku Programata Istok-Istok, oficijalna pokana za u~estvo i biografija na baratelot najmalku 10 dena pred po~etokot na nastanot. Za
patuvawa vo zemji za koi e potrebna viza, formularite treba da bidat doneseni vo kancelariite najmalku tri nedeli odnapred. Formularite
mo`at da bidat podneseni vo elektronska forma
kaj Aleksandar Markovski amark@soros.org.mk
ili li~no vo kancelariite na FIOOM. Tro[ocite za u~estvo ]e bidat pokrieni soglasno so
standardnite kriteriumi i proceduri na Programata Istok-Istok: Prekugrani~ni partnerstva.
64
10
GRA|ANSKO
OP{TESTVO
PROGRAMA
2008
65
66
Programata za gra\ansko op[testvo ima za cel da
go pottikne razvojot na otvorenoto op[testvo i da
razviva gra\anski vrednosti i principi preku
poddr[ka na nevladini organizacii i gra\anski
inicijativi i preku zastapuvawe i lobirawe za
sproveduvawe demokratska praktika i gra\ansko
u~estvo vo kreiraweto javna politika.
Programskite prioriteti za naredniot period
se slednive:
• Gradewe kapaciteti na gra\anskoto op[testvo za kreirawe javna politika, lobirawe i zastapuvawe.
• Nabquduvawe i/ili olesnuvawe na kreiraweto i na sproveduvaweto na javnata
politika.
• Razvivawe partnerstva za razvoj na zaednicite me\u NVO, dr`avnite institucii,
lokalnite vlasti, mediumite i delovniot
sektor.
• Ednakvo u~estvo i pristap za malcinstvata
i za marginaliziranite grupi vo javniot
`ivot.
• Gra\ansko u~estvo i vlijanie vo procesite
na reformi i vlez vo EU.
@iveewe vo multietni~ka sredina - gra\ani
so ednakvi prava, mo`nosti i za[tita
Proektot e finansiran od Evropskata komisija
vo ramkite na Kampawa 4 na Evropskata inicijativa za demokratija i za ~ovekovi prava
(EIDHR): unapreduvawe na ednakvosta, tolerancijata i mirot i od FIOOM. FIOOM, vo
sorabotka so NVO Zaedni~ki vrednosti i so
dvanaesette centri za poddr[ka na NVO, go
sproveduva proektot vo regionite na Veles,
Prilep, {tip, Ki~evo, Struga, Resen, Gevgelija,
Negotino, Strumica, Del~evo, Kratovo, Debar,
67
Kumanovo i na Tetovo.
Glavnata cel na proektot e da se podobri statusot na nemnozinskite etni~ki zaednici i da se
zacvrstat kapacitetite za aktivno u~estvo vo
kreiraweto javna politika na lokalno i na
nacionalno nivo. Vo soglasnost so specifi~nite celi, proektot se sostoi od slednive komponenti: 1) Gradewe kapaciteti i vmre`uvawe na
NVO, institucii, mediumi; 2) Lobirawe, zastapuvawe i zgolemuvawe na javnata svest i 3)
Monitoring na lokalnata administracija.
Vo 2008 godina, vo ramkite na proektnite
aktivnosti ]e bidat organizirani 32 obuki za
NVO, javni institucii i mediumi, koi rabotat
vo oblasta na za[tita na pravata na nemnozinskite etni~ki zaednici. Obukata za obu~uva~i ]e
sozdade specijalizirani timovi na obu~uva~i
[to ]e bidat sposobni da ispora~uvaat obuki za
razli~ni aspekti na malcinskite pra[awa.
Aktivnostite za vmre`uvawe ]e obezbedat podobra komunikacija i ]e pottiknat sorabotka
me\u NVO i instituciite na lokalno i na
nacionalno nivo.
Komponentata za lobirawe i za zastapuvawe ]e
se sostoi od slednive aktivnosti: publikuvawe i
promovirawe me\unarodni konvencii i deklaracii i nacionalno zakonodavstvo za pravata na
malcinstvata, prodol`uvawe na kampawata Pod
isto sonce, lokalni i nacionalni nastani
(debati, sostanoci, rabotilnici) so soodvetnite
institucii so cel da se diskutira za aktuelnite
problemi.
Timovite za monitoring, formirani vo 12
gradovi, ]e ja nabquduvaat rabotata na lokalnata administracija vo sproveduvaweto na me\unarodnoto i na doma[noto zakonodavstvo za
pravata na malcinskite grupi i ]e podgotvuvaat
izve[tai so preporaki.
Buxet : 6 7 2.9 7 2 EU R
Forumi vo zaednicite
Ova e dolgoro~na programa (2006-2010) poddr`ana samo od strana na {vajcarskata agencija
za razvoj i sorabotka (SDC). Vo septemvri 2006
godina FIOOM potpi[a konsultantski dogovor
so SDC, kako edna od organizaciite za sproveduvawe na pilot-fazata na Programata Forumi za
zaednicite. Uspe[noto sproveduvawe na pilotfazata na programata od strana na FIOOM i na
CIR vo op[tinite Prilep, Ki~evo i |or~e
Petrov sozdade osnova za natamo[no pro[iruvawe na programata vo drugite op[tini.
Vo mart 2008 godina, po procesot na izbirawe
na op[tinite i na u[te edna organizacija za
sproveduvawe, ]e po~ne vtorata faza na programata. Pove]e od 20 op[tini ]e bidat vklu~eni
vo ~etiri godi[ni ciklusi do 2010 godina.
Glavnata cel na programata e da go poddr`i
razvojot na zaednicite preku obezbeduvawe
gra\ansko u~estvo vo donesuvaweto odluki i
gradewe odgovorna i ot~etna lokalna administracija. Programata se sostoi od organizirawe
diskusii (forumski sesii) na koi op[tinskata
administracija i gra\anite - razni zasegnati
strani (NVO, mladinata, penzioneri, nastavnici, doktori, sportski zdru`enija, biznisi) ]e gi
procenuvaat prioritetnite potrebi na op[tinata. Preku strukturirani i naso~eni diskusii,
tie ]e gi transformiraat lokalnite prioriteti
vo konkretni idei za proekti i ]e dadat preporaki za re[avawe na del od problemite na
op[tinata. Za vreme na poslednata sesija, site
u~esnici vo forumot zaedno ]e gi izberat najdobrite i najsoodvetnite proekti [to ]e bidat
finansirani preku programskiot fond.
Mladite vo borba protiv
socijalnata isklu~enost
Vo ramkite na Evropskata godina na ednakvi
mo`nosti, proektot ima za cel da go poddr`i
aktivnoto u~estvo na mladite vo donesuvaweto
promeni i vo namaluvaweto na nivoto na socijalna isklu~enost na mladite, preku prezemawe
konkretni aktivnosti orientirani kon dobivawe rezultati. Proektot e kofinansiran od
strana na Svetska banka - Programa za mali
grantovi i ]e se sproveduva do juni 2008 godina.
Vo 2008 godina, sedum mladinski NVO ]e dobijat mentorska poddr[ka za sproveduvawe na
mladinskite inicijativi protiv socijalnata
isklu~enost na lokalno nivo. Vo ramkite na
fazata za gradewe kapaciteti, 15 mladi pretstavnici od mladinskite NVO ]e dobijat obuka
na razni aspekti na socijalnata isklu~enost
me\u mladite: mladi od ruralnite podra~ja,
nevraboteni mladi, mladi so posebni potrebi i
mladi od etni~kite malcinstva. Blogot
www.mnvo.blog.com.mk obezbeduva navremeni
informacii za site proektni aktivnosti,
iskustva, nau~eni lekcii na na~in orientiran
kon mladite.
Buxet : 1 7 .70 0 EU R
Interkulturni mladinski inicijativi
Vo ramkite na Evropskata godina na interkulturen
dijalog, proektot ja istaknuva prakti~nata dimenzija na prepoznavaweto na vrednosta i na potencijalot na interkulturniot dijalog me\u mladite
vo gradeweto na doverbata i na razvojot na zaednicite. Proektot e kofinansiran od strana na
Svetska banka - Programa za mali grantovi i
FIOOM i ]e se sproveduva do juni 2009 godina.
68
Proektot ]e gi utvrdi, promovira i rasprostranuva primerite na dobra praktika i iskustva
od prva raka vo interkulturniot dijalog na
lokalno nivo. ]e obezbedi pristap orientiran
kon u~esnicite vo gradeweto kapaciteti i
poddr[ka na mladinskite inicijativi vo razvivaweto interkulturni sposobnosti. Mladinskite NVO ]e dobijat mentorska poddr[ka vo sozdavaweto predlog-proekti i sproveduvaweto na
proektnite aktivnosti. Komponentata za gradewe kapaciteti ]e obezbedi obuka za obu~uva~i za
mladi aktivisti na soodvetnite temi. Proektot
]e organizira nekolku mre`ni nastani i ]e se
obide da obezbedi [iroka dostapnost do svoite
aktivnosti i rezultati, osobeno preku koristewe mediumi bliski do mladite.
B uxet: 4 9. 40 0 EU R
Stipendisti Romi
Vo partnerstvo so RIO - Budimpe[ta (Kancelarija za romski inicijativi), FIOOM dodeluva
dve honorarni stipendii za Romite. Mo`nosta
za prvoto stipendirawe (juni 2007 godina - maj
2008 godina) mu e dadena na Ram~o Kundevski,
student od ~etvrta godina na Pravniot fakultet
na Univerzitetot "Sv. Kiril i Metodij", Skopje
i na Adem Ademi, nezavisen novinar i student
na fakultetot za Komunikaciski nauki i
tehnologija na Univerzitetot na JIE, Tetovo.
Vo 2008 godina od stipendistite se o~ekuva da
napi[at dva truda za politika so mentorska
pomo[ obezbedena od strana na soodvetni
vraboteni vo FIOOM, ~lenovite na odborot
ili nadvore[ni sorabotnici: 1) Kvalitetno
sredno obrazovanie vo op[tina {uto Orizari,
i 2) Predizvici i re[enija za uspehot na
mre`ite na romskite NVO.
69
Do krajot na proektot za stipendirawe za
2007/2008 godina, ]e bide objaven povik za novi
Romi za stipendisti za 2008/2009 godina.
Novite stipendisti ]e mo`at da bidat del od
redovnite operativni aktivnosti na programite
na FIOOM, koi ]e im ovozmo`at da dobijat
prodlabo~eno poznavawe na operaciite na
FIOOM i preku dadenite aktivnosti soodvetno
]e gi zacvrstat svoite li~ni i profesionalni
sposobnosti. Osven sekojdnevnite zada~i pod
mentorstvoto na vrabotenite vo FIOOM, od niv
se o~ekuva:
• Da gi sledat op[testvenite, ekonomskite i
politi~kite slu~uvawa kaj Romite vo
dr`avata i soodvetno da go sovetuvaat/
izvestuvaat FIOOM.
• Redovno da gi izvestuvaat/sovetuvaat programite na FIOOM i Upravniot odbor za
nacionalnite i za regionalnite programski strategii na Romite.
• Da posetuvaat konferencii i nastani za
Romite vo Makedonija i vo stranstvo.
• Da ispolnuvaat zada~i od obrazovanieto
(univerzitetski i drugi profesionalni
kursevi).
Buxet : 2 1 .00 0 EU R
Istorija i apokrifi - demitologizacija na
2001 godina
Vo izminatiot period e sostavena hronologija
na nastani i bibliografija za krizata (na makedonski i na albanski jazik) od tim od dvajca
eksperti (eden Makedonec i eden Albanec).
Nekolku albanski i angliski knigi za krizata ]e
bidat objaveni na makedonski i/ili albanski
jazik; Makedonski avtori ]e recenziraat knigi
izdadeni od strana na albanski avtori i obratno. ]e se organiziraat javni debati, [to ]e
vklu~uvaat avtori na razli~ni materijali vo
vrska so konfliktot, koi ]e imaat za cel da gi
prezentiraat dvete strani na prikaznata. Sumirani podatoci, tekstovi, revizii, kako i publikacija ]e bidat podgotveni i prezentirani pred
javnosta. Celiot proces ]e bide javno promoviran vo site fazi.
Pri~inite i faktorite za krizata vo 2001 godina stanaa va`ni politi~ki pra[awa [to predizvikuvaa obvinuvawa od strana na politi~kite
partii i gi odr`uvaa me\uetni~kite i interetni~kite tenzii vo poslednive [est godini.
Razli~ni i sprotivstaveni analizi se objaveni
so cel da se opravdaat razli~nite tezi i da se
vlijae na javnoto mislewe za pri~inite i za
glavnite akteri vo konfliktot. Ovaa potprograma ima za cel da obezbedi jasni fakti i da najde
objektivni odgovori za vooru`eniot konflikt
vo Makedonija vo 2001 godina.
B uxet: 6 .5 00 EU R
Otp ret ani sved o[tva
FIOOM otkupi originalni pisma i drugi dokumenti od makedonski vojnici od regionot na
Kratovo i na Probi[tip, mobilizirani vo srpskata i vo bugarskata vojska za vreme na Prvata
svetska vojna (1914-1918), kako i zatvoreni vo
toga[nite avstro-ungarski voeni logori. Vrz
osnova na podatocite sobrani od tie dokumenti,
be[e sprovedeno arhivsko i terensko istra`uvawe. Pokraj toa, bea ostvareni kontakti i intervjua so del od potomcite i so nivnite semejstva.
Izlo`bi od dokumentite i intervjuata bea organizirani vo nekolku gradovi. Vo 2008 godina se
planira da se prodol`i so izlo`bite vo drugi
gradovi, vo zavisnost od poka`aniot interes od
strana na muzeite i na drugi institucii od kulturata.
Od sobranite materijali ]e se podgotvi i objavi
monografija, so cel pred javnosta da se prika`e
alternativnata strana na istorijata.
Buxet : 3 .6 00 E UR
70
Osamostoeni programi
Porane[ni centri za poddr[ka na NVO
Dvanaesette centri za poddr[ka na NVO vo
Veles, Prilep, {tip, Ki~evo12, Debar, Struga, Resen, Strumica, Negotino, Gevgelija, Del~evo i vo
Kratovo13 bea registrirani kako fondacii ili
zdru`enija na gra\ani:
• Fondacija za razvoj na lokalni zaednici vo
{tip,
• Fondacija za lokalen razvoj i demokratija
FOKUS vo Veles,
• Fondacija za poddr[ka i razvoj vo Prilep,
• Centar za razvoj na zaednicite vo Ki~evo,
• Centar za odr`liv razvoj PORTA vo Strumica,
• Centar za poddr[ka na zaednici vo Resen,
• Centar za odr`liv razvoj na zaednicite vo
Debar,
• Centar za regionalno zastapuvawe vo Del~evo,
• Centar za lokalen razvoj ANTIGONEA vo
Negotino,
• Centar za odr`liv regionalen razvoj vo
Kratovo,
• Centar za odr`liv regionalen razvoj vo
Gevgelija
• Zdru`enie za razvoj i aktivizam AKVA vo
Struga
Novite NVO-i poka`aa deka se dopolnitelni
agenti za promena vo svoite zaednici i deka se
sposobni da mobiliziraat sredstva od lokalni12 Formirani so finansiska pomo[ od {vajcarskata
agencija za razvoj i sorabotka (SDC) i FIOOM
13 Formirani so finansiska pomo[ od Evropskata
agencija za rekonstrukcija (EAR) i FIOOM
71
te vlasti, delovniot sektor i od donatorskata
zaednica.
Vo 2008 godina na ovie NVO-i ]e im bide
obezbedena institucionalna poddr[ka so cel da
se obezbedat uslovi za nivnata odr`livost i da
se pottikne razvojot na lokalna demokratija vo
malite gradovi vo Makedonija. Glavnite prioriteti na nivnite strategii se: poddr`uvawe na
gra\anskiot sektor vo nivnite operativni
oblasti; postignuvawe odr`liv razvoj na zaednicite preku mobilizacija na lokalnite resursi; inicirawe proekti za prekugrani~na sorabotka [to bi mo`ele da bidat finansirani
preku fondovi na EU; razvivawe evropski vrednosti i standardi.
Poddr[ka od FIOOM: 90.000 EUR
Kontakti:
Fondacija za razvoj na lokalnata zaednica
General Mihajlo Apostolski 14a, 2000 {tip
Tel/faks: 032 383 422, 032 383 116
ngoscst@sonet.com.mk
Fondacija za lokalen razvoj i
demokratija Fokus
Trajko Panov 22, 1400 Veles
Tel/faks: 043 221 583, 043 212 450
ngoscve@focus.org.mk , www.focus.org.mk
Centar za poddr[ka i razvoj
Car Samoil bb, 7500 Prilep
Tel/faks: 048 401 480, 048 418 319
ngoscpp@sonet.com.mk
Centar za razvoj na zaednicite
11 Septemvri (zgrada Su[ica), 6250 Ki~evo
Tel/faks: 045 221 817, 045 224 059
ngoscki@sonet.com.mk
Regionalen centar za odr`liv razvoj
Mar[al Tito 60, 1480 Gevgelija
Tel/faks: 034 218 934, 034 218 935
ltrajkov@sonet.com.mk
Centar za odr`liv razvoj Porta
Blagoj Jankov - Mu~eto bb (Dom na ARM),
2400 Strumica
Tel/faks: 034 326 832, 034 326 831
rstevanov@sonet.com.mk
Zdru`enie za razvoj i aktivizam AKVA
Kej Boris Kidri~ 29a, 6330 Struga
Tel/faks: 046 782 755, 046 782 465
dgolabovski@sonet.com.mk
Zaedni~ki vrednosti
Centar za poddr[ka na zaednicite
Hristo Gerasovski bb, 7310 Resen
Tel/faks: 047 454 560, 047 454 570
gtoskovska@sonet.com.mk
Centar za odr`liv razvoj na zaednicite
Veqko Vlahovi] 13, 1250 Debar
Tel/faks: 046 835 105, 046 835 106
gljubinovski@sonet.com.mk
Regionalen centar za zastapuvawe
Metodi Mitevski - Brico 17, 2320 Del~evo
Tel/faks: 033 411 727, 033 411 423
tstoimenovski@sonet.com.mk
Centar za lokalen razvoj Antigonea
Leninova bb, 1440 Negotino
Tel/faks: 043 371 151, 043 371 152
rjanevska@sonet.com.mk
Regionalen centar za odr`liv razvoj
Goce Del~ev 24, 1320 Kratovo
Tel/faks: 031 481 157, 031 481 542
gangelovski@sonet.com.mk
Misijata na zdru`enieto e naso~ena kon inicirawe i poddr[ka na gra\anski dijalog za ednakvo u~estvo vo odr`liv razvoj na etni~kite zaednici [to `iveat vo Republika Makedonija, na
lokalno i na dr`avno nivo.
Celite se ostvaruvaat preku tri strate[ki oblasti na dejstvuvawe:
• Zakonodavstvo/sproveduvawe zakoni
• Gradewe kapacitet
• Me\unarodna sorabotka i razmena na iskustva
Vo 2008 godina, akcentot na dejstvuvaweto ]e
bide staven na monitoringot na raboteweto na
Komisijata za odnosi me\u zaednicite, kako i na
procesot na decentralizacija vo odnos na
ednakvoto pretstavuvawe na etni~kite zaednici
i ostvaruvaweto na nivnite zagarantirani
prava. Kako rezultat na monitoringot ]e bide
napi[an "senka" izve[taj so preporaki za nadminuvawe na utvrdenite nedostatoci.
Aktivnostite na zdru`enieto Zaedni~ki vrednosti se poddr`ani od strana na FIOOM, Fondacijata Kral Boduen i od Evropskata komisija.
Poddr[ka od FIOOM: 8.000 EUR
72
Kontakt:
H ajr ije Ahmed / S am et S kender i
Z aedni ~ki vr edn os ti
B ul. Kl im ent Ohr id ski 7/ 1
S kop je, R epubl ika M aked on ija
Tel /faks : 0 2 /3 11 3 96 6 , 0 2 /31 1 3 90 7
info@cv.org.mk, www.cv.org.mk
zainteresirani, posveteni ili odgovorni
li~nosti/grupi) preku izdavawe publikacii (studii, prakti~ni voda~i itn); sozdavawe veb-portal; sproveduvawe obuki.
Posebni napori ]e bidat vlo`eni kon istra`uvawe na finansiskite mo`nosti vo sproveduvaweto na strategijata i osiguruvawe odr`livost na organizacijata.
Poddr[ka od FIOOM: 10.000 EUR
NP@: 10.000 EUR
Akcija zdru`enska
Vo tranziciskiot period me\u dva strate[ki
ciklusa, od septemvri 2007 do fevruari 2008
godina, se sozdava detalno portfolio na programi. Osnovnite nasoki na slednata trigodi[na strategija (2008-2010) se baziraat na rezultati od prethodnite investicii:
• Promovirawe kultura na rodova ednakvost
i zacvrstuvawe na politikata i na praktikata na lokalnite vlasti za efektivno
odgovarawe na rodova neednakvost kako
edna od legitimnite oblasti vo ramkite na
nivnite odgovornosti, preku analiza na
prakti~noto sproveduvawe na zakonodavstvoto za rodova ednakvost; zacvrstuvawe na vnatre[nite kapaciteti na LSU; i
monitoring na nivnata izvedba od strana
na aktivistkite.
• Vlijanie vrz sozdava~ite na politika na
dr`avno, regionalno i na me\unarodno nivo preku kriti~ko ocenuvawe na zakonodavstvoto i na praktikata na nacionalnata
politika za rodova ednakvost vo odnos na
standardite na EU, preporakite CEDAB i na
drugi instrumenti.
• Zbogatuvawe na resursite za podobri
informacii i nadgradba na znaewata za
rodova ednakvost i WHR na raznite su[tinski akteri (aktivistkite, mladinata i drugi
73
Kontakt:
Marija Savovska, pretsedatel
Akcija zdru`enska
Bul. Ilinden 39/1-2
Skopje, Republika Makedonija
Tel/faks: 02/3215660, 02/3215661
zdruzenska@mt.net.mk
Romski kulturen i
edukativen centar Darhija
Misijata na Darhija i ponatamu e naso~ena kon
standardizacijata i afirmacijata na romskiot
jazik, razvivaweto na izdavaweto knigi na romski jazik i unapreduvaweto na romskata kultura
preku razni aktivnosti na Centarot vo oblasta
na kulturata.
Vo 2008 godina, Darhija ]e prodol`i so redovnite aktivnosti na kuklenata teatarska grupa,
orkestarot i izdava~kata programa. Akcent ]e
bide staven na promovirawe na ~itaweto vo
romskite zaednici i na postavuvawe partnerstvo so lokalnite biblioteki vo [est gradovi vo
Makedonija za postavuvawe polici so knigi od
romski avtori. Na po~etokot na slednata godina
]e po~ne regionalniot pilot-proekt Primer,
koordiniran od strana na Evropski dijalog od
London. Osnovnata cel na ovoj proekt e da postavi nov model za poddr[ka na obrazovanieto
na decata Romi preku vklu~uvawe Romi kako
asistenti na nastavnicite vo osnovnite u~ili[ta.
Poddr[ka od FIOOM: 10.000 EUR
Kontakt:
Qatif Demir, izvr[en direktor
Romski kulturen i edukativen centar Darhija
Ul. Razlo[ka 28
Skopje, Republika Makedonija
Tel/faks: 02/2526097
darhia@mt.net.mk,
darhija@freemail.org.mk
Centar za sovremena umetnost
Centarot za sovremena umetnost - Skopje gi
prodol`uva tekovnite proekti: e-magazin ZAJAC,
Nagradata za mladi vizuelni umetnici DENES,
poddr[ka za lokalnite inicijativni vo ruralnite regioni, Kulturno leto Reka, logisti~ka i
tehni~ka pomo[ za mladi umetnici, kako i
aktivnostite na galerijata vo Kur[umli-an i
drugi galerii vo gradot.
Vo 2008 godina, CSU- Skopje ]e po~ne nov proekt
posveten na kulturniot i op[testven razvoj na
ruralnite regioni, koj ]e poddr`uva lokalni
kulturni inicijativi i postavuvawe centri vo
ruralnite oblasti Debar, Centar @upa, Tetovo i
Rostu[e. Proektot e finansiran od strana na
[vedskiot sovet za umetnosti Pro Helvecija i
FIOOM.
Poddr`ano od FIOOM: 9.045 EUR,
{vedski sovet za umetnosti Pro Helvecija:
29.185 EUR
Kontakt:
Kalina Bunevska - Isakovska, direktor
Centar za sovremena umetnost
Kur{umli-an, Kur~iska bb
Skopje, Republika Makedonija
Tel/faks: 02/3133 541
scca@scca.org.mk
Detski teatarski centar
Aktivnostite na Detskiot teatarski centar
imaat za cel da go razvivaat demokratskiot kulturen `ivot na decata i na mladite vo Makedonija preku izbegnuvawe op[testveno i etni~ko
kulturno isklu~uvawe.
Klu~nite aktivnosti na DTC se: detski teatarski
pretstavi na razni jazici, producirani i prezentirani vo DTC i vo nekolku multietni~ki
op[tini, obuka na lokalni umetnici vo Forumteatarot, kako i nastan od kulturata vo Starata
~ar[ija vo Skopje [to ]e ja promovira tradicijata na multietni~ki `ivot, poddr`ana od
strana na Op[tina ^air.
So cel da ovozmo`i poddr[ka za aktivnosti vo
mali i vo ruralni op[tini, DTC ]e razviva
sorabotka so lokalnite vlasti.
Kontakt:
Refet Abazi, administrativen direktor
Detski teatarski centar
Evlija ^elebija bb
Skopje, Republika Makedonija
Telefon/faks: 02/2632 424
ctc@sonet.com.mk
74