Jaarverslag 2011 - Hogeschool der Kunsten Den Haag

Transcription

Jaarverslag 2011
Hogeschool der Kunsten Den Haag
Jaarverslag 2011
pagina 1
INHOUDSOPGAVE
1.
VOORWOORD COLLEGE VAN BESTUUR ....................................................................................... 3
2. BESTUURSVERSLAG ....................................................................................................................... 5
Profiel van de Hogeschool ................................................................................................................... 5
Algemene instellingsgegevens ............................................................................................................. 5
Kernactiviteiten ................................................................................................................................. 7
Omgevingsanalyse ............................................................................................................................. 8
Landelijke ontwikkelingen ................................................................................................................... 8
Samenwerkingspartners......................................................................................................................9
Medezeggenschap ............................................................................................................................ 10
Financieel verslag............................................................................................................................. 11
Verslag van de Raad van Toezicht ...................................................................................................... 15
3. ONDERWIJS ..................................................................................................................................17
Overzicht van de aangeboden opleidingen ........................................................................................... 17
Visitaties ......................................................................................................................................... 20
Ontwikkelingen in de diverse curricula ................................................................................................ 20
Dansvakopleiding ............................................................................................................................. 29
Interfaculteit ArtScience.................................................................................................................... 30
Interfaculteit School voor Jong Talent ................................................................................................. 31
Kwaliteitszorg en studeerbaarheid binnen de instelling .......................................................................... 35
4. ONDERZOEK..................................................................................................................................38
Onderzoek in bachelor- en masteronderwijs ........................................................................................ 38
Onderzoek in doctoraatstrajecten: de derde cyclus ............................................................................... 40
Lectoraten ....................................................................................................................................... 40
Overig onderzoek ............................................................................................................................. 41
5. STUDENTEN ..................................................................................................................................42
Ontwikkelingen in de studentenpopulatie ............................................................................................ 42
Wervingsbeleid ................................................................................................................................ 44
Toelating en selectie ......................................................................................................................... 45
Het decanaat ................................................................................................................................... 46
Rechtsbescherming student ............................................................................................................... 47
Internationalisering en internationale studenten................................................................................... 48
Rendementen .................................................................................................................................. 52
6. FACILITEITEN ...............................................................................................................................55
Huisvesting ..................................................................................................................................... 55
Facility en milieuzorg ........................................................................................................................ 55
Bibliotheken .................................................................................................................................... 56
PR ................................................................................................................................................ 56
ICT ................................................................................................................................................ 57
7. SOCIAAL JAARVERSLAG ................................................................................................................59
Personeelsbeleid .............................................................................................................................. 59
Personele kengetallen ....................................................................................................................... 60
Professionalisering en ontwikkeling..................................................................................................... 65
Arbeidsomstandigheden .................................................................................................................... 66
Organisatie ..................................................................................................................................... 67
8. JAARREKENING ............................................................................................................................69
Geconsolideerde Jaarrekening............................................................................................................ 71
Enkelvoudige Jaarrekening ................................................................................................................ 93
Overige gegevens ............................................................................................................................ 99
Bijlagen bij de jaarrekening ............................................................................................................. 105
ALGEMENE BIJLAGEN .....................................................................................................................115
I
Samenstelling Raad van Toezicht ................................................................................................ 116
II Concerten, voorstellingen, exposities en overige projecten............................................................. 117
III Specificatie kengetallen studenten .............................................................................................. 121
IV Specificatie kengetallen medewerkers ......................................................................................... 123
V Prijzen en vermeldingen studenten, alumni en (gast)docenten ....................................................... 125
VI Bilaterale overeenkomsten Levenlang Leren Programma/ERASMUS ................................................. 128
VII Specificaties van uitval en rendement per cohort en opleiding ........................................................ 130
Jaarverslag 2011
pagina 2
Jaarverslag 2011
pagina 3
1. VOORWOORD COLLEGE VAN BESTUUR
Ook in 2011 zijn wij erin geslaagd om op verschillende niveaus in het onderwijs te investeren. En met succes.
Zo is op de koninklijke Academie van de Beeldende Kunsten (KABK) in september onze tiende geaccrediteerde
opleiding van start gegaan: de Engelstalige masteropleiding Interior Architecture “INSIDE”. Aan het onderwijsprogramma van het Koninklijk Conservatorium (KC) is de nieuwe masterspecialisatie Orkestdirectie
toegevoegd, ontwikkeld en uitgevoerd samen met het Conservatorium van Amsterdam. In alle curricula is
hogeschoolbreed extra aandacht besteed aan de beroepsvoorbereiding, aan ondernemerschap en de
toekomstige beroepspraktijk. Ter ondersteuning van het onderwijs zijn in de loop van het jaar op een aantal
sleutelposities nieuwe functionarissen aangesteld: het KC verwelkomde een adjunct-directeur en voor de
dansvakopleiding een nieuwe directeur, de KABK een nieuwe stafmedewerker onderwijs en kwaliteitszorg en
een stafmedewerker internationalisering KABK, tevens verantwoordelijk voor de instellingsbrede regelingen, en
voor de hogeschoolbrede Master Artistic Research is een coördinator aangetrokken. Daarnaast heeft de Raad
van Toezicht ingestemd met de uitbreidingsplannen van de KABK. Het betreft de bouw van een extra verdieping
op een deel van de KABK, de aankoop van twee aanpalende panden aan de Bleijenburg ten behoeve van het
onderwijs en de restauratie van de historische gevel aan de Bleijenburg. Dit laatste grotendeels met externe
financiering.
Ook vanuit bestuurlijk perspectief was 2011 een dynamisch jaar. In feite stond het volledig in het teken van de
ontwikkeling van het sectorplan voor het Nederlandse kunstvakonderwijs. In de adviesrapporten van Veerman
(2009) en Dijkgraaf (2010) werden alle hogescholen aangeraden om hun opleidingen meer te profileren en om
meer samen te werken in plaats van elkaar te beconcurreren. Voor het kunstvakonderwijs zou dit in versterkte
mate gelden, omdat de bezuinigingen op cultuursubsidies consequenties hebben voor de werkgelegenheid. Het
sectorplan moet dus leiden tot keuzes. Alle zestien kunsthogescholen, waarvan 7 monosectorale en 9 multisectorale instellingen, hebben in eerste instantie een zelfevaluatie geschreven in de vorm van een nulmeting.
Wij hebben onze bijdrage geleverd door te beschrijven hoe wij ons profileren binnen het nationale landschap.
De door Veerman en Dijkgraaf gevraagde onderlinge profileringsslag wordt uitgewerkt in een sectorplan 20132016 onder auspiciën van de HBO-raad. Het plan wordt in het voorjaar 2012 aan de staatssecretaris
voorgelegd.
In lijn met deze roep om profilering en samenwerking binnen het kunstonderwijs hebben wij de enige jaren
geleden ingezette besprekingen met Codarts Rotterdam geïntensiveerd. Dit heeft in 2011 geleid tot een formeel
samenwerkingsakkoord waarin is geregeld dat Codarts en onze Hogeschool der Kunsten de gezamenlijke
verantwoordelijkheid zullen nemen en een gezamenlijke regie zullen voeren ten aanzien van het totale
onderwijsaanbod dat beide hogescholen verzorgen. Met het afstemmen en integreren van het aanbod ontstaat
voor de student een onderwijsomgeving die ten opzichte van de huidige situatie zowel meer verdieping als
meer verbreding mogelijk maakt. De samenwerking zal bovendien tot een betere inbedding leiden in de zich
ontwikkelende Metropool Den Haag/Rotterdam. In 2012 zal de samenwerking verder worden uitgewerkt.
Naast ambitie vergt het richting geven aan bovenstaande ontwikkelingen van het College van Bestuur en de
Raad van Toezicht ook extra aandacht en energie. Helaas wordt hiervoor de ruimte in termen van tijd en
middelen ingeperkt doordat OCW tegelijkertijd van alle hogescholen en universiteiten verlangt dat zij met de
staatssecretaris prestatieafspraken overeenkomen. Dit als voorwaarde om in de toekomst 7% van de
rijksbijdrage te kunnen behouden. Tegelijkertijd zijn wij geconfronteerd met de nadelige financiële gevolgen
van (a) de nieuwe bekostigingssystematiek per 2011, (b) de maatregel langstudeerders, (c) de aangekondigde
afbouw van de bekostiging van de deeltijdopleidingen en (d) de aanscherping van de regelgeving omtrent de
registratie in de Gemeentelijke BasisAdministratie. Bovendien bereiden wij ons voor op het nieuwe accreditatiestelsel met de instellingstoets kwaliteitzorg in combinatie met beperkte opleidingsbeoordelingen. Zowaar geen
sinecure.
Desalniettemin zien wij de toekomst met vertrouwen tegemoet. Wij voelen ons daarbij gesterkt door de
artistieke successen die onze studenten, docenten en alumni behalen. Zij scheppen, herscheppen en
presenteren zich veelal op hoogstaand niveau, nationaal en internationaal. Ook het feit dat Hare Majesteit de
Koningin voor een nieuwe periode van 25 jaar aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten het
predicaat Koninklijk heeft verleend, bevestigt onze reputatie een zeer voorname speler in ons vakgebied te zijn
met een rijke historie in het kunstvakonderwijs.
14 juni 2012,
College van Bestuur
Jaarverslag 2011
pagina 4
Jaarverslag 2011
pagina 5
2. BESTUURSVERSLAG
Profiel van de Hogeschool De Hogeschool der Kunsten Den Haag is ontstaan door het samengaan van de Koninklijke Academie van
Beeldende Kunsten en het Koninklijk Conservatorium. Zij vormt sindsdien een verticale, monosectorale
instelling voor hoger onderwijs op het gebied van beeldende kunst en vormgeving, muziek en dans met een
sterk internationale inslag.
De fusie kwam tot stand in 1990. Beide instellingen hebben een grote reputatie. De geschiedenis van de
Koninklijke Academie gaat terug tot 1682 - ze is de oudste kunstacademie van Nederland en één van de oudste
van Europa – en die van het Conservatorium tot 1826. Direct bij de start van de Hogeschool werd een
gezamenlijke Interfaculteit voor Beeld en Geluid (nu ArtScience) opgericht. Daarmee werd het innovatieve
karakter van de Hogeschool meteen onderstreept. De in de jaren ’70 ingerichte eigen School voor Jong Talent
met uitermate talentvolle leerlingen muziek en dans in de leeftijd van 10 tot 18 jaar, is kort na 2000 uitgebreid
met beeldende kunst.
Sinds 2001 werkt de Hogeschool nauw samen met de Universiteit Leiden. Dankzij de in gezamenlijkheid
opgerichte Academie der Kunsten, onderdeel van de Faculteit der Geesteswetenschappen, is de Hogeschool in
de voor Nederlandse begrippen unieke positie om promotietrajecten in de beeldende kunsten en de muziek te
realiseren.
In juli 2010 is de destijds geldende naam Hogeschool van Beeldende Kunsten, Muziek en Dans gewijzigd in
Hogeschool der Kunsten Den Haag / University of the Arts, The Hague.
Algemene instellingsgegevens Hogeschool der Kunsten Den Haag
www.hogeschoolderkunsten.nl
Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten
Faculteit Beeldende Kunst en Vormgeving
Prinsessegracht 4
2514 AN Den Haag
070-3154777 (telefoon)
070-3154778 (fax)
post@kabk.nl (e-mail)
www.kabk.nl
Koninklijk Conservatorium
Faculteit Muziek en Dans
Juliana van Stolberglaan 1
2595 CA Den Haag
(telefoon) 070-3151515
(fax) 070-3151518
(e-mail) info@koncon.nl
www.koncon.nl
De Hogeschool der Kunsten Den Haag bestaat uit twee faculteiten en twee interfaculteiten:
Faculteit Muziek en Dans
Interfaculteit ArtScience
Interfaculteit School voor Jong Talent
Organigram Hogeschool der Kunsten Den Haag
Academie der Kunsten
Universiteit Leiden
Raad van Toezicht
College van Bestuur
P&O
Koninklijke
Academie van
Beeldende
Kunsten
Faculteit
Beeldende Kunst
Financiën
Interfaculteit
ArtScience
Bestuurssecretariaat
Interfaculteit
School voor
Jong Talent
Koninklijk
Conservatorium
Faculteit
Muziek
en
Dans
Jaarverslag 2011
pagina 6
Raad van Toezicht
Mr. S.E. Eisma, voorzitter
Drs. W.J. Deetman
(tot 1 januari 2012)
E. in ’t Hout
Jhr. Ir. C.J.A. Reigersman
R. Rietveld
(tot 7 juni 2011)
Drs. J.C.M. Schönfeld
J.L.M. Zoet
College van Bestuur van de Hogeschool der Kunsten Den Haag
Tot 1 mei 2011
Jack Verduyn Lunel, voorzitter
Henk van der Meulen, vice-voorzitter
Frans de Ruiter, lid
Per 1 mei 2011
Jack Verduyn Lunel, voorzitter
Henk van der Meulen, vice-voorzitter
Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten
Jack Verduyn Lunel,
directeur Koninklijke Academie
Henk van der Meulen,
directeur Koninklijk Conservatorium
Eric Privee, directiesecretaris
Johan van Oord, hoofd Beeldende Kunst
Corinne Noordenbos, hoofd Fotografie
Ada Lopes Cardozo, hoofd Grafisch Ontwerpen
Wim Ros, hoofd Interieur Architectuur
Erik Verdonck, hoofd Textiel en Mode
Ernst Bergmans, hoofd Deeltijdopleidingen
Interfaculteit ArtScience
Joost Rekveld, hoofd
Martin Prchal
adjunct-directeur
Karin van der Lee adjunct-directeur
Nancy Euverink
Tom Bosma
directeur dansvakopleiding
adjunct-directeur dansvakopl.
Jan van Bilsen, directeur
Zanne Zwart, coördinator beeldende kunst
Nancy Euverink, coördinator dans
Anthony Zielhorst, coördinator muziek
Centraal Bureau van de Hogeschool
Arthur Gieles, secretaris College van Bestuur
Catharina Boon, bestuursassistent
Margot Bebseler, hoofd Personeel & Organisatie
Gerard Zanoni, hoofd Financiële Zaken
Wout Zinkstok, stafmedewerker centraal bureau
Jaarverslag 2011
pagina 7
Kernactiviteiten Missie
De Hogeschool der Kunsten Den Haag heeft haar missie verwoord in vier algemene doelstellingen:
1.
2.
3.
4.
het aan studenten bieden van een hogere beroepsopleiding en voorbereidende beroepsopleiding op een zo
hoog mogelijk internationaal georiënteerd niveau ter voorbereiding op het scheppend, uitvoerend,
docerend, bestuderend en/of registrerend beoefenen der kunsten; het betreft de domeinen beeldende
kunsten, vormgeving, muziek en dans;
het doen van onderzoek;
het bijdragen aan de ontwikkeling van de studenten;
het bijdragen aan de ontwikkeling en beoefening der kunsten.
Aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (KABK) leiden wij studenten op tot zelfbewuste
kunstenaars en ontwerpers, die door hun gedrevenheid, inhoudelijke diepgang en experimentele instelling een
betekenisvolle inbreng hebben in hun discipline en de maatschappij. Vijf kernwaarden geven richting aan ons
onderwijs. Wij staan voor creativiteit, inhoud, onafhankelijkheid, betrokkenheid en toekomstgerichtheid.
Daarmee kiezen we voor een onderzoekende positie in de kunst van morgen vanuit een houding van
geëngageerde autonomie. De komende jaren zetten wij ons ervoor in om verder uit te groeien tot een
inspirerende gemeenschap waar studenten, beeldend kunstenaars en ontwerpers uit vele landen elkaar
ontmoeten om in discussie te gaan en samen te werken. Om daarin te slagen, streven wij in de praktijk van
alledag naar vitaliteit in de opleiding en organisatie, naar intensief onderwijs op het hoogste niveau en
studierichtingen die tot de meest diepgravende en vooruitstrevende in hun vakgebied behoren.
Studeren aan het Koninklijk Conservatorium (KC) te Den Haag betekent studeren aan het oudste
conservatorium van Nederland, een muziekinstituut dat al decennia lang garant staat voor topkwaliteit,
waaraan internationale topmusici zijn verbonden als docent en waar traditie en ambacht onlosmakelijk zijn
verweven met experiment en vernieuwing.
Primaire doelstelling van het Koninklijk Conservatorium is de aankomende jonge musicus en docent muziek de
hoogste artistieke, ambachtelijke en pedagogische vaardigheid en veelzijdigheid bij te brengen om te kunnen
functioneren in de veeleisende en voortdurend veranderende beroepsomgeving van vandaag de dag. Daarbij is
het van belang om nieuwsgierigheid en creativiteit van studenten te ontwikkelen en inspirerend en uitdagend te
zijn om voortdurend nieuwe wegen en paden te kunnen inslaan in het internationale cultuurlandschap en
bovendien, waar gewenst, de aankomend musicus op te leiden tot een bekwaam leraar, pedagoog en/of
kunstenaar-onderzoeker.
Profiel
De Hogeschool geeft haar missie vorm in een breed scala van educatieve en artistieke activiteiten. Ze verzorgt
onderwijs, organiseert projecten, uitvoeringen en exposities, is actief in internationale samenwerking en
uitwisseling, brengt interdisciplinair onderwijs van de grond en heeft onderzoek tot kernactiviteit gemaakt.
Specifieke kenmerken waarmee de Hogeschool zich onderscheidt binnen het hoger onderwijs zijn:
het streven naar een hoog technisch en artistiek niveau, gerelateerd aan internationale maatstaven,
vernieuwing vanuit traditie en
het samengaan van onderwijs, onderzoek en productie.
De Hogeschool heeft gemiddeld 1.800 tot 2.000 ingeschreven studenten en heeft een sterk internationaal
profiel. Van de Academiestudenten is ongeveer 15% uit het buitenland afkomstig, in het Conservatorium zelfs
circa 60%. Zij krijgen onderwijs van internationaal georiënteerde docenten die vooraanstaande posities
vervullen in de nationale én internationale beroepspraktijk, onder wie buitenlandse gastdocenten. Hoe
internationaal ook, de Hogeschool is als bron van cultuur stevig verankerd in de gemeente Den Haag en, in
bredere zin, het Nederlandse culturele achterland. De studenten zijn met projecten, initiatieven en
manifestaties in het culturele leven van de regio actief. Na afstuderen dragen ze werkend als zelfstandige of in
dienst van muziek- en dansgezelschappen, kunstenaarscollectieven, ontwerpbureaus en studio’s bij aan het
creatief potentieel van Den Haag en omgeving. Docenten, studenten en afgestudeerden zijn vertegenwoordigd
in de culturele netwerken in Den Haag en spelen elders in het land in concertzalen, muziektheaters, musea en
galerieën, commissies en fondsen een betekenisvolle rol in het culturele leven.
Jaarverslag 2011
pagina 8
Omgevingsanalyse Vanuit een zorgvuldige en liefdevolle omgang met het verleden zoeken wij onze weg daar waar nieuwe kunst
gemaakt wordt. We doen dat te allen tijde met een onderzoekende houding en zelfs door het doen van
onderzoek. Dit leidt tot een op de actualiteit gerichte uitvoerings- en presentatiepraktijk. Deze activiteit is de
spiegel voor de scheppende kunst die eveneens in onze huizen wordt verwekt.
In dit verband kunnen ook de in sommige domeinen vervagende grenzen worden genoemd tussen kunst,
cultuur en entertainment. Waar kunst met nieuwe technologie vervaardigd, bewerkt, gereproduceerd en
waargenomen wordt, doen zich ongekende mogelijkheden voor waarbij echter beheersing van het ambacht,
vakkennis en goede smaak absolute voorwaarden zijn om tot verantwoorde resultaten te komen.
Als instelling voor kunst en cultuur beseft de Hogeschool dagelijks dat hij onderdeel is van de immateriële
infrastructuur van ons land, die het hele weidse landschap omvat van alle kunstdisciplines, in hun
monodisciplinaire verschijningsvormen, maar tevens multi- en interdisciplinair bezien.
De wereld van kunst en cultuur is het laatste decennium drastisch veranderd. De vele honderden aanvragen in
de recente kunstenplanprocedure tonen de creativiteit en fantasie van de makers. Des te schrijnender is dat zij
budgettair ernstig worden beknot. Het kunstonderwijs leidt op voor de beroepsuitoefening in dit stelsel. Dat
vraagt om kunstenaars die niet worden geoormerkt door beroepsprofielen en startkwalificaties. Zij zullen zich
door disciplines heen moeten bewegen, op basis van een solide beheersing van het ambacht; zij zullen in
ondernemende zin en dienende rollen werkzaam zijn; zij zullen hun reguliere bacheloropleiding op enig moment
aanvullen met een masteropleiding en eventueel zelfs een PhD-traject, maar ook anderszins opereren in een
situatie van lifelong learning.
De afgestudeerde kunstenaar zal veel moeten ondernemen teneinde bij gebrek aan gestructureerde banen zijn
weg te vinden in competitieve omgevingen. Hij moet dan ook geen ondernemer worden, maar een creatieve
entrepreneur, die binnen de eigenheid van kunst en cultuur voortdurend verbanden legt met opdrachtgevers,
binnen gesubsidieerde en zelffinancierende systemen.
De schoolverlater kan een afgestudeerde zijn, maar ook een student die om een goede reden de Hogeschool
zonder getuigschrift verlaat. Dit kan om familiaire, persoonlijke of financiële redenen zijn, maar vaak ook omdat
betrokkene zijn weg in de beroepsuitoefening al gevonden heeft. Rendement moet in het kunstonderwijs
genuanceerd worden gezien: zij die reeds na enkele jaren het systeem verlaten kunnen hun opleiding veelal
goed in elke verdere studie of beroepsuitoefening inzetten.
In verband met al het bovenstaande worden de curricula sterk aangepast. De individuele contacttijd zal worden
heroverwogen en zal (of is al) geflexibiliseerd, team teaching en peer teaching hebben hun intrede gedaan en
de zelfwerkzaamheid van de student op basis van een sterke motivatie van begin af aan geïmplementeerd.
Vanzelfsprekend gaat het bij de kunsten om een internationale biotoop. Verschil maken tussen landen van
herkomst is oncreatief en onterecht. De selectie van studenten aan de poort kan niet geschieden op basis van
EU of niet-EU, op basis van herkomst uit rijke of arme landen of van rijke of arme ouders; zij vindt uitsluitend
plaats op basis van kwaliteit. De aanwezigheid van buitenlandse studenten, die vaak al onderwijs- en
onderzoekservaring meebrengen, is sterk kwaliteitsbevorderend voor de hele Hogeschoolgemeenschap.
Probleem is wel dat in de officiële Erasmus-programma’s vele buitenlanders in Den Haag willen studeren, terwijl
de Hogeschool daar noch bekostiging, noch collegegeld voor ontvangt, en weinigen van onze studenten tijdelijk
naar het buitenland wensen te gaan.
De student krijgt onderwijs, maar leert ook te onderzoeken, uit te vinden en vorm te geven; ook wordt hij de
aanjager van of onderdeel van productieprocessen, zowel binnenschools als ook in de professionele
buitenwereld. De Hogeschool kenmerkt zich door een breed aanbod van opleidingen en uitstroomprofielen, met
veel aandacht voor diverse voorbereidende trajecten en in een inmiddels unieke positie in het HBO/WO-stelsel,
van december 2001 tot september 2008 als negende faculteit, de Faculteit der Kunsten van de Universiteit
Leiden, en vanaf september 2008 als Academie der Kunsten, zelfstandig instituut binnen de Faculteit der
Geesteswetenschappen.
Landelijke ontwikkelingen De beleidsrichting in het Kunstvakonderwijs staat in het teken van de rapporten van Veerman en Dijkgraaf. Er
moeten keuzes worden gemaakt: instellingen moeten hun opleidingen profileren, er moet minder worden
geconcurreerd en gekopieerd, en meer worden samengewerkt. Voor het kunstvakonderwijs geldt deze richting
in versterkte mate, omdat de bezuinigingen op cultuursubsidies consequenties hebben voor de werkgelegenheid. Met het in juli 2011opgeleverde sectorplan kunstonderwijs, hebben de instellingen een stap in die
richting gezet. In het sectorplan is afgesproken dat de opleidingen klassieke muziek, jazz en autonome
beeldende kunst 20% minder studenten zullen opnemen en afleveren in 2016. De door Veerman en Dijkgraaf
gevraagde onderlinge profileringsslag is in het sectorplan nog niet gemaakt, maar is nog steeds politiek en
maatschappelijk gewenst.
Jaarverslag 2011
pagina 9
De staatssecretaris heeft aangegeven dat er bij de uitwerking van het sectorplan een strakke regie nodig is.
Ook daarom heeft de HBO-raad twee programmacoördinatoren aangesteld, die in het voorjaar van 2012 met
een uitwerking van het sectorplan zullen komen. Het minimale doel is om de kwaliteit te versterken door bij
gelijkblijvende middelen/capaciteit het aantal bachelor studenten te laten krimpen ten gunste van de
masteropleidingen, onderzoek en voortrajecten. Anders gezegd: door een pyramide te maken met een smallere
basis maar een hogere top.
Samenwerkingspartners a.
b.
c.
d.
e.
Prins Claus Conservatorium, ‘school’ van de Hanzehogeschool Groningen
Academie der Kunsten, Universiteit Leiden
Conservatorium van Amsterdam
Codarts Rotterdam
Overige samenwerkingsrelaties
Prins Claus Conservatorium
Sinds vele jaren werkt het Koninklijk Conservatorium nauw samen met het Prins Claus Conservatorium, één
van de 19 ‘schools’ van de Hanzehogeschool Groningen. Deze samenwerking is geformaliseerd door een
gemeenschappelijke regeling op grond van artikel 8.1. WHW en de oprichting van een samenwerkingsinstituut,
dat per 1 september 2001 operationeel is. Partijen werken samen op het terrein van het kunstonderwijs in de
muziek en in het bijzonder ten aanzien curriculumopbouw, onderwijsaanbod en lectoraat.
Academie der Kunsten, Universiteit Leiden
Sinds 2001 werkt de Hogeschool nauw samen met de Universiteit Leiden. Dankzij de in gezamenlijkheid
opgerichte Academie der Kunsten, onderdeel van de Faculteit der Geesteswetenschappen, is de Hogeschool in
de voor Nederlandse begrippen unieke positie om promotietrajecten in de beeldende kunsten en de muziek te
realiseren.
Dit is het enige voorbeeld in Nederland waar universiteit en hogeschool zo effectief kunst en wetenschap
samenbrengen en uitwerken in onderwijs en onderzoek, en samenwerking met de andere Leidse faculteiten tot
stand weten te brengen en aldus synergie bereiken en interdisciplinariteit bevorderen. Er is wederzijds
onderwijs ontwikkeld en toegankelijk gemaakt, er is (promotie)-onderzoek gestart en er zijn kunstenaars als
hoogleraar aangesteld. Jaarlijks volgen circa 250 studenten bij- en keuzevakken over en weer. Er is een stabiel
aantal van 15 dubbelstudenten, die tegelijkertijd een volledige opleiding aan de Leidse universiteit én aan onze
Hogeschool volgen. Circa 90 studenten volgen het Practicum Artium (beeldende kunsten) en 44 het Practicum
Musicae, waarvan het tweede en derde jaar onderdeel zijn van een facultair honourstraject.
De samenwerking beweegt zich op het terrein van het bacheloronderwijs, het masteronderwijs én het PhDonderwijs en geldt zowel voor het Koninklijk Conservatorium (KC) als de Koninklijke Academie van Beeldende
Kunsten (KABK).
Het Koninklijk Conservatorium en de Academie der Kunsten werken sinds 2004 onder de naam ‘docARTES’
samen met het Gentse Orpheus Instituut en het Conservatorium van Amsterdam, het Lemmens
Instituut/Associatie Katholieke Universiteit Leuven en het Koninklijk Conservatorium Antwerpen/Associatie
Universiteit & Hogescholen Antwerpen in de doctoraatsopleiding muziek voor promovendi.
Door onze faculteit de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten is reeds in 2007 samen met de Academie
der Kunsten het initiatief genomen om een internationaal, hoogstaand en kwaliteitsvol doctoraatstraject te
ontwikkelen in de beeldende kunst en design, de tweede doctoraatsopleiding waar onze Hogeschool in
participeert. Dit gebeurt onder de naam ‘PhDArts’ in samenwerking met de Katholieke Universiteit Leuven.
De directeur van de Academie der Kunsten is op voordracht van het College van Bestuur van de Hogeschool
met ingang van april 2009 door het Bestuur van de Faculteit der Geesteswetenschappen benoemd en heeft
samen met de decanen van de zes faculteiten een raadgevende stem binnen het College voor Promoties van de
Universiteit. Tot nu toe hebben er op de Academie der Kunsten zeven promoties plaatsgevonden.
Conservatorium van Amsterdam
Het Koninklijk Conservatorium heeft de samenwerking met het Conservatorium van Amsterdam in het
verslagjaar gecontinueerd op het terrein van de tweejarige masteropleiding opera in de Dutch National Opera
Academy (DNOA). In samenwerking met het Asko|Schönberg is de Ligety Academy opgericht, waarin masterstudenten muziek van beide conservatoria na een positieve auditie telkens een jaar lang speciale coaching
krijgen bij het uitvoeren van nieuwe en 20e-eeuwse muziek. Met ingang van het studiejaar 2011-2012 is de
master orkestdirectie van start gegaan als nieuw gezamenlijk initiatief.
Codarts Rotterdam
In 2011 zijn de besprekingen met Codarts voortgezet over mogelijkheden om tussen de conservatoria van
beide hogescholen tot structurele afspraken te komen over afstemming en samenwerking. Dit heeft geleid tot
de ondertekening op 15 april van een intentieverklaring. Na verkennende gesprekken op CvB-, managementen afdelingsniveau en de vaststelling van de rapportages van deze gesprekken zijn de CvB’s van beide
hogescholen tot het besluit gekomen de eerder voorgenomen samenwerking concreet vorm te geven en uit te
werken. Op 23 december 2011 is een en ander vastgelegd in een formeel samenwerkingsakkoord. Dit betekent
Jaarverslag 2011
pagina 10
dat Codarts en de HdK de gezamenlijke verantwoordelijkheid zullen nemen en een gezamenlijke regie voeren
ten aanzien van het totale onderwijsaanbod dat beide hogescholen verzorgen. Deze regie heeft voornamelijk
betrekking op het muziek- en dansonderwijs; de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten, de enige
faculteit voor de beeldende kunst in dit samenwerkingsverband, neemt een aparte positie in. Met het
afstemmen en integreren van het aanbod ontstaat voor de student een onderwijsomgeving die ten opzichte van
de huidige situatie zowel meer verdieping als meer verbreding mogelijk maakt. De samenwerking zal bovendien
tot een betere inbedding leiden in de zich ontwikkelende Metropool Den Haag/Rotterdam.
De samenwerking tussen HdK en Codarts past ook goed in de hierboven beschreven landelijke ontwikkelingen
van profilering en samenwerking binnen het kunstonderwijs.
Overige samenwerkingsrelaties
Internationale lidmaatschappen en contacten.
De Hogeschool is lid van de International Association of Universities and Colleges of Art, Design and Media
(Cumulus), de Association Européenne des Conservatoires, Académies de Musique et Musikhochschulen (AEC),
European Association of International Education (EAIE), European League of Institutes of the Arts (ELIA),
PhDArts, docARTES, European Platform for Artistic Research in Music (EPARM/AEC).
De jazzafdeling is medeoprichter en actief in het internationale samenwerkingsverband, de International
Association of Schools of Jazz, de IASJ. Deelname aan de jaarlijkse bijeenkomst leidt veelal tot een uitwisseling
van onderwijsmethodieken door deelnemende docenten en tot het begin van een internationale carrière voor de
participerende studenten.
Het overzicht van de Europese instellingen voor hoger onderwijs waarmee de Koninklijke Academie en het
Koninklijk Conservatorium in het jaar 2011 nauw contact onderhielden in het kader van het Europese ERASMUS
programma is als bijlage opgenomen.
De KABK werkt op het gebied van docenten- en studentenmobiliteit buiten Europa samen met: Hong Kong
Design Institute (China), Zokei University Tokio (Japan), Musashino Art School, Tokio (Japan), Bezalel Academy
of Art & Design, Jeruzalem (Israël) en Minneapolis College of Art and Design. Het KC heeft samen met de
vooraanstaande conservatoria in Brisbane (Australië), Montreal (Canada), Helsinki en London onder de naam
Pentacon een circle of excellence opgericht.
Medezeggenschap De Hogeschool heeft twee deelmedezeggenschapsraden, één voor de Koninklijke Academie van Beeldende
Kunsten, de DMR-KABK, en één voor het Koninklijk Conservatorium, de DMR-KC. De deelraden bestaan uit
vertegenwoordigers van personeel en studenten. Uit beide deelraden wordt de Centrale Medezeggenschapsraad
gekozen, aangevuld met van de interfaculteiten ArtScience en School voor Jong Talent elk één
vertegenwoordiger.
Waren de twee deelraden na de verkiezingen in het najaar 2010 in grotendeels vernieuwde samenstelling in
oktober 2010 van start zijn gegaan, de nieuwe Centrale Medezeggenschapsraad is per februari 2011
geïnstalleerd.
Het Medezeggenschapsreglement, geactualiseerd in 2010, fungeert als kader voor de communicatie tussen het
College van Bestuur en de Centrale Medezeggenschapsraad resp. die tussen de faculteitsdirecties en de
respectievelijke deelraden.
De (deel)medezeggenschapsraden komen regelmatig bij elkaar om de lopende zaken te bespreken, zelfstandig
en/of met de faculteitsdirecteur. In mei en november heeft de CMR overleg gevoerd met het College van
Bestuur over algemene zaken. In november gebeurde dit in het bijzijn van twee leden van de Raad van
Toezicht: mw. L. in ’t Hout, die medezeggenschap als aandachtsgebied heeft, en RvT-voorzitter S. Eisma.
Een greep uit de onderwerpen die gedurende het verslagjaar aan de orde zijn geweest:
o
o
o
o
o
o
o
o
het Aktieplan Leerkracht;
het jaartaakbeleid op de School vooor Jong Talent;
de renovatiewerkzaamheden huisvesting KC;
keuze van een nieuwe Arbo-dienst;
het Verzuimprotocol;
het Bestuursreglement HdK;
de begroting 2012;
samenwerking HdK en Codarts Rotterdam.
Jaarverslag 2011
pagina 11
Financieel verslag Financiële positie op 31 december 2011
In 2011 heeft de Hogeschool een resultaat bereikt van € 1.354.000. Als gevolg van het positief jaarresultaat is
de financiële positie in vergelijking tot 2010 verbeterd. Een deel van het resultaat, te weten € 400.000, hebben
wij toegevoegd aan de bestemmingsreserve huisvesting. Wij zullen dit bedrag inzetten ten behoeve van een in
2012 te creëren voorziening groot onderhoud, waarvoor wij in 2012 een plan groot onderhoud opleveren.
Hierdoor is het resultaat 2011 positiever dan indien er in 2011 zelf sprake zou zijn geweest van een getroffen
voorziening groot onderhoud.
De solvabiliteit, exclusief de voorzieningen, is tot 40% in 2011 gestegen. Dit is volledig conform ons streven,
omdat de Hogeschool naast een aantal grote investeringen en de in te richten voorziening groot onderhoud
geconfronteerd wordt met afnemende inkomsten zoals daar zijn:

Verlaging van de Rijksbijdrage door de invoering van de nieuwe bekostiging

Gevolgen hoofdlijnenakkoord 2012

Korting op de Rijksbijdrage voor niet-EER-studenten

Mogelijk afschaffen bekostiging deeltijdonderwijs

Lagere studentenaantallen in verband met de langstudeerdersmaatregel.
Het opgebouwde vermogen is hierdoor zowel een buffer voor de toekomstige investeringen alsmede voor de te
verwachten lagere inkomsten. De liquide middelen zijn gestegen, zie ook het kasstroomoverzicht verder in deze
jaarrekening. Het resultaat liquide middelen uit operationele en investeringsactiviteiten bedraagt ongeveer
€ 450.000. De current ratio, de verhouding waarin de Hogeschool in staat is op basis van het totaal vlottende
activa (vorderingen en liquide middelen) de kortlopende schulden te dekken, is 1,0 en derhalve eveneens
gestegen ten opzichte van 2010.
Resultaat 2011
In 2011 is het resultaat, voor bestemming, bereikt van € 1.354.000. In de begroting 2011 werd een positief
resultaat verwacht van € 415.000. Het verschil is als volgt te verklaren.
Begroot resultaat 2011
Verschil opbrengst baten
€
€
0,415 mln.
1,219 mln.
Te verwachten resultaat
Minder personeelslasten
Minder afschrijvingen
Meer huisvestingslasten
Meer overige instellingslasten
+
€
€
€
€
€
0,788
0,305
0,226
0,758
mln.
mln.
mln.
mln.
1,634 mln.
+
+
+
-
Saldo lasten
€
0,109 mln.
+
Verschil saldo financiële baten en lasten
€
0,389 mln
-
Gerealiseerd resultaat
€
1,354 mln.
+
Toelichting meest significante afwijkingen.
De rijksbijdrage is bijna 50.000 hoger uitgekomen. De college- en cursusgelden zijn ongeveer € 130.000 lager
vanwege minder studenten en cursisten. De overige baten zijn ongeveer € 1,3 mln. hoger. Dit laatste vooral
door een aantal meerjarige subsidies zoals Raak en Krachtig Meesterschap, hogere inkomsten PO/VO-scholen
en onderwijsgerelateerde projecten.
Het bedrag personeelslasten is per saldo ruim € 0,7 mln. lager dan in de begroting was voorzien. Dit is
veroorzaakt door lagere kosten aan inhuur van personeel wel en niet in loondienst. Bij het personeel in
loondienst is het verschil te verklaren door een te hoge verwachting van de stijging werkgeverslasten, premies
en pensioenen en een gemiddeld lager aantal personeelsleden gerealiseerd ten opzichte van begroot.
De afschrijvingen zijn in 2011 per saldo circa € 0,3 mln. lager uitgekomen. De belangrijkste oorzaak is dat in
2011 besloten is tot een schattingswijziging op investeringen in groot onderhoud uit het verleden. De
afschrijvingstermijn van deze investeringen is daarmee bepaald op 31 december 2011. Hierdoor vervalt de
afschrijving ervan in 2011 terwijl deze wel als component afschrijving in de begroting 2011 stond opgenomen.
De realisatie van de overige instellingslasten is ruim € 0,7 mln. hoger dan begroot. De oorzaken hiervoor zijn
wederom de schattingswijziging waardoor investeringen van voor 2011 groot onderhoud zijn verwerkt in kosten
voorgaande jaren. De investeringen in groot onderhoud in 2011 zijn opgenomen bij de huisvestingslasten.
Vandaar dat ook deze kosten hoger zijn uitgekomen dan begroot.
Het verschil in saldo financiële baten en lasten is veroorzaakt door het opnemen van een verplichting tot
betaling van een boeterente aan de ABN Amro. Dit naar aanleiding van het besluit door het College en de Raad
Jaarverslag 2011
pagina 12
van Toezicht om de langlopende leningen bij de ABN Amro om te zetten in leningen bij het Ministerie van
Financiën. Naast dat dit over de gehele looptijd gezien grote rentevoordelen oplevert, zijn de voordelen van het
lenen bij het Ministerie van Financiën groot ten opzichte van flexibiliteit in de voorwaarden.
Investeringsbeleid
In 2011 is in bijna € 1,9 mln. geïnvesteerd (zie bijlage totaaloverzicht materiële vaste activa, in deze
jaarrekening) en ruim € 0,9 mln. gedesinvesteerd (vanwege schattingswijziging groot onderhoud). Het
investeringsbeleid richt zich op het optimaliseren van de onderwijsruimten (uitbreiding van het aantal m2
alsmede de kwaliteit en inrichting van de onderwijsruimten) en leermiddelen. Zoals uit de resultaatverdeling
blijkt, zijn hierdoor de bestemmingsreserves huisvesting en leermiddelen verder verhoogd om de gewenste
investeringen in 2012 en later goed te kunnen ondersteunen.
Treasury
Ten gevolge van het treasurybeleid zijn in 2011 besluiten genomen met betrekking tot het aflossen en
omzetten van langlopende leningen bij de ABN Amro in leningen bij het Ministerie van Financiën. De in 2011
gepleegde investeringen, die overigens samenhangen met de meerjaren investeringen liquiditeitsprognose,
vormen daarbij tevens onderdeel van het gehanteerde treasurybeleid.
Het treasurystatuut zelf is in 2011 in de vergadering met de Raad van Toezicht aan de orde geweest.
In het statuut is onder andere opgenomen dat er niet in effecten belegd wordt en liquide middelen uitsluitend in
deposito gegeven worden aan het Ministerie van Financiën. In de regel worden deposito’s voor een periode
tussen de 3 en 6 maanden afgesloten. De functie van treasurer wordt uitgevoerd door de controller die voor
iedere transactie vooraf toestemming krijgt van het College van Bestuur. Ten aanzien van de executie ligt de
tekenbevoegdheid bij het College van Bestuur.
De Hogeschool heeft nog één schuld bij de ABN Amro. De omvang van de schuld is op 31 december 2011 ruim
€ 4,8 mln. De looptijd bedraagt indien we deze schuld regulier zouden aflossen 12 jaar. De Hogeschool heeft
besloten deze op 31 december 2011 nog lopende lening bij de ABN Amro eveneens om te zetten in een lening
bij het Ministerie van Financiën. Daarnaast is er een langlopende lening ad. € 640.000 aangevraagd bij het
Ministerie van Financiën voor een looptijd van 4 jaar. Hierdoor vervalt in 2012 de borging van de langlopende
schuld door de Stichting Waarborgfonds HBO.
Risicobeheersing en werking controlesysteem 2011
Risicoanalyse
In 2011 is de in 2010 opgestelde risicoanalyse herzien en met de Raad van Toezicht besproken. Daarnaast zijn
de volgende protocollen in 2011 uitgewerkt:

Inkoop en aanbestedingsrichtlijn

Inhuur personeel niet in loondienst

Verzuim

Onkostenvergoeding collegeleden
In 2011 zijn de 1e resultaten zichtbaar geworden van het in 2010 ontwikkelde systeem planning en control. Zo
zijn nieuwe rapportages opgesteld en besproken en hebben de budgetbewakers voor het eerst een rol gespeeld
in de verantwoording van de cijfers over 2011. Daarnaast heeft dit nieuwe systeem een belangrijke rol
gespeeld in het opstellen van de begroting 2012. Naar verwachting zal het systeem in 2012 zijn completering
krijgen waardoor vanaf 2013 van een integraal systeem sprake is.
Nieuwe bekostiging vanaf 2011 en “korting collegegeld langstudeerders” vanaf 2012
In 2011 is de nieuwe bekostiging van het Hoger Onderwijs in werking getreden. Dit heeft voor onze Hogeschool
een grote impact omdat per 2011 de bekostiging vervallen is:
a)
voor de categorie ‘studenten reeds in het bezit van een Nederlands bachelor- resp. masterdiploma van
na september 1991’. Op peildatum 1 oktober 2010 voor het studiejaar 2010-2011 zijn er bij onze
Hogeschool 140 studenten aanwezig. Deze zijn verdeeld in 39 studenten van het KC en 101 studenten
van de KA. Voor het lopend studiejaar 2011-2012 zijn de voorlopige cijfers 27 studenten KC en 111
studenten KA.
b)
voor de categorie studenten met een lange studiehistorie in het Nederlandse hoger onderwijs
(nominale studieduur + 1 jaar); vooral bij de KA werkt dit negatief uit omdat een groot deel van de
instromende studenten veelal een (soms langdurige) studiehistorie heeft en bij voldoende talent moet
worden toegelaten. Zij zijn dan (potentiële) langstudeerders. Op peildatum 1 oktober 2010 voor het
studiejaar 2011-2012 heeft de HdK 125 langstudeerders, waarvan 84 KA en 41 KC. Op peildatum 1
oktober 2011 betrof het aantal langstudeerders 89. De 89 langstudeerders zijn verdeeld in 32 bij het
KC en 57 bij de KA.
Daarentegen is de diplomabekostiging verhoogd van 0,5 naar 1,0 wat betekent dat per afgestudeerde student
niet 0,5 maal het tarief per student wordt ontvangen maar 1,0 , hetgeen de terugval aan Rijksbijdrage
vanwege bovenbeschreven studenten met een graad of studiehistorie in het Nederlandse hoger onderwijs
enigszins vermindert.
Jaarverslag 2011
pagina 13
In het verlengde hiervan wordt de HdK in 2012 een extra korting opgelegd op basis van het aantal zogeheten
langstudeerders, dat op peildatum 1 oktober 2010 bij ons was ingeschreven. In 2012 betreft het een korting op
de Rijksbijdrage van ruim € 77.000 (periode september 2012 tot en met december 2012). Deze korting kan, bij
gelijkblijvende aantallen langstudeerders, de komende jaren oplopen tot een bedrag van ongeveer € 280.000.
Door de overheid is tevens bij wet bepaald dat de HdK bij de studenten met een lange studiehistorie een
verhoogd collegegeld in rekening moet brengen. Dit verhoogd collegegeld bestaat uit het wettelijk collegegeld
(in 2012: € 1.771) vermeerderd met een bedrag van € 3.000 (na indexering in 2012: € 3.063). De € 3.063
opslag wordt vervolgens door OCW op de Rijksbijdrage in mindering gebracht. Hiermee beperkt de overheid
ons in de vrijheid om voor deze categorie onbekostigde studenten zelf tarieven te bepalen die de werkelijke
kosten van ons intensief curriculum benaderen dan wel dekken.
Begroting 2012
De begroting 2012 is als volgt samengesteld:
Bedragen * € 1000
Baten
Rijksbijdragen
College, cursus en examengelden
Overige baten
Begroting 2012
Realisatie 2011
Begroting 2011
€
€
€
25.869
3.941
1.736
€
€
€
25.458
3.704
2.655
€
€
€
25.409
3.819
1.369
Totaal baten
€
31.546
€
31.818
€
30.597
Lasten
Personele lasten
Afschrijvingen
Huisvestingslasten
Overigen instellingslasten
€
€
€
€
22.828
2.108
1.774
4.245
€
€
€
€
21.540
1.640
1.981
4.644
€
€
€
€
22.329
1.946
1.754
3.885
Totaal lasten
€
30.955
€
29.805
€
29.914
Saldo baten en lasten
€
591
€
2.013
€
685
Financiële baten
Financiële lasten
€
€
40
270
€
€
67
726
€
€
15
285
Saldo financiële baten en lasten
€
230
€
659
€
-270
Resultaat uit gewone bedrijfsvoering
€
361
€
1.354
€
415
-
-
Uit de begroting 2012 zijn de volgende verschillen ten opzichte van 2011 op te merken. De inkomsten dalen in
de begroting 2012 licht, dit wordt veroorzaakt door een lager begroot bedrag overige opbrengsten. De totale
lasten stijgen in 2012, qua begroting, met ongeveer € 1,1 mln. Op basis van de nu bekende gegevens zullen de
begrote afschrijvingen en huisvestingslasten in 2012 mogelijk anders uitkomen waardoor de nu grote
verschillen ten opzichte van de realisatie 2011 anders uitpakken. De stijging personele lasten wordt grotendeels
verklaard door een stijging van de verwachte loonkosten personeel in loondienst. Naast een stijging van de
loonkosten doordat nagenoeg alle vacatureruimte in 2012 is ingevuld is de stijging ook te verklaren door de
verwachte stijging werkgeverslasten pensioenen. Per 1 april 2012 stijgt de pensioenpremie van 21,9% naar
24,1%. In de begroting is met deze ontwikkeling rekening gehouden.
Notitie Helderheid
In de notitie Helderheid en de aanvulling daarop is een aantal zaken expliciet aan de orde gesteld, waar in het
jaarverslag aandacht aan besteed dient te worden. Het betreft:
-
1.
2.
3.
4.
5
6.
7.
8.
9.
Het uitbesteden van onderwijs
Investeren van publieke middelen in private activiteiten
Het verlenen van vrijstellingen
Bekostiging van buitenlandse studenten
Collegegeld niet betaald door de deelnemer zelf
Studenten volgen modules van opleidingen
De student volgt een andere opleiding dan waarvoor hij is ingeschreven
Bekostiging van maatwerktrajecten
Bekostiging van het kunstonderwijs.
Jaarverslag 2011
pagina 14
Ad 1.
De Hogeschool besteedt geen onderwijs uit.
Ad 2.
Van private activiteiten, waarbij een derde partij cq een andere rechtspersoon is betrokken, is slechts in zeer
bescheiden mate sprake. Er is een aan de Hogeschool gelieerde stichting Cursussen die een niet-bekostigde
oriëntatiecursus beeldende kunsten op zaterdag verzorgt (30 zaterdagen), en een 2-jarige post-HBO-opleiding
Industriële Vormgeving. De opbrengsten van de cursusgelden dekken in de regel de hiervoor gemaakte kosten;
In 2011 is sprake van een klein verlies van € 4.800. De baten en lasten zijn geconsolideerd in de jaarrekening.
Daarnaast worden er binnen de Hogeschool publieke middelen ingezet ten behoeve van voorbereidend
onderwijs teneinde de toegankelijkheid van het kunstonderwijs te vergroten en ter verbetering van de kwaliteit
van de studenten.
Ad 3.
De Hogeschool verleent alleen vrijstellingen op individuele basis vanwege elders verworven competenties.
Strategisch handelen (bv. middels versnelde diploma-uitreiking) is daarbij niet aan de orde.
Ad 4.
Alleen EER-studenten die daadwerkelijk aan de Hogeschool studeren, en de reguliere opleiding volgen, worden
betrokken bij de berekening van de bekostiging. Uitwisselingsstudenten worden niet betrokken bij de
berekening van de bekostiging.
Bij de inschrijving van buitenlandse studenten wordt nauwkeurig toegezien of zij een bewijs van rechtmatig
verblijf in Nederland hebben. Indien blijkt dat op 1 december van het teljaar dit bewijs niet aanwezig is in het
dossier, wordt de student niet betrokken bij de berekening van de bekostiging.
Ad 5.
Indien een derde het collegegeld voor een student betaalt, wordt de student gevraagd een verklaring te
tekenen dat hij daarmee akkoord is. De Hogeschool kent een noodfonds gevoed uit eigen middelen, waaruit in
bijzondere gevallen een tegemoetkoming voor een student betaald wordt.
Ad 6.
Indien studenten modules volgen, worden zij beschouwd als contractstudenten, en worden zij niet als student
ingeschreven.
Ad 7.
Studenten volgen de opleiding waarvoor zij zijn ingeschreven.
Ad 8.
De Hogeschool kent geen maatwerktrajecten.
Ad 9.
Studenten die meer dan een jaar in het buitenland stage lopen, worden niet betrokken bij de berekening van
de bekostiging. Indien studenten bij meer dan 1 (kuo-)instelling ingeschreven staan, worden zij - gegeven de
CFI-systematiek - slechts bij één instelling bekostigd; de Hogeschool ziet hier nauwgezet op toe en overlegt in
deze gevallen met de desbetreffende andere instelling over waar de student voor bekostiging in aanmerking
wordt gebracht.
Den Haag, 14 juni 2012
Het College van Bestuur
Origineel getekend door:
A.J.A. Verduyn Lunel
Voorzitter
H. van der Meulen
vice-voorzitter
Postbus 11670
2502 AR Den Haag
tel. 070 - 3151515 / 3154777
administratienummer: 30923-23KJ
Contactpersoon:
G.W.A. Zanoni
Controller
tel. 070 - 3154777
e-mail: g.zanoni@kabk.nl
Jaarverslag 2011
pagina 15
Verslag van de Raad van Toezicht De Raad van Toezicht van de Hogeschool der Kunsten Den Haag bestond in 2011 uit de volgende leden:
- Mr. S.E. Eisma, voorzitter
- Drs. W.J. Deetman
(tot 1 januari 2012)
- E. in ’t Hout
- Jhr. Ir. C.J.A. Reigersman
- R. Rietveld
(tot 7 juni 2011)
- Drs. J.C.M. Schönfeld
- J.L.M. Zoet
In de algemene bijlage I zijn de personalia van de leden opgenomen als ook gegevens over de zittingstermijnen
en hoofden nevenfuncties.
Algemeen
De Raad bestond op 31 december 2011 uit zes leden. In juni is raadslid Rietveld na twee zittingstermijnen van
rechtswege afgetreden; raadslid Deetman is op 31 december afgetreden. Besloten is de ontstane vacatures
vooralsnog niet te vervullen. De Raad is hen erkentelijk voor de inbreng en getoonde inzet in de afgelopen
jaren. Voorzitter Eisma is in december benoemd voor een tweede zittingstermijn.
De voorzitter en de overige leden zijn allen onafhankelijk in de zin van paragraaf lll.2.2 van de Branchecode.
De Raad heeft in 2011 toezicht gehouden op het beleid van het College van Bestuur en de algemene gang van
zaken in de Hogeschool en heeft het College met advies ter zijde gestaan. Hij deed dit voornamelijk door in
vergaderingen met het College van Bestuur te discussiëren over voorkomende aangelegenheden. De Raad
vergaderde daartoe vijfmaal met het College. Naast de reguliere mededelingen van het College van Bestuur,
het governancebeleid en de vaststelling van de jaarstukken, vermeldde de agenda onderwerpen als de
gevolgen van het overheidsbeleid voor de bekostiging, de samenwerking met de Universiteit Leiden, de
huisvesting in het algemeen en in het bijzonder de nieuwbouw van een verdieping op een deel van het gebouw
van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten, de renovatie van de monumentale gevel van de
Koninklijke Academie aan de Bleijenburg en de nieuwbouwplannen van het Conservatorium aan het Spuiplein,
het beleid ten aanzien van curriculumvernieuwing, onderzoek, personeel, public relations, kwaliteitszorg,
internationalisering, de investeringsagenda en de planning en control cyclus. Ook besteedde de Raad samen
met het College bijzondere aandacht aan het sectorplan voor het kunstvakonderwijs in relatie tot de rapporten
van de Commissies Veerman en Dijkgraaf. Als rode draad door alle vergaderingen heen is gesproken over de
mogelijkheden tot nauwe samenwerking en afstemming met Codarts Rotterdam, onze collega-kunsthogeschool
in de metropool Den Haag/Rotterdam.
Per mei 2011 is Prof. de Ruiter vanwege het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd teruggetreden als lid
van het College van Bestuur. Het voorzitterschap had hij al per juli 2010 overgedragen. Sinds 1983 heeft hij
zich krachtig ingezet, aanvankelijk voor het Koninklijk Conservatorium en vanaf 1990 - na fusie met de
Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten - tevens voor de Hogeschool, waarvoor de Raad met nadruk zijn
dank wil uitspreken.
De Hogeschool kent sinds mei 2011 een tweehoofdig College dat bestaat uit de heer Verduyn Lunel, voorzitter,
en de heer van der Meulen, vice-voorzitter. De Raad vergaderde ook buiten aanwezigheid van de leden van het
College en besprak daarbij zowel het functioneren van het College als zijn eigen functioneren. Buiten de
vergaderingen had de voorzitter van de Raad regelmatig contact met de voorzitter van het College en de leden
van het College ieder afzonderlijk. Andere leden van de Raad hadden buiten de vergaderingen ook contact met
leden van het College en andere personen binnen de organisatie. In het najaar woonden de raadsleden
mevrouw In ’t Hout, met het aandachtsgebied medezeggenschap, en de voorzitter een vergadering bij van de
Centrale Medezeggen-schapsraad en het College.
Remuneratiebeleid
De raad heeft een remuneratiebeleid vastgesteld. Uitgangspunten daarbij zijn de wens en noodzaak om
deskundige leden van het College te werven en te behouden die bereid en in staat zijn leiding te geven aan de
verwezenlijking van de hoge (internationale) ambities van de Hogeschool binnen het geldende wettelijke
kader. De voorzitter en vice-voorzitter van het College zijn aangesteld voor een bepaalde tijd van minder dan
vier jaar. De leden van het College genieten een salaris volgens toepasselijke schalen, een vakantietoeslag en
een vaste toelage. Daarnaast kunnen secundaire arbeidsvoorwaarden gelden zoals een vaste
onkostenvergoeding en het ter beschikking stellen van een auto voor interlokaal en internationaal vervoer. De
Hogeschool is aangesloten bij de Stichting Pensioenfonds Abp. Over afvloeiingsregelingen in geval van
beëindiging van de relatie zijn geen afspraken gemaakt. De hoogte van de bezoldiging wordt in het jaarverslag
gespecificeerd. Gelet op de bijzondere positie van de Hogeschool, haar internationale karakter, de zwaarte van
de functies en het feit dat de leden van het College naast hun functie als zodanig ook leiding geven aan
belangrijke onderdelen van de Hogeschool is de Adviesregeling Totaal Vast Inkomen wel uitgangspunt voor het
beloningsbeleid, maar is deze niet in alle opzichten relevant voor de Hogeschool. Desgevraagd heeft de
Hogeschool de bezoldigingsgegevens separaat aan de HBO-raad doen toekomen opdat deze gepubliceerd
konden worden op de website van de branchevereniging. Het overzicht van de onkostendeclaraties van de
bestuursleden over 2011 is in het voorjaar van 2012 op onze eigen website geplaatst om optimaal te voldoen
aan de maatschappelijke wens om transparantie.
Jaarverslag 2011
pagina 16
Jaarrekening en begroting
De Raad van Toezicht heeft kennisgenomen van het door het College opgestelde jaarverslag en de jaarrekening
over 2010. Beide stukken zijn met het College uitvoerig besproken in een vergadering waarin ook de externe
accountant aanwezig was. Na kennis genomen te hebben van de management letter van de externe accountant
en haar goedkeurende verklaring bij de jaarrekening heeft de Raad de jaarrekening 2010 goedgekeurd. In de
decembervergadering heeft de Raad de begroting voor het jaar 2012 vastgesteld, nadat
de Centrale
Medezeggenschap deze van een positief advies had voorzien.
Governance
Begin 2011 is onder de naam www.hogeschoolderkunsten.nl een website gelanceerd geheel gewijd aan
Bestuur en Toezicht. Als basis fungeerde de Branchecode Governance HBO. Alle elementen uit de code maken
inmiddels onderdeel uit van de governance-structuur van de Hogeschool, zij het dat gelet op de omvang van de
Hogeschool en de beperkte middelen de bepalingen van de Branchecode inzake risicobeheersings- en
controlesystemen niet volledig worden gevolgd. In het najaar heeft een onafhankelijke commissie in opdracht
van de HBO-raad een nalevingsonderzoek gedaan naar de publicatieverplichtingen die voortkomen uit de
Branchecode. De uitkomst is dat onze Hogeschool hieraan volledig voldoet.
Commissies
De Raad van Toezicht functioneert als een geheel. Er zijn derhalve geen commissies ingesteld die
verantwoordelijk zijn voor deeltaken. Wel zijn er vier aandachtsgebieden verdeeld: remuneratie bij de
voorzitter, financiën bij het lid Schönfeld, medezeggenschap bij het raadslid In ’t Hout en nieuwbouw bij lid
Reigersman.
Informatiebronnen
De primaire bron van informatie voor de Raad van Toezicht is het College van Bestuur. In de statuten en in de
reglementen is een nadere uitwerking gegeven aan de wijze waarop het College de Raad informeert, zowel
schriftelijk als mondeling en zowel regulier als incidenteel. De verschafte informatie wordt in de reguliere
vergaderingen van de Raad met het College besproken.
Daarnaast is de externe accountant een belangrijke bron van informatie voor de Raad. Dit geldt met name voor
de management letter die de accountant voorafgaande aan de bespreking van de jaarrekening aan de Raad
verschaft en de toelichting die de accountant bij gelegenheid van de bespreking van de jaarrekening verschaft.
Ook contacten met de Medezeggenschapsraad vormen een welkome bron van informatie voor de Raad, zoals
tijdens overleg tussen de Centrale Medezeggenschapsraad en het College van Bestuur, waar een delegatie van
de Raad geregeld als toehoorder bij aanwezig is.
Door het bijwonen van eindexamens op het Conservatorium en het bezoeken van de eindexamenexpositie van
de Academie hebben leden van de Raad kennisgenomen van de behaalde resultaten.
In een uitzonderlijke situatie is het denkbaar dat de Raad voor een specifiek facet zelfstandig informatie inwint.
Er zijn geen signalen binnengekomen van de interne instanties, zoals de Klachtencommissie, vertrouwenspersonen of via de Klokkenluidersregeling.
Profielschets
Ieder lid heeft affiniteit met het internationale kunstonderwijs
Ieder lid is in staat het beleid van het CvB op hoofdlijnen te beoordelen
Ieder lid is gewend om in teamverband te opereren
Ieder lid heeft voldoende tijd en gelegenheid om de vergaderingen van de RvT voor te bereiden en bij te wonen
en is daarnaast desgewenst beschikbaar voor verder overleg met (leden) van de RvT en/of CvB
De leden hebben een zodanige mix van ervaringen, kennis en deskundigheden dat de RvT ook op onderdelen
het beleid van het CvB kan beoordelen en het CvB kan adviseren bij financiële, bestuurlijke, maatschappelijke,
sociale, juridische en andere veel voorkomende vraagstukken en bij vraagstukken die de omgang met de
overheid in haar diverse, voor de Hogeschool relevante hoedanigheden raken.
Bij het aanzoeken van kandidaatleden wordt een spreiding nagestreefd over specifieke deskundigheid op de
terreinen kunst & cultuur, hoger onderwijs, financiën, het bedrijfsleven en de wereld van het bouwen.
De Raad van Toezicht is zodanig samengesteld dat de leden ten opzichte van elkaar, het College van Bestuur
en welk deelbelang dan ook, onafhankelijk en kritisch kunnen opereren. Naar het oordeel van de Raad van
Toezicht is aan de geformuleerde onafhankelijkheidscriteria voldaan.
Bezoldiging
De voorzitter en de overige leden van de Raad ontvangen geen bezoldiging. Zij ontvingen geen persoonlijke
leningen of garanties.
Tenslotte
Tot slot spreekt de Raad zijn waardering uit voor de in 2011 getoonde inzet van het College van Bestuur en de
medewerkers van de Hogeschool.
14 juni 2012,
Raad van Toezicht
Jaarverslag 2011
pagina 17
3. ONDERWIJS
Overzicht van de aangeboden opleidingen KONINKLIJKE ACADEMIE VAN BEELDENDE KUNSTEN
De Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten biedt in het kader van de Bachelor-Masterstructuur
onderstaande opleidingen aan (voltijd; * tevens in deeltijd).
Domein
Opleidingen en uitstroomprofielen
Studierichting
Beeldende Kunst en
Vormgeving
Bacheloropleiding
Autonome
Beeldende Kunst
Beeldende Kunst*
croho 39110
geaccrediteerd
t/m 31-12-14
Bacheloropleiding
Vormgeving
ArtScience
Profiel
Visuele
Communicatie
croho 39111
geaccrediteerd
t/m 31-12-14
Fotografie*
Grafisch Ontwerpen*
Interactive Media Design
Profiel
Productontwerp
Masteropleiding
Muziek
croho 44739
geaccrediteerd
Profiel
Ruimtelijk
ontwerp
Profiel
scheppen,
onderzoeken,
ontwikkelen
Textiel en Mode
Interieur- en
meubelontwerpen*
ArtScience / Artistic Research
t/m 02-05-13
Masteropleiding
Type and Media
Type and Media
croho 49106
geaccrediteerd
t/m 15-07-14
Masteropleiding
Interior
Architecture
croho 49238
geaccrediteerd
t/m 07-06-2016
Profiel
Ruimtelijk
ontwerp
Interior Architecture
Jaarverslag 2011
pagina 18
De KABK verzorgt verder de
 Post Graduate Course Industrial Design
KABK studenten kunnen ook instromen in andere vervolgopleidingen waarin de KABK actief participeert, dan
wel een samenwerkingspartner is:


het Mastertraject ArtScience
het Mastertraject Artistic Research / Onderzoek in de Kunsten
beide trajecten zijn onderdeel van de Master Muziek van de Hogeschool der Kunsten Den Haag
(Koninklijk Conservatorium)


master Photographic Studies Universiteit Leiden (Faculteit der Geesteswetenschappen)
master Mediatechnology Universiteit Leiden (Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen)
Daarnaast verzorgde de Koninklijke Academie voorbereidend onderwijs
(zie ook de paragraaf School voor Jong Talent):

Oriëntatiecursus (dertig zaterdagen)

Voorbereidend jaar (voltijdsprogramma voor alle afstudeerrichtingen)

School voor Jong Talent: combinatieprogramma Vmbo (Tl)- Havo- VWO / KABK

Speciaal Gecombineerde Leerweg

Samenwerkingsprojecten met het voortgezet onderwijs in Den Haag en omstreken:
- Johan de Witt College
- Segbroek College
- Bonaventura College
- Haags Montessori Lyceum

Diverse trajecten voor individuele leerlingen uit het voortgezet onderwijs
KONINKLIJK CONSERVATORIUM
faculteit Muziek en Dans
De Muziekvakopleiding van de Faculteit Muziek en Dans (Koninklijk Conservatorium) biedt in de bachelorfase
uitsluitend voltijdopleidingen aan met een studieduur van vier jaar.
Afgestudeerden van de bacheloropleiding Muziek verwerven via een specialisatie-programma tevens de
kwalificatie als docent (docerend kunstenaar).
De bacheloropleiding Docent Muziek betreft een ongedeelde eerstegraadsopleiding die kwalificeert voor de
schoolvakken muziek en CKV2 en CKV3 in het voortgezet onderwijs, muziekdocent binnen overige vormen van
regulier onderwijs en een aantal beroepen in de kunsteducatie.
In de masterfase worden drie voltijdopleidingen aangeboden met een studieduur van twee jaar. Het betreft de
HBO-masteropleidingen Muziek, Sonologie en Opera. Deze opleidingen zijn toegankelijk voor een beperkte
groep studenten, omdat scherp wordt geselecteerd op het potentieel van de student zich verder te kunnen
verdiepen en/of verbreden. De master Opera wordt verzorgd via de Dutch National Opera Academy (DNOA),
het samenwerkingsverband van het Koninklijk Conservatorium en het Conservatorium van Amsterdam.
De Dansvakopleiding van de faculteit verzorgt de bacheloropleiding Dans. Deze opleiding kent in het algemeen
slechts één afstudeerrichting: Academische Theaterdans. In een enkel geval is het mogelijk om af te studeren
in Internationale Folkloredans.
Daarnaast verzorgt het Koninklijk Conservatorium voorbereidend onderwijs
(zie ook de paragraaf School voor Jong Talent):

Voorbereidend jaar

School voor Jong Talent: combinatieprogramma PO groep 7/8 - Vmbo (Tl)- Havo- VWO/KC

Pi-projecten
Jaarverslag 2011
pagina 19
Domein
Opleidingen en uitstroomprofielen
Muziek
Bacheloropleiding
Muziek
croho 39112
geaccrediteerd
t/m 31-12-16
Masteropleiding
Muziek
Klassieke Muziek
Jazz
Oude Muziek en Historische
Uitvoeringspraktijk
Directie
-koor
-orkest
-harmonie/fanfare/brassband
Theorie der Muziek
Kerkmuziek
Scheppen,
onderzoeken,
ontwikkelen
Klankregie en
opnameleiding
Docent Muziek
Compositie
Musicus
Klassiek
Orkestspel
Jazz
Uitvoeringspraktijk
Directie
-koor
-orkest
-harmonie/fanfare/brassband
Music Master New Audiences
and Innovative Practice
Compositie
ArtScience / Artistic Research
Arrangeren/Componeren/Jazz
Muziektheater T.I.M.E.
Art of Sound
croho 44739
geaccrediteerd
t/m 02-05-13
Scheppen,
onderzoeken,
ontwikkelen
Klankregie en
opnameleiding
Educatie
Masteropleiding
Sonologie
croho 49104
geaccrediteerd
t/m 02-05-13
Masteropleiding
Opera
Dans
croho 49105
geaccrediteerd
t/m 17-07-14
Bacheloropleiding
Dans
croho 34798
geaccrediteerd
t/m 31-12-13
Studierichting
Musicus
croho 34739
geaccrediteerd
t/m 31-12-16
Bacheloropleiding
Docent Muziek
Sonoloog
Sonologie
Art of Sound
Docent Muziek
Theorie der Muziek
Muziekeducatie
Sonologie
Opera
(via Dutch National
Opera Academy)
Opera
Uitvoerend danser
Academische theaterdans
Jaarverslag 2011
pagina 20
Visitaties HOGESCHOOL DER KUNSTEN DEN HAAG
In het voorjaar heeft het College van Bestuur in het licht van het vernieuwde accreditatiestelsel besloten deel te
nemen aan de versnelde invoering van de hogeschoolbrede instellingstoets kwaliteitszorg. De nieuwe toets zal
in het najaar van 2013 plaatsvinden. Binnen beide faculteiten is in 2011 een aanvang gemaakt met de
voorbereidende werkzaamheden, met name door het inventariseren van mogelijke bouwstenen voor de
kritische reflectie. Als consequentie van bovengenoemde toezegging zijn wij akkoord gegaan met het feit dat
wij onze afzonderlijke opleidingen vanaf nu laten beoordelen volgens de criteria van de zogeheten Beperkte
opleidingsbeoordeling.
In 2011 hebben geen visitaties plaatsgevonden. Wel heeft het KC de voorbereidingen gestart vanwege de
beperkte opleidingsbeoordelingen voor de master muziek, de master sonologie, de bachelor dans en de master
opera in 2012. Ook de KABK maakte zich op voor de visitaties in 2014.
Ontwikkelingen in de diverse curricula HOGESCHOOL DER KUNSTEN DEN HAAG
Door de vertaling van de uitgangspunten van de interne beleidsplannen, de vaststelling van de landelijke
opleidingsprofielen, de gevolgen van de zelfevaluaties in het kader van de sectorale kwaliteitszorg, de visitatierapporten, de invloed van de lectoraten, de bachelor/masterstructuur en de samenwerking met de Universiteit
Leiden en de effecten van het ‘ Sectorplan voor het Kunstvakonderwijs, Focus op Toptalent’ is de ontwikkeling
van curricula hogeschoolbreed een permanent punt van aandacht.
KONINKLIJKE ACADEMIE
faculteit Beeldende Kunst en Vormgeving
Theorie en onderzoek
De KABK heeft de afgelopen jaren gericht geïnvesteerd in versterking van de theoretische component in het
onderwijs. Dit heeft plaatsgevonden in alle studierichtingen, zowel vaktheoretisch, kunstbeschouwend als
algemeen reflectief (filosofie, sociologie), maar ook met academiebrede (propedeuse) hoorcolleges Algemene
Kunsttheorie en (propedeuse) hoor- en werkcolleges Academische Vorming, in samenwerking met de
Universiteit Leiden. Studenten van de KABK en de Universiteit Leiden werken ook samen in honours classes,
zoals ‘Seeing and Naming’, waarin het beschouwen van het kunstwerk en het benoemen van die ervaring
centraal staat. Aanbod van de UL is ook beschikbaar als keuzevak in het kader van het Individueel Studie
Traject. Een versterk belang van het theorieonderwijs met een veelheid aan schriftelijke werkstukken en
mondelinge presentaties gedurende alle fasen van het onderwijs wordt gecombineerd met een versterkt belang
van de eindscripties. Die stevige positie van theorie is binnen het beeldende kunstonderwijs in Nederland
zonder meer onderscheidend te noemen voor onze academie. Daarnaast wordt van de student in de
scheppende kunsten ook in de vele voortrajecten stelselmatig onderzoek en een onderzoekende houding
gevraagd.
In de masterafstudeervariant Artistic Research is ruimte gecreëerd voor een diversiteit in onderzoeksmethoden,
zoals aan de hand van dialoog, het lezen van relevante literatuur, het verzamelen van beeld en materiaal, het
ontwikkelen van visuele-,tekstuele- of geluidsarchieven, het kijken en maken van films , aan de hand van
interviews, het bezoeken van tentoonstellingen of het ondernemen van experimenten in samenwerking met
studenten uit diverse disciplines.
In 2011 is de master Interior Architecture van start gegaan. Deze is volledig vanuit research en researchteams
opgezet in samenwerking met een aantal gerenommeerde architectenbureaus, maar ook vanuit het eigen
lectoraat Interieurarchitectuur ‘Inside Flows’ in samenwerking met Vrije Universiteit Amsterdam (Design
Cultures). Door middel van onderzoek, theorievorming en ruimtelijk ontwerp worden duurzame, humane
oplossingen ontwikkeld voor problemen van bewoners of gebruikers van interieurarchitectuur die verband
houden met een maatschappelijke thematiek of problematiek.
Autonome beeldende kunst
Het versterken van de zgn. doorgaande leerlijn is één van de prioriteiten in deze fase van de doorgaande
curriculum ontwikkeling binnen de afdeling. Waar doorgaans een mentale en programmatische breuk is waar te
nemen tussen de propedeutische studie en de hoofdfase studie, is nu een brug geslagen tussen deze periodes
door in het derde semester de studenten een intensieve oriëntatie op de onderafdelingen (secties) van de
hoofdfase aan te bieden: aspecten van werkhouding die van belang zijn om de hoofdfase studie effectief te
kunnen doen, specifieke disciplinaire probleemvelden en de relatie student – docent worden in een strak
programma van veelal groepslessen onthuld en geactiveerd.
Ook zijn een toenemend aantal docenten van de hoofdfase actief in de propedeuse.
Jaarverslag 2011
pagina 21
De relatie met het werkveld is verder versterkt door de portfoliodag waarbij een flink aantal
vertegenwoordigers van Haagse kunstenaarsinitiatieven en museale instellingen als professioneel beoordelaar
van de portfolio’s van de eindexamenkandidaten heeft opgetreden.
Door in te grijpen in het geheel van docentenaanstellingen is meer ruimte geschapen voor gastdocenten, die op
projectbasis aspecten van het internationale werkveld inbrengen, gebaseerd op de specifieke positie die zij daar
innemen.
Post Graduate Course Industrial Design
2011 stond in het teken van de viering van de 60e verjaardag van de Post Graduate Course Industrial Design.
In 1950 opgericht als een weekendcursus Industriële vormgeving (CIV) is het de oudste erkende cursus op het
gebied van Vormgeving en Industrieel Ontwerpen in Nederland. In november werden de feestelijkheden
afgesloten met een jubileumtentoonstelling ‘Legends inspire new icons, since 1950’. Rokus van Blokland, de
eerst afgestudeerde industrieel ontwerper in Nederland, verrichtte de opening van de succesvolle
tentoonstelling die veel media aandacht trok. Er was werk te zien van aanstormend designtalent naast werk
van legendarische ontwerpers als Frans de la Haye, Friso Kramer en Gerrit Rietveld. Het designtijdschrift Items
publiceerde een prachtig artikel dat in samenwerking met de opleiding fotografie tot stand kwam.
Deeltijdopleidingen
De tot voor kort 5-jarige opleiding Beeldende Kunst is met ingang van het verslagjaar ingekort tot een 4-jarige
cursus. Met de zittende studenten is afgesproken om hun huidige vijfjarige opleiding desgewenst in vier jaar af
te ronden. Het beleid om ook bij de deeltijdopleidingen versterkt aandacht te schenken aan de praktische
beroepsvoorbereiding, heeft geleid tot nauwere samenwerking op dat vlak met de voltijd opleidingen. Een
sprekend voorbeeld was een project van de Rijks Gebouwendienst (RGD) voor de tijdelijke inrichting van de
fractiekamers van de Eerste Kamer dat spectaculair werd uitgevoerd door voltijd en deeltijdstudenten
Beeldende Kunst en Grafisch Ontwerpen. De resultaten werden gepresenteerd in een publicatie van de RGD. De
toenemende respons vanuit het beroepsveld op de hoge kwaliteit van de afgestudeerden is zeer motiverend.
Fotografie
De ingeslagen weg om de aansluiting van de afdeling in het Internationale veld te verbreden is in 2011
succesvol verlopen.
Het Fotofestival Arles zorgde wederom voor erkenning van uitgaven van fotoboeken van eindexamenkandidaten. Er werd een reis gemaakt naar Beijing om te onderzoeken of de Central Academy of Fine Art
(CAFA) bereid was tot een officiële samenwerking. Dit heeft inmiddels geresulteerd in een contract om student
uitwisselingen mogelijk te maken. Tevens werd er een samenwerkingsproject opgezet voor studenten die in
2012 zal worden afgerond. Voor dit project vond een docentuitwisseling plaats ten behoeve van het project.
Ook stages worden nu op grote schaal in het buitenland gevolgd. Het onderwijs in het 1e jaar is aan één groep
geheel in het Engels, in de hogere jaren wordt in toenemende mate in het Engels gedoceerd.
Een researchwerkgroep werd met succes als pitch aan studenten uitgezet en leidde tot een verbetering van de
koppeling van theorie aan praktijk. Deze werkgroep, onder auspiciën van het Lectoraat zal komend jaar worden
herhaald.
Grafisch ontwerpen
De afdeling Grafisch ontwerpen is in september 2011 gestart met een nieuw programma met meer flexibiliteit,
om te kunnen inspelen op een zich steeds vernieuwend vakgebied. Vanaf het tweede studiejaar kunnen
studenten naast een vast kernprogramma kiezen tussen Playlab, een crossmedia onderzoekslab, of de
Letterstudio, waar ook onderzoek centraal staat. Het nieuwe programma is vastgelegd in het document GO play
go.
Evenals in 2010 is internationalisering een speerpunt. Al jaren is er een stroom van uitwisselingsstudenten die
ons instituut bezoeken, nu zijn er ook meer studenten van ons die op uitwisseling gaan; dit jaar onder meer
naar Parijs, Korea en Litouwen. Een aantal alumni volgen een master in het buitenland, bijvoorbeeld in Londen.
Ook waren er buitenlandse excursies naar Polen, Berlijn en naar de Biënnale van Venetië. In het kader van het
Europese Erasmus Intensive Program vond het tweede project plaats van Tales of a city in samenwerking met
de Universiteit Marmara uit Istanbul en de Academie St Lucas uit Antwerpen. Chaz Maviyane-Davies uit
Boston/Zimbabwe gaf een masterclass aan derdejaars studenten met als thema Occupy.
In het kader van de beroepsvoorbereiding verwachten we van alle studenten dat zij minimaal een keer in hun
studietijd een praktijkproject realiseren, er zijn een aantal jaarlijks terugkerende projecten zoals het jaarverslag
van het Haags Historisch Museum en de beeldtaal voor The Hague Festivals. Dit jaar werd ook een app
ontworpen voor DH 2018, stad zonder muren. De samenwerking met Haagse culturele instituten en festivals
wordt eveneens omarmd, dit jaar wederom met de Tramtunnel en Todays Art.
Textiel en mode
Het kernteam, bestaande uit Marina Yee, Gerdi Esch, Gerrit Uittenbogaard en Erik Verdonck, is in het
academiejaar 2011-2012 versterkt door modeontwerper Jurgi Persoons (B).
De versterking van het team en de integratie van het beroepsveld in het curriculum is een belangrijke prioriteit
van de afdeling. Vanuit dit standpunt is ook dit jaar Veronique Branquinho uitgenodigd als gecommitteerde.
Het technisch ontwerpen in de Propedeuse is uitgebreid. Vakken zijn vervangen door workshops en het aanbod
van technieken is gevarieerder.
Jaarverslag 2011
pagina 22
Niet alleen actuele technieken (workshop digitaal printen door Mark van Gennip) komen aan bod maar ook
eeuwenoude technieken (kantklossen) werden met een hedendaagse visie ‘opnieuw’ geïntroduceerd.
De voorbereiding op het beroepsleven en de daaraan gekoppelde samenwerking met diverse facetten gaat
verder, het realiseren van een nu reeds Internationaal bekend wordend magazine Made For, Made By is in
handen van de eindexamen in samenwerking met Gerdi Esch, die de eindredactie voor zich neemt.
De uitbreiding van het Textiel en Modeparcours staat in het teken van mobiliteit en Internationalisering.
Eindexamenkandidaten bereiden zich voor op presentaties in zowel binnenland als Buitenland (België,
Antwerpen) en exposeren samen met o.a. Polimoda (Firenze), KASK (Gent), The School of the art institute of
Chicago.
De begeleiding van alumni in samenwerking met het bedrijf Fokker resulteerde in de realisatie van een
geïntegreerde stand op een van de grootste Internationale vliegtuigbeurzen in Hamburg.
Interieur Architectuur en Meubelontwerpen
Met de nieuwe condities van de Wet op de Architectentitel en de start van de Master INSIDE is voor de
opleiding Interieur Architectuur en Meubelontwerpen een nieuwe koers ingezet. Een koers die aansluit op de
dynamiek van deze tijd, waarin zekerheden kantelen en dat wat vaststaat beweeglijk blijkt. De uitgangspunten
voor de nieuwe opleiding zijn vastgelegd in het document New Bachelor of Design. De implementatie van het
programma is in september gestart met de propedeuse en de komende jaren een doorlopend proces. Onder het
motto “learning by doing” experimenteel maak-onderwijs, krijgt experiment, onderzoek en theorie zowel een
nieuw kader als vorm. De overige studiejaren staan ook onder invloed van de nieuwe insteek; de ontwikkeling
van het curriculum is een doorgaand te actualiseren proces van transformatie, reflectie en (bij)sturing.
Er is meer aandacht voor de beroepsvoorbereiding, ondernemerschap en de toekomstige werkpraktijk.
Studenten uit het derde jaar werkten aan praktijkopdrachten zoals de Rekenkamer en Nieuwspoort. Studenten
leerden ontwerpen en organiseren voor externe internationale projecten zoals het Salone del Mobile 2011
Milaan, de Pulchri kunstmanifestatie Wir bauen eine Stadt, de Vredesboom Haagse Brug voor de Gemeente Den
Haag & het Make a Forest.
Diverse (inter)nationale gasten bezochten de afdeling zoals Willem Jan Neutelings, Herman Verkerk, Kris
Coremans & Guy Châtel, Herman Kossmann, Sven Grooten, Gilian Schrofer en Wim Crouwel. Deze lectoren
gaven vrij voor publiek toegankelijke lezingen. Enkelen van het 20-tal lezingen zijn gecombineerd met
masterclasses bij INSIDE, de masteropleiding Interior Architecture.
Deze Engelstalige masteropleiding ging in augustus van start met 7 studenten waarvan 3 uit de EU en 4 van
daarbuiten. De opleiding bestaat uit een vijftal onderdelen. Het hart van deze master zijn de STUDIO’s. Zij
maken bijna de helft uit van de studiebelasting van de student. Naast deze studio’s participeren de studenten in
een langer lopend researchtraject over stromen van het lectoraat FLOWS. Ook wordt een theoretische
ruggengraat aan de studenten aangeboden. Hier wordt aandacht besteed aan processen in de maatschappij,
aan de ontwerpende disciplines, aan reflectie op het vak en het beroep en aan positiebepaling binnen het vak.
De student wordt geacht zich een aantal geavanceerde vaardigheden eigen te maken die in SKILLS workshops
worden aangeboden en verder ontwikkeld. Ook is er een programma wat de oriëntatie op maatschappij,
cultuur, vak mogelijk maakt: TRAVEL.
De eerste studio werd gegeven door Anna Holtrop en concentreerde zich op de rol van het onvoorstelbare, het
toeval, het intuïtieve bij ontwerpen. Deze focus levert onverwachte en nieuwe vragen op en maakt het
mogelijk voor de hand liggende paradigma’s te vermijden. Er werd in deze studio gewerkt binnen een context
van de ontdekking (discovery) in plaats van - wat gebruikelijk is in de architectuur - de context van de
rechtvaardiging (justification). Deze nieuwsgierige, open houding biedt de mogelijkheid op een totaal
onverwachte manier naar de werkelijkheid te kijken, deze op een cultureel artistieke manier te beschrijven en
van daaruit aan het werk te gaan aan een concrete ruimtelijke opgave in of rond Den Haag: een tijdelijke
ruimtelijke interventie.
Verder werd er in het eerste semester onder andere onderzoek gedaan naar de stromen van voedsel, Den Haag
als stad van zand en veen en petten en hoeden, publieke ruimte en reizen georganiseerd naar onder andere
Rotterdam, Amsterdam, het Ruhrgebied, de Noordoostpolder en Flevoland. Voorts werd samenwerking gezocht
bij de bacheloropleiding rondom het lezingenprogramma en gewerkt aan de zichtbaarheid van de master met
symposia en een tijschrift. In het voorjaar van 2012 zal met vertegenwoordigers uit de vakwereld de realisatie
en de ontwikkeling van het programma nader tegen het licht worden gehouden en daar waar nodig worden
bijgesteld. Aan het begin van het tweede jaar van haar bestaan zal INSIDE haar tijdelijke locatie gaan verruilen
voor een permanente eigen werken onderwijsruimte aan het Blijenburg.
In 2011 mochten we onder andere deze (inter)nationale gasten verwelkomen bij INSIDE: Lieven de Cauter,
Simon Davies, Fredie Flore, Job Floris, Aetzel Griffioen, Wilma Marijnissen, Denis Oudendijk, Kyong Park, Mark
Pimlott, Bertjan Pot, Lorenzo de Rita, Peter Zuiderwijk,Mustafa Tazeoglu, Arjan Oosterman .
In het afgelopen jaar heeft een brede evaluatie plaatsgevonden van het curriculum en de organisatie van
Interactive Media Design, door het docententeam, directie en externe voorzitter. Het moment hiervoor was,
vier na jaar oprichting en vlak voor het tweede eindexamen ideaal; alle stappen waren immers een keer
doorlopen en kon er met inzicht over gesproken worden. Binnen de ontwikkeling van de afdeling werden
keuzes veelal gerelateerd aan eerder geldende omstandigheden en inzichten, waarbij het sterk veranderende
werkveld van deze specialisatie ook van invloed was. Nu was het het juiste moment om keuzes voor de
toekomst te maken om verworvenheden te consolideren en de afdeling te stabiliseren, mede door een
toenemende professionaliteit en een scherper profiel. De uitkomsten van de evaluatie zijn omgezet in een
aantal acties en leidden tot inhoudelijke overeenstemming van betrokkenen. Wenselijk is een verdergaand
Jaarverslag 2011
pagina 23
onderzoek naar de definitie van interactie en in hoeverre onze afdeling daar een passend programma op heeft
ontwikkeld. Dit laatste is van belang om de positie van IMD ten opzichte van andere opleidingen te kunnen
peilen. Door middel van een gerichte reeks bijeenkomsten en workshops zal hier voortdurend aandacht aan
gegeven worden. Er is al veel bereikt en de aandacht en waardering vanuit het werkveld is daar een indicatie
van. Momenteel hebben wij een veelvoud van aanbiedingen van relevante stageplekken en is de afdeling
betrokken bij verschillende samenwerkingsprojecten met externe partijen zoals de Gemeente Den Haag,
Residentie Orkest en TodaysArt. De extern gecommitteerde bij het eindexamen was Kristijan Kolak, interaction
designer and artist uit Duitsland. Dit eindexamen leverde ook de winnaar van pitchwedstrijd ‘Ondernemingsplan
Schrijven’ Duco Volker die de prijs kreeg overhandigd door wethouder Cultuur, Binnenstad en Internationaal
van de Gemeente Den Haag..
Onderwijsvoorzieningen en werkplaatsen
Er werden workshops voor docenten georganiseerd en studenten waar nodig specifiek geïnstrueerd om de
nieuwe apparatuur, aangeschaft in het verlengde van de door de KABK reeds in 2010 gedane stevige
investering in de kwalitatieve verbetering en vernieuwing van de onderwijsvoorzieningen, de werkplaatsen en
werkruimten te kunnen gebruiken. Werkplaatsbeheerders zijn gespecialiseerd in het beheer van de nieuwe
machines. De KABK beschikt over high tech apparatuur waardoor studenten gebruik kunnen maken van de
allerlaatste technieken. In de nieuwe afdeling multimedia bijv. kunnen studenten aan hun projecten werken
met moderne audio-visuele technieken en op de tweede verdieping Bleijenburg in de aparte filmzaal/bioscoop is
het mogelijk bewegend beeld in real life setting te bekijken want full HD beeld en 7.1 surround geluid; op
textielgebied zijn de nieuwste technieken beschikbaar – lasersnijder, transferprinter, kalander – voor bewerking
van stoffen; op snelle Mac’s met gekalibreerde beeldschermen kan beeldmateriaal op professionele wijze
worden bewerkt en het materiaal in daarvoor speciaal ingerichte ruimtes professioneel geprint en (laten)
beoordeeld; bij beeldhouwen kan in een aparte ruimte voor natte kunststoffen gebruik worden gemaakt van
een droogoven voor het drogen en verharden van kunststoffen, een mengkast, werktafels en menggereedschappen voor tweecomponenten-kunststoffen als epoxy en het maken van mallen in modelbouwgips en
rubbers, zoals siliconen en pur.
De permanente doelstelling is: alle werkplaatsen op ‘State of the Art’ niveau.
Stimuleringsregeling Krachtig meesterschap
Het Koninklijk Conservatorium heeft in juni 2010 voor een samenwerkingsverband met vier basisscholen in Den
Haag en Delft van het Ministerie van OCW in het kader van de regeling Krachtig Meesterschap subsidie
toegekend gekregen om in de periode 2010 t/m 2012 het project ‘Muziek als vak - de excellente muziekleraar
in het basisonderwijs ‘ uit te voeren.
Sinds september 2010 zijn (vak)leerkrachten en stagiaires op de vier basisscholen begonnen muzieklessen aan
de groepen 1 en 2 te geven . De kleutergroepen krijgen 2 keer per week muzieklessen, die net als de andere
lessen gewoon in het wekelijkse lesrooster zijn opgenomen. In september 2011 zijn kinderen doorgestroomd
naar de groepen 3 en ook daar krijgen zij twee keer per week muziekles. De lessen zijn geïnspireerd op de
Kodály werkwijze, vertaald naar de tegenwoordige tijd. De eerste resultaten zijn inmiddels zichtbaar:
leerkrachten geven aan dat de kinderen heel snel leren, voor hen is het geen enkelprobleem. De leerkrachten
en stagiaires realiseren zich hoeveel expertise nodig is om dit leerproces goed te kunnen leiden. De wekelijkse
lessen voor de leerkrachten en stagiaires zijn voortgezet.
Vanuit het project worden onder andere contacten onderhouden met de School voor Jong Talent, de
Internationale basisschool in Den Haag, Stichting Vocaal Talent Nederland, het Kodály Instituut in Kecskemét
en de British Kodály Academy. In samenwerking met de educatieve afdeling van het Residentie Orkest en het
Koorenhuis werd bij de gemeente Den Haag een scholingsproject aangevraagd voor orkestmusici en
muziekschooldocenten die in ‘The Residents’ muzieklessen verzorgen op basisscholen. Deze scholing zal in 2012
gaan plaatsvinden.
In december 2011 heeft de eerste tussentijdse audit van het project door het ministerie van OCW
plaatsgevonden. Zowel inhoudelijk als wat betreft besteding van de toegekende middelen loopt het project op
schema.
Theorie der muziek
In de afdeling muziektheorie is in 2011 in samenwerking met het bureau kwaliteitszorg en ICLON een
uitgebreide enquête uitgevoerd over de inhoud en uitvoering van het muziektheorie-curriculum. De uitkomsten
gaven een beeld dat voor een groot deel herkend werd. Er zijn thema’s benoemd die uitgewerkt zullen worden
binnen het team van theoriedocenten, in overleg met directie en opleidingscommissie.
Het KC koor is een vast onderdeel geworden van het theoriecurriculum en het koor heeft in het Liszt Festival
opgetreden. De inhoud en samenstelling van het curriculum is niet gewijzigd, maar wel wordt onderzocht hoe
’improvisatie’voor klassieke studenten al eerder een vanzelfsprekend onderdeel kan worden van het
onderwijsprogramma. Theoriedocenten zijn betrokken geweest bij de voorbereiding van het IP Improvisatie dat
in januari 2012 heeft plaatsgevonden in het KC.
Musicweb is voortgezet met een kleiner team van docenten. Nu de technologie gemoderniseerd is zullen zij hun
collega’s instrueren hoe gebruik te maken van Musicweb.
Jaarverslag 2011
pagina 24
Klassieke afdeling
In 2011 trok de afdeling Klassieke Muziek nieuwe docenten aan van internationale faam, zoals beide eerste
hoboïsten van het Koninklijk Concertgebouw Orkest. Ook een aantal musici uit het Residentie Orkest zijn met
name voor de training orkest partijen als docent aan de slag gegaan. Met de master- en senior-docenten werd
een bijeenkomst van een weekend belegd om door te praten op onderwijskundige en organisatorische
ontwikkelingen.
Het orkest programma had als hoogtepunt uitvoeringen van de Gurrelieder olv Reinbert de Leeuw, in
samenwerking met Codarts. Drie concerten van dit meesterwerk brachten veel publiek op de been en
genereerden enthousiasme voor Schönberg en orkest spelen – de uitvoering werd in de nationale pers geprezen
om het niveau.
Nieuw was de serie meester/gezel, waarbij een aanpak die al eens in het kamermuziek programma was
neergezet nu voluit uitgebuit werd: docenten spelen met studenten samen. Het coachen gebeurt van binnen uit
het ensemble. De concerten beginnen met een korte lezing door een wetenschapper op het thema, en een
interview met meester en gezel – het publiek waardeert dit enorm. De serie meester/gezel concerten in De
Vereeniging in Nijmegen en de Dr Anton Philips Zaal in Den Haag is nu al een succes en zal ook in ‘12/’13
doorgaan.
Afdeling zang
In juni werd afscheid genomen van de hoofdvakdocenten Barbara Pearson (na een dienstverband van 10 jaar)
en Diane Forlano. In september kwamen 2 nieuwe hoofdvakdocenten in de afdeling: Frans Fiselier en Andrew
Schroeder.
In maart 2011 deden studenten mee in het koor van het project Gurrelieder o.l.v. Reinbert de Leeuw. Verder
participeerden studenten veelvuldig in projecten van de oude muziek afdeling (zie aldaar).
In april deden studenten mee aan het Springfestival van de compositie afdeling. Compositie studenten
componeerden stukken voor 2de jaars zangstudenten die tijdens een concert in het Springfestival werden
uitgevoerd. Buitenschoolse projecten waaraan studenten deelnamen waren: De Rotterdamse Operadagen,
uitvoeringen van Orfeo, Chr. W. Gluck op paleis Soestdijk, YO Festival, Salone dell’Opera. Studenten gaven
hun medewerking als zangsolist in vele kleinschalige projecten buiten de school.
In september 2011 werd in samenwerking met het Groot Omroep Koor gestart met een eenjarig Master
Practicum Ensemblezang. Na audities werden 2 studenten van de master opleiding tot dit programma
toegelaten.
Stages
Reeds meerdere jaren hebben studenten de mogelijkheid stage projecten te doen bij het Groot Omroep Koor te
Hilversum. Derde- en vierdejaars studenten en masterstudenten kunnen door het jaar heen aan verschillende
projecten meedoen. In 2011 deden studenten o.m. mee aan The Dream of Gerontius, E. Elgar, o.l.v. Jaap van
Zweden en La Gioconda, A. Ponchielli, o.l.v. Bruno Bertalotti.
Met het Nederlands Kamerkoor werd overleg gestart over de mogelijkheid tot stages. Dit zal in 2012 leiden tot
een stage programma bij het NKK.
Gastdocenten in 2011
Erwin Maas, regisseur, januari, workshop Viewpoint
Malcolm Martineau, pianist, maart, masterclass liedkunst.
Ami Shamir, maart en december, Alexander Therapeut en ostheopaat, cursus Alexander Techniek.
Sigrid ’t Hooft, specialiste baroque gesture, workshops in maart en november.
Roberta Alexander, zangeres, november, liederen van Franz Liszt.
Albert Bonnema, zanger, december, het zingen van muziek van Richard Wagner.
David Prins, regisseur, maart/april, workshop drama.
Elsina Jansen, regisseuse, december, workshop drama.
DNOA
Het jaar 2011 stond voor DNOA in het teken van nieuwe samenwerkingen. Na een fraaie productie van
Donizetti’s L’Elisir d’Amore met een orkest van het Conservatoirim van Amsterdam, stonden in maart 2011 de
opera’s La Voix Humaine en Les Mamelles de Tirésias van Poulenc op het progamma. De regie was in handen
van Timothy Nelson (La Voix) en Pepijn Cladder (Les Mamelles). De zangers werden begeleid door het
Residentie Orkest onder leiding van Bas Wiegers. Deze succesvolle productie heeft geleid tot een nieuwe
samenwerking met het Residentie Orkest in 2013. In augustus 2011 werd de korte opera Il Signor Bruschino
van Rossini uitgevoerd in een regie van Floris Visser, de eerste productie in een reeks van samenwerkingen met
het Nationaal Jeugd Orkest en Ensemble Academie. Het NJO van de 19e eeuw stond onder leiding van Richard
Egarr. Met deze productie ging DNOA voor het eerst op tournee in Nederland en buitenland met als klapstuk
een voorstelling in een uitverkocht Konzerthaus in Berlijn. Verder meldt DNOA met trots dat voor het huidige
seizoen 11 alumni zijn geëngageerd voor solorollen bij de Nederlandse Opera en dat voor het seizoen 20122013 één student is aangenomen in de operastudio Staatsoper in München en twee in de operastudio van
Opera Du Rhin in Straatsburg.
Jaarverslag 2011
pagina 25
Oude Muziek
De afdeling Oude Muziek en historische uitvoeringspraktijk blijft onverminderd studenten aantrekken die zich
willen specialiseren in dit vakgebied. De reputatie één van de wereldleiders te zijn helpt daarbij om het hoogste
niveau studenten binnen te halen en met hen unieke projecten op poten te zetten. Na de triomfen van vorige
jaren met Händel’s Agrippina (2009)en de Mariavespers van Monteverdi (2010) is voor het derde jaar op rij
een productie van het KC in het Italiaanse festival “Grandezze e Meraviglie” uitgenodigd. Charles Toet
dirigeerde deze keer een productie met vespers van Antonio Rigatti.
De diversiteit van de afdeling krijgt steeds meer gestalte met zowel aandacht voor hele vroege muziek, zoals in
een project o.l.v. prof. Margaret Bent van Oxford University over 14e eeuwse Engelse Muziek, als late muziek
van CPE Bach en Telemann waarbij de Koreaanse klaveciniste Sungyun Cho schitterde. Bijzonder was ook het
initiatief om bij wijze van experiment een symfonie zonder dirigent uit te voeren, onder leiding van de
concertmeesteres Rebecca Huber die haar master research aan deze wijze van uitvoeren heeft gewijd. Er wordt
steevast gewerkt aan een verdere integratie van onderzoek in de muziekpraktijk, waarbij studenten worden
aangemoedigd het voortouw te nemen. Zo is er een nieuwe opzet gemaakt met historische documentatie, die
peer learning en undergraduate research training koppelt aan het gebruikelijke format capita selecta uit de
muziekgeschiedenis onder de loep te nemen. Studenten krijgen allengs meer ruimte om eigen projecten naar
buiten te brengen, op afstand gemonitord door verschillende coaches. Tweemaal vond een koffieconcert in de
Philipszaal plaats dat geheel in eigen beheer door studenten is opgezet. Ook een serie Renaissance concerten is
in museum de Lakenhal gerealiseerd in het kader van de tentoonstelling Lucas van Leyden, programmering en
uitvoering in handen van studenten.
Een van de grote hoogtepunten was het project van een Summer academy Vivaldi in Rome in het festival Oude
Muziek in Utrecht o.l.v. Peter Van Heyghen. 75% van de musici en vrijwel alle solisten waren afkomstig van de
afdeling en het is voor het eerst dat in dit festival een prominente plaats werd ingeruimd in het
hoofdprogramma. Een Spaanse recensent noemde dit concert één van de hoogtepunten van het festival en een
helder politiek statement tegen de beknotting van het excellente kunstonderwijs in ons land.
Een selectie uit concerten en projecten:
januari: La Pellegrina olv Mike Fentross een unieke productie met een groot orkest van Renaissance
instrumenten
februari: CPE Bach en Telemann in De Glind
maart: Lucas van Leyden serie concerten op de zondagmiddag in het kader van de tentoonstelling in Museum
de Lakenhal; improvisatie in stijl Philippe Despont en Odile Edouard
april: studenten initiatief – programma Lully koffieconcert in de Philipszaal
Johannes Passion educatief mmv studenten van de afdeling en Bachensemble Den Haag
mei: Engelse Kerk een afsluitend concert met Old English Church music olv prof. Magaret Bent (Oxford)
augustus: HFOMU – Vivaldi in Rome olv Peter Van Heyghen en summerschool met concert in het
hoofdprogramma van het festival Oude Muziek
september: studenten initiatief in de Dr. Anton Philipszaal opera in koffieconcert Opera aria’s
oktober: Bach Magnificat olv Jan Kleinbussink als zijn afscheidsconcert OKK
november: studenten initiatief Leiden Stadsgehoorzaal “bij het scheiden van de markt”
Les Esprits animaux; Rigatti vespers project in festival Grandezze e Meraviglie in Modena
december: masterclass Wieland Kuijken, viola da gamba
Jazz
Niet het aantal aanmeldingen maar wel de instroom in de bachelor opleiding is iets afgenomen ten opzicht van
vorige jaren. Deze bewuste keus werd gemaakt om te komen tot een betere balans tussen de diverse
instrumentgroepen. Peer-to-peer learning is een essentieel aspect in jazzonderwijs. Deze vorm van leren is
alleen mogelijk indien er sprake is van een gebalanceerde studentenpopulatie. Het aantal studenten in de
masteropleiding is toegenomen. Door het grotere
aantal master studenten kan nu meer samenhang worden gebracht in het praktijk gerichte onderzoek, het
onderzoekstype dat het meeste geëigend blijkt te zijn voor de wezenskenmerken van jazz: improvisatie en
swing.
De samenwerking met de andere afdelingen in het Koninklijk Conservatorium werd geïntensiveerd. Niet alleen
in orkestprojecten en master classes van de klassieke en oude muziekafdeling participeerden studenten van de
jazzafdeling, ook meer en meer kiezen studenten van andere afdelingen voor keuzevakken en minoren van de
jazzafdeling. Dit heeft z’n weerslag gekregen in de eindexamenpresentaties van jazzstudenten waarin meer en
meer de grenzen tussen de diverse genres verdwijnen. Hieruit blijkt dat de jazzafdeling slaagt in het streven
om jazzmusici te laten afstuderen met zowel een excellent ambachtelijk niveau als een groot artistiek
vermogen om in de beroepspraktijk nieuwe paden in te slaan.
De samenwerking met de jazzafdeling van Codarts, Rotterdam, werd geformaliseerd en geïntensiveerd. Al jaren
zijn studenten van beide opleidingen informeel actief in elkaars jazzgroepen en big bands. Workshops, master
classes en big band projecten werden opgezet waarin meer dan voorheen de studenten de gelegenheid wordt
geboden van het onderwijsaanbod van beide opleidingen gebruik te maken. Vrijwel alle docenten van het
eerste uur, de grondleggers van de jazzafdeling, hebben het stokje overgedragen aan jonge, talentvolle
uitvoerende musici met gebleken pedagogische kwaliteiten.
Jaarverslag 2011
pagina 26
Compositie
De trend van de afgelopen jaren waarin meer Nederlanders worden aangetrokken is geconsolideerd en ook de
jong talent klas compositie bloeit.
Het docententeam is uitgebreid met een nieuwe collega; twee prominente docenten bereikten de 65 jarige
leeftijd en bouwen gefaseerd af waarbij het behoud van het karakter van de unieke cultuur van de
compositieafdeling en het 'geweten' en inhoud door beiden gerepresenteerd prioriteit heeft.
Het onderwijs op de compositieafdeling beweegt zich thans ook sterk in de richting van community en op het
gebied van educatie. Met projecten als die op begraafplaats Rhijnhof is een totaal nieuw werkveld open gelegd
dat grote kansen biedt tot onderzoek dat sterk gerelateerd is aan de samenleving.
Evenzo zien we grote kansen voor onze huidige studenten om later werk te vinden in het onderwijs. Juist
omdat er tegenwoordig zo veel op de lagere en middelbare scholen wordt gecomponeerd. Vanaf volgend
studiejaar zal er standaard een onderdeel educatie binnen het curriculum plaatsvinden in Bachelorjaren II en
III. De minor 'educatiecomponist' blijft bestaan. Er is een belangrijk initiatief - 'Het Atelier' -gestart waar een
groep studenten (master, instrumentaal, compositie, sonologie etc.) zich bij aangesloten heeft om nieuwe
vormen van ensemblespel, improvisatie en compositie te onderzoeken. Discussie en evaluatie zijn hierin
sleutelbegrippen. De groep komt wekelijks bij elkaar op een voor hen specifieke plek waar ook een
instrumentarium wordt opgebouwd. Het gaat hier om de definitie van een nieuwe speelpraktijk, des te meer
relevant wegens actuele ontwikkelingen: mede door pijnlijke kunst bezuinigingen en een veranderend
kunstenlandschap wordt de toegang tot die praktijk voor de aankomende jonge componisten complexer. Het
ligt in de bedoeling om 'Het Atelier' nu nog als project beschouwd, vast onderdeel van ons curriculum te maken.
Met de andere ‘makersafdelingen’ (Sonologie, ArtScience, T.I.M.E en MAR) is er voortdurend overleg om een
op relevante onderdelen gezamenlijk curriculum te formuleren met sterke aantrekkingskracht op ook de jongste
generatie, die dan binnen een totaal pakket volledig de diepte in kan.
Het wereldomspannend probleem van de afname van interesse in theoretische vorming bij jonge mensen heeft
binnen de compositieafdeling geleid tot een constante discussie over dat deel van het curriculum. Vakken als
‘experimental theory’ waarin gezocht wordt naar nieuwe aansprekende theoriemodellen, zijn hiervan een
voorbeeld. De nieuwste belangrijke uitbreiding binnen de theorie is het praktisch contrapunt waarbij de
studenten het contrapunt zingend improviseren volgens de regels uit voorbije eeuwen. Hier komt solfège,
koorzang en contrapunt samen. Alle theorie staat in directe verbinding met het hoofdvak.
Ook dit jaar zijn docenten en studenten van de compositieafdeling weer ruim in de (internationale) prijzen
gevallen. De naam van onze afdeling geniet internationaal een grote en steeds sterker wordende reputatie.
Sonologie
Het Instituut voor Sonologie houdt zich traditiegetrouw bezig met compositie van elektronische muziek,
algoritmische compositie, onderzoek naar klankeigenschappen en muzikale structuren, klanksynthese,
uitvoeringspraktijk van live elektronische muziek en de ontwikkeling van soft- en hardware voor interfaces. De
studenten wordt een esthetische, praktische en historische context geboden waarin zij naast een
gemeenschappelijk lestraject worden aangezet tot zelfstandige werkzaamheden die zich toespitsen op een of
meerdere van de genoemde onderwerpen. Naast de bachelor- en masteropleiding wordt nog steeds een
eenjarige cursus sonologie gegeven, die al sinds 1966 bestaat. Deze cursus trekt voornamelijk post-graduate
studenten uit het buitenland en is een belangrijke voedingsbodem voor de masteropleiding. Bovendien is op
basis van vakken uit het cursusaanbod een minor sonologie beschikbaar, die door studenten van andere
afdelingen van het conservatorium en door studenten van de Universiteit Leiden gevolgd kan worden.
Het Sonology Electroacoustic Ensemble dat onder leiding staat van Richard Barrett is in toenemende mate
actief. In het kader van improvisatie waren er in 2011 bovendien workshops met de saxofonist Evan Parker, de
pianiste Sarah Nicolls en de trompettist Peter Evans. Nicolls en Evans voerden tevens werk uit tijdens
sonologieconcerten. Er waren gastlezingen van Richard Cavell (University of British Columbia), Douglas Kahn
(University of New South Wales) en Trevor Wishart (Oxford University). Wishart voerde ook de Nederlandse
première uit van zijn avondvullend werk Encounters in the Republic of Heaven. Een aantal studenten heeft
deelgenomen aan een serie uitwisselingsconcerten in samenwerking met de Hochschule für Künste Bremen en
de Folkwang Universität der Künste in Essen.
Het samenwerkingsverband met de stichting ‘The Game of Life’ en hun Wave Field Synthesis
luidsprekersysteem is voortgezet. Het systeem staat nu opgesteld in ANNA@KV20 op het Korte Voorhout in Den
Haag. Een kleiner WSF-systeen werd door de TU Delft geschonken en is geïnstalleerd in sonologiestudio BEA7.
De nieuwe masterstudie Instruments&Interfaces die in samenwerking met STEIM wordt aangeboden is in
september 2011 van start gegaan. Er zijn drie studenten aangenomen.
Art of Sound
In 2011 werden 9 nieuwe studenten (waarvan 3 internationaal) aangenomen uit 28 aanmeldingen. Verdieping
en verbreding van het curriculumprofiel Art of Sound heeft voortdurend de aandacht en er wordt nauwlettend
gekeken naar nationale en internationale trends. Tevens is aansluiting op de arbeidsmarkt een belangrijk punt;
een succesvolle geluidstechnicus van vandaag blinkt uit in zijn vak maar is tevens van meerdere markten
thuis.
Er werden nieuwe docenten voor Programming & Sequencing, Electronic Music Production en het hoofdvak
Producing aangetrokken en er werd een nieuwe tutor benoemd.
Er vond een Introductie Portfolio Presentaties plaats van Bachelor 3 en 4 studenten aan alle studenten van de
afdeling plus een team van docenten.
Daniel Büttner, Sound Product Manager Ableton GA Berlijn gaf een lezing en workshop.
Jaarverslag 2011
pagina 27
Binnen het KC werd er op het gebied van geluidsversterking, concertopname, sessie-opname en studioproductie volop samengewerkt met de afdelingen Jazz, Klassiek, Compositie, Oude Muziek, Docent Muziek,
Sonologie, ArtScience en Ligeti Academy.
Buiten het KC werd samengewerkt met VPRO - HKU - SAE om opnames te verzorgen voor Radio 4 internet
themakanaal Jong Klassiek; Cedar Lake Contemporary Dance: opname van La Malinconia van Theo Verbey voor
gebruik in voorstelling van choreografe Regina van Berkel en met het Koorenhuis Den Haag in het kader van
het Leve(n)de Muziek educatie project.
Studentenprojecten buiten het KC:
ASKO - Schönberg Ensemble: Sofia Gubaidulina - Perception, opnames van soundtracks voor gebruik in de
uitvoering, geluidsversterking van concert in Muziekgebouw a/h IJ.
NTR: aanleveren geluidsopname speciaal gemixt voor TV uitzending Nederland 2.
Residentie Orkest: geluidsversterking concert Atrium Den Haag in het kader van Winterparade.
Oper Köln:
integrale uitvoering Stockhausens SONNTAG aus LICHT wereldpremière, assistent geluidsversterking HOCH ZEITEN
De faciliteiten werden geoptimaliseerd en uitgebreid: er werd een nieuw onbemand microfoon uitleensysteem
gerealiseerd; opnamestudio A werd voorzien van nieuwe instrument-versterkers, drumstel en monitorsysteem.
Docent muziek
De afdeling muziekeducatie is actief in het internationale samenwerkingsverband, de European Association for
Music in Schools (EAS). Deelname aan de jaarlijkse conferentie en de participatie in publicaties en projecten,
leidt tot uitwisseling van visie en onderwijsmethodieken door deelnemende docenten en studenten. In mei 2011
werd Adri de Vugt, docent binnen de afdeling muziek educatie, gekozen tot voorzitter van de EAS. Afgelopen
jaar begon de afdeling met de voorbereidingen van een groot internationale conferentie te houden in april 2012
met als thema Craftsmanship en Artisticiteit.
De afdeling nam zitting in de redactie die de kennisbasis schreef voor de opleiding Docent Muziek in Nederland.
De kennisbasis is gemaakt in opdracht van de HBO-raad en beschrijft het minimumniveau van de theoretische,
methodische en praktische kennis waarover de docent muziek moet beschikken om bekwaam verklaard te
worden. In deze kennisbasis spelen de learning outcomes, twee jaar eerder geformuleerd door meNet en
waaraan de afdeling muziekeducatie een belangrijke bijdrage leverde.
In het kader van internationalisering ontving de afdeling Docent Muziek een groep studenten van de
Hochschüle fur Musik, Wurzburg en verzorgde voor hen een vierdaags programma met schoolbezoeken,
muzikale activiteiten en een methodische uitwisseling. De internationale oriëntatie is ook te zien in de
Masterspecialisatie Muziek Educatie. In het afgelopen jaar waren daar studenten vertegenwoordigd uit Korea,
Iran, Spanje, Nederland, Brazilie en Mexico.
De afdeling presenteerde zich nationaal en internationaal in publicaties en op conferenties. Een van de
docenten van de afdeling is lid van de Advisory Board van het wetenschappelijke tijdschrift Music Education
Research.
De staf van de onderwijsopleidingen overlegde tijdens een bezoek van dr. Brigitte Lion van de Universiteit van
Wenen over Life Long Learning en het ontwikkelen van reflectieve vaardigheden binnen het curriculum. Twee
onderwerpen staan dit jaar op de agenda van de afdeling: eerder genoemde Life Long Learning en de betekenis
van het begrip “artisticiteit” binnen het muziekonderwijs.
De afdeling Docent Muziek zij-instroom kent een stabiel aantal studenten. 17 studenten namen dit studiejaar
deel aan het 2-jarig curriculum. Jaarlijks wordt de module CKV afgesloten in een Europese stad, dit jaar was
dat Malaga. Tijdens een vierdaags bezoek hebben de studenten verschillende opdrachten ontworpen en op
bruikbaarheid getest. Met deze opdrachten worden leerlingen uit het voortgezet onderwijs gestimuleerd om
actief met Kunst bezig te zijn. Ook al gaat het om contractonderwijs, er wordt vooral gebruikt gemaakt van
docenten die ook werkzaam zijn in de dagopleiding Docent Muziek. Kennis en inhoud worden op deze manier
regelmatig door beide opleidingen gedeeld.
Voor de dagopleiding Docent Muziek betekende de start van 2011-2012 het tweede jaar van een nieuw
curriculum. Nieuwe vakken als Musiceerlab en uitgebreide praktijkoriëntaties, evenals peerlessen gitaar &
drums werden geëvalueerd en voortgezet. Hierachter schuilt de visie dat voor de bredere beroepspraktijk (niet
alleen het reguliere onderwijs) een breder oriëntatietraject nodig is en meer focus op het muzikaal/artistieke
element van het onderwijsprogramma. Vanaf september 2011 is voor de 2e jaars studenten een nieuwe opzet
van de methodiek Voortgezet Onderwijs van start gegaan. Digitalisering speelt hier een belangrijke rol.
In het vaste curriculum werd de module “educatieve vaardigheden” opgenomen. Alle studenten maken kennis
met verschillende leerprocessen en oriënteren zich op de praktijk van het werkveld van de muziekdocent.
Het nieuwe programma van de minor educatie kende haar tweede afstudeergroep. 11 studenten ontvingen het
bijbehorende certificaat.
De staf van de onderwijsopleidingen overlegde tijdens een bezoek van dr. Brigitte Lion van de Universiteit van
Wenen over Life Long Learning en het ontwikkelen van reflectieve vaardigheden binnen het curriculum. Twee
onderwerpen staan dit jaar op de agenda van de afdeling: eerder genoemde Life Long Learning en de betekenis
van het begrip “artisticiteit” binnen het muziekonderwijs.
Music Master for New Audiences and Innovative Practice
Dit jaar namen 10 studenten deel aan dit programma. Tijdens de Summerschool op Schiermonnikoog, waar
studenten en docenten van alle partner instituten (uit Groningen, Londen, Stockholm en Reykjavik) een
tiendaags Intensive Project volgden, presenteerde Merel van Geest met goed gevolg haar Action Research op
haar afstudeerproject. Zij is daarmee de vijfde alumnus van deze master. Van de vijf studenten in het twee jaar
van deze Master, stopte er een haar studie vanwege het verwerven van een nieuwe baan. Een andere student
moest vanwege tegenvallende studieresultaten ontraden worden zijn studie voort te zetten. De drie overigen
Jaarverslag 2011
pagina 28
zetten zich met veel elan aan het uitvoeren van hun Professional Integration Project. Vier nieuwe studenten
werden toegelaten tot het eerste studiejaar van deze master: twee afkomstig van het Conservatorium van
Amsterdam, een studente uit Boekarest en een student die haar bachelor voltooide aan het Koninklijk
Conservatorium. Daarnaast werd aan de vier zogenaamde compulsory modules in het eerste studiejaar,
deelgenomen door acht masterstudenten van andere studierichtingen aan het Koninklijk Conservatorium resp.
Master Pedagogiek, Master Compositie, Master Klassiek.
T.I.M.E. This Is Music-theatre Education
De masterspecialisatie muziektheater is in 2010 een pilot gestart met dertien studenten (tweeëntwintig
auditanten) uit diverse kunstdisciplines. T.I.M.E. werkt nauw samen met muziektheaterensemble De
Veenfabriek en deelt hiermee uit praktisch oogpunt werkruimte in Leiden. De opleiding beoogt midden in de
maatschappij en praktijk te staan. Omdat T.I.M.E. muziektheater als middel ziet om zich geëngageerd tot de
wereld te verhouden krijgt de maatschappelijke context ruime aandacht. Ontwikkelingen in het werkveld en de
maatschappij als ook de ervaringen van studenten worden meegenomen in de curriculumontwikkeling om deze
scherp en actueel te houden. In de visie van T.I.M.E. is muziektheater de podiumkunstvorm waar theater en
muziek elkaar versterken zonder te illustreren (musical) of te domineren (opera). Compositorische principes
worden toegepast op theatrale elementen. Verschillende disciplines manifesteren zich gelijkwaardig ten
opzichte van elkaar en elke discipline is bereid ruimte te maken voor de ander. Deze filosofie wordt
doorgevoerd in de werkwijze van T.I.M.E. waar het ensemble als leervorm geldt. De nadruk ligt op het
collectieve maakproces, het ontwikkelen van een gemeenschappelijke taal door het uitwisselen van kennis en
vaardigheden uit verschillende kunstdisciplines. De studenten leren een bepaalde methode en attitude van
werken aan, een mentaliteit die ten grondslag ligt aan het maakproces in het muziektheater. Zij zijn
verantwoordelijk voor alle facetten van het productieproces en maken zo grondig kennis met de
beroepspraktijk. De resultaten van hun onderzoek krijgen vorm in een professionele productie die in Theater
aan het Spui in première gaat en daarna op landelijke tournee. In 2011 gaan negen studenten door naar het
tweede jaar, drie krijgen een negatief advies, één zwaait zelf af. De studenten maken in trio’s in opdracht van
Yo! Opera Festival (najaar 2011) drie short opera’s. Eind 2011 zoekt elke student individueel contact met een
(groot) bedrijf om zes tot acht weken te infiltreren op kantoor en een muziektheatraal werk voor publiek te
leveren. Gedurende het hele mastertraject hebben de studenten intensief en wezenlijk contact met
maatschappelijke coaches - CEO’s uit het bedrijfsleven, de publieke sector en de wetenschap - om zich te
verhouden tot de ander en het andere buiten de reguliere kunstpraktijk. Het eigen onderzoek en de
bevindingen uit genoemde projecten vormen de leidraad voor de eindproductie waarmee de eerste T.I.M.E.lichting medio 2012 zal afstuderen.
Jaarverslag 2011
pagina 29
HOGESCHOOL DER KUNSTEN DEN HAAG
Artistic Research
In 2011 studeerden de eerste vijf studenten Master Artistic Research af; hun afstudeerwerken werden
getoond tijdens de eindexamententoonstelling van de KABK:
-Kaja Wie vander Pas: ‘They are interactive’ (object/ sculptuur)
-Aimée Zito Lema: ‘Research Table, compositon’ 1 (foto)
-Zoë Kate Reddy: ‘Silver Singing Solder’(poster)
-Kristina Benjocki: ‘Stil live with apples, clock, skull, Yoda and my brother’(foto)
-Laure van der Hout: ‘Guided tour for a Show’ (text work)
Er werden bezoeken aan galerieën en ontmoetingen met de curatoren van deze instellingen georganiseerd:
Bak,Utrecht/Cosmin Costas, Witte de With, Rotterdam/Zoë Gray, STROOM, Den Haag/Maaike Lauwaert, Wiels,
Brusel/Angie Vandijcke.
Er werden/worden lezingen gegeven door vooraanstaande kunstenaars en denkers en onderzoekers als Erwin
Wurms, Jasper Copes, Carlyn Birdsall, Henk Borgdorff, Thomans Berghuis en Erin Lacour en workshops geleid
door Rory Pilgrim, Jeremiah Day, Adva Zakai&Einat Tuchman, Leonhard de Paepe en Jannah Loontjens.
De MAR participeert in de CASS-concerten reeks georganiseerd door de afdelingen compositie en sonologie
van het Koninklijk Conservatorium en de Interfaculteit Artscience.
Op deze concerten/presentaties
presenteren studenten mengvormen van compositie, improvisatie, elektronica, performance, muziek en
theater. De uitgevoerde werken worden door de makers toegelicht en na de pauze is er informele discussie.
De Master Artistic Research biedt een tweejarige Opleiding voor studenten uit beide faculteiten. Het
studieprogramma bestaat uit een praktisch deel (praktijk en onderzoek) en theoretisch deel. In de realiteit
worden deze activiteiten als één geïntegreerde praktijk gezien. De status van wat als onderzoek of als
kunstwerk wordt beschouwd is flexibel en altijd in beweging. De focus ligt op het ontwikkelen van en geschikte
vorm voor het onklare werk,en is gebaseerd op ideeën en de eisen van de inhoud van het materiaal zelf. Er is
de ontwikkeling gaande waarin kunstenaars, musici en ontwerpers hun focus meer verleggen naar het
discursieve perspectief van de kunstpraktijk en bat d cognitieve functie van het kunstwerk. De Master Artistic
Research creëert ruimte voor een diversiteit in onderzoeksmethoden, zoals aan de hand van dialoog, relevante
literatuur, het verzamelen van beeld en materiaal, het ontwikkelen van visuele-, tekstuele- of geluidsarchieven,
het kijken en maken van films, aan de hand van interviews, hete bezoeken van tentoonstellingen of het
ondernemen van experimenten in samenwerking met studenten uit andere disciplines. De onderzoeksvraag van
elke individuele student vormt het uitgangspunt. Gedurende de studie wordt geleerd te reflecteren op eigen
werk, analyseren en verder ontwikkelen van ideeën en vindingen, en hoe deze schriftelijk en verbaal te
communiceren. Het resultaat van het onderzoek is in de eerste plaats een artistiek product in de breedste zin
des woords.
De Hogeschool der Kunsten is één van de drie instituten in Nederland die een traject Artistic Research
aanbieden. Het Haagse mastertraject onderscheidt zich door de geïntegreerde benadering van theorie en
praktijk.
Dansvakopleiding Omdat de Dansvakopleiding zich richt op de academische dans waar sprake is van fysiek hoge, specifieke eisen,
is er ook sprake van strenge selectie. Om uitval te beperken efficiëntie te verhogen, maar ook om de jonge
danstalenten een veelzijdige omgeving te kunnen bieden, is in 2011 in samenwerking met Codarts de
mogelijkheden tot het inrichten van een tweede opleidingssprofiel waarbij de klassieke ballettechniek wordt
aangevuld met andere technieken en perfomance skills onderwerp van onderzoek.
Uitwisselingen
Zoals ook vorig jaar, bezochten de leerlingen van balletgroep V de “Staatliche Ballettschule Berlin” waar ze
deelnamen aan de dagelijkse ballet, moderne- en caractèrelessen. Een tegenbezoek van de Berlijnse leerlingen
wordt spoedig verwacht.
Gastdocenten
In 2011 kregen onze HBO-dansstudenten les van: Katarina Wester, Reuven Voremberg, Bastien Zorzetto,
Arlette van Boven, Milena Twiehaus, Amy Raymond, Ted Willemsen, Javier Torres, Monique Sand, Shirley
Esseboom, Roger van der Poel, Yannick Sempey, Flemming Ryberg, Olga Evreinoff, Valentina Scaglia, Giovanni
di Palma.
Beoordelingen
Externe examencommissieleden dit jaar waren: Rachel Beaujean hoofd artistieke staf van Het Nationale Ballet,
James Vincent artistiek directeur Nederlands Dans Theater en Christiane Marchant balletmeester Koninklijk
Ballet van Vlaanderen.
Beurzen/ stages / contracten/ wedstrijden
In Januari werden HBO – studenten Floor Eimers en Anna Benyó tijdens de jaarlijkse auditieles van de stichting
Dansersfonds ’79 geselecteerd. De prijs, een geldbedrag waarmee een dans-zomercursus kan worden gevolgd.
Tijdens de Avond van de Jonge Danser wedijveren 4 jonge, talentvolle dansers van 4 Nederlandse
dansopleidingen om de titel ‘Beste jonge danser van Nederland 2011’
De winnaar werd Floor Eimers HBO-dansstudent KC.
Jaarverslag 2011
pagina 30
M.i.v. oktober zijn Anne Ofman en Andrea Boerema voor een seizoen werkzaam als stagiaire bij het
Internationaal Danstheater.
Samenwerking
De dansvakopleiding steunt de Italiaanse “FormAzione Terpsicore”, een organisatie die Italiaans danstalent de
mogelijkheid biedt kennis te maken met voor hun nog onbekende docenten en choreografen. Zo gaven 2 van
onze docenten Esther Protzman en Laurence Korsenti academische theater aan leerlingen in Genova en
Barletta. Andere instituten die aan dit programma meewerken zijn: Princesse Grace Dance Academy Monaco,
Ballettschule Basel, ArtEZ dansacademie Arnhem, Conservatorio de Dansa de Lisboa en de Koninklijke
Balletschool Antwerpen.
Afgestudeerden
Danielle Bezaire
Daan van den Akker
Sem Sjouke
Richèl Wieles
Amber Stolk
- Mecklenburgisches Staatstheater Schwerin
- Bundesjugendballett Hamburg
- American Ballet Theatre New York
- Slovene National Theatre Ljubljana
– Peridance New York
Interfaculteit ArtScience In 2011 organiseerden de eindexamenkandidaten (bachelor en master) voor het eerst gezamenlijk een publieke
eindexamenpreview, in navolging van het voorbeeld van de afdeling Beeldende Kunst. Met dit doel is een
stichting opgericht, en als onderdeel van hun beroepsvoorbereiding waren de studenten verantwoordelijk voor
het werven van fondsen, het zoeken van locaties, het verzorgen van de publiciteit en de uitgave van een kleine
catalogus. Voor de eindexamencommissie was het duidelijk merkbaar dat deze groepsactiviteit een positieve
invloed had op het niveau van de eindprojecten. Vijf van de tien nominaties voor de STRP Talent Pit Award in
2011 waren werken van ArtScience studenten. Met haar eindexamenwerk won Nicky Assmann een honorary
mention van de Europese ‘Startpoint Prize for Emerging Artists’ in Brno, Tsjechië. Derdejaarsstudent Matthijs
Munnik won een ‘Art and Genomics’award, bestaande uit een beurs en een expositie in Naturalis. Hetzelfde
project was in december ook genomineerd voor de Rotterdamse designprijs en te zien in Museum Boymans van
Beuningen. Met de pensionering van twee docenten zet de ontwikkeling zich verder door die in 2009 is ingezet
in de richting van een kleiner kernteam van docenten en een grotere inzet van gastdocenten. Waar mogelijk
wordt de inzet van gastdocenten gekoppeld aan samenwerkingen met instellingen in het veld. In het najaar van
2010 waren voorbeelden hiervan de gastlessen door Esther Polak en Ivar van Berkum als onderdeel van een
project van P.A.I.R. op locatie in Scheveningen, en de twee cursussen die werden verzorgd door Maurizio
Martinucci, Sonia Cillari, Dmitry Gelfland en Evelina Domnitch, als verder invulling van de voorgenomen
samenwerking met het Optofonica Lab in Amsterdam waar zij deel van uitmaken. Onderdeel van de gastlessen
in 2011 waren twee unieke workshops: een workshop in Synthetische Biologie door Nadine Bongaerts en Eva
Brinkman van het bedrijf Biotecture en een workshop in deeltjesfysica door Domnitch en Gelfand van het
Optofonica Lab. Beide workshops waren verkenningen van het artistiek potentieel van recente
wetenschappelijke inzichten op het gebied van biotechnologie, respectievelijk quantumfysica op een manier die
uniek is in Nederland. De ambitie is om deze lijn voort te zetten. In het najaar van 2011 zijn er een aantal
vergaderingen geweest om de procedure van de semesterbeoordelingen, de beoordelingscriteria en qualificaties
te herzien. Deze beoordelingen nieuwe stijl zullen in 2012 worden ingevoerd.
Jaarverslag 2011
pagina 31
Interfaculteit School voor Jong Talent De sinds 1956 functionerende en voor Nederland unieke Interfaculteit School voor Jong Talent (SvJT) integreert
regulier onderwijs vanaf groep 7 van de basisschool met een opleiding dans en de vooropleiding muziek en
beeldende kunst. Het voortgezet onderwijs biedt alle profielen aan, van VMBO tot en met Gymnasium. De SvJT
heeft aan de ene kant een regionale functie als (voor)opleiding, maar heeft daarnaast de functie om nationaal
toptalent aan te trekken en door een met het HBO geïntegreerde omgeving de juiste training en begeleiding te
bieden. De leerlingenpopulatie van de interfaculteit is inmiddels afkomstig uit heel Nederland.
De opleiding dans en de vooropleiding muziek en beeldende kunst zijn toegankelijk voor interne en externe
leerlingen. Interne leerlingen volgen het reguliere PO- of VO-onderwijs binnen de muren van de Hogeschool.
Externen daarentegen doen dit in hun eigen woonomgeving en volgen dus alleen het specifieke pakket aan
kunstvakken. Hierbij dient te worden vermeld dat de Interfaculteit het aantal externe leerlingen sterk afbouwt.
De interfaculteit is ervan overtuigd dat de interne variant een veel betere basis vormt om jonge talenten voor
te bereiden op een succesvolle doorstroom naar het hoger kunstonderwijs.
School voor
Talent 2011
Jong
Primair Onderwijs
Voortgezet Onderwijs
totaal
Interne leerlingen
Externe leerlingen
32
20
149
13
181
33
Totaal
52
162
214
Naast het eerder beschreven onderwijs biedt de SvJT in bepaalde instrumenten Projecten Initieel onderwijs aan
voor de doelgroep 5- tot 7-jarigen, de zogeheten Pi-cursussen. Dit gebeurt op woensdagmiddagen en
zaterdagen en bestaat momenteel, naast een stevig algemeen muzikaal fundament, uit de instrumentale
varianten piano, viool, cello, blokfluit en slagwerk. In 2011 waren er 105 Pi-cursisten. Het aan het KC
ontwikkelde curriculum, met bijbehorende specialistische docenten van eigen kweek is inmiddels ook i.s.m. het
Utrechts Centrum voor de Kunsten ook in Utrecht verzorgd. Het ligt in de lijn der verwachting dat de SvJT deze
PI-expertise in de komende jaren met nog andere steden/kunstzinnige centra zal delen, of zelfs te komen tot
een nationaal Pi-curriculum.
Daarnaast is er een aantal externe opleidingstrajecten voor leerlingen beeldende kunst (zoals de “kidsclub” met
gemiddeld 15 cursisten per bijeenkomst) en voor jonge dansleerlingen (de zgn. “oriëntatiecursus” met 13
cursisten).
School voor
Talent 2011
Jong
Beeldende kunst
Dans
Muziek
Totaal
Interne leerlingen
PO/VO
Externe leerlingen
PO/VO
totaal
21
85
75
33
21
85
99
181
33
214
Voor hen die zich willen voorbereiden op het toelatingsexamen van de KABK of het KC, maar dat niet via de
School voor Jong Talent doen, bestaat de mogelijkheid zich in te schrijven op het specifieke Voorbereidend Jaar
van de betreffende faculteit. In 2011 ging het om 39 cursisten op de KABK en 10 op het KC.
BEELDENDE KUNST
In maart hebben alle leerlingen in de Megastores gewerkt aan een project dat resulteerde in de tentoonstelling
Winkel Wonderland. Vlak daarna hebben de onderbouw leerlingen grote lichtbollen beschilderd voor het Light
Jaarverslag 2011
pagina 32
Art Festival in Kijkduin. Na een veiling van deze bollen ging de opbrengst van ruim € 1500,= naar het goede
doel en dat was dit jaar het Juliana Kinderziekenhuis. In mei zijn alle zes examenleerlingen toegelaten tot een
kunstacademie (KABK, Rietveldacademie, Fotoacademie, Willem de Kooningacademie), een optimale
doorstroom. In juni is de onderbouw weer naar Terschelling geweest om een week lang ondergedompeld te
worden in kunst en cultuur tijdens het Oerolfestival. De zomervakantie was nog niet voorbij of er was een
excursie naar Den Bosch om een gastdocent in het Europees Keramisch Werk Centrum te bezoeken. De
maanden september en oktober stonden in het teken van overkoepelende projecten. Alle leerlingen hebben een
kunstwerk gemaakt geïnspireerd op de gerestaureerde wandschildering van de kunstenaar Willem Hussem die
te bewonderen is in Theater Dakota. Er is hard gewerkt en de resultaten waren een maand lang te zien op
verschillende plekken in dit nieuwe theater. De belangstelling was overweldigend. In oktober is er onder
professionele begeleiding van twee examenstudenten Grafisch Ontwerpen gewerkt aan het ontwerpen van een
CD-hoes voor het AKO Kerstconcert. Een deskundige jury heeft een winnend ontwerp uitgekozen dat in grote
oplage is verspreid door de sponsor Siemens. Van 11 t/m 16 oktober zijn alle leerlingen uit de bovenbouw naar
Venetië geweest om daar o.a. de Biënnale te bezoeken. De reis – kunst zien, maken en ontdekken – was zeer
inspirerend. Verder hebben de leerlingen deelgenomen aan een workshop tijdens festival Rewire in creatief
warenhuis HOOP en zijn ze eind december op excursie naar Antwerpen geweest om vier musea te bezoeken.
MUZIEK
In 2011 is het curriculum geconsolideerd en een verbeterd jazz-curriculum geïmplementeerd. Het niveau van
orkestspel werd versterkt en de aansluiting met HBO op terrein van muziektheorie verbeterd en ter verhoging
van de kwaliteit van het studeren is er een begin gemaakt met studiebegeleiding door muziekdocenten. Meer
leerlingen nemen deel aan de interne variant (regulier PO-of VO-onderwijs binnen de muren van de
Hogeschool) van het onderwijs.
Leerlingen hebben zich laten horen via allerlei bijzondere presentaties: eind januari werd een kamermuziekconcert gegeven in de foyer op de Amstel van het Amstel Hotel Amsterdam; en eind mei een soortgelijk concert
op die plek. In de kleine zaal van de muziekcentra in Eindhoven en Utrecht presenteerden in maart leerlingen
zich met een deel van hun eindexamenprogramma onder de titel de Oogst van Jong KC. In de Ridderzaal
speelden in november Sonja Schravezande , Hadewych de Vos , Drummado Wijnhamer en Jasmijn Burger het
Requillement van Charles Dancla bij gelegenheid van de uitreiking van de Children´s Peace Prize; een prijs
voor gehandicapte kinderen die iets bijzonders voor de wereld hebben gedaan.
De samenwerking met het Nederlands Blazers Ensemble werd versterkt. Een reeks workshops in het begin van
2011 onder leiding van compositiedocent Calliope Tsoupaki, gekoppeld aan een compositieopdracht voor
kamermuziek leidde tot uitvoering van deze composities door leerlingen van de School voor Jong Talent
tijdens het Jong KC Zomerfestival.
In samenwerking met het Nederlands Blazers Ensemble is in september de dag van de jonge blazer
georganiseerd. Hieruit is het jongjongNBE voortgekomen, een ensemble van kinderen, jonger dan 15 jaar. Dit
ensemble repeteerde een aantal keren in het KC en gaf zijn eerste concert tijdens de finale van de december
familieconcerten van het NBE.
In april namen dertien leerlingen uit de onderbouw om deel te nemen aan de internationale strijkersweek
Stringtime Nieder Rhei te Goch. De afgelopen jaren bleek dat steevast een groot succes. Een week lang
intensief les, kamermuziek spelen met kinderen uit andere landen en deelnemen aan het orkest blijkt bijzonder
inspirerend. Ook het verblijf in gastgezinnen draagt enorm bij aan de ontwikkeling van de kinderen. Onze eigen
viooldocent Koosje van Haeringen was één van de docenten daar. In april werd door de deelnemers aan
Stringtime een concert gegeven in de Arnold Schönbergzaal in het KC.
DANS
De informatie over de dansafdeling van de School voor Jong Talent is geïntegreerd in de voorgaande paragraaf
‘Dansvakopleiding’.
Over het reguliere onderwijs van de School voor Jong Talent
Algemene informatie
Via een convenant zijn de Stichting Rijnlands Lyceum en de Haagsche Schoolvereeniging samenwerkingspartners. Ook is de School voor Jong Talent lid van het Pre University College van de Universiteit Leiden.
Hierdoor kunnen de leerlingen desgewenst deelnemen aan het onderwijsprogramma aldaar. Met het Segbroek
College (Den Haag) is er samenwerking op het gebied van het vak Kunstvak Muziek, waarbij leerlingen van
genoemde scholen verrijkingsmodules volgen op het Koninklijk Conservatorium. Een nieuw samenwerkingscontact met het Stanislascollege zal in 2011 zijn beslag krijgen. Dat geldt ook voor de samenwerking met de
VCPS (Vereniging Cultuur Profielscholen). Daarnaast onderhoudt de School voor Jong Talent contacten met
partnerscholen in Veneto Vittorio, Praag, Dresden, Wells, Berlijn en Cobham.
Jaarverslag 2011
pagina 33
Het jaar 2011 was een stabiel schooljaar. In dit verslag worden slechts de belangrijkste ontwikkelingen in 2011
vermeld. Een deel ervan komt rechtstreeks voort uit de doelstellingen zoals vermeld in het Schoolplan 20092012.
In 2011 werden de cijfers zoals die aangeleverd dienen te worden aan inspectie vermengd met de gegevens
van het Rijnlands Lyceum Wassenaar. De kwaliteitskaarten werden daardoor onzuiver. De ontvlechting van
deze gegevens heeft veel (vermijdbaar) extra werk opgeleverd. Inmiddels levert de SvJT haar eigen gegevens
via een eigen sub-brinnummer aan (02GP-4) waardoor deze vermenging van gegevens tot het verleden hoort.
In 2010 vernamen wij van het Rijnlands Lyceum Wassenaar dat deze over enkele jaren het vmbo zal afstoten.
Binnen de SvJT is er breed draagvlak, gesteund door het College van Bestuur, om jonge talenten met een
vmbo-advies toch te blijven bedienen. In 2010 is een eerste stap gezet in de ontwikkeling van een specifiek
traject voor deze (zeer kleine) groep leerlingen, zodat zij ook in de toekomst bij de SvJT welkom blijven. In
2011 is gestart met de voorbereidingen om te komen tot een havo-kans klas. Via deze havo- kansklas kunnen
leerlingen met een vmbo-advies alsnog doorstromen naar de havo (na eerst een staatsexamen vmbo te hebben
afgelegd) Om deze ontwikkeling goed vorm te geven is er een vmbo-stuurgroep opgericht bestaande uit de SL
en een aantal collega’s.
In 2010 heeft de SvJT samen met het Gerrit van Veen college (Amsterdam) en de Havo voor Muziek & Dans
(Rotterdam) de stichting “DAMU” opgericht om in samenwerking met het Ministerie van OCW te komen tot een
nieuwe herziene raamregeling. De ‘DaMuregeling’ is de opvolger van de ‘raamregeling’ waardoor de leerlingen
vanuit het Ministerie gefaciliteerd worden om dans of muziek op te nemen in hun programma. De regeling zorgt
ervoor dat de SvJT officiële dispensatie krijgt voor bepaalde vakken, waardoor er meer ruimte ontstaat om aan
dans/muziek te besteden. Leerlingen die voor dans of muziek kiezen, mogen daarmee bepaalde vakken zoals
lichamelijke opvoeding en techniek compenseren met de kunstvakken. Door nieuwe onderwijswetgeving (1040
–uren discussie) en de nog te verwachten onderwijsbezuinigingen loopt de DAMU-regeling vertraging op. Naar
verwachting zal pas in 2012 deze nieuwe regeling de Staatscourant worden gepubliceerd.
Resultaten van het reguliere voortgezet onderwijs
De examenresultaten in 2011 waren uitstekend: slechts één leerling in het vwo en één leerling uit de havo
behaalden het eindexamen niet. Alle andere leerlingen slaagden.
Schooltype
Aantal kandidaten
Geslaagd 2010
Vmbo (tl)
6
6
100%
Havo
9
8
88%
Atheneum
8
7
88%
Schooltype
aantal
kandidaten
vervolgstudie:
Vmbo (tl)
6
5 leerlingen doorgestroomd naar havo SvJT
1 leerling naar andere opleiding ()toerisme ROC)
Havo
Atheneum
9
8
2 leerlingen zijn doorgestroomd naar HBO beeldende kunst (KABK)
1 leerlingen zijn doorgestroomd naar HBO beeldende kunst (elders: ArtEZ
en Willem de Kooning)
2 leerlingen zijn doorgestroomd naar HBO Dans (KC)
2 leerlingen zijn doorgestroomd naar HBO Muziek (KC)
2 leerlingen zijn andere studie gaan volgen, niet toegelaten voor de
Dansvakopleding
2
1
1
1
1
1
1
leerlingen zijn doorgestroomd naar HBO muziek KC
leerling is doorgestroomd naar HBO ballet KC
leerling bk is doorgestroomd naar Rietveldacademie
leerling bk is doorgestroomd naar Nederlandse film en televisie academie
leerling krijgt stagecontract bij Internationaal Danstheater
leerling gaat dansen bij de Christian Dance Company
leerling gaat medicijnen studeren, tevens aangenomen op de KABK
Jaarverslag 2011
pagina 34
Jaarverslag 2011
pagina 35
Kwaliteitszorg en studeerbaarheid binnen de instelling Kwaliteitsbewaking van kunstvakopleidingen
Binnen het totale aanbod van opleidingsprogramma’s en onderwijsinstellingen van het hoger en wetenschappelijk onderwijs nemen de kunstvakopleidingen ten aanzien van de kwaliteitsbewaking een eigen positie
in als gevolg van de wijze waarop de beoordeling van de competentieontwikkeling, en in het bijzonder de
beoordeling van het ambacht en de artistieke vermogens, plaatsvindt. Op grond van onze traditie van
beoordelen zijn wij goed in staat om kandidaat-studenten te selecteren. In de wereld van de kunsten vinden
beoordelingen immers voortdurend plaats: tijdens elke les, bij iedere werkbespreking, naar aanleiding van elke
presentatie of voorspeelavond, binnen het curriculum en later in de praktijk. De door de hogeschool gevoerde
kwaliteitsbewaking zet in op beoordeling, selectie, het onderwijsprogramma en de kwaliteit van de onderwijsgevenden.
De eerste stap in de keten van kwaliteitsbewaking is het wegen van het artistieke vermogen en de artistieke
potentie tijdens de aanmelding voor de kunstopleiding en in voorkomende gevallen zelfs al eerder tijdens de
vooropleidingen. Binnen de HdK betekent dit dat slechts een beperkt deel van alle aanmeldingen wordt
gehonoreerd. Zo wordt bijvoorbeeld van de vele jonge dansers die zich aanmelden slechts een klein percentage
van 15 tot 20% toegelaten tot de dansvakopleiding.
Het College van Bestuur heeft ervoor gekozen de faculteiten op het gebied van de onderwijskundige aanpak en
de onderwijskundige processen zo zelfstandig mogelijk te laten functioneren. Voor een aantal andere
beleidsterreinen, waaronder financiën en personeelszaken en ook kwaliteitszorg, kiest het CvB voor een
hogeschoolbreed beleid of hogeschoolbrede oplossingen, waarbij de faculteiten zelf de verantwoordelijkheid
dragen voor de operationele uitvoering van het beleid.
Binnen de KABK is de facultaire kwaliteitszorg sinds 2001 in handen gelegd van een speciale functionaris. In de
afgelopen jaren is er een aanzienlijk aantal enquêtes uitgezet onder de direct en indirect betrokkenen bij de
Academie. De uitkomsten worden gebruikt om het beleid via verbetervoorstellen bij te stellen. Binnen het KC is
de kwaliteitszorg tot het najaar 2007 bij verschillende functionarissen belegd. Sindsdien is een volledig
kwaliteitszorgsysteem geïmplementeerd waarvoor twee functionarissen (in totaal 1,2 fte) zijn aangesteld.
De Hogeschool rekent het tot zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid om in een open dialoog inhoud te
geven aan onderwijs en onderzoek. Deze dialoog stelt de hogeschool in staat zowel te anticiperen op de steeds
veranderende vragen die kunst, cultuur en de samenleving stellen, alsook die vraagstelling te beïnvloeden en
zelfs te sturen. Uiteraard geldt het beroepsveld daarbij als een voorname partner. Daarnaast gelden ook de
beroepsverenigingen, het onderwijs (vanwege de instroom in de voortrajecten en de doorstroommogelijkheden), de overheden, de brancheorganisaties en de internationale samenwerkingpartners als ‘betrokken
partijen’.
Ten aanzien van de contacten met het beroepsveld behoeft het geen nadere toelichting dat de Hogeschool een
omvangrijk netwerk aan contacten heeft. Niet alleen op bestuurlijk niveau maar ook inhoudelijk, doordat bijna
het complete docententeam van Academie en Conservatorium actief is in de beroepsuitoefening. Dit biedt een
ongekende rijkdom aan contacten in binnen- en buitenland. Verder participeren de directies in diverse besturen
van lokale, regionale, landelijke en internationale culturele organisaties. Dat de Hogeschool zich bewust is van
het feit dat formeel en frequent overleg met het werkveld van toegevoegde waarde is, blijkt uit het feit dat
deze contacten inmiddels als vast onderdeel zijn ingebed in het onderwijsproces via de breed georiënteerde
werkveldcommissies. Ook de lectoraten hebben de afgelopen jaren een belangrijke initiërende rol gespeeld
waar het gaat om het organiseren van meer formele momenten waarop kunstvakonderwijs en kunstpraktijk
elkaar ontmoeten. Op diverse momenten hebben levendige dialogen plaatsgevonden tussen vertegenwoordigers uit het werkveld en medewerkers van de Hogeschool. Deze bijeenkomsten zijn vastgelegd in
verslagen en in publicaties.
In november 2009 is binnen beide faculteiten een interne enquête uitgezet naar de waardering van en ervaring
met het onderzoek dat door de Lectoren en in het kader van het Raak-Project wordt verricht. De resultaten van
dit onderzoek worden actief ingezet bij verbetering van het onderwijs en meegenomen in diverse gremia zoals
breed georganiseerde bijeenkomsten op het terrein van curriculumvernieuwing binnen het KC. In 2011 is dit
onderwerp expliciet aan de orde
gesteld tijdens een serie bijeenkomsten met docenten en andere
sleutelfiguren die binnen de Hogeschool met onderzoek bezig zijn.
Accreditatie/instellingstoets
In het licht van het vernieuwde accreditatiestelsel heeft de Hogeschool der Kunsten besloten deel te nemen aan
de versnelde invoering van de instellingstoets kwaliteitszorg. In 2011 is ook binnen beide faculteiten een
aanvang gemaakt met de voorbereidende werkzaamheden daarvoor, met name door het inventariseren van
mogelijke bouwstenen voor de kritische reflectie.
In het kader van dit jaarverslag wordt de kwaliteitszorg verder per faculteit beschreven.
Jaarverslag 2011
pagina 36
Bij de interne kwaliteitszorg van de KABK zijn medewerkers, studenten, alumni en het werkveld van de
studierichtingen actief betrokken. Zowel academiebreed als binnen de studierichtingen wordt groot belang
gehecht aan het kwaliteitsbeleid. De Academie peilt de mening over het onderwijs en de resultaten. Dit gebeurt
intern bij studenten en medewerkers en extern bij oud-studenten, gecommitteerden, belangrijke personen in
de wereld van kunst en ontwerp, stagebedrijven en kunstinstellingen in het werkveld.
In 2011 zijn de volgende interne onderzoeken uitgevoerd.
- Studieonderdeel evaluatie. Dit onderzoek loopt al sinds 2004-2005. Aan de hand van de bevindingen wordt
het programma waar nodig bijgesteld en worden met docenten eventuele aandachts- en verbeterpunten
besproken. In 2011 heeft de studieonderdeelevaluatie ruim 4500 responsformulieren opgeleverd. Het algemene
beeld is dat de waardering van de studenten een stijgende lijn vertoont. De totaalscore op ruim 60% van de
formulieren lag boven 3,75 (op een schaal van 1-5), tegen 54% in het vorige jaar, en er is een duidelijke
verbetering van de scores zichtbaar bij onderdelen die in het afgelopen jaar minder goed scoorden.
- Studentenpanels. Ook in 2011 hebben er weer panelgesprekken plaatsgevonden tussen de directeur en
studentvertegenwoordigers van alle opleidingen (voltijd en deeltijd). Hierbij zijn zowel programma-gebonden
zaken aan de orde gekomen als onderwerpen die meer met de studie-omgeving (faciliteiten, huisvesting,
organisatie) te maken hebben.
- Externe deskundigen. Aan deskundigen uit het werkveld die aanwezig zijn bij de eindexamens wordt na afloop
een formulier toegestuurd waarin gevraagd wordt naar hun ervaring met de procedure en naar hun beoordeling
van het niveau van de kandidaten. Ook is gekeken naar de beoordelingen van de externe deskundigen ten
opzichte van die van onze eigen examinatoren. De externe deskundigen zeggen in het algemeen zeer tevreden
te zijn over de zorgvuldigheid van de procedures.
- Terugblik op de studie en studiestakers-onderzoek. Door omstandigheden hebben deze onderzoeken dit jaar
nog niet plaatsgevonden.
- Werkveld/Stagebedrijven. Aan de stagebedrijven waar studenten geplaatst zijn, wordt na afloop van de stage
een oordeel gevraagd over de student, over de opleiding en over het contact met de stagebegeleider.
Examencommissie KABK
De KABK heeft conform de nieuwe wet “versterking besturing” verder vormgegeven aan de richtlijnen ten
aanzien van de nieuwe rol en bezetting van de Examencommissie-nieuwe-stijl. De meer onafhankelijke én meer
inhoudelijke rol van de commissie is nu vastgelegd in de benoemingsbrief van de leden van de commissie. Het
digitale beoordelingensysteem, dat recht doet aan het specifieke mechanisme van individuele en collectieve
beoordelingen en dit voor studenten, docenten en examencommissie inzichtelijk maakt, is verder ontwikkeld;
het is de bedoeling dat dit in de volle breedte wordt gebruikt voor het vastleggen van de beoordelingen.
Opleidingscommissie KABK
De KABK kent een gezamenlijke opleidingscommissie voor alle opleidingen van de KABK. Deze is in 2011
driemaal bijeen geweest. De notulen gaan naar de directeur en de hoofden. De directeur neemt
gewoontegetrouw een deel van de vergadering bij, waardoor de lijnen tussen commissieleden en de directie
kort zijn. In voorkomende gevallen kunnen gasten worden uitgenodigd voor een toelichting op specifieke
onderwerpen. Zo is de curriculumherziening van de studierichting Grafisch Ontwerpen besproken in
aanwezigheid van de hoofddocent van deze studierichting.
Het is de verantwoordelijkheid van het Koninklijk Conservatorium om de relatie opleiding/studierichting
enerzijds en de diverse aspecten van de beroepsuitoefening van morgen waarin de studenten van vandaag
terecht zullen komen anderzijds, nauwlettend in de gaten te houden. Het KC beschouwt het continue monitoren
van de mate waarin de verschillende curricula en de faciliteiten nog voldoen aan de eisen die het KC zichzelf
stelt en/of die voortkomen uit de eisen van de beroepsuitoefening als een prioriteit.
Het versterken van onze positie als kwaliteitsinstituut in een internationale context is de uitdaging voor de
komende jaren. In het verlengde van de curriculumvernieuwing willen we op systematische en structurele wijze
aandacht besteden aan de diverse aspecten van kwaliteit waar we voor staan. Daarbij worden naar vermogen
de hogeschoolgemeenschap en zoveel mogelijk partners van buiten het instituut betrokken.
Op basis van deze doelstellingen, ervaringen met eerdere accreditaties en de rapportages die hieruit
voortkwamen, is een kwaliteitsplan gedefinieerd dat periodiek wordt geactualiseerd en daarmee een kader biedt
voor alle activiteiten op dit terrein.
In 2011 heeft dit geleid tot diverse onderzoeken onder alumni, studenten, studiestakers en docenten. In veel
gevallen een periodieke herhaling volgens gestandaardiseerde onderzoeksmethoden. De resultaten hiervan
hebben in een aantal gevallen tot nieuwe vragen en inzichten geleid. In sommige gevallen is door
coördinatoren, docenten of studenten zelf –onder begeleiding van QA- verder onderzocht welke verbeteringen
gewenst waren. In andere gevallen was er aanleiding zijn om een grootschalig onderzoek in te richten naar
specifieke achtergronden. Daarom heeft ook in 2011 structureel overleg plaatsgevonden tussen de afdeling
kwaliteitszorg en de coördinatoren van alle afdelingen. Circa 3 à 4 keer per jaar is in bilateraal overleg
Jaarverslag 2011
pagina 37
bespoken of en in welke mate onderzoeksresultaten representatief of van invloed waren op de betreffende
afdeling en zijn waar nodig aanvullende onderzoeken en activiteiten ingericht.
Naar aanleiding hiervan, veranderingen in beleid/strategie van de school, bijzondere projecten of signalen
binnen het instituut zijn in 2011 een flink aantal aanvullende onderzoeken ingericht en uitgevoerd. Voorbeelden
hiervan zijn twee grootschalige, kwantitatieve onderzoeken binnen de theorieafdeling en de Jazzafdeling. De
resultaten hiervan zijn grondig geanalyseerd en met alle betrokkenen doorgesproken. Naar aanleiding hiervan
werd het mogelijk concrete en afdelingsspecifieke verbetermaatregelen in gang te zetten, die in de loop van
2012 verder worden geïmplementeerd. Ook op kleinere schaal zijn onderzoeken ingericht, zoals een verdieping
van de Nationale Studenten Enquête, op verzoek van en gericht op de afdeling Art of Sound. Maar ook grote
projecten, zoals de uitvoering van de Gürrelieder dat in samenwerking met Codarts is geëvalueerd onder de
deelnemende studenten en een evaluatie van het omvangrijke improvisatieproject dat in 2011 jaar plaatsvond.
Verbeterprogramma KC
Na de jaarlijkse cyclus van structurele en incidentele onderzoeken zijn begin 2011 alle resultaten in relatie met
elkaar opnieuw bestudeerd en geanalyseerd. Op basis hiervan is een actualisatie van het KC verbeterprogramma tot stand gekomen dat niet alleen is opgebouwd uit concrete verbetermaatregelen, maar ook in
veel gevallen is gekoppeld aan concrete doelstellingen in de relevante onderzoeken. Dit programma is
besproken en vastgesteld in overleg met directie, coördinatoren, opleidingscommissie en DMR. Daarin is tevens
een terugblik opgenomen naar het jaar ervoor en de mate waarin we verbeteringen hebben gerealiseerd.
Examencommissie KC
De Examencommissie KC heeft gewerkt aan het actualiseren van een aantal documenten zoals het
Huishoudelijk Reglement Examencommissie KC, het Handboek voor de voorzitters en leden van de Commissies
der Examinatoren en het Onderwijs- en Examenreglement. De Examencommissie KC streeft er voortdurend
naar om informatie over het beoordelings- en examenproces op overzichtelijke en transparante wijze onder de
aandacht te brengen. Al deze informatie - alsmede de Studiegids 2011/2012, Richtlijnen voor Presentaties en
Eindexamens in de Bachelor en Master Muziek - is te vinden op intranet.
Opleidingscommissie KC
In de opleidingscommissie hebben studenten en docenten zitting. In principe is elke afdeling van het KC in de
opleidingscommissie vertegenwoordigd. De coördinatoren dragen zorg voor een goede afvaardiging vanuit hun
afdeling. Het doel van de commissie is om het onderwijs op ons instituut in de breedste zin van het woord op
zijn kwaliteit te beoordelen. De commissie doet dat door gemiddeld eens per maand te vergaderen over
onderwerpen die met het onderwijs te maken hebben. De vergaderingen zijn openbaar. De vergaderstukken en
notulen worden integraal vermeld op intranet.
Het afgelopen jaar heeft de commissie zich uitvoerig bezig gehouden met de nieuwe OER: de facultaire
Onderwijs- en Examenregeling. In 2011 heeft de commissie zich gebogen over het te actualiseren hogeschoolbrede studentenstatuut.
Jaarverslag 2011
pagina 38
4. ONDERZOEK
Los van het feit dat wij van iedere docent en student een onderzoekende houding verwachten, is het fenomeen
onderzoek in het afgelopen decennium een speerpunt van de Hogeschool geworden, niet in de laatste plaats
door de Gemeenschappelijke Regeling tussen de Universiteit Leiden en de Hogeschool. Maar ook door de
toenemende rol van onderzoek in het werk van de lectoren (zie aldaar in dit hoofdstuk).
De Hogeschool streeft naar een optimale wisselwerking tussen kunstenaaronderzoekers op de drie
onderwijsniveaus. Het doel is het onderzoek in de kunst overal tot bloei te laten komen en een levendige
kruisbestuiving te doen ontstaan tussen de onderzoeksactiviteiten binnen de verschillende opleidingen. Er is
sprake van een groeiende belangstelling van universitaire en kunststudenten voor de “andere” instelling en er
worden op de verschillende niveaus nieuwe interdisciplinaire onderwijsvormen ontwikkeld.
Onderzoek in bachelor‐ en masteronderwijs In de bacheloropleidingen is tijd beschikbaar voor onderzoeksgerelateerde activiteiten. De student leert een
onderzoekende, kritische houding te ontwikkelen, die zich manifesteert in het eigen werk en in papers en een
eindscriptie. Het gaat om reflectie, kritisch beschouwen en het analyseren van eigen en andermans werk in
historisch en eigentijds perspectief.
Studenten zijn fulltime professioneel recensent over eigen en andermans werk en geven hierover bij elke
beoordeling rekenschap. Om dat recenseren naar behoren te kunnen uitvoeren, wordt onderzoek gedaan naar
het hoe en waarom van eerder en elders ontwikkeld werk. Bij het conservatorium zien we dit in de muziektheoretische scholing die een noodzakelijke achtergrond en voedingsbodem vormen voor het ontwikkelen van
het muzikaal talent. Bij de academie zien we het terug in vakken als mode- of fotografiebeschouwing en
conceptontwikkeling, maar ook in de onderzoeksgerichte opzet van de hogere leerjaren, waarbij sommige
afdelingen zelfs met onderzoeksgroepen werken, en bij andere de student het eigen onderzoek opzet. In het
nieuwe programma van Interieurarchitectuur werken de studenten bijvoorbeeld in projecten bestaande uit
onderzoek, ontwerp en presentatie.
De door de Hogeschool verzorgde masters hebben als doel een verdieping te geven op de gevolgde bacheloropleiding. Hierin heeft het doen van onderzoek een grotere rol dan in de bachelortrajecten. Zo vormt ‘Research
in and through Musical Practice’ een kerndeel van het mastercurriculum muziek en vanuit de master wordt
research meer en meer in de bachelor geïmplementeerd door onder andere hoofdvakgerichte
onderzoeksopdrachten op het gebied van uitvoeringspraktijk, beginnende researchopdrachten vanuit de theorie
en het maken van een uitgebreide programmatoelichting voor het Bachelor eindexamen. Bij de studierichting
compositie wonen ook de bachelorstudenten de tweewekelijkse mastercircles bij en zijn aldus vanaf het begin
van hun opleiding bij het researchproces betrokken. Dit geldt eveneens voor de Master Sonologie, waar
research overigens ook een belangrijk bestanddeel van het bachelorcurriculum vormt. Studenten van de master
Opera worden gestimuleerd veel zelfstandig onderzoek te doen naar opera’s en de uitvoering daarvan. Hun
opgedane inzichten naar aanleiding van research, experimenten, literatuuronderzoek e.d. worden in een
logboek beschreven. De docenten vervullen daarin een meer coachende rol, passend bij een opleiding van een
masterstudent. Ook de masterstudenten Type and Media worden systematisch tot onderzoek gestimuleerd met
het doel om nieuwe inzichten te verwerven op basis van relevant bronnenonderzoek. In het traject Music
Master for New Audiences and Innovative Practice (voorheen Joint Music Master) i.s.m. de Guildhall School
(Londen), Royal Swedish Academy of Music, Academy of the Arts (Reykjavik) en het Prins Claus
Conservatorium (Groningen) is een belangrijke plaats ingeruimd voor de zg. action research.
Om het onderzoek in zowel de Bachelor als de Master nader vorm te geven en te versterken, is op het
Koninklijk Conservatorium in juni 2011 een Focusgroep Onderzoek gestart onder leiding van lector ‘Onderzoek
in de Kunsten’ Henk Borgdorff. Deze focusgroep, die bestaat uit coördinatoren en docenten die nauw bij de
onderzoeksaspecten betrokken zijn, is twee keer bijeen geweest om de rol van onderzoek in de Bachelor nader
vorm te geven, de verdere ontwikkeling van het onderzoekscomponent in de Master te begeleiden en tevens te
beginnen aan het opzetten van gestructureerde onderzoeksactiviteiten door docenten. Ter ondersteuning
worden hen onderzoeksuren toebedeeld. Dit laatste is een nieuwe ontwikkeling, die er toe zal moeten leiden dat
er op het conservatorium een gerichte onderzoeksagenda met onderzoeksgroepen ontstaat, bestaande uit
docenten en studenten, waarbinnen docenten onderzoek kunnen doen dat de kwaliteit van het curriculum kan
versterken en als voorbeeld kan dienen voor de onderzoeksactiviteiten van de studenten in de master.
Bij de KABK is een heroriëntatie op de positie van theorie en onderzoek in het onderwijs ingezet. De lector
Kunstenaarstheorieën en de Artistieke Praktijk en de theoriedocenten hebben een eerste notitie over dit
onderwerp geschreven, en deze na overleg met directie en hoofddocenten bijgesteld. Op basis van deze notities
heeft nu een werkgroep de opdracht gekregen nadere voorstellen te ontwikkelen voor de verdere versterking
van het theorie-onderwijs en de onderzoeksvaardigheden.
Jaarverslag 2011
pagina 39
Bachelor en Master KABK
In de bachelorfase heeft de KABK ingezet op een flinke versterking van de onderzoeksvaardigheden, met
bijzondere aandacht voor de toepassing daarvan in het domein van de beeldende kunst en vormgeving. Het
studieonderdeel ‘Academische Vaardigheden/Inleiding in de Wetenschap’ is als verplichting geïntroduceerd in de
propedeuse van alle studierichtingen. De oefening in het verrichten van onderzoek en de rapportage daarover
wordt steeds meer ingebed in alle jaren van de programma’s en resulteert in de verplichting om een theoretisch
georiënteerde scriptie te schrijven als onderdeel van eindexamen. Het toenemend belang dat de KABK hecht
aan onderzoeksvaardigheden wordt vertaald in verschillende curriculumherzieningen; zo is het motto van het
herziene programma van de bachelor Interieurarchitectuur en Meubelontwerpen “Learning by doing:
onderzoekend maak-onderwijs”.
Met betrekking tot de masteropleidingen kan worden vastgesteld dat het bestaande sterke en zeer
uiteenlopende aanbod is gecontinueerd en, nu de Master Interior Architecture (MIA) daadwerkelijk van start is
gegaan, nog verder is uitgebouwd. De MIA kenmerkt zich door een onderzoeksgerichte en maatschappelijk
geëngageerde benadering van het onderwijs. Tezamen met de internationaal toonaangevende en als excellent
erkende master Type and Media vormt deze master het ‘eigen’ aanbod van de KABK. Samen met het KC biedt
de KABK ook de master ArtScience aan (met de trajecten ArtScience en Artistic Research), waarin de
wisselwerking tussen (het onderwijs in) de verschillende kunstdisciplines en tussen kunst en wetenschap verder
worden ingekleurd. Een accent dat nog verder tot uitdrukking komt in de universitaire masteropleidingen Film
and Photographic Studies en Media Technology, die door de Universiteit Leiden in nauwe samenwerking met de
KABK zijn ontwikkeld en deels ook bij de KABK worden gegeven.
Ook met de TU Delft vindt steeds meer samenwerking plaats in het kader van het onderwijs, en van in het
onderwijs ingebedde ontwerpen onderzoeksopdrachten, onder meer in relatie tot het AR-Lab en het lectoraat
Innovatieve visualisatietechnieken in het kunstonderwijs.
Bachelor en Master KC
Op het Koninklijk Conservatorium zijn een aantal belangrijke stappen gezet met betrekking tot de nadere
ontwikkeling van het onderzoeksaspect in zowel de Bachelor als de Masteropleiding. Zo is de bovengenoemde
Focusgroep Onderzoek actief geworden met als doel de rol van onderzoek in de Bachelor, de verdere
ontwikkeling van het onderzoekscomponent in de master en de ontwikkeling van een onderzoeksagenda door
middel van het actief ondersteunen van onderzoeksactiviteiten van docenten te bespreken en vorm te geven.
In de Bachelor is een belangrijke stap gemaakt om de aansluiting met het researchcomponent in de master te
verbeteren door de introductie van het nieuwe vak ‘Uitgebreide programmatoelichting eindexamen’ in het
vierde jaar van de opleiding voor 4 ECTS. Dit vak is als experiment ingevoerd in het academische jaar 20112012 en zal dus tijdens de examens in mei/juni 2012 voor het eerst tot resultaten leiden. De Focusgroep
Onderzoek speelt een belangrijke rol bij het nader vormgeven van dit nieuwe onderzoeksvak.
Ook in de master hebben een aantal belangrijke ontwikkelingen plaatsgevonden, die het onderzoekselement in
de opleiding hebben versterkt. Zo is een studieleider master research aangesteld met als doel de individuele
onderzoekstrajecten van de master studenten te volgen, het team van master circle leiders en research
coaches aan te sturen en nadere richtlijnen te ontwikkelen voor de vorm en de uiteindelijke eindresultaten van
de individuele researchtrajecten. Dit heeft geleid tot een nieuw handboek voor de Masteropleiding muziek met
een duidelijk gestructureerd traject met een aantal deadlines waarin studenten hun onderzoekstrajecten
kunnen doen. Tevens is de informatie voor studenten over wat voor soort research zij zouden kunnen doen
uitgebreid met als doel studenten de mogelijkheid te geven een vorm van research te kiezen die het beste past
bij hun behoefte en interesse. Ook hebben een aantal sessies plaatsgevonden met de research coaches en
master circle leiders om hun functie te bespreken en hen verder te bekwamen in de research begeleiding.
Hierbij heeft lector ‘Onderzoek in de Kunsten’ Henk Borgdorff een belangrijke rol gespeeld.
Zoals hierboven vermeld, is het Koninklijk Conservatorium onder begeleiding van de Focusgroep Onderzoek
begonnen met het ontwikkelen van een gerichte onderzoeksagenda door het actief ondersteunen van
onderzoeksactiviteiten van docenten. Eind 2011 is een brief verstuurd naar alle docenten op het
Conservatorium met de uitnodiging om voorstellen te doen voor onderzoeksactiviteiten, die het Conservatorium
door middel van onderzoeksuren zal ondersteunen. Op deze uitnodiging is door meer dan 35 docenten
gereageerd. Een besluit over de te ondersteunen onderzoeksactiviteiten zal begin 2012 worden genomen. Het
Conservatorium hoopt op deze manier tot een onderzoeksagenda met onderzoeksgroepen van docenten en
studenten te komen, die kan aansluiten bij de onderzoeksactiviteiten in de master en het docARTES
programma. Studenten in het docARTES programma zijn in 2011 ook betrokken geweest bij de begeleiding en
beoordeling van de onderzoeksactiviteiten van master studenten; het is te verwachten dat dit geïntensiveerd
contact met het docARTES programma in de komende jaren zal worden uitgebreid.
Jaarverslag 2011
pagina 40
Onderzoek in doctoraatstrajecten: de derde cyclus Met het initiëren en implementeren van de doctoraatstrajecten docARTES en PhDArts heeft de Hogeschool
rechtstreeks toegang tot het doctoraat. Geen enkele andere kunstopleiding heeft een vergelijkbaar
arrangement met een (naburige) universiteit. Onze zusterinstelling, het Conservatorium van Amsterdam, doet
mee aan docARTES en heeft via één bijzondere hoogleraar een entree bij de Universiteit van Amsterdam. Het
Leidse hooglerarenkorps wordt thans gesierd door een imposant gezelschap kunstenaars/hoogleraren:
Koopman (oude muziek), De Leeuw (20e/21e eeuw), Andriessen (compositie), Unger (typografie), Meiselas
(fotografie), Bor (extra-european performing arts) en De Ruiter (relatie wo/kuo), binnenkort aan te vullen met
leerstoelen beeldende kunst en vormgeving, artistiek onderzoek en opvolgers van (a.s.) emeriti.
De derde cyclus is echter meer dan doctoraatstrajecten. In enkele ons omringende landen zijn inmiddels
structuren ontstaan voor onderzoek en onderwijs op dit terrein door en voor research-fellows en doctorandi, al
dan niet in projectvorm (Groot-Brittannië, Noorwegen, Zweden, Oostenrijk).
PhDArts en docARTES onderscheiden zich van de meeste buitenlandse kunst-PhD-trajecten doordat de nadruk
sterk ligt op de verdere ontwikkeling van de artistieke praktijk en op een hoog niveau van kunstenaarschap.
Daaruit komen de onderzoeksvragen voort die de praktijk beïnvloeden, net zoals de zich ontwikkelende praktijk
op haar beurt weer het onderzoek stuurt. Sinds het begin van het eerste (muziek)traject in 2004 is er inmiddels
sprake van 7 gepromoveerden.
De Hogeschool der Kunsten en de Universiteit Leiden ambiëren het penvoerderschap van een internationaal
toonaangevende landelijke voorziening voor artistiek onderzoek. Het “visiedocument ‘Voorziening’ onderzoek in
de kunsten” is namens een aantal initiatiefnemers vanuit de Academie der Kunsten van de Universiteit Leiden
en onze Hogeschool der Kunsten aangeboden aan het Ministerie van OCW, na vooroverleg met KNAW, NWO en
OCW. Dit voorstel overstijgt het HBO-KUO en dus ook de sector, omdat er o.a. vanwege het promotierecht,
maar ook de inmiddels gegroeide praktijk, eveneens een wo-component mee verbonden is.
In 2011 deden in totaal 55 promovendi onderzoek in de kunsten: 29 promovendi volgden het docARTES
programma, binnen het PhDArts programma waren inmiddels 11 promovendi actief en in het domein typografie
werkten 5 kandidaten aan een promotie. Daarnaast waren nog 6 andere kunstenaars en 4 docenten van de
Hogeschool vanwege de Academie der Kunsten geregistreerd in doctoraatstrajecten.
Van de promovendi zijn er 20 alumnus van de Hogeschool. 11 docenten van de Hogeschool bereiden een
promotie voor; hiervoor wordt de rijksbijdrage promotievouchers aangewend. 18 docenten van de HdK treden
als promotiebegeleider op.
Het gaat te allen tijde om eminente kunstenaars wier praktijk vragen oproept die door onderzoek gearticuleerd
en geanalyseerd kunnen worden. Zulk onderzoek ontsluit nieuwe gebieden voor kunstenaars en
wetenschappers en draagt daarmee bij tot ontwikkeling van de kunsten en haar interactie met andere
disciplines. De doctoraatstrajecten worden begeleid door een staf bestaande uit drie medewerkers met enige
ondersteuning.
Lectoraten Aan het begin van 2011 faciliteerde de Hogeschool zes lectoraten.
Rineke Smilde
Bart van Rosmalen
Janneke Wesseling
Henk Borgdorff
Jan Jongert
Yolande Kolstee
-
Lifelong Learning in Music & the Arts (i.s.m. Hanzehogeschool, sinds 01-01-2004)
Docent van de 21ste eeuw (afgerond per 15-03-2011)
Kunstenaarstheorieën en de artistieke praktijk (sinds 01-02-2007)
Onderzoek in de Kunsten (sinds 01-09-2010)
Inside flows (sinds 01-11-2010)
Innovatieve visualisatietechnieken in het kunstonderwijs (m.i.v. 01-01-2011)
De lectoraten zijn een schakel tussen bachelor-, master- en PhD-niveau en vervullen daarom bij het onderzoek
op al deze niveaus, ieder op zijn discipline-eigen wijze, in meerdere of mindere mate, structureel of incidenteel
een initiërende, faciliterende en stimulerende rol. Docenten doen onderzoek, en realiseren zo een
onderzoekende houding in de kern van hun onderwijspraktijk, waardoor bij studenten ook ruimte ontstaat voor
de vraag ‘wie ben ik als onderzoeker’. Docenten leren onderzoek te begeleiden en in sommige gevallen
beginnen zij aan een PhD-traject.
De kenniskringen van de lectoraten zijn een vrijplaats waarbinnen onderzoek in relatie tot de kunsten vanuit
meerdere perspectieven bevraagd en omschreven kan worden. Het bespreken van de onderzoeksprojecten van
de leden binnen de kenniskring geeft een intellectuele stimulans en voeding, aan de onderzoeker, de
kenniskring, en de academie en het conservatorium. De gesprekken kunnen als een vorm van intervisie werken
op het individuele onderzoek. Binnen de kenniskring is een sfeer van vertrouwen die het mogelijk maakt
kritische en diepgaande discussies te voeren.
Ook is het een taak van lectoren om nieuwe onderwijsvormen te ontwikkelen en aan te sturen, en de
wisselwerking tussen theorie en praktijk in het onderwijs te bevorderen. De inhoud en resultaten van het
onderzoek leiden tot de vorm.
Jaarverslag 2011
pagina 41
In dat kader hebben enkele lectoren in 2011 een serie bijeenkomsten georganiseerd als bijdrage aan de
professionalisering van docenten. Hiervoor zijn focusgroepen samengesteld bestaande uit docenten en andere
sleutelfiguren die binnen de Hogeschool met onderzoek bezig zijn. De bijeenkomsten hebben tot doel een beeld
te krijgen van de huidige invulling van onderzoek binnen de onderwijsprogramma’s van de Hogeschool
(nulmeting) en het gesprek hierover hogeschoolbreed op gang te brengen. Hierbij wordt recht gedaan aan de
verscheidenheid aan typen, niveaus en domeinen van onderzoek.
Overig onderzoek Ten slotte is in 2011 onderzoek gedaan in het kader van onderstaande twee RAAK-projecten, die in 2010 aan
onze Hogeschool zijn toegekend door de Stichting Innovatie Alliantie (SIA) in het kader van de OCWsubsidieregeling “Regionale Aandacht en Actie voor Kenniscirculatie” (RAAK):
- AR-VIP: Augmented Reality, Visualisatie, Interactie Perceptie in het kader van RAAK-Pro, met lector Yolande
Kolstee als projectleider; dit vierjarige project – met RAAK-Pro subsidie expliciet voor onderzoek – bouwt
vanuit het nieuwe AR Lab voort op het eerdere AR+RFID Lab. Het AR Lab is gesitueerd in de Koninklijke
Academie en belichaamt een structurele samenwerking tussen de Hogeschool, TU-Delft en Media Technology
van Universiteit Leiden en wil zich ontwikkelen tot een virtueel en fysiek expertise centrum voor nieuwe
visualisatietechnieken in het kunst onderwijs. Hierop preludeert de nieuwe website: www. ARLab.nl
- Het Artistic Research Catalogue project (ARC), geleid door lector Henk Borgdorff en Michael Schwab, is
onderdeel van de SIA-regeling RAAK-Internationaal en ontving een tweejarige subsidie voor de periode 20102012. Het doel van RAAK-internationaal is het creëren van ruimte voor praktische innovaties, door
samenwerking en kennisuitwisseling tussen professionals uit de publieke sector, kennisinstellingen in de regio
en partners in het buitenland. Aan het ARC-project nemen 19 nationale en internationale partners deel
(waaronder het Van Abbemuseum, de Gerrit Rietveld Academie, Bern University of the Arts en het Royal
College of Art in Londen), en zal in februari 2012 worden afgerond. Op dat moment zal de ARC voortgaan als
een zelfstandig functionerend en digitaal platform voor de documentatie, expositie en distributie van
onderzoek in de kunsten wereldwijd.
Jaarverslag 2011
pagina 42
5. STUDENTEN
Ontwikkelingen in de studentenpopulatie Hogeschool der Kunsten Den Haag
Ingeschreven studenten HBO-afdeling
Studiejaar
06
07
07
08
08
09
09
10
10
11
11
12
1827
1815
1755
1819
1783
1720
Instroom:
Aantal instromende studenten HBO
622
593
679
728
621
420
Uitstroom:
Aantal geslaagden einddiploma
Aantal studiestakers
410
212
403
253
385
201
412
245
405
190
Juli 2012
Juli 2012
Specificaties per faculteit zijn opgenomen in bijlage III
Tabel leeftijdsopbouw studenten naar geslacht
Leeftijdsopbouw naar geslacht en naar studievorm voltijd / deeltijd
(aanwezige studenten 31-12-10)
Leeftijdklasse
15-19
20-24
25-29
30-34
35-39
40-44
45-49
50-54
55-59
60-64
65-69
Totaal
Man
46
159
87
30
10
11
3
2
Vrouw
128
323
76
29
25
17
11
1
2
VT
174
470
121
15
1
1
348
612
782
DT
12
42
44
34
27
14
3
2
Totaal
174
482
163
59
35
28
14
3
2
178
960
Leeftijdklasse
15-19
20-24
25-29
30-34
35-39
40-44
45-49
50-54
55-59
60-64
65-69
Totaal
Man
48
174
121
48
10
2
2
1
406
Vrouw
48
152
123
24
7
354
Totaal
96
326
244
72
17
2
2
1
760
Jaarverslag 2011
pagina 43
Aantal studenten per studierichting ultimo 2010
Bacheloropleiding
Autonome Beeldende Kunst
(croho 39110)
Beeldende Kunst
232
ArtScience
34
subtotaal 266
Bacheloropleiding Vormgeving
(croho 39111)
Fotografie
210
Grafisch Ontwerpen
232
47
Textiel en Mode
61
Interieur- en meubelontwerpen
126
subtotaal 676
Studierichting
Type and Media (croho 49106)
Interior Architecture (croho 49238)
-
Masteropleidingen
-
subtotaal
12
6
942
18
960
totaal
Studierichting
Klassieke Muziek
Jazz
Uitvoeringspraktijk
Directie
Theorie der Muziek
Kerkmuziek en orgel
Compositie
Art of Sound
Sonologie
Zang
Orkestspel
Muziektheater T.I.M.E.
ArtScience
Onderzoek in de Kunsten
Muziekpedagogiek
Music Master New Audiences and
Innovative Practice
subtotaal 462
Sonologie
Bacheloropleiding Muziek
(croho 34739)
Masteropleiding Muziek
(croho 44739)
152
68
88
59
25
35
8
1
3
24
34
30
54
-
5
1
4
23
(zie onder croho 49104)
13
9
21
19
6
7
(zie onder croho 39110)
227
Masteropleiding Sonologie
(croho 49104)
16
Masteropleiding
Opera (croho 49105)
4
-
Opera
Bacheloropleiding Docent Muziek
(croho 39112)
36
Bacheloropleiding Dans
(croho 34798)
15
Docent Muziek
Uitvoerend danser
subtotaal
totaal
-
-
513
247
760
Jaarverslag 2011
pagina 44
Tabel leeftijdsopbouw studenten naar herkomst
Leeftijdklasse
Totaal
VT
15-19
174
174
20-24
482
470
25-29
163
30-34
DT
Ned
EU
niet-EER
Totaal
162
7
5
174
12
404
48
30
482
121
42
119
25
19
163
59
15
44
36
15
8
35-39
35
1
34
31
4
35
40-44
28
1
27
25
3
28
45-49
14
0
14
11
3
14
50-54
3
0
3
2
1
55-59
2
0
2
2
960
782
178
792
59
3
2
60-64
Totaal
106
62
960
Bachelor
(Muziek/Docent Muziek/
Dans)
Master
(Muziek/Sonologie/Opera)
Leeftijdsklasse
Ned
EU
15-19
68
15
13
96
20-24
136
94
30
25-29
17
67
30-34
5
14
35-39
Ned
EU
niet-EER
Totaal
Totaal
260
30
23
13
66
326
38
122
26
67
29
122
244
8
27
3
26
16
45
72
5
4
7
1
12
17
5
40-44
45-49
niet-EER Totaal
1
96
1
1
1
1
1
1
2
1
2
247
760
50-54
55-59
60-64
65-69
1
Totaal
228
1
196
89
513
1
64
123
60
Wervingsbeleid HOGESCHOOL DER KUNSTEN DEN HAAG
De faculteiten van de Hogeschool hebben een rijke en lange traditie. Hierdoor is de (internationale) signatuur
en statuur van de Koninklijke Academie en het Koninklijk Conservatorium bij aankomende studenten bekend.
Men weet goed waar beide faculteiten voor staan. De hogeschool kiest voor een gerichte studentenwerving; er
worden b.v. vele externe openbare activiteiten ontplooid om uiting te geven aan wat de faculteiten op het
gebied van de kunsten en het kunstonderwijs te bieden hebben.
Wie beschikt over de juiste artistieke en technische kwalificaties en voldoende groeipotentieel is van harte
welkom, mits de inkomsten (vanwege overheidsbekostiging in relatie tot het relevante collegegeld) toereikend
zijn.
Jaarverslag 2011
pagina 45
Naast een brede benadering via de jaarlijkse grootschalige open dag, de openbare modeshows, de
eindexamenexpositie in het eigen gebouw en de vele tentoonstellingen in galeries, steekt de KABK veel tijd en
energie in de individuele benadering en begeleiding van potentiële studenten die zich gedurende het gehele
studiejaar aandienen via de spreekuren van de hoofddocenten. Tegelijkertijd is de Academie actief om jonge
scholieren beter voor te bereiden op het kunstonderwijs door een voortraject binnen het middelbaar onderwijs
te ontwikkelen samen met het Johan de Wittcollege, het Segbroek College, Bonaventura College en het Haags
Montessori Lyceum. Pers en relaties worden veelvuldig geïnformeerd over de vele interessante projecten en
exposities. Ook het stagebeleid draagt bij aan een effectieve mond-tot-mond reclame. Daarnaast onderhoudt
de KABK systematisch contact met oud-studenten. Dezen worden geïnformeerd over de activiteiten van de
KABK en kunnen hun website linken aan de website van de Academie, die een steeds belangrijker onderdeel
uitmaakt van het wervingsbeleid. Door het internetadres www.KABK.nl op alle uitingen te vermelden en de
informatie van de website continu te vernieuwen, is dit een belangrijke communicatie- en informatiebron
geworden. Door middel van KABK-tv op de website is het voor buitenstaanders mogelijk een kijkje te nemen in
het gebouw zelf.
De uitstraling van het conservatorium reikt verder dan Den Haag en regio. Uit een interne peiling is gebleken
dat de meeste buitenlandse studenten die aan het Koninklijk Conservatorium (KC) studeren, zich aangetrokken
voelen tot de goede (internationale) reputatie van het instituut en de docenten die eraan verbonden zijn. Ook
de privé-netwerken van de veelal internationaal georiënteerde en de talrijke buitenlandse docenten, dragen bij
aan de goede naam van het KC. Middels de jaarlijkse Open Dag krijgen geïnteresseerden de mogelijkheid
lessen te volgen, contacten te leggen met studenten en docenten in de natuurlijke setting van een ‘gewone’
onderwijsdag. De jaarlijkse seizoensbrochure, die naar een breed netwerk wordt verstuurd, geeft inzicht in de
diverse activiteiten, concerten en voorstellingen die door het KC, in samenwerking met vele culturele
instellingen in Den Haag, georganiseerd worden. Het ontwikkelen van podiumervaring staat hierin centraal
zodat studenten goed voorbereid worden op de beroepspraktijk en tegelijkertijd al tijdens de studie een eigen
netwerk kunnen opbouwen.
Van oudsher heeft het conservatorium veel profijt van de “eigen” doorstroom via de School voor Jong Talent en
andere voortrajecten. Per afdeling wordt specifieke aandacht besteed aan doelgroepgerelateerde activiteiten
waarin intensief wordt samengewerkt met partners in en buiten de stad. Zoals het NEW Examenfestival waarin
studenten tien dagen lang hun examens als concerten ten gehore brengen op het podium van Theater de
Regentes, of de koffieconcerten in de Dr. Anton Philipszaal die door de afdelingen Jong KC, Jazz, Oude Muziek
en Klassiek worden gegeven en live te beluisteren zijn op Radio West. De Dansvakopleiding is dit jaar samen
met de Rotterdamse Dansacademie een gezamenlijke campagne gestart om jonge dansers enthousiast te
maken voor het vak Dans. Binnen de campagnes wordt gebruikt gemaakt van een communicatiemix waarin
vakbladen een doelmatig middel zijn om te adverteren. De relaties van het conservatorium en de lokale en
landelijke media worden regelmatig op de hoogte gehouden van de vele concerten en de producties van de
dansvakopleiding en de opera-afdeling die door het KC op diverse lokaties in en rondom Den Haag worden
georganiseerd.
Toelating en selectie HOGESCHOOL DER KUNSTEN DEN HAAG
Voor beide faculteiten van de hogeschool geldt dat ieder jaar het aantal aanmelders vele malen groter is dan
het aantal studenten dat uiteindelijk zijn studie aan de Koninklijke Academie of het Koninklijk Conservatorium
begint. De toelatings- en selectieprocedure aan beide faculteiten is een grondig proces.
Aspirant-studenten van de Academie kunnen zich aanmelden voor het spreekuur van de hoofddocent van de
betreffende afdeling. De aspirant-student dient recent werk en documenten betreffende de vooropleiding mee
te nemen. Aan de hand daarvan volgt een eerste gesprek. Als het niveau van het werk hoog genoeg is, en de
aspirant-student blijk geeft van voldoende aanleg en motivatie wordt de aspirant-student uitgenodigd voor het
toelatingsonderzoek. Op de dag van het toelatingsonderzoek worden de aspirant-studenten beoordeeld door
een toelatingscommissie, bestaande uit de directeur of diens waarnemer, veelal de hoofddocent van de afdeling
en enkele docenten. Aan het eind van deze dag krijgt de student te horen of hij/zij toelaatbaar is qua artistiek
niveau.
Jaarverslag 2011
pagina 46
Bij aanmelding voor het Conservatorium wordt de aanmelder direct gevraagd zijn/haar motivatie te verwoorden
en een opname op te sturen. Naar aanleiding van de motivatie en de opname vindt een eerste selectie plaats.
Degenen die overblijven worden uitgenodigd voor het toelatingsexamen, dat inhoudt dat de aspirant-studenten
zichzelf ten overstaan van een toelatingscommissie met domeindeskundigen gedurende 20 minuten
presenteren. Na afloop van het toelatingsexamen wordt bepaald wie artistiek toelaatbaar is en wie een
afwijzing ontvangt.
De beschreven selectieprocessen van beide faculteiten zorgen voor een efficiënte en effectieve toelatingsprocedure.
Het beleid van de Hogeschool is erop gericht de aansluiting op het hoger beroepsonderwijs voor instromers
afkomstig uit het voortgezet onderwijs en het beroepsonderwijs (als bedoeld in de Wet Educatie en
Beroepsonderwijs) permanent te optimaliseren. Er blijken geen knelpunten in de doorstroomrechten met
betrekking tot de profielen. De mogelijkheid om in het kader van een voortraject voor de opleidingen Beeldende
Kunst, Vormgeving, Muziek of Docent Muziek reeds tijdens de periode van secundair onderwijs deel te nemen
aan activiteiten van de Hogeschool draagt daaraan bij uitstek bij. In goed overleg met de schoolleiding van VOscholen blijkt het mogelijk om gebruik te maken van de onderwijskundige inrichting van de tweede fase
Havo/VWO (via het profiel Cultuur en Maatschappij en/of de vrije ruimte) om potentiële kunststudenten reeds
vroegtijdig te laten kennismaken met of zich adequaat voor te bereiden op een opleiding in het hoger
kunstonderwijs.
Voor de opleiding Dans blijkt, mede gezien het profiel van de opleiding als topopleiding voor het klassieke
ballet, de eigen infrastructuur van Dansvakopleiding plus School voor Jong Talent voor leerlingen vanaf 10 jaar
de enige serieuze mogelijkheid. In de laatste 2 jaren van de HBO-fase is slechts een beperkte instroom gelet op
het hoge instapniveau.
In de School voor Jong Talent (onderwijssoorten: primair onderwijs groep 7 en 8, Vmbo-theoretische leerweg,
Havo, Atheneum en Gymnasium) kunnen getalenteerde leerlingen na een op de discipline afgestemde
toelatingsprocedure terecht voor de Dansvakopleiding of de vooropleidingen Beeldende Kunsten en Vormgeving
of Muziek. De gecombineerde vooropleiding integreert optimaal het algemeen voorbereidend onderwijs met het
voorbereidend kunstvakonderwijs.
Voortrajectmogelijkheden Hogeschool der Kunsten Den Haag
Wat
Hoe
Voor wie
Oriëntatiecursus KABK
30 zaterdagen
belangstellenden
JWC-klas
CKV-vakken tijdens het
schooljaar
leerlingen VO-scholen
Geïntegreerde vooropleiding muziek, dans,
Dagonderwijs via de
getalenteerde leerlingen na
beeldende kunst en vormgeving
School voor Jong Talent
(PO en VO)
toelatingsonderzoek
Speciale voorbereidende klas muziek / docent
Programma op
leerlingen die elders PO, VO of
muziek / beeldende kunst en vormgeving
individuele basis
MBO volgen
Voorbereidend jaar muziek, docent muziek,
Cursusjaar
potentiële studenten na
dans, beeldende kunst en vormgeving
afsluiting van VO of MBO
Het decanaat HOGESCHOOL DER KUNSTEN DEN HAAG
De Hogeschool heeft diverse vormen van begeleiding voor studenten gecreëerd. Individuele en soms
persoonlijke begeleiding van studenten vindt plaats via het tutoraat, het decanaat en de International Students
Adviser verbonden aan het conservatorium of de Stafmedewerker internationalisering van de academie. Voor
studiegerelateerde problemen gaat de student naar zijn tutor. De begeleiding van studenten door hun tutor is
in de propedeutische fase intensief (één uur per week) en neemt gedurende de jaren af. Voor studentgerelateerde problemen kunnen studenten op eigen initiatief contact opnemen met de studentendecaan. Sinds
Jaarverslag 2011
pagina 47
september 2008 wordt het decanaat voor beide faculteiten uitgevoerd door Paul Deneer. De decaan onderhoudt
nauw contact met de tutor, de coördinator/hoofddocent en de hoofdvakdocent. Ingeval van buitenschoolse hulp
of eventuele opname overlegt hij ook met het staflid of met de functionaris verantwoordelijk voor onderwijszaken. Studenten die dreigen te ontsporen worden aangesproken door één van genoemde functionarissen.
Deze bieden in eerste instantie zelf hulp en indien nodig worden zij gewezen op de mogelijkheid om binnen de
school te worden geholpen door de decaan. In uitzonderlijke gevallen biedt de decaan hulp bij het ingaan van
buitenschoolse trajecten, waarbij de student geestelijk of fysiek wordt begeleid.
De International Students Adviser resp. de Stafmedewerker internationalisering bieden ondersteuning op het
gebied van internationale problematiek, zoals het aanvragen van verblijfsvergunningen, het vinden van
huisvesting of taalonderwijs.
Daarnaast worden aanvullende vormen van begeleiding geboden in de professionele ontwikkeling van
studenten zoals studievoortgangsoverleg (SVO), het individueel studieplan (ISP), het portfolio en het Career
Development Centre (CDO).
Rechtsbescherming student HOGESCHOOL DER KUNSTEN DEN HAAG
In het kader van de rechtsbescherming van de student beschikt de Hogeschool over een aantal voorzieningen
c.q. regelingen. In het kader van deze paragraaf hierbij een beknopte opsomming. Onderstaande zaken zijn
ook in het studentenstatuut beschreven.
Reglement Medezeggenschap
Studenten en medewerkers hebben formele medezeggenschap door zitting te nemen in de MR. De Hogeschool
heeft twee deelmedezeggenschapsraden, één voor de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten, de DMRKABK, en één voor het Koninklijk Conservatorium, de DMR-KC. Uit beide deelraden wordt de Centrale
Medezeggenschapsraad gekozen, aangevuld met van de interfaculteiten ArtScience en School voor Jong Talent
elk één vertegenwoordiger. De regelgeving rondom de medezeggenschap is vastgelegd in het Reglement
Medezeggenschap. Het reglement fungeert als kader voor de communicatie tussen het College van Bestuur en
de Centrale Medezeggenschapsraad resp. die tussen de faculteitsdirecties en de respectievelijke deelraden.
Statuut Opleidingscommissies
Opleidingscommissies brengen advies uit over de Onderwijs- en Examenregeling en kunnen gevraagd of
ongevraagd adviseren over alle andere zaken het onderwijs betreffende. De commissies bestaan uit
vertegenwoordigers van studenten en personeel. In het Statuut worden de wettelijke taken van de opleidingscommissies beschreven.
Integriteitscode
De Integriteitscode of Gedragscode Omgangsvormen HdK beschrijft de kaders waarbinnen studenten en
medewerkers van de Hogeschool verantwoordelijk met elkaar en de omgeving omgaan: wat als wenselijk
gedrag wordt beschouwd. De code biedt ook ruimte om elkaar aan te spreken op eventueel voorkomend
laakbaar gedrag.
Klachtenregeling Ongewenst Gedrag
Naast de Integriteitscode maken ook de Klachtenregeling Ongewenst Gedrag en het Protocol vertrouwenspersoon onderdeel uit van het beleid om een veilig studie- en werkklimaat binnen de Hogeschool te
waarborgen.
In 2011 heeft de Klachtencommissie één klacht ter behandeling voorgelegd gekregen. Mede op basis van het
advies van de commissie is de kwestie voor alle partijen naar tevredenheid opgelost.
Digitaal klachtenloket
In het kader van de rechtsbescherming van de student heeft de Hogeschool een digitaal klachtenloket ingericht
dat alle klachten, bezwaren of beroepen van de student ontvangt, correct doorgeleidt en zorgt dat de
afhandeling daarvan ter hand wordt genomen. Klachten, geformuleerd in het Nederlands of het Engels, kunnen
worden toegestuurd aan: klachtenloket@kabk.nl of klachtenloket@koncon.nl
Klokkenluidersregeling
De Klokkenluidersregeling HdK fungeert als protocol om studenten en medewerkers zonder gevaar voor hun
(rechts)positie de mogelijkheid te geven te rapporteren over vermeende onregelmatigheden van algemene,
operationele en financiële aard binnen de Hogeschool.
Uitvoeringsregeling Profileringsfonds
In de Uitvoeringsregeling Profileringsfonds is beschreven onder welke voorwaarden studenten, die het wettelijk
collegegeld betalen en recht hebben op studiefinanciering, financiële ondersteuning kunnen aanvragen als zij
studievertraging oplopen of dreigen op te lopen als gevolg van bijzondere omstandigheden. In 2011 heeft een
student met een onderbouwd verzoek vanwege studievertraging aanspraak gemaakt op een uitkering uit het
profileringsfonds, evenals drie niet-EER studenten vanwege aantoonbare ernstige financiële problemen.
Jaarverslag 2011
pagina 48
Reglement van Orde van het College van Beroep voor de Examens HdK
Studenten die zich in hun belang getroffen voelen door besluiten van de examencommissie kunnen zich wenden
tot het College van Beroep voor de Examens. Het Reglement van Orde beschrijft hoe studenten dienen te
handelen wanneer zij een beroepschrift willen indienen tegen een beslissing van de schoolleiding over het
negatief bindend studieadvies, de vaststelling van behaalde studiepunten i.v.m. studievoortgang of beslissingen
van examencommissies en examinatoren.
In het verslagjaar 2011 is één beroep aan het College van Beroep voorgelegd met het verzoek om een
voorlopige voorziening. Op basis van het dossier en het horen van betrokken partijen heeft de voorzitter van
het College van Beroep het verzoek beargumenteerd afgewezen. Vervolgens heeft de student in kwestie zijn
beroep ingetrokken.
Internationalisering en internationale studenten KONINKLIJKE ACADEMIE
Het sterke internationale karakter van de KABK blijkt onder andere uit het feit dat jaarlijks, los van de vele
uitwisselingsstudenten, studenten uit zo’n zeventig verschillende landen zich inschrijven. Uiteraard is ook het
discours van al het beeldende kunstonderwijs op de KABK internationaal van karakter. De belangrijkste
internationale culturele manifestaties in Europa maken onderdeel uit van onze curricula, soms, zoals bij La
Biennale di Venezia of de Documenta Kassel met bijna alle studenten. Elke studierichting maakt jaarlijks
intensieve internationale studiereizen, samenhangend met het verdere curriculum van die afdeling, zoals
Beeldende Kunst naar Berlijn en/of Londen, Interieurarchitectuur en Meubelontwerp naar Milaan, Mode en
Textiel naar Parijs of Londen, ArtScience naar Linz. Ook de KABK zelf presenteert zich inmiddels jaarlijks
zelfstandig op de Salone Internationale del Mobile te Milaan - ook met werk van daar te ‘lanceren’ studenten en de laatste jaren bijvoorbeeld ook in China met een tentoonstelling in het Hong Kong Design Centre en in
Sjanghai. De masteropleidingen, zoals Type and Media en Interior Architecture, zijn volledig Engelstalig. Dat
geldt ook voor sommige bacheloropleidingen, zoals ArtScience en Interactive/Media/Design. De andere
bachelorrichtingen (vooral Fotografie, Grafisch Ontwerpen en Beeldende Kunst) zijn tweetalig, dat wil zeggen
dat onderwijs in het Nederlands is gemengd met onderwijs in het Engels. Vooral bij autonome Beeldende Kunst
is die menging absoluut te noemen, ook omdat daar in toenemende mate niet-Nederlandse docenten
functioneren. Naast deze bewust gestimuleerde aanwezigheid van veel uit de hele wereld afkomstig
internationaal talent zijn er jaarlijks vele tientallen uitwisselingstudenten aanwezig uit vooral de EU-landen. Met
de Marmara University in Istanbul en St. Lucas in Antwerpen is in 2011 op de KABK de tweede editie
georganiseerd van het succesvolle project “Tales of a City”, deels dankzij Europese subsidie voor dit Intensive
Programme Project. Maar meer en meer breidt de KABK haar internationale netwerk ook buiten Europa uit. Zo
zijn afgelopen jaar bilaterale overeenkomsten gesloten met universiteiten in Zuid-Korea, India, Amerika en
China. Onze afdeling fotografie heeft in dit kader met de China Central Academy of Fine Arts in Beijing een
project opgezet. In toenemende mate gaat het ook om intensievere vormen van internationalisering op basis
van curriculumvergelijking, zoals bij Fotografie met het Engelse Newport, terwijl de afdeling Mode en Textiel
voor wat het modeontwerpen betreft al weer een aantal jaren geleden volledig herontwikkeld is in
samenwerking met een van ‘s werelds beste modeopleidingen, van de Koninklijke Academie te Antwerpen, en
mede daardoor een steeds sterkere eigen plaats binnen het Nederlandse kunstonderwijs heeft ingenomen. Het
internationale karakter van het onderwijs blijkt bovendien uit het feit dat studenten steeds vaker hun stage bij
internationale topbureaus realiseren, ook in het buitenland. De KABK is een internationale, open academie
zonder muren, die internationaal, nationaal en regionaal in de samenleving staat.
Bij het internationale karakter van een onderwijsinstelling gaat het niet zozeer om de samenstelling van de
studentenpopulatie - hoewel de kennelijke aantrekkingskracht van het Koninklijk Conservatorium op 60% van
zijn studenten, afkomstig uit 54 landen, in combinatie met de steeds strenger wordende toelatingseisen, wel
enige betekenis heeft - maar eerst en vooral om de ambitie en de mogelijkheid om op internationaal excellent
niveau te functioneren. Er kunnen in Nederland slechts enkele conservatoria in stand worden gehouden, waar
internationale excellentie de norm is,waar dientengevolge toelating en bekostiging uitsluitend plaatsvindt op
basis van internationale kwaliteitsnormen en waar het werkveld per definitie mondiaal is.
Het Koninklijk Conservatorium biedt, getuige de accreditatierapporten waarin zowel het gerealiseerde
eindniveau, de kwaliteit van de docenten, als het internationale karakter van het instituut als excellent zijn
gekwalificeerd, de juiste omstandigheden om zo’n positie in te nemen en verder te ontwikkelen. Ook de goede
scores op het gebied van rendement, het laagste percentage langstudeerders binnen het kunstonderwijs en in
een eigen alumnionderzoek vastgestelde werkgelegenheidsscore van 77%, beduidend hoger dan het KUO
gemiddelde, zijn hiervoor overtuigende indicatoren.
Het Koninklijk Conservatorium is actief binnen tal van internationale netwerken en verbanden, met name de
AEC ( Association Européenne des Conservatoires, Académies de Musique et Musikhochschulen): als medeorganisator van het Early Music Platform, lid van het AEC Pop and Jazz Platform, lid van de commissie voor het
Jaarverslag 2011
pagina 49
vertalen van de Dublin Descriptors naar op het muziekvakonderwijs toegesneden competentiebeschrijvingen,
door bijdragen van de lectoren Rineke Smilde, (Lifelong Learning), Bart van Rosmalen (Docent van de 21ste
eeuw) en Henk Borgdorff (Onderzoek in de Kunsten) aan tal van AEC- congressen en -seminars, door deelname
aan internationale accreditaties, als nieuwe penvoerder van het Erasmus Polifonia programma The Innovative
Conservatoire, etc.
Het KC maakt deel uit van het samenwerkingsverband PENTACON, waarin sinds 2010 vijf leading conservatoria
zijn verenigd:

Sibelius Academy, Helsinki, Finland

Schulich School of Music/McGill University, Montreal, Canada

Queensland Conservatory/Griffith University, Brisbane, Australia

Guildhall School of Music and Drama, London, United Kingdom

Koninklijk Conservatorium Den Haag in combinatie met het Orpheus Instituut Gent, België
Doel is samenwerking en uitwisseling op gebieden als curriculum, onderzoek, productie, joint programmes, etc.
docARTES en Documa zijn internationale samenwerkingsverbanden op het gebied van onderzoek en doctoraatprogramma’s waarvan het Koninklijk Conservatorium mede-initiator is. Daarnaast is het KC onder andere
vertegenwoordigd in de IMC (International Music Council), het IMZ (Music in the Media) en the International
Academy of Television Art and Sciences (the International Emmy’s).
Stafmedewerker internationalisering (HdK/KABK) / International Students Adviser (KC)
De Hogeschool der Kunsten Den Haag heeft een centrale stafmedewerker internationalisering, belast met een
aantal hogeschoolbrede taken op het gebied van internationalisering, onder andere het beheer van de
internationale Intensive Programmes en van diverse stimuleringsprogramma’s voor de inkomende en uitgaande
studenten- en docentenmobiliteit, zoals het Europese Lifelong Learning Programma (LLP)-ERASMUS, Huygens
Scholarship Programme, het VSBfonds Beurzenprogramma en deelname aan het nationale netwerk
Hogescholenoverleg Internationale Betrekkingen (HIB) en internationale netwerken zoals Cumulus, Elia en
EAIE. De stafmedewerker internationalisering stelt beleidsadviezen op en verzorgt tevens de begeleiding van de
internationale studenten op de Koninklijke Academie; binnen het Koninklijk Conservatorium is hiervoor de
International Students Adviser aangesteld. Zij staan de internationale studenten met raad en daad terzijde en
worden daarbij tevens ondersteund door de studentenadministratie. Verder vindt op hogeschoolniveau
afstemming plaats over faculteitsoverstijgende faciliteiten, zoals huisvesting van tijdelijke internationale
studenten, voorlichting aan internationale studenten over een studie en verblijf aan de hogeschool en de
procedure rond het verkrijgen van een verblijfsvergunning. Via de websites van beide faculteiten wordt actuele
en specifieke informatie verstrekt voor internationale studenten met betrekking tot het studeren aan de
hogeschool en het verblijf in Nederland. De internationaliseringmedewerkers onderhouden op verschillende
gebieden contacten met het internationale veld door deelname aan conferenties en studiedagen.
Verblijfsvergunning
De hogeschool dient voor studenten uit landen van buiten de EU/EER altijd een verblijfsvergunning (VVR) voor
studie aan te vragen. Vanuit veel landen van buiten de EU/EER moet eerst een Machtiging tot Voorlopig Verblijf
(MVV) worden aangevraagd, voordat de student naar Nederland kan afreizen. De hogeschool kon in alle
gevallen de MVV (via een verkorte procedure) en daaropvolgende VVR aanvragen voor de student – mede
dankzij daartoe gesloten convenanten met de IND - waarbij de instelling echter altijd financieel garant moet
staan voor de kosten die voor de Nederlandse Staat en andere openbare lichamen zouden kunnen voortvloeien
uit het verblijf in Nederland van de betreffende student.
In 2011 werd de Hogeschool bij de aanvraag van MVV’s en verblijfsvergunningen (VVR) wederom
geconfronteerd met de strikte criteria van de IND, met name ten aanzien van de door de studenten
overgelegde financiële documentatie.
Anderzijds heeft de hogeschool in 2011 wederom gebruik kunnen maken van een collectieve, vereenvoudigde
verlenging van verblijfsvergunningen van haar studenten (niet-EU/EER), zoals aangeboden door de IND.
Andere beperkende factoren voor internationale studenten waren restricties ten aanzien van bijverdiensten en
de verplichting voor studenten met een bijbaantje en buitenlandse studenten van 30 jaar en ouder, die voor
langere tijd in Nederland wensten te blijven, een basisverzekering af te sluiten vanwege de ziektekosten.
Niet-EER-maatregel
Met ingang van het bekostigingsjaar 2009 heeft de Nederlandse overheid de directe bekostiging van studenten
van buiten de EU/EER beëindigd. Ter compensatie wordt aan de onderwijsopslag een bedrag toegevoegd op
basis van de bekostiging van niet-EER studenten op peildatum 1 oktober 2006. Voor onze hogeschool betekent
dit dat de rijksbijdrage is verhoogd met het bedrag, gebaseerd op een onderwijsvraag van 245. Het College van
Bestuur heeft besloten om met ingang van het studiejaar 2008-2009 op niet-EER studenten een (hoger)
instellingscollegegeld van toepassing te verklaren. Studenten behorend tot deze groep kunnen in uitzonderlijke
gevallen in aanmerking komen voor een financiële tegemoetkoming van de Hogeschool in de studiekosten.
Hierbij gelden specifieke criteria waaronder het draagkrachtbeginsel.
Jaarverslag 2011
pagina 50
Mobiliteits- en stageprogramma
Studenten- en stafmobiliteit i.h.k.v. het Europese LLP-Erasmus programma, 2011 t.o.v. 2010
Koninklijke Academie
2010
2011
2010
2011
uitgaande studenten
12 + 4 stage
16 + 8 stage
5
7
inkomende studenten
13
27
18
20
uitgaande stafleden (docentopdracht)
0
0
5
4
inkomende stafleden (docentopdracht)
0
0
4
0
uitgaande stafleden (training)
0
0
0
1
inkomende stafleden (training)
0
0
0
0
N.B. De weergegeven aantallen betreffen in- en uitstroom, zoals gestart in het jaar 2011.
VSBfonds beurs
De Hogeschool heeft in totaal 8 aanvragen ontvangen van studenten die in aanmerking wilde komen voor de
ene beurs, die het VSBfonds voor ons beschikbaar heeft gesteld. Een interne selectiecommissie heeft
uiteindelijk uit de aanvragen 1 kandidaat voorgedragen: Marie van Driessche (Graphic Design). Het VSBfonds
heeft aan deze kandidaat een beurs toegekend.
HSP Huygensbeurs
Negen buitenlandse studenten ontvingen een HSP Huygensbeurs voor hun studie aan onze Hogeschool:
S.P. Pinheiro (Portugal); P. Schutte (Germany); G.O. Sztojanov (Hungary); H.O.V.S Vilica Suntura (Bolivia);
L.Heyndels (Belgium); D.R.M. Elegheert (Belgium); S.V.Vlaskalic(Servia); J.I.X Oesi (United Kingdom)
Tabel studentenaantallen versus nationaliteiten
Toelichting:
De aantallen betreffen de aanwezigheid op 31 december. Tot 2007 betrof de omvang van de EU 28 landen,
daarna 30 landen.
Beeldende Kunst en
Vormgeving,
Type and Media
06
07
07
08
08
09
09
10
10
11
11
12
Totaal
1025
1033
1001
1047
996
960
NL
878
876
876
890
846
792
Buitenland
147
157
125
157
150
168
* EU/EER
77
83
73
93
94
106
* Niet-EU/EER
70
74
52
64
56
62
06
07
07
08
08
09
09
10
10
11
11
12
Totaal
1025
1033
1001
1047
996
960
NL in %
86%
85%
88%
85%
85%
83%
Buitenland in %
14%
15%
12%
15%
15%
17%
* EU/EER in %
7%
8%
7%
9%
9%
11%
* Niet-EU/EER in %
7%
7%
5%
6%
6%
6%
In percentages:
Beeldende Kunst en
Vormgeving,
Type and Media
Jaarverslag 2011
pagina 51
Muziek + Dans
06
07
07
08
08
09
09
10
10
11
11
12
Totaal aantal
802
782
754
772
787
760
NL
314
280
271
285
319
292
468
488
502
483
487
468
* EU/EER
302
306
314
317
302
319
* niet-EU/EER
186
196
169
170
166
149
06
07
07
08
08
09
09
10
10
11
11
12
Buitenland
In percentages
Muziek + Dans
Totaal aantal N =
802
782
754
772
787
760
NL in %
39%
36%
36%
37%
41%
38%
Buitenland in %
61%
64%
64%
63%
59%
62%
* EU/EER in %
38%
39%
42%
41%
38%
42%
* niet-EU/EER in %
23%
25%
22%
22%
21%
20%
Internationale lidmaatschappen en contacten
De hogeschool is lid van:

International Association of Universities and Colleges of Art, Design and Media (Cumulus)

Association Européenne des Conservatoires, Académies de Musique et Musikhochschulen (AEC)

European Association of International Education (EAIE)

European League of Institutes of the Arts (ELIA)

European Platform for Artistic Research in Music (EPARM) onder auspiciën van de AEC

International Society for Music Education (ISME)

Internationales Musik Zentrum (IMZ)
en werkt nauw samen met:

International Music Council van de Unesco (IMC)

European Music Council (EMC)

International Association of Schools of Jazz (IASJ)

European Festivals Association (EFA)

Association of Conservatoires with Early Music Education (ACEME).
Het overzicht van de Europese instellingen voor hoger onderwijs waarmee de Koninklijke Academie en het
Koninklijk Conservatorium in het jaar 2011 nauw contact onderhielden in het kader van het Europese Lifelong
Learning Programma ERASMUS is als bijlage VI opgenomen.
Jaarverslag 2011
pagina 52
Rendementen Een belangrijk uitgangspunt van het onderwijsconcept van de Hogeschool is de studentgerichtheid. Door de
student als uitgangspunt te nemen, wordt recht gedaan aan de kenmerken van de individuele student. Dit uit
zich onder meer in een effectieve studiebegeleiding en in het creëren van een leerklimaat waarin studievertraging tot een minimum beperkt wordt.
Om onnodige uitval te voorkomen besteden de opleidingen in het bijzonder in de propedeutische fase veel
aandacht aan de controle van de studievoortgang. Aan het einde van het eerste semester wordt een eerste
balans opgemaakt en worden de studenten geïnformeerd over de behaalde resultaten en artistieke vorderingen.
Aan het eind van het propedeusejaar (bij de voltijdopleidingen aan het einde van het eerste studiejaar, bij de
deeltijdopleidingen KABK aan het einde van het derde semester) wordt beslist over het wel of niet voortzetten
van de opleiding. In een aantal gevallen blijkt dat het passeren van het zorgvuldige toelatingsonderzoek niet
per definitie de garantie biedt voor een succesvolle studie.
Wij ervaren een zekere spanning tussen enerzijds de opvatting uit de politiek en de kunstwereld als zouden er
in Nederland te veel beeldend kunstenaars en ontwerpers zijn, en anderzijds de permanente druk vanuit de
onderwijswereld en eveneens de politiek op de (diploma)rendementen. Aan de ene kant wordt er terecht van
ons verwacht dat wij op het scherpst van de snede op kwaliteit selecteren, van de andere kant dat wij zoveel
mogelijk toegelaten studenten naar een einddiploma begeleiden. Dat komt tegenstrijdig over. Ons gaat het om
een verbetering van de kwaliteit van de instroom door versterkte voortrajecten en een strenge selectie bij de
poort, om vervolgens opnieuw streng te selecteren in het propedeusejaar. In de studie in de hoofdfase gaat het
onder andere om actuele en kwalitatief goede programma’s en adequate studiebegeleiding. Het is binnen deze
context dat wij rendementsverbetering nastreven.
Rendementen, uitgedrukt in behaalde diploma’s
Er wordt onderscheid gemaakt tussen onderwijsrendement bij bachelor- en masteropleidingen.
Bij de bacheloropleiding wordt het rendement uitgedrukt in het percentage behaalde diploma’s door studenten
die zich na het eerste jaar bij de HdK herinschrijven, de zogeheten post-propedeusefase; anders geformuleerd:
instroom (= cohort jaar n) minus uitval aan het einde van het eerste jaar.
Voor de masteropleidingen geldt als rendement het percentage behaalde diploma’s door studenten die bij de
HdK de masteropleiding begonnen zijn.
In deze paragraaf beperken wij ons tot een overzicht van de gemiddelde cijfers per opleiding over vijf cohorten.
Voor de 4-jarige bacheloropleidingen betreft het de cohorten 2002 t/m 2006, voor de 1- en 2-jarige masteropleidingen gaat het om de cohorten 2004 t/m 2008.
In bijlage VII is per opleiding van elk cohort een specificatie van uitval en rendement opgenomen.
In de overzichten zijn de volgende definities gehanteerd:
Definitie instroom (= cohort jaar n)
Het aantal studenten dat zich in jaar n voor de eerste keer bij de HdK inschrijft.
Definitie uitval
Het aandeel van het totaal aantal bachelorstudenten dat na één jaar niet meer bij de HdK staat ingeschreven.
Definitie post-propedeuse
Het aantal studenten dat zich na het eerste jaar opnieuw bij de HdK inschrijft.
Definitie uitval/langstudeerder
Studenten die in de nominale studieduur + 1 jaar geen diploma hebben gehaald, omdat zij zijn uitgevallen (bij
bachelorstudenten in de post-propedeuse) of langstudeerder zijn geworden.
Definitie bachelorrendement
Het aandeel van de bachelorstudenten dat zich na het eerste jaar opnieuw bij de HdK heeft ingeschreven en dat
in de nominale studieduur + 1 jaar bij de HdK het bachelordiploma behaalt.
Definitie masterrendement
Het aandeel van het totaal aantal masterstudenten dat het masterdiploma haalt in de nominale studieduur + 1
jaar.
VT = Voltijd
DT = Deeltijd
Jaarverslag 2011
pagina 53
Bacheloropleidingen KABK 2002 t/m 2006
Autonome Beeldende
Kunst VT
instroom
62,0
100,0%
uitval
14,4
23,2%
resteert
47,6
76,8%
post-propedeuse
47,6
100,0%
uitval / langstudeerder
13,8
29,0%
diploma
33,8
71,0%
Autonome Beeldende
Kunst DT
instroom
uitval
29,0
100,0%
3,6
12,4%
resteert
25,4
87,6%
post-propedeuse
25,4
100,0%
8,0
31,5%
17,4
68,5%
diploma
91,0
100,0%
uitval
18,0
19,8%
resteert
73,0
80,2%
post-propedeuse
73,0
100,0%
21,8
29,9%
diploma
51,2
70,1%
Masteropleidingen KABK 2004 t/m 2008
Master
Type and Media
instroom
diploma
11,0
100,0%
0,0
0,0%
11,0
Vormgeving VT
168,2
100,0%
41,8
24,9%
126,4
75,1%
126,4
100,0%
40,0
31,6%
86,4
68,4%
Vormgeving DT
44,0
100,0%
10,2
23,2%
33,8
76,8%
33,8
100,0%
20,0
59,2%
13,8
Gemiddelde
Autonome BK
instroom
40,8%
56,2
24,4%
174,0
75,6%
174,0
100,0%
53,8
30,9%
69,1%
73,0
100,0%
13,8
18,9%
59,2
81,1%
59,2
100,0%
28,0
47,3%
31,2
100,0%
52,0
24,5%
160,2
75,5%
160,2
100,0%
60,0
37,5%
100,2
62,5%
52,7%
Gemiddelde
Bachelor-opl.
KABK
212,2
Master
Interior Architecture
0,0
0,0%
0,0
0,0%
0,0%
303,2
100,0%
70,0
23,1%
233,2
76,9%
233,2
100,0%
81,8
35,1%
151,4
64,9%
Gemiddelde
Master-opl.
KABK
0,0
100,0%
100,0%
Gemiddelde Bachelor
Deeltijd
120,2
230,2
Gemiddelde
Vormgeving
Gemiddelde Bachelor
Voltijd
11,0
100,0%
0,0
0,0%
11,0
100,0%
De Master Interior Architecture is gestart in sept. 2011.
Jaarverslag 2011
pagina 54
Bacheloropleidingen KC
2002 t/m 2006
Bachelor
Muziek
instroom
177,8 100,0%
uitval
29,2
16,4%
resteert
148,6
83,6%
post-propedeuse
148,6 100,0%
51,6
34,7%
diploma
97,0
65,3%
Masteropleidingen KC
2004 t/m 2008
Master
Muziek
instroom
74,4 100,0%
16,6
22,3%
diploma
57,8
77,7%
230,2 100,0%
uitval
56,2
24,4%
resteert
174,0
75,6%
post-propedeuse
174,0 100,0%
53,8
diploma
0,6
120,2
69,1%
2004 t/m 2008
diploma
15,0%
3,4
85,0%
Master
Sonologie
5,8 100,0%
0,4
6,9%
5,4
93,1%
100,0%
1,0
10,6%
8,4
89,4%
8,4
100,0%
1,4
16,7%
83,3%
Master
Opera
3,6
100,0%
0,6
16,7%
3,0
83,7%
11,0 100,0%
0,0
0,0%
11,0 100,0%
194,8 100,0%
33,8
17,4%
161,0
82,6%
161,0 100,0%
53,6
33,3%
107,4
66,7%
Gemiddelde
Master-opl.
KC
83,8 100,0%
17,6
21,0%
66,2
79,0%
194,8 100,0%
425,0 100,0%
33,8
17,4%
90,0
21,2%
161,0
82,6%
335,0
78,8%
161,0 100,0%
53,6
335,0 100,0%
33,3%
107,4
107,4
66,7%
227,6
Gemiddelde
Master
KC
83,8 100,0%
17,6
21,0%
66,2
79,0%
32,1%
67,9%
Gemiddelde
Master-opl.
HdK
93,8 100,0%
17,6
18,6%
77,2
81,4%
Gemiddelde
Bachelor-opl.
voltijd HdK
Gemiddelde
Bachelor-opl. KC
9,4
7,0
Gemiddelde
Bachelor VT
KC
30,9%
Gemiddelde
Master
KABK
4,0 100,0%
instroom
instroom
52,6%
2002 t/m 2006
Gemiddelde
Bachelor VT
KABK
Masteropleidingen HdK
4,0
47,4%
Bachelor
Docent Muziek
3,6
7,6 100,0%
Bachelor
Dans
Bacheloropleidingen voltijd HdK
Jaarverslag 2011
pagina 55
6. FACILITEITEN
Huisvesting KONINKLIJKE ACADEMIE
In de zomer 2011 is begonnen met het binnendoor toegankelijk maken van het aangekochte pand Bleijenburg.
Om deze doorgang mogelijk te maken is het auditorium verbouwd. Er is een grote tribune met ca. 80
zitplaatsen geplaatst. De ruimte onder de tribune vormt de doorgang tot het pand Bleijenburg. Deze ruimte kan
tevens worden gebruikt voor presentaties en beoordelingen. De aanwezige audiovisuele apparatuur is tevens
vervangen.
In november is begonnen met het inrichten van de bouwplaats in de binnentuin van het gebouw aan de
Prinsessegracht. Vanuit dit bouwterrein vinden de werkzaamheden plaats voor de dakopbouw. Met deze
opbouw gaat een lang gekoesterde wens in vervulling. De opbouw vormt de 2e etage met een totaal van 1.000
m2. De oplevering vindt plaats medio juni 2012.
In december is begonnen met de voorbereidingen voor de renovatie van de monumentale gevel aan
Bleijenburg 38. De werksteiger is geplaatst en het bouwterrein ingericht. De werkzaamheden vangen aan in het
voorjaar van 2012 en zullen doorlopen tot eind 2012.
In januari 2011 heeft het College van B&W van Den Haag besloten om het definitieve besluit over de komst van
een nieuw Dans- en Muziekcentrum uit te stellen tot 2012. Als gevolg van de bezuinigingen van het Rijk en de
gemeente zelf is tijd nodig om te zien of de financiering voor de bouwplannen geregeld kan worden. De
instellingen en de gemeente onderzoeken in deze periode ook de mogelijkheden voor andere vormen van
financiering vanuit de private sector.
Aspecten betreffende het groot onderhoud van de gebouwen worden belicht in onderstaande paragraaf Facility
en milieuzorg.
Facility en milieuzorg HOGESCHOOL DER KUNSTEN DEN HAAG
In 2011 hebben beide faculteiten een Bedrijfsenergieplan opgesteld. Het betreft een uitwerking van wat in de
eerder uitgevoerde facultaire besparingsonderzoeken als maatregelen is benoemd op basis van het criterium
dat de verhouding “investeringen - financiële energiebesparingen” leidt tot een terugverdientijd van 5 jaar of
korter. Ook is er een nieuwe schoonmaakovereenkomst gesloten, na Europese aanbesteding.
Formatie. De facilitaire dienst heeft een vaste bezetting van 7,5 fte. Daarnaast maakt de dienst gebruik van
twee ingeleende krachten van de Stichting Werkbij voor 0,9 fte ten behoeve van het schilderwerk en voor 0,8
fte voor een medewerker techniek. Via een uitzendbureau werden telefonisten ingehuurd voor 0,3 fte per week.
Ook bij ziekte of grote drukte wordt er incidenteel van het uitzendbureau gebruik gemaakt.
Personeel. De facilitaire dienst heeft een vast wekelijks rooster. De bezetting van de receptie heeft altijd
voorrang op andere diensten. De overige uren worden besteed aan het op orde houden van het gebouw en het
klaarzetten van inventaris voor de diverse activiteiten en de overige omschreven diensten.
De zaterdagen zijn m.i.v. 1 januari vast ingeroosterde diensten, de zaterdagdienst wordt gecompenseerd met
de roostervrije maandag.
Bedrijfshulpverlening. In 2011 hebben de BHV-ers hun herhalingscursus gevolgd en is er een vervolg gegeven
aan het actualiseren van het ontruimingsplan. De tijdens de ontruimingsoefening geconstateerde verbeterpunten worden hierin meegenomen. De Academie heeft ook een groep EHBO-ers. Voor deze categorie zijn de
herhalingslessen intern samen met de EHBO-ers van het Conservatorium georganiseerd.
Formatie. In 2011 bestond de vaste bezetting uit 13 fte, voor het merendeel de vaste kern medewerkers die al
gedurende vele jaren bij het KC werkzaam is. Daarnaast zijn er ter versterking van het team 2 nieuwe
medewerkers aangenomen. Het aantal oproepkrachten is teruggebracht naar 2.
Jaarverslag 2011
pagina 56
Personeel. Er is een nieuw basisrooster ingevoerd, dat een meer efficiënte dienstuitvoering mogelijk maakt.
Ook met het oog op de veiligheid bestaat de basisbezetting inmiddels uit 3 man/vrouw, waarvan 1
dienstoudste.
Bedrijfshulpverlening. Er zijn inmiddels 33 BHV-ers opgeleid, waarvan 8 ploegleiders. Elke BHV-er is voorzien
van een BHV-standaarduitrusting. Voor volgend jaar (2012) zal het BHV-plan gerealiseerd zijn met
bijbehorende ontruimingsoefeningen.
Onderhoud. In de zomer 2011 is veel tijd en geld geïnvesteerd in het groot onderhoud van het gebouw, in
algemene schilderwerkzaamheden, het vernieuwen van vloerbedekking en in de realisatie van het Studenten
Informatie Punt STIP.
Milieu. Momenteel wordt onderzocht of het doelmatig is om LED-verlichting aan te brengen. Hierbij wordt de
afweging meegenomen dat de investering in verhouding dient te staan ten opzichte van de terugverdientijd,
ook in relatie tot de nieuwbouwplannen.
Bibliotheken HOGESCHOOL DER KUNSTEN DEN HAAG
Vanaf januari 2011 werd in beide faculteitsbibliotheken het nieuwe automatiseringssysteem V-smart
operationeel.
In 2011 ontving de bibliotheek wederom veel schenkingen waaronder een schenking grafische/typografische
titels van oud-docent Gilhuis geschonken door Hans Beekink. De bibliotheek ontving uit de nalatenschap van
Magda van Emde Boas, (kunsthistoricus en medeoprichter van Association Internationale des Critiques d'Art
(AICA), een grote en zeer bruikbare collectie kunstcatalogi.
In oktober is er begonnen met het creëren van extra kastruimte. Alle muurkasten op de omloop werden
voorzien van een extra legbord.
KoninklijkConservatorium
In de loop van 2011 werd het personeelsbestand uitgebreid met vrijwilligers, die met name ondersteunende
taken verrichtten in de uitleenbalie.
Halverwege het jaar werd op de eerste verdieping van de bibliotheek de oude vloerbedekking vervangen,
hetgeen de uitstraling van de bibliotheek zeer ten goede is gekomen.
PR HOGESCHOOL DER KUNSTEN DEN HAAG
Vanuit de PR-afdelingen van beide faculteiten worden de dagelijkse activiteiten van de Hogeschool
wereldkundig gemaakt in de vorm van persberichten, posters, flyers, samenwerkingsverbanden en de websites
van beide instellingen: www.kabk.nl en www.koncon.nl. Jaarlijks krijgen beide instituten de mogelijkheid
bijzondere projecten onder de aandacht te brengen bij een nieuw en bestaand publiek ten behoeve van de
naamsbekendheid en aantrekkelijkheid van de instituten.
De KABK nam in 2011 voor de vierde keer deel aan de befaamde internationale meubel- en designbeurs Il
Salone del Mobile (Milaan) en presenteerde zich onder andere tijdens de jaarlijkse Modeweek, het TodaysArt
festival en de Eindexamenexpositie. Ook verzorgde de KABK lezingen van het Studium Generale met dit jaar als
thema ‘I am in your system’. Andere mijlpaal in 2011 was het 60-jarig bestaan van de Post Graduate Industrial
Design aan de KABK dat gevierd werd met een overzichtstentoonstelling.
Het Koninklijk Conservatorium is al menig jaren volop aanwezig in het hart van het Haagse muziekleven en
mede-inspirator van tal van producties en festivals. Producties zoals de zondagochtend koffieconcerten in de
Dr. Anton Philipszaal, het examenfestival NEW in samenwerking met Theater de Regentes, Componistenconcerten in het Nutshuis en het Korzo Theater, de in samenwerking met Musica Antica georganiseerde
barokconcerten in de Lutherse kerk en de Dorpskerk in Voorschoten, de Bigband concerten, het
Kamermuziekfestival, de concerten van het Symfonie Orkest en het Atheneum Kamerorkest (AKO), het Spring
Festival voor nieuwe muziek, de CASS avonden, de Dansvoorstellingen, de operavoorstellingen etc. In het
seizoen 2010/2011 werd het thema improvisatie meer geïntegreerd in de school o.a. met een Improvisatie
serie van 28 dinsdagen. Gedurende deze middagen organiseerde de verschillende afdelingen van het Koninklijk
Conservatorium improvisatiesessies met concerten, discussies en lezingen. Het ging hierbij om een veelzijdige
benadering van improvisatie: improvisatie versus compositie, genre of stijlgebonden improvisatie, vrije
Jaarverslag 2011
pagina 57
improvisatie, improvisatie als werkwijze etc. Al met al komt een schatting van het jaarlijks door het Koninklijk
Conservatorium geïnitieerde en ge(co)produceerde concerten/optredens/presentaties neer op ongeveer 550,
waarvan 225 buiten het KC. Het ondernemende en dynamische KC doet hierbij zeker niet onder aan het
culturele aanbod van de collega instellingen in de Den Haag. Voor een uitgebreide beschrijving van de
hoogtepunten die in 2011 plaatsvonden zie Bijlage II.
Eén keer per jaar worden door beide instellingen de deuren geopend voor iedereen die een kijkje wil komen
nemen tijdens de Open Dagen. Verder heeft de KABK STOOR, de winkel aan de Herengracht, waar authentiek
werk van talentvolle studenten en jonge professionals van de KABK te koop is. De winkel wordt bemand door
studenten van de KABK. Naast de externe communicatie verzorgen beide PR-afdelingen tevens de interne
communicatie, onder meer via interne nieuwsbrieven en het intranet dat hierin een steeds prominentere rol
gaat innemen. Met “De nieuwe K” heeft de Hogeschool, samen met de Academie der Kunsten van de
Universiteit Leiden, zijn eigen periodiek. Het blad informeert de lezer over de nieuwe ontwikkelingen op
onderwijs- en onderzoeksgebied en bevat een speciale agenda van concerten, exposities, evenementen en
andere nieuwswaardige zaken. Ook studenten kunnen hiervoor kopij aanleveren. De ontwerpers van de Studio
KABK verzorgen het ontwerp. “De nieuwe K” verschijnt viermaal per jaar.
ICT HOGESCHOOL DER KUNSTEN DEN HAAG
Beide faculteiten beschikken over eigen ICT-medewerkers. Eén van de leden van het College van Bestuur
fungeert als portefeuillehouder ICT en bereidt in die hoedanigheid beleidsbeslissingen voor.
Sinds het besluit van het College van Bestuur in 2008 om over te gaan tot aanschaf van het studenteninformatiesysteem Osiris en dit in eerste instantie in te voeren binnen het conservatorium, is de inschrijfmodule
met hieraan verbonden de inschrijfgegevens van de studenten (NAW, vooropleiding) en de NAW-gegevens van
de docenten per 1 november 2009 op beide faculteiten geïmplementeerd. De module ‘studievolg’ is per 1
september 2010 operationeel geworden bij het KC. In 2011 is aan studenten die het bachelor examen hebben
behaald, voor de eerste keer een volledig studievoortgangsoverzicht uit Osiris verstrekt, als bijlage bij het
diploma.
In 2011 zijn voor Osiris hogeschoolbreed nieuwe servers geïnstalleerd en in gebruik genomen. De servers zijn
vanwege continuïteit in beheer en monitoring fysiek ondergebracht in de serverruimte van het KC. Bij de
implementatie is gelijktijdig de laatste versie van Osiris in gebruik genomen.
Tevens zijn in 2011 verkennende besprekingen gevoerd met Studielink, het nationaal gecentraliseerde systeem
van inschrijving, met als doel om in 2012 over te gaan tot implementatie van het aansluitingstraject.
Ten behoeve van toegangscontrole en diefstalpreventie is het netwerk afgelopen jaar uitgebreid met een
systeem voor videobewaking en toegangspoorten. In het kader van regulier onderhoud zijn twee
netwerkswitches vervangen. Daarnaast is nieuwe apparatuur geïnstalleerd voor het scannen van in- en
uitgaande mail op virussen en frauduleuze inhoud. Gedurende het jaar is er een inventarisatie opgesteld met
als doel uitbreiding resp. vervanging van de huidige netwerkinfrastructuur.
KoninklijkConservatorium
Het KC is in 2011 begonnen met het implementeren van een thin client omgeving. Er zijn inmiddels
verscheidene werkplekken uitgerust met de hiervoor benodigde hardware. Er zal in de loop van 2012 een
beslissing worden genomen over een mogelijke verdere uitrol van deze manier van werken. Door uitbreiding
van centrale netwerken serverhardware, bleek de serverruimte van het KC niet meer toereikend. Er is een
volledig nieuwe serverruimte ingericht en inmiddels ook in gebruik genomen. Tot slot is er een centraal netwerk
printen kopieersysteem voor medewerkers en studenten in werking gesteld. Hierbij is gekozen voor de
implementatie van Equitrac software. Alle medewerkers en studenten van het KC kunnen vanaf eind 2011 met
een persoonlijke printpas op verscheidene plekken in het gebouw gebruik maken van printers en
kopieerapparatuur. Voor 2012 staat een aantal hardware en software upgrades in de planning, voor ondermeer
het intranet, email en het netwerk.
Jaarverslag 2011
pagina 58
Jaarverslag 2011
pagina 59
7. SOCIAAL JAARVERSLAG
Personeelsbeleid Het personeelsbeleid van de hogeschool is erop gericht om aan medewerkers – binnen de inhoudelijke en
organisatorische doelstellingen van de hogeschool – een inspirerende werken leeromgeving te bieden waar zij
hun werk met plezier en voldoening kunnen uitvoeren en hun kennis en capaciteiten optimaal kunnen inzetten
en ontwikkelen.
In het aanstellingsbeleid voor het onderwijzend personeel staat de inhoud van het kunstenaarschap centraal.
Van alle vakdocenten wordt verwacht dat zij hun werk aan de hogeschool combineren met een actieve eigen
beroepspraktijk. Hierdoor garanderen we dat het onderwijs grondig met de praktijk is verweven. Bij de werving
van nieuwe docenten, maar ook in de functioneringsgesprekken met de zittende docenten, is de positie in de
beroepspraktijk en de balans tussen de vakmatige activiteiten binnen en buiten de school een belangrijk
aandachtspunt. Vanwege de combinatie lesgeven en beroepspraktijk heeft de meerderheid van de docenten
een kleine deeltijdaanstelling. De gemiddelde aanstellingsomvang van het onderwijzend personeel in 2011 was
0,35 fte. Voor het totale personeelsbestand is de gemiddelde aanstellingsomvang 0,44 fte.
Van wezenlijke invloed op de aanstelling van docenten zijn de studentenaantallen. Omdat het aantal studenten
van jaar tot jaar kan fluctueren, is het noodzakelijk om flexibel om te kunnen gaan met de aanstellingen van
docenten. Indiensttreding geschiedt altijd op basis van een tijdelijke aanstelling. Verlenging van een tijdelijke
aanstelling geschiedt eveneens op tijdelijke basis voor de maximale duur volgens de cao-hbo. Alleen door (een
deel van) de docentaanstellingen flexibel te houden kan worden ingespeeld op de veelvuldig optredende
schommelingen in de onderwijsvraag die inherent zijn aan ons type onderwijs en kan het ontstaan van zgn.
garantie-uren ofwel ‘leegstand’ worden voorkomen.
Eind 2011 had de Hogeschool 610 medewerkers in dienst met een gezamenlijke betrekkingsomvang van
270,26 fte. Hiervan had 181,63 fte (67,2%) een dienstverband voor onbepaalde tijd; 88,63 fte (32,8%) betrof
een aanstelling voor bepaalde tijd of een tijdelijke taakuitbreiding. Naast de medewerkers in loondienst waren
ongeveer 350 gastdocenten en freelancers voor de hogeschool werkzaam.
Docenten maken 60% uit van het personeelsbestand. Het aandeel niet-onderwijzend personeel is in het
afgelopen jaar gestabiliseerd op 40%. Dit betreft zowel de direct aan het onderwijs gerelateerde ondersteuning
(werkplaatsen, projecten en producties, roostering, etc) als de algemene ondersteuning (administratie en
stafafdelingen). In de voorgaande jaren is behoorlijk geïnvesteerd in de onderwijsondersteuning, omdat deze in
verschillende onderdelen van de organisatie in toenemende mate ontoereikend bleek. De investering in de
onderwijsondersteuning heeft vooral te maken met de behoefte aan (verdere) professionalisering – met name
op het gebied van kwaliteitszorg en internationalisering – en versterking van de bedrijfsvoering en –processen,
maar ook met de toenemende externe eisen vanuit instanties als OCW, DUO en de HBO-raad.
50% van onze medewerkers zit in de leeftijdscategorie 50 jaar of ouder. Het percentage 50+’ers bij het OP is
groter dan bij het NOP – respectievelijk 56% en 40% - en bij de mannen groter dan bij de vrouwen –
respectievelijk 57% en 40% -.
Ultimo 2010 was het aandeel medewerkers van 50 jaar of ouder 57%. De daling naar 50% eind 2011 komt
vooral door de aanzienlijke uitstroom van pensioengerechtigden in 2011. Ook de komende jaren zullen veel
medewerkers de hogeschool verlaten vanwege het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd.
Opvolgingsproblemen worden daarbij vooralsnog niet voorzien, enerzijds omdat veel 65+’ers genegen zijn nog
enige tijd aan de hogeschool verbonden te blijven om ‘hun eigen’ studenten naar het eindexamen te
begeleiden, anderzijds omdat een docentschap aan de hogeschool naast de eigen beroepspraktijk voor veel
kunstenaars en musici een aantrekkelijke combinatie is. Wel wordt extra aandacht besteed aan het behoud van
expertise en de overdracht van kennis en ervaring van oudere naar jongere medewerkers.
Jaarverslag 2011
pagina 60
Personele kengetallen Personele bezetting Hogeschool per 31-12-2011
Aantal Fte OP NOP totaal OP NOP Totaal 2009 450 134 584 2009
170,50 104,93 275,43
2010 467 142 609 2010
155,13
113,71 268,84
2011 466 144 610 2011
161,34
108,92 270,26
De samenstelling van het personeelsbestand voor wat betreft fte’s en OP/NOP-verhouding is in 2011 nagenoeg
gelijk gebleven aan 2010. De vergelijking met voorgaande jaren wordt enigszins vertekend doordat vanaf 2011
de muzikaal begeleiders van de Dansvakopleiding (8 medewerkers; 5,34 fte) worden meegeteld bij het
onderwijzend personeel.
Personele bezetting faculteiten per 31-12-2011
Aantal Centraal Bureau Interfaculteit ArtScience Koninklijk Conservatorium Koninklijke Academie School voor jong talent Totaal Hogeschool OP m v 0 8 161 103 24 296 totaal 0
1
65
68
36
170
0
9
226
171
60
466
NOP m v 6
0
32
36
1
75
4
1
39
24
1
69
OP+NOP totaal m v totaal 10
6
4 10 1
8
2 10 71
193
104 297 60
139
92 231 2
25
37 62 144
371
239 610 Fte* OP NOP OP+NOP m v totaal m v totaal m v totaal Centraal Bureau 0.00 0.06
0.06
6.3
3.94
10.24
6.30
4.00 10.30 Interfaculteit ArtScience 3.75 0.38
4.13
0.00
0.50
0.50
3.75
0.88 4.63 Koninklijk Conservatorium 54.39 23.19
77.58
26.93
28.80
55.73
81.31
51.99 133.30 Koninklijke Academie 30.78 17.18
47.96
25.89
14.70
40.59
56.67
31.88 88.55 School voor jong talent ** 14.76 16.85
31.61
1.00
0.86
1.86
15.76
17.71 33.47 Totaal Hogeschool 103.68 57.66 161.34
60.12
48.80 108.92
163.79 106.46 270.26 * In deze tabel kunnen afrondingsverschillen optreden, aangezien de fte-omvang van de aanstellingen in vier
decimalen wordt vastgesteld.
Jaarverslag 2011
pagina 61
**In de fte-verdeling is verwerkt dat het NOP van het Koninklijk Conservatorium deels ook voor de School voor
Jong Talent werkzaam is.
Flexibele formatie
Van de totale personele bezetting van 270,26 fte werd 32,8% (88,63 fte) flexibel ingevuld, dat wil zeggen in
een dienstverband voor bepaalde tijd of een tijdelijke taakuitbreiding. In 2010 was dit 27,4%. Een substantieel
aandeel flexibele formatie is voor de hogeschool noodzakelijk om te kunnen inspelen op de veelvuldig
optredende schommelingen in de onderwijsvraag die inherent zijn aan het kunstonderwijs. Vanzelfsprekend
hebben medewerkers met een tijdelijke aanstelling binnen de hogeschool een volledig gelijkwaardige positie
aan medewerkers met een vaste aanstelling. Naast de medewerkers in loondienst zijn in 2011 ongeveer 350
gastdocenten en freelancers voor de hogeschool werkzaam geweest.
Personeelsverloop
Instroom 2009 2010 2011 Uitstroom 2009 2010 2011 Aantal OP 56 62 78 Aantal OP 46 53 78 NOP 25 37 44 NOP 15 30 28 totaal 81 99 122 totaal 61 83 106 2009
2010
2011 2009
2010
2011
Fte OP 13.73
11.79
13.78
Fte OP 13.43
12.51
21.18
NOP 17.08
21.43
26.20
NOP 10.57
18.05
18.49
totaal 30.81
33.22
39.98
totaal 24.00
30.56
39.67
De instroom en uitstroom, bij zowel het OP als het NOP, vertonen in de afgelopen jaren een stijgende lijn. Dit
heeft er voor een belangrijk deel mee te maken dat docenten steeds vaker jaarlijks voor een blok of semester
worden aangesteld. Zij stromen dus ieder jaar opnieuw in en ook weer uit. Verder is in 2011 voor het eerst de
uitstroom van de babyboomgeneratie merkbaar. Bij het OP betekent dit veelal het vertrek van docenten met
relatief grote aanstellingen. Zij worden opgevolgd door zittende docenten die doorstromen of een
taakuitbreiding krijgen, dan wel door nieuwe docenten van buiten. De aanstellingsomvang van de opvolger is in
veel gevallen kleiner dan die van de voorganger. Bij het OP is te zien dat de in- en uitstroom in aantallen gelijk
is, maar dat de fte-omvang van de instroom beduidend lager is dan de uitstroom. Bij het NOP is het
omgekeerde het geval. In de instroomcijfers van het OP is ook te zien dat met ingang van het studiejaar 20112012 een aantal voormalige gastdocenten in dienst zijn getreden van de hogeschool.
Jaarverslag 2011
pagina 62
Keuzemenu arbeidsvoorwaarden
Van het keuzemenu arbeidsvoorwaarden werd gebruik gemaakt door in totaal 47 medewerkers. Gekozen werd
voor de volgende opties:
Fietsregeling ABP Extra Pensioen Levensloopregeling Levensloopverlof Ouderschapsverlof Totaal deelgenomen aan keuzemenu 2009
9
25
11
0
1
46
2010
39
23
11
1
2
76
2011
15
17
11
2
2
47
Bijzondere regelingen en toelagen
2009
2010
2011
Deelname aan SOP‐regeling 11
8
11
Arbeidsmarkttoelage * 31
13
14
23
26
Buitengewone toelage Toelage onregelmatige dienst 16
30
26
Toelage EHBO 14
13
13
Toelage BHV 30
47
55
Spaarloonregeling 167
Salderingsregeling Internetvergoeding Ambtsjubileumgratificaties 163
168
263
193
188
267
21
*In 2009 zijn de arbeidsmarkttoelage en de buitengewone toelage samen genomen, in totaal 31.
De salderingsregeling en de internetvergoeding zijn in 2010 voor het eerst aangeboden. De stijging van het
aantal toelagen onregelmatige dienst in 2010 heeft te maken met de introductie van werkroosters bij de
Facilitaire Dienst. Daarnaast is in 2010 en 2011 geïnvesteerd in de bezetting en opleiding van de
Bedrijfshulpverlening (BHV).
Er is in 2011 een buitengewone toelage geïntroduceerd voor de baliemedewerkers van het Koninklijk
Conservatorium die optreden als eerste medewerker en coördinator BHV. Dit betreft 6 medewerkers.
De overige buitengewone toelagen houden verband met artikel H-4, lid a: buitengewone bekwaamheid,
geschiktheid en ijver.
De verdeling arbeidsmarkttoelage: 3 OP, 11 NOP
De verdeling buitengewone toelage: 5 OP, 21 NOP
Jaarverslag 2011
pagina 63
Leeftijdsopbouw medewerkers per 31-12-2011
OP
man NOP
vrouw totaal man OP+NOP
vrouw totaal man vrouw totaal <19 0.00 0.00 0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00 0.00
20 t/m 29 1.26 1.04 2.30
5.47
9.74
15.21
6.73
10.78 17.51
30 t/m 39 11.90 10.38 22.28
5.78
14.90
20.68
17.68
25.28 42.96
40 t/m 49 28.50 16.77 45.27
17.43
11.10
28.53
45.93
27.87 73.80
50 t/m 59 36.31 24.13 60.44
25.31
11.67
36.98
61.62
35.80 97.42
>60 totaal 25.70 5.34 31.04
6.15
1.38
7.53
31.85
6.72 38.57
103.68 57.66 161.34
60.12
48.79
108.92
163.81
106.45 270.26
Betrekkingsomvang medewerkers per 31-12-2011
OP
0 t/m 0,25 0,26 t/m 0,50 0,51 t/m 0,75 0,76 t/m 1 >1 totaal NOP
OP+NOP
man vrouw totaal man vrouw totaal man vrouw totaal 23.90 13.71 37.61
1.29
1.66
2.95
25.19
15.37 40.56
33.32 18.96 52.28
4.25
4.71
8.96
37.57
23.67 61.24
16.31 9.95 26.26
4.40
9.54
13.94
20.71
19.49 40.20
29.05 15.04 44.09
50.18
32.89
83.07
79.23
47.93 127.16
1.10 0.00 1.10
0.00
0.00
0.00
1.10
0.00 1.10
103.68 57.66 161.34
60.12
48.80
108.92
163.80 106.46 270.26
Jaarverslag 2011
pagina 64
Salarisstructuur per 31-12-2011
Schaal Aantal m v Fte totaal m v totaal 1 0 0 0
0
0
0
2 0 0 0
0
0
0
3 0 0 0
0
0
0
4 12 3 15
10.42
3.71
14.13
5 5 5 10
4.61
4.59
9.2
6 7 6 13
4.84
2.24
7.08
7 8 8 16
5.46
5.85
11.31
8 19 19 38
12.67
10.73
23.4
9 13 25 38
8.8
11.32
20.12
10 10 16 26
4.6
9.33
13.93
11 86 67 153
22.44
20.21
42.65
12 182 77 259
68.15
28.13
96.28
13 19 10 29
13.92
7.54
21.46
14 4 2 6
4
2
6
15 3 1 4
0.9
0.8
1.7
16 0 0 0
0
0
0
17 1 0 1
1
0
1
18 2 0 2
2
0
2
371 239 610
163.81
106.45
270.26
Nationaliteit medewerkers per 31-12-2011
Centraal Bureau NL Niet NL totaal 10 0
10
Interfaculteit ArtScience Koninklijk Conservatorium + School voor Jong Talent 8 2
10
316 41
357
Koninklijke Academie 210 23
233
Totaal Hogeschool 544 66
610
11% van de medewerkers in dienst van de Hogeschool heeft een niet-Nederlandse nationaliteit. Daarnaast zijn
veel freelancers en gastdocenten afkomstig uit het buitenland.
Jaarverslag 2011
pagina 65
Professionalisering en ontwikkeling Actieplan Leerkracht

Functiemix
In het Instellingsconvenant Actieplan Leerkracht d.d. 25 september 2009 zijn de afspraken vastgelegd over de
te realiseren salarismix van het onderwijzend personeel per ultimo 2012. Zoals in het convenant
overeengekomen, is het convenantsgeld in de periode 2009 – 2011 met name ingezet voor opleiding, training
en ontwikkeling van docenten, gericht op de vergroting van hun doorstroommogelijkheden. Voor de HdK was in
het kader van het convenant Actieplan Leerkracht in 2011 een totaal bedrag van € 307.259,- beschikbaar,
waarvan € 155.881 voor de functiemix en € 151.378,- voor scholing
Het aantal docenten in schaal 13 is gegroeid als gevolg van de benoeming van docenten in de functie van
docent excellentieniveau en de waardering van de functie van docenten met een zware coördinerende taak,
gekoppeld aan inhoudelijke verantwoordelijkheid voor onderwijsprogramma’s, in schaal 13.
Daarnaast is geïnvesteerd in de honorering van docenten in schaal 12 door de benoeming van 3 fte docenten in
de functie van docent masteropleiding en door de honorering in schaal 12 van docenten met een substantiële
onderzoekstaak. Desondanks is het aandeel docentfuncties in schaal 12 niet gegroeid. Dit wordt met name
veroorzaakt door twee ontwikkelingen:
Door financiële omstandigheden gedwongen, is de totale fte-omvang onderwijzend personeel de
afgelopen jaren met circa 12 fte gekrompen. Deze krimp doet zich vooral voor in de docentfuncties in
schaal 12.
Vanaf 2011 bereiken veel oudere docenten de pensioengerechtigde leeftijd. In 2011 heeft 6.3 fte
docenten om die reden afscheid genomen van de hogeschool. Deze docenten hebben relatief grote
aanstellingen en zitten vrijwel allemaal in schaal 12. Zij worden opgevolgd door zittende docenten die
doorstromen of een taakuitbreiding krijgen, of door nieuwe docenten van buiten. De aanstellingsomvang van de opvolger is in vrijwel alle gevallen kleiner dan die van de voorganger. Van de nieuwe
docenten zal slechts een klein deel zich direct kwalificeren voor aanstelling in schaal 12.
Door deze ontwikkelingen worden de opwaartse bewegingen in de functiemix weer teniet gedaan. De
convenantsmiddelen ten behoeve van de functiemix geven daarom in 2011 een onderbesteding te zien.
Procentueel voldoet de hogeschool al wel aan de doelstellingen voor 2012 van het Actieplan leerkracht :
schaal
9
10
11
12
13+
HdK %
1.42
3.94
24.37
58.44
11.82
actieplan %
5
5
40
40
10
●
Scholing
De scholingstrajecten die in 2009 en 2010 zijn gestart ter verbetering van de kwaliteit van de docenten en hun
loopbaanmogelijkheden, hebben in 2011 vervolg gekregen. Het totaal aan bestedingen in het kader van
Actieplan Leerkracht in 2011 – directe kosten en loonkosten – bedroeg € 162.430,-. Daarmee is het budget
volledig uitgeput.
De belangstelling van de docenten voor de diverse vormen van scholing is groot en de deelnamegraad aan de
opleidingen is hoog. Voor KC-docenten was de opleiding met name gericht op de thema’s:
Voor de KABK-docenten zijn het cursusprogramma didactiek en de Engelse taaltraining in samenwerking met
het Academisch Talencentrum van de Universiteit Leiden voortgezet. Daarnaast is een training groepsdynamica
ontwikkeld, speciaal voor docenten die in de voortrajecten lesgeven. Ook individuele opleidingswensen, al dan
niet in het kader van het persoonlijk ontwikkelingsplan (POP), zijn in het kader van het Actieplan Leerkracht
gehonoreerd.
Voor het Koninklijk Conservatorium zijn de scholingsgelden met name ingezet voor masterclasses voor de
zangdocenten en een curriculumconferentie voor docenten klassiek.

Lerarenbeurs
Er zijn in 2011 vanuit de HdK geen nieuwe aanvragen voor de Lerarenbeurs ingediend.
Jaarverslag 2011
pagina 66
Functioneringsgesprekken
Volgens de hogeschoolregeling functioneringsgesprekken wordt met alle medewerkers met een aanstelling >0,5
fte jaarlijks een functioneringsgesprek gevoerd. Met medewerkers die een aanstelling <0,5 fte hebben, vindt
het functioneringsgesprek tweejaarlijks plaats. Het onderscheid dat in de regeling wordt gemaakt tussen grote
en kleine aanstellingen, wordt in de praktijk niet overal aangehouden, omdat veel medewerkers met een kleine
aanstelling ook prijs stellen op een jaarlijks functioneringsgesprek. Vaste gespreksonderwerpen zijn: de inhoud
van het werk, de werkomgeving, relatie beroepspraktijk binnen en buiten de school (alleen onderwijzend
personeel), persoonlijk ontwikkelingsplan (POP), verbeterpunten en ambities.
Wervingsbeleid
Het beleid ten aanzien van de werving en selectie van nieuwe medewerkers heeft in 2011 geen wijziging
ondergaan. De sollicitatiecode en de interne leidraad waren onveranderd van toepassing en zijn als zodanig
gehanteerd.
Bij de werving van het onderwijzend personeel hebben de hoofden en coördinatoren van de onderwijsafdelingen
een cruciale rol. Zij zijn verantwoordelijk voor het aantrekken van docenten die op basis van vakinhoudelijke en
didactische kwaliteit, inspirerend onderwijs kunnen verzorgen, alsmede voor de diversiteit aan kwaliteiten in
het docententeam. Ook in jaren van hoogconjunctuur is de hogeschool er altijd in geslaagd om goede docenten
aan zich te binden. Wervingsproblemen kennen we nagenoeg niet.
Voor de werving van onderwijsondersteunend personeel wordt vaker gebruikt gemaakt van formele
wervingskanalen. Deskundigheid op het vakgebied staat bij de vervulling van deze vacatures voorop, doch
kandidaten met ervaring en affiniteit met het kunstonderwijs genieten nadrukkelijk de voorkeur. De invulling
van staffuncties vraagt bijzondere aandacht. De relatief geringe omvang van de hogeschoolstaf vergt van de
medewerkers op deze posities dat zij inhoudelijk zowel in de breedte als in de diepte en organisatorisch zowel
op strategisch als op operationeel niveau kunnen acteren.
Museumjaarkaart
Alle medewerkers in dienst van de hogeschool hebben in oktober 2011 wederom een museumjaarkaart van de
hogeschool gekregen. De kaart is een jaar geldig en kan jaarlijks worden verlengd.
Arbeidsomstandigheden De Hogeschool voert een actief, preventief gezondheidsbeleid teneinde uitval door ziekte zoveel mogelijk te
voorkomen. Er is een verzuimbeleid ontwikkeld, inclusief verzuimprotocol, dat voldoet aan de wettelijke
bepalingen, zoals Arbowet en de Wet Verbetering Poortwachter (WVP), de CAO-HBO en de ziekte en
arbeidsongeschiktheidsregeling hbo (ZAHBO). Eens per kwartaal hebben de faculteitsdirecties sociaal-medisch
overleg met de bedrijfsarts. Naast de langdurig en frequent zieken worden dan ook potentiële
gezondheidsrisico’s, arbeidsomstandigheden, mentale en psychosociale factoren tegen het licht gehouden.
Individuele trajecten op gebied van re-integratie, psychologische zorg, fysiotherapie, etc. worden zoveel
mogelijk ondersteund.
Ziekteverzuim
Het ziekteverzuimpercentage is in 2011 licht toegenomen ten opzichte van 2010. In 2011 was het verzuimpercentage 3,0% wat in vergelijking met het landelijk gemiddelde van 4,5% nog altijd laag is. De lichte stijging
komt voornamelijk door enkele langdurige ziektegevallen en de toename van de gemiddelde ziekteduur van
14,21 dagen naar 16,05 dagen. De ziekmeldingsfrequentie is in 2011 nog steeds onveranderd ten opzichte van
2009 en 2010, namelijk 0,6 keer per medewerker.
Kort verzuim (< 1 week) Middellang (1‐6 weken) Lang (> 6 weken) Totaal 2009 0,4% 0,4% 1,1% 2,5% 2010 0,4% 0,5% 1,0% 2,6% 2011 0,4% 0,6% 1,3% 3,0% Arbobeleid
Met instemming van de Centrale Ondernemingsraad is in het najaar 2011 een overeenkomst gesloten met een
nieuwe arbodienst, Sterq. De belangrijkste verbeteringen in de overeenkomst met Sterq ten opzichte van oude
situatie zijn:
Jaarverslag 2011
pagina 67
-
Consult en spreekuur op maat
In de oude situatie kregen medewerkers standaard 10 werkdagen na de eerste ziektedag een oproep
om dan binnen 4 weken op het spreekuur van de bedrijfsarts te verschijnen. In de overeenkomst met
Sterq is afgesproken dat per geval wordt bekeken wat de meest passende aanpak is: een oproep op
korte termijn (bij een onduidelijk ziektebeeld) of juist op langere termijn, een telefonisch consult of
spreekuurbezoek. Dit geldt ook voor de vervolgacties. Onnodige oproepen en tijdsverlies kunnen
hiermee worden voorkomen.
-
Spreekuur in het KABK- of KC-gebouw
Dit heeft als voordelen dat de bedrijfsarts meer betrokken raakt bij de organisatie en directe
terugkoppeling naar en afstemming met de hogeschool mogelijk is. Voor het spreekuur van de
bedrijfsarts is een passende ruimte geregeld waarbij de privacy van de medewerkers is gegarandeerd.
-
Regie Wet Poortwachter bij de Hogeschool
Een aantal verplichtingen van de werkgever volgens de Wet Verbetering Poortwachter waren
uitbesteed aan de arbodienst. Dit leidde in de praktijk tot veel dubbele administratie en
afstemmingsproblemen. In de samenwerking met Sterq heeft de Hogeschool de regie over de
verzuimbegeleiding in eigen hand genomen. Naar verwachting zal dit de duidelijkheid over de
verzuimaanpak bij alle betrokkenen ten goede komen.
De samenwerking met Sterq zal jaarlijks in samenspraak met de CMR worden geëvalueerd.
Healthcheck en gehooronderzoek
In het kader van het arbobeleid wordt de medewerkers van de hogeschool om de 3 jaar een health check en
een gehooronderzoek aangeboden. Deze hebben in februari 2011 plaatsgevonden. Deelnemers aan de health
check hebben een persooonlijk overzicht ontvangen van hun bloeddruk, cholesterol, glucose, BMI en
longfunctie met op basis van de resultaten van de check een leefstijladvies. In het gehooronderzoek is de
status van het gehoor en evt. gehoorschade gemeten. Op basis van de uitkomsten van dit onderzoek is
geadviseerd over te nemen (preventieve) maatregelen.
143 medewerkers hebben meegedaan aan de health check, waarvan 75 ook een gehooronderzoek hebben laten
uitvoeren.
Organisatie Directie
Begin januari is Martin Prchal gestart in de functie van adjunct-directeur op het Koninklijk Conservatorium.
Martin heeft de afgelopen jaren voor de Europese Association of Conservatoires (AEC) gewerkt.
Nancy Euverink is per 1 september 2011 de nieuwe directeur van de Dansvakopleiding. Zij werd als danseres
opgeleid aan de dansvakopleiding van het Koninklijk Conservatorium, het Boston Ballet en het Nederlands Dans
Theater. Verder werkt(e) zij als choreografisch assistent, docent en balletmeester.
Karin van der Lee is per november 2011 benoemd als adjunct-directeur onderwijsondersteuning en
bedrijfsvoering bij het KC. Zij was daarvoor werkzaam als stafmedewerker financiën en personeel.
Studentenzaken
Om de dienstverlening aan de studenten te verbeteren is bij de Koninklijke Academie een coördinator
studentenadministratie aangesteld. Deze functionaris heeft tevens een belangrijke taak in de
informatievoorziening naar DUO en OCW.
Bij het Koninklijk Conservatorium is met ingang van het studiejaar 2011/2012 het Studenten Informatie Punt
(STIP) ingericht. Het STIP biedt aan studenten één loket voor informatie over inschrijving, studiefinanciering,
studievoortgang, examenregelingen, etc. De ruimte van de studentenadministratie is opnieuw ingericht en
toegankelijker gemaakt. De medewerkers wisselen loketdiensten af met bureauwerkzaamheden.
Jaartaakbeleid Koninklijk Conservatorium
Per 1 september 2010 is een nieuw jaartaaksysteem ingevoerd voor de HBO-docenten. Voor de docenten van
de School voor Jong Talent geldt met ingang van het studiejaar 2011/2012 een nieuw jaartaaksyteem.
Daarmee is de KC-brede versobering van het JTB afgesloten. Verder is door een combinatie van een aantal
factoren, individuele afspraken met betrokken docenten, pensionering en het vertrek van enkelen, een
aanzienlijk daling van de zogenaamde leegstand in de vaste aanstellingen gerealiseerd.
Nieuw personeelsinformatie- en salarissysteem
In samenwerking met Codarts Rotterdam is in het voorjaar 2011 besloten om de beëindiging van het
Caso/Edukaat systeem per 1-1-2014 niet af te wachten, maar te beginnen met de oriëntatie op een nieuw
personeelsinformatie- en salarissysteem. De behoeften ten aanzien van een personeels- en salarissysteem
bleken in grote lijnen overeen te komen en bij beide hogescholen werd het voordeel gezien van ‘samen
Jaarverslag 2011
pagina 68
optrekken’ bij het zoeken naar een nieuw systeem. In het oriëntatietraject zijn de systemen van drie
aanbieders bekeken en met elkaar vergeleken. Op basis hiervan is gekozen voor het Workforce-systeem van
ADP. In het najaar is hard gewerkt aan de inrichting van Workforce, conversie van gegevens, schaduwdraaien
en training gebruikers. Workforce is per 1-1-2012 in gebruik genomen. Het nieuwe systeem betekent vooral
een verbetering op het gebied van rapportages en managementinformatie.
Inzet decentrale arbeidsvoorwaardenmiddelen
Conform de cao-hbo hoofdstuk K besteedt de hogeschool 1,15% van de brutoloonsom aan decentraal overleg
over arbeidsvoorwaarden. In 2011 was het budget € 238.450,-. Dit is ingezet voor de volgende onderwerpen:
- Aanvullend ouderbeleid gericht op het optimaliseren van de belastbaarheid van de oudere medewerker
en het behoud van zijn/haar kennis, ervaring en netwerken voor de hogeschool. Daarnaast bestond nog
tot eind 2011 de mogelijkheid om gebruik te maken van de regeling Vitaal Werken (deeltijd pré-FPU). In
dit kader is € 26.700,- besteed.
- De totale kosten van de hogeschool-reiskostenregeling woon-werkverkeer bedroegen € 162.000,-.
Daarvan is overeenkomstig de bij de invoering van de regeling in 2003 gemaakte afspraak met de
bonden € 115.000,- ten laste van de decentrale arbeidsvoorwaardenmiddelen gebracht.
- De wettelijk verplichte werkgeversbijdrage voor de kosten van kinderopvang bedroeg 0,34% van het
premieloon, zijnde voor de hogeschool een bedrag van € 44.000,-.
- De regeling internetvergoeding kostte € 28.000,-.
- Circa € 12.000,- is besteed aan de verruiming van de cao-regeling zorgverlof en individuele trajecten in
het kader van preventief gezondheidsbeleid.
Jaarverslag 2011
pagina 69
8. JAARREKENING
Inhoudsopgave
Geconsolideerde Jaarrekening ………………………………………………………………………………………..




pag. 71
Geconsolideerde balans per 31 december 2011
Geconsolideerde Staat van baten en lasten over 2011
Geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2011
Toelichting op de geconsolideerde balans en staat van baten en lasten
Enkelvoudige Jaarrekening ……………………………………………………………………………………………… pag. 93



Enkelvoudige balans per 31 december 2011
Enkelvoudige Staat van baten en lasten over 2011
Toelichting op de balans en staat van baten en lasten
Overige gegevens ……………………………………………………………………………………………………………… pag. 99



Bijlagen
-
Voorstel resultaatbestemming
Gebeurtenissen na balansdatum
Controle verklaring van de onafhankelijke accountant
bij de jaarrekening ……………………………………………………………………………………………… pag. 105
Bijlage 1: gegevens over de rechtspersoon
Bijlage 2: overzicht verbonden partijen
Bijlage 3: specificatie posten OCW
Bijlage 4: totaaloverzicht materiële vaste activa
Bijlage 5: overzicht rijksbijdragen
Bijlage 6: bezoldiging bestuurders en toezichthouders / WOPT
Jaarverslag 2011
pagina 70
Jaarverslag 2011
pagina 71
Geconsolideerde Jaarrekening 
Geconsolideerde balans per 31 december 2011

Geconsolideerde Staat van baten en lasten over 2011


Jaarverslag 2011
pagina 72
Geconsolideerde balans, na resultaatbestemming, 31 december 2011
Activa
31 december 2011
Vaste activa
31 december 2010
A
Materiële vaste activa
Terreinen
1)
2.409.165
2.409.165
Gebouwen
1)
10.880.134
11.612.153
Verbouwingen/installaties
2)
2.758.102
3.016.035
Inventaris en apparatuur
3)
2.163.981
1.737.857
18.211.382
18.775.209
31.766
31.530
Debiteuren collegegelden
996.173
963.508
Debiteuren overige
176.216
22.077
Totaal vaste activa
Vlottende activa
Voorraden
4)
Vorderingen
5)
Te vorderen omzetbelasting
20.416
41.282
Overige vorderingen en overlopende activa
1.223.798
481.648
Totaal vorderingen
2.416.603
1.508.515
Kas
56.044
31.689
ABN/AMRO
26.591
26.402
217.540
150.921
Ministerie van Financiën - rijksbankieren
5.617.950
5.258.146
Totaal liquide middelen
5.918.124
5.467.158
Totaal vlottende activa
8.366.493
7.007.204
26.577.875
25.782.413
Liquide Middelen
ING
TOTAAL ACTIVA
7272727
6)
A
Voor de verklaring van de cijfers gevolgd door een ) in deze kolom wordt verwezen naar de rubrieken in de toelichting op de
geconsolideerde balans.
Jaarverslag 2011
pagina 73
Vervolg geconsolideerde balans, na resultaatbestemming, 31 december 2011
Passiva
31 december 2011
Eigen Vermogen
31 december 2010
7)
Algemene reserve
3.158.074
Algemene reserve (privaat)
2.857.928
135.200
140.039
4.601.504
3.801.504
Bestemmingsreserve informatisering
130.135
130.135
Bestemmingsreserve leermiddelen
775.000
425.000
1.153.753
1.153.753
Bestemmingsreserve huisvesting
Bestemmingsreserve onderzoek en innovatie
Bestemmingsreserve afdelingen en werkplaatsen
Bestemmingsreserve vooropleidingen
357.003
331.003
0
120.000
Bestemmingsreserve Randstad-regio
195.102
195.102
Bestemmingsfonds Waarborgfonds
117.334
117.334
30.000
30.000
10.653.105
9.301.798
Bestemmingsfonds profileringsfonds
Totaal Eigen Vermogen
Voorzieningen
Voorziening wachtgelden
8)
1.804.659
2.237.799
Voorziening jubilea
9)
82.759
101.121
Voorziening langdurig zieken
10)
61.545
88.105
Voorziening Groot Onderhoud
11)
1.231.156
550.000
3.180.119
2.977.025
Totaal Voorzieningen
Langlopende Schulden
12)
Lening o/g OKF 20 jaar (Fortis)
4.400.000
4.800.000
Lening o/g unilocatie (Fortis)
0
647.014
Totaal Langlopende Schulden
4.400.000
5.447.014
Crediteuren
851.609
1.049.690
Aflossingen leningen komend jaar
400.000
551.263
2.560.745
2.313.240
Kortlopende Schulden
Vooruitontvangen collegegelden
Vooruitontvangen investeringssubsidies
Belastingen, premieheffingen en pensioenpremie
13)
112.900
160.549
1.083.713
1.114.868
Vakantiegeld
810.000
798.000
Nog te betalen vakantiedagen
108.843
109.053
Overige te betalen lasten en overlopende passiva
2.416.842
1.959.912
Totaal Kortlopende Schulden
8.344.651
8.056.576
26.577.875
25.782.413
TOTAAL PASSIVA
Jaarverslag 2011
pagina 74
Geconsolideerde staat van Baten en Lasten over 2011
Baten
Werkelijk
Begroting
Werkelijk
2011
2011
2010
14)
25.458.370
25.409.622
25.246.301
College-, cursus- en examengelden
3.704.287
3.851.990
3.735.585
Overige baten
2.655.339
1.337.000
2.284.142
31.817.997
30.598.612
31.266.028
22.380.281
Rijksbijdragen
Totaal Baten
Lasten
Personele Lasten
15)
21.540.433
22.328.875
Afschrijvingen
16)
1.464.221
1.945.589
1.560.114
Huisvestingslasten
17)
1.980.645
1.754.400
1.956.788
Overige Instellingslasten
18)
4.819.809
3.885.225
4.386.170
29.805.107
29.914.089
30.283.353
2.012.889
684.523
982.675
Totaal Lasten
Financiële baten en lasten
Rentebaten
19)
67.558
15.000
34.712
Rentelasten
19)
726.550
285.000
267.311
-658.992
-270.000
-232.599
1.353.897
414.523
750.076
Resultaat gewone bedrijfsvoering
Buitengewone bedrijfsvoering
Buitengewone baten
-
-
-
Buitengewone lasten
-
-
-
Resultaat buitengewone bedrijfsvoering
-
-
-
1.353.897
414.523
750.076
Exploitatiesaldo
Jaarverslag 2011
pagina 75
Bestemming exploitatiesaldo
Algemene reserve
Werkelijk
Begroting
Werkelijk
2011
2011
2010
300.146
414.523
254.707
-4.839
-7.631
800.000
400.000
350.000
50.000
Bestemmingsreserve afdelingen en
werkplaatsen
26.000
23.000
2.590
30.000
Totaal bestemming exploitatiesaldo
-120.000
1.353.897
414.523
750.076
Jaarverslag 2011
pagina 76
Bedragen * 1000
2011
2010
Kasstroom uit operationele
activiteiten
Resultaat
2.013
983
Aanpassingen voor:
Afschrijvingen
Mutaties voorzieningen
1.640
1.560
203
1.072
1.843
2.632
Verandering in vlottende
middelen:
Voorraden
Vorderingen
Schulden
0
0
-908
507
288
884
-620
1.391
Kasstroom uit bedrijfsoperaties
Ontvangen interest
Betaalde interest
67
34
-726
Kasstroom uit operationele
-267
-659
-233
2.577
4.773
activiteiten
Kasstroom uit
investeringsactiviteiten
Investeringen materiële vaste activa
Mutaties leningen
-928
-3.721
0
0
Kasstroom uit investeringsactiviteiten
-928
-3.721
Kasstroom uit
financieringsactiviteiten
Nieuw opgenomen leningen
Aflossing langlopende schulden
Kasstroom uit financieringsactiviteiten
Mutatie liquide middelen
Stand per 1 januari
Mutatie Boekjaar
Stand per 31 december 2011
-1.198
-551
-1.198
-551
451
501
5.467
4.966
451
501
5.918
5.467
Jaarverslag 2011
pagina 77
Algemeen
De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van Titel 9
Boek 2 BW en de stellige uitspraken van de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving, die uitgegeven is door de
Raad voor de Jaarverslaggeving. Deze bepalingen zijn van toepassing op grond van de Regeling
Jaarverslaggeving Onderwijs. De jaarrekening is opgesteld in euro’s. De geconsolideerde jaarrekening bevat de
financiële gegevens van de Stichting Hogeschool der Kunsten Den Haag inclusief de Stichting Cursussen.
Stelselwijzigingen
In 2008 is de nieuwe richtlijn de RJ 660 ingevoerd. In 2011 zijn geen stelselwijzigingen doorgevoerd.
Grondslagen
Vergelijking met vorig jaar
De gehanteerde grondslagen van waardering en resultaatbepaling zijn ongewijzigd gebleven ten opzichte van
vorig jaar.
Consolideren van cijfers
In deze jaarrekening zijn de cijfers opgenomen van de Stichting Hogeschool der Kunsten Den Haag en de
Stichting Cursussen Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten te Den Haag.
Toegepaste waarderingsgrondslagen
Activa en passiva worden in het algemeen gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs of de
actuele waarde. Indien geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld, vindt waardering plaats tegen de
verkrijgingsprijs. In de balans, de staat van baten en lasten en het kasstroomoverzicht zijn referenties
opgenomen. Met deze referenties wordt verwezen naar de toelichting.
Bedrijfsgebouwen en -terreinen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs plus bijkomende kosten of
vervaardigingsprijs onder aftrek van lineaire afschrijvingen gedurende de geschatte economische levensduur.
Op terreinen wordt niet afgeschreven. Er wordt rekening gehouden met de bijzondere waardeverminderingen
die op balansdatum worden verwacht.
Overige
vaste
toerekenbare
activa
worden
kosten, onder
gewaardeerd
aftrek
van
tegen
verkrijgings-
lineaire afschrijvingen
of
vervaardigingsprijs
gedurende
de
inclusief
verwachte
direct
toekomstige
gebruiksduur, of lagere bedrijfswaarde. De vervaardigingsprijs bestaat uit de aanschaffingskosten van gronden hulpstoffen en kosten die rechtstreeks toerekenbaar zijn aan de vervaardiging inclusief installatiekosten.
Indien voor te vervaardigen materiële vaste activa noodzakelijkerwijs een aanmerkelijke hoeveelheid tijd nodig
is om deze gebruiksklaar te maken, worden de rentekosten opgenomen in de vervaardigingsprijs.
Subsidies op investeringen worden in mindering gebracht op de verkrijgings- of vervaardigingsprijs van de
activa waarop de subsidies betrekking hebben.
In bijlage 4 is een totaaloverzicht opgenomen van de materiële vaste activa.
Bijzondere waardeverminderingen
Door de Hogeschool wordt op iedere balansdatum beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat een vast actief aan
een bijzondere waardevermindering onderhevig kan zijn. Indien dergelijke indicaties aanwezig zijn, wordt de
realiseerbare waarde van het actief vastgesteld.
In 2011 is er geen sprake geweest van een bijzondere waardevermindering.
Voorraden
De voorraden worden gewaardeerd op verkrijgingprijzen onder toepassing van de FIFO methode.
Vorderingen
Vorderingen worden bij eerste verwerking gewaardeerd tegen de reële waarde van de tegenprestatie.
Voorzieningen wegens oninbaarheid zijn in mindering gebracht op de boekwaarde van de vordering.
Jaarverslag 2011
pagina 78
Liquide middelen
Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en direct opeisbare deposito’s met een looptijd korter dan
twaalf maanden. Rekening-courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen
onder kortlopende schulden. Liquide middelen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde.
Eigen vermogen
Het eigen vermogen bestaat uit algemene reserves en bestemmingsreserves en/of -fondsen. Hierin is tevens
een
segmentatie
opgenomen
naar
publieke
en
private
middelen.
De bestemmingsreserves zijn reserves met een beperktere bestedingsmogelijkheid, welke door het bestuur is
aangebracht. Hieronder is voor iedere bestemmingsreserve de beperking beschreven.
De beperking op deze reserve is dat deze alleen bestemd kan worden voor onderzoek, aankoop, investering,
aanbouw, verbouw en nieuwbouw van zowel bestaande als te creëren huisvesting voor hetzij de Koninklijke
Academie hetzij het Koninklijk Conservatorium of 1 van beide interfaculteiten.
De beperking op deze reserve is dat deze alleen bestemd kan worden voor onderzoek en investering op het
gebied van informatisering voor hetzij de Koninklijke Academie hetzij het Koninklijk Conservatorium of 1 van
beide interfaculteiten.
Bestemmingsreserve Onderzoek en Innovatie
De
beperking
op
deze
reserve
is
dat
deze
alleen
bestemd
kan
worden
voor
investeringen
van
investeringen
van
onderwijsverbetering en -vernieuwing, onderzoek en promoties, lectoraten en kwaliteitszorg.
Bestemmingsreserve Randstad-regio KC
De
beperking
op
deze
reserve
is
dat
deze
alleen
bestemd
kan
worden
voor
onderwijsvernieuwing, onderzoek en lectoraten in combinatie met de werkrelatie tussen het Koninklijk
Conservatorium en de Hanzehogeschool of vertegenwoordigers daarvan.
Bestemmingsreserve Afdelingen KA
De
beperking
op
deze
reserve
is
dat
deze
alleen
bestemd
kan
worden
voor
investeringen
van
onderwijsverbetering en –vernieuwing en leermiddelen.
Bestemmingsreserve vooropleiding KC
De beperking op deze reserve is dat deze alleen bestemd kan worden voor investeringen in leermiddelen,
onderwijsprojecten en onderwijsverbetering van de vooropleiding aan het Koninklijk Conservatorium.
De beperking op deze reserve is dat deze alleen bestemd kan worden voor investeringen in leermiddelen
waaronder ook groot onderhoud van leermiddelen.
Profileringsfonds
Vanaf september 2010 is in de WHW de mogelijkheid gecreëerd een profileringsfonds te vormen. Hierdoor is
het
mogelijk,
op
tegemoetkoming.
basis
De
van
maatwerk,
medezeggenschap
studenten
heeft
te
ondersteunen
instemmingsrecht
op
door
de
het
toekennen
instellingsregeling
van
een
op
het
profileringsfonds. De beperking op deze reserve is dat deze alleen bestemd kan worden aan door het College
van Bestuur, na instemming van de medezeggenschapsraad, toe te kennen ondersteuning aan studenten van
de Hogeschool.
Voorzieningen algemeen
Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen die op de balansdatum
bestaan, waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang op
betrouwbare wijze is te schatten.
De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de
verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de nominale
waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen af te wikkelen, tenzij
anders vermeld.
Wanneer de verwachting is dat een derde de verplichtingen vergoedt, en wanneer het waarschijnlijk is dat deze
vergoeding zal worden ontvangen bij de afwikkeling van de verplichting, dan wordt deze vergoeding als een
actief in de balans opgenomen.
Jaarverslag 2011
pagina 79
Wachtgeldvoorziening
In verband met de op balansdatum bestaande verplichtingen tot het in de toekomst uitbetalen van wachtgelden
is een voorziening gevormd ter hoogte van 75 % van het totaal van de verplichtingen. Er is gekozen voor 75 %
in verband met de mogelijkheid dat in een aantal gevallen de verplichtingen voortijdig komen te vervallen
wegens het vinden van werk, arbeidsongeschikt worden of overlijden van desbetreffende ex-werknemers.
Voorziening groot onderhoud
In 2010 is deze voorziening gevormd in verband met een grote gevelrenovatie aan een monumentale gevel van
dit gebouw.
Pensioenvoorziening
De instelling heeft een zogenaamde toegezegd-pensioenregeling. Onder een toegezegd-pensioenregeling wordt
verstaan een regeling waarbij aan de werknemers een pensioen wordt toegezegd, waarvan de hoogte
afhankelijk is van leeftijd, salaris en dienstjaren.
De instelling heeft de toegezegd-pensioenregeling bij het bedrijfstakpensioenfonds verwerkt als zou sprake zijn
van een toegezegde-bijdrageregeling. In geval van een tekort bij het bedrijfstakpensioenfonds heeft de
instelling geen verplichting tot het doen van aanvullende bijdragen in het geval van een tekort, anders dan
hogere toekomstige premies.
Voorziening arbeidsongeschiktheidskosten
Indien op balansdatum verplichtingen bestaan tot het in de toekomst doorbetalen van beloningen aan
personeelsleden die op balansdatum naar verwachting blijvend geheel of gedeeltelijk niet in staat zijn om
werkzaamheden te verrichten door ziekte of arbeidsongeschiktheid, kan een voorziening worden opgenomen.
Gezien de relatief geringe omvang is dit niet gebeurd.
Voorziening jubilea
De voorziening voor jubilea heeft betrekking op per balansdatum opgebouwde rechten , rekening houdend met
de kans op voortijdige beëindiging van het dienstverband met het personeelslid.
Voorziening langdurig zieken
De voorziening langdurig zieken heeft betrekking op de verplichtingen tot het in de toekomst doorbetalen van
beloningen aan personeelsleden die op balansdatum naar verwachting blijvend geheel of gedeeltelijk niet in
staat zijn om werkzaamheden te verrichten door ziekte of arbeidsongeschiktheid.
Langlopende schulden
Langlopende schulden worden bij de eerste waardering gewaardeerd tegen reële waarde. Transactiekosten die
direct zijn toe te rekenen aan de verwerving van de schulden worden in de waardering bij eerste verwerking
opgenomen. Schulden worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, zijnde het
ontvangen bedrag rekening houdend met agio of disagio en onder aftrek van transactiekosten.
Het verschil tussen de bepaalde boekwaarde en de uiteindelijke aflossingswaarde wordt samen met de
verschuldigde rentevergoeding zodanig bepaald dat de effectieve rente gedurende de looptijd van de schulden
in de staat van baten en lasten wordt verwerkt.
Bepaling resultaat
De baten en lasten worden toegerekend aan het boekjaar waarop ze betrekking hebben. Winsten worden
slechts genomen voor zover zij op balansdatum zijn verwezenlijkt. Verliezen en risico’s die hun oorsprong
vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen, indien zij voor het vaststellen van de
jaarrekening bekend zijn geworden.

Verlenen van diensten
Opbrengsten uit het verlenen van diensten geschieden naar rato van de geleverde prestaties, gebaseerd op de
verrichte diensten tot aan de balansdatum in verhouding tot de in totaal te verrichten diensten.

Rijksbijdragen
Rijksbijdragen worden als baten verantwoord in de staat van baten en lasten in het jaar waarop de toekenning
betrekking heeft.
Jaarverslag 2011

pagina 80
Overige overheidsbijdragen en -subsidies
Exploitatiesubsidies worden als bate verantwoord in de staat van baten en lasten in het jaar waarin de
gesubsidieerde
kosten
zijn
gemaakt
of
opbrengsten
zijn
gederfd,
of
wanneer
een
gesubsidieerd
exploitatietekort zich heeft voorgedaan. De baten worden verantwoord als het waarschijnlijk is dat deze worden
ontvangen en de instelling de condities voor ontvangst kan aantonen.
Subsidies met betrekking tot investeringen in materiële vaste activa worden in mindering gebracht op het
desbetreffende actief en als onderdeel van de afschrijvingen verwerkt in de staat van baten en lasten.

Overige baten
Overige bedrijfsopbrengsten bestaan uit baten uit verhuur, detachering, ouderbijdragen en overige baten.

Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa
Immateriële vaste activa inclusief goodwill en materiële vaste activa worden vanaf het moment van
ingebruikneming afgeschreven over de verwachte toekomstige gebruiksduur van het actief. Over terreinen
wordt niet afgeschreven.
Indien een schattingswijziging plaatsvindt van de toekomstige gebruiksduur, dan worden de toekomstige
afschrijvingen aangepast.
Negatieve goodwill valt vrij in de staat van baten en lasten voor zover lasten en verliezen zich voordoen, indien
hier bij de verwerking van de overname rekening mee is gehouden en deze lasten en verliezen betrouwbaar
zijn te meten. Indien geen rekening is gehouden met verwachte lasten of verliezen, dan valt de negatieve
goodwill vrij in overeenstemming met het gewogen gemiddelde van de resterende levensduur van de
verworven afschrijfbare activa.
Voor zover de negatieve goodwill uitkomt boven de reële waarde van de geïdentificeerde niet-monetaire activa
wordt het meerdere direct in de staat van baten en lasten verwerkt.
Boekwinsten en -verliezen bij verkoop van materiële vaste activa zijn begrepen onder de afschrijvingen.

Personeelsbeloningen
Periodiek betaalbare beloningen
Lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de staat van baten
en lasten voor zover ze verschuldigd zijn aan werknemers.
Pensioenen
De instelling heeft alle pensioenregelingen verwerkt volgens de verplichtingenbenadering.
De over het
verslagjaar verschuldigde premie wordt als last verantwoord. Mutaties in de pensioenvoorziening worden ook in
de staat van baten en lasten verwerkt. Het bedrag dat als pensioenvoorziening is opgenomen, is de beste
schatting van de nog niet afgefinancierde bedragen die noodzakelijk zijn om de desbetreffende verplichtingen
per balansdatum af te wikkelen.

Bijzondere posten
Bijzondere posten zijn baten of lasten die voortvloeien uit gebeurtenissen of transacties die behoren tot het
resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening, maar die omwille van de vergelijkbaarheid apart toegelicht worden op
grond van de aard, omvang of het incidentele karakter van de post.

Rentebaten en rentelasten
Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van
de betreffende activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt rekening gehouden met de
verantwoorde transactiekosten op de ontvangen leningen die als onderdeel van de berekening van de effectieve
rente worden meegenomen.
Jaarverslag 2011
pagina 81
Toelichting op de geconsolideerde balans
ACTIVA
In bijlage 4 is een totaaloverzicht van de materiële vaste activa opgenomen. In 2011 zijn, conform de door ons
gehanteerde grondslagen, de materiële vaste activa gewaardeerd.
Verkrijgingsprijs
t/m 2010
Afschrijving
t/m 2010
Boekwaarde
31-12-2010
Investering
2011
Desinvestering
2011
Afschrijving
2011
Boekwaarde
2011
Afschrijf
percentage
2.409.165
0
2.409.165
0
0
0
2.409.165
0
Gebouwen (1)
Verbouwingen/
Installaties (2)
Inventaris en
apparatuur (3)
21.587.445
9.975.291
11.612.152
13.046
0
745.064
10.880.134
2,5 of 3,33
4.799.964
1.783.930
3.016.035
830.014
829.230
258.716
2.758.102
10
9.871.310
8.133.452
1.737.857
934.214
0
508.090
2.163.982
10/20/33,3
Totaal activa
38.667.884
19.892.674
18.775.209
1.777.274
829.230
1.551.870
18.211.382
Terreinen (1)
1)
Terreinen en gebouwen
Voor de terreinen en gebouwen zijn als verkrijgingsprijs de bruto-deelnamesommen overeenkomstig de "OKFregeling" gehanteerd. Op terreinen wordt niet afgeschreven.
Het betreft:
De Hogeschool is eigenaar van de grond van Prinsessegracht 4/Bleijenburg 38 (unilokatie Koninklijke
Academie). Ten aanzien van het terrein van het Koninklijk Conservatorium bezit de Hogeschool het zakelijk
recht van opstal; de Gemeente Den Haag is eigenaar. In het kader van de OKF is dit recht gewaardeerd op
€ 1,4 mln.
De verzekerde waarde van de opstallen per 1-1-2012 en de WOZ-waarde (peildatum 1-1-2011) zijn als volgt:
verzekerde
WOZ-
waarde
waarde
Prinsessegracht 4/Bleijenburg (unilokatie)
€ 43.237.000
€ 11.200.000
Juliana van Stolberglaan 1
€ 43.343.000
€ 7.550.000
------------------
-----------------
€ 86.580.000
€ 18.750.000
===========
==========
Ingevolge de gesloten standaardovereenkomst van borgtocht artikel 7, heeft de Hogeschool zich verbonden niet
zonder schriftelijke toestemming van de Stichting Waarborgfonds HBO, de aan de Hogeschool toebehorende
registergoederen te vervreemden of met enig recht te bezwaren. Voorts dient de Hogeschool indien zij haar
verplichtingen uit de geborgde overeenkomsten niet kan nakomen, een recht van hypotheek aan de Stichting
Waarborgfonds HBO te verstrekken tot zekerheid van het regresrecht van de Stichting Waarborgfonds HBO.
In 2010 heeft de Hogeschool ten behoeve van de gewenste uitbreiding van onderwijsruimte 2 panden aan het
Bleijenburg gekocht. De intentie is deze panden op termijn te integreren met de reeds bestaande en
zogenoemde unilocatie.
De gebouwen zijn hypothecair, bedrag leningen per 31 december 2011 is € 4.800.000, bezwaard.
De stichting waarborgfonds wordt per 1 januari 2013 opgeheven. In 2012 zullen de langlopende lening, met
borging door het waarborgfonds worden omgezet in langlopende leningen, hypothecair bezwaard, bij het
Ministerie van Financiën.
2)
Verbouwingen en installaties
Als grens voor activering wordt € 10.000 aangehouden. Het jaar van aanschaf is het eerste jaar van
afschrijving.
Jaarverslag 2011
pagina 82
In 2011 is ruim € 830.000 geïnvesteerd in verbouwingen en installaties. Door de stelselwijziging waardoor met
ingang van boekjaar 2011 een voorziening Groot Onderhoud is gecreëerd, zijn de investeringen in groot
onderhoud tot en met 2010 als desinvestering in de balans opgenomen. Het betreft desinvesteringen zoals
schilderwerk, dakreparaties en vloerbedekking. De afschrijvingstermijn voor deze investeringen was 10 jaar wat
mede gelet op economische en technische levensduur een onverantwoord lange termijn was. Het bedrag aan
desinvestering van het groot onderhoud
in 2011 is nagenoeg gelijk aan de investering in verbouwingen en
installaties van dit jaar.
3)
Op inventaris wordt lineair afgeschreven: de afschrijvingspercentages zijn 10 %, 20 % en 33,3 %.
Als grens voor activering wordt €500 aangehouden, tenzij de gebruiksduur van het activum minder dan 1 jaar
bedraagt. In het jaar van aanschaf wordt naar tijdgelang afgeschreven.
In 2011 is ruim € 930.000 geïnvesteerd aan inventaris en apparatuur. Dit is vrijwel in zijn geheel uitgegeven
aan nieuwe leermiddelen ten behoeve van de studenten.
De verzekerde waarde van de inventaris per 1-1-2012 is als volgt:
€ 20.522.000
Koninklijke Academie
€
9.387.000
----------------€ 29.909.000
==========
Voorraden
4)
Voorraden
2011
2010
-----------------
-----------------
€ 31.766
€ 31.530
==========
==========
De post voorraden betreft de voorraad van de fotoshop en het magazijn van de Koninklijke Academie.
Er is geen sprake van een voorziening incourantheid.
Vorderingen
5)
Vorderingen
De vorderingen zijn met € 0,9 mln. gestegen. De vorderingen collegegelden zijn gestegen mede door het
toenemend aantal periodieke incasso’s bij de studenten in plaats van het in één keer betalen van het
collegegeld. Ook nemen de maandelijkse storno’s toe waardoor het debiteurensaldo is opgelopen.
De overige vorderingen zijn gestegen, de belangrijkste factor is een bedrag van € 850.000 welke van drie
partijen te ontvangen is als bijdrage aan de renovatie aan de monumentale gevel. De vorderingen, behoudens
een bedrag van € 146.772, hebben een looptijd korter dan één jaar.
Vorderingen
2011
Debiteuren collegegelden
996.173
963.508
Overige debiteuren
176.216
22.077
20.416
41.282
1.223.798
481.648
Totaal vorderingen
2.416.603
1.508.515
2010
De vordering debiteuren collegegelden per 31 december 2011 betreft de nog te ontvangen collegegelden voor
het studiejaar 2010/2011, alsmede achterstallige collegegelden uit voorgaande jaren. Hiervoor is een
voorziening getroffen van € 166.772, die in het saldo is opgenomen.
Jaarverslag 2011
pagina 83
Voorziening oninbaarheid debiteuren 2011
Stand per 1 januari 2011
Onttrekkingen
Dotaties
146.772
0
20.000
166.772
Voorziening oninbaarheid debiteuren 2010
Stand per 1 januari 2010
Onttrekkingen
25.295
0
Dotaties
121.477
146.772
6)
Liquide middelen (privaat)
De liquide middelen zijn, zie ook het kasstroomoverzicht eerder in deze jaarrekening, met € 450.000 gestegen.
Het resultaat liquide middelen uit operationele en investeringsactiviteiten bedraagt ruim € 1,7 mln. positief.
Door de reguliere en volledige aflossing van één van de langlopende lening van ruim € 1,2 mln. zijn de liquide
middelen, na financieringsactiviteiten, in totaal met ongeveer € 0,5 mln. gestegen. De liquide middelen zijn vrij
besteedbaar
Liquide Middelen
Kas
2011
2010
56.044
31.689
26.591
26.402
217.540
150.921
5.617.950
5.258.146
5.918.124
5.467.158
ABN/AMRO
ING
PASSIVA
Eigen vermogen
7)
Eigen vermogen
Het eigen vermogen is € 1.354.000. gestegen. In de paragraaf resultaatbestemming bij deze jaarrekening is
het besluit van het College van Bestuur opgenomen over de verdeling van het resultaat naar het eigen
vermogen. In 2012 zullen wij een deel van het eigen vermogen aanwenden ten behoeve van een te creëren
voorziening groot onderhoud en als egalisatie van de afschrijvingslasten van een in 2012 op te leveren
dakopbouw aan de locatie van de Koninklijke Academie. Het eigen vermogen zal hierdoor met ruim € 2 mln.
dalen.
Hieronder volgt een korte toelichting op het genomen besluit.
Aan de bestemmingsreserve huisvesting is voor de KA een bedrag van 0,8 mln. toegevoegd. Van dit bedrag is
€ 0,4 mln. bestemd om in 2012 te worden toegevoegd aan een voorziening groot onderhoud die wij willen
vormen om het onderhoud van het gebouw van de Koninklijke Academie de komende jaren verder te
optimaliseren. In 2012 wordt de dakopbouw aan de locatie Prinsessegracht (academie) opgeleverd. In 2012
zullen wij minimaal € 2 mln. van de bestemmingsreserve huisvesting aanwenden ter egalisatie van de
afschrijvingslasten van dit nieuwe deel. De rest van toevoeging is ter dekking van verbouwingen van de in 2010
aangekochte locaties.
Aan de bestemmingsreserve Leermiddelen is een bedrag van € 350.000 toegevoegd. Dit is bestemd voor de
investeringen in leermiddelen, onderhoud en aanschaf muziekinstrumenten, bij het Koninklijk Conservatorium
en leermiddelen van de Koninklijke Academie.
De bestemmingsreserve afdelingen is gevormd in verband met opbrengsten afkomstig van studenten, van
werkplaatsen en resultaten op externe projecten en dergelijke van de onderwijsafdelingen. De gelden zijn
gereserveerd voor de desbetreffende werkplaatsen en afdelingen en zullen op enig moment gebruikt worden ter
Jaarverslag 2011
pagina 84
dekking van toekomstige kosten of investeringen. In 2011 is een bedrag van € 26.000 aan deze reserve
toegevoegd.
Aan het bestemmingsfonds profileringsfonds is een bedrag van € 2.590 toegevoegd.
De algemene reserve (privaat) is met € 4.839 gedaald vanwege een negatief resultaat bereikt door de Stichting
Cursussen.
De rest van het resultaat, een bedrag van € 300.146, is toegevoegd aan de algemene reserve. Deze reserve
bepaalt voor het overgrote deel het weerstandsvermogen van de Hogeschool. Naar onze verwachting zullen we
de komende jaren iets moeten interen op ons weerstandsvermogen om aan onze kwalitatief hoogwaardig
onderwijs te kunnen blijven voldoen.
Eigen Vermogen
Algemene reserve
2011
Mutatie 2011
2010
3.158.074
300.146
2.857.928
135.200
-4.840
140.040
4.601.504
800.000
3.801.504
130.135
775.000
130.135
350.000
425.000
1.153.753
Bestemmingsreserve afdelingen
357.003
26.000
331.003
0
-120.000
120.000
1.153.753
195.102
195.102
30.000
0
30.000
117.334
117.334
10.653.105
1.351.307
9.301.798
Voorzieningen
8)
De voorziening wachtgelden 2011 is ten opzichte van 2010 ruim € 500.000 lager. Alle aanspraken op WWlasten en BWW-lasten worden jaarlijks voor 75% voorzien, afkoopkosten die verder niet leiden tot WW en BWW
verplichtingen worden voor 100% voorzien.
Stand per 31
Betalingen
Voorlopige
Totaalbedrag
Mutatie
Stand per 31 december
december 2010
2011
stand 31
aanspraken
voorziening
2011 (75% van het
december 2011
WW/BWW per 31
31 december
totaalbedrag
totaalbedrag
december 2011
2011
aanspraken)
aanspraken)
(100%)
526.675
1.804.659
(75% van het
2.237.799
959.815
1.277.984
2.273.109
De voorziening wachtgelden heeft een looptijd van 1 tot 11 jaar.
9)
Voorziening jubilea
De voorziening voor jubilea heeft betrekking op per balansdatum opgebouwde rechten , rekening houdend met
de kans op voortijdige beëindiging van het dienstverband met het personeelslid. Ultimo 2011 is de omvang van
deze voorziening € 82.759.
Stand 31 december 2010
101.121
Betalingen 2011
- 37.580
Voorlopige
Berekende
eindstand
ultimo 2011
63.541
82.759
aanspraken
Mutatie 2011
+ 19.218
10) Voorziening langdurig zieken
De voorziening langdurig zieken heeft betrekking op de verplichtingen tot het in de toekomst doorbetalen van
beloningen aan personeelsleden die op balansdatum naar verwachting blijvend geheel of gedeeltelijk niet in
staat zijn om werkzaamheden te verrichten door ziekte of arbeidsongeschiktheid. Ultimo 2011 is de omvang
van deze voorziening € 61.545.
Jaarverslag 2011
pagina 85
11) Voorziening groot onderhoud
De voorziening groot onderhoud is opgenomen om in het groot onderhoud van de gebouwen van de Koninklijke
Academie te voorzien. In 2010 is deze voorziening gevormd in verband met een grote gevelrenovatie aan een
monumentale gevel van dit gebouwen. De renovatie aan de monumentale gevel is in 2011 begonnen en zal in
2012 afgerond worden. Op basis van de aanneemsom zal de renovatie ongeveer € 1,2 mln. kosten. Door drie
externe partijen zijn toezeggingen gedaan om een bedrag van in totaal € 850.000 beschikbaar te stellen voor
deze renovatie.
Stand per 31
Betalingen in
Verplichtingen in
Te verwachten
Mutatie
Stand per 31
december 2010
2011
2011
bijdrage 2011
voorziening
december 2011
€ 550.000
€ 168.844 -
0
€ 850.000
0
€ 1.231.156
Langlopende schulden
12) Langlopende schulden
ABN/AMRO
Bedrag lening
Nieuwe
Aflossingen
Boekwaarde
Rente
Resterende
31-12-2010
Leningen 2011
2011
31-12-2011
%
looptijd
€ 5.200.000
0
€ 400.000
€ 4.800.000
4,47%
1
€ 798.277
0
€ 798.277
€0
2,39%
0
(OKF)
ABN/AMRO
unilocatie
Lening o/g OKF (ABN/AMRO voorheen Fortis) 20 jaar
Ultimo 2003 zijn de oude OKF-leningen, die voor 10 jaar aangegaan waren per ultimo 1993 in het kader van de
OKF-operatie, afgelost en vervangen door een nieuwe lineaire lening van 8.000.000, voor 20 jaar vast tegen
een rente van 4,47 %. De aflossing 2012 ad € 4.800.000 is opgenomen onder de kortlopende schulden onder
de post aflossingen leningen komend jaar. De reden hiervoor is het besluit van de HdK Den Haag om deze
lening in 2012 om te zetten in een lening bij het Ministerie van Financiën. Naar verwachting zal deze lening
rond de zomer 2012 worden omgezet.
De lening is geborgd door de Stichting Waarborgfonds HBO. Na het omzetten van deze lening zal de borging
door deze stichting niet meer van toepassing zijn. Hierdoor zal ruim voor de opheffing van deze stichting alle
langlopende leningen zijn omgezet in nieuwe langlopende leningen bij het Ministerie van Financiën.
Lening o/g Unilokatie (ABN/AMRO voorheen Fortis)
Medio 1999 is een lening van 4.537.802 (ƒ 10 miljoen) opgenomen bij de ABN/AMRO in verband met de
renovatie/nieuwbouw Koninklijke Academie. Het betreft een lineaire lening tegen een rente van 4,89 %; 10 jaar
vast met een theoretische looptijd van maximaal 30 jaar. Eind 2010 is, in verband met het vervallen van de
rentetermijn, de rente vastgezet op 2,39% voor de periode van 1 jaar. Eind december 2011 is besloten, mede
vanwege een tegenvallend aanbod van de ABN Amro, de rentevervaldatum te gebruiken deze lening in zijn
geheel bij de ABN Amro af te lossen. In het 1e kwartaal 2012 is een aanvraag ingediend voor een nieuwe
langlopende lening tegen betere voorwaarden en condities bij het Ministerie van Financiën.
Deze lening was geborgd door de Stichting Waarborgfonds HBO. De borging zal naar verwachting in 2012
leiden tot het vrijvallen van de voorziening bij deze stichting.
Kortlopende schulden
13) Kortlopende schulden
De kortlopende schulden zijn met bijna € 300.000 mln. gestegen. Deze stijging zit in hoofdzaak bij:

De te betalen boeterente in 2012 ad € 480.000 in verband met het omzetten van de langlopende
lening bij de ABN Amro naar het Ministerie van Financiën.
Een andere grote post bij de overlopende passiva betreft:

€ 750.000 vooruitontvangen baten, projecten Raak, Krachtig Meesterschap, Polifonia- en Nufficgelden
Jaarverslag 2011
pagina 86
Crediteuren
2011
2010
851.609
1.049.690
400.000
551.263
2.560.745
2.313.240
112.900
160.549
1.083.713
1.114.868
Vakantiegeld
810.000
798.000
108.843
109.053
2.416.842
1.959.912
8.344.651
8.056.576
Alle schulden hebben een looptijd korter dan één jaar behoudens een bedrag van € 361.561 schoolfonds die
een looptijd heeft van 1 tot 3 jaar.
Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen
Gelieerde rechtspersonen
De Hogeschool heeft een duurzame samenwerking met de Stichting Cursussen Koninklijke Academie van
Beeldende Kunsten, gevestigd te Den Haag.
Via deze stichting worden de zogenaamde oriëntatiecursussen aangeboden aan mensen, die zich eventueel als
student willen laten inschrijven bij de Koninklijke Academie. Deze cursussen worden op zaterdag gegeven in
het gebouw van de Koninklijke Academie. Daarnaast wordt er een post-HBO cursus gegeven, de cursus
Industriële Vormgeving.
De omvang van balans en exploitatierekening is relatief gering, respectievelijk circa € 170.000 en € 42.000. De
financiële gegevens van de stichting Cursussen zijn geconsolideerd in de jaarrekening. Het resultaat 2011
bedraagt -4.839.
Waarborgfonds
De HBO-instellingen houden een Waarborgfonds in stand, waarbij zij allen krachtens artikel 2.15 van de WHW
zijn aangesloten. Borging door het Fonds voor leningen (O.K.F.) wordt gekoppeld aan een volledig regresrecht
op de desbetreffende HBO-instelling. In verband hiermee is per ultimo 1993 een voorziening Waarborgfonds
opgebouwd ad 117.334 ( 258.570). Voor dit bedrag is een bankgarantie afgegeven. Het Waarborgfonds is
gerechtigd, indien noodzakelijk, meer op de Hogeschool te verhalen, als zijn tekorten daartoe aanleiding geven.
Daarnaast is in 1996 een bankgarantie afgegeven ten gunste van de Stichting Waarborgfonds HBO ad 145.210
( 320.000) in verband met de borgstelling van 7.260.483 ( 16 miljoen) per juli 1996 ten behoeve van de
unilokatie van de Koninklijke Academie.
Per 1 januari 2008 is de voorziening Waarborgfonds ondergebracht bij de bestemmingsfondsen.
De garantstellingen zullen in 2012 worden opgezegd. Dit in verband met het omzetten van de langlopende
leningen van de ABN Amro naar langlopende leningen, op hypothecaire basis, naar het Ministerie van Financiën.
Op 1 januari 2013 wordt deze stichting opgeheven.
Vordering op en schuld aan het Ministerie van OCW
In verband met de overgang naar budgetfinanciering per 1-1-1987 was in de balans een vordering op het
Ministerie van OCW inzake het vakantiegeld 1986 (augustus t/m december), de tegemoetkoming IZK 1986
(oktober t/m december) en de sociale lasten van december 1986 opgenomen.
De opbouw van de vordering is als volgt:
vakantiegeld
230.065
IZK
55.154
sociale lasten december
90.019
----------------375.238
==========
Jaarverslag 2011
pagina 87
In 1988 werd door het Ministerie aan de scholen opgedragen de studenten de mogelijkheid te bieden om het
collegegeld in termijnen te voldoen.
Het collegegeld werd indertijd in oktober/november geheel door het Ministerie op de rijkssubsidie ingehouden.
Deze liquiditeitsbijdrage diende om een eventueel liquiditeitstekort (of de kosten hiervan) te overbruggen. Het
betreft een bedrag van 315.420.
Omdat beide bedragen pas invorderbaar c.q. opeisbaar zijn bij discontinuïteit van de Hogeschool, is de
vordering en schuld met ingang van het jaar 2001 op 0 in de balans gezet.
Pensioenverplichtingen
De instelling heeft gebruikgemaakt van de mogelijkheid een toegezegd-pensioenregeling te verwerken als een
toegezegde-bijdrageregeling.
Dakopbouw locatie Prinsessegracht 4 KA
Eind 2011 is de HdK Den Haag een verplichting aangegaan voor het plaatsen van dakopbouw. De omvang van
deze investering bedraagt € 2,9 mln. In november is begonnen met het inrichten van de bouwplaats in de
binnentuin van het gebouw aan de Prinsessegracht. Vanuit dit bouwterrein vinden de werkzaamheden plaats
voor de dakopbouw. Met deze opbouw gaat een lang gekoesterde wens in vervulling. De opbouw vormt de 2e
etage met een totaal van 1.000 m2. De oplevering vindt plaats medio juni 2012.
Vordering op het Nationaal Restauratiefonds.
In 1998/1999 is het pand aan de Casuariestraat gerenoveerd, waarvoor door de Dienst Stedelijke Ontwikkeling
/ Ruimtelijke Ordening van de Gemeente Den Haag een subsidie is toegekend ad 52.527 (subsidiebeschikking
MZ98235 d.d. 24-05-2000). Van deze subsidie is in 2000 15.758 uitgekeerd; het resterende bedrag ad 36.769
zal per 1 juli 2015 worden uitgekeerd, op voorwaarde dat de Hogeschool het pand goed onderhoudt.
Restauratie gevel
In 2011 is een verplichting aangegaan voor ruim € 1,2 mln voor een renovatie van één van de gevels van het
gebouw van de Koninklijke Academie. De restauratie is in 2011 begonnen en wordt in 2012 afgerond. De
kosten lopen via de voorziening groot onderhoud die voor deze investering is gevormd.
Vordering op PROVINCIE
In 2010 heeft de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed een subsidie verleend van € 0,5 mln. , te besteden in
de periode 2011 t/m 2016. Deze subsidie is bedoeld als significante bijdrage aan de renovatie van de gevel
zoals vermeld bij de toelichting voorziening groot onderhoud eerder in deze jaarrekening. De subsidie zal in het
jaar 2012 door de Rijksdienst worden overgemaakt.
Vordering op Gemeente Den Haag
In 2011 heeft de Gemeente Den Haag een subsidie verleend van € 250.000. Deze subsidie is bedoeld als
significante bijdrage aan de renovatie van de gevel zoals vermeld bij de toelichting voorziening groot
onderhoud eerder in deze jaarrekening.
Vordering op TBI Fundatie
In 2011 heeft TBI Fundatie een subsidie toegezegd van € 100.000. Deze subsidie is bedoeld als significante
bijdrage aan de renovatie van de gevel zoals vermeld bij de toelichting voorziening groot onderhoud eerder in
deze jaarrekening
Beleggingsbeleid
De Hogeschool is behoudend op het gebied van beleggingen. Dit houdt in dat er niet in effecten belegd wordt
en liquide middelen uitsluitend in deposito gegeven worden aan het Ministerie van Financiën. In de regel
worden deposito’s voor een periode tussen de 3 en 6 maanden afgesloten.
Jaarverslag 2011
pagina 88
Leasecontracten.
De Hogeschool heeft de volgende leasecontracten:
< 1 jaar
-
kopieermachine (KBC)
1.941
-
kopieermachines Ricoh
20.712
-
betaalsysteem (Xafax)
457
-
Equitrac print en kopieer
-
poetsdoeken (Berendsen)
1 < 5 jaar
> 5 jaar
2.706
475
De opgegeven kosten zijn op jaarbasis per ultimo 2011.
Operational leasecontracten
< 1 jaar
-
auto (Citroën)
-
auto (Saab)
1 < 5 jaar
> 5 jaar
12.750
18.191
De verplichtingen worden op lineaire basis in de staat van baten en lasten over de looptijd van het contract
verwerkt.
Huur
De Hogeschool heeft de volgende huurovereenkomsten:
< 1 jaar
-
container (Omega)
2.274
-
container (van Vliet)
3.208
-
Xafax betaalsysteem
2.828
-
handdoeken en zeepdispensers
-
Korte Voorhout 20 Den Haag (Anna Vastgoed)
-
Herengracht 14a
1 < 5 jaar
> 5 jaar
20.400
1.433
20.407
De opgegeven kosten zijn op jaarbasis per ultimo 2011.
Toelichting op de geconsolideerde staat van baten en lasten
In 2011 is het resultaat, voor bestemming, bereikt van € 1.354.000. In de begroting 2011 werd een positief
resultaat verwacht van € 415.000.
Baten
14) Baten
Baten
2011
Rijksbijdragen
2010
25.458.370
25.246.301
3.704.287
3.735.585
Overige baten
2.655.339
2.284.142
31.817.997
31.266.028
Totaal Baten
Het totaal begrote baten 2011 is € 30,6 mln. Het verschil van ruim € 1,2 mln. is als volgt te verklaren:

De rijksbijdrage is bijna € 50.000 hoger uitgekomen.

De college- en cursusgelden zijn € 130.000 lager uitgekomen vanwege iets minder studenten en

De overige baten zijn ongeveer € 1,3 mln. hoger uitgekomen. Dit laatste vooral door:
cursisten.
o
Een aantal meerjarige subsidies zoals Raak en Krachtig Meesterschap van ± € 420.000
o
Hogere inkomsten PO/VO-scholen € 60.000
Jaarverslag 2011
o
pagina 89
Het verschil in de overige opbrengsten van ongeveer € 290.000 is verder veroorzaakt door de
nieuwe inrichting van het financieel systeem. Hierdoor zijn in de jaarrekening de eigen
bijdrage van studenten voor excursies en voor het gebruiken van materiaal en leermiddelen
als baten opgenomen. Hier staan aan de lasten zijde nagenoeg vergelijkbare bedragen
tegenover.
o
Overige onderwijs gerelateerde projecten en bijdragen in totaal € 420.000. Hieronder valt
onder andere een project met de KLM van € 30.000 en de afrekening van de gezamenlijke
projecten “DNOA” van ongeveer € 110.000.
Lasten
15)
Personele lasten
Overzicht personele lasten naar kostensoorten
(Bedragen x 1.000)
Werkelijk
2011
Begroting
2011
Werkelijk
2010
Beloning voor arbeid
bruto salarissen
vakantietoeslagen
sociale lasten
pensioenpremies
overige lasten
14.464
1.073
1.806
2.032
335
Totaal loonkosten
19.710
20.388
19.241
-42
-145
336
527
1.154
-30
-63
580
0
1.454
- 41
- 66
694
1.098
1.453
Totaal personele lasten
21.540
22.329
22.380
Onderwijzend personeel
Onderwijs ondersteunend personeel
Algemeen ondersteunend personeel
Loonkosten Specifiek
12.954
1.821
4.904
32
Caso loonkosten
19.710
20.388
19.241
-42
-145
1.154
863
-30
-63
1.454
580
- 41
- 66
1.453
1.792
1.830
1.941
3.139
21.540
22.329
22.380
Ontvangen uitkeringen
Doorberekende loonkosten
Overige personele lasten
Dotatie voorziening wachtgelden
Uitzendkrachten en overig incidenteel personeel
Ontvangen uitkeringen
Doorberekende loonkosten
Incidenteel personeel
Overige personele lasten
Totaal personele lasten
14.257
1.013
1.721
1.974
276
12.387
1.476
4.369
1.009
Het bedrag personeelslasten is per saldo bijna € 0,7 mln. lager uitgekomen dan in de begroting was voorzien.
De belangrijkste afwijking is bij het gerealiseerd bedrag personeel in loondienst. De oorzaken hiervan zijn dat
de opgenomen vacatures in de begroting in de loop van 2011 werden gerealiseerd met als zwaartepunt vanaf
het studiejaar 2011-2012. Daarnaast is in de begroting 2011 rekening gehouden met een verhoging van de
werkgeverslasten als pensioenen en overige premies. Deze verhoging heeft zich echter niet in 2011
voorgedaan. Het gemiddeld aantal fte was begroot op 274 ten opzichte van gerealiseerd 270.
Gemiddeld aantal personeelsleden
Personeel in loondienst
8989897
B
Begroot in 2011: 274 Fte.
2011
2010
270B
269,0
Jaarverslag 2011
pagina 90
Overzicht materiële lasten naar kostensoorten
Werkelijk
2011
Begroting
2011
Werkelijk
2010
745
259
460
750
505
691
745
438
377
1.464
1.946
1.560
82
440
653
148
558
100
65
250
701
100
529
109
94
246
738
89
548
243
Totaal huisvestingslasten
1.981
1.754
1.957
Overige
-
584
0
1.890
452
241
851
803
444
0
1.889
445
144
803
160
497
0
2.080
488
178
1.043
100
Totaal overige instellingslasten
4.819
3.885
4.386
Totaal materiële lasten
8.264
7.585
7.903
Afschrijvingen
gebouwen
verbouwingen/installaties
inventaris
Totaal afschrijvingen
Huisvestingslasten
huur
kosten onderhoud
energie en water
heffingen
schoonmaakkosten
overige huisvestingslasten
16)
instellingslasten
Dotatie afstudeerfonds
Administratie en beheer
Reis en verblijfkosten
Leermiddelen
Overige beheerslasten
Overige materiële lasten
Afschrijvingen
De afschrijvingen zijn in 2011 circa € 0,5 mln. lager uitgekomen. Dit is veroorzaakt door de schattingswijziging
in 2011 om het groot onderhoud niet meer als investering (afschrijving) maar direct in het resultaat op te
nemen. De investering inventaris lager uitgevallen dan vooraf verwacht. Een beperkt deel is daarnaast
doorgeschoven en begroot in 2012 en latere jaren. De bestemmingsreserves huisvesting en leermiddelen zijn
verder verhoogd om de gewenste investeringen goed te kunnen ondersteunen en een lagere afschrijvingslast in
de toekomst mogelijk te maken.
17)
Huisvestingslasten en overige instellingslasten
De huisvestingslasten zijn ongeveer € 0,2 mln. hoger uitgekomen ten opzichte van de begroting van 2011. De
oorzaak hiervoor is dat alle betalingen aan groot onderhoud 2011 zijn genomen in het resultaat en niet als
investering.
18)
Overige instellingslasten
De realisatie van de overige instellingslasten is ruim € 0,7 mln. hoger dan begroot. De oorzaken hiervoor is de
desinvestering van groot onderhoud van voor 2011 die geboekt zijn in de kosten op correcties voorgaand jaar.
Jaarverslag 2011
pagina 91
19)
Werkelijk 2011
begroting 2011
Rentebaten
67.558
15.000
werkelijk 2010
34.712
Rentelasten
-726.550
-285.000
-267.311
-658.992
- 270.000
-232.599
De rentebaten wijken af omdat een beter beleid ten aanzien van treasury is gevolgd. De rentelasten wijken af
omdat de te betalen boeterente voor de aflossing van de langlopende lening in 2011 in het resultaat is
genomen.
Accountantshonoraria
Jaarrekening en overige controles
2011
2010
96.653
86.769
Specificatie accountantshonoraria 2011
Kosten controle jaarrekening 2010
46.101
Kosten controle bekostiging 2010
9.401
Kosten controle subsidies
7.259
Fiscale advisering
2.952
Kosten controle jaarrekening 2011
30.940
Totaal 2011
96.653
De kosten controle jaarrekening 2010 betreft de eindafrekening en de kosten controle jaarrekening 2011
betreft de betaalde voorschot.
Toelichting geconsolideerde kasstroomoverzicht
Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht
bestaan uit de liquide middelen. Transacties waarbij geen instroom of uitstroom van kasmiddelen plaatsvindt,
zijn niet in het kasstroomoverzicht opgenomen. In 2011 is een positieve kasstroom van € 450.000 bereikt. Dit
is in hoofdzaak toe te schrijven aan het goede jaarresultaat.
Jaarverslag 2011
pagina 92
Jaarverslag 2011
Enkelvoudige Jaarrekening pagina 93
(ex Stichting Cursussen)


Enkelvoudige Staat van baten en lasten over 2011

Jaarverslag 2011
pagina 94
Jaarverslag 2011
pagina 95
Activa
31 december 2011
31 december 2010
Vaste activa
2.409.165
2.409.165
10.880.134
11.612.153
Verbouwingen/installaties
2.758.102
3.016.035
2.163.982
1.737.857
18.211.382
18.775.209
31.766
31.530
1.064.672
886.093
Terreinen
Gebouwen
Totaal vaste activa
Vlottende activa
Voorraden
Vorderingen
Debiteuren
20.416
41.282
1.223.798
496.148
Totaal vorderingen
2.308.887
1.423.523
Kas
56.044
31.689
ABN/AMRO
26.591
26.402
153.952
97.250
5.617.950
5.258.146
5.854.537
5.413.487
Totaal vlottende activa
8.195.189
6.868.541
26.406.571
25.643.750
Liquide Middelen
Fortis
ING
TOTAAL ACTIVA
0
Jaarverslag 2011
pagina 96
Vervolg enkelvoudige balans jaarrekening 2011
Passiva
31 december 2011
31 december 2010
Algemene reserve
3.158.074
2.857.928
4.601.504
3.801.504
Eigen Vermogen
130.135
130.135
775.000
425.000
1.153.753
1.153.753
357.003
331.003
0
120.000
195.102
195.102
117.334
117.334
30.000
30.000
10.517.905
9.161.759
Bestemmingsfonds Profileringsfonds
Voorzieningen
1.804.659
2.237.799
Voorziening jubilea
82.759
101.121
Voorziening langdurig ziek
61.545
88.105
Voorziening groot onderhoud
1.231.156
550.000
Totaal voorzieningen
3.180.119
2.977.025
Langlopende Schulden
4.400.000
4.800.000
Lening o/g unilocatie (Fortis)
0
647.014
Totaal Langlopende Schulden
4.400.000
5.447.014
Crediteuren
844.762
1.049.690
400.000
551.263
2.560.745
2.313.240
Lening o/g OKF 20 jaar (Fortis)
Kortlopende Schulden
112.900
160.549
1.083.713
1.114.868
Vakantiegeld
810.000
798.000
108.843
109.053
2.387.585
1.961.288
8.308.547
8.057.952
26.406.571
25.643.750
TOTAAL PASSIVA
Jaarverslag 2011
pagina 97
Enkelvoudige staat Baten en Lasten
Werkelijk
Begroting
Werkelijk
2011
2011
2010
Baten
25.458.370
25.409.622
3.662.512
3.851.990
3.691.365
Overige baten
2.655.339
1.337.000
2.284.142
31.776.222
30.598.612
31.221.808
22.344.944
Rijksbijdragen
Totaal Baten
25.246.301
Lasten
Personele Lasten
21.514.944
22.328.875
Afschrijvingen
1.464.221
1.945.589
1.560.114
Huisvestingslasten
1.980.645
1.754.400
1.942.288
Overige Instellingslasten
Totaal Lasten
4.798.649
3.885.225
4.384.103
29.758.458
29.914.089
30.231.450
2.017.764
684.523
990.358
Rentebaten
67.523
15.000
34.660
Rentelasten
-726.550
-285.000
-267.311
-659.027
-270.000
-232.651
1.358.736
414.523
757.707
Resultaat gewone bedrijfsvoering
Buitengewone bedrijfsvoering
Buitengewone baten
0
0
0
Buitengewone lasten
0
0
0
Resultaat buitengewone bedrijfsvoering
0
0
0
1.358.736
414.523
757.707
Exploitatiesaldo
Jaarverslag 2011
pagina 98
Bestemming exploitatiesaldo
Werkelijk
Begroting
Werkelijk
2011
2011
2010
Algemene reserve
300.146
414.523
254.707
800.000
400.000
350.000
50.000
26.000
23.000
2.590
30.000
Bestemmingsreserve Onderzoek en Innovatie
-120.000
Totaal bestemming exploitatiesaldo
1.358.736
414.523
757.707
De toelichting op de enkelvoudige jaarrekening is exact dezelfde als die van de geconsolideerde. Het verschil
tussen de geconsolideerde jaarrekening en de enkelvoudige jaarrekening is dat in de geconsolideerde
jaarrekening de Stichting Cursussen is opgenomen. Het verschil tussen de geconsolideerde balans en de
enkelvoudige
balans
is
circa
€
171.000.
Het
verschil
geconsolideerde staat van baten en lasten is € 4.800 negatief.
exploitatiesaldo
tussen
de
enkelvoudige
en
Jaarverslag 2011
pagina 99
Overige gegevens 


Jaarverslag 2011
pagina 100
Besluitenlijst van het College van Bestuur
d.d. 26 maart 2012
Aanwezig:
Jack Verduyn Lunel
Henk van der Meulen
Gerard Zanoni
- voorzitter CvB
- vice-voorzitter CvB
- controller
1. Vaststelling Jaarrekening 2011
Tijdens de bespreking van de Jaarrekening 2011 is de gepresenteerde balans en exploitatie (saldo baten en
lasten) door het College van Bestuur vastgesteld.
2. Vaststelling resultaatbestemming
De resultaatbestemming van € 1.353.897 is door het College van Bestuur als volgt vastgesteld:
Bedrag
Bestemming
€ 800.000
Huisvesting KA
€ 250.000
Leermiddelen KC
€ 100.000
Leermiddelen KA
€ 131.454
Algemene Reserve KA
€ 120.000
Algemene Reserve KC (van bestemmingsreserve vooropleidingen KC
-/- € 120.000
Bestemmingsreserve vooropleidingen KC
€ 48.692
Algemene reserve KC
€ 18.000
Afdelingen KA
€ 8.000
Werkplaatsen KA
€ 2.590
Profileringsfonds
-/- € 4.839
1.353.897
Algemene Reserve Privaat (stichting cursussen
Totaal
Verslag aldus vastgesteld,
d.d. 9 mei 2012
Jack Verduyn Lunel,
voorzitter College van Bestuur
Gerard Zanoni,
controller
Jaarverslag 2011
Geen
pagina 101
Jaarverslag 2011
pagina 102
Jaarverslag 2011
pagina 103
Jaarverslag 2011
pagina 104
Jaarverslag 2011
pagina 105
Bijlagen bij de jaarrekening -
Bijlage
1: gegevens over de rechtspersoon
-
Bijlage
2: overzicht verbonden partijen
-
Bijlage
3: specificatie posten OCW
-
Bijlage
4: totaaloverzicht materiële vaste activa
-
Bijlage
5: overzicht rijksbijdragen
-
Bijlage
6: bezoldiging bestuurders en toezichthouders / WOPT
Jaarverslag 2011
pagina 106
Jaarverslag 2011
pagina 107
Bijlage 1 bij Jaarrekening 2011
GEGEVENS OVER DE RECHTSPERSOON
Naam
Adres
Postbus 11670
2502 AR Den Haag
www.hogeschoolderkunsten.nl
BRIN-nummer
23KJ
Bevoegd-gezagnummer
30923
Koninklijke Academie/Centraal Bureau:
Bezoekadres
Prinsessegracht 4, Den Haag
Tel.
070 - 3154777
Fax
070 - 3154778
e-mail
post@kabk.nl
internetsite
www.kabk.nl
Bezoekadres
Juliana van Stolberglaan 1, Den Haag
Tel.
070 - 3151515
Fax
070 - 3151518
e-mail
info@koncon.nl
internetsite
www.koncon.nl
Contactpersoon
G.W.A. Zanoni, controller
Tel.
070 - 3154777
Fax
070 - 3154778
e-mail
g.zanoni@kabk.nl
Jaarverslag 2011
pagina 108
OVERZICHT VERBONDEN PARTIJEN
Activiteiten
Juridische vorm
Statutaire zetel
Code
Stichting Cursussen
Stichting
Den Haag
4
De aan de Hogeschool gelieerde stichting Cursussen verzorgt een niet-bekostigde oriëntatiecursus beeldende
kunsten en een 2-jarige post-HBO-opleiding Industriële Vormgeving. De opbrengsten van de cursusgelden
dekken de hiervoor gemaakte kosten. De baten en lasten zijn geconsolideerd in de jaarrekening.
Het % deelname is 100%.
De transacties in 2011 betreffen het doorbelasten van huurkosten aan de stichting Cursussen.
Eigen vermogen per 31-12-2011
Exploitatiesaldo 2011
Omzet 2011
135.200
-4.839
41.810
Verklaring art. 2:403 BW
ja
Consolidatie
ja
Jaarverslag 2011
pagina 109
Specificatie posten OCW
Langlopende vorderingen op OCW
bedrag
ontvangen
afboeking
saldo
31-12-2001
Sociale lasten
90.019
0
- 90.019
0
IZK/vakantieuitkering 1986-1987
285.219
0
- 285.219
0
------------
-----------
------------
-----------
375.238
0
- 375.238
0
De vordering is per 01-01-2001 op 0 gezet, en opgenomen bij “Niet uit de balans blijkende verplichtingen”.
Langlopende schulden aan OCW
bedrag
besteed
afboeking
saldo
31-12-2001
liquiditeitsbijdrage
315.420
0
- 315.420
De schuld is per 01-01-2001 op 0 gezet, en opgenomen bij “Niet uit de balans blijkende verplichtingen”.
0
Jaarverslag 2011
pagina 110
Vervolg bijlage 3 bij jaarrekening 2011
Geoormerkte doelsubsidies OCW
Omschrijving
Jaar
Kenmerk
Bedrag
toewijzing
Krachtig Meesterschap
2010
OND/ODB-10/47820 M
€ 510.050
Saldo
Ontvangen
1-1-2011
t/m 2011
€ 277.031
€ 408.040
Lasten 2011
Totale Kosten
Saldo 2011
31-12-2011
€ 187.040
216.040
192.000
Jaarverslag 2011
pagina 111
Bijlage 4 bij de jaarrekening 2011
Totaaloverzicht materiële vaste activa
Terreinen
Gebouwen
KC Stolberglaan 1980
KC noodgebouw 1985
KC Sonologie 1992
KA Unilocatie
KA dakopbouw in
uitvoering
KA gebouwen
Bleijenburg
Totaal gebouwen
Verbouwing/Installatie
KC verb./installaties.
KA verb./installaties.
Totaal verb./installatie
Inventaris
KC inventaris
Ka inventaris
CB inventaris
Totaal inventaris
Totaal Activa
Aanschafwaarde
Afschrijving
t/m 2010
Boekwaarde
31-12-2010
Investering
2011
2.409.165
0
2.409.165
0
8.304.345
191.088
952.685
10.777.280
0
5.228.663
191.088
558.468
3.951.670
0
3.075.682
0
394.217
6.825.607
1.362.047
45402
21.587.445
Desinv
est.
2011
Afschrijving
ex. Correct
desinvest
Correctie
afschrijving
desinvestm
Afschrijvingen
2011
Boek-waarde
31-12-2011
Afschrijvings
%
0
0
0
0
2.409.165
0
0
0
0
0
13.046
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
307.569
0
32.851
359.243
0
2.768.113
0
361.366
6.466.364
13.046
2,5
10
3,33
3,33
5,55
1.316.645
0
0
0
0
45.402
1.271.243
3,33
9.975.291
11.612.152
13.046
0
0
0
745.064
10.880.134
3.028.682
1.771.282
1.123.835
660.095
1.904.847
1.111.188
256.340
573.674
374.193
455.037
322.688
252.092
126.239
189.825
196.449
62.267
1.590.544
1.167.558
4.799.964
1.783.930
3.016.035
830.014
829.230
574.780
316.064
258.716
2.758.102
4.478.586
5.272.259
120.465
3.673.420
4.347.333
112.699
805.166
924.927
7.766
197.984
736.230
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
224.114
282.554
1.421
779.036
1.378.603
6.345
9.871.310
8.133.452
1.737.857
934.214
0
0
0
508.090
2.163.982
38.667.884
19.892.674
18.775.209
1.764.228
829.230
574.780
316.064
1.511.870
18.211.382
10
10
10/20/33,3
10/20/33,3
10/20/33,3
Jaarverslag 2011
pagina 112
Bijlage 5 bij jaarrekening 2011
Overzicht Rijksbijdragen
(bedragen x 1.000)
Totaal Rijksbijdragen
Werkelijk
2011
Begroting
2011
Werkelijk
2010
25.458
25.410
25.246
Aansluiting GEFISRijksbijdragen opgenomen in de jaarrekening
Totaal GEFIS
25.458
25.246
25.458
25.246
Wijzigingen:
Toevoeging aan geoormerkte rijksbijdrage
Actieplan Leerkracht
Totaal Rijksbijdrage in jaarrekening
Jaarverslag 2011
pagina 113
Bijlage 6 bij jaarrekening 2011
Bezoldiging bestuurders en toezichthouders
Conform Wetsvoorstel Normering Topinkomens in de publieke en semi-publieke sector (WNT)
Aandeel CvB
Aandeel KABK, KC,
Universiteit Leiden
49.129
0
6.572
3.079
19.651
0
2.629
1.231
29.477
0
3.943
1.847
2011 (WNT)
Naam
F.C. de Ruiter
Functie
Lid College van Bestuur (1 januari tot
1 mei 2011)
(0,4 fte)
Loonkosten bestanddeel

Bruto jaarsalaris

Belastbare onkostenvergoeding

Werkgeversbijdrage pensioen

Bijtelling auto
A.J.A. Verduyn Lunel
Voorzitter College van Bestuur
(0,35 fte),




Bruto jaarsalaris
Bijtelling auto
135.046
0
18.289
0
47.226
0
6.401
0
87.780
0
11.888
0
H. van der Meulen
Vice Voorzitter College van Bestuur
(0,25 fte),




Bruto jaarsalaris
Bijtelling auto
121.094
0
16.763
8.407
30.273
0
4.190
2.101
90.821
0
12.572
6.305
De omvang van de formatie die de CvB-leden tezamen besteden aan het besturen van de Hogeschool bedraagt tot 1 mei 1,0 fte, vanaf 1 mei in totaal 0,6 fte.
De toezichthouders ontvangen geen bezoldiging
Wet Openbaarmaking uit Publieke middelen gefinancierde Topinkomens
In onderstaand overzicht zijn de gegevens over 2011 opgenomen welke in het kader van de WOPT verantwoord dienen te worden. Hierbij zijn de volgende uitgangspunten
gehanteerd:
Uitkeringen i.v.m. beëindiging dienstverband worden volledig in het jaar van toekenning verantwoord
In belastbaar loon begrepen uitkeringen in verband met einde dienstverband worden afzonderlijk opgenomen onder “uitkeringen i.v.m. beëindiging dienstverband”
De door de HdK over de gehele periode tot pensionering te betalen wachtgeldkosten zouden € 173.925 resp. € 95.710 zijn ten opzichte van de in de onderstaande
tabel opgenomen bedragen
Functie
Docent
Docent
Percentage dienstverband
55%
40%
In dienst vanaf
1-8-1979
26-11-83
In dienst tot en met
31-8-2011
30-09-2011
Belastbaar loon in 2011
32.871
26.611
Voorzieningen ten behoeve van beloningen betaalbaar op termijn 2011
0
0
In 2011 toegekende uitkeringen in verband met beëindiging van het dienstverband
117.845
87.071
Jaarverslag 2010
Pagina 114
Jaarverslag 2011
pagina 115
ALGEMENE BIJLAGEN
I
Samenstelling Raad van Toezicht
II
Concerten, voorstellingen, exposities en overige projecten
III
Specificatie kengetallen studenten
IV
Specificatie kengetallen medewerkers
V
Prijzen en vermeldingen studenten, alumni en (gast)docenten
VI
Bilaterale overeenkomsten ERASMUS Levenlang Leren programma
VII
Specificatie van uitval en rendement per cohort en opleiding
Jaarverslag 2011
pagina 116
Algemene bijlage
I Samenstelling Raad van Toezicht Leden van de
Raad van Toezicht
Mr S.E. Eisma
- voorzitter - leeftijd: 62 jaar
- 2de zittingstermijn
tot 10-12-2015
Hoofdfunctie(s) en relevante nevenfuncties
ultimo 2011
Hoofdfunctie:
- Voormalig advocaat en vennoot De Brauw Blackstone Westbroek, advocaten
Nevenfuncties:
- Voorzitter Raad van Commissarissen HAL Holding N.V.
- Lid Bestuur Stichting HAL Pensioenfonds
- Lid Raad van Commissarissen Robeco Groep N.V.
Drs. W.J. Deetman
- leeftijd: 66 jaar
- afgetreden per
01-01-2012
Hoofdfunctie:
- Lid Raad van State
Nevenfuncties:
- Voorzitter Commissie-Deetman
- Voorzitter Raad van Toezicht Bronovo - Voorzitter Raad van Toezicht museum Meermanno
- Voorzitter Raad van Toezicht Huis voor democratie en rechtsstaat
- Lid Raad van Toezicht Hogere Hotelschool Den Haag
- Bestuurslid Innovatie Netwerk op het gebied van agro, groen en voeding
- Bestuurslid Stichting Postacademische Medische cursussen te Indonesië
Drs. J.C.M. Schönfeld
- leeftijd: 62 jaar
- eerste zittingstermijn
tot 16-06-2012
Hoofdfunctie:
- Voormalig Chief Financial Officer en vice-voorzitter Raad van Bestuur Stork B.V.
(2001-2008)
Nevenfuncties:
- Lid Raad van Toezicht Technische Universiteit, Delft
- Lid Raad van Commissarissen van S & B Industrial Minerals Sa, Athens, Greece
- Lid Raad van Commissarissen van Brunel International N.V.
- Lid Raad van Commissarissen van Arcadis N.V.
Hoofdfunctie:
- Onafhankelijk consultant voor Mode, Vormgeving en Educatie
- Voormalig directeur en lid College van Bestuur Design Academy Eindhoven
- Voormalig directeur Amsterdam Fashion Institute (Hogeschool van Amsterdam)
Nevenfuncties:
- Voorzitter Raad van Toezicht Young Designers and Industry
- Voorzitter Raad van Toezicht Design Den Haag Foundation
- Lid Raad van Toezicht Droog Design Foundation
- Lid Raad van Toezicht Stichting Mommerskwartier, Textiel Museum Tilburg
- Lid Raad van Toezicht Foundation What Design Can Do
- Lid Raad van Advies Rijksacademie Amsterdam
Mw. E. in ’t Hout
- leeftijd: 60 jaar
tot 01-12-2013
Jhr. Ir. C.J.A.
Reigersman
- leeftijd: 66 jaar
tot 01-12-2013
J.L.M. Zoet
- leeftijd: 53 jaar
tot 01-12-2013
- Voormalig voorzitter Raad van Bestuur Hollandsche Beton Groep N.V., vicevoorzitter Raad van Bestuur Dragados S.A. (Madrid) en Koninklijke BAM Groep N.V.
Nevenfuncties:
- Arbiter bij de Raad van Arbitrage van de Bouw
- Arbiter bij het Nederlands Arbitrage Instituut
- Lid van de Raad van Toezicht van de Stichting Bevordering Integriteit in de Bouw
- Voorzitter van het bestuur van de Koninklijke Haagse Woningvereniging van 1854
- Voorzitter van het bestuur van de Stichting van Wassenaer Concours
- Bestuurslid van de Stichting Exploitatie Pulchri
Hoofdfunctie:
- Directeur Rotterdamse Schouwburg
Nevenfuncties:
- Bestuursvoorzitter Stichting Opera Rotterdam
- Bestuurslid Stichting Productiehuis Rotterdam
- Bestuurslid Stichting De (Internationale) Keuze
- Secretaris/penningmeester Stichting Rotterdam Circusstad
- Secretaris Vereniging Verenigd Schouwburgplein
- Bestuurslid Stichting Veenfabriek
- Bestuurslid Stichting Mickery Memorial
- Lid Raad van Toezicht Toneelgroep Amsterdam
- Adviseur Stichting De Warme Winkel
Jaarverslag 2011
pagina 117
Algemene bijlage
II Concerten, voorstellingen, exposities en overige projecten Beeldende kunst en vormgeving
Een bloemlezing van tentoonstellingen, projecten en kunstmanifestaties die naast de talrijke reguliere
activiteiten w.o. de open dag en de openbare jaarlijkse eindexamententoonstelling in de Academie en de regio
hebben plaatsgevonden.
Exposities
‘STORING’
Van 7 t/m 14 januari 2011 presenteerden de 3e jaars fotografiestudenten hun werk in de groepsexpositie
'STORING'. Er is gewerkt met het thema “werk en arbeid in tijden van crisis”. Zowel mode-, reclame-,
reportage- als documentaire- otografie waren vertegenwoordigd.
‘Il Salone del Mobile, Milaan’
De KABK presenteerde zich in 2011 voor de vierde keer tijdens de internationale meubelbeurs in Milaan.
Studenten en alumni van de studies ArtScience, Grafisch Ontwerpen, Interieurarchitectuur en Meubelontwerp
en Textiel en Mode presenteerden de uitkomsten van hun artistiek onderzoek onder de titel 'Nano en Giga'.
‘Passie en Ruimte’
Na dertig jaar docent Beeldhouwen te zijn geweest aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten
(KABK) te Den Haag, nam kunstenaar en beeldhouwer Geer Steyn afscheid. In het kader van dit afscheid
organiseerde de KABK de tentoonstelling Passie en Ruimte in de galerie van de KABK van 10 mei tot en met 27
mei 2011.
Modeshow
De Textiel en Mode studenten lieten hun bijzondere en vooral hedendaagse visie op modeontwerpen zien
tijdens de jaarlijkse modeshow. De modeshow vond plaats in het atrium van het stadhuis in Den Haag.
Aansluitend vond het textiel- en modeparcours plaats door de binnenstad van Den Haag.
De eindexamenexpositie 2011
De eindexamenexpositie van de KABK toonde werken van de circa 200 studenten die in 2011 afstudeerden.
‘Legends inspire new icons’
Zestig jaar geleden ging de eerste opleiding voor industriële vormgeving in Nederland van start, aan de
Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten. Studenten werkten aan de tentoonstelling ‘Legends inspire new
icons’ die een weergave geeft van het 60-jarig bestaan van de Post Graduate Industrial Design. De
tentoonstelling vond plaats van 4 tot en met 24 november 2011.
Best of Graduates 2011
Van 13 augustus tot 3 september 2011 vond de tentoonstelling Best of Graduates 2011 plaats in Galerie Ron
Mandos, Amsterdam. Hieraan namen maar liefst vijf afstudeerders van de Koninklijke Academie van Beeldende
Kunsten deel: Puck Verkade (Beeldende Kunst), Guido van der Linden (Beeldende Kunst), Lisanne Hoogerwerf
(Beeldende Kunst), Anne Forest (Beeldende Kunst) en Ferenc Molnar (Fotografie).
Mode en Kunst
Lotte Mostert, alumna Mode (2011) aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten, presenteerde één van
haar afstudeerwerken in de tentoonstelling Mode en Kunst die van 3 september 2011 tot en met 8 januari 2012
in het Gemeentemuseum Den Haag te bezoeken was.
PULSE contemporary art fair, New York
Alumna Birgit Verwer (2010) liet tijdens de PULSE contemporary art fair in New York vier van haar nieuwe
werken zien. Ook KABK alumnus Jan Wattjes presenteerde hier werk in maart 2011.
Het Kunstlab
Van 27 oktober tot en met 13 november 2011 was in de galerie van het Leids Universitair Medisch Centrum
(LUMC) de tentoonstelling Het Kunstlab te zien. Xandra van der Eijk, Jelle Goossens, Ivan Henriques, Hadas
Hinkis, Aki Takeda en Yerry Ydema toonden installaties waarmee zij in 2011 afstudeerden aan de opleiding
ArtScience.
Résidence de la Mode
KABK alumni namen deel aan de 3e editie van Résidence de la Mode, een twee weken durend
modepublieksevenement in Den Haag. Deelnemers waren Annemarije van Harten, Lidewij Corstiaans, Marije de
Haan, Nicolaas Hein, Sara Vrugt en Tessa Wagenvoort; allen afgestudeerd in de richting Mode & Textiel van de
KABK.
Jaarverslag 2011
pagina 118
TodaysArt festival
De afdeling IMD van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten was te vinden in een glazen huis bij het
TodaysArt festival in Den Haag op 23 en 24 september. Bij de IMD EHBO post konden artistiekelingen terecht
met hun creatieve problemen en gedachten. Ook de School voor Jong Talent en Grafisch Ontwerpen waren
aanwezig bij TodaysArt festival.
Ontwerp relatiegeschenk gemeente Den Haag
Studenten Beeldende Kunst en Industrial Design ontwierpen een nieuw relatiegeschenk voor de gemeente Den
Haag. Student Industrial Design Yassine Salihine won de eerste prijs.
One Nest Stand Epigonism Rules
Vijftien derdejaars Beeldende Kunst studenten deden mee aan de One Nest Stand Epigonism Rules in NEST Den
Haag.
Lezingen
Studium Generale: I am in your system
6-1-2011 tot en met 31-3-2011
De lezingen van Studium Generale hadden dit keer als thema: I am in your system. Over systemen in de kunst.
Notaties, encyclopedieën, lijstjes, archieven, regels, schema's en plattegronden.
Interieurarchitectuur en Meubelontwerpen
De bacheloropleiding Interieurarchitectuur en Meubelontwerpen van de KABK organiseerde in het schooljaar
2011-2012 18 lezingen met professionals uit het vakgebied. Onder meer ontwerper Wim Crouwel, architect
Cees Dam en ontwerper Roel van der Palen kwamen aan het woord.
Evenementen
Tales of a city: a graphic journey into The Hague
7 maart tot en met 25 maart 2011
De afdeling Grafisch Ontwerpen van de KABK nam deel aan het internationale Erasmus kunstproject 'Tales of a
city'. Het project waarin Marmara University Istanbul, het Sint Lucas uit Antwerpen en de KABK deelnamen,
vond in 2011 plaats in Den Haag.
Polished/Unpolished
11 april tot en met 17 april
Een groep Grafisch Ontwerpen Studenten van de KABK deed onderzoek naar de Poolse visuele cultuur en
maakte nieuwe typografische oplossingen voor de identiteit van het gehele land. Het project omvatte een serie
lezingen en een intensieve studiereis naar Wroclaw en Krakow.
Festival Nieuwe Vragen / New Questions
29 augustus 2011
Ter gelegenheid van de opening van het academisch jaar vond het festival Nieuwe Vragen/New Questions
plaats. Dit festival rond het thema ‘onderzoek in de kunst’ was een onderdeel van het studieprogramma voor
alle KABK-studenten.
Muziek en dans
Een bloemlezing van concerten, uitvoeringen en festivals die naast de talrijke reguliere voorspeelavonden,
lunchconcerten en masterclasses in het Conservatorium en de regio hebben plaatsgevonden.
Muzikale Strippenkaart
De Muzikale Strippenkaart werd in het seizoen 2010/2011 voor het eerst geïntroduceerd toen de nieuwe
Master specialisatie Orkestspel van start ging. Deze master wordt in samenwerking met het Residentie
Orkest gezamenlijk ontwikkeld waarbij gestreefd wordt om de aansluiting van de conservatoriumopleiding op
de beroepspraktijk van het symfonieorkest te verbeteren. Om dit doel te verwezenlijken stegen de hoeveelheid
concerten van het symfonie orkest KC en ontstond de serie Middagconcerten van het Symfonie Orkest KC. Deze
serie is een bundeling van vijf of zes korte concerten waar een beloning aan hangt. Bij ieder bezoek aan een
concert krijgt de bezoeker een knipje in de Muzikale Strippenkaart, bezoekt iemand vier van de zes concerten
dan ontvangt hij een vrijkaartje voor het concert van het Residentie Orkest. In het seizoen 2011/2012 werd de
Muzikale Strippenkaart wegens groot succes, wederom ingezet om het publiek kennis te laten maken met de
wonderen van de klassieke muziek.
Festival Waanzinnige Vrouwen
Het begin van de lente werd op een zestal Haagse podia ingezet met de vraag hoe het nou zit tussen man en
vrouw? Van 24 t/m 27 maart stond het mannelijk tekort om vrouwen te begrijpen en de vrouw die zich door
mannen onbegrepen voelt, centraal in het muzikale festival Waanzinnige Vrouwen. Maar liefst acht
Jaarverslag 2011
pagina 119
voorstellingen en concerten belichtte dit thema, bezongen door honderden kelen in de Gurrelieder van
Schönberg of subtiel in kleinschalig muziektheater en lichtvoetige opera's.
Den Haag heeft een naam op te houden als het gaat om actuele kunstuitingen. Vooral in de muziek geldt deze
stad als een broedplaats van vernieuwing en experiment. Door bundeling van het muzikale toptalent dat nog
studeerde aan het Koninklijk Conservatorium of reeds was afgestudeerd, en de samenwerking met diverse
Haagse podia kreeg Den Haag er een spraakmakend festival bij.
Producties van de Dutch National Opera Academy
In 2011 bracht de Dutch National Opera Academy maar liefst drie producties ten tonele. In januari werd onder
regie van Javier López Piñón de opera L’Elisir d’amore van Gaetano Donizetti zes keer in de Kees van
Baarenzaal opgevoerd. Het symfonie orkest van het Conservatorium van Amsterdam stond onder leiding van
Kenneth Montgomery.
De double bill opera van Poulence in samenwerking met het Residentie Orkest en dirigent Bas Wiegers was
tevens onderdeel het Festival Waanzinnige Vrouwen. In Les Mamelles de Tiresias heeft Thérèse genoeg van het
leven als onderdanige echtgenote, prikt haar borsten lek en begint een succesvolle campagne tegen
kindergeboorte, deze komische opera stond in schril contrast met de serieuze tegenhanger, La voix humaine,
waar een vrouw met haar ex-geliefde een laatste telefoongesprek voert. Genoeg waanzin dat terecht een plekje
in het festival kreeg.
De DNOA streek voor de derde productie neer in Apeldoorn, de thuisbasis van het Nederlandse Orkest- en
Ensemble-Academie (NJO) om gezamenlijk de productie Il Signor Bruschino, een vroege opera buffo van
Gioachino Rossini op te voeren. Het orkest stond onder leiding van Richard Egarr en Floris Visser verzorgde de
regie. Met deze opera werd niet alleen Nederland aangedaan, maar ook het Duitse Berlijn.
Gurrelieder - Schönberg
Drie keer werd dit enorme project in maart 2011 ten gehore gebracht, in de Doelen Rotterdam, in het
Muziekgebouw Frits Philips Eindhoven en in de Dr. Anton Philipszaal Den Haag en drie keer speelden de jonge
musici en de ervaren professionals in een uitverkochte zaal. Met een orkest van minimaal honderdvijftig musici,
drie mannenkoren, een achtstemmig gemengd koor, vijf solisten en een spreekstem is dit een werk dat qua
omvang zijn gelijke niet kent. Voor de jonge musici van het Koninklijk Conservatorium en Codarts Rotterdam
werd dit project een vormende ervaring: de gigantische bezetting, de dynamiek van de samenwerking, de
nabijheid van grote zangers, de bezielende dirigent Reinbert de Leeuw en dit zinderende stuk, uit een
brandpunt van de muziekgeschiedenis. Voor dirigent en Schönberg specialist Reinbert de Leeuw werd de
uitvoering van de Gurrelieder de vervulling van een lang gekoesterde wens. Met het project de Gurrelieder
werkten het Rotterdamse conservatorium Codarts en het Koninklijk Conservatorium voor de tweede keer
samen.
Spring Festival van de Compositieafdeling
Van 16 t/m 21 april vond het jaarlijkse Spring Festival weer plaats. Het festival van de afdeling Compositie
waarin studenten overdag en ‘s avonds hun eigen werken, die van de docenten en van eventuele gasten
presenteren in de vorm van concerten, workshops en lezingen. Een breed spectrum kwam aan bod:
kamermuziek, stukken voor groot ensemble, live elektronica, video, performances en muziektheater. Tijdens de
editie van 2011 traden een grote hoeveelheid KC ensembles en solisten op waaronder optredens van bevriende
ensembles als Asko|Schönberg, Ensemble Klang en muziektheater van de Ligeti Academy.
Het Ensemble Royaal, dat vijftien jaar geleden werd opgericht vanuit de afdeling Compositie en zich heeft
gespecialiseerd in meesterwerken uit de 20ste eeuw, brachten een opmerkelijk programma in het kader van
het ‘Mahler in Den Haag’ festival. Voor deze gelegenheid werden o.l.v. compositiedocent Diderik Wagenaar
verschillende jeugdliederen van Mahler bewerkt door de compositiestudenten. Het programma werd
gecompleteerd met de prachtige bewerking die (oud KC student) dirigent/componist Reinbert de Leeuw maakte
van Anton von Webern’s Passacaglia.
T.I.M.E eindvoorstelling
Op donderdag 28 april ging de eerste voorstelling van de nieuwe Master Muziektheater T.I.M.E. van het
Koninklijk Conservatorium en de Veenfabriek in première. Op het podium van Theater aan het Spui sloot een
tiental studenten dit studiejaar af met de productie Medea Materiaal, die daarna op tournee ging naar zes
andere theaterzalen in Nederland. De studenten werkten eigen verhaallijnen uit op een gegeven thema of
onderwerp. In 2011 stond de Griekse tragedie Medea van Euripides centraal. Tien studenten van T.I.M.E.
storten zich op dit tijdloze verhaal, ieder vanuit een eigen discipline. Muziek, spel, beeldende kunst en poëzie
werden hierin verenigd.
Het Saariaho Festival
Direct na de zomervakantie stond van 6 t/m 8 oktober de Finse componiste Kaija Saariaho centraal in het
Saariaho Festival. Een driedaags festival waarbinnen al haar grote werken gespeeld werden door initiatiefnemer
het New European Ensemble (alumni KC) het Residentie Orkest, musici van de NJO Summer Academy en het
Koninklijk Conservatorium. Saariaho zelf was voor het eerst in Den Haag en vervulde een prominente rol
tijdens masterclasses, workshops in het Koninklijk Conservatorium.
Kaija Saariaho wordt gezien een als van de belangrijkste en veelzijdige componisten van dit moment. Haar
werken staan op het repertoire van de grootste solisten, orkesten en operahuizen. De rauwe Scandinavische
natuur, fenomenen zoals de spectaculaire noorderlichten en kristallen, poëzie en oude mythologie vormen de
inspiratie voor haar mystieke klankwereld. Bronnen waaruit ze muzikale werelden tot leven wekt en actuele
vragen aan het licht brengt door te schilderen met verrassende nieuwe klanken.
Jaarverslag 2011
pagina 120
De oktober editie van Festival Dag in de Branding, waar het Koninklijk Conservatorium mede partner in is, viel
samen met het Saariaho Festival.
Listz Festival
Van 21 tot en met 25 november 2011 stond het Koninklijk Conservatorium (KC) helemaal in het teken van het
festival Love for Liszt. Ter ere van het Liszt-jaar (viering van de geboorte van Franz Liszt 200 jaar geleden)
organiseerde het KC een week lang concerten, masterclasses en lezingen om het werk en het leven van de
componist en pianist Franz Liszt te vieren. Naast studenten, docenten en alumni waren Igor Roma en Roberta
Alexander aanwezig om hun kennis aan de studenten over te brengen. Het Liszt-jaar was alom aanleiding voor
activiteiten zoals concoursen en festivals, vaak onder de naam Lisztomania - de titel van de film uit 1975 die
slaat op de hype die Liszt veroorzaakte onder het vrouwelijke publiek in zijn tijd. Twee eeuwen na de geboorte
van Liszt is dit echter een erg beperkt beeld van de veelzijdige componist die als uitvoerend musicus in een
revolutionaire tijd leefde.
Het KC dook met dit festival de diepte in en wilde zo een totaalbeeld geven van Franz Liszt. Hoe zag het leven
van de componerende pianovirtuoos er uit? Wat inspireerde hem? Hoe verhoudt zijn muziek zich tot die van
zijn tijdgenoten? Dit zijn allemaal vragen die beantwoord werden tijdens verschillende concertlezingen en het
symposium op vrijdag. Men kon genieten van mooie concerten van onder andere Igor Roma en het Symfonie
Orkest KC en zoeken naar de diepere lagen in de muziek op tijdens de masterclasses van Igor Roma en Roberta
Alexander. Het festival werd afgesloten met een marathonconcert. In het hart van het festival besteedden we
aandacht aan het leven en werk van de grote afwezige, Rian de Waal.
Docenten, gastdocenten en oud-docenten, meesters van buiten, het Symfonie Orkest KC, zangers en pianisten,
studenten van het Koninklijk Conservatorium en alumni werkten samen aan dit festival.
Masterclass met European Union Baroque Orchestra (EUBO)
Alexis Kossenko, fluit
The European Union Baroque Orchestra is een orkest dat in wisselende samenstelling op projectbasis door
Europa toert. De succesformule van deze groep is de creatieve leiding en programmering en de deelname van
vele landen waar Oude Muziek inmiddels op hoog niveau wordt onderwezen. Het Koninklijk Conservatorium is
een vaste leverancier van het orkest en was daarom verheugd om in samenwerking met Musica Antica da
Camera deze unieke masterclass te mogen aanbieden. Wanneer zit er nu een heel orkest op het podium bij een
masterclass? De bezielende leiding van fluitist Alexis Kossenko staat telkens weer garant voor een frisse en
nieuwe kijk op oud repertoire.
Deze masterclass kwam tot stand in samenwerking met Stichting Musica Antica da Camera, en met steun van
de Europese Commissie, Fonds Podiumkunsten en Gemeente Den Haag.
Jaarverslag 2011
pagina 121
Algemene bijlage
III Specificatie kengetallen studenten In onderstaande tabellen zijn de studentengegevens per faculteit gespecificeerd.
Autonome Beeldende Kunst en Vormgeving
Master Type and Media/Interior Architecture
Ingeschreven per 31 december:
a. Bachelor voltijd
b. Bachelor deeltijd
c. Master Type and Media en (per 2011) Interior
Architecture
Instroom:
Totaal aantal instromende studenten HBO
a. instroom propedeuse voltijd
b. instroom propedeuse deeltijd
c. instroom overige leerjaren
- waarvan in totaal van buitenlandse nationaliteit
06
07
1025
746
270
9
07 08
08 09
1033 1001
776 759
246 230
11
12
09
10
1047
806
230
11
10
11
996
788
196
12
11
12
960
764
178
18
275
219
29
27
63
307
235
48
24
47
310
227
52
31
52
310
229
50
31
57
347
248
65
34
77
309
238
45
26
56
133
45
107
31
146
38
130
41
125
39
114
36
142
35
141
51
154
22
120
29
06
07
07
08
08
09
09
10
10
11
11
12
787
585
202
772
564
208
739
540
199
757
547
210
771
534
237
745
498
247
178
155
149
153
145
125
205
182
174
171
157
138
127
119
104
111
87
87
42
39
38
49
63
65
28
66
41
35
57
48
30
53
40
36
56
36
47
70
46
49
51
38
148
130
130
139
131
juli 2012
76
87
85
90
93
juli 2012
72
3
69
81
nvt
nvt
49
nvt
nvt
50
nvt
nvt
38
nvt
nvt
juli 2012
nvt
nvt
06
07
15
07
08
10
08
09
15
09
10
15
10
11
16
11
12
15
Instroom:
Aantal instromende studenten HBO
8
5
8
8
10
7
Uitstroom:
Aantal geslaagden einddiploma
Aantal studiestakers
8
2
2
1
6
2
6
3
5
3
juli 2012
juli 2012
Uitstroom:
Aantal geslaagden einddiploma voltijd
Aantal geslaagden einddiploma deeltijd
Aantal studiestakers voltijd
Aantal studiestakers deeltijd
In‐ en uitstroom: tijdens studiejaar van 1‐9 t/m 31‐8 Muziek
Docent Muziek
Master Muziek/Sonologie/Opera
Ingeschreven studenten HBO per 31 december
a. Bachelor Muziek en Docent Muziek
b. Masteropleidingen
Instroom/doorstroom
Instroom HBO Bachelor Muziek en Docent Muziek,
eerste studiejaar
Instroom HBO Bachelor en Docent Muziek, alle
studiejaren
- waarvan buitenlandse nationaliteit
Instroom Master Muziek/Sonologie/Opera (excl.
doorstroom uit Bachelor en Docent Muziek)
Doorstroom uit Bachelor en Docent Muziek
Uitstroom
Totaal aantal geslaagden einddiploma Bachelor Muziek
en Docent Muziek
Totaal aantal geslaagden Master Muziek/Sonologie/
Opera
Aantal Studiestakers
- met certificaat
- zonder certificaat
Dans
Ingeschreven studenten HBO-afdeling
juli
juli
juli
juli
2012
2012
2012
2012
Jaarverslag 2011
pagina 122
Jaarverslag 2011
pagina 123
Algemene bijlage
IV Specificatie kengetallen medewerkers Salarisstructuur faculteiten
Schaal Aantal m v totaal m 1 0 0 0 2 0 0 0 3 0 0 0 4 4 1 5 5 4 2 6 6 3 3 6 7 4 3 7 8 13 8 21 9 4 3 7 10 4 4 8 11 38 36 74 12 58 27 85 13 7 4 11 14 1 0 1 15 1 1 2 16 0 0 0 17 0 0 0 18 1 0 1 142 92 234 Fte v 0.00
0.00
0.00
4.00
3.61
2.20
2.18
7.14
2.56
1.66
8.51
18.92
4.46
1.00
0.20
0.00
0.00
0.60
57.04
totaal 0.00
0.00
0.00
1.00
1.66
1.40
1.22
4.22
2.70
1.47
7.71
7.15
2.55
0.00
0.80
0.00
0.00
0.00
31.88
0.00
0.00
0.00
5.00
5.27
3.60
3.40
11.36
5.26
3.13
16.22
26.07
7.01
1.00
1.00
0.00
0.00
0.60
88.92
KoninklijkConservatoriumenInterfaculteitSchoolvoorJongTalent
Schaal Aantal m v totaal m 1 0 0 0 2 0 0 0 3 0 0 0 4 8 2 10 5 1 3 4 6 4 3 7 7 4 3 7 8 5 10 15 9 8 21 29 10 6 12 18 11 46 30 76 12 118 50 168 13 10 5 15 14 2 2 4 15 2 0 2 16 0 0 0 17 1 0 1 18 0 0 0 215 141 356 Fte v 0.00
0.00
0.00
6.42
1.00
2.64
3.28
4.53
5.24
2.74
13.12
46.60
7.66
2.00
0.70
0.00
0.70
0.00
96.63
totaal 0.00
0.00
0.00
2.71
2.93
0.84
2.89
5.31
8.02
7.86
12.12
20.92
4.09
2.00
0.00
0.00
0.00
0.00
69.69
0.00
0.00
0.00
9.13
3.93
3.48
6.17
9.84
13.26
10.60
25.24
67.52
11.75
4.00
0.70
0.00
0.70
0.00
166.32
Jaarverslag 2011
pagina 124
INTERFACULTEIT ARTSCIENCE
Schaal m 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 5 1 0 0 0 0 0 8 Aantal v totaal 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 2 Fte m 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 3 5 1 0 0 0 0 0 10 v 0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.81
2.13
0.80
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
3.74
totaal 0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.50
0.00
0.00
0.38
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.88
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.50
0.00
0.00
1.19
2.13
0.80
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
4.62
CENTRAAL BUREAU
Schaal m 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 1 1 1 0 0 0 1 6 Aantal v totaal m 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2 0 1 1 2 0 0 0 0 0 1 1 2 0 1 0 0 0 0 0 0 0 1 4 10 Fte v 0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
1.00
1.00
0.20
0.00
0.50
1.00
1.00
0.00
0.00
0.30
1.40
6.40
totaal 0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
1.74
0.70
0.60
0.00
0.00
0.06
0.90
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
4.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
1.74
1.70
1.60
0.20
0.00
0.56
1.90
1.00
0.00
0.00
0.30
1.40
10.40
Jaarverslag 2011
pagina 125
Algemene bijlage
V Prijzen en vermeldingen studenten, alumni en (gast)docenten KONINKLIJKE ACADEMIE
STUDENTEN
Autonome beeldende kunst
Puck Verkade: winnares van de Academieprijs en de Stroom Aanmoedigingsprijs 2011.
Voorgedragen voor ‘the best of graduates 2011’ RonMandos Gallery: Anne Forest, Guido van der Linden,
Lisanne Hoogerwerf en Puck Verkade.
Fotografie
Steenbergen Stipendium: genomineerd: Pieter van den Boogert, Guus Kaandorp Raoul de Lange
Fotoacademy Award, genomineerden: Gwendolyn Kasberry, Adrian Woods, ADidi, Marlous van der Sloot, Malou
Tan
Prijs Elle: Adrian Woods
Afdelingsprijs Afdeling Fotografie: Guus Kaandorp
Scriptieprijs KABK: genomineerden: Aline Baggio, Guus Kaandorp; winnaar:Aline Baggio
Schuitema Prijs: Raoul de Lange
Tent Award: Willem Sluyterman van Loo
AVAF (Award voor modefotografie en styling): Jasper Abels
New York: Best 30 photobooks past decade; nominated: Florian van Roekel
Grafisch Ontwerpen
De ontwerpwedstrijd Nederland Leest, Nederland Ontwerpt is in 2011 gewonnen door Liz Klaver, studente
Grafisch Ontwerpen.
Achttien studenten hebben deelgenomen aan de ontwerpwedstrijd ‘Door tijd en ruimte’ en maakten een
ontwerp voor de fractiekamers van de Eerste Kamer. Richard Wendling, deeltijdstudent Grafisch Ontwerpen aan
de KABK, heeft daarbij de eerste prijs gewonnen.
Duco Volker, winnaar pitchwedstrijd ‘ondernemingsplan schrijven’; overhandigd door wethouder Cultuur,
Binnenstad en Internationaal van de Gemeente Den Haag
DOCENTEN/ALUMNI
André Kruysen, docent sculptuur, heeft de Ouborgprijs gewonnen. De Ouborgprijs is een oeuvreprijs voor
Haagse beeldend kunstenaars en werd uitgereikt op zaterdag 26 november 2011 in het Gemeentemuseum in
Den Haag. Daarna startte ook een tentoonstelling van Kruysen in de projectruimte van het Gemeentemuseum
en werd een publicatie over het werk van Kruysen overhandigd.
Alumni Evi Vingerling, Femmy Otten, Jan Wattjes en Niels Broszat zijn genomineerd voor de Koninklijke Prijs
voor Vrije Schilderkunst.
Alumni Nika Neelova en Inez de Coo zijn opgenomen in de Saatchi collectie.
Alumnus autonome beeldende kunst (2010) Rik Smits werd genomineerd voor de Lecturis Award 2011.
Alumnus Beeldende Kunst (1993) Marcel van Eeden heeft de Drawing Prize 2011 van de Daniel&Florence
Guerlain Contemporary Art Foundation ontvangen. Hij woont en werkt in Den Haag, Zurich en Berlijn.
Alumna Fotografie (2003) Gwenneth Boelens geselecteerd voor Prix de Rome. De Prix de Rome is de oudste en
meest genereuze prijs voor jonge kunstenaars en architecten (tot 35 jaar) in Nederland. De prijs werd in 1808
ingesteld door koning Lodewijk Napoleon.
Alumnus Fotografie Henk Wildschut, documentair fotograaf heeft de Dutch Doc Award 2011 ontvangen voor zijn
project Shelter. De prijs werd uitgereikt door Ronald Plasterk, oud-minister van Cultuur, tijdens de Dutch Doc
Days, een nieuw festival over documentaire fotografie.
Jaarverslag 2011
pagina 126
Alumni fotografie (2011) Pieter van den Boogert, Guus Kaandorp en Raoul de Lange, alle drie alumni Fotografie
(2011) zijn genomineerd voor het Steenbergen Stipendium voor Fotografie. Raoul de Lange won zowel het
Stipendium en de publieksprijs voor zijn werk ‘Mug shots’.
Alumnus Grafisch Ontwerpen (2008) Rob van den Nieuwenhuizen ontwierp het boek ‘Betsabeé Romero, Cars
and Traces’, uitgegeven door KIT Publishers en behorende bij een tentoonstelling in het Tropenmuseum. Zijn
ontwerp werd in juni 2011 uit 376 inzendingen verkozen tot één van de Best Verzorgde Boeken van 2010.
Alumni Grafisch Ontwerpen (2011) Laura Elprama en Frederic Brodbeck hebben de gedeelde 2e prijs
gewonnen van de Studentenprijs Grafisch Ontwerpen 2011. Jing Foon Yu, ook alumnus, was één van de zes
genomineerden.
Alumnus Interieurarchitectuur en Meubelontwerpen (2011) Thomas Heyer is een van de winnaars van de BNIprijs 2011. Thomas Heyer deelde de prijs met Desmond Ninaber van Eijben van de AKV|St. Joost in Breda.
Volgens de jury zijn Thomas en Desmond aan elkaar gewaagd. Niet alleen hun deskundigheid en talent zorgden
voor een gedeelde eerste plaats, ook hun verschillende benadering van de interieurarchitectuur. Dit illustreerde
het brede spectrum van het vak en dat je als succesvol interieurarchitect van vele markten thuis moet zijn.
De Make & Mold stool van Meubelontwerp alumnus (2011) Rutger de Regt is genomineerd voor de Thonet Mart
Stam prijs. De Make & Mold stool van Rutger de Regt is een zwartgrijze stoel van gerecycleerd polipropyleen
waarvan de vorm en de details ontstaan in een steeds weer anders verlopend productieproces.
Alumni Mode Esther Boskaljon en Nicolaas Hein en alumnus Interieurarchitectuur Thomas Heyer (2011) hebben
alledrie de beurs voor Toptalent 2011 t.w.v. 20.000 euro gewonnen. Op vrijdag 7 oktober 2011 reikte
wethouder Kool van de gemeente Den Haag de beurs uit in de Caballero Fabriek in Den Haag.
Tijdens de grootste grafiekbiënnale van Canada is bekend gemaakt dat KABK Oriëntatiecursus docente en
voormalig KABK-studente Saskia Jetten naast de toekenning van de 'Prix Banque Nationale Groupe financier du
Biennale d'estampe contemporaine de Trois Riviéres' ook gelauwerd is met een 'residency prize'.
Alumnus Post Graduate Industrial Design (2008) Patrick Belli heeft de Interior Innovation Award ontvangen
voor de fauteuil Sella. Sella werd tijdens de Internationale Möbelmesse in Keulen 2011 gelanceerd door Leolux.
STUDENTEN
Jazz
Tom van der Zaal, saxofoon: Leidse Jazz Award, publieksprijs.
Klassiek
Leo Svisrsky, student piano: Lisztprijs voor beste vertolking van verplicht pianowerk Schubert/Liszt.
Emmy Storms, student viool, ontving vioolbeurs van het Kersjesfonds.
Het duo Maria Fiselier (mezzo-sopraan) en Iris Hond (piano) won de publieksprijs van het Grachtenfestival
Conservatorium Concours 2011.
Omán Kaminsky, student klassiek gitaar, won het Scharpach Gitaarconcours 2011.
Zang
Mateja Petelin, student zang,won de eerste prijs tijdens het 28e Concours Luxmbourgeois Européen pour
Jeunnes Solistes
Oude muziek
Anthony Romaniuk, fortepianist, won de eerste prijs tijdens de Westfield International Forte Piano Competition,
Ithaka, USA.
Compositie
Cassandra Miller, student compositie, won de Jules Légerprijs voor Bel Canto, een lied voor mezzosopraan en
twee ensembles.
DOCENTEN/ALUMNI
Martijn Padding, docent en coördinator afdeling compositie, heeft de Edison Klassiek in de categorie De
Ontdekking gewonnen.
Yannis Kyriakides, alumnus en docent afdeling compositie, won de Buma Toonzetters Prijs 2011 en eveneens
de Willem Pijperprijs.
Louis Andriessen, docent afdeling compositie, won de 2011 University of Louisville Grawemeyer Award met zijn
multimediale opera ‘La Commedia’.
Jaarverslag 2011
pagina 127
Richard Rijnvos, componist (alumnus 1993) won de Matthijs Vermeulen prijs 2011.
Eric Vloeimans, jazztrompettist, docent jazz afdeling, won de Gouden Notenkrakerprijs.
Ensemble Klang, artistieke organisatie (alumnus) Pete Harden, componist; leden o.a. KC-alumni, werd de Sena
Performers Toonzetters prijs 2011 toegekend.
Het duo Lotus, (alumni) Inês d’Avena en Claudio Ribeiro, won de tweede prijs van de International Early Music
Competition Premio Bonporti 2011.
Het Den Haag Piano Quintet, waaronder KC-alumni Tomoki Sumiya en Kae Ogawa, won het Van Wassenaer
Concours 2011.
Muziek
Davina van Welyconcours:
Maxime Gulikers (HAVO 5) 1e prijs
Britten Viool Concours Zwolle:
Categorie 1: 13 t/m 15 jaar Maxime Gulikers (HAVO 4) 1e prijs
Categorie 2: 16 t/m 18 jaar Marie-Claire Boel (HAVO 5) 1e prijs
Prinses Christina concours:
Zaterdag 2 april namen vanuit Jong KC Wytske de Vries, Maxime Gulikers, Niek Baar en Thomas Triesschijn
deel aan de Dag van de genomineerden. Van hen werd Niek Baar toegelaten tot de finale. Elsbeth Remijn
begeleidde Niek op piano. In zijn categorie van conservatoriumstudenten won Niek de tweede prijs.
De Stichting Jong Muziektalent Nederland organiseert concoursen ter selectie van jong toptalent. De
concoursen zijn in een trapsgewijs systeem ondergebracht. De eerste stap: Selectie Nationaal Concours (SNC)
is bedoeld voor jonge musici met een bovengemiddeld talent. Na deze selectie vindt het Nationaal Concours
plaats. Tijdens het Nationaal Concours worden de talenten geselecteerd voor de Finale. Zondag 22 mei hebben
enkele leerlingen deelgenomen aan de Selectie Nationaal Concours in Amstelveen. In haar leeftijdscategorie
won Jobine Siekman (4V) de eerste prijs terwijl zowel Charlotte Gulikers (4V) als Junya Nomura (4M) de
tweede prijs wonnen.
Een week later namen enkele hoboïsten deel aan de SNC. In zijn leeftijdscategorie won Kento Nomura de
tweede prijs en Ella Botter de derde prijs. De winnaars mogen deelnemen aan het Nationaal Concours op 22 en
30 oktober 2011.
4th Asean International Concerto Competition, Djakarta:
Bernadette Wijnhamer (4 HAVO): tweede prijs.
Drummado Wijnhamer (brugklas): derde prijs.
Wergelmir Talentenconcours Zoetermeer:
In de categorie tot 12 jaar wonnen Dominique Braam, viool (Jong KC Extern); Nelleke Boor, viool (Jong KC
Extern) en Kaya Gür, viool (Jong KC Extern)respectievelijk de eerste, tweede en derde prijs. In de categorie
boven twaalf jaar behoorden Michelle Verheggen, harp (HAVO 5) en Joshua Saldi, piano (Brugklas) tot de
prijswinnaars.
Daniëlle Braam (Jong KC Extern) won met haar trompet de eerste prijs op het Open Podium.
Nationaal Concours :Jobine Siekman, cello (5 VWO) 2e prijs.
Dans
In Januari werden HBO – studenten Floor Eimers en Anna Benyó tijdens de jaarlijkse auditieles van de stichting
Dansersfonds ’79 geselecteerd. De prijs bestond uit een geldbedrag waarmee een dans-zomercursus kan
worden gevolgd.
Tijdens de Avond van de Jonge Danser wedijverden 4 jonge, talentvolle dansers van 4 Nederlandse dansopleidingen om de titel ‘Beste jonge danser van Nederland 2011’; de winnaar werd Floor Eimers, HBOdansstudent van het KC.
Jaarverslag 2011
pagina 128
Algemene bijlage
VI Bilaterale overeenkomsten Levenlang Leren Programma/ERASMUS KONINKLIJKE ACADEMIE
De Koninklijke Academie onderhield in 2011 in het kader van het Europese Levenlang Leren
Programma/ERASMUS bilaterale overeenkomsten met:








































Hogeschool voor Wetenschap en Kunst, Brussel
École de Recherche Graphique, Bruxelles
Hogeschool Gent, Gent
Karel de Grote Hogeschool, Antwerpen
Academy of Fine Arts, Prague
Academy of Arts, Architecture and Design,Prague
Ostravkska univerzita v Ostravě, Ostrava
Danmarks Designskole, Copenhagen
Estonian Art Academy, Tallinn
Lahti University of Applied Sciences, Lahti
University of Art & Design/Aalto University, Helsinki
University of Lapland, Rovaniemi
Paris Institute of Art and Design (Duperré), Paris
Ecole Nationale Supérieure des Arts Décoratifs, Paris
Hochschule für Künste Bremen, Bremen
Fachhochschule Darmstadt, Darmstadt
Hochschule für Gestaltung, Schwäbisch Gmünd
Kunsthochschule Berlin-Weißensee, Berlin
Staatliche Akademie der Bildenden Künste, Karlsruhe
Staatliche Hochschule für Gestaltung, Karlsruhe
Muthesius Kunsthochschule, Kiel
Folkwang Hochschule, Essen
Athens School of Fine Arts, Athens
Hungarian Academy of Fine Arts, Budapest
Iceland Academy of the Arts, Reykjavík
Accademia di Belle Arti di Carrara, Carrara
Accademia di Belle Arti Pietro Vannucci, Perugia
Vilnius Academy of Fine Arts, Vilnius
Universidad de Barcelona, Barcelona
Universidad del Pais Vasco, Bilbao
Textilhögskolan I Boras, Boras
Hochschule für Gestaltung, Luzern
Faculty of Fine Arts Marmara University, Istanbul
Mimar Sinan University, Findikli-Istanbul
Izmir University of Economics, Balçova-Izmir
Yildiz Technical University, Yildiz-Istanbul
Falmouth College of Arts, Cornwall
University of Wales, Newport
Norwich School of Art and Design, Norwich, Norfolk
The Arts University College at Bournemouth, Poole
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Czech Republic
Czech Republic
Czech Republic
Denmark
Estonia
Finland
Finland
Finland
France
France
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Greece
Hungary
Iceland
Italy
Italy
Lithuania
Spain
Spain
Sweden
Switzerland
Turkey
Turkey
Turkey
Turkey
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
Jaarverslag 2011
pagina 129
Het Koninklijk Conservatorium onderhield in het jaar 2011 in het kader van het Europese Levenlang Leren
Programma/ERASMUS nauw contact met de volgende instellingen voor hoger muziekonderwijs:





























































Universität für Musik und Darstellende Kunst, Graz
Universität für Musik und Darstellende Kunst, Wien
Hogeschool Antwerpen/Dept. Dramatische Kunst-Muziek-Dans
Hogeschool voor Wetenschap en Kunst, Brussel/Lemmensinstituut Leuven
Erasmushogeschool/Koninklijk Conservatorium, Brussel
École Súpérieure des Arts/Conservatoire Royal de Bruxelles
Musik-Akademie der Stadt Basel/Hochschule für Musik & Schola Cantorum Basiliensis
Conservatoire de Musique de Genève
Janáčkovy Akademie Múzických Umění v Brně
Akademie Múzických Umění v Praze
Technische Universität Berlin
Universität der Künste, Berlin
Folkwang Universität der Künste, Essen
Hochschule für Musik und Darstellende Kunst, Frankfurt
Staatliche Hochschule für Musik, Freiburg im Breisgau
Hochschule für Musik und Theater, Hamburg
Hochschule für Musik Karlsruhe
Hochschule für Musik und Theater 'Felix Mendelssohn Bartholdy', Leipzig
Staatliche Hochschule für Musik und Darstellende Kunst, Mannheim
Staatliche Hochschule für Musik, Trossingen
Hochschule für Musik, Würzburg
Det Kgl. Danske Musikkonservatorium, København
Rytmisk Musikkonservatorium, København
Escola Superior de Música de Catalunya, Barcelona
Real Conservatorio Superior de Música 'Victoria Eugenia' de Granada
Real Conservatorio Superior de Música de Madrid
Conservatorio Superior de Música de Canarias
Conservatorio Superior de Música de Salamanca
Conservatorio Superior de Música de Valencia
Eesti Muusikaakadeemia, Tallinn
Conservatoire National Supérieur Musique et Danse de Lyon
Conservatoire National Supérieur de Musique et de Danse de Paris
Conservatoire National de Région, Paris
Conservatoire Strasbourg
Liszt Ferenc Zenemüvészeti Egyetem, Budapest Frankrijk
Conservatorio Statale di Musica 'Luigi Cherubini', Firenze
Conservatorio di Musica di Perugia
Listaháskóli Íslands, Reykjavík
Lietuvos Muzikos ir Teatro Akademija, Vilnius
Jāzepa Vītola Latvias Mūzikas Akadēmija, Riga
Norges Musikkhøgskole, Oslo
Universitetet i Stavanger/Det humanistiske fakultet Institutt for musikk og dans
Universitetet i Tromsø/Musikkonservatoriet
Instituto Politécnico de Lisboa/Escola Superior de Música de Lisboa
Akademia Muzyczna im Karola Szymanowskiego, Katowice
Akademia Muzyczna w Krakowie, Kraków
Akademia Muzyczna im I. J. Paderewskiego w Poznaniu
Universitatea Naţională de Muzică Bucureşti
Göteborgs Universitet
Musikhögskolan Ingesund, Karlstads Universitet
Lund Universitet/Malmö Musikhögskolan
Kungliga Musikhögskolan i Stockholm
Sibelius-Akatemia, Helsinki
Helsinki Metropolia Ammattikorkeakoulu
Vysoká skola múzických umení v Bratislave
Hacettepe Üniversitesi, Ankara Devlet Konservatuvari
Birmingham Conservatoire, Birmingham City University
Royal Academy of Music, London
Royal College of Music, London
Guildhall School of Music & Drama, London
Royal Northern College of Music, Manchester
Oostenrijk
Oostenrijk
België
België
België
België
Zwitserland
Zwitserland
Tsjechië
Tsjechië
Duitsland
Duitsland
Duitsland
Duitsland
Duitsland
Duitsland
Duitsland
Duitsland
Duitsland
Duitsland
Duitsland
Denemarken
Denemarken
Spanje
Spanje
Spanje
Spanje
Spanje
Spanje
Estland
Frankrijk
Frankrijk
Frankrijk
Frankrijk
Hongarije
Italië
Italië
IJsland
Litouwen
Letland
Noorwegen
Noorwegen
Noorwegen
Portugal
Polen
Polen
Polen
Roemenië
Zweden
Zweden
Zweden
Zweden
Finland
Finland
Slowakije
Turkije
Ver. Koninkr.
Ver. Koninkr.
Ver. Koninkr.
Ver. Koninkr.
Ver. Koninkr.
Jaarverslag 2011
pagina 130
Algemene bijlage
VII Specificaties van uitval en rendement per cohort en opleiding De definities van cohort, bachelor- en masterrendement, instroom, uitval, post-propedeuse en langstudeerder
staan vermeld op pagina 51.
VT = Voltijd
DT = Deeltijd
B = Bachelor-opleiding
M = Master-opleiding
BK = Beeldende Kunst
BK Autonoom VT
2002
2003
2004
instroom
67
100,0%
63
100,0%
62
100,0%
uitval
15
22,4%
19
30,2%
14
resteert
52
77,6%
44
69,8%
48
post-propedeuse
52
100,0%
44
100,0%
uitval/langstudeerder
18
34,6%
9
diploma
34
65,4%
35
BK Autonoom DT
instroom
uitval
2002
29
100,0%
2005
2006
55
100,0%
63
100,0%
22,6%
9
16,4%
15
23,8%
77,4%
46
83,6%
48
76,2%
48
100,0%
46
100,0%
48
100,0%
20,5%
18
37,5%
17
37,0%
7
14,6%
79,5%
30
62,5%
29
63,0%
41
85,4%
2003
31
100,0%
2004
32
100,0%
2005
31
100,0%
2006
22
100,0%
1
3,4%
6
19,4%
6
18,8%
2
6,5%
3
13,6%
resteert
28
96,6%
25
80,6%
26
81,3%
29
93,5%
19
86,4%
post-propedeuse
28
100,0%
25
100,0%
26
100,0%
29
100,0%
19
100,0%
7
25,0%
5
20,0%
11
42,3%
8
27,6%
9
47,4%
21
75,0%
20
80,0%
15
57,7%
21
72,4%
10
52,6%
uitval /langstudeerder
diploma
BK Vormgeving VT
instroom
uitval
2002
160
100,0%
2003
162
100,0%
2004
163
100,0%
2005
170
100,0%
2006
186
100,0%
39
24,4%
39
24,1%
40
24,5%
45
26,5%
46
24,7%
resteert
121
75,6%
123
75,9%
123
75,5%
125
73,5%
140
75,3%
post-propedeuse
121
100,0%
123
100,0%
123
100,0%
125
100,0%
140
100,0%
42
34,7%
38
30,9%
38
30,9%
38
30,4%
44
31,4%
diploma
79
65,3%
85
69,1%
85
69,1%
87
69,6%
96
68,6%
Jaarverslag 2011
pagina 131
BK Vormgeving DT
2002
2003
2004
2005
2006
instroom
57
100,0%
51
100,0%
49
100,0%
36
100,0%
27
100,0%
uitval
17
29,8%
10
19,6%
11
22,4%
12
33,3%
1
3,7%
resteert
40
70,2%
41
80,4%
38
77,6%
24
66,7%
26
96,3%
post-propedeuse
40
100,0%
41
100,0%
38
100,0%
24
100,0%
26
100,0%
18
45,0%
26
63,4%
21
55,3%
14
58,3%
21
80,8%
diploma
22
55,0%
15
36,6%
17
44,7%
10
41,7%
5
19,2%
Gemiddelde B VT
instroom
2002
2003
2004
2005
2006
227
100,0%
225
100,0%
225
100,0%
225
100,0%
249
100,0%
54
23,8%
58
25,8%
54
24,0%
54
24,0%
61
24,5%
resteert
173
76,2%
167
74,2%
171
76,0%
171
76,0%
188
75,5%
post-propedeuse
173
100,0%
167
100,0%
171
100,0%
171
100,0%
188
100,0%
60
34,7%
47
28,1%
56
32,7%
55
32,2%
51
27,1%
113
65,3%
120
71,9%
115
67,3%
116
67,8%
137
72,9%
uitval
diploma
Gemiddelde B DT
2002
2003
2004
2005
2006
instroom
86
100,0%
82
100,0%
81
100,0%
67
100,0%
49
100,0%
uitval
18
20,9%
16
19,5%
17
21,0%
14
20,9%
4
8,2%
resteert
68
79,1%
66
80,5%
64
79,0%
53
79,1%
45
91,8%
post-propedeuse
68
100,0%
66
100,0%
64
100,0%
53
100,0%
45
100,0%
25
36,8%
31
47,0%
32
50,0%
22
41,5%
30
66,7%
diploma
43
63,2%
35
53,0%
32
50,0%
31
58,5%
15
33,3%
Gemiddelde B-opl.
instroom
2002
2003
2004
2005
2006
313
100,0%
307
100,0%
306
100,0%
292
100,0%
298
100,0%
72
23,0%
74
24,1%
71
23,2%
68
23,3%
65
21,8%
resteert
241
77,0%
233
75,9%
235
76,8%
224
76,7%
233
78,2%
post-propedeuse
241
100,0%
233
100,0%
235
100,0%
224
100,0%
233
100,0%
85
35,3%
78
33,5%
88
37,4%
77
34,4%
81
34,8%
156
64,7%
155
66,5%
147
62,6%
147
65,6%
152
65,2%
uitval
diploma
M Type and Media
instroom
diploma
2004
2005
2006
2007
2008
12
100,0%
13
100,0%
9
100,0%
10
100,0%
11
100,0%
0
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
12
100,0%
13
100,0%
9
100,0%
10
100,0%
11
100,0%
Jaarverslag 2011
pagina 132
B Muziek
instroom
uitval
2002
2003
211
100,0%
190
100,0%
2004
157
100,0%
2005
2006
144
100,0%
187
100,0%
30
14,2%
37
19,5%
27
17,2%
24
16,7%
28
15,0%
resteert
181
85,8%
153
80,5%
130
82,8%
120
83,3%
159
85,0%
post-propedeuse
181
100,0%
153
100,0%
130
100,0%
120
100,0%
159
100,0%
65
35,9%
67
43,8%
46
35,4%
39
32,5%
41
25,8%
116
64,1%
86
56,2%
84
64,6%
81
67,5%
118
74,2%
diploma
B Dans
2002
2003
2004
2005
2006
instroom
2
100,0%
10
100,0%
11
100,0%
7
100,0%
8
100,0%
uitval
1
50,0%
6
60,0%
5
45,5%
3
42,9%
3
37,5%
resteert
1
50,0%
4
40,0%
6
54,5%
4
57,1%
5
62,5%
post-propedeuse
1
100,0%
4
100,0%
6
100,0%
4
100,0%
5
100,0%
0
0,0%
1
25,0%
2
33,3%
0
0,0%
0
0,0%
diploma
1
100,0%
3
75,0%
4
66,7%
4
100,0%
5
100,0%
B Docent Muziek
instroom
2002
11
100,0%
2003
7
100,0%
2004
10
100,0%
2005
10
2006
100,0%
9
100,0%
uitval
2
18,2%
1
14,3%
1
10,0%
0
0,0%
1
11,1%
resteert
9
81,8%
6
85,7%
9
90,0%
10
100,0%
8
88,9%
post-propedeuse
9
100,0%
6
100,0%
9
100,0%
10
100,0%
8
100,0%
2
22,2%
0
0,0%
1
11,1%
2
20,0%
2
25,0%
diploma
7
77,8%
6
100,0%
8
88,9%
8
80,0%
6
75,0%
2002
Gemiddelde B-opl.
instroom
2003
2004
2005
2006
224
100,0%
207
100,0%
178
100,0%
161
100,0%
204
100,0%
33
14,7%
44
21,3%
33
18,5%
27
16,8%
32
15,7%
resteert
191
85,3%
163
78,7%
145
81,5%
134
83,2%
172
84,3%
post-propedeuse
191
100,0%
163
100,0%
145
100,0%
134
100,0%
172
100,0%
67
35,1%
68
41,7%
49
33,8%
41
30,6%
43
25,0%
124
64,9%
95
58,3%
96
66,2%
93
69,4%
129
75,0%
uitval
diploma
Jaarverslag 2011
pagina 133
2004
Master Muziek
2005
instroom
63
100,0%
66
13
20,6%
diploma
50
79,4%
instroom
4
diploma
2006
2007
89
13
19,7%
20
22,5%
21
25,9%
16
21,9%
53
80,3%
69
77,5%
60
74,1%
57
78,1%
2005
100%
2006
8
0
0,0%
0
0,0%
1
25,0%
4
100,0%
8
100,0%
3
75,0%
2004
100,0%
2005
4
100,0%
73
2007
100,0%
Master Opera
81
2008
100,0%
2004
Master Sonologie
100,0%
5
100,0%
2008
100,0%
8
100,0%
0
0,0%
1
12,5%
5
100,0%
7
87,5%
2006
2007
2008
instroom
6
100,0%
1
100,0%
4
100,0%
3
100,0%
4
100,0%
2
33,3%
1
100,0%
0
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
diploma
4
66,7%
0
0,0%
4
100,0%
3
100,0%
4
100,0%
2004
Gemiddelde M-opl.
2005
2006
2007
2008
instroom
73
100,0%
75
100,0%
97
100,0%
89
100,0%
85
100,0%
15
20,5%
14
18,7%
21
21,6%
21
23,6%
17
20,0%
diploma
58
79,5%
61
81,3%
76
79,4%
68
76,4%
68
80,0%
Jaarverslag 2011
pagina 134
Postbus 11670
2502 AR DEN HAAG

Jaarverslag 2011 - Hogeschool der Kunsten Den Haag

Transcription

Similar documents

Human Rights in your kitchen too! Mensenrechten ook in uw keuken!

Kamerleden krijgen lesje programmeren

25jaar - Haaglanden Post

Spoorkaart

Thursday, April 11th - Internet of Things 2016

De leukste shopping routes!

to my current performance CV

Jaarverslag 2014

Culturele en creatieve spillovers in Europa

Universiteit Utrecht Jaarverslag 2014

zie catalogus - Buning Brongers Prijzen

jaarverslag 2012 - Gemeentemuseum Den Haag

id_3131_rapport Zuyd hbo-ba Vertaalacademie

Besluit van de Vlaamse Regering tot codificatie van de decreten