Świadczenie usług w Austrii nie jest związane z koniecznością

AUSTRIA
ŚWIADCZENIE
USŁUG I PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ NA TERYTORIUM
AUSTRII
Świadczenie usług w Austrii nie jest związane z koniecznością zarejestrowania oddziału w
tym kraju, ale rejestracja zwiększa szanse polskiego usługodawcy np. na wygranie przetargu.
Austriacki rynek podlega ograniczeniom i okresom przejściowym podobnie jak w Niemczech
w zakresie świadczenia usług transgranicznie. Do usług zawartych w załączniku XII Traktatu
Akcesyjnego należą:
Sektor
Usługi związane z ogrodnictwem
Cięcie, rzeźbienie i wykańczanie kamienia
Ręczny wyrób elementów z metalu i części tych
elementów
Usługi budowlane, włączając w to pokrewną
działalność
Działalność związana z ochroną
Sprzątanie i czyszczenie obiektów
Pielęgnowanie w domu
Praca społeczna i działalność świadczona bez
zakwaterowania
Kod NACE, chyba ze wskazany inaczej
01.41
26.7
28.11
45.1 do 4;
Działalność wymieniona w Załączniku
do dyrektywy 96/71/WE
74.60
74.70
85.14
85.32
W odniesieniu do wymienionych sektorów usługowych objętych okresem przejściowym
obowiązuje prawo krajowe. Aktualnie większość polskich firm usługowych występuje na
rynku austriackim w charakterze podwykonawców.
Świadczenie usług poprzez samozatrudnienie
Polski usługodawca pragnący rozpocząć działalność na własny rachunek nie ma obowiązku
posiadania zezwolenia na pracę. Jest to najprostsza forma działalności gospodarczej w tym
kraju. Należy również podkreślić, że w przypadku przedsiębiorców osobiście realizujących
zlecenie nie obowiązują ograniczenia i okresy przejściowe wymienione w załączniku XII do
Traktatu Akcesyjnego.
Ustawa o działalności gospodarczej (Gewerbeordnung) wskazuje cztery warunki niezbędne
do podjęcia takiej działalności w Austrii: niekaralność; pełnoletniość, posiadanie miejsca
lokalizacji działalności oraz posiadanie kwalifikacji wymaganych przy działalności
reglamentowanej. Dodatkowo, przedsiębiorca musi w swoim kraju legalnie świadczyć
konkretną usługę.
Działalność reglamentowana (reglamentiere Gewerbe) wymaga uzyskania poświadczonych
kwalifikacji zawodowych (Befähigungsnachweis). Do jej prowadzenia potrzebna jest
specjalna decyzja z odpowiedniego urzędu dzielnicowego. Można również wystąpić o decyzje
Federalnego Ministra Gospodarki i Pracy (Anerkennung), wydawaną w oparciu o unijne
przepisy o uznawaniu kwalifikacji lub równego traktowania działalności. Tego typu
działalność obejmuje 82 obszarów. Jednakże większość zawodów (ok. 1000) nie podlega
żadnym dodatkowym ograniczeniom. Są one wykonywane przez 90 % wszystkich
samozatrudnionych. Prowadzenie działalności rzemieślniczej (Handelwerk) uzależnione jest
od zdania egzaminu mistrzowskiego.
Transgraniczne świadczenie usług poprzez delegowanie pracowników
Przedsiębiorca, który decyduje się na świadczenie usług transgranicznie poprzez delegowanie
pracowników musi być przygotowany na ograniczenie wprowadzone w Traktacie
Akcesyjnym dla tego typu działalności. Obowiązują tutaj specjalne regulacje (przynajmniej
do 30 kwietnia 2006 r.) ograniczające swobodę transgranicznego świadczenia usług.
W sektorach zliberalizowanych (tj. nienależących do branż wrażliwych) przedsiębiorcy z
nowych krajów członkowskich muszą posiadać tzw. unijne potwierdzenie oddelegowania
(EU - Entsendebestätigung) wystawiane przez regionalne urzędy pracy. Urząd pracy
wystawia potwierdzenie dla pracownika oddelegowanego do pracy w Austrii, który jest
zatrudniony w polskiej firmie przynajmniej od roku, na czas nieokreślony.
W sektorach „branż wrażliwych” oddelegowanie polskich pracowników dopuszczalne jest
jedynie po otrzymaniu pozwolenia na zatrudnienie (Beschaftigungsbewilligung) lub
zezwolenia na oddelegowanie (Entsendebewilligung). Wniosek o udzielenie zezwolenia na
oddelegowanie musi złożyć właściciel przedsiębiorstwa, w którym polski pracownik ma
świadczyć usługi lub osoba będąca zleceniodawcą zagranicznego pracodawcy.
Swoboda zakładania przedsiębiorstw
Polskie przedsiębiorstwo może założyć w Austrii biuro informacyjne, filię lub oddział.
Najprostszą formą organizacyjno - prawną prowadzenia działalności jest spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością, (GmbH – Gesellschaft mit beschränkter Haftung). Spółka, posiadając
osobowość prawną, jest zakładana na postawie umowy między wspólnikami w formie aktu
notarialnego. Kapitał założycielski takiej spółki wynosi minimum 35 000 €, co najmniej
połowa musi być wniesiona w gotówce, a reszta w postaci aportu rzeczowego. Wymagane
jest również dokonanie wyceny wniesionych wkładów rzeczowych przez rewidenta.
Udziałowcy odpowiadają jedynie do wysokości wniesionych wkładów. Prawo austriackie
wymaga ustanowienia zarządu spółki, zgromadzenia wspólników i fakultatywnie rady
nadzorczej. Przedsiębiorcy zakładający spółkę GmbH muszą zarejestrować ją w
odpowiednim, zależnym od siedziby spółki urzędzie skarbowym oraz otrzymać numer
identyfikacji podatkowej (Steuernummer). Dodatkowo, przedsiębiorstwa współpracujące z
przedsiębiorstwami w innych krajach UE muszą otrzymać numer identyfikacyjny na potrzeby
podatku VAT.
Więcej informacji na temat świadczenia usług transgranicznie i prowadzenia działalności
gospodarczej na terenie Austrii można uzyskać w Wydziale Ekonomiczno - Handlowym
Ambasady RP w Wiedniu, e-mail: info@handelsratpolen.at
Formy prowadzenia działalności gospodarczej
Spółki kapitałowe
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (Gesellschaft mit beschränkter Haftung - GmbH)
może być utworzona przez jedną albo więcej osób. Minimalny kapitał zakładowy, wymagany
do założenia spółki, wynosi 35 000 euro. Składają się na niego udziały (Stammeinlage)
poszczególnych wspólników, które nie muszą być równe. Wspólnicy nie ponoszą
odpowiedzialności osobistej za zobowiązania spółki.
Spółka akcyjna (Aktiengesellschaft) może być zawiązana na podstawie porozumienia
przynajmniej dwóch osób. Spółka akcyjna posiada osobowość prawną. Wspólnicy są
zobowiązani do wniesienia kapitału zakładowego (minimum 70 tys. euro) odpowiednio do
ilości posiadanych akcji. Akcjonariusze nie ponoszą odpowiedzialności osobistej za
zobowiązania spółki. Akcje mogą posiadać określoną wartość nominalną, albo potwierdzać
udziały akcjonariusza w danym przedsiębiorstwie (Stückaktien).
Warunkiem powstania spółki kapitałowej jest wpis do rejestru przedsiębiorstw. Po dokonaniu
wpisu również kupiec nabywa statut prawny.
Poprzez połączenie wszystkich udziałów Sp. z o.o. lub zgromadzenie wszystkich akcji w
jednych rękach możliwe jest utworzenie jednoosobowej spółki akcyjnej, w której jeden
wspólnik posiada wszystkie udziały lub akcje.
Spółki osobowe
Spółka jawna (Offene Handelsgesellschaft - OHG) powstaje na podstawie porozumienia
przynajmniej dwóch osób, które prowadzą przedsiębiorstwo jako własną firmę. Wszyscy
wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki wobec osób trzecich całym swoim majątkiem
osobistym.
Spółka komandytowa (Kommanditgesellschaft - KG) powstaje na podstawie porozumienia
przynajmniej dwóch osób, które prowadzą przedsiębiorstwo jako własną firmę. Za
zobowiązania spółki wobec wierzycieli odpowiada bez ograniczeń co najmniej jeden
wspólnik (komplementariusz), natomiast, co najmniej jeden z pozostałych wspólników
(komandytariusz) odpowiada do określonej kwoty. W przypadku, gdy przynajmniej jeden z
komplementariuszy jest udziałowcem sp. z o.o., powstaje tzw. mbH & Co KG.
Podatek dochodowy od osób fizycznych i prawnych
Stawki podatku dochodowego w Austrii przedstawiają się następująco:
-
do 3 640 euro - 0%
-
3 640 – 7 270 euro: 21%
-
7 270 – 21 800 euro: 31%
-
21 800 – 50 870 euro: 41%
-
powyżej 50 870 euro – 50%
Podatek dochodowy od osób prawnych wynosi od 1 stycznia 2005 roku 25%. W sytuacji, gry
spółka osiągnęła stratę w danym roku podatkowym, zobowiązana jest do odprowadzenia
podatku według następującego rozróżnienia – 1 750 euro w przypadku spółki z o.o.; 3 500
euro w przypadku spółki akcyjnej. Podatek od dywidendy wynosi 25%
Podatek VAT
Podstawowa stawka podatku będącego odpowiednikiem VAT wynosi 20%. Obniżoną stawkę
10% stosuje się do produktów żywnościowych, rolnych, wynajmu powierzchni mieszkalnej
oraz przewozu osób. Stawkę zerową stosuje się przy eksporcie towarów i usług oraz
sprzedaży wewnątrzwspólnotowej.
Przydatne adresy internetowe:
http://botschaftrp.at
www.handelsratpolen.at
www.wk.or.at
BELGIA
Rejestracja jednoosobowej działalności gospodarczej
Przy rejestrowaniu samodzielnej działalności gospodarczej na własny rachunek należy
najpierw sprawdzić w Izbie Rzemiosła i Handlu w danej prowincji, czy planowana
działalność nie figuruje na liście zawodów reglamentowanych. Jeżeli na takowej liście zawód
nie figuruje należy następnie w Ministerstwie Edukacji Wspólnoty Francuskiej lub
Flamandzkiej złożyć prośbę o zatwierdzenie równoważności polskiego wykształcenia.
Procedura taka trwa ok. 4-5 tygodni, a wydanie ekwiwalentu świadectwa kosztuje 125 euro.
Umiejętności prowadzenia firmy jest w Belgii niezbędnym warunkiem podjęcia działalności
gospodarczej, może ona być udokumentowana doświadczeniem w prowadzeniu takiej
działalności gospodarczej jak również zaliczeniem przedmiotów ekonomicznych w tako lub
świadectwem ukończenia odpowiednich kursów. Jeżeli przedsiębiorca prowadził działalność
w Polsce, wymagane jest dodatkowo zaświadczenie z ZUS o nie zaleganiu ze składkami na
ubezpieczenia społeczne przez ostatnie 5 lat.
Następnie należy dokonać rejestracji przedsiębiorstwa w tzw. okienku przedsiębiorcy poprzez
wypełnienie odpowiedniego formularza i złożenie dodatkowych dokumentów – dowodów
tożsamości i kopii polskiego dyplomu wraz z jego zatwierdzeniem przez władze belgijskie.
Koszty rejestracji działalności gospodarczej przez osobę fizyczną wynosi ok. 70 euro, a
każdorazowa zmiana danych 40 euro. Procedura ta trwa około 3-4 tygodni. Potwierdzeniem
dokonania wpisu jest zaświadczenie o założenie firmy. Rejestracja ta obejmuje wpis
przedsiębiorstwa do Banku Przedsiębiorstw. Ten jeden numer zastępuje trzy używane do tej
pory numery: numer rejestru handlowego, numer VAT i numer ubezpieczenia społecznego.
Jednym z ostatnich etapów uruchamiania firmy przez osobę fizyczną jest założenie rachunku
bankowego firmy.
Pracownik niezależny (samozatrudniający się) w Belgii
Status socjalny pracowników niezależnych (samozatrudniających się) w Belgii został
uregulowany na podstawie Ustawy Królewskiej nr 38 z dnia 27 lipca 1967 wraz z
późniejszymi zmianami. W rozumieniu tych ustaw, pracownikiem niezależnym (travailleur
indépendant), jest każda osoba fizyczna, która wykonuje w Belgii działalność zawodową, z
racji, której nie jest związana umową o świadczeniu pracy ani statutem.
Do pracowników niezależnych zalicza się m.in.:
rzemieślników ( świadczenie usługi bez dostawy towarów, ogrodnik, malarz mieszkań);
handlowców, również handel obwoźny (sprzedaż od drzwi do drzwi, na drogach
publicznych, ma targu publicznym);
przedstawicieli wolnych zawodów ( architekt, lekarz, ... );
rolników, hodowców, ...;
pełnomocników firmy.
Aby wykonywać działalność przedsiębiorcy niezależnego, trzeba mieć 18 lat. Wyjątek
stanowi działalność rzemieślnicza, do wykonywania, której wystarczy mieć 16 lat. Potrzebna
jest tu jednak zgoda rodziców lub opiekuna. Pracownik niezależny małoletni nie podlega pod
działanie przepisów, głównie socjalnych, tak długo jak otrzymuje świadczenia rodzinne (tzn.
do 3 kwartału roku obrachunkowego w trakcie, którego osiąga wiek 18 lat).
Według belgijskich przepisów, domniemanie o podleganiu opodatkowaniu w charakterze
pracownika samozatrudniającego się istnieje wtedy, gdy wykonywana działalność zawodowa
może (est susceptible) wytworzyć dochody opodatkowane podatkiem pośrednim, jako
faktyczne dochody samozatrudniającego się. W istocie wystarczy, że takie dochody mogą
pochodzić z działalności zawodowej, choć nigdzie nie jest jasno powiedziane, że
zainteresowany faktycznie korzysta z takich dochodów zawodowych.
Wykonywanie przez samozatrudniajacego się działalności zawodowej, która nie przyniosła
zysków lub, która przyniosła straty w roku obrachunkowym, daje jednak podstawę do
uzyskania statusu socjalnego „pracownik niezależny” (samozatrudniający się).
Spośród dwóch kryteriów, kryterium socjologiczne jest determinujące. Jeśli można wykazać,
że dochody zawodowe, o których była mowa powyżej, nie powstają z całokształtu
działalności zawodowej, powodującej zaliczenie danej pracy jako praca osoby
samozatrudniającej się, znikają wówczas wszelkie zobowiązania danej osoby, związane z
przepisami dotyczącymi pracowników niezależnych. Prowadzenie działalności gospodarczej
w Belgii w charakterze pracownika niezależnego (samozatrudniającego się), nie pociąga za
sobą konieczności posiadania belgijskiego obywatelstwa. Istnieje jedynie warunek
terytorialności, tzn. by być uznany za takiego pracownika, działalność powinna być
wykonywana na terenie tego kraju.
Prawo belgijskie nie podaje definicji pojęcia "działalność zawodowa", jednakże przez
porównanie z definicją fiskalną, należy uważać, Iz chodzi o działalność zarobkową, która jest
wykonywana w sposób regularny.
Pomocnik pracownika niezależnego
W ustawodawstwie belgijskim istnieje pojęcie "pomocnik pracownika niezależnego". Jest
nim każda osoba fizyczna, która wspomaga lub zastępuje pracownika niezależnego w Belgii,
w wykonywaniu jego zawodu, nie będąc związanym z nim umową o pracę. Pomocnik może
wspomagać tylko osobę fizyczną a nie firmę. Może jednakże być pomocnikiem pełnomocnika
przedsiębiorstwa.
Pomocnik podlega ustawie o ubezpieczeniach dotyczących pracowników niezależnych,
począwszy od 1 stycznia bieżącego roku, w którym osiągnął 21 rok życia, chyba, że zmienił
stan cywilny przed tą datą. Wówczas ma prawo do zwrotu wydatków związanych z chorobą i
do zasiłku porodowego. Pomocnik nie opłaca składek emerytalnych, nie otrzymuje świadczeń
w razie niezdolności do pracy, nie otrzymuje zasiłku macierzyńskiego, nie otrzymuje
świadczeń w razie bankructwa. Współmałżonek, będący pomocnikiem pracownika
niezależnego nie ma statusu socjalnego jak niezależny, ale może go uzyskać opłacając składki
wynoszące od 20 do 100 EUR kwartalnie, w zależności od dochodu pracownika
niezależnego, dla którego tego typu działalność jest zajęciem głównym. Należy dodać, że
świadczenia uzyskane w ten sposób są ograniczone i dotyczą spraw związanych z
niezdolnością do pracy (15,43 EUR na dzień od 2. do 12. miesiąca i 22,60 EUR na dzień od
13. miesiąca) oraz ubezpieczenia w związku z porodem (świadczenia jednorazowe w
wysokości 952,02 EUR, płacone przez kasę ubezpieczeń wzajemnych). Aby skorzystać ze
świadczenia porodowego, współmałżonek będący pomocnikiem musi przejść okres 12
miesięcznej karencji i od co najmniej 24 miesięcy opłacać składki.
Pomocnicy pracowników niezależnych są również traktowani jak i oni, jeśli chodzi o podatki.
W związku z tym, ich dochody muszą być deklarowane z tytułu osiąganych zysków i korzyści
i są zobowiązani wpłacać przedpłaty. Ich dochody powinny być także dokumentowane na
stosownych formularzach. Podobnie też powinny być przedstawiane zestawienia zbiorcze.
Pracownicy niezależni oraz ich pomocnicy płacą podatki według stawek osób fizycznych.
Belgijski rząd federalny zamierza od 2003 roku rozszerzyć zakres świadczeń socjalnych dla
współmałżonków osób będących pracownikami niezależnymi. Zmiany będą zmierzać do
objęciem tych osób ubezpieczeniami emerytalnymi, ubezpieczeniami zdrowotnymi i
świadczeniami rodzinnymi. Nowy system objąłby każdą żonatą/zamężną osobę, lub
współmieszkającą z pracownikiem niezależnym, niemających osobistego ubezpieczenia
socjalnego.
Z podatkowego punku widzenia, współmałżonek osoby pracującej jako pracownik niezależny
otrzymywałby wynagrodzenie efektywne i mógłby odliczyć od niego swoje własne składki
socjalne i własny ryczałt związany z obciążeniami zawodowymi w wysokości 5%, oraz
korzystałby z kredytu podatkowego w przypadku niskich dochodów.
Pracownik niezależny prowadzący działalność dodatkową
Za działalność dodatkową wykonywaną przez pracownika niezależnego uznawana jest taka
działalność, którą wykonuje on równolegle z działalnością zawodową, wykonywaną
zwyczajowo i jako pracę główną, tzn.:
pracę w charakterze pracownika osiągającego wynagrodzenie z pracy, wykonywanej, co
najmniej na pół etatu;
pracę trwającą, co najmniej 8 miesięcy lub 200 dni, wykonywana na podstawie przepisów
ustalonych prawem, przepisami danej prowincji lub kolei państwowych (SNCB);
pracę w szkolnictwie dziennym lub wieczorowym, odpowiadająca, co najmniej ilości 6/10
czasu pracy przewidzianej jako pełny etat.
Wysokość dochodów w pracy głównej nie ma żadnego wpływu na pracę dodatkową,
wykonywaną przez pracownika niezależnego. W przypadku pracy na część etatu lub
okresowego bezrobocia, okresy pracy i bezrobocia mogą sie kumulować by określić czy
limity minimum, jak podano powyżej, zostały osiągnięte. Pracownik niezależny, wykonujący
tą pracę jako zajęcie dodatkowe, ma te same obowiązki z tytułu jej podjęcia jak pracownik,
dla którego praca ta jest zajęciem głównym, tj.:
musi zapisać się do kasy ubezpieczeń socjalnych
opłaca składki socjalne
musi zapisać się do kasy ubezpieczeń wzajemnych (o ile konieczność zapisania się nie
wynika z tytułu pracy głównej).
Świadczenie usług budowlanych przez przedsiębiorstwa polskie na rynku belgijskim
Przystępując do Unii Europejskiej 1 maja 2004 roku, Polska przyjęła w Traktacie
Akcesyjnym wszystkie dotychczasowe doświadczenia i uregulowania prawne Unii i
zobowiązała się dostosować swoje prawo do tych wymagań. Tym samym w momencie
akcesji Polski, wszystkie polskie podmioty objęte zostały na równych prawach zasadami
swobodnego przepływu usług, towarów, kapitałów i osób.
W Belgii, która zgodnie z unijnymi uregulowaniami otworzyła swój rynek dla podmiotów
zagranicznych, równocześnie w sposób dosyć skrupulatny zaczęto przestrzegać zasady
dostosowania się firm zagranicznych do rozwiązań prawnych, obowiązujących
przedsiębiorstwa belgijskie. Podejmowanie działalności handlowej czy usługowej na terenie
Belgii stało się, więc możliwe również dla firm polskich, jednak przy spełnieniu wielu
warunków.
Aby legalnie podjąć świadczenie usług budowlanych w Belgii, firma polska powinna
szczegółowo przestudiować cztery grupy zagadnień, a mianowicie:
Legalizacja pobytu i przepisy o migracji ludności
Zobowiązania prawne i finansowe wobec administracji socjalnej
Zobowiązania i normy branżowe w poszczególnych zawodach
Obowiązujące rozwiązania fiskalne i podatkowe.
Dla przedsiębiorstw budowlanych istnieją dwa legalne sposoby wejścia na rynek belgijski.
Pierwszy to założenie filii lub samodzielnego przedsiębiorstwa działającego od pierwszego
dnia wg. przepisów i norm prawa belgijskiego. Pomimo wszelkich ułatwień proces ten, jak
wskazuje praktyka, trwa kilka miesięcy i okazuje się mało opłacalny z ekonomicznego punktu
widzenia. Drugi polega na podpisaniu z firmą belgijską kontraktu na dostawy towarowe i/lub
świadczenie usług. Opisane poniżej warunki dotyczą głównie tego drugiego rozwiązania.
Aby móc świadczyć swoje usługi w Belgii, polska firma musi posiadać zaświadczenie
potwierdzające kwalifikacje i kompetencje. Dokument taki wydawany jest przez odpowiednią
polską instytucję i zaświadcza, że dana firma jest zdolna do wykonywania tej czynności, którą
będzie realizować w Belgii. Wiele zawodów objętych jest w Belgii szczegółowymi
regulacjami (zwłaszcza w budownictwie) i dostęp do nich jest uwarunkowany posiadaniem
zezwolenia, stąd konieczność posiadania potwierdzenia, świadczącego o kompetencjach
firmy wykonującej usługę.
Poświadczanie charakteru i okresu wykonywania działalności dla polskich obywateli
Zgodnie z Dyrektywą 99/42/WE art. 4 obywatele państw członkowskich muszą wykazać się
posiadaniem odpowiedniej wiedzy i umiejętności w celu podjęcia działalności gospodarczej
w innym państwie członkowskim. Dowód (na podstawie art.8) przyjmuje formę
świadectwa/zaświadczenia wydanego przez właściwy organ państwa, z którego pochodzi
wnioskodawca. Wystawianiem ww. zaświadczeń na podstawie:
świadectw pracy,
wypisów z ewidencji działalności gospodarczej,
zaświadczeń o prowadzeniu działalności gospodarczej,
odpisów z KRS
zajmuje się Departament Rozwoju Przedsiębiorczości w Ministerstwie Gospodarki i
Pracy, w którym umiejscowione jest stanowisko Krajowego Koordynatora ds. Dyrektywy
1999/42/WE. W przypadku dalszych pytań w tej sprawie należy się kontaktować z Krajowym
Koordynatorem ds. Dyrektywy 99/42/WE :
Ministerstwo Gospodarki i Pracy
Departament Rozwoju Przedsiębiorczości
Plac Trzech Krzyży 3/5,
00-507 Warszawa
Tel: 0048 (0)22 693 57 61
Fax: 0048 (0)22 693 40 23
E-mail: magdalena.pienkowska@mg.gov.pl
Legalizacja pobytu
W ramach swobody poruszania się po UE obywatel polski może, na podstawie dowodu
osobistego przyjechać do Belgii jako turysta. Jednak w momencie gdyby chciał podjąć
jakąkolwiek pracę zmuszony jest w ciągu 5- ciu dni roboczych zalegalizować swój pobyt. W
tym celu najlepiej w pierwszym dniu po przyjeździe, powinien z ważnym paszportem lub
dowodem osobistym oraz kontraktem między przedsiębiorstwem belgijskim i polskim udać
się do gminy, w której będzie zamieszkiwał i wystąpić w zależności od okresu pobytu o
odpowiedni dokument.
Jeżeli z kontraktu wynika konieczność pobytu do 3 miesięcy, pracownik w trybie
uproszczonym otrzymuje poświadczenie pobytu na dokumencie „ 22 bis”.
Jeżeli praca ma trwać dłużej niż 3 miesiące pracownik musi starać się o dokument rejestracji,
co załatwiane jest przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i trwa dłużej.
Brak przy sobie dokumentów legalizacji pobytu w czasie kontroli w miejscu pracy, czy poza
nią, może spowodować sankcje ze strony władz belgijskich (np. zatrzymanie i odesłanie do
Polski ).
Zobowiązania wobec administracji socjalnej
Odpowiednikiem polskiego ZUS-u jest w Belgii ONSS (L’Office National de Securité
Sociale - Tel: 0032 (0)2 509 31 11; Fax: 0032 (0)2 509 30 19; http://www.onss.be), który
czuwa nad przestrzeganiem prawa w zakresie uregulowań socjalnych pracowników.
Prawo belgijskie zobowiązuje firmy zagraniczne do zgłoszenia zamiaru podjęcia pracy na
terytorium Belgii do inspekcji pracy na min. 8 dni przed wejściem na budowę. W związku z
tym, przed przyjazdem do Belgii w celu wykonania usługi, należy przesłać informację do
inspekcji pracy (właściwej terytorialnie dla belgijskiego zleceniodawcy), że polska firma w
ramach kontraktu z firmą belgijską (należy podać nazwę i adres firmy) będzie wykonywać w
okresie od – do usługę polegającą na …. Powiadomiona inspekcja powinna odesłać polskiej
firmie potwierdzenie otrzymania od niej zawiadomienia o zamiarze wykonania w Belgii
usługi. Inspekcja przesyła potwierdzenie przyjęcia informacji od firmy a nie zezwolenie na
wykonanie usługi. Inspekcja pracy powinna nadać także firmie numer zarejestrowania jej,
jako usługodawcy w Belgii.
Pracownik na budowie, lub kierownik - przedstawiciel firmy polskiej - musi posiadać przy
sobie tzw. document de détachement (delegację z firmy macierzystej), z którego wynikają
zobowiązania kontraktowe obu stron, oraz nazwiska i szczegółowa liczba pracujących
pracowników.
Ponadto dla każdego pracownika pracującego na delegacji w Belgii pracodawca polski musi
przywieźć z ZUS-u zaświadczenie, że pracownik ten zatrudniony jest w firmie polskiej w
pełnym wymiarze czasu pracy i ma opłacaną na bieżąco składkę ZUS -u oraz przechowywać do dyspozycji belgijskiej inspekcji pracy przez okres 6 miesięcy – kopie wszystkich
dokumentów socjalnych wymaganych przez polskie prawo, dotyczących wypłacania
wynagrodzenia.
Innym wymaganym dokumentem jest zaświadczenie z NFZ (E – 101) poświadczające, że
pracownik ma w Polsce opłacaną składkę zdrowotną i że w trakcie delegacji zagranicznej, w
przypadku nieszczęśliwego wypadku lub choroby, NFZ pokryje wydatki związane z jego
leczeniem.
Warto wiedzieć, iż co do zasady usługodawca płaci składki na ubezpieczenie społeczne w
państwie, gdzie prowadzi swoją działalność podstawową. Oznacza to, iż firma, która jest
zarejestrowana w Polsce, a prowadzi całą swoją działalność na terenie innego państwa
członkowskiego, jest zobowiązana opłacać składki tam, gdzie wykonywana jest praca.
Regulacje wewnątrzwspólnotowe ustanawiają jednak wyjątek niepodlegania pracowników
delegowanych systemowi ubezpieczeń społecznych kraju, do którego są delegowani, pod
warunkiem, że podlegają ubezpieczeniom w kraju stałego pobytu, a przewidywany okres
delegowania nie przekracza 12 miesięcy. W razie przedłużenia pracy można wystąpić o zgodę
na przedłużenie tego okresu, nie więcej jednak niż na kolejne 12 miesięcy. Potwierdzeniem
faktu ubezpieczenia w kraju wysyłającym jest formularz E-101 wydawany przez Narodowy
Fundusz Zdrowia.
Kolejnym obowiązkiem wobec ONSS jest przyjęcie przez firmę polską solidarnej
odpowiedzialności za zobowiązania socjalne belgijskiego przedsiębiorcy wobec ONSS.
Z każdej faktury zleceniodawca pobiera 35% wypłacanej sumy jako zaliczkę na jego
zobowiązania socjalne. Jeżeli sam nie opłaci składek socjalnych, ONSS pobiera je solidarnie
z wpłaconej przez firmę polską kwoty, jeżeli opłaci je, to po zakończonej budowie może
wystąpić o wpłaconą składkę Polaków. Czas zwrotu wynosi do 6 – ciu miesięcy od daty
złożenia wniosku.
Zobowiązania i normy w zawodach budowlanych
W Belgii nadal istnieje szeroka lista zawodów reglamentowanych obejmująca np. zawody
fryzjera, mechanika samochodowego i 17 zawodów budowlanych (dokładniejsze informacje
znajdują się w zakładce "Prowadzenie działalności gospodarczej w Belgii"). Reglamentacja ta
jest w dużej mierze zasługą Konfederacji Budowlanej, która różnymi sposobami broni
swoich członków przed nielegalnymi wykonawcami usług budowlanych w Belgii.
To ona doprowadziła do podpisania tzw. Konwencji 124, regulującej między innymi
dozwolony czas pracy ( 8 godzin dzienne), wymogi BHP, wymogi kwalifikacyjne (tzn.
możliwość pracy tylko w specjalizacji, na którą posiada się kwalifikacje, np. tynkarz tylko
przy robotach tynkarskich, a nie przy murarskich), kontrolę urlopów i indywidualnych kont
wypłaty pensji dla pracownika. Wymaga się również by pracownicy zagraniczni, świadczący
usługi, otrzymywali wynagrodzenie nie mniejsze od wynagrodzenia pracownika belgijskiego,
wykonującego taką samą pracę. Ten ostatni element jest często kontrolowany pod pretekstem
zwalczania nieuczciwej konkurencji przedsiębiorstw zagranicznych na rynku belgijskim.
Zgodnie, bowiem z wyżej cytowaną zasadą przedsiębiorstwa polskie muszą stosować się do
zasad obowiązujących firmy belgijskie.
W każdej sytuacji jednak, od samego początku działalności, firma powinna zastosować się do
prawa belgijskiego w kwestiach takich jak warunki i zasady pracy, wynagrodzenia,
respektować belgijskie reguły dotyczące: czasu pracy, urlopów rocznych i dni wolnych od
pracy, wielkość i zasady wypłacania wynagrodzenia, bezpieczeństwo i higiena pracy, etc.
Stosowanie poziomu wynagrodzeń miejscowych plus dodatkowe koszty przejazdów i
zakwaterowania pracowników powodują, że obca siła robocza staje się mniej konkurencyjna
wobec siły miejscowej.
Przepisy fiskalne i podatkowe
Podatek VAT a świadczenie usług
Przepisy unijne przewidują, iż usługi opodatkowane są w miejscu ich świadczenia. Co do
zasady za miejsce świadczenia usługi przyjmuje się miejsce siedziby świadczącego usługę.
Usługi, zatem podlegają opodatkowaniu nie w kraju, gdzie są świadczone, lecz tam, gdzie
swoją siedzibę ma usługodawca. Po 1 maja 2004 roku polskie firmy sprzedające swoje usługi
unijnym klientom muszą odprowadzić podatek VAT w Polsce, według polskich stawek.
Jednakże przepisy unijne przewidują od tej zasady wiele wyjątków, głównie ze względu na
szczególny charakter niektórych usług. Są to między innymi:
dla usług związanych z nieruchomościami miejscem świadczenia jest miejsce położenia
nieruchomości;
dla usług w dziedzinie kultury, sztuki, sportu, nauki, edukacji lub rozrywki, usług
pomocniczych do usług transportowych (załadunek, rozładunek, przeładunek), wyceny
majątku rzeczowego ruchomego, na ruchomym majątku rzeczowym miejscem świadczenia
usługi jest miejsce faktycznego wykonania usługi;
w przypadku niektórych usług, świadczonych na rzecz podatników mających siedzibę lub
miejsce zamieszkania na terytorium UE, ale w kraju innym niż kraj świadczącego usługę,
miejscem świadczenia tych usług jest miejsce gdzie nabywca usługi posiada siedzibę. Przepis
ten stosuje się do usług: sprzedaży praw lub udzielania licencji, przeniesienia lub cesji praw
autorskich, patentów, praw do znaków fabrycznych,
handlowych, oddania do użytkowania wspólnego znaku towarowego albo wspólnego znaku
towarowego gwarancyjnego oraz innych pokrewnych praw, reklamy, usług prawniczych,
rachunkowo-księgowych, badania rynku i opinii publicznej, doradztwa w zakresie
prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania, przetwarzania danych i dostarczania
informacji, usług architektonicznych i inżynierskich, tłumaczeń, usług bankowych,
finansowych, ubezpieczeniowych łącznie z reasekuracją, z wyjątkiem wynajmu sejfów przez
banki, dostarczania personelu, wynajmu, dzierżawy, lub innych o podobnym charakterze,
których przedmiotem są rzeczy ruchome, z wyjątkiem środków transportu, usług
telekomunikacyjnych, nadawczych radiowych i telewizyjnych, elektronicznych, polegających
na zobowiązaniu się do dokonania czynności lub posługiwania się prawem, usług agentów,
pośredników działających w imieniu i na rzecz innej osoby, jeżeli uczestniczą w zapewnieniu
usług.
W tych przypadkach podatek VAT polska firma będzie musiała naliczyć według stawek
obowiązujących w kraju i odprowadzić także w tym w kraju, w którym:
położona jest nieruchomość;
faktycznie została wykonana usługa;
nabywca usługi posiada siedzibę.
Jeśli w tych przypadkach miejscem świadczenia usługi przez Polską firmę będzie Belgia i
usługobiorcą będzie podmiotem zarejestrowanym na potrzeby VAT w Belgii, to naliczenia i
odprowadzenia podatku VAT jest obowiązkiem usługobiorcy. W przypadku, gdy
usługobiorca nie jest podatnikiem VAT, wtedy polska firma powinna zarejestrować się w
Belgii dla celów VAT i sama naliczać i odprowadzić ten podatek.
Podatek dochodowy
Ogólnie można przyjąć, że zyski przedsiębiorstw opodatkowane są wyłącznie w kraju
siedziby, chyba, że przedsiębiorstwo prowadzi działalność na terenie drugiego kraju poprzez
zakład. Zakładem jest np. biuro, warsztat, fabryka, budowa, trwająca dłużej niż 12 miesięcy.
Dochody z pracy pracowników delegowanych są opodatkowane w miejscu wykonania pracy,
chyba, że pracodawca nie ma tam siedziby bądź pracownik przebywa tam nie dłużej niż 183
dni. W przypadku prac przekraczających umowne 6 miesięcy, firmy zagraniczne powinny
skonsultować swoje zobowiązania z miejscowymi biurami doradczo-księgowymi.
Dodatkowo należy zwrócić uwagę polskich pracodawców, ze w Belgii obowiązuje zasada
solidarności w odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe. Właśnie, dlatego, z każdej
wypłacanej polskiemu podmiotowi faktury za świadczone usługi, wypłacający zleceniodawca
potrąca 15% kwoty na swoje zobowiązania podatkowe. W przypadku terminowego
wywiązania się ze zobowiązań podatkowych wobec państwa, firma belgijska składa wniosek
o zwrot 15% zaliczki i w ciągu 6 miesięcy otrzymuje jej zwrot.
Zezwolenie na pracę na pracowników polskich, wykonujących usługi w Belgii, nie jest
wymagane. Dotyczy ono tylko tych osób, które chcą podjąć pracę za zasadzie umowy o pracę
z pracodawcą na terenie Belgii. Do wykonywania usług w Belgii nie trzeba także otwierać
oddziałów w tym kraju. Kontrakt z belgijskim zleceniodawcą jest dokumentem, na podstawie,
którego usługa może być wykonana. Jeśli wykonanie usługi w Belgii polskiej firmie zleca
firma z innego kraju unijnego, powinna ona sporządzić dokument, iż przekazuje polskiej
firmie daną usługę, zleconą jej przez firmę belgijską.
Przedsiębiorca indywidualny
Najprostszą formą prowadzenia działalności gospodarczej jest przedsiębiorstwo prowadzone
na rachunek własny (indépendant).
Zalety tej formy to:
brak obowiązku posiadania wkładu kapitałowego w momencie zakładania firmy,
brak obowiązku sporządzania aktu założycielskiego przed notariuszem,
uproszczone formalności i minimalne koszty założenia firmy,
księgowość firmy zredukowana do minimum.
Pozwala to przedsiębiorcy elastycznie dostosowywać się do potrzeb rynku i szybko
podejmować decyzje.
Wadą jest jednak nieograniczona odpowiedzialność za długi tzn., że przedsiębiorca
odpowiada zarówno majątkiem przedsiębiorstwa, jak i majątkiem własnym. W przypadku
bankructwa przedsiębiorstwa może to spowodować przejęcie przez wierzycieli całości
majątku.
W przypadku zarejestrowania obojga małżonków jako podmioty reprezentujące firmę na
równych prawach, przedsiębiorstwo indywidualne może upodobnić się do spółki jawnej.
Banki i inne instytucje kredytowe wymagają najczęściej podpisu współmałżonka w chwili
udzielania pożyczki. Aby uniknąć wynikających stąd możliwych komplikacji zwyczajowo w
kontrakcie ślubnym należałoby umieścić klauzulę o podziale majątkowym (tzw. intercyza).
Przy rejestrowaniu tej formy działalności należy przeprowadzić następujące działania:
Wystąpić do Ministerstwa Edukacji Wspólnoty Francuskiej lub Flamandzkiej z prośbą o
zatwierdzenie równoważności (l’équivalence) polskiego dyplomu studiów, świadectwa
ukończenia szkoły średniej lub zawodowej.
Takie przedmioty jak ekonomia czy ekonomika przedsiębiorstw, zaznaczone na świadectwie
szkoły średniej lub zawodowej są potwierdzeniem, że zainteresowana osoba posiada
znajomość zasad ekonomii a zatem podstawową umiejętność wykonywania danego zawodu i
znajomość zarządzania firmą, co jest warunkiem niezbędnym do prowadzenia działalności
gospodarczej w Belgii. Takim potwierdzeniem może być także zaświadczenie o prowadzeniu
działalności gospodarczej w Polsce wraz z zaświadczeniem z ZUS o niezaleganiu z
opłacaniem składek ubezpieczeniowych (przez okres 5 ostatnich lat ).
Dokumenty te należy zatwierdzić w Belgii w jednym z dwóch ministerstw edukacji,
Ministerstwie Wspólnoty Francuskojęzycznej lub Flamandzkim Regionalnym
Ministerstwie Edukacji. Aby uzyskać zatwierdzenie dokumentu ukończenia szkoły należy
dołączyć:
W Ministerstwie Wspólnoty Francuskojęzycznej
- list motywacyjny (podanie)
- fotokopię paszportu
- akt urodzenia + tłumaczenie na język francuski przez tłumacza przysięgłego.
- świadectwo + tłumaczenie na język francuski przez tłumacza przysięgłego.
- fotokopię aktu urodzenia
- 125 EUR
Na zatwierdzenie czeka się ok. 4-5 tygodnie.
Ministère de la Communauté Française
Boulevard Pachéco 19
1010 Bruxelles
Tel: 0032 (0)2 210 57 14
Osoba odpowiedzialna za sprawy polskie - tel: 0032 (0)2 210 56 63
W Flamandzkim Regionalnym Ministerstwie Edukacji
- wypełniony formularz otrzymany w tym ministerstwie
- fotokopię paszportu
- akt urodzenia + tłumaczenie na język niderlandzki przez tłumacza przysięgłego.
- świadectwo + tłumaczenie na język niderlandzki przez tłumacza przysięgłego.
(uwaga : Belgijskie Ministerstwa Edukacji wymagają by świadectwo zostało uprzednio
zatwierdzone przez regionalne Kuratorium Oświaty w Polsce, właściwe dla szkoły, która go
wydawała)
Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap
Afdeling Beleidsuitvoering Secundaire Scholen
Koning Albert II-laan 15
1210 Brussel
Tel: 0032 (0)2 553 87 25
Osoba odpowiedzialna za udzielanie zatwierdzeń - tel: 0032 (0)2 553 87 13
W przypadku braku dokumentów potwierdzających umiejętności wykonywania danego
zawodu i znajomość zarządzania firmą można zrobić stosowne przeszkolenie w Belgii. Trwa
ono 6 miesięcy.
Zatwierdzenie dyplomu studiów wyższych związane jest z dłuższą procedurą, gdyż po
złożeniu dokumentów (kopia dyplomu, kopia indeksu, wykaz godzin i przedmiotów, kopia
pracy dyplomowej wraz z jej skrótem w języku francuskim lub flamandzkim lub angielskim)
w Ministerstwie Edukacji są one przesyłane do miejscowych szkół wyższych w celu
zaopiniowania i ustalenia równoważności wykształcenia w porównaniu ze studiami w Belgii.
Po uzyskaniu zatwierdzenia dyplomu lub świadectwa w Ministerstwie Edukacji, (co trwa ok.
4 -6 tygodni) lub w przypadku posiadania stosownego zaświadczenia (jak wyżej), należy
zgłosić się do Guichet d’Entreprise ("Okienko Przedsiębiorcy") w celu uzyskania numeru
wpisu do rejestru handlowego. Jest to odpowiednik naszego regonu.
W biurach firm prowadzących Guichets d’Entreprises otrzymuje się wykaz zawodów, jakie
można wykonywać na podstawie posiadanego świadectwa i uzyskanej jego belgijskiej
ekwiwalencji.
Następnie trzeba wypełnić otrzymany tam formularz, podać zawód (zawody), które chce się
wykonywać, podać planowany początek działalności gospodarczej i swoje dane osobowe.
Otwarcie procedury otrzymania numeru przedsiębiorcy kosztuje 70 EUR i trwa ok. 3 - 4
tygodnie. Należy złożyć następujące dokumenty :
wypełniony formularz firmy (wydawany na miejscu)
posiadać dowód osobisty lub paszport
zatwierdzenie świadectwa przez ministerstwo wyżej wymienione
kopię świadectwa polskiej szkoły lub dyplomu - z tłumaczeniem
W Belgii ustawowo określone są 42 zawody reglamentowane (professions réglementées)
(aktualny wykaz zawodów reglamentowanych i licencji można znaleźć na stronie
internetowej belgijskiego ministerstwa gospodarki pod adresem: http://www.mineco.fgov.be
w dziale "Guide aux entreprises", następnie kliknąć " Vade-mecum de l'entreprise" ), do
których należą niektóre zawody budowlane i instalacyjne, jak również fryzjer, kosmetyczka,
technik dentystyczny, piekarz, fotograf itp. Wykonywanie zawodów reglamentowanych w
Belgii uzależnione jest od uzyskania zaświadczenia o założeniu firmy (attestation
d’établissement). Zaświadczenie takie, jak i listę tych zawodów, uzyskuje się w Guichet
d’Entreprises. Warunkiem uzyskania zaświadczenia jest potwierdzenie zawodowych
umiejętności i zarządzania, niezbędnych do wykonywania określonego zawodu. Warunek ten
stosowany jest szerzej, gdyż każda osoba, zarówno fizyczna jak i prawna, która zamierza
prowadzić działalność wymagającą wpisu do rejestru handlowego lub rzemieślniczego
powinna potwierdzić, że posiada umiejętności wykonywania danego zawodu i znajomość
zarządzania firmą. Bez znaczenia jest tu fakt czy chodzi o główną działalność gospodarczą,
czy też wykonywanie działalności dodatkowych.
Podstawowa znajomość zarządzania firmą obejmuje:
prawo (cywilne, handlowe, szczegółowe przepisy dla danej branży, sprawy socjalne,
ubezpieczenia... itp.)
handel (polityka handlowa, kupno, sprzedaż, zarządzenie zapasami...itp.)
rachunkowość (bilans, VAT, inne podatki...itp.)
informatykę.
Znajomością tą powinny wykazać się następujące osoby:
szef firmy
lub jego małżonek
lub konkubent mieszkający wspólnie od trzech lat
lub pracownik najemny zatrudniony w tym celu
lub w firmie osoba fizyczna, która faktycznie zajmuje się codziennym zarządzaniem firmą.
1. W Guichet d’Entreprises należy wpisać się do Kasy Ubezpieczeń Społecznych
(odpowiednik ZUS – renty, emerytury, zasiłki rodzinne). Dla samozatrudniajacych się jest to
INASTI (Institut National d’Assurances Sociales pour Travailleurs Indépendants) .
2. Po uzyskaniu wpisu do rejestru handlowego w Guichet d’Entreprises należy zwrócić się do
najbliższego Biura Kontroli VAT w celu zgłoszenia się jako podatnik VAT. Wówczas
następuje faktyczne uaktywnienie numeru rejestru handlowego (regonu), który jest
jednocześnie numerem VAT.
3. Wpisać się do kasy Kasy Chorych – mutualité sociale (ubezpieczenie chorobowe, na
wypadek inwalidztwa, zwroty kosztów leczenia).
4. Otworzyć konto firmy w banku. Numer tego konta winien figurować obok numerów RC
(Rejestru Handlowego) i VAT, na formularzach (firmówkach) przedsiębiorstwa .
Po zarejestrowaniu swojej firmy lub po wykupieniu udziałów w istniejącej firmie jako
wspólnik, zainteresowana osoba zgłasza się ponownie do urzędu gminy, w której otrzymała
zaświadczenie o pobycie w Belgii. Należy przedstawić wówczas dokument rejestracji firmy
lub książkę udziałów z uwidocznionym wpisem jako udziałowiec oraz potwierdzeniem
wpłaty za wykupione udziały. Na podstawie powyższych dokumentów uzyskuje się kartę
pobytu (la carte bleue) ważną przez 5 lat, taką jak pozostali obywatele UE.
Osoba zamierzająca prowadzić działalność gospodarczą na własny rachunek (indépendant)
lub zamierzająca założyć firmę w Belgii powinna zwrócić się do Guichet d’Entreprises w
celu dopełnienia związanych z tym czynności administracyjnych. Jednakże w przypadku
firmy mającej osobowość prawną należy uprzednio złożyć statut przedsiębiorstwa w
Kancelarii Trybunału Handlowego i opublikować go w Monitorze (Moniteur belge).
Guichet d’Entreprise zastąpił dawne instytucje rejestru handlowego oraz Izby Zawodów i
Handlu (Chambres des Métiers et Négoces) i spełnia aktualnie następujące zadania:
Wpisanie przedsiębiorstw handlowych i rzemieślniczych do Banku Przedsiębiorstw
(Banque Carrefour des Entreprises), który nadaje numer przedsiębiorstwa. Numer ten
zastępuje dotychczasowy numer rejestru handlowego, numer VAT i numer ONSS
(ubezpieczenia socjalnego .
Sprawdzanie warunków umożliwiających wykonywanie danego zawodu. W Guichet
następuje weryfikacja posiadania wymaganych uprawnień do prowadzenia działalności
gospodarczej.
Guichets d’Entreprises, po uzgodnieniu z klientem, mogą wykonać dla niego dodatkowe
zadania jak usługi doradcze, pomoc w załatwianiu formalności związanych z wpisem do
rejestru VAT, do rejestru ubezpieczeń socjalnych oraz przy składaniu próśb o potrzebne
zezwolenia w innych instytucjach, jeśli będzie taka potrzeba.
Wpis na listę przedsiębiorstw handlowych kosztuje 70 EUR od osoby fizycznej i 120 EUR od
firmy. Wpis jednostki i firmy dodatkowej kosztuje odpowiednio 50 i 70 EUR. Zmiana
wnoszona do uprzedniej rejestracji kosztuje 40 EUR dla wszystkich form działalności
gospodarczej.
Poniżej podane są adresy 10 głównych instytucji, które uzyskały zezwolenie na prowadzenie
Guichet d’Entreprises. Pozostałe adresy oddziałów, które prowadzą rejestracje firm na terenie
całej Belgii dostępne są na stronie internetowej belgijskiego Ministerstwa Gospodarki pod
adresem: http://www.mineco.fgov.be.
Do niektórych rodzajów działalności wymagane są także czasami licencje, zezwolenia lub
upoważnienia, takie jak zezwolenie urzędu ochrony środowiska, patent przy usługach
związanych z napojami alkoholowymi, licencja na wyroby mleczne, zezwolenie na
działalność jako przedsiębiorca w dziedzinie robót publicznych, itp. Wykonywanie
niektórych zawodów wymaga uzyskania wcześniejszego zezwolenia ze względu na kwestie
higieny i ochrony zdrowia. Poza tym, aby móc wykonywać pewne rodzaje usług, uznawanych
za uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia, należy uzyskać zezwolenie na działalność
specjalną, którą wydaje urząd gminy, w którym działalność taka jest prowadzona.
Aktualnie w Belgii 68 rodzajów działalności podlega obowiązkowi uzyskania licencji w
odpowiednim ministerstwie lub instytucji. Nie ma wśród nich usług budowlanych,
remontowych czy instalacyjnych. Dotyczą one natomiast wielu wąskich specjalności
związanych z przetwórstwem produktów rolnych i żywności, agencji podróży,
matrymonialnych, odzyskiwania długów, agencji nieruchomości, producentów alarmów,
broni i amunicji, detektywów, agencji pośrednictwa pracy typu interim (czasowej), hoteli,
restauracji (serwujących alkohol), taksówek, szkółek nauki jazdy, sal gier, firm leasingowych,
biur rachunkowych, jak również zawodów związanych z ochroną zdrowia (pielęgniarki,
psychologowie, logopedzi, optycy, prowadzenie aptek, żłobków, domów starców, itp.).
W sektorze usług budowlanych istnieją dodatkowe szczegółowe warunki. Każda osoba
fizyczna czy firma, która wykonuje jakiekolwiek prace w budownictwie, powinna wystąpić z
wnioskiem o rejestrację działalności jako przedsiębiorcy budowlanego do właściwej dla
danej prowincji Komisji Rejestracyjnej (Commission d’Enregistrement) podlegającej
Ministerstwu Finansów. Obowiązek rejestracji wynika z walki z oszustwami podatkowymi i
socjalnym („praca na czarno”) w sektorze budownictwa. Wykonywanie prac budowlanych
bez rejestracji powoduje określone konsekwencje finansowe zarówno dla zlecającego, jak i
przedsiębiorcy.
Podkreślić należy, że rejestracja dotyczy określonych usług budowlanych. Jeśli
zarejestrowany przedsiębiorca akceptuje usługi inne niż zgłoszone do rejestracji, to jest
traktowany jako przedsiębiorca niezarejestrowany
Linki
Ambasad RP w Belgii
29, Avenue des Gaulois, 1040 Bruxelles
tel. ( 32-2) 7357212
Wydział Ekonomiczno- Handlowy Ambasady RP w Brukseli
18, Avenue de l, Horizon, 1150 Bruxelles
tel. ( 32-2) 77 168 15
Polsko- Belgijsko- Luksemburska Izba Handlowa
60, Allee de la Recherche, 1070 Bruxelles
tel.(32-2) 55 995 82
ECOBRU- Dział ds. inwestycji lub założenia firmy w Brukseli
6,rue Gabrielle Petit, 1080 Bruksela
tel. ( 32-2) 42 25 111
www.ecobru.be
DANIA
Warunki podejmowania działalności gospodarczej na terytorium Danii
Zasady podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Danii zawarte
są w następujących aktach prawnych - ustawie o przedsiębiorstwach, ustawie o
przedsiębiorstwach prywatnych, ustawie o rachunkowości przedsiębiorstw, ustawie o
podejmowaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej w celach zarobkowych.
W Danii główną zasadą funkcjonowania gospodarki jest wolny rynek, swobodna konkurencja
oraz brak ograniczeń w prowadzeniu działalności gospodarczej. Każdy może założyć firmę i
prowadzić działalność gospodarczą z wyłączeniem zawodów wymagających szczególnych
kwalifikacji. W zasadzie wszystkie branże działalności są dostępne dla prywatnych
przedsiębiorców. Istnieją pewne wymogi w zakresie wysokości kapitału założycielskiego w
odniesieniu do oddziałów banków i firm ubezpieczeniowych.
Występujące przepisy ograniczające mają na celu zagwarantowanie racjonalnych warunków
dla zatrudnionych i dla konsumentów, jak również zapewnienie korzystnych warunków
zdrowotnych dla społeczeństwa. Funkcjonują także specyficzne regulacje odnoszące się do
niektórych sfer działalności gospodarczej, np. sektora bankowego i ubezpieczeń, branży
farmaceutycznej i przetwórstwa spożywczego. Naczelna reguła prowadzenia działalności
gospodarczej na rynku duńskim postanawia, iż żaden przedsiębiorca nie może naruszać
zasady rzetelności gospodarczej.
Wszystkie formy prawne firm występujące w działalności gospodarczej na rynku duńskim są
dostępne w jednakowym stopniu dla podmiotów krajowych jak też zagranicznych.
Najważniejsze z nich to:
-
spółka akcyjna (A/S)
spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (ApS)
spółka jawna (I/S)
spółka komandytowa (K/S)
oddział firmy zagranicznej (filial)
przedstawicielstwo firmy zagranicznej (salgskantor)
Obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej mogą zakładać przedsiębiorstwa w
dowolnej formie prawnej występującej na rynku duńskim i muszą uzyskać zezwolenie na
pobyt. Firmy spoza UE mogą podejmować działalność w formie prawnej korespondującej z
formą prawną, w której duńscy przedsiębiorcy mogą podejmować działalność gospodarczą w
kraju pochodzenia firmy zagranicznej. Korzystną formą jest utworzenie oddziału firmy na
rynku duńskim, albowiem nie wymaga ona angażowania środków kapitałowych jak w
przypadku spółki akcyjnej (A/S – kapitał zakładowy w wysokości 500 tys. DKK) czy spółki z
ograniczoną odpowiedzialnością (ApS – kapitał zakładowy w wysokości 125 tys. DKK).
Firma zagraniczna może otworzyć swój oddział na rynku duńskim pod warunkiem, że jest
ona zarejestrowana w swoim kraju wg regulacji prawnych korespondujących z duńskimi
przepisami stosowanymi wobec spółki akcyjnej (A/S) lub spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością (ApS).
W składzie zarządu oddziału firmy zagranicznej, podobnie jak spółki akcyjnej oraz spółki z
ograniczoną odpowiedzialnością, musi być przynajmniej jedna osoba posiadająca prawo
pobytu w Danii lub UE.
Dla podjęcia działalności gospodarczej w Danii przez osoby spoza UE wymagane jest
uzyskanie zezwolenia na pobyt oraz zezwolenia na pracę. Zezwolenie wymagane jest również
dla utworzenia oddziału firmy zagranicznej spoza UE.
Rejestracja firmy przez obcokrajowca w Danii
Działalność produkcyjna lub handlowa podejmowana przez duńskie lub zagraniczne osoby
fizyczne lub prawne na rynku duńskim podlega obowiązkowi rejestracji. Zatem nowo
zakładane firmy i oddziały firm zagranicznych muszą zostać zarejestrowane w Duńskiej
Agencji Przedsiębiorstw /Danish Commerce and Companies Agency, Kampmannsgade 1,
1780 Copenhagen, www.eogs.dk/.
Dla celów rejestracji należy podać wiele informacji odnoszące się do oddziału firmy
zagranicznej i firmy założycielskiej, a mian. nazwę i adres firmy i oddziału, dokumenty
sprawozdawcze firmy zagranicznej, treść postanowień statutowych i założycielskich firmy,
poświadczenie rejestracji firmy założycielskiej, notarialnie poświadczone pełnomocnictwo
dyrektora oddziału, statut oddziału. W przypadku innej z dostępnych form prawnych
wymagane są wszelkie informacje niezbędne dla założenia firmy.
Wymagane jest wpłacenie w całości kapitału zakładowego przewidzianego w zależności od
formy prawnej rejestrowanej firmy. Należy wnieść opłatę rejestracyjną, której wysokość jest
różna w zależności od formy prawnej rejestrowanego podmiotu /średnio ponad 2 tys. DKK/.
Obowiązkowy wpis do rejestru gospodarczego podlega corocznej opłacie składkowej, której
stawka jest kilkakrotnie niższa od wnoszonej opłaty rejestracyjnej.
Rejestracja dla celów podatkowych jest również obowiązkowa i dokonuje się jej w zależności
od miejsca prowadzenia działalności w jednym z regionalnych urzędów podatkowych,
których lista dostępna jest na stronie internetowej Głównego Urzędu Ceł i Podatków
www.toldskat.dk/adresser/regioner.htm
Podejmowanie pracy przez obcokrajowców w Danii
Obywatele nowych państw członkowskich Unii Europejskiej, w tym Polacy z dniem akcesji
maja możliwość poszukiwania pracy w Danii przez okres 6 miesięcy bez konieczności
posiadania pozwolenia na pobyt. Na równi z obywatelami innych państw Polacy uzyskali
dostęp do ofert, jakimi dysponują duńskie urzędy pracy. Polski pracownik po uzyskaniu
konkretnej oferty zatrudnienia, może uzyskać pozwolenie na pobyt i pracę, który wydaje
Urząd Imigracyjny (z zachowaniem mechanizmu ochrony duńskiego rynku pracy). W
sytuacji, kiedy zakład pracy oferujący zatrudnienie jest objęty układami zbiorowymi, a tym
samym proponowane warunki pracy i płacy są z nimi zgodne, pozwolenie na pracę będzie
wydawane niejako automatycznie. Kiedy mamy do czynienia z zakładem, który nie jest
objęty układem zbiorowym (ok. 40% sektora prywatnego), wtedy Urząd Imigracyjny może
zasięgnąć opinii regionalnej Rady Zatrudnienia celem weryfikacji, czy zaoferowane warunki
pracy i wynagrodzenia są zgodne z przyjętymi zasadami określonej branży, czy też regionie?
Procedura wydawania pozwoleń na pobyt z prawem do pracy jest nieodpłatna dla osób, które
przebywają w Danii i tam ubiegają się o pozwolenie. W sytuacji, kiedy polski pracownik
ubiega się o pozwolenie na pobyt za pośrednictwem ambasady Danii w Polsce, wtedy
powinien uiścić stosowna opłatę.
Istotne dla obywatela polskiego jest to, iż podczas 6-miesięcznego okresu przeznaczonego na
poszukiwanie pracy nie przysługuje im prawo do pomocy socjalnej oraz w czasie urlopów
wychowawczych podczas całego pobytu w Danii. Dodatkowo w odniesieniu do nowych
państw członkowskich przewidziano zaostrzenie warunków dostępu do rynku w porównaniu
z przyjętymi dla obywateli UE-15 w następujących kwestiach:
-
ograniczenie czasowe pozwoleń na pracę i pobyt,
cofnięcie prawa pobytu w przypadku ustania stosunku pracy,
wymóg pracy w pełnym wymiarze godzin,
-
wyłączenie z zasiłków dla bezrobotnych (zasiłek będzie jednak przysługiwał w
przypadku, gdy współmałżonek bezrobotnego będzie nadal pracował w Danii),
wymóg zapewnienia możliwości lokalowych i środków na utrzymanie współmałżonka
i dzieci przy łączeniu rodzin.
Samozatrudnienie
Jedna z form prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Danii po 1 maja 2004 jest
podejmowanie samodzielnej działalności gospodarczej na zasadzie tzw. samozatrudnienia.
W przypadku samozatrudnienia procedura uzyskania pozwolenia jest taka sama jak przy
zatrudnieniu przez duńskiego pracodawcę. Wymagane są natomiast dodatkowe dokumenty, w
tym przede wszystkim biznes plan przyszłej działalności oraz świadectwa potwierdzające
kwalifikacje osoby ubiegającej się o zgodę na podjecie samozatrudnienia. Jednym z istotnych
postanowień prawa duńskiego jest zapis, że prowadzenie restauracji oraz punktu sprzedaży
detalicznej nie podlega przepisom o samozatrudnieniu.
Ograniczeniem dla drobnej działalności gospodarczej realizowanej na zasadach,
samozatrudnienia przez obywateli polskich nieznających zwykle miejscowego języka jest
fakt, że kontakty z tutejszymi urzędami (np. rozliczenia z Urzędem Skarbowym) muszą być
realizowane w języku urzędowym, czyli duńskim. Zwiększa to koszty funkcjonowania firmy
przez konieczność wynajęcia osoby do w/w kontaktów, posługującej się językiem duńskim.
Zjawisko to nie ma jednak charakteru dyskryminacyjnego, gdyż dotyczy wszystkich
obcokrajowców nieznających języka duńskiego a prowadzących działalność gospodarczą na
zasadzie samozatrudnienia.
Warunki funkcjonowania inwestorów prywatnych
Zagraniczne przedsiębiorstwa są często spotykane i akceptowane na rynku duńskim. Nie
występują żadne regulacje prawne mające na celu kontrolę lub przeciwdziałanie zagranicznej
własności. Zagraniczne przedsiębiorstwa na rynku duńskim nie otrzymują specjalnych
ułatwień jak również nie są podmiotem dyskryminacyjnych regulacji prawnych. Firmy
duńskie i zagraniczne korzystają z jednakowych uprawnień i posiadają jednakowe obowiązki.
Ograniczenia dla inwestorów prywatnych nie występują w żadnym obszarze działalności z
wyjątkiem branży nieruchomości.
Duńska polityka proinwestycyjna przewiduje korzystne dla inwestorów prywatnych
ułatwienia, oznaczające raczej zachęcanie przedsiębiorców do inwestowania w specyficznych
regionach i rodzajach działalności aniżeli będące udogodnieniami o ogólnym charakterze.
Wsparcie regionalne ma zastosowanie na obszarach o wysokim bezrobociu, zaś wsparcie
określonych rodzajów działalności odnosi się do produkcji proeksportowej oraz inwestycji
służących rozwojowi technologicznemu. Z uwagi na obowiązującą regułę, iż działalność
gospodarcza musi opierać się o zdrowe zasady ekonomiczne, większość ułatwień dla
inwestorów prywatnych jest pomocą finansową w formie korzystnych warunków
kredytowych i udzielanych gwarancji rządowych. Dania nie oferuje wakacji ani ułatwień
podatkowych dla inwestorów. Usługi świadczone przez banki są dostępne w jednakowym
zakresie dla przedsiębiorców duńskich oraz inwestorów zagranicznych.
Inwestorzy prywatni mogą oczekiwać wsparcia ze strony władz lokalnych w formie
wynegocjowanych udogodnień oraz poradnictwa i pomocy organizacyjnej na szczeblu
lokalnym. Poradnictwo i pomoc oferowane są inwestorom zagranicznym także przez dział
Invest in Denmark, będący częścią Duńskiej Rady Eksportu wchodzącej w skład MSZ Danii.
I. DZIAŁALNOŚĆ POLSKICH FIRM USŁUGOWYCH NA RYNKU
DUŃSKIM
Dyrektywa UE 96/71/EEC o pracownikach delegowanych zezwala na prowadzenie przez
firmy z zarówno starych jak i nowych krajów członkowskich UE prac na terenie Danii
całkowicie legalnie. Warunkiem koniecznym do wysłania przez polską firmę usługową (np.
budowlaną) pracowników do Danii jest ich zatrudnienie w danej firmie na czas nieokreślony
(zatrudnienie czasowe nie wchodzi tutaj w rachubę). Pracownicy przed wyjazdem do Danii
powinni pobrać z ZUS druk E-101 stwierdzający fakt ich ubezpieczenia społecznego.
Przed rozpoczęciem pracy, firma musi podpisać ze swoim zleceniodawcą umowę,
zarejestrować się jako płatnik podatku VAT w duńskim Urzędzie Celno-Podatkowym –
ToldSkat w Soenderborgu. Rejestracji należy dokonać na 8 dni przed rozpoczęciem prac.
Urząd, zwykle po wcześniejszym żądaniu podania dodatkowych informacji takich jak dane
kontrahenta duńskiego, ilość pracowników wysłanych do pracy, przewidywany obrót w roku
obrachunkowym, nadaje numer podatkowy, który firma polska umieszcza na fakturach
wystawianych duńskim zleceniodawcom. Faktura musi zawierać dodaną do ceny netto usługi
wartość podatku VAT w wysokości 25%.
Muszą być zachowane także inne warunki, a przede wszystkim płace pracowników polskich
nie mogą odbiegać od najniższego wynagrodzenia Duńczyków pracujących w tej branży w
tym samym regionie kraju. W Danii nie ma płac minimalnych regulowanych ustawowo, są
natomiast układy zbiorowe podpisywane w różnych regionach kraju przez związki zawodowe
i pracodawców. Tam uzgadniane są płace minimalne w określonej branży objętej układem.
Obecnie płaca minimalna np. w budownictwie to niepełne 100 DKK (koron duńskich) na
godzinę.
Warto wspomnieć, że duńskie związki zawodowe wymuszają na polskich firmach
przystępowanie do układów zbiorowych. W przygotowanych przez związek (po polsku) gotowych do podpisania dokumentach, zobowiązuje się firmy do płacenia swoim
pracownikom, co najmniej ok. 150 koron na godzinę. Określone są też inne świadczenia
obowiązujące na rzecz pracowników polskich. Mimo że zgodnie z informacją uzyskaną z
Ministerstwa Zatrudnienia Danii prawo nie nakazuje podpisywania w/w układów, firmy,
które ich nie podpisują muszą się liczyć ze stosowanymi przez związki formami nacisku
takimi jak np. blokowanie placów budowy czy odcinanie mediów (woda, prąd). Należy
rozróżnić tzw. blokadę legalną polegającą na manifestowaniu przed placem budowy oraz
nielegalną, kiedy uniemożliwiony jest dostęp polskich pracowników do placu budowy. Tego
typu działania należy zgłaszać policji. Niestety nie słyszy się o przypadkach interwencji
policji duńskiej podejmowanych przeciwko związkom zawodowym. Często natomiast policja
kontroluje place budowy na wniosek związków zawodowych, sprawdzając legalność
zatrudnienia firmy i jej pracowników.
Do 3 miesięcy pobytu nie ma potrzeby ubiegania się przez pracowników polskich firm o
pozwolenie na pobyt i pracę. Powyżej tego terminu należy o takie pozwolenie wystąpić do
urzędu imigracyjnego w Kopenhadze.
Firmy budowlane powinny wziąć pod uwagę, że robót elektrycznych i hydraulicznych nie
mogą wykonywać osoby nieposiadające zdobytych na terenie Danii uprawnień zawodowych.
Szczegółowe informacje na temat przepisów dotyczących świadczenia usług przez polskie
firmy na terenie Danii oraz zatrudniania w tym kraju polskich obywateli znaleźć można pod
następującym adresem internetowym: http://www.bm.dk/english/residence/residenceapril05.pdf
Dane w zakresie rejestracji firmy zagranicznej jako podatnika VAT w Danii wraz z
formularzem zgłoszeniowym znaleźć można pod następującym adresem internetowym:
http://www.erhverv.toldskat.dk/ToldSkat.aspx?oID=151696&vID=200097
Wysokość podatku dochodowego od osób fizycznych w Danii jest następująca:
- przy dochodzie do 198 000 DKK wynosi 5,5%
- przy dochodzie powyżej 198 000 DKK wynosi 6,0%
- przy dochodzie powyżej 295 300 DKK wynosi 15.0%
Finlandia
Regulacje prawne
Według Ustawy o prowadzeniu działalności gospodarczej (Laki elinkeinon
harjoittamisesta) z dnia 27.9.1919/122 działalność gospodarczą określoną
postanowieniami ustawy prowadzić mogą następujące podmioty:
1. osoby fizyczne mieszkające na terenie Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
Istotne znaczenie ma miejsce zamieszkania, nie obywatelstwo. Na przykład
obywatel polski mieszkający w Rosji musi uzyskać zgodę Urzędu Patentów i
Rejestracji.
2. fińska osoba prawna, wspólnota lub fundacja
3. zagraniczna osoba prawna, wspólnota lub fundacja założona zgodnie z
prawodawstwem kraju wchodzącego w skład Europejskiego Obszaru
Gospodarczego i mająca tam siedzibę, która zarejestrowała swoją filię w
Finlandii.
Prowadzenie działalności gospodarczej nie wymaga osobnego zezwolenia.
Ministerstwo Handlu i Przemysłu może wydać zgodę na prowadzenie działalności
gospodarczej również innemu podmiotowi, niż wymienionej powyżej osobie fizycznej i
zagranicznej osobie prawnej lub fundacji. Zgoda taka jest wymagana również do
występowania jako wspólnik w spółce jawnej lub komandytowej. Warunki wymienione
w punktach 1. i 3. nie są przestrzegane, jeżeli wiążące Finlandię umowy
międzynarodowe postanawiają w tym względzie inaczej.
Otwieranie w Finlandii filii towarzystw ubezpieczeniowych oraz instytucji finansowych i
kredytowych uregulowane jest odrębnymi przepisami.
Prowadzenie działalności gospodarczej w branżach wymienionych poniżej (koncesje)
regulowane jest odrębnymi przepisami:
1. kopalnie i zakłady wykorzystujące rudy kopalniane
2. księgarnie, drukarnie, biblioteki, publikacja czasopism
3. prowadzenie aptek; produkcja, przechowywanie i sprzedaż trucizn i substancji
trujących
4. produkcja, import, sprzedaż, przewożenie i magazynowanie substancji
zawierających alkohol
5. produkcja i sprzedaż napojów bezalkoholowych
6. prowadzenie restauracji, hoteli, kawiarń, salonów bilardowych i temu podobnych
7. produkcja i sprzedaż margaryn, serów itp. produktów przeznaczonych do
konsumpcji
8. handel nawozami sztucznymi, paszami i nasionami
9. produkcja, przewóz, składowanie i sprzedaż środków wybuchowych, olejów
łatwopalnych itp.
10. projektowanie, produkcja i naprawa urządzeń elektrycznych; wytwarzanie i
dystrybucja energii elektrycznej; produkcja energii elektrycznej dla innych, niż
własne potrzeb
11. prowadzenie banków depozytowych, innych instytucji kredytowych i lombardów
12. prowadzenie działalności ubezpieczeniowej
13. wykonywanie zawodu pośrednika handlowego, prywatnego detektywa i
organizatora aukcji
14. prowadzenie składów upoważnionych do wydania tzw. warrantów
15. pośrednictwo mieszkaniowe
16. budowa kolei publicznych
16 a) telekomunikacja 16 b) usługi pocztowe i drukowanie znaczek
17. diagnostyka pojazdów 17 a) utrzymanie lotnisk, transport lotniczy, produkcja
samolotów i części zamiennych do nich oraz naprawa samolotów
18. prowadzenie cyrku, varieté, kin i innych tego typu pokazów publicznych
19. produkcja, import i sprzedaż urzędowych orderów i medali, medali
okolicznościowych, wyrobów z metali szlachetnych z próbą
20. ochrona mienia i życia
21. –23. anulowano
24. prowadzenie biur podróży
25. organizacja i prowadzenie sprzedaży towarów wolnocłowych
26. prowadzenie inwestycyjnych funduszy powierniczych
27. prowadzenie biur maklerskich, działalności giełdowej; publiczny handel
papierami wartościowymi oraz prowadzenie rejestrów akcyjnych
28. pośrednictwo ubezpieczeniowe
Tryb i kryteria uzyskiwania koncesji na prowadzenie działalności w ww. dziedzinach
określony jest w odrębnych ustawach i rozporządzeniach branżowych. We wniosku na
otrzymanie koncesji istnieje zapis informujący o trybie odwoławczym w przypadku
decyzji odmownej. Według ogólnej procedury apelacyjnej instancjami odwoławczymi są
Sądy Wojewódzkie i Najwyższy Sąd Administracyjny.
Według Ministerstwa Handlu i Przemysłu zakres licencjonowanej działalności
gospodarczej jest w Finlandii węższy, niż w niektórych krajach członkowskich Unii
Europejskiej.
Rejestr Handlowy podmiotów gospodarczych prowadzi Urząd Patentów i Rejestracji.
Ustawa o Rejestrze Handlowym z dnia 2.2.1979/129 postanawia, co następuje:
1. Główny rejestr handlowy prowadzi Urząd Patentów i Rejestracji, a na szczeblu
lokalnym Biura Rejestracji przy Sądach Okręgowych (Local Register Office).
Urząd Patentów i Rejestracji przekazuje odpisy dokumentów rejestracyjnych i
innych związanych z rejestrem handlowym dokumentów lokalnym Biurom
Rejestracji.
Wszystkie wpisy do rejestru handlowego i związane z nimi dokumenty będące w
posiadaniu Urzędu Patentów i Rejestracji i lokalnych Biur Rejestracji są
powszechnie dostępne.
2. Przed rozpoczęciem działalności gospodarczej należy złożyć w Urzędzie Patentów i
Rejestracji zgłoszenie zawierające podstawowe dane o podmiocie gospodarczym.
Zgłoszenia dokonuje się na formularzu zatwierdzonym przez Urząd Patentów i
Rejestracji. Do złożenia zgłoszenia zobowiązane są następujące podmioty:
a. spółka jawna, spółka komandytowa, spółka akcyjna, konsorcjum
towarzystw ubezpieczeniowych, spółdzielnia, bank oszczędnościowy,
b.
c.
d.
e.
towarzystwo hipoteczne, towarzystwo ubezpieczeniowe,
skomercjalizowana spółka państwowa oraz spółdzielnie mieszkaniowe
stowarzyszenia ideowe lub fundacje posiadające stałą siedzibę i
zatrudniające, co najmniej jednego pracownika
osoba fizyczna, która uzyskała zgodę na prowadzenie działalności
gospodarczej w branży wymagającej koncesji; osoba posiadająca stałą
siedzibę dla prowadzenia działalności gospodarczej oraz zatrudniająca
inną, niż małżonek osobę lub potomka w linii wstępnej o ograniczonej
zdolności prawnej. Obowiązek zgłoszenia nie dotyczy prowadzących
gospodarstwo rolne i zajmujących się rybołówstwem
wspólnota lub fundacja zagraniczna, która otwiera w Finlandii filię
europejska gospodarcza grupa interesów i zarejestrowana gdzie indziej
grupa interesów zakładająca filię w Finlandii.
W przypadku zagranicznego podmiotu gospodarczego posiadającego siedzibę lub
centralę poza Europejskim Obszarem Gospodarczym w zgłoszeniu należy, oprócz
wymaganych przez Urząd Patentów i Rejestracji danych, podać nazwę państwa, którego
prawu podmiot ten podlega. Zgłoszenia może dokonać również taki podmiot
gospodarczy, który nie jest do tego ustawowo zobowiązany, z wyłączeniem armatorów.
Wszelkie zmiany stanu odnotowanego w rejestrze handlowym należy bezzwłocznie
zgłosić do wiadomości Urzędu Patentów i Rejestracji lub lokalnych Biur Rejestracji
przy Sądach Okręgowych. Urząd Patentów i Rejestracji ma prawo uzyskiwania od
Urzędu Podatkowego informacji o tych podmiotach gospodarczych zobowiązanych do
prowadzenia księgowości, które mają równocześnie obowiązek przekazywania Urzędowi
Patentów i Rejestracji kopii corocznych dokumentów bilansowych.
Urząd Patentów i Rejestracji National Board of Patents and Registration
Patentti- ja rekisterihallitus
Arkadiankatu 6 A
00100 Helsinki
tel + 358 (0) 9 693 9500 Fax 69395417
www.prh.fi
Formy prawne
W Finlandii działalność gospodarczą można prowadzić w jednej z poniższych form
prawnych:
•
•
•
•
•
•
przedsiębiorca jednoosobowy (elinkeinonharjoittaja – sole proprietorship)
spółka jawna (avoin yhtiö – general partnership)
spółka komandytowa (kommandiittiyhtiö – limited partnership)
prywatna spółka akcyjna (osakeyhtiö, skrót Oy – private limited company)
publiczna spółka akcyjna (julkinen osakeyhtiö Oyj - public limited company)
oddział (sivuliike – branch office)
Przedsiębiorca jednoosobowy (elinkeinonharjoittaja – sole proprietorship)
Najprostsza forma prowadzenia biznesu. Działalność prowadzona jest na podstawie
wpisu do rejestru handlowego. Koszt rejestracji 65 euro (2004). Osoby spoza państw
Europejskiego Obszaru Gospodarczego muszą uzyskać zgodę Urzędu Patentów i
Rejestracji.
Spółka jawna (avoin yhtiö – general partnership)
Spółka komandytowa (kommandiittiyhtiö – limited partnership)
Różnicą między tymi formami stanowi to, że w spółce jawnej wspólnicy solidarnie
odpowiadają za długi i inne nabyte zobowiązania, a w spółce komandytowej wspólnicy
odpowiadają za długi i zobowiązania bez ograniczenia albo niektórzy z nich do kwoty
zainwestowanego kapitału. Koszt rejestracji 155 euro (2004) . Osoby spoza państw
Europejskiego Obszaru Gospodarczego muszą uzyskać zgodę Urzędu Patentów i
Rejestracji.
Spółka akcyjna
Prywatna spółka akcyjna (osakeyhtiö, skrót Oy – private limited company)
Publiczna spółka akcyjna (julkinen osakeyhtiö, skrót, Oyj - public limited company)
Jest to najpopularniejsza forma prawna prowadzenia biznesu w Finlandii. Istnieją dwa
rodzaje spółki akcyjnej – prywatna i publiczna. Publiczna spółka akcyjna może
oferować publicznie swoje akcje. Najmniejszy kapitał akcyjny prywatnej spółki akcyjnej
wynosi 8 000 EUR, a publicznej spółki akcyjnej 80 000 euro. Koszt rejestracji 330 euro
(2004). Osoby spoza państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego muszą uzyskać
zgodę Urzędu Patentów i Rejestracji.
Oddział (sivuliike – branch office)
Koszt rejestracji 330 euro (2004). Firmy posiadające siedzibę poza Europejskim
Obszarem Gospodarczym muszą uzyskać zgodę Urzędu Patentów i Rejestracji.
Oddziałem firmy zagranicznej może kierować osoba na stałe mieszkająca w Finlandii.
Oddział firmy zagranicznej może działać jako agent lub importer, jak również może być
jednostką produkcyjną. Oddział nie ma osobowości prawnej. Działa on w imieniu i na
rachunek swojego przedsiębiorstwa–matki.
Formalności związane z utworzeniem przedstawicielstwa lub firmy w Finlandii trwają
minimum około trzech tygodni. Przy utworzeniu przedstawicielstwa/firmy najlepiej
skorzystać z pomocy prawnika fińskiego znającego tutejsze przepisy i warunki.
Dokumenty muszą być przetłumaczone na język fiński lub szwedzki przez tłumacza
przysięgłego.
Podatki
Podatek od towarów i usług (VAT)
Finlandia jako kandydat do Unii Europejskiej w 1994 roku przyjęła uregulowania o
podatku od towarów i usług (VAT) zgodne z tymi, jakie obowiązują w Unii (Dyrektywa
nr 6 dot. VAT i inne). Do tego czasu obowiązywał tu podatek od sprzedaży.
Wyjątek stanowi uzgodnienie w Traktacie Akcesyjnym o wyłączeniu z obszaru
podatkowego UE odrębnej jednostki administracyjnej - Wysp Alandzkich. Jednak w
obrocie wewnętrznym towarów i usług pomiędzy prowincją Wysp Alandzkich i
pozostałą częścią Finlandii obowiązują te same fińskie przepisy odnośnie reguł VAT. W
odniesieniu do pozostałych członków Unii Europejskiej Wyspy Alandzkie traktowane są
jako terytorium w kraju trzecim.
Stawki podatku VAT
Stawka podstawowa podatku VAT wynosi 22%. Obowiązują także dwie stawki
zredukowane. Dla wymienionych niżej towarów i usług stosuje się następujące stawki
zredukowane (wprowadzone 1.1.1998 roku, bowiem poprzednio obowiązywały stawki
zredukowane 12% i 6%):
•
17 %: żywność i pasze dla zwierząt (z wyłączeniem usług gastronomicznych,
żywych zwierząt, wody pitnej, napojów alkoholowych i wyrobów tytoniowych)
•
8 %: lekarstwa, książki, spektakle kinowe, przewóz pasażerów, hotele i inne
usługi mieszkaniowe, opłaty za wstęp (teatry, cyrki, przedstawienia muzyczne i
taneczne, imprezy sportowe, ogrody zoologiczne, muzea i inne tego typu imprezy
i instytucje),
0% („stawka zerowa")
•
subskrypcja gazet i periodyków (sprzedaż pojedynczych egzemplarzy podlega
pełnemu opodatkowaniu),
usługi poligraficzne dla publikacji związanych z działalnością korporacyjną na
użytek publiczny,
statki ( z wyłączeniem użytkowanych dla celów sportu i wypoczynku); redukcja
dotyczy sprzedaży, wynajmu, i czarteru statków oraz ich naprawy, obsługi i
innych prac z nimi związanych, dostawy złota dla banku centralnego, handel
zagraniczny.
Limit zwolnień podmiotowych
Dla celów administracyjnych przyjęto, że podatek jest liczony dla podmiotów i osób
prawnych podlegających opodatkowaniu, których obrót roczny jest większy niż 8 500
euro.
Limit zwolnień podatkowych nie obejmuje:
- samorządów,
- osób zagranicznych, które nie posiadają stałego miejsca zamieszkania w Finlandii.
Zwolnienia przedmiotowe
Następujące towary i usługi są zwolnione z podatku VAT:
•
usługi medyczne i służba zdrowia.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
usługi opieki społecznej.
usługi oświatowe, które świadczone są zgodnie z obowiązującym
prawem lub są subsydiowane przez państwo zgodnie z
obowiązującymi przepisami.
usługi finansowe i transakcje dotyczące papierów wartościowych (z
wyłączeniem konsultacji i usług depozytowych).
usługi ubezpieczeniowe i brokerskie, także świadczone przez
agentów.
dzieła sztuki wizualnej.
loterie i gry pieniężne.
honoraria artystów, sportowców.
niektóre transakcje dokonane przez niewidomych.
tłumaczenia dla osób niesłyszących.
nieruchomości.
usługi cmentarne świadczone przez cmentarze publiczne.
jagody i grzyby nieuprawiane sprzedawane przez ich zbieraczy.
Zwrot podatku VAT zagranicznym podmiotom gospodarczym, w tym również polskim
Zagraniczny podmiot gospodarczy, który w Finlandii niezobowiązany do
odprowadzania podatku od sprzedaży i który nie posiada stałej siedziby w Finlandii,
może uzyskać zwrot podatku VAT za zakupione w Finlandii towary i usługi. Również
podatek pobierany przy wwozie towarów do Finlandii może zostać zwrócony.
Warunkiem uzyskania zwrotu jest to, że zakup w Finlandii wiąże się z prowadzoną
przez podmiot działalnością gospodarczą za granicą, albo na obszarze UE albo poza nią.
Procedura zwrotu VAT jest taka sama bez względu na miejsce prowadzenia
działalności. Prawo do otrzymania zwrotu nie opiera się na zasadzie wzajemności, czyli
dotyczy również przedsiębiorstw tych państw, w których system zwrotu podatku VAT
nie został wprowadzony.
Zwrotowi podlegają m.in. następujące zakupy zawierające w cenie podatek VAT: usługi
konferencyjne, próbki towarów, usługi wystawiennicze i targowe, usługi szkoleniowe,
artykuły biurowe, usługi kserograficzne, mapy, literatura zawodowa, usługi hotelowe i
przewozowe w Finlandii, paliwa płynne i smary, usługi serwisowe i naprawcze, części
zamienne, wynajem samochodów, usługi parkingowe.
Warunki zwrotu podatku VAT są następujące:
1. zakup wiąże się z taką działalnością podmiotu prowadzoną za granicą, która,
gdyby była prowadzona w Finlandii, podlegałaby procedurze pobierania VAT
2. zakup wiąże się z taką działalnością podmiotu prowadzoną za granicą, która,
gdyby była prowadzona w Finlandii, upoważniałaby do zwrotu określonego w
Ustawie o podatku VAT lub
3. zakup wiąże się z taką działalnością podmiotu zagranicznego w Finlandii w
zakresie sprzedaży towarów i usług, w której stroną podlegającą opodatkowaniu
jest nabywca (tzw. odwrócony obowiązek podatkowy). Odwrócony obowiązek
podatkowy stosuje się wtedy, gdy sprzedawcą jest podmiot zagraniczny nie
posiadający stałej siedziby w Finlandii, który nie znajduje się w rejestrze
płatników VAT. Prawo do zwrotu podatku VAT przysługuje również wówczas,
gdy nabywcą jest skarb państwa.
Za następujące zakupy nie przysługuje zwrot podatku VAT:
•
•
•
•
•
towary i usługi zakupione do prywatnego użytku podmiotu gospodarczego lub
jego personelu
zakupy w celach reprezentacyjnych, m.in. rachunki z restauracji, upominki
handlowe itp.
samochody osobowe oraz towary i usługi związane z użytkowaniem samochodu
(paliwo, smary, serwis, naprawy, części zamienne), o ile pojazd nie jest
użytkowany wyłącznie w celach uprawniających do otrzymania zwrotu (użytek
wyłącznie w celach służbowych)
towary i usługi nabywane z przeznaczeniem dla podróżnych przez organizatorów
wycieczek od innych podmiotów gospodarczych
koszty związane ze sprzedażą złota na cele inwestycyjne po cenie
nieopodatkowanej.
Szczegółowe informacje dotyczące podatku VAT i formularze w formacie PDF pod
adresem internetowym Urzędu Podatkowego.
Podatek akcyzowy
Opodatkowaniu podatkiem akcyzowym w Finlandii podlegają na przykład:
•
•
paliwa: benzyna bezołowiowa i ołowiowa, ich mieszanki, olej napędowy, olej
opałowy, płynny i olej ciężki
alkohol
wyroby tytoniowe
•
energia elektryczna i źródła energii, w tym węgieł, torf i gaz naturalny
•
•
•
olej sosnowy produkowany przemysłowo do celów ogrzewania napoje orzeźwiające
opakowania napojów alkoholowych i orzeźwiających bez opłat opakowania
wielokrotnego użytku mającego aprobatę Ministerstwa Środowiska.
•
Podatki te zostały wprowadzone w drodze odrębnych ustaw, które szczegółowo opisują
zasady ich nakładania i ewentualne możliwości ulg.
Z podatku akcyzowego wyłączone są:
•
•
•
produkty eksportowane poza obszar Unii Europejskiej,
paliwa i smary oraz zaopatrzenie statków i samolotów w międzynarodowym
ruchu komercyjnym,
produkty w określonych limitach przywożone przez podróżnych,
•
produkty alkoholowe nie przeznaczone do bezpośredniej konsumpcji (np. do
produkcji leków, żywności)
Obowiązują następujące ulgi:
•
akcyza na piwo dla niezależnych browarów jest obniżana następująco (2004):
1. o 50 %, jeżeli produkcja nie przekracza 200 tys. litrów rocznie,
2. o 30 %, jeżeli produkcja mieści się w granicach 200 000 -2 mln
litrów,
3. o 20 % dla przedziału produkcji 2 mln –5,5 mln litrów,
4. o 10 %, jeśli produkcja mieści się w granicach 5,5 mln - 10 mln
litrów
•
•
•
podmioty prowadzące gospodarstwa szklarniowe mogą starać się o refundację za
olej ogrzewczy i olej ciężki – min 580 euro (za okres 6 - 12 miesięcy)
zwolnieniu z akcyzy podlega energia elektryczna, która jest przekazywana do
innego dysponenta sieci energetycznych, importowana, eksportowana,
użytkowana bezpośrednio w ruchu kolejowym.
obowiązują ulgi dla producentów energii: wiatrowej, wodnej dla elektrowni do
1 MVA, wytwarzanej z drewna lub paliw drewnopochodnych, odpadów,
biogazu, zrębków po wyrębie lasu, torfu (dla elektrociepłowni do 40 MVA) lub
z gazów przemysłowych powstałych w procesach metalurgicznych.
Podatek dochodowy od osób prawnych
Wysokość stawki i preferencje dla małych i średnich przedsiębiorstw.
W roku 2005 stawka jednolita podatku dla przedsiębiorstw (corporate income tax)
wynosi 26 % (w 1999 roku 28 %). Podmioty podlegają podatkowi wg tej stawki od
całości dochodów.
Preferencje podatkowe dla małych i średnich przedsiębiorstw wynikają z
ustawodawstwa związanego z polityką regionalną. Preferencje, a właściwie ulgi
podatkowe stosowane są w tym wypadku dla podmiotów, które dokonały inwestycji w
latach 1993-2000. Wynikają one z „Ustawy o podwyższonej amortyzacji inwestycji na
terenach słabo rozwiniętych”. Dotyczą one maksymalnej stawki amortyzacji, która może
być zwiększona o 50% w roku przekazania inwestycji do użytku i następujących dwóch
kolejnych latach. Ta preferencja będzie stosowana po raz ostatni w sprawozdaniach
finansowych za rok 2004.
Ulgi i zwolnienia podatkowe
Z podatku zwolnione są następujące wpływy: kapitały, które zostały pokryte przez
udziałowców, zwroty podatku dochodowego (z wyłączeniem odsetek) i przekazy ze
spółek. Ostatni przypadek to konsekwencja faktu, że spółki nie są traktowane jako
podmioty dla celów podatkowych, lecz dochód do opodatkowania jest przypisany do
partnera. Ulgi stosowane są dla:
•
•
przemysłu okrętowego – chodzi tu o ulgę 3-procentową kosztu zakupu statku
stosowaną dla sprzętu o minimalnej wyporności 19 ton rejestrowych, stosowaną
w roku, gdy statek został po raz pierwszy wprowadzony do służby i na kolejne 3
lata podatkowe. Statek musi spełniać określone kryteria klasyfikacyjne odnośnie
odporności lodowej. Zniżka ta dotyczy okresów podatkowych w latach 19962002.
rozwoju regionów (terenów słabo rozwiniętych). Ulgi te były stosowane w
odniesieniu do amortyzacji inwestycji, ale ich stosowanie zakończyło się w 1998
roku. Pozostały ulgi wymienione w p. III.1 dla małych i średnich przedsiębiorstw.
Rodzaje wydatków zaliczanych do kosztów uzyskania przychodów:
Do tych wydatków zalicza się:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
wydatki na zakupy i inwestycje,
wydatki związane z zakupem majątku trwałego (z wyłączeniem ziemi) do
wysokości rocznej kwoty amortyzacji bilansowej,
czynsz od nieruchomości i praw wodnych, a także od pomieszczeń używanych do
prowadzenia działalności gospodarczej i zawodowej,
płace i wynagrodzenia, renty i okresowe zasiłki lub podobne okresowe
wynagrodzenie dla pracowników (lub byłych pracowników) oraz składki
ubezpieczeniowe i inne podobne płatności,
wypłaty z zysku od inwestycji poczynionych przez zatrudnionych,
wkłady do zakładowych funduszy emerytalnych do wysokości zobowiązań
rentowych; wkłady poczynione przez instytucje ubezpieczeniowe i fundusze
emerytalne oraz inne instytucje emerytalne do wysokości zobowiązań rentowych,
koszty reklamy,
wydatki na badania i rozwój,
koszty uruchomienia i reorganizacji,
50% wydatków na rozrywkę,
opłaty do organizacji zrzeszających pracodawców i związkowych,
straty związane z oszustwem i kradzieżą lub innymi przestępstwami związanymi
z aktywami finansowymi,
zwroty roczne i inne (nadpłaty),
wydatki związane z odsetkami od kredytów zaciągniętych na prowadzenie
działalności gospodarczej,
straty kursowe od roszczeń i kredytów związanych z działalnością,
podatki lokalne od nieruchomości związanych z prowadzoną działalnością
gospodarczą i zawodową,
wydatki związane z uprawianiem lasów,
wydatki związane z funduszami gwarancyjnymi i odszkodowawczymi.
PODATKI OD OSÓB FIZYCZNYCH
Główne podatki od osób fizycznych to państwowy podatek dochodowy od osób
fizycznych pobierany na rzecz skarbu państwa i podatek komunalny na rzecz gminy.
Podatek dochodowy od osób fizycznych (valtion tulovero - State tax on earned income)
liczony jest od uzyskanych dochodów, pensji, wynagrodzeń, wszelkich celowych wypłat,
bonusów dla kierownictwa, uzyskanych prowizji, wartości czynszu od wynajmowanych
dla pracowników bezpłatnych lokali mieszkalnych, dodatków, także tych na pokrycie
kosztów zamieszkania, dodatków samochodowych i zasiłków wypłacanych bezrobotnym
według stawek progresywnych.
Wysokość stawek i progów podatkowych obowiązujących w 2005 roku jest następująca:
Wysokość dochodu w przedziale od
(EUR)
Wysokość podatku od
wartości progowej
(EUR)
Procent liczony od
nadwyżki
12 000 - 15 400
8
10,5 %
15 400 - 20 500
365
15%
20 500 - 32 100
1 130
20,5 %
32 100 - 56 900
3 508
26,5 %
56 900 -
10 080
33,5 %
Dochody poniżej kwoty 11 700 euro nie są opodatkowane.
Odliczenia związane z zatrudnieniem to m.in.
•
odliczenia z tytułu kosztów dojazdu do pracy do określonej kwoty przy udziale
własnym. Generalnie koszty te odliczane są do kwoty najtańszego środka
transportu t.j. transportu publicznego
•
odliczenia z tytułu wydatków na wydawnictwa związane z zawodem, na zakup
narzędzi itp.
standardowe koszty uzyskania przychodu – 3% wynagrodzenia i płacy, ale nie
więcej niż 620 euro (2004 rok). Odliczenie to przysługuje, jeżeli suma odliczeń
związanych z pracą jest mniejsza niż wysokość odliczenia standardowego.
•
Inne odliczenia:
•
•
odliczeniu podlegają składki na obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne,
odliczeniu podlegają składki na obowiązkowe ubezpieczenie od bezrobocia,
•
odliczeniu podlegają odsetki od pożyczek (odliczane od dochodów kapitałowych),
jeżeli pożyczka została użyta na zakup stałego mieszkania lub nieruchomości,
która jest używana dla celów uzyskania dochodu.
Odliczenia od podatku:
•
odliczenie za inwalidztwo – maksimum 115 euro,
•
odliczenie na opiekę nad dzieckiem (0-17 lat), żyjącym w gospodarstwie z exmałżonkiem – maksimum 80 euro (na każde).
Podatek komunalny (kunnallisvero - municipal tax on income) - stawka wynosi 16 do 20%
zależnie od gminy. Podatek komunalny pobierany jest od wszystkich dochodów bez
limitu dolnego.
Podatek od dochodów kapitałowych (pääomavero - State tax on capital income) - płaci się
od odsetek bankowych, dywidend, dochodów z wynajmu lokali i ma stawkę jednolitą 28% w 2005 roku.
Podatek na kościół (kirkollisvero - church tax) - stawka wynosi pomiędzy 1% - 2%.
Podatek ten dotyczy członków Fińskiego Kościoła Luterańskiego i Kościoła
Ortodoksyjnego.
Przy pobieraniu ww. podatków pobierane są również opłaty z tytułu ubezpieczeń
społecznych, które liczone są według jednej stawki od dochodu. W 2004 roku stawka za
ubezpieczenie zdrowotne wynosi 1,5 % dochodu, a stawka za ubezpieczenie emerytalne i
od bezrobocia 4,85 %.
Podatek od majątku (varallisuusvero - state wealth tax). Majątek osobisty o wartości
powyżej 185 000 euro jest opodatkowany stawką 0,9 % (2003).
Polacy zatrudnieni w Finlandii przez firmę polską:
Zgodnie z umową zawartą między Polską i Finlandią w sprawie zapobiegania
podwójnemu opodatkowaniu w zakresie podatków od dochodu i majątku, podpisaną w
dniu 26.10.1977 roku (Dziennik Ustaw Nr 12/79 poz. 84) Polak przebywający w
Finlandii przez okres lub okresy nie przekraczające łącznie 183 dni podczas danego
roku kalendarzowego podlega opodatkowaniu tylko w Polsce.
Polacy, zatrudnieni w Finlandii przez firmę fińską:
krócej niż pół roku płacą podatek zryczałtowany (lähdevero – tax on source) w wysokości
35%. Podatek jest pobierany i odprowadzany przez pracodawcę. Dochody
obcokrajowca zatrudnianego przez fińską firmę dłużej niż pół roku opodatkowane są
zgodnie regułami odnoszącymi się do również do Finów, czyli według stawek podatku
dochodowego podanych powyżej uwzględniając odliczenia.
Informacja dotycząca opodatkowania międzynarodowego pod tel. + 358 (0)20 466016
Urząd Podatkowy
Szczegółowe informacje podatkowe można uzyskać na stronie internetowej fińskiego
Urzędu Podatkowego, (Verohallitus - Finnish Tax Administration): www.vero.fi i
Ministerstwa Finansów (Valtiovarainministeriö - Ministry of Finance)
http://www.vn.fi/vm/english/other/.
Koszty pracy w Finlandii
Średnia płaca godzinowa robotnika przemysłowego wynosiła w ostatnim kwartale 2002
roku w Finlandii około 12,07 euro. Najwyższe płace uzyskują zatrudnieni w przemyśle
papierniczym (mężczyźni – 13,98 euro, kobiety – 12,54 euro, najniższe w przemyśle
tekstylnym (mężczyźni – 11,19 euro, kobiety – 8,94 euro). Średnia płaca godzinowa w
przemyśle metalowym wynosiła w 2002 roku 12,71euro dla mężczyzn, a 10.98 euro dla
kobiet.
Obowiązujące w sektorze budownictwa płace minimalne w 2002 roku są następujące
(według Związku Zawodowego Pracowników Budowlanych w Finlandii): grupa I praca nie wymagająca specjalnego wykształcenia 6,60 euro/godz., grupa II - sprzątanie
7,58 euro, grupa III 8,18 euro/godz., grupy IV-VI specjaliści – 8,84 – 10,31 euro/godz.
Według obowiązującej umowy zbiorowej pracownikowi płaci się dodatek do płacy
bazowej, nie określony w ww. umowie. Stawki godzinowe w większych miastach są
wyższe. W rejonie Helsinek średnia płaca wykształconego pracownika budowlanego
wynosi około 15 euro za godzinę, a w innych rejonach Finlandii około 10 euro. Według
Centrum Statystycznego średnia płaca godzinowa elektryka wynosiła w 2000 roku 14,10
euro.
Narzuty na płace na cele socjalne w procentach od płacy kształtują się jak poniżej
Średnio
Pracownicy
przemysłowi
Pracownicy
biurowi
Płace za okres urlopu i
choroby
33 %
39 %
23 %
Opłaty za świadczenia
socjalne i emerytalne
34 %
36 %
30 %
Inne
5%
3%
7%
Łącznie
72 %
78 %
60 %
(2002 rok, według Konfederacji Pracodawców i Przemysłu Confederation of Finnish
Industry and Employers TT)
Przy uwzględnieniu powyższych narzutów godzina pracy robotnika przemysłowego w
Finlandii kosztowała w 2002 roku pracodawcę około 23 euro.
Według danych fińskiego Centrum Statystycznego średnie miesięczne wynagrodzenie w
normalnym czasie pracy wyniosło średnio 2 322 euro w czwartym kwartale 2003 roku.
Wysokość płacy minimalnej nie jest w Finlandii podawana.
Zawieranie umów
W Finlandii nie ma obowiązku zawierania umów – kontraktów, ale w interesie obu
partnerów jest zawieranie pisemnej umowy – kontraktu. Firmy fińskie na ogół regulują
swoje należności w terminie, ale WEH Helsinki miał do czynienia z kilkoma
przypadkami niesolidnych partnerów fińskich. Dochodzenie swoich praw bez umowy
określającej dokładnie np. warunki dostawy i płatności jest utrudnione. Warunki
dostawy są sprawą umowną zależną od obu stron. Przy zawieraniu większych umów
zalecany jest kontakt z prawnikiem. Fińska Federacja Przemysłu Technologicznego
sprzedaje Warunki dostaw w różnych dziedzinach, mające na celu pomóc małym i
średnim przedsiębiorstwom w zawarciu kontraktu i stanowiące oczywiście jedną z
alternatyw dla zainteresowanych stron. Dane kontaktowe: Tel. + 358 (0)9 1923381 email rauni.lappalainen@ teknologiateollisuus.fi Fax + 358 (0)9 624462 Ustawa 228/1929
z 1929 roku z późniejszymi zmianami The Finnish Contracts Act reguluje umowy
handlowe. W przypadku, gdy zaistniałego sporu nie uda się rozwiązać drogą polubowną,
sprawę można skierować do sądu arbitrażowego pod warunkiem, że w kontrakcie
istnieje zapis dotyczący arbitrażu. W skrajnym przypadku należy zaangażować firmę
prawniczą lub firmę zajmującą się windykacją należności.
Internetowy system informacji prawnej Finlex znajduje się pod adresem www.finlex.fi.
Baza zawiera opisy aktów prawnych oraz ujednolicone teksty ustaw często z
przekładami na język angielski
Inne
Firma zagraniczna może otworzyć konto bankowe w Finlandii. Do wniosku należy
załączyć następujące uwierzytelnione dokumenty w języku fińskim, szwedzkim lub
angielskim :
1.
2.
3.
4.
5.
wyciąg z rejestru handlowego
statut Spółki
decyzja zarządu w sprawie otwarcia rachunku bankowego w Finlandii
upoważnienie
kopia paszportu (strony z danymi osobowymi) osób upoważniających do
korzystania z konta bankowego
6. opinia od własnego banku w Polsce Letter of Recommendation
Dane pochodzą z banku Nordea, tel. + 358 (0)9 16544017, fax + 358 (0)9 16544008, email fcs@nordea.fi www.nordea.fi.
Termin przedawnienia rachunków wynosi 10 lat. Strona poszkodowana musi wystąpić z
roszczeniem przed upływem 10 lat. Kolejny 10-letni termin przedawnienia roszczeń
rozpoczyna się od momentu zgłoszenia roszczenia. Po orzeczeniu przez sąd wyroku w
sprawie spornej kwota niezapłacona podlega egzekucji przez komornika
Indywidualna działalność gospodarcza w Finlandii
(JAK NP. HANDEL DETALICZNY NA TARGOWISKACH, PCHLICH TARGACH I
JARMARKACH)
Obywatel Polski może swobodnie prowadzić indywidualną działalność gospodarczą w
Finlandii pod warunkiem, że zarejestruje swoją działalność u odpowiednich władz, tj. 1)
na policji (w zależności od przewidywanego czasu pobytu), 2) w Urzędzie Skarbowym i
3) w Rejestrze Handlowym (w zależności od miejsca siedziby)
1) POLICJA
1. W przypadku, gdy czas pobytu w Finlandii przekracza 3 miesiące, przed
rozpoczęciem działalności gospodarczej (np. działalność handlowa albo świadczenie
usług) polski przedsiębiorca zobowiązany jest do zarejestrowania na policji miejsca
pobytu. Policja dokonuje wpisu do rejestru cudzoziemców i wydaje zaświadczenie o
rejestracji. Przy rejestracji należy wypełnić odpowiedni kwestionariusz, okazać
paszport lub dowód osobisty, przedstawić dowód dokonanego w Rejestrze
Handlowym wpisu lub inne wiarygodne wyjaśnienie o charakterze działalności.
Cudzoziemiec musi również posiadać wystarczające środki utrzymania.
2. W przypadku, gdy przewidywany czas pobytu wynosi mniej niż 3 miesiące,
zgłoszenie na policji nie jest wymagane. Jeżeli pobyt jednak się przedłuży, należy
natychmiast się skontaktować z policją w miejscu pobytu w celu rejestracji.
2) URZĄD SKARBOWY
Zagraniczny przedsiębiorca sprzedający towary bezpośrednio konsumentom fińskim
jest zobowiązany do zapłaty podatku VAT i podlega obowiązkowi zarejestrowania się
jako płatnik VAT w Finlandii. Więcej informacji na temat podatku VAT w Finlandii na
stronach fińskiego Urzędu Podatkowego. Szczegółowe informacje o rejestracji jako
płatnik VAT w broszurze VAT Registration of Foreigners in Finland.
Polski przedsiębiorca mający stałe miejsce prowadzenia działalności w Finlandii
podlega obowiązkowi uiszczenia podatku od dochodów w Finlandii. Jako stałe miejsce
prowadzenia działalności może być traktowane na przykład stałe miejsce na targowisku.
Umowa zawarta między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki
Finlandii w sprawie zapobiegania podwójnemu opodatkowaniu w zakresie podatków od
dochodu i majątku reguluje kwestię podatku dochodowego.
Za opłatą 135 euro (2004) można wystąpić o wstępną decyzję w sprawie zapłaty podatku
od dochodów. W sprawie podatku dochodowego należy skontaktować się z fińskim
Urzędem Podatkowym.
3) REJESTR HANDLOWY
Polski przedsiębiorca jednoosobowy (sole proprietorship) musi złożyć w Urzędzie
Patentów i Rejestracji zgłoszenie przed rozpoczęciem działalności gospodarczej.
Rejestr Handlowy podmiotów gospodarczych prowadzi Urząd Patentów i Rejestracji.
Ustawa o Rejestrze Handlowym z dnia 2.2.1979/129 Postanawia m.in., że:
1.
Przed rozpoczęciem działalności gospodarczej należy złożyć w Urzędzie
Patentów i Rejestracji zgłoszenie zawierające podstawowe dane o podmiocie
gospodarczym. Zgłoszenia dokonuje się na formularzu zatwierdzonym przez
Urząd Patentów i Rejestracji. Do złożenia zgłoszenia zobowiązane są następujące
podmioty:
a.
spółka jawna, spółka komandytowa, spółka akcyjna, konsorcjum
towarzystw ubezpieczeniowych, spółdzielnia, bank oszczędnościowy,
towarzystwo hipoteczne, towarzystwo ubezpieczeniowe,
skomercjalizowana spółka państwowa oraz spółdzielnie mieszkaniowe
b.
stowarzyszenia ideowe lub fundacje posiadające stałą siedzibę i
zatrudniające co najmniej jednego pracownika
c.
osoba fizyczna, która uzyskała zgodę na prowadzenie działalności
gospodarczej w branży wymagającej koncesji; osoba posiadająca stałą
siedzibę dla prowadzenia działalności gospodarczej oraz zatrudniająca
inną, niż małżonek osobę lub potomka w linii zstępnej o ograniczonej
zdolności prawnej. Obowiązek zgłoszenia nie dotyczy prowadzących
gospodarstwo rolne i zajmujących się rybołówstwem
d.
wspólnota lub fundacja zagraniczna, która otwiera w Finlandii filię
e.
europejska gospodarcza grupa interesów i zarejestrowana gdzie indziej
grupa interesów zakładająca filię w Finlandii.
Obywatel Polski może przebywać na terytorium Finlandii do 3 miesięcy bez
jakichkolwiek wiz lub pozwoleń. Jedyny wyjątek dotyczy osób pragnących podjąć pracę
w Finlandii - istnieje obowiązek uprzedniego uzyskania zezwolenia na pracę i pobyt,
który będzie obowiązywał, co najmniej do 30 kwietnia 2006 roku.
Osoby, które pragną przebywać w Finlandii dłużej niż 3 miesiące są zobowiązane do
wystąpienia o zgodę na pobyt czasowy, (temporary resident permit). O zezwolenie
występuje się na posterunku policji w miejscowości zamierzonego pobytu. Policja
przesyła dokumenty do Urzędu ds. Cudzoziemców, który podejmuje decyzję i wydaje
stosowne zezwolenia.
W Finlandii nie ma obowiązku meldunkowego dla cudzoziemców przybywających na
pobyt trwający do 3 miesięcy. Dłuższy pobyt wymaga otrzymania zgody na pobyt
czasowy, a po jej otrzymaniu istnieje obowiązek rejestracji zmiany miejsca pobytu,
której dokonuje się w biurze meldunkowym w miejscowości nowego pobytu.
Na prowadzenie handlu na targowisku wymagane jest pozwolenie na handel. W celu
uzyskania pozwolenia należy skontaktować się z Urzędem Miejskim danej miejscowości
albo z organizatorem targów, np. www.markkina.net.
Praca w Finlandii
PRZEPISY REGULUJĄCE WARUNKI PODEJMOWANIA ZATRUDNIENIA W
FINLANDII PRZEZ OBYWATELI POLSKICH
W związku z przystąpieniem do Unii Europejskiej nowych państw członkowskich
Finlandia wprowadziła dwuletni okres przejściowy w swobodnym przepływie siły roboczej.
Oznacza to, że podejmowanie zatrudnienia wymaga uzyskania zezwolenia na pracę
(koszt 20 euro). Zezwolenia wydają miejscowe Urzędy Zatrudnienia, o ile uznają, że na
zgłoszony wakat nie można znaleźć pracownika na tutejszym rynku pracy, a warunki
zatrudnienia będą zgodne z fińskimi przepisami i układami zbiorowymi. O decyzję
można wystąpić przed lub po przyjeździe do Finlandii. Wniosek o wydanie zezwolenia
na pracę można wypełnić na stronach internetowych Ministerstwa Pracy:
www.mol.fi/finnwork. W Polsce wnioski o wydanie zezwolenia na pracę przyjmuje
Ambasada Finlandii, adres ul. Chopina 4/8 00-559 Warszawa, tel 22-6294091, fax
6213412.
Ograniczenia nie dotyczą osób:
1)
, które w momencie wejścia w życie regulacji przejściowych, czyli 1 maja 2004
roku, pracowały już w Finlandii na podstawie przyznanego zezwolenia na pobyt i
pracę opiewającego nieprzerwanie na okres, co najmniej 12 miesięcy i nadal
pozostają na rynku pracy,
2) , którym w okresie obowiązywania regulacji przejściowych przyznano
opiewające nieprzerwanie, na co najmniej 12 miesięcy zezwolenie na pobyt i
pracę i które pozostały na rynku pracy,
3)
które nie będąc obywatelami Unii Europejskiej lub państw o podobnym z nimi
statusie (dotyczy obywateli Islandii, Liechtensteinu, Norwegii i Szwajcarii)
miałyby prawo podejmowania zatrudnienia bez konieczności uzyskiwania opinii
Urzędu Zatrudnienia,
4)
którym przyznano zezwolenie na pobyt z innych względów niż praca
zarobkowa,
5)
które pracodawca mający siedzibę w Polsce deleguje do pracy w Finlandii w
oparciu o zasadę swobodnego przepływu usług.
Obywatele polscy zatrudnieni w Finlandii w oparciu o przepisy przejściowe w
swobodnym przepływie siły roboczej (Laki Tšekin, Viron, Latvian, Liettuan, Unkarin,
Puolan, Slovenian ja Slovakian kansalaisten ansiotyön edellytyksistä 309/2004) nie mają
prawa rejestrowania się w fińskich urzędach pracy jako bezrobotni poszukujący
zatrudnienia.
Zgodnie z nową Ustawą o cudzoziemcach, która weszła w życie 1 maja 2004 roku, od
cudzoziemców podejmujących prace sezonowe w rolnictwie na okres do trzech miesięcy
nie będzie wymagać się zezwolenia na pracę. Ułatwienia dotyczą zbioru runa leśnego,
prac na plantacjach warzyw i owoców oraz farmach zwierząt futerkowych.
Pracownikowi polskiemu zatrudnionemu przez firmę fińską przysługują takie same prawa
wynikające z fińskiego ustawodawstwa pracy, jak i pracownikowi fińskiemu. Jeżeli stosunek
pracy zostanie rozwiązany za wypowiedzeniem przez pracodawcę lub pracownika, musi
upłynąć najpierw okres wypowiedzenia. Długość tego okresu zależy od rodzaju zawartej
umowy o pracę. W przypadku umowy na czas nieokreślony okres wypowiedzenia
uzależniony jest od okresu zatrudnienia i wynosi na podstawie fińskiej Ustawy o
umowach pracy (Työsopimuslaki 26.1.2001/55):
Wypowiedzenie
•
•
•
•
•
•
przez pracodawcę:
1 miesiąc - przy okresie zatrudnienia do jednego roku,
2 miesiące - przy okresie zatrudnienia od 1 do 5 lat
3 miesiące - przy okresie zatrudnienia od 5 do 9 lat
4 miesiące - przy okresie zatrudnienia od 9 do 12 lat
5 miesięcy - przy okresie zatrudnienia od 12 do 15 lat
6 miesiące - przy okresie zatrudnienia ponad 15 lat
Wypowiedzenia przez pracownika:
• 14 dni - przy okresie zatrudnienia do roku,
• 1 miesiąc - przy okresie zatrudnienia od 1 do 10 lat
• 2 miesiące - przy okresie zatrudnienia ponad 10 lat
Na podstawie Ustawy o urlopach rocznych (Vuosilomalaki) pracownikowi polskiemu
przysługuje podobny wymiar urlopu, jak i pracownikowi fińskiemu
•
•
2 dni urlopu za każdy przepracowany miesiąc. Jeżeli zatrudnienie trwało dłużej
niż rok, pracownik uprawniony jest do 2,5 dnia urlopu za każdy przepracowany
miesiąc, czyli 30 dni roboczych urlopu rocznie (wliczając soboty)
Pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za urlop. Jeśli pracownik nie może
wykorzystać urlopu np. z uwagi na ustanie stosunku pracy, wówczas otrzymuje
rekompensatę odpowiednią do wynagrodzenia przysługującego mu w czasie
urlopu.
W przypadku, gdy Polak przyjeżdża do Finlandii jako pracownik delegowany do pracy
przez firmę polską w oparciu o zasadę swobodnego przepływu usług, stosuje się wobec
niego wyłącznie ustawodawstwo polskie.
W wielu branżach pracodawcy i organizacje pracownicze zawierają zbiorowe umowy
pracy na innych warunkach zatrudnienia niż wynika to z prawa pracy. Na ogół umowy
takie są pod względem warunków zatrudnienia korzystniejsze dla pracowników, aniżeli
umowy zawarte wyłącznie w oparciu o wymogi prawa pracy. Umowa o pracę zawiera
warunki zatrudnienia uzgodnione między pracodawcą a pracownikiem. Umowa o pracę
może być zawarta bądź na piśmie, bądź ustnie. Preferowana jest forma pisemna.
Linki
II. AMBASADA RP W FINLANDII
Armas Lindgrenintie 21, 00570 Helsinki, Suomi- Finlandia
Tel.(3589) 6848-090
www.embassyofpoland.fi
III. WYDZIAŁ EKONOMICZNO – HANDLOWY
Risto Rytin 7, 00570 Helsinki
Tel.(3589) 6849188
www.embassyofpoland.fi/weh
Skandynawsko- Polska Izba Gospodarcza
Ul. Starościńska 5
02-516 Warszawa
tel. ( 22) 8497 414
www.spcc.pl
Francja
Reglamentacja działalności gospodarczej
Francuskie przepisy określają trzy rodzaje działalności zawodowej: handlową, rzemieślniczą
oraz wolne zawody. Rozróżnienie to jest istotne z uwagi na formalności związane
z podjęciem danej działalności, system podatkowy, ochronę socjalną szefa przedsiębiorstwa.
Ze względu na formę prawną oraz przedmiot działania (działalność przemysłowa,
świadczenie usług, handel, pośrednictwo itp.) istnieją różne rodzaje działalności
gospodarczej. Prowadzenie działalności handlowej, czy przemysłowej uzależnione jest od
spełnienia szeregu kryteriów:
kryterium wieku (pełnoletniość),
kryterium moralne,
brak statusu wykluczającego podjęcie takiej działalności (funkcjonariusze i urzędnicy
państwowi),
posiadanie lokalu handlowego (w określonych sytuacjach istnieje na początek
możliwość prowadzenia działalności handlowej w mieszkaniu prywatnym),
spełnienie wymogów formalnych wynikających z prawa handlowego lub cywilnego
przy tworzeniu przedsiębiorstw, spółek itp.
Pomimo generalnie obowiązującej zasady swobody podejmowania działalności gospodarczej
(pod warunkiem wniesienia stosowanych opłat, zarejestrowana działalności,
podporządkowania się przepisom porządkowym i zasadom wolnej konkurencji), w praktyce
istnieje szereg ograniczeń. Nie istnieje zaś jednolity zbiór przepisów, które ujmowałby
wszystkie rodzaje działalności reglamentowanej lub podlegającej kontroli. Dotarcie do
rozproszonych informacji i odpowiednich regulacji wymaga dużego nakładu pracy
i konsultacji z wieloma francuskimi ministerstwami, Sądem Handlowym, różnego rodzaju
ośrodkami informacji gospodarczej, firmami doradczymi oraz izbami przemysłowohandlowymi, które zatrudniają specjalistów z różnych dziedzin oraz dysponują dokumentacją
specjalistyczną. Ważną rolę spełnia także Paryska Izba Przemysłowo-Handlowa. I tak między
innymi:
odrębne uregulowania dotyczą inwestycji w sektorze handlu (detalicznego); tworzenie
nowych hiper- i supermarketów, centrów handlowych, których powierzchnia
przekracza ustalone wielkości, uzależnione jest od uzyskania zgody władz,
w wielu dziedzinach wymagane jest uprzednie uzyskanie zgody, przy czym wymóg
ten często dotyczy nie produkcji, lecz wprowadzenia towaru na rynek (np. produkty
farmaceutyczne, wyposażenie szpitali itp.); decyzje w tych sprawach podejmują
właściwe ministerstwa lub ich agendy, a coraz częściej stosowane są kryteria lub
dyrektywy europejskie,
w ramach obowiązującego europejskiego systemu oceny zgodności, określone
produkty unijne oraz produkty importowane (w tym polskie) objęte tzw. dyrektywami
nowego podejścia, winny spełniać wymagania zapewniające odpowiedni stopień
bezpieczeństwa przy ich użytkowaniu i być oznakowane znakiem zgodności „CE”,
istnieją dziedziny objęte monopolem i kontrolą państwa, w których podjęcie
działalności gospodarczej wymaga uprzedniego uzyskania zgody lub koncesji, np.
W sektorach użyteczności publicznej (energetyka, łączność, transport, wydobywanie
surowców i kopalin); przy imporcie i sprzedaży broni i materiałów wybuchowych
(również przeznaczenia cywilnego); sprzedaży napojów alkoholowych oraz wyrobów
tytoniowych,
inwestycje w dziedzinie działalności przemysłowej muszą spełniać określone kryteria
(np. lokalizacja zakładów chemicznych, produkcyjnych, kopalń itp.) dotyczące
głównie bezpieczeństwa ludności i ochrony środowiska; zgodę na lokalizację wydają
władze lokalne, zaś odpowiednie służby administracji centralnej i terenowej
systematycznie sprawdzają, czy ustalone kryteria są przestrzegane,
w przypadku niektórych wolnych zawodów, czy zawodów reglamentowanych
(adwokaci, lekarze, notariusze, księgowi itp.) wymagane jest posiadanie dokumentów
i dyplomów uznawanych przez Francję, a podjęcie i prowadzenie działalności
uzależnione jest od spełnienia szeregu kryteriów, takich jak: ukończenie stosownych
szkół (uczelni), posiadania odpowiedniej praktyki zawodowej, zdanie odpowiedniego
egzaminu itp. (więcej w pkt 3.8.1).
Przedstawione uregulowania dotyczą na ogół wszystkich podmiotów (francuskich
i zagranicznych), istnieją jednak wymogi specyficzne odnoszące się do podmiotów
zagranicznych nieposiadających swej siedziby we Francji.
Polityka wspierania inwestycji
Wspieranie inwestycji i tworzenia nowych przedsiębiorstw we Francji odbywa się na
wszystkich etapach życia przedsiębiorstwa i prowadzone jest zarówno przez instytucje
krajowe jak i regionalne. Formy pomocy udzielanej przez państwo, władze lokalne oraz różne
organizacje można podzielić na:
pomoc finansową udzielana na różnych szczeblach,
ulgi podatkowe (fiskalne),
zwolnienia z opłaty składek socjalnych,
pomoc w zakresie opłat za udzielane przedsiębiorcy doradztwo,
udostępnienie lokali dla przedsiębiorcy.
Duża liczba źródeł finansowania nie oznacza jednak ułatwień w otrzymywaniu pomocy,
ponieważ jej przydzielenie jest uzależnione od spełnienia ściśle określonych warunków,
a zazwyczaj nie jest możliwym kumulowanie pomocy uzyskiwanej z różnych źródeł.
Przykładowo – firmy-córki nie mogą otrzymać pomocy, natomiast filie tylko pod warunkiem,
że nie są kontrolowane przez znaczące grupy kapitałowe. Niektóre rodzaje pomocy
przeznaczone są wyłącznie dla przedsiębiorstw francuskich, szczególnie w przypadku
programów badawczych prowadzonych przez młodych naukowców.
Pomoc w inwestowaniu przeznaczona jest zarówno dla dużych, jak i małych oraz średnich
przedsiębiorstw. Przyznanie pomocy następuje po analizie dokumentów, a pomoc ma
charakter subwencji lub pożyczki (zwrotnej) o zerowym lub minimalnym oprocentowaniu.
Okresowo DRIRE regionu Ile de France publikuje przewodnik opisujący różne formy
pomocy dla przedsiębiorstw.
Wspieraniem tworzenia dużych projektów inwestycyjnych zajmują się między innymi
wyspecjalizowane instytucje takie jak powstała jesienią 2001 r. Agencja AFII. Powstanie
Agencji wiązało się z potrzebą unifikacji działań różnych struktur promujących Francję jako
miejsce zagranicznych inwestycji. AFII we współpracy z Agencjami Rozwoju Regionalnego
(ADR) realizuje politykę państwa w zakresie niwelowania różnic w poziomie rozwoju
gospodarczego pomiędzy regionami, wspomaga firmy inwestujące w słabiej rozwiniętych
(lub prowadzących restrukturyzację sektorową) regionach Francji. AFII dysponuje
niezbędnymi środkami do przygotowywania kompleksowej informacji na rzecz
zagranicznych przedsiębiorców zamierzających ulokować we Francji znaczące inwestycje.
Agencja dostarcza niezbędne dane i ułatwia kontakt z lokalną administracją. Jest organem
prorządowym, ukierunkowanym na prowadzenie aktywnej polityki wspierania
i przyjmowania inwestycji zagranicznych oraz zagospodarowania terenu. Poszczególne
regiony francuskie są reprezentowane w Radzie Nadzorczej AFII i nadzorują
wypracowywanie strategii rozwoju. AFII posiada 17 biur za granicą promujących inwestycje
we Francji.
Istotnym kierunkiem stymulowania rozwoju inwestycji jest program tworzenia małych
i średnich firm, głównie indywidualnych, w co zaangażowane są agendy rządowe, różne
agencje oraz izby przemysłowo-handlowe. Wdrażane przez rząd rozwiązania mają na celu
uproszczenie procedur przy zakładaniu małych i średnich firm, zaoferowanie ulg
podatkowych i redukcja wysokości składek socjalnych w pierwszych latach prowadzenia
działalności gospodarczej, uproszczenie zasad rachunkowości itp. Izby przemysłowohandlowe prowadzą z kolei różnego rodzaju szkolenia oraz szeroki program poradnictwa dla
osób tworzących nowe firmy.
Samorządy terytorialne w niektórych regionach (departamentach, gminach) wspierają nowe
inwestycje poprzez stosowanie określonych ulg (premii) dla nowo powstałych firm (zaliczki,
preferencyjne kredyty, dofinansowanie ułatwiające tworzenie nowych miejsc pracy itp.).
Stosuje się też pomoc pośrednią w postaci udostępniania lokali na biura czy działalność
gospodarczą, poradnictwa, gwarantowanie pożyczek itp. Przykładowo – instytucją zajmującą
się w niektórych regionach Francji przyznawaniem różnorodnych form pomocy dla nowo
tworzonych firm są tzw. Pepiniere d'entreprises (szkółki przedsiębiorstw). Firmy chcące
inwestować we Francji mają, więc możliwość uzyskania pomocy finansowej i ulg
podatkowych oferowanych zarówno przez władze centralne jak i administrację lokalną.
Pomoc przybiera bardzo różne formy i może odnosić się zarówno do konkretnych regionów
jak i określonych sektorów działalności. Władze francuskie mając na uwadze aktywizację
rejonów o wysokim wskaźniku bezrobocia okresowo opracowują nowe zasady wspierania
inwestycji na przedmieściach dużych aglomeracji oraz Korsyce.
Aby przyciągnąć inwestycje zagraniczne, władze francuskie stopniowo upraszczają przepisy
związane z inwestycjami zagranicznymi. Nie wymaga się obecnie żadnych zezwoleń na
większe zmiany w kapitale akcyjnym lub formie firmy, jedynie inwestycje powyżej ok.
1,53 mln euro muszą być zgłoszone Ministerstwu Gospodarki, Finansów i Przemysłu
w momencie zakładania i likwidacji przedsiębiorstwa. Jedynie kilka typów inwestycji
wymaga wcześniejszych deklaracji składanych władzom. Obejmują one przemysł obronny
oraz dziedziny, w których inwestor działa w zakresie usług publicznych, lub, które mogłyby
zagrażać porządkowi, zdrowiu lub bezpieczeństwu publicznemu. Podejmując działalność
gospodarczą należy nie tylko uwzględniać jednorazowe lub krótkoterminowe (dwutrzyletnie) ulgi i zwolnienia oferowane przez władze centralne i lokalne, lecz wziąć pod
uwagę także kwestie kosztów działalności firmy w perspektywie wieloletniej (stan nasycenia
rynku, konkurencyjność oferowanego produktu, koszty robocizny, obciążenia socjalne,
długotrwałe procedury administracyjne, poziom opodatkowania, ochrona pracowników przed
zwolnieniami, silne związki zawodowe). Z ciekawszych ok. 50 inicjatyw uproszczenia
prawodawstwa wobec inwestorów zagranicznych wdrożonych już w 2004 r. należy
wymienić:
obniżenie podatków dla kadry zagranicznej, przebywającej we Francji, w tym
zwolnienie z podatku dochodowego i z tzw. premii na zagospodarowanie (primes
d'impatriation),
utworzenie jednostanowiskowej obsługi celem uproszczenia formalności, w tym
obowiązku uzyskiwania karty pobytu dla pracowników z UE, przedłużenie ważności
karty pobytu do 4 lat, partnerem do załatwiana tych formalności wyznaczono OMI,
automatyczne przyznanie pozwolenia na pracę współmałżonkowi pracownika
zagranicznego,
podwyższenie progu wolnego od opodatkowania funduszy na badania z 6,1 do 8,2 mln
euro na przedsiębiorstwo,
stworzenie statutu „młodego przedsiębiorstwa innowacyjnego”,
scalanie różnych działań i polityk resortowych, usprawnienie procedur
administracyjnych i zminimalizowanie czasu ich trwania,
ułatwienia fiskalne przy wnoszeniu tzw. wkładów pośrednich (contributions directs)
do przedsiębiorstwa oraz przy opłatach składek socjalnych,
zniesienie karty handlowca zagranicznego dla szefów i przedstawicieli firm
zagranicznych rezydujących we Francji i inne ułatwienia przy jej uzyskiwaniu,
wsparcie finansowe celem przyciągnięcia najlepszej kadry badawczej z zagranicy oraz
młodych, zdolnych naukowców.
Pomoc związana z lokalizacją
Pomoc w inwestycjach i tworzeniu miejsc pracy zależy od lokalizacji firmy. Może to być np.
Prime d'aménagement du territoire – stypendium rozwojowe, za które dotąd był
odpowiedzialny organizm o nazwie DATAR posiadający swe biura na terenie całej Francji.
Pomoc ta przydzielana jest w ramach programów tworzenia miejsc pracy i uzyskania korzyści
dla przemysłu regionalnego jako całości. Pomoc ma formę subsydiowania aktywów
przedsiębiorstwa poprzez np.: dopłacanie do rat leasingowych, dofinansowywanie
przygotowania projektów inwestycyjnych, biznesplanów, współfinansowanie kosztów
doradztwa. Możliwe jest również częściowe, okresowe zwolnienie firm z opłacania
podatków. W niektórych rejonach pomoc oferowana jest przez ugrupowania przemysłowe,
szczególnie na terenach objętych restrukturyzacją przemysłu i ma formę preferencyjnych
pożyczek lub dopłat do kapitału. W wybranych rejonach wiejskich i miejskich możliwe jest
także zwolnienie z podatków lub opłat na rzecz ubezpieczeń społecznych.
Pomoc udzielana przez władze francuskie musi być zgodna z dyrektywami UE regulującymi
te kwestie oraz zasadami konkurencji. Na terenie Francji ograniczenia w pomocy dla
przedsiębiorstw wahają się między 15% a 20% inwestycji netto (17-22% inwestycji brutto)
w grunty, budowle, infrastrukturę czy wyposażenie.
Pomoc niezwiązana z lokalizacją
Pomoc ta dotyczy, między innymi, szkolenia i zatrudniania pracowników. Ministerstwo ds.
Zatrudnienia, Pracy i Spójności Społecznej oferuje pomoc przy organizacji szkoleń
w firmach. Pomoc może mieć formę dofinansowania samych szkoleń, czy kursów lub
pokrycia części wynagrodzeń pracowników korzystających z dokształcania.
Firmy mogą również otrzymać bezpośrednie subwencje lub być zwolnione z części podatków
związanych z wynagrodzeniem pracowników dzięki zatrudnianiu określonej grupy osób (np.
inwalidów, osób młodych bez doświadczenia, czy z niskimi kwalifikacjami, byłych
więźniów, osób mających trudności z tzw. przystosowaniem społecznym, pracowników
przebywających na długotrwałym bezrobociu).
Pomoc obejmuje także subsydia lub zwolnienia podatkowe w zakresie badań i rozwoju.
W celu zachęcenia firm do inwestowania w kluczowe dziedziny technologiczne, ministerstwo
odpowiedzialne za badania oferuje subsydia pokrywające część kosztów ponoszonych na
badania dotyczących nowych technologii. Jeżeli dany program badawczy nie jest
bezpośrednio subsydiowany, firma może otrzymać do ok. 6,1 mln euro zwolnień
podatkowych rocznie.
Ulgi podatkowe mogą też uzyskać firmy prowadzące badania i wprowadzające innowacje.
Zwolnienia z podatku udzielane są przez ww. Ministerstwo, które może pomóc w tworzeniu
europejskiego partnerstwa technologicznego, m.in. we współpracy z ANVAR poprzez
dofinansowanie do wysokości 75% wydatków na prace badawcze, czy na wprowadzenie
nowych rozwiązań do przedsiębiorstwa. Ponadto ANVAR zajmuje się przyznawaniem
subwencji i kredytów firmom zainteresowanym stosowaniem nowych technologii.
Zakładanie przedsiębiorstwa. We Francji istnieje specjalna agencja – APCE , której
zadaniem jest udzielanie praktycznych informacji odnośnie warunków tworzenia firmy we
Francji, formalnościach administracyjnych związanych z powstawaniem, rejestracją
przedsiębiorstwa, możliwościami uczestniczenia w różnych projektach regionalnych
i lokalnych, prowadzi współpracę z władzami lokalnymi. APCE wydaje także praktyczne
przewodniki dotyczące problematyki przedsiębiorczości.
Doradztwo. FRAC – Fonds régional d'aide au conseil (Regionalny fundusz pomocy ds.
doradztwa) wspierający rozwój handlowy, tworzenie nowych produktów, szczególnie
w zakresie technologii i komunikacji, a także zarządzania zasobami ludzkimi i pozyskania
pracowników. Subwencja dla firmy przeznaczona na pokrycie kosztów tego doradztwa może
wynieść do 50% całkowitych wydatków na konsultantów (nie więcej niż ok. 30,5 tys. euro
netto). Fundusz dzieli się na eksportowy i miejsc pracy. Informacji na temat nowych
technologii i możliwości wsparcia ich wdrażania do przedsiębiorstwa, programów
innowacyjnych można szukać też pod następującymi adresami internetowym:
www.ridt-france.org – adres Międzyregionalnej Sieci ds. Rozpowszechniania
Technologii (Réseau interrégional de diffussion technologique),
www.evariste.org – adres zawierający informacje na temat wynalazczości
w przemyśle i w technologii oraz instytucji wspierających działalność innowacyjną
w przemyśle (Site d'invention industrielle et technologique).
Adresy te są powiązane z innymi stronami internetowym, co pozwala na znalezienie wielu
informacji zarówno z zakresu ww. tematyki, jak i poznanie możliwości dostępu do źródeł
finansowania, pozyskania funduszy na przedsięwzięcia wysokiego ryzyka i kapitału na
rozwój firm, np. w formie zapisu na zwiększenie kapitału, lub udziału mniejszościowego oraz
pożyczek.
Eksport – wydział eksportowy FRAC. Pomoc regionalna w eksporcie (AREX) pozwala
przygotować program rozwoju eksportu np. poprzez zwiększenie zatrudnienia – pomoc ma
formę zwrotnej zaliczki równej połowie kosztów usług (maksymalnie do około 15,2 tys.
euro).
Przemysłowe i intelektualne prawa własności
Patenty, licencje, znaki handlowe oraz przemysłowe i intelektualne prawa własności podobnie
jak w innych krajach Unii Europejskiej, tak i we Francji podlegają ochronie prawnej. Francja
przyjęła odpowiednie regulacje ustawowe oraz jest sygnatariuszem większości umów
międzynarodowych w tej materii. Oznacza to, że przemysłowe i intelektualne prawa
własności osób żyjących w innych krajach są chronione we Francji, jeżeli obywatele Francji
mają zagwarantowane, na zasadzie wzajemności, te same prawa w danym kraju.
Celem zagwarantowania praw autorskich jest zazwyczaj konieczne, aby intelektualne
i przemysłowe prawa własności były używane oraz aby były zgłoszone do INPI . Patenty
i znaki handlowe mogą być używane w kontraktach licencyjnych bez konieczności
autoryzacji (muszą tylko być zarejestrowane w INPI). Strona umowy ma prawo używania
własności drugiej strony i obowiązek zapłaty tantiem, których wysokość jest swobodnie
ustalana przez strony. Opłaty za wykorzystywanie praw stanowią koszty podatkowe, jeżeli nie
zostaną uznane za zbyt wysokie oraz jeżeli władze podatkowe nie uznają, że licencja stanowi
część aktywów przedsiębiorstwa licencjobiorcy (na przykład ze względu na jej ogólny
charakter lub czas trwania). Tantiemy mogą być określone jako procent sprzedaży, może też
być ustalona opłata początkowa.
Umowy handlowe, agenci
Uwagi wstępne, rozmowy handlowe
Przystępując do rozmów z partnerem francuskim warto pamiętać, że istotnym elementem
przy pierwszym kontakcie winna być punktualność polskiego partnera. Choć większość
różnego rodzaju imprez masowych (seminaria, kolokwia) zaczyna się we Francji zwykle
z kilkunastominutowym opóźnieniem, to w przypadku spotkań z francuskim kontrahentem
należy przybyć na ustaloną godzinę. Również wskazanym jest posiadanie odpowiedniego
stroju (krawat, garnitur), co także świadczy o poważnym podejściu do partnera. Wskazanym
jest wcześniejsze upewnienie się, jakim językiem włada partner francuski (dobra znajomość
angielskiego nie jest oczywistością), ewentualne przyjście na spotkanie ze sprawdzonym
tłumaczem francusko-polskim, nawet, gdy się zna nieźle język francuski lub angielski.
Pozwoli to na swobodne (nieograniczone słownictwem) wyrażanie myśli i intencji,
a w przypadku rozumienia słów partnera – na chwilę zastanowienia przed udzieleniem
odpowiedzi w czasie, gdy tłumacz tłumaczy zrozumianą przez nas wypowiedź.
Współpracując z tłumaczem należy wypowiadać zdania krótkie, wyrażające jasno nasze
myśli, propozycje i intencje, bez różnych „ozdobników” i zawiłości językowych bardzo
często towarzyszących różnym wypowiedziom. Po każdym zdaniu (wyrażonej myśli) należy
robić przerwę, aby osoba tłumacząca mogła maksymalnie wiernie przetłumaczyć wypowiedź
na francuski. Opisane powyżej sprawy są w zasadzie oczywiste dla każdego, lecz niestety
większość naszych biznesmenów nie respektuje ich w praktyce. Utrudnia to komunikację,
doprowadza do niewłaściwego przetłumaczenia wypowiedzi, czy wręcz jej przekręcenia, (gdy
wypowiedź jest długa i wielowątkowa), nawet wtedy, gdy tłumacz zna świetnie język
francuski i polski oraz terminologię omawianej tematyki.
Przystępując do rozmów, należy pamiętać, że większość przedstawicieli średnich,
a szczególnie małych przedsiębiorstw bardzo niewiele wie o polskim rynku i jest przekonana,
że ceny polskich produktów są relatywnie niskie. Z drugiej strony wielu polskich
przedsiębiorców uważa, że na samym początku należy zaproponować „bogatemu”
kontrahentowi wysoką cenę sprzedaży (może się uda), a następnie obniża ją szybko
o kilkanaście – kilkadziesiąt procent. Rozbieżność oczekiwań i brak wiedzy o rynku
kontrahenta sprawia, że obie strony prędko mogą stracić zapał do wspólnych interesów.
Dlatego przed przygotowaniem i przekazaniem polskiej oferty warto poświęcić trochę czasu
i pewne fundusze na chociażby powierzchowne rozeznanie interesującego polskie
przedsiębiorstwo segmentu rynku oraz staranne przygotowanie w języku francuskim
(angielski nie zawsze wystarczy, szczególnie przy bardziej skomplikowanych technicznie
wyrobach) informacji handlowej np. prospektu, informacji technicznej, orientacyjnej oferty
cenowej, krótkiej informacji o swoim przedsiębiorstwie itp.). Przygotowanie materiałów
promocyjnych (i ich rozesłanie) często kosztuje taniej niż podróż delegacji do Francji
i opłacenie kosztów pobytu pracowników (oraz tłumacza), przynosi także mniej rozczarowań.
Natomiast materiały informacyjne i pozyskana wiedza o rynku mogą być przydatne przy
następnych kontaktach z innymi partnerami.
Po nawiązaniu ściślejszych kontaktów, warto pamiętać o osobistym podtrzymywaniu
znajomości i odwiedzaniu francuskiego partnera (po wcześniejszym ustaleniu terminu
spotkania) 1-2 razy do roku. Można również, ale przy kolejnym spotkaniu i bliższej zażyłości,
z okazji świąt przekazać partnerowi niedrogi, niepowodujący zobowiązań upominek (np.
butelkę polskiego alkoholu), lecz wypada to zaaranżować w sposób dyskretny i w miarę
naturalny, np. jako propozycja skosztowania niezbyt znanego we Francji produktu lub
zaprezentowania polskiego wyrobu, np. ze szkła artystycznego czy bursztynu.
Zgodnie z wieloletnią tradycją, Francuzi praktykują przerwę obiadową w godzinach 12.30 –
14.30 i w tym czasie, oprócz osób „dyżurnych”, trudno kogokolwiek zastać w na stanowisku
pracy. Biura rozpoczynają w praktyce funkcjonowanie w okolicach godziny 9.00 i pracują do
17.30 – 18.00, z tym, że (szczególnie w okresie wiosenno-letnim), mogą być trudności ze
skontaktowaniem się z francuskim partnerem w piątkowe popołudnia.
Umowy
Forma zawarcia umowy. Ustalenia odnośnie współpracy, czy też zamówienia dokonane
ustnie powinny zostać potwierdzone w formie pisemnej, gdyż ta forma stanowi niezbity
dowód w zakresie praw i obowiązków każdej ze stron. Forma pisemna może przybrać postać
umowy, listu, faxu, e-maila lub telegramu. Niezbędne elementy umowy, czy zamówienia są
następujące:
informacja o stronach umowy, dane teleadresowe partnerów,
dokładny opis towaru, lub świadczonej usługi będącej przedmiotem umowy,
miejsce i sposób realizacji umowy, klauzula przeniesienia ryzyka,
warunki ogólne (terminy) kupna-sprzedaży produktów czy świadczenia usługi,
zobowiązania stron, gwarancje.
cena, warunki i terminy płatności, środki płatności, waluta, odsetki za opóźnienia,
klauzula zastrzeżenia własności i klauzule finansowe,
klauzula dotycząca wpływu tzw. siły wyższej mogącej uniemożliwić realizację
umowy w całości bądź w części,
czas trwania umowy, warunki rozwiązania i odstąpienia od realizacji umowy,
określenie prawodawstwa kraju stosowanego przy rozstrzyganiu sporów, organu
(sądu) właściwego do rozstrzygania sporów,
język sporządzenia umowy, ilość egzemplarzy, informację o równoznaczności
prawnej tekstów lub priorytetowości jednego z tekstów (gdy umowa jest sporządzona
w więcej niż jednym języku),
podpisy stron.
Brak szczegółowych zapisów odnośnie niektórych z ww. klauzul powoduje, że stosowane są
ogólne francuskie regulacje prawne np. dotyczące terminów płatności, wysokości odsetek,
form zabezpieczenia płatności, gwarancji, ubezpieczeń itp.
Należy pamiętać, że podpisana umowa (kontrakt, zamówienie) nie może zawierać klauzul
i sformułowań naruszających równowagę pomiędzy stronami lub stawiających jedną ze stron
w pozycji dominującej. Takie klauzule, w myśl francuskiego prawodawstwa, uznawane są za
nieważne.
Kontrahenci francuscy, mimo ustawowych uregulowań (30 dni), zwykle przyzwyczajeni są
do dłuższych terminów płatności (60-90 dni, średnio w 2004 r. było to 67 dni) za wykonane
usługi, czy dostarczony produkt. W przypadku niewielkiej polskiej firmy o nie najlepszej
kondycji ekonomicznej taka zwłoka w zapłacie (szczególnie za dużą dostawę) stanowi
poważne obciążenie finansowe i może zniechęcać do nawiązania współpracy handlowej.
Ponadto ewentualne opóźnienie strony francuskiej w przelaniu należności i procedura
dochodzenia swoich praw są dodatkowymi czynnikami ważącymi na przyszłości polskiego
przedsiębiorstwa. Dlatego przy podpisywaniu kontraktu należy starać się doprowadzić do
zapisów zabezpieczających interesy finansowe polskiego przedsiębiorcy (zaliczka,
akredytywa itp.).
Zgodnie z zasadą wolności umów wyrażoną w prawie francuskim (art. 1134 i następne
Kodeksu Cywilnego), strony mogę zgodnie postanowić o zastosowaniu któregoś z ich praw
krajowych (lub prawa kraju trzeciego) do zawarcia i wykonania umowy. W razie braku takiej
klauzuli, wybór prawa właściwego dla egzekwowania postanowień umowy lub rozstrzygania
sporów wynikających z niedotrzymania zobowiązań odbywa się według zasad tzw.
„prywatnego” prawa międzynarodowego, (czyli reguł odnoszących się do aspektów
międzynarodowych prawa cywilnego, handlowego, rodzinnego, prawa spółek itp., w którym
przynajmniej jedną ze stron jest osoba prawna lub fizyczna).
Umowa podpisana z kontrahentem francuskim powinna zawierać klauzulę arbitrażu, zgodnie,
z którą wszystkie ewentualne spory mogące wyniknąć przy interpretacji lub wykonaniu
kontraktu poddane są postępowaniu arbitrażowemu według prawa dowolnego kraju
wybranego przez strony lub też klauzulę przyznającą kompetencję sądownictwu krajowemu
jednej ze stron.
Jeżeli strony przyznały umownie kompetencję sądowi polskiemu, zaś strona francuska uchyla
się od wykonania prawomocnego wyroku, wówczas przymusowe jego wykonanie we Francji
musi być poprzedzone zatwierdzeniem polskiego wyroku przez sądownictwo francuskie.
Przy braku powyższych klauzul, francuski przedsiębiorca może być pozwany przez polskiego
kontrahenta przed sąd francuski w celu wyegzekwowania od niego zobowiązań podjętych za
granicą, także wobec cudzoziemca, (czyli np. polskiego podmiotu).
Gwarancje płatności
W celu zabezpieczenia się przed nieuczciwością ze strony partnera w trakcie wykonania
umowy, prawo francuskie proponuje w dziedzinie umów różne formy gwarancji umownych
oraz bankowych. Poniżej opisano kilka przykładowych rozwiązań.
Gwarancje umowne
Umowne zastrzeżenie prawa własności oraz ryzyka utraty rzeczy.
W odniesieniu do rzeczy, zasada wolności umów pozwala na rozróżnienie przeniesienia
ryzyka utraty rzeczy od przeniesienia prawa własności. Zastrzeżenie w umowie prawa
własności powinno zostać uzupełnione przez zastrzeżenie przeniesienia ryzyka utraty rzeczy.
Z reguły ryzyko spoczywa na kupującym, zaś sprzedawca pozostaje właścicielem sprzedanej
rzeczy aż do chwili zapłaty. Zasadą jest, iż przeniesienie ryzyka następuje z chwilą
przedłożenia towaru do dyspozycji kupującego. Zastrzeżenie prawa własności jest skuteczne,
gdy towar istnieje w naturze, zaś samo zastrzeżenie dokonane jest pisemnie najpóźniej
w momencie dostawy.
Zabezpieczenie realne.
Umowa kupna-sprzedaży może zawierać dyspozycje ustanawiające zastaw (nantissemnent)
na produktach sprzedanych. W celu identyfikacji tych produktów oraz skuteczności działania
zabezpieczenia wobec osób trzecich, prawo francuskie wymaga ogłoszenia (przekazania
informacji) o dokonaniu zastawu we właściwym sądzie handlowym oraz dokonania
opieczętowania towaru.
Zabezpieczenie osobiste. Najczęściej stosowane w umowach międzynarodowych
zabezpieczenia transakcji to różne formy kaucji (cautionnement, aval, "lettre de confort")
pozwalających na zabezpieczenie roszczeń finansowych stron w trakcie realizacji umowy.
Gwarancje bankowe
Poważnemu zmniejszeniu ryzyka w transakcjach handlu zagranicznego służy włączenie do
nich aparatu bankowego, spełniającego rolę pośrednika zarówno dla eksportera jak
i importera. System bankowy wypracował wiele form dokonywania zapłaty, których celem
jest zmniejszenie lub wyeliminowanie ryzyka, związanego z zakupem towarów i usług.
Akredytywa dokumentowa
Istotną rolą akredytywy dokumentowej jest to, iż zabezpiecza ona interes zarówno
sprzedającego, który wysyła towar bez pewności otrzymania zapłaty, jak i kupującego, który
dokonuje zapłaty przed dostawą. Z uwagi na doniosłość tej formy zabezpieczenia,
Międzynarodowa Izba Handlowa w Paryżu opublikowała Jednolite Zasady i Praktyki
dotyczące akredytywy dokumentowej.
W następstwie podpisania umowy pomiędzy kupującym i sprzedającym przewidującej
zastosowanie kredytu dokumentowego, kupujący występuje do banku działającego w jego
kraju (bank "émettrice") o uzyskanie kredytu w wysokości odpowiadającej wartości zakupu.
Po przeprowadzeniu analizy, bank kupującego informuje o zaakceptowaniu kredytu bank
działający w kraju sprzedawcy (bank "notificatrice"), który z kolei informuje o tym
sprzedawcę. Na polecenie kupującego ustala się listę dokumentów świadczących
o rzeczywistej wysyłce towarów przez sprzedawcę. W momencie potwierdzenia
dokumentów, bank sprzedawcy staje się odpowiedzialny za zapłatę swojemu klientowi.
Akredytywa dokumentowa może pełnić jednocześnie rolę instrumentu zapłaty, jak i kredytu
sensu stricto:
w następstwie złożenia dokumentów świadczących o wysyłce towaru, sprzedawca
otrzymuje natychmiast zapłatę od banku "notificatrice" na podstawie polecenia
z banku "émettrice", który wydaje to polecenie po uprzednim przyznaniu kredytu
kupującemu,
w przypadku poważniejszego zaangażowania się kupującego oraz po uzyskaniu zgody
banku kupującego na dokonanie zapłaty, bank sprzedawcy może udzielić kredytu np.
na uruchomienie produkcji zamawianych towarów.
Agenci, sprzedawcy
Często zasadniczą rolę w działalności przedsiębiorstwa odgrywają pośrednicy, czyli osoby
służące kompetentną (i odpłatną) pomocą w zawieraniu umów sprzedaży towarów czy usług.
Z jednej strony są to przedstawiciele handlowi pełniący funkcje na podstawie umowy
agencyjnej, z drugiej natomiast sprzedawcy podróżujący, akwizytorzy miejscowi działający
zgodnie z zasadami zawartych w umowie zlecenia lub umowie o świadczenie usług. Do
podstawowych umów handlowych w systemie francuskim należą również umowa
dystrybucyjna i franchising (franszyza).
Przedstawiciel handlowy (agent commercial)
Przedstawiciel handlowy jest to pełnomocnik, który wykonując wolny zawód (w sposób
niezależny) i nie będąc związanym umową o świadczenie usług może negocjować lub
zawierać umowy sprzedaży, kupna, najmu, świadczenia usług w imieniu i na rzecz
producentów czy przedsiębiorców. Przedstawiciel handlowy może być osobą fizyczną jak też
prawną.
Zawód przedstawiciela handlowego reguluje ustawa z dnia 25.06.1991 r. o wzajemnych
stosunkach między przedstawicielami handlowymi, a zleceniodawcami. Z zapisów tego aktu
prawnego wynikają następujące warunki działalności przedstawiciela handlowego:
przedstawiciel handlowy kieruje agencją, która jest firmą (spółką) niezależną,
przedstawiciel handlowy jest pełnomocnikiem działającym w imieniu i na rzecz
jednego lub kilku zleceniodawców krajowych i zagranicznych,
przedstawiciel handlowy nie może reprezentować firmy konkurencyjnej dla swojego
mocodawcy bez uzyskania jego zgody,
przedstawicielstwo ogranicza się do danej strefy geograficznej lub określonej
dziedziny aktywności,
wynagrodzenie przedstawiciela płacone jest w formie prowizji, czyli ustalonego
procentu od uzyskanych efektów finansowych, natomiast zleceniodawca nie opłaca
składek i wydatków socjalnych (opłaca je przedstawiciel).
Przedstawiciele handlowi obowiązani są zarejestrować swą działalność poprzez dokonanie
wpisów do odpowiednich rejestrów. Jeżeli przedstawicielem handlowym jest:
osoba fizyczna nie będąca przedsiębiorcą, zostaje wpisana do Specjalnego Rejestru
Przedstawicieli Handlowych (Registre spécial des agents commerciaux),
osoba fizyczna będąca przedsiębiorcą, w tym przypadku niezbędne są dwa wpisy:
jeden do Specjalnego Rejestru Przedstawicieli Handlowych, drugi do Rejestru
Handlowego i Spółek – RCS,
osoba prawna (spółka handlowa lub cywilna); dwa wpisy są obowiązkowe: jeden do
Specjalnego Rejestru Przedstawicieli Handlowych, drugi do Rejestru Handlowego
i Spółek – RCS.
Rejestracja przedstawicieli handlowych następuje w sekretariacie Sądu Handlowego
(Tribunal de Commerce) lub Sądu Pierwszej Instancji (Tribunal de Première Instance)
właściwego ze względu na miejsce zamieszkania kandydata. Deklaracja rejestracji
przedstawiciela jest ważna 5 lat.
Podstawą prawną do wykonywania zawodu przedstawiciela handlowego jest umowa
agencyjna (contrat d'agence) pomiędzy zleceniodawcą, a przedstawicielem handlowym,
zawarta we wspólnym interesie. Strony zobowiązane są do wzajemnego przekazywania
wszelkich niezbędnych informacji dotyczących towarów i usług będących przedmiotem
umowy. Zadaniem przedstawiciela jest promowanie towarów czy usług i składanie
regularnych raportów z wykonywanej pracy. Z reguły umowa agencyjna zawarta jest na czas
określony z możliwością jej wypowiedzenia. Natomiast, gdy umowa jest dalej wykonywana
przez strony po upływie daty jej zakończenia, przekształca się w umowę na czas
nieokreślony. Wypowiedzenie umowy bez ważnego powodu zobowiązuje zleceniodawcę do
wypłaty odszkodowania na rzecz przedstawiciela handlowego (w wysokości 2-letniej prowizji
brutto, szacowanej przeważnie przez sądy). We Francji istnieje Stowarzyszenie APAC , gdzie
można uzyskać listę agentów handlowych.
Sprzedawcy podróżujący, przedstawiciele, akwizytorzy miejscowi (VRP – voyageurs,
représentants, placiers)
Podobną działalność do pracy przedstawiciela handlowego wykonują tzw. sprzedawcy
podróżujący oraz ww. inni przedstawiciele. Działają w oparciu o umowę o pracę z firmą,
która określa m.in. przedmiot reprezentacji, (czyli zakres sprzedaży towarów czy usług),
zakres działalności sprzedawcy. Ich funkcjonowanie regulowane jest przez francuski Kodeks
Pracy. Sprzedawcy są pracownikami zatrudnionymi na pełnym etacie i mają prawo do stałego
wynagrodzenia, jak też prowizji. Pracodawca powierza im pewien obszar geograficzny,
w którym wykonują swą działalność, sprzedając towary czy usługi przedsiębiorstwa, które ich
zatrudnia. Sprzedawcy zobowiązani są do posiadania karty zawodowej (carte d'identité
professionnelle), która jest wydawana lub przedłużana na okres 1 roku przez prefekturę
miejsca zamieszkania wnioskodawcy. Zakończenie lub wypowiedzenie umowy, podobnie jak
w umowach agencyjnych, pociąga za sobą obowiązek wypłacenia sprzedawcy
odszkodowania w formie:
prowizji za zlecenia wykonane po zakończeniu umowy,
premii za uzyskanie nowych klientów.
Dystrybutorzy, koncesjonariusze (contrats de distribution ou de concession)
Dystrybutor (sprzedawca, handlowiec) jest niezależnym przedsiębiorcą, który zobowiązuje
się do kupna i do odsprzedaży produktów w określonym czasie. Działa on w swoim imieniu
i na swój własny rachunek. We Francji istnieją trzy rodzaje umów dystrybucyjnych,
a mianowicie:
Dystrybucja wyłączna (distribution exclusive).
W tej umowie producent powierza danemu dystrybutorowi wyłączną sprzedaż towarów,
w obrębie danego obszaru geograficznego i przez określony czas. Zarówno producent, jak
i dystrybutor mają wobec siebie pewne obowiązki. Producent zobowiązuje się dostarczać
towar po uzgodnionych cenach, udzielając na ten towar gwarancji, zapewniając serwis itp.
Dystrybutor wypełnia obowiązki wynikające z warunków umowy (np. zatrudnia
wykwalifikowanych pracowników, uczestniczy w targach i wystawach, wykonuje czy
przekracza ustalone minimum obrotu rocznego). W wypadku wypowiedzenia umowy,
dystrybutorowi nie należy się żadne odszkodowanie.
Umowy zaopatrzeniowe (contrats d'approvisionnement).
Są to umowy, zgodnie, z którymi dystrybutor zobowiązuje się kupować towar wyłącznie od
jednego producenta nie uzyskując przy tym wyłączności na dystrybucję danego produktu.
Tego typu umowy są przede wszystkim zawierane w sektorze zaopatrzenia stacji
benzynowych w paliwa (concessions pétrolières) lub przy sprzedaży różnych napojów czy
produktów spożywczych.
Zwykłe umowy dystrybucyjne (bez wyłączności)
W tym przypadku dystrybutor nie ma wyłączności (monopolu) na sprzedaż w określonym
sektorze czy grupie towarowej. Producent powierza jednemu lub kilku dystrybutorom pewien
obszar geograficzny i zapewnia im dostawy towarów. Najczęściej takie umowy są zawierane
w sektorze perfum, kosmetyków i innych produktów luksusowych.
Franchising
Franchising (inaczej franszyza) jest to umowa, na podstawie, której dany przedsiębiorca,
w zamian za opłatę, udziela dystrybutorowi (drugiemu przedsiębiorcy czy osobie fizycznej)
prawa do działania, w celu handlowym lub usługowym, pod nazwą i logo określonej, zwykle
powszechnie znanej firmy. Umowa franchisingu jest odmianą umów dystrybucyjnych
wyłącznych. Charakteryzuje się ściślejszą współpracą pomiędzy udzielającym pozwolenia
a dystrybutorem. Zleceniodawca (właściciel logo czy nazwy) zobowiązuje się do
przedstawienia dystrybutorowi ”savoir-faire”, czyli ogółu danych technicznych
i handlowych. Natomiast dystrybutor uiszcza pewną sumę (zwykle procent od obrotów)
corocznie na rzecz zleceniodawcy. Ponadto dystrybutor przekazuje do wiadomości
zleceniodawcy sprawozdania finansowe, informacje handlowe i inne ustalone w umowie
franchisingu dokumenty.
W umowie generalnie określa się sposób prezentacji towarów, sposób używania marki,
szyldów, nazw, logo, znaków towarowych. Producent ma prawo do kontroli swoich
dystrybutorów. Ustawa z 31 grudnia 1989 r. chroni (w odniesieniu do dystrybucji
i franchisingu) dystrybutora zobowiązując zleceniodawcę do dostarczenia dokumentu
zawierającego istotne informacje dotyczące przedmiotu umowy (tzw. DIP – document
d'information précontractuelle). Dokument ten winien zawierać opis dotychczasowej
działalności zleceniodawcy, perspektywy rozwoju, sieć implantacji, zakres wyłączności na
dystrybucję, czas trwania i warunki rozwiązania lub wypowiedzenie umowy. Dokument ten
jest dostarczany przed zawarciem umowy franchisingu i kandydat na dystrybutora ma 20 dni
na jego analizę.
Jako przykład można wymienić znane sieci franchisingu na rynku francuskim jak fryzjerzy
(Jacques Dessange, Biguine) sklepy odzieżowe (Benetton), perfumerie (Yves Rocher,
Marionnaud), a także dość popularną w Polsce na początku lat dziewięćdziesiątych sieć
Michael Badre.
Zakładanie firmy
Na francuskich stronach internetowych istnieje wiele przewodników informujących
potencjalnych przedsiębiorców o istotnych elementach związanych z przygotowywaniem
projektu przedsiębiorstwa, wyborem jego formy prawnej czy o poszczególnych etapach
procedury tworzenia i rejestracji własnej firmy. Przykładowo – takie przewodniki można
znaleźć na stronie www.apce.fr (tytuł: créer une entreprise), czy też na www.ccip.fr
(przewodnik tematyczny). Na stronie www.cm-paris.fr Paryskiej Izby Rzemiosła znajduje się
przewodnik opisujący w jaki sposób tworzyć, zarządzać, rozwijać i jak zakończyć działalność
rzemieślniczą oraz informacja o kosztach związanych z tworzeniem przedsiębiorstwa. Strona
ma linki m.in. ze stroną paryskiego rejestru sądowego (www.greffe-tc-paris.fr), gdzie można
znaleźć dane na temat działalności licencjonowanej (koncesjonowanej) i adresy instytucji
wydających stosowne koncesje. Celowym jest też przejrzenie strony www.parisentreprises.com zawierającej informacje o różnych etapach tworzenia firmy, formalnościach
z tym związanych i innych kwestiach odnoszących się do rozwijania przedsiębiorczości.
Interesująca jest strona www.laloi.com, w dość przejrzysty sposób opisująca formalności
związane z tworzeniem różnych form prawnych przedsiębiorstwa, jak i podstawowe
wymagania przewidziane regulacjami prawnymi, sposobem skompletowania i przygotowania
dokumentów oraz rejestracją firmy.
Organizowane są też szkolenia przygotowujące do prowadzenia samodzielnej działalności
gospodarczej (por. strona http://www.ccip.fr/index.asp?idmetapage=89).
Tworząc przedsiębiorstwo należy zdefiniować rodzaj przewidywanej działalności. We Francji
wyróżniane są trzy grupy działalności:
Rzemieślnik prowadzi niezależną działalność produkcyjną, przetwórczą, wykonuje
naprawy, świadczy usługi korzystając ewentualnie z pomocy swej rodziny i zatrudnia
nie więcej niż 10 pracowników najemnych (tzw. salriés). Działalność ta rejestrowana
jest w Rejestrze Zawodów. Rzemieślnicy należą do izb rzemieślniczych. Zakładając
firmę rzemieślnik winien złożyć wymagane dokumenty w CFE znajdującym się przy
właściwej terytorialnie Izbie Rzemieślniczej.
Przemysłowiec wykonuje niezależną działalność produkcyjną, przetwórczą, wykonuje
naprawy, świadczy usługi zatrudniając więcej niż 10 osób. Działalność ta rejestrowana
jest w Rejestrze Handlowym i Spółek. Zakładając firmę przemysłowiec winien złożyć
wymagane dokumenty w CFE znajdującym się przy właściwej terytorialnie Izbie
Handlowo-Przemysłowej.
Handlowiec realizuje operacje handlowe (nabywanie dóbr celem ich odsprzedaży,
pośrednictwo handlowe, transport towarów itp.) lub prowadzi działalność
„stowarzyszoną” z handlem (np. szkoła nauki jazdy, agencja handlowa, zawody
parapsychologiczne). Działalność ta rejestrowana jest zazwyczaj w Rejestrze
Handlowym i Spółek. Handlowcy należą do izb handlowo – przemysłowych.
Zakładając firmę niezależny handlowiec winien złożyć wymagane dokumenty w CFE
znajdującym się przy właściwej terytorialnie Izbie Handlowo-Przemysłowej. Z kolei
kandydat na agenta handlowego winien złożyć dokumenty w CFE przy kancelarii sądu
handlowego.
Przedstawiciel wolnego zawodu reglamentowanego (np. adwokaci, biegli księgowi,
lekarze) lub niereglamentowanego (np. tłumacze, konsultanci) prowadzi całkowicie
niezależnie swoją praktykę, której głównym przedmiotem jest działalność
intelektualna. Podejmując indywidualną działalność związaną z wykonywaniem
wolnego zawodu, zainteresowany powinien złożyć wszystkie dokumenty w CFE we
właściwym dla swojego adresu zamieszkania biurze URSSAF, albo w CFE przy
kancelarii sądu handlowego, jeśli przedstawiciel wolnego zawodu wybierze spółkę
jako formę właściwą dla prowadzenia swojej praktyki.
Nowo utworzona firma otrzymuje, za pośrednictwem CFE przyznawany przez INSEE numer
identyfikacyjny tzw. SIRET składający się z 14 cyfr zawierający w sobie numer SIREN
(identyfikujący przedsiębiorstwo) oraz NIC (identyfikujący lokalizację lub główną siedzibę
firmy). INSEE przyznaje również kod APE określający główny profil działalności
przedsiębiorstwa.
Każdy rzemieślnik, handlowiec czy przemysłowiec rozpoczynając prowadzenie działalności
zobowiązany jest wnosić składkę na ubezpieczenia społeczne (ubezpieczenie zdrowotne
i macierzyńskie, rodzinne, inwalidzkie i emerytalne). Składka jest wyliczana na podstawie
przychodów firmy, z tym, że w pierwszych dwóch latach działalności mogą to być roczne
stawki ryczałtowe odpowiednio w wysokości 6 258 € (za pierwszy rok działalności) i 9 387 €
(drugi rok działalności) płatne, co miesiąc począwszy od trzeciego miesiąca po rozpoczęciu
działalności. Istnieje możliwość obliczenia (obniżenia) składki w drugim roku, w oparciu
o rzeczywiste przychody uzyskiwane z prowadzonej działalności. Ulgi w opłacie składki
mogą uzyskać bezrobotni tworzący swoje przedsiębiorstwo, pracownicy najemni chcący
utworzyć własną firmę jak i osoby uzyskujące przychody roczne poniżej określonych progów.
Praca na zasadzie samozatrudnienia
Po akcesji Polski do UE i zgodnie z dyrektywami europejskimi, Polacy nie muszą uzyskiwać
karty handlowca (kupca) zagranicznego. Osoby tworzące przedsiębiorstwo we Francji
(właściciele czy np. udziałowcy spółki) mogą pracować jako jego szefowie bez konieczności
uzyskiwania pozwolenia na pracę.
Okres przejściowy na swobodny przepływ polskich pracowników do tego kraju dotyczy
pracowników najemnych (tzw. salarié) zatrudnianych przez firmę zarejestrowaną we Francji:
w takim przypadku obywatel polski przed podjęciem pracy będzie musiał uzyskać pozwolenie
na pracę oraz na pobyt.
Wg procedury obowiązującej od 1 maja 2004 r., w trakcie okresu przejściowego (na razie
dwuletniego), obywatel polski zamierzający podjąć we Francji działalność gospodarczą
powinien zwrócić się do Prefektury Policji z wnioskiem o wydanie karty pobytu. W tym celu
będzie musiał przedstawić komplet dokumentów, w skład, którego wchodzą:
A. Dokumenty do przedstawienia w każdym przypadku:
paszport (kserokopia),
wniosek – podanie opisujące rodzaj zamierzonej działalności gospodarczej i motyw jej
prowadzenia we Francji,
wypełniony kwestionariusz CERFA nr 10779*01,
dokumenty stwierdzające udzielenie poręczenia przez instytucję kredytową lub
ubezpieczeniową mającą siedzibę we Francji lub wyciąg z rachunku bankowego
otwartego przez wnioskodawcę w banku mającym siedzibę we Francji (w tym na
poczcie) lub w banku, który ma swój oddział we Francji,
wykaz dokumentów stwierdzających zapłatę podatku dochodowego we Francji, jeżeli
wnioskodawca jest jego płatnikiem.
B. Dokumenty składane dodatkowo, gdy zamierzona działalność ma być prowadzona
we własnym imieniu (3 egzemplarze):
kopia promesy najmu lokalu handlowego ze wskazaniem rodzaju działalności lub
umowa podnajmu lub inny dokument stanowiący o lokalach przeznaczonych na
działalność (ewentualnie)
C. Dokumenty dołączane dodatkowo, gdy zamierzona działalność ma być prowadzona
w formie spółki:
w przypadku tworzenia spółki
• dokument potwierdzający nominację wnioskodawcy ze wskazaniem funkcji
w spółce,
• dokumenty wskazujące (identyfikujące) lokal lub lokale przeznaczone do
prowadzenia działalności,
• kopię statutu spółki,
• dokument stwierdzający podział kapitału zakładowego.
w przypadku objęcia funkcji w spółce już istniejącej
• dokument stwierdzający nominację wnioskodawcy,
• wyciąg „K-bis” z rejestru handlowego (ważny maksimum 3 miesiące),
• kopię statutu spółki,
• zaświadczenie z URSSAF o nie zaleganiu ze składkami socjalnymi
• zaświadczenie podatkowe P 237 o płaceniu podatku zawodowego (taxe
professionnelle), podatku od spółek i VAT,
• dokument stwierdzający podział kapitału zakładowego.
w przypadku objęcia funkcji członka zarządu w tworzonej francuskiej filii
zagranicznej osoby prawnej
• projekt utworzenia spółki precyzujący rodzaj wykonywanej działalności,
stanowisko, ilość, i obywatelstwo zatrudnianego personelu (w przypadku
tworzenia spółki),
lub
• kopię statutu osoby prawnej zagranicznej lub wyciąg z rejestru handlowego
w przypadku spółki już istniejącej,
• dokument potwierdzający nominację wnioskodawcy,
• dokumenty informujące o lokalach przeznaczonych na działalność,
• zaświadczenie z banku w kraju siedziby zagranicznej osoby prawnej
o posiadaniu przez nią konta bankowego albo kopię bilansów za dwa ostatnie
lata działalności.
Wszystkie ww. dokumenty winny być zredagowane w języku francuskim. Składając
dokumenty w języku polskim należy dołączyć ich tłumaczenia na język francuski dokonane
(potwierdzone) przez tłumacza przysięgłego.
Wnioskodawca nieposiadający uregulowanego prawa pobytu powinien podać adres
korespondenta zamieszkałego we Francji, upoważnionego do dostarczenia dokumentów czy
udzielenia dodatkowych informacji. Dobrze jest też dołączyć życiorys wraz z dyplomami czy
dokumentami stwierdzającymi wykształcenie i doświadczenie zawodowe. Wnioskodawca
otrzymuje potwierdzenie (tzw. recipient) złożenia dokumentów oraz ustaloną datę kolejnego
spotkania na Prefekturze – zazwyczaj w celu odbioru karty.
Prefekt odpowiedzialny za region, w którym ma być prowadzona działalność, w ciągu trzech
miesięcy powinien podjąć decyzję i poinformować o niej zainteresowanego. Jeśli decyzja nie
została podjęta w tym czasie, przyjmuje się, że wniosek został rozpatrzony przez prefekta
pozytywnie.
W tym samym czasie, w którym obywatel polski zwraca się o kartę pobytu na Prefekturę,
powinien udać się on do właściwego CFE (Centrum ds. Formalności Przedsiębiorstw) w celu
odebrania dokumentacji koniecznej do zarejestrowania firmy.
Termin zarejestrowania podjęcia działalności gospodarczej zależy od natury działalności
i następuje on:
w ciągu 15 dni dla wszelkich przedsiębiorców – płatników VAT,
przed podjęciem działalności w przypadku agentów handlowych,
w ciągu pierwszego miesiąca działalności dla przedstawicieli wolnych zawodów.
Zarejestrowanie następuje poprzez dokonanie wpisu w odpowiednim rejestrze właściwym
dla:
miejsca siedziby firmy lub miejsca, gdzie znajduje się zakład główny (jeśli jest kilka
przedsiębiorstw), lub też miejsca zamieszkania – w przypadku osób fizycznych,
miejsca siedziby firmy – w przypadku osób prawnych.
Działalność gospodarcza we Francji
We francuskim systemie prawnym nie istnieje specyficzna ustawa dotycząca spółek
z kapitałem zagranicznym. Przedsiębiorstwo zagraniczne zamierzające inwestować na terenie
Francji ma spory wachlarz możliwości, co do ukształtowania swojego statusu prawnego –
oczywiście w ramach obowiązującego francuskiego prawodawstwa. Wybór optymalnej opcji
zależy od strategii, rodzaju działalności firmy. W zasadzie nie istnieją ograniczenia dotyczące
inwestycji zagranicznych we Francji. Jedynie inwestycje powyżej 1 530 000 euro muszą być
notyfikowane Ministrowi Gospodarki, Finansów i Przemysłu.
Polski przedsiębiorca zamierzający współpracować bądź związać się kapitałowo z firmą
francuską może wcześniej sprawdzić kondycję finansową partnera i jego wypłacalność
korzystając z zapisów rejestrów sądowych lub usług wywiadowi handlowych.
Inwestor zagraniczny chcący prowadzić we Francji działalność gospodarczą może działać
jako osoba fizyczna lub osoba prawna. Spółka zagraniczna zamierzająca zainstalować się na
rynku francuskim może utworzyć na początku przedstawicielstwo bądź filię, co umożliwi,
przy relatywnie niewielkich nakładach finansowych, poznanie potrzeb lokalnego rynku
i realnych możliwości prowadzenia działalności gospodarczej.
Kilka rodzajów działalności wymaga spełnienia pewnych warunków, w tym uzyskania
pozwolenia na ich prowadzenie jak i złożenia stosownych gwarancji finansowych. Dotyczy to
m.in. prowadzenia biura turystycznego, sprzedaży alkoholu i wyrobów tytoniowych,
działalności ubezpieczeniowej, transportu towarów i osób, wynajmu pojazdów, prowadzenia
apteki. Wykaz dziedzin objętych ww. ograniczeniami oraz wykaz instytucji uprawnionych do
wydawania stosownych pozwoleń można znaleźć m.in. na stronie: www.parisentreprises.com (hasło: „kit de créateur”).
Działalność prowadzona indywidualnie, wolne zawody
Działalność gospodarczą można prowadzić indywidualnie, bez konieczności założenia spółki
handlowej czy cywilnej. Aby zostać tzw. handlowcem (commerçant) osoby zainteresowane
muszą spełniać określone wymogi prawne (pełnoletność, niekaralność), dokonywać we
własnym imieniu i na własny rachunek czynności handlowych tytułem działalności
zawodowej (por. pkt. 3.4.1).
Kupiec (handlowiec) odpowiada wobec wierzycieli bezpośrednio swoim majątkiem. Ta forma
działalności gospodarczej jest coraz rzadsza (małe sklepy, zakłady rzemieślnicze itp.). Coraz
częściej dochodzi do wniesienia aportem działalności prowadzonej indywidualnie do formy
bardziej bezpiecznej, którą jest spółka.
Również osoby posiadające kwalifikacje do wykonywania wolnego zawodu we Francji mogą
prowadzić działalność indywidualną i wówczas określa się ich pojęciem pracowników
niezależnych (travailleur independant). Wśród wolnych zawodów rozróżnia się zawody
reglamentowane i niereglamentowane.
Wolne zawody, zawody reglamentowane.
Te kwestie są regulowane odrębnymi przepisami prawnymi i najczęściej ich przedstawiciele
zorganizowani są w izby czy zrzeszenia. Do tej grupy należą: lekarze, psycholodzy,
weterynarze, zawody paramedyczne, architekci, geodeci, zawody „morskie” (professions de
mer), adwokaci i inne zawody związane z wymiarem sprawiedliwości (tzw., professions
juridiques), biegli księgowi i rewidenci księgowi, agenci ds. nieruchomości, rzecznicy
patentowi, tłumacze konferencji (guide-interprète conférencier national). Innym przyznano
status szczególny, np. agenci ubezpieczeniowi. Niemniej, wszyscy praktykujący wolny zawód
reglamentowany muszą przestrzegać zasad etyki zawodowej (codes de déontologie) swojej
profesji i są poddani kontroli organizacji zawodowych, do których przynależą. Tytuł osób
wykonujących wolny zawód reglamentowany chroniony jest przez prawo. Obywatele polscy,
chcący wykonywać we Francji jeden z ww. zawodów muszą uzyskać zgodę właściwej izby
i wpis na listę uprawnionych do wykonywania zawodu. Często wydanie takiej zgody
poprzedza uznanie dyplomu polskiego za ekwiwalent dyplomu francuskiego, koniecznego do
wykonywania danej profesji oraz złożenie egzaminów zawodowych udowadniających
kompetencje zawodowe niezbędne do prowadzenia praktyki we Francji. Informacje
o procedurze uznawania dyplomów (uznanie „akademickie” i uznanie zawodowe) oraz adresy
organizacji zawodowych dokonujących uznania zawodowego dyplomu można znaleźć na
stronie www.education.gouv.fr/int/refran.htm. Na przestrzeni 2004 roku władze francuskie
przyjęły rozwiązania prawne precyzujące zasady potwierdzania i uznawania m.in. polskich
dyplomów i kwalifikacji zawodowych w odniesieniu do wybranych zawodów: pielęgniarek,
lekarzy niektórych specjalności, adwokatów itp.
Wolne zawody niereglamentowane.
Grupują one wszystkie profesje, które nie są związane ani z działalnością handlową, ani
rzemieślniczą, ani przemysłową czy też rolniczą i niepodlegające odrębnemu uregulowaniu
prawnemu. Do tej grupy należą wszystkie osoby, które wykonują niezależnie praktykę, której
przedmiotem są usługi intelektualne, np. tłumacze, konsultanci.
Forma przedsiębiorstwa indywidualnego jest odpowiednia do działalności o niewielkim
ryzyku i ograniczonych inwestycjach. Jest łatwa do założenia, prosta w zarządzaniu.
Minusem tej formy są wysokie składki socjalne płacone przez pierwsze dwa lata działalności
na podstawie ryczałtu nieuwzględniającego dochodów, oraz system opodatkowania (podatek
dochodowy) ograniczający możliwości samofinansowania przedsiębiorstwa indywidualnego.
Przedstawiciele wolnych zawodów obok działalności samodzielnej (indywidualna działalność
gospodarcza) mogą prowadzić działalność w formie spółki. Spółki właściwe dla wolnych
zawodów to SCP spółka cywilna wolnych zawodów i SEL – spółka kapitałowa mająca za
przedmiot wykonywanie wolnego zawodu (np. SELARL – spółka wolnego zawodu
z ograniczoną odpowiedzialnością, SELAFA – spółka akcyjna wolnego zawodu, SELAS –
spółka akcyjna uproszczona wolnego zawodu, SELCA – spółka komandytowo-akcyjna
wolnego zawodu.
Działalność okresowa („nie osiadła”)
Prowadzenie sprzedaży przez jakąkolwiek osobę (fizyczną lub prawną) w ramach działalności
„nie osiadłej” (activité non sédentaire), obejmującej działalność – nawet sezonową – na
drogach publicznych, w halach, na jarmarkach, bazarach, targowiskach itp., podlega
przepisom szczególnym, które obowiązują wszystkich kupców (commerçants). Należy wziąć
pod uwagę, że obywatel polski zamierzający prowadzić działalność „nie osiadłą” winien
legitymować się stosownymi zaświadczeniami, że posiada zarejestrowane w Polsce
przedsiębiorstwo. Osoby pragnące prowadzić działalność „nie osiadłą” muszą także
przestrzegać francuskich przepisów dotyczących warunków pobytu i zatrudnienia
(pozwolenia na pracę) oraz prowadzenia swej działalności np. sprzedaży towarów i/lub usług,
których obrotem się zajmują (informacji o cenach, licencji lub uprawnienia, cechowania
biżuterii itp.). Omawiana forma działalności, jak każda inna działalność gospodarcza, podlega
we Francji opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, czyli VAT (TVA) oraz podatkiem
dochodowym. Jeśli chodzi o VAT, podmioty gospodarcze mające swoją siedzibę w Unii
Europejskiej są zwolnione z posiadania we Francji tzw. przedstawiciela podatkowego. Gdy
ich działalność objęta jest podatkiem VAT (a prowadzenie sprzedaży „nie osiadłej”
generalnie do takich się zalicza), muszą się one zarejestrować w Centre-recette des Impôts
des entreprises étrangères, Inspection TVA, która znajduje się pod adresem: 9, rue d'Uzès,
TSA 39203, 75094 PARIS CEDEX 02, France, tel. 01 44 76 19 07 (lub -08 lub -09),
fax 01 44 76 18 33, e-mail: dresg@dresg.net. W tym celu przedsiębiorca wypełnia formularz
IMP (dostępny na stronach DRESG: www.dresg.net) i uzyskuje, dzięki tej rejestracji,
francuski numer podatnika VAT, który umieszcza na wystawianych fakturach. Podatek VAT
naliczany zgodnie z przepisami obowiązującymi w miejscu dokonania sprzedaży, winien być
odprowadzony do ww. francuskiego urzędu podatkowego.
Działalność „nie osiadła” obejmuje każdą działalność:
wykonywaną na drodze publicznej, w halach targowych, na bazarach, terenach
jarmarcznych bądź festynowych, lub wykonywaną w formie kontaktu z klientem
w miejscu prywatnym (démarchage),
której celem jest sprzedaż dobra ruchomego, lub zawarcie kontraktu wynajmu czy
usługowego lub o dzieło, bądź prezentacja spektaklu lub innej atrakcji.
Osoba, która pragnie wykonywać działalność „nie osiadłą”, winna uprzednio złożyć we
właściwym lokalnym urzędzie (na obszarze, którego działalność ma być prowadzona),
oświadczenie (déclaration), celem otrzymania karty lub uprawnienia zezwalającego na
wykonywanie takiej działalności. Złożenie takiej deklaracji jest wymagane tylko, gdy
wnioskodawca nie zamieszkuje (lub nie posiada siedziby) w gminie, w której ma być
prowadzona działalność.
Wykonywanie działalności „nie osiadłej” w Paryżu podlega przepisom szczególnym, nieco
odmiennym od wyżej przedstawionych.
Osoba, która chce wykonywać swoją działalność „nie osiadłą” na drodze publicznej, musi
otrzymać:
pozwolenie na parkowanie (permis de stationnement) wydane przez władzę
administracyjną, której podlega policja drogowa, jeśli działalność ta polega na zajęciu
miejsca bez terenu (np. taras, wystawienie towaru, parkowanie samochodu
dostawczego),
zezwolenie drogowe (permission de voirie) udzielane przez władzę odpowiedzialną za
zarządzanie terenem, jeśli działalność ta polegać będzie na zajęciu terenu (np.
instalacja kiosku na ziemi). Wniosek o zezwolenie należy złożyć:
• w miejscowej prefekturze, – jeśli dotyczy on drogi krajowej, departamentalnej
lub niektórych arterii miejskich,
• w pozostałych przypadkach – w lokalnym merostwie.
Najczęściej zezwolenie takie jest wydawane po uprzednim uiszczeniu opłaty, o wysokości
proporcjonalnej do „atrakcyjności” lokalizacji.
Osoba, która chce wykonywać działalność „nie osiadłą” na bazarze czy targowisku, musi
złożyć wniosek do merostwa bądź prefektury, którym te miejsca podlegają lub do organu
zarządzającego danym terenem. Wydanie zezwolenia wiąże się tu najczęściej z obowiązkiem
uiszczenia, niekiedy wysokich, opłat za „placowe”.
Polskie przedsiębiorstwa prowadzące sprzedaż okresową na targowiskach, bazarach, targach
i innych imprezach okazjonalnych wykazują sprzedaż w deklaracjach INTRASTAT.
Spółki handlowe według prawa francuskiego
We francuskim systemie prawnym istnieją dwie kategorie spółek: spółki posiadające
osobowość prawną i spółki nieposiadające osobowości prawnej. Spółki posiadające
osobowość prawną, to spółki cywilne i spółki handlowe.
Spółki cywilne
Francuski odpowiednik polskiej spółki cywilnej posiada osobowość prawną od momentu
rejestracji w Rejestrze Handlowym i Spółek. Status takiej spółki jest regulowany przez
przepisy kodeksu cywilnego (art. 1832 i następne). Spółka cywilna powstała na mocy aktu
(umowy) jednej lub więcej osób ma na celu osiągnięcie zysku przez wspólników. Wspólnicy
są odpowiedzialni solidarnie i całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki. Forma spółki
cywilnej jest wykorzystana głównie do prowadzenia działalności w zakresie handlu
nieruchomościami, produkcji rolnej, lub jest zakładana przez osoby uprawiające wolne
zawody.
Spółki handlowe
System spółek handlowych jest regulowany przez francuski Kodeks Handlowy. W 2003 roku
ustawodawca francuski uchwalając kilka istotnych ustaw uprościł i ułatwił procedury
zakładania firm we Francji.
Spółka zostaje powołana w wyniku zawarcia umowy spółki (statut spółki) przez wspólników.
Umowa musi posiadać postać pisemną, chociaż nie we wszystkich przypadkach musi
w sporządzaniu umowy uczestniczyć notariusz. Do spółek handlowych zaliczane są:
Spółka jawna (société en nom collectif – SNC) opisana w art. L221-1 do L221-17 Kodeksu
Handlowego. W tej spółce wszyscy wspólnicy muszą być handlowcami (commerçant). Każdy
wspólnik ma prawo reprezentować spółkę, chyba, że umowa spółki stanowi inaczej. W spółce
jawnej każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim
majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Wierzyciel może prowadzić
egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się
bezskuteczna. Przeważnie są to spółki rodzinne, lecz ta forma prawna jest także
wykorzystywana przez zagranicznych inwestorów i przedsiębiorców, ze względu na
korzystny system podatkowy. Spółka nie wymaga określenia minimalnego kapitału.
Spółka komandytowa zwykła, (société en commandite simple – SCS) – art. L222-1 do L22212 Code de Commerce. W spółce francuskiej występują dwa rodzaje wspólników:
komplementariusze (les associés commandités) zarządzający spółką, reprezentujący ją
i odpowiadający za jej zobowiązania całym majątkiem oraz komandytariusze (les associés
commanditaires), których odpowiedzialność za długi spółki jest ograniczona do wysokości
sumy komandytowej. Komandytariusze nie pełnią żadnych funkcji w zarządzie spółki, ale
mają prawo do kontroli jej działalności.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (société à responsabilité limitée – SARL) – art.
L223-1 do L223-43 Kodeksu Handlowego. Forma ta zbliżona do polskiej spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością jest najbardziej rozpowszechnioną formą prowadzenia
działalności gospodarczej we Francji. Spółka ta posiada od 2 do 50 wspólników. Może także
występować pod formą spółki jednoosobowej (EURL – entreprise unipersonnelle
à responsabilité limitée), gdzie jedynym wspólnikiem jest osoba fizyczna lub prawna.
Od 6.08.2003 r. wysokość kapitału zakładowego określa statut spółki. Ustawodawca nie
narzuca minimum (wcześniej wynosił 7 500 euro). Stąd dopuszczalne jest utworzenie SARL
czy EURL o kapitale zakładowym o wartości np. 1 euro. Kapitał dzieli się na równe udziały.
W chwili tworzenia spółki powinny zostać wniesione w całości wkłady w naturze, natomiast
wkłady pieniężne można wnieść w wysokości minimum 20%, a pozostałą część wpłacić
w ciągu 5 lat. SARL/EURL może wystąpić w dwóch odmianach. SARL/EURL o kapitale
zakładowym stałym (à capital fixé) albo SARL/EURL o kapitale zmiennym (à capital
variable). Wprowadzenie tej drugiej możliwości (kapitału zmiennego) jest o tyle korzystne,
że podwyższenie czy zmniejszenie kapitału zakładowego nie wymaga dokonywania zmian
w dokumentach formalnych, publikacji w gazecie ogłoszeń prawnych oraz złożenia nowego
uaktualnionego statutu do rejestru. Z jednej strony pomaga to uniknąć pewnych kosztów,
z drugiej – utrudnia zorientowanie się w aktualnej sytuacji firmy na podstawie informacji
prawnych udostępnianych osobom zainteresowanym przez Sąd Handlowy (Tribunal de
Commerce).
Wspólnicy spółki ponoszą odpowiedzialność za długi spółki do wysokości wniesionych
wkładów (udziałów), czyli jest to tzw. odpowiedzialność ograniczona. Udziały mogą być
swobodnie przekazywane w drodze dziedziczenia, czy w przypadku likwidacji wspólności
majątkowej między małżonkami oraz wstępnymi i zstępnymi. Zbycie udziałów osobom
trzecim, obcym wobec spółki, wymaga zgody większości wspólników, reprezentujących, co
najmniej 3/4 udziałów w kapitale zakładowym. Udziały są swobodnie zbywane między
wspólnikami spółki. Spółka jest zarządzana przez jednego lub kilku dyrektorów (gérant),
którzy nie muszą być wspólnikami. Dyrektor reprezentuje spółkę wobec osób trzecich.
Dyrektor, który nie jest udziałowcem, lub posiada mniej niż 50% udziałów jest uważany za
pracownika spółki i opłaca składki społeczne, jak każda osoba wykonująca wolny zawód.
Przyjęcie bilansu rocznego jest zatwierdzane przez zgromadzenie wspólników w ciągu
6 miesięcy od zakończenia roku obrachunkowego.
Spółka akcyjna (société anonyme – SA) – art. L224-1 do L225-270 Kodeksu Handlowego.
Jest to jedyna forma spółki, która może być notowana na giełdzie. Forma ta jest używana
przez duże przedsiębiorstwa. SA wymaga minimum 7 akcjonariuszy, którzy mogą być
obcokrajowcami. Tylko spółki notowane na giełdzie mogą wydawać akcje na okaziciela.
Kapitał zakładowy SA wynosi minimalnie 37 000 €, natomiast SA notowanej na giełdzie
225 000 €, z tym, że co najmniej połowa kapitału zakładowego musi być pokryta
w momencie rejestracji, reszta w ciągu 5 lat. Wejście na giełdę wymaga zezwolenia tzw.
Władzy Rynków Finansowych (fr. AMF ). SA ma obowiązek wyznaczyć jednego, lub
w niektórych przypadkach – dwóch niezależnych rewidentów księgowych do sprawdzenia
rocznych rachunków. Rewident ma zaś obowiązek zgłaszania wszelkich nieścisłości lub
przestępstw finansowych do prokuratora. Tak jak w spółkach z ograniczoną
odpowiedzialnością, uchwały zwykłego Zgromadzenia akcjonariuszy zapadają większością
głosów, chyba, że statut spółki stanowi inaczej. Uchwały zgromadzenia nadzwyczajnego
wymagają większości 2/3 głosów. Istnieją dwie formy zarządzania spółkami akcyjnymi:
Tradycyjna – organem zarządzającym jest Rada Administracyjna (Conseil
d'administration), który składa się z 3 do 18 osób, na czele którego stoi Prezes. Prezes
może też być jednocześnie Dyrektorem Generalnym . Dyrektor Generalny organizuje
i kieruje pracami swych zastępców (max. 5 osób tzw. Directeur Général Délégué),
czuwa nad sprawnym funkcjonowaniem organów spółki i nad tym, by członkowie
zarządu mogli wypełniać swoje zadania (funkcja „animacyjna”).
Dwustopniowa – organem zarządzającym jest Zarząd (Directoire). Zarząd może być
jednoosobowy w spółkach o kapitale zakładowym niższym niż 150 000 € lub
wieloosobowym (max. 5 osób, a gdy spółka notowana na giełdzie – do 7 osób).
Drugim obowiązkowym organem jest organ kontrolujący – Rada Nadzorcza (conseil
de surveillance), składająca się od 3 aż do 18 członków w dużych firmach lub firmach
ze znaczącym udziałem Skarbu Państwa.
Najbardziej powszechnym jest system klasyczny. System dwustopniowy, Zarząd – Rada
Nadzorcza wprowadzony do Francji pod wpływem wzoru niemieckiego, jest rzadkością
(istnieje, np. gdy część kapitału należy do obcokrajowców, wtedy najczęściej Zarząd jest
„francuski”, a Rada Nadzorcza składa się z osób reprezentujących akcjonariuszy).
Spółka komandytowa akcyjna (société en commandite par actions – SCA) – art. L226-1 do
L226-14 Kodeksu Handlowego. W spółce tej kapitał zakładowy podzielony jest na akcje.
Tworzą ją, co najmniej jeden komplementariusz, który wobec wierzycieli za zobowiązania
spółki odpowiada bez ograniczeń oraz komandytariusze, którzy są akcjonariuszami.
Spółka akcyjna uproszczona (société par actions simplifiée – SAS) – art. L227-1 do L22720 Kodeksu Handlowego. W roku 1999 wprowadzono pojęcie spółki akcyjnej uproszczonej.
Ta nowa forma spółki została utworzona pod naciskiem dużych przedsiębiorstw, które
szukały bardziej „elastycznych” możliwości prawnych, aby rozszerzyć współpracę zarówno
między sobą, jak również z partnerami zagranicznymi. Aktualnie akcjonariuszem spółki
akcyjnej uproszczonej może być osoba fizyczna lub osoba prawna, a ilość wspólników nie
jest ograniczona. Spółka taka może również być jednoosobowa. Akcje spółki nie mogą być
notowane na giełdzie. Zbywalność akcji może być ograniczona przez umowę spółki (np.
ustanowienie zakazu sprzedaży akcji w ciągu 10 lat). Przewiduje się, że dużo istniejących
spółek akcyjnych będzie sukcesywnie przekształcanych w spółki akcyjne uproszczone
(wieloosobowe lub jednoosobowe).
Prawa wspólników spółki akcyjnej i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (SA
i SARL)
Każdy wspólnik posiada prawo do otrzymania informacji dotyczących działalności lub
rachunków spółki z ostatnich trzech lat. Ma on również prawo do sprawdzania rachunków
i dokumentów finansowych spółki. Wspólnicy posiadający, co najmniej 10% udziałów mają
prawo żądać od sądu wyznaczenia rewidenta w celu kontroli działalności zarządu,
a w przypadku, gdy zarządzanie stało się niemożliwe – wyznaczenia administratora. Zarówno
członkowie Zarządu, jak i dyrektorzy, ponoszą zarówno odpowiedzialność cywilną jak
i karną. Warto też zaznaczyć, że taką samą odpowiedzialność ponoszą „tajni” dyrektorzy,
którzy nie figurują oficjalnie w Rejestrze Handlowym, lecz w praktyce zarządzają spółką.
Spółki nieposiadające osobowości prawnej
Spółka cicha (société en participation) art. 419 i następne ustawy 66-879 z 29.11.1966 r.
Taka spółka, zakładana zazwyczaj przez grupy profesjonalistów (por. Loi 90-1258) – np.
lekarzy, pielęgniarki, akuszerki podlega zarejestrowaniu, nie posiada osobowości prawnej,
działa na podstawie umowy wspólników, która jest nieznana osobom trzecim. Wspólnicy
ponoszą odpowiedzialność solidarną i całym swoim majątkiem za długi spółki. Spółka cicha
niewymagająca skomplikowanych formalności, posiada prostą i mało kosztowną strukturę.
Jest dobrą formą prawną dla prowadzenia działalności krótkookresowej, o ograniczonym
czasie trwania lub do realizowania określonych zadań na rzecz wspólników.
Spółki specyficzne ze względu na ich statut
Można tu wymienić spółdzielnie, spółki ze zmiennym kapitałem, spółki mieszane (z udziałem
Skarbu Państwa), często tworzone w oparciu o odrębne akty prawne, np. z uwagi na ich
strategiczne znaczenie dla działalności Państwa – energetyka, koleje, poczta, sektor obronny
itp.
Inne formy działalności gospodarczej
Zgrupowanie w interesie ekonomicznym (Groupement d'intérèt économique).
Rozporządzenie z 23 września 1967 r. umożliwiło tworzenie zgrupowania we wspólnym
interesie ekonomicznym. Pozwalając przedsiębiorstwom grupować się we wspólnej
strukturze, przy zachowaniu przez członków pełnej niezależności. Zgrupowanie
charakteryzuje się następującymi cechami:
musi działać jako przedłużenie (rozszerzenie, uzupełnienie) działalności gospodarczej
swoich członków,
celem jest ułatwianie rozwoju działalności gospodarczej jego członków, poprawa
wyników ekonomicznych,
nie ma obowiązku przynoszenia zysku,
posiada pełną osobowość prawną,
może być utworzone bez kapitału zakładowego,
członkowie zgrupowania są odpowiedzialni bez ograniczeń i solidarnie za długi tego
zgrupowania,
organizacja i funkcjonowanie zgrupowania jest bardzo elastyczna, ustawa daje dużą
swobodę jej członkom.
Proces tworzenia spółek
Sam proces tworzenia oraz zasady działania spółek są uregulowane w Kodeksie Handlowym.
Istotne ułatwienia i uproszczenia w tej dziedzinie zostały wprowadzone ustawą Loi nr 2003721 z 1 sierpnia 2003 r. pour l'initiative économique.
Przed przystąpieniem do tworzenia spółki, obywatel kraju niebędącego członkiem Unii
Europejskiej musi posiadać kartę handlowca zagranicznego lub uregulowane sprawy pobytu
i pozwolenia na pracę (za wyjątkiem, gdy będzie komandytariuszem w spółce
komandytowej). W przypadku Polaka, – jeśli byłby to akcjonariusz (udziałowiec)
większościowy – jako współwłaściciel nie musi posiadać pozwolenia na pracę dla tzw.
„salarie” (pracownik najemny). Bardziej skomplikowana sytuacja występuje, gdy chodzi
o posiadacza akcji, czy udziałów mniejszościowych, który jest traktowany jako pracownik
najemny – w tym przypadku brak jednoznacznej interpretacji prawa francuskiego.
Istotnym elementem jest ustanowienie siedziby spółki. Ww. ustawa 2003-721 pozwoliłaby
siedziba spółki znajdowała się w miejscu zamieszkania jej prawnego przedstawiciela. Jeśli
przepisy czy postanowienia umowne nie stanowią inaczej, nie ma ograniczenia czasowego, co
do takiej lokalizacji siedziby, w przeciwnym razie czas korzystania z lokalu mieszkalnego
jako siedziby spółki wynosi max. 5 lat. W przypadku przedsiębiorców indywidualnych,
ustawa zniosła pojęcie „siedziby przedsiębiorstwa” zastępując je terminem „adres
przedsiębiorstwa”. Może on być zgodny z miejscem zamieszkania przedsiębiorcy, bez
ograniczenia czasowego.
Szukając miejsca na siedzibę, należy znaleźć (np. za pośrednictwem agencji nieruchomości)
odpowiedni lokal biurowy czy produkcyjny oraz podpisać umowę najmu lub umowę kupna.
Kolejną czynnością jest sporządzenie i przyjęcie umowy spółki (statutu) oraz jej regulaminu
wewnętrznego. Przygotowując statut spółki, który określa m.in. jej formę, nazwę (logo),
celowym jest sprawdzenie we francuskim Urzędzie Patentowym – INPI (a konkretnie –
w „registre des marques”), czy wybrana przez wspólników nazwa (logo) nie jest już
wykorzystana. Ponadto w statucie należy podać adres siedziby spółki, wysokość kapitału
zakładowego, rodzaj i ilość udziałów lub akcji, formę ich wniesienia (gotówka, aport
rzeczowy itp.). Statut w zasadzie nie musi być potwierdzony notarialnie, lecz gdy w część
kapitału wnoszona jest w aporcie np. nieruchomość – to notarialne potwierdzenie jest
wymagane.
Dokumenty spółki winny być sporządzone w języku francuskim (lub np. dokumenty po
polsku z tłumaczeniem na francuski sporządzonym przez tłumacza przysięgłego
zarejestrowanego w sądzie). Należy przygotować dokumentacje, w skład, której wchodzą
m.in.:
statut i regulamin wewnętrzny spółki,
świadectwa niekaralności Prezesa (członków zarządu) – we Francji jest to tzw.
„bulletin no 3”,
umowa najmu (kupna) lokalu (lokali),
zaświadczenie o przelaniu kapitału założycielskiego na konto spółki,
informacje dotyczące zarządcy, prezesa,
zaświadczenie o opłaceniu publikacji ogłoszenia o założeniu spółki w Dzienniku
Oficjalnym Ogłoszeń Handlowych (BODAC).
Wszelkie niezbędne do rejestracji spółki dokumenty składa się w CFE – Centrum
Formalności Przedsiębiorstw między 30. a 15. dniem przed rozpoczęciem działalności.
Istnieje możliwość dokonania administracyjnej procedury zgłoszeniowej za pomocą internetu.
Rejestracja obowiązuje handlowców prowadzących działalność indywidualną i wszystkie
spółki handlowe i cywilne, z wyjątkiem spółek cichych. CFE istnieją praktycznie w każdym
francuskim departamencie. Są to specjalne oddziały lokalnych izb handlowych, które zajmują
się formalnościami rejestracji spółek oraz wszelkich zmian związanych ze statutem lub
zarządzaniem. CFE przekazuje otrzymane od przedsiębiorcy dokumenty, po ich weryfikacji,
m.in. do Rejestru Handlowego i Spółek (Registre du Commerce et des Sociétés – RCS) przy
Sądzie Handlowym w miejscu właściwym dla siedziby spółki, do urzędu podatkowego
(centre des impôts), organów ubezpieczeniowych itp. celem dokonania stosownych operacji
i zapisów związanych z rozpoczęciem funkcjonowania spółki. Po załatwieniu formalności
związanych z rejestracją, ukazaniu się ogłoszenia w BODAC, Centrum wydaje wyciąg K-bis
potwierdzający rejestrację spółki. Wyciąg służy jako dowód istnienia spółki we wszystkich
urzędach, bankach i pozwala na praktyczne rozpoczęcie działalności, w tym korzystanie
z konta bankowego. Kapitał zakładowy jest wpłacany na konto bankowe spółki, które zostaje
uruchomione po rejestracji.
Do momentu prawidłowej rejestracji, wspólnicy założyciele ponoszą osobiście
odpowiedzialność za wszelkie czynności dokonane w imieniu tworzonej spółki. Na
pierwszym (po rejestracji) walnym zgromadzeniu udziałowców (akcjonariuszy), czynności
związane z funkcjonowaniem spółki winny zostać przejęte (w oparciu o przyjętą uchwałę)
przez właściwe organy statutowe.
W trakcie procedury przygotowującej utworzenie przedsiębiorstwa, jego rejestrację
w różnych urzędach i zapisywanie w rejestrach, nadawanie numerów identyfikacyjnych,
(o czym więcej w części poświęconej ściąganiu należności) itp. czynnościach, wnioskodawca
wypełnia średnio około dwudziestu różnego rodzaju formularzy. Koszt formalności
związanych z utworzeniem spółki wynosi ok. 760 euro, a procedura rejestracji winna trwać do
około 8 dni. Wyciągi z rejestru można zamawiać w dowolnej ilości zarówno przez internet:
www.infogreffe.com, jak bezpośrednio w Rejestrze Handlowym i Spółek, w którym spółka
została zarejestrowana.
Prawne formy obecności firm zagranicznych
Firmy zagraniczne zainteresowane działalnością we Francji mogą tu utworzyć swoje
przedstawicielstwo lub założyć filię.
Przedstawicielstwo
Przedsiębiorstwa zagraniczne nie są zobowiązane do posiadania przedstawicielstwa jako
zarejestrowanej struktury organizacyjnej. Działalność bez rejestracji jest możliwa, gdy firma
zagraniczna wynajmie lokal do prowadzenia działalności i otworzy rachunek bankowy.
Natomiast, gdy przedsiębiorstwo zagraniczne posiada lokale tytułem własności lub najmu
handlowego i zatrudnia więcej niż jedną osobę we Francji, musi utworzyć strukturę
przedstawicielstwa tj.: biuro łączności (bureau de liaison), albo oddział (succursale).
Istotną rzeczą jest odróżnienie przedstawicielstwa firmy zagranicznej od instytucji
przedstawiciela handlowego (omówionego w części dotyczącej umów handlowych),
działającego w oparciu o zawartą umowę, na rzecz i rachunek zleceniodawcy.
Biuro łączności (bureau de liaison).
Biuro nie jest odrębną osobą prawna, lecz przedłużeniem, kontynuacją działalności spółkimatki. Jego założenie odbywa się w krótkim czasie bez poniesienia dużych kosztów. Biuro
jest pierwszym etapem, który pozwala zaistnieć na rynku francuskim, nawiązać kontakty
handlowe, uczestniczyć w targach, promować produkty czy usługi. Jeżeli te kontakty okażą
się pozytywne, biuro może być przekształcone w oddział lub w filię.
Biuro nie może prowadzić działalności handlowej (kupno, sprzedaż), nie może samodzielnie
wystawiać faktur ani też podpisywać umów handlowych. We Francji nie prowadzi ono
własnej księgowości i nie płaci podatków. Osobą prawną upoważnioną do dokonywania
zamówień i dostaw jest spółka-matka, reprezentowana przez biuro. Zaleca się jednak, aby
biuro przechowywało faktury poniesionych wydatków, w celu ewentualnego odzyskania
podatku VAT.
Biuro może zatrudniać pracowników i otworzyć konto bankowe. Biuro łączności nie musi
zostać zarejestrowane w Sądzie Handlowym. Można je zarejestrować tylko w urzędzie
podatkowym (formalności bardzo uproszczone). Gdy biuro zatrudnia pracowników – należy
zgłosić ich do odpowiednika polskiego ZUS, czyli URSSAF .
W przypadku, gdy biuro łączności nie zatrudnia pracowników we Francji, jest zobowiązane
do złożenia deklaracji (formularz MO) świadczącej o tym, że forma prawna biura pozostaje
„bez relacji prawnej z osobami trzecimi”, w Centrum Formalności Przedsiębiorstw (CFE)
właściwym ze względu na lokalizację biura. Listę z adresami poszczególnych CFE można
uzyskać np. w Sądzie Handlowym w Paryżu. Złożenie powyższej deklaracji przez
przedstawiciela firmy zagranicznej jest bezpłatne. Natomiast, gdy formularz jest wypełniony
przez pośrednika czy agenta, opłata wynosi około 60 euro. Ponadto wymagane jest
przedstawienie zaświadczenia o niekaralności przedstawiciela firmy (z tłumaczeniem na język
francuski) i kopii jego paszportu.
Choć biuro nie prowadzi działalności handlowej, przedstawiciel reprezentujący firmę polską
i zatrudniony w biurze winien posiadać uregulowany pobyt we Francji i pozwolenie na pracę.
Oddział (succursale).
Oddział może powstać w wyniku przekształcenia biura handlowego. Oddział musi być
wpisany do rejestru handlowego i, jak każda spółka, otrzymuje wyciąg z rejestru i numer
identyfikacyjny.
Oddział jest uważany za przedsiębiorstwo stałe (établissement stable). Może on prowadzić
całość albo część działalności spółki-matki, nie mając odrębnej osobowości prawnej.
Dyrekcja dysponuje pewnym zakresem swobody w zarządzaniu, ale prawnie związana jest ze
spółką-matką. Spółka-matka ponosi odpowiedzialność za wyniki finansowe, w tym za
zadłużenia oddziału. Oddział może zajmować się produkcją, przechowywaniem
(magazynowaniem), sprzedażą na terenie i poza granicą Francji. Może zatrudniać
pracowników, podpisywać umowy handlowe, zbierać zamówienia, wystawiać faktury,
dostarczać towar, eksportować. Kontrakty handlowe negocjuje i podpisuje przedstawiciel
prawny.
Oddział zobowiązany jest do prowadzenia księgowości we Francji według zasad francuskich.
Bilans oraz rachunek zysków i strat musi być przedstawiany corocznie francuskiej
administracji podatkowej. Oddział podlega obowiązkowi podatkowemu we Francji (podatek
od zysków spółki i podatek VAT).
Przedstawiciel prawny oddziału (pełnomocnik, reprezentant) może być jego pracownikiem,
tak jak w biurze handlowym. Umowa o pracę musi być podpisana przez obie strony: spółkęmatkę i przedstawiciela prawnego oddziału. Dla zarejestrowania oddziału spółki reprezentant
musi posiadać, jeśli jest obywatelem kraju członkowskiego UE – kartę pobytu wspólnotową
wydawaną na prefekturze, jeśli pochodzi z kraju spoza UE – także kartę handlowca
zagranicznego.
Oddział może być sprzedany albo przekształcony w spółkę. Wszelkie tego typu transakcje
pociągają za sobą konsekwencje podatkowe.
Oddział musi być wpisany do rejestru handlowego w ciągu 14 dni licząc od dnia jego
otwarcia. Rejestrując oddział należy złożyć następujące dokumenty w Centrum Formalności
Przedsiębiorstw (CFE):
dwa uwierzytelnione odpisy statutu spółki-matki plus tłumaczenie (tłumacz
przysięgły) na język francuski (jeśli statut jest napisany w innym języku),
kopię dokumentu stwierdzającego prawo (własność, najem) do lokalu handlowego lub
mieszkalnego – siedziby oddziału,
dodatkowo, gdy oddział ma być utworzony w Paryżu, należy złożyć:
• kopię dokumentu stwierdzającego rejestrację w zagranicznym Sądzie
Gospodarczym (Handlowym),
• dokument stwierdzający zamieszkanie przedstawiciela firmy, od co najmniej
3 miesięcy na terenie Francji.
Przedstawiciel prawny oddziału musi złożyć deklarację o niekaralności (nie dotyczy to
obywateli państw Unii Europejskiej) – we Francji jest to tzw. „bulletin no 3”.
Oddział firmy zagranicznej jest zobowiązany do przedstawienia raz w roku w Sądzie
Handlowym we Francji, jak też w kraju, gdzie firma-matka ma swoją siedzibę, dwóch kopii
corocznej dokumentacji księgowej (np. sprawozdania finansowego, rachunku wyników).
Filia (filiale)
Filia przedsiębiorstwa zagranicznego jest nową osobą prawną, utworzoną wg przepisów
prawa francuskiego, do której spółka-matka wnosi, co najmniej 50% kapitału.
We Francji filie spółek zagranicznych przybierają najczęściej postać SARL – spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością, (Société à responsabilité limitée), EURL – spółki
jednoosobowej z ograniczoną odpowiedzialnością (Entreprise unipersonnelle à responsabilité
limitée), S.A. – Spółki akcyjnej także o prostej i mało kosztownej strukturze. Wzajemne
relacje między spółką-matką, a filią ustala podpisana przez obie strony umowa, która może
m.in. określać, że:
filia posiada status przedstawiciela, który działa w imieniu spółki-matki zawierając
tylko umowy sprzedaży,
filia posiada status dystrybutora sprzedającego we Francji produkty kupione od spółki
macierzystej,
filia będzie świadczyć określone usługi na rzecz spółki-matki i/lub klientów
francuskich.
Więcej informacji dotyczących tworzenia przez przedsiębiorców zagranicznych
przedstawicielstwa we Francji można uzyskać na stronie internetowej AFII : www.afii.fr.
Umowy najmu lokalu, lokal tymczasowy (domicilation)
Spółki i firmy utworzone według prawa francuskiego muszą mieć siedzibę, której adres jest
podany w statucie i złożony w Rejestrze Handlowym i Spółek. Wybór siedziby zależy
oczywiście od finansowych możliwości inwestorów.
Najtańszym sposobem „zadomowienia” się spółki jest umowa tzw. „domiciliation”.
W oparciu o zawartą umowę, spółka podaje jako adres swej siedziby dane teleadresowe tzw.
Biura Ogólnego świadczącego tego typu usługi. Tam jest odbierana korespondencja do
„polskiej” firmy, a następnie przesyłana np. na wskazane adresy w Polsce. Natomiast za
„wynajęcie” adresu (i ewentualne inne usługi) nowo założona spółka uiszcza właścicielowi
(głównemu najemcy) lokalu relatywnie niewielkie opłaty. Prawo zezwala na tymczasowe
„umiejscowienie” spółki do 2 lat, po czym spółka musi pozyskać stałą siedzibę.
Zarejestrowanie przedsiębiorstwa w mieszkaniu prywatnym wiąże się z pewnymi
problemami. W wielu wypadkach regulamin budynku (règlement de copropriété) zabrania
prowadzenia działalności gospodarczej, co oznacza, że najpierw trzeba uzyskać stosowne
pozwolenie administratora (syndic) na tymczasowe zarejestrowanie spółki bez prowadzenia
w tym miejscu efektywnej działalności handlowej, jak np.: przyjmowanie klientów,
świadczenie usług, czy prowadzenie produkcji. Ponadto w niektórych miastach, np. w Paryżu,
procedura przekształcenia lokalu mieszkaniowego w lokal „handlowy” czy „biurowy”
pociąga za sobą wysokie koszty. Zgłoszenia o takie zezwolenie na przekształcenie lokalu
należy kierować do miejscowej Prefektury.
Największym powodzeniem w pierwszym okresie działalności spółek zagranicznych cieszą
się umowy podnajmu (o ile są one dozwolone) oraz tzw. krótkoterminowe umowy najmu
nieprzekraczające 2 lat. Te umowy nie dają żadnego zabezpieczenia podnajemcy, ale
z drugiej strony, ze względu na ich elastyczność, pozwalają przedsiębiorcom rozwinąć
działalność bez ponoszenia zbyt dużych kosztów. Przy zawieraniu umowy należy wpłacić
kaucję, której wartość zazwyczaj jest równa trzymiesięcznemu czynszowi.
Umowa najmu handlowego (bail commercial) daje przedsiębiorcy większe bezpieczeństwo
prowadzenia działalności gospodarczej. Umowę opartą m.in. na zapisach Kodeksu
Handlowego i Kodeksu Cywilnego charakteryzuje ciągłość i stabilność oraz jej długoletnie
obowiązywanie. Z drugiej strony – właścicielowi wynajmowanego obiektu trudno pozbyć się
uciążliwego „lokatora”, z którym zawarł umowę, tym bardziej, że najemca nie może zostać
zobowiązany do opuszczenia lokalu przed otrzymaniem odszkodowania.
Umowa zawierana jest na minimum 9 lat, z prawem np. milczącego przedłużania lub
odnowienia nieskończoną ilość razy. Wszelkie klauzule umowne mające na celu
uniemożliwienie realizacji prawa do odnowienia są nieważne. Odnowienie poddane jest
kryterium obywatelstwa (odnawiać umowę mogą obywatele UE). Ponadto działalność
przedsiębiorstwa ulokowanego w wynajętym obiekcie powinna mieć charakter rzeczywisty
i zgodny z umową, co najmniej przez kolejne trzy lata poprzedzające wygaśnięcie najmu lub
jego milczące przedłużenie.
Najemca może jednak na koniec każdego 3-letniego okresu rozwiązać umowę, zachowując 6miesięczny okres wypowiedzenia. Wypowiedzenia dokonuje się w formie aktu
sporządzonego przez komornika. Strony mogą przewidzieć, iż w wypadku skorzystania z tej
ewentualności najemca zobowiązany będzie do wypłaty odszkodowania.
Wynajmujący ma prawo rozwiązać umowę tylko w przypadkach precyzyjnie określonych
przez prawo (rozbudowa czy przebudowa obiektu, podwyższenie, rekonstrukcja itp.).
Większość umów zawiera klauzulę przewidującą rozwiązanie najmu w przypadku, gdy
najemca nie wywiązuje się ze swych obowiązków, np. zalega z opłatami czynszowymi lub
korzysta z lokalu niezgodnie z jego przeznaczeniem. Jednakże nawet w tej sytuacji najemca
uprawniony jest do żądania od wynajmującego zawarcia nowej umowy najmu, a w przypadku
odmowy wynajmującego, nabywa on prawo do stosownego odszkodowania.
Często wypowiedzenie umowy dokonywane jest przy jednoczesnym złożeniu oferty
odnowienia. Wtedy zaczyna obowiązywać nowa, co najmniej 9-letnia umowa najmu, której
zapisy, z wyjątkiem wysokości czynszu, są zwykle identyczne, jak w „starej” umowie.
Najemca, który nie otrzymał wypowiedzenia i chce odnowić najem musi zawiadomić o tym
wynajmującego, który ma 3 miesiące na ustosunkowanie się do oświadczenia najemcy. Brak
odpowiedzi oznacza akceptację zaproponowanych warunków przez wynajmującego.
Wynajmujący może odmówić odnowienia umowy, ale wtedy zapłaci najemcy stosowne
odszkodowanie, np. na poziomie równowartości przedsiębiorstwa lub prawa do najmu.
Podpisując po raz pierwszy umowę strony ustalają w sposób umowny zarówno wysokość jak
i warunki płatności czynszu, a także określają rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej.
Strony mogą na przykład wprowadzić do umowy klauzulę (clause-recette) uzależniającą
wysokość czynszu od dochodów osiąganych przez najemcę. Generalnie – wysokość czynszu
może być zmieniana, co trzy lata, ale strony mogą w umowie odmiennie uregulować tę
kwestię (np. ustalać nowy czynsz, co rok). Wysokość zmienionego czynszu ustalana jest na
podstawie, tzw. wskaźnika kosztu konstrukcji, publikowanego, co trzy miesiące przez INSEE.
Zasadę tę stosuje się także przy określaniu wysokości czynszu przy odnawianiu umowy.
Natomiast, jeśli umowę zawarto na okres dłuższy niż 9 lat lub poprzez milczące przedłużenie
czas najmu przekroczył okres 12 lat, możliwym jest określenie nowej wysokości czynszu
w oparciu o aktualną wartość rynkową lokalu czy obiektu. Podwyżki czynszu wywołują
często spory, gdyż przepisy pozwalają najemcy zakwestionować wycenę czynszu na drodze
procedury sądowej.
Najemca, po spełnieniu pewnych warunków, może częściowo lub całkowicie (bardziej
restrykcyjne wymagania) zmienić czy też rozszerzyć rodzaj działalności wykonywanej
w wynajętym lokalu. Odbywa się to według procedury zwanej „déspécialisation”.
W przypadku rozszerzenia czy częściowej zmiany, nowa działalność musi być związana
z pierwotnie prowadzoną, lub uzupełniać ją. Rozszerzenie działalności nie powoduje
automatycznego wzrostu czynszu. Wynajmujący może żądać jego podwyższenia jedynie
w ramach przewidzianej przez prawo zmiany czynszu dokonywanej, co trzy lata i tylko
wtedy, gdy rozszerzenie działalności wpłynęło na wartość rynkową lokalu. Całkowita zmiana
profilu prowadzonej działalności musi być uzasadniona, np. w świetle zmieniającej się
koniunktury gospodarczej, czy potrzeb związanych z racjonalną dystrybucją. Nie jest ona
dopuszczalna, jeśli częściowa zmiana wystarcza do zaadaptowania się do nowej sytuacji na
danym rynku. Wynajmujący może ubiegać się o odszkodowanie w wypadku szkody
zaistniałej na skutek zmiany działalności, a także domagać się natychmiastowego
podwyższenia wysokości czynszu.
Nabywanie nieruchomości
Kwestie sprzedaży, w tym sprzedaży nieruchomości, zawierają się w ogólnych zasadach aktu
kupna-sprzedaży, obowiązkach sprzedawcy określonych art. 1582 (i następnymi) Kodeksu
Cywilnego. Dodatkowe regulacje dotyczą m.in. zasad sprzedaży budynków, które są
w trakcie budowy, czy też ochrony praw lokatorów zakwaterowanych w sprzedawanych
budynkach, jak i innych zasad użytkowania dóbr – w tym budynków bądź mieszkań – jak
najem, zamiana itp.
W przypadku budynków czy mieszkań sprzedaż następuje obowiązkowo w formie aktu
notarialnego. Sporządzony przez notariusza akt kupna-sprzedaży stanowi podstawowy
dokument pozwalający na realizację przyjętych przez strony zobowiązań. Kompetencja
terytorialna notariusza, która niegdyś zależała od jego miejsca zamieszkania, obejmuje
obecnie całość terytorium Francji metropolitarnej z wyjątkiem departamentów zamorskich.
W praktyce sprzedaż nieruchomości odbywa się w dwóch etapach. Pierwszym jest
sporządzenie promesy sprzedaży. Promesa sprzedaży jest umową, na mocy, której jedna
strona zobowiązuje się do sprzedaży, a druga do zakupu nieruchomości (art. 1589 Kodeksu
Cywilnego). Jest ona dokumentem ważnym dla kupującego, ponieważ umożliwia mu np.
uzyskanie pożyczek na zakup nieruchomości, zaś sprzedającemu pozwala zgromadzić
dokumenty niezbędne do przygotowania aktu ostatecznego.
Następnie strony spotykają się u notariusza celem sporządzenia i podpisania aktu
ostatecznego, który winien obowiązkowo zawierać następujące punkty:
określenie osoby sporządzającej akt, daty sporządzenia,
podanie kwalifikacji prawnej aktu, szczególnie przy złożonych operacjach,
stwierdzenie tożsamości stron, jak i ich pełnomocnictw (jeśli działają w imieniu osób
prawnych),
dokładny opis nieruchomości obejmujący wypis z księgi wieczystej,
określenie zobowiązań i warunków realizacji umowy spoczywających na nabywcy,
opis zmian w prawie własności nieruchomości,
określenie ceny, jak również sposobu jej zapłaty.
Sporządzenie umowy w formie aktu notarialnego wiąże się z uiszczeniem opłaty notarialnej,
której wysokość zależy od wartości transakcji. Kiedy akt jest sporządzony przez notariusza
jednej ze stron przy asyście notariusza drugiej strony, sytuacja ta nie powoduje zwiększenia
wysokości honorarium. Sprzedaż nieruchomości, podlega też podatkowi określanemu jako
„droits d'enregistrement”, w skład, którego wchodzą (na przykładzie regionu paryskiego):
opłata na rzecz departamentu, której wysokość jest uzależniona od natury i miejsca
położenia nieruchomości (tu: 3,6%),
opłata na rzecz gminy w wysokości 1,20%,
opłata na rzecz państwa, wysokości 2,50%.
Podstawę opodatkowania stanowi cena podana w akcie notarialnym. Obowiązek opłaty
należnych podatków związanych z transakcją ciąży na nabywcy.
Cenę zakupu nieruchomości ustalają sprzedający i nabywca, tym niemniej sprawdzana jest
realna wartość sprzedawanej nieruchomości w ramach środków podjętych przeciwko „praniu
brudnych pieniędzy” notariusze wymagają, aby uregulowanie zapłaty w umowach o nabycie
nieruchomości przez cudzoziemców następowało tzw. przekazem SWIFT.
Zaniżenie w akcie notarialnym ceny transakcji w stosunku do ceny rzeczywiście uzgodnionej
przez strony może stać się przedmiotem zarówno sankcji skarbowych, jak i karnych. Kiedy
administracji podatkowej uda się udowodnić, że cena nabycia nieruchomości wyrażona
w akcie jest niższa niż ta w rzeczywistości uzgodniona przez strony, należny podatek jest
naliczany na bazie realnej wartości sprzedawanej nieruchomości. W tej sytuacji należnemu
dodatkowemu podatkowi związanemu z podwyższeniem ceny towarzyszą odsetki za zwłokę
jak również grzywna w wysokości 50% należnego dodatkowego podatku wymierzona
sprawcom, a więc w klasycznym przypadku – sprzedawcy i nabywcy.
Należy również dodać, że sprzedaż pewnych nieruchomości, od wybudowania, których
upłynęło mniej niż 5 lat, jak również tych nieruchomości, w których wykonano prace
remontowe (renowacyjne) lub dokonano rozbudowy mniej niż 5 lat przed datą sprzedaży,
może zostać obciążona podatkiem VAT.
Pobyt we Francji
Karta pobytu (na czas określony) – wymagania ogólne
Artykuł 9-1 rozporządzenia z 2 listopada 1945 r. zmodyfikowany przez ustawę z dnia
26 listopada 2003 r. zniósł formalny obowiązek posiadania karty pobytu dla obywateli Unii
Europejskiej.
Niemniej jednak, w trakcie okresu przejściowego przewidzianego przez traktat akcesyjny
z 16.04.2003 r., niektórzy obywatele polscy muszą wystąpić o kartę pobytu. Obowiązek
formalny posiadania karty dotyczy tych Polaków, którzy zamierzają prowadzić we Francji
działalność gospodarczą. Do grupy tej należą:
Korzystający z prawa swobodnego osiedlenia się związanego
z rozpoczęciem działalności gospodarczej (dyrektywa nr 73/148/CEE
z 21 maja 1973 r.)
Obywatele polscy, którzy chcieliby uzyskać pozwolenie na pobyt i rozpocząć
działalność na zasadzie samozatrudnienia (wolne zawody, handlowcy,
rzemieślnicy, przemysłowcy czy rolnicy) muszą spełnić te same warunki, które
wymagane są od Francuzów (wpis do rejestru handlowego, rejestru zawodów,
izby zawodowej). Otrzymują oni wtedy kartę pobytu 10-letnią „Communauté
européenne” z napisem „bénéficiaire du droit d'établissement”
konkretyzującym podstawę pobytu. Natomiast nie mogą oni podjąć pracy jako
pracownicy najemni na podstawie umowy o pracę (salarié) bez
wcześniejszego uzyskania pozwolenia na pracę. Członkowie rodziny osoby
podejmującej samozatrudnienie również otrzymują kartę pobytu 10-letnią
z napisem „membre de famille – tous activités professionnelles sauf salariées”.
Osoby te nie mogą pracować we Francji na podstawie umowy o pracę, chyba,
że otrzymały wcześniej pozwolenie.
Korzystający z zasady swobody świadczenia usług (dyrektywa
nr 73/148/CEE z 21 maja 1973 roku)
Obywatele polscy po 1 maja 2004 r. korzystają ze swobody przemieszczania
się jako świadczący usługi (więcej na ten temat w pkt. 3.9), jak i odbiorcy
usług. Przedsiębiorstwa polskie, zarówno spółki jak i osoby prowadzące
indywidualną działalność gospodarczą, mogą swobodnie świadczyć usługi we
Francji i w tym celu kierować do Francji swoich pracowników zarówno
będących obywatelami polskimi, jak i państw trzecich. W takiej sytuacji,
zgodnie z regułami w dziedzinie oddelegowania pracowników ustanowionymi
przez dyrektywę 96/71/CE, pracownicy oddelegowani powinni być zatrudnieni
w firmie wykonującej usługę.
Jeżeli pobyt pracowników oddelegowanych do wykonania kontraktu we
Francji, przekracza okres 3 miesięcy, muszą oni uzyskać kartę pobytu „Carte
communautaire”. Wydawana jest ona na okres oddelegowania i nosi napis
w zależności od przypadku: „prestataire de services” (świadczący usługę),
„destinataire de services” (odbiorca usługi), czy „salarié d'un prestataire de
services” (pracownik świadczącego usługę). Pracownicy oddelegowani nie
muszą uzyskać wcześniej pozwolenia na pracę.
Członkowie rodziny pracownika oddelegowanego również otrzymują kartę
pobytu na taki sam okres jak pracownik oddelegowany z napisem „membre de
famille – tous activités professionnelles sauf salariées”. Osoby te nie mogą
pracować we Francji jako pracownicy najemni (salarié), chyba, że otrzymały
wcześniej pozwolenie.
Zatrudnieni na umowę o pracę na czas nieokreślony lub określony
Te dwie kategorie osób w okresie przejściowym muszą posiadać kartę pobytu
i pozwolenie na pracę.
Korzystający z prawa do zamieszkania w kraju wspólnotowym, w którym
wykonywali pracę, uzyskawszy wcześniej odpowiednie pozwolenie,
(rozporządzenie 1251/70 z 29.06.1970 r., dyrektywa 75/34/CEE
z 17.12.1974 r., dekret z 11.03.1994 r., art. 1 pkt. f, g, h, i, j, n oraz art. 3)
Obywatele polscy, którzy uzyskali wcześniej pozwolenie na podjęcie pracy na
okres równy lub dłuższy od 12 miesięcy oraz członkowie ich rodzin, otrzymują
kartę pobytu 10-letnią „Communauté européenne” z napisem „bénéficiaire du
droit de demeurer”. Karta ta pozwala na podjęcie każdej działalności
gospodarczej we Francji zarówno na zasadzie samozatrudnienia jak i umowy
o pracę.
Dla osób niewykonujących działalności gospodarczej we Francji, po 1 maja 2004 r.
obowiązek formalny posiadania karty pobytu został zniesiony. Do grupy, która nie ma
obowiązku posiadania karty pobytu należą:
studenci – korzystają ze swobodnego przemieszczania się na podstawie dyrektywy
93/96 z 29.10.1993 roku,
goście i pensionnés – korzystają ze swobodnego przemieszczania się na podstawie
dyrektywy 90-346 i 90-365 z 28.06.1990 roku
Te dwie grupy osób mogą przebywać na terytorium Francji pod warunkiem posiadania
wystarczających środków finansowych i posiadania ubezpieczenia społecznego.
Niemniej jednak, w ustawie z 26.11.2003 r. przewidziano możliwość wystąpienia o kartę
pobytu. Nawet, jeśli obecnie już nie jest ona formalnie wymagana by legalnie przebywać na
terenie Francji, to w praktyce jest przydatna przy załatwianiu różnych spraw
administracyjnych, np. pomoc socjalna. Kryteria przyznania karty pobytu, o ile wnosi o to
obywatel kraju Unii Europejskiej (w tym polski), określa dekret 94-211 z 11.03.1994 r
(z późniejszymi zmianami). Karta pobytu nie jest przyznawana osobom, których pobyt we
Francji mógłby zagrażać w jakikolwiek sposób porządkowi publicznemu, ani tez osobom
żyjącym w poligamii.
Można, jeśli się o to wystąpi, uzyskać następujące karty pobytu na czas określony (carte de
séjour temporaire) :
Czasową kartę pobytu „visiteur” (gość) pod warunkiem:
posiadania niezbędnych środków finansowych na pobyt we Francji,
zobowiązania się do niepodejmowania pracy zarobkowej na terytorium Francji
(podjęcie pracy niezarobkowej wymaga wpisania na karcie rodzaju wykonywanej
pracy).
Czasową kartę pobytu „étudiant” (student) wraz z pozwoleniem na pracę w wymiarze max.
1/2 etatu, pod warunkiem:
podjęcia studiów we Francji,
posiadania wystarczających środków finansowych (źródeł finansowania) na pobyt we
Francji, – co najmniej 430 euro na miesiąc .
Każdorazowo przed podjęciem pracy polski student winien zgłosić się z podpisaną
z pracodawcą umową o pracę (lub promesą zatrudnienia) do właściwej DDTEFP , gdzie
uzyska pozwolenia na pracę na czas określony w przedstawionej umowie. Dopiero wtedy
pracodawca może zatrudnić polskiego studenta. Po ukończeniu studiów i uzyskaniu
francuskiego dyplomu polski student traci prawo do pobytu i pracy we Francji. Pracodawca
zainteresowany zatrudnieniem absolwenta składa stosowne dokumenty w DDTEFP. W takim
przypadku absolwent może we Francji oczekiwać na uzyskanie nowego statusu (pracownika
najemnego).
Czasową karta pobytu „scientifique” (naukowiec) pod warunkiem:
regularnego przebywania we Francji w celach naukowych lub prowadzenia nauczania
na poziomie uniwersyteckim,
posiadania zaświadczenia o prowadzeniu pracy naukowej we Francji wraz
z określeniem czasu pobytu.
Czasową kartę pobytu „profession artistique et culturelle” (artysta, działacz kultury)
można uzyskać pod warunkiem posiadania kontraktu podpisanego na okres dłuższy niż 3
miesiące z przedsiębiorstwem bądź firmą prowadzącą działalność artystyczną.
Kartę pobytu na czas określony uzyskuje również:
osoba niepełnoletnia (przed ukończeniem 18 roku życia):
której przynajmniej jedno z rodziców posiada kartę pobytu,
lub/i
która udowodni, że zamieszkuje we Francji co najmniej od 10 roku życia,
lub/i
która po ukończeniu 10 roku życia uczęszczała minimum przez 5 lat do szkoły
francuskiej (UWAGA – wniosek może składać osoba pomiędzy 16 a 21 rokiem
życia).
osoba pełnoletnia:
która urodziła się we Francji i która udowodni, że mieszkała we Francji co najmniej
przez osiem lat w sposób ciągły,
lub/i
która udowodni posiadanie silnych więzów rodzinnych i osobistych we Francji,
lub/i
która jest rodzicem niepełnoletniego dziecka francuskiego rezydującego we Francji
i łoży na jego utrzymanie oraz przynajmniej częściowo wypełnia obowiązki
rodzicielskie,
lub/i
która przyjeżdża regularnie do Francji i jest małżonkiem (małżonką) obywatelki
francuskiej (obywatela francuskiego),
lub/i
która przyjeżdża regularnie do Francji i jest współmałżonkiem posiadacza
(posiadaczki) karty pobytu (należy wtedy poddać się procedurze łączenia rodzin –
regroupement familiale),
lub/i
która przyjeżdża regularnie do Francji i jest współmałżonkiem posiadacza
(posiadaczki) karty pobytu „naukowej” (bez konieczności przejścia procedury
łączenia rodzin – regroupement familiale),
lub/i
która jest upoważniona do pobierania renty inwalidzkiej przyznanej w wyniku
wypadku przy pracy lub choroby zawodowej w trakcie pracy w organizmie
(przedsiębiorstwie) francuskim (co najmniej 20% utraty zdrowia),
lub/i
która przebywa zazwyczaj we Francji, i której stan zdrowia wymaga niezbędnej opieki
medycznej, a której wnioskodawca nie mógłby uzyskać w kraju pochodzenia,
lub/i
która posiada statut bezpaństwowca,
lub/i
która uzyskała azyl na terytorium Francji.
Karta pobytu pozwala na ubieganie się o pozwolenie na wykonywanie działalności
zawodowej. Zapis na karcie pobytu „salarié” (pracownik), „commerçant artisan industriel”
(rzemieślnik, przedsiębiorca), „agriculteur” (rolnik), „vie privée et familiale” (życie prywatne
i rodzinne) oznacza, że jej posiadacz może pracować zarobkowo we Francji.
Karta pobytu z zapisem „travailleur temporaire” (pracownik okresowy, sezonowy) pozwala
na pracę zawodową u ściśle określonego pracodawcy. Kartę wydaje się na czas określony, na
jaki pracownik ma być zatrudniony.
Ważność karty pobytu, koszty, procedura
Ważność karty pobytu na czas określony nie może przekraczać 1 roku, czas ten nie może być
też dłuższy niż okres ważności dokumentu podróży (paszportu), w oparciu, o który karta
została wydana. W przypadku posiadania zezwolenia na pracę, ważność karty pobytu nie
może przekraczać ważności czasu zgody na pracę. Ważność bezpłatnej (od 1.01.2000 r.)
studenckiej karty pobytu („étudiant”), nie może przekraczać czasu studiów. W niektórych
przypadkach wydawane jest tymczasowe pozwolenie na pobyt (autorisation provisoire de
séjour) ważne do 6 miesięcy.
Osoby po raz pierwszy ubiegające się o kartę pobytu muszą przeprowadzić badania lekarskie,
(na które czeka się we Francji często kilka miesięcy) w przychodni (gabinecie lekarskim)
wskazanym przez OMI . Badania te od 21 maja 2000 r. są przeprowadzane bezpłatnie.
O kartę pobytu należy się ubiegać:
w przeciągu dwóch pierwszych miesięcy po przyjeździe do Francji (dotyczy to także
Polaków, którzy uzyskali w Ambasadzie czy Konsulacie Republiki Francuskiej
pozwolenie na pracę na czas dłuższy niż trzy miesiące,
najpóźniej dwa miesiące po upływie daty osiemnastych urodzin zainteresowanego,
najpóźniej dwa miesiące po utracie obywatelstwa francuskiego,
na dwa miesiące przed upływem ważności posiadanej karty pobytu (przedłużenie
ważności).
W celu złożenia wniosku o przyznanie karty pobytu, należy zgłosić się na prefekturę lub
podprefekturę Policji, w Merostwie bądź w komisariacie Policji (w Paryżu – na prefekturę
Policji). Obcokrajowcy w wieku od 16 do 18 lat chcący podjąć pracę, muszą złożyć podanie
(wraz z wymaganymi dokumentami) na prefekturze Policji bądź podprefekturze. Do
wypełnionego wniosku należy dołączyć m.in.:
3 zdjęcia,
zaświadczenie lekarskie przeprowadzeniu wymaganych badań,
znaczek skarbowy, którego cena zależy od narodowości zainteresowanego i celu
pobytu we Francji,
zaświadczenie o legalnym przybyciu na terytorium Francji (np. wiza, ważny paszport
ze stemplem granicznym),
inne zaświadczenia i dokumenty, zależne od rodzaju karty, o którą ubiega się
wnioskodawca.
Karta pobytu zostaje unieważniona, gdy osoba zainteresowana:
podlega ekstradycji,
pracuje bez zezwolenia,
dokonała oszustwa w celu otrzymania karty,
nie spełnia już warunków pozwalających na posiadanie karty pobytu.
Osoby, które posiadają kartę pobytu na czas określony, mogą ubiegać się o kartę rezydenta
(ważną 10 lat). O kartę rezydenta może też występować m.in.:
osoba mogąca zaświadczyć o legalnym i nieprzerwanym pobycie we Francji co
najmniej od pięciu lat, oraz potwierdzić posiadanie wystarczających środków
finansowych na pobyt we Francji. Wyjątkiem jest związek małżeński z osobą
o uregulowanym statusie (posiadającą obywatelstwo lub kartę rezydenta – wtedy
można wystąpić z wnioskiem o kartę rezydenta po dwóch latach od daty zamieszkania
we Francji),
osoba służąca co najmniej 3 lata w Legii Cudzoziemskiej i posiadająca zaświadczenie
o „właściwym zachowaniu” (czyli postępowaniu zgodnym z prawem francuskim,
braku konfliktów i naruszeń prawa i porządku publicznego),
osoba, która otrzymała status uchodźcy.
Dokładniejsze informacje można uzyskać m.in. na następujących stronach internetowych:
http://vosdroits.service-public.fr/particuliers/N8.xhtml oraz
http://sos-net.eu.org/etrangers/externe/titridx.htm.
Otwieranie rachunków bankowych i lokat
Bank nie ma obowiązku otwarcia konta każdej osobie, która zwraca się ze stosownym
wnioskiem. Osoba, której odmówiono otwarcia konta bankowego, może zgłosić się do
Banque de France, która wskaże inny bank, w którym będzie można założyć konto. Prawo do
otwarcia konta łączy się z prawem korzystania z niego, jak i dostępem do innych usług
oferowanych przez bank. Od 2001 r., sam fakt otwarcia konta daje klientowi prawo do
korzystania z różnych usług banku, znajdujących się w jego ofercie wyrażonej na piśmie.
Bank jest zobowiązany zapewnić swojemu klientowi korzystanie, co najmniej
z następujących usług:
otwarcia, używania i możliwości zamknięcia konta,
wypłaty gotówki z konta w okienku banku,
dokonywania płatności przelewem,
otrzymania karty płatniczej lub karty bankomatowej,
wydawania dwóch książeczek czekowych miesięcznie lub korzystania z innego
systemu płatności,
przeprowadzania konsultacji telefonicznej lub „on line” dotyczącej stanu konta,
inkasowania czeków, przelewów bankowych lub pocztowych,
uzyskiwania wykazu stanu konta (relevés d'identité bancaire – RIB),
otrzymywania (najczęściej pocztą) miesięcznego wykazu wykonanych operacji na
koncie
Przed otwarciem konta, bank ma obowiązek przeprowadzić szereg czynności kontrolnych
w odniesieniu do wnioskodawcy – mianowicie, co najmniej sprawdzenie:
tożsamości ewentualnego klienta (nazwisko, imię, data i miejsce urodzenia,
obywatelstwo) na podstawie oficjalnie wydanego dokumentu ze zdjęciem i podpisem
(np. dowodu osobistego, paszportu, karty pobytu),
jego zdolności do czynności prawnych, tzn. zdolności do samodzielnego otwarcia
konta bankowego (osoby niepełnoletnie i osoby ubezwłasnowolnione całkowicie bądź
częściowo nie posiadają tej zdolności),
dowodów wskazujących na posiadanie stałego miejsca zamieszkania we Francji (np.
pokwitowanie za czynsz, czy rachunek za światło z ostatnich 3 miesięcy) lub
przynajmniej udokumentowanie przez klienta, że stały pobyt we Francji będzie trwał,
co najmniej rok,
czy wobec wnioskodawcy nie obowiązuje zakaz obsługi bankowej wydany przez
Banque de France.
Bank musi także otrzymać wzór podpisu nowego klienta. Od tej chwili jest zobowiązany
przekazać klientowi informacje dotyczące oferty banku, związanych z tym opłat, wzajemnych
zobowiązań banku i klienta. Od grudnia 2002 r., informacje te muszą być przekazane
w formie pisemnej od chwili otwarcia konta bankowego. Uchybienie temu przepisowi sprawi,
że klient nie będzie zmuszony zastosować się do postanowień regulaminu i wykazu opłat,
które nie zostały mu zakomunikowane na piśmie.
Lokatę w banku może założyć każdy francuski podatnik, nawet, jeśli jego miejsce
zamieszkania jest za granicą. Możliwe jest założenie lokaty w imieniu małżonka, nie istnieje
jednak taka możliwość w przypadku osoby pozostającej pod opieką. Każdy bank
zobowiązany jest szczegółowej informacji dotyczącej poszczególnych ofert lokaty, tak by
klient mógł wybrać rozwiązanie najbardziej korzystne dla siebie. Każdy z banków proponuje
inną ofertę lokat. Najbardziej popularnymi są lokaty:
Codévi – odpowiednia dla lokaty sum do 4 600 euro lub do kwoty równej
2,25% podstawy opodatkowania netto. By móc otworzyć Codévi, trzeba być
pełnoletnim, płacić podatki, posiadać miejsce zamieszkania we Francji i nie
posiadać innej lokaty Codévi. Każdy z małżonków może posiadać swoją
własną lokatę Codévi i oszczędzać do 9 200 euro, które są zwolnione
z podatku i składek. Konto Codévi może być założone w innym banku niż ten,
w którym posiada się rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy.
Compte Sur Livret – lokata z nieograniczoną wysokością wpłat i odsetkami
równymi, w zależności od banku, około 2,0%-2,6%.
Livret Jeune – przeznaczona dla młodych w wieku od 12 do 24 lat, mogących
ulokować do 1 600 euro z odsetkami równymi ok. 4%. Osoby poniżej 18 roku
życia nie ponoszą opłat za korzystanie z bankomatu.
Compte Epargne Logement – pozwalająca w każdej chwili na wyciągnięcie
i dokonanie przelewów umieszczonych na nim środków, pod warunkiem
wpłacania co najmniej 300 euro miesięcznie na konto.
Livret Eurokid – przeznaczona dla dzieci w wieku do 12 lat, charakteryzująca
się korzystnym oprocentowaniem i z możliwością wyciągnięcia dowolnej
sumy w każdej chwili.
Zatrudnianie pracowników we Francji, uznawanie dyplomów
Obywatele krajów członkowskich Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru
Ekonomicznego mogą bez przeszkód przemieszczać się, osiedlać i podejmować pracę
w dowolnym kraju UE, w tym we Francji. Są oni traktowani jak pracownicy francuscy,
wobec czego nie muszą posiadać pozwolenia na pracę. Niemniej, jeśli ukończyli 18 lat, to
w okresie 3 miesięcy od daty przybycia do Francji, powinni oni wystąpić o kartę pobytu
z oznaczeniem „Communauté européenne” (wspólnota europejska) ważną 10 lat. Po
pierwszym odnowieniu, może zostać przyznana stała karta pobytu. Ponadto umowy
międzynarodowe bilateralne czy układy partnerskie między Francją a niektórymi państwami,
niejednokrotnie wybieranymi na drodze wspólnej przeszłości historycznej, ułatwiają ich
obywatelom znalezienie zatrudnienia na terytorium Francji (np. Algieria, Maroko, Togo,
Gabon, Turcja, Andora, Szwajcaria, USA).
Pomimo wejścia Polski do Unii Europejskiej (1.05.2004 r.) oraz coraz lepszych kontaktów
ekonomicznych i handlowych z Francją, Polacy nie otrzymali pełnego dostępu do
francuskiego rynku pracy. Pełna realizacja swobodnego przepływu osób nastąpi we Francji po
upływie okresów przejściowych, które obecnie wynoszą odpowiednio 2+3+2 lata. Istnieje
jednakże możliwość, że po upływie pierwszego okresu nastąpi stopniowe otwieranie
francuskiego rynku pracy oczywiście w zależności od sytuacji na nim panującej. Wyżej
zapisana formuła okresów przejściowych odnosi się do pracowników zatrudnianych na
umowę o pracę. Nie dotyczy ona studentów, naukowców, pracowników niezależnych
i świadczenia usług. Od 1.05.2004 r. polskie przedsiębiorstwa mogą świadczyć usługi zgodnie
z zasadą swobodnego przepływu usług uregulowaną przez prawo unijne (wiecej – pkt. 3.9).
W ramach podpisanego Traktatu Akcesyjnego, pewnym przywilejem obdarzono pracowników
polskich, którzy pracują legalnie w kraju członkowskim. Otóż obywatele polscy, którzy:
w dniu przystąpienia Polski do Unii zostali dopuszczeni do francuskiego rynku pracy
na nieprzerwany okres minimum 12 miesięcy,
po dniu przystąpienia Polski do Unii zostali dopuszczeni do francuskiego rynku pracy
na nieprzerwany okres minimum 12 miesięcy,
będą korzystać z dostępu do francuskiego rynku pracy, czyli można przyjąć, że będą mogli
dalej legalnie pracować we Francji po upływie ww. okresu, ale nie będą mieli prawa do pracy
w innych krajach „starej” Unii stosujących restrykcje w dostępie do swego rynku pracy, (np.
w Austrii czy w Niemczech). Natomiast Polacy, którzy opuszczą w trakcie ww. 12miesięcznego okresu francuski rynek pracy, stracą powyższy przywilej.
Uznawanie dyplomów
Obecnie nie ma we Francji automatycznego uznawania polskich dyplomów wyższych
uczelni, szkół średnich czy kwalifikacji zawodowych. Istnieje jednak możliwość ubiegania się
o przynajmniej częściowe uznanie kompetencji zawodowych polskich specjalistów. W tej
sytuacji należy rozróżnić dwie kwestie, czyli:
Uznanie akademickie pozwalające obcokrajowcowi legitymującemu się zagranicznym
dyplomem ukończenia studiów wyższych podjąć, czy kontynuować studia we Francji w celu
uzyskania dyplomu francuskiego. Polski wnioskodawca winien przedłożyć swój dyplom wraz
z tłumaczeniem na język francuski dokonanym przez tłumacza przysięgłego oraz dołączyć:
opis odbytych studiów, prośbę o zaliczenie (zwolnienie z) części studiów w uczelni, do której
wniosek jest składany. W tej sytuacji, na wniosek komisji pedagogicznej, rektor uniwersytetu
lub kierownik placówki (uczelni), do której się zwrócono z wnioskiem, określa „poziom”
dyplomu, co pozwala na zaliczenie części odbytych (w Polsce) studiów i kontynuację nauki
we Francji. Procedurę tą reguluje dekret nr 85-906 z 23.08.1985 r.
Uznanie profesjonalne dyplomu (kompetencji) wnioskującego w sytuacji, gdy
obcokrajowiec legitymujący się dyplomem zagranicznym koniecznym do wykonywania
danego zawodu w kraju jego wydania, chce wykonywać ten zawód we Francji. W większości
przypadków jest to „rektorat akademii”, które może potwierdzić poziom dyplomu
pochodzącego z danego kraju, – czyli w praktyce należy przedstawić takie dokumenty, jak
w przypadku uznania akademickiego – z tym, że wtedy określany jest poziom kwalifikacji
wnioskodawcy, czyli jego zdolność do pracy na danym stanowisku.
Kilka zawodów, w tym m.in. zawody medyczne (lekarze, farmaceuci), psycholodzy,
weterynarze, zawody paramedyczne, architekci, geodeci, zawody „morskie” (professions de
mer), adwokaci i inne zawody związane z wymiarem sprawiedliwości (tzw., professions
juridiques), biegli księgowi i rewidenci księgowi, agenci ds. nieruchomości, rzecznicy
patentowi, tłumacze konferencji (guide-interprète conférencier national), a także pielęgniarki,
są tzw. zawodami reglamentowanymi, czyli poddanymi osobnym regulacjom prawnym.
Informacje o obowiązującej procedurze można uzyskać w ministerstwach „opiekujących się”
daną grupą zawodową. W przypadku zawodów niereglamentowanych szczegółowe
informacje można uzyskać w Ministerstwie Edukacji Narodowej, Szkolnictwa Wyższego
i Badań. Tam też można znaleźć adresy poszczególnych „akademii” (szczebel regionalny
francuskiego systemu edukacji) wraz z podanym profilem kształcenia w regionie objętym
kompetencjami każdej z 34 istniejących we Francji „akademii”.
W przypadku posiadania dyplomu jednego z 15 krajów Unii Europejskiej, np. w dziedzinie
medycyny, ustawodawstwo wspólnotowe przewidziało automatyczne uznanie dyplomów
medycznych w oparciu o postanowienia tzw. dyrektyw sektorowych. W innych dziedzinach
reglamentowanych, Komisja Europejska przyjęła dwie dyrektywy 89/48/CEE i 92/51/CEE
wprowadzające ogólny system uznawania dyplomów. Jeśli zawód nie podlega uregulowaniu
szczególnemu w państwie przyjmującym, wówczas uznanie dyplomu i poziomu
profesjonalnego należy do pracodawcy. W przypadku zawodów reglamentowanych, które
podlegają, pozaunijnej, czyli krajowej (francuskiej) reglamentacji, procedura postępowania
jest taka, jak wobec dyplomów pozaunijnych.
Warunki zatrudnienia obcokrajowca we Francji
Informacje ogólne.
Warunki związane z zatrudnieniem pracowników obcokrajowców (w tym Polaków) określają
przepisy francuskiego Kodeksu Pracy, a w szczególności:
art. L341-1 do L341-8 (Część Legislacyjna)
art. R341-1 do R341-7-2 (Część Reglamentacyjna – Dekrety Rady Państwa)
art. D341-1 do D341-5-15 (Część Reglamentacyjna – Dekrety Zwykłe)
Generalnie, obcokrajowiec chcący podjąć pracę we Francji powinien posiadać dokumenty,
które go do tego upoważniają. Są to:
karta stałego pobytu – kartę rezydenta (carte de résident), która pozwala zarówno na
pobyt jak i na pracę bez ograniczeń zawodowych i zasięgu geograficznego. Karta ta
ważna jest 10 lat i jest odnawiana automatycznie,
karta pobytu tymczasowego, z dopiskiem „pracownik najemny” (la carte de séjour
temporaire salarié), która pozwala zarówno na pobyt jak i pracę. Karta jest zwykle
ważna rok i upoważnia do wykonywania jednego lub kilku zawodów wskazanych na
karcie. Karta może być odnawiana (przedłużana),
karta pobytu tymczasowego z dopiskiem "pozwolenie tymczasowe na pracę (la carte
de séjour temporaire "autorisation provisoire de travail"). Pozwolenie to jest
wydawane pewnej kategorii obcokrajowców regularnie przebywających na terenie
Francji, którzy chcieliby podjąć pracę czasową i udowodnią status szczególny, na to
zezwalający (studenci, nauczyciele, kadra kierownicza, artyści...). W zależności od
sytuacji na rynku pracy, zezwolenie takie jest wydawane na okres maksymalnie
9 miesięcy z możliwością jego odnowienia,
umowa na pracę sezonową. Zarządzana przez DDTEFP zezwala na pracę sezonową
u określonego pracodawcy w czasie niemogącym w zasadzie przekroczyć 6 miesięcy
na przestrzeni 12 miesięcy.
Obowiązek posiadania pozwolenia na pracę generalnie nie dotyczy między innymi:
osób mających ww. karty uprawniające do pobytu i wykonywania pracy na terenie
Francji,
pracowników misji dyplomatycznych, konsulatów oraz ich rodzin (wydawanie
pozwoleń na pracę poza placówką odbywa się za pośrednictwem francuskiego
Ministerstwa Spraw Zagranicznych),
członków organizacji międzynarodowych,
obcokrajowców wykonujących wraz ze współmałżonkiem usługi handlowe,
korespondentów prasowych,
kierowców zatrudnionych poza Francją, wykonujących usługę przewozu towaru do
odbiorcy,
tłumaczy, modelek,
pomocy do dzieci i tzw. fille au pair (opieka np. nad dziećmi w zamian za mieszkanie
i drobne kieszonkowe czy opłatę nauki).
Istnieją jednak pewne grupy zawodów, które nie są dostępne dla obcokrajowców.
Obcokrajowcy nie mogą pracować jako:
pracownicy i urzędnicy centralnej i lokalnej administracji państwowej oraz
dyplomacji, policji, wojska (z wyjątkiem Legii Cudzoziemskiej), wymiaru
sprawiedliwości, urzędów podatkowych,
notariusz, komornik,
agent ubezpieczeniowy,
sprzedawca napojów alkoholowych, papierosów,
kierowca transportu bankowego (ograniczenie – osoby spoza UE),
organizator imprez (ograniczenie – osoby spoza UE),
dyrektor przedsiębiorstwa kolportażu prasy.
Istnieje kilka francuskich adresów internetowych, pod którymi można znaleźć wiele ofert
zatrudnienia jak i złożyć swoją ofertę, jako osoba poszukująca pracy. Zajmuje się tym m.in.
państwowa Agencja ANPE , jak i inne stowarzyszenia zawodowe – chociażby APEC .
W przypadku obcokrajowców wpisujących się na listę poszukujących pracy, ANPE jest
zobowiązana do weryfikowania ważności pozwolenia na pobyt i pozwolenia na pracę,
korzystając przy tym z zasobów informacji posiadanych przez inne organy państwowe
(art. L311-5-1 Kodeksu Pracy). Warto też poszukać ofert, pracy, w tym do prac sezonowych,
na stronach: www.infostages.com lub www.cidj.com.
Po likwidacji (1.04.2002 r.) polskiego Krajowego Urzędu Pracy, kwestiami zatrudniania
Polaków za granicą zajmuje się Ministerstwo Gospodarki i Pracy . Nie jest to jednak
„obowiązkowe” pośrednictwo przy wyjazdach do pracy za granicą. Oferty pracy za granicą
(w tym we Francji) można znaleźć np. na stronie internetowej: www.praca.gov.pl, tam też
można znaleźć, za pomocą wyszukiwarki, wykaz niepublicznych biur pośrednictwa pracy
zajmujących się rekrutacją do pracy za granicą.
Procedura administracyjna zatrudnienia obcokrajowca.
Firma francuska zainteresowana zatrudnieniem obywatela polskiego powinna zgłosić się do
DDTEFP (w departamencie, w którym ma swą siedzibę) z wnioskiem o zezwolenie na
zatrudnienie obcokrajowca. Z kolei, osoba fizyczna chcąca pracować legalnie i posiadająca
uregulowany pobyt we Francji (np. kartę pobytu na czas określony), powinna samodzielnie
wystąpić do DDTEFP i złożyć wymagane do wszczęcia procedury dokumenty. Dokumentacja
o zatrudnienie obcokrajowca zawiera:
wniosek, z dobrze przygotowanym uzasadnieniem podającym przyczyny, dla których
przyszły pracodawca poszukuje pracowników z zagranicy (wysokie kwalifikacje
polskiego kandydata, brak odpowiednika we Francji, permanentny brak kandydatów
spośród miejscowych bezrobotnych itp.),
umowę o pracę lub promesę zatrudnienia – w 3 egzemplarzach,
zobowiązanie pracodawcy do wniesienia stosownej opłaty na rzecz OMI tzw.
redevance oraz contribution forfaitaire – w sumie 893 euro, gdy przyszła płaca brutto
pracownika nie przekracza 1 525 euro, lub ok. 1 613 euro przy proponowanej płacy
powyżej 1 525 euro (jeśli pracownik ma otrzymać stałe zezwolenie na pracę,
lub
wypełniony kwestionariusz dotyczący warunków zakwaterowania (zamieszkiwania)
wnioskodawcy (ewentualnie tzw. contracte d'hébergement),
3 fotografie,
dwie koperty ze znaczkami z wpisanym adresem wnioskodawcy,
dołącza się, w miarę potrzeby, dokumenty potwierdzające kwalifikacje zawodowe,
dyplomy ukończenia szkół, kursów, uczelni, CV (życiorys), uzasadnienie ubiegania
się o pracę oraz wyciąg z rejestru handlowego pracodawcy, (jeżeli zatrudnia on innych
pracowników – to także potwierdzenie zgłoszenia do URSSAF ).
Ww. wniosek w zasadzie może też złożyć osoba przebywająca czasowo (np. na podstawie
ważnego paszportu) we Francji, choć jest to niemile widziane przez lokalną administrację.
Natomiast będąc w Polsce, szczegółowe informacje (w języku polskim lub francuskim)
można uzyskać w warszawskim biurze OMI i tam też należy składać wszelkie dokumenty,
jak i odbierać niezbędne pozwolenia. Francuski pracodawca zamierzający zatrudnić polskich
pracowników – po otrzymaniu dokumentów z DDTEFP, wypełnieniu i skompletowaniu
dokumentacji, składa ją w dyrekcji, właściwej ze względu na siedzibą firmy, (która
w porozumieniu z ANPE weryfikuje informacje o niemożności znalezienia francuskiego
pracownika na wakujące stanowisko). Składane dokumenty, muszą być w języku francuskim,
a w przypadku dokumentów w innych językach (np. po polsku) – obowiązkowo
przetłumaczone na język francuski przez tłumacza przysięgłego we Francji, bądź w Polsce.
Osoba, która złożyła wniosek (lub w imieniu, której wniosek został złożony), powinna
oczekiwać na decyzję w Polsce.
Po 6 – 8 tygodniach (kontrola polityczna, karalność...) zainteresowany powinien uzyskać
pozwolenie na pracę lub też odmowę jego wydania.
Jeżeli decyzja jest pozytywna, a wnioskodawca przebywa regularnie we Francji (posiada tytuł
do tego uprawniający), OMI przekazuje zainteresowanemu poświadczoną umowę o pracę (lub
jej promesę) oraz polecenie zgłoszenia się do DDTEFP celem uzyskania tymczasowego
pozwolenia na pracę, lub też do prefektury celem odbioru karty pobytu z zapisem „salarié”.
Ponieważ kandydat na pracownika winien oczekiwać na decyzję w Polsce, zgoda na
zatrudnienie jest przesyłana do Ambasady Republiki Francuskiej w Polsce. Zainteresowany
odbywa również badania lekarskie w polskiej przychodni wskazanej przez warszawskie biuro
OMI. Po odbyciu badań i w oparciu o przesłane dokumenty, Ambasada (Konsulat) Francji,
w przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku przez administrację francuską, wydaje
obywatelowi Polskiemu pozwolenie na pracę. Po przyjeździe do Francji, celem legalizacji
swojego dalszego pobytu na czas dłuższy niż 3 miesiące, posiadacz pozwolenia na pracę
powinien w ciągu dwóch pierwszych miesięcy, licząc od daty wjazdu do Francji, wystąpić
o kartę pobytu zgodnie z procedurą opisaną w części dotyczącej uzyskiwania karty pobytu.
W przeciągu 3 miesięcy po przyjeździe do Francji należy znaleźć mieszkanie (rzecz
stosunkowo trudna za względu na status obcokrajowca) lub obywatela francuskiego
(ewentualnie przedsiębiorcę), który zgodzi się podpisać „certificat d'hébergement”,
zobowiązując się tym samym do zapewnienia mieszkania obywatelowi polskiemu. Często
pracodawca dołącza taki „certificat d'hébergement” z chwilą złożenia dokumentów
w DDTEFP. Odbyte badania lekarskie i zatrudnienie we Francji pozwalają na korzystanie
z dobrodziejstw ubezpieczenia społecznego, które zwraca częściowo wydatki poniesione na
wizyty lekarskie i za zakupione lekarstwa. Będąc we Francji i chcąc uzyskać kartę pobytu na
czas określony, należy postępować zgodnie z procedurą opisaną powyżej – w części
poświęconej kwestiom pobytu.
Praca bez pozwolenia, kary.
Ustawowa definicja nielegalnego zatrudnienia została wyrażona w przepisie artykułów L.32410 i L.324-11 francuskiego Kodeksu Pracy w przypadku wykonywania nielegalnie pracy,
przepisy kodeksu nakładają grzywnę na pracownika i pracodawcę, a także na osoby
świadomie korzystające z usług osób nielegalnie zatrudnionych. Do pracy nielegalnej ustawa
zalicza każde zajęcie, które nie zostało zgłoszone odpowiednim organom, a za które
zatrudniony dostaje wynagrodzenie. Do pracy nielegalnej zalicza się również zatrudnienie bez
podobnego zgłoszenia fille au pair, czy pomocy domowej. W razie podobnego wykroczenia
i w przypadku prac wykonywanych w sposób ciągły, zgodnie z przepisem art. L.324-9, osoba
zatrudniająca nielegalnie jest zagrożona karą do 3 lat więzienia i grzywną do 45 000 euro.
W przypadku zatrudnienia młodocianego, którego ciągle obejmuje obowiązek szkolny, kara
więzienia wynosi do lat pięciu, a kara grzywny do 75 000 euro.
Osoba zatrudniona nielegalnie zagrożona jest karą do 2 lat więzienia i grzywną w wysokości
do 30 000 euro . Kary te podlegają podwojeniu w przypadku recydywy.
Osoba wykonująca pracę nielegalnie, oprócz kary więzienia i grzywny, zostaje ukarana
również odebraniem zasiłków i dodatku rodzinnego. Poza tym, w okresie do 5 lat, nie ma ona
prawa wykonywać swojego zawodu.
Osoba prawna (np. spółka) zatrudniająca nielegalnie podlega znacznie wyższej karze
grzywny, wynoszącej do 150 000 euro. Poza tym dotykają ją też inne kary, takie jak zakaz
prowadzenia działalności przez okres do 5 lat. Zostaje ona umieszczona pod nadzorem
sądowym; może jej również grozić zamknięcie siedziby, wyłączenie z rynku, konfiskata
materiałów, informacja w prasie, ewentualnie nawet rozwiązanie spółki. Pracodawca
zatrudniający nielegalnie może być także decyzją sądu zobowiązany do wypłaty
odszkodowań nielegalnie zatrudnionym pracownikom.
Każda osoba, która pracując otrzymuje za pracę nie mniej niż 3 000 euro i nie jest
ubezpieczona, płaci solidarnie wspólnie z pracodawcą karę na rzecz OMI w wysokości nie
mniejszej niż 500-krotna wielkość minimalnego wynagrodzenia godzinowego (tzw. SMIC).
Pracodawca nie ma prawa potrącać z wynagrodzenia pracownika opłaty wniesionej na rzecz
OMI, kosztów podróży do Francji czy innych wydatków, które poniósł przy zatrudnianiu
obcokrajowca.
Praca sezonowa
Rządy Republiki Francuskiej i Polski podpisały umowę umożliwiającą wykonywanie przez
Polaków pracy sezonowej we Francji. Generalnie jednak pozwolenie na pracę sezonową
(okresową, krótkoterminową) mogą uzyskać obcokrajowcy (w tym Polacy), którzy nie
posiadają, ani nie ubiegają się o kartę rezydenta lub o kartę na pobyt czasowy z prawem
pracy. Warunkiem jest, aby osoba chcąca pracować miała konkretnego pracodawcę
zamierzającego ją zatrudnić. Praca ze względu na swój charakter i rodzaj lub okoliczności
powinna być typowo sezonowa (okresowa). Francuski pracodawca winien złożyć we
właściwej dla swego miejsca zamieszkania (miejsca prowadzenia działalności) DDTEFP
wstępną umowę o pracę (dla) pracownika sezonowego. Umowa sporządzona i podpisana
przez pracodawcę upoważnia pracownika do wykonywania określonej pracy (określonego
zawodu). Umowa ta powinna określać czas pracy i okres (terminy, daty), w którym praca
będzie wykonywana. Praca sezonowa nie może trwać dłużej niż 6 miesięcy (dla niektórych
prac rolnych wymienionych w osobnym akcie prawnym – nie dłużej niż 8 miesięcy) w ciągu
12 miesięcy kolejno następujących po sobie. Wnioski składane do DDTEFP przez
francuskiego pracodawcę mogą być imienne (na konkretne osoby), jak i bez
wyszczególniania konkretnych osób (anonimowe), – czyli zapotrzebowanie na określonego
pracownika, czy grupę pracowników. Podobnie jak w powyżej opisanych sytuacjach, przy
wydaniu pozwolenia DDTEFP i OMI współpracują z polskim Ministerstwem Gospodarki
i Pracy. Kandydat powinien w Polsce odbyć badania lekarskie w przychodni wskazanej przez
biuro OMI w Warszawie. Pozytywny wynik badań i wyrażenie zgody na umowie o pracę
stanowi dla polskiego pracownika sezonowego podstawę do wyjazdu do Francji i pozwala na
podjęcie pracy. Jeśli praca ma trwać dłużej niż trzy miesiące – pracownik powinien wystąpić
o kartę pobytu. Pracodawca francuski, z chwilą zatrudnienia pracownika sezonowego,
zobowiązany jest do wpłacenia na rzecz OMI stosownej kwoty, która zależy od czasu trwania
kontraktu. I tak – opłaty wynoszą:
Czas kontraktu max. 2 miesiące 2 do 4 miesięcy 4 do 6 miesięcy 6 do 8 miesięcy*)
Opłata na OMI
158 €
194 €
336 €
473 €
)
* w szczególnych przypadkach
W przypadku zatrudnienia pracowników sezonowych poza rolnictwem, czyli w handlu,
przemyśle i innych rodzajach działalności gospodarczej, opłata wnoszona przez pracodawcę
wynosi 400 € od osoby, niezależnie od czasu trwania umowy o pracę. Jeśli pracownicy są
zakwaterowani przez pracodawcę, to powinien on zapewnić im odpowiednie warunki pobytu.
Francuscy rolnicy najbardziej zainteresowani są zatrudnieniem Polaków przede wszystkim
przy zbiorze winogron, jabłek, borówek, uprawie warzyw, hodowli drobiu, bydła i trzody
chlewnej oraz innych pracach dotychczas w niewielkim stopniu zmechanizowanych
w gospodarstwach rolnych. Obecnie, mimo braku rąk do pracy i zainteresowaniu
korzystaniem z polskich pracowników sezonowych, przeszkodą jest zbyt rygorystyczne
i formalistyczne podchodzenie niektórych DDTEFP do kwestii wydawania zezwoleń (np.
żądanie określenia przez wnioskującego rolnika francuskiego, z około kwartalnym
wyprzedzeniem, dokładnego terminu rozpoczęcia i zakończenia zbiorów czy prac rolnych).
Także opłaty wnoszone przez rolników na rzecz OMI, sprawiają, że przy niektórych krótkich
sezonowych pracach (np. zbiór winogron) zatrudnianie obcokrajowców staje się mało
opłacalne.
Świadczenia socjalne, kwestie podatkowe
Francja jest krajem Unii Europejskiej, w którym poziom opieki socjalnej państwa jest
relatywnie wysoki. Pracownik zagraniczny po uzyskaniu odpowiednich zezwoleń na pobyt
i pracę, które zapewniają mu dostęp do rynku pracy, powinien uzyskać prawo do korzystania
ze wszystkich świadczeń (dofinansowywana z budżetu opieka medyczna, zasiłki rodzinne,
zasiłki dla bezrobotnych, itp.). Ochroną socjalną objęta jest także rodzina pracownika, która
z czasem może uzyskać dostęp do francuskiego rynku pracy.
Zgodnie z polsko-francuską Generalną Konwencją o Zabezpieczeniu Społecznym
z 9.06.1948 r. oraz postanowieniami Traktatu Akcesyjnego, polscy pracownicy oddelegowani
do Francji w celu wykonania prac (usług) muszą posiadać podstawowe ubezpieczenia
opłacane w Polsce (w ZUS). Celowym jest jednak wykupienie dodatkowej, dobrowolnej
polisy u francuskiego lub polskiego ubezpieczyciela, co ułatwi pokrycie ewentualnych
kosztów związanych np. z usuwaniem konsekwencji różnych wypadków losowych,
leczeniem, rehabilitacją czy transportem poszkodowanego do kraju. Ponadto wyjeżdżając za
granice należy zabrać ze sobą wypełniony właściwy formularz serii E-100 umożliwiający
w nagłym przypadku uzyskanie we Francji opieki lekarskiej i pokrycie przez stronę polską
kosztów tej opieki. Wnioski o wydanie formularza właściwego dla danego rodzaju pobytu
(turystyczny, świadczenie usług, praca itp.) i jego czasu trwania można znaleźć na stronie
Narodowego Funduszu Zdrowia, tam też można uzyskać informacje o przysługujących
świadczeniach. Dla polskich pracowników stosowne zaświadczenia otrzymuje się:
w wojewódzkich oddziałach NFZ (formularz E-111 – czasowy pobyt za granicą).
Wniosek może złożyć pracodawca w imieniu pracownika. Na wniosku winna być
pieczęć pracodawcy i podpis uprawnionego pracownika,
w terenowych oddziałach ZUS (formularz E-101 – świadczenie dla oddelegowanego
za granicę pracownika na max. 1 rok, E-102 – przedłużenie oddelegowania).
Wniosek składa pracodawca.
Kwestie podatkowe uregulowane są w polsko-francuskiej umowie w sprawie zapobiegania
podwójnemu opodatkowaniu w zakresie podatków od dochodu i majątku z 20.06.1975 r.
(Dz.U. Nr 1 z 1977 r.). Dokładniejszych informacji może udzielić polskie Ministerstwo
Finansów.
Umowy o pracę
Sprawy zatrudnienia pracowników uregulowane są przez Kodeks Pracy, liczne umowy
zbiorowe (conventions collectives) oraz regulaminy zakładowe (règlements intérieurs).
Umowy zbiorowe dotyczą branży przemysłowych, grup pracowników, różnych rodzajów
przedsiębiorstw, a także regionów czy poszczególnych firm. Istnienie owych umów
w znacznym stopniu ogranicza swobodę pracodawcy w kształtowaniu wysokości
wynagrodzeń, tym bardziej, że w niektórych umowach zbiorowych znajdują się gotowe
sformułowania, które obowiązkowo należy wprowadzić do umów o pracę. W systemie
francuskim spotyka się generalnie następujące rodzaje umów o pracę:
Umowa na czas nieokreślony (CDI – contrat à durée indéterminée). Tego typu umowę,
której warunki nie są ściśle sprecyzowane przez prawo francuskie, zawiera się w większości
przypadków zatrudnienia pracownika. Umowa na czas nieokreślony może zostać rozwiązana
w wyniku wypowiedzenia przez jedną ze stron. W przypadku wypowiedzenia umowy przez
pracodawcę, okresy wypowiedzenia wynoszą:
1 miesiąc, – gdy staż pracy pracownika wynosi od 6 miesięcy do 2 lat,
2 miesiące, – gdy staż pracy wynosi powyżej 2 lat.
Umowa na czas określony (CDD – contrat à durée déterminée) może być zawarta
w następujących przypadkach:
zastąpienie pracownika tymczasowo nieobecnego,
szczególny, okresowy wzrost aktywności działania firmy,
potrzeba wykonania specyficznego lub wyjątkowego (dodatkowego) zlecenia,
zatrudnienie w ramach pracy sezonowej,
w innych przypadkach określonych programami redukcji bezrobocia.
Umowę na czas określony może poprzedzać okres próbny. Zakończenie umowy na czas
określony i nie podpisanie z pracownikiem umowy na czas nieokreślony zobowiązuje
pracodawcę do wypłaty premii w wysokości 10% od sumy zarobków brutto wypłaconych
podczas trwania umowy. Umowę na czas określony można podpisać dwa razy na okres
łączny 18 miesięcy. Natomiast trwanie stosunku pracy po upływie okresu, na który umowa na
czas określony została zawarta, powoduje jej automatyczne przekształcenie w umowę na czas
nieokreślony.
Umowa o pracę na część etatu (contrat à temps partiel) zarówno na czas określony jak
i nieokreślony. Ten typ umowy ma zastosowanie, gdy czas pracy jest mniejszy od czasu
ustawowego (35 godzin tygodniowo) choćby o jedna godzinę. Czas ten ustalany jest na bazie
jednego tygodnia czy miesiąca. Umowa o pracę na część etatu winna uwzględniać wymagania
opisane w artykułach L212-4-3 oraz L122-1 (i następnych) Kodeksu Pracy.
Decyzja o zwolnieniu pracownika (lettre de licenciement) musi być umotywowana.
Pracownik ma prawo znać powody zwolnienia, którego podstawy podlegają kontroli sądowej
(dotyczy to zwolnień indywidualnych, dyscyplinarnych i grupowych z powodów
ekonomicznych). Instancją sądową kompetentną do rozpatrywania sporów pomiędzy
pracownikami i pracodawcami jest Sąd Pracy (Conseil des prud'hommes), działający przy
każdym Sądzie Pierwszej Instancji (Tribunal de Première Instance).
Praktyczne informacje o „zawartości” poszczególnych rodzajów umów o pracę można
znaleźć np. na stronie agencji ANPE .
Warunki pracy i płacy
Istnieje minimalna ustawowa kwota wynagrodzenia brutto za godzinę (SMIC – Salaire
minimum interprofessionnel de croissance), poniżej której pracodawca w zasadzie nie może
zatrudnić osoby na pełnym etacie. Stawka ta, corocznie rewaloryzowana w lipcu, wynosi (od
1.07.2004 r.) 7,61 € za godzinę lub 1 153,73 € na miesiąc przy 151,67 godzinach pracy
w miesiącu (35 godzin tygodniowo). Umowy (układy) zbiorowe (conventions collectives)
przewidują zwykle nie minimalne, lecz korzystniejsze wynagrodzenia, zależne od stopnia czy
też kategorii pracownika. Należna pensja jest wypłacana pracownikom wraz z wręczanym
tzw. „bulletin de paie” (za odpowiednik polski można by przyjąć druk tzw. RMUA), na
którym wymienione są wszystkie jej składniki oraz potrącane składki. Dzięki wprowadzonym
uproszczeniom – od 1.01.2005 r. „bulletin de paie” pracownika zawiera 7 pozycji
(poprzednio: 20), a pracownika na kierowniczym stanowisku 11 pozycji (poprzednio: 30).
System ubezpieczeń społecznych (Sécurité sociale)
Pracownicy we Francji podlegają ubezpieczeniu społecznemu. Organizmem zajmującym się
pobieraniem należności dla kas społecznych jest URSSAF . Na jego stronach można znaleźć
tabelę przeliczeniową ułatwiającą określenie wysokości naliczanych składek.
Generalnie składki i świadczenia płacone przez pracodawcę na rzecz pracownika wynoszą ok.
40%. Oprócz pracodawców również pracownicy ponoszą ciężar finansowania kas różnych
ubezpieczeń społecznych. Składki miesięczne pobierane z kolei z pensji pracownika wynoszą
zazwyczaj w granicach 20-23% i są wyliczone na każdym potwierdzeniu wypłaty (bulletin de
paie). W sumie składki płacone przez pracodawcę i pracownika nie przekraczają obecnie 60%
pensji brutto. Osoby pracujące na zasadzie samozatrudnienia (w tym wolne zawody) płacą
składki kwartalnie w wysokości ok. 40% od zarobków uzyskanych w roku poprzednim.
Składki te wpływają do kas społecznych (caisse d'assurance maladie), które zajmują się
zarządzaniem finansowania ubezpieczeń społecznych (choroby, macierzyństwo, kalectwo,
wypadki zawodowe i śmierć). Istnieje też kasa emerytalna (caisse d'assurance vieillese) oraz
bezrobocia (Assedic).
Czas pracy
Ustawa z 13.06.1998 r., obowiązująca od 1.01.2002 r. stopniowo wprowadza 35-godzinny
tydzień pracy we francuskich przedsiębiorstwach. Nadgodziny są zwykle płatne w formie
kompensaty odpoczynkowej, czyli w dodatkowych dniach urlopowych. Maksymalną ilość
godzin nadliczbowych, (jeśli nie określono jej inaczej w umowach zbiorowych) wyznacza
dekret, który na rok 2005 określa limit 220 godzin rocznie na pracownika. Nadgodziny mogą
też być płatne w formie pieniężnej wg zasad przyjętych w umowach zbiorowych czy
regulaminach pracy, z tym, że wynagrodzenie nie może wzrosnąć o mniej niż 10%. Jeśli nie
postanowiono inaczej w umowach zbiorowych – to do 31.12.2005 r. dodatkowa stawka za
każdą z kolejnych nadgodzin ponad ustawowo przyjęty tygodniowy czas pracy 35 godzin)
wynosi:
Nadgodziny – praca pomiędzy Firma do 20 pracowników Firma > 20 pracowników
36 a 39 godziną
+ 10%
+ 25%
40 a 43 godziną
+ 25%
+ 25%
Powyżej 43 godziny
+ 50%
+ 50%
Ustawowy czas pracy zależy także od branży. Przykładowo – od 1.01.2005 r. czas pracy
w kawiarniach, restauracjach i hotelach zatrudniających nie więcej niż 20 pracowników
wynosi 39 godzin (37 godzin, gdy zatrudnionych jest więcej niż 20 pracowników).
Warunki świadczenia usług przez polskie firmy we Francji
Zasady ogólne
Z dniem 1.05.2004 r. polskie przedsiębiorstwa uzyskały pełny dostęp do rynku usług we
Francji. Dostęp ten dotyczy dwóch kategorii operatorów gospodarczych:
pracowników niezależnych,
przedsiębiorstw.
Kategoria pracowników niezależnych obejmuje:
pracowników nie wynagradzanych lub niezależnych, wykonujących zawód
rzemieślniczy, handlowy lub przemysłowy,
przedstawicieli lub pełnomocników przedsiębiorstw polskich, którzy – przy
zachowaniu w Polsce swojej siedziby lub miejsca stałego zamieszkania – udają się do
Francji celem wykonania działalności (pracy) czasowej związanej z realizacją
kontraktu, a więc niepowiązanej z formułą „zakładu” czy „oddziału”.
Ta kategoria pracowników może korzystać, zgodnie z warunkami określonymi
w obowiązującym prawie UE, ze swobody działania w zakresie świadczenia usług.
Przedsiębiorstwa świadczące usługi.
Od 01.05.2004r, przedsiębiorstwa mające siedzibę w jednym z nowych krajów członkowskich
UE, w tym w Polsce, mogą korzystać we Francji z pełnej swobody w realizacji usług we
wszystkich, nie objętych odrębnymi przepisami, dziedzinach gospodarki. Z uwagi na niejasną
interpretację przepisów unijnych, jak i krajowych, strona francuska wymaga, aby pracownicy
z kraju trzeciego (pozaunijnego np. Ukrainy, Rosji) wyjeżdżający do Francji, byli „normalnie
zatrudnieni” w polskim przedsiębiorstwie, co najmniej rok -i mieli uregulowany pobyt
w Polsce. Natomiast nie jest określone, ile czasu winien być zatrudniony polski pracownik
w polskiej firmie, aby mógł wyjechać do Francji celem świadczenia usługi. Jednym
z wariantów jest przyjęcie założenia, że polski pracownik wyjeżdżając do Francji jest
zatrudniony na czas nieokreślony, ma opłacone wszelkie niezbędne składki obowiązujące
w naszym kraju i nabył wszelkie prawa związane ze świadczeniami socjalnymi
obowiązującymi w Polsce. Dopuszcza się także możliwość rekrutacji przez przedsiębiorstwo
pracowników na czas wyjazdu celem świadczenia usługi, – ale generalnie dotyczy to
wysokokwalifikowanych specjalistów, czy kadry kierowniczej. Należy jednak mieć
świadomość innych interpretacji ww. przepisów i możliwości nieporozumień z lokalną
administracją francuską odnośnie minimalnego czasu działania polskiej firmy w Polsce przed
początkiem świadczenia usługi we Francji, jak i odnośnie minimalnego czasu i sposobu
zatrudnienia polskiego pracownika w Polsce przed jego wyjazdem do Francji.
Zakres stosowania prawa wspólnotowego
Do oddelegowania pracowników dla świadczenia usług przez przedsiębiorstwa nowych
krajów członkowskich zastosowanie mają:
Dyrektywa 96/71/CE z 16.12.1996 r. dotyczącą oddelegowania pracowników
w ramach świadczenia usług wraz z orzecznictwem TWE związanym
z wprowadzeniem w życie acquis communautaire (dorobku prawodawstwa
wspólnotowego).
Rozporządzenie (réglement) CEE 1408/71 w sprawie stosowania systemu
ubezpieczeń społecznych dla pracowników wynagradzanych i ich rodzin,
przemieszczających się w obszarze Wspólnoty.
Zasady ogólne regulujące oddelegowanie można streścić jak następuje:
przedsiębiorstwo nowego kraju członkowskiego może świadczyć swobodnie swoje
usługi bez obowiązku wnioskowania o pozwolenia na pracę dla swoich pracowników,
ponieważ ci pracownicy przyjeżdżają, aby uczestniczyć w świadczeniu usług, których
są nieodłączną częścią składową i nie mogą w konsekwencji być traktowani jako
wchodzący na miejscowy rynek pracy,
przedsiębiorstwo świadczące usługę ma obowiązek zgłosić tą działalność lokalnemu
organowi kompetentnemu w sprawach zatrudnienia wiedząc, że przyznane mu
ułatwienie dotyczy tylko jego płatnego personelu, który zostanie uznany za
zatrudniony „w sposób legalny i zwyczajowy” przez usługodawcę, choć szczegółowe
rozwiązania dopuszczają przyjazd personelu zatrudnionego na czas świadczenia usługi
,
specjalne wymogi, którym może być poddane przedsiębiorstwo przybyłe do kraju
członkowskiego celem wykonania usługi, muszą być „usprawiedliwione nagłymi
przyczynami o znaczeniu społecznym” i jednakowo stosowane do wszystkich
przedsiębiorstw prowadzących tego typu działalność na tym terytorium.
Niemniej TWE uznał, iż:
„prawo wspólnotowe nie zakazuje krajom członkowskim rozciągnięcia ich
uregulowań prawnych lub pracowniczych układów zbiorowych na każdą osobę
wykonującą nawet czasowo pracę zarobkową na ich terytorium, niezależnie od
kraju, w którym pracodawca ma swoja siedzibę”
„uregulowania prawne lub pracowniczych układów zbiorowych kraju
członkowskiego gwarantujące minimalną stawkę płacy mogą być, w zasadzie,
stosowane do pracodawców świadczących usługi na terytorium tego kraju bez
względu na to, w jakim kraju pracodawcy ci mają swoją siedzibę”.
Dlatego też ww. zasady określone przez TWE winny być stosowane przez władze francuskie
celem zapewnienia równego traktowania pracowników lokalnych i pracowników firmy
zagranicznej świadczącej usługę, zajmujących to samo stanowisko.
Uregulowania francuskie – procedury administracyjne
Główne postanowienia odnośnie zasad świadczenia usług przez firmy zagraniczne we Francji
i statusu ich pracowników zapisane zostały we francuskim Kodeksie Pracy ,
a w szczególności w:
art. L341-1 do L341-8 (Część Legislacyjna)
art. R341-1 do R341-7-2 (Część Reglamentacyjna – Dekrety Rady Państwa)
art. D341-1 do D341-5-15 (Część Reglamentacyjna – Dekrety Zwykłe)
Polska firma rozpoczynająca świadczenie usługi, a nieposiadająca swej siedziby we Francji
winna zarejestrować się w Centre-recette des Impôts des entreprises étrangères, Inspection,
TVA, która znajduje się pod adresem:
9, rue d'Uzès, TSA 39203
75094 PARIS CEDEX 02
France
tel. 01 44 76 19 07 (lub -08, lub -09)
fax 01 44 76 18 33
e-mail: dresg@dresg.net.
W tym celu przedsiębiorca wypełnia formularz IMP (dostępny na stronach DRESG:
www.dresg.net) i uzyskuje, dzięki rejestracji, francuski numer podatnika VAT, który
umieszcza na wystawianych fakturach. Podatek VAT winien być odprowadzony do
francuskiego urzędu podatkowego.
Na czas świadczenia usługi należy też ustanowić swego francuskiego przedstawiciela
prawnego (nie mylić z przedstawicielem podatkowym), który będzie np. zajmował się opłatą
(i uzyskaniem ewentualnego zwrotu nadpłaty) podatku VAT od świadczonych usług.
Przedstawiciel prawny działa w imieniu przedsiębiorcy i na jego odpowiedzialność, ale za
zapłatę podatku odpowiada przedsiębiorca. Podatek VAT naliczany jest według prawa
obowiązującego w miejscu świadczenia usługi, – czyli według prawa francuskiego. Stawka
podatku wynosi 19,6% (stawka podstawowa) lub 5,5% (stawka zredukowana, dotyczy m.in.
budownictwa mieszkaniowego i ma obowiązywać do końca 2005 r.), czy 2,1% (stawka
specjalna).
Podstawą do wyjazdu polskich pracowników do Francji jest podpisanie przez przedsiębiorcę
umowy z francuskim kontrahentem zawierającej podstawowe dane dotyczące świadczonej
usługi. Przygotowując umowę należy zwrócić uwagę na regulacje francuskie dotyczące m.in.
problematyki podwykonawstwa. Trzeba także oddzielić sprawy świadczenia usług od
podlegającego innym regulacjom tzw. wypożyczenia (udostępnienia) siły roboczej
(wymagane uzyskanie wcześniejszego pozwolenia na pracę i pobyt dla pracowników), – co
jest często mylone przez kontrahentów i może narazić ich na poważne kary finansowe.
Do podstawowego obowiązku przedsiębiorcy należy powiadomienie o zamiarze rozpoczęcia
świadczenia usługi lokalnych służb inspekcji pracy. Zawiadomienie (art. D341-5-7 Kodeksu
Pracy), które w zasadzie nie ma swej oficjalnej, prawnie określonej formy (formularza),
powinno zawierać:
nazwę i formę prawną firmy, adres, informację odnośnie właściwego rejestru
o zarejestrowaniu firmy (w Polsce), nazwę (dane) jej przedstawiciela prawnego
(pełnomocnika) we Francji wyznaczonego na czas świadczenia usługi, jego francuski
adres,
miejsce i/lub adres, gdzie usługa ma być świadczona, data rozpoczęcia świadczenia
usługi i przewidywany czas jej trwania (wykonywania), rodzaj wykonywanej usługi,
jeśli koniecznym – to także informacja o używaniu materiałów niebezpiecznych lub
wykonywaniu działań (prac) niebezpiecznych,
imiona, nazwiska, daty urodzenia, płeć i narodowość oddelegowanych pracowników
najemnych (tzw. salariés) oraz daty zawarcia z nimi umowy o pracę.
W przypadku sukcesywnego świadczenia usług w kilku miejscach, w zasadzie wystarczy
zawiadomić inspekcję pracy, na której terenie będzie świadczona pierwsza usługa. Tym
niemniej nie zaszkodzi wysłać stosowną informację także do innych inspekcji pracy,
właściwych dla miejsc świadczenia usługi. Niektóre Inspekcje Pracy, w oparciu o dekret
z 1994 r., przygotowały dla własnych potrzeb formularze ww. zawiadomienia. Warto także
przed wysłaniem zawiadomienia zadzwonić do właściwej inspekcji pracy i upewnić się, kto
„opiekuje się” terenem, na którym przedsiębiorca polski będzie realizował usługę, a następnie
przesłać zawiadomienie na konkretną osobę. Nie zaszkodzi także, (choć nie jest to formalnie
wymagane) załączyć do zawiadomienia wyciąg, np. z polskiego KRS wraz z jego francuskim
tłumaczeniem. Przedsiębiorca może przygotować i wysłać niezbędne zgłoszenia i pozostałe
dokumenty samodzielnie, może zlecić taką pracę jednemu z polskojęzycznych biur
doradztwa, bądź też kancelarii adwokackiej (przykładowe adresy w załączniku).
Zawiadomienie (wszystkie dokumenty należy przesyłać w języku francuskim lub w języku
polskim z tłumaczeniem – najlepiej przez tłumacza przysięgłego – na język francuski)
powinno być przekazane przed rozpoczęciem wykonywania usługi (listem poleconym
z potwierdzeniem odbioru lub faxem) do inspektora pracy, właściwego dla miejsca
wykonywania (świadczenia) usługi. Ponadto kierownik przedsiębiorstwa świadczącego
usługę może zostać zobowiązany do przekazania inspektorowi pracy w trakcie ewentualnej
kontroli dokumentu określającego godziny pracy i odpoczynku, winien zadbać o zgłoszenie
do prefektury deklaracji dotyczącej zbiorowego zakwaterowana pracowników i pamiętać,
m.in. w przypadku prowadzenia prac budowlanych, o umieszczeniu tablicy informacyjnej
dotyczącej świadczonej usługi. Ustawodawstwo francuskie wymaga od przedsiębiorstwa
świadczącego usługę zastosowania wobec delegowanego pracownika wszystkich reguł prawa
świadczeń socjalnych (poziomu wynagrodzeń, korzyści z obowiązujących w branży
pracowniczych układów zbiorowych, itp.) tak, aby każdy pracownik korzystał z zasady jego
traktowania na równi z pracownikiem miejscowym. Celem porównania – należy stosować
przynajmniej minimalne obowiązujące we Francji wymagania socjalne, jeżeli są one
korzystniejsze dla polskiego pracownika niż zasady krajowe (polskie). Dotyczy to m.in.
kwestii:
Wynagrodzenia za prace w tym wszystkich premii i dodatków, a także stosownej
informacji o składnikach wynagrodzenia (tzw. bulletin de paie) wypłacanego
pracownikowi przynajmniej raz w miesiącu, jeśli czas świadczenia usługi przekracza
jeden miesiąc,
czasu pracy, pracy w nocy i niedziele (dni świąteczne), nadgodzin,
płatnych urlopów, urlopów okolicznościowych z okazji różnych wydarzeń
rodzinnych, urlopów bezpłatnych,
dni wolnych od pracy,
bezpieczeństwa, zdrowia i higieny pracy,
środków ochronnych stosowanych wobec kobiet w ciąży i wychowujących dzieci,
środków ochronnych w odniesieniu do pracowników młodocianych,
równego traktowania mężczyzn i kobiet,
nie dyskryminowania pracowników z uwagi na pochodzenie, kolor skóry itp.,
klasyfikacji (hierarchii zawodowej),
pokrywania różnych kosztów związanych z pracownikiem i jego pracą,
wynagrodzeniami za nieobecności z powodu choroby lub wypadku.
Pewnym wyjątkiem, w ramach świadczenia usług jest przyjazd ekipy na czas nie dłuższy niż
8 dni celem realizacji podstawowych prac montażowych lub pierwszej instalacji dóbr
(urządzeń, maszyn, wyposażenia itp.). W takiej sytuacji nie obowiązują francuskie przepisy
odnośnie minimalnej płacy, jak i czasu trwania płatnego urlopu. Wyjątek ten nie dotyczy
budownictwa.
Z kolei polskich przedsiębiorców świadczących usługi nie obowiązują francuskie regulacje
związane z kwestiami zawierania i rozwiązywania umów o pracę oraz wyborów
przedstawicieli pracowników do różnych gremiów określonych prawem francuskim, (jeśli nie
zatrudniają dodatkowo lokalnej siły roboczej).
Należy zwrócić uwagę na kwestie stosowania umów zbiorowych zarówno branżowych, jak
i regionalnych, co może zmieniać niektóre warunki świadczenia podobnej usługi w zależności
od regionu, a przez to zmienić warunki (koszt) wykonania usługi na rzecz francuskiego
odbiorcy. Najczęściej stosuje się układ zbiorowy właściwy dla posiadanego przez
przedsiębiorstwo tzw. kodu APE nadawanego przez INSEE (francuski Krajowy Instytut
Statystyczny i Badań Ekonomicznych), lecz nie jest to bezwzględną regułą. Warto, więc
spotkać się wcześniej z przedstawicielem inspekcji pracy, celem określenia, która umowa
zbiorowa jest najwłaściwsza dla realizowanej usługi, co pozwoli uniknąć konfliktów
interpretacyjnych w kontaktach z lokalną inspekcją pracy. Wykaz umów (układów)
zbiorowych (conventions colectives) poszczególnych grup zawodowych, jak i umowy
regionalne (np. w obszarze budownictwa dla regionu paryskiego, czyli Ile de France), można
znaleźć m.in. na stronie: www.code-du-travail.com lub www.conventionscollectives.com/b.html, czy też bezpłatnie (wraz z tekstami umów) na www.legifrance.com.
Przedsiębiorstwa wykonujące usługi na terenie Francji, jak i pracownicy w nich zatrudnieni
podlegają kontroli. Artykuł L324-12 Kodeksu Pracy zawiera listę organów uprawnionych do
przeprowadzenia kontroli legalności zatrudnienia pracowników, jak i warunków
przestrzegania prawa pracy, terminowości płatności składek społecznych i podatków itp.
W różnych obszarach gospodarki. Są to odpowiednio:
Inspektorzy pracy zatrudnieni w lokalnych Inspekcjach Pracy (Inspection du Travail),
Funkcjonariusze i agenci Policji Sądowej (agents de police judiciaire),
Agenci Urzędu Skarbowego oraz Agenci Państwowej Straży Granicznej (les agents de
la direction générale des impôts et de la direction générale des douanes),
Agenci ubezpieczeń społecznych (odpowiednik polskiego ZUS) i agenci rolniczych
kas ubezpieczeń społecznych (polski KRUS) (les agents agréés à cet effet et
assermentés des organismes de sécurité sociale et des caisses de mutualité sociale
agricole),
Kontrolerzy (inspektorzy) pracy i funkcjonariusze kontroli powołani do zbadania
konkretnych wykroczeń (les contrôleurs du travail et fonctionnaires de contrôle
assimilés, les inspecteurs du travail, les contrôleurs du travail et les fonctionnaires de
contrôle assimilés),
Funkcjonariusze oraz agenci zaprzysiężeni do zajmowania się problematyką morską
(les officiers et les agents assermentés des affaires maritimes),
Funkcjonariusze techniczni lotnictwa cywilnego powołani do przeprowadzenia
kontroli (les fonctionnaires des corps techniques de l'aviation civile commissionnés
à cet effet et assermentés),
Funkcjonariusze lub agenci państwowi odpowiedzialni za kontrolę transportu
lądowego podlegający bezpośrednio ministrowi właściwemu ds. transportu (les
fonctionnaires ou agents de l'Etat chargés du contrôle des transports terrestres placés
sous l'autorité du ministre chargé des transports).
Wymienione wyżej osoby, posiadając prawo do przeprowadzania kontroli, mogą żądać od
pracodawcy przedstawienia pisemnych i ustnych informacji w sprawach objętych kontrolą,
w tym kopii dokumentów – świadczących o popełnionym wykroczeniu takich jak np.: faktury,
umowy handlowe, kosztorysy i inne. Ponadto mogą przesłuchiwać wszystkie osoby
zatrudnione przez pracodawcę podejrzanego o popełnienie wykroczenia, aby zasięgnąć
szczegółowych informacji na temat rodzaju prowadzonej działalności, warunków zatrudnienia
oraz wysokości wynagrodzenia (z włączeniem wszelakich dodatków) oraz także kwestii
płatności obowiązkowych składek i obciążeń podatkowych.
Polski pracownik delegowany w ramach kontraktu świadczenia usługi powinien wystąpić
o kartę pobytu na czas delegowania, (gdy jest on dłuższy niż 3 miesiące). W tym celu
składając dokumenty do właściwej terytorialnie prefektury, powinien przedstawić m.in.
deklarację o zatrudnieniu wystawioną przez przedsiębiorstwo, z którego został delegowany,
kopię umowy (po francusku), w ramach, której został oddelegowany do wykonania usługi we
Francji oraz formularz serii E-100 upoważniający do korzystania z opieki zdrowotnej we
Francji. Najczęściej jest to wystawiony przez ZUS formularz E-101 (świadczenia zapewnione
przez 1 rok) lub formularz E-102 (w przypadku przedłużenia delegacji). Wzory wniosków
o wydanie formularzy serii E-100 można znaleźć m.in. na stronie NFZ , czy też ZUS .
W myśl prawa francuskiego faktura za wykonaną usługę winna być wystawiona przez firmę
polską w dwóch egzemplarzach i powinna zawierać m.in. imię i nazwisko (nazwę) wystawcy
i odbiorcy, ich adresy, datę wykonania usługi, ilość (wykaz) wykonanych usług, dokładne ich
określenie, cenę jednostkową (bez VAT), kwotę z VAT, zapłaconą wcześniej zaliczkę,
obniżki cen (rabaty), datę wystawienia, termin płatności, wysokość ewentualnych odsetek
karnych wynikających ze zwłoki w uregulowaniu płatności. Przy szacowaniu wartości
wykonywanej usługi celowym jest uwzględnianie kosztów i wydatków związanych
z pobytem pracownika liczonych według stawek francuskich, a także zaliczkowego
fakturowania kosztów tak, aby nie pozostawiać na koniec kontraktu pełnej zapłaty za usługę.
Ponadto obciążenia pracodawcy związane z pobytem pracowników we Francji
(zakwaterowanie, wyżywienie, transport z miejsca zakwaterowania do miejsca pracy itp.)
stanowią koszty dodatkowe, które można częściowo wliczać, (ale w oparciu o szczegółowe
regulacje francuskie) w pensję pracownika, – co formalnie podwyższa jego zarobek brutto
w trakcie oddelegowania.
Problemem spornym może być brak w polskim systemie prawnym regulacji obowiązujących
we Francji lub też stosowanie w Polsce innych rozwiązań prawnych np. kwestie zapłaty za
urlopy (we Francji to CCP – Caisse congés payés płaci za urlop, w Polsce pensje za urlop
wypłaca pracodawca), sprawa wynagrodzenia za przestoje w pracy wynikłe z niesprzyjającej
pogody. Przygotowując wyjazd pracowników do Francji można sporządzić i podpisać aneksy
umowy o pracę, w których zostałyby ujęte zapisy dostosowujące warunki umowy do
korzystniejszych francuskich wymagań odnośnie np. naliczania urlopów wypoczynkowych
i zapłaty za urlopy, kwestie zapłaty za przestoje wynikające ze złej pogody (niektóre zawody),
a obowiązujące w okresie świadczenia usługi we Francji.
Budownictwo
Kwestia realizacji różnego rodzaju prac (świadczenia usług) w tym obszarze objęta jest
szczegółowymi regulacjami. Dodatkowe wymagania odnoszące się do warunków pracy
przedsiębiorstw działających w sektorze budownictwa i tzw. inżynierii cywilnej określają:
Kodeks Pracy, Kodeks Budownictwa i Mieszkalnictwa, Kodeks Urbanistyki (głównie
w zakresie zagospodarowania przestrzennego i pozwoleń na budowę oraz rozbiórkę), a także
wiele innych aktów prawnych, które zawierają dokładniejsze regulacje związane
z prowadzeniem różnych prac budowlanych i okołobudowlanych, np. wielokrotnie
nowelizowane: Dekret nr 65-48 z 8.01.1965 r., czy Dekret 88-1056 z 11.14.1988 r. Kodeks
Budownictwa i Mieszkalnictwa określa też dodatkowe wymagania odnośnie warunków
odpowiedzialności stron oraz zawartości (klauzul) umowy na budowę „indywidualnego”
budynku w przypadku dostarczenia planów budynku przez zleceniodawcę lub bez
dostarczenia takich planów. Również w ww. Kodeksie określone zostały wysokości zaliczek
na poczet budowy oraz progi płatności za wykonanie poszczególnych etapów prac
budowlanych i wykończeniowych przy budynkach „indywidualnych”.
Przedsiębiorca polski zobowiązany jest także do zabezpieczenia (złożenia) gwarancji na
poczet ewentualnych wad i usterek – generalnie w wysokości 5% wartości kontraktu (w tym
prac w ramach podwykonawstwa) i 3-5% wartości kontraktu przy budowie budynku
„indywidualnego”. Każdy przedsiębiorca zobowiązany jest do posiadania (wykupienia)
obowiązkowego dwuletniego ubezpieczania od odpowiedzialności cywilnej związanego
w wykonywanymi pracami budowlanymi. W przypadku generalnego wykonawstwa – istotną
jest kwestia określenia wysokości 10-letniego ubezpieczenia (gwarancji) na realizowane prace
(tzw. garantie decennale ).
Przed rozpoczęciem poważniejszych prac budowlanych czy z zakresu tzw. inżynierii cywilnej
koniecznym jest przygotowanie i przedstawienie odpowiednim władzom nadzoru:
Generalnych zasad prewencji – w przypadku, gdy przewiduje się, że w realizacji prac
będzie uczestniczyć w jakimkolwiek momencie więcej niż 20 pracowników i ogólny
czas trwania prac przekroczy 30 dni roboczych, lub też ogólny czas trwania prac
przekroczy 500 osobo-dni.
Planu koordynacji bezpieczeństwa i ochrony zdrowi – (przygotowuje firma, która
złożyła dokument pn. „generalne zasady prewencji” lub główny wykonawca (bądź
koordynator), – gdy prace wykonuje kilka przedsiębiorstw, lub, gdy wykaz prac do
wykonania zawiera zadania o podwyższonym stopniu ryzyka.
Specjalnego planu koordynacji bezpieczeństwa i ochrony zdrowia – gdy czas trwania
prac przekroczy rok i zatrudnionych będzie w dowolnym momencie więcej niż
50 pracowników przez kolejnych 10 dni roboczych
Linki :
Ambasada RP we Francji
1-5, rue Talleyrand , 75007 Paris
tel.(33/1) 431 73 400
www.ambassade.pologne.net
Wydział Ekonomiczno- Handlowy
86,rue de la Faisanderie, 75 116 Paris
tel.(33/1) 45041020
www.weh.ambassade.pologne.net
Francuska Izba Przemysło – Handlowa w Warszawie
Plac Trzech Krzyży 19 , 00-950 Warszawa
Tel. (22)696 75 80
www.ccifp.pl
GRECJA
Prowadzenie działalności gospodarczej na terytorium Grecji
Cudzoziemcy, w tym obywatele państwa polskiego mogą prowadzić działalność gospodarczą
na terenie Grecji po otrzymaniu od właściwych władz stosownego zezwolenia na jej
prowadzenie. Zakres działalności gospodarczej jest dowolny, za wyjątkiem niektórych
obszarów, uznanych za ważne pod względem publicznym, w których wymagane jest
posiadanie koncesji bądź licencji (m.in. eksploatacja złóż publicznych, telekomunikacja i
poczta, zarządzanie portami, obrót bronią, prowadzenie punktów gier losowych) lub zezwoleń
dla prowadzenia działalności w określonych zawodach. Informację o zezwoleniach,
niezbędnych dokumentach, opłatach itp. znaleźć można na stronie internetowej Ministerstwa
Spraw Wewnętrznych www.kep.gov.gr/multilang/default.asp
Prowadzenie działalności gospodarczej możliwe jest na zasadach niezależnej działalności
(samozatrudnienia), jak również poprzez założenie i prowadzenie przedsiębiorstwa
zatrudniającego pracowników. Otwierając na terenie Grecji przedsiębiorstwo, należy
pamiętać jednak o ograniczeniach swobody przepływu pracowników. Bez ograniczeń polscy
pracownicy mogą być zatrudniani głównie jako tzw. personel kluczowy, rozumiany jako
kadra zarządzająca firmą:
•
•
•
•
personel kierowniczy - dyrektorów, kierowników działów lub sekcji;
personel pełniący funkcje nadzorcze i kontrolne;
osoby uprawnione do podejmowania decyzji kadrowych, czyli zatrudniania i
zwalniania pracowników;
osoby z rzadko spotykanymi, wysokimi, specjalistycznymi kwalifikacjami.
IV. SAMOZATRUDNIENIE
Kategoria samozatrudnienia dotyczy każdego, który zachowuje swobodę działania w
wykonywaniu zawodowej działalności i ponosi ryzyko ekonomiczne z nią związane. W
Grecji rozróżnia się następujące kategorie zawodów związanych z samozatrudnieniem:
rolnicy i samodzielni pracownicy z innych sektorów gospodarki (w szczególności w
sektorze usług)
niezależne zawody związane z szeroko pojętym doradztwem (np. prawnicy, lekarze,
architekci, rzeczoznawcy, nauczyciele prywatnych szkół, ekonomiści, eksperci
podatkowi, komputerowi i inne zawody, dla których wykonywania potrzebny jest
dyplom szkoły wyższej)
inne zawody (handlowcy, rzemieślnicy)
pracujący samodzielnie w przemyśle rozrywkowym.
Przy zakładaniu spółki osobowej, czyli prowadzenia niezależnej działalności w drodze
samozatrudnienia wymagana jest poniższa procedura i dokumentacja.
Procedura:
- zarejestrowanie firmy we właściwym miejscowo Urzędzie Podatkowym (D.O.Y. –
Wydział Rejestrów)
- zarejestrowanie w odpowiedniej izbie samorządu gospodarczego - jest to ustawowy
obowiązek
- zatwierdzenie ksiąg i danych w Urzędzie Podatkowym
Wymagana dokumentacja:
• dotycząca nieruchomości, w której planowana działalność będzie prowadzona (np.
umowa najmu)
• zaświadczenie o zarejestrowaniu się przedsiębiorcy w kasie ubezpieczeniowej
(T.E.V.E.; T.A.E. lub innych, do których przynależność zależy od przedmiotu
działalności) i o stanie zobowiązań ubezpieczeniowych
• zaświadczenie o przynależności do odpowiedniej Izby i prawie używania danej nazwy
• podanie złożone w Rejestrze Izby
• fotokopia poświadczenia właściwego miejscowo Urzędu Podatkowego o rozpoczęciu
działalności
• fotokopia dowodu osobistego lub paszportu,
• znaczek skarbowy, którego wartość uzależniona jest od wielkości rejonu / miasta, w
której planowana działalność będzie prowadzona
V. ZAKŁADANIE SPÓŁKI AKCYJNEJ
Do założenia spółki akcyjnej niezbędny jest udział, co najmniej dwóch założycieli, którymi
mogą być osoby fizyczne lub prawne. Minimalny kapitał zakładowy wymagany przy
zakładaniu takiej spółki wynosi od 1.1.2002 roku 60.000 Euro. Kapitał dzielony jest na
udziały imienne lub anonimowe. Kapitał w gotówce składany jest na rachunek bankowy,
wkład rzeczowy podlega obowiązkowej wycenie przez komisję działającą przy Ministerstwie
Rozwoju (w skład, którego wchodzi Generalny Sekretariat Handlu).
W celu założenia spółki akcyjnej należy:
- sporządzić statut spółki w formie aktu notarialnego,
- złożyć statut we właściwym miejscowo Urzędzie Wojewódzkim
- zarejestrować statut w Rejestrze Sądowym Spółek Akcyjnych
- opublikować statut wraz z ogłoszeniem o założeniu firmy w Gazecie Rządowej.
Akcje niektórych spółek akcyjnych muszą być imienne, np. akcje instytucji oświatowych,
firm zajmujących się handlem nieruchomościami, firm telewizyjnych i radiowych, lotnisk,
banków, firm ubezpieczeniowych, wyższej użyteczności itp.
VI. ZAKŁADANIE
SPÓŁKI
ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ
Z
OGRANICZONĄ
W celu założenia spółki z o.o. należy sporządzić statut w formie aktu notarialnego,
zarejestrować statut we właściwym miejscowo Rejestrze Sądowym spółek oraz opublikować
w Gazecie Rządowej ogłoszenie o zarejestrowaniu firmy.
Minimalny kapitał zakładowy wnosi od 1.1.2002 roku 18.000 Euro. Kapitał dzielony jest na
wkłady imienne, które muszą być złożone w całości w trakcie zakładania firmy. Przynajmniej
50 % kapitału musi być złożone w gotówce.
Szczegółowe informacje na temat zakładania firm w Grecji można uzyskać na stronie
internetowej Sekretariatu Generalnego ds. Handlu i Ochrony Konsumenta:
www.gge.gr/09diadsystasis/html/body_home_en.html oraz Greckiego Centrum Inwestycji
ELKE www.elke.gr
Władze greckie wymagają od wszystkich cudzoziemców, którzy chcą prowadzić działalność
na terenie Grecji przestawienia dokumentu, który potwierdzi albo fakt zakupienia
nieruchomości, w której planowana działalność będzie prowadzona albo wynajęcie lokalu lub
nieruchomości (umowy najmu lub kupna nieruchomości).
VII. ODDZIAŁ FIRMY ZAGRANICZNEJ
VIII.
Spółka zagraniczna może utworzyć w Grecji swój oddział. W tym celu należy złożyć
odpowiedni wniosek do Sekretariatu Generalnego ds. Handlu i Ochrony Konsumenta oraz
szczegółowy wniosek do lokalnych władz. Po zarejestrowaniu oddział firmy zagranicznej
traktowany jest pod każdym względem – prawa podatkowego, cywilnego, handlowego,
rachunkowości, obowiązku przynależności od izby gospodarczej itp. – jak każda spółka
grecka.
Podejmowanie pracy
Grecja wprowadziła dwuletni okres przejściowy w dostępie obywateli Polski do swojego
rynku pracy. W tym czasie, zatem, obowiązywać będą dotychczasowe przepisy, zgodnie, z
którymi osoba starającą się o wjazd do Grecji w celu podjęcia pracy zarobkowej tzw.
zależnej, najemnej, musi rozpocząć starania o pozwolenie na pobyt w celu podjęcia pracy w
konsulacie greckim w Warszawie.
Pozwolenia na pracę wydawane są przez wojewodę. Wojewoda przekazuje pozwolenie na
pracę greckiemu konsulatowi w kraju zamieszkania starającego się o pozwolenie.
Podanie o zatrudnienie obcokrajowca wraz z wszystkimi wymaganymi dokumentami składa
pracodawca grecki, który chce go zatrudnić. Pozwolenie na pracę wydawane jest na okres do
jednego roku i może być przedłużone każdorazowo na następny okres, po spełnieniu
odpowiednich warunków (przede wszystkim po udokumentowaniu opłacenia składek na
ubezpieczenie społeczne za przepracowany okres w wysokości minimum 150 dniówek).
Powyższa procedura nie dotyczy osób, które w dniu 1 maja 2004 roku były już zatrudnione w
Grecji legalnie i nieprzerwanie przez okres, co najmniej 12 miesięcy. Osoby te mogą uzyskać
zezwolenia na pracę i następnie na pobyt na zasadach takich jak obywatele Unii Europejskiej.
Obywatele Polski, którzy w dniu 1 maja 2004 roku byli zatrudnieni w Grecji krócej niż przez
12 miesięcy lub przybyli do Grecji po tym terminie, będą traktowani jako obywatele unijni w
zakresie dostępu do pracy najemnej w okresie przejściowym, gdy tylko uzupełnią okres 12
miesięcznej nieprzerwanej, legalnej pracy.
Ustawa regulująca zasady wjazdu i pobytu obcokrajowców na terytorium Grecji przewiduje
liczne i rozbudowane sankcje za nieprzestrzeganie jej przepisów, w tym przepisów
dotyczących podejmowania pracy. Sankcje nałożone są nie tylko na nieprzestrzegających
prawa obcokrajowców, ale także na pracodawców, urzędników, notariuszy, itd.
Osoby, które uzyskały pozwolenie na pracę będą natomiast korzystały w Grecji z wszystkich,
bardzo rozbudowanych uprawnień, przysługujących greckim pracownikom (ubezpieczenie
społeczne, urlopy, dodatki, bonusy itd). Pracodawcy greccy obowiązani są bowiem
przestrzegać praw pracowniczych zarówno pracowników krajowych, jak i legalnie
zatrudnionych obcokrajowców. Sądownictwo pracy w Grecji jest bardzo dobrze
zorganizowane.
Nie wymaga uzyskiwania pozwoleń na pracę prowadzenie niezależnej działalności
gospodarczej lub wolne świadczenie usług (samozatrudnienie).
W celu świadczenia usług na terenie Grecji usługodawca posiadający przedsiębiorstwo
założone w Polsce może delegować swoich pracowników do Grecji, gdy w ciągu całego
okresu delegowania istnieje stosunek pracy między przedsiębiorstwem delegującym a
pracownikiem. Dotyczy to w szczególności przypadków delegowania przez przedsiębiorstwo
pracowników na własny rachunek i pod swoim kierownictwem, w ramach umowy zawartej
między przedsiębiorstwem delegującym a odbiorcą usług, działającym na terenie Grecji.
Przedsiębiorca zobowiązany jest do zapewnienia delegowanym pracownikom, niezależnie od
prawodawstwa na podstawie, którego nastąpiło ich zatrudnienie, warunków pracy zgodnych z
greckim prawem pracy, narodową zbiorową umową pracy oraz każdą obowiązującą zbiorową
umową pracy.
System podatkowy - ważniejsze informacje
Zyski wszystkich greckich podmiotów gospodarczych są opodatkowane podatkiem
dochodowym. Odnosi się to również do przedsiębiorstw zagranicznych działających w Grecji
poprzez oddział lub przedsiębiorstwo filialne, albo mających stałą siedzibę w Grecji.
Podatek dochodowy od przedsiębiorstw - podstawowe zasady
Firmy greckie płacą podatek od zysku przed podziałem. Oddziały firm zagranicznych są
opodatkowane od ich zagregowanych zysków bez względu na to, czy dokonywały transferów
swoich zysków do firm macierzystych.
Podatek dochodowy od przedsiębiorstw oraz spółek akcyjnych notowanych na koniec roku
kalendarzowego na giełdzie wynosi 35 %. Dochody oddziałów firm zagranicznych oraz
greckich spółek akcyjnych nienotowanych na Giełdzie Ateńskiej na koniec roku
kalendarzowego a także banków greckich są opodatkowane w wysokości 37,5 %. Jeśli
podatek jest płacony jednorazowo w całej kwocie, płatnik otrzymuje rabat w wysokości 2,5 %
sumy podatku. Jeśli firma zyskuje dochód z nieruchomości, dochód brutto z tego tytułu
podlega dodatkowemu podatkowi w wysokości 3 %, jednakże w kwocie nie wyższej od
podatku dochodowego.
Polska i Grecja zawarły umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania, którą stosuje się
odpowiednio do oddziałów firm polskich w Grecji.
Zaliczki podatkowe i podatki specjalne
Budownictwo.
Podlegający opodatkowaniu dochód netto firm budowlanych prowadzących budowę i
sprzedaż mieszkań, domów mieszkalnych itp. wynosi 15 % ich przychodu brutto (obliczanego
specjalną metodą według ustawodawstwa podatkowego). Inna działalność firm budowlanych
jest opodatkowana w wysokości 10 %, 12 % lub 25 % przychodu kontraktowego brutto w
zależności od charakteru kontraktu lub rodzaju odbiorcy usługi. Podatek od szacowanego
zysku wynosi 35 % lub 40 % w zależności od prawnej formy budowlanego podmiotu
gospodarczego (opisane wyżej). Ww. podatki są płacone zaliczkowo od płatności
dokonywanych przez klienta na rzecz firmy budowlanej w wysokości 3 % tych płatności
miesięcznie. Zaliczki te są uwzględniane w ostatecznym rocznym rozliczeniu podatkowym.
Przychody z wykonawstwa obiektów technicznych.
Zagraniczne podmioty gospodarcze oraz osoby fizyczne niebędące rezydentami, wykonujące
obiekty techniczne są opodatkowane od przychodu brutto. Stopy podatkowe wynoszą
odpowiednio 4 % dla obiektów sektora publicznego, 4,8 % dla obiektów sektora prywatnego,
jeśli wykonawca korzysta z własnych materiałów lub, 10 % jeśli nie korzysta z własnych
materiałów. Zaliczki podatkowe są potrącane z każdej płatności na rzecz wykonawcy.
Tantiemy, honoraria autorskie.
Tantiemy płacone firmom lub osobom fizycznym nierezydującym na stałe w Grecji są
opodatkowane zaliczkami w wysokości 20 % lub 10 % w zależności od charakteru tantiem
(honorariów), chyba, że odpowiednie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania
stanowią inaczej. Zaliczki nie są pobierane od rezydentów greckich.
Opodatkowanie opłat od usług.
Generalnie, od opłat za usługi wykonywane przez firmy zagraniczne lub osoby fizyczne
niebędące rezydentami pobiera się zaliczki podatkowe w wysokości 20 % o ile umowa o
unikaniu podwójnego opodatkowania nie stanowi inaczej. W szczególności opłaty dla ww.
podmiotów za usługi takie jak analizy, projekty, porady badawcze i naukowe, nadzór i
konsulting projektów budowlanych, są opodatkowane zaliczkowo w wysokości 17,5 %. Nie
dotyczy to rezydentów greckich. Podobnie jak wyżej, postanowienia umów o unikaniu
podwójnego opodatkowania mają pierwszeństwo.
Opodatkowanie dochodów kapitałowych.
Odsetki od większości depozytów w bankach działających w Grecji, jak również od obligacji
bankowych, są opodatkowane w wysokości 15 %. Odsetki uzyskane od obligacji rządowych i
krótkoterminowych weksli skarbowych są opodatkowane w wysokości 10 %. Niektóre
obligacje państwowe są wolne od podatku.
Podatek lokalny (roczny podatek od nieruchomości).
Wynosi 0,025 % do 0,035 % (w zależności od prefektury, w której leży nieruchomość) tzw.
obiektywnej wartości nieruchomości.
Podatek od transakcji na giełdzie.
Wynosi 0,3 % wpływów ze sprzedaży akcji notowanych na Giełdzie Ateńskiej. Podatek płaci
sprzedający.
Podatek VAT
Podatek VAT na towary i usługi został wprowadzony w Grecji w 1987 roku. Podstawowa
stopa VAT od 1 kwietnia 2005 roku wynosi 19 %. Niższy podatek VAT stosowany jest
wobec następujących towarów i usług:
• gazet, czasopism, książek, biletów do teatru – 4,5 %
• towarów i usług uważanych za niezbędne, takich jak świeże produkty żywnościowe,
lekarstwa, prąd elektryczny, usługi transportowe i niektóre usługi profesjonalne – 9 %.
Wyżej wymienione stawki VAT podlegają redukcji, o 30 %, jeśli towary lub usługi są
dostarczane podatnikom na wyspach Dodekanezu i innych Wyspach Egejskich.
Podatek od osób fizycznych
Dochody pracowników zatrudnionych na podstawie umów o pracę oraz dochody emerytów
w wysokości do 10.000 euro są zwolnione z podatku. Dochody innych osób fizycznych
zwolnione są z podatku do kwoty 8.400 euro.
Dochody pracowników najemnych i emerytów przekraczające 10.000 euro są opodatkowane
w sposób następujący:
Powyżej 10.000 euro do 13.400 euro - stawka podatkowa 15% (podatek 510 euro)
Powyżej 13.400 euro do 23.400euro - stawka podatkowa 30%
Powyżej 23.400 euro
- stawka podatkowa 40%
Osoby fizyczne, których dochody zwolnione są z podatku do wysokości 8.400 euro, płacą 5
% podatek od dochodów przekraczających tę kwotę do wysokości 10.000 euro, a następnie
stawki podatkowe od dochodów przekraczających 10.000 euro, według podanych powyżej.
Wszyscy płatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych otrzymują też znaczne ulgi z
tytułu posiadanych dzieci, a także mogą sobie odpisać od podstawy opodatkowania niektóre
zakupy, których jednostkowa wartość przekracza 500 euro (np. do wyposażenia mieszkań)
oraz wydatki z tytułu ubezpieczenia na życie.
Hiszpania
REJESTRACJA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ W HISZPANII
Samozatrudnienie
ZAKRES PODMIOTOWY
Definicja: osoba samozatrudniająca się to osoba wykonująca osobiście i bezpośrednio
działalność gospodarczą w celach zarobkowych, bez umowy o pracę, łącznie z przypadkami,
kiedy osoba ta kontraktuje płatne usługi u innych osób.
Podmioty objęte systemem: samozatrudnienie mogą podejmować wyłącznie osoby
pełnoletnie (tj. po ukończeniu 18-go roku życia). Hiszpańskie prawodawstwo rozróżnia
następujące rodzaje działalności gospodarczej uznawane za samozatrudnienie:
a) rachunek własny, bez względu na fakt posiadania udziałów lub własnych firm,
b) pracę osób spokrewnionych lub współmałżonków osób podejmujących
samozatrudnienie o ile nie posiadają oni statusu pracowników najemnych,
c) pracę w celu osiągnięcia korzyści materialnych, wykonywaną osobiście i bezpośrednio,
wspólników spółek prawa handlowego (regularnych spółek zbiorowych, spółek
komandytowych,
d) pracę członków spółdzielni, jeżeli tak stanowi jej statut,
e) pracę osób, które będąc członkami zrzeszeń branżowych (np. izb lekarskich, stowarzyszeń
inżynierów) podejmują działalność gospodarczą na własny rachunek,
f) pracę właścicieli spółek prawa handlowego, którzy podejmują samozatrudnienie – pod
warunkiem, iż posiadają pakiet kontrolny w tych spółkach,
g) pracę określonych grup zawodowych uznanych za samozatrudnienie przez odnośne akty
prawne, jak np.:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
administratorzy nieruchomości miejskich
agenci handlowi
agenci własności patentowej
agenci celni
agenci ubezpieczeniowi
kapitanowie i oficerowie marynarki handlowej
audytorzy
dekoratorzy
pisarze
farmaceuci posiadający apteki
pracownicy socjalni
dentyści
optycy
kler katolicki
taksówkarze
weterynarze, itp.,
•
ZGŁOSZENIE SAMOZATRUDNIENIA I ZAPRZESTANIA DZIAŁALNOŚCI
Zgłoszenie samozatrudnienia jest jednorazowe i obowiązkowe. Należy go dokonać w
pierwszym dniu miesiąca kalendarzowego rozpoczęcia wymienionych powyżej rodzajów
działalności gospodarczej.
Wszelkie formalności dokonywane są w Tesoreria General de la Seguridad Social
(Instytucie Poboru Składek i Ewidencji Ubezpieczonych).
Osoba podejmująca samozatrudnienie obowiązana jest dokonywać formalności osobiście.
Jest ona również współodpowiedzialna za wypełnienie tych formalności przez
współpracującego z nią współmałżonka i krewnych. Również spółki komandytowe i
spółdzielnie pracy są współodpowiedzialne za dokonanie formalności przez ich udziałowców.
Jednorazowość zgłoszenia polega na tym, iż samozatrudnienie nie ma bezpośredniego
związku z punktu widzenia przepisów prawnych z innymi rodzajami działalności
gospodarczej podejmowanymi jednocześnie przez osobę dokonującą zgłoszenia (jak np. praca
najemna i płacenie składek w systemie ogólnym zabezpieczeń społecznych).
Niedopełnienie obowiązku zgłoszenia i płacenia składek przez osoby samozatrudnione
uznawane jest za poważne wykroczenie.
W przypadku, gdy dana osoba nie dokona osobistego zgłoszenia samozatrudnienia, fakt ten
jest również uznawany za równoważny z osobistym dokonaniem zgłoszenia w instytucji
ubezpieczeń społecznych w następujących okolicznościach:
a.
b.
jeżeli osoba zobowiązana do zgłoszenia opłaci w terminie należne składki;
w wyniku działania Inspekcji Pracy, w konsekwencji skargi, wniosku, itp.
Zgłoszenie zaprzestania samozatrudnienia: za datę zaprzestania samozatrudnienia uznaje się
pierwszy dzień następnego miesiąca po zaprzestaniu działalności, pod warunkiem, że zostanie
ono zgłoszone na oficjalnym druku w terminie 6 dni od zaprzestania działalności.
Jeżeli osoba samozatrudniona takiego zgłoszenia nie dokona, utrzymuje prawo do świadczeń,
ale jest też zobowiązana do płacenia składek.
PODSTAWY OBLICZANIA SKŁADEK I WYSOKOŚĆ SKŁADEK
Maksymalna i minimalna podstawa wyliczania składki jest ustalana na każdy rok
obrachunkowy w Ustawie budżetowej.
PODSTAWY OBLICZANIA SKŁADEK na rok 2004:
Maksymalna: 2.731,50 € miesięcznie
Minimalna: 755,40 € miesięcznie
Osoby, które zaczynają płacić składki w tym systemie mogą wybrać podstawę obliczania
składki spośród ustalonych stawek będących mnożnikiem, 18 euro, o ile zrobią to w terminie
wyznaczonym na dokonanie zgłoszenia do systemu.
Podstawy obliczania składek zależą od wieku pracownika:
•
Osoby poniżej 49 lat (w dniu 1 stycznia 2004 r.) mogą wybrać składkę dowolnie w
ramach ustalonych limitów.
•
Osoby powyżej 49 lat mogą wybrać składkę pomiędzy minimalną a odpowiadającą
podstawie 1.416,00 € miesięcznie, o ile poprzednio nie płacili wyższej składki. W tym
ostatnim przypadku mogą nadal płacić składkę wyższą, lub ją podnieść maksymalnie o ten
sam procent, o jaki wzrosła maksymalna podstawa wyliczania składki w systemie
ubezpieczeń osób samozatrudnionych.
Można zmieniać wysokość składki z roku na rok, wybierając składkę spośród
istniejących. Należy to zrobić przed 1 października każdego roku. Osoby samozatrudnione,
które zaczęły płacić składki w listopadzie lub grudniu mogą zmienić wysokość składki na
następny rok do dnia 31 grudnia roku, w którym zaczęły płacić składki.
•
WYSOKOŚĆ SKŁADKI. – Wysokość składki wynosi 29,80%. W przypadku, gdy osoba
samozatrudniona rezygnuje z ubezpieczenia od czasowej niezdolności do pracy składka
wynosi 26,5%. Tak, więc składka za ubezpieczenie od czasowej niezdolności do pracy
wynosi 3,3%.
d) POBÓR SKŁADEK
Składki rozliczane są, co miesiąc i wpłaca się je przed końcem danego miesiąca, z
wyjątkiem odroczonych składek za ubezpieczenie od czasowej niezdolności do pracy.
Różnice składek powstałe w wyniku wyboru składki wyższej niż dotychczasowa (do
momentu wejścia w życie podstaw obliczania składek ustalonych w Ustawie Budżetowej)
powinny zostać wpłacone do ostatniego dnia miesiąca, w którym można dokonać
wyboru, tzn. ostatniego dnia następnego miesiąca po opublikowaniu corocznego
rozporządzenia o podstawach obliczania składek.
Osoby samozatrudnione wpłacają składki (na blankiecie TC1/15 wydawanym przez Instytut
Poboru składek i Ewidencji Ubezpieczonych) w upoważnionych do tego bankach.
SUMOWANIE OKRESÓW UBEZPIECZENIA W RÓŻNYCH SYSTEMACH
UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH: W przypadku, gdy pracownik posiada udokumentowane
okresy ubezpieczenia w Systemie Ogólnym (pracownicy najemni) lub w systemach
pracowników rolnych, pracowników kolei, górników, pomocy domowych, artystów oraz w
systemie osób pracujących na własny rachunek, okresy te są sumowane (o ile nie nakładają
się wzajemnie) w celu ustalenia prawa do nabycia, utrzymania lub odzyskania świadczenia.
e) ŚWIADCZENIA
Czasowa niezdolność do pracy: Świadczenie z tytułu czasowej niezdolności do pracy – w
przypadku, gdy osoba pracująca na własny rachunek zdecyduje się płacić odpowiednią
składkę – jest takie samo jak w Systemie Ogólnym, z tą różnicą, że osoba pracująca na
własny rachunek musi sformalizować ubezpieczenie od tej ewentualności w
Towarzystwie Ubezpieczeń od Wypadków przy Pracy i Chorób Zawodowych.
Aby wyliczyć kwotę świadczenia pieniężnego z tytułu czasowej niezdolności do pracy w
systemie specjalnym dla osób samozatrudnionych stosuje się te same reguły, co w Systemie
ogólnym:
Od 15 do 20 dnia zwolnienia włącznie – 60%
•
Począwszy od 21 dnia – 75%.
Urlop macierzyński: Tak jak w Systemie Ogólnym przysługuje prawo do 16 tygodni
urlopu.
Trwała niezdolność do pracy: Świadczenie jest takie samo jak w Systemie Ogólnym, z tą
różnicą, że w systemie specjalnym osób samozatrudnionych nie obejmuje częściowej trwałej
niezdolności do pracy ani trwałych obrażeń niepowodujących inwalidztwa.
Emerytura: Minimalny wiek emerytalny wynosi 65 lat. Aby wyliczyć kwotę emerytury bierze
się pod uwagę okresy efektywnego ubezpieczenia danej osoby. Minimalny okres
ubezpieczenia uprawniający do emerytury wynosi 15 lat, z czego 2 lata obowiązkowo w ciągu
ostatnich 15 lat przed przejściem na emeryturę.
W Hiszpanii, podobnie jak w Polsce, działalność gospodarczą mogą prowadzić zarówno
osoby fizyczne jak i prawne, chociaż w większości przypadków są to spółki handlowe.
Działalność prowadzona przez osoby fizyczne
Osoby fizyczne mogą prowadzić trzy formy działalności: indywidualną, Wspólnotę
Mienia i Spółkę Cywilna. Wspólną cechą wszystkich trzech form jest to, że nie mają
obowiązku wniesienia minimum kapitałowego i odprowadzają podatek dochodowy od
osób fizycznych - I.R.P.F. (Impuesto Rendimiento Personas Físicas). Do założenia firmy
w pierwszym przypadku wystarczy jedna osoba, natomiast dla pozostałych form, co
najmniej dwie. Największym ryzykiem tego rodzaju działalności gospodarczej jest
odpowiedzialność nieograniczona właścicieli (w przypadku strat odpowiadają całym
swoim majątkiem, aktualnym i przyszłym).
ŚWIADCZENIE USŁUG ZA GRANICĄ I PRACOWNICY DELEGOWANI
1. Definicje
“Delegowanie w ramach świadczenia usług za granicą”
a) Delegowanie pracownika na koszt i pod kierownictwem zatrudniającej go firmy w celu
wykonania umowy między tą firmą i odbiorcą usług mającym siedzibę lub prowadzącym
działalność gospodarczą w Hiszpanii.
b) Delegowanie pracownika do miejsca pracy należącego do zatrudniającej go firmy lub
firmy należącej do tej samej grupy, rozumianej jako grupy firm składającej się z firmy
kontrolującej i firm kontrolowanych.
c) Delegowanie pracownika przez agencję pracy tymczasowej w celu świadczenia usług na
rzecz firmy korzystającej z jej usług mającej siedzibę lub prowadzącej działalność
gospodarczą w Hiszpanii.
“Pracownik delegowany”
a) Pracownik jakiejkolwiek narodowości, oddelegowany do Hiszpanii na określony okres
czasu w ramach świadczenia usług za granicą, pod warunkiem istnienia stosunku pracy
między firmą a pracownikiem w okresie delegowania.
b) Za pracownika delegowanego uznaje się też pracownika agencji pracy tymczasowej
przekazanego do dyspozycji firmy zagranicznej korzystającej z jej usług, oddelegowanego
czasowo do Hiszpanii w ramach świadczenia usług za granicą.
2. Warunki pracy
Pracodawcy delegujący pracowników do Hiszpanii w ramach świadczenia usług za granicą
obowiązani są zagwarantować takim pracownikom, niezależnie od ustawodawstwa, któremu
podlegają ich umowy o pracę, warunki pracy zgodne z przepisami hiszpańskiego
ustawodawstwa pracy w zakresie:
a) czasu pracy,
b) wolnych dni i urlopów,
c) wysokości wynagrodzenia, godzin nadliczbowych, pracy nocnej, itp.,
d) równego traktowania i niedyskryminacji,
e) zapobiegania zagrożeniom w pracy,
f) poszanowaniu prywatności,
g) swobód związkowych, prawa do strajku i zgromadzeń.
Wspomniane warunki pracy są regulowane przez odnośne ustawodawstwo hiszpańskie oraz
przez umowy zbiorowe oraz orzeczenia arbitrażowe mające zastosowanie w poszczególnych
miejscach, sektorach i gałęziach działalności gospodarczej. Niezależnie od tego, pracownicy
delegowani mogą uzyskać korzystniejsze warunki w oparciu o przepisy mające zastosowanie
do ich umowy o pracę, umów zbiorowych czy indywidualnych.
Firmy korzystające z usług pracowników delegowanych w Hiszpanii przyjmą na siebie
obowiązki i odpowiedzialność przewidzianą w takich przypadkach przez ustawodawstwo
hiszpańskie.
Przedstawiciele pracowników delegowanych do Hiszpanii będą mogli przedsiębrać działania
administracyjne bądź sądowe zgodnie z ustawodawstwem hiszpańskim. Prawo do tych
samych działań mają również pracownicy firm korzystających z usług pracowników
delegowanych, niezależnie od tego gdzie znajduje się agencja pracy tymczasowej bądź firmy
świadczącej usługi.
Niezależnie od wspomnianych warunków pracy wynikających z umów zbiorowych
obowiązujących w poszczególnych miejscach i sektorach działalności, firmy świadczące
usługi za granicą zobowiązane są do pokrywania następujących kosztów:
o
o
Zwrot kosztów za przejazdy, zakwaterowanie i utrzymanie;
Dodatki należne z tytułu delegowania, etc.
3. Sytuacja wobec ubezpieczeń społecznych
“Pracownik zatrudniony w przedsiębiorstwie, którego siedziba znajduje się na terytorium
jednej z Umawiających się Stron (Polska), który zostanie delegowany przez to
przedsiębiorstwo na terytorium drugiej z Umawiających się Stron (Hiszpania), aby
wykonywać tam pracę o charakterze przejściowym, będzie podlegał ustawodawstwu pierwszej
Umawiającej się Strony (Polska), o ile przewidywany czas pracy, do której został delegowany
nie przekracza trzech lat, lub o ile nie został delegowany w zastępstwie innej osoby, której
okres delegowania upłynął.
Jeżeli, z powodu nieprzewidzianych okoliczności, okresy pracy, o których mowa pod literą a),
przekraczają trzy lata, pracownik w dalszym ciągu będzie podlegał ustawodawstwu pierwszej
Umawiającej się Strony przez nowy okres, nie dłuższy niż kolejne dwa lata, pod warunkiem,
że właściwa władza drugiej Umawiającej się Strony (Hiszpania) lub instytucja, której zostały
przekazane uprawnienia, wyrazi na to zgodę.”
W wymienionych powyżej przypadkach, polska Instytucja Właściwa (Biuro Rozliczeń
Międzynarodowych lub Zakład Ubezpieczeń Społecznych), wyda na wniosek polskiej firmy
świadczącej usługi za granicą formularz poświadczający okres czasu, w którym pracownik
podlega ustawodawstwu polskiemu. Formularz ten będzie stanowił dowód na to, że dany
pracownik nie podlega ustawodawstwu drugiej Umawiającej się Strony (Hiszpanii) w
zakresie ubezpieczeń społecznych.
Wniosek o przedłużenie okresu delegowania powinien być zgłoszony przez pracodawcę na
trzy miesiące przed zakończeniem wspomnianego wcześniej okresu delegowania. Wniosek
ten powinien być skierowany do polskiej Instytucji Właściwej, z powiadomieniem
hiszpańskiej Instytucji Właściwej (Tesorería General de la Seguridad Social).
W przypadku ustania stosunku pracy między pracownikiem i pracodawcą, który delegował go
na terytorium drugiej strony przed upływem okresu, na który został delegowany, lub w
przypadku powrotu pracownika przed zakończeniem tego okresu, pracodawca obowiązany
jest powiadomić polską Instytucję Właściwą, która natychmiast przekaże informację do
Tesorería General de la Seguridad Social.
Świadczenia zdrowotne dla członków rodziny. Członkowie rodziny pracownika powinni
zgłosić się do Instytucji Właściwej w ich miejscu zamieszkania, która uzna ich uprawnienia
do świadczeń zdrowotnych, i przedstawić formularz wydany przez polską Instytucję
Właściwą, poświadczający ich uprawnienia do korzystania z wspomnianych świadczeń oraz
okres czasu w ciągu, którego mogą z nich korzystać. W przypadku, gdy osoba występująca z
wnioskiem o świadczenie zdrowotne nie może przedstawić wspomnianego formularza,
hiszpańska instytucja właściwa zwróci się do polskiej instytucji właściwej w celu jego
uzyskania.
Jeżeli pracownik bądź osoba pracująca na własny rachunek w Polsce lub pracownik w
Hiszpanii, którzy w momencie, gdy ulegli wypadkowi przy pracy bądź wykryto u nich
chorobę zawodową lub, kiedy miało miejsce pogorszenie ich stanu zdrowia, mieszkali lub
przebywali na terytorium Umawiającej się Strony innej niż ta gdzie znajduje się Instytucja
Właściwa, której podlegają (Hiszpania), będą oni mogli wystąpić z wnioskiem o świadczenie
do Instytucji Właściwej tej Umawiającej się Strony, na terytorium, której przebywają lub
mieszkają.
Wniosek ten powinien być kierowany do Instytucji właściwej w przypadku Polski i do
Instytucji Łącznikowej w przypadku Hiszpanii, wraz z dokumentacją medyczną dotyczącą
wypadku, jego następstw, wykrycia choroby zawodowej lub pogorszenia stanu zdrowia.
4. Informacja dla Państwa hiszpańskiego
W przypadku delegowania pracowników na okres dłuższy niż osiem dni, pracodawca
delegujący pracowników do Hiszpanii w ramach świadczenia usług za granicą obowiązany
jest zawiadomić o tym, przed delegowaniem i niezależnie od czasu jego trwania, hiszpańskie
władze pracy właściwe ze względu na miejsce wykonywanych usług (Consejerías de Trabajo
de las Comunidades Autónomas – Departamenty Pracy Regionów Autonomicznych).
Zawiadomienie o delegowaniu pracowników powinno zawierać następujące dane:
Dane identyfikacyjne firmy delegującej pracowników.
a.
b.
c.
Siedzibę podatkową firmy i numer identyfikacyjny VAT.
Dane personalne i profesjonalne delegowanych pracowników.
Dane identyfikacyjne firmy lub firm bądź zakładów pracy, w których będą świadczyli
usługi delegowani pracownicy.
d.
Data początku i przewidywany czas trwania delegowania.
e.
Określenie czy pracownik świadczy usługi na rachunek swej firmy czy na rachunek
agencji pracy tymczasowej.
Właściwe władze pracy przekażą wszystkie powyższe dane Inspekcji Pracy i
Instytutowi Ubezpieczeń Społecznych oraz organizacjom pracodawców i związkowym,
które o nie poproszą jak również służbom informacyjnym innych państw członkowskich
Unii Europejskiej.
Na wezwanie Inspekcji Pracy firmy obowiązane są stawić się we właściwych biurach i
przestawić dokumentację, o którą się je poprosi, łącznie z dokumentami poświadczającymi
ważność założenia firmy.
PODATKI.- Dochody uzyskane w Hiszpanii obciążone są następującymi podatkami:
PODATEK DOCHODOWY OD OSÓB FIZYCZNYCH. Obejmuje wszystkie dochody
osób fizycznych i powiększenie majątku. Jest to podatek progresywny, stopa opodatkowania
rośnie wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania. Osoby zobowiązane do płacenia tego
podatku corocznie same rozliczają się z Urzędem Skarbowym, który ma prawo do weryfikacji
rozliczenia przedstawionego przez podatnika. Podatek dochodowy dotyczy zarówno
obywateli hiszpańskich jak i cudzoziemców zamieszkałych w Hiszpanii, z wyjątkiem
dyplomatów i pracowników delegowanych do pracy w tym kraju.
Poniżej przedstawiamy obowiązującą od 1 stycznia 2003 roku tabelę zaliczek na poczet
podatku dochodowego niezależnych od ulg i zwolnień przysługujących poszczególnym
podatnikom z tytułu sytuacji osobistej i rodzinnej (rocznie):
Podstawa obliczania
zaliczki w €
Kwota zaliczki w €
od 0
Pozostała część
podstawy obliczania
zaliczki w €
%
0
4.000
15,00
600
9.800
24,00
od 13.800
2.952
12.000
28,00
od 25.800
6.312
19.200
37,00
od 45.000
13.416
powyżej
45,00
od 4.000
PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG. Jest to podatek pośredni obciążający sprzedaż
towarów i odpłatne świadczenie usług. Opodatkowane są również zakupy i import z krajów
należących do Unii Europejskiej. W przypadku tego rodzaju transakcji podatek płacony jest w
kraju docelowym:
W Hiszpanii obowiązują: trzy stawki VAT:
16%.
7%.
4%.
•
•
•
Stawka podstawowa w wysokości 16% obciąża wszystkie rodzaje dostaw towarów i usług.
Stawką 7% objęte są dostawy, zakupy wewnątrzunijne oraz import następujących towarów:
- Produkty spożywcze
- Woda
- Materiały dla rolnictwa
- Lekarstwa i materiały sanitarne
- Mieszkania, domy i garaże
- Motorowery
- Kwiaty cięte i żywe rośliny
Ta sama stawka obowiązuje następujące usługi:
- Przewóz pasażerów
- Hotele i restauracje
- Rolnictwo, leśnictwo i hodowla bydła
- Działalność artystyczna
- Sprzątanie miast
- Imprezy kulturalne i rozrywkowe
- Radio i telewizja
- Pomoc socjalna
- Świadczenia medyczne
- Imprezy sportowe
-Targi i wystawy handlowe
- Usługi pogrzebowe
Stawką 4% obciążone są następujące produkty:
- Podstawowe produkty spożywcze
- Książki, czasopisma i gazety
- Materiały szkolne
- Niektóre lekarstwa
- Protezy i pojazdy dla osób niepełnosprawnych
- Mieszkania o cenach kontrolowanych przez państwo
- Naprawa i przystosowanie pojazdów dla osób niepełnosprawnych
Rozliczenia podatkowe
a) PRZEDSIĘBIORCY INDYWIDUALNI.- Są to osoby fizyczne prowadzące działalność
gospodarczą bezpośrednio bądź przez reprezentanta. Mają oni obowiązek dopełniania
następujących formalności i rozliczania się z wymienionych poniżej podatków:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Deklaracja rozpoczęcia działalności gospodarczej (Declaración censal) lub
zdefiniowanie sytuacji podatkowej firmy oraz uzyskanie numeru N.I.F. – numeru
identyfikacji podatkowej.
Podatek od Działalności Gospodarczej (I.A.E.) – jest to podatek bezpośredni, płacony
corocznie, obciążający wszelką działalność gospodarczą prowadzoną na terenie kraju.
W niektórych przypadkach, licencja na rozpoczęcie działalności lub pozwolenie na
budowę czy prace remontowe.
Zarejestrowanie się w Systemie Ubezpieczeń Społecznych jako pracownik
prowadzący działalność gospodarczą na własny rachunek.
Uregulowanie podatku od nieruchomości w przypadku jej nabycia w celu
prowadzenia działalności gospodarczej.
Prowadzenie ksiąg rachunkowych, w których zapisywane są wszystkie transakcje
handlowe.
Prowadzenie ksiąg bilansowych i inwentarzowych.
Płacenie odnośnych rat PODATKU DOCHODOWEGO OD OSÓB FIZYCZNYCH
na formularzach 130 i 131 składanych kwartalnie w Urzędzie Skarbowym (Agencia
Tributaria) i stanowiących 20% różnicy między przychodami i kosztami w danym kwartale.
Rozliczenie podatku VAT (formularze 300, 310 i 390) – przedstawiane kwartalnie i
odzwierciedlające różnicę między podatkiem VAT pobranym od klientów a zapłaconym
dostawcom.
Roczne rozliczenie podatku dochodowego od osób fizycznych.
Linki
Ambasada RP w Hiszpanii
Calle Guisando 23 bis, 28-035 Madrid
Tel.(34 91) 3736605
www.polonia.es
Wydział Ekonomiczny- Handlowy Ambasady RP w Madrycie
Av. Del Dr. Arce 25, 28-002 Madrid
Tel. ( 34-91) 373 6605
commercial@polonia.es
HOLANDIA
Prowadzenie działalności gospodarczej i świadczenie usług w Holandii
Mimo przepisów zawartych w Traktacie Akcesyjnym (Anex XII) i w orzecznictwie
Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (ETS) administracja niderlandzka w dalszym
ciągu stosuje obowiązek uzyskania pozwolenia (ex ante) na pracę w ramach tymczasowego
wykonywania usług przez przedsiębiorstwa polskie.
Dostęp do rynku pracy Królestwa Niderlandów jest uregulowany w Ustawie o zatrudnianiu
obcokrajowców (Ustawa z dnia 21 grudnia 1994 roku). Art. 2 punkt 1 Ustawy zawiera ogólny
zakaz zatrudniania obcokrajowców na terenie Niderlandów bez uprzedniego uzyskania
pozwolenia na pracę (Tewerkstellingsvergunning – TWV) Art. 3 punkt 2 upoważnia ministra
do wskazania w rozporządzeniu ministerialnym określonych kategorii obcokrajowców lub
określonych kategorii czynności, które są wyłączone z obowiązku uzyskania pozwoleń. Na
podstawie tego artykułu wydano rozporządzenie o zwolnieniu z obowiązku uzyskania
pozwoleń na pracę w przypadku usług o charakterze incydentalnym. Szczegóły dotyczące
zwolnienia są zawarte w punkcie 2.1. Art. 8 Wav punkt 1 wskazuje kryteria, na podstawie,
których holenderski urząd pracy (Het Centrum voor Werk en Inkomen – CWI) jest
zobowiązany odmówić wydania pozwolenia na pracę: a) jeśli na rynku pracy znajduje się
„priorytetowy popyt” na pracę na danym stanowisku. Pod pojęciem „priorytetowy popyt”
rozumie się regułę pierwszeństwa dla obywateli narodowości niderlandzkiej szukających
pracy. Jako zasadę należy przyjąć, iż na rynku pracy zawsze będzie „priorytetowy popyt”.
Wyjątek stanowią sektory wskazane w rozporządzeniach ministerialnych, gdzie panuje
„strukturalny brak rąk do pracy”. Ten tak zwany test rynku polega na sprawdzeniu, czy na
terenie Niderlandów nie ma osób, które daną pracę mogłyby wykonać. Jest to długa i trudna
procedura, która skutecznie chroni holenderski rynek pracy. b) jeśli wniosek dotyczy miejsca
pracy, które nie zostało zgłoszone do niderlandzkiego urzędu pracy (CWI) przynajmniej
na 5 tygodni przed złożeniem wniosku o wydanie pozwolenia na prace. Powyższy przepis
art. 8 Wav jest potocznie nazywany „testem rynku pracy”. Art. 8 punkt 3 Wav upoważnia
ministra do ustanowienia wyjątków od powyższego przepisu polegających na niestosowaniu
„testu rynku pracy” miedzy innymi w celu wspierania międzynarodowych kontaktów
handlowych. Podkreślamy, że zwolnienie z „testu rynku pracy” nie zwalnia z obowiązku
uzyskania pozwolenia na pracę dla personelu przed rozpoczęciem wykonania usługi.
Wyjątek nr 1: Czynności o charakterze incydentalnym
Rozporządzenie ministerialne z 23 sierpnia 1995 (Besluit tot uitvoering Wav, Stb. 406)
wskazuje w art. 1 kategorie obcokrajowców i działalności, które nie podlegają obowiązkowi
uprzedniego uzyskania pozwolenia na prace. Chodzi tu o czynności o charakterze
incydentalnym wykonywane przez pracowników zagranicznej firmy, które polegają miedzy
innymi na:
• montowaniu lub naprawie maszyn, narzędzi i aparatów sprzedanych i dostarczonych
przez tę firmę pod warunkiem, że pracownicy wykonujący montaż lub naprawę są
pracownikami tej firmy zagranicznej
• przygotowywaniu, urządzaniu, prowadzeniu i demontażu wystaw lub stoisk dla
zleceniodawców zagranicznych
pod warunkiem, ze wykonanie usługi nie trwa dłużej niż 12 tygodni w okresie trwającym 36
tygodni.
W ramach „swobody” przepływu usług po 01.05.2004 CWI wskazało jako procedurę
obowiązującą polskich przedsiębiorców tak zwaną procedurę „Van der Elst”. Procedura ta
została powołana do życia wskutek wyroku ETS w sprawie C-43/93.
ETS był zdania, iż obywatele państw trzecich będący w posiadaniu pozwolenia na pobyt i na
pracę w jednym z państw członkowskich nie muszą a występować o nowe pozwolenie w
ramach świadczenia usług transgranicznych.
Prowadzenie
działalności gospodarczej w formie firmy jednoosobowej –
„samozatrudnienie”
Już od 1995 roku obywatele polscy mają prawo do osiedlania się w Niderlandach w celu
prowadzenia działalności gospodarczej w formie firmy jednoosobowej. Założenie takiej firmy
napotykało jednak często na poważny opόr urzędów holenderskich. Podstawę prawną do
zakładania działalności gospodarczej stanowił traktat stowarzyszeniowy. Traktat ten został
zastąpiony Traktatem z Aten (Traktat akcesyjny).
Przepisy dotyczące zakładania działalności gospodarczej w Niderlandach uległy
zliberalizowaniu.
Obywatele polscy pragnący rozpocząć działalność gospodarczą w Niderlandach mają prawo
do uzyskania pozwolenia na pobyt na okres pięciu lat w celu prowadzenia działalności
gospodarczej.
Wystąpienie o uzyskanie pozwolenia na pobyt nie jest obowiązkowe. Należy jednak wiedzieć,
iż posiadanie takiego dokumentu może znacząco ułatwić prowadzenie działalności i pobyt w
Niderlandach. Ponadto należy pamiętać o obowiązku zameldowania w gminie, w której się
zamieszkuje, jeśli pobyt przeciąga się powyżej 3 miesięcy.
W celu uzyskania pozwolenia na pobyt w ramach prowadzenia działalności
gospodarczej należy przedstawić:
• Wyciąg z rejestru działalności gospodarczej (wyciąg z KvK) nie starszy niż 3
miesiące;
• Plan biznesowy składający się z następujących elementów:
•
Dane personalne osoby starającej się o pozwolenie wraz z informacją o sytuacji
rodzinnej, źródłach dochodów, zobowiązaniach finansowych, wykształceniu i
doświadczeniu zawodowym;
• Dane przedsiębiorstwa takie jak: branża, data rozpoczęcia działalności oraz miejsce
prowadzenia działalności;
• Aspekty prawne działalności takie jak: forma prawna przedsiębiorstwa, nazwa handlowa,
pozwolenia na prowadzenie działalności, ubezpieczenia oraz ogólne warunki świadczenia
usług;
• Aspekty komercyjne takie jak opis typu przedsiębiorstwa i rodzaju produktów
sprzedawanych przez przedsiębiorstwo (usługi, towary etc.), opis rynku i klienteli jak i
opis potencjalnej konkurencji. Ponadto należy przedłożyć kopie ewentualnych umów,
kontraktów, zleceń, zamówień, ofert itd. od klientów. Dobrze jest przedstawić referencje
od zadowolonych klientów;
• Aspekty związane z zarządzaniem takie jak opis struktury zarządzania i ilość
zatrudnionych pracowników;
• Aspekty finansowe takie jak oszacowanie inwestycyjne, plan finansowania
przedsięwzięcia, plan spłaty ewentualnych kredytów, oszacowanie eksploatacyjne i
prognoza wypłacalności.
Założenie działalności gospodarczej w formie firmy jednoosobowej nie jest już tak trudne jak
przed wstąpieniem Polski w struktury Unii.
Należy jednak liczyć się z tym, że samo założenie działalności to nie wszystko.
Wiele osób myli prowadzenie działalności gospodarczej w Niderlandach z rozpowszechnioną
w Polsce formą pracy na podstawie umowy-zlecenia. Wiele firm „konsultingowych” w Polsce
i w Niderlandach oferuje zakładanie działalności gospodarczej (firmy jednoosobowej)
pobierając za rejestracje opłaty rzędu EUR 700 – EUR 1000.- nie wspominając o tym, iż
udzielanie usług jednemu zleceniodawcy jest widziane w Niderlandach jako praca najemna.
Wielu samodzielnych przedsiębiorców właśnie w ten sposób popadło w tarapaty.
Problem zaczyna się po otwarciu działalności. Tutejsze urzędy (inspekcja pracy, SVB i UWV
– odpowiednik polskiego ZUS-u, urząd podatkowy) nie uznają za samodzielnych
przedsiębiorców osób, które są zależne od swoich zleceniodawców. Ocena czy daną osobę
można zakwalifikować jako samodzielnego przedsiębiorcę jest wydawana na podstawie listy
kryteriów, która to lista nota bene jest dopasowywana od przypadku do przypadku.
Urzędy kontrolują czy przedsiębiorca udziela usług większej ilości zleceniodawców i czy nie
jest zależny od jednego z tych zleceniodawców.
I tak na przykład osoba mająca dziesięciu zleceniodawców może nie zostać uznana za
przedsiębiorcę, jeśli jeden z tych dziesięciu zleceniodawców jest odpowiedzialny za
generowanie 80% obrotu. Powiedzmy, że ogólny obrót z dziesięciu zleceniodawców wynosi
EUR 100 000.- W przypadku utracenia zleceniodawcy odpowiedzialnego za 80% obrotu
może się okazać, iż firma nie zarobi na siebie (koszty prowadzania działalności przewyższą
przychody). Urząd dojdzie w takim przypadku do konkluzji, iż zleceniodawca
odpowiedzialny za większość obrotu jest w rzeczywistości pracodawcą a pozostali
zleceniodawcy figurują w księgach w celu „przykrycia” nielegalnego charakteru działalności.
Urząd pracy może uznać, iż „zleceniodawca” w rzeczywistości zatrudnia taką osobę i jako
faktyczny pracodawca powinien był wystąpić o pozwolenie na pracę. Poza
odpowiedzialnością karną z tytułu złamania art. 2 Wav może dojść do odpowiedzialności za
uchylanie się od odprowadzania premii na świadczenia socjalne i podatki.
Jeśli chodzi o kryterium samodzielności urzędy patrzą również między innymi na
następujące sprawy:
• Czy przedsiębiorca posługuje się swoimi narzędziami, czy też narzędzia te pożycza od
zleceniodawcy?
• Czy przedsiębiorstwo jest finansowane ze środków własnych, pożyczką z banku, czy
też pożyczką od zleceniodawcy?
• Czy przedsiębiorca wynajmuje biuro od osób trzecich, czy też biuro jest udostępniane
przez zleceniodawcę?
• Czy przedsiębiorca rozlicza się na podstawie stawki godzinowej, czy też na podstawie
ogólnej sumy za wykonanie danej robocizny?
Reasumując, osoba prowadząca działalność gospodarczą musi być samodzielna, to znaczy, że
nie może być zależna od jednego klienta/zleceniodawcy. Przedsiębiorca nie może być
podporządkowany swojemu zleceniodawcy/klientowi. Przedsiębiorca wykonuje usługę tak
jak sam to uważa za stosowne a zleceniodawca nie powinien mieć wpływu na to, kto jest
odpowiedzialny za wykonanie danej części robόt.
Ponadto urzędy zwracają uwagę na następujące kryteria:
• Przedsiębiorca poświęca przynajmniej 1225 godzin rocznie na prowadzenie działalności.
• Przedsiębiorca reklamuje swoja firmę, by trafić do potencjalnych klientów.
• Przedsiębiorca wykonuje usługi na własny rachunek i na własną odpowiedzialność.
• Przedsiębiorca powinien być ubezpieczony na wypadek inwalidztwa i ewentualnej utraty
przychodów.
Osoby posiadające odpowiednią wiedzę fachową, znające język angielski, niemiecki lub
holenderski, które nastawione są na rozwinięcie rzeczywistej działalności gospodarczej nie
muszą obawiać się problemów. Natomiast osoby, które traktują założenie firmy
jednoosobowej jako metodę ominięcia przepisów o prawie pracy dla obcokrajowców
powinny liczyć się z potencjalnymi procedurami i karami w przypadku kontroli przez
niderlandzkie urzędy. Aby ominąć problemy, należy dążyć do samodzielności i rozszerzenia
kręgu zleceniodawców.
Podatek VAT (BTW)
Zależnie od rodzaju usług świadczonych w Niderlandach przedsiębiorcy wykonujący usługi
na terenie Królestwa Niderlandów są zobowiązani naliczać holenderski podatek od wartości
dodanej.
Usługi świadczone dla osób prywatnych
W przypadku świadczenia usług dla osób prywatnych przedsiębiorcę polskiego obowiązuje
wymóg rejestracji na cele odprowadzania podatku od wartości dodanej lub wymóg powołania
agenta do spraw podatku VAT (w Niderlandach nazywany BTW). Przedsiębiorca taki jest
zobowiązany naliczać holenderski VAT (najczęściej będzie to stawka 19%).
Rejestracji należy dokonać w urzędzie podatkowym do spraw międzynarodowych w Heerlen
(www.belastingdienst.nl).
Numer rejestracyjny zostaje przyznany w ciągu 4-6 tygodni.
Usługi świadczone dla przedsiębiorców
W przypadku świadczenia usług dla przedsiębiorców z siedzibą w Holandii, którzy są
płatnikami VAT-u (BTW) z reguły stosuje się przeniesienie obowiązku odprowadzenia VATu na tych przedsiębiorców. W takiej sytuacji na fakturze należy umieścić numer BTW klienta
wraz z dopiskiem „Usługa transgraniczna. Obowiązek odprowadzenia BTW spoczywa na
odbiorcy usługi.”
Ważnym jest, by sprawdzić numer BTW podany przez kontrahenta w urzędzie podatkowym.
Informacje na ten temat można uzyskać w regionalnych urzędach podatkowych. W celu
skontrolowania większej ilości numerów BTW należy zwrócić się do urzędu podatkowego
Central Liaison Office w Almelo (adres: Postbus 5105, 7600 GL ALMELO, The
Netherlands).
Zwrot podatku od wartości dodanej za towary i usługi zakupione w Niderlandach w celu
wykonania usługi transgranicznej
W przypadku świadczenia usług transgranicznych może się zdarzyć, iż polski przedsiębiorca
dokona zakupów materiałów, narzędzi, paliwa, itp. Jeśli kwota podatku BTW zapłacona w
Niderlandach jest wystarczająco wysoka (minimum EUR 500.-), można pokusić się o
odzyskanie podatku od wartości dodanej za zakupione towary i usługi. W takim wypadku,
podobnie jak w przypadku opisanym w punkcie pierwszym należy dokonać rejestracji w
holenderskim urzędzie podatkowym. Urząd podatkowy nada Państwu numer i prześle
odpowiednie formularze, za pomocą, których będziecie Państwo mogli odzyskać zapłacony
podatek. W celu uniknięcia pomyłek i zagwarantowania szybkiego przebiegu procedury warto
jest skorzystać z pomocy miejscowego biura rachunkowego.
IX. PODATEK DOCHODOWY OD OSÓB FIZYCZNYCH I
PRAWNYCH
Stawki podatku dochodowego w Holandii są progresywne i przedstawiają się następująco:
- poniżej 15 883 – 32,9%
- 15 833- 28 850: 5225,51 euro+ 38,4% od nadwyżki kwoty 15 833 euro
- 28 850 – 49 464: 10 204,84 euro + 42% od nadwyżki kwoty 28 850 euro
- powyżej 49 464 euro – 18 862,72 euro + 52% od nadwyżki kwoty 49 464 euro.
Podatek dochodowy od osób prawnych jest nakładany na spółki kapitałowe i wynosi 29% dla
rocznych przychodów do 22 689 euro, oraz 34,5% od nadwyżki kwoty 22 689 euro. Podatek
od wypłacanych dywidend wynosi 25%.
Przydatne adresy interentowe:
www.polamb.pl
www.wehhaga.nl
www.nlchamber.pl
IRLANDIA
PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ NA TERYTORIUM
IRLANDII
Firmy polskie mogą prowadzić działalność gospodarczą w Irlandii poprzez bezpośrednie
zarejestrowanie w tym kraju spółki (z ograniczoną odpowiedzialnością bądź akcyjnej) albo
poprzez rejestrację oddziału.
Od 1 maja 2004 roku obywatele polscy nie muszą posiadać pozwolenia na pracę oraz
pozwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej. Irlandia otwarła swój rynek pracy
wobec obywateli nowych państw członkowskich Unii Europejskiej.
Osoby
fizyczne
mogą
podejmować
działalność
gospodarczą
na
zasadach
samozatrudnienia.
Ustawodawstwo irlandzkie czyni zasadnicze rozróżnienie pomiędzy spółkami osobowymi
(unincorporated bodies) oraz spółkami kapitałowymi (incorporated bodies).
Podstawową cechą spółek kapitałowych jest to, iż posiadają własną osobowość prawną,
niezależną od swoich właścicieli. Spółki kapitałowe mogą pozywać oraz być pozywane we
własnym imieniu. Spółki kapitałowe to spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (private
limited company), spółka akcyjna (public limited company) oraz spółka z nieograniczoną
odpowiedzialnością (unlimited company).
Spółką osobową może być przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność na
podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej (sole proprietorship) lub spółka
jawna (partnership).
Formy prowadzenia działalności gospodarczej
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością to najczęściej wybierana forma prowadzenia
działalności
w
Irlandii.
Cechą
charakterystyczną
takiej
spółki
jest
fakt,
iż
odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki jest ograniczona do wysokości
posiadanych udziałów.
Spółkę z o.o. obowiązują ponadto następujące wymagania:
-
liczba wspólników powinna być nie większa niż 50. Minimalna liczba wspólników to
jedna osoba,
prawa członków do wyzbywania się udziałów powinny być ograniczone
spółka nie może emitować akcji ani występować z ofertą sprzedaży akcji.
Spółka z o.o. jest zobowiązana do stosowania wyrazu „Limited” (lub jego skrótu Ltd”) w
swojej nazwie. Emisja udziałów jest obłożona 1% podatkiem kapitałowym (capital duty).
Podobnie obowiązuje 1% podatek od zbycia udziałów we wszystkich rodzajach spółek
(stamp duty). Umowa spółki oraz statut spółki stanowią podstawę jej działalności, czyli
swego rodzaju konstytucję. Umowa Spółki (Memorandum of Association) określa
stosunek spółki do świata zewnętrznego i zawiera informacje na temat:
-
Nazwy spółki
Przedmiotu działalności spółki
Wielkości i rodzaju udziałów
Statut spółki określa wewnętrzną organizację spółki i zawiera zapisy dotyczące emisji i
transferu udziałów, powoływania i odwoływania dyrektorów, przebiegu zgromadzeń
wspólników, itd. Zarówno umowa spółki jak i statut spółki mogą być zmieniane przez
zwyczajne zgromadzenie wspólników lub, jeśli pozwala na to statut spółki, w drodze
uchwały pisemnej. Funkcje wykonawcze w spółce pełnią dyrektorzy. Każda spółka
powinna posiadać przynajmniej dwóch dyrektorów (formalnie nie ma ograniczeń, co do
maksymalnej liczby dyrektorów w spółce, chyba, że ogranicza to sama umowa spółki).
Prawo irlandzkie wymaga, aby przynajmniej jeden z dyrektorów był rezydentem w
Irlandii.
Jeżeli polska firma działająca w Irlandii nie ma lub nie chce mieć dyrektora będącego
irlandzkim rezydentem, może wykupić specjalny rodzaj ubezpieczenia (tzw. Bond), który
zwalnia z obowiązku opisanego powyżej. Wspomniany „bond” jest formą zabezpieczenia
na wypadek kar, które mogą być nałożone na spółkę w związku z jej działalnością
(niedopełnienie obowiązków podatkowych, obowiązków wynikających z Ustawy o
Spółkach, itd.).
Wykupione ubezpieczenie (do maksymalnej kwoty odpowiedzialności €25 394,76)
powinno być złożone w CRO (Company Registration Orfice). Gwarantem ubezpieczenia
może być bank, towarzystwo budowlane (building society), firma ubezpieczeniowa lub
instytucja kredytowa. CRO wymaga, aby składane dokumenty miały szczegółowo
określoną formę. Wzór dokumentu dostępny jest na stronie internetowej CRO (www.cro.ie
) w publikacji pt. „Information Leaflet No. 17”. Koszt wspomnianego ubezpieczenia
wynosi około 1500-2000 euro i jest ono ważne przez dwa lata. Potwierdzona notarialnie
kopia ubezpieczenia musi być złożona do CRO.
Każda spółka musi mieć swojego Sekretarza Zarządu (company secretary), którym może
być osoba prawna lub osoba fizyczna, lecz która nie musi być na stałe zamieszkała w
Irlandii. Najczęściej sekretarzem zarządu zostaje jej dyrektor. Sekretarz zarządu
odpowiada za wypełnianie obowiązków administracyjnych spółki takich jak choćby
obowiązek sprawozdawczości określony w Ustawie o Spółkach, (Companies Act).
Spółka akcyjna (Public Limited Company)
Spółka akcyjna jest zbliżona do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w tym sensie, iż
zobowiązania akcjonariuszy są ograniczone do wysokości udziałów (akcji). Do
zasadniczych różnic pomiędzy tymi typami spółek należy zaliczyć:
1.
2.
3.
4.
Udziały w spółce akcyjnej mogą być swobodnie zbywane
Nie ma ograniczeń, co do ilości wspólników, jednak nie może być ich mniej niż
siedmiu
Udziały (akcje) mogą być zbywane publicznie i notowane na giełdzie
Spółka akcyjna jest zobowiązana do wypełniania dodatkowych obowiązków w
zakresie sprawozdawczości oraz kapitału.
Nie istnieją ograniczenia, co do maksymalnej wielkości udziałów, jednakże spółka akcyjna
musi posiadać minimalny kapitał zakładowy w wysokości € 38 092, z czego przynajmniej
25% musi być objęte przez akcjonariuszy. Nazwa spółki akcyjnej musi zawierać skrót
„plc”.
Wydaje się, iż w praktyce forma spółki akcyjnej nie będzie zbyt często wykorzystywana
przez inwestorów polskich (w odróżnieniu od spółki z o.o.) ze względu na uciążliwości
związane z emisją akcji, jak również ze względu na wymagania opisane powyżej.
Jednoosobowa działalność gospodarcza (Sole proprietorship)
Najprostszą formą prowadzenia działalności gospodarczej jest działalność prowadzona
osobiście i jednoosobowo. W tym przypadku formalności związane z rejestracją firmy są
ograniczone do minimum (rejestracja na VAT i w CRO).
Firma polska może utworzyć oddział w Irlandii. Za oddział jest uważana taka firma, która:
-
Prowadzi działalność na terenie Irlandii
Prowadzona działalność ma charakter stały a nie tymczasowy
Posiada własną strukturę organizacyjną oraz może samodzielnie negocjować
kontrakty z osobami trzecimi
Posiada pewną niezależność finansową
Działalność oddziału firmy polskiej w Irlandii podlega opodatkowaniu irlandzkim
podatkiem od osób prawnych (CIT= 12,5%) w zakresie dochodów osiąganych przez ten
oddział. Oddział firmy polskiej musi być zarejestrowany w Urzędzie Rejestracji Spółek
(CRO). Oddziały firm są zobowiązane do składania sprawozdań finansowych zgodnie z
ustawodawstwem unijnym.
Firma zagraniczna prowadząca w Irlandii działalność gospodarczą w formie oddziału jest
zobowiązana do złożenia do CRO sprawozdania finansowego firmy-matki w przeciągu 11
miesięcy od zakończenia roku dla firmy-matki bądź w tym samym czasie, co firma - matka
(zależnie od tego, który termin jest bliższy). Nie ma wymogu składania osobnych
sprawozdań finansowych z działalności oddziału. W wielu przypadkach struktura oddziału
może być najbardziej korzystną formą pod względem podatkowym dla firmy polskiej
planującej prowadzenie działalności handlowej w Irlandii.
Polska firma zarejestrowana w Irlandii jest zobowiązana do prowadzenia zapisów
księgowych oraz poddawać się audytowi. Firmy zarejestrowane w Irlandii mają obowiązek
przeprowadzenia badania bilansu przez zarejestrowanego audytora. Jeśli opinia audytora
na temat badanego bilansu jest pozytywna, przedstawia on formalny raport w tej sprawie.
Audytorzy mają obowiązek zgłaszania wszelkich przypadków defraudacji, oszustw oraz
podejrzeń takiego postępowania stwierdzonych w badanych raportach.
Mała firma może ubiegać się o zwolnienie z badania bilansu rocznego, jeśli udowodni, iż
wszystkie podane poniżej warunki zostały spełnione w poprzednim roku podatkowym jak
również są spełnione w roku obecnym (chyba, że jest to pierwsze składane sprawozdanie):
-
Obroty firmy nie mogą przekroczyć € 317 434
Suma bilansowa nie może przekroczyć € 1 904 607
Średnie zatrudnienie nie może przekroczyć 50 osób
Powyższe zwolnienie nie ma zastosowania do:
-
Firmy macierzystej lub spółki zależnej
Banków i instytucji
Firm ubezpieczeniowych
Pośredników finansowych
Jeśli spółka posiada więcej niż jednego udziałowca musi ona zwołać walne zgromadzenie
akcjonariuszy zgodnie z Ustawą o Spółkach.
Podatek VAT
Podatek VAT został wprowadzony w Irlandii 1 listopada 1972 roku. Podstawowa stawka
VAT w Irlandii wynosi 21 procent. Ponadto stosowane są dwie stawki preferencyjne: 4,3%
(np. na zwierzęta hodowlane oraz psy wyścigowe tzw. Greyhounds) oraz 13,5 % (np. na
usługi budowlane). Irlandia wynegocjowała także specjalnie obniżone stawki VAT na obuwie
i odzież dziecięcą w wysokości 0%.
Firmy zarejestrowane w Irlandii, których sprzedaż do zarejestrowanych na VAT odbiorców w
Unii Europejskiej oraz poza nią stanowi 75% dochodu mogą ubiegać się o stałe zwolnienie z
VAT przy zakupie większości towarów i usług. Po otrzymaniu specjalnego upoważnienia
(13A authorization) firma taka przedstawia kopię tego dokumentu swoim dostawcom a ci z
kolei mogą wtedy stosować zerową stawkę VAT na wszelkie dostawy dla tej firmy. Tego
typu zwolnienie przysługuje wyłącznie firmom, których podstawowa działalność polega na
świadczeniu dostaw towarów.
Firmy spoza Irlandii oraz firmy nie zarejestrowane w tym kraju na VAT, a które otrzymały
faktury z naliczonym irlandzkim VATem mogą ubiegać się o jego zwrot w Urzędzie Celno Skarbowym (The Revenue).
Ubezpieczenie społeczne
Składkę na ubezpieczenie społeczne w Irlandii wnosi zarówno pracodawca jak i
pracownik. Od 1 stycznia 2005 obowiązuje następujący podział składki:
Pracodawca
10,75% od dochodu pracownika lub
8,5% jeśli tygodniowy dochód pracownika wynosi € 356 lub
mniej
PRSI (Pay Related Social Insurance)- Ubezpieczenie
Pracownik
społeczne
6,0% od całego dochodu z wyłączeniem pierwszych €127 w
tygodniu do maksymalnej kwoty € 44 180 rocznie
0%, jeśli dochód tygodniowy wynosi €287 lub mniej
Health- Składka zdrowotna
2% od dochodu brutto
Osoby zarabiające poniżej €400 tygodniowo nie płacą tej
składki
Łączna
składka
8,0%
pracownika
Podatek dochodowy
Kategoria podatnika
I próg podatkowy
Podatek
pozostałej
kwoty
Osoby niezamężne/ Wdowy/
Pierwsze
-cy nieposiadający dzieci na
dochodu-
swoim utrzymaniu
wysokości 20%
Osoba niezamężne/ Wdowcy
Pierwsze
korzystający ze zwolnienia
dochodu-
podatkowego
wysokości 20%
samotnie
dla
osób
29 400
podatek
33 400
podatek
euro
42%
w
euro
42%
w
wychowujących
dzieci
Wspólne
małżonków
(z
rozliczenie
Pierwsze
jednym
dochodu-
dochodem)
Wspólne
38 400
podatek
euro
42%
w
wysokości 20%
rozliczenie
małżonków (oboje pracują)
Pierwsze
38 400
dochodu-
podatek
euro
w
wysokości 20% (kwota ta
może
być
maksymalnie
zwiększona, o 19 000 euro
lub o dochód współmałżonka
z mniejszym dochodem)
42%
od
Przydatne adresy internetowe:
www.polishembassy.ie
www.dublin.polishembassy.ie
www.cro.ie
www.startingbisinessinireland.com
IRLANDIA
Irlandia jest krajem atrakcyjnym dla prowadzenia własnej działalności gospodarczej ze
względu na szybki rozwój gospodarczy, niskie podatki oraz język (angielski, jeden z
najpopularniejszych języków obcych wśród Polaków).
Aby rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej w Irlandii, przedsiębiorca potrzebuje
zezwolenia - tzw. business permission. Można je uzyskać w irlandzkim Ministerstwie
Sprawiedliwości (Ministry of Justice). Wniosek należy złożyć w Immigration Division,
Departament of Justice, Equality and Law Reform określając, w jakiej formie będzie
prowadzona działalność oraz wskazując, w jaki sposób przedsiębiorca przyczyni się do
zwiększania konkurencyjności ekonomicznej i handlowej Irlandii. Do wniosku dołącza się
biznesplan, kopię ważnego paszportu, zaświadczenie o niekaralności oraz zaświadczenie o
zarejestrowaniu na komisariacie policji irlandzkiej.
Decyzję ministerstwa przedsiębiorca otrzymuje po miesiącu od złożenia kompletu
potrzebnych dokumentów. Zezwolenie na prowadzenie własnej firmy w Irlandii po raz
pierwszy wydawane jest na okres 12 miesięcy. Każde kolejne zezwolenie jest ważne przez
okres 5 lat. W przypadku odmowy wydania zezwolenia na rozpoczęcie prowadzenia
działalności, można złożyć odwołanie.
Decydując się na prowadzenie działalności w Irlandii nie bez znaczenia jest fakt, że Irlandia
(podobnie jak Wielka Brytania) zadeklarowała otwarcie swojego rynku dla polskich
pracowników z dniem 1 maja 2004 r. Z tego względu usługodawca może zatrudnić w swoim
przedsiębiorstwie również Polaków nienależących do tzw. personelu kluczowego.
Dodatkowe informacje na temat prowadzenia działalności gospodarczej i świadczenia
usług na terenie Irlandii można znaleźć na stronach internetowych irlandzkiego
Ministerstwa Sprawiedliwości - http://www.justice.ie lub Ministerstwa Gospodarki http://www.entemp.ie,
albo
otrzymać
je
w
Ambasadzie
RP
w
Dublinie
http://www.polishembassy.ie; e-mail: commercialoffice@dublin.polishembassy.ie
Luksemburg
ZAKŁADANIE FIRM W LUKSEMBURGU ORAZ NAJWAŻNIEJSZE REGULACJE
PRAWNE I FINANSOWE DOTYCZACE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
Formy prawne spółek:
1. Spółka jawna (société en nom collectif) – dwóch udziałowców, odpowiedzialność
nieograniczona, statut publikowany częściowo
2. Spółka komandytowa (société en commandite simple) – dwóch udziałowców,
odpowiedzialność nieograniczona, statut publikowany częściowo
3. Spółka akcyjna (société par actions, société anonyme) – od dwóch udziałowców,
odpowiedzialność ograniczona, akt notarialny, minimalny kapitał 31.000 EUR , statut
publikowany w całości
4. Spółka komandytowo-akcyjna (société en commandite par actions) – siedmiu
udziałowców, akt notarialny, kapitał 31.000 EUR, statut publikowany w całości
5. Spółka z o.o. (société à responsabilité limitée) – od dwóch udziałowców,
odpowiedzialność ograniczona, akt notarialny, kapitał od 1.240 EUR, statut publikowany w
całości; powyżej 25 udziałowców obowiązkowa rada nadzorcza
6. Spółdzielnia (coopérative) – siedmiu udziałowców, odpowiedzialność w zależności od
zapisu w statucie opublikowanym w całości.
Zatrudnienie:
Niezbędne jest otrzymanie karty pracy (pozwolenia) - wniosek zgłasza pracodawca do
Administracji ds. Zatrudnienia. Występują trzy kategorie pozwoleń – na rok, cztery lata
(dla konkretnego zawodu) i bez ograniczeń. Obowiązuje 40 godzinny tydzień pracy.
Pracownikom przysługują 25 dni urlopu (bez względu na staż pracy) po przepracowaniu
trzech miesięcy, a wypowiedzenie pracy obejmuje okres od 1 do 6 miesięcy. Płaca
minimalna (socjalna) w 2001 roku wynosiła 1.230 EUR miesięcznie (7,60 EUR za godzinę)
dla pracowników niewykwalifikowanych oraz 1.466 EUR dla pracowników
wykwalifikowanych .
Procedura założenia i rejestracji firmy:
1. akt założycielski w zależności od formy prawnej
2. rejestracja przez notariusza w ciągu 15 dni
3. opublikowanie w Le Mémorial przez Trybunał Handlowy (wpis do rejestru handlowego) w
ciągu miesiąca.
Koszty: 1% od wysokości kapitału + notariusz (od 50 do 1.240 EUR ) + 40 EUR (rejestracja).
Wymagane dokumenty:
wyciąg z rejestru handlowego firmy
oświadczenie wystawione przez notariusza, że firma nie znajduje sie w stanie upadłości
kopia dyplomu kwalifikacji zawodowych osoby kierującej firmą
potwierdzenie dokonania opłaty skarbowej (ok. 40 EUR)
Dokumenty te powinny być złożone w języku francuskim lub niemieckim.
Odpowiednie instytucje:
Ministerstwem właściwym do wydawania zezwoleń na rejestracje firmy zagranicznej w
Luksemburgu jest Ministerstwo Klas Średnich (Ministeres des Classes Moyennes et du
Tourisme. Do niego należy się zwracać w sprawach uzyskania wszelkich dodatkowych
informacji związanych z założeniem firmy i z prośbą o zezwolenie na prowadzenie
działalności gospodarczej.
Ministeres des Classes Moyennes et du Tourisme
6, Avenue Emile Reuter
L-2420 Luxembourg
Tel : +352 478 47 00
Fax: +352 46 11 87
Polecamy także kontakt z Izbą Handlową Wielkiego Księstwa Luksemburg (Chambre de
Commerce du Grand-Duché de Luxembourg, gdzie można również zwracać sie o pomoc
związaną z rozpoczęciem działalności gospodarczej w tym kraju oraz uzyskać inne związane
z tym informacje.
Chambre de Commerce du Grand-Duché de Luxembourg
Bureaux : 7, rue Alcide de Gasperi
L-2981 Luxembourg - Kirchberg
Tel. : (+352) 42 39 39 - 1
Fax : (+352) 43 83 26
E-mail : chamcom@cc.lu
http://www.cc.lu
Na stronie o powyższym adresie można znaleźć także wiele informacji związanych z
prowadzeniem firmy w Luksemburgu.
Informacji i wsparcia dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw udziela Dział Doradztwa i
Pomocy dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw (Service Conseil et Assistance aux PME)
Izby Handlowej Wielkiego Księstwa Luksemburg:
Service Conseil et Assistance aux PME
31, boulevard Konrad Adenauer
L-2981 Luxembourg
Tel.: (+352) 42 39 39-330
Fax: (+352) 43 83 26
E-mail: pme@cc.lu
Dodatkowe informacje:
Wiele interesujących informacji o Luksemburgu, o przepisach prawnych, informacje o
podatkach, o gospodarce kraju, itp., można znaleźć na stronach internetowych rządu
luksemburskiego: www.etat.lu oraz www.gouvernement.lu. Tam też podane są liczne
użyteczne adresy urzędów i instytucji luksemburskich
Podatek od osób prawnych:
Stawka wynosi od 2002 roku 30,38% i jest aktualna także w roku 2005.
Podatek od wartości dodanej (VAT) wynosi: 3, 6, 12 oraz 15% (stawka podstawowa).
Podatek dochodowy od osób fizycznych:
Stawka wynosi od 2002 roku od 0 do 38% i obowiązuje także podczas rozliczeń za rok 2004.
Istnieje 17 progów podatkowych. Stawki podatkowe powiększone są o 2,5% podatek
solidarnościowy (na fundusz bezrobocia).
Dochód do opodatkowania
Szerokość przedziału
Stawka
0 - 9.750
-
0%
9.750 - 11.400
1.650
8%
11.400 - 13.050
1.650
10 %
13.050 - 14.700
1.650
12 %
14.700 - 16.350
1.650
14 %
16.350 - 18.000
1.650
16 %
18.000 - 19.650
1.650
18 %
19.650 - 21.300
1.650
20 %
21.300 - 22.950
1.650
22 %
22.950 - 24.600
1.650
24 %
24.600 - 26.250
1.650
26 %
26.250 - 27.900
1.650
28 %
27.900 - 29.550
1.650
30 %
29.550 - 31.200
1.650
32 %
31.200 - 32.850
1.650
34%
32.850 - 34.500
1.650
36%
34.500 i więcej
-
38 %
Zwolnienia podatkowe:
1. Dla osób samotnych - dochód do 9.750 EUR
2. Dla małżonków i osób samotnych powyżej 65 roku życia lub wdów, wdowców - dochód do
19.335,69 EUR
Polska i Luksemburg podpisały umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania w zakresie
podatków od dochodu i majątku. Umowa ta podpisana została 14 czerwca 1995 r. i weszła w
życie 11 lipca 1996 (Dz. U. nr 110 z 18-09-1996 r., poz. 527).
Dodatkowe informacje:
Dodatkowe informacje na temat podatków w Luksemburgu można znaleźć na stronie
internetowej rządu luksemburskiego pod adresem: www.etat.lu lub w raportach na temat
reformy podatkowej dotyczącej osób fizycznych (kliknij tu aby pobrać plik) i osób
prawnych (kliknij tu aby pobrać plik), lub na stronie www.entreprises.public.lu.
(pliki są w wersji francuskojęzycznej i w formacie PDF)
Przedsiębiorstwo indywidualne i spółka jednoosobowa
Przedsiębiorstwo indywidualne w Luksemburgu (samozatrudnienie)
Pracownicy niezależni mogą tworzyć w Luksemburgu następujące rodzaje firm
jednoosobowych:
- przedsiębiorstwa indywidualne lub
- jednoosobowe spółki z o.o.
Poniżej wskazane są podstawowe różnice w tworzeniu i funkcjonowaniu obu tych form
prawnych.
Przedsiębiorstwo
indywidualne
Jednoosobowa sp. z o.o.
Akt założycielski
Brak
Akt notarialny publ.w
Dz.Urz. (Le Mémorial C)
Czasokres działalności
Nieograniczony
Nieograniczony, chyba, że
statut przewiduje inaczej
Kapitał
Brak minimum
Minimum12.394.68 Euro
Obowiązkowa rezerwa
prawna
Brak
Tak
Odpowiedzialność
finansowa
Nieograniczona włącznie
z majątkiem własnym
Do wysokości kapitału
Forma udziałów
Nie dotyczy
Nominalna wartość udziału,
co najmniej 24,79 Euro ;
wszystkie o tej samej
wartości są w posiadaniu
jednej osoby
Cesja udziałów
Nie dotyczy
Udziały mogą być zbyte
wyłącznie na podstawie
aktu notarialnego
Informacja finansowa
Księgi nie publikowane
Bilans, rachunek strat i
zysków oraz raport z
działalności - w rejestrze
handlowym
Opodatkowanie
Podatek gruntowy
Opłata rejstr. (droit
d´apport)
Podatek od dział.gosp.
Podatek gruntowy
Podatek majątkowy
Podatek od dział.gosp.
Podatek dochodowy
Podatek majątkowy
od osób fizycznych Podatek
dochodowy od spółek
Status zarządzającego
Nie dotyczy
Spółka ma jednego
zarządzającego lub więcej zgodnie ze statutem.
Zarządzający nie musi być
jedynym udziałowcem,
może być osobą fizyczną;
jest uznawany za
pełnomocnika spółki i może
być odwołany jedynie z
przyczyn przewidzianych
prawem (niegospodarność,
nieuczciwość itp);
Spółka jest związana
aktami dokonywanymi
przez zarządzającego,
nawet, jeśli wykraczają one
poza zakres jej działalności,
chyba, że udowodni ona, iż
osoba trzecia wiedziała, że
dany akt wykracza poza
zakres działania spółki lub,
iż osoba trzecia nie mogła o
tym fakcie nie wiedzieć,
chyba, że sama publikacja
statutu stanowi
wystarczający dowód w tej
sprawie.
Procedury administracyjne
Procedury administracyjne związane z tworzeniem przedsiębiorstwa indywidualnego w
Luksemburgu różnią się w zależności od rodzaju działalności gospodarczej.
Rozróżnia się 3 kategorie zawodów :
- rzemieślnicze (przedsiębiorca budowlany, elektryk, murarz itp.),
- wolne (architekt, architekt wnętrz itp.),
- handlowe (agent nieruchomości itp.).
Wymogi profesjonalne (kwalifikacje) uprawniające do dostępu do zawodu (podjęcia
działalności gospodarczej) oraz związane z tym procedury administracyjne są różne w
stosunku do powyższych kategorii.
I tak na przykład:
- architekt musi zarejestrować się w Związku Architektów i Inżynierów,
- przedsiębiorca budowlany rejestruje się w Izbie Rzemieślniczej (Chambre des Métiers),
- agent nieruchomości rejestruje się w Izbie Handlowej.
Wspólne
dla
wszystkich
kategorii
zawodów
procedury
obejmują
:
- prośbę o wydanie zgody na utworzenie zakładu – zgodę wydaje Ministerstwo Klas
Średnich (Ministère des Classes Moyennes, du Tourisme et du Logement),
- rejestrację w kasach ubezpieczeniowych,
- zapis w rejestrze handlowym oraz spółek,
- afiliację w organizacjach profesjPonalnych (w zależności od rodzaju działalności - jak
wyżej),
- rejestrację w urzędzie podatkowym (VAT i podatki bezpośrednie).
W większości przypadków przedsiębiorstwa indywidualne, o ile ich działalność uznawana
jest przez tutejsze władze za działalność o charakterze handlowym, podlegają rejestracji w
rejestrze handlowym oraz spółek. Dotyczy to wszystkich jednoosobowych spółek z o.o., a
także
szeregu
przedsiębiorstw
indywidualnych,
nie
tylko
stricte
handlowych, lecz również rzemieślniczych.
Dlatego też większość przedsiębiorstw indywidualnych podlega podwójnej rejestracji: w
rejestrze handlowym oraz spółek, a także w Izbie Rzemieślniczej.
W niektórych przypadkach wymagane są dodatkowe uprawnienia (np. dostęp do sieci
elektrycznej - dla elektryków), a także w zawodach, które są szkodliwe dla środowiska.
W tej sytuacji, przed podjęciem działań mających na celu utworzenie przedsiębiorstwa
indywidualnego w Luksemburgu, należy uzyskać bardzo szczegółowe informacje na
temat tego, jaki jest według tutejszych zasad charakter danego przedsiębiorstwa (danej
działalności) oraz w konsekwencji, jakie obowiązują procedury.
www.rcsl.lu
Oficjalny portal informacyjny dla przedsiębiorstw: www.entreprises.lu
Oficjalny portal administracji rządowej: www.etat.lu
Oficjalny portal legislacyjny: www.legilux.lu
Linki
Ambasada RP w Belgii
29, Avenue der Gaulois, 1040 Bruxelles
tel.(32-2) 73 57 212
Polsko- Belgijsko- Luksemburska Izba Handlowa w Brukseli
60, Allee de la Recherche, 1070 Bruxelles
tel. ( 322) 559 95 82
Polsko – Belgijsko-Luksemurska Izba Handlowa w Warszawie
Ul. Trębacka 4,pok. 306 00-074 Warszawa
Tel. ( 22) 630 97 73
asalomonczyk@kig.pl
NIEMCY
Prowadzenie działalności gospodarczej i świadczenie usług na terytorium Niemiec
Republika Federalna Niemiec wprowadziła ograniczenia dla polskich przedsiębiorstw
świadczących usługi w tym kraju. Konieczność uzyskania pozwoleń na pracę dotyczy
usług wymienionych w Załączniku XII Traktatu Akcesyjnego, w stosunku, do których
występują okresy przejściowe. Traktat Akcesyjny UE w oparciu o zastosowanie
przepisów wewnętrznych w sprawie dostępu do rynku pracy, które będą mogły być
utrzymane do siedmiu lat, pozwala Niemcom na utrzymanie w tym samym okresie
przepisów wewnętrznych także w zakresie transgranicznego świadczenia usług. W
sektorach, na które nałożono ograniczenia, usługodawcy mogą zatrudniać pracowników
zagranicznych w Niemczech tylko w ramach wspomnianych uregulowań wewnętrznych
i porozumień dwustronnych (umowy o delegowaniu pracowników zatrudnianych na
zasadzie umowy o dzieło). Dodatkowo poziom zatrudnienia pracowników z Polski
ograniczony jest przez kontyngenty. Ograniczenie te nie dotyczą usługodawców
samodzielnie wykonujących zlecenie (samozatrudnienie).
Wykaz prac w Niemczech objętych regulacjami przejściowymi według Załącznika XII
do Traktatu:
Sektor
Usługi budowlane, włączając w to
pokrewną działalność
Sprzątanie i czyszczenie obiektów
Inne usługi
Kod NACE 1 , chyba ze wskazany inaczej
45.1 do 4; Działalność wymieniona w
załączniku do dyrektywy 96/71/WE 2
74.70 Sprzątanie i czyszczenie obiektów
74.87 Wyłącznie działalność dekoratorów
wnętrz
Usługi budowlane wraz z działalnością pokrewną, są pojęciem bardzo ogólnym. Strona
Niemiecka poinformowała, że zakres ww. branż związanych z budownictwem,
ograniczonych swobodą świadczenia usług, został wymieniony w Rozporządzeniu RFN
dotyczącym firm budowlanych (patrz załącznik nr 4). Interpretację Załącznika XII do
Traktatu Akcesyjnego przyjmuje się, więc na podstawie tego Rozporządzenia oraz
wspominanej wyżej Dyrektywy 96/71. Trzeba jednak pamiętać, że wydobycie górnicze
(w odróżnieniu od prac budowlanych specjalistycznych firm górniczych, np. budowania
szybów i tuneli) nie podlega ograniczeniom. Podobnie usługi obróbki metali (bez
montowania i demontowana elementów prefabrykowanych) podlegają swobodzie
świadczenia usług. We wszystkich innych sektorach, np. działalności specjalistów
technologii informacyjno - komunikacyjnej lub usług doradczych (consulting)
świadczenie usług nie podlega żadnym ograniczeniom. W sytuacji wątpliwości, czy
świadczenie danej usługi podlega ograniczeniom wynikającym z okresów przejściowych,
polski przedsiębiorca może zwrócić się do Urzędu Pracy w Duisburgu z prośbą o
wyjaśnienie. Udzielenie odpowiedzi jest bezpłatne. Kontakt: Arbeitsamt Duisburg,
Duissernplatz 15, 47051 Duisburg tel. +49 (0203) 302-389, fax +49 (0203) 302-443 i +49
(0203) 302 773 oraz na stronie internetowej http://www.arbeitsamt.de.
1
NACE: patrz 31990 R 3037: Rozporządzenie Rady (EEC) nr 3037/90 z dnia 9 października
1990 w sprawie statystycznej klasyfikacji działalności gospodarczej we Wspólnocie
Europejskiej (Dz.U. L 293 z 24.10.1990, str. 1), ostatnio zmienione przez 32002 R 0029:
Rozporządzenie Komisji (WE) nr 29/2002 z dnia 19.12.2001 r. (Dz.U. L 6 z 10.1.2002,
str. 3).
2
Patrz Załącznik 3. Okresy przejściowe w swobodzie świadczenia usług, Załącznik do Dyrektywy 96/71/WE
a.
Samozatrudnienie
Obywatele polscy, jako obywatele UE, mają prawo do bezwizowego wjazdu do Niemiec
w każdym uznanym przez prawo UE celu pobytu i mogą przebywać do trzech miesięcy
bez pozwolenia na pobyt. Mają oni jednak obowiązek niezwłocznie po przybyciu
powiadomić o swoim pobycie urząd ds. cudzoziemców, jeżeli przewidywany czas pobytu
miałby przekraczać jeden miesiąc.
Podstawą świadczenia usługi jest umowa pomiędzy polskim samozatrudnionym
przedsiębiorcą a kontrahentem. Wniosek o pozwolenie na pobyt z prawem do
świadczenia usług składa się w niemieckim urzędzie ds. cudzoziemców (Ausländeramt),
właściwym dla miejsca zamieszkania, przedkładając m.in. następujące dokumenty:
-
umowa pomiędzy polskim samozatrudnionym przedsiębiorcą a kontrahentem;
-
w zależności od rodzaju przewidywanych prac: świadectwa i zaświadczenia o
wykształceniu zawodowym oraz odbytej praktyce zawodowej;
-
dodatkowo mogą być wymagane: umowa najmu lub kupna lokalu, ubezpieczenie,
referencje, kapitał gwarancyjny.
W przypadku zawodów rzemieślniczych, regulowanych przepisami Ustawy o rzemiośle
(Handwerksordnung, w skrócie HwO), wprowadzone jest rozróżnienie na rzemiosło
właściwe, wymienione w załączniku „A” ustawy oraz zawody pokrewne rzemiosłu
właściwemu, zawarte w załączniku „B” (np. suszenie budynków, kładzenie podłóg). Dla
prowadzenia działalności rzemieślniczej trzeba uzyskać, w zależności od wykonywanego
zawodu wpis do rejestru rzemiosła właściwego (Handwerksrolle), względnie wpis na
listę zakładów z działalnością zbliżoną do rzemieślniczej. Osoba mająca wykonywać
zawód (zawody) wskazane w załączniku „A” winna uzyskać z miejscowej izby
rzemieślniczej kartę rzemieślniczą (Handwerkskarte). W tym celu należy przedłożyć
dokumenty świadczące o posiadanych kwalifikacjach zawodowych w formie świadectw,
dyplomów i zaświadczeń o praktyce zawodowej (przetłumaczone na język niemiecki).
Kwalifikacje mogą być uznane poprzez udokumentowanie sześcioletniej samodzielnej
praktyki w danym zawodzie lub sześcioletniej pracy, również w tym zawodzie, na
stanowisku kierownika zakładu. W przypadku odbycia trzyletniego, konkretnego i
uznawanego przez państwo kształcenia zawodowego, lub odbycia pięcioletniej praktyki
jako pracownik zależny, ww. okres może być skrócony do lat trzech. Przynależność do
izb rzemieślniczych jest obowiązkowa, podobnie jak opłacanie w nich składki
członkowskiej.
W odniesieniu do kwestii ubezpieczenia społecznego – jest ono opłacane w państwie, na
którego terytorium osoba prowadzi działalność, nawet, jeżeli zamieszkuje na terytorium
innego państwa członkowskiego. W kwestii podatku dochodowego od osób fizycznych –
w przypadku, gdy samozatrudniony przebywa w kraju świadczenia usługi do 183 dni w
roku - ma on prawo wybrać kraj, w którym chce płacić podatki (Polska lub kraj
świadczenia usługi).
b.
Świadczenie usług w ramach delegowania pracowników
Świadczenie usług budowlanych w Niemczech podlega postanowieniom polsko niemieckiej umowy z 1990 r., (Umowa o oddelegowaniu pracowników polskich
przedsiębiorstw do realizacji umów o dzieło z dnia 16 września, 1994 Dz. U. 94.98.474)
Zgodnie, z którą polska firma budowlana może być jedynie podwykonawcą generalnego
wykonawcy z siedzibą w Niemczech. Podstawą realizacji usługi przez delegowanych
pracowników jest kontrakt lub umowa o dzieło z przedsiębiorcą niemieckim. Na
podstawie kontraktu, polski przedsiębiorca określa ilość osób niezbędnych do realizacji
umowy wraz z uzasadnieniem, a następnie w polskim Ministerstwie Gospodarki i Pracy
(Departament Administrowania Obrotem) składa wniosek na otrzymanie limitu
zatrudnienia w ramach tzw. kontyngentu rocznego. Okres obliczeniowy dla podziału
wyznaczonego limitu (kontyngentu) trwa od 1 października do 30 września kolejnego
roku. Aktualny kontyngent, dzielony pomiędzy blisko 500 polskich firm budowlanych,
składa się z limitu podstawowego i uzupełniającego, którego wysokość jest uzależniona
od sytuacji na niemieckim rynku pracy. Następnie polski przedsiębiorca składa do
Urzędu Pracy w Duisburgu (Agentur afr. Arbeit) umowę z niemiecką firmą, zgodę
Ministerstwa Gospodarki i Pracy na przyznany limit, zakres prac oraz imienną listę
pracowników. Delegowani pracownicy powinni być specjalistami. 10% składu delegacji
mogą stanowić osoby niewykwalifikowane, w uzasadnionych przypadkach ten procent
może być większy. W skład kontyngentu wchodzą pracownicy wyspecjalizowani i
niewykwalifikowani, również kontraktowi usługodawcy. Personel kluczowy nie jest
wliczany do kontyngentu, musi jednak działać na podstawie zezwolenia o pracę i
posiadać kartę pobytu. Opłata za zezwolenia na pracę pobierana jest z góry. Zezwolenie
na pracę jest ściśle związane z miejscem wykonywania kontraktu. Pracownicy
delegowani (do 12 miesięcy) przez okres delegowania są zwolnieni z obowiązku
składkowego w Niemczech na podstawie dokumentu E-101, dawniej – D/PL oraz mają
prawo do korzystania z niemieckiej opieki medycznej na podstawie druku E-111.
Strona niemiecka stosuje kwotowanie w odniesieniu do swoich przedsiębiorstw,
polegające na tym, że ilość cudzoziemców zatrudnionych przez daną firmę uzależniona
jest od wielkości firmy. Ponadto tzw. „nowe landy” (z terenu dawnej NRD) wyłączone są
z możliwości świadczenia usług przez polskich usługodawców.
Powyższe przepisy częściowo nie dotyczą konserwatorów zabytków. Mogą oni być
generalnymi wykonawcami, nie obowiązuje ich też kwotowanie ani regionalizacja.
c.
Samozatrudnienie w ramach swobody działalności gospodarczej
Podjęcie przez obywatela polskiego działalności gospodarczej w RFN jest prawnie
możliwe, ale uzależnione od uznania przez administrację niemiecką, że przewidywana
działalność będzie przynosić dochody zapewniające odpowiednie warunki do egzystencji
oraz możliwość wnoszenia opłat na świadczenia socjalne.
Planowaną działalność zgłasza się, w formie Gewerbe - Anmeldung, do niemieckiego
urzędu ds. gospodarczych (Gewerbeamt).
Dla podjęcia niektórych rodzajów działalności, np. dla wykonywania usług
gastronomicznych wymagane jest uprzednie uzyskanie pozwolenia (koncesji). W
przypadku
większości
usług
potrzebne
jest
uzyskanie
z
izby
rzemieślniczej
(Handwerkskammer) karty rzemieślniczej (Handwerkskarte). O zgłoszeniu działalności
gospodarczej powiadamiana jest miejscowa Izba Przemysłowo - Handlowa (Industrie
und Handelsakammer) i urząd skarbowy.
W przypadku działalności rzemieślniczej istnieje obowiązek zgłoszenia do izby
rzemieślniczej,
skąd
po
rejestracji
otrzymuje
się
odpowiednie
zaświadczenie
(Handwerkskarte lub Gewerbekarte).
d.
Zakładanie przedsiębiorstw w Niemczech
Usługodawca może również rozważyć możliwość założenia własnego przedsiębiorstwa
na terenie Niemiec. Przedsiębiorca może skorzystać z usług agenta, który ma swoją
siedzibę w Niemczech. W zamian za odpowiednią prowizję agent poszuka na
miejscowym rynku usługobiorców dla przedsiębiorcy. Jego działalność może być bardzo
szeroka, od akwizycji, poprzez obserwacje działań konkurencji na rynku, do ochrony
marki polskiego przedsiębiorcy.
Zgłoszenia działalności gospodarczej dokonuje się na specjalnym formularzu (GewerbeAnmeldung) w Urzędzie ds. Gospodarczych (Gewerbeamt), właściwym dla miejsca
siedziby przedsiębiorstwa.
Formy prowadzenia działalności gospodarczej
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest najpowszechniejszą formą prawną dla
prowadzenia działalności gospodarczej w Niemczech. Minimalny kapitał zakładowy dla
spółki z o.o. wynosi 25 000 €. Spółka może zostać zgłoszona do rejestracji, gdy
przedsiębiorca wpłaci minimum połowę kapitału zakładowego.
Przed rozpoczęciem postępowania administracyjnego należy sprawdzić we właściwej
izbie przemysłowo - handlowej ewentualną konieczność uprzedniego uzyskania
koncesji/pozwolenia dla przewidywanej działalności. Jeśli spółka chce prowadzić prace,
dla których potrzebne są uprawnienia zawodowe, konieczne jest wdrożenie
postępowania przed izbą rzemieślniczą,. Osoby z Polski mogą być zatrudniane zarówno
w spółce, jak i w oddziale, jeśli zostaną zaliczone do personelu kluczowego, opisanego
powyżej.
Przedsiębiorcy z Polski mogą zakładać w Niemczech również spółki osobowe:
cywilną (Gesellschaft bürgerlichen Rechts);
jawną (offene Handelsgesellschaft);
komandytową (Kommanditgesellschaft).
Wszelkie szczegółowe informacje i pomoc w eksportowaniu usług do Niemiec można
uzyskać w Polsko - Niemieckiej Izbie Przemysłowo-Handlowej (http://www.ihk.pl) i
Wydziale Ekonomiczno - Handlowym Ambasady RP w Niemczech.
Podatki
Stawki podatku dochodowego w Niemczech od osób fizycznych są następujące:
- kwota wolna od podatku – 7664 euro
- stawka minimalna podatku PIT - 15%
- stawka maksymalna podatku PIT (dochód powyżej 52 152 euro) – 42%.
Podatek dochodowy od osób prawnych (spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki
akcyjne) wynosi 25%. Wypłaty z zysków (dywidendy) są opodatkowane stawką 12,5 %.
Biorąc pod uwagę wszystkie obciążenia podatkowe firm, sięgają one w sumie około 39%.
Podatek VAT
Podstawowa stawka podatku VAT wynosi w Niemczech 16%. Stawka obniżona – 7 %
obejmuje: artykuły spożywcze, książki, czasopisma, dzieła sztuki. Przedsiębiorca, którego
obrót nie przekracza 16 620 euro jest zwolniony z wystawiania rachunków VAT, (ale też nie
może odliczyć podatku VAT).
Przydatne adresy internetowe:
http://ambasadaniemiec.pl
www.wittschaft-polen.de
www.twg.pl
Portugalia
FORMY DZIAŁALNOSCI GOSPODARCZEJ
Centra Formalności dla Przedsiębiorstw (CFP) są centrami usługowymi w zakresie obsługi
i udzielania informacji klientom, jednostkami działającymi w celu ułatwienia przebiegu
procesu tworzenia, przekształcenia lub likwidacji przedsiębiorstw, jak również innych
operacji w tym zakresie.
CFP są tworzone w miejscach delegatur lub filii oddziałów lub organów administracji
publicznej, które bezpośrednio uczestniczą w w/w czynnościach.
W zakresie czynności CFP znajduje się tworzenie następujących rodzajów spółek
handlowych :
Spółki udziałowe ( spółki z ograniczoną odpowiedzialnością)
Spółki udziałowe jednoosobowe
Spółki akcyjne
Spółki komandytowe
Spółki w imieniu zbiorowym.
Zmiany umów spółek już istniejących.
Mając na uwadze konieczność ulepszenia i dokładnej specjalizacji postępowań, CFP nie
działają jeszcze w zakresie rozwiązywania spółek.
Każda jednostka CFP posiada:
Grupę Techniczną Obsługi (IAPMEI)
Odział Krajowego Rejestru Osób Prawnych (DGRN)
Biuro Notarialne (DGRN)
Odział Głównego Urzędu Podatkowego (DGCI)
Odział Instytutu Zarządzania Finansowego Ubezpieczeń Społecznych
Gabinet Wsparcia dot. Rejestru Handlowego (DGRN)
Gabinet Pozwoleń (Ministerstwo Gospodarki)
Odział banku Caixa Geral de Depósitos.
Adresy CFP na terenie Portugalii:
X. CFP LIZBONA I
Av. Columbano Bordalo Pinheiro nr. 86, 1070-065 Lizbona, telef.: +351 21 723 23 00,
Niebieska Linia: 808 213 213, fax.: +351 21 723 23 23;
XI. CFP LIZBONA II
Rua da Junqueira nr. 39/39A, 1300-342 Lizbona, telef.: +351 21 361 54 00, Niebieska Linia:
808 213 213, fax.: +351 21 361 54 23;
XII. CFP PORTO
EXPONOR – Teren Międzynarodowych Targów w Porto
Brama C, 4450-617 Leça da Palmeira, telef.: +351 22 999 40 00, Niebieska Linia: 808 213
213, fax.: +351 22 999 40 23;
XIII. CFP COIMBRA
Complexo Tecnológico (Kompleks Technologiczny) em Coimbra, Rua Coronel Veiga Simão,
3020-053 Coimbra, telef.: +351 239 49 97 00, Niebieska Linia: 808213 213, fax.: +351 239
49 97 17;
XIV. CFP BRAGA
Edifício da Associação Industrial do Minho (Budynek Związku Przemysłowców Regionu
Minho)
Rua Dr. Francisco Pires Gonçalves, 4710-911 Braga, telef.: +351 253 202 900, Niebieska
Linia: 808 213 213, fax.: +351 253 202 923.
Prowadzenie działalności gospodarczej
Jednoosobowa działalność gospodarcza
W wypadku prowadzenia działalności gospodarczej na zasadzie samozatrudnienia (
jednoosobowe przedsiębiorstwo prywatne osoby fizycznej) procedura rejestracji jest bardzo
prosta. Wymagana jest, bowiem jedynie rejestracja w urzędzie skarbowy odpowiednim dla
miejsca zamieszkania. Zgłoszenie działalności gospodarczej dokonuje się na formularzu
1438INCM. Należy również pamiętać, że przedsiębiorca rozpoczynający działalność musi
przedstawić zaświadczenie o numerze identyfikacji podatkowej lub uzyskać taki numer.
Zgodnie z prawem portugalski istniej również możliwość założenia jednoosobowego
przedsiębiorstwa prywatnego z ograniczoną odpowiedzialnością, forma tak wymaga
rejestracji w rejestrze handlowym. Odpowiedzialność przedsiębiorcy jest wówczas
ograniczona do zarejestrowanego kapitału.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością:
Minimalny kapitał zakładowy wynosi 5000 euro. Podzielony jest on na udziały – każdemu
wspólnikowi przypada udział początkowy przy założeniu spółki. Minimalny udział nie może
być mniejszy niż 2 % minimalnego kapitału zakładowego, czyli 100 euro. Wspólnicy
solidarnie odpowiadają za wkłady uzgodnione w umowie spółki. Zaletą tej formy spółki jest
jej odpowiedzialność za zobowiązania tylko majątkiem spółki. Jednak za długi wobec
państwa ( podatki dochodowe, ubezpieczenia społeczne, podatek VAT) przedsiębiorcy
odpowiadają całym swoim majątkiem. Nazwa takiej spółki to nazwiska wszystkich lub tylko
niektórych wspólników, dowolna nazwa lub oba te elementy i dodany do nich odpowiedni
zwrot” Lda”.
Istnieje możliwość założenia jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, którą
można scharakteryzować następującą:
- Utworzona przez jednego wspólnika ( osobę fizyczną lub prawną), który jest
posiadaczem całości kapitału spółki ( minimum 5000 euro), lub powstała w rezultacie
koncentracja udziałów kapitałowych spółki w rękach jednego wspólnika, niezależnie
od powodów takiej koncentracji,
- W nazwie zawiera wyrażenie „ spółka jednoosobowa” lub „ jednoosobowa” przed
określeniem „ z ograniczoną odpowiedzialnością „ lub „ z o. O. „,
- Odpowiedzialność za zobowiązania spółki tylko do wysokości kapitału spółki.
Spółka akcyjna
Minimalny kapitał nominalny wynosi 50 000 euro. Kapitał spółki jest podzielony na akcje, a
odpowiedzialność każdego wspólnika ogranicza się do wartości posiadanych przez niego
akcji. Wszystkie akcje mają taką samą wartość nominalną, która nie może być niższa od
jednego eurocenta. Do założenia spółki akcyjnej wymaganych jest minimum 5 wspólników.
Nazwę spółki tworzy nazwisko lub firma jednego lub kilku wspólników albo nazwa własna
lub połączenie obu, do którego należy dołączyć wyrażenie „ spółka akcyjna „ lub „ S.A.”
Aport rzeczowy nie jest akceptowany przy zakładaniu spółki akcyjnej w Portugalii. Do jej
założenia wymagana jest umowa w formie aktu notarialnego oraz statutu spółki.
Wstępna rejestracji:
W celu uzyskania zaświadczenia o dopuszczeniu nazwy firmy do obrotu gospodarczego
należy dokonać w Gabinecie Krajowego Rejestru Osób Prawnych funkcjonującym w ramach
CFE założyć w 2 egzemplarzach wypełniony druk nr 11. Nazwa spółki powinna być na tyle
odmienna, by nie myliła się z innymi, już zarejestrowanymi nazwami, a elementy, które
tworzą nazwę firmy, powinny być prawdziwe i nie mogą prowadzić do ewentualnego błędu w
identyfikacji, naturze prawnej lub działaniach jej właściciela. Jednocześnie trzeba złożyć w 1
egzemplarzu wypełniony druk nr 10 w celu uzyskania tymczasowej karty z numerem
identyfikacji osoby prawnej. Przy składaniu tych formularzy należy przedstawić dowód
wniesienia stosowanych opłat w wysokości około 40 euro. Łączne koszty uruchomienia firmy
wynoszą około 1000 euro. Wydane zaświadczenie o dopuszczeniu firmy zachowuje ważność
180 dni w celu rejestracji, natomiast po spisaniu aktu notarialnego jest ważne przez rok.
Akt notarialny:
W biurze notarialnym funkcjonującym w ramach CFE ustala się wstępnie datę sporządzenia
jawnego aktu założenia spółki. Wymagane dokumenty:
- Zaświadczenie o dopuszczeniu do obrotu gospodarczego firmy ( nazwy),
- Tymczasowa karta z numerem identyfikacyjnym osoby prawnej,
- Kserokopie dokumentów tożsamości przyszłych wspólników ( osoby fizycznej:
dowód osobisty, NIP, osoby prawne, wpis do rejestru, karta identyfikacji prawnej,
dokumenty dotyczące osoby reprezentującej spółkę)
W wypadku pewnych specyficznych rodzajów działalności dodatkowo należy złożyć
stosowne zezwolenie lun koncesje na prowadzenie określonej działalności.
Co najmniej na 24 godziny przed podpisaniem jawnego aktu notarialnego należy złożyć do
depozytu bankowego dokument potwierdzający wniesienie kapitału zakładowego?
Zgłoszenie w urzędzie skarbowym
Kolejnym krokiem jest zgłoszenie rozpoczęcia działalności ( zadeklarowanie początku
działalności) w Gabinecie Głównego Urzędu Podatkowego funkcjonującego w ramach CFE.
Wymagane dokumentu to:
- 3 poświadczone egzemplarze wypełnionego formularza 1698 INCM, który zawiera
informacje dotyczące techniki księgowości z odpowiednimi uprawnieniami,
- tymczasowa karta identyfikacji osoby prawnej,
- kserokopia jawnego aktu notarialnego,
- kserokopia dokumentów tożsamości i numerów NIP wspólników oraz techniki
księgowości.
Formalności tych należy dopełnić przed rozpoczęciem działalności gospodarczej lub w ciągu
90 dni od daty wpisu do Narodowego Rejestru Osób Prawnych, czyli otrzymania
tymczasowego numeru.
SYSTEM PODATKOWY
•
•
•
•
Podatek dochodowy od osób prawnych / Podatek od przedsiębiorstw
Podatek dochodowy od osób fizycznych
Podatek od towarów i usług VAT
Opłata skarbowa
Reforma systemu podatków bezpośrednich wprowadzona 1 stycznia 1989 roku oraz
wprowadzenie VAT w 1986 roku i związane z tym zmiany zbliżyły portugalski system
podatkowy do istniejących w innych krajach UE.
Portugalski rok podatkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym, a stopy i wskaźniki w tym
tekście odnoszą się do roku 2002.
Podatek dochodowy od osób prawnych - IRC.
Płatnikami IRC są osoby prawne prawa publicznego lub prywatnego, posiadające lub nie
osobowość prawną, których siedziba bądź faktyczny zarząd znajduje się na terenie
Portugalii.
Stawki podatkowa
Podmioty portugalskie nieprowadzące działalności
handlowej, przemysłowej lub rolniczej
Podmioty zagraniczne nieposiadające stałej siedziby
Pozostałe podmioty
20%
25%
30% *
* Rada Miejska może podnieść stawkę podatku maksymalnie do 33,2%.
Płatnicy IRC nie objęci obowiązkiem rewizji ksiąg oraz realizujący roczne obroty poniżej 150
tys. Euro, korzystają z trybu uproszczonego IRC. Obowiązkowo temu trybowi podlegaj
spółki założone przez przedstawicieli wolnych zawodów. Zysk szacowany jest na poziomie
20% wartości sprzedaży towarów i 45% w przypadku pozostałej sprzedaży, przy limicie
minimalnym 4.679 Euro. Dla spółek przedstawicieli wolnych zawodów wskaźniki te
wynoszą odpowiednio 20 i 65%, natomiast dla podmiotów działających w branży
hotelarskiej i restauracyjnej stosuje się jeden wskaźnik - 20%.
Stawka podatku IRC w trybie uproszczonym wynosi 20%.
Stworzenie nowych miejsc pracy dla pracowników w wieku do 30 lat w ramach umów na
czas nieokreślony jest traktowane jako koszt uzyskania dochodu w wysokości 150%
poniesionych kosztów.
Płatnicy IRC prowadzący działalność handlową, przemysłową lub rolniczą mają prawo
odliczenia od naliczonego podatku maksymalnie 50 tys. Euro - 8% wartości inwestycji w
ramach ochrony środowiska.
W przypadku inwestycji powyżej 250 tys. Euro realizowanych w ramach internacjonalizacji
przedsiębiorstw portugalskich ( na warunkach określonych w odpowiednich przepisach)
płatnicy IRC mają prawo do kredytu podatkowego w wys. 10% naliczonego podatku.
Kredyt podatkowy w przypadku inwestycji realizowanych w Portugalii wynosi maksymalnie
10% naliczonego podatku i odpowiednio 5% poniesionych kosztów inwestycji.
Dla płatników IRC działających w tzw. interiorze ( powiaty oddalone od wybrzeży
O.Atlantyckiego, wymienione odrębnym zarządzeniem) kraju mają zastosowanie
zredukowane stawki IRC:
25% - stawka podstawowa,
15% - stawka w trybie uproszczonym
W przypadku zakładania nowej firmy stawka IRC jest zredukowana do poziomu 20% w ciągu
pierwszych 5 lat działalności.
Tzw. mikro przedsiębiorstwa korzystają ze zredukowanych stawek IRC:
stawka podstawowa
20%
stawka dla przedsiębiorstw w tzw. interiorze
15% oraz prawo do odliczenia od
naliczonego podatku maksymalnie
35% sumy podatku w ramach
poniesionych inwestycji
zwolnienie z podatku
stawka dla przedsiębiorstw założonych po 1.01.1999
przez osoby w wieku od 18 do 35 lat
stawka dla przedsiębiorstw założonych przed
1.01.1999 przez osoby w wieku od 18 do 35 lat
15% - prawo do odliczenia od
naliczonego podatku maksymalnie
40% sumy podatku w ramach
poniesionych inwestycji
Zyski do opodatkowania:
• Zyski opodatkowanych jednostek pochodzące z działalności o charakterze
handlowym, przemysłowym lub rolniczym;
• Ogół dochodu jednostek rezydentów nie prowadzących działalności o charakterze
handlowym, przemysłowym lub rolniczym;
• Dochody różnego typu jak określone w celu indywidualnego podatku dochodowego
otrzymywane przez jednostki nie rezydenckie nie podlegające indywidualnemu
podatkowi dochodowemu.
Zyski do opodatkowania są określane przez wprowadzenie określonych poprawek do zysków
okresu rozliczeniowego - dodanie lub odjęcie kwot niefigurujących w rozliczeniu zysków i
strat, ale wymagających ich włączenia. Rozliczenia księgowe powinny być wykonane do 31
grudnia, jakkolwiek jest możliwy wybór innej daty zakończenia roku obrachunkowego.
Amortyzacja
Przykłady oficjalnych stawek amortyzacyjnych w celach podatkowych:
Budynki przemysłowe
Maszyny ciężkie
Sprzęt komputerowy
Pojazdy mechaniczne
Meble
5.0%
12.5%
25.0%
25.0%
12.5%
Cudzoziemcy bez prawa stałego pobytu posiadający firmy z siedzibą w Portugalii.
W większości przypadków, normy stosowane w kalkulacji opodatkowania zysków dla firm
zagranicznych z siedzibą w Portugalii są takie same jak dla firm portugalskich.
Dodatkowo do dochodu i zysków kapitałowych bezpośrednio otrzymanych przez firmy
portugalskie, firmy podmiotów zagranicznych są również objęte podatkiem od dochodu lub
zysków o jakimkolwiek rodzaju pochodzących z prowadzenia w Portugalii działalności
podobnej lub identycznej do firm portugalskich.
Firma założona wg. prawa portugalskiego określona jest jako „...Każde stałe instalacje lub
stałe przedstawicielstwo gdzie jest wykonywana działalność natury handlowej, przemysłowej
lub rolniczej”. Uważa się również za przedsiębiorstwo wg. prawa portugalskiego sytuację, w
której prowadzona jest w Portugalii przez podmiot zagraniczny wymiana handlowa poprzez
pracowników lub innego personelu zatrudnionego w tym celu w okresie 120 dni, nie
koniecznie ciągłych w każdym przedziale dwunastomiesięcznym. Przedsiębiorstwa
zlokalizowane w krajach mających umowy podatkowe z Portugalią mogą mieć
zmodyfikowane normy dotyczące ich statusu.
Cudzoziemcy nieposiadający firm z siedzibą w Portugalii
Cudzoziemcy nieposiadający w Portugalii przedsiębiorstw podlegają IRC na następujących
zasadach:
Dochód od własności nieruchomych mieszczących się w Portugalii włącznie z
zyskami kapitałowymi wynikłymi z ich pozbycia się;
Niektóre typy dochodu (dywidendy, odsetki i przywileje, honoraria za obsługę
techniczną i usługi). Obciążenie IRC w stosunku do nich następuje zazwyczaj u
źródła wg. stawek wskazanych w poniższej tabeli. Umowy podatkowe mogą
spowodować zmiany w niektórych z nich lub zapobiec opodatkowania dochodu przez
Portugalię.
W większości wypadków, opodatkowanie u źródła w pełni zwalnia od obciążenia
podatkowego nie rezydentów.
IRC – Stawki opodatkowania nie rezydentów u źródła
Dochód od własności intelektualnej lub przemysłowej i od prowizji
pochodzących od użytej wiedzy i doświadczenia w sektorze
przemysłowym, handlowym i naukowym
Dywidendy
Dochód inwestycyjny
Honoraria za obsługę techniczną
15%
25% (*)
20%
15%
Honoraria za usługi wykonane dla podmiotów miejscowych (z wyjątkiem
transportu, komunikacji i usług finansowych)
15%
Dochód z użytkowania lub zagwarantowania użytkowania wyposażenia
rolniczego, przemysłowego, handlowego lub naukowego
Odsetki od papierów wartościowych o stałym zysku (**)
Dochód od najmu
Dochody z uposażenia statutowego członka zarządu
Wygrane z hazardu lub loterii
15%
20%
15%
25%
35%lub25%
(*)
Plus, w razie dywidend od SA, 5% od bonów zastępczych i podatku od spadku.
(**) Odsetki od papierów wartościowych wyemitowanych przez Rząd Portugalii, zwolnienie
dla cudzoziemców zostało wprowadzone w 1994 roku.
Portugalia podpisała umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania z następującymi
państwami:
Kraj
Dywidendy
Odsetki
Royalties
Austria
15
10
10 lub 5 (2)
Belgia
15
15
Brazylia
15
15
15 lub 10 (3)
Bułgaria
15
10
10
Finlandia
15 lub 10 (4)
15
10
Francja
15
12
5
Hiszpania
15 lub 10 (4)
15
5
Irlandia
15
15
10
Niemcy
15
15 lub 10 (1)
10
Norwegia
15 lub 10 (4)
10
10
Polska
15 lub 10 (4)
15
10
Republika Czeska
15 lub 10 (4)
10
10
Republika Korei
15 lub 10 (4)
15
10
Stany Zjednoczone
15 (6)
10
10
5
Szwajcaria
15 lub 10 (4)
10
5
Wenezuela
10
10
12 lub 10 (3)
Wielka Brytania
15 lub 10 (4)
10
10
Włochy
15
15
12
(1) 10% w niektórych pożyczkach bankowych
(2) 10% stosowane gdzie udziały wynoszą powyżej 50%
(3) Odsetki są zależne od rodzaju przywileju
(4) 15% o ile 25% lub więcej kapitału udziałowego jest w posiadaniu odbiorcy, w każdym
razie 10%
Podatek dochodowy od osób fizycznych na rok 2002 (IRS).
Dochody podlegające opodatkowaniu - kategorie:
A
B
E
F
G
H
dochody z pracy najemnej,
dochody z działalności gospodarczej i zawodowej,
dochody z kapitałów,
dochody z wynajmu budynków,
dochody z przyrostu majątku,
emerytury.
Kategoria G dotyczy nieudokumentowanego wzrostu majątku. W przypadku rozbieżności
między deklaracją podatkową i stanem majątkowym podatnika wyznacza się hipotetyczny
poziom dochodu koniecznego do nabycia określonych dóbr.
Tryb uproszczony naliczania podatku dochodowego dotyczy kategorii B i obejmuje
podatników o rocznej wartości sprzedaży poniżej 150 tys. Euro, a w przypadku usług poniżej
100 tys. Euro rocznie. Opodatkowany dochód stanowi 20% wartości sprzedaży lub 65%
wartości świadczonych usług, nie mniej jednak niż 2.339 Euro.
Tabela stawek podatku dochodowego IRS ( za 2002 rok)
Przychód podlegający
opodatkowaniu
Stawka podatku
dochodowego
Suma do odliczenia
Do 4.100,12 Euro
12 %
0
Od 4.100,12 Do 6.201,42
Euro
Od 6.201,42 Do 15.375,45
Euro
Od 15.375,45 Do 35.363,52
Euro
Od 35.363,52 Do 51.251,48
Euro
Powyżej 51.251,48 Euro
14 %
82 Euro
24 %
702,14 Euro
34 %
2.239,70 Euro
38 %
3.654,22 Euro
40 %
4.679,26 Euro
Miejsce zamieszkania
W celach podatkowych osoba indywidualna jest rezydentem w Portugalii, jeśli:
Spędza w Portugalii 183 lub więcej dni w roku kalendarzowym; lub
Odwiedza Portugalię w krótszych okresach każdego roku i posiada miejsce
zamieszkania dostępne w dniu 31 grudnia tego roku w okolicznościach sugerujących,
że jest to jej stałe miejsce zamieszkania.
Małżeństwo i nieletnie dzieci są opodatkowane razem jako rodzina. Uważa się, że rodzina
przebywa na stałe w Portugalii, jeśli jedno ze współmałżonków ma stałe miejsce
zamieszkania w Portugalii.
Obliczanie dochodu do opodatkowania
Ogólny dochód do opodatkowania jest określony poprzez połączenie dochodów z
powyższych źródeł po zastosowaniu dozwolonych potrąceń. Pewne typy dochodu są
opodatkowane u źródła (większość dochodu z inwestycji) i nie muszą być włączone w
deklaracji podatkowej.
Odliczenia i koszty uzyskania dochodu.
Istnieją dwa typy odliczeń – po pierwsze, które są dokonywane przy uzyskaniu dochodu, po
drugie, wynikające z poniesionych wydatków lub sytuacji rodzinnej podatnika.
Odliczenia w poszczególnych kategoriach dochodu obejmują obowiązkowe składki
ubezpieczeń społecznych i koszty zawodowe (w wypadku pracy we własnym zakresie).
Normy Kodeksu Podatkowego Osób Prawnych stosowane są w odniesieniu do zysków od
handlu lub przemysłu i dochodu pochodzącego z rolnictwa.
Zyski uzyskane ze zbycia następujących pozycji są wyłączone z kalkulacji zysków
kapitałowych:
Listy zastawcze lub obligacje firmy;
Akcje w posiadaniu dłużej niż 12 miesięcy;
Zyski pochodzące ze sprzedaży mieszkania podatnika o ile w ciągu następnych 24
miesięcy licząc od daty sprzedaży przychód jest ponownie zainwestowany w nowe
mieszkanie lub dom lub w powiększenie istniejącego albo na zakup działki
budowlanej.
Jest możliwe też odliczenie 50% w obliczeniach zysków do opodatkowania przy sprzedaży
nieruchomości.
Ogólne odliczenia obejmują bezzwrotne koszty leczenia podatnika i jego rodziny jak również
odsetki od pożyczek przeznaczonych na leczenie podatnika lub jego rodziny, ubezpieczenia
na życie i osobiste ubezpieczenia przeciw wypadkom. Poza wydatkami związanymi ze
zdrowiem inne odliczenia mają ograniczenia kwotowe.
Istnieje możliwość odpisu od kwoty należnego podatku dochodowego:
25% wydatków na sprzęt komputerowy i oprogramowanie do osobistego użytku, limit 175
Euro,
30% wydatków na zakup nowych urządzeń energii odnawialnych - limit 599 Euro,
20% wydatków na porady prawne limit 131 Euro,
Mecenat - do 25% darowizn na rzecz państwa i jednostek użyteczności publicznej.
Podatek od towarów i usług - VAT.
I. Produkty i usługi, których import i obrót wewnętrzny jest objęty stawką zredukowaną
VAT w wysokości 5% ( 4% na Maderze i Azorach):
1. Produkty spożywcze o niskim stopniu przetworzenia.
2. Gazety, magazyny i inne publikacje periodyczne o charakterze kulturalnym, edukacyjnym,
rekreacyjnym lub sportowym.
3. papier gazetowy.
4. Książki, broszury i wydawnictwa nieperiodyczne.
5. Produkty farmaceutyczne.
6. Protezy i sprzęt ortopedyczny oraz związane z nimi świadczenie usług medycznych i
sanitarnych.
7. Przedmioty i aparatura dla niepełnosprawnych.
8. Przedmioty i sprzęt ratowniczy.
9. Świadczenie usług prawnych, adwokackich dla emerytów i bezrobotnych.
10. Elektryczność .
11. Sprzęt przeciwpożarowy.
12. Maszyny i urządzenia dla ekologicznej produkcji energii, poszukiwania ropy i gazu oraz
ochrony środowiska.
13. Transport pasażerski, łącznie z wynajmem pojazdów z kierowcą.
14. Spektakle, publiczne imprezy sportowe i rozrywkowe.
15. Gaz miejski, gaz naturalny.
16. Zakwaterowanie hotelowe.
17. Budownictwo mieszkaniowe socjalne o regulowanych kosztach.
18. Budownictwo na rzecz samorządów lokalnych.
19. Dzierżawienie fragmentów pól campingowych i karawaningowych.
20. Świadczenie usług związanych z utrzymaniem czystości na drogach publicznych oraz
wywóz śmieci.
21. Środki produkcji dla rolnictwa.
22. Nawozy.
23. Zwierzęta żywe.
24. Mączki, odpady na pasze.
25. Produkty fitofarmaceutyczne.
26. Nasiona.
27. Pasze i siano.
28. Rośliny żywe.
29. Maszyny i sprzęt rolniczy.
30. Wytłoki oliwne i nasion oleistych.
II. Produkty i usługi, których import i obrót wewnętrzny jest objęty stawką zredukowaną
VAT w wysokości 12% ( 8% na Maderze i Azorach ):
1.Produkty żywnościowe przetworzone.
2. Kwiaty cięte i ozdobne.
3. Paliwa kolorowane i znaczone oraz olej opałowy.
4. Świadczenie usług gastronomicznych.
III. W przypadku pozostałych dóbr i usług stosowana aktualnie w Portugalii stawka VAT
wynosi 19%. Regiony autonomiczne Azorów i Madery stosują stawkę VAT 12%.
Zwolnienia przedmiotowe z podatku VAT obejmują w Portugalii:
ochronę zdrowia,
ubezpieczenia społeczne,
kształcenie,
usługi kulturalne ( biblioteki, muzea ),
transfer praw autorskich ,
usługi pocztowe, z wyłączeniem telekomunikacyjnych,
transakcje ubezpieczeniowe,
operacje bankowe i finansowe,
wynajem nieruchomości,
działalność rolniczą,
transport lotniczy.
Biura podróży, zgodnie z przepisami nie płacą VAT od sprzedaży biletów lotniczych,
natomiast w przypadku sprzedaży miejsc hotelowych stawka VAT wynosi 5%.
Zwrot podatku VAT dla polskich podmiotów gospodarczych
Formalnym warunkiem zwrotu VAT jest przedstawienie przez podmiot zagraniczny:
a)
zaświadczenia odpowiednich władz polskich o zasadzie wzajemności,
b)
poświadczenie, że jest płatnikiem VAT w Polsce,
c)
wskazanie upoważnionego przedstawiciela, posiadającego siedzibę na terenie
Portugalii, który wspólnie z tym podmiotem spełni wymagania i poniesie
odpowiedzialność z tytułu zasad dot. zwrotu VAT. Zwrot podatku następuje do 30
czerwca następnego roku po roku wystawienia faktury.
Zwrot podatku VAT w w/w trybie jest określony w Dekrecie z mocą ustawy nr. 408/87 z 31
grudnia 1987 roku. Artykuł 8 Dekretu stwierdza, że w przypadku podmiotów spoza
terytorium Unii Europejskiej, warunkiem uzyskania zwrotu VAT opłaconego na terenie
Portugalii jest uznana obustronnie zasada wzajemności, tj. portugalskie podmioty
gospodarcze mogą uzyskać zwrot VAT na zasadach określonych w regulacji unijnej.
Opłata Skarbowa
Opłata skarbowa jest pobierana przy dokonywaniu niektórych czynności i sporządzaniu
dokumentów, tak jak jest to wyszczególnione w Ogólnej Tabeli Opłat Skarbowych i jest
skalkulowana według rodzaju, wartości i celu transakcji.
Najważniejsze czynności obciążone opłatą:
Stawka
Gwarancja ułatwień kredytowych
0.5%
Nabycie własności
0.8%
Umowy o pożyczki włącznie z pożyczkami między
przedsiębiorstwami (1)
0.5%
Gwarancja, kaucja lub zastaw
0.5%
Premie ubezpieczeniowe:
- „Ubezpieczenie”
3%
- „Wypadki”, „Choroba”, „Pożyczki dla rolnictwa i hodowli bydła”
5%
- „Transport towarów”
6%
- Inne
9%
Weksle i inne instrumenty kredytu:
- Powyżej Euro 15.132,28
0.4%
- Wystawione poza Portugalią
0.4%
Weksle własne
0.5%
Operacje finansowe:
- Odsetki, weksle wystawione lub przyjęte, tymczasowe i prowizje
4%
- Premie i odsetki od weksli, etc.
4%
- Prowizje od poręczania
3%
- Odsetki finansowe i powiązane prowizje
4%
(1) Pożyczki udziałowców podlegają opodatkowaniu tylko w przypadku zawarcia umowy
pisemnej.
RYNEK USLUG BUDOWLANYCH
Prowadzenie działalności w zakresie budownictwa i robót publicznych wymaga rejestracji
przez Instytut Rynku Robót Publicznych i Prywatnych ( Instituto do Mercado de Obras
Publicas e Particulares e do Investimento). O rejestracje mogą ubiegać się przedsiębiorcy
prywatni i spółki prawa handlowego, działający według prawa portugalskiego lub, których
siedziba znajduje sie w którymkolwiek z państw europejskiej przestrzeni gospodarczej (
państwa UE oraz Norwegia, Islandia i Lichtenstein). Rejestracja ( ważna przez 5 lat) oraz jej
przedłużenie jest uzależnione od łącznego spełnienia trzech warunków: wiarygodności i
zdolności do realizacji zobowiązań, zdolności technicznych oraz zdolności ekonomicznej i
finansowej.
Transpozycja do prawa portugalskiego dyrektyw unijnych dot. zasad realizacji wydatków
publicznych w ramach przetargów została dokonana dopiero w czerwcu 1999 roku. Brak
odrębnej jednostki na szczeblu rządowym zajmującej się regulacja i monitoringiem zamówień
publicznych jest z pewnością elementem utrudniającym przejrzystość i dostępność rynku
usług w Portugalii.
W praktyce na portugalskim rynku zamówień publicznych na roboty publiczne i budowlane
dominują lokalne firmy z niewielkimi wyjątkami na rzecz przedsiębiorstw hiszpańskich.
Firmy z innych krajów unijnych maja szanse na udział w realizacji zamówień w formie
uczestnictwa w konsorcjum tworzonym przez firmy portugalskie.
Szczegółowe informacje na temat rynku budowlanego w Portugalii znajdują się na stronie
internetowej IMOPPI – Instytutu Rynku Robót Publicznych i Prywatnych oraz
Nieruchomości: www.imoppi.pt
Linki
Ambasada RP w Portugalii
Avenida das Descobertas 2, 1400-092 Lisboa, Portugal
Tel.(351-21)3012350
www.emb-polonia.pt
Wydział Ekonomiczno-Handlowy Ambasady RP w Lizbonie
Avenida da Republica n 9-7, 1050-185 Lisboa
Tel. (351-21) 3526170
www.negociosnapolonia.com
Centrum Formalności Przedsiębiorcy
CFE-Centro de Formalidades des Empresas
Av. Columbano Bordalo Pinheiro 86, 1070-065 Lisboa
Tel. (351-21) 7232300
www.cfe.iapmei.pt
XV. SZWECJA
XVI. PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ W
SZWECJI
Obywatele polscy i polskie osoby prawne posiadają prawo do zakładania w Szwecji
przedsiębiorstw na warunkach równoprawnych z obywatelami szwedzkimi. Zasada ta
obowiązuje od 1994 roku.
Rozpoczęcie działalności gospodarczej w Szwecji jest stosunkowo proste i może być
prowadzone w jednej z poniższych form prawnych:
•
•
•
•
•
•
Przedsiębiorca jednoosobowy (Enskild näringsidkare)
Spółka prawa cywilnego (Enkelt Bolag)
Spółka handlowa (Handelsbolag, w skrócie HB)
Spółka komandytowa ( Kommanditbolag, w skrócie KB)
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (Aktiebolag, w skrócie AB)
Oddział (Filial)
Dla ścisłości należy także wspomnieć o dwóch kolejnych formach prowadzenia działalności
gospodarczej, jakimi są stowarzyszenie gospodarcze (ekonomisk förening) oraz fundacja
(stiftelse). Są to jednak formy stosunkowo rzadko wykorzystywane i raczej nie stanowią
interesującej alternatywy dla inwestorów zagranicznych.
Podejmowanie pracy we własnych przedsiębiorstwach podlega ogólnym zasadom
zatrudnienia przez pracodawcę szwedzkiego, omówionych w rozdziale VI.
Przedsiębiorca jednoosobowy ( Enskild näringsidkare)
Ta forma odpowiada polskiemu jednoosobowemu przedsiębiorcy prowadzącemu działalność
na podstawie wpisu do rejestru. Jest ono prowadzone i reprezentowane przez jedną osobę i nie
posiada osobowości prawnej. Przedsiębiorca odpowiada całym swym majątkiem za skutki
działalności gospodarczej. Sprawozdanie i rozliczenie działalności gospodarczej
przedsiębiorstwa jest załącznikiem do corocznego własnego rozliczenia podatkowego.
Szwedzki przedsiębiorca jednoosobowy ma prawo zaliczania zysków na poczet inwestycji w
następnych latach i podobnego rozliczania deficytu rocznego. Nie ma obowiązku
dokonywania audytu działalności finansowej.
Nazywana popularnie Enskild Firma jest często wykorzystywaną przez Polaków formą
prowadzenia działalności gospodarczej dla podjęcia pracy w Szwecji na zasadzie
samozatrudnienia. Dla dokonania przez obywatela polskiego rejestracji w Szwecji firmy
Enskild näringsidkare i podjęcia pracy jako jednoosobowy przedsiębiorca na zasadzie
samozatrudnienia konieczne jest uzyskanie numeru statystycznego oraz numeru VAT. W
tym celu należy złożyć w centralnym urzędzie podatkowym w Sztokholmie następujące
dokumenty:
- formularze podatkowe tzw. skatte- och avgiftsanmälan, SKV 4620 - dostępne na
stronie www.skatteverket.se
- poświadczoną kopię paszportu
- zaświadczenie z urzędu podatkowego o braku zaległości podatkowych oraz z ZUS o
nie zaleganiu z opłatami socjalnymi.
Wszystkie polskie dokumenty powinny być przetłumaczone na język angielski lub szwedzki i
poświadczone w konsulacie szwedzkim w Polsce.
W przypadku, gdy ma być chroniona nazwa firmy konieczne jest zarejestrowanie jej również
w Urzędzie Patentowo Rejestrowym PRV na formularzu 903 koszt 800 SEK. Więcej
informacji można znaleźć na stronach www.prv.se i www.migrtionsverket.se
Prowadzenie działalności gospodarczej w Szwecji na zasadzie samozatrudnienia wymaga
uzyskania pozwolenia na pobyt. (szczegóły patrz rozdział VI). Dla uzyskania pozwolenia
należy złożyć w Migrationsverket certyfikat rejestracji przedsiębiorstwa i ewentualnie inne
dokumenty potwierdzające prowadzenie własnego biznesu. Pozwolenie wydawane jest na
ogół na okres pięciu lat, lecz jeśli prowadzona działalność nie będzie wykazywała dochodów,
pozwalających na utrzymanie się w Szwecji, może zostać cofnięte.
Spółka prawa cywilnego (Enkelt Bolag).
Jest to najprostszy rodzaj spółki dwu lub więcej osób. Nie posiada ona osobowości prawnej, zwykle uważa się ją za jedynie umowę
pomiędzy wspólnikami w celu wykonywania działalności gospodarczej.
Spółki prawa cywilnego były pierwotnie najczęstszym sposobem współpracy pomiędzy
firmami dla pojedynczych przedsięwzięć, rozpowszechnionym w przemyśle budowlanym.
Jednak od roku 1995 spółka prawa cywilnego jest dostępna jako opcja dla wszystkich
rodzajów działalności gospodarczej, tymczasowych i stałych. Majątek wykorzystywany w
spółce prawa cywilnego nie jest własnością spółki, lecz jednego lub kilku wspólników.
Wierzytelność spółki spoczywa na wspólniku lub wspólnikach, którzy uczestniczyli w
czynności, która spowodowała dług. Właściciele odpowiadają za długi lub straty całym
własnym majątkiem. Dochód należy zadeklarować w załącznikach do zeznań podatkowych
właścicieli. Spółka prawa cywilnego może jednak lokować zyski do przyszłego
wykorzystania, a deficyt może zostać skompensowany wypracowanym dochodem, lub
przyszłą nadwyżką. Spółka ta nie jest rejestrowana przez PRV, rejestrowane są (na
formularzu 907) jedynie osoby fizyczne ją tworzące.
Spółka handlowa (Handelsbolag).
Ten rodzaj spółki jest najbliższy spółce jawnej wg polskiego prawa handlowego. Przepisy
regulujące funkcjonowanie spółek jawnych zawarte są w Ustawie o spółkach jawnych i
spółkach cywilnych (Lag om handelsbolag och enkla bolag, SFS 1980:1102). Jest to
przedsiębiorstwo założone i prowadzone przez dwie, lub więcej osób prawnych lub
fizycznych. Posiada ona pewną formę osobowości prawnej i może posiadać własne aktywa i
pasywa, lecz każdy ze wspólników jest solidarnie i osobno odpowiedzialny za długi i inne
nabyte zobowiązania. Wspólnicy mają równe prawa do decydowania o działalności spółki,
chyba, że jest to inaczej sformułowane w umowie. Aczkolwiek, dla dokonania rejestracji nie
jest wymagany statut spółki, jednakże, PRV zaleca posiadanie pisemnej umowy dla
uniknięcia nieporozumień w przyszłości. Mimo, że spółka może posiadać radę nadzorczą,
zwykle zarządzana jest bezpośrednio przez wspólników.
Handelsbolag sporządza formalne, roczne sprawozdania. Rokiem finansowym jest rok
kalendarzowy, jeśli co najmniej jeden ze wspólników jest osobą fizyczną. Dochód ze spółki
deklarowany jest przy rozliczaniu podatków osobistych lub przez firmy tworzące spółkę.
Spółka ulega rozwiązaniu w przypadku wypowiedzenia umowy przez wspólnika, bankructwa
lub śmierci wspólnika, chyba, że umowa stanowi inaczej. Nie jest konieczne posiadanie
dużego kapitału początkowego czy biegłego księgowego.
Spółka jest rejestrowana w Urzędzie Patentowo-Rejestrowym na formularzu 901. Koszt
rejestracji 800 SEK.
Spółka komandytowa (Kommanditbolag)
Spółka komandytowa jest pewną odmianą spółki Handelsbolag, w której jeden lub kilku
wspólników ograniczyło swe zobowiązania w umowie spółki do wysokości sumy
zainwestowanej w jej działalność.
Wspólnicy o ograniczonej odpowiedzialności noszą nazwę komandytariuszy. Co najmniej
jeden wspólnik główny musi ponosić nieograniczoną odpowiedzialność. Jednak wspólnikiem
głównym może być też osoba prawna, która sama ma ograniczoną odpowiedzialność, jak np.
spółka z o.o. Komandytariusz może uczestniczyć w zarządzaniu spółką, pod warunkiem, że
dopuszcza to umowa spółki, bez utraty ograniczenia swojej odpowiedzialności. Nie może on
jednak reprezentować spółki, jeśli nie jest wyposażony w specjalne pełnomocnictwa.
Rejestracji spółki dokonuje się w PRV na formularzu 902. Koszt rejestracji 800 SEK.
W Szwecji działa łącznie około 80 000 spółek handlowych, prawa cywilnego i
komandytowych.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (Aktiebolag).
Istnieją dwa rodzaje spółki z ograniczona odpowiedzialnością – prywatna i publiczna.
Prywatna spółka akcyjna – privat aktiebolag - nie może oferować publicznie swoich akcji.
Spółka publiczna – publik aktiebolag - może to robić. Ogromna większość z 220 tysięcy
spółek z ograniczoną odpowiedzialnością w Szwecji to spółki prywatne. Istnieje tylko około
500 publicznych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością z akcjami zbywanymi na różnych
rynkach. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością są bardzo rozpowszechnioną formą
prowadzenia działalności gospodarczej, nie tylko wśród dużych firm, lecz również średnich i
małych, łącznie z firmami jednoosobowymi. Kapitał akcyjny dla prywatnej spółki z
ograniczoną odpowiedzialnością wynosi minimum 100.000 SEK (około 10 000 USD) i
500.000 SEK dla spółki publicznej. Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością tworzą jedna
lub kilka osób fizycznych bądź prawnych.
Spółka posiada pełną osobowość prawną. Udziałowcy spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością nie ponoszą osobistej odpowiedzialności za długi i zobowiązania spółki.
Jednakże w pewnych skrajnych okolicznościach zarząd oraz dyrektor mogą zostać
pociągnięci do odpowiedzialności. Rozpoczęcie działalności wymaga dokonania rejestracji w
PRV – formularz 816, koszt – 1700 SEK. Spółka otrzymuje numer w rejestrze Urzędu
Patentowo - Rejestrowego. Przed oficjalną rejestracją spółka musi posiadać zaprzysiężonego
rewidenta księgowego. Jest ona zarządzana przez zarząd wybrany przez wspólników. Jeżeli
spółka nie ma żadnego zamieszkałego w Szwecji przedstawiciela, uprawnionego do
reprezentowania spółki, wówczas powinna wyznaczyć osobę mieszkającą w Szwecji i
upoważnić tę osobę do odbierania pozwów sądowych, zawiadomień urzędowych itp. Osoba ta
powinna być zarejestrowana w PRV. Spółka musi składać roczne sprawozdania w PRV. W
przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością rok finansowy nie musi pokrywać się z
rokiem kalendarzowym. Z punktu widzenia opodatkowania, spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością uważana jest za najbardziej korzystną formę działalności gospodarczej w
Szwecji.
Zarówno publiczne jak i prywatne spółki z ograniczoną odpowiedzialnością podlegają
przepisom Ustawy o Spółkach z roku 1975 (Aktiebolagslag, SFS 1975:1385) oraz przepisom
wykonawczym (Aktiebolagsförordning, SFS 1975:1387), a także wielu innym dotyczącym
różnych aspektów funkcjonowania przedsiębiorstwa np. finansów, rachunkowości itp.
Przepisy te ulegają sukcesywnym zmianom, należy, więc zawsze upewnić się, co do ich
aktualności. Zapotrzebowanie na spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest tak
powszechne, że specjaliści od prawa gospodarczego dysponują standardowymi, założonymi i
zarejestrowanymi, ‘’uśpionymi’’ spółkami, które można od nich nabyć, unikając procedury
zakładania.
XVII. ZAKŁADANIE SPÓŁKI Z OGRANICZONĄ
ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ
Ponieważ spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, a w szczególności privat, aktiebolag jest
najbardziej dogodną i dostępną formą przedsiębiorstwa dla polskiego inwestora, poniżej
podane są podstawowe procedury i dokumenty związane z jej zakładaniem. Jak już
wspomniano powyżej, jedną z możliwości jest zakupienie od firm prawniczych czy
konsultingowych, specjalizujących się w organizacji i rejestracji tego rodzaju spółek,
„uśpionej”, w pełni zorganizowanej i zarejestrowanej spółki. Nazwę, zarząd i statut
„uśpionej” spółki można łatwo zmienić po jej przejęciu, tak, aby spełniała wymagania
nowego właściciela.
XVIII. PAKIET POCZĄTKOWY
Ponieważ tworzenie spółek z ograniczoną odpowiedzialnością jest w Szwecji stosunkowo
powszechne, Wydział ds. Spółek Urzędu Patentowo-Rejestrowego (PRV) przygotował
kompletny „pakiet początkowy”. Pakiet zawiera pełne instrukcje dotyczące sposobu założenia
spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, wszelkie formularze podań oraz druki wymaganych
dokumentów. (W jego skład wchodzi akt założycielski spółki, statut spółki, protokół
posiedzenia zarządu i rocznego walnego zgromadzenia udziałowców, druk rejestru udziałów i
świadectwa udziałowego.) Zawarte są również instrukcje, w jaki sposób wypełnić i złożyć
formularze. Jest tam nawet specjalny segregator do przechowywania dokumentów. „Pakiet
początkowy” dostępny jest za niewielką opłatą. Można go zamówić w Wydziale ds. Spółek
PRV.
Samodzielne tworzenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
Szwedzka spółka z ograniczoną odpowiedzialnością staje się legalnym podmiotem zaraz po
zarejestrowaniu w Wydziale ds. Spółek Szwedzkiego Urzędu Patentowo-Rejestrowego
(PRV). W celu rejestracji należy wykonać szereg dość rutynowych czynności.
Spółkę powołuje jeden lub kilku założycieli. Założyciel lub założyciele mogą być osobami
fizycznymi lub prawnymi z siedzibą w Europejskim Obszarze Gospodarczym (EEA).
Mieszkańcy spoza EEA mogą zostać założycielami po otrzymaniu rutynowej zgody z PRV.
Założyciele przygotowują następujące dokumenty:
1. Akt założycielski spółki ( Stiftelseurkund) - jeden oryginał i jeden poświadczony odpis,
oraz projekt statutu spółki – dwa egzemplarze. Dokumenty te zawierają proponowane
szczegóły oraz harmonogram tworzenia spółki. Wśród nich są: proponowana cena
poszczególnych udziałów, czas zapłaty, szczególne prawa i przywileje nadane
jakiejkolwiek osobie, czas zwołania posiedzenia założycielskiego, nazwa firmy wraz z
wyrazem „aktiebolag” lub skrótem AB, oznaczającym spółkę z ograniczoną
odpowiedzialnością, siedzibę firmy, działalność, jaką spółka będzie wykonywać,
wysokość kapitału akcyjnego, nominalną wartość udziałów, liczbę dyrektorów, liczbę
biegłych księgowych, sposób zwoływania walnego zgromadzenia udziałowców, sprawy
zarezerwowane dla walnego zgromadzenia oraz daty rozpoczęcia i zakończenia roku
finansowego. Oprócz tych obowiązkowych punktów statut spółki może zawierać
szczegóły takie jak prawo pierwokupu udziałów, rozmaite prawa dotyczące głosowania w
powiązaniu z udziałami, liczbę głosów każdego z udziałowców na walnym zgromadzeniu,
polubowne rozwiązywanie sporów, itd.
2. Protokół posiedzenia założycielskiego udziałowców (Protokoll från konstituerande
bolagsstämma). Protokół, podpisany przez przewodniczącego i potwierdzony przez
jeszcze jednego uczestnika posiedzenia, zawiera przyjęcie uchwały o utworzeniu spółki
zgodnie z aktem założycielskim oraz wybór zarządu oraz biegłego księgowego.
Rejestracja spółki w Rejestrze Spółek PRV.
Ostatnim krokiem tworzenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest rejestracja w
Rejestrze Spółek PRV. W ciągu sześciu miesięcy od podpisania aktu założycielskiego należy
złożyć następujące dokumenty:
1. Wyżej wymieniony akt założycielski, projekt statutu spółki oraz protokół z posiedzenia
założycielskiego udziałowców.
2. Zaświadczenie bankowe (Bankintyg) stwierdzające, że w jednym ze szwedzkich banków
zdeponowano minimalny kapitał udziałowy w wysokości 100 000 SEK (około 10 000
USD). Bank wydaje specjalne zaświadczenie podpisane przez dwóch pracowników
banku. Jeśli minimalny wkład pozostaje w formie majątku innej niż gotówka (aport),
należy przedstawić pisemne oświadczenie biegłego księgowego. Musi ono określać, w
jaki sposób majątek ten posłuży spółce.
3. Lista subskrybentów (Teckningslista). Przedstawia się ją tylko wtedy, gdy subskrypcja
udziałów nie jest zawarta w akcie założycielskim.
4. Przyjęty statut spółki (antagna bolagsordningen). Wymagany tylko, jeśli projekt statutu
spółki został zmieniony na posiedzeniu udziałowców.
5. Zezwolenie z Wydziału ds. Spółek PRV dla osoby lub osób mieszkających poza EEA na
występowanie w charakterze założyciela, dyrektora lub członka zarządu spółki. Zwykle
następujące osoby muszą być mieszkańcami EEA: założyciel, co najmniej połowa
członków zarządu i zastępców członków zarządu, dyrektor i zastępca dyrektora oraz jeden
sygnatariusz. Jeśli osoby te nie są mieszkańcami EEA, należy uzyskać zezwolenie z
Wydziału ds. Spółek PRV. Zezwolenia takie wydawane są rutynowo.
6. Podanie o formularz rejestracyjny (Registreringsanmälan) oraz wymagane wyżej
wymienione dokumenty należy wysłać do Wydziału ds. Spółek PRV (851 81 Sundsvall,
Szwecja). Jednocześnie należy uiścić opłatę rejestracyjną w wysokości 1100 SEK (około
110 USD). Podanie musi zawierać potwierdzone wzory podpisów wszystkich członków
zarządu, zastępców członków zarządu, dyrektora i zastępcy dyrektora, (jeśli dotyczy) oraz
jeszcze jednej osoby uprawnionej do składania podpisów w imieniu spółki. Należy
wyznaczyć zaprzysiężonego rewidenta na stanowisko księgowego spółki i musi on złożyć
swój podpis na podaniu, potwierdzając przyjęcie nominacji.
7. Jeśli spółka zagraniczna nie posiada oficjalnego zamieszkałego w Szwecji
przedstawiciela, zarząd musi udzielić pełnomocnictwa mieszkańcowi Szwecji, który w
imieniu szwedzkiej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wykonywałby czynności
procesowe. Osoba ta musi zostać zarejestrowana w PRV.
Adres Szwedzkiego Urzędu Patentowo-Rejestrowego
Patent- och registreringsverket
Bolagsavdelningen
851 81 Sundsvall
Szwecja
telefony: +46 60 18 40 00 (centrala), +46 60 18 40 40 (obsługa klientów)
faks: +46 60 61 56 29
E-mail: prv.bolag@prv.se
www.prv.se
Oddział /Filial/
Podmioty zagraniczne mogą prowadzić działalność gospodarczą w Szwecji tworząc oddział
/filię/ firmy zarejestrowanej i funkcjonującej w innym kraju. Podstawowymi przepisami
regulującymi funkcjonowanie oddziałów jest Ustawa o filiach zagranicznych (Lag om
utländska filialer m.m., SFS 1992:160) wraz z przepisami wykonawczymi. Oddział nie
posiada własnej osobowości prawnej, lecz stanowi integralną część zagranicznej firmy.
Podlega on jednak prawu szwedzkiemu i decyzjom władz szwedzkich, w odniesieniu do swej
działalności w tym kraju. Oddział nie posiada własnego kapitału i jego pasywa i aktywa są
częścią tych samych elementów firmy macierzystej. Jego działalnością kieruje dyrektor
wyposażony w pełnomocnictwo firmy macierzystej do pełnego reprezentowania jej we
wszystkich sprawach związanych z funkcjonowaniem oddziału. Dyrektor zarządzający
występuje do PRV o rejestrację oddziału w Szwecji. Rejestracja nie wymaga uzyskiwania
zgody i jest automatyczna, jeśli wniosek spełnia wszystkie wymagania PRV.
Oddział prowadzi własną księgowość niezależną od księgowości firmy macierzystej.
Dyrektor przedstawia PRV uwierzytelniony odpis księgowości oddziału oraz sprawozdanie
biegłego rewidenta za poprzedni rok finansowy. Należy również przedstawić analogiczne
dokumenty dotyczące całej spółki zagranicznej, pod warunkiem, że są one publicznie
dostępne w kraju siedziby spółki. Księgowość oddziału oraz sprawozdanie biegłego rewidenta
nie muszą być przedstawiane, gdy spółka zagraniczna podlega prawodawstwu w ramach EEA
i posiada formę prawną porównywalną do szwedzkiej spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością. Jednakże dokumenty dotyczące całej spółki zagranicznej muszą zostać
przetłumaczone na język szwedzki i przedłożone PRV. Zysk oddziału podlega takiemu
samemu opodatkowaniu jak szwedzkiej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Nazwa oddziału musi obejmować nazwę zagranicznej firmy wraz z dodatkiem „filial” i musi
jednoznacznie precyzować kraj rejestracji spółki macierzystej. Nazwa musi być łatwo
odróżnialna od innych nazw w rejestrze firm PRV. Nagłówki na papierze firmowym filii,
formularze zamówień oraz inne materiały muszą zawierać informacje o formie prawnej
spółki, zarejestrowanym biurze, rejestrze w kraju pochodzenia i numerze w tym rejestrze oraz
numerze w rejestrze filii w Szwecji.
XIX. PRACA W SZWECJI
Szwecja nie wprowadziła ograniczeń w dostępie do rynku pracy dla obywateli nowych krajów członkowskich. Zgodnie z obowiązującymi
regulacjami prawnymi każdy obywatel polski ma prawo pobytu w Szwecji w związku z podjęciem pracy lub studiów. Polacy jako obywatele
Unii Europejskiej od 1 maja 2004, nie potrzebują pozwoleń na pracę, jednak, gdy chcą przebywać w Szwecji ponad trzy miesiące muszą
posiadać pozwolenie na pobyt /residence permit/. Polacy mogą też przebywać w Szwecji bez podjęcia pracy, muszą jednak posiadać środki
na utrzymanie. Przekraczanie granicy odbywa się na podstawie ważnego paszportu lub dowodu osobistego.
Pozwolenie na pobyt w Szwecji dla obywateli polskich *
Co obywatele polscy muszą posiadać przy wjeździe do Szwecji?
Przy wjeździe do Szwecji obywatele polscy i członkowie ich rodzin muszą posiadać ważny
paszport lub dowód osobisty. Członkowie rodziny, którzy nie są obywatelami UE i obejmuje
ich obowiązek posiadania wizy, musza uzyskać ją za pośrednictwem ambasady szwedzkiej lub
konsulatu przed przyjazdem. Lista krajów, których obywatele musza posiadać wizy
umieszczona jest na stronie internetowej: www.utrikes.regeringen.se
Jak starać się o pozwolenie na pobyt?
Jeżeli pobyt planowany jest na okres dłuższy niż trzy miesiące, zgodnie z Ustawą o
cudzoziemcach /Swedish Aliens Act/, obywatele polscy i członkowie ich rodzin, w tym również
dzieci, muszą złożyć indywidualny wniosek o pozwolenie na pobyt. Jeżeli dziecko nie
ukończyło 18 lat dorosły, który jest jego opiekunem prawnym, musi podpisać wniosek.
Obywatele polscy i członkowie ich rodzin mają prawo składać wnioski o pozwolenie na pobyt
do rozpatrzenia po wjeździe do Szwecji.
Obywatele polscy są zwolnieni z obowiązku posiadania pozwolenia na pracę, jeżeli szukają
zatrudnienia w Szwecji. Można podjąć pracę natychmiast po przyjeździe do Szwecji, nawet,
jeśli nie ma się jeszcze pozwolenia na pobyt.
Gdzie składać wnioski o pozwolenie na pobyt?
*
Informacje przygotowano na podstawie materiałów Urzędu ds. Migracji (Migrationsverket).
Wniosek o pozwolenie na pobyt należy złożyć w jednym z biur Urzędu d/s Migracji
(Migrationsverket). Złożenie wniosku jest bezpłatne. Lista adresów biur znajduje się na
stronie: www.migrationsverket.se
Można także składać wnioski w szwedzkiej ambasadzie lub konsulacie przed wyjazdem do
Szwecji. Adresy wszystkich szwedzkich ambasad i konsulatów znajdują się na stronie:
www.utrikes.regeringen.se
Wniosek o pozwolenie na pobyt
Obywatele polscy, którzy są zatrudnieni, samozatrudnieni oraz utrzymujący się z własnych
środków otrzymają pozwolenie na okres do 5 lat.
Jakie dokumenty są wymagane przy składaniu wniosku o pozwolenie na pobyt?
Starając się o pozwolenie na pobyt należy wypełnić formularz ”Application for residence
permit for EU/EEA-citizens and their families”. Należy załączyć uwierzytelnioną kopię
ważnego paszportu lub dowodu osobistego oraz dokument potwierdzający spełnienie
warunków dla jednej z kategorii wymienionych poniżej.
•
Zatrudniony
Jeżeli planuje się pracę w Szwecji, trzeba załączyć zaświadczenie o zatrudnieniu od swojego
pracodawcy, w którym określony jest okres zatrudnienia i rodzaj wykonywanej pracy.
Zaświadczenie to musi być wystawione i podpisane przez pracodawcę, dodatkowo musi być
podane jego nazwisko, adres i telefon, a także nazwisko pracownika firmy upoważnionego do
kontaktów. Wniosek powinien zawierać numer rejestrowy firmy i profil jej działalności.
Trzeba także określić wymiar tygodniowego czasu pracy. Formularz zaświadczenia o
zatrudnieniu można otrzymać w szwedzkim Urzędzie ds. Migracji (Anställningsintyg för
medborgare från EU-EES). Jeżeli okres zatrudnienia podany w zaświadczeniu wynosi 1 rok
lub więcej otrzymuje się pozwolenie na pobyt na 5 lat, jeżeli mniej niż rok, otrzymuje się
pozwolenie na okres wyszczególniony w zaświadczeniu.
•
Samozatrudniony
W celu otrzymania pozwolenia na pobyt w charakterze samozatrudnionego w Szwecji, trzeba
okazać zaświadczenie o zarejestrowaniu firmy i/lub dokument potwierdzający, że prowadzi
się własną działalność gospodarczą.
•
Odbiorca lub dostawca usług
Odbiorcy i dostawcy usług, konsultanci, przedstawiciele wolnych zawodów itp. muszą to
udowodnić przez okazanie dokumentu typu zaświadczenie lub umowa. W dokumencie tym
musi być wyraźnie wskazane, jakie usługi będą świadczone lub odbierane. Na dokumencie
musi być podpis osoby, której świadczy się usługi lub, od której się je odbiera. Pozwolenie na
pobyt otrzymuje się na okres świadczenia usług.
•
Studenci, emeryci i pozostali
Szczegółowe informacje dla tych grup patrz: www.migrationsverket.se
•
Rodziny obywateli polskich
Członkowie rodzin obywateli polskich pracujących w Szwecji /małżonkowie; konkubenci;
dzieci do lat 21 lub starsze, jeśli są na utrzymaniu rodziców; rodzice, jeśli są na utrzymaniu
dzieci/ mogą otrzymać pozwolenie na pobyt. Do wniosku należy załączyć dokumenty
potwierdzające zawarcie związku małżeńskiego lub stopień pokrewieństwa. W przypadku
występowania o pozwolenie na pobyt dla dzieci w wieku ponad 21 lat i rodziców, należy
udowodnić, że są oni na utrzymaniu osoby pracującej w Szwecji.
Pozwolenie na pobyt członków rodziny wydawane jest na ten sam okres, co pozwolenie dla
osoby pracującej. Zaświadczenie o wydaniu pozwolenia na pobyt wysyłane jest na adres
zamieszkania w Szwecji.
•
Pracownicy przygraniczni
Obywatele kraju EU i EEA, którzy pracują w Szwecji, ale mieszkają w innym kraju EU lub
EEA, którzy wracają do swego kraju przynajmniej raz w tygodniu, nie są zobowiązani do
posiadania pozwolenia na pobyt.
W celu odnowienia pozwolenia na pobyt, należy ponownie złożyć wniosek do Urzędu ds.
Migracji na około 1 miesiąc przed terminem wygaśnięcia poprzedniego pozwolenia.
Jeżeli wniosek o pozwolenie na pobyt zostanie odrzucony przez Urząd ds. Migracji, można
złożyć apelację do Komisji ds. Cudzoziemców (Utlanningsnamnden) za pośrednictwem
Migrationsverket w ciągu trzech tygodni od daty otrzymania negatywnej decyzji.
Formularze można otrzymać pocztą od:
Migrationsverket, Distributionen
601 70 Norrköping
tel. 011-15 63 77
fax 011-15 66 91
e-mail distributionen@migrationsverket.se
Organizacja rynku pracy i obowiązujące regulacje prawne.
W Szwecji zawodowo czynnych jest około 4 mln osób. Poziom bezrobocia w porównaniu z
innymi krajami był zawsze stosunkowo niski, głównie dzięki silnemu sektorowi prywatnemu,
rozwojowi sektora publicznego i rozwiniętej polityce rynku pracy. Obecnie tzw. otwarte
bezrobocie kształtuje się na poziomie ok. 5 %. Pomimo tego obcokrajowcom nie jest łatwo
otrzymać pracę, a wymagania szwedzkich pracodawców są wysokie.
Obszary rynku pracy, w których występuje niedobór pracowników to: służba zdrowia, opieka
nad osobami w podeszłym wieku, praca na farmach, usługi remontowe /budynki, samochody/,
usługi w zakresie oczyszczania i sprzątania. Mimo znacznego, wyższego od średniego
poziomu bezrobocia w sektorze budownictwa, wynoszącego ok. 10%, ma on również „nisze”
dla tańszych, wykwalifikowanych pracowników pochodzących z krajów nowych członków
UE.
Szwedzki rynek pracy cechuje wysoki poziom zorganizowania, tak po stronie pracodawców jak i pracobiorców. Wzajemne relacje obu stron
są ściśle określone przez prawo. Rynek pracy regulowany jest przez szereg ustaw, między innymi ustawę o ochronie zatrudnienia, o statusie
reprezentacji związkowych, o środowisku pracy, o współdecydowaniu.
Zasadniczo czas pracy wynosi 40 godz./tydzień Każdemu pracownikowi ustawowo przysługuje pięć tygodni płatnego urlopu. W Szwecji nie
ma kategorii płacy minimalnej, wysokość stawek określana jest w układach zbiorowych i zróżnicowana w poszczególnych branżach.
Dopuszczalne jest zatrudnianie sezonowe, na czas określony lub na umowę o dzieło. Za czas choroby wypłaca się średnio 80% zarobków przez pierwsze dwa tygodnie płaci firma, a następnie ubezpieczyciel.
Wszystkie szczegółowe warunki pracy i płacy ustalane są w układach między branżowymi związkami zawodowymi i organizacjami
pracodawców. Struktury tych organizacji są, co najmniej dwuszczeblowe. Główną organizacją pracodawców w sektorze prywatnym jest
Konfederacja Szwedzkich Przedsiębiorstw (Svenskt Näringsliv) skupiająca 48 branżowych stowarzyszeń pracodawców, które zrzeszają
57.000 Przedsiębiorstw zatrudniających ponad 1,5 mln osób.
Największa centrala związkowa to Krajowa Federacja Związków Zawodowych (Landsorganisationen - LO) skupiająca 16 krajowych
związków pracowników fizycznych, do których należy 85 % robotników, czyli ok. 2,1 mln. Związek pracowników miejskich liczy 600
tysięcy członków, a robotników przemysłu metalowego 410 tysięcy.
XX. UKŁADY ZBIOROWE SĄ NEGOCJOWANE I ZAWIERANE
BEZPOŚREDNIO POMIĘDZY POSZCZEGÓLNYMI ZWIĄZKAMI
BRANŻOWYMI, A STOWARZYSZENIAMI PRZEDSIĘBIORCÓW
REPREZENTUJĄCYCH OKREŚLONE SEKTORY GOSPODARKI –
NP. ISTNIEJE UKŁAD ZBIOROWY POMIĘDZY
STOWARZYSZENIEM RESTAURATORÓW I CENTRÓW
ROZRYWKI ZE ZWIĄZKIEM REPREZENTUJĄCYM TĘ GRUPĘ
PRACOWNIKÓW. PRZEDSIĘBIORSTWO, KTÓRE NIE JEST
CZŁONKIEM STOWARZYSZENIA MOŻE SAMO PRZYSTĄPIĆ DO
UKŁADU OBOWIĄZUJĄCEGO W DANEJ BRANŻY.
Podstawowe założenia dotyczące układów zbiorowych to:
-
strony umowy są zobowiązane do przestrzegania zasad uzgodnionych przez
reprezentujące je organizacje, które zawarły układ,
nie wolno podejmować żadnych akcji / strajk, lockout/ w okresie obowiązywania
umowy. Wszystkie spory powinny być rozstrzygane na drodze negocjacji.
Układy zbiorowe obejmują między innymi takie kwestie jak:
-
zasady zatrudniania,
płace w tym stawki dla różnych grup pracowników,
urlopy, zwolnienia chorobowe i inne,
płace za nadgodziny,
zasady rozstrzygania sporów,
zasady zwalniania pracowników,
szkolenia,
ogólne warunki pracy w przedsiębiorstwie.
Aktualnie w Szwecji funkcjonuje około 450 układów zbiorowych, które zawierane są na
okres kilku lat, po czym następuje ich renegocjacja. Niektóre teksty układów zbiorowych
dostępne są w języku angielskim. Przykładowe umowy można zamówić korzystając z
www.teknikforetagen.se
Postanowienia układów są ważne z punktu widzenia zarówno obywateli polskich,
podejmujących pracę w firmach szwedzkich /na terenie Szwecji/ jak i polskich
przedsiębiorstw, realizujących kontrakty usługowe w Szwecji w ramach umowy o dzieło.
Dla polskich pracowników firm szwedzkich ważne jest to, że o ile pracodawcę szwedzkiego
obowiązuje taki układ zbiorowy /jeden lub więcej/, to dotyczy on również polskiego
pracownika, nawet, jeśli nie jest on członkiem związku zawodowego, będącego stroną układu.
Bardziej skomplikowana sytuacja występuje w przypadku firmy polskiej, realizującej kontrakt
usługowy w Szwecji. Firma polska może realizować kontrakt usługowy w Szwecji w ramach
”umowy o dzieło” z podmiotem szwedzkim. W takiej sytuacji pracownicy polscy będą
opodatkowani tylko w Polsce przez okres pracy do 6 miesięcy w ciągu roku kalendarzowego,
o ile pozostałe 6 miesięcy będą przebywali poza Szwecją, /przy zachowaniu warunków,
wynikających z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania- np. brak własnego zakładu w
Szwecji/ Świadczenie usług dla podmiotów niebędących płatnikami VAT, wymaga
zarejestrowania firmy polskiej jako dobrowolnego płatnika VAT w Szwecji. Jednakże przy
podejmowaniu tego rodzaju działalności, należy brać pod uwagę wyżej wymienione układy
zbiorowe – kollektiv avtalets – obowiązujące w relacjach pomiędzy szwedzkimi
przedsiębiorstwami, a reprezentującymi określone branże organizacjami związkowymi, które
w Szwecji tworzą istotną część prawa pracy. Wszystkie układy zawierają klauzule
stwierdzające, że przedsiębiorstwo będące stroną takiego układu, może współpracować /
angażować jako kontrahenta dla wykonania określonych robót, lub podwykonawcę/ tylko z
takimi podmiotami, których pracownicy są członkami szwedzkiego związku zawodowego. W
praktyce oznacza to, że większość polskich przedsiębiorstw, podejmujących działalność w
Szwecji w ramach kontraktów na realizację usług, spotyka się z żądaniami ze strony
szwedzkich związków zawodowych, by zawarły z nimi umowy, wprowadzające do ich
działalności na terenie Szwecji warunki, wynikające z obowiązujących układów zbiorowych.
Dotyczy to przede wszystkim ponoszenia określonych opłat na rzecz związku i stosowania
obowiązujących stawek płacowych. Odmowa podpisania kontraktu przez polskiego
pracodawcę może skutkować podjęciem istotnych nacisków / np. „blokad „/ na szwedzkiego
kontrahenta ze strony związków zawodowych. Szczególną aktywność w tym zakresie
przejawia związek zawodowy pracowników branży budowlanej – Byggnads.
Polska firma, negocjująca z potencjalnym kontrahentem szwedzkim, kontrakt usługowy,
powinna uzyskać od niego informacje, przed przedstawieniem własnej oferty cenowej, czy z
punktu widzenia tego podmiotu szwedzkiego, konieczne będzie zawieranie umowy przez
polską firmę ze związkiem zawodowym i jaki poziom płac polskich pracowników może być
narzucony przez taką umowę, ponieważ będzie to mogło mieć istotny wpływ na poziom
kosztów realizacji całego przedsięwzięcia.
XXI. SZWEDZKI SYSTEM PODATKOWY
Szwedzki system podatkowy podlegał w ostatnich latach poważnym zmianom i choć jeszcze
w latach osiemdziesiątych obowiązywały stosunkowo wysokie obciążenia fiskalne we
wszystkich grupach podatków, obecnie nie odbiega znacząco od standardów europejskich.
Istnieje jednak sporo różnic np. w stosunku do polskiego systemu podatkowego. Podstawowa
różnica wynika z faktu, że podatek dochodowy od osób fizycznych (pierwszy przedział skali
podatkowej) jest podatkiem gminnym, a jego stawka różni się w zależności od decyzji władz
danej gminy. Większa jest także liczba form opodatkowania. W Szwecji funkcjonują np.
podatek od nieruchomości czy podatek majątkowy.
Instytucją rządową odpowiedzialną za system podatkowy jest Krajowy Urząd Skarbowy
(Skatteverket) działający za pośrednictwem regionalnych oddziałów. Informacje o podatkach
są ogólnie dostępne, a w większości przypadków dodatkowe wiążące informacje można
uzyskać od specjalistów zatrudnionych w urzędach skarbowych.
Poniżej zostały omówione formy opodatkowania najistotniejsze z punktu widzenia
działalności gospodarczej.
Podatek dochodowy od osób prawnych.
Podatek ten płacą jedynie spółki akcyjne (AB) oraz stowarzyszenia gospodarcze.
Obowiązująca w Szwecji stawka podatku dochodowego od osób prawnych wynosi 28%.
Dochody firm będące podstawą do opodatkowania naliczane są w Szwecji zgodnie z ogólnie
przyjętymi zasadami w Unii Europejskiej i międzynarodowymi standardami księgowości. Tak
jak w Polsce, zyski kapitałowe są opodatkowane jak zwykły zysk firmy. Straty kapitałowe,
generalnie są odliczane od zysku i zwykle mogą być przenoszone na lata następne. Firmy
mogą odprowadzać część dochodu na rezerwy celowe, które nie są opodatkowane aż do
momentu wykorzystania ich do finansowania działalności. Powszechna dostępność tego
rodzaju lokat i możliwość prowadzenia rotacji tych rezerw, pozwala na efektywne obniżenie
stawki podatku dochodowego z 28 do około 26%.
W zakresie sprawozdawczości finansowej obowiązują również wszystkie zasady stosowane
powszechnie na przykład zasada kosztów historycznych, księgowości narastającej,
natychmiastowego rozpoznania ryzyka straty i nie kredytowania dochodu bez zarobków.
Pracodawcy obciążani są dodatkowo częścią składki na ubezpieczenia społeczne
pracowników, która podlega odliczeniom od dochodu firmy do opodatkowania.
Podatek od dywidendy
XXII.
Dywidenda jest w Szwecji opodatkowana wg stawki 30% i dotyczy to zarówno
przedsiębiorców lokalnych jak i zagranicznych, z tym, że umowy o unikaniu podwójnego
opodatkowania, jakie zawarła Szwecja z wielu krajami, w tym z Polską (Dziennik Ustaw Nr
13 z dnia 22 kwietnia 1975), pozwalają na efektywne obniżenie tego podatku. W przypadku
polskich właścicieli stawka wynosi 15% (w przypadku udziałów poniżej 25%) lub, 5% gdy
wielkość udziałów przekracza 25%. Od 1 stycznia 2000 dywidendy wypłacane przez spółki
zależne, (co najmniej 25 procent udziałów) zagranicznej firmie macierzystej, nie podlegają
już szwedzkiemu systemowi podatkowemu. Nie istnieją ograniczenia, co do sumy dywidend,
jakie szwedzka firma może przekazać zagranicznym właścicielom lub udziałowcom. Zyski
szwedzkiego oddziału firmy zagranicznej mogą być przekazywane za granicę, po
opodatkowaniu dochodu stawką przewidzianą dla podatku dochodowego od osób prawnych.
XXIII. PODATKI OD OSÓB FIZYCZNYCH
Podatek dochodowy od osób fizycznych ma w Szwecji charakter podatku lokalnego, co
stanowi istotną różnicę np. w stosunku do sytuacji w Polsce. Stawki tego podatku są
zróżnicowane i wahają się od 29% do 34% dochodu podlegającemu opodatkowaniu w skali
rocznej, w zależności do gminy. Od kwoty dochodu podlegającemu opodatkowaniu powyżej
252.000 SEK pobierane jest dodatkowo 20% podatku państwowego, do tego podatku %
doliczana jest dodatkowo kwota 200 SEK. Kwota dochodu podlegającego opodatkowaniu
powyżej 430.000 SEK podlega opodatkowaniu łącznemu stawką 56,2%. Dochód do
opodatkowania oblicza się odliczając składkę na ubezpieczenie społeczne oraz kwotę
dochodu nieopodatkowaną, która w roku 2001 roku wynosiła 10.000 SEK. Informacje
powyższe pochodzą z danych opublikowanych w 2003 roku i należy uwzględniać fakt, że
zarówno progi jak i stawki mogą podlegać corocznym zmianom.
Nieco szerzej w Szwecji interpretowane jest pojęcie dochodu i oprócz dochodów
gotówkowych (wynagrodzenia, zasiłki, odprawy, nagrody, diety podróżne itp.) obejmuje
także świadczenia niepieniężne takie jak np.: posiłki firmowe, użytkowanie samochodu
służbowego, służbowe mieszkania. Większość świadczeń niepieniężnych szacowana jest
według przyjętych stawek.
Podatkowi dochodowemu od osób fizycznych podlegają przedsiębiorca jednoosobowy, każdy
ze wspólników spółki cywilnej, jawnej oraz komandytowej, (jeżeli są osobami fizycznymi).
W Szwecji osoby fizyczne płacą podatki od zysków kapitałowych – odsetek bankowych,
dywidend, zysków z operacji giełdowych, dochodów z wynajmu lokali itp. Stawka tego
podatku jest taka jak dla podatku od dywidendy i wynosi 30%. Straty kapitałowe mogą być w
całości odliczone od zysków kapitałowych, jednakże w pewnych sytuacjach odliczeniu
podlega tylko 70% tych strat.
Podatki od dochodów osobistych uzyskiwanych z pracy w Szwecji, płacone w czasie roku
fiskalnego /roku wykonywania pracy/, są również uzależnione od miejsca zamieszkania
płatnika /Szwecja lub zagranica/ i lokalizacji przedsiębiorstwa pracodawcy. Poniższa tabela
przedstawia podstawowe relacje w tym zakresie.
Pracodawca
Miejsce
zamieszkania
Firma szwedzka
Firma
zagraniczna
posiadająca ”zakład”/
permanent
establihment/
w
Szwecji
Firma
zagraniczna
bez
„zakładu”
/permanent
establishment/
w
Szwecji
Osoba
posiadająca
prawo do pobytu w
Szwecji
Osoba zamieszkała za
granicą,
lecz
przebywająca
w
Szwecji, co najmniej
pół roku bez przerwy
w
okresie
12-to
miesięcznym
Osoba zamieszkała za
granicą, przebywająca
w
Szwecji,
co
najmniej pół roku,
lecz nie w sposób
ciągły w okresie 12
miesięcy.
Osoba zamieszkała za
granicą
i
przebywająca
w
Szwecji w czasie nie
dłuższym niż pół roku
w
okresie
12
miesięcy.
Zaliczka na podatek Zaliczka na podatek Specjalny podatek od
od wynagrodzeń
od wynagrodzeń /A- wynagrodzeń /Special
/A-tax/ w Szwecji
tax/ w Szwecji
A-tax/ w Szwecji
Zaliczka na podatek Zaliczka na podatek Specjalny podatek od
od wynagrodzeń
od wynagrodzeń /A- wynagrodzeń /Special
/A-tax/ w Szwecji
tax/ w Szwecji
A-tax/ w Szwecji
Specjalny
podatek
dochodowy od osób
zagranicznych
w
Szwecji /SINK/
Specjalny
podatek
dochodowy od osób
zagranicznych
w
Szwecji /SINK/
Specjalny
podatek
dochodowy od osób
zagranicznych
w
Szwecji /SINK/
Specjalny
podatek
dochodowy od osób
zagranicznych
w
Szwecji /SINK/
Specjalny
podatek Podatki w
dochodowy od osób zamieszkania
zagranicznych
w
Szwecji /SINK/
kraju
Podatek majątkowy
Majątek osobisty o wartości powyżej 1.500 000 SEK dla indywidualnych podatników i
2.000.000 SEK dla małżeństw jest opodatkowany stawką 1,5% rocznie. Pojęcie majątku
osobistego obejmuje między innymi: zasoby kont bankowych, akcje, nieruchomości,
samochody, łodzie, biżuterię.
XXIV. PODATEK OD NIERUCHOMOŚCI
Nieruchomości (domy i mieszkania) będące w posiadaniu osób fizycznych podlegają opodatkowaniu stawką 1,5% rocznie, przy czym
zabudowania powstałe po 1991 roku opodatkowane są przez 10 lat na zasadach ulgowych. Wartość nieruchomości dla celów podatkowych
szacowana jest, co dwa lata i wynosi ok.75% wartości rynkowej.
XXV.
XXVI. PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG – VAT
System naliczania i rozliczania podatku VAT jest w Szwecji zgodny z ogólnymi zasadami
przyjętymi w Unii Europejskiej. Podstawowa stawka podatku VAT, zwanego w Szwecji
„Moms” (skrót od mervärdeskatt), wynosi 25 %. Jednakże obniżoną stawkę 12 % stosuje się
do żywności, usług hotelowych, transportu pasażerskiego oraz kilku innych usług, a stawką 6
% objęte są gazety codzienne, bilety wstępu na komercyjne imprezy sportowe oraz imprezy
kulturalne. Rozliczenia VAT podlegają ogólnym zasadom unijnym w tym zakresie: VAT jest
pobierany w kraju sprzedaży towaru przy zakupach detalicznych z wyjątkiem środków
transportu i w kraju zakupu przy transakcjach handlowych. Ta ogólna zasada dotyczy również
sprzedaży usług, jednakże pewne usługi są z niej wyłączone. Np. w Szwecji usługi hotelarskie
czy niektóre zlecone szwedzkim firmom badania naukowe i testy będą obciążane podatkiem
VAT w Szwecji. Pobór podatku VAT w imporcie jest w kompetencji Szwedzkiego Urzędu
Ceł.
W Szwecji możliwe jest odzyskanie podatku VAT na granicy zarówno przez osoby fizyczne
jak i firmy, które nie są zarejestrowane jako płatnicy VAT w tym kraju, o ile wywóz
dokonywany będzie do kraju poza UE. Rejestracji dla płatności /rozliczania/ VAT w Szwecji
mogą dokonać również podmioty, które nie zarejestrowały się, w PRV jako spółki lub inne
formy prawne przedsiębiorstw, np. biura budowy działające czasowo w oparciu o kontrakt z
firmą szwedzką. Rejestrację tego rodzaju prowadzi dla całej Szwecji, urząd podatkowy w
Sztokholmie.
Podatek akcyzowy
Opodatkowaniu podatkiem akcyzowym w Szwecji podlegają np.:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
wyroby alkoholowe
wyroby tytoniowe
paliwa
nawozy sztuczne
energia elektryczna
loterie
gry hazardowe
zyski z indywidualnych planów emerytalnych
działalność reklamowa (ogłoszenia)
Szczególnym rodzajem podatku jest podatek od pojazdów mechanicznych obliczany generalnie według wagi i przeznaczenia pojazdu.
Nowe zasady opodatkowania cudzoziemców.
Nowe prawo wprowadzające ułatwienia dla inwestorów zagranicznych pragnących zatrudnić
zagranicznych specjalistów na określony czas, weszło w życie w roku 2001. Według tej
nowej regulacji prawnej tylko 75 procent dochodów uzyskanych w Szwecji w okresie
trzyletniego pobytu podlegało będzie opodatkowaniu w tym kraju, jeśli planowany pobyt w
Szwecji nie przekroczy pięciu lat. Nowe prawo ma szczególne znaczenie dla zagranicznych
inwestorów pragnących zatrudnić w Szwecji menedżerów i specjalistów z własnych krajów.
Będzie ono miało również znaczenie dla filii firm zagranicznych, potrzebujących specjalistów
z firm macierzystych do pomocy przy ekspansji, rozwoju czy nowych przedsięwzięciach.
Składka na ubezpieczenia społeczne.
Poza obciążeniami stricte podatkowymi na szwedzkim pracodawcy ciąży obowiązek
odprowadzania części składki na ubezpieczenie pracownika. Generalnie całkowite obciążenie
pracodawcy z tego tytułu wynosi ok. 33% podstawy opodatkowania, jednak przepisy
szwedzkie są w tej materii dosyć skomplikowane, dlatego dokładna wysokość składki może
się nieco różnić w zależności od konkretnego przypadku. Dla osób pracujących na własny
rachunek stawka ubezpieczenia wynosi ok. 31% podstawy opodatkowania.
Krajowa Izba Skarbowa (Skatteverket) posiada użyteczną stronę internetową dostarczająca
szczegółów dotyczących prawa i przepisów podatkowych. Większość informacji –
szczególnie te przydatne dla cudzoziemców – jest przetłumaczona na język angielski.
www.skatteverket.se
XXVII. TRANSAKCJE HANDLOWE
Transakcje handlowe pomiędzy kontrahentami wspólnotowymi (płatnikami VAT), odbywają się na dotychczasowych zasadach – VAT
opłacany jest w kraju nabywcy. Podstawą do zwolnienia z VAT sprzedawcy jest podanie na fakturze numerów VAT obu kontrahentów
wydanych zgodnie z zasadami unijnymi. Polska ustawa o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 przewiduje (artykuł 42), że dla
uzyskania stawki 0% VAT polski dostawca powinien posiadać zestaw odpowiednich dokumentów.
Ważność numeru VAT kontrahenta z UE można sprawdzić na stronie internetowej VIES
VAT /number validation/, dostępnej za pośrednictwem strony polskiej – www.vat.pl Na tej
samej stronie można znaleźć szczegółowe informacje, dotyczące wymagań odnoszących się
do europejskiej faktury VAT. Więcej informacji na temat VAT w Szwecji w rozdziale VII
Szwedzki system podatkowy.
Nazwy i oznaczenia na opakowaniach produktów przeznaczonych do sprzedaży w Szwecji,
muszą być wykonane w języku szwedzkim. Dla prowadzenia sprzedaży detalicznej na terenie
Szwecji, konieczne jest zarejestrowanie działalności gospodarczej w Szwecji. Dotyczy to
również sprzedaży na targowiskach. Możliwe są pewne odstępstwa np. okolicznościowa
sprzedaż w czasie targów lub imprez, na zasadach porozumień lokalnych lub z organizatorami
imprez itp.
Linki
Ambasada RP w Szwecji
Karlavagen 35,114 32 Stockholm
Tel. (468)50575000
www.polemb.se
Wydział Ekonomiczno- Handlowy
Friggagatan 4 , 114 72 Stockholm
Tel.(468) 453 84 20
WWW.polcommerce.com
Polsko- Szwedzka Izba Handlowa
Ul. Chmielna 101/102 80-472 Gdańsk
Tel.(58) 3009516, 7631469
WWW.psig.com.pl
XXVIII. WIELKA BRYTANIA
XXIX.
XXX. PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ NA
TERYTORIUM WIELKIEJ BRYTANII
Brytyjski system prawny opiera się w głównej mierze na zasadach prawa precedensowego
(common law). Reguły słuszności będące rezultatem precedensów sądowych oraz
orzecznictwa mają zastosowanie również w zakresie prawa handlowego.
Polacy i polskie podmioty gospodarcze mają możliwość bycia traktowanym na równi z
obywatelami innych państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego (European Economic
Area - EEA) przy podejmowaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej na terenie państw
członkowskich, w tym także Wielkiej Brytanii.
Jednocześnie w ZK nie ma ograniczeń, co do transferu zysków i kapitału, czy też zaciągania
kredytów przez firmy obce. Nie ma też wymogu posiadania specjalnych licencji czy zezwoleń
z wyjątkiem:
•
•
świadczenia usług w zakresie bankowości, ubezpieczeń i doradztwa inwestycyjnego,
handlu/wytwarzania pewnych kategorii lekarstw, trucizn, chemikalia podwójnego
zastosowania, win i alkoholi mocnych.
Nie ma również ograniczeń w nabywaniu nieruchomości przez osoby zagraniczne - budynki
wykorzystywane do prowadzenia działalności gospodarczej muszą uzyskać certyfikat
stwierdzający prawidłowe zabezpieczenie przeciwpożarowe.
Instytucją odpowiedzialną za rejestrację podmiotów gospodarczych na terenie Wielkiej
Brytanii a także udzielającą informacji dot. podejmowania działalności gospodarczej oraz
listy wymaganych dokumentów jest brytyjski Urząd Rejestrowy (Companies House):
Companies House
PO BOX 29019
21 Bloomsbury Street
London WC1B 3XD
tel.: +44 (0) 870 333 3636
fax: +44 (0) 29 2038 0900
Web: http://www.companieshouse.gov.uk
Formy prowadzenia działalności gospodarczej
Rodzaje przedsiębiorstw
Prawo spółek (company law) nie dyskryminuje firm zagranicznych prowadzących swoją
działalność na rynku brytyjskim. Mają one do wyboru różne formy organizacyjno-prawne,
spółki zwykłe (partnerships) i spółki typu korporacyjnego (companies).
Kryterium różnicowania kategorii spółek jest sposób ich powstania:
•
•
powstałe w wyniku zawarcia umowy,
powstałe w następstwie procedury inkorporacyjnej.
Spółka zwykła (partnership)
Powstaje jako rezultat zawarcia umowy i jest określana jako specyficzna relacja pomiędzy
wspólnikami (partners), której celem jest osiąganie zysku. Konstrukcja spółki zwykłej
wywodzi się z prawa precedensowego, nie posiada ona osobowości prawnej z wyjątkiem
spółek utworzonych na terenie Szkocji. Liczba wspólników jest zazwyczaj ograniczona do
20-stu i są oni solidarnie odpowiedzialni za zobowiązania spółki.
Spółka zwykła z ograniczoną odpowiedzialnością części wspólników (limited partnership)
Spółka ta opiera się na prawie stanowionym - Partnership Act 1890 i Limited Partnership Act
1907 i podlega obowiązkowi rejestracji. Występują w niej dwie kategorie wspólników:
•
•
general partners - są odpowiedzialni za prowadzenie spółki i jej zobowiązania bez
ograniczeń,
limited partners - nie uczestniczą w zarządzaniu spółką, a ich odpowiedzialność jest
ograniczona do wysokości wkładów kapitałowych.
Spółki korporacyjne
Spółki tego typu są tworzone na podstawie Aktu Królewskiego (incorporated by Royal
Charter) lub parlamentarnego (Companies Act 1989) i uzyskują osobowość prawną poprzez
wpis do rejestru prowadzonego przez Companies House.
Popularną formą jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (limited company) do
wysokości udziałów (najczęściej spotykana) lub gwarancji. W przypadku likwidacji spółki
lub jej niewypłacalności udziałowcy (members) są zobowiązani do uzupełnienia funduszów
spółki poprzez wniesienie należnych i niewpłaconych dotychczas udziałów.
W sytuacji, gdy osoby trzecie nie są zapraszane do obejmowania udziałów w spółce
(rezygnacja z oferty publicznej), wówczas powstaje prywatna spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością (private limited company).
Kolejną odmianą spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest public limited company - plc.
Może ona gromadzić kapitał w drodze emisji udziałów/akcji, które następnie mogą być
przedmiotem notowań giełdowych. Minimalna suma kapitału zakładowego/akcyjnego wynosi
50.000 funtów.
Oddziały firmy macierzystej
W sytuacji, gdy zagraniczna firma prowadzi działalność handlową poprzez bezpośrednią
obecność na rynku brytyjskim określane jest to wówczas jako oddział (branch).
Oddział wyposażony jest w uprawnienia decyzyjne w imieniu firmy macierzystej.
Brytyjski urząd rejestrowy Companies House zajmuje się rejestracją i zbieraniem informacji o
spółkach prawa handlowego z terenu Anglii, Walii i Szkocji. Instytucja ta działa jako
wyodrębniona agencja rządowa (executive agency) w ramach Ministerstwa Handlu i
Przemysłu (Department of Trade and Industry). Główna siedziba Companies House
zlokalizowana jest w Cardiff. Urząd posiada również biura w Londynie i Edynburgu oraz
lokalne oddziały w Leeds, Birmingham, Manchester i Glasgow. Spółki prawa handlowego
posiadające adres rejestrowy na terenie Anglii i Walii mają obowiązek rejestrowania się w
Cardiff,
zaś
spółki
z
terenu
Szkocji
w
Edynburgu.
Na mocy prawa firmy muszą przekazywać do urzędu rejestrowego informacje o wszelkich
zachodzących w nich zmianach (zmiana: nazwy, statusu [np. przekształcenie ze spółki z o.o.
w spółkę akcyjną], składu zarządu spółki itp.) oraz przesyłać w określonych terminach
sprawozdania finansowe. Do Companies House przekazywane są ponadto informacje nt.
likwidacji bądź bankructwa firmy, a także takie fakty jak np. ustanowienie zarządu
komisarycznego w danej spółce.
Podstawowe dane o zarejestrowanych firmach (np. data i nr rejestracji, kiedy firma przekazała
ostatnie sprawozdanie finansowe, czy nieprowadzone jest przeciwko niej postępowanie
upadłościowe) Companies House udostępnia nieodpłatnie. Fotokopie złożonych tam
dokumentów udostępnia się natomiast odpłatnie. Informacje nt. zarejestrowanych tam spółek
można uzyskać osobiście kontaktując się z jednym z biur bądź oddziałów Companies House,
telefonicznie, listownie (fax`em) bądź przy pomocy internetu. Istnieje możliwość wykupienia
dostępu do zawartych w Companies House danych w formie bądź aktualizowanych, co
miesiąc nośników elektronicznych (płyty CD) bądź dostępu do bazy danych poprzez internet.
Niezależnie od Companies House oddzielne rejestry firm prowadzone są na terenie Północnej
Irlandii, wyspy, Man oraz wysp na Kanale La Manche: Alderney, Guernsey i Sark oraz
Jersey.
Polskie firmy i instytucje zainteresowane informacjami nt. brytyjskich spółek prawa
handlowego mogą bezpośrednio zwracać się do wyżej wymienionych instytucji z prośbą o
udostępnienie fotokopii przechowywanych tam dokumentów. Płatność za usługę może być
dokonana za pomocą przekazu bankowego, czekiem lub kartą kredytową.
Rejestracja spółek
W celu zarejestrowania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jej założyciele
zobowiązani są do przedłożenia w Companies House następujących dokumentów:
•
•
Memorandum of Association - spełnia jednocześnie rolę umowy założycielskiej i
statutu spółki. Zawiera informacje określające: nazwę, miejsce zarejestrowanej
siedziby, cele i zakres działalności, oświadczenie o ograniczonej odpowiedzialności,
sumę kapitału i jego podział na stałe części oraz ewentualnie oświadczenie o przyjęciu
formy public limited company.
Articles of Association - określają prawa udziałowców/ akcjonariuszy, zasady
przekazywania udziałów/akcji i ich nowych emisji, procedurę zwoływania i
prowadzenia walnego zgromadzenia, kompetencje zarządu, zasady wypłaty dywidend
oraz tworzenia rezerw.
Potwierdzeniem dokonania rejestracji jest wydanie przez Companies House tzw. Certificate
of Incorporation. Spółka, która w rezultacie inkorporacji nabyła osobowość prawną jest
zobowiązana do przekazywania do Companies House sprawozdań rocznych (annual return),
w którym zamieszczane są następujące informacje: adres zarejestrowanej siedziby spółki,
wartość i struktura kapitału, adresy członków zarządu i udziałowców/ akcjonariuszy,
rachunek wyników (zysków i strat), bilans, weryfikacja audytorska, sprawozdanie zarządu,
stosowane metody amortyzacji majątku spółki, system wynagradzania zarządu i pracowników
zarabiających powyżej 30.000 funtów rocznie, dotacje na rzecz partii politycznych i
organizacji charytatywnych przekraczające kwotę 200 funtów, średni poziom zatrudnienia - w
tym liczba osób niepełnosprawnych (dotyczy spółek zatrudniających powyżej 250 osób),
zasady przepływu informacji i konsultacji z pracownikami. Bilans roczny spółki powinien
zawierać m.in. dane o podejmowanych projektach inwestycyjnych, wartość i strukturę
aktywów, udziały w innych spółkach powyżej 5% - w tym posiadane przez członków
zarządu. Zgodnie z zaleceniami Companies House nowo-powstałe firmy mają obowiązek
przedłożyć swoje pierwsze sprawozdanie finansowe przed upływem 22 miesięcy od daty
rejestracji, niezależnie od momentu rozpoczęcia faktycznej działalności. To pierwsze
sprawozdanie finansowe musi rozpoczynać się z dniem rejestracji i nie może przekraczać
okresu 18 miesięcy.
System rejestracji spółek stosuje w szerokim zakresie zasadę jawności i dostępności
dokumentacji przechowywanej w Companies House, a ponadto sama spółka jest zobowiązana
do udostępniania zainteresowanym określonych informacji o sobie - w niektórych
przypadkach dostępność pewnych informacji może zostać ograniczona jedynie do
udziałowców/akcjonariuszy.
W przypadku spółek z ograniczoną odpowiedzialnością wszystkie listowniki, formularze
rachunków i broszury spółki muszą zawierać jej nazwę, numer rejestracyjny i określenie
miejsca zarejestrowanej siedziby.
W spółce określanej terminem unlimited company wszyscy udziałowcy są osobiście
odpowiedzialni za zobowiązania spółki, a procedura rejestracji jest podobna do
przedstawionej powyżej. Nie ma tutaj obowiązku przekazywania informacji do Companies
House, z wyjątkiem filii holdingu lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Companies
House udziela również porad w zakresie wyboru nazwy nowej spółki i udostępnia broszurę
informacyjną pt. Notes of Guidance on Company Names.
Rejestracja oddziałów
Utworzenie oddziału wymaga rejestracji wg jednej z dwóch przewidzianych prawem
procedur:
•
•
firmy macierzyste inkorporowane na terenie Irlandii Północnej lub Gibraltaru mogą
dokonywać w Wlk. Brytanii wyłącznie rejestracji tzw. place of business,
firmy macierzyste inkorporowane poza Irlandią Północną lub Gibraltarem rejestrują
oddział lub place of business.
W okresie 1 miesiąca od utworzenia oddziału lub place of business należy dostarczyć do
Companies House następującą dokumentację: nazwisko i adres przynajmniej jednej osoby
zamieszkałej w Wlk. Brytanii i uprawnionej do określonych czynności prawnych w imieniu
firmy macierzystej, poświadczona kopia dokumentów określających status firmy macierzystej
- akt założycielski (wraz z tłumaczeniem na język angielski) oraz informacje o członkach
zarządu firmy macierzystej. W odniesieniu do firm spoza obszaru Unii Europejskiej
zamierzających otworzyć oddział/ place of business istnieje wymóg dostarczenia informacji
odnośnie: prawa, wg, którego firma macierzysta jest zarejestrowana, okresu
sprawozdawczości finansowej i dostępności informacji, adresu firmy macierzystej w kraju
inkorporacji, wielkości kapitału, posiadanych oddziałów - jeśli nie jest to uwzględnione w
akcie założycielskim, daty utworzenia oddziału (place of business), jego nazwy, adresu i
zakresu działalności oraz listy adresowej osób upoważnionych do reprezentowania oddziału
w
imieniu
firmy
macierzystej
wraz
z
zakresem
ich
pełnomocnictw.
Po zaakceptowaniu przez Companies House złożonej dokumentacji wysyłany jest list, w
którym stwierdza się fakt rejestracji podając jej numer i datę. Po tym fakcie zarówno oddział
jak i place of business zaczynają funkcjonowanie wg tych samych zasad jak firmy brytyjskie.
Corocznie firma macierzysta przesyła do Companies House kopie własnych sprawozdań
finansowo-ekonomicznych odzwierciedlających całość działalności firmy, a ich
szczegółowość zależy od wymagań w tym zakresie obowiązujących w kraju jej inkorporacji.
W przypadku place of business nie wymaga się dostarczania m.in. kopii sprawozdania
zarządu, ani też weryfikacji audytorskiej. Poza tym Companies House musi być informowany
o wszelkich zmianach aktu założycielskiego firmy macierzystej, jej nazwy, składu zarządu,
adresu osoby uprawnionej do podejmowania czynności prawnych w jej imieniu oraz zmiany
charakteru działalności.
Podatek dochodowy od osób prawnych
Wybór formy prawnej aktywności firmy na rynku brytyjskim ma bezpośrednie przełożenie na
zasady
opodatkowania
zysków
osiąganych
z
działalności
gospodarczej.
Obowiązujące uregulowania rozróżniają pomiędzy działalnością handlową w Wlk. Brytanii, a
prowadzeniem wymiany handlowej z Wlk. Brytanią. Zyski osiągane przez zagraniczne firmy
z handlu realizowanego za pośrednictwem przedstawicielstwa lub lokalnego agenta
zasadniczo nie podlegają obowiązkowi podatkowemu na terenie Wlk. Brytanii pod
warunkiem, że nie jest to przedsiębiorstwo o stałym charakterze prowadzące regularnie
działalność gospodarczą. Jeżeli przykładowo agent lub upełnomocniony przedstawiciel jest
upoważniony do zawierania transakcji w imieniu firmy zagranicznej to wówczas może to być
rozpatrywane jako działalność podlegająca opodatkowaniu. Dochody brytyjskiego oddziału
firmy zagranicznej są przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym.
Zasady opodatkowania w praktyce nie różnią się znacznie od stosowanych w stosunku do filii
firm brytyjskich. Podstawowe regulacje brytyjskiego podatku od dochodów firm:
Podstawowa stopa opodatkowania na rok 2004-2005 dla przedsiębiorstw, których roczne
dochody podlegające opodatkowaniu przekraczają 1.500.000 GBP wynosi 30%; ponadto
stosowana jest również zredukowana do 0% stawka podatku wobec firm, których dochody
podlegające opodatkowaniu wynoszą nie więcej niż 10.000 GBP, oraz 19% w przypadku
przedsiębiorstw osiągających dochody podlegające opodatkowaniu w przedziale od 50.001 do
300.000 GBP w skali rocznej.
Stawki podatku dochodowego od osób prawnych (rok finansowy 2004-2005):
Stawka opodatkowania
Przedziały opodatkowania dochodów
(w %)
( w GBP)
stawka początkowa - 0
0 - 10.000
ulga podatkowa (marginal relief (1)) +
19/400
10.001 - 50.000
stawka dla małych przedsiębiorstw - 19
50.001 - 300.000
marginal relief + 11/400
300.001 - 1.500.000
stawka zasadnicza - 30
powyżej 1.500.001
Źródło: Inland Revenue: www.inlandrevenue.gov.uk
(1)
Marginal relief (ulga przedziałowa) jest ulgą podatkową obliczaną dla kwot dochodów
znajdujących się między podstawowymi przedziałami, wyznaczonych przez stawki
opodatkowania.
•
w 1999 r. w Wlk. Brytanii zniesiono obowiązek zaliczkowych płatności na poczet
należności podatkowych z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych. Obecnie
większość firm płaci podatek po zakończeniu roku finansowego w przeciągu 9
miesięcy od daty zakończenia okresu obrachunkowego. Tylko duże firmy osiągające
roczny dochód powyżej 1.500.000 GBP objęte są obowiązkiem płacenia należności
podatkowych, co kwartał.
•
podstawa opodatkowania określana jest jako dochód przed opodatkowaniem wraz z
dywidendami, aczkolwiek określone wydatki obniżają podstawę wymiaru podatku np. sumy przeznaczone na amortyzację środków trwałych, zgodne ze stawkami odpisu
określonymi w statucie; pewne wydatki poniesione i mające jedynie pośredni związek
z generowaniem dochodu przez firmę nie mogą być odliczane od podstawy
opodatkowania np. fundusz reprezentacyjny, opłaty pewnych usług prawnych itp.,
straty poniesione w poprzednich latach mogą być w określonych przypadkach
odliczane od podstawy opodatkowania, a straty roku bieżącego mogą być
porównywane z zyskami wypracowanymi w poprzednich trzech latach.
•
W sytuacji, gdy spółka płaci dywidendy swoim udziałowcom, w tym zagranicznym,
równocześnie powstaje obowiązek zapłaty z góry określonej kwoty w relacji do
należnego podatku dochodowego. Jest to płatność w ciężar normalnych zobowiązań
podatkowych spółki i może być przedmiotem częściowego lub całościowego zwrotu
w zależności od postanowień odpowiedniej umowy z danym krajem w/s unikania
podwójnego opodatkowania.
•
Wiele krajów podpisało takie porozumienia z Wlk. Brytanią na bazie, których filie
firm zagranicznych płacą dywidendy swoim macierzystym organizacjom, które z kolei
mają prawo ubiegania się o zwrot zapłaconego podatku dochodowego, w wys.
zazwyczaj od 5-15% sumy wypłaconych dywidend.
Nakłady kapitałowe mogą podlegać odliczeniu od dochodów firm, przy czym odliczeniu nie
podlega amortyzacja. Odpisy są traktowane jako koszt i dlatego są odejmowane od
dochodów. Odpisy kapitałowe stanowią swego rodzaju ulgę, obejmującą niektóre rodzaje
wydatków kapitałowych. Nie wszystkie rodzaje kosztów kapitałowych mogą być uznane za
odpisy kapitałowe (capital allowances). Niektóre odpisy obejmują tylko wydatki poniesione
w ściśle określonym czasie. Zgodnie z tą filozofią odliczeniu podlegają nakłady poniesione na
następujące sfery działalności:
•
maszyny oraz budynki,
•
budynki i zabudowania w gospodarstwach rolnych,
•
roboty przy budowie i rozbudowie kanałów wodnych przeznaczonych dla statków,
•
nowe nieruchomości o znaczeniu przemysłowym i handlowym wybudowane w tzw.
Strefach Przedsiębiorczości (Enterprise Zones),
•
nakłady na badania i rozwój (R&D),
•
know-how.
Jeśli chodzi o obowiązek opodatkowania dochodów osobistych obywateli polskich
zatrudnionych w Wielkiej Brytanii to powstaje on, gdy spełniony jest, co najmniej jeden z
poniżej przedstawionych warunków:
•
okres pobytu w Wlk. Brytanii przekracza 183 dni w skali roku podatkowego,
•
posiadanie miejsca zamieszkania i regularne przyjazdy do Wlk. Brytanii przy
jednoczesnym braku zatrudnienia w innym kraju w pełnym wymiarze,
•
brak miejsca zamieszkania w Wlk. Brytanii, regularne przyjazdy trwające średnio 3
miesiące lub dłużej w skali roku podatkowego w okresie 4 lat,
•
pobyt i zatrudnienie w Wlk. Brytanii w okresie dłuższym niż 2 lata.
W roku finansowym 2004-2005 obowiązują następujące stawki podatku dochodowego od
dochodów osobistych:
Stawka opodatkowania
Poziom dochodu w skali roku
(w %)
( w GBP)
10
0 - 2020
22
2021 - 31400
powyżej 31400
40
Źródło: Inland Revenue: www.inlandrevenue.gov.uk
Zgodnie z obowiązującym systemem pod nazwą PAYE - Pay As You Earn pracodawcy są
odpowiedzialni za odejmowanie należnych kwot podatku od wynagrodzeń w momencie ich
wypłaty. Podatki od innych kategorii dochodów włącznie z dochodami od kapitału są
rozliczane indywidualnie po zakończeniu roku podatkowego. Generalnie formuła kalkulacji
należności podatkowych sprowadza się do zsumowania wszystkich dochodów krajowych i
zagranicznych.
Dochody podlegające opodatkowaniu: zarobki, dochody z nieruchomości, chorobowe,
świadczenia z tytułu niezdolności do pracy, oprócz pierwszych 28 tygodni, podstawowa
kwota świadczenia z tytułu macierzyństwa, zasiłek dla bezrobotnych lub strajkowy,
emerytury, inne świadczenia opieki społecznej, oprocentowanie lokat oszczędnościowych w
bankach i kasach mieszkaniowych, dywidendy oraz zyski z polis ubezpieczeniowych.
Dochody niepodlegające opodatkowaniu: zasiłki na dzieci, zasiłki rodzinne, zasiłki
mieszkaniowe, zwolnienie z tytułu macierzyństwa, płatności z tytułu macierzyństwa,
świadczenia z tytułu niezdolności płatnych w czasie pierwszych 28 tygodni, oprocentowanie
lokat oszczędnościowych zwolnionych z podatku, niektóre dywidendy, niektóre obligacje,
wygrane w loterii i grach hazardowych i darowizny otrzymane od członków rodziny.
Każda osoba objęta obowiązkiem podatkowym korzysta z prawa do odpisania od swoich
dochodów z kwoty wolnej od opodatkowania, tzw. tax allowance. W przypadku
małżeństwa - prawo do odpisania kwoty wolnej od opodatkowania posiada zarówno mąż, jak
i żona oraz razem jako małżeństwo. Wartość tax allowance jest odejmowana od kwoty
dochodów przed opodatkowaniem.
Kwota dochodu osobistego wolna od opodatkowania za rok 2004/2005
Kategoria
Kwota (w GBP)
podstawowa
4745
osoby w wieku 65-74 lat
6830
osoby w wieku 75 lat i więcej
6950
małżeństwa - osoby urodzone przed 06.04.1935
5725
małżeństwa - osoby w wieku 75 lat i więcej
5795
minimalna kwota dla małżeństw
2210
osoby niewidome
1560
W Wlk. Brytanii istnieje szereg ulg podatkowych i odpisów, z których może w ciągu
pierwszych 5 lat pracy, skorzystać nawet osoba, która nie mieszka na stałe w Wlk. Brytanii.
Dotyczy to zwłaszcza osób pochodzących z krajów należących do Europejskiego Obszaru
Gospodarczego oraz Commonwealth'u. Dla przykładu, pracodawca brytyjski może dokonać
refundacji kosztów podróży pracownika i jego rodziny między Wlk. Brytanią a krajem
pochodzenia danego pracownika. Ponadto, kwoty, które mogą być dodane do kwot wolnych
od opodatkowania, to: koszty związane z wykonywaniem pracy, np. opłaty służbowe,
zwolnienia kapitałowe, koszty podróży między domem i miejscem pracy, etc.
Użyteczne adresy internetowe:
www.polishembassy.org.uk
www.polish-emb.trade.co.uk
www.businesslink.gov.uk
Włochy
XXXI. ŚWIADCZENIE USŁUG WE WŁOSZECH
Od 1 maja 2004 r. pracownicy niektórych kategorii mają dostęp do włoskiego rynku pracy
poza limitem ograniczającym swobodny przepływ pracowników z nowych krajów UE.
Dotyczy to min.:
A)-pracowników podlegających organizacjom lub firmom polskim działającym we Włoszech,
oddelegowanych do Włoch w celu wykonania ściśle określonych zadań w określonym czasie.
B)-pracowników podlegających firmom mającym siedzibę w Polsce oddelegowanych
czasowo do firm mających siedzibę we Włoszech w celu wykonania usług będących
przedmiotem kontraktu na wykonanie pracy (robót).
W stosunku do wyżej wymienionych osób podanie o zezwolenie na pracę musi być złożone w
kompetentnej terytorialnie Direzione Provinciale del Lavoro.
Do podania należy załączyć:
kopię dokumentu tożsamości występującego o zezwolenie na pracę dla pracownika;
kopię dokumentu tożsamości pracownika;
kontrakt pracy podpisany pomiędzy stronami;
znaczek skarbowy 11 Euro;
oraz
w przypadku A):
- oświadczenie delegującej polskiej firmy działającej we Włoszech, z którego wynika ze
pracownik, który ma być czasowo oddelegowany do Włoch, jest na stałe zatrudniony w tej
firmie i posiada odpowiednie kwalifikacje zawodowe; dokumenty świadczące o związkach
prawnych pomiędzy firmą delegującą z Polski, a przyjmującą we Włoszech.
w przypadku B):
- kopię kontraktu zawartego z firmą polską; dokumenty potwierdzające istnienie stosunku
pracy pomiędzy pracownikami a firmą wykonawcą kontraktu; warunki realizacji kontraktu;
dokumentację potwierdzającą zadeklarowane kwalifikacje pracowników.
Wszystkie ww. dokumenty muszą być zredagowane lub przetłumaczone na język włoski.
Zgodnie z informacją uzyskaną w Direzione Provinciale del Lavoro czas oczekiwania na
zezwolenie na podjęcie pracy (autorizazione al lavoro) wynosi od 1 do 3 miesięcy. Ważność
autorizzazione al lavoro wynosi 90 dni.
Maksymalny czas pracy w ramach uzyskanego zezwolenia może wynieść 2 lata.
Po przyjeździe do Włoch pracownicy odbierają na policji (questura) kartę pobytu (carta di
soggiorno).
Pracownicy powinni zarejestrować w lokalnej kasie chorych (USL) formularze E 111 wydane
przez wojewódzki oddział Narodowego Funduszu Zdrowia, celem możliwości korzystania z
darmowych świadczeń medycznych we Włoszech.
Materiał ZUS "Ubezpieczenia społeczne osób przemieszczających się (migrujących) w Unii
Europejskiej" http://www.zus.pl/ue/ubespol.html
XXXII.
XXXIII.
XXXIV.
XXXV.
XXXVI.
XXXVII.
XXXVIII. DZIAŁALNOŚĆ NA ZASADZIE SAMOZATRUDNIENIA
XXXIX. (ATTIVITÀ DI LAVORO AUTONOMO)
W stosunku do obywateli polskich, którzy zamierzają we Włoszech podjąć pracę na zasadzie
samozatrudnienia nie ma żadnych ograniczeń. Mogą oni podjąć pracę na takich samach
zasadach, jak pozostali obywatele UE.
Cudzoziemiec pragnący prowadzić we Włoszech działalność na zasadzie samozatrudnienia w
sektorze przemysłowym, rzemieślniczym czy handlowym, działalność zawodową na własny
rachunek, zamierzający założyć spółkę kapitałową czy też osobową, lub sprawować funkcje
w zarządzie istniejącej spółki, winien spełniać wymogi etyczne i zawodowe zgodnie z tymi
stawianymi obywatelom włoskim, oraz spełniać warunki, które upoważniają do wpisu na listy
zawodowe (albo professionale)
Poza tym cudzoziemiec powinien:
1.
Zwrócić się osobiście, lub za pośrednictwem pełnomocnika, do urzędu, w którego
kompetencjach jest wydawanie odpowiednich koncesji i zezwoleń lub sprawdzanie wymogów
potrzebnych do prowadzenia działalności, co, do której wymagany jest wpis na listy
zawodowe, o wystawienie zaświadczenia o braku przeszkód, co do wydania dokumentu
stwierdzającego posiadanie kwalifikacji upoważniających do wykonywania w/w działalności.
(np. do Izby Handlowej, jeśli chodzi o wpisanie do Rejestru Handlowców REC Registro
Esercenti il Commercio, do urzędu gminnego Comune w przypadku działalności handlowej,
która wymaga tylko zarejestrowanie w gminie, do Ufficio Polizia Administrativa (urząd
policji administracyjnej) w przypadku agencji reklamowej, do Ministerstwa Pracy i Polityki
Socjalnej w przypadku agencji pośrednictwa pracy, itp.)
Do wykonywania zawodów regulowanych (patrz „zawody regulowane”) potrzebne jest
uznanie dyplomu uzyskanego przez cudzoziemca za granicą. W przypadku dyplomów branży
medycznej, wymagane jest uprzednie ich uznanie przez Ministerstwo Zdrowia (lekarz,
pielęgniarka, fizykoterapeuta itp.)
http://www.ministerosalute.it/professioni/sezProfessioni.jsp?id=113&label=ps
W przypadku zaś dyplomów podlegających nadzorowi Ministerstwa Sprawiedliwości (radca
handlowy, adwokat, konsultant podatkowy, biolog, chemik, leśnik, geolog, inżynier, agent
wymiany walutowej, psycholog, opiekun społeczny, technik rolny, technik przemysłowy,
dziennikarz) procedurą uznania tytułu zajmuje się główna dyrekcja d/s Obywatelskich – Biuro
VII – Dział Międzynarodowy ( Affari Civili – Ufficio VII – Reparto Internazionale)
http://www.giustizia.it/professioni/indice.htm
2.
Wystąpić o wydanie mu zaświadczenia o niezbędnych do prowadzenia planowanej
działalności warunkach i środkach materialnych.
2.1. Jeśli planowana działalność ma charakter działalności przedsiębiorczej i w związku z
powyższym podlega wpisowi do Rejestru Przedsiębiorstw (Registro delle Imprese) (patrz
„rejestracja przedsiębiorców”) zgodnie z art. 2188 Kodeksu Cywilnego, powyższe
zaświadczenie winno być wystawione przez odpowiednią terytorialnie Izbę Handlową.
Kryteria stosowane przez Izby Handlowe przy określaniu niezbędnych środków opierają się
(uwzględniając specyfikę planowanej działalności) na ocenie kosztów:
a) ewentualnych nieruchomości (umowa o zakup lub wynajem i/lub niezbędne środki
finansowe),
b) maszyn i urządzeń,
c) wyposażenia,
d) związanych z procedurami administracyjnymi,
e) rozruchu działalności itp.
2.2. W przypadku działalności wymagającej przynależności do rad lub izb zawodowych
(ordini, collegii professionali). Powyższe zaświadczenie powinno być wystawione przez
właściwą radę lub izbę.
3. Posiadać odpowiednie warunki mieszkaniowe udokumentowane umową zakupu lub
wynajmu nieruchomości lub poprzez oświadczenie złożone zgodnie z art. 2 i 4 ustawy z dn.
4.01.1968 , nr 15 przez obywatela włoskiego lub cudzoziemca przebywającego legalnie we
Włoszech, w której oświadcza, że udostępnił zainteresowanemu mieszkanie.
4.
Uzyskać w lokalnym Ufficio delle Entrate (Urząd Skarbowy):
- numer identyfikacji podatkowej - codice fiscale
- numer dla celów podatku VAT - partita IVA
5. Dokonać rejestracji dla celów ubezpieczeniowych w INPS (odpowiednik ZUS) lub w
branżowej kasie ubezpieczeniowej. (w przypadku zawodów, które podlegają takim kasom)
6. Udać się na policję (questura) z dokumentami upoważniającymi do prowadzenia
działalności na zasadzie samozatrudnienia na terenie Włoch celem uzyskania karty
pobytowej pracy (carta di soggiorno per motivi di lavoro autonomo). Questura jest
zobowiązana do wydania karty pobytowej w terminie do 120 dni. Do tego czasu
zainteresowany może prowadzić działalność we Włoszech na podstawie tymczasowego
pozwolenia.
XL. CHARAKTERYSTYKA SPÓŁEK WE WŁOSZECH
Działalność przedsiębiorstw we Włoszech regulowana jest przez Kodeks Prawa Cywilnego
(Codice Civile) z 1942 r. z późniejszymi zmianami. 1 stycznia 2004 r. weszła w życie
„reforma systemu spółek kapitałowych i spółek spółdzielczych” (Riforma organica della
disciplina delle Società di capitali e delle Società Cooperative). Wprowadza ona istotne i
nowe regulacje do prawa rzeczowego, administracyjnego, procesowego i karnego. Więcej na
ten temat na stronie:
http://www.infopolonia.it/reforma prawa spolek.html
We Włoszech występują następujące rodzaje przedsiębiorstw:
1.Spółki osobowe:
Spółka zwykła (società semplice)
Spółka we wspólnym imieniu (Società in nome collettivo, S.n.c.)
Zwykła spółka komandytowa (Societa in accomandita semplice, S.a.s)
2. Spółki kapitałowe:
Spółka akcyjna (società per azioni, S.p.a)
Spółka komandytowo-akcyjna (Società in accomandita per azioni, S.a.p.a)
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (Società a responsabilità limitata, S.r.l.)
3. Firmy jednoosobowe (ditte individuali)
Najbardziej popularnymi formami prawnymi dla prowadzenia działalności gospodarczej we
Włoszech są spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółka akcyjna. Dla firm średniej
wielkości najczęściej stosowaną formą jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (Società
a responsabilità limitata, Srl), dla większych oraz tych, które akcje są notowane na giełdzie
(obowiązkowo) spółka akcyjna (società per azioni, Spa).
Wymagania przy zakładaniu spółek S.R.L i S.P.A.
S.R.L.
Akt założycielski musi być sporządzony
przez notariusza, jako akt publiczny i
może mieć formę umowy bądź aktu
jednostronnego.
S.P.A.
Akt założycielski musi być sporządzony
przez notariusza, jako akt publiczny i może
mieć
formę
umowy
bądź
aktu
jednostronnego.
Kapitał
Kapitał
Minimalna
wysokość
kapitału
zakładowego wynosi 10.000 EUR.
Minimalna wysokość kapitału zakładowego
wynosi 120.000 EUR.
Jakakolwiek zmiana kapitału
zakładowego wymaga zmiany
założycielskiego.
Wkład
Nie można dokonać podwyższenia kapitału
dopóki uprzednio wyemitowane akcje nie
zostały w pełni uwolnione.
Wkład
aktu
Obowiązują przepisy przewidziane dla
spółek akcyjnych w kwestii podpisania
kapitału zakładowego – tj. obowiązek
wpłacenia, co najmniej 25% podpisanego
kapitału.Kapitał zakładowy może być
pieniężny lub w aporcie.
Wpis do rejestru
Jeśli nie zostało ustalone inaczej w akcie
założycielskim, wkład musi być wniesiony w
formie pieniężnej. Przy podpisaniu aktu
założycielskiego należy dokonać wpłaty w
banku, co najmniej, 25% (czyli co najmniej
30.000 EUR) wkładów pieniężnych, bądź
całą jego wysokość, jeśli spółka powołana
zostaje aktem jednostronnym.
Wpis do rejestru
Obowiązkowe jest zarejestrowanie spółki
w Rejestrze przedsiębiorstw, (Registro
delle Imprese).
Obowiązkowe jest zarejestrowanie spółki w
Rejestrze przedsiębiorstw, (Registro delle
Imprese).
XLI.
XLII. REJESTRACJA PRZEDSIĘBIORSTW WE WŁOSZECH
Zgodnie z art. 2188 włoskiego Kodeksu Cywilnego działalność o charakterze gospodarczym
podlega wpisowi do Rejestru Przedsiębiorstw. Rejestry takie prowadzą dla wszystkich
rodzajów przedsiębiorstw wyłącznie Izby Handlowe właściwe terytorialnie (o właściwości
decyduje siedziba danej firmy). Wykaz wszystkich Izb Handlowych można znaleźć na stronie
www.camcom.it
Od 1 lipca 2003 r. składanie wszystkich dokumentów związanych z wpisem firmy do Rejestru
Przedsiębiorstw jest możliwe wyłącznie drogą elektroniczną lub na nośniku elektronicznym
(system TELEMACO) po potwierdzeniu podpisem elektronicznym. W celu zarejestrowania
działalności gospodarczej w tym systemie konieczne jest posiadanie specjalnej karty SMART,
umożliwiającej składanie podpisu elektronicznego. Karty takie można otrzymać w biurach Izb
Handlowych.
W celu ułatwienia przedsiębiorcom korzystania z systemu Izba Handlowa w Rzymie wydała
w czerwcu 2002 Vademecum na jego temat. Vademecum jest dostępne na stronach
internetowych Izby (www.rm.camcom.it) w języku włoskim i zawiera wszystkie informacje,
praktyczne i prawne, związane z rejestracją przedsiębiorstw drogą elektroniczną, jak również
innymi procedurami związanymi z prowadzeniem firmy, które można załatwiać tą drogą.
Obowiązek rejestracji przedsiębiorstwa drogą elektroniczną nie obowiązuje przedsiębiorców
indywidualnych oraz podmiotów, które podlegają jedynie rejestracji w REA (Wykaz
Gospodarczo-Administracyjny) np.: stowarzyszenia, przedstawicielstwa firm zagranicznych
we Włoszech itp.
Ramy prawne dotyczące systemu elektronicznego rejestracji przedsiębiorstw obejmują:
- Art. 15 Ustawy nr.59 z dnia 15 marca 1997 roku w sprawie ważności prawnej dokumentów
sporządzanych i przesyłanych drogą elektroniczną
- Dekret Prezydenta Republiki nr.513 z dnia 10 listopada 1997 roku w sprawie ważności
prawnej i reguł technicznych związanych z podpisem elektronicznym uaktualniony DPR
n.445 z 2000r.
- Dekret Prezesa Rady Ministrów z dnia 8 lutego 1999 roku zawierający reguły techniczne
dotyczące tworzenia, przesyłania, przechowywania, reprodukcji i konwalidacji dokumentów
informatycznych
Stosowanie powyższych przepisów w stosunku do Rejestru Firm zostało ustanowione na
mocy DPR 558/1999 oraz 340/2000 i 448/2001.
W styczniu 2002 r. została we Włoszech wdrożona dyrektywa unijna 1999/93/CE w sprawie
podpisu elektronicznego.
XLIII. ODDZIAŁ FIRMY
ODDZIAŁ - SEDE SECONDARIA DI SOCIETÁ ESTERA
Przepisy zawarte w art. 2508 rozdziału XI „O spółkach utworzonych za granicą" włoskiego
Kodeksu Cywilnego z 1942 r. (ostatnie wprowadzone do kodeksu zmiany, związane z
reformą prawa spółek, obowiązują od 1.01.2004) określają ogólne normy dotyczące
posiadania oddziału firmy zagranicznej na terenie Włoch zgodnie z prawem unijnym.
Oddział charakteryzuje to, iż prowadzi on działalność gospodarczą we Włoszech, ale nie jest
traktowany przez włoskie prawo jako jednostka niezależna od spółki zagranicznej. W
związku z tym spółka zagraniczna jest bezpośrednio odpowiedzialna za wszelką działalność
wykonywaną przez oddział.
Warunki utworzenia oddziału
Zgodnie z Kodeksem cywilnym, spółka zagraniczna, która zamierza utworzyć jedną lub
więcej oddziałów we Włoszech, musi dostosować się do włoskich przepisów dotyczących
rejestracji osób prawnych.
Utworzenie oddziału musi być zarejestrowane we Rejestrze Przedsiębiorstw (Registro delle
imprese) właściwej terytorialnie Izby Handlowej. Wymagane jest odpowiednie
udokumentowanie rejestracji spółki w kraju gdzie ona ma swoją główną siedzibę.
Spółka zagraniczna jest również zobowiązana zgłosić do Rejestru Przedsiębiorstw, dane
osobowe, pełnomocnictwa i potwierdzone podpisy osób upoważnionych do reprezentowania
jej we Włoszech.
W stosunku do osób trzecich, oddział spółki zagranicznej ponosi odpowiedzialność w
zakresie i na zasadach określonych w dokumentach zarejestrowanych we Włoszech, nawet
gdyby były one odmienne od tych zarejestrowanych w kraju macierzystej siedziby spółki.
Firma macierzysta jest odpowiedzialna za wszystkie zaciągnięte przez oddział zobowiązania i
musi wciągać do ewidencji oświadczenia roczne dotyczące oddziału.
Rachunkowość i opodatkowanie
Oddział musi prowadzić księgowość obowiązującą przedsiębiorstwa handlowe i dostosować
się do procedur rachunkowych, włącznie ze sporządzaniem bilansu (księgi operacji dziennych
inwentaryzacji, podatku VAT (IVA), amortyzacji, personelu itp.)
Oddział musi składać roczną deklarację podatkową u włoskich władz podatkowych. Odziały
spółek zagranicznych płacą podatki na tych samych zasadach jak spółki włoskie
Po zapłaceniu podatku dochodowego we Włoszech, pozostałe zyski mogą być swobodnie
przekazane do firmy macierzystej.
Uwaga
Należy również zwrócić uwagą na art. 2509 włoskiego Kodeksu Cywilnego, który stanowi, iż
w przypadku, w którym w kraju macierzystej spółki występuje ona w formie nieznanej na
terenie Włoch (nie ma znaczenia przy tym, czy jest to spółka kapitałowa, czy osobowa) do
potrzeb przepisów dotyczących utworzenia jej oddziału traktowana jest ona jako spółka
akcyjna Wynika to z faktu, iż przed spółką akcyjną stawianych jest najwięcej wymogów.
XLIV.
XLV.
XLVI.
XLVII. BIURO PRZEDSTAWICIELSKIE
Określenie
Przedstawicielstwo nie ma samodzielności w działaniu; jest uzależnione od macierzystego
przedsiębiorstwa i nie może prowadzić odrębnej działalności. Zazwyczaj otwierane jest w
celu promocji, badania rynku, prowadzenia salonu z ekspozycją towarów, nadzorowania
realizacji kontraktu, itp. Poprzez otwarcie biura przedstawicielskiego możliwa jest reklama
produktów we Włoszech nawiązania bezpośredniego kontaktu z klientami, bez potrzeby
angażowania agenta handlowego. Jednakże biuro nie może być upoważnione do zawierania
kontraktów na rzecz firmy zagranicznej ani prowadzenia działalności gospodarczej we
Włoszech
Zgodnie z brzmieniem większości umów o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartych
przez Włochy z różnymi państwami, utrzymywanie we Włoszech placówek wyłącznie w celu
składowania, eksponowania lub dystrybucji dóbr lub towarów będących własnością firmy
zagranicznej nie jest równoznaczne z posiadaniem firmy (spółki). To samo dotyczy
utrzymywania określonego stałego miejsca przeznaczonego wyłącznie do gromadzenia
informacji oraz prowadzenia wszelkiej innej działalności charakterze przygotowawczym i
pomocniczym na rzecz przedsiębiorstwa zagranicznego.
Powyższa definicja jasno określa zakres czynności wykonywanych zwykle przez biuro
przedstawicielskie.
Wymogi
Poza opisaną powyżej działalnością biura przedstawicielskiego, główna jego charakterystyka
sprowadza się do faktu, iż nie prowadzi ono we Włoszech rzeczywistej działalności
gospodarczej. W związku z tym osoby kierujące biurem nie mogą posiadać upoważnienia
firmy zagranicznej do zawierania na jej rzecz kontraktów. W przeciwnym przypadku, zgodnie
z istniejącymi przepisami dotyczącymi podatków, fakt ten będzie rozumiany jako posiadanie
przez przedsiębiorstwo zagraniczne firmy spółki ze skutkiem takim, że dochód uzyskany za
pośrednictwem firmy będzie opodatkowany we Włoszech, o ile wykonywana działalność nie
będzie ograniczona do uprzednio sprecyzowanej. W świetle włoskiego prawa biuro
przedstawicielskie nie jest osobą prawną, zatem przedsiębiorstwo zagraniczne ponosi
bezpośrednią odpowiedzialność za działalność biura.
Otwarcie biura przedstawicielskiego podlega obowiązkowi rejestracji we właściwej
terytorialnie izbie handlowej.
Opodatkowanie
Żaden dochód wypracowany przez zagraniczną spółkę za pośrednictwem biura
przedstawicielskiego nie będzie opodatkowany we Włoszech pod warunkiem zaistnienia ww.
okoliczności.
Biuro nie powinno prowadzić żadnej księgowości wymaganej w przypadku przedsiębiorstw
handlowych przez włoski Kodeks Cywilny.
Procedury
Otwarcie biura przedstawicielskiego podlega obowiązkowi rejestracji w REA (Repertorio
delle notizie economiche e amministrative) właściwej terytorialnie Izby Handlowej. W celu
rejestracji należy złożyć:
- akt powołania jednostki lokalnej we Włoszech, wraz z określeniem prawnego
przedstawiciela na Włochy
- wyciąg z Krajowego Rejestru Sądowego zawierający dane polskiej firmy
- formularz UL
- formularz „intercalaire P”
- opłatę wpisową (diritti di segreteria), ok.20 Euro (jej wysokość ustalają poszczególne Izby)
Włoski system podatkowy
We Włoszech jest obecnie wprowadzona reforma podatkowa systemu podatkowego.
Upraszcza ona znaczenie systemu i stopniowo zmniejsza obciążenia podatkowe. Obecnie we
Włoszech występuje pięć podstawowych rodzajów podatków:
-
podatek dochodowy od osób fizycznych IRE ( impostal sul reddito)
podatek dochodowy od spółek IRES ( imposta sul reddito delle socjeta)
podatek od wartości dodanej VAT ( impostal sul valore aggiunto)
podatek od usług niematerialnych ( imposta sui servizi)- np. opłaty skarbowe
akcyza ( accise)
Rok podatkowy we Włoszech w wypadku osób fizycznych jest tożsamy z rokiem
kalendarzowym, natomiast w wypadku spółek jest zbieżna z rokiem bilansowym. Za
ściąganie należności odpowiada Urząd Skarbowy( Agenzia delle Entrate), który podlega
włoskiemu Ministerstwu Gospodarki i Finansów.
Podatek dochodowy od osób fizycznych IRE
IRE jest podatkiem progresywnym uzależnionym od wysokości dochodów. Obecnie
obowiązują trzy podstawowe stawki: 23%,33%,39%. Została także wprowadzona czwarta
stawka ( stosowana w przypadku przychodów ponad 100.000 EUR) w wysokości 43%, przy
czym 4% stanowi tzw. etyczną składkę solidarnościową.
Dla osób fizycznych przepisy określają próg do wysokości, którego nie stosuje się podatku
dochodowego ( no tax area)
Dochody
No tax area
Dochód z nieruchomości
3.000,00 EUR
Praca najemna
7.500,00 EUR
Emeryci
7.000,00 EUR
Samozatrudnienie
4,500,00 EUR
Podstawa obliczenia podatku IRE 2005
Ponad
do
26.000
23 %
26.000
33.500
33%
33.500
100.000
39%
100.000
39%+4% (
43%)
Podatek wynosi
23% od całości przychodów
5.980 + 33% nadwyżki ponad 26.000
8.455+ 39% nadwyżki ponad 33.500
34.390 + 43% nadwyżki ponad 100.000
Do podstawy opodatkowania wliczane są następujące dochody :
- z tytułu zatrudnienia,
- z działalności gospodarczej,
- z tytułu wykonywania wolnych zawodów,
- z wynajmu nieruchomości,
- kapitałowe,
- inne( gdzie indziej nie sklasyfikowane).
Podatek dochodowy od spółek IRES
Podatkowi dochodowemu od spółek IRES podlegają:
- spółki akcyjne,
- spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
- spółki komandytowo- akcyjne,
- spółdzielnie,
- spółki typu samopomocowego.
Podatek regionalny od działalności gospodarczej IRAP
Podstawowa stawka podatku regionalnego od działalności gospodarczej IRAP wynosi 2,25%,
przy czym władze lokalne mogą ją obniżyć lub zwiększyć o 1 %. Podstawą jego obliczenia są
dochody przedsiębiorcy pomniejszone o całkowite koszty zatrudnienia osób przyjętych do
pracy w ramach umowy o pracę.
VAT
Podstawowa stawka podatku od wartości dodanej IVA wynosi 20 %. Istnieje też stawka
zredukowana – 10% i 4 %. Stawką 10 % są objęte m.in. niektóre wyroby żywnościowe,
dostawy wody, lekarstwa, tekstylia, obuwie i usługi hotelowe, 4 % zaś niektóre artykuły
spożywcze i gazety.
Zwolnione z opodatkowania są także niektóre usługi i dobra ( np. aparaty ortopedyczne,
usługi medyczne i stomatologiczne oraz niektóre usługi społeczne). Prawo włoskie nie
przewiduje natomiast zwolnień podmiotowych, oznacza to, iż wszyscy przedsiębiorcy bez
względu na wielkość rocznych obrotów podlegają obowiązkowi rejestracji na potrzeby
podatku VAT.
Podatek akcyzowy
Podatek akcyzowy jest nakładany w formie akcyzy na alkohol i wyroby alkoholowe, tytoń i
wyroby tytoniowe, paliwo oraz samochody. Reforma podatkowa upraszcza, racjonalizuje i
ulepsza system płacenia podatku akcyzowego, premiując stosowanie produktów przyjaznych
środowisku i eliminując różnice podatkowe istniejące w różnych częściach kraju.
Podatki majątkowe
We Włoszech nie występuje ogólny podatek od wartości majątku netto ( podatek od
bogactwa). Zostały zniesione również podatki od spadków i darowizn. Istnieje natomiast
lokalny podatek od nieruchomości, którego stawki są corocznie określane przez każdą włoską
gminę.
Inne podatki
We Włoszech nakładane są również opłaty skarbowe, których wysokość jest uzależniona od
rodzaju dokumentu. Opłaty te zostały wprowadzone w zamian za obowiązujące wcześniej
oddzielne kategorie podatków ( m.in. opłaty hipoteczne i astralne, podatek od koncesji
rządowych, podatek giełdowy, podatek od ubezpieczeń). Podatek rejestracyjny od transferu
nieruchomości nakładany jest obecnie w formie opłaty skarbowej i wynosi 7 % w wypadku
nieruchomości miejskich oraz 15 % dla gruntów rolnych. Nakładany jest, gdy nieruchomości
wynoszone są jako aport rzeczowy do spółki. Podatek os sprzedaży nieruchomości nakładany
jest obecnie w formie opłaty skarbowej, a jego stawka wynosi 3 %.
UWAGA: Wszystkie polskie dokumenty muszą być przetłumaczone na język włoski przez
tłumacza przysięgłego i legalizowane przez konsulat włoski w Polsce.
Ambasada RP we Włoszech
Via Rubens 20, 00197 Roma
Tel. ( 39-06) 362 04200
www.ambasciatapolonia.it
VADEMECUM PODEJMOWANIA PRACY WE WŁOSZECH PRZEZ OBYWATELI
POLSKICH
PROCEDURY
samozatrudnienie (lavoro autonomo)
W stosunku do obywateli polskich, którzy zamierzają we Włoszech podjąć pracę na zasadzie
samozatrudnienia nie ma żadnych ograniczeń. Mogą oni podjąć pracę na takich samach
zasadach, jak pozostali obywatele UE. (patrz „samozatrudnienie”)
praca najemna (lavoro subordinato)
Włochy wprowadziły 1 maja 2004 roku 2-letni okres ochronny ograniczający swobodny
przepływ pracowników z nowych krajów UE. Ograniczenia nie dotyczą Malty i Cypru.
Ustalony limit – kontyngent obywateli z 8 nowych krajów członkowskich, którzy mogą
podjąć pracę najemną we Włoszech w 2005 roku wynosi 79 500 osób (pracowników
najemnych i sezonowych).
Pracownicy niektórych kategorii mają dostęp do włoskiego rynku pracy poza limitem zgodnie
z art. 27 D.Lgs.286/98:
- kierownictwo lub wysoko wykwalifikowany personel spółek mających siedzibę lub oddział
we Włoszech
- profesorowie, wykładowcy uniwersyteccy, naukowcy
- tłumacze
- pomoce domowe obywateli włoskich lub krajów UE przesiedlające się do Włoch wraz z
pracodawcą
- osoby, które odbywają czasowe szkolenie zawodowe u pracodawcy włoskiego
- pracownicy podlegający organizacjom lub firmom działającym we Włoszech, zatrudnieni w
celu wykonania ściśle określonych zadań w określonym czasie.
- pracownicy podlegający firmom mającym siedzibę za granicą, czasowo oddelegowani do
firm mających siedzibę we Włoszech w celu wykonania usług będących przedmiotem
kontraktu na wykonanie pracy (robót)
- wykwalifikowane pielęgniarki zatrudnione w państwowych lub prywatnych strukturach
służby zdrowia
- osoby zatrudnione w cyrkach lub w spektaklach wystawianych gościnnie za granicą
- personel artystyczny i techniczny spektaklów teatralnych, baletowych, muzycznych
- tancerze, artyści, muzycy podejmujący pracę w lokalach rozrywkowych
- artyści podejmujący pracę w instytucjach teatralnych, muzycznych, kinematograficznych,
radiowych, telewizyjnych, państwowych lub prywatnych w związku z imprezami o
charakterze kulturalnym lub folklorystycznym
Niżej wymienieni pracownicy mają nieograniczony dostęp (brak wymogu uzyskania
pozwolenia na pracę) do włoskiego rynku pracy:
- dziennikarze korespondenci oficjalnie akredytowani we Włoszech zatrudnieni i regularnie
wynagradzani przez zagranicznych wydawców prasy codziennej lub periodyków, lub stacje
radiowe czy też telewizyjne
- osoby, które zgodnie z przepisami międzynarodowych umów obowiązujących we Włoszech,
wykonują we Włoszech działalność badawczą, lub pracę okresową w ramach programów
wymiany młodzieżowej, lub są zatrudnione „au pair”, marynarze
- osoby przyjeżdżające do Włoch w celu odbycia stażu zawodowego u włoskiego
pracodawcy, mogą one odbywać staż na bazie włoskich przepisów dotyczących staży (art.18
L n.196/1997)
Obywatele nowych krajów UE są zwolnieni z obowiązku posiadania wizy wjazdowej. Polak
ubiegający się o pracę we Włoszech musi mieć pracodawcę włoskiego lub zagranicznego
mającego stały pobyt we Włoszech.
Pracodawca, który zamierza zatrudnić na czas określony lub nieokreślony polskiego
pracownika, powinien wysłać listem poleconym do właściwej dla miejsca wykonywania
pracy komórki ds. imigracji Sportello Unico przy biurze terytorialnym prefektury podanie o
zezwolenie na pracę (nullaosta al lavoro) zredagowane na odpowiednim formularzu.
Podanie powinno zawierać następujące elementy:
- dane personalne pracodawcy (wraz z fotokopią ważnego dokumentu tożsamości, a w
przypadku osoby niebędącej obywatelem UE również fotokopię ważnej karty pobytu)
- dane personalne pracownika (wraz z fotokopią ważnego paszportu)
- oferowane warunki pracy (rodzaj kontraktu zbiorowego, który będzie zastosowany,
przewidziane stanowisko, wysokość brutto wynagrodzenia, czas pracy, miejsce zatrudnienia,
rodzaj kontraktu: na czas określony, nieokreślony, sezonowy)
Do podania musi być załączony kontrakt pracy zawarty z obywatelem polskim, którego
warunkiem zalegalizowania jest uzyskanie zezwolenia na pracę (nulla osta) i karty pobytu
(carta di soggiorno) przez pracownika.
Sportello Unico przekaże podanie do Direzione Provinciale del Lavoro (Powiatowa Dyrekcja
Pracy), celem weryfikacji czy są jeszcze wolne miejsca w ramach limitu dla pracowników
nowych krajów UE. Jeśli kontyngent został wyczerpany Sportello Unico zawiadomi
zainteresowanego listem poleconym. W przeciwnym przypadku Sportello Unico wyda
dokument nulla osta i prześle go listem zwykłym pracodawcy. Dokument ten upoważnia
pracownika do wystąpienia o wydanie karty pobytowej (carta di soggiorno) na kwesturze.
FORMULARZE DO PODAŃ O WYDANIE ZEZWOLENIA NA PRACĘ w załączeniu:
Modulo richiesta - Formularz podania o wydanie nulla osta na pracę najemną na czas
określony, nieokreślony, lub o charakterze sezonowym
Modulo richiesta casi particolari - Formularz podania o wydanie nulla osta na pracę
najemną dla kategorii pracowników nie objętych limitem ilościowym tzw. „furi quota”
Modulo contratto - Formularz kontraktu pracy
UWAGA:
W chwili obecnej komórki ds. imigracji przy biurach terytorialnych prefektur tzw. Sportello
Unico nie są jeszcze w pełni operacyjne. Do czasu wydania odpowiednich dekretów
ministerialnych, są one tylko punktami informacyjnymi oraz kontaktowymi, które przyjmują
podania i przekazują je do weryfikacji do Powiatowych Dyrekcji Pracy. Wydanie
ostatecznego dokumentu (nulla osta) będzie możliwe po uzyskaniu przez komórki pełnej
operatywności, co według włoskiego Ministerstwa Pracy i Polityk Socjalnych ma nastąpić w
najbliższym czasie.
DODATKOWYCH INFORMACJI UDZIELAJĄ:
Ministero del Lavoro e delle Politiche Sociali
Direzione Generale per l'Immigrazione
Via Fornovo 8 - 00192 Roma
Tel. 0636754780 (od 9.00 do 12.00)
Fax 0636754769
e-mail allargamentoue@welfare.gov.it
oraz: Direzioni Provinciali del Lavoro
LINKI
Wydział Ekonomiczo- Handlowy Ambasady RP w Rzymie
Via Olono 2 ,00198 Roma
Tel.( 39-06) 854 11 28
www.infopolonia.it
Włosko- Polska Izba Gospodarcza
Ul. Wilcza 69/17 Warszawa
Tel. 22 6280835
www.cameracomit-pl.it
Włosko – Polska Izba Handlowo- Przemysłowa
Ul. Nowy Świat 39, 00-029 Warszawa
Tel. 22 82 634 84
www.italpolchamber.pl/
Cypr
XLVIII. URUCHAMIANIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
Osoby przyjeżdżające z zamiarem podjęcia pracy lub na pobyt dłuższy niż 90 dni są
zobowiązane w ciągu 8 dni po przybyciu zgłosić się do biura imigracyjnego lub najbliższego
posterunku policji i dokonać rejestracji ( nadanie tzw. Numeru ARC jest podstawą do
otrzymania numeru ubezpieczenia socjalnego). Pozwolenie na pobyt jest wydawane na okres
5 lat z możliwością przedłużenia. W celu ułatwienia procesów administracyjnych cypryjskie
Ministerstwo Handlu i Turystyki prowadzi dla inwestorów zagranicznych Centrum
Inwestycyjne w Nikozji. Centrum oferuje wachlarz usług związanych z zakładaniem firmy i
funkcjonuje na zasadzie kompleksowego punktu obsługi przedsiębiorców tzw. One-stopshop. Proces rejestracyjny jest prosty. Obywatele państw należących do UE są traktowani tak
samo jak obywatele Cypru i nie potrzebują żadnych dodatkowych pozwoleń na otwarcie
firmy na Cyprze. Wszyscy przedsiębiorcy dla celów statystycznych są zobowiązani do
złożenia w Cypryjskim Banku Centralnym wypełnionego formularza FORM w języku
angielskim, który jest deklaracją statystyczną. W formularzu należy podać takie dane, jak:
- dane osobowe
- kraj pochodzenia
- zawód
- nazwa i adres rejestrowanej firmy
- numer ewidencji rejestrowanej firmy( jeśli jest wymagany)
- informacje o kapitale firmy i pożyczkach.
Przed złożeniem wniosku należy jednak za pośrednictwem Internetu sprawdzić czy wybrana i
wpisana do wniosku nazwa firmy nie jest już zarejestrowana na Cyprze. W tym celu należy
wypełnić wniosek On-line application for name approval, który jest dostępny na witrynie
odpowiedniego departamentu cypryjskiego Ministerstwa Handlu i Turystyki. Rozpatrzenie
tego związku trwa zwykle 2 dni.
Wszystkie firmy działające na Cyprze ( poza samodzielną działalnością gospodarczą)
podlegają obowiązkowej rejestracji w rejestrze firm prowadzonym przez Ministerstwo
Handlu i Turystyki. Wniosek rejestracyjny rozpatrywany jest zwykle w ciągu 7-10 dni, po
tym terminie wydawany jest dokument potwierdzający rejestrację firmy. Za dodatkową opłatą
okres ten może być skrócony do 2 dni.
Do wniosku należy dołączyć:
- umowę i statut spółki,
- spis nazwisk i adresów udziałowców,
- spis nazwisk, adresów, narodowości i zawodów członków zarządu spółki,
- dane( nazwisko, adres, narodowość i zawód) sekretarza( sekretarki, asystenta) spółki,
który powinien mieszkać na Cyprze.
- Adres spółki
- Potwierdzenie zdeponowania kapitału założycielskiego,
- Potwierdzenie wniesienia opłaty rejestracyjnej
Uproszczonej procedurze podlega rejestracja oddziału – wystarczy potwierdzenie miejsca
prowadzenia działalności na Cyprze. Do już istniejącej nazwy firmy należy dodać zwrot „
Oddział na Cyprze”. Zgłoszenia miejsca działalności firmy należy dokonać w rejestrze firm
do jednego miesiąca od ustanowienia takiego miejsca działalności. Do wniosku należy
dołączyć przetłumaczoną na język grecki umowę i statut firmy, jak również pozostałe
informacje wymagane przy rejestracji firmy.
XLIX. FORMY ORGANIZACYJNO-PRAWNE PROWADZENIA
DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
Jednoosobowa działalność gospodarcza
Bez żadnych ograniczeń dyskryminujących, czyli na takich samych zasadach jak obywatele
cypryjscy. Polacy mogą podejmować na Cyprze samodzielną działalność gospodarczą na
własny rachunek. W takim wypadku należy zgłosić zamiar prowadzenia określonej
działalności w odpowiedniej komórce resortu pracy oraz zwrócić się do Departamentu
Ubezpieczeń Społecznych o nadanie odpowiedniego numeru ubezpieczenia społecznego.
Resort pracy przy rejestracji wniosku udziela formalnie zgody na prowadzenie działalności w
ramach samozatrudnienia , tak samo jak w wypadku obywateli cypryjskich – na 5 lat.
Jeśli działalność jest kontynuowana po tym terminie zgoda ulega automatycznie przedłużeniu.
Zgoda stanowi podstawę do uzyskania prawa pobytu na Cyprze.
Spółki korporacyjne
Spółki korporacyjne posiadają osobowość prawna i pod względem konstrukcji odpowiadają
kontynentalnym spółką kapitałowym. Podlegają rejestracji zgodnie z prawem spółek
korporacyjnych. Prawo cypryjskie dokonuje rozróżnienia spółek korporacyjnych na :
- spółki z ograniczoną odpowiedzialnością do wysokości udziałów w tego rodzaju
spółkach wspólnicy odpowiadają jedynie do wysokości swych początkowych
udziałów.
- Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością do wysokości gwarancji; w tego rodzaju
spółkach wspólnicy odpowiadają do zadeklarowanej wysokości gwarancji w razie
niewypłacalności spółki.
Spółki z ograniczoną odpowiedzialności do wysokości gwarancji są raczej rzadko spotykane
ba Cyprze i odpowiednie dla przedsiębiorstw non- profit.
Zaletą spółek korporacyjnych jest ograniczona odpowiedzialność wspólników za
zobowiązania spółki oraz możliwość podziału kapitału ( udziałów) między większą liczbę
wspólników. Minimalna wysokość kapitału założycielskiego nie została określona w prawie.
Każda spółka korporacyjna jest zobowiązana przekazać do rejestru firm sprawozdanie roczne.
Na Cyprze – podobnie jak w Wielkiej Brytanii – istnieją dwa rodzaje spółek korporacyjnych,
a mianowicie public limited liability company i private limited liability company.
1. Public limited liability company – to rodzaj spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Może ona gromadzić kapitał w drodze emisji udziałów( akcji) w publicznej ofercie,
które następnie mogą być przedmiotem notowań giełdowych. Do rejestracji tej spółki
wymaganych jest co najmniej 7 wspólników. W swojej konstrukcji spółka ta
przypomina polską małą spółkę akcyjną.
2. Private limited liability company – to prywatna spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością. Jest szczególnie atrakcyjna dla małych firm rodzinnych. Do jej
założenia wymaganych jest co najmniej 2 wspólników, przy czym maksymalna ich
liczba wynosi 50. Transfer udziałów oraz środków spółki podlega ograniczeniom
prawnym. Udziały spółki nie mogą być zbywane w ofercie publicznej.
Prawo cypryjskie dopuszcza – po spełnieniu kilku warunków- zwolnienie prywatnej spółki z
ograniczoną odpowiedzialnością z następujących obowiązków:
- obowiązku dołączania do sprawozdania rocznego aneksów potwierdzonych przez
zarząd spółki,
- obowiązku przekazania do rejestru firm niektórych umów i postanowień spółki,
- obowiązku wykazania się przez audytora spółki odpowiednimi kwalifikacjami.
Spółka taka jednak musi być specjalnie oznaczona w nazwie jako exempt private company i
jak wspomniano, musi spełnić kilka warunków.
- udziały lub obligacje spółki może posiadać jedynie właściciel spółki,
- obligacje spółki może posiadać maksymalnie 50 osób fizycznych,
- udziałów ani obligacji takiej spółki nie mogą posiadać osoby prawne ,
- członkami zarządu ani decydentami nie mogą być osoby prawne.
Prawo cypryjskie nie dopuszcza jednoosobowych spółek korporacyjnych, poza jednym
wyjątkiem, gdy w trakcie trwania spółki liczba wspólników zmniejszy się i będzie wynosiła
mniej niż 2 w wypadku spółki prywatnej lub mniej niż 7 w wypadku spółki publicznej.
Jak już wspomniano, przy rejestracji spółek korporacyjnych wymagana jest m.in. umowa i
statut spółki. Umowa spółki powinna :
- określać firmę, czyli nazwę spółki z rozszerzeniem „ z ograniczoną odpowiedzialności
„,
- zawierać stwierdzenie, że główne biuro spółki będzie zlokalizowane na Cyprze,
- określać przedmiot działalności spółki,
- określać odpowiedzialność wspólników,
- określać wielkość kapitału założycielskiego oraz jego podział,
- zawierać deklarację wspólników o zawiązaniu spółki i wzory podpisów wspólników.
Statut spółki określa m.in. :
- strukturę wewnętrzną spółki,
- szczegółowe uprawnienia wspólników oraz obowiązki członków zarządu,
- kwestie związane z emisją udziałów(akcji), ich rodzaje i wiążące się z nimi prawa,
- zasady wypłacania dywidendy.
Wzór umowy i statut spółki zawiera cypryjska ustawa o spółkach korporacyjnych.
Oddziały i filie
Firmy zagraniczne mogą na Cyprze założyć oddział ( a place of business, oversea companies
branches) lub filię. Założenie oddziału jest związane z jego rejestracją w rejestrze firm w
ciągu miesiąca od dnia ustanowienia oddziału. Wymagane dokumenty przy rejestracji to :
- potwierdzona kopia umowy i statutu spółki oraz innych aktów regulujących
funkcjonowanie spółki macierzystej, które muszą być przetłumaczone na język grecki
lub turecki,
- lista członków zarządu obejmująca również osoby odpowiedzialne za założenie
oddziału wraz z ich danymi osobowymi,
- nazwisko oraz dane osobowe rezydenta na Cyprze, który działa w imieniu oddziału,
- zaświadczenie z banku macierzystego o posiadaniu konta firmowego oraz rzetelności.
Wśród zalet założenia oddziału spółki zagranicznej wymienić należy :
- brak ograniczeń i opodatkowania wypłat dywidend za granicę,
- nieobciążanie wspólników podatkiem dochodowym,
- obciążenie zagranicznych pracowników oddziału stawką podatku dochodowego w
wysokości połowy stawki dla obywateli Cypru.
Warunki prowadzenia działalności gospodarczej
Na system podatkowy na Cyprze składają się podatki bezpośrednie i podatki pośrednie. Do
podatków bezpośrednich zalicza się :
- podatek dochodowy od osób fizycznych,
- podatek dochodowy os osób prawnych,
- podatek od posiadłości ziemskich,
- podatek od nieruchomości,
- podatek od zysku z kapitału,
- opłaty skarbowe.
Rok podatkowy na Cyprze jest tożsamy z rokiem kalendarzowym. Z podatku należy się
rozliczyć do 1 sierpnia roku następnego. Zaliczki na podatek dochodowy są płatne w trzech
ratach: do 1 sierpnia, 30 września i 31 grudnia.
Podatek dochodowy od osób fizycznych na Cyprze jest podatkiem progresywnym i zależy od
wielkości dochodów. Obok stawki zerowej istnieją trzy stawki podatkowe :
Dochody ( w CYP)
Stawka ( w %)
Do 10 000
0
10 001- 15 000
20
15 001- 20 000
25
Powyżej 20 000
30
Stawka podatku dochodowego od osób prawnych wynosi 10 %, przy czym jeśli dochody
przekraczają 1 mln funtów cypryjskich, stawka jest zwiększona do 15 %. Pozostałe podatki na
Cyprze są dość wysokie. Stawka podatku od zysku z kapitału wynosi 20 %. Przedsiębiorca
podlega obowiązkowi rejestracji na potrzeby podatku VAT, gdy jego roczny przychód
przekracza 12 000 CYP. Podstawowa stawka podatku VAT wynosi 15 %, zredukowana 5%.
Zerowa stawka podatku VAT objęty jest eksport oraz dobra podstawowe , takie jak : żywość,
woda, lekarstwa, gaz w butlach, książki, odzież dla dzieci, transport międzynarodowy.
Zwolnienie podmiotowe z podatku VAT przysługuje usługom związanym z handlem
nieruchomościami , usługom finansowym, ubezpieczeniowym, pocztowym, medycznym i
edukacyjnym. Zwroty podatku VAT są dokonywane w cyklach kwartalnych.
Obciążenia na ubezpieczenia społeczne wynoszą 16 % pensji brutto pracownika, przy czym
maksymalnie naliczane są do sumy 1433 CYP. Pracodawca odprowadza składki na
ubezpieczenie społeczne (5,75%) oraz fundusz szkoleń i bezrobocia(1,76%).
Osoby prowadzące samodzielną działalność są obciążone składką na ubezpieczenia społeczne
w wysokości 11,6 % miesięcznego wynagrodzenia brutto.
Pobyt
Po podjęciu decyzji o pozostaniu na terenie Cypru dłużej niż 90 dni należy udać się na
najbliższy posterunek policji i uzyskać Zaświadczenie Rejestracji Pobytu dla Obcokrajowców
(opłata 25 ŁCYP).
W celu uzyskania pozwolenia na pobyt, pracownik powinien w terminie nie przekraczającym
3 miesięcy od dnia wjazdu na teren Cypru udać się osobiście do Civil Registration and
Migration Departament lub do Wydziału Imigracyjnego znajdującego się na najbliższym
posterunku policji w celu złożenia wniosku o uzyskanie pozwolenia na pobyt. Wymagane
dokumenty:
•
•
•
•
•
prawidłowo wypełniony formularz (wniosek) aplikacyjny (dostępny w każdym
Wydziale Imigracyjnym na posterunku policji),
ważny paszport lub dowód osobisty,
2 zdjęcia,
zaświadczenie wystawione przez pracodawcę potwierdzające fakt zatrudnienia i
opatrzone pieczęcią Departamentu Pracy (Ministerstwo Pracy i Spraw Socjalnych) lub
umowa o pracę,
opłata w wysokości 5 ŁCYP.
Decyzja o przyznaniu prawa do pobytu wydawana jest w ciągu 6 miesięcy od dnia złożenia
wniosku. Prawo do pobytu wydawane jest na okres 5 lat i jest automatycznie przedłużane.
Pracę można podjąć czekając na decyzję o przyznaniu prawa do pobytu.
Pozwolenie na pracę
Fakt podpisania umowy o pracę należy zarejestrować w odpowiednim departamencie
Ministerstwa Pracy. Poprzez Biuro Pracy właściwe ze względu na miejsce zamieszkania
należy uzyskać numer ubezpieczenia społecznego.
Prawo pracy
Umowa o pracę
W ciągu miesiąca od dnia rozpoczęcia pracy, pracownik powinien otrzymać umowę o pracę
lub list informacyjny o zatrudnieniu poruszający następujące kwestie:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
dane osobowe pracodawcy,
dane osobowe pracownika,
datę rozpoczęcia zatrudnienia,
datę ustania zatrudnienia (jeśli umowa zawarta została na czas określony),
nazwę stanowiska zajmowanego przez pracownika,
obowiązki pracownika,
wysokość wynagrodzenia,
godziny pracy,
miejsce wykonywania pracy,
urlop wypoczynkowy,
okres wypowiedzenia,
odpowiednie układy zbiorowe.
Informacje te mogą zostać wymienione również w innym dokumencie, np. w zbiorowym
układzie pracy.
Umowa o pracę zawarta na okres próbny
Umowa o pracę na okres próbny zawierana jest z pracownikiem na 26 tygodni. W tym czasie
obie strony mogą zerwać umowę bez podania przyczyn i bez zachowania żadnych okresów
wypowiedzenia.
Wynagrodzenie
Wynagrodzenie regulowane jest raz w tygodniu bądź raz w miesiącu.
Minimalna miesięczna pensja (ustalana raz w roku) obejmuje następujące grupy zawodowe:
handlowców, opiekunki do dzieci, pomoce nauczycieli w przedszkolach lub szkołach.
Obecnie minimalna pensja wynosi 345 funtów cypryjskich na miesiąc, po 6 miesiącach
zatrudnienia wzrasta do 367 funtów cypryjskich.
Nadgodziny są wypłacane są w wysokości 150% stawki podstawowej za pracę w zwykłe dni
oraz 200% za pracę w soboty, niedziele i święta.
Większość firm wypłaca swoim pracownikom dodatkową pensję z okazji okresu
bożonarodzeniowego, a niektóre również z okazji Świąt Wielkanocnych.
Czas pracy
Większość pracowników wykonuje swoją pracę w godzinach 8.00 – 17.30, z przerwą między
13.00 – 14.30.
Pracownik nie może przepracować w tygodniu więcej niż 48 godzin.
Pracownikom przysługuje:
•
•
•
11 godzin nieprzerwanej przerwy od pracy w ciągu doby,
35 godzin nieprzerwanej przerwy od pracy w ciągu tygodnia,
15 – minutowa przerwa, jeśli czas spędzony w pracy przekracza 6 godzin.
Praca wykonywana w nocy (tzn. między godz. 23.00 a 18.00) nie może przekroczyć 8 godzin
w ciągu doby.
Odstępstwa od przepisów o dziennym czasie odpoczynku, tygodniowym czasie odpoczynku,
czasie przerwy, czasie pracy nocą oraz okresu referencyjnego dla 48-godzinnego tygodnia
pracy są dopuszczalne czterokrotnie w ciągu 12 miesięcy. Odstępstwa muszą być zgodne z
układami zbiorowymi lub umowami pomiędzy pracodawcą a przedstawicielami
pracowników.
Urlop wypoczynkowy
Pracownicy pracujący przez 5 dni w tygodniu uprawnieni są do 20-dniowego płatnego urlopu
wypoczynkowego, natomiast wykonujący swoje obowiązki przez 6 dni w tygodniu – 24dniowego urlopu wypoczynkowego.
Święta narodowe, będące dniami wolnymi od pracy:
•
•
•
•
•
•
•
•
Nowy Rok,
Święto Trzech Króli (6 stycznia),
Poniedziałek przed Popielcem,
25 marca,
1 kwietnia,
Wielki Piątek,
1 maja,
15 sierpnia,
•
•
•
•
1 października,
28 października,
25 grudnia,
26 grudnia.
Nie we wszystkich sektorach gospodarki święta te są dniami wolnymi od pracy
Urlop macierzyński
Kobiety uprawnione są do płatnych 16 tygodni wolnych od pracy z powodu narodzin dziecka.
Matka adopcyjna jest uprawniona do 14 tygodni urlopu adopcyjnego, jeśli dziecko nie
ukończyło 12 roku życia, pod warunkiem, że uprzedzi pracodawcę co najmniej 6 tygodni
wcześniej.
Urlop wychowawczy
Urlop wychowawczy przysługuje rodzicom biologicznym, jeśli dziecko nie ukończyło 6 roku
życia. Rodzice adopcyjny mogą skorzystać z urlopu wychowawczego do momentu
ukończenia przez dziecko 12 roku życia.
Rodzice są również uprawnieni do 7 bezpłatnych dni wolnych od pracy w ciągu roku z
powodu ważnych spraw rodzinnych.
Ustanie stosunku pracy
Okres wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę wynosi:
•
•
•
•
•
•
•
1 tydzień, jeżeli pracownik był zatrudniony od 26 do 51 tygodni,
2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony od 52 do 103 tygodni,
4 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony od 104 do 155 tygodni,
5 tygodni, jeżeli pracownik był zatrudniony od 156 do 207 tygodni,
6 tygodni, jeżeli pracownik był zatrudniony od 208 do 259 tygodni,
7 tygodni, jeżeli pracownik był zatrudniony od 260 do 311 tygodni,
8 tygodni, jeżeli pracownik był zatrudniony przez 312 i więcej tygodni.
Uznawanie dyplomów i kwalifikacji
Ogólny system wzajemnego uznania dyplomów kwalifikacji do celów zawodowych oraz
akademickich działała na terenie całej UE.
Ośrodek informacji do spraw uznawania kwalifikacji zawodowych na Cyprze
George SIEKKERIS
Senior Human Resource Officer
Human Resource Development Authority
of Cyprus
2 Anavissou Str. Strovolos
P.O. Box 25431
CY - 1392 NICOSIA
Tel.: +357 22. 390.363, 22.515.000
Fax: + 357 22.428.522
E-mail: g.siekkeris@hrdauth.org.cy.
Website: http://www.hrdauth.org.cy
Warto wiedzieć
Waluta: funt cypryjski (CYP); 1 CYP = 1,72 EUR
1 CYP = 7,20 PLN
Język urzędowy: grecki, turecki
Inne języki: angielski
Wiek emerytalny dla kobiet – 65
Wiek emerytalny dla mężczyzn - 65
Użyteczne adresy
L. WYDZIAŁ EKONOMICZNO- HANDLOWY AMBASADY RP W
NIKOZJI
11 Acharnon Str. 2027 Strovolos
P.O. Box 21648, 1511 Nicosia Cyprus
Tel.(357) 22427077
WWW.wehcypr.org.cy
LI. CYPRYJSKA IZBA HANDLOWO- PRZEMYSŁOWA
38, Grivas Digenis Ale.&3
Deligiorgis Str. Chamber Building
P.O. Box 21 455, 1509 Nicosia
Tel. (357) 22889600
www.ccci.org.cy
Czechy
LII. ZAKŁADANIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
Podstawowymi aktami prawnymi regulującymi prowadzenie działalności gospodarczej w
Czechach są :
- kodeks handlowy,
- prawo działalności gospodarczej.
Zarówno inwestorzy czescy, jak i zagraniczni objęci są tymi samymi prawami i są uprawnieni
do podjęcia działalności gospodarczej w Czechach na tych samych zasadach i warunkach co
obywatele czescy.
Zgodnie z prawem czeskim potencjalny przedsiębiorca :
- musi być osobą pełnoletnią,
- musi posiadać niczym nieograniczonym zdolność do czynności prawnych,
- nie może być karany,
- nie może zalegać ze składkami podatkowymi,
- musi udokumentować posiadane specjalistyczne kwalifikacje, gdy wymaga tego
rodzaj prowadzonej działalności.
W zależności od rodzaju prowadzonej działalności i wymaganych kwalifikacji wyróżnia się
trzy typy działalności gospodarczej: rzemieślniczą, wiązaną i wolną. Podjęcie działalności
rzemieślniczej jest uwarunkowane ukończeniem specjalnej szkoły wydającej odpowiednie
uprawnienia. Przy działalności wiązanej wymagane jest jedynie posiadanie odpowiednich
kwalifikacji zawodowych, których forma uzyskania nie jest określona. Żadne uprawnienia nie
są natomiast wymagane przy podejmowaniu działalności wolnej.
Prawo czeskie zobowiązuje wszystkich obywateli UE przebywających powyżej 30 dni na
terytorium tego kraju do zarejestrowania miejsca swojego pobytu w ciągu 30 dni roboczych
od momentu wjazdu do Czech. Rejestracja należy dokonać w odpowiednim komisariacie
policji w Biurze ds. Cudzoziemców.
Formy organizacyjno – prawne prowadzenia działalności gospodarczej
Kodeks handlowy wyróżnia następujące formy organizacyjno-prawne prowadzonej
działalności gospodarczej :
- jednoosobowa działalność gospodarcza,
- spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,
- spółka akcyjna,
- spółka komandytowa,
- spółka jawna.
Jednoosobowa działalność gospodarcza
Samodzielne prowadzenie działalności gospodarczej na własny rachunek to najpopularniejsza
forma prawna wybierana przez czeskich przedsiębiorców, głownie drobnych i małych. Jej
zaletą jest jednoosobowe kierownictwo i nieokreślony prawnie minimalny kapitał
założycielski, wadą natomiast nieograniczona odpowiedzialność za zobowiązania firmy.
Osoby fizyczne prowadzące samodzielną działalność gospodarczą nie muszą dokonywać
rejestracji w rejestrze handlowym, a jedynie zgłoszenia w odpowiednim urzędzie. Pozwolenie
na prowadzenie działalności gospodarczej jest wydawane w momencie ogłoszenia decyzji o
jej rozpoczęciu.
LIII.
LIV.
LV.
LVI. SPÓŁKA JAWNA
Spółka jawna może być zawiązana przez co najmniej 3 wspólników. Ustawodawca nie
określił maksymalnej liczby wspólników ani minimalnego kapitału założycielskiego. Za
zobowiązania spółki odpowiadają solidarnie i bez ograniczeń wszyscy wspólnicy. Każdy
wspólnik odpowiada za zarządzanie spółki, jeśli nie zostało to inaczej uregulowane w umowie
spółki, która powinna zawierać m.in. :
- nazwę handlową spółki i adres jej siedziby,
- dane osobowe wspólników,
- opis celu funkcjonowania spółki i rodzaju prowadzonej działalności.
LVII. SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest najczęściej występującą formą prowadzenia
działalności gospodarczej w Czechach zarówno przez przedsiębiorców krajowych jak i
zagranicznych. Może, ją zawiązać minimum 1, a maksymalnie 50 udziałowców. Minimalny
kapitał założycielski wynosi 200 000 CZK, przy czym przy zakładaniu spółki co najmniej 30
% tego kapitału musi być wpłacone w formie pieniężnej. Minimalny udział wynosi 20 000
CZK. Istnieje możliwość wniesienia aportu rzeczowego na poczet kapitału zakładowego,
jednak musi on być wniesiony w całości. W spółce istnieje wymóg powołania walnego
zgromadzenia wspólników. Za zarządzanie spółką odpowiedzialny jest dyrektor zarządzający
lub członkowie zarządu. Jeśli członkiem zarządu jest obcokrajowiec, musi on mieć prawo
długotrwałego lub czasowego pobytu w Czechach. Każda spółka z.o.o. jest zobowiązana do
utworzenia funduszu rezerwowego, który jest ustalony w umowie spółki. Fundusz ten jest
corocznie uzupełniany z zysku spółki, aż do momentu osiągnięcia wartości odpowiadającej
10% kapitału zakładowego.
LVIII. SPÓŁKA AKCYJNA
Spółka akcyjna może być zawiązana przez co najmniej 1 osobę prawną lub 2 osoby fizyczne.
W prawie czeskim istnieje rozróżnienie między prywatną a publiczną spółką akcyjną. W tej
drugiej subskrypcja akcji ma charakter publicznej oferty. W tym wypadku minimalny kapitał
założycielski wynosi 20 mln CZK, a dala spółki prywatnej – 2 mln CZK. Przy rejestracji co
najmniej 30 % tego kapitału musi być wpłacone w formie pieniężnej, a pozostała część może
być wniesiona w postaci aportu rzeczowego. Akcje spółki mogą być imienne lub na
okaziciela, dopuszcza się również emisję akcji pracowniczych i uprzywilejowanych. Nie
określono minimalnej wartości jednej akcji. Prawo przewiduje trzy obowiązkowe organy
spółki akcyjnej: walne zgromadzenie akcjonariuszy, radę nadzorczą i zarząd spółki. Każda
spółka akcyjna jest zobowiązana do utworzenia funduszu rezerwowego , który jest ustalony w
umowie spółki. Fundusz ten jest corocznie uzupełniany z zysku spółki aż do momentu
osiągnięcia wartości odpowiadającej 20 % kapitału akcyjnego. Ustawodawca wprowadził
również obowiązek przeprowadzenia bilansu rocznego oraz sporządzenia przez audytorów
rocznego sprawozdania finansowego.
LIX. ODDZIAŁ FIRMY
Dobra i korzystną formą zaistnienia na rynku czeskim jest otwarcie w Czechach oddziału
firmy. Procedura rejestracyjna jest zbliżona do formalności przewidzianych przy zakładaniu
spółki akcyjnej. Dodatkowo należy jednak złożyć wyciąg z rejestru sądowego oraz notarialnie
uwierzytelnioną decyzję spółki dotyczącą uruchomienia oddziału na terytorium Czech. Aby
uniknąć formalności związanych z procedurą uzyskania karty handlowca oraz listu
koncesyjnego, można prowadzić działalność w Czechach przez przedstawicielstwo.
LX. WARUNKI PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
Rok podatkowy w Czechach jest tożsamy z rokiem kalendarzowym. Zeznania podatkowe
należy złożyć do 31 marca następnego roku. Osoby prawne mogą jednak w Czechach wybrać
rok podatkowy dowolnie.
W Czechach istnieją cztery progresywne stawki podatku dochodowego od osób fizycznych i
wynoszą od 15 do 32 %.
Wysokość dochodów w CZK
Stawka
Poniżej
109 200
15 %
109 200
218 400
16 380 CZK + 20 %
218 400
331 200
38 220 + 25 %
Powyżej
331 200
66 420 CZK + 32 %
Od stycznia 2004r. uległa zmianie stawka liniowego podatku dochodowego od osób
prawnych w Czechach i wynosi ona 28 %,natomiast podatek od dywidendy wynosi 15 %.
Od 1 maja 2004r. podstawowa stawka podatku od wartości dodanej (VAT) w Czechach
wynosi 19 %. Stawkę obniżoną objęte są produkty takie jak : artykuły spożywcze, napoje,
gazety i książki, wynajem mieszkań, leki, prace budowlane związane z mieszkalnictwem.
Podatek akcyzowy jest nałożony na alkohole, palia i wyroby tytoniowe.
Ważnym podatkiem nakładanym na przedsiębiorców jest również podatek od sprzedaży
nieruchomości który wynosi 5 % od wartości nieruchomości.
W razie zatrudniania pracowników pracodawca jest zobowiązany odprowadzać obowiązkowe
składki na ubezpieczenia społeczne w wysokości 35 % miesięcznego wynagrodzenia brutto.
Pracodawca jest ponadto zobowiązany potrącić pracownikom 12,5 % miesięcznego
wynagrodzenia brutto( składka na ubezpieczenia społeczne płacona przez pracownika). W
wypadku samozatrudnienia łączna składka na ubezpieczenia społeczne wynosi 47,5 %.
Samozatrudnienie (w %)
Pracownicy (w %)
Ubezpieczenie zdrowotne
13,5
9,0
Ubezpieczenie emerytalne
26
19,5
Ubezpieczenie chorobowe
4,4
3,3
Fundusz pracy i polityki
3,6
3,2
47,5
35
i rentowe
zatrudnienia
Razem
Świadczeniem usług na terytorium Republiki Czeskiej rozumie się okresowe i
krótkotrwałe wykonywanie działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę pochodzącego z
kraju – członka Unii Europejskiej, bez zamiaru osiedlenia się Czechach. W odniesieniu do
podstawowej zasady, która obowiązuje w krajach Unii Europejskiej tzn. - swobodnego
przepływu usług, przedsiębiorca pochodzący z jednego z krajów Unii może wykonywać
usługi na terytorium Republiki Czeskiej na tych samych zasadach, co przedsiębiorca czeski.
Jeżeli przedsiębiorca zagraniczny pochodzący z jednego z krajów Unii Europejskiej
będzie wykonywał swoje usługi na terytorium Republiki Czeskiej nie dłużej niż 3 (trzy)
miesiące, zwolniony jest z obowiązku zgłaszania swojej działalności gospodarczej w
odpowiednim urzędzie – „Zivnostenskem urade”. Wskazane będzie natomiast posiadanie
przez przedsiębiorcę zagranicznego karty przedsiębiorcy.
Jeżeli okres wykonywania usługi przekroczy 3 (trzy) miesiące, wymagane będzie zgłoszenie
działalności usługowej do właściwego urzędu, którym w przypadku Republiki Czeskiej jest
„Zivnostensky Urad”. Zgłoszenie to powinno zostać przedłożone na formularzu „Ohlaseni
zivnosti” ( zgłoszenie prowadzenia działalności gospodarczej ). Następnie na podstawie
swojej karty przedsiębiorcy przedsiębiorca zagraniczny otrzyma pozwolenia na prowadzenie
działalności usługowej na terytorium Republiki Czeskiej w formie „zivostenskeho listu”.
Opłata dotycząca uzyskania „zivnostenskeho listu” wynosi 1000 CZK (około 145 PLN).
Przedsiębiorca zagraniczny chcący wykonywać usługi lub działalność gospodarczą w
Republice Czeskiej nie musi należeć do żadnej organizacji branżowej.
KWALIFIKACJE ZAWODOWE
DLA ŚWIADCZENIA USŁUG TRANSGRANICZNYCH
Ustawa nr. 18/2004
z dnia 10.12.2003
o uznawaniu kwalifikacji zawodowych obywateli państw członkowskich Unii
Europejskiej
(obowiązująca z dniem przystąpienia Republiki Czeskiej do Unii Europejskiej)
Rozdział I
Postanowienia podstawowe
§2
Podstawowe zasady uznawania kwalifikacji zawodowej
1. Dla wykonywania działalności regulowanej urzędy administracyjne i izby
zawodowe uprawnione są do żądania od obywatela innego państwa członkowskiego
spełnienia tylko tych warunków, które szczególny przepis prawny wymaga od
obywatela Republiki Czeskiej.
2. Przy podejmowaniu decyzji o uznaniu kwalifikacji zawodowej organy decyzyjne
kierują się interesem publicznym i interesami osób prawnych i fizycznych, które
mogłyby być naruszone przez wykonywanie działalności regulowanej przez osoby
z niedostateczną kwalifikacją zawodową i które podlegają ochronie w ramach
szczególnych przepisów prawnych regulujących w tym celu warunki wykonywania
działalności regulowanej. Do interesów podlegających ochronie należą ochrona
zdrowia, ochrona majątku, ochrona konsumenta, ochrona środowiska naturalnego,
ochrona narodowego dziedzictwa kultury, ochrona przed istotnym naruszaniem
szczególnych przepisów prawnych lub przed innym istotnym skutkiem.
ŚWIADCZENIE USŁUG I DELEGOWANIE PRACOWNIKÓW
Przedsiębiorca polski (np. osoba wykonująca działalność gospodarczą, wpisaną do
ewidencji w Polsce) zobowiązany jest powiadomić Urząd Rejestracji Przedsiębiorców
(Zivnostensky Urad), jeżeli okres wykonywania usług w Czechach przekroczy 3
miesiące. Usługodawca uzyska wówczas kartę przedsiębiorcy (zivnostsnsky list), za
opłatą 1000 CZK. Zivnostensky Urad nadaje wówczas również numer statystyczny.
Pracownicy polskich przedsiębiorstw, delegowani w celu wykonania kontraktu usługowego
nie muszą uzyskiwać specjalnych zezwoleń. Powinni mieć jednak zaświadczenie
o zatrudnieniu w macierzystej firmie oraz uzyskane przed wyjazdem zaświadczenie E 101,
które potwierdza, że są odprowadzane składki na ich ubezpieczenie społeczne.
Pobyt
Pobyt do 3 miesięcy nie wymaga legalizacji. Przy pobycie dłuższym niż trzy miesiące
obywatel UE winien wnioskować o wydanie „zezwolenia na pobyt dla obywatela kraju
członkowskiego UE". W terminie 30 dni od wjazdu na terytorium Republiki Czeskiej należy
zgłosić miejsce pobytu właściwej miejscowo jednostce Policji ds. Cudzoziemców i
Pogranicza, jeżeli zamierzony okres pobytu na terytorium Republiki Czeskiej jest dłuższy niż
30 dni. Obowiązek ten nie obejmuje przypadków, gdy zgłoszenia meldunkowego dokonuje
np. hotel.
Pozwolenie na pracę
Pracownicy pochodzący z Polski, chcący pracować na terenie Czech nie muszą posiadać
pozwoleń na pracę. Obywatele Polscy mają prawo korzystania z usług i ofert czeskich
urzędów pracy.
Wniosek o formalną rejestrację pracownika jest składany przez pracodawcę.
Prawo pracy
Przed zawarciem umowy o pracę, pracownik musi poddać się badaniom lekarskim.
Umowa o pracę
Umowa o pracę powinna regulować następujące kwestie:
•
•
•
typ pracy,
miejsce wykonywania pracy,
datę rozpoczęcia pracy.
Najpóźniej miesiąc od rozpoczęcia pracy, pracodawca powinien poinformować pracownika o
jego prawach i obowiązkach.
Umowa o pracę zawarta na czas określony
W oparciu o umowę na czas określony pracownik nie może pracować dłużej niż dwa lata.
Umowa o pracę zawarta na okres próbny
Umowa o pracę na okres próbny może zostać zawarta na nie dłużej niż 3 miesiące
Wynagrodzenie
Minimalna miesięczna pensja wynosi 6 700 koron czeskich (CZK).
Średnie wynagrodzenie wynosi 16 231 CZK.
Czas pracy
Tydzień pracy trwa 40 godzin.
Średni czas pracy przypadający w 4-tygodniowym okresie rozliczeniowym nie powinien
przekroczyć limitu ustalonego dla tygodniowego czasu pracy.
Urlop wypoczynkowy
Każdy pracownik ma prawo do płatnego urlopu wypoczynkowego w wymiarze od 4 do 8
tygodni, w zależności od wykonywanego zawodu.
Jeżeli pracownik nie przepracował pełnego roku, należy mu się 1 dzień wolny od pracy za
każdy przepracowany miesiąc.
Święta narodowe
•
•
•
•
•
•
•
Narodowy Dzień Czech (1 stycznia),
Poniedziałek Wielkanocny,
Dzień Pracy (1 maja),
Dzień Wolności (8 maja),
5 czerwca,
6 czerwca,
28 września,
•
•
•
•
17 listopada,
Wigilia Bożego Narodzenia (24 grudnia),
Boże Narodzenie (25 grudnia),
Boże Narodzenie (26 grudnia).
Urlop chorobowy
Pracownik, który z powodu choroby nie może wykonywać swoich obowiązków, zobowiązany
jest do przedstawienie zaświadczenia lekarskiego dotyczącego jego stanu zdrowia w ciągu
pierwszych 24 godzin nieobecności w pracy.
Uznawanie dyplomów i kwalifikacji
Ogólny system wzajemnego uznanie dyplomów i kwalifikacji do celów zawodowych oraz
akademickich działała na terenie całej UE.
Ośrodek informacji do spraw uznawania kwalifikacji zawodowych w Czechach:
Lenka SPANHELOVA
Katerina HONZIKOVA
Centre for the Recognition of Professional
Qualifications
European Integration Department
Ministry of Education, Youth and Sports
Karmelitská 7
CZ - 118 12 PRAHA 1
Tel. : +420 257.193.615, +420 257.193.548
Fax : +420 257.193.650
E-mail: qualifications@msmt.cz
Website: http://www.msmt.cz
Warto wiedzieć
Waluta: korona czeska (CZK), 1 CZK = 100 halerzy
1 EUR = ok. 30 CZK
Język urzędowy: czeski
Inne języki: słowacki
Wiek emerytalny dla kobiet – 61 lub 57 lat
Wiek emerytalny dla mężczyzn – 62 lata
Użyteczne Adresy
Wydział Ekonomiczno- Handlowy Ambasady RP w Pradze
Hradeinska 1931/58, 11801 Praha 10
Tel. ( 420- 2) 71732342
WWW.weh.cz
Czesko – Polska Mieszana Izba Handlowa
Sadowa 39, 702 00 Ostrava
Tel. ( 420-596) 61 22 30
WWW.opolsku.cz
Estonia
Prowadzenie działalności gospodarczej
Zgodnie z przyjętymi regulacjami unijnymi Polacy którzy przebywają w Estonii dłużej niż 3
miesiące zobowiązani są do zalegalizowania swojego pobytu. Legalizacja w wypadku
prowadzenia własnej działalności gospodarczej następuje niemal automatycznie. Obywatele
polscy od 1 maja 2004r. nie muszą przechodzić żmudnych i czasochłonnych procedur
dotyczących uzyskania pozwolenia na pracę. Zobowiązani są jedynie do poinformowania post
factum właściwego urzędu pracy o podjęciu zatrudnienia ( w ciągu miesiąca od daty
zatrudnienia). Zgodnie z estońską ustawą z 20 listopada 2002r. o obywatelu UE, pozwolenie
na pobyt w celu podjęcia pracy wydaje się każdemu obywatelowi UE.
Procedurę rejestracji własnej firmy w Estonii warto rozpocząć od konsultacji z prawnikiem
lub zasięgnięcia porady w Polsko- Estońskim Klubie Biznesu który funkcjonuje przy
Wydziale Ekonomiczno- Handlowym Ambasady RP w Tallinie. Procedura rejestracji
przebiega na podobnych zasadach jak w pozostałych nowych krajach członkowskich UE.
Formy organizacyjno- prawne prowadzenia działalności gospodarczej
Prowadzenie działalności gospodarczej w Estonii reguluje kodeks handlowy, zgodnie z
którym w kraju tym można prowadzić firmę w jednej z następujących form prawnych :
LXI. JEDNOOSOBOWA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA
Samozatrudnienie jest najprostszą formą prowadzenia działalności gospodarczej w Estonii.
Zarejestrowanie tej formy prawnej zwykle trwa 1 dzień. Indywidualny przedsiębiorca może
na własne życzenie dokonać wpisu do rejestru handlowego pod warunkiem , że jest
płatnikiem podatku VAT.
LXII. SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być zawiązana przez minimum 1 , a
maksymalnie 10 wspólników, którzy mogą być zarówno osobami fizycznymi jak i prawnymi.
Każdy udziałowiec ma prawo do uczestniczenia w zarządzaniu spółką. Minimalny kapitał
założycielski spółki wynosi 40 000 EKK( co stanowi równowartość ok. 2500 euro), przy
czym minimalna wartość jednego udziału wynosi 100 EKK. Kapitał ten musi być w całości
wniesiony przed rejestracją spółki. Obowiązkowymi organami spółki są walne zgromadzenie
udziałowców i zarząd spółki składający się z minimum 1 prezesa. Gdy kapitał zakładowy jest
większy niż minimalny wymagany przez prawo, spółka jest zobowiązana powołać audytora
oraz utworzyć radę nadzorczą. Wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki jedynie do
wysokości zainwestowanego kapitału. Udziały mogą być swobodnie zbywane na rzecz
pozostałych udziałowców, którzy mają również prawo pierwokupu wobec osób trzecich.
LXIII. SPÓŁKA AKCYJNA
Minimalny kapitał założycielski spółki akcyjnej wynosi 400 000EEK( co stanowi
równowartość ok. 25 000 euro), przy czym minimalna wartość 1 akcji to 10 EKK. Kapitał
musi być w całości wniesiony przed zawiązaniem spółki. Istnieje jednak możliwość
wniesienia aportu rzeczowego. Założycielami spółki akcyjnej mogą być zarówno osoby
prawne , jak i fizyczne. Spółka może emitować akcje imienne oraz na okaziciela. Mogą one
być swobodnie zbywane zarówno akcjonariuszom , jak i osobom trzecim. Statutowe organy
spółki to walne zgromadzenie akcjonariuszy, zarząd spółki i rady nadzorcza składająca się z
minimum 3 członków. Spółka wypłaca akcjonariuszom dywidendy z zysków w zależności od
liczby posiadanych akcji.
LXIV. ODDZIAŁ FIRMY
Oddział firmy funkcjonuje na rynku estońskim na takich samych warunkach jak w Polsce. Do
nazwy firmy należy jednak dodać zwrot „Eesti filiaal”, co oznacza „ oddział w Estonii”.
Oddział firmy może prowadzić na terenie Estonii działalność gospodarczą , zawierać
kontrakty i podejmować zobowiązania. Jest to dość często spotykana forma obecności na
rynku estońskim w początkowym stadium internacjonalizacji firmy.
LXV. WARUNKI PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
W Estonii obowiązuje liniowa stawka podatku dochodowego zarówno od osób fizycznych ,
jak i osób prawych. Na mocy wprowadzonej reformy podatkowej stawki podatku
dochodowego PIT i CIT od 1 stycznia 2005r. wynoszą 24 % jednak w kolejnych latach ma
nastąpić ich dalsza redukcja :
- 2006r – 22%,
- 2007r. – do 20 %
Oprócz tego w Estonii stosuje się ulgową stawkę podatku dochodowego od osób fizycznych
w wysokości 10%. Kwota wolna od podatku w 2005r. wyniosła 20 400 EEK. Zaliczki na
poczet podatku dochodowego należy odprowadzić do 10 dnia następnego miesiąca.
Od 1 maja 2004r. podstawowa stawka podatku VAT wynosi 18 %, stawka obniżona zaś 5%.
Stawka tą są objęte m.in. książki, lekarstwa i energia. Oprócz tego w Estonii stosuje się
stawkę 0 %, która oprócz eksportu oraz obrotu wewnątrzwspólnotowego obejmuje usługi
związane z transportem morskim i powietrznym oraz międzynarodowe usługi pocztowe.
Estońska ustawa o podatku VAT przewiduje również szereg zwolnień o tego podatku.
Podatkiem akcyzowym są objęte takie towary, jak paliwa , alkohol i napoje alkoholowe,
wyroby tytoniowe, niektóre opakowania.
Wysokość składek na ubezpieczenia społeczne w Estonii wynosi 33 % miesięcznego
wynagrodzenia brutto, z czego 20 % jest odprowadzane na ubezpieczenia społeczne, a 13 na
ubezpieczenia zdrowotne. Ponadto pracodawca jest zobowiązany do odprowadzania na
fundusz bezrobocia składki w wysokości 0,5 % miesięcznego wynagrodzenia brutto.
Pracownik dodatkowo odprowadza 1 % pensji.
Informacje zawarte w pkt.5 mają charakter wyłącznie informacyjny, a zostały przygotowane
głównie na podstawie Uchwały nr 297 Rady Ministrów Łotwy z dnia 13.04.2004r., podjętej
zgodnie z art.69 Ustawy Imigracyjnej z dnia 08.07.2003r. Przepisy źródłowe zawarte w
powyższej ustawie, dostępne są na stronie internetowej Urzędu ds. Obywatelstwa i Migracji
Łotwy www.ocma.gov.lv link: Convention oraz na stronie internetowej: www.ttc.lv link:
likumi pod numerem E - 0500. Przytoczona uchwała Rady Ministrów Łotwy nie została
jeszcze oficjalnie opublikowana w innym języku niż łotewski.
Przyjazd i przebywanie obywateli UE i ich rodzin na Łotwie.
Obywatele krajów UE oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) przekraczają
granice Łotwy i przebywają na jej terytorium okazując dokument podróży — paszport lub
dowód osobisty, pod warunkiem, że nie stwarzają zagrożenia dla bezpieczeństwa
narodowego, porządku publicznego lub zdrowia. Powyższe dokumenty mogą być
wykorzystywane do przekraczania granicy Łotwy przez cały okres ich ważności. Na
granicach wewnętrznych UE, a więc również na granicy łotewskiej nie ma kontroli celnej
oraz inspekcji sanitarnej. Utrzymana zostaje kontrola ze strony służby granicznej do momentu
przystąpienia Łotwy do Układu z Schengen. Powyższa kontrola, w przypadku obywateli
krajów UE oraz EOG, dotyczy jedynie sprawdzenia tożsamości na podstawie posiadanego
dokumentu podróży (porównanie fotografii z osobą oraz szybkie i uproszczone sprawdzenie
daty ważności i oryginalności dokumentu podróży). Dla obywateli UE w dokumentach
podróży nie stawia się pieczęci. Posiadanie obowiązkowego ubezpieczenia trzeciej strony
(CTP) dla pojazdów zarejestrowanych w UE, nie jest sprawdzane ani przy wjeździe, ani przy
wyjeździe z Łotwy. Obywatele krajów EU mogą pozostawać na Łotwie do 90 dni w ciągu
sześciu miesięcy w danym roku. Powyżej 90 dni (licząc od dnia pierwszego wjazdu) należy
zarejestrować się w Urzędzie ds. Obywatelstwa i Migracji (tel.: +371 7219664, 7212679 lub
7219645, fax:+371 7219654, www.ocma.gov.lv, lub www.pmlp.gov.lv , aad@pmlp.gov.lv,
aby otrzymać pozwolenie na pobyt. Jeżeli chce się zawrzeć umowę o pracę albo być
zatrudnionym na podstawie innej umowy cywilno-prawnej (również jako członek zarządu
spółki kapitałowej) albo jako samo-zatrudniony, itp. nie potrzeba mieć pozwolenia na pracę.
Rodziny mogą otrzymać pozwolenie na pobyt razem z obywatelem kraju UE lub EOG
niezależnie czy są obywatelami UE czy też nie są. Dla członków rodzin obywateli UE
pozwolenie na pobyt wydaje się bezpłatnie. Nie podlegają obowiązkowemu ubieganiu się o
zezwolenie na pobyt osoby, które przebywają na Łotwie w celach turystycznych do 90 dni,
jak również pracownicy sezonowi oraz osoby które są zatrudnione na Łotwie, ale przebywają
w innym kraju UE, gdzie wracają przynajmniej raz na tydzień oraz osoby przebywające na
Łotwie do 6 miesięcy w ciągu danego roku (licząc od daty pierwszego wjazdu) jeżeli ich
celem jest nawiązania stosunku pracy. We wszystkich powyższych przypadkach dana osoba
musi posiadać ważny dokument podróży i przebywać na Łotwie ponad 90 dni w okresie pół
roku (licząc od daty pierwszego wjazdu).
Żony obywateli UE (EOG), za wyjątkiem Łotyszy oraz krewni w pierwszej linii zstępnej i
wstępnej, którzy nie są obywatelami powyższych krajów , mogą ubiegać się o wizę na wjazd
na Łotwę na granicy, za okazaniem dokumentu poświadczającego fakt małżeństwa lub
pokrewieństwa, pod warunkiem, że osoby te przekraczają granicę łotewska razem z mężem
lub krewnym (w pierwszej linii) obywatelem UE lub EOG.
"Pozwolenie na pobyt tymczasowy" obywateli UE i EOG
Obywatel UE i EOG może otrzymać pozwolenie na pobyt tymczasowy:
5.2.1.1. -na okres umowy o pracę lub innej umowy cywilno-prawnej przekraczający
90 dni nie dłuższy jednak niż 1 rok
5.2.1.2. -na okres 5 lat na podstawie umowy o pracę lub innej umowy cywilnoprawnej na podstawie której jest zatrudniony na Łotwie jako pracownik, przez okres
dłuższy niż jeden rok
5.2.1.3. -na okres 5 lat jeżeli praca polega na samo-zatrudnieniu
5.2.1.4. -na okres określony w umowie o dostarczanie usług na Łotwie, jeżeli jest
dostawcą lub odbiorcą usług lub pracownikiem firmy handlowej zarejestrowanej w
UE
5.2.1.5. -na okres studiów, ale nie dłużej niż na 1 rok
5.2.1.6. -na okres 5 lat jeżeli ma niezbędne do utrzymania środki finansowe tak, aby
nie musiał korzystać z pomocy społecznej i przewyższają one minimalny dochód
uprawniający obywatela Łotwy do pobierania zasiłku socjalnego
Aby otrzymać "Pozwolenie na pobyt tymczasowy" należy przedstawić ważny dokument
podróży, wypełniony formularz aplikacji, 2 fotografie oraz w zależności od celu
przebywania na Łotwie dokumenty przedstawione w pkt. od 5.2.2.1 do 5.2.2.6.
5.2.2.1. -jeżeli dana osoba chce przebywać na Łotwie zgodnie z pkt. 5.2.1.1 i 5.2.1.2
to powinna przedłożyć dodatkowo kopię umowy o pracę lub jej odpowiednik
5.2.2.2. -jeżeli dana osoba chce przebywać na Łotwie w celu prowadzenia działalności
gospodarczej zgodnie z pkt. 5.2.1.3, to powinna przedstawić kopię zaświadczenia o
rejestracji firmy oraz kopie dokumentów poświadczających prawo do wykonywania
danej działalności, jeżeli takie pozwolenie jest wymagane dla danego rodzaju
działalności
5.2.2.3. -jeżeli działalność danej osoby dotyczy świadczenia usług (pkt 5.2.1.4) to
powinna przedłożyć kopię umowy cywilno-prawnej dot. świadczenia tych usług lub
faktu otrzymywania z tego tytułu wynagrodzenia
5.2.2.4. -jeżeli dana osoba jest pracownikiem firmy handlowej zarejestrowanej w UE
(pkt 5.2.1.4) to powinna oprócz dokumentów określonych w poprzednim punkcie,
przedstawić dokument poświadczający legalną pracę w tej firmie oraz dokumenty
zaświadczające, że firma handlowa, która jest dostawcą usług, wysyła go służbowo na
Łotwę
5.2.2.5. -jeżeli dana osoba studiuje, to powinna przedstawić kopię umowy
poświadczającej ten fakt oraz kopię ubezpieczenia społecznego ważnego przez co
najmniej 1 rok i obejmującego wszystkie ryzyka
5.2.2.6. -jeżeli dana osoba chce przebywać na Łotwie zgodnie z pkt. 5.2.1.5 to
powinna przedłożyć dokumenty poświadczające posiadanie wystarczających środków
finansowych na utrzymanie podczas pobytu na Łotwie oraz kopię ważnej polisy
ubezpieczenia zdrowotnego od wszelkich ryzyk ważną przez co najmniej 1 rok
5.2.2.7. -Jeżeli obywatel UE otrzymał pozwolenie na pobyt tymczasowy zgodnie z
pkt.5.2.1.2 i 5.2.1.3, a warunki na jakich to pozwolenie otrzymał nie uległy zmianie, to
może on otrzymać nowe pozwolenie na pobyt tymczasowy na okres 5 lat, po
przedstawieniu ważnego dokumentu podróży i przedłożeniu stosownej aplikacji
Pozwolenie na pobyt czasowy dla rodziny obywatela kraju UE (EOG)
Członek rodziny obywatela UE (EOG), który chce otrzymać pozwolenie na pobyt
tymczasowy powinien przedstawić ważny dokument podróży oraz:
•
•
•
•
•
•
aplikację dotyczącą pozwolenia na pobyt tymczasowy
2 fotografie
kopie dokumentów poświadczających pokrewieństwo z obywatelem UE (EOG), który
ma prawo przebywać na Łotwie lub poświadczających pokrewieństwo w stosunku do
żony obywatela UE (EOG)
kopie dokumentów poświadczających, że jest na utrzymaniu obywatela UE (EOG)
dokument poświadczający dokonanie wpłaty opłaty skarbowej
dodatkowo może być zobowiązany przedłożyć dokumenty poświadczające, że ma
niezbędne środki na utrzymanie oraz kopię ważnego ubezpieczenia zdrowotnego
obejmującego wszystkie ryzyka i ważne przez co najmniej 1 rok
"Pozwolenie na pobyt stały" obywatela UE (EOG) i jego rodziny
Jeżeli obywatel UE (EOG) i jego rodzina przebywają na Łotwie w sposób stały (stałe
przebywanie oznacza, że nieobecność na Łotwie w ciągu roku nie przekracza 6
miesięcy chyba, że uzasadni się konieczność dłuższego przebywania poza Łotwą), to
mając pozwolenie na pobyt czasowy na okres 5 lat mogą otrzymać prawo pobytu
stałego, jeżeli obywatel UE (EOG):
5.4.4.1. -osiągnął wiek emerytalny na Łotwie, gdzie w ostatnim roku był samozatrudniony i przebywał na Łotwie stale przez okres dłuższy niż 3 lata
5.4.4.2. -osiągnął wiek emerytalny pracując na Łotwie, a jego współmałżonek jest
obywatelem Łotwy albo utracił obywatelstwo Łotwy po zawarciu związku
małżeńskiego
5.4.4.3. -utracił zdolność do pracy, a przed tym faktem przez ostatnie 2 lata stale
przebywał na Łotwie
5.4.4.4. -utracił zdolność do pracy, a jego współmałżonek jest obywatelem Łotwy albo
utracił to obywatelstwo po zawarciu związku małżeńskiego
5.4.4.5. -po okresie stałego przebywania na Łotwie, kontynuuje działalność w innym
kraju UE jako pracownik lub samo-zatrudniony i powraca na Łotwę przynajmniej raz
na tydzień
5.4.4.6. -członek rodziny może otrzymać pozwolenie pobytu na czas stały jeżeli je
otrzymał obywatel UE (EOG)
5.4.4.7. -członkowie rodziny zmarłego obywatela UE mogą otrzymać pozwolenie na
pobyt stały, jeżeli zmarły, przed śmiercią mieszkał na Łotwie przez co najmniej 2 lata
lub śmierć była spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową lub
współmałżonek zmarłego ma obywatelstwo łotewskie lub je utracił po zawarciu
związku małżeńskiego
5.4.4.8. -obywatel kraju UE (EOG) lub jego członek rodziny chcąc otrzymać
pozwolenie na pobyt stały na Łotwie, muszą przedłożyć ważny dokument podróży
oraz:
•
•
•
wypełniony formularz aplikacji ubiegania się o zezwolenie na pobyt stały
dokumenty poświadczające spełnianie warunków określonych w punkcie 5.4
dokument potwierdzający dokonanie stosownej opłaty
Procedura wydawania pozwolenia na pobyt
•
•
•
•
•
•
•
dokumenty dotyczące przyznania pozwolenia na pobyt muszą być złożone osobiście w
Urzędzie Obywatelstwa i Migracji w ciągu 3 miesięcy od dnia pierwszego przyjazdu
na Łotwę
dokumenty dotyczące otrzymania pozwolenia na pobyt stały powinny być przedłożone
do Urzędu osobiście nie później niż w ciągu 30 dni przed upływem terminu ważności
pozwolenia na pobyt czasowy
należy przedłożyć oryginały dokumentów, a jeżeli zostały one wydane w innym kraju
UE powinny być poświadczone (Konwencja Haska z 5.10.61r.)
Urząd może w określonych przypadkach wymagać dołączenia umowy o pracę lub
innej umowy cywilno-prawnej
Urząd ma prawo sprawdzić czy obywatel UE lub jego rodzina nie złamali prawa na
Łotwie lub w innym kraju UE
stosowną decyzję dotyczącą przyznania lub odmowy przyznania pozwolenia na pobyt
Urząd podejmuje w ciągu miesiąca licząc od daty złożenia dokumentów
pozwolenie odbiera się osobiście
Ograniczenia w przyznawaniu pozwolenia na pobyt
Nie wydaje się pozwolenia na pobyt jeżeli obywatelowi kraju UE (EOG) jeżeli on i/lub
członek jego rodziny:
•
•
•
•
•
nie przedstawił wymaganych dokumentów albo odmówił złożenia koniecznych
wyjaśnień
ustały okoliczności, na podstawie których przyznano pozwolenie na pobyt
jeżeli narusza bezpieczeństwo państwa, porządek publiczny, itp.
nie ma niezbędnego zabezpieczenia finansowego
przebywał bez uzasadnienia poza Łotwą 6 miesięcy w roku (w przypadku pozwolenia
na pobyt czasowy) lub powyżej 2 lat (w przypadku pozwolenia na pobyt stały)
W sytuacji odmowy wydania lub unieważnienia wydanego pozwolenia na pobyt Urząd
wydaje nakaz wydalenia z Łotwy w ciągu 15 dni dla tych osób, które takiego pozwolenia nie
miały, albo w ciągu 1 miesiąca, jeżeli przebywając na Łotwie dopuścili się wykroczeń
przeciwko bezpieczeństwu państwa, porządkowi publicznemu, itp. (w uzasadnionych
wypadkach termin ten może wynosić 48 godzin).
Pobyt
Pobyt trwający do 90 dni nie wymaga legalizacji.
W przypadku pobytu przekraczającego 3 miesiące należy obowiązkowo wystąpić o
pozwolenie na pobyt. Pobyt należy zarejestrować w ciągu miesiąca po wydaniu zezwolenia.
Osoby poszukujące pracy po zarejestrowaniu się w Urzędzie Pracy mogą przebywać w
Estonii do 6 miesięcy. Estonia nie stosuje okresu przejściowego w zakresie przepływu siły
roboczej.
Pozwolenie na pobyt i pozwolenie na pobyt z prawem do pracy są wydawane na okres 5 lat i
przedłużane na kolejne 5 lat, pod warunkiem że podstawa wydania zezwolenia nie uległa
zmianie.
Aby otrzymać zezwolenie na pobyt należy osobiście udać się do Estońskiego Urzędu ds.
Obywatelstwa i Migracji (Tallin, ul. Endla 13) lub właściwego departamenty w każdym
województwie (adresy na stronie www.mig.ee). Wnioski można składać w
przedstawicielstwach konsularnych Estonii za granicą lub bezpośrednio do Estońskiego
Urzędu ds. Obywatelstwa i Migracji (szczegóły patrz: http://www.po-ola.ee lub:
http://www.poola.info).
Wnioski o pozwolenie na pobyt są rozpatrywane w terminie 90 dni od dnia złożenia. Wydanie
pozwolenia potwierdza się stosownym wpisem w dowodzie tożsamości.
W ciągu 1 miesiąca od momentu wydania pozwolenia na pobyt należy zarejestrować miejsce
zamieszkania i uzyskać PESEL (Isikukood).
Pozwolenie na pobyt wydaje się pod warunkiem, że pracodawca jest zarejestrowany w
Estonii. Wnioskodawca powinien dołączyć do wniosku: dane pracodawcy, miejsce
zatrudnienia oraz umowę o pracę.
Opłata za wydanie pozwolenia na pobyt w celu podjęcia pracy wynosi 1 500 EEK (ok. 96
EUR).
Pozwolenie na pracę
Estonia nie stosuje żadnych ograniczeń w stosunku do obywateli polskich w kwestii
podejmowania zatrudnienia na terenie Estonii. Na mocy odpowiednich przepisów prawa
estońskiego zgodnych z przepisami unijnymi dotyczącymi swobodnego przepływu
pracowników, każdy obywatel pochodzący z Polski oraz członkowie jego rodziny mają prawo
do podjęcia zatrudnienia na terenie Estonii.
W celu poszukiwania pracy obywatel UE ma prawo do pobytu na terenie Estonii do 6
miesięcy pod warunkiem, że zarejestrował się w Urzędzie Pracy.
Prawo pracy
Umowa o pracę
Umowa o pracę powinna poruszać następujące kwestie:
•
•
•
•
•
•
•
•
dane osobowe pracodawcy,
dane osobowe pracownika,
datę rozpoczęcia zatrudnienia,
datę ustania zatrudnienia (jeśli umowa zawarta została na czas określony),
nazwę stanowiska zajmowanego przez pracownika,
obowiązki pracownika,
wysokość wynagrodzenia,
godziny pracy,
•
•
•
•
•
miejsce wykonywania pracy,
urlop wypoczynkowy,
okres wypowiedzenia,
podstawę prawną,
odpowiednie układy zbiorowe.
Ustna umowa o pracę może zostać zawarta z pracownikiem na maksymalnie 2 tygodnie.
Umowa może zostać zawarta na okres próbny, nie dłuższy jednak niż 4 miesiące.
Wynagrodzenie
Przeciętne wynagrodzenie brutto w 2004 r. wynosiło w Estonii 7 021,00 koron estońskich
(EEK) miesięcznie, 41,90 EEK na godzinę. Minimalne wynagrodzenie w 2005 r. wynosi
2690.00 EEK na miesiąc.
Czas pracy
Tydzień pracy wynosi 40 godzin.
Całkowity czas pracy, włącznie z nadgodzinami, nie może być większy niż przeciętnie 48
godzin tygodniowo przez 4 miesiące w trakcie cyklu.
Urlop wypoczynkowy
Urlop przysługuje w ciągu roku pracy, który zaczyna się od dnia, w którym pracownik
rozpoczyna pracę i kończy tego samego dnia następnego roku. Pracownicy uprawnieni są
zazwyczaj do 28 dni płatnego urlopu wypoczynkowego w ciągu roku. Osobom wykonującym
swoje obowiązki w warunkach niesprzyjających zdrowiu przysługują dodatkowe dni wolne
od pracy w roku.
Pracownicy, którzy pracowali przez ostatnie 6 miesięcy i jest to ich pierwszy rok pracy, mają
prawo do urlopu proporcjonalnie do przepracowanych miesięcy. Na mocy porozumienia
między stronami, pracownik, który pracuje pierwszy rok, może wykorzystać cały urlop.
Pieniądze za urlop muszą zostać wypłacone przed rozpoczęciem urlopu, najpóźniej dzień
przed urlopem.
Święta narodowe będące dniami wolnymi od pracy:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Nowy Rok (1 stycznia),
Dzień Niepodległości (24 lutego),
Wielki Piątek,
Wielkanoc,
Święto Wiosny (1 maja),
Wniebowstąpienie NMP,
Święto Zwycięstwa (23 czerwca),
Dzień Świętego Jana (24 czerwca),
Dzień Odzyskania Nieodległości (20 sierpnia),
Boże Narodzenie (25 i 26 grudnia).
Urlop macierzyński
Kobiety uprawnione są do płatnych 140 dni wolnych od pracy z powodu narodzin dziecka.
W przypadku ciąży mnogiej kobiecie przysługuje 154 dni urlopu macierzyńskiego. Kobieta
ma prawo do skorzystania z omawianego urlopu już na 70 dni przed planowaną datą
rozwiązania.
Ojcom przysługuje 14-dniowy urlop, który mogą wykorzystać przed narodzinami dziecka lub
przez pierwsze dwa miesiące po porodzie.
Urlop z powodu adopcji
Rodzicom adopcyjnym przysługuje 70 dni urlopu, jeśli dziecko, które adoptowali nie
ukończyło 10 roku życia.
Urlop wychowawczy
Urlop wychowawczy przysługuje jednemu z rodziców, jeśli dziecko nie ukończyło 3 roku
życia.
Ustanie stosunku pracy
Każda ze stron, która zawarła umowę o pracę jest zobowiązana do zachowania
odpowiedniego okresu wypowiedzenia.
W przypadku zawarcia umowy na okres próbny, każda ze stron jest zobowiązana zachować 3
– dniowy okres wypowiedzenia.
Pracownik zatrudniony na podstawie umowy na czas nieokreślony składając rezygnację, musi
zachować miesięczny okres wypowiedzenia.
Pracownik zatrudniony na podstawie umowy na czas określony składając rezygnację, musi
zachować dwutygodniowy okres wypowiedzenia, jeśli umowa została zawarta na dłużej niż
rok oraz 5-dniowy okres wypowiedzenia, jeśli umowa została zawarta na okres krótszy niż
rok.
Pracownik, który rezygnuje z pracy z powodu złego stanu zdrowia lub z powodu ważnej
sytuacji rodzinnej (np. konieczność opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny), musi
zachować 5-dniowy okres wypowiedzenia.
Pracodawcę wypowiadającego umowę o pracę obowiązują następujące terminy:
•
•
•
2 miesiące, jeśli pracownik był zatrudniony przez okres krótszy niż 5 lat,
3 miesiące, jeśli pracownik był zatrudniony od 5 do 10 lat,
4 miesiące, jeśli pracownik był zatrudniony przez dłużej niż 10 lat,
Uznawanie dyplomów i kwalifikacji
Ogólny system wzajemnego uznanie dyplomów kwalifikacji do celów zawodowych oraz
akademickich działała na terenie całej UE.
Ośrodek informacji do spraw uznawania kwalifikacji zawodowych w Estonii
Tiia RAUDMA
Ministry of Education and Research
Munga 18
EE - 50088 TARTU
Tel : +372 7 350 228
Fax : +372 7 350 162
E-mail: tiia.raudma@hm.ee
Gunnar VAHT
Estonian ENIC/NARIC Centre
Koidula 13a
EE – 10125 TALLINN
Tel : +372 6 962 415
Fax : +372 6 962 426
E-mail: gunnar@archimedes.ee
Warto wiedzieć
Waluta: korona estońska (kroon - EEK)
1 EEK = 100 centów (senti)
Język urzędowy: estoński
Inne języki: rosyjski, angielski
Wiek emerytalny dla kobiet i mężczyzn – 63 lata
Użyteczne adresy :
Wydział Ekonomiczno- Handlowy Ambasady RP w Tallinie
( przy ambasadzie działa również Polsko-Estoński Klub Biznesu )
Narwa mnt.9A, 10503 Tallin
Tel. (372) 6604378
www.poola.ee
Litwa
Zakładanie działalności gospodarczej
Na litewski system aktów prawnych dotyczących przedsiębiorstw składają się ustawy i
podstawowe akty prawne. Zasady prawa przedsiębiorstw są utrwalone w ustawach
uchwalonych przez Sejm Republiki Litewskiej, tzn. – w Kodeksie Cywilnym (Nr VIII-1864 z
dn. 18.07.2000 r. z późn. zm., Dz.U. 2000 Nr 74-2262), Ustawie o spółkach akcyjnych (Nr
IX-1889 z dn. 11.12.2003 r., Dz.U. 2003 Nr 123-5574) oraz Ustawie o rejestrze osób
prawnych (Nr IX-368 z dn. 12.06.2001 r. z późn. zm., Dz.U. 2001 Nr 55-1940). W ustawach
tych uwzględniona została większość przepisów zawartych w dyrektywach Unii Europejskiej
dotyczących prawa spółek.
Kodeks Cywilny
obejmuje regulacje systemowe stosunków cywilnoprawnych.
Jednym z ważniejszych celów stawianych wobec Kodeksu Cywilnego jest dostosowanie
prawa prywatnego Republiki Litewskiej, w tym również prawa przedsiębiorstw do
międzynarodowych źródeł prawa – zwłaszcza prawa Unii Europejskiej.
Ustawa o spółkach akcyjnych reguluje kwestie zakładania, zarządzania, działalności,
reorganizacji, przekształcania, podziału i likwidacji spółek akcyjnych, praw i obowiązków
akcjonariuszy a także zakładania i przerywania działalności filii spółek zagranicznych.
Przepisy tej Ustawy są dostosowane do wymogów prawa spółek Unii Europejskiej.
Przedsiębiorstwa, ich filie i przedstawicielstwa są rejestrowane zgodnie z Kodeksem
Cywilnym oraz zatwierdzonym przez Rząd Republiki Litewskiej Regulaminem rejestru osób
prawnych (Nr 1407 z dn. 12.11.2003 r., Dz.U. 2003 Nr 107-4810). Regulamin rejestru osób
prawnych obejmuje przepisy dotyczące przeznaczenia Rejestru Osób Prawnych, jego
podmiotów i ich rejestracji, urzędów prowadzących Rejestr Osób Prawnych, ich praw i
obowiązków, prowadzenia reorganizacji i likwidacji Rejestru. Podstawowe akty prawne
zawierają przepisy dotyczące prowadzenia Rejestru Osób Prawnych, opłat skarbowych za
rejestrację przedsiębiorstwa oraz wysokość opłat za korzystanie z danych i dokumentów
zawartych w Rejestrze Osób Prawnych.
Z prawem przedsiębiorstw ściśle wiążą się kwestie ewidencji i audytu, zaliczane do
właściwości Ministerstwa Finansów RL.
Obowiązująca obecnie Ustawa o ewidencji księgowej (Nr IX-574 z dn. 06.11.2001 r. z późn.
zm., Dz.U. 2001 Nr 99-3515) wprowadza przepisy dotyczące ewidencji księgowej osób
prawnych z ograniczoną odpowiedzialnością cywilną, mienia innych podmiotów
gospodarczych, kapitału własnego, zobowiązań, operacji i wydarzeń gospodarczych, kapitału
własnego, zobowiązań, operacji i wydarzeń gospodarczych, jej organizacji i prowadzenia.
Ustawa o sprawozdawczości finansowej (Nr IX-575 z dn. 06.11.2001 r. z późn. zm., Dz.U.
2001 Nr 99-3516) ustanawia tryb sporządzania i zgłaszania sprawozdawczości finansowej,
zasady dokonywania szacunku mienia, kapitału własnego i zobowiązań podczas sporządzania
sprawozdawczości finansowej. Ustawa o skonsolidowanej sprawozdawczości finansowej (Nr
IX-576 z dn. 06.11.2001 r. z późn. zm., Dz.U. 2001 Nr 99-3517) reguluje kwestie związane
ze sporządzaniem, zatwierdzaniem i ogłaszaniem skonsolidowanej sprawozdawczości
finansowej, wykonywaniem audytu, ustala wymogi dla przedsiębiorstw, objętych
obowiązkiem sporządzania skonsolidowanej sprawozdawczości finansowej. Ustawa o
audycie (Nr VIII-1227 z dn. 15.06.1999 r. z późn. zm., Dz.U. 1999 Nr 59-1916) reguluje
kwestie związane z wykonywaniem audytu, trybem nadawania tytułu audytora, działalnością
zawodową przedsiębiorstw audytorskich i audytorów posiadających stosowne uprawnienia
oraz jej nadzorem.
LXVI. USTAWY REGULUJĄCE FORMY PRAWNE PRZEDSIĘBIORSTW
W Republice Litewskiej dopuszczalne jest funkcjonowanie przedsiębiorstw o następujących
formach prawnych: spółki akcyjne, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
przedsiębiorstwa państwowe, przedsiębiorstwa samorządowe, spółdzielnie (kooperatywy),
spółki rolnicze, spółki jawne, spółki komandytowe, spółki cywilne, europejskie grupy
interesów gospodarczych (Ustawa o europejskich grupach interesów gospodarczych wejdzie
w życie w od dn. 01.05.2005 r.). działalność wszystkich tych przedsiębiorstw regulują ustawy
szczególnie:
Ustawa Republiki Litewskiej o spółkach akcyjnych (Nr IX-1889 z dn. 11.12.2003 r., Dz.U.
2003 Nr 123-5574);
Ustawa Republiki Litewskiej o przedsiębiorstwach państwowych i samorządowych (Nr IX1895 z dn. 16.12.2003 r., Dz.U. 2004 Nr 4-24);
Ustawa Republiki Litewskiej o spółdzielniach /kooperatywach/ (Nr IX-903 z dn. 28.05.2002
r. z późn. zm., Dz.U. 2002 Nr 57-2296);
Ustawa Republiki Litewskiej o spółkach rolniczych (Nr I-1222 z dn. 17.04.2003 r. z późn.
zm., Dz.U. 2003 Nr 42-1917);
Ustawa Republiki Litewskiej o spółkach gospodarczych (Nr IX-1804 z dn. 06.11.2003 r.,
Dz.U. 2003 Nr 122-4990);
Ustawa Republiki Litewskiej o spółkach cywilnych /przedsiębiorstwach indywidualnych/ (Nr
IX-1805 z dn. 06.11.2003 r., Dz.U. 2003 Nr 112-49910;
Ustawa o europejskich grupach interesów gospodarczych (Nr IX-1939 z dn. 22.12.2003 r.,
Dz.U. 2004 Nr 4-43).
Wymagania, jakie należy spełnić zakładając spółkę akcyjną (S.A.) albo spółkę z
ograniczoną odpowiedzialnością (Sp. z o.o.) kapitału zagranicznego w Republice
Litewskiej
Zakładając prywatną osobę prawną (S.A. bądź Sp. z o.o. – dalej Spółka), do Rejestru Osób
Prawnych Republiki Litewskiej (ROP), którego zarządcą jest państwowe przedsiębiorstwo
Centrum Rejestru przedstawia się następujące dokumenty:
1.
Podanie o rejestrację Spółki;
2.
Umowa bądź akt założycielski, jeżeli Spółkę zakłada jedna osoba;
3.
4.
Dokument założycielski – statut Spółki;
Licencja, jeżeli wg prawa licencja powinna być wydana przed założeniem osoby
prawnej (wydawana przez kompetentną instytucję);
5.
Dokument potwierdzający opłatę za rejestrację;
6.
Sprawozdanie z wyceny majątku, jeżeli założyciel opłaca częściowo akcje wkładem
niepieniężnym;
7. Sprawozdanie założycielskie, jeżeli zakładana jest S.A..
Przed przedstawieniem do ROP wyżej wymienione dokumenty należy przedstawić
notariuszowi. Dodatkowo notariuszowi należy przedstawić:
8.
Kopię zaświadczenia rejestracyjnego założyciela, zagranicznej osoby prawnej, bądź
odpowiadający jemu dokument (np. odpis z zagranicznego państwowego rejestru
spółek) o prawnym rejestrze osoby prawnej bądź kopię dokumentu potwierdzającego
tożsamość (paszport) założyciela, osoby fizycznej. Odpisy tych dokumentów powinny
być potwierdzone u notariusza państwa zagranicznej spółki oraz odpowiednio
legalizowane;
9.
Jeżeli założycielem jest zagraniczna osoba prawna – dokument potwierdzający
organu zarządzającego spółką państwa zagranicznego, mającego prawo decydować o
inwestowaniu kapitału w zakładanej na Litwie Spółce, potwierdzony przez notariusza
i odpowiednio legalizowany. Najczęściej bywa to decyzja zarządu zagranicznej osoby
prawnej. W dokumencie tym organ zarządzający zagranicznej osoby prawnej
powinien:
a.
Zatwierdzić decyzję o zakładaniu Spółki – S.A. bądź Sp. z o.o. – na Litwie;
b.
Określić wielkość kapitału założycielskiego zakładanej Spółki (Sp. z o.o. nie
mniejszy niż 10.000 litów, S.A. nie mniejszy niż 150.000 litów);
c.
Wyrazić zgodę, żeby w nazwie zakładanej na Litwie Spółki była używana
nazwa założyciela (zagranicznej osoby prawnej)(nazwa spółki), jeżeli taka
nazwa będzie używana w nazwie zakładanej na Liwie spółki, załączając
dokument potwierdzający prawa zagranicznej osoby prawnej do nazwy spółki
(np. patent, którego odpis powinien być potwierdzony przez notariusza
państwa zagranicznego bądź nazwa sama przez się odzwierciedlająca w
dokumentach założycielskich zagranicznej osoby prawnej);
d.
Upoważnić konkretną osobę fizyczną (może nią być pracownik założyciela,
inna osoba fizyczna, litewski adwokat), wskazując jego miejsce zamieszkania i
kod osobisty (PESEL) do wykonania w imieniu założyciela (zagranicznej
osoby prawnej) następujących czynności:
czasowo wciągnąć do litewskiego rejestru osób prawnych nazwę
zakładanej spółki;
podpisać akt założycielski, statut zakładanej na Litwie Spółki (jeżeli
jest jeden założyciel), otworzyć rachunek w jednym z litewskich
banków, na zebraniu założycielskim podjąć uchwałę o przyjęciu statutu
zakładanej spółki, wyborze rady nadzorczej albo zarządu, bądź
kierownika administracyjnego (w zależności od struktury organów
spółki), wyborze audytora bądź rewizora;
podpisać podanie o rejestrację spółki oraz inne dokumenty, które
należy przedstawić do rejestru osób prawnych zakładając Spółkę,
przedstawić wszystkie dokumenty założycielskie notariuszowi oraz
państwowej spółce Centrum Rejestru w celu rejestracji zakładanej
Spółki i jej statutu.
Odpis tego dokumentu (upoważnienia) powinien być potwierdzony przez notariusza państwa
zagranicznego osoby prawnej oraz odpowiednio legalizowany.
Jeżeli założycielem jest osoba fizyczna zagranicznego państwa – stawiane mu są wymagania
jak w punkcie d.
Wszystkie za granicą wydane i notarialnie potwierdzone dokumenty powinny być
przetłumaczone na język litewski, tłumaczenie zaś potwierdzone podpisem i pieczęcią
tłumacza (najlepiej, żeby tłumaczenie zrobiono na Litwie).
Oprócz wszystkich wyżej wymienionych dokumentów notariuszowi należy również
przedstawić:
10. Zaświadczenie zarejestrowanego na Litwie banku o początkowych wkładach na
rachunek zakładanej Spółki;
11. Potwierdzenie, że nazwa zakładanej Spółki jest czasowo wciągnięta do ROP
(podanie do ROP o czasowym wciągnięciu nazwy zakładanej Spółki jest składane
wcześniej i dopiero po otrzymaniu pozytywnej odpowiedzi z ROP są wykonywane
wszystkie inne czynności potrzebne do rejestracji Spółki);
12. Zaświadczenie właściciela pomieszczeń niemieszkalnych o przekazaniu takich
pomieszczeń pod siedzibę i działalność zakładanej Spółki, potwierdzone podpisem i
pieczęcią kierownika administracyjnego właściciela (osoby prawnej) bądź podpisem
właściciela (osoby fizycznej), potwierdzonego przez notariusza;
13. Protokół z załącznikami z zebrania założycielskiego akcjonariuszy zakładanej Spółki
bądź decyzję jednego założyciela Spółki;
Przed przygotowaniem dokumentów należy ustalić:
Formę spółki (S.A. czy Sp. z o.o.);
Nazwę zakładanej Spółki;
Adres siedziby zakładanej Spółki;
Wysokość kapitału założycielskiego;
Rodzaj akcji (aport pieniężny lub rzeczowy);
Wartość i ilość przewidywanych akcji;
Strukturę organów zakładanej Spółki (wg prawa litewskiego organami Spółki jest
walne zgromadzenie akcjonariuszy, rada nadzorcza, zarząd i kierownik spółki. Rada
nadzorcza i zarząd mogą być nie powoływane. Jeżeli założycielem i akcjonariuszem
spółki będzie jedna osoba prawna, zalecana jest najprostsza struktura organów – walne
zgromadzenia akcjonariuszy i kierownik spółki);
Nazwa kierownika spółki (prezydent, generalny dyrektor), jego nazwisko, imię,
miejsce zamieszkania, kod osobisty (PESEL), miesięczne wynagrodzenie;
Rodzaje działalności gospodarczej zakładanej Spółki, tj. jaką działalność będzie
prowadzić Spółka po założeniu;
Specyficzne wymagania właściciela, które muszą być określone w statucie, jeżeli
nie będą one niezgodne z prawem Republiki Litewskiej;
Orientacyjne opłaty dla notariusza za potwierdzenie dokumentów założycielskich oraz opłaty
skarbowe za rejestrację zakładanej Spółki (wg stanu we wrześniu 2004 r.):
Za czasowe wciągnięcie nazwy zakładanej Spółki do ROP – 30 LTL;
Za rejestrację Spółki w ROP – 120 LTL;
Za potwierdzenie u notariusza umowy założycielskiej – 100–300 LTL;
Za potwierdzenie pozostałych dokumentów założycielskich – 350 LTL;
Za porządkowanie dodatkowych niezbędnych dokumentów u notariusza
(potwierdzenie dodatkowych odpisów, sprawdzanie danych z rejestrami i inne) – do
100 LTL;
Dodatkowe opłaty – 10 LTL;
Cena wykonania pieczęci Spółki – 50–100 LTL.
Standardowe terminy ROP:
Czasowe wciągnięcie do ROP nazwy zakładanej Spółki – 1 dzień;
Rejestracja Spółki – 10 dni.
Spółka jest zobowiązana do zarejestrowania się jako płatnik podatków, w tym podatku VAT
w Państwowej Inspekcji Podatkowej oraz SODRA (odpowiednik polskiego ZUS).
System podatkowy Republiki Litewskiej obejmuje podatki bezpośrednie
i pośrednie,
regulowane oddzielnymi ustawami, które obowiązują również zagraniczne podmioty
gospodarcze działające na terenie Litwy.
Podatek dochodowy od osób fizycznych.
Regulowany przez Ustawę o Dochodach Ludności (Gyventojų pajamų mokesčio įstatymas)
z dn. 2 lipca 2002 r. Nr IX-1007 (z późn. zm.), Valstybės žinios 2002 Nr 73-3085.
Stawka: 33 % od dochodów miesięcznych pomniejszonych o nie opodatkowane minimum
w wysokości 290 LTL. Nie opodatkowane minimum zwiększa się o 29 LTL za każde
dziecko.
Przedsiębiorstwa indywidualne płacą 15 % od wypracowanego zysku (po zapłaceniu
podatku od zysku dla podmiotów gospodarczych). Dla nich stosuje się nie opodatkowane
minimum w wysokości 580 LTL. Mogą nie liczyć amortyzacji.
Adwokaci, notariusze mogą wybierać formę opodatkowania: albo 33 % od zysku albo 15 %
od przychodów.
Honoraria opodatkowane są w wysokości 15 %.
Każdy podatnik ma prawo do 25 % dochodu wyłączyć spod opodatkowania, jeśli dochód ten
przeznacza na:
- wpłatę składki do towarzystwa ubezpieczenia na życie,
- wpłatę składki do funduszu emerytalnego,
- zwrot kredytu na wykształcenie,
- zwrot odsetków na kredyt mieszkaniowy.
Każdy podatnik może przeznaczyć do 2 % swego podatku na cele dobroczynne ze
wskazaniem adresata.
Płaci się comiesięcznie bądź raz na pół roku.
Opodatkowaniu nie podlegają następujące dochody:
-
wszelkiego typu świadczenia socjalne;
dochody marynarzy podczas pracy na morzu na statku (od 1.01.2004 już niekoniecznie
z banderą kraju UE);
dochody rolnicze;
odsetki za depozyty w instytucjach kredytowych;
- dochody za rządowe obligacje;
- wygrane w loteriach, jeśli organizator loterii płaci podatek od obrotu;
- dochody ze środków Unii Europejskiej, jeśli jest pobierany podatek do budżetu UE.
Płaci się comiesięcznie, bądź raz na pół roku.
Podatek dochodowy od osób prawnych /od zysku/.
Podatek od zysku podmiotów gospodarczych regulowany jest przez Ustawę o Podatku od
Zysku (Pelno mokesčio įstatymas) z dn. 20 grudnia 2001 r. Nr 675 (z późniejszymi zmianami
zmianami), Valstybės žinios 2001 Nr 110-3992.
LXVII. STAWKA: 15%
Dla małych przedsiębiorstw (zatrudniających do 10 osób i mających obrót roczny do 500 000
Lt) stawka wynosi 13% oraz jest stosowana tzw. „ulga amortyzacyjna”, polegająca na
możliwości zaliczenia inwestycji od razu w koszty. Przygotowywana jest poprawka
określająca kwotę 25 000 Lt nieopodatkowanego minimum dla małych przedsiębiorstw,
rozliczana przy płaceniu podatku za 2004 roku. Przedsiębiorca będzie mógł wybrać stawkę 13
% lub 15 % minus nieopodatkowane minimum.
Dla szeregu dóbr produkcyjnych może być stosowana przyśpieszona amortyzacja.
Podmioty zagraniczne są opodatkowane u źródła w wysokości 10 % na następujące
przychody:
- pochodzące z dzierżawy, bądź obrotu nieruchomościami;
- za know-how;
- honoraria;
- odsetki (z wyjątkiem obligacji rządowych)
Płaci się raz do roku.
Podatek od wartości dodanej (VAT)
Podatek od wartości dodanej (skrót litewski PVM) jest uregulowany Ustawą o Podatku od
Wartości Dodanej (Pridetinės vertės mokėsčio įstatymas) z dn. 1 lipca 2002 r. Nr IX-751 (z
późn. zm.), Valstybės žinios 2002 Nr 35-1271, zgodnie z 6 Dyrektywą Rady Europy.
Stawka 18%.
Ulgowa stawka w wysokości 5 % jest stosowana dla:
- przewozów pasażerskich (od 1.05.2004);
- książek, gazet, czasopism;
- leków (od 1.05.2004);
- usług hotelowych;
- ekologicznie czystych artykułów spożywczych (od 2006 r.)
- świeżego oraz schłodzonego mięsa i drobiu;
- świeżych i świeżo schłodzonych ryb (od 1.02.2004);
- usług spółdzielni dla swych członków
- ogrzewanie (od 1.07.2004);
0 % stawka obowiązuje na eksport towarów i usług.
Przy obrocie rocznym ponad 100 000 LTL płacenie VAT jest obowiązkowe.
Podatek akcyzowy
Regulowany jest przez Ustawę o Akcyzach (Akcizų įstatymas) z dn. 30 października 2001 r.
Nr IX-569 (z późn. zm.), Valstybės žinios 2001 Nr 98-3482.
Podatek akcyzowy płaci się od alkoholu, tytoniu oraz paliw.
Akcyza na alkohol jest zgodna z dyrektywą UE, przewidziany jest okres przejściowy w
akcyzie na tytoń do 2010 r., akcyza na etylinę będzie zwiększona w roku następnym o 40 Lt/t,
akcyza na paliwo dieslowe – o 170 Lt/t.
Podatek drogowy
Regulowany jest przez Ustawę o Finansowaniu Programu Nadzoru i Rozwoju Dróg (Kelių
priežiūros ir plėtros programos finansavimo įstatymas) z dn. 12 października 2000 r.
Nr VIII-2032 (z późn. zm.), Valstybės žinios 2000 Nr 92-2873.
Płaci się comiesięcznie od faktycznych przychodów.
Stawka:
- 1 % dla instytucji kredytowych (od marży i innych usług);
- 0,3 % dla przedsiębiorstw handlowych;
- 0,5 % dla pozostałych podmiotów gospodarczych.
Podatek od nieruchomości
Regulowany jest przez Ustawę o podatku od Nieruchomości Przedsiębiorstw i Organizacji
(Įmonių ir organizacijų nekilnojamojo turto mokesčio įstatymas) z dn. 20 lipca 2000 r.
Nr I-565 (z późn. zm.), Valstybės žinios 1994 Nr 59-1156.
Opodatkowane są tylko podmioty gospodarcze.
Stawka: 1 % od wartości bilansowej nieruchomości z uwzględnieniem stref gospodarczych.
Płaci się raz na kwartał. Rada samorządu ma prawo zmniejszyć wielkość podatku, bądź w
ogóle zwolnić od niego.
Podatek za ziemię
Regulowany jest przez Ustawę o podatku za Ziemię (Žemės mokesčio įstatymas) z dn. 25
czerwca 1992 r. Nr I-2675 (z późn. zm.), Valstybės žinios 1992 Nr 21-612.
Opodatkowane są osoby prywatne.
Stawka – 1,5 % od wartości ziemi.
Nie płacą podatku inwalidzi, emeryci, dzieci, właściciele lasów.
Płaci się raz na kwartał. Rada samorządu ma prawo zmniejszyć wielkość podatku, bądź w
ogóle zwolnić od niego.
Podatek od spadków i darowizn
Regulowany jest przez Ustawę o podatku od Spadków i Darowizn (Paveldimo turto
įstatymas) z dn. 10 grudnia 2002 r. Nr IX-1239 (z późn. zm.), Valstybės žinios 2002
Nr 123-5531.
Stawki:
- do wartości mienia 10 000 Lt - 0 %
- do 0,5 mln Lt 5%
- ponad 0,5 mln Lt 10 %
Od podatku zwolnieni są małżonkowie, nie opodatkowane są operacje pomiędzy rodzicami i
dziećmi do dwóch pokoleń.
Rada samorządu ma prawo zmniejszyć wielkość podatku bądź w ogóle zwolnić od niego.
Ubezpieczenia społeczne
Regulowane przez Ustawę o Państwowym Ubezpieczeniu Społecznym (Valstybinio
socialinio draudimo įstatymas) z dn. 21 maja 1991 r. Nr I-1336 (z późn. zm.), Valstybės
žinios 1991 Nr 17-447.
Stawka: 34 % od funduszu płac. Pracodawca płaci 31 %, pracownik – 3 %.
Właściciele przedsiębiorstw indywidualnych, dzierżawcy, adwokaci, notariusze, pracujący na
podstawie patentów - ubezpieczają się do wysokości minimalnej emerytury płacąc 76 LTL
miesięcznie, jeśli miesięczne zarobki są wyższe niż 430 Lt – 133 LTL.
Od 1.07.2004 weszła w życie ustawa umożliwiająca wcześniejsze przejście na emeryturę. W
przypadku 30-letniego stażu pracy dla osoby, której pozostało nie więcej niż 5 lat do wieku
emerytalnego można przejść wcześniej na emeryturę, wielkość której jest zmniejszona o 0,4
% za każdy miesiąc wcześniejszego przejścia.
Kwestie statusu prawnego, zakładania, zarządzania, likwidacji i reorganizacji osób prawnych
uregulowane są w Kodeksie Cywilnym (Nr VIII-1864 z dn. 18.07.2000 r. z późn. zm., Dz.U.
2000 Nr 74-2262). Kodeks Cywilny obejmuje regulacje systemowe stosunków
cywilnoprawnych.
Osobami prawnymi na Litwie są posiadające własną nazwę, instytucje lub organizacje, które
mogą we własnym imieniu nabywać i posiadać prawa oraz obowiązki, być powodem lub
pozwanym w sądzie. Osoba prawna powinna być zarejestrowana w Rejestrze Osób Prawnych.
W Rejestrze Osób Prawnych osoby prawne powinny wskazać wszelkie ustawowo wymagane
dane dotyczące siebie i swej działalności. Urząd prowadzący Rejestr Osób Prawnych
(instytucja ustanowiona ustawowo przez państwo) Państwowe Przedsiębiorstwo Centrum
Rejestru (www.kada.lt). Uważa się, że podmiot, jakim jest osoba prawna jest utworzony od
momentu zarejestrowania w Rejestrze Osób Prawnych. Osoba prawna powinna być
zarejestrowana w terminie 30 dni od chwili przedstawienia wszystkich dokumentów.
Prowadzący Rejestr po zarejestrowaniu osoby prawnej wydaje Świadectwo Rejestracyjne
Osoby Prawnej oraz nadaje osobie prawnej Kod Osoby Prawnej. Osoby prawne nabywają
prawa cywilne, podejmują obowiązki cywilne i realizują je za pośrednictwem swych
organów, które są powoływane i działają zgodnie z ustawami i dokumentami założycielskimi
osób prawnych. Osobę prawną rozwiązuje się drogą likwidacji lub reorganizacji.
W Republice Litewskiej dopuszczalne jest funkcjonowanie przedsiębiorstw o następujących
formach prawnych:
-
spółki akcyjne,
spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
przedsiębiorstwa państwowe,
przedsiębiorstwa samorządowe,
-
spółdzielnie,
spółki rolnicze,
spółki jawne,
spółki komandytowe,
spółki cywilne,
europejskie grupy interesów gospodarczych.
Działalność w/w przedsiębiorstw regulują ustawy, w szczególności:
Kodeks Cywilny (Nr VIII-1864 z dn. 18.07.2000 r. z późn. zm., Dz.U. 2000 Nr 74-2262);
Ustawa o rejestrze osób prawnych (Nr IX-368 z dn. 12.06.2001 r. z późn. zm., Dz.U. 2001 Nr
55-1940);
Ustawa Republiki Litewskiej o spółkach akcyjnych (Nr IX-1889 z dn. 11.12.2003 r., Dz.U.
2003 Nr 123-5574);
Ustawa Republiki Litewskiej o przedsiębiorstwach państwowych i samorządowych (Nr IX1895 z dn. 16.12.2003 r., Dz.U. 2004 Nr 4-24);
Ustawa Republiki Litewskiej o spółdzielniach /kooperatywach/ (Nr IX-903 z dn.
28.05.2002r. z późn. zm., Dz.U. 2002 Nr 57-2296);
Ustawa Republiki Litewskiej o spółkach rolniczych (Nr I-1222 z dn. 17.04.2003 r. z późn.
zm., Dz.U. 2003 Nr 42-1917);
Ustawa Republiki Litewskiej o spółkach gospodarczych (Nr IX-1804 z dn. 06.11.2003 r.,
Dz.U. 2003 Nr 122-4990);
Ustawa Republiki Litewskiej o spółkach cywilnych (Nr IX-1805 z dn. 06.11.2003 r., Dz.U.
2003 Nr 112-49910;
Ustawa o europejskich grupach interesów gospodarczych (Nr IX-1939 z dn. 22.12.2003 r.,
Dz.U. 2004 Nr 4-43).
Przedsiębiorstwa, jeśli nie jest to sprzeczne z przepisami Ustawy RL o konkurencji, mogą się
łączyć w koncerny, konsorcja, zjednoczenia lub inne zrzeszenia.
Spółka akcyjna, spółka z o.o. – są to spółki z ograniczoną odpowiedzialnością cywilną,
posiadające osobowość prawną, których kapitał założycielski podzielony jest na części –
akcje lub udziały. Kapitał założycielski spółki akcyjnej nie może być mniejszy niż 150 tys.
LTL, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – nie mniej niż 10 tys. LTL. Akcjonariusze
(osoba fizyczna, prawna lub państwo, które reprezentuje odpowiednia instytucja państwowa)
stają się członkami tych spółek po nabyciu akcji w ustalonym ustawowo trybie.
Założenie, likwidację, reorganizację i działalność spółki akcyjnej i spółki z o.o., prawa i
obowiązki akcjonariuszy, stosunki z akcjonariuszami, wierzycielami i stosunki związane z
działalnością spółki reguluje Kodeks Cywilny RL, Ustawa o spółkach akcyjnych i inne akty
normatywne RL oraz statut zarejestrowanej w ustalonym trybie spółki.
Spółka cywilna – jest to nieograniczonej odpowiedzialności prywatna osoba prawna,
założona przez jedną zdolną do czynności prawnych osobę fizyczną. Majątek spółki cywilnej
jest nierozerwalnie związany z majątkiem osobistym przedsiębiorcy. Za zobowiązania
przedsiębiorstwa, przedsiębiorca odpowiada całym swoim majątkiem osobistym, także po
jego likwidacji. Przedsiębiorstwo indywidualne powinno mieć nazwę wskazującą jego
właściciela.
Zakładanie, likwidację i działalność indywidualnego przedsiębiorstwa reguluje Kodeks
Cywilny RL, Ustawa o spółkach cywilnych oraz inne akty normatywne RL.
Komandytowa spółka gospodarcza, rzeczywista spółka gospodarcza – jest to nieograniczonej
odpowiedzialności prywatna osoba prawna. Tworzą ją w przypadku spółki komandytowej –
działający pod wspólna nazwą firmy członkowie rzeczywiści i komandytariusze (osoby
fizyczne lub prawne), w przypadku spółki rzeczywistej – członkowie rzeczywiści, do których
majątek przedsiębiorstwa należy na prawach wspólnej własności. Odpowiedzialność
wspólników jest jednak zróżnicowana. Całym majątkiem osobistym i spółki odpowiada co
najmniej jeden wspólnik (członek rzeczywisty), a pozostali – tzw. komandytariusze,
odpowiadają za zobowiązania spółki do wysokości sumy komandytowej, czyli kwoty
pieniężnej określającej w umowie spółki odpowiedzialność.
Zakładanie, działalność i likwidację spółki komandytowej i rzeczywistej spółki gospodarczej
reguluje Kodeks Cywilny RL, Ustawa o spółkach gospodarczych oraz umowa o wspólnej
działalności, na mocy której zakładana jest spółka oraz inne akty normatywne RL.
Spółka rolnicza – jest to osoba prawna z ograniczoną odpowiedzialnością majątkową
powołana przez osoby fizyczne (nie mniej niż 2) poprzez połączenie ich mienia we wspólną
własność w celu prowadzenia rolniczej działalności produkcyjno – handlowej. Członkowie tej
spółki nie odpowiadają swoim majątkiem za jej działalność.
Kwestie zakładania, zarządzania, działalności, reorganizacji przedsiębiorstw państwowych i
samorządowych, spółdzielni, europejskich grup interesów gospodarczych, oraz instytucji
publicznych, jak też prawa i obowiązki uczestników tych spółek uregulowane są w Kodeksie
Cywilnym, poszczególnych ustawach i innych aktach prawnych RL.
Przedsiębiorstwo ma prawo do prowadzenia dowolnej działalności komercyjno–gospodarczej,
jeżeli nie jest to zabronione ustawowo.
Licencjonowaniu podlegają tylko te dziedziny działalności, które związane są ze
zwiększonym ryzykiem dla życia człowieka, zdrowia, środowiska, produkcją broni i jej
nabywaniem, a także z towarami i usługami, dla których w ustawodawstwie przewidziany jest
specjalny tryb dostarczania towarów lub usług.
Z prawem przedsiębiorstw ściśle wiążą się kwestie ewidencji i audytu, zaliczane do
właściwości Ministerstwa Finansów RL.
Obowiązująca obecnie Ustawa o ewidencji księgowej (Nr IX-574 z dn. 06.11.2001r. z późn.
zm., Dz.U. 2001 Nr 99-3515) wprowadza przepisy dotyczące ewidencji księgowej osób
prawnych z ograniczoną odpowiedzialnością cywilną, mienia innych podmiotów
gospodarczych, kapitału własnego, zobowiązań, operacji i wydarzeń gospodarczych, kapitału
własnego, zobowiązań, operacji i wydarzeń gospodarczych, jej organizacji i prowadzenia.
Ustawa o sprawozdawczości finansowej (Nr IX-575 z dn. 06.11.2001r. z późn. zm., Dz.U.
2001 Nr 99-3516) ustanawia tryb sporządzania i zgłaszania sprawozdawczości finansowej,
zasady dokonywania szacunku mienia, kapitału własnego i zobowiązań podczas sporządzania
sprawozdawczości finansowej. Ustawa o skonsolidowanej sprawozdawczości finansowej (Nr
IX-576 z dn. 06.11.2001r. z późn. zm., Dz.U. 2001 Nr 99-3517) reguluje kwestie związane ze
sporządzaniem, zatwierdzaniem i ogłaszaniem skonsolidowanej sprawozdawczości
finansowej, wykonywaniem audytu, ustala wymogi dla przedsiębiorstw, objętych
obowiązkiem sporządzania skonsolidowanej sprawozdawczości finansowej. Ustawa o
audycie (Nr VIII-1227 z dn. 15.06.1999r. z późn. zm., Dz.U. 1999 Nr 59-1916) reguluje
kwestie związane z wykonywaniem audytu, trybem nadawania tytułu audytora, działalnością
zawodową przedsiębiorstw audytorskich i audytorów posiadających stosowne uprawnienia
oraz jej nadzorem.
Wobec zarejestrowanych w Republice Litewskiej przedstawicielstw i filii osób prawnych lub
innych organizacji zagranicznych stosuje się przepisy prawa Republiki Litewskiej.
Inwestor zagraniczny (osoba fizyczna bądź prawna) uprawniony jest do podjęcia działalności
gospodarczej na terenie Republiki Litewskiej na takich samych warunkach i w takim samym
zakresie jak osoby litewskie o ile nie zostało to w ustawach uregulowane inaczej. Oznacza to,
że osoby zagraniczne fizyczne lub prawne uprawnione są do samodzielnego założenia ze
100% kapitałem litewskiego podmiotu prawnego lub też uczestniczyć jako wspólnik w
istniejącym już litewskim podmiocie prawnym.
Najczęściej wybieraną przez inwestujących formą organizacyjną są spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością, spółki akcyjne oraz filie i przedstawicielstwa.
Filia przedsiębiorstwa zagranicznego z siedzibą na Litwie może prowadzić działalność
komercyjno–gospodarczą, zawierać kontrakty oraz brać na siebie zobowiązania tylko według
pełnomocnictw udzielonych jej przez przedsiębiorstwo–założyciela. Za zobowiązania filii
przedsiębiorstwo zagraniczne odpowiada całym swoim majątkiem. Filia nie posiada
osobowości prawnej. Działalność filii organizuje i realizuje kierownik filii przedsiębiorstwa
zagranicznego, który nabywa prawo do jej reprezentowania w kontaktach z osobami trzecimi
dopiero po zarejestrowaniu.
Za filie spółek zagranicznych przyjmuje się:
1. filie spółek założonych w państwach członkowskich Unii Europejskiej
2. filie spółek założonych w państwach wskazanych w artykule 77 oraz punkcie 8
Aneksu XXII do Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym;
3. filie osób prawnych o formach prawnych zbliżonych do form prawnych spółek,
powołanych w innych państwach nie wskazanych w punktach 1 i 2.
Przedstawicielstwo przedsiębiorstwa zagranicznego z siedzibą na Litwie nie może prowadzić
działalności
komercyjno-gospodarczej.
Za
zobowiązania
swego
przedstawicielstwa
przedsiębiorstwo zagraniczne odpowiada całym swoim majątkiem. Przedstawicielstwo nie
posiada osobowości prawnej. Przedstawicielstwo przedsiębiorstwa zagranicznego może
zawierać kontrakty w imieniu swego przedsiębiorstwa – założyciela wyłącznie na
zaspokojenie własnych potrzeb zgodnie z udzielonym pełnomocnictwem. Operacje eksportu –
importu mogą być dokonywane tylko pomiędzy przedstawicielstwem przedsiębiorstwa
państwa obcego i przedsiębiorstwa, które je założyło lub zagranicznym podmiotem
gospodarczym upoważnionym przez to przedsiębiorstwo. Działalność organizuje i realizuje
kierownik przedstawicielstwa, który prawo jego reprezentowania w kontaktach z osobami
trzecimi otrzymuje po zarejestrowaniu przedstawicielstwa.
Pełnomocnictwa udzielone kierownikowi filii lub przedstawicielstwa przedsiębiorstwa
zagranicznego nie mogą być sprzeczne z ustawodawstwem litewskim.
Przyjęcie odpowiedniej formy organizacyjnej zależy od inwestora i jest uwarunkowane
głównie zakresem i skalą planowanej przez niego działalności.
W każdym przypadku inwestor zagraniczny (osoba fizyczna lub prawna) jest jedynym
właścicielem kapitału zakładowego przedsiębiorstwa, odpowiada za jego działalność,
opracowuje statut i inne dokumenty oraz prowadzi działalność samodzielną, zgodną z
przepisami prawa RL.
System zarządzania zależy od formy prawnej przedsiębiorstwa i opiera się na statucie.
Konkretny wariant zarządzania wybierają założyciele.
Przedsiębiorstwo może rozpocząć swoją działalność dopiero z dniem wpisania do Rejestru
Przedsiębiorstw Republiki Litewskiej – do tego momentu nie ma prawa prowadzić
działalności komercyjno-gospodarczej.
Decyzja o rejestracji przedsiębiorstwa lub odmowa winna być podjęta w ciągu 15 dni od
momentu przedstawienia wszystkich wymaganych dokumentów zgodnie z Ustawą RL o
rejestrze przedsiębiorstw.
Zakładanie przedsiębiorstwa z udziałem kapitału zagranicznego
Tryb zakładania przedsiębiorstwa określa cytowany wyżej Kodeks Cywilny (Nr VIII-1864 z dn. 18.07.2000 r. z późn. zm., Dz.U. 2000
Nr 74-2262) i inne akty normatywne regulujące zakładanie przedsiębiorstw poszczególnych rodzajów, natomiast rejestrację reguluje
Ustawa o rejestrze osób prawnych (Nr IX-368 z dn. 12.06.2001 r. z późn. zm., Dz.U. 2001 Nr 55-1940).
Uważa się filię spółki zagranicznej za założoną od momentu jej rejestracji w Rejestrze Osób
Prawnych. Do Rejestru Osób Prawnych należy zgłosić następujące dokumenty spółki
zagranicznej i jej filii:
1. odpis z rejestru, w którym przechowane są akta spółki zagranicznej, potwierdzający
fakt rejestracji spółki zagranicznej;
2. dokumenty założycielskie spółki zagranicznej, umowa założycielska i statut, jeżeli są
to dokumenty odrębne, a także wszelkie zmiany tych dokumentów;
3. roczna sprawozdawczość finansowa, sporządzona, zaudytowana i podana zgodnie z
przepisami prawa państwa, w którym jest powołana spółka zagraniczna;
4. dokumenty, potwierdzające procedury stosowane wobec spółki niewypłacalnej.
W Rejestrze Osób Prawnych wskazuje się następujące dane dotyczące spółki zagranicznej i
jej filii (w języku litewskim, bądź przetłumaczonych na język litewski i uwierzytelnionych
przez miejscowego notariusza):
1. adres filii;
2. działalność filii;
3. nazwa i forma prawna spółki zagranicznej oraz nazwa filii, jeżeli różni się ona od
nazwy spółki zagranicznej;
4. dane dotyczące osób, które jako członkowie spółek zagranicznych występują w
imieniu spółek zagranicznych w relacjach osobami trzecimi i w procesach sądowych,
daty mianowania i wygaśnięcia uprawnień oraz wzory podpisów tych osób;
5. dane dotyczące tego, czy osoby wskazane w punkcie 4, występując w imieniu spółki
zagranicznej, mogą działać jednoosobowo czy też powinny działać wspólnie, zakres
ich praw i termin uprawnień, o ile został ustalony;
6. dane dotyczące kierownika filii, daty jego mianowania i wygaśnięcia uprawnień oraz
wzór podpisu;
7. w przypadku likwidacji spółki – data mianowania likwidatorów spółki, dane
dotyczące likwidatorów, zakresie ich uprawnień i wzory podpisów;
8. data zakończenia spółki zagranicznej;
9. data przerwania działalności filii.
Wskazuje się również następujące dane:
1. prawo stosowane przez spółkę zagraniczną;
2. forma prawna, siedziba i sfera działalności spółki zagranicznej;
3. w przypadku, kiedy zgodnie z prawem stosowanym przez spółkę zagraniczną
obowiązuje wymóg rejestracji – rejestr, w którym została zarejestrowana spółka
zagraniczna oraz jej numer porządkowy w tym rejestrze;
4. wielkość podpisanego kapitału spółki zagranicznej, o ile wielkość ta nie została
odnotowana w dokumentach założycielskich spółki zagranicznej.
W dokumentach filii spółek zagranicznych, używanych w kontaktach z innymi podmiotami
(pismach, rachunkach, dokumentacji handlowej itd.) musi być podane:
1.
2.
3.
4.
nazwa osoby prawnej;
forma prawna osoby prawnej;
siedziba osoby prawnej;
kod osoby prawnej;
5. rejestr w którym gromadzi się i przechowuje dane dotyczące tej osoby prawnej.
Rejestrację i ewidencję firm z kapitałem zagranicznym na Litwie od dnia 1 kwietnia 2003 r.
prowadzi Przedsiębiorstwo Państwowe Centrum Rejestru w Wilnie (www.kada.lt).
W przypadku rejestracji firmy w Specjalnej Strefie Ekonomicznej (SSE) niezbędne jest
uzyskanie pozwolenia na prowadzenie w niej działalności gospodarczej przez organ
zarządzający strefą.
Wymagania co do dokumentów przy rejestracji banku komercyjnego, jego filii bądź oddziału
czy innej instytucji kredytowej określa Ustawa o bankach komercyjnych z dnia 21 grudnia
1994 r. Nr I-720 z późniejszymi zmianami.
Procedura rejestracji przedsiębiorstwa zagranicznego trwa około miesiąca.
Zarejestrowana firma staje się podmiotem gospodarczym RL i podlega przepisom prawnym
obowiązującym na terenie RL.
Nową firmę należy także zarejestrować we właściwym oddziale SODRA (odpowiednik
polskiego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych). Obowiązkowa składka na ubezpieczenie
społeczne i zdrowotne wynosi na Litwie 34% od miesięcznego wynagrodzenia pracownika
brutto, przy czym 3% tych składek płaci pracownik, a 31% pracodawca (28% stanowi składka
na ubezpieczenie społeczne, a 3% to składka chorobowa).
Majątek przedsiębiorstwa z kapitałem zagranicznym musi być obowiązkowo ubezpieczony, a
operacje finansowe należy prowadzić poprzez funkcjonujące na Litwie banki.
Zasady rejestracji podmiotów zagranicznych jako płatników VAT
Po przystąpieniu Litwy do Unii Europejskiej wprowadzony został obowiązek rejestracji na
Litwie podmiotów zagranicznych jako płatników VAT (podmiotów z państw członkowskich
UE oraz podmiotów z krajów nie wchodzących w skład Wspólnoty Europejskiej):
-
-
rozpoczynających na Litwie działalność związaną z dostarczaniem towarów i/albo
świadczeniem usług (kiedy krajem docelowym dostarczanych towarów jest Litwa). Te
podmioty mają obowiązek zarejestrowania się jako płatnicy VAT na początku swej
działalności na Litwie;
zakupujących na Litwie towary z innych państw członkowskich UE (włączając również
przypadki, kiedy te podmioty wwożą swoje towary na Litwę do prowadzenia działalności
gospodarczej);
wybierających Litwę za miejsce prowadzenia sprzedaży wysyłkowej dostarczanych przez
siebie towarów (z wyjątkiem nowych środków transportu, wyrobów akcyzowych oraz
towarów dostarczanych po zmontowaniu lub zainstalowaniu).
Rejestracja jako płatników VAT podmiotów płacących podatki za granicą, które zakupują towary w innym kraju członkowskim UE
Podmiot, który nie jest zarejestrowany na Litwie jako płatnik VAT, od 1 maja 2004 r. ma
obowiązek zarejestrowania się jako płatnik VAT, jeżeli:
-
zakupuje towary w innym kraju członkowskim UE (poza nowymi środkami transportu i
wyrobami akcyzowymi), których punktem docelowym jest Litwa oraz
- wartość nabytych towarów (nie licząc VAT, zapłaconego lub do zapłacenia w kraju
członkowskim UE, z którego towary zostały przywiezione, a także wartości wyrobów
akcyzowych i nowych środków transportu) w minionym roku kalendarzowym była
wyższa niż 35.000 LTL lub oczekiwana wartość tych towarów w bieżącym roku
kalendarzowym ma przekroczyć wskazaną sumę.
W przypadku, gdy wartość towarów zakupionych w innych krajach członkowskich UE była
na Litwie w minionym roku kalendarzowym niższa niż 35.000 LTL i w bieżącym roku
kalendarzowym nie jest oczekiwane przekroczenie tej sumy, podmiot może się zarejestrować
jako płatnik VAT według własnego uznania.
Przy obliczaniu wartości towarów zakupionych w innych krajach członkowskich UE brane są
pod uwagę tylko te towary, których sprzedawcami były osoby prawne i fizyczne, prowadzące
działalność gospodarczą w innych krajach członkowskich UE, które w swoim kraju będącym
członkiem UE są zarejestrowane (albo identyfikowane w inny sposób) lub podlegają
rejestracji jako płatnicy VAT zgodnie z aktami prawnymi swojego państwa.
Pobyt
Obywatele polscy mogą przebywać na terytorium Litwy nie dłużej niż 3 miesiące wciągu 6
miesięcy, licząc od dnia pierwszego wjazdu, bez obowiązku legalizowania pobytu.
Poszukujący pracy lub zamierzający podjąć działalność mogą przedłużyć pobyt o kolejne 3
miesiące. Jeżeli jednak zamierzają rozpocząć pracę lub inną legalną działalność albo
zamieszkać na terenie Litwy dłużej, są obowiązani do uzyskania zezwolenia na pobyt
czasowy. Wnioski można składać w litewskiej placówce dyplomatycznej lub urzędzie
konsularnym, bądź też w urzędzie migracyjnym właściwego komisariatu policji, w sytuacji,
gdy obywatel RP przebywa legalnie na terytorium RL. Zezwolenie na pobyt czasowy wydaje
się: zatrudnionym na podstawie umowy o pracę (na czas obowiązywania tejże umowy, jednak
nie dłużej niż na 5 lat), zajmującym się działalnością komercyjno-gospodarczą (na 5 lat),
świadczącym usługi (na okres świadczenia usług, lecz nie dłuższy niż 5 lat), korzystającym z
usług (na okres korzystania z usług, lecz nie dłuższy niż 5 lat), mieszkającym na Litwie i
mającym legalne źródło utrzymania (na 5 lat), podejmującym naukę w placówce oświatowej
(na 12 miesięcy).
Zezwolenie na pobyt stały wydaje się, jeżeli obywatel RP mieszkał na Litwie legalnie w ciągu
ostatnich pięciu lat.
Pozwolenie na pracę
Obywatele polscy są zwolnieni z obowiązku wcześniejszego uzyskania zezwolenia na
zatrudnienie.
Litwa nie stosuje żadnych ograniczeń w stosunku do obywateli polskich w kwestii
podejmowania zatrudnienia na terenie Litwy. Na mocy odpowiednich przepisów prawa
litewskiego zgodnych z przepisami unijnymi dotyczącymi swobodnego przepływu
pracowników, każdy obywatel pochodzący z Polski oraz członkowie jego rodziny mają prawo
do podjęcia zatrudnienia na terenie Litwy bez uzyskania wcześniejszego zezwolenia.
Prawo pracy
Umowa o pracę
Umowa o pracę musi zostać zawarta w formie pisemnej i powinna regulować następujące
kwestie:
•
•
miejsce wykonywania pracy,
obowiązki pracownika.
Wynagrodzenie
W 2004 r. minimalne wynagrodzenie na Litwie wynosiło 500 LTL miesięcznie.
Za nadgodziny pracownicy otrzymują wynagrodzenie od 150% do 200% (za pracę poza
grafikiem, tj. w dniu wolnym od pracy) pensji podstawowej lub, wg uznania pracownika,
otrzymuje dzień wolny od pracy.
Czas pracy
Tydzień pracy trwa 40 godzin. Pracownik nie może przeznaczyć na wykonywanie swoich
obowiązków wynikających z umowy o pracę więcej niż 48 godzin (włączając nadgodziny)
tygodniowo. Dla pewnych grup zawodowych, takich jak: lekarze, pielęgniarki, pracownicy
domów dziecka dzień pracy może trwać 24 godziny, jednakże tydzień pracy nie może być
dłuższy niż 48 godzin.
Nadgodziny nie mogą wynosić więcej niż 4 godziny w ciągu 2 dni, a ogólna ich liczba w roku
nie może przekraczać 120 godzin.
Pracownicy zatrudnieni u kilku pracodawców nie mogą pracować dłużej niż 12 godzin
dziennie.
Urlop wypoczynkowy
Każdy pracownik ma prawo do 4 - tygodniowego płatnego urlopu wypoczynkowego.
Pracownicy do 18 roku życia lub pracownicy będący samotnymi rodzicami wychowującymi
dzieci, które nie ukończyły 14 lub 16 roku życia (dzieci niepełnosprawne) oraz pracownicy
niepełnosprawni uprawnieni są do 5- tygodniowego urlopu. W ciągu pierwszego roku pracy
urlop wypoczynkowy przyznawany jest po 6 miesiącach nieprzerwanego zatrudnienia.
Święta narodowe
•
•
•
•
•
•
•
•
Nowy Rok,
Dzień Obbudowy Państwa Litewskiego (16 lutego),
Dzień Odzyskania przez Litwę Niepodległości (11 marca),
Wielkanoc (niedziela i poniedziałek),
Dzień Pracy (1 maja),
Dzień Koronacji Króla Litwy Mendoga (6 lipca),
Dzień Wszystkich Świętych (1 listopada),
Boże Narodzenie (25 – 26 grudnia).
Urlop macierzyński
Kobiety uprawnione są do 70 dni urlopu macierzyńskiego.
Jednemu z rodziców adopcyjnych przysługuje 56 dni wolnych od pracy z powodu adopcji
dziecka.
Ustanie stosunku pracy
Pracownik składając pisemną rezygnację musi zachować 14 - dniowy termin wypowiedzenia.
Układy zbiorowe mogą wyznaczyć inny termin wypowiedzenia, nie dłuższy jednak niż
miesięczny.
Pracodawca może wypowiedzieć umowę o pracę wyłącznie z ważnych powodów,
zachowując dwumiesięczny okres wypowiedzenia.
Uznawanie dyplomów i kwalifikacji
Ogólny system wzajemnego uznawania kwalifikacji do celów zawodowych oraz
akademickich działała na terenie całej UE.
Ośrodek informacji do spraw uznawania kwalifikacji zawodowych na Litwie
Darius TAMOSIUNAS
Lithuanian Centre for Quality Assessment in
Higher Education
Lithuanian ENIC/NARIC
Suvalku Str. 1
LT-03106 VILNIUS
Lithuania
Tel.: +370 5 210.47.79
Fax: +370 5 213.25.53
Website: http://www.skvc.lt/
Website: http://www.enic-naric.net/
Warto wiedzieć
Waluta: lit (LTL), 1LTL = 100 centów; 1LTL = 1,23 PLN
Język urzędowy: litewski
Inne języki: polski, rosyjski
Wiek emerytalny dla kobiet – 60 od 2006 r.
Wiek emerytalny dla mężczyzn – 62,5
Użyteczne adresy
Wydział Ekonomiczno- Handlowy Ambasady RP w Wilnie
Ul. Vasario 16-osios 14/2 LT-01 107 Vilnius
Tel.(370-5) 261 7960
WWW.weh-wilno.lt
Polsko- Litewska Izba Gospodarcza Rynków Wschodnich
Ul. Kościuszki 76, 16-400 Suwałki
Tel.(87) 5632 600
WWW.plig.org.pl
Łotwa – świadczenie usług i prowadzenie działalności gospodarczej.
Przyjazd i przebywanie obywateli UE na Łotwie.
Obywatele krajów UE oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) przekraczają
granice Łotwy i przebywają na jej terytorium okazując dokument podróży - paszport lub
dowód osobisty, pod warunkiem, że nie stwarzają zagrożenia dla bezpieczeństwa
narodowego, porządku publicznego lub zdrowia. Obywatele krajów EU mogą pozostawać na
Łotwie do 90 dni w ciągu sześciu miesięcy w danym roku. Powyżej 90 dni (licząc od dnia
pierwszego wjazdu) należy zarejestrować się w Urzędzie ds. Obywatelstwa i Migracji (tel.:
+371 7219664, 7212679 lub 7219645, fax:+371 7219654, www.ocma.gov.lv , lub
www.pmlp.gov.lv , aad@pmlp.gov.lv) , aby otrzymać pozwolenie na pobyt. Jeżeli chce się
zawrzeć umowę o pracę albo być zatrudnionym na podstawie innej umowy cywilno-prawnej
(również jako członek zarządu spółki kapitałowej) albo jako samo-zatrudniony, itp. nie
potrzeba mieć pozwolenia na pracę. Rodziny mogą otrzymać pozwolenie na pobyt razem z
obywatelem kraju UE lub EOG niezależnie czy są obywatelami UE czy też nie są. Dla
członków rodzin obywateli UE pozwolenie na pobyt wydaje się bezpłatnie. Nie podlegają
obowiązkowemu ubieganiu się o zezwolenie na pobyt osoby, które przebywają na Łotwie w
celach turystycznych do 90 dni, jak również pracownicy sezonowi oraz osoby które są
zatrudnione na Łotwie, ale przebywają w innym kraju UE, gdzie wracają przynajmniej raz na
tydzień oraz osoby przebywające na Łotwie do 6 miesięcy w ciągu danego roku (licząc od
daty pierwszego wjazdu) jeżeli ich celem jest nawiązania stosunku pracy. We wszystkich
powyższych przypadkach dana osoba musi posiadać ważny dokument podróży i przebywać
na Łotwie ponad 90 dni w okresie pół roku (licząc od daty pierwszego wjazdu).
Informacje praktyczne dotyczące rynku pracy na Łotwie
Łotwa nie wyznaczyła żadnego okresu przejściowego i od 1.05.2004r. przyznała wolny
dostęp do swojego rynku pracy dla obywateli krajów członków UE oraz Europejskiego
Obszaru Gospodarczego (EOG). Mogą oni ubiegać się o wolne miejsca pracy na tych samych
zasadach jak obywatele Łotwy. Nie jest wymagane pozwolenie na pracę. Wyjątkiem są
stanowiska w administracji państwowej.
Obywatele polscy tak jak innych krajów UE mogą przekraczać granice Łotwy w celu
szukania pracy. Maksymalnym terminem przebywania na Łotwie w tym celu jest okres 6miesięcy
"Pozwolenie na Pobyt" wydaje "Urząd ds. Obywatelstwa i Migracji".
Dla świadczenia na Łotwie usług przez okres dłuższy niż 3 miesiące trzeba również otrzymać
"Pozwolenie na Pobyt" z "Urzędu ds. Obywatelstwa i Migracji"
Pracownicy, o których mowa w punkcie następnym do 90 dni mogą pracować bez pozwolenia
na pobyt. W trakcie tego okresu muszą złożyć dokumenty niezbędne do wydania pozwolenia
na pobyt.
Najbardziej popularną metodą znajdowania pracy na Łotwie są kontakty osobiste, ogłoszenia
w prasie, radio, w agencjach zatrudnienia, poprzez firmy pośredniczące w załatwianiu pracy
oraz poprzez internet. Niektóre firmy publikują na swoich stronach internetowych wykaz
wolnych miejsc pracy. Jedyną internetową agencją prowadzącą na Łotwie rekrutację jest
"Working Day Latvia" www.workingday.lv
Podatek dochodowy od przedsiębiorstw na Łotwie płacą firmy łotewskie, organizacje
społeczne i religijne jak również finansowane przez państwo lub samorządy lokalne. Płacą go
również zagraniczne firmy, oraz obywatele innych krajów. Od 1.04.2004r. podatek
dochodowy od przedsiębiorstw wynosi na Łotwie 15% i jest jednym z najniższych w Europie
Podatek dochodowy od osób fizycznych płacą podatnicy łotewscy (rezydenci) oraz podatnicy
zagraniczni i prowadzący działalność gospodarczą jako osoba fizyczna w tym właściciele
gospodarstw rybnych i rolnych, jeżeli nie płacą podatku dochodowego od przedsiębiorstw
oraz emeryci. Podstawowa stawka podatku dochodowego od osób fizycznych to 25%. Są
liczne wyłączenia od płacenia tego podatku jak też ulgi podatkowe
Pracodawcy i osoby działające na zasadzie samo-zatrudnienia są zobowiązane płacić
ubezpieczenie społeczne (od wynagrodzenia pracownika brutto): 35,09% wynosi
ubezpieczenie pracownika (pracodawca płaci 26,09% a pracownik 9%), 28,56 dla emerytów
lub posiadających I i II grupę inwalidzką (pracodawca płaci 21,24% a świadczeniobiorca
7,32%), 35% dla osób obywateli łotewskich, które są zatrudnione na Łotwie przez
podatników zagranicznych, 8,52% dla obywateli zagranicznych, którzy są zatrudnieni przez
podatników zagranicznych, 32,27% dla osób samo-zatrudnionych
Podstawową stawką podatku VAT jest 18%, a obniżoną 9%
Zawieranie umów o pracę jest określone przez łotewski "Kodeks Pracy" (Darbe Likums)
www.ttc.lv link: likumi EO -0223
"Umowa o Pracę" jest oficjalnie rejestrowana po podpisaniu jej przez pracodawcę i
pracobiorcę.
"Umowy o Pracę" są głównie zawierane na czas nieokreślony, a na czas określony na bardzo
krótki okres
Czasokres "Umowy na Czas Określony" nie może przekraczać 2 lat (włączając jej ew.
przedłużenia), a czasokres takiej umowy dla pracowników sezonowych nie może w danym
roku przekraczać 10-miesięcy
Jeżeli żadna ze stron nie wymawia "Umowy na czas określony" przed jej wygaśnięciem to
automatycznie staje się ona "Umową na czas nieokreślony”
Stosuje się obligatoryjny okres próbny wynoszący maksymalnie 3-miesiące, aby sprawdzić
przydatność zawodową pracownika na danym stanowisku pracy. Nie ma okresu próbnego dla
pracowników poniżej 18-go roku życia
Minimalna płaca na Łotwie nie może być niższa niż 80 łatów ~480 PLN
Formy prowadzenia działalności gospodarczej przez firmy lokalne i zagraniczne
Prowadzenie działalności gospodarczej na Łotwie zarówno przez firmy krajowe, jak i
zagraniczne reguluje "Konstytucja Republiki Łotewskiej" dostępna na stronie internetowej
www.ttc.lv link: "tulkojumi", podlink: "likumi", pod no. E-0013, "Kodeks Handlowy", który
wszedł w życie 02.01.2001r. www.ttc.lv link: "tulkojumi", podlink: "likumi", pod no. E-0040
oraz "Kodeks Cywilny" www.ttc.lv/lv/publikacijas/civillikums
Łotewski kodeks handlowy określa m. innymi formy organizacyjno-prawne funkcjonowania
podmiotów gospodarczych na Łotwie. Są to m. innymi:
•
•
•
•
•
przedsiębiorca jednoosobowy
spółka jawna
spółka komandytowa
spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (nomenklatura łotewska: SIA)
spółka akcyjna (nomenklatura łotewska: AS)
Najczęściej spotykaną formą spółki handlowej jest spółka z o.o. (SIA)
Spółka akcyjna (AS) jest formą obowiązkową dla banków i firm ubezpieczeniowych.
W "Rejestrze Handlowym" wpisane są dane dot. przedsiębiorcy oraz działalności
gospodarczej.
Rejestr Handlowy jest prowadzony przez ustawowo upoważniony do tego urząd państwowy
o nazwie "Rejestr Przedsiębiorstw" www.ur.gov.lv
Firmy zagraniczne mogą otwierać na terenie Łotwie:
•
•
przedstawicielstwa, nie posiadające prawa prowadzenia działalności gospodarczej,
których okres działalności nie może przekraczać 5 lat. Po upływie 5 lat okres ten
może być przedłużony. Przedstawicielstwa nie posiadają osobowości prawnej.
filie (oddziały), posiadające prawo do prowadzenia na terenie Łotwy działalności
gospodarczej.
Poniżej przedstawiono podstawowe dokumenty wymagane podczas rejestracji
poszczególnych rodzajów firm na terenie Łotwy. Ze względu na fakt, że ilość dokumentów
jak i ich zawartość mogą ulegać zmianom, jak i na fakt specyfiki każdego podmiotu
gospodarczego, najbardziej bieżące i ścisłe informacje dot. procedur i dokumentów
związanych z zakładaniem, prowadzeniem, itp. działalności gospodarczej na Łotwie można
znaleźć na stronie internetowej Łotewskiego Rejestru Przedsiębiorstw www.ur.gov.lv jak i
Łotewskiej Agencji Inwestycji i Rozwoju www.liaa.gov.lv link: "Otoczenie biznesowe"
(Operating environment)
Rejestracja przedstawicielstwa firmy zagranicznej
Zezwolenie na otwarcie przedstawicielstwa
Przedsiębiorstw Republiki Łotewskiej.
firmy
zagranicznej,
wydaje
Rejestr
W celu otrzymania zezwolenia na otwarcie przedstawicielstwa, firma powinna złożyć do w/w
rejestru następujące dokumenty:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
wypełniony kwestionariusz zgodnie ze wzorcem Rejestru Przedsiębiorstw RŁ,
decyzję firmy (organizacji) zagranicznej o otwarciu przedstawicielstwa wraz z wykazem
władz przedstawicielstwa
poświadczony notarialnie dokument potwierdzający rejestrację firmy zagranicznej
(macierzystej w stosunku do przedstawicielstwa) w danym kraju (jeżeli taki dokument
jest w nim wymagany). Jeżeli nie jest on wymagany, to jakikolwiek inny dokument,
który potwierdza status prawny firmy zagranicznej w danym kraju
poświadczony notarialnie statut firmy zagranicznej, lub odpowiadający mu inny
dokument
poświadczony notarialnie list rekomendacyjny z banku obsługującego firmę
zagraniczną
poświadczone notarialnie pełnomocnictwo dla osoby występującej w imieniu firmy
zagranicznej wraz z kopią paszportu i dwoma zdjęciami tej osoby (format 3cm x 4cm)
dokumenty potwierdzające adres przedstawicielstwa na terenie Łotwy
pełnomocnictwo dla osoby upoważnionej do złożenia wniosku i odebrania
dokumentów rejestracyjnych
potwierdzenie z banku o dokonaniu opłaty skarbowej
ew. inne dokumenty
Wszystkie dokumenty wydane zagranicą winny być przetłumaczone na język łotewski i
potwierdzone notarialnie.
Przedstawicielem firmy zagranicznej może być osoba fizyczna nie prowadząca działalności
gospodarczej - opłata skarbowa wynosi ~40,- USD.
Opłata za przedłużenie lub zmianę okresu działalności i wniesienie zmian do statutu ~ 100 USD
Rejestracja filii (oddziału) firmy zagranicznej
Zagraniczne firmy mogą prowadzić działalność gospodarczą na terenie Republiki Łotewskiej
również jako filie (oddziały). W tym przypadku filia powinna być zarejestrowana jako
płatnik podatków w Republice Łotewskiej i w Rejestrze Przedsiębiorstw Republiki
Łotewskiej.
W celu rejestracji stałego filii (oddziału) firmy zagranicznej do Rejestru Przedsiębiorstw
powinny być dostarczone następujące dokumenty:
•
•
•
•
•
•
zgłoszenie o wpisanie do Rejestru Handlowego filii firmy zagranicznej
dokumenty potwierdzające rejestrację firmy zagranicznej w jej macierzystym kraju
lub notarialnie poświadczoną kopię takiego dokumentu, jeżeli ustawodawstwo
państwa, siedziby firmy zagranicznej przewiduje taka rejestrację
zezwolenie na założenie filii
umowę założycielską (statut) firmy zagranicznej lub notarialnie poświadczoną kopię
równoważnego dokumentu
dokumenty, które potwierdzają pełnomocnictwo osoby do reprezentowania firmy
zagranicznej we wszystkich czynnościach związanych z filią oraz zakres tego
upoważnienia
ew. inne dokumenty
Wszystkie dokumenty wydane zagranicą winny być przetłumaczone na język łotewski i
potwierdzone notarialnie.
Opłata za założenie oddziału (filii) z prawem prowadzenia działalności gospodarczej wynosi
~ 800,- USD.
Rejestracja przedsiębiorcy jednoosobowego
Obowiązkiem osoby fizycznej, która wykonuje działalność gospodarczą na Łotwie jest
wpisanie się w Rejestrze Handlowym jako jednoosobowego przedsiębiorcy, jeżeli roczny
obrót z tytułu wykonywanej działalności gospodarczej przekracza 200 000 LVL (~ 370 000
USD) lub jeżeli wykonywana przez nią działalność gospodarcza odpowiada następującym
cechom: roczny obrót z tytułu tej działalności przekracza 20 000 LVL (~ 37 000 USD) i
prowadząc działalność gospodarczą osoba ta w jednym czasie zatrudnia więcej niż pięciu
pracowników.
Osoba fizyczna może zgłosić siebie do wpisania w rejestrze handlowym jako przedsiębiorcę
jednoosobowego, również w takim wypadku, jeżeli nie zaistniały powyżej wymienione
warunki.
Podstawę do wpisania przedsiębiorcy jednoosobowego do Rejestru Handlowego stanowi jego
zgłoszenie skierowane do Rejestru Przedsiębiorstw. W zgłoszeniu należy podać:
•
imię, nazwisko, kod osobisty (PESEL) oraz miejsce zamieszkania przedsiębiorcy
•
firmę przedsiębiorcy
•
adres prawny (siedzibę)
•
rodzaj działalności gospodarczej
Zgłoszenie o dokonanie wpisu Spółki Jawnej w Rejestrze Handlowym
W zgłoszeniu o dokonanie wpisu w Rejestrze Handlowym należy wskazać:
•
imię, nazwisko, kod osobisty (PESEL) oraz miejsce zamieszkania każdego wspólnika
spółki, natomiast dla osoby prawnej - nazwę, numer rejestracyjny oraz adres prawny
(siedzibę)
•
firmę spółki
•
rodzaj spółki
•
adres prawny (siedzibę) spółki
•
rodzaj działalności gospodarczej
Zgłoszenie o dokonanie wpisu Spółki Komandytowej do Rejestru Handlowego
Zgłoszenie do Rejestru Handlowego Spółki Komandytowej oprócz informacji, które zgłasza
Spółka Jawna (punkt nr.4), dodatkowo zawiera informacje odnośnie każdego
komandytariusza a mianowicie:
•
imię i nazwisko, kod osobisty (PESEL) oraz miejsce zamieszkania, a dla osoby
prawnej nazwę, numer rejestracyjny oraz adres prawny (siedzibę)
•
kwotę wkładu oraz łączne wkłady komandytariusza
Zawiązywanie spółek kapitałowych (Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka
akcyjna)
W celu utworzenia nowej spółki kapitałowej, do Rejestru Przedsiębiorstw Republiki
Łotewskiej powinny być przedłożone następujące dokumenty:
•
zgłoszenie wpisania spółki do Rejestru Handlowego, które założyciele składają w
Rejestrze Przedsiębiorstw w terminie sześciu miesięcy od dnia podpisania umowy
założycielskiej (zgłoszenie podpisują wszyscy założyciele)
•
dokumenty założycielskie (umowa założycielska, statut)
•
zaświadczenie bankowe o opłacie kapitału zakładowego (jeżeli kapitał zakładowy lub
jego część została opłacona gotówką)
•
dokumenty, które potwierdzają wartość każdego wkładu rzeczowego (jeżeli został
dokonany wkład rzeczowy)
•
pisemną zgodę każdego członka rady nadzorczej na wybór do rady nadzorczej (jeżeli
w spółce jest rada nadzorcza)
•
pisemną zgodę każdego członka zarządu na wybór do zarządu
•
notarialnie poświadczone wzory podpisów członków zarządu na wybór do zarządu
•
•
•
powiadomienie przez zarząd o prawnym adresie (siedzibie) spółki
potwierdzenie z banku o dokonaniu opłaty skarbowej za rejestrację spółki:
potwierdzenie banku o wpłacie za publikację ogłoszenia w gazecie „Latvijas
Vestnesis" http://www.lv-laiks.lv.
Wszystkie dokumenty wydane zagranicą winny być przetłumaczone na język łotewski i
potwierdzone notarialnie.
Zgodnie z "Ustawą o Wprowadzeniu Kodeksu Handlowego" przewidziany jest 30 - dniowy
termin na analizę zgłoszenia rejestracyjnego. W praktyce jest to okres krótszy niż 14 dni
(standardowa opłata), 4 dni robocze (podwójna opłata) lub 2 dni robocze (potrójna opłata).
Standardowa opłata rejestracyjna:
•
•
•
przedsiębiorca jednoosobowy, filia przedsiębiorcy łotewskiego
przedsiębiorcy zagranicznego ~ 37 USD
spółka jawna, spółka komandytowa, spółka z o.o. ~ 185 USD
spółka akcyjna ~ 463 USD
lub
filia
Oprócz poruszonych powyżej kwestii procedur i dokumentów związanych z rejestracją
działalności gospodarczej, itp. poniżej podano strony internetowe gdzie można znaleźć
informacje dotyczące innych aspektów prowadzenia działalności gospodarczej. Dla nich
wszystkich wspólna strona internetowa jest: www.liaa.gov.lv link: Latvia business guide,
podlink: Operating environment. Oprócz niej dla niektórych z nich podano również
dodatkowe źródła informacji. Wyszczególnienie wybranych aspektów działalności
gospodarczej z którymi może zetknąć się przedsiębiorca w swojej działalności:
•
•
•
•
•
•
•
•
LXVIII.
transakcje związane z nieruchomościami, obrotem ziemią itp. www.zemesgramata.lv
(strona internetowa jedynie w języku łotewskim)
ochrona własności intelektualnej
patenty: Łotewski Urząd Patentowy www.lrpv.lv
znaki towarowe
wzornictwo przemysłowe
prawa autorskie: Ustawa o prawie autorskim www.ttc.lv link: tulkujomi, podlink:
likumi pod no.E-0098
przepisy dot. konkurencji, łączenia i zakupu firm, itp. "Ustawa o konkurencji"
www.ttc.lv link: tulkujomi podlink: likumi pod no.E- 0026
usługi biznesowe (audyt, księgowość, zagadnienia prawne, cła, itp. Stowarzyszenie
Consultantów Łotewskich www.lbka.lv
SYSTEM PODATKOWY
Aktualnie na Łotwie stosowane są następujące rodzaje podatków:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
podatek dochodowy od przedsiębiorstw
podatek od wartości dodanej (VAT)
podatek akcyzowy
podatek dochodowy od osób fizycznych
podatek socjalny (podatek na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne)
podatek od nieruchomości
podatek od gruntów
podatek od surowców naturalnych
podatek od opakowań
podatek celny (omówiony w rozdziale dot. problematyki celnej)
Administrowanie podatkami
realizowane jest przez Państwową Służbę Dochodów.
Samorządy biorą udział w administrowaniu podatkiem dochodowym, podatkiem od
nieruchomości i podatkiem od zasobów naturalnych.
Podatek dochodowy od przedsiębiorstw
Zgodnie z ustawą "O Podatku Dochodowym od Przedsiębiorstw" z 1995r. podatek ten
stosuje się do wszystkich przedsiębiorstw zarejestrowanych na Łotwie, w tym
przedsiębiorstw zagranicznych oraz stałych przedstawicielstw przedsiębiorstw
zagranicznych.
Od 1.01.2004r. stopa podatkowa dla wszystkich rodzajów przedsiębiorstw wynosi 15%.
Przedsiębiorstwa małe korzystają ze zniżki podatkowej w wysokości 20% od kwoty
naliczonego podatku. Do tej grupy przedsiębiorstw zaliczają się te firmy, których:
•
•
•
majątek bilansowy nie przekracza 70.000 LVL
roczny obrót netto jest mniejszy niż 200.000 LVL
liczba pracowników wynosi średnio 25 osób
Aby firma mogła skorzystać ze wspomnianej zniżki, winna spełniać co najmniej 2 z
powyższych warunków.
Podstawę podatku dochodowego od przedsiębiorstw zagranicznych nie prowadzących
bezpośredniej działalności gospodarczej stanowią wpływy pozyskane od rezydentów Łotwy i
stałych przedstawicielstw.
Podatek pobierany jest od:
•
•
•
•
•
•
dywidend - 10% (od osób fizycznych)
dochodów z tytułu zarządzania i konsultingu - 10%
dochodów z tytułu własności intelektualnej: tantiemy za dzieła literackie, sztuki,
filmy, nagrania wideo i audio - 15%, inne - 5%
dochodów z tytułu wykorzystania własności na Łotwie - 5%
dochodów z tytułu sprzedaży papierów wartościowych - 10%
dochodów z tytułu sprzedaży nieruchomości na Łotwie - 25%
Nie podlegają odliczeniu od sumy do opodatkowania następujące wydatki:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
rekreacja
utrzymanie infrastruktury socjalnej
kary pieniężne
podatek dochodowy płatny poza granicami Łotwy
wypłaty dla nie rezydentów podlegające odnośnemu podatkowi,
wydatki na długoterminowe inwestycje i rezerwy,
premie z tytułu ubezpieczenia na życie,
wypłaty na fundusze emerytalne
wypłaty oprocentowania,
nadpłaty z tytułu podatku od surowców naturalnych
40% wydatków reprezentacyjnych
wydatki związane z oceną majątku
straty udziałowców wymienione w odnośnej dokumentacji wpływów i wydatków
Od 1.01.2001r. inwestorzy zagraniczni, którzy inwestują więcej niż 16,4 mln USD w ciągu 3
lat mogą korzystać z "wakacji podatkowych" w zakresie podatku dochodowego od
przedsiębiorstw w wysokości 40% zainwestowanej kwoty. Aby uzyskać taką ulgę plan
inwestycyjny musi być zaakceptowany przez rząd Łotwy.
Zniżka podstawy opodatkowania z tytułu darowizn nie może przekraczać 20% ogólnej sumy
do opodatkowania.
Podatek dochodowy od osób fizycznych
Stawka bazowa podatku wynosi 25%. Zgodnie z ustawą "O Podatku Dochodowym od Osób
Fizycznych" z 1993r. płatnikami podatku są stali rezydenci Republiki Łotewskiej uzyskujący
dochody na Łotwie bądź za granicą w danym okresie podatkowym oraz nie rezydenci
Republiki Łotewskiej, uzyskujący dochody na Łotwie. Podatek naliczany jest na podstawie
dochodów podlegających opodatkowaniu; wpłaty dokonywane są miesięcznie.
Opodatkowaniu nie podlegają następujące dochody:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
dywidendy z dochodu przedsiębiorstw płacących podatek dochodowy od
przedsiębiorstw
dochody z depozytów w instytucjach kredytowych
wypłaty z tytułu ubezpieczeń
wygrane pieniężne i rzeczowe z loterii
alimenty
środki uzyskane w trakcie rozwodu na mocy odnośnego orzeczenia sądowego
renty i emerytury państwowe i wypłaty z funduszy emerytalnych
wpływy określone ustawami
stypendia z uczelni
wpływy z tytułu spadku, z wyjątkiem tantiem i darowizn od osób fizycznych
premie pieniężne i rzeczowe z tytułu uczestnictwa w zawodach sportowych, o ile ich
ogólna wartość nie przekracza 150 LVL oraz premie pieniężne i rzeczowe z tytułu
uczestnictwa w zawodach międzynarodowych o ogólnej wartości do 3.000 LVL w
danym roku podatkowym
wszelkie zapomogi i rekompensaty poniesionych strat
•
•
•
•
•
rekompensaty z wyjątkiem rekompensat za niewykorzystany urlop
wpływy ze sprzedaży majątku, z wyjątkiem wpływów ze sprzedaży dóbr
wyprodukowanych w celu sprzedaży i nabytych w celu odprzedaży
wpływy z produkcji rolnej w wysokości do 3.000 LVL włącznie
subsydia dla produkcji rolnej
inne dochody określone przez obowiązujące ustawodawstwo
Roczna deklaracja podatkowa musi być przedłożona przez podatnika do 1 kwietnia roku
następnego
Podatek od wartości dodanej (VAT)
Zgodnie z ustawą "O Podatku od Wartości Dodanej", która weszła w życie w 1995r., podatek
ten stosuje się dla dostaw dóbr, usług, importu dóbr i spożycia własnej produkcji
przedsiębiorstwa.
Standardowa stawka VAT wynosi 18%. Stosuje się również stawkę podatku VAT w
wysokości 0%, a od 1.05.2004r. również w wysokości 5%.
Przedsiębiorstwa o obrocie podlegającym opodatkowaniu VAT (przekraczającym 10.000 LVL w
okresie 12 miesięcy) podlegają rejestracji w Państwowej Służbie Dochodów.
Podstawę opodatkowania tworzy roczna suma ogólnej wartości dostarczonych dóbr i wyświadczonych usług.
Zwroty VAT podlegają zaksięgowaniu; płatności VAT dokonywane są comiesięcznie do
dnia 15 miesiąca następującego po okresie opodatkowania. Termin przestawienia rocznej
deklaracji VAT za dany rok upływa 1.04 roku następnego .
Od 1.05 2004 roku wprowadzono dodatkową stawkę VAT w wysokości 5% na:
•
•
•
•
•
•
•
•
farmaceutyki
lekarstwa weterynaryjne
dostawy ciepłej i zimnej wody i niektóre inne usługi komunalne
artykuły dla niemowląt
bilety na imprezy sportowe
książki
zakwaterowanie w hotelach
niektóre produkty środków masowego przekazu
Podatek socjalny (obowiązkowe ubezpieczenie społeczne)
Powyższy podatek zgodnie z ustawą "O Państwowym Ubezpieczeniu Społecznym" z 1998r.
służy wypłacie z budżetu zasiłków chorobowych, rent, emerytur, zasiłków macierzyńskich i
innych świadczeń socjalnych.
Podatek socjalny (obowiązkowe ubezpieczenie społeczne) płacą przedsiębiorcy - rezydenci
Łotwy, pracownicy łotewskich firm, pracownicy rezydenci Łotwy, którzy są zatrudnieni przez
nie rezydentów, osoby pracujące na zasadzie samo-zatrudnienia oraz emigranci znajdujący
pracę na Łotwie.
Dochód, który podlega opodatkowaniu podatkiem socjalnym to każdy dochód uzyskiwany z
tytułu pracy świadczonej na Łotwie na podstawie umowy o pracę, który podlega
opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Podatkiem socjalnym obciążone są zarówno płace jak i tantiemy.
Od dnia l stycznia 2003 podatek socjalny płacony jest przez pracodawców w wysokości
24,09% dochodu pracownika brutto oraz przez pracobiorców w wysokości 9% ich dochodu.
Stąd łączny wymiar podatku wynosi 33,09%. Podatek uiszczany jest miesięcznie.
Łączny wymiar podatku dla samo-zatrudnionych wynosi 30,27% a dla rezydentów Łotwy
pracujących u nie-rezydentów 33%.
Następujące wpływy nie podlegają opodatkowaniu:
renty i emerytury państwowe, wypłaty z funduszy emerytalnych, rekompensaty, ulgi itp. z
tytułu uszczerbku na zdrowiu prowadzącego do utraty zdolności do pracy, stypendia, wpływy
z tytułu praw autorskich oraz inne wypłaty socjalne.
Pracownik musi być zarejestrowany do 5-go dnia miesiąca w którym podpisano z nim
umowę o pracę w Państwowej Służbie Dochodów.
LXIX.
WARUNKI DZIAŁANIA INWESTORÓW ZAGRANICZNYCH
Problematykę inwestycji zagranicznych na Łotwie reguluje ustawa "O Inwestycjach
Zagranicznych w Republice Łotewskiej" z 1991r. www.ttc.lv , link: tulkujomi, podlink:
likumi, pod no. E –0123 oraz ustawa "O Stosowaniu Podatków w Wolnych Portach i
Specjalnych Strefach Ekonomicznych" z 2001r. www.ttc.lv , link: tulkujomi, podlink: likumi,
pod no. E- 0230.
Ustawodawstwo łotewskie przewiduje, iż:
•
•
•
•
•
•
inwestorzy zagraniczni posiadają prawa i obowiązki identyczne do praw i
obowiązków przedsiębiorców miejscowych
inwestor zagraniczny może być jedynym założycielem przedsiębiorstwa z kapitałem
zagranicznym
inwestor zagraniczny ma prawo do zwolnienia z opodatkowania VAT i opłat celnych
w odniesieniu do aportu rzeczowego jako składnika inwestycji długoterminowych,
inwestycji kapitałowych oraz dóbr i usług związanych z ich zakupem lub sprzedażą,
jak również do eksportu dóbr i usług poza terytorium Łotwy
inwestor zagraniczny ma prawo wolnego wwozu i wywozu kapitału
podatek dochodowy od przedsiębiorstw, obowiązujący od 1 stycznia 2004r.,
naliczany jest według stawki 15%, stosowanej do wszystkich przedsiębiorstw. Stawka
ta jest zgodna ze standardami europejskimi i pozwala na zmniejszenie okresu
amortyzacji i przeniesienia strat na kolejne okresy w ramach lat pięciu
upusty w podatku dochodowym stosowane są gdy: firma, która prowadzi duże,
popierane
przez
rząd
projekty
inwestycyjne
(powyżej
10
mln
LVL ~15,6 mln Euro w ciągu 3 lat) otrzymuje upust do 40% ogólnej wartości
inwestycji; rozłożenie dla celów podatkowych strat przez okres 5 lat; podwójne
zmniejszenie amortyzacji do 70% dla wyposażenia technologicznego
Stosowane są również następujące ulgi:
•
•
ulga w podatku dochodowym dla firm rolniczych
ulga w podatku dochodowym dla zatrudniających osoby skazane
•
•
•
•
•
•
inwestor zagraniczny ma prawo zwolnienia z opłat importowych i VAT dla dóbr i
towarów wwożonych na Łotwę w celu dalszego przerobu
inwestor zagraniczny ma prawo do ulg w podatku dochodowym w wymiarze podatku
opłaconego za granicą
inwestor zagraniczny ma prawo wywozu z Łotwy zysków, po opłaceniu wszystkich
podatków
przedsiębiorstwo joint-venture zarejestrowane na Łotwie ma prawo zakupu ziemi w
miastach i na wsi, pod warunkiem pochodzenia z kraju, z którym Łotwa ma
podpisaną umowę o wzajemnej ochronie i popieraniu inwestycji, o ile ponad połowa
kapitału statutowego (akcji) znajduje się w posiadaniu obywateli Republiki
Łotewskiej
władze lokalne mogą przyznać wsparcie do 90% wymiaru podatku od nieruchomości
dla projektów inwestycyjnych zgodnych ze strategią lokalnego (regionalnego)
rozwoju
Republika Łotewska gwarantuje ochronę inwestycji zagranicznych. W wypadku
skrajnie mało prawdopodobnego wywłaszczenia, inwestor chroniony jest przez
Ustawę "O Przymusowym Wywłaszczeniu Nieruchomości", zapewniającą
rekompensatę w wysokości pełnej wartości rynkowej.
Pobyt
Pracownicy przebywający na terenie Łotwy dłużej niż 3 miesiące powinny zameldować się w
Urzędzie ds. Obywatelstwa i Migracji celem uzyskania zezwolenia na pobyt czasowy (czyli
na czas określony do 1 roku lub na 5 lat) w terminie 3 miesięcy od dnia wjazdu oraz na pobyt
stały na 30 dni przed upływem terminu zezwolenia na pobyt czasowy.
Aby ubiegać się o zezwolenie na pobyt stały, pracownik musi przebywać na terenie Łotwy
minimum przez 6 miesięcy w roku kalendarzowym przez 5 lat na podstawie zezwolenia na
pobyt czasowy.
Po uzyskaniu zezwolenia na pobyt czasowy pracownik powinien zameldować się we
właściwym urzędzie samorządu lokalnego w miejscu zamieszkania. Za niedopełnienie tego
obowiązku grozi kara grzywny 250 LVL (ok. 1 800 zł).
Pozwolenie na pracę
Łotwa nie stosuje żadnych ograniczeń w stosunku do obywateli polskich w kwestii
podejmowania pracy na terenie Łotwy. Na mocy odpowiednich przepisów prawa łotewskiego
zgodnych z przepisami unijnymi dotyczącymi swobodnego przepływu pracowników, każdy
obywatel pochodzący z Polski oraz członkowie jego rodziny mają prawo podjęcia pracy na
terenie Łotwy.
Prawo pracy
Umowa o pracę
Umowa o pracę musi zostać zawarta w formie pisemnej i powinna regulować następujące
kwestie:
•
•
•
•
•
dane osobowe pracodawcy,
dane osobowe pracownika,
datę rozpoczęcia zatrudnienia,
datę ustania zatrudnienia (jeśli umowa zawarta została na czas określony),
miejsce wykonywania pracy,
•
•
•
•
•
•
•
długość okresu próbnego,
nazwę stanowiska zajmowanego przez pracownika,
obowiązki pracownika,
wysokość wynagrodzenia,
godziny pracy,
urlop wypoczynkowy,
wypowiedzenie.
Umowa o pracę sporządzana jest w dwóch egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron.
Maksymalny dopuszczalny okres próbny wynosi 3 miesiące. Dla pracowników poniżej 18
roku życia nie przewidziano okresów próbnych.
Umowa o pracę zawarta na czas określony
Umowa o pracę na czas określony może zostać zawarta gdy:
•
•
praca ma charakter sezonowy lub tymczasowy,
pracownik ma za zadanie zastąpić nieobecnego pracownika.
W oparciu o umowę na czas określony pracownik nie może pracować dłużej niż dwa lata.
Wynagrodzenie
Minimalna miesięczna pensja wynosi 80 LVL.
Przeciętna pensja miesięczna w 2002 r. wynosiła 173 LVL.
Czas pracy
Tydzień pracy trwa 40 godzin.
Jeśli dzień pracujący przypada przed świętem państwowym, jest on skrócony o godzinę.
Pracownik może pracować powyżej 40 godzin pod warunkiem, że zostało to wcześniej
uzgodnione z pracodawcą na piśmie. Jednakże nadgodziny nie mogą przekroczyć 48 godzin
w tygodniu oraz 200 w roku. Wprowadzono zakaz podejmowania pracy w nadgodzinach dla
kobiet w ciąży lub mających dziecko w wieku do 1 roku lub starsze, jeśli karmi piersią oraz
dla osób poniżej 18 roku życia.
Osoby poniżej 18 roku życia mogą pracować nie więcej niż przez 35 godzin tygodniowo.
Urlop wypoczynkowy
Każdy pracownik ma prawo do 4-tygodniowego płatnego urlopu wypoczynkowego, który
można wykorzystać w całości lub w częściach, pamiętając jednak, że przynajmniej raz w roku
pracownik ma prawo do 2-tygodniowego nieprzerwanego urlopu.
Osobom poniżej 18 roku życia przysługuje miesięczny urlop wypoczynkowy.
Pracownik otrzymuje prawo do pełnego wymiaru urlopu po przepracowaniu pierwszych 6
miesięcy.
Pracownicy, którzy posiadają troje lub więcej dzieci poniżej 16 roku życia lub
niepełnosprawne dziecko mają prawo do trzech dodatkowych dni urlopu w roku.
Święta narodowe, będące dniami wolnymi od pracy:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Nowy Rok,
Wielki Piątek,
Wielkanoc,
Poniedziałek Wielkanocny,
Święto pracy i Konwokacja Zgromadzenia Konstytucyjnego Republiki Łotwy (1
maja),
Wigilia przesilenia letniego,
Dzień Ligo (23 czerwca),
Dzień Jani – przesilenie letnie (24 czerwca),
proklamowanie Republiki Łotwy (18 listopada),
Boże Narodzenie (25 i 26 grudnia),
Sylwester (31 grudnia).
Dni Pamięci Narodowej
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Dzień Pamięci Obrońców Barykad w 1991 r. (20 stycznia),
Dzień Uznania Międzynarodowego Republiki Łotwy (26 stycznia),
Dzień Pamięci Ofiar Terroru Komunistycznego (25 marca),
Ogłoszenie Niepodległości Republiki Łotwy (4 maja),
Zwycięstwo nad Faszyzmem i Dzień Pamięci Ofiar II Wojny Światowej (8 maja),
Dzień Europy (9 maja),
Dzień Pamięci Ofiar Terroru Komunistycznego (14 czerwca),
Okupacja Republiki Łotwy (17 czerwca),
Dzień Pamięci Bohaterów rocznica bitwy pod Cesis (22 czerwca),
Bałtycki Dzień Jedności (22 września),
Dzień Pamięci Łotewskich Bojowników o Wolność (11 listopada),
Pierwsza niedziela grudnia – Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Ludobójstwa
TotalitarnegoReżimu Komunistycznego na Narodzie Łotewskim.
Urlop chorobowy
Pracownik, który z powodu choroby nie może wykonywać swoich obowiązków, zobowiązany
jest do przedstawienia zaświadczenia lekarskiego dotyczącego jego stanu zdrowia zaraz po
powrocie do pracy.
Urlop macierzyński
Kobiety uprawnione są do płatnych 112 dni wolnych od pracy z powodu narodzin dziecka (56
dni przed rozwiązaniem i 56 dni po porodzie). Jeśli nastąpiły jakiekolwiek komplikacje
związane z porodem lub kobieta urodziła bliźnięta, przysługują jej dodatkowe dwa tygodnie
urlopu macierzyńskiego.
Jeśli rodzice adoptują dziecko poniżej 2 miesiąca życia, jedno z nich ma prawo do 56 dni
wolnych od pracy. Jeśli adoptują dziecko w wieku od 2 miesięcy do 3 lat – przysługuje im 14
– dniowy urlop.
Ojcowie uprawnieni są do 10 dni wolnych od pracy w ciągu pierwszych dwóch miesięcy po
narodzinach dziecka.
Urlop z powodu nauki
Osoby uczące się uprawnione są do dodatkowych 20 dni wolnych od pracy, które powinny
wykorzystać na naukę i zdanie egzaminów.
Ustanie stosunku pracy
Pracownik składający rezygnację musi zachować miesięczny termin wypowiedzenia.
Pracodawca może wypowiedzieć umowę z pracownikiem z ważnych powodów, takich jak
np.: z powodu alkoholizmu lub narkomanii pracownika, nie wywiązywania się z obowiązków
przez pracownika itd. Pracodawcę również obowiązuje miesięczny okres wypowiedzenia.
W określonych przypadkach, pracownikowi przysługuje wolne od pracy w okresie
wypowiedzenie, które powinien wykorzystać na poszukiwanie pracy.
Pracodawca ma również obowiązek wypłaty bonusu pracownikowi, który odchodzi z pracy,
jeśli:
•
•
•
•
pracownik złożył rezygnację z ważnych powodów,
pracownik posiada niewystarczające umiejętności, aby wykonywać polecone mu
obowiązki,
pracownik nie może wykonywać pracy z powodu stanu zdrowia,
pracownik został przywrócony do pracy.
Uznawanie dyplomów i kwalifikacji
Ogólny system wzajemnego uznawania kwalifikacji do celów zawodowych oraz
akademickich działała na terenie całej UE.
Ośrodek informacji do spraw uznawania kwalifikacji zawodowych na Łotwie
Solvita SILINA
Academic Information Centre
Valnu 2; RIGA
Latvia, LV-1050
Tel.: +371 721.23.17 or +371 722.51.55
Fax: +371 722.10.06
E-mail: izglitiba@aic.lv
http://www.aic.lv
Warto wiedzieć
Waluta: łat (LVL), 1 LVL = 100 santimów; 1 LVL = 1,9 USD
1 LVL = 1,5EUR
Język urzędowy: łotewski
Inne języki: rosyjski, angielski
Wiek emerytalny dla kobiet – 60,5, co roku wzrasta o 6 miesięcy, aby 1 czerwca 2008 r.
osiągnąć 62
Wiek emerytalny dla mężczyzn - 62
Użyteczne adresy:
Ambasada Łotwy w Polsce
ul. Królowej Aldony 19
03-928 Warszawa
tel.: (+48 22) 617-45-89
fax: (+48 22) 617-42-89
e-mail: embassy.poland@mfa.gov.lv
Ambasada RP na Łotwie
ul. Mednieku iel_ 6B
1010 Riga
tel.: (+371) 703-15-00, 03-15-04
fax: (+371) 703-15-49
e-mail: ambpol@apollo.lv
http://www.poltrade.lv
Wydział Ekonomiczny Ambasady RP
na Łotwie
ul. Elizabetes iel_ 2 a
1340 Riga
tel.: (+371) 703-97-51, 703-97-52
fax: (+371) 703-97-55
e-mail: weh@poltrade.lv
http://www.poltrade.lv
LXX. MALTA – ŚWIADCZENIE USŁUG I PROWADZENIE
DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ.
Zakładanie działalności gospodarczej
Do dnia akcesji Malty do Unii Europejskiej niemożliwym było podjęcie zatrudnienia czy też
rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej przez obcokrajowców. Po 1 maja br.
sytuacja się radykalnie zmieniła. Obywatele państw członkowskich mogą bez przeszkód
podejmować działalność gospodarczą na Malcie w tym także świadczyć usługi.
Formy prawne działalności gospodarczej
Podstawową formą działalności gospodarczej na Malcie są spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością. Spółka z o.o. może być publiczna lub prywatna. Prywatna spółka nie
może mieć więcej niż 50 udziałowców i nie może korzystać z państwowych środków
finansowych. Rejestracji spółki dokonuje się w biurze Registrar Memorandum of Association.
Wniosek o rejestrację powinien zawierać:
• nazwę firmy,
• nazwiska i adresy wszystkich udziałowców,
• miejsce i adres firmy na Malcie,
• zakres działalności firmy,
• określenie kapitału zakładowego,
• szczegółowe dane o dyrektorach,
• szczegółowe dane o sekretarzu firmy,
• status firmy,
• dane osoby oficjalnie upoważnionej do reprezentowania firmy.
Opłaty rejestracyjne wynoszą: od 100 do 573 funtów maltańskich. Wysokość opłaty zależy od
wielkości kapitału zakładowego.
W celu założenia oddziału firmy zagranicznej należy dokonać rejestracji w biurze Registrar.
Podatek dochodowy od przedsiębiorstw
Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) wynosi na Malcie 35%. Istnieje obowiązek
potrącenia podatku w wysokości 15 % ze źródeł z tytułu dywidend wypłacanych maltańskim
rezydentom.
Przedsiębiorstwa-rezydenci mają możliwość zarejestrowania się jako Międzynarodowe
Przedsiębiorstwa Handlowe (International Trading Companies - ITC) lub Międzynarodowe
Holdingi Przedsiębiorstw (International Holding Comapanies - IHC). Dzięki takiej rejestracji
firmy (ICT) te mogą skorzystać ze specjalnego kredytu podatkowego. Wówczas realna stopa
opodatkowania wynosi 4,17%. W przypadku firm IHC stawka wynosi 0%, a w przypadku
„kwalifikowanego udziału” stawka zgodna z prawem maltańskim lub 11,67% bez
„kwalifikowanego udziału”.
Podatek VAT
Obowiązują trzy stawki podatku od towarów i usług (VAT):
-
stawka podstawowa VAT 18%
dwie stawki zredukowane: stawka VAT 5% i stawka VAT 0%.
Pobyt
Na terenie Malty bez pozwolenia na pobyt można przebywać do 3 miesięcy. Po 3 miesiącach
zainteresowana osoba może złożyć wniosek o pozwolenie na pobyt dłuższy niż pół roku do
Centralnego Biura Imigracyjnego, jeśli udowodni, że szuka pracy lub ma zabezpieczenie
finansowe. Następnie może się starać o przedłużenie pozwolenia na pobyt, czego dokonuje
Główne Biuro Imigracyjne.
Pozwolenie na pracę
Pracodawca, który chce zatrudnić obcokrajowca, musi udowodnić, że dana osoba jest
konieczna dla funkcjonowania jego firmy, oraz że nie ma na oferowane stanowisko pracy
innej chętnej osoby poszukującej pracy wśród obywateli Malty. Pozwolenie na pracę jest
wydawane na okres 3 – 12 miesięcy.
Prawo pracy
Umowa o pracę
Większość umów zawierana jest w pełnym wymiarze czasu na czas nieokreślony. Mimo to
coraz częściej są zawierana umowy czasowe.
Pracownik otrzymuje umowę w języku angielskim, niekiedy też w maltańskim.
Zabronione jest zatrudniani osób, które nie ukończyły 16 roku życia.
Umowa o pracę na okres próbny
Umowa o pracę na czas próbny zawierana jest zazwyczaj na 6 miesięcy. Może ona zostać
wypowiedziana bez podania przyczyny przez każdą ze stron z zachowaniem tygodniowego
okresu wypowiedzenia.
Wynagrodzenie
Minimalna miesięczna pensja na Malcie w 2003 r. wynosiła 229.31 LM. Pracownikom,
którzy otrzymują minimalne wynagrodzenie przysługują dodatkowe bonusy.
Czas pracy
Tydzień pracy trwa 40 godzin. Pracownik nie może pracować w tygodniu dłużej niż 48
godzin (włączając nadgodziny).
Pracownikom przysługuje 11 godzin nieprzerwanych godzin wolnych od pracy w ciągu doby
oraz 24 nieprzerwane godziny w ciągu tygodnia.
Pracownikom pracującym dłużej niż 6 godzin dziennie przysługuje przerwa w czasie pracy.
Urlop wypoczynkowy
Każdy pracownik ma prawo do 25- dniowego płatnego urlopu wypoczynkowego. W ciągu
roku dodatkowo jest 14 dni świątecznych, które są dniami wolnymi od pracy. Jeśli dzień
świąteczny przypada w weekend, pracownikom przysługuje dodatkowy dzień wolny od
pracy.
Święta narodowe będące dniami wolnymi od pracy:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Nowy Rok (1 stycznia),
Dzień Świętego Pawła (10 lutego),
Dzień Świętego Józefa (19 marca),
Dzień Wolności (31 marca),
Wielki Piątek,
Święto Pracy (1 maja),
Sette Giugno (7 czerwca),
Dzień Świętego Piotra i Pawła (29 czerwca),
Wniebowzięcie NMP (15 sierpnia),
Dzień Zwycięstwa (8 września),
Dzień Niepodległości (21 września),
Święto Niepokalanego Poczęcia (8 grudnia),
Dzień Republiki (13 grudnia),
Boże Narodzenie (25 grudnia).
Święta państwowe
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Nowy Rok,
10 lutego,
19 marca,
Dzień Wolności (31 marca),
Wielki Piątek,
Wielkanoc,
Dzień Pracy (1 maja),
7 czerwca,
Dzień Świętego Piotra i Pawła (29 czerwca),
Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny (15 sierpnia),
Dzień Zwycięstwa (8 września)
Dzień Niepodległości (21 września),
Niepokalane Poczęcie (8 grudnia),
Dzień Republiki (13 grudnia),
Boże Narodzenie (15 grudnia).
Jeśli któryś z wyżej wymienionych dni przypada w weekend, pracownikom przysługuje
dodatkowy dzień wolny od pracy.
Urlop macierzyński
Kobiety uprawnione są 14 - tygodniowego urlopu macierzyńskiego (w tym 4 tygodnie mogą
wykorzystać przed planowaną datą porodu). Kobieta musi uprzedzić pracodawcę o zamiarze
skorzystania z urlopu macierzyńskiego 4 tygodnie wcześniej.
Przez pierwsze 13 tygodni kobieta otrzymuje pełne wynagrodzenie, od 14 tygodnia przebywa
na urlopie macierzyńskim bezpłatnym.
Urlop chorobowy
Pracownik powinien dostarczyć zaświadczenie lekarskie jeśli choruje dłużej niż 3 dni.
Niektórzy pracodawcy wymagają takiego zaświadczenia już w pierwszym dniu choroby.
Ustanie stosunku pracy.
Pracodawca może wypowiedzieć umowę o pracę wyłącznie z ważnych powodów zachowując
okres wypowiedzenia trwający od 7 dni do 3 miesięcy w zależności od stażu pracy
pracownika.
Uznawanie dyplomów i kwalifikacji
Ogólny system wzajemnego uznawania kwalifikacji do celów zawodowych oraz
akademickich działała na terenie całej UE.
Ośrodek informacji do spraw uznawania kwalifikacji zawodowych na Malcie:
Joyce PULLICINO
328, Education Division
MT- FLORIANA
Malta
Tel.: +356 2 124.04.19; +356 2 598.24.48
Fax: +356 2 123.98.42
E-mail : anthony.v.degiovanni@gov.mt
Warto wiedzieć
Waluta: lira maltańska (MTL),MTL = 100 centymów = 1000 milów
Język urzędowy: maltański, angielski
Wiek emerytalny dla kobiet – 60 lat
Wiek emerytalny dla mężczyzn – 61 lat
Użyteczne adresy
Na Malcie nie ma polskiej placówki dyplomatycznej. Funkcje przedstawicielstwa polskiego
na Malcie pełnią placówki dyplomatyczne we Włoszech.
Ambasada RP w Rzymie: www.ambasciatapolonia.it
Via P. P. Rubens, 20
00197 Roma
tel. 06.36 20 42 00
Wydział Ekonomiczno – Handlowy Ambasady RP w Rzymie: www.infopolonia.it
Via Olona, 2/4
00198 Roma
tel. 0039 06 854 11 28
0039 06 854 81 89
Słowenia – świadczenie usług i prowadzenie działalności gospodarczej
Świadczenie usług
Świadczenie usług w Słowenii o charakterze tymczasowym nie wiąże z koniecznością
zarejestrowania oddziału w tym kraju (zgodnie z postanowieniami Traktatu o Wspólnocie
Europejskiej). W związku z tym polski usługodawca (firma posiadająca swoją siedzibę w
Polsce, gdzie ma zarejestrowaną działalność, a usługę świadczy w ramach zarejestrowanej
działalności) może świadczyć tymczasowo usługę w Słowenii.
Samozatrudnienie
Jedną z form świadczenia usług jest prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej
na własny rachunek. Taka osoba może pozostawać w stosunku pracy – ustawa nie ogranicza
możliwości prowadzenia działalności gospodarczej poza stałym zatrudnieniem. Osoba
rejestruje działalność gospodarczą wpisując się do rejestru przedsiębiorców prowadzonego
przez Urząd Podatkowy (z wyjątkiem branż, w których wymagane jest specjalne zezwolenie i
które regulowane są przez ustawę rzemieślniczą i inne specjalne przepisy). Wykaz takich
branż opublikowany jest na stronie Ministerstwa Gospodarki RS http://www.gov.si/mg i na
stronie internetowej Izby Rzemieślniczej www.ozs.si. Samodzielny przedsiębiorca może
prowadzić działalność gospodarczą pod swoim własnym nazwiskiem (s.p.- samostojni
podjetnik) lub pod zarejestrowaną nazwą firmy (posamezna firma). Przedsiębiorca odpowiada
całym swoim majątkiem osobistym za zobowiązania firmy. Z przychodów rozlicza się
według stawek podatku dochodowego od osób fizycznych.
Swoboda świadczenia usług w przypadku niektórych zawodów, jest ograniczona poprzez wymóg posiadania odpowiednich kwalifikacji
zawodowych. Słowenia
przyjęła Ustawę regulującą automatyczne uznawanie kwalifikacji w
zawodach regulowanych w 2002r. Przepisy wykonawcze zostały opublikowane w
kwietniu 2004r. Ustawa dotycząca zawodów regulowanych została przyjęta pod
koniec 2003r.
Wszystkie zawody Unia, a zatem i Słowenia, podzieliła na trzy kategorie. W pierwszej
są tzw. zawody sektorowe - w nich kwalifikacje uznawane są automatycznie we
wszystkich państwach Unii. W drugiej - zawody regulowane. Ich liczba w Słowenii
wynosi ok. 400.
Sposób uznawania kwalifikacji w każdej z nich reguluje państwo przyjmujące, a
każda sprawa rozpatrywana jest indywidualnie. W tym celu wydano odpowiednie
przepisy narodowe: Kwalifikacje w zawodach niewymienionych w pierwszej i drugiej
grupie uznaje sam pracodawca. Niezależnie od tego uznaje się kwalifikacje do
prowadzenia pewnego typu działalności - przede wszystkim gospodarczej.
Zawody sektorowe
Lekarz, lekarz dentysta, pielęgniarka, położna, farmaceuta, lekarz weterynarii i
architekt - to zawody uregulowane przez tzw. dyrektywy sektorowe. We wszystkich (z
wyjątkiem
architekta)
doszło
do
harmonizacji
kształcenia.
Każde
państwo
przedstawia tylko listę świadectw spełniających te warunki i na tej podstawie
kwalifikacje są uznawane w całej Unii. To w Słowenii reguluje Rozporządzenie o
szczegółowych zasadach postępowania w sprawie uznawania kwalifikacji na
wykonywanie regulowanych zawodów lub regulowanej działalności zawodowej w
Republice Słowenii na podstawie dyrektyw sektorowych.
Wnioski w sprawie sektorowych kwalifikacji (lekarze, architekci) składane są na
określonym
formularzu
(do
pobrania
na
stronie
internetowej
http://www.sigov.si/mddsz/zaposlovanje/vpk_obrazci.htm) do Ministerstwa Pracy,
Rodziny i Spraw Społecznych, w załączeniu składa się: potwierdzenie o
obywatelstwie,
dyplom,
świadectwo
(zgodnie
z
przepisami
poszczególnych
ministerstw) oraz w razie potrzeby potwierdzenie odpowiednich organów UE o
wypełnianiu warunków dla wykonywania zawodu.
Procedurę uznawania kwalifikacji w innych zawodach sektorowych w analogiczny
sposób przeprowadzają organy samorządów zawodowych (izby: pielęgniarek i
położnych, aptekarskie, lekarzy weterynarii) właściwe ze względu na miejsce
planowanego wykonywania zawodu.
Zawody regulowane
W przypadku zawodów regulowanych (w Słowenii jest ich około 400) tj. - zawodów,
specjalności i stanowisk pracy, dla których słoweńskie przepisy przewidują konieczność
posiadania odpowiedniego poziomu wykształcenia, spełnienia wymagań kwalifikacyjnych lub
innych dodatkowych wymagań. Są wśród nich takie, których wykonywanie wymaga
wyższego wykształcenia (np. nauczyciel) oraz takie, dla których wykonywania wystarczy
wykształcenie na poziomie niższym (zawodowy kierowca). Konieczne jest przeprowadzenie
postępowania o uznanie kwalifikacji.
Lista zawodów regulowanych jest zmienna i stale uzupełniana wraz z wydawaniem
nowych przepisów regulacyjnych, zgodnie z ustawą o narodowych kwalifikacjach
zawodowych.
Uznawanie kwalifikacji obywateli z państw UE i EFTA chcących wykonywać w
Słowenii jeden z zawodów regulowanych będzie przebiegać zgodnie ustawą z 2002r.
o zasadach uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej
kwalifikacji do wykonywania zawodów regulowanych. Po pozytywnym zakończeniu
przewidzianych w niej procedur, osoby te będą mogły pracować i prowadzić
działalność tak samo jak absolwenci słoweńskich szkół i uczelni.
Postępowanie w sprawie uznania kwalifikacji powinno zakończyć się w ciągu
czterech miesięcy od dnia przedstawienia przez wnioskodawcę wszystkich
dokumentów. Jakich - określa przede wszystkim rozporządzenie ministra pracy w
sprawie wzoru formularzy składanych w postępowaniu o uznanie kwalifikacji do
wykonywania zawodów regulowanych DzU RS 41/2004.
Jeśli dla uzyskania prawa do wykonywania zawodu regulowanego słoweńskie
przepisy wymagają decyzji lub opinii organizacji zawodowych, mogą one
uczestniczyć w tym postępowaniu na prawach strony. Decyzje, które zapadną w
takim postępowaniu są dla nich wiążące. Ilekroć przepisy regulacyjne uzależniają
wykonywanie
zawodu
od
spełnienia
określonych
wymogów
dotyczących
niekaralności lub postawy etycznej, ustala się spełnienie tych przesłanek na
podstawie dokumentów wystawionych przez państwo wnioskodawcy.
Decyzja o uznaniu kwalifikacji w przypadku, gdy program kształcenia albo zakres
wykonywanego zawodu w państwie wnioskodawcy różni się znacząco od
obowiązującego w Słowenii, zostanie uzależniona od odbycia stażu adaptacyjnego
albo zaliczenia testu umiejętności. Okres stażu nie może przekraczać trzech lat - gdy
chodzi o zawód, dla którego wykonywania przepisy regulacyjne wymagają dyplomu
studiów wyższych lub świadectwa ukończenia szkoły pomaturalnej; dwóch lat - gdy
wystarczy świadectwo szkoły średniej.
Informacje o zawodach regulowanych można uzyskać w Ministerstwie Pracy,
Rodziny i Spraw Społecznych.
Rozporządzenie
MPRiSS
zobowiązało
wszystkie
„właściwe”
instytucje
do
przekazywania do informacji o zmianach wymogów dotyczących poszczególnych
zawodów regulowanych. Mają obowiązek to zrobić z chwilą ogłoszenia przepisów
regulacyjnych na ten temat. Regulacja jest jednym ze sposobów efektywnego
ograniczania dostępu do rynku pracy. Słowenia – zgodnie z ostrzeżeniami UE –
będzie starała się deregulować niektóre z zawodów, jednak może napotkać na
znaczący opór i zarzuty społeczne, jednocześnie zdaje sobie sprawę, iż jest to
poważne ograniczenie w swobodnym przepływie pracowników i dostępie do rynku
pracy.
Transgraniczne świadczenie usług przez delegowanie pracowników
Usługi nie zostały objęte przepisami przejściowymi, co oznacza, iż pomiędzy Polską a
Słowenią istnieje swobodny przepływ usług i nie ma ograniczeń co do świadczenia usług
przez polskie firmy w Słowenii. Spełnione muszą być wymagania dotyczące tymczasowości
oraz odpłatności. Podstawą delegowania jest kontrakt lub umowa o dzieło. Słoweńska firma
musi zgłosić oddelegowanych polskich pracowników w Urzędzie Pracy. W przypadku, gdyby
czas trwania kontraktu był dłuższy niż trzy miesiące polski przedsiębiorca musi uzyskać
zgodę na pobyt dla swoich pracowników. Istotne jest, iż przez cały czas realizacji kontraktu
pozostają oni pracownikami polskiej firmy, która reguluje składki, podatki, ubezpieczenia i
wypłaca wynagrodzenie swoim pracownikom.
Podstawą świadczenia usługi jest umowa podpisana pomiędzy usługobiorcą i usługodawcą. Z
tego może wynikać konieczność oddelegowania do pracy w Słowenii pracowników
zatrudnionych w polskiej firmie. Oznacza to, iż nie ma obowiązku i potrzeby uzyskiwania
zezwolenia na pracę. Prawodawstwo słoweńskie nakłada na słoweńskie przedsiębiorstwa,
korzystające z usług zagranicznych kontrahentów, jeżeli usługi te realizowane są przez
oddelegowanych pracowników firmy zagranicznej, obowiązek zgłoszenia w celach
ewidencyjnych do Urzędu Pracy imiennego wykazu pracowników z kraju członkowskiego
UE. Zgłoszenie należy przesłać najpóźniej w okresie 3 dni po rozpoczęciu realizacji usług na
specjalnym formularzu (do pobrania na stronie internetowej Urzędu Pracy RS:
http://www.ess.gov.si/html/Dejavnost/DelavciEU/Obrazci.htm). Również w przypadku
indywidualnego świadczenia usług ze strony pracowników (samozatrudnionych) z krajów
członkowskich UE nie jest potrzebne uzyskanie zezwolenia na pracę, lecz zgłoszenie do
Urzędu Pracy w celach ewidencyjnych. Obowiązki zgłoszenia określa Rozporządzenie o
zawartości i sposobie prowadzenia ewidencji obywateli Unii Europejskiej i członków ich
rodzin o zatrudnieniu, wykonywaniu pracy w oparciu o umowy prawa cywilnego i o
oddelegowanych pracownikach, którzy w Słowenii świadczą usługi (Dz.U. RS nr 45/2004).
Szczegółowe przepisy dotyczące nadzoru nad wykonywaniem usług transgranicznych przez
oddelegowanych pracowników zawierają wymogi co do wysokości minimalnych
wynagrodzeń oddelegowanych pracowników (które nie mogą być niższe od minimalnych
płac przewidzianych w układach zbiorowych, a które muszą wynikać z wartości podpisanego
kontraktu), zawartości umowy (musi zawierać: wartość umowy, czas realizacji umowy, ilość
pracowników oddelegowanych realizujących przedmiot umowy w przewidzianym czasie,
dokładną lokalizację lub lokalizacje realizacji umowy i przedmiot umowy). Rozporządzenie
upoważnia Urząd Pracy do sprawdzenia przedmiotu rejestracji firmy świadczącej usługę w
kraju macierzystym oraz ewentualnego uzasadnienia dla otwarcia jej oddziału czy
przedstawicielstwa w Słowenii.
Swoboda zakładania przedsiębiorstw
Ramy prawne działania przedsiębiorstw w Słowenii wyznaczają Kodeks Handlowy (DzU RS
30/93 wraz z późniejszymi zmianami), Ustawa o Rejestrze Sądowym (DzU RS 13/94),
Rozporządzenie o rejestracji przedsiębiorstw i innych osób prawnych (DzU RS20/94) i
Ustawa o rejestrze przedsiębiorstw (DzU RS13/95).
Formy prowadzenia działalności gospodarczej.
Kodeks przewiduje, podobnie jak w polskim prawie, wiele różnych form spółek do których
należą:
Spółka akcyjna: Dla założenia spółki akcyjnej minimalny kapitał założycielski musi
wynosić 4,1 mln SIT, przed rejestracją min. 25% wartości nominalnej w gotówce musi
zostać wpłacone na konto, aporty rzeczowe muszą być w pełni wniesione przed
rejestracją (min. 1/3 kapitału założycielskiego musi być w gotówce). Minimalna
wartość akcji wynosi 1400 SIT. Spółka musi posiadać minimum 5 akcjonariuszy. W
spółce akcyjnej musi być zatrudnionych minimum 20 pracowników.
Odpowiedzialność do wysokości kapitału akcyjnego.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością: minimalny kapitał założycielski wynosi
2,1 mln SIT, spółka może mieć od 1 do 50 udziałowców, przed rejestracją spółki musi
być wpłacone min. 25% wartości nominalnej w gotówce oraz muszą być wniesione
wszystkie aporty rzeczowe. Odpowiedzialność do wysokości kapitału
założycielskiego.
Spółka z nieograniczoną odpowiedzialnością (d.n.o.) jest polskim odpowiednikiem
spółki jawnej. Powstaje w wyniku podpisania przez co najmniej dwóch wspólników
umowy założycielskiej spółki, którzy solidarnie i bez ograniczeń odpowiadają za
zobowiązania spółki całym swoim majątkiem. Jej odmianą jest spółka cicha, w której
jeden z wspólników nie zarządza spółką, a jedynie uczestniczy w zyskach, zgodnie z
zainwestowanym kapitałem.
Spółka komandytowa (k.d.) powstaje w wyniku podpisania umowy pomiędzy co
najmniej dwoma wspólnikami, z których jeden jest komplementariuszem i odpowiada bez
ograniczeń za zobowiązania spółki, drugi natomiast jest komandytariuszem, którego
odpowiedzialność jest ograniczona do wysokości zainwestowanego kapitału. Jej odmianą
jest spółka komandytowo-akcyjna, w której rolę komandytariuszy pełni minimum 5
akcjonariuszy.
Wszystkie dokumenty wymagane do wpisu i złożone w sądzie muszą być oryginałami lub
kopiami potwierdzonymi notarialnie. Muszą być oczywiście w języku słoweńskim lub
przetłumaczone przez tłumacza przysięgłego. Dokumenty w celu otwarcia oddziału muszą
zostać załączone w oryginale wraz ze słoweńskim tłumaczeniem przez tłumacza przysięgłego.
Koszty wpisu do rejestru handlowego ponosi podmiot wpisu. Koszty porad prawnych są
wysokie i wynoszą 1.500-2.000 USD w zależności od statusu przedsiębiorstwa. Koszty
notariusza to ok.250 USD, a tłumaczenie 1 strony przez tłumacza przysięgłego kosztuje 25
USD. Znaczek skarbowy na wpis spółki akcyjnej kosztuje 1.200 USD, spółki z.o.o. 550
USD, a oddziału 120 USD.
Czas wpisu do rejestru jest w Słowenii bardzo długi i trwa min. 1,5 do 4 miesięcy. Każda
zmiana musi zostać wpisana do rejestru, co kosztuje 80 USD i 40 USD za każdą zmianę.
Czas wprowadzania zmian waha się od 1 do 2 miesięcy.
Rejestr handlowy jest księgą publiczną. Dane znajdujące się w rejestrze handlowym są jawne
i każdy ma prawo je przeglądać, przepisywać bądź żądać wypisu z rejestru handlowego.
Po rejestracji przedsiębiorstwo może uzyskać stempel, co pozwala na kontynuowanie
procedur związanych z rozpoczęciem działalności gospodarczej. Ustawa o rejestrze
handlowym nakłada na przedsiębiorstwa obowiązek uzyskania numeru statystycznego w
okresie 5 dni od rejestracji w sądzie. W tym celu należy wypełnić formularz wymagający
szczegółowego przedstawienia danych z zakresu kapitału, prowadzonej działalności, siedziby
itp. oraz przedłożyć kopię rejestracji. Następnie przedsiębiorstwo uzyskuje numer
identyfikacyjny, bez którego nie może rozpocząć działalności i ma go obowiązek używać w
transferze danych przy prowadzeniu działalności (rachunki, pisma itp.). Niestosowanie się do
tego wymogu karane jest grzywną w wysokości 25.000 SIT. Rejestracja w GUS jest
bezpłatna. Po uzyskaniu nr identyfikacyjnego GUS przesyła informację o zarejestrowaniu
przedsiębiorstwa do Izby Gospodarczej w Słowenii, w której członkostwo jest obowiązkowe.
Przedsiębiorstwo musi zarejestrować się w odpowiednim dla jego siedziby urzędzie
podatkowym w okresie 8 dni od rejestracji w sądzie. W celu uzyskania NIP (davcna stevilka)
przedsiębiorstwo musi wypełnić odpowiednie formularze. Osoba fizyczna prowadząca
działalność gospodarczą posługuje się swoim osobistym numerem podatkowym, do urzędu
podatkowego zgłasza rejestrację działalności. Opłata za wpis wynosi 3.200 SIT.
System podatkowy
Podatek dochodowy od osób prawnych
Dochodem podlegającym opodatkowaniu jest nadwyżka przychodów (wpływów) nad
kosztami ich uzyskania. Stawka opodatkowania wynosi 25% podstawy opodatkowania i 10%
w specjalnych strefach ekonomicznych.
Stopa amortyzacji jest stosunkowo wysoka na budynki (5%) i wyposażenie i maszyny (33%). Ulgi z tytułu inwestycji stosowane są w
zależności od skali operacji np. 40% odliczenia od podstawy opodatkowania w roku inwestycji i możliwości 10% nieopodatkowanej
rezerwy na planowane przedsięwzięcia inwestycyjne.
Podatek od dochodów osobistych
Podstawę opodatkowania stanowi dochód danej osoby, pomniejszony o odliczenia i ulgi.
W prawie słoweńskim rozróżnia się 6 kategorii dochodów:
dochody ze stosunku pracy, emerytury i inne dochody, dochód z prowadzonej działalności
gospodarczej czy profesjonalnej, dochód z rolnictwa, dochody z własności, dochody z tytułu
posiadania praw własności i dochody kapitałowe.
Dochód podlegający opodatkowaniu kumulowany jest w skali rocznej i opodatkowany wg.
określonych przez ustawę stawek progresywnych. Zwolnienia i ulgi podatkowe odlicza się od
kwoty podatku do zapłacenia, obowiązkowe ubezpieczenie socjalne wliczane jest w koszty.
W Słowenii obowiązuje sześć przedziałów podatkowych; 17%,35%,37%,40%,45% i 50%.
Wpłacone zaliczki na podatek także sumowane są na koniec okresu. W przypadku różnicy
między podatkiem należnym i zapłaconym następuje zwrot lub dopłata różnicy. Zaliczki na
podatek dochodowy pobierane z tytułu wykonywania prac zleconych, świadczenia usług, z
tytułu pozostałych przychodów min. nagród, przychody od własności i przychody z tytułu
posiadania praw własności opodatkowane są w wysokości 25%. Zaliczka na podatek
dochodowy z tytułu dochodów kapitałowych wynosi 30%.
Podatek od wypłaconych wynagrodzeń
Podatek od wynagrodzeń jest naliczany od wypłaconych wynagrodzeń w przedsiębiorstwie w
poszczególnych grupach płacowych. Skala jest progresywna i wynosi 0%, 2%, 4%, 8% i
15%. Przedsiębiorstwa zatrudniające inwalidów, jeżeli ich liczba w zatrudnionych ogółem
przekracza 40% są zwolnione z tego podatku.
Podatek od dochodów z prac zleconych
Podstawą opodatkowania są dochody z prac zleconych wykonywanych przez osoby
fizyczne. Stopa podatku wynosi 25%. Niektóre prace zwolnione są z podatku.
Składki na ubezpieczenie społeczne
Poza obowiązkowymi zaliczkami na podatek dochodowy osoby fizyczne zobowiązane są do
płacenia swojej części ubezpieczenia socjalnego, łącznie z częścią, którą zobowiązany jest
płacić pracodawca. Osoby prowadzące działalność gospodarczą jako osoby fizyczne
zobowiązane same ą do płacenia całości składek na ubezpieczenie społeczne i zaliczek na
podatek od dochodów. W Słowenii są cztery rodzaje wpłat na ubezpieczenie społeczne do
funkcjonujących dwóch schematów ubezpieczenia i budżetu państwa:
• składka na ubezpieczenie emerytalne i inwalidzkie wpłacana do Funduszu Emerytalnego
• składka na ubezpieczenie zdrowotne i chorobowe wpłacana do Funduszu Zdrowia
• składka na ubezpieczenie na wypadek bezrobocia wpłacana do budżetu
• składka ubezpieczenie macierzyńskie wpłacana do budżetu.
Podatek od towarów i usług (VAT)
Podatek od towarów i usług jest podatkiem konsumpcyjnym, naliczanym od ceny netto jaką
konsument płaci za określone dobro lub usługę. Konsumenci płacą ten podatek pośrednio, a
jego odprowadzeniem do urzędu podatkowego zajmuje się przedsiębiorstwo będące
płatnikiem lub osoba (fizyczna lub prawna) będąca podmiotem transakcji. Do płacenia VAT
zobowiązane są wszystkie przedsiębiorstwa, z wyjątkiem prowadzących określoną przez
ustawę działalność, małe przedsiębiorstwa i rolnicy, których obroty nie przekraczają progu 5
mln SIT rocznie oraz przedsiębiorstwa zajmujące się produkcją na eksport i prowadzące
działalność w zakresie transportu międzynarodowego. W Słowenii obowiązują dwie stawki
podatku VAT:
•
•
podstawowa 20%
i obniżona 8,5% - płaci się ją w obrocie towarów i usług oraz w imporcie wskazanych w
regulacjach prawnych.
Pobyt
Cudzoziemiec zobowiązany jest spełnić obowiązek meldunkowy, zgłaszając pobyt na
najbliższym posterunku policji w ciągu trzech dni od wjazdu. Jeśli przebywa w hotelu
lub innych obiektach turystycznych, rejestracji dokonują te instytucje. Gdy planowany
jest pobyt dłuższy niż trzy miesiące, w tym podjęcie zatrudnienia, należy uzyskać
zezwolenie na pobyt czasowy jeszcze przed pierwszym przyjazdem do Słowenii.
Wniosek w tej sprawie należy złożyć w Ambasadzie Słowenii w Warszawie, ul.
Starościńska 1 m. 23-24, tel. 022 849 82 82, 849 84 84.
Jeżeli cudzoziemiec ubiega się o przedłużenie posiadanego już zezwolenia,
występuje z wnioskiem bezpośrednio do wydziału ds. cudzoziemców właściwego
urzędu gminnego (upravna eno-ta). Zezwolenie może być wydane na pobyt związany
z zatrudnieniem, studiami, pracą sezonową lub połączeniem rodziny.
Pozwolenie na pracę
Słowenia nie stosuje żadnych ograniczeń w stosunku do obywateli polskich w kwestii
podejmowania zatrudnienia na terenie Słowenii. Na mocy odpowiednich przepisów
prawa słoweńskiego zgodnych z przepisami unijnymi dotyczącymi swobodnego
przepływu pracowników, każdy obywatel pochodzący z Polski oraz członkowie jego
rodziny mają prawo do podjęcia zatrudnienia na terenie Słowenii.
Prawo pracy
Umowa o pracę
Umowa o pracę musi zostać zawarta w formie pisemnej i powinna regulować
następujące kwestie:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
dane osobowe pracownika i pracodawcy,
datę rozpoczęcia pracy,
nazwę stanowiska,
miejsce wykonywania pracy,
okres, na jaki umowa została zawarta (jeśli jest to umowa na czas określony),
wymiar pracy (na cały etat czy na pół etatu),
dni i godziny pracy,
wysokość wynagrodzenia i sposób jego wypłaty,
urlop wypoczynkowy,
okres wypowiedzenia,
wykaz umów zbiorowych lub innych przepisów określających warunki pracy
pracownika,
pozostałe prawa i obowiązki pracodawcy i pracownika.
Wynagrodzenie za pracę
Minimalną płacę określa układ zbiorowy zgodnie z kwalifikacjami pracownika. Rząd
określa wysokość minimalnej płacy dwa razy w roku.
Czas pracy
Tydzień pracy składa się z 40 godzin. Pracownik nie może pracować więcej niż 48
godzin tygodniowo (wliczając nadgodziny). Liczba godzin nadliczbowych może być
nawet większa, jeśli przedsiębiorstwo np. zwiększa produkcję w celu realizacji
kontraktu.
Pracownikom przysługuje 30 minutowa przerwa w ciągu dnia, która jest wliczana do
czasu pracy. W niektórych przypadkach czas pracy może zostać wydłużony do
maksymalnie 56 godzin, jednakże w takim wymiarze pracownik nie może pracować
dłużej niż przez okres 6 miesięcy.
Urlop wypoczynkowy
Każdy pracownik, który pracuje przez 5 dni w tygodniu uprawniony jest do 20dniowego płatnego urlopu wypoczynkowego w roku, natomiast pracujący przez 6 dni
w tygodniu uprawniony jest do 24 dni urlopu wypoczynkowego.
Święta narodowe, będące dniami wolnymi od pracy:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Nowy Rok (1 i 2 stycznia),
Dzień Kultury (8 lutego),
Poniedziałek Wielkanocny,
Narodowy Dzień Ruchu Oporu (27 kwietnia),
Święto Pracy (1 i 2 maja),
Dzień Niepodległości (25 czerwca),
Wniebowstąpienie Najświętszej Marii Panny (15 sierpnia),
Dzień Reformacji (31 października),
Dzień Pamięci (1 listopada),
Boże Narodzenie (25 i 26 grudnia).
Urlop z ważnych powodów
Pracownikowi przysługuje rocznie 7 dni z powodu ślubu, śmierci bliskiej osoby,
poważnego wypadku.
Urlop macierzyński
Kobiety uprawnione są 105 dni urlopu macierzyńskiego.
Matka musi skorzystać z części urlopu macierzyńskiego już na 28 dni przed
planowanym porodem. Jednakże może to uczynić nawet 42 dni przed wyznaczoną
datą porodu.
Urlop ojcowski
Ojcom przysługuje 90 dni urlopu z powodu narodzin dziecka.
Urlop wychowawczy
Jednemu z rodziców przysługuje prawo do 260 dni urlopu wychowawczego, który
należy wykorzystać zaraz po zakończeniu urlopu macierzyńskiego.
Urlop z powodu adopcji dziecka
Rodzic adopcyjny ma prawo do 150 dni wolnych od pracy z powodu adopcji dziecka.
Uznawanie dyplomów i kwalifikacji
Ogólny system wzajemnego uznawania kwalifikacji do celów zawodowych oraz
akademickich działała na terenie całej UE.
Ośrodek informacji do spraw uznawania kwalifikacji zawodowych w Słowenii:
Gorazd JENKO
Ministry of Labour, Family and Social Affairs
Kotnikova 5
SI - 1000 LJUBLJANA
Tel.: +386 1 478.34.88
Fax: +386 1 478.34.93
E-mail: Gorazd.jenko@gov.si
Warto wiedzieć
Waluta: tolar (SIT)
Język urzędowy: słoweński
Inne języki: serbski, chorwacki, angielski
Wiek emerytalny dla kobiet – 61 lat
Wiek emerytalny dla mężczyzn – 63 lat
Użyteczne adresy:
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Lublanie
Bežigrad 10 1000 Ljubljana
Numer telefonu: +386 1 436-47-12
Numer faksu: +386 1 436-25-21
e-mail: ambpol.si@siol.net
Słowacja – świadczenie usług i prowadzenie działalności gospodarczej.
Osoby fizyczne
Zgodnie z Ustawą nr 455/1991 Zb. o działalności gospodarczej (tzw. Živnostensky zákon),
zagraniczna osoba fizyczna może prowadzić działalność gospodarczą na terytorium Słowacji
o ile spełnia ogólne oraz specyficzne warunki określone w tej ustawie. Ustawa określa
również przypadki, kiedy na prowadzenie działalności gospodarczej wymagana jest koncesja.
Ogólne warunki prowadzenia działalności gospodarczej to: ukończenie co najmniej 18 lat,
zdolność do podejmowania czynności prawnych oraz niekaralność za czyny umyślne.
W niektórych przypadkach (rodzajach działalności), wymagane jest udokumentowanie
odpowiedniego przygotowania fachowego. Wymogi niezbędne do uzyskania zezwolenia na
prowadzenie takiej działalności (odpowiednie kwalifikacje oraz/lub staż pracy) określa
Załącznik nr 2 do ww. ustawy.
Koncesje wymagane są w przypadku prowadzenia działalności określonej w załączniku nr 3
do stawy.
Samozatrudnienie
Obywatel polski, który zamierza rozpocząć działalność na terenie Słowacji jako osoba
fizyczna (również na zasadach samozatrudnienia) powinien więc, po zapoznaniu się z
wymaganiami określonymi ww. ustawie, udać się do Urzędu ds. Działalności Gospodarczej
(„Živnostensky úrad“) w miejscu gdzie zamierza prowadzić tę działalność i zgłosić fakt
wykonywania działalności gospodarczej lub złożyć wniosek o wydanie odpowiedniego
zezwolenia („živnostenský list“) lub koncesii, w przypadku kiedy są one wymagane.
Jednolity tekst Ustawy nr 455/1991 Zb. wraz z załącznikami dostępny jest na portalu
informacji prawnej „JASPI” Ministerstwa Sprawiedliwości RS www.justice.gov.sk.
Osoby prawne
Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej na terenie RS, reguluje Ustawa nr
513/1991 Zb. Kodeks Handlowy RS oraz Ustawa o działalności gospodarczej nr 455/1991
Zb. (tzw. Živnostensky zákon) z późniejszymi zmianami.
Zgodnie z Kodeksem Handlowym RS, osoby zagraniczne mogą prowadzić działalność
gospodarczą na terenie Słowacji na takich samych zasadach jak osoby krajowe, o ile odrębne
przepisy prawne (np. ww. Ustawa o działalności gospodarczej lub umowy międzynarodowe)
nie stanowią inaczej.
Prawo do prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium RS, osoba zagraniczna
nabywa z dniem wpisu swego przedsiębiorstwa lub jednostki organizacyjnej do Rejestru
Handlowego RS. Wniosek w sprawie wpisu do Rejestru Handlowego składa
osoba zagraniczna.
Zgodnie z KH, osoba zagraniczna w celu prowadzenia działalności gospodarczej na
terytorium Słowacji, może również założyć jednoosobową spółkę prawa handlowego, może
być też wspólnikiem słowackiej lub innej zagranicznej osoby prawnej.
Wnioskujący o dokonane wpisu do Rejestru Handlowego, jest zobowiązany udokumentować
spełnienie wymagań wynikających z Ustawy o działalności gospodarczej nr 455/1991 Zb., a
więc załączyć do wniosku zezwolenie/koncesję na prowadzenie działalności gospodarczej w
danym zakresie, wydane uprzednio przez Urząd ds. Działalności Gospodarczej (tzw.
Živnostenský úrad) lub zaświadczenie o zgłoszeniu działalności w tym urzędzie, o ile
zezwolenie czy koncesja nie są wymagane.
Minimalna wartość kapitału zakładowego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wynosi
200 000 SKK. Przed złożeniem wniosku o wpis do rejestru handlowego, każdy wkład na
poczet kapitału zakładowego powinien być wniesiony do wysokości co najmniej 30 % jego
wartości. Ogólna wartość wniesionych środków na poczet kapitału, musi wynosić co najmniej
100.000 SKK.
Prowadzenie działalności gospodarczej przez zagraniczne osoby fizyczne z krajów
członkowskich Unii Europejskiej, nie wymaga wpisu do Rejestru Handlowego RS. Zasady
prowadzenia takiej działalności opisano w pkt 1.
Ujednolicony tekst Kodeksu Handlowego RS w języku słowackim, dostępny jest na portalu
informacji prawnej „JASPI” Ministerstwa Sprawiedliwości RS www.justice.gov.sk.
Fragmenty Kodeksu Handlowego RS, Kodeksu Pracy RS oraz innych przepisów prawnych
ważnych dla obcokrajowców zamierzających prowadzić działalność gospodarczą na terenie
Słowacji (również w języku angielskim), dostępne są na stronie internetowej Słowackiej
Agencji ds. Rozwoju Inwestycji i Handlu „SARIO” www.sario.sk.
Rejestr Handlowy
Z dniem 1 lutego 2004 r. weszła w życie na terenie Słowacji nowa Ustawa o Rejestrze
Handlowym (nr 530/2003). Podstawowym celem ustawy jest przyspieszenie procesu
rejestracji firm do 5 dni roboczych. Formularze wniosku o rejestrację dostępne są na stronie
internetowej www.orsr.sk. Sąd Rejestrowy dokonuje kontroli wniosku pod względem
formalnym.
Ustawa wymienia również szczegółowo czynności kontrolne, które są wykonywane przez Sąd
Rejestrowy, w odniesieniu do konkretnej formy prawnej rejestrowanego przedsiębiorstwa.
Np. w przypadku rejestracji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Sąd sprawdza: czy
umowa spółki spełnia wymogi określone w Kodeksie Handlowym (zawiera nazwę handlową,
dane dot. wspólników i władz spółki, przedmiot przedsiębiorstwa, wysokość kapitału
zakładowego, przewidywane koszty założenia spółki itp.),
•
•
•
•
czy umowę spółki zawarło nie więcej niż 50 wspólników,
czy wysokość kapitału zakładowego wynosi co najmniej 200 tys. SKK, a wysokość
wkładu każdego wspólnika nie jest niższa niż 30 tys. SKK oraz czy wniesiono co
najmniej 30 % kapitału,
czy spółka z o.o., będąca jedynym założycielem spółki, nie jest spółką jednoosobową,
czy osoba fizyczna, będąca jedynym założycielem spółki, nie jest równocześnie
jedynym wspólnikiem w więcej niż dwóch spółkach z o.o.,
•
•
czy umowa spółki została podpisana przez wszystkich wspólników i czy podpisy
zostały urzędowo uwierzytelnione,
czy nazwa handlowa spółki (bez względu na jej formę prawną) nie jest identyczna z
nazwą spółki już zarejestrowanej.
Jeżeli spełnione są wszelkie wymagania formalne, Sąd dokona rejestracji najpóźniej do 5 dni
roboczych od dnia złożenia wniosku. W uzasadnionych przypadkach, Przewodniczący Sądu
Rejestrowego może przedłużyć okres rejestracji o 10 dni kalendarzowych. W zależności od
ustaleń, potwierdzenie o dokonaniu rejestracji wysyłane jest pocztą na określony adres lub
przekazywane do rąk własnych wnioskodawcy. W przypadku, gdy do Rejestru Handlowego
wpisywana jest zagraniczna osoba fizyczna jako organ statutowy spółki, Sąd zobowiązany
jest do sprawdzenia, czy dana osoba posiada zezwolenie na pobyt stały lub
długoterminowy na terytorium Słowacji. Zezwolenie takie nie jest wymagane, jeżeli osoba ta
ma pobyt stały w którymś z państw UE lub OECD. Ustawa w języku słowackim dostępna
jest na portalu informacji prawnych Ministerstwa Sprawiedliwości - bezpośredni dostęp na
http://jaspi.justice.gov.sk/jaspiw1/jaspiw_mini_fr0.htm Rejestr Handlowy Republiki
Słowackiej dostępny jest na stronie internetowej www.orsr.sk, gdzie można uzyskać wyciągi
z rejestru poszczególnych firm, wg ich nazw handlowych, numerów identyfikacyjnych (IČO),
siedzib, numerów rejestracji oraz imion i nazwisk osób będących organami statutowymi
spółki.
Rejestry Handlowe dla osób prawnych, prowadzone są w Sądach Wojewódzkich (Krajske
sudy), w obrębie których dana osoba ma swoją siedzibę. W przypadku osób fizycznych,
właściwym sądem w sprawach rejestracji jest sąd, w obrębie którego osoba ta prowadzi
działalność gospodarczą, jeżeli nie posiada miejsca prowadzenia działalności, właściwym
sądem jest sąd, w obrębie którego znajduje się jej miejsce zamieszkania. Osoba zagraniczna
dokonuje rejestracji w sądzie właściwym ze względu na siedzibę zakładu lub innej jednostki
organizacyjnej tej osoby.
Sądy prowadzące Rejestry Handlowe zwane są Sądami Rejestrowymi. Sądy Rejestrowe
działają w ramach Sądów Powiatowych (Okresný súd) w następujących miejscowościach:
Banská Bystrica, Bratislava I, Košice I, Nitra, Prešov, Trenčín, Trnava, Žilina.
Opłaty związane z rejestracją firmy:
a) złożenie wniosku o wpis do rejestru handlowego
•
•
•
•
•
spółka akcyjna 20.000 SKK
inna osoba prawna 10.000 SKK
osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą 5.000 SKK
oddziały osób prawnych 5.000 SKK
oddziały osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą 1.000 SKK
b) wniosek o zmianę formy prawnej przedsiębiorstwa 10.000 SKK
c) inne zmiany danych 1.500 SKK
Zasady
zatrudniania
obywateli
Unii Europejskiej na terenie Słowacji
polskich
oraz
innych
krajów
Na podstawie Traktatu o Przystąpieniu Republiki Słowackiej do Unii Europejskiej, z dniem 1
maja 2004 r. obywatele Unii Europejskiej oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego,
uzyskali całkowity dostęp do słowackiego rynku pracy.
Zatrudnianie obywateli UE/EOG realizowane jest wg takich samych zasad jak obywateli RS,
za wyjątkiem obowiązku monitorowania napływu i odpływu pracowników zagranicznych
oraz członków ich rodzin, wynikającego z Rozporządzenia Rady UE nr 1612/68. Takie same
przepisy dotyczą zarówno pracowników stałych i sezonowych jak też zatrudnionych na
obszarach przygranicznych czy w usługach. Monitoring pracowników zagranicznych
wykonywany jest za pośrednictwem kart informacyjnych, które wypełnia pracodawca
(kontrahent słowacki) i przekazuje do miejscowego Urzędu Pracy, Spraw Socjalnych i
Rodziny (Úrad prace sociálnych veci a rodiny).
Wypełnioną Kartę informacyjną należy złożyć (osobiście lub przesłać pocztą) w dwóch
egzemplarzach w Urzędzie Pracy, Spraw Socjalnych i Rodziny właściwym ze względu na
miejsce wykonywanej pracy, w terminie do 7 dni od dnia rozpoczęcia pracy. Również w
terminie do 7 dni od dnia zakończenia pracy przez pracownika zagranicznego, pracodawca
ma obowiązek złożyć kartę informacyjną w ww. urzędzie.
W przypadku, gdy pracodawcą jest osoba zagraniczna, wykonująca na terenie Słowacji np.
usługi budowlano – montażowe, obowiązek wypełnienia i przekazanie karty informacyjnej
ma kontrahent słowacki, a w przypadku jego braku, pracodawca zagraniczny. W odniesieniu
do obywateli UE zatrudnionych na terenie Słowacji przez pracodawcę zagranicznego, kartę
informacyjną o rozpoczęciu lub zakończeniu pracy, może złożyć słowacka osoba prawna lub
fizyczna upoważniona przez pracodawcę zagranicznego.
W przypadku obywateli UE/EOG, którzy przed 1 maja 2004 r. byli zatrudnieni na terenie
Słowacji na podstawie zezwolenia na pracę, zgłoszenie na podstawie kart informacyjnych nie
jest wymagane.
Podstawowym przepisem prawnym określającym zasady zatrudniania obcokrajowców na
terytorium Republiki Słowackiej jest Ustawa nr 5/2004 o usługach w zakresie zatrudnienia.
Ustawa, wytyczne do ustawy oraz inne szczegółowe informacje dot. prawa pracy i
ubezpieczania itp. dostępne są na stronie internetowej Ministerstwa Spraw Socjalnych i
Rodziny RS http://www.employment.gov.sk.
Obywatele EOG, zatrudnieni na terytorium Słowacji oraz członkowie ich rodzin (podobnie
zresztą jak obywatele słowaccy przy zmianie miejsca pobytu), są zobowiązani do
zameldowania się (rejestracji) w miejscowym urzędzie policji, zgodnie z Ustawą nr 48/2002
Z.z. o pobycie obcokrajowców na terytorium Słowacji.
Przy rejestracji należy okazać dokument uprawniający do przekroczenia granicy oraz
potwierdzający prawo do zakwaterowania na terenie Słowacji (umowa najmu mieszkania,
zaświadczenie o zakwaterowaniu w hotelu lub pensjonacie). Na wniosek obcokrajowca,
Urząd Policji jest zobowiązany do wydania karty pobytowej. W tym przypadku należy
dodatkowo przedłożyć 3 zdjęcia oraz opłatę skarbową w wysokości 100 SKK.
Podatek dochodowy
(Ustawa nr 595/2003)
Ujednolicony tekst ustawy w języku słowackim dostępny jest na portalu informacji
prawnych
Ministerstwa
Sprawiedliwości
RS
http://jaspi.justice.gov.sk/jaspiw1/jaspiw_mini_fr0.htm
Dochody wszystkich podmiotów (osób fizycznych, prawnych, rezydentów i osób nie
będących rezydentami) opodatkowane są jedną 19% stawką podatku liniowego.
Przedmiotem opodatkowania są wszystkie przychody z działalności gospodarczej oraz z
kapitału oprócz m.in.:
•
•
•
•
•
•
świadczeń przyjętych w formie odszkodowań, darowizny i dziedziczenia,
otrzymanych
świadczeń (dywidend) wypłacanych z zysku przedsiębiorstw po opodatkowaniu
oraz z tytułu podziału masy upadłościowej, za wyjątkiem spółek niejawnych i
komandytowych,
świadczeń wypłacanych członkom spółek rolnych z tytułu udziałów majątkowych,
podatku od wartości dodanej otrzymanego przy sprzedaży, przez płatników tego
podatku,
przychodów z tytułu nabycia nowych akcji, łącznie z ich wymianą przy zaniku
podatnika bez likwidacji jak również w przypadku, gdy w procesie połączenia,
podziału lub fuzji uczestniczy subiekt z siedzibą w jednym z państw członkowskich
Unii Europejskiej.
Osoby zagraniczne podlegają obowiązkowi podatkowemu od dochodów uzyskanych na
terenie Słowacji. Zarówno przy opodatkowaniu dochodów osób fizycznych jak i prawnych,
stosuje się postanowienia umów międzynarodowych o zapobieganiu podwójnemu
opodatkowaniu.
Podstawę opodatkowania stanowią przychody pomniejszone o koszty ich uzyskania, kwoty
zwolnione od podatku oraz stratę z bieżącego lub poprzedniego okresu podatkowego.
Osoby fizyczne
Nieopodatkowana część dochodu
Podstawę podatkową obniża się o 19,2 krotność minimum socjalnego, obowiązującego na
dzień 1 stycznia roku podatkowego, na podatnika.
Tą samą wartość można odliczyć również na współmałżonka, gdy nie posiada własnych
dochodów. Jeśli natomiast współmałżonek wykazuje dochody niższe od 19,2 krotności
minimum socjalnego, odlicza się różnicę pomiędzy jego dochodem, a tą kwotą. Powyższe
dotyczy jedynie podatników z nieograniczonym obowiązkiem podatkowym, posiadających
stały pobyt na terenie Słowacji.
Do dochodów nie zalicza się renty inwalidzkiej, innych zapomóg społecznych oraz
stypendiów studenckich.
Osoby prawne
Od podatku zwolnione są m.in.:
•
•
•
•
•
•
dochody niektórych podatników (izb przemysłowo-handlowych, stowarzyszeń
związków zawodowych, partii politycznych, zarejestrowanych kościołów, instytucji
państwowych itp.), płynące z działalności statutowej,
dochody gmin i jednostek administracji samorządowych z tytułu wynajmu oraz
sprzedaży majątku,
dochody funduszy państwowych, Urzędu ds. Rynku Finansowego, Funduszu Ochrony
Depozytów,
dochody ze sprzedaży masy upadłościowej przedsiębiorstwa,
dochody z tytułu ofiar kościelnych, składek członkowskich partii politycznych, izb
gospodarczych, związków zawodowych, itp.
odsetki od nadpłaconego podatku z winy poborcy podatkowego.
Podatek od towarów i usług (Ustawa nr 222/2004 Z.z.)
ujednolicony tekst ustawy w języku słowackim dostępny jest na portalu informacji
prawnych Ministerstwa Sprawiedliwości RS
http://jaspi.justice.gov.sk/jaspiw1/jaspiw_mini_fr0.htm
Obowiązek rejestracji podatkowej
Wszystkie osoby, których obrót w okresie 12 kolejnych miesięcy przekroczył 1.500.000 SKK,
są zobowiązane do rejestracji podatkowej w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po
miesiącu przekroczenia wartości tego obrotu.
Osoby zagraniczne, nie posiadające siedziby na terytorium Słowacji, które rozpoczną
czynności podlegające opodatkowaniu na terenie Słowacji, są zobowiązane dokonać
bezzwłocznej rejestracji podatkowej w Urzędzie Podatkowym dla Bratysławy I. Powyższe nie
dotyczy osób zagranicznych świadczących usługi lub realizujących dostawy towarów z
montażem lub instalacją, gdzie płatnikiem podatku jest słowacki odbiorca tej usługi.
Jeżeli osoba zagraniczna realizuje dostawy towarów na obszar Słowacji w formie sprzedaży
wysyłkowej, a ogólna wartość towarów bez podatku przekroczy w danym roku
kalendarzowym 1.500.000 SKK, osoba ta jest zobowiązana do rejestracji podatkowej w
Urzędzie Podatkowym dla Bratysławy I. Rejestracji należy dokonać przed wysyłką towarów,
w wyniku której dojdzie do przekroczenia ustalonego pułapu.
Jeżeli osoba nie będąca płatnikiem podatku nabywa towary w innym państwie członkowskim,
jest zobowiązana do rejestracji podatkowej, o ile wartość nabytych towarów przekroczy
420.000 SKK w danym roku kalendarzowym.
Stawka podatkowa
Stawka podatkowa dla wszystkich towarów i usług objętych podatkiem wynosi 19 %.
Okresy rozliczeniowe, zeznanie podatkowe
Okresem rozliczeniowym podatku jest miesiąc kalendarzowy. Jeżeli płatnik w poprzednim
roku kalendarzowym osiągnął obroty nie przekraczające 10.000.000 SKK, okresem
rozliczeniowym jest kwartał.
Zeznanie podatkowe należy złożyć oraz dokonać zapłaty podatku do 25 dni od zakończenia
okresu rozliczeniowego. Płatnik, który realizował dostawy wewnatrzwspólnotowe jest
zobowiązany do 25 dni po zakończeniu kwartału przekazać zestawienie towarów
zrealizowanych w ramach tych dostaw.
Pobyt
Jeżeli planowany pobyt będzie dłuższy niż 30 dni, w ciągu trzech dni od wjazdu należy
zgłosić się w odpowiedniej dla miejsca pobytu komendzie Policji ds. Cudzoziemców
(Cudzinecká policía). Procedurę uzyskiwania prawa pobytu (praca, studia, łączenie rodzin
itp.) w Republice Słowackiej przeprowadza Policja ds. Cudzoziemców. Polega to na
zgłoszeniu/zarejestrowaniu się. Należy złożyć 3 fotografie, ważny dokument tożsamości
(paszport/dowód osobisty) oraz potwierdzenie o zapewnionym miejscu
zamieszkania/zakwaterowania.
Pozwolenie na pracę
Słowacja nie stosuje żadnych ograniczeń w stosunku do obywateli polskich w kwestii
podejmowania zatrudnienia na jej terenie. Na mocy odpowiednich przepisów prawa
słowackiego zgodnych z przepisami unijnymi dotyczącymi swobodnego przepływu
pracowników, każdy obywatel pochodzący z Polski oraz członkowie jego rodziny mają prawo
do osiedlania się na terenie Słowacji.
Jedyny obowiązek, jaki należy dopełnić w związku z podejmowaniem zatrudnienia przez
pracowników pochodzących z Polski na terenie Słowacji spoczywa na pracodawcy, który
musi wypełnić kartę informacyjną i przekazać ją w dwóch egzemplarzach do urzędu pracy,
spraw socjalnych i rodziny właściwych ze względu na miejsce zamieszkania w ciągu 7 dni od
rozpoczęcia pracy. Jeśli pracownik zagraniczny zakończy pracę, pracodawca składa kartę
informacyjną w ww. instytucjach również w terminie 7 dni.
W przypadku obywateli polskich, którzy przed 1 maja 2004 r. byli zatrudnieni na terenie
Słowacji na podstawie zezwolenia o pracę zgłoszenie na podstawie kart informacyjnych nie
jest wymagane.
Prawo pracy
Umowa o pracę
Umowa o pracę musi zostać zawarta w formie pisemnej i powinna regulować następujące
kwestie:
•
•
•
•
•
•
miejsce wykonywania pracy,
datę rozpoczęcia pracy,
rodzaj pracy,
godziny pracy,
urlop wypoczynkowy,
wysokość wynagrodzenia.
Okres próbny nie może być dłuższy niż 3 miesiące.
Wynagrodzenie
Minimalna pensja ustalana jest 1 października każdego roku. We wrześniu 2004 r. minimalne
miesięczne wynagrodzenie wynosiło 6 080 SKK.
Czas pracy
Tydzień pracy trwa 40 godzin.
Jeżeli pracownik pracuje na dwie zmiany, tygodniowy czas pracy wynosi 38 godzin i 45 min.
Przy 3-zmianowym systemie pracy maksymalny czas pracy określony jest na 37,5 godzin
tygodniowo.
Nadgodziny przepracowane przez pracownika w ciągu tygodnia nie mogą przekroczyć 8
godzin. W ciągu roku pracownik może pracować 150 dodatkowych godzin. W
usprawiedliwionych przypadkach liczba nadgodzin może zwiększyć się do 400.
Urlop wypoczynkowy
Wymiar płatnego urlopu wypoczynkowego wynosi minimalnie 4 tygodnie. Pracownik
zatrudniony na podstawie umowy o pracę dłużej niż 15 lat korzysta z 5 tygodni urlopu.
Pracownik, który nie wykorzystał swojego urlopu ma prawo do ekwiwalentu pieniężnego
tylko w wypadku rozwiązania umowy o pracę.
Święta narodowe będące dniami wolnymi od pracy:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Dzień Powstania Republiki Słowackiej (1 stycznia),
Święto Trzech Króli (6 stycznia),
Wielki Piątek,
Poniedziałek Wielkanocny,
Święto Pracy (1 maja),
Dzień Zwycięstwa nad faszyzmem (8 maja),
Święto Świętych Cyryla i Metodego (5 lipca),
Rocznica Wybuchu Słowackiego Powstania Narodowego (29 sierpnia),
Dzień Konstytucji (1 września),
Święto Matki Boskiej Bolesnej (15 września),
Dzień Wszystkich Świętych (1 listopada),
Dzień Walki o wolność i Demokrację (17 listopada),
Wigilia Bożego Narodzenia,
Boże Narodzenie (25 i 26 grudnia).
Urlop macierzyński
Kobiety uprawnione są do płatnych 28 tygodni wolnych od pracy z powodu narodzin dziecka.
Jeśli jest to ciąża mnoga lub kobieta jest samotnie wychowującym dziecko rodzicem, wymiar
urlopu wzrasta do 37 tygodni.
Urlop wychowawczy
Pracownik jest uprawniony do urlopu wychowawczego:
•
•
jeżeli dziecko nie ukończyło 3 roku życia,
jeżeli dziecko jest poważnie chore i nie ukończyło 6 roku życia.
Urlop z powodu adopcji
Urlop z powodu adopcji dziecka może trwać do 22 tygodni jeśli rodzice adoptowali jedno
dziecko i do 31 tygodni, jeśli rodzice adoptowali więcej dzieci lub jeśli dziecko zostało
adoptowane przez osobę samotną.
Ustanie stosunku pracy
Stosunek pracy ustaje w skutek:
•
•
•
porozumienia stron,
wypowiedzenia umowy,
zerwania umowy.
Uznawanie dyplomów i kwalifikacji
Ogólny system wzajemnego uznawania kwalifikacji do celów zawodowych oraz
akademickich działała na terenie całej UE.
Ośrodek informacji do spraw uznawania kwalifikacji zawodowych na Słowacji:
Directive 89/48/EEC
Peter PLAVCAN
Ministry of Education
Stromova 1
SK – BRATISLAVA
Tel: +421 25 937.44.39
Tel: +421 25 937.42.40
E-mail: plavcan@education.gov.sk
Directive 92/51/EEC
Mária JÓZSOVÁ
Ministry of Education
Stromova 1
SK – BRATISLAVA
E-mail: jozsova@education.gov.sk
Warto wiedzieć
Waluta = korona słowacka (SKK); 1 EUR = 38,85 SKK
1 USD = 29,18 SKK, 1 PLN = ok. 9,269 SKK
Język urzędowy: słowacki
Inne języki: węgierski, czeski
Emerytura – ubezpieczenie emerytalne przysługuje osobom, które opłacały składki przez
przynajmniej 25 lat oraz osiągnęły odpowiedni wiek oraz, w przypadku kobiet, ilość
urodzonych i wychowanych dzieci.
Użyteczne adresy:
Wydział Ekonomiczno-Handlowy Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej
w
ul. Zelená 6, 814 26 Bratislava, Republika Słowacka
Tel. 00421/2/5443 27 44, 00421/2/5443 03 35
Bratysławie
Fax: 00421/2/5443 20 07
weh@polamb.sk
weh.bratyslawa@mgip.gov.pl
Węgry
LXXI. URUCHAMIANIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
Obywatele UE nie podlegają na Węgrzech obowiązkowemu meldunkowi, jednak gdy ich
pobyt jest dłuższy niż 90 dni, muszą uzyskać pozwolenie na pobyt, a następnie – na jego
podstawie – kartę pobytu. Opłata za jej wydanie wynosi 1500HUF(ok. 6 euro).
Rejestracja działalności gospodarczej na Węgrzech przebiega podobnie jak w Polsce.
Na Węgrzech można swobodnie prowadzić działalność gospodarczą , to znaczy wybrać
dowolną formę organizacyjno- prawną prowadzenia działalności gospodarczej. Jedynie w
kilku określonych prawem dziedzinach działalności gospodarczej ( takich jak energetyka i
przemysł zbrojeniowy) wymagane jest uzyskanie dodatkowych zezwoleń lub koncesji.
Rozpoczęcie działalności gospodarczej na zasadzie samozatrudnienia należy zgłosić do
ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej przez jednostki samorządu terytorialnego.
LXXII. FORMY ORGANIZACYJNO- PRAWNE PROWADZENIA
DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
Uwarunkowania dotyczące form organizacyjno- prawnych prowadzenia działalności
gospodarczej na Węgrzech są zawarte w Ustawie o spółkach gospodarczych z 1998r. zgodnie
z którą przedsiębiorca może wybrać jedną z następujących form :
- jednoosobowa działalność gospodarcza,
- spółka jawna,
- spółka komandytowa,
- spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,
- spółka akcyjna .
Ponadto przedsiębiorca może również założyć spółkę cywilną lub stowarzyszenie
przedsiębiorców.
LXXIII. SPÓŁKI OSOBOWE
W prawie węgierskim występują tylko dwie spółki osobowe – jawna i komandytowa. Nie
posiadają one osobowości prawnej. Wspólnikami mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i
prawne. W wypadku spółek osobowych prawo nie określa minimalnego kapitału
założycielskiego. Zysk jest dzielony proporcjonalnie do wysokości wkładów wnoszonych do
spółki.
Spółka jawna może być zawiązana przez co najmniej 2 wspólników, którzy solidarnie i bez
ograniczeń odpowiadają za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem osobistym.
Spółka komandytowa również może być założona przez co najmniej 2 wspólników, z których
jeden jest komplementariuszem a drugi komandytariuszem. Za zarządzanie spółką
odpowiedzialny jest komplementariusz . Odpowiada on za zobowiązania spółki całym swoim
majątkiem. Rola komandytariusza sprowadza się do wniesienia wkładu finansowego ( tzw.
Sumy komandytowej), do której wysokości ponosi on odpowiedzialność za zobowiązania
spółki. Jeśli komandytariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, to prawo nie
zezwala na pełnienie tej funkcji w więcej niż jednej spółce.
LXXIV. SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiada za swoje zobowiązania do wysokości
majątku spółki, a wspólnicy w zasadzie są zwolnieni z takiej odpowiedzialności u ryzykują
jedynie wniesionymi do spółki wkładami. Prawo węgierskie dopuszcza możliwość
zawiązania jednoosobowej spółki z o.o. jednak musi to być zaznaczone w akcie
założycielskim. Minimalny kapitał zakładowy to 3 mln HUF , z czego 1/3 musi zostać
wniesiona w postaci wkładu pieniężnego na konto spółki przed jej rejestracją. Pozostała część
kapitału założycielskiego może być wniesiona w postaci aportu rzeczowego. Jednak w
wypadku jednoosobowej spółki z o.o. wymagane jest wniesienie kapitału założycielskiego w
całości w formie pieniężnej. Minimalna wartość jednego udziału musi wynosić co najmniej
100 000 HUF i musi być podzielna prze 10 000 HUF. Za zarządzanie spółką odpowiedzialny
jest dyrektor zarządzający lub zarząd spółki. Jeśli kapitał zakładowy przekracza 50 mln HUF,
obowiązkowo należy powołać radę nadzorczą liczącą od 3 do 15 członków.
LXXV. SPÓŁKA AKCYJNA
Spółka akcyjna jest odpowiednią formą dla większych przedsięwzięć. Minimalny kapitał
założycielski wynosi 20 mln HUF, z czego 10 mln HUF musi być wniesione w postaci
wkładu pieniężnego. Przy kapitale założycielskim większym niż 30 mln HUF wymóg ten
dotyczy 30 % tego kapitału. Pozostała jego część może być wniesiona w postaci aportu
rzeczowego. W prawie węgierskim istnieje rozróżnienie między prywatnymi i publicznymi
spółkami akcyjnymi. Spółki publiczne mają prawo do publicznej emisji akcji. Do zarządzania
spółką powołany jest zarząd spółki, który może liczyć od 3 do 11 członków, oraz rada
nadzorcza licząca od 3 do 15 członków.
LXXVI. ODDZIAŁ FIRMY
Zgodnie z węgierskim ustawodawstwem najprostszą formą zaistnienia na tym rynku jest
otwarcie przedstawicielstwa handlowego lub oddziału firmy. Działalność przedstawicielstwa
jest ograniczona w zasadzie do pośrednictwa w zawieraniu kontraktów handlowych oraz
prowadzenia działalności reklamowo- informacyjnej. Jednak forma ta wymaga wpisu do
węgierskiego rejestru handlowego. Opłata sądowa za rejestrację przedstawicielstwa wynosi
100 000 HUF.
Oddziały i filie przedsiębiorstw zagranicznych są traktowane na Węgrzech tak jak podmioty
krajowe i mogą prowadzić pełną działalność handlową. Podlegają rejestracji w węgierskim
rejestrze handlowym , co wiąże się z opłatą sądową w wysokości 200 000 HUF. DO wniosku
rejestracyjnego , oprócz dokumentów wymaganych dla spółek , należy dodatkowo dołączyć
notarialnie potwierdzone dokumenty oddziału, jak również przetłumaczony przez tłumacza
przysięgłego wypis z krajowego rejestru handlowego.
Warunki prowadzenia działalności gospodarczej
Rok podatkowy na Węgrzech jest tożsamy z rokiem kalendarzowym. Rozliczenie z podatku
dochodowego należy zgłosić do właściwego urzędu skarbowego najpóźniej do 31 maja roku
następnego, a w wypadku uproszczonego podatku EVA – do 15 lutego. W ciągu roku
podmiot podatkowy płaci trzy razy kwartalne zaliczki na poczet podatku w terminie do 12
następnego miesiąca po upływie kwartału.
Na Węgrzech stosuje się trzy progresywne stawki podatku dochodowego od osób fizycznych,
które są uzależnione od wysokości dochodów i wynoszą:
Wysokość dochodów
Do 800 000 HUF
800 000 HUF – 1 500 000 HUF
Powyżej 1 500 000 HUF
Stawka
18 %
144 000 HUF + 26 % od kwoty powyżej 800
000 HUF
326 000 HUF + 38% od kwoty powyżej 1 500
000 HUF
Przedsiębiorstwa płacą liniową stawkę podatku dochodowego od osób prawnych w
wysokości 16 %. Podatek od wypłaty dywidend wynosi 20 % i jest to podatek ryczałtowy.
Przedsiębiorstwa ( zarówno te które posiadają osobowość prawną , jak i osoby fizyczne)
mogą jednak od 1 stycznia 2003r. wybrać inną formę opodatkowania – uproszczony podatek
od działalności gospodarczej(EVA) o liniowej 15 % stawce. Podatkiem tym mogą być objęci
również samodzielni przedsiębiorcy prowadzący własną działalność gospodarczą.
Podatek EVA stosuje się m.in. w odniesieniu do :
- osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą,
- spółek jawnych,
- spółek komandytowych,
- spółek z ograniczoną odpowiedzialnością.
Jednak warunkiem wyboru tej formy opodatkowania są obroty nieprzekraczające 15 mln HUF
rocznie, uwzględniając podatek VAT. W wypadku działalności objętej podatkiem
akcyzowym lub konsumpcyjnym , a także w wypadku posiadania przedstawicielstw wybór
tego podatku jest ustawowo wykluczony. Również spółki mające udziały w innych
podmiotach gospodarczych nie mogą skorzystać z tej formy opodatkowania.
Podstawowa stawka podatku od towarów i usług (VAT) wynosi 25%. Istnieje też stawka
obniżona w wysokości 12 %, a w niektórych wypadkach naliczana jest stawka 0%. Stawkę 12
% stosuje się do – niektórych produktów żywnościowych i rolnych, książek , czasopism,
sprzętu medycznego, lekarstw oraz większości usług.
Stawka zerowa jest nakładana m.in. na surowce do produkcji lekarstw, podręczniki oraz
eksport towarów i usług. Podatek jest obowiązkowy , gdy obrót firmy w poprzednim roku
rozrachunkowym przekroczył 2 mln HUF, a w wypadku podatków zryczałtowanych – 4 mln
HUF.
Ustawodawstwo węgierskie przewiduje również podatki lokalne, które są ustalane przez
samorządy terytorialne. Ich stawka obecnie nie przekracza 2 %. Ponadto ustawodawstwo
węgierskie przewiduje szereg ulg inwestycyjnych dla przedsiębiorców.
Składki na ubezpieczenia społeczne opłaca pracownik (12,5 % miesięcznego wynagrodzenia
brutto) oraz pracodawca (33,5 %). Dodatkowo przedsiębiorca działający na rynku
Węgierskim zobowiązany jest uiścić stałą miesięczną opłatę 4500 HUF od jednego
pracownika na fundusz ubezpieczeń zdrowotnych.
Pobyt
Węgry nie stosuje żadnych ograniczeń w stosunku do obywateli polskich w kwestii osiedlania
się na ich terenie. Na mocy odpowiednich przepisów prawa węgierskiego zgodnych z
przepisami unijnymi dotyczącymi swobodnego przepływu pracowników, każdy obywatel
pochodzący z Polski oraz członkowie jego rodziny mają prawo do osiedlania się na terenie
Węgier.
Pozwolenie na pracę
Węgry nie stosuje żadnych ograniczeń w stosunku do obywateli polskich w kwestii
podejmowania zatrudnienia na ich terenie. Na mocy odpowiednich przepisów prawa
węgierskiego zgodnych z przepisami unijnymi dotyczącymi swobodnego przepływu
pracowników, każdy obywatel pochodzący z Polski oraz członkowie jego rodziny mają prawo
do podjęcia zatrudnienia na terenie Węgier. Pracodawca musi jedynie zgłosić zatrudnienie
obcokrajowca i podać informacje o najbliższych krewnych najpóźniej pierwszego dnia
zatrudnienia. Należy wypełnić odpowiedni formularz rejestracyjny we właściwym dla miejsca
zatrudnienia urzędzie pracy. Pracodawca musi zgłosić ustanie stosunku pracy najpóźniej
następnego dnia po tym fakcie.
Prawo pracy
Umowa o pracę
Umowa o pracę musi zostać zawarta w formie pisemnej i powinna regulować następujące
kwestie:
•
•
•
miejsce wykonywania pracy,
nazwę stanowiska zajmowanego przez pracownika lub zakres obowiązków,
wysokość wynagrodzenia.
Pracownik ma obowiązek poinformowania pracodawcy, jeśli zostanie zatrudniony również
przez innego pracodawcę.
Okres próbny wynosi 30 dni. Niektóre układy zbiorowe dopuszczają możliwość 3miesięcznego okresu próbnego.
Umowa na czas określony nie może przekraczać 5 lat. Jeśli pracownik pracuje przynajmniej 1
dzień dłużej niż przewidziano to w umowie, umowa na czas określony automatycznie
przekształca się w umowę na czas nieokreślony.
Umowa o pracę wykonywaną w domu
Umowa o pracę wykonywaną w domu może zostać zawarta zarówno na czas określony, jak i
nieokreślony. Umowa taka powinna zostać zawarta na wykonanie takich obowiązków, ażeby
pracownikowi przysługiwało co najmniej 30% minimalnego wynagrodzenia miesięcznego.
Wynagrodzenie
Minimalna miesięczna pensja ustalana jest przez węgierski rząd corocznie. W 2004 r.
minimalne miesięczne wynagrodzenie wynosiło 53 000 HUF.
Poza podstawową pensją, pracownikowi przysługuje:
•
•
wzrost podstawowej pensji o 15% za pracę w nocy,
dodatek do pensji za pracę na zmiany (15% za pracę popołudniami oraz 30% za pracę
w nocy),
•
•
•
nadgodziny w wysokości 150% pensji podstawowej,
dodatek za pracę w dniu wolnym od pracy (50% więcej za pracę wykonywaną w
zwykłym dniu wolnym od pracy oraz 100% więcej za pracę wykonywaną w czasie
świąt państwowych),
dodatek w wysokości 25% pensji podstawowej w zamian za zastępstwo.
Czas pracy
Tydzień pracy trwa 40 godzin. Dzień pracy nie może przekroczyć 12 godzin, tydzień – 60.
Osobom pracującym przez więcej niż 6 godzin należy się 20 minutowa przerwa po 3
godzinach pracy. W ciągu doby pracownik jest uprawniony do 11- godzinnego
nieprzerwanego wypoczynku. Układy zbiorowe mogą skrócić ten czas do najwyżej 8 godzin.
Osoby pracujące mają prawo do dwudniowego wypoczynku w ciągu tygodnia. Jednym z dni
wolnych od pracy powinna być niedziela.
Urlop wypoczynkowy
Wymiar urlopu wypoczynkowego wynosi:
•
•
•
•
•
20 dni, jeśli pracownik nie ukończył 25 lat,
21 dni, jeśli pracownik ukończył 25 roku życia,
dodatkowy dzień wolny od pracy co trzy lata, jeśli pracownik jest w wieku do 31 lat,
dodatkowy dzień wolny od pracy co dwa lata, jeśli pracownik jest w wieku do 45 lat,
30 dni, jeśli pracownik ukończył 45 rok życia.
Pracownikowi, który nie ukończył 18 lat, przysługuje dodatkowe 5 dni wolnych od pracy.
Termin urlopu wyznacza pracodawca. Jednakże pracownik ma prawo do wykorzystania ¼
części urlopu wg własnego uznania. W takiej sytuacji musi on poinformować swojego
pracodawcę na 15 dni wcześniej.
Święta narodowe:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Nowy Rok,
Obchody upamiętniające wydarzenia Rewolucji 1848 roku (15 marca),
Poniedziałek Wielkanocny,
Święto Pracy (1 maja),
Zielone Świątki,
Dzień Konstytucji (20 sierpnia),
Rocznica Rewolucji 1956 roku (23 października),
Dzień Wszystkich Świętych (1 listopada),
Boże Narodzenie (25 i 26 grudnia).
Urlop chorobowy
Pracownikom, którzy przepracowali rok kalendarzowy przysługuje 15 urlopu chorobowego w
roku. Wynagrodzenie za czas choroby przysługuje dopiero od 16-ego dnia choroby.
Urlop macierzyński
Kobiety uprawnione są do płatnych 27 tygodni wolnych od pracy z powodu narodzin dziecka.
Kobieta powinna opuścić miejsce pracy na 4 tygodnie przed planowaną datę porodu.
Urlop wychowawczy
Pracownik jest uprawniony do bezpłatnego urlopu wychowawczego:
•
•
jeżeli dziecko nie ukończyło 3 roku życia,
jeżeli dziecko jest poważnie chore i nie ukończyło 12 roku życia.
Rodzicom przysługują dodatkowe 2 dni urlopu w roku, jeśli posiadają dziecko, które nie
ukończyło 16 roku życia, 4 dni jeśli posiadają dwoje dzieci oraz 7 dni, jeśli posiadają więcej
niż dwoje dzieci.
Ustanie stosunku pracy
Wypowiedzenie umowy o pracę musi posiadać formę pisemną.
Pracownik składający rezygnację musi zachować co najmniej 30 dniowy i co najwyżej roczny
okres wypowiedzenia.
W czasie trwania umowy na okres próbny, obie strony mogą wypowiedzieć umowę z efektem
natychmiastowym bez podania przyczyny
Uznawanie dyplomów i kwalifikacji
Ogólny system wzajemnego uznawania kwalifikacji do celów zawodowych oraz
akademickich działała na terenie całej UE.
Ośrodek informacji do spraw uznawania kwalifikacji zawodowych na Węgrzech:
Gábor MÉSZÁROS
General Director
Hungarian Equivalence and Information Centre
(ENIC/NARIC)
Ministry of Education
Szalay utca 10-14
HU – 1055 BUDAPEST
Tel.: +36 1 473.73.82 / +36 1 473.73.25
Fax: +36 1 332.19.32
E-mail: gabor.meszaros@om.gov.hu
http://www.naric.hu
Warto wiedzieć
Waluta: forint węgierski (HUF lub Ft); 1 USD = 188 HUF
1 EUR = 249 HUF
Język urzędowy: węgierski
Użyteczne adresy
Wydział Ekonomiczno- Handlowy Ambasady RP w Budapeszcie
Stefania ut 65, 1143 Budapest
Tel.(36-1) 2514677
WWW.ambpl-weh.hu