Patrologia Latina 213 (AD 1855) Universite Catholique Lille

Transcription

Sicard (1155?-1215). [Mitrale (latin). 1855]Sicardi, Cremonensis episcopi, Mitrale, sive de Officiis ecclesiasticis summa, nunc primum in lucem prodit... Accedunt ejusdem Sicardi
Chronicon ex editione Muratorii ; Petri Sarnensis Historia Albig.... 1855.
1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.
Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence
2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.
3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :
*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.
4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.
5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.
6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.
7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.
PATROLOGLE
CURSUS
BIBLIOTBEGA UNIVERSALIS,
DOCTOMM
EGCLESIASTICORUM
SCRIPTORUMQUE
. QUI
APOSTOLICO
AD INNOCENTII
III TEMPORA
AB ^VO
FLORUERUNT;
RECUSIO
CHRONOLOGICA
CATHOLIC/E TRADITIONISPER DUODECIMPRIORA
OMNIUMQWA EXSTITERE MONUMENTORUM
ECCLESi^: SJECULA,
INTERSE CUMQUE
NONNULLIS
CODICIBUS
JCXTAEDITIONES
MANUSCRIPTIS
ACCURATISSIUAS,
COLLATAS;
DILIGENTEB
PERQUAM
CASTIGATA;
COMMENTARIIS
VARIANTIBUS
CONTiNENTER
ILLUSTRATA
LECTIONIBCSQUE
DISSERTVriONIBUS,
;
POSTAUPLISSIMAS
EDITIONES
TRIBUS
N
OVISSIMIS
OPERIBUS
S/ECULISDEBENTUR
AGSOLUTAS
OMNIBUS
QVK
AUCTA
DETECTIS,
;
SINGULOS
SIVETOMOS,
INblCIBCS
PARTICULARIBUS
SIVEAUCTORES
ALICUJUS
MOMENTI
ANALVTlCiS,
DONATA
SUBSEQUENTIBUS,
J
RITE
NECNON
ETTITULIS
INTRA
TEXTUU DISPOSITIS,
SINGCLARUM
PAGINABUM
CAPITULIS
IPSUM
MARGINEM
SUPERIORBM
MATEBIAM
DISTINGUENTIBUS
SUBJECTAMQUE
SIGNIFICANTIBCS,
ADORNATA;
Tli.MAPOCRYPBIS,
VERO
IN
OPERIBUS
CUMDUBIIS
AUCTORITATE
ORDINE
ADTRADITIONEM
ALIQUA
ECCLESIASTICAM
POLLENTIBUS,
AMPLIFICATA;
: ALTERO
GENERAUBUS
LOCUPLETATA
SCILICET
bCOHUS
INDICIBUS
RERUM, QUOCONSULTO,
QUIDQUI9
I
N
THEMA
S
CRIPSERIT
UNO
INTUITU
PATBUM
C
ONSPICIATUR
ALTBRO
QUODLIBET
;
UNUSQUISQUE
.
EX
COMPERIRE
SIT
SCRIPTURJE SACRyE,
OBVIUM
PATRES
QUOLECTORI
QUINAM
OPERUM
SUORUM
SINGULORUM
ET 1NQUIBUS
LOCISSINGULOS
LIBRORUM
SCRIPTURJE
TEXTUS
COMMENTATI
SINT.
EWTIOACCURATISSIMA,
OMNIBUS
FACILEANTEPONENDA,
SI PERPENDANTCR
: CnARACTERUM
C42TERISQCE
BITIDITAS,
CnART/E
OPERCM
TUMVARIETAS
RECUSORUM
CORRECTIONIS,
QfALlTAS,INTEGRITAS
TEXTCS,TERFECTIO
IN TOTOOPERIS
TIIMNUMERUS,
FORMA
VOLUMINUM
COMMODA
DECURSU
CO
PERQCAH
SIBIQUE
ETCHRONOLi
PRESERTIMQUE
UNA,METBODICA
SIJIJUS,PRETIIEXIGCITAS,
ISTACOLLECTIO,
SEXCENTORUM
FRAGMENTORUM
HACTENUS
HIC ILLICSPARSORl
OPUSCULORUMQUE
EX OPERIBUS
AUTEM
I» NOSTRA
AD OMNES/ETATES
PRIHUM
BIBLIOTHECA,
,
L
INGUAS
PERTINENTIBUS
COADUNATCROM.
LOCOS,
FORMASQUE
,
SERIES
SECUNDA,
Ifl OUA PRODEUNTPATRES, DOCTORESSCRIPTORESOUIS
ECCLESLELATIT
MAGNO
INNOCENTIUM
A GREGORIO
AD
III.
ACCURANTE
J.-P.
MIGNE,
BIBZ.IOTHEC.K CLERI ORIVSRM,
siy»
CURSUUMCOMPLBTORDM
IN 8INGOLOSSCIENTI.E ECCLESUSTICE RAMOSEl
OMNIUM
88.
COMPLETUS
SIVE
INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMIGA,
PATRUM,
PATROLOGIABINAEDITIONETYPIS
MANDATA
ALIAGR^CO-LATINA.—
EST,ALIANEMPELATINA,
MILLEET TRECENTISFRANCISSEXAGINTA
ET DUCENTA
EDITIONISLATINJEM^
YOLUMINA
ETMILLETRECENTAGR^CO-LATINiE.5?—
MERELATINAUNIVERSOS
AUCTORESXDM0^|$»
TLMORIENTALESEQUIDEMAMPLECTITUR
; HI ADTEM,IN EA, SOLAYERSIONELATIKST.DC
PATROLOGIJE
SICARDUS CREMONENSIS
EPISCOPUS.
TOMUS
CCXIII.
PETRUS SARNENSIS.
^^
-
ANONYMI SJECULI XII.
EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,
IN VIADICTAVAMBOISE, PROPE PORTAMLUTETLE PARISIORUMYULGOZ>'£;iVFEflINOMIMTAM>
SEU PETIT-MONTROUGE.
1855
XIII.
SMIULUM
SICARDI
EPISCOPI
CREMONENSIS
MITRALE,
SIV3
111;
oinnis
imi;si\sniissniiiL
NBMC PRIMUMIN LUCEM PttODIT JUXTA APOGRAPHUMQUOD ASSERVATURIN BIBLWPHECA
COMITISDE L'ESCALOPIER.
ACCEDUNT
SIGARDI
EJUSDEOT
GHRONIGON
EX EDITIONE
PETRI
SAMMSIS
MURATORII;
HISTORIA
AlRIGHfSICM
VOLUMEN
CLAUDUNT
.
SÊCULI
ANONYMI
XII.
ACCURANTE
BIBLIOTHECJE
J.-P.
MIGNE,
CLEHI
UNIVERSJE
SIVF.
CURSUUMCOMPLETORUM
IN SINGULOSSCIENTM!ICCCI.ESIASTICE
RAMOSKDITORE.
TOMUS
UNICUS.
VENIT 7 FKANCISGAI.LICIS.
EXCUDERATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM
IN VIADICTAVAMUOISH, PUOPE PORTAM LUTETI/E PARISIOIIUMVULGOPENFER
SEU PKTIT-MONTROUGE.
1S33
NOMINATAM
ELENCHUS
AUCTORUM
QUI IN HOC TOMO CCXIII
ET OPERUM
SICARDUS
CREMONENSIS
CONTINENTUR.
EPISCOPUS
Mitrale, sive Summa de officiis ecclesiasticis.
ChronicDn.
PETRUS SARNENSIS
Historia
Col.
SIYE TALLIS
9
437
SARNAII MONACHUS.
541
Albigensium.
ANONYMl SJECULI XII.
(Horum
seriem
vide in Ordine
rerum ad calcem
voluminis.)
Ex TypisL. MIGNE,
au Pelit-Moiilrouge.
NOTITIA
IN
SICARDUM
CREMONENSEMEPISGOPUM
Rer. Ital. Script., lom. VII, p. 525, inPraef. ad Chronkon Sicardi)
(MURATORI,
Sicardi Cremonensis episeopi, nou solum meminit, sed simul scripta recenset doclissimus vir miliijunctus Franciscus Arisius Cremonensis, ordintim in sua palria conservator, et de
queanliqua amicitia meritus
in sua Cremona lilerala tom. I, ad ann. 1185. Iia vero ille Sicardi Iibros hoc
eadem patria optinie
ordine recenset. Acla et obitus sancti llomoboni qui ipsius Sicardi tempore sanctilate vilse, et miraculis
floruit, et curante ipso prasule (ut in Clironico Sicardi liahetur ad annum 1198) in canonem sanctorum
ab Innocentio III papa esl relatus. Chronicommlibri diversi, de quibus infia agernus. Tractalus de liumililale, cujus rei testem Arisius profert Fanusium, Campanum, in libro De illustr. Ilalias familiis. Verum
Fanusii liber, in Ambrosiana bibliolheca asservatus, a pseudonymo, et certe pseudographo scriptore eomillius fldei acquiescere non facile velini. Ilisloriam quoque,
positus mihi semper visus est, ac aproplerea
seu Vilas Romanorumpontificum Sicardo collectas ante Aiisium Raphael Volalerranus initio Commenlarior. lib. \xu nos monuit. Tandem Mitrale, vel Simina de Officiis, sive Rationaie dhinorum officiorum,
Sicardo tribuitur. Sed si quidquam conjeclura mea valet, Milrale, sine dubitatione ab eo elucubratum,
nihil forlassis aliud est quam alterum ex Chronicisipsius Sicardi (1) : quippe Gualvaneus de la Flamma
nou lihros quosque, sed lanlum Historicos enumerans, quibus fuerat usus, Mitrale imperatorum a
Sicardo episcopoCremonense composilum memorat. Quod est ad Summani de officiis,eam AritoniusPosseviuus ex Lelando innuit, eamque in bibliolheca Vaticana asservari aiunt. De hoc opere, mihi incomperto,
niuil aliud addam. Yerum prseterire non possum, quse de Sicardo nostro habet singularis eonditionis vir
Gerardus Joannes Vossius, lib. n, cap. S5, De Historic. Latin. Animadvertit ille, a .Raphaele Volaterrano
iuter eos, qui Vitas Romanorum pontiflcumtradiderunt, Sicardum nostrum referri, et proxime collocari
post Sigebertum et Hugonem Fioriacensem; Sieardo auteiii subjungi Godefridum Viterbienseni, qui
claruitanno 1186, ut omnino, inquit Vossius, sistandumsil Volalerrano, vixerit Sicardus circa annum
1160.Nullus certe nobis dubitandi locus est quin Sicardus anno HGo in vivis fuerit, ipsoque lempore quo
Vilerbiensis floruerit. Sed quia ad annum usque 1215suam Sicardus selatemproduxit, et vitam Godefridi
suaexcessil, propterea priorem locum sequius Viterbiensi quam Sicardo, Volaterranus dedisset. Pergit
scribere Vossius, semirari, cur Possevinus Sicardum memorans tam antiquum scriptorem, addat tamen
essehunc illum Sicardum Cremonensem,cui Sclwlia sua dicavit Laurentius Laurelus, Carmelila, cum Lauretus circiter annuin Christi 1370 floruerit. At Possevinus, Sicardi noslri mentionem faciens, ait : ad
qtiemSchotia reliquit Laurentius Lauretus, etc. Hoc est non Sicardo viventi ea Scholia obtulit, sed Sicardi
tandiu vita funcli libro De ojfwiisea addidit Lauretus; ac proinde nulla hic antilogia.
Sicardus inChronico, ad annum 1179, OffredumCremonensem episcopum ordinatorem meum appellat.
Tum narrat, se anno 1183 a Lucio III subdiaconatus honore auclum. Anno vero 1185 addit: Quo anno
egoSicardus prcesenlisoperis compilalor et scriba, Cremonce,licet indignus, eleclussum ad episcopale officium. Pioxime sequenrti anno ejus opera inter Fridericum I imperatorem el cives Cremonenses restaurata
est pax. Anno 1187, eorumdem civium precibus ac amore ductus, in Germaniam iter suscepit, ut resarciendi castri Maufrediveniam ab Imperalore impetrarct. Ad annum 1194 scribit, Castrum Jovisalt£ (uunc
Cenwolla) a se inchoatum, ac feliciter consummatum ; anno verO 1199 se Romam peregre profectum
fuisse, qua occasione ab Innocentio III papa impetravit ul ccelitum albo inscriberetur bealus Homobonus,
Cremonensis civis, non mullo antea e vivis ereptns. Anno 1203 in Armeniam se contulit, ibique versatus
est una cum Petro cardinali apostoIic33sedis legato; atque anno insequenti Coustantinopoliin profeetus,
in templo SanclaeSophiaj solemnem jussu ejusdem legati ordinationem clericorum celebravit. Quare vides
decepluin Ughellum, qui in Catalogo episcoporum Cremonensium peregrinationem Sicardi in Orientem
illigavit aimo 1209. Regressus denique in patriam Sicardus, uti Cremonensium monumenta testantur,
linem vivendi fecit aimo 121S. ln codiceCaesaieohxcadnotantur: Anno1215 obiit prmsul Sycardus mensc
Junii, hujus prasentis operis compilator. De anno emorluali auctoris nostri ha?c cerla reor; de meiise
dubitare nie cogunt Arisius in Cremona literata, Ughellus et alii, qui tradunt Sieardum ad plures abiisse
die 26 Januarii. Forlasse qui Vindobonense ms. olim scripsit, Jan. ibidern breviatum pro Januario
inveniens, incauteJun. id est Junium, legit. Christophorus Sandius in Notisad VossiumDe Ilislor.Latin.,
cum animadverlisset, Sicarduiu anno 1215 postremo fato funcluin fuisse, postea subdil : Qua ergo ratione
yotuit Chroniconsuum produxisse ab origine mundi usque ad annum 1221, ut referi Lambecius lom. II De
biblioth. Viiidobonen.,;)aj. 871? Non injur.a hoc petit Sandius. At ex verbis Clironici ipsius, quodLainbecius laudavit, constare nuuc potesl, revera Sicardum annol215 e vita concessisse; quse vero pauca
sequuutur, apposita fuisse, uti usu venit, ab alio scriplore, qui Sicardi librum per annos quinque coiuinuavit. Atque hic iteruin audicndus est Gualvaneus de la Flamma, qui cap. 247, Munipuli Florum ms.
narrat, auno 1214 profligalos in bellieo certamine fuisse Cremonenses a Mediolanensibus,addendo: Nec
fait unquam in populo Cremonensisecundum Sycardum facla tam enormis juctura. Atqui lelerrimi hujus
prseliine verbum quidem Eslensis aut Vindobonensis coaex habent; imo amborum narratio ineannum
quispiaecedentem1215 desinit. Quid hic dicendum ? Num Gualvaneo fuit codex, cui non Sieardus, sed nobis
Chroniconminime
vero
Sicardi
huius
mentionem
addidit?an
quam alius, cruenlse
pugnse
iutegrum
(1) Haecincousiderate Muratorius. Vide infraEmin. cardin. Maii Monitum ad "Sicafdi Milrale. EDIT.
1
PATUOL.CCXIII.
U
SICARDICREMONENSISEPISCOPI
K
eervatum ? Ego dubius sto, ac pruecipue quod lantam inter ambos hosce codices mss. dissimilitudinem
intuear. Cselerumhujus Mediolanensisvictorisene ipsi quidem Annales breves Cremonensium, quos iufra
*um edilurus, ad annum 1214-meminerunt.
DE
SICARDI
MITRALI
SEU
TRAGTATU
DE
OFFICIIS
ECCLESIASTICIS.
'MAII,Spicileg. Rom., Uom. VI, p. 585, Prsef. ad Fragmenla ex Mitraii Sicardi.)
Sicardi episcopiCremenensis, qui fuit InnocentiiIIIPP. sequalis, Chronicum identidem vidimus a Bernardo Guidonisin Rom. pontiflcum Vilis; quod tandem Chronieum Muratorius in septimo R. I. S. volumine edidit, doctique episcopi alia opera in prsefatione recensuit. Iilud tamen vir magnus bis ibidem
iucaule dixit, pulare se Sica.rdi opus, quod Milralis (liber) inscribitur, nihil esse aliud quam unum es
Chronicis a Sicardo scriptis. Atqui alii anle Muratorium diserte jam nominaverant Sicardi Mitralem vel
Summam de officiis,ila ut Mitralis sit diclus pro episcopalis vel ponlificalis, quandoquidem episcoporum
minorumque sacerdotum lilurgiam in eo volumine Sicardus exponit. Reapse in duobus codicibus Valicanis hic prseponitur operi lilulus, in uno quidem: Incipil Mitralis de officiis, editus a SychardoCremotiensi episcopo; inaltero aulem : Incipit liber qui Milralis dicilur, edilus a Sicardo Cremonensiepiscopo;
ubi varietalem quoque scriplurse videmus Sychardus et Sicardus. Vana igitur Muratorii de argumento
Mitralis opinione vel conjectura depulsa, nos hoc ipsum opus, perbonum hercle et hactenus non vulgauim, paulo accuratius describemus. Constatcnim libris JX, qui suos singuli habent prologos. Sunl auteni
hi tituli seu capilula.
(Capitulorum serien), quam hic speciminis gralia exhibet doclissimns editor, nos ad calccm operis
amandamus. EDIT.PA.TR.)
,
Igilur hic videmus uberrimos 'liturgicae rei fonles, quos diutius intra codicum pluteos, quasi in nativis
cavernis, detineri prope indignum est : si enim inde eliciantur, omnes illico qui de ecclesiasticis officiis
aliquando sunt acturi, suos horlulosirrigabunt; heque hi solum, sed qui vel sua dubia dissolvere avent,
•velantiquitates Christianas illustrare, prsecipuequeoriginem, ordinem, et praxim ofliciorumsacrorum
,per singulos anni dies cognoscere. Certe jam Tromhellius in traclalibus suis De baptismo, t, I, pp, 212f
221, 312, Sicardi nostri, quem in codice Bononiensi legebat, aucloritatibus aliquot ex libris lertio
sextoque usus esl. Ego vero qui Sicardi opus in codice Valicano libenter leclitavi, vix mihi temperare
poteram quin totum typis commilterem; quod sane mediocris voluminis molem efflceret; et, si idoneis
etiam scholiis adornarelur, jusli operis formam indueret. Est enim ulerque codexVat. in fol., spissse in
duplici laterculo conscriptionis, unus quidem inlegerrimus, setatisferme Sicardianse,alter vero uno saeculo
posierior, qui in fine pauca desiderat. Interim tamen de vitse brevitale cogitans et de impedimenlisvoluntali ssepeincidenlibus, ut Sicardi aliquid a me sine mora lectores habeant, pauca confeci excerpta, quse
o.dsacra sediliciavel ad ecclesiaslicam philologiampotissime pertinent, eaque preliosa prudentibus visum
-iri confido. (Seqininlur Fragmenta.)
MITRALE. — LID. I
H
SICARDI
CREMONENSIS
EPISCOPI
MITRALE
SEU
DE
0111(1
IS
l((LISIASTKIS
Sl
11111,
(Nnncprirnumin lucemprodit juxta apographumquodasservaturin bibliolhecacomitisde 1'ESCALOPIER.)
PROCEMIUM
AUCTORIS.
Divilemprudentem, qui necessarios suos ad coe- A nos licet imitatores indigni penitus, et imbecilles,
nam invilare voluerit, ccen.aculum et oflicinas con- lamen ad cultum paradisi, ad sacramentum bapiismi,
struere convenit, et ornare, utensilia prseparare, ad ccenam Domini, qusein Ecclesiasunt celebranda,
ministros instituere, vestibus decorare, demum sin- fratres et filios iuvilaturi, prius de Ecclesia, quse
gula officia, singulis assignare ministris. Sic dives paradiso etarcse, grandive ccenaculoassimilatursediille, cui omnia serviunt, in principiocreavit ccelum, licanda.ornanda, et utensilibus ejus agemus. Secundo
et terram, niare, et omnia quse in eis sunt l, et de inslitutione, et vestibus, et habitu lninistrorum,
mundi machina cum mundialibus fabricata, forma- tertio de ofliciis eorumdeni, quarto de ordine oflivit hominemde limo terrse, et inspiravit ei spiracu- ciorum, quse non solum ponere, sed etiam intendilum vitse, et posuit eum in paradiso voluptatis, as- mus ad unguem exponere, institutiones singulorum,
signans ejus victui omne Iignum pulchrum visu, et et causas adjicientes institulionum. Sed in causis
Advescendum suave, praeterlignum scientiseboni et prosequendis fortassis auctorum menles excedam,
inali *; cumque finis universsecarnis venisset coram non lamen ob hoc.velox, ulsemulus calumniator areo ; quia terra fuerat iniquitate repleta, ad semina- guet, me perniciosescripsisse; quia dicit Augustinus
rium secundseoriginis conservandum, arcam ei de in libro De doclrina Chrisliana'' : Si quis in Scrilignis levigatis, et imputribilibus fleri, et in eam ex pturis aliud sentit, quam ille qui scripsit, nec perniomnibus eseis, quaemandi possunt, ut essent ingres- ciose fallilur, nec omnino mentitur; si tamen fallisuris in vietum, comportari 3, et Noe cum suis in- tur ea sententia, qusesediflcatcharitatem, ita fallitur
trare prascepitl. Magisler etiam noster dum in ler- ut qui errore deserit viam, sed eo per agrumpergit,
ris visus est, et cum hominibus conversatus", volens quo via illa perducit, si via patet, corripiendus est;
cum fratribus suis et discipulis secundum legem si via latet, docendus est viam non deserere, ne
cGmederepascha, dixit illis : Ite in civitatem, et consueludine deviandi cogatur in transversum vel
occurret vobis homo, amphoram aquas bajulans, se- perversum ire ; cum ergo auclorum offlciiconsilia-'
quimini eum quocunque introierit, et dicite patrifa- rius non exstiteriro, nec eorum mentes liberum est
inilias, ut diversoriumvobis assignet, ubi magisler ulterius indagare, licet excedere, libet in his eliam
cum discipulis pascba manducet, qui "ostendetvobis peragrare, dum tamen excursus sedificandsesitutilis
coenaculum grande slratum, et ibi parate 6. Sic et charitati.
•Gen. 1. » Gen. 2. s Gen. 6. * Gen. 7. " Barucb. 3. eMarc. 14; Luc. 22. 7 Lib. n, cap. 36.
LIBER
PRIMUS.
DE ECCLESLE iEDlFICATIONK,ORNATU ET UTENSILIBUS.
CAP0T PRIMUM.
Q rael«. >Licet ubiqueDeusmagnusin eremo,in omni
DEINSTITUTIO.NE
ECCLESIî.
locodominationis ejus9,benedicipossil,et debeat intluecclesiisbenedicite Deo Dominode fontibus Is- vocari, jure tamen, opportuno lempore, currilur a
EPsal. 67. • Psal. 102.
16
fidelibusadoraloriiimquasiadprselorium.utaudiant A quoi malieus, ct securis, et nulliim ferramentum
mandalaRegis seterni; jure properant ad coenacu- in constructione templi fuit auditum, sed omnia
lum, ut percipiaut de conviviovituli saginati; jure extra Hierusalem prseparata, et decenteraptata, suis
festinant ad sancluarium, ubi juxla voeem Domini reddita locis, aut csementonectebantur, aut elavis;
Deus habitel in medio eorum : nec est nova orato- quia in pace selernsebeatiludinis non est tribulatioTioruin instilutio. PrsecepitDominusMoysiin monte nibus fides examinanda, nec yjta quavis perturbaSinai ut faceret tabernaculum de cortinis mirifice lione pulsanda. Sed quse hic fuerint castigata, illic
fabricatum, cujus una pars sancta, ubi populus sa- suis ordinibus glutino charitatis et vinculis inseruncriticabat, allera dicebalur Sancta sanctorum, ubi tur, et licet hic sit iila Hierusalem, cujus particisacerdotes ministrabant, etlevilse I0;qaodpostquam palio sit in idipsum ls, tamen, et hic lemplum in duo
vetustate consumptum est, jussit Dominus fieri dividitur,quia superna curia in angelorum et homilemplum, quod Salomon sedilicavitin pace, opere num differentiamdistinguitur. Verumlamen, et lemmirifipum et sere toto famosum, duasque habens pluni quandoque in designalioneponitur militanlis
partes, ut tabernaculum ". Ab utrqque nostra ma- Ecclesiaa,unde legilur 16ante fores duas habuisse
-terjalis ecclesia formam accepit, in cujus partc an- eolumnas, quarum una firmilas, altera robur ap.leriore populus audit, et orat; in sancluario vero B pellabatur; prima significat patres antiquos, qui per
clerus prsedicat, jubilal et ministrat. Ergo pro di- fidem vicerunt regna et operali sunt justitiam :
•versitale partium, vel pro multiplicitate locorum ait Joseph fuit firma columna, quam separarenequivit
Propheta, In ecctesiis, non ecclesia, tabeniaculum; mereirix a justitia "; secunda significat patres moquia initinere factum, quandoque gerit lypummun- dernos videlicel apostolos et martyres testes Christi,
di; quia mundus hic transit, et concupiscenlia ejus qui nullo ventorum incursu potuerea veritaie di12; unde constat ex quatuor cortinarum coloribus, velii : Paulus fuit columna robusta, quam neque
sicut mundus compactus est ex quatuor elementis ; mors, nequevitapoluit a charitate Chrisli separaerat enim quasi nrundus elementatus, imo quidquid rele.
Iude etiam est quod septem annis ajdificatum, et
in mundo est in eo fuerat figuratum; Deus ergo in
labernaculo, Deus est in hoc mundo, velut in tem- septem diebus legilur '" dedicaturn ; quanto enim
plo Chrislus sanguine rubricato I3. Expressius vero lempore in hac vita, quse septem diebus volvitur,
tabernaeulum typum gerit militantis Ecclesise,quse prsesens Ecclesia conversatur ; semper sedificalur,
non habet hic manentem civitatem, sed futuram cum ad fldem aliquiconvertuntur,semperdedicalur,
inquirit; ideoque dicitur tabernaculum; quia ta- ,, dum per poenitentiam, et sanetam conversationem
hemacula sunt militantium ; unde et quatuor cor- Oominoconsecrantur; ergo illa duo simul univertinarum colores, quatuor exprimunt in hac militia salem designant Ecclesiam, scilicel iilud quia fuit in
juslificationes; in bysso enim retorta expriiaitur ilinere, proprie militanlem ; istud, quia in tempore
.caro renitens caslitate; in hyacinlho mens ccelestia pacifico,trumphantem. Nostra vero materialis Eccoucupiscens; inpurpuracaropassioni subjacens, in clesia, sicul ab ulroque sumit formae originem et
cocco bis lincta, mens Dei et proximi dileetione instilutionem, sic et in ulrisque pariler extrahil siprsefulgeus. Deus igitur in tabernaculo, Deus est in gniiicationem; significat ergo hsecnoslra materialis
universalem Ecclesiam. Cum audisuniversalem, inlidelibus suo nomine congregatis
Tabernaculi pars prima, quae dicebatur sancta, tellige militantem ex genlibus, et ex Judseiscompain qua populus sacrificabat, vita est activa, in qua ctam simul et triUmphanlemex angelis, et hominipopulus inproximi dileclionelaborabat; parsaltera, bus congregandam,etcongregatam; ejus ilaque parquse dicebatur Sancta sanctorum, ubi levilae mini- tes corpus et chorus mililantem et triumphanteiu
strabant, vila est contemplativa, in qua dilectioni insliluant; vel, quoad militantem significat duas
et contemplationi Dei religiosorum sincera conver- vitas, aclivam el conlemplalivam, aut duas Ecclesatio vacat.Ergo in sancta Scripturatabernacula tria, ' ) sias de genlibus et Judseis. Quoad triumphantem
primum in flgura tantum, ut tabernaculum Moysis; duo collegia, hominum et angelorum. Merito ergo
secundum in iigura et veritate, ut machina mundi; Propheta pluraliter inlulil i» ecclesiisquasi in conterlium in sola veritate consislit, ut militia populi gregalione fidelium, ex Judaeisetgenlibus conversoDei. Tabernaculum verlitur in lemplum, quia de rum; in qua nos conversi ex Basan, id est a confumililla curriturad triumphum. Templum enimquod sione peccatorum; benedicileDso cui debetur latria,
Salomon sedificavit, et populus in patria et pace Dominocui dulia a0; nos, inquam, potali de fonlibus
possedit, glorisetemplum signiflcatquod a vero Sa- lsraet, id est doctrina apostolorum, ut ad ipsorum
lomone pacifico de vivis lapidibus construclum est imitationemprsedicetisquos de Israel Christus elegit,
in ccelesti Hierusalem , id est in visione pacis, ubi ut faceret fontes aquaevivsesalieutis in vitam seterEcclesia perenni pace resullat; ideoque dicitur '*, nam E1.
10 Exod 25 40 "IIIR"". 8. I2 I Joan. 2. " Ilebr. 15. uIIIReg. 6. ">Psal. 121. 15IIIReg.
7. " Gen. 59! ,s Rom. 8. >9III Reg. 6, 8. a0 S. Thom. 3 p..q. 25, art. 2. 21Joan. 4.
MITRALE. — LIB. 1.
CAPUT II.
A si de ligno comederint inobedientiae,dicitur : Videte
ECCLESIJE.
ne forte sumant de ligno vitae41; propter peccatum
DEFUNDATIONE
Benelundata est domus Domini supra firmam pe- interdicitur hoc lignum, quod prius no-n fuerat iniram M. Supra pelram enim fundatur Ecclesia in lerdictum, hoc est corpus Christi. «Lignum quod
huncmodum. Pneparalum locum fundamenti aqua plantatum est secus decursus' aquarum vitae 4S; >
benedicta pontifex ad abigeadas dsemonum phanta- quia qui niandueat carnem iltam pereipit vilam
sias, vel sacerdos, si episcopus adesse non possil, seternam 43; « sed qui manducat et bibit indigne,
aspergat", et lapidem cruce impressa in funda- judicium sibi manducat et bibit **•.> Per cseteras
mento ponatdecanlans psalmos : Misereremei, Deus arbores odoriferas sanclos accipimus, quorum unus24,et: Fundamenla ejus in monlibussanclis ", etc., fuit ille, qui dixit : « Ego sicut oliva fructificans iu
cum precibus et oratione competenti ut:« emittere domo Dei4S; >de quibus quoq.uedicit: i Filii lui
dignare, Domine Deus Pater omnipotens, angelum sicut novcllseolivarum, in circuilu mensas tuae46. >
tuum de ccelis qui cuslodiat, foveal, visitet et de- Quatuor flumina, qualuor sunlievangelistse; aquas
fendat hunc locum, et omnes orantes et oraturosin
de uno peclore Domini haurientes, quibus mundus
eo. >Hsecdicens etagens, episcopusconvertat se ad . irrigalur, et Ecclesia fecundatur; de quibus dicit :
orientem, id est orlum solis sequinoctialem, non ut « Elevaverunt flumina voces suas*T;> hunc igitur
quidam faeiunt, ad solis ortum aeslivalem; cxinde orienlem ad orientem adoremus, ut sole illustreinensam erigat, et missam celebret : « Fundamen - mur, ab oriente visitemur, liguo vitse fruamur, palum aliud nemo potest ponere, prceter id quod po- radisi fluminibus irrigemur.
situm estquodestChrislus Jesus 26. > Hic.est illa
CAPUT III.
DE ALTARI.
pelra super quam fundatur Ecclesia, unde: « Super
lianc petram sedificaboEcclesiam "; > Urmum quiNuncvolet ad me unusde seraphim,etassumpto
dem est, et stabile fundamentum, quod nec ventis carbunculo de altari tangat labia mea 4SChrislus,
maximus angelorum, angelus magni consilii 49,mihL
cedet, nec torrentis impelu, nec siillieidio corruei.
0 homo, ingredere in hanc petram, et abscondere peccatori non objiciat, quare t assumis teslamen-t
in fossa humo ss, sta in foraminibus hujus petrae tum meum per os luum S0, « sed charitatis igne de
29,ut posteriora Domini videas, sequere hanc pe- se altari assumpto, a quo est donorum omnium pletram,utle sitientem reflciat 30,huicpelrss rostrum nitudo M, mea labia langat, ut de allari non loquanluum allidas, ut renovetur, ut aquilse, juventus tua lurdolum aut vana, sedviris sacerdot&Kbusappro". Super hoc fundamenlo positum est fundaoiem-C banda. Noe itaque primus allare construxisse ",.
tumapostolorum el prophetarum, dequo Aposlolus: deinde Abraham ", Isaac w et Jacob altaria aedifi« Superaedificati supra fundamentum apostolorum casse leguntur 8S,quaenon aliud quam lapides erectl
et prophetarum 32.Est ergo Christus fuudamentum intelligunlur, superquos sacrificia maclabant. Alifundamentorum; hsecdomus ad ortum sequinoctia- quando vero ignis de ccelodescendens oblatum sacrilem dirigitur, eo]quodEcclesia, quse militatin lerris, ficium consumebat, unde Gain fratrem suum occise temperare debet aequanimiter in prosperis el addit "6; quia iiiflammavit.Dqniinus super Abel et saversis. ;
crificium ejus; ignis enim cailestis Abel sacrificiuiti*
Rursus ad orienlem vertitur, tum quia in ea sol consumpsit; Cain vero sacrificium inlactum rejustitiss colitur 33; et ille, cui nomen est Oriens, mansit. Et vide.quod altaria et arse indifferenter
adoratur, juxla illud : «Visitavit nos Oriens exalto aliquoties inveniuntur; hsec lamen differenlia est
a4, > tum quia in orientalibus parlibus est paradisus inter altare et aram, quod altare, quasi alta res,
deliciarum 35 quem Ecclesia recolit muhiplicitate vel alta ara dicatur, in quo sacerdotes incensum
significationum; hic est hortus condusus, fons si- adolebant; ara verd quasi area, id estplana,vel ab
gnatus S6, ubi Adam positus esl, ut operaretur et ardore dicatur ; quiain easacrificia ardebant. Moycustodiret illum ; ubi lignum scientiseboniet mali;
ses etiam fecitaltare de lignis setim, et etiam altare
ubilignum vitse, ubi alise arbores odoriferae, ubi thymiamalis, quod vestivil auro purissimo °7; Saquatuor flumina ex eadem scaturigine procedentia lomon quoque altare aureum fabricavit 6S.Ab istis
3'. In horto sunt irrigatio, fomenlum, arbores et anliquis palribus allaria modernorum sumpsere
fructus; in Ecclesia sunt baptismus, unclio, fideles exordium, quse in cornua quatuor eriguniur, quoet opera, quaesapientibus absconduntur, sedparvurum quaedam sunl unius lapidis, quaedamex plurilis revelanlur 3S.Quid per Adam operarium et cubus componuntur.
slodem , nisi ordinem intelligimus sacerdolalem °
Lapides in aUaria erieeti, et altare aureum, et
Ipsi sunt operarii, qui mittunlur ad messem39;ipsi hsec nostra altaria lapidea Christum signifixant, qui
sunt vigilesqui custodiunt civitatem M: de quibus, est lapis de monte sine manibus excisus ", lapis
"Isa. 2. 36"Cant. 2.
Cor. 5. 27Malth. 16.
"Matth.7.
23Psal. 151. 24Psal. 50. 2BPsal. 86. S61
3l Zach. 6;Luc. 1. 8S Gen. 2.
Cant. /*.
S0Exod.55. 31Psal. 102. 32Ephes. 2.40 33Malach.4.
" 1 Cor. 2.
39Luc. 10.
Cant. 5. 41 Gen. 2.M M Psal. 1.6I 43 Joan. 6.
£7Gen.2. ssMaltlull.
Joan. 1. C2Gen.8. t3Gen,
Psal-.49.
"Psal.-SI-. 46Psal. 127, «Psal.92. 48Isai. 6. 49Isai. 9.
12. «Gen. 26. "Gcn. 55. S6Gen. 4. "Exod.25. «"JIIReg. 8. 89Dan. 2.
iO
SICARDI CREMONENSISEPISCOPI
20
quadratus, stabilis, super quem nostrarum oratio- A adnectuniurexedrse, coemeteria, lurr.es et clauslra.
num vota congerinius, «nde oraliones per Jesum Pavimenlum, quod pedibus calcatur, vulgus est,
Chrislum Dominum, lerminamus; super quem ag- cuius laboribus Ecclesia sustenlalur: cryptse subnuin mactamus, vilulum et hsedum, dum Christi in- lerraneae, sunt eremitse,culloresequidem seeretioris
nocentiam, opera, pcenitenliam consecramus; super vilse; doelrinis quatuor Evangeliorum velut pariequem corpus Christi conficimus, quoniam in eum libus surgunt in alta virtutum ; longitudo ejus loncredentes ex eo reltcimur ; et cum eo quasi multa ganimitas est quae patienter adversa tolerat, donec
membra corpus unum, et quasi inulti lapides altare ad patriam perveniat; laliludo charitas est quasdiunum eflicimur. Aureus est, quia « in eo sUnl om- lalato sinu menlis amicos in Deo et inimicos diligit
nes thesauri sapientiae, et scienlise Dei absconditi propter Deum. Altitudo spes est retributionis futu*". > Arse quoque el altaria crucem Domini reprae- rse, quseprospera et adversa contemnit, donec videat
sentant; agnus igilur, et hsedus, et vilulus in ara bona Domini in terra vivenlium 70; sed quae in
Christus est in cruce suspensus, qui cum sit inno- modum crucis fiunt, nos mundo crucifigi 71, vel
cens, peccata noslra tulit ", et terram noslrae cafnis Crucifixum sequi debere os.tendunt, juxta illud :
« Qui vull post me venire abnegec semelipsum, et
perdomuit, et semine Spiritus sancli frugedilavit.
Gradus.quibus ad altare ascenditur, sunt marlyres, tollal crucem suam et sequatur me 7*. > Quaeliunt
quos, quia pro ejusamore sanguinem suum fudere, iu modum eirculi significant Ecclesiam dilatatam
sponsa in Cantico amoris asceusum purpureum ap- per circulum orbis, unde : « In fines orbis terroe
pellavit 62 , vel per altare uniuscujusque lidelis verba eorum 73, >vel quod de circulo orbis pervecor, lapideum lidei solidilate, aureum sapientise niamus ad circulum coronaeseternilalis.
dole. Per gradus virlutes accipim.us, habens quinMuri lapidiini caemenlalisunt religiosorum in fide
decim gradus, quibus Salomon in templum ascen- et operatione fortium collegia , vinculo charitatis
dendum inslituit, quos Propheta 63in quindecim unita, infirmos suis oralionibus munientia, de
psalmis continue demonstravit, quos bealus vir as- quibus lapides pretiosi, sunt ohincs muri tui Hiecensiones in corde suo disposuil. Hsec scala est, rusalem 74,et alibi: « jEdillcenlur muri tui Hieruper quam Jacob angelos ascendere et desceudere salem 7'; > crgo lapides in muris quatuor, sunt hovidit ". Altare quoque locus secretior appellatur, mines in collegiis, in quatuor niundr partibus conjuxla illud Apocalypsis 66: Exivit Angelus de altari, stitutis, velin qualuor eruditis.verquatuorvirtutibus
hoc ost Chrislus de loco secretiori. Altare vero de slabililis, omnes sunt expolili et quadrati, preliosi
lignis selim , est via justorum munda, videlicet, Q et gemmali, id est mundi, et firmi, virlutibus ornati
firma et incorrupta, ad offeieuda saerilicia bonorum per manum summi arlilicis ordinali.qui tanto amplius
praeparala operum, ubi carnes animalium mactan- rutilant, quanlo niagis charilate fervenl; quorum
tur ; quia carnem suain cum.viliis et concupiscen- quidam suslinent alios, ut aposloli, quidam suslitiis cruciUgunt 68, et Deo in odorem suavilalis ho- nent et sustinentur, ut doctores, quidam sustinenstiam viventem efferunt ". Altare thymiamatis, tur ut imbecilles, qui quanto differeniius exeeliunt,
quod eliam fuit de lignis setim, auro vestitum ss, lanlo humiliores sedificiumplus elevant, quos omnes
csl conversatio perfeclorum, qui sunt in fide flrmi, lapis angularis fidei.unitate 76,et bitumine cliarrla-.
sapienlia fulgidi, quatuor virlulibus eminenles, ora- lis compaginat. Csemenlumquoque conslat cx calce,,
lionibus vacantes ad suscipiendum et fovendurn aquaet sabulp; calx est fervor charitalis, aqua Spi-.
charitatis ignem, ad offerenda virtutum Iibamina ritus sanctus, quibus sabulum admiscet, cum.spirituales de terren.is sollicitudinem gerunl, sine quiproeparati: studeamus ilaque, fratres, utnoslraaltaria per altare ad altare valeantpervehire.
busin hacvila non vivitur, qui in fluclibus sseculi
CAPUT IV.
conqualiuntur,etictibuscoi)stanlisemurumefficiunt,
et palientise antemurale praeponunt, unde : « Urbs
DEPAHTIDDS
ECCLESLE.
3 forlitudinis noslrae Sion, ponelur in ca murus et
muri
et
turres
Hieomnes
tiii,
Lapides pretiosi
rusalem gemmis aadificabunlur ,9, sic aedificatur antemurale" > in passione; vel per muros Scripluras sanclas accipimus, quibus haereticorum imporEcclesia, ut habeat pavimentum cum sublerraneis
cryplis, quatuor parietibus Ionga lalaque surgat in tunilatem excludimus.
altum; quaedam tamen in modum crucis formantur,
Fenestrse, quae tempestatem excludunt, et lumen
qusedam rolundse liunt, muris de lapidibus csemen- inducunt, sunt doctores qui hseresum turbini resistoque compactis cum feneslris aliquibus obliquatis, tunl et fidelibus Ecclesiaelucem infundunt, unde :
et ostiis; continensinfrase cancellos et pulpila, co- «'En ipse statpost parietem nostrum, respiciens per
lumnas cum basibus et, eapitellis, trabes, tigna et feneslras n ;' > velatus enim pariete nostrae mortalitegulas, cocleas el cum luricatis labulata ; de foris tatis de allo nos per feneslras, id esl apostolos, illue0Col. 2. " Isa. S3. «Cant. 5. «3 Psal. 75. 6lGen. 28. « Cap. 8. e6"Gal. 4. 6TRom. 12. M
Tob. 15. "Psal. 50.
Exod. 50. 69Tobia. 15. "Psal. 26. 71Gal. 6. "Mallh. 16. ,a Psal. 18.
•">Isa. 28. " Jsa. 26. 7t Cant. 2.
22
MITRALE. — LIB. I.
£1
minavit, qui illuminat omnem hominem venientem A noslra pulpita traxere ongiiiem.eraicuniur puipna
jn liunc mundum ".
quasi publica, ut quidam aiunt'; licet aulem lapideij
Vitrum fenestrarum, per quod nobis radius solis ssepius utamur, nulla tamen a myslerio vacant. Puljaculatur, mens doctorum est quae ccelestia per spe- pitum estigitur vita perfeclorum. Superemiuensitaculnm in senigmate contemplatur, vel per quamvelut que pontifex innuit , quod merito perfectioris vilae
per speculum in aeiiigmate nobis sol verus illaliitur aclionem vulgi transcendat intelligentia sacramen*°; et vide quia fenestrae quandoque obliquantur, torum, qusead instar serisnulla diulurnitate deficiunt,
id est inluslaliores fiunt, quod Salomon excogitavit vel in doctrinis apostolorum, qui usque adeo sicut
ses fuere sonori, quod « in omnem lerrarn exivit
il; quia doclor, qui jubarsupernsecontemplalionis,
vel ad monumenlum perspicit, sinum cordis quan- sonus eornm 94. > Transcendat eliam imitatione Dodoque dilatat, et ad majora capeseenda solerti exer- minicae passionis, se ipsum abnegaudo, crucem
citatione se prseparat. Vel perfenestras, quae clausae bajulando 95,el in cruce Domini gloriando 96; quia
turbinem excludunt, palulae includunt, inlellige Dominus regnavit a ligno; transcendat autem in.fidei soliditate, et se vicarium Ghrisli ostendat, qui
quinque sensus corporis, qui circumcisi, sunt janua vitae; lascivi, sunt oslia morlis, unde Jeremias est lapis angularis inler utrumque medius 97, sicut
82: morsinlral peifenestras nostras;si extraquoque
et hicest inter clerum et populum coilocatus.
stringuntur, ne vanitates hauriant, et intus ad dona
Columusequaedomum Mciunt, sunt episcopi, qui
spiritualia patent 83. Vel per fenestras Scripturas machinam Eeclesise verbo- et vita sustentant, qui
intellige sacras, quaenocua prohibent, et in eccjesiis propter sonoritatenr divini eloqui. dicuntur argenhabitantesilluminant, haequoque intiis suntlatiores;
tei, ut in Canticis9* : « Columnasfecit argenteas, >
.quia mysticus sensus est amplior, et litterali prse- quae, licet sint numero plures, lamen septem esse
cellit.
dicuntur, juxta illud : « Sapientia aedificavit sibi
Ostium ecclesise Christus est, unde : « Ego sum domum, et exeidit columnas septem; > quia debent
ostiurn. Per me si quis introierit salvabitur ei; > 99 esse Spiritus sancli gratia sepliformi repIelL
< Nemo enim vadit ad Patrem nisi perChristum8,,; > « Jacobus et Joanncs, ut ait Aposlolus, videbantur
cum enim dicatur ab obstando, vel ostendendo, vel esse eolumnse 10°. > Bases columnarum sunt ap.o?
ab hostibus (fiunt.enim ostia, ut hostes repellantur,
stolici viri, universalem Ecclesise machinam supet hospiles admittantur), ipse est qui resistit super- portantes. Capita coluinnarum sunt mentes episcobis et humilibus dat gratiam 8S, qui pec justitiam
porum; sicut enim a capite membra, sie a menta
obstans, inlideles arcebit a regno etper infinitam r nostra verba dirigunlur, et opera. Gapitella. suni
misericordiam suam aditum ostendens, et pandens verbasanclse Scripturae, quorum meditalioni subdi»
*7, fideles introducet in regnum; pluraliter autem di- mur, et observantiae.
cuutur oslia, quia multae vise Domini, unde : « Vias
Trabes, quse domum conjungunt sunt principes
tuas, Domine, demonstra mihi; et semitas luas saeculi vel praedicalores, qui Eeclesise muniunt unU
edoce me 8S; > valvaeautem dicuntur a volvendo; talem, hi verbo, illi facto hsereticos exterminando
fores, a forinsecus educendo; portae, a portando; ii et schismata compescendo.;
sunt apostoli, quorum praedicalione portamur ad
Tigna sunt prsedicalores, dequibus dicitur:-« Tilidem, et per Ddemad bealitudinem. De iis dicilur:
gna domorum nostrarumcediina '; > prsedicatores
« Diligit Dominus portas Sionsuper omnia tabernanamque debent esse virtulibus.impu.tribiles; et odore
cuia Jacob m. >
suae praedicalionis.et vitae serpenles, id.estdaeino-»
Per cancellos, qui sunt arcae fenestrae, prophetas nes effugantes^
et alios obscuros doetores aecipimus EcclesiaemiliTegulse, quseimbrem.a domo repellunt sunt mitantis, in quibus ob duo eharitatis prsecepta, quan- lites qui Ecciesiam a paganis et ab hostibus prodoque columnulae duplicantur, secundum quod et tegunt,.qui.tigiiis incidunt, et innitunlur; quia praeaposloli bini ad praedicandum mittuntur 90; vel quia D dicatoribus connituntur, et eis obsequuntur, unde
dorsalia sunt sedentium, diversas manslones in per.:e&sad alta.levanlur.
domo Patris 91: Vel cancellus, quacest pars humilis
Cochlese,.qu3rum exemplar a templo sumitur Sain palatio, mysticat, quama debeat csse humilitas lomonis 2, suntviae muris intervolutse latenter; per
in clero, siquidem ut legitur in Paralipomenon E2:- quas arcana cogitationum singulorum accipimus,
Salomon fecit basim seneam, et in medio hasiSicae quas soli qui ad ccelestia gradiuiitur agnoscunt,
posuiteam, slctitque super eam, et extendenstma-. sed nec ipsi plene; quia solusDeus ; quamvis enim
num suam, loquebatur populo Dei. Esdras autem
ostium pateal: quoiiiam aclus pa*lent operuin, et
fecit gradum ligneum adloquendum, in quo slans
confessio sacramentorum; solus tameri Deus scrusuper universum populum eminebal B3,..aquibus tator est cordium 3.: Tabulala per Salomoiiem ad
78 Joan. 1. 80I Cor. 15. " III Reg. 6S3Ambr. in hvmno Jam lucis 2. ">Joan. 10. f'
9.
8,'Cap.
3oan. 14. " Jacob. 4. "7 Mich. 2 ^83 Psal. 24. " Psal. 86. 90 Luc. 10. 91Jân. 14. " II Par. C>.
"Esdr. 8. *»Psal. 18. "Matth. 16. ss Galat. 6. " Ephes. 2. 98 Cap. 5. »9'Prov. 9.. 1,,l)Galai.
1 s Cant. I. ' III Reg. 6. « 1 Keg. 16 ; Psal. 05; B?mv i:
24
ambHlandum circa templum inslituta 4, qua; in A humanilalis solatium. In ecclesiis autem nullus
Evangelio pinnacula nominanlurB, sunt gradus debet sepeliri, nisi sit persona altis praedila, inEcclesiae militanlis, unde tria labulata in templo tuitu meriti vel sacramenli; sed de iis plenius in
Salomonis fuisse Iegunlur 6, superius, medium, et tractalu mortuorum dicelur inferius.
Turres alicubiuna, alicubi duae, alicubi quatuor,
inferios, propter tres ordines, virginum, conlinentium et eOnjugatoruni. Luricse, vel luriculse sunt la- duaein anteriori, et duse in posleriori parte in locis
lera tabulalorum per gyrum facla, muri vel can- eminentibus construuntur; quibtis crux, aut gallus
celli, vel qusevis apodialoria, ne doctores in labu- superponitur, in quibus campanse suspenduntur.
lalis sedentes, et p.opulo prsedicanles, juxta illud : Turris una est pra;dicatorum vita, vel ipse prssdi( Praedicate super tecla 7, > labanlur ad ima sicut cator, et pinnaeulum ejus vita, seu mens quae lenOchozise regi Samariae, qui per cancellos decidit, dil ad alla, haec est « turris David, ut legitur in
legitur 8 accidisse, per has divina praesidia liguran- Canlicis 12,aedificatacum propugnaculis in monle
lur, quae nos in hoc saeculo Iaborantes et pro caplu Ljbani, quserespicit contra Damascum : Mille clypei
nostro ad superiora nitentes, ne deflciamus, adju- pendentex ea, etomnis armatura forlium. > Vita
vant. Hseretici et schismatici, quorum Ugura cx- praedicalonim debet esse constans, et inexpugnabistitit Ochozias, licet aliquando bonae actionis arcem " lis ad defendenda lidei sedificia, ad repelienda hoconscendere videaulur, tamen, quia compagemunislium tela, cum sit a David, id est forli manu etdetalis non habent, divinse protectionis prsesidiis et siderabili rege conslructa, et debetin virtutum altiniunimentis destituti ad vitiorum infima relabunlur.
tudine permanere, ut respiciat contra Damascum
Reclinaloria quoque in Ecclesia fi.tint, per quse viros hostes a longe venienles. Damascus est melropocontemplativos aceipimus, in quibus Deus sine lis Syria?, quse usque in hodiernum diem Hierusaoffensa quiescit; quia qui claritalem seternaevilse lem expugnavit, et etiam captivavit, per quam iacontemplantur, auro comparanlur, unde: « Recli- telligimus hominum multitudinem, vel malignonam
nalorium fecit aureum 9. i
spirituum, a quorum insidiis est prsecavendum; est
Exedrae, sunt arcus murali in ccemeterio consti- autem haecvita munila propugnaculis, si gralia adtuli et dicuntur exedrae, extra scilicet adhaerentes. datur miraculorum, vel irrefragabilibus sententiis
ln porticibus Salomonis erant tria genera sedium, Scriplurarum freta clypeo ralionis; armata vero
ut ait lsidorus: cathedrae doctorum, sinedrae audi- armis operationi.s, baeese ab haereticis munit, illostorum, a considendo dictae; exedraeassessorum, ubi que percutit, de qua nobis resistendi et vivendi
judex cum assessoribus aliquid tractabat secre-, Q exempla dependent. D.use turres sunt duae leges ;
tius;licet exedra quandoque pro thalamo ponatur,
quatuor vero, doctrina qualuor evangelistarum, anunde, et in exedris, velut in thalamis mortui sepe- leriores Matthseuset Joannes, corporaliter cum Deo
liuntur. Ccemeteritim est mortuorum dormitorium,
conversati; posteriores Lucas et Marcus, apostolonam in Cbristo morienles non dicuntur mortui, sed rum discipuli: Legem Moysi edidit Dominus in
dormientes. Tribus decausismortui circa ecclesiam monteSina 13; Evangelium quoque in monte '\
sepeliuntur, ut orationibus fidelium ad ecclesiam montes docuit et in Thabor ejus praemium revelavenieritium Domino commendentur; ut,sicut mater vitls, insinuans quod per observanliam mandatoEcclesia saeculomortuos, Chrislobaptismate genuit rum ejus de Sion perveniemus ad Thabor, de speet-lacte nutrivil, sic carne mortuos gremio foveat culatione ad comprehensionem. Vel duae turres, et
el orationibus Deo commendet; ut, sicut sepeliun- quatuor turres sunt praedicatores in his legibus et
tur in palrimonio Jesu Christi, sic sint cohaeredes doctrinis instrucli, de quibus : « Fiat pax in virejus in regno Dei. Forte ob hanc causam, noluit tute lua, et abundantia in turribus tuis ,s. > Crux
Abraham sepelire conjugem suam in agro Ephron,
superponitur; quia frustra loquitur lingua praedinisi pretio dato 10, ne si sepulta fuisset in palri- caloris, nisi adfuerit fides Mediatoris, et quia non
monio mfidelis, pater infidelitalis actitaret, in ea D est nisi in cruce Domini gloriandum ". Tholus
se habere aliquid rationis; forte ob eamdem causuper quem ponitur per rotunditalera significat
sam non debemus ecclesias sediflcare, nisi in fundo, quod inviolale tides catholica praedicetur. Gallus suin Jesu-Christi patrrmonio computato; et vide, perponilur, quia prsedicator sollicitus per utriusque
quia forle a duplici spelunca exedrse cum sepulcris legis doctrinam, somnolentos debet excitare media
nocte ad Dominum confitendum1S. Nox est prsesens
lapideis originem habuere, nec vacat a mysterio,
quoniam anima dormiens a curis saecularibus quie- • sseculum; dormientes sunt in peccalo jacenles, quiscere debet in requie actionis, et conlemplalionibus bus gallus horas distinguit, dumdistincte prsedicat,
vacare, ingrediens in foraminibus petrse ", et ab- et eos excitat, ut a peccatis exsurgant. Lucem praescondens se in fossa humo, vel forle a Mausoleis nuntiat, cum futuram gloriam, quae revelabitur in
et pyramidibus genlilium; quia quidquid corpori nobis, annuntiat 19; sed prius severberat alis, dum
humano impenditur, uon esl salutis prsesidium , sed corpus suum castigat 20, ne prsedicans reprobetur
4 III Reg. 6. c;Matth. 4. c III Reg. 6. 7 Mattii. 10. s I Reg. 4. s Cant. 5. 10Gen. 2o. " Isai.a.
!9 ROJD.
^Cap. 4. 13Exod. 31. 14Malth. 5. 1BMatlh. 17. 16Psal. 121. 17 Gal. 6. ,8 Psal. 118.
8. *" I Cor. 9.
MITRALE. — LIB. !.
26
95
ab aliis; conlra ventum severtit, cumprodomo Dei A sui, et contemptus mundi, amor proximi, el amor
se murum opponit superbis el diabolo venienti re- Dei. Unumquodque latus suum habet ordinem eosistit. Virga ferrea inibi posita, est rectitudo ser- lumnarum, ut eontemplus sui mentis humiliatiomonis, quse debet esse in ore prsedicatoris ". Clau- r.em, carnis afllictionem, humilem sermonem, et
strum ab excubiis, et eustodiis levitarum circa tasimilia : basis omnium columnarum est palicntia.
hernaculum, vel ab atrio sacerdotum, vel a porticu In hoc claustro, divcrsilas officinarum diversitas
Salomonis ad templum sumpsil exordium. Praecipit est virtutum, ubi hospitale est compassio mentis.
enim Dominus Moysi, ne levitas cum plebea multi- Et vide quod hospitalepro diversitale personartim,
tudine numerarel, sed constitueret eos super ta- dkersilatem accipit nominum : dicitur enim xenobernaculum testimonii ad portandum _etcustodien- dochium, nosocomium, orphanolrophium, ptocodum.
tropliium, betrylrophium ; sancli enim Palres et
In tribu Levi sacerdotalis ordo significatur, qui vsligiosi imperatores qusedam instituere loca, ubi
non sequatur plebesemulliludini; sed praeest ut in peregrini, orphani, senes, infirmi, imbecilles et
exemplum emineat curam gerens ecclesise materia- saucii reciperenlur ; quibus, quia compatimur, per
lis, et militantis, in qua recondita sunt Domiui te- hospitale compassio mentis accipitur ; capitulum,
stamenta. Ipsius enim est populum regere, et ut secretum cordis; rcfeclorium, deleclatio sanciae
vivat honesle, docere verbo, et opere, quem com- meditalionis; cellarium, sancta Scriptura; dormitsrium, munda conscienlia; oralorium, vita inmapatiendo, consulendo, infirmorum mores tolerando,
humeris patientise portat, et ne pateal aditus culata; hortus arborum et herbarum , conge.ries
liosti, pastorali sollicitudine vigilal. Salomon vero virlulum; puteus aquarum vivenlium, irrigatio dofecit alrium sacerdolum, fecit et porticum 22, quse morum, quse hic silim miligant, et infuturopenitus
exslinguent.
iatres militantis Ecclesiaereprsesentabat antiquos,
CAPUT V.
\bel, et Enoch. In hac porticu apostoli commaDE KOMINIBItS
ECCLESLE.
nentes unanimiter ad orationem surgebant, et erat
illis cor unum, et anima una 23,quam formam ca« Domus mea domus orationis vocabitur 2S; > ac
nonici regulares, et monachi arclius promillentes
«dificium, quod lot parlibus fabricatur, mullisausequuntur, dum unanimiter in claustro degentes ad thenlicis vocabulis insignilur. Dicitur enim domus
servitium Dei surgunt, et ssecularia derelinquenles,
orationis, vel oratorium ; quia illic fidelium popuin omnibus communem vitam ducunt. Porro sicut lus venit ad orandum. Sicut enim sunt quaedam
templum triumphantem designat Ecclesiam, sic C loca necessariis usibus depulata, ut dormitorium,
claustrum coelestem significat paradisum, ubi erit sic sunt quaedam oralioni proprie deslinata, ut
cor unum, et idem in Oei dileclione et voluntate. ecclesia, et monachorum in grangiis suis oraloria
Sicut enim aqua vino mista, non discrepat a vino, constituta. Dicitur ct domus Dei, quia Deus eam
sic voluntas sanctorum a Dei non discrepat in aliquo inhabilal; unde Jacob : « Hic est domus Dei et
voluntate, ubi communiter omnia possidebunt; quia porta coeli 29. Et vide quia est domus Dei ut
quod minus quis habebit in se, in alio se gaudebit militans Ecclesia, et fidelis anima, et cceleslis pahabere; quia Deus erit omnia in omnibus 24.Di- tria. Est domus animi, ut conseientia ; domus hoversitas igiturofficinarum et officiorum in claustro rainis, ut familia ; est domus daemonis; ut liudiversilas est mansionum, cum diversilate praemio- mana perfidia. De domo Dei dicit Salomon : « Sarum in regno, vel significat paradisum Eden ; sicut pientia aedificavit sibi domum 30, > et David :
enim ibi sunt arbores fructiferae, ex quibus alia li- « Lsetatus sum in his quse dicta sunt mihi, >ndognum vilae, alia scieuliaeboni et mali 2S, cujus esus mum Domini ibimus 31; > De domo aninii dicitur :
mortem induxit seternam; sic et in claustro sunt « Dispone domui tuse ,s, > et illud : Tria ejiciunt
libri sacrse Scripturae, qui sunt quibusdam odor hominem de domo : Fumus, stillicidhtm, et mala
/itss in vitam, aliis vero mortis in mortem 26. Mo- uxor 33, id est peccatum ignoranlise, suggestionis et
raliter autem clauslrum est animae contemplalio, proprise concupiscentiae. De domo hominis dicitur,
ubi se recipit, dum a turba cogitationum carnalium
quod aedificavitDominus obstetricibus domos 34, de
separatur, el sola coelestia meditatur. Ab hocvcIau- doino dsemonis dicit ipse daernon: t Revertar in
stro egressa Dina, filia Jacob, ut videret mulieres domum meam, unde exivi 3B.» Dicitur, et per exregionis illius, corrupta est a Sichem, lilioHemor,
cellentiam, domus a domate, quod esl tectum;
et conglutinala est anima ejus cum ea 2T: lisec est quia qui in una domo habitant, sub uno tecto
mens hominis, quae dum sua studia negligens sunt. Dicitur et ecclesia, id est convocatio, quia
saeeularibns et alienis actionibus occupatur, a dia- veram continet ecclesiam, id est populum convobolo corrumpituret ei per iniquitatem unitur.
catum secundum figuram, quae dicitur a grammaIn hoc ciaustro quatuor sunt latera, coutemptus ticis metonymia, cum videlicet ponitur continens
21 (Guil. Durand. in RationaliX.
Act.
sub n. 42 allegal Iiunc loctiti) nutn. i. 22IH Reg. 6. -3
i,
31
«f. 24ICor. 15. 2BGen.2. ss II Cor. 2. 27Gen. ol. 2SMallh. 21. s9 Gen. 28. si Prov. 9.
Psi!..
S2
33
31
121.
Isa. 58.
Prov. 19, 27.
Exod. 1. 35Luc. II.
57
CAPUT VI.
pro contento. Synagoga congregatio dicebatur; ; A
DE CONSECRATIONE
ECCLESI/E.
quia ibi virga legis populus veluti grex irrationabilium peGorum congregabatur; sed ecclesia con« Fecit Salomon festivitatem celebrem, el omvocatio, quia sancti Spiritus amore in unam fidem,, nis Israel cum eo coram Domino 43. > Ecclesias et
ad Deijudicia, ad Christi conviviumconvocatur. Si- allaria consecrare, non est noyss consueludinis,
cut olim conveniebat populus ad audiendum judicia,, sed atictoritalis antiquae. Erexit autem Jacob laet rursus conveniebat ad manducandum pascha,, pidem in tilulum, funderis oleum desuper 44. Sauntle Apostolus : « Convenienlibus nobis in unum, lomon quoqtie templum sedificavit et Domino dedijam non est Dominicam ccenam manducare 36; » eavit4B. Hinc patres Novi Testamenti cepere exemsic hodie vocatur, ut audiat pcenas el praemia sae- plum, ut praediximus, et ecclesias sedificandiet seculi futuri, et percipiat corpus Domini. Dicilur etl dificatas consecrandi, quae quidem consecralio efbasilica, ut in Paralipomenon invenitur 3T; id estt licit duo ; quoniam Deo ipsam Ecclesiam maleriaregalis, quia ibi Regi regum miiiislratur, basileus; lem appropriat, et nostram tam Ecclesise, quam
namque rex interpretatur, quasi basis. Kasa, id[ lidelis animaedesponsalionem insinuat. Domus nanv
est columna,et sustantamentum populi, undeetbaque non consecrala est sicut puella viro alicui desiliscus rex serpentum dicitur. Dicitur et Kyriaca, id[ stinala, non lamen dotala, nec commercio in unioest Dominicalis,qina.ibi Doniinodominorum servitur. nem carnis unita; sed consecratione dotatur, et
Kyrios enim Dominus interpretatur. Unde Kyrie- transit in propriam Jesu Christi sponsam 48, quam
eleyson. Domine, miserere.
sacrilegium est adulterio ulterius violari; desinit
Diciltir et aula, quia ibi Regis aeterni convivium esse lupanar dsemonum. Si quseres exemplum,
celebtatur. Unde : « Terribilis cst locus iste. Hic; multa suppetunt, sed instar illius templi sufficiat,
domus Dei est el porta cceli 3S, > et vocabitur aula! in quod Panlheon antea vocabatur, transit in Regis
Dei. Dicitur et monasterium, id est solitarium, vel[ seterni palatium, in quo pergratiam habilat. Nara et
solilariorum habilaculum; monos enim solus vel[ in templo visibiliter gloria Domini descendebat »'.
«n»s, unde et monachi siugulares, et tristes. Domus et non consecrata gentililas est, aut auima
Dicitur et ccenobium a coenon quod est commune, divinaecognitionis ignara. Domus consecralioChriGOquod sit communis babilatio, unde inhabitan- sti est et Ecclesiae, vel animse copulatio, et
tes, ccenobitaevocantur. Dicitur et sanclum, id est; hoc per singula dedicalionis iusignia demonstrefirmum tuum, quia supra firmam petram funda- mus.
tum 39, tum quia firmamenium inibi erat ad Deii Q Primo faciat episcopus lilaniam ante reliquias
servitium. Unde : « Pontifex semel in anno introiin eo loco, ubi fuere prsetenla nocte reconditse,
vitin Sancta 40.> Dicilur et martyrum locus, ubii implorans Dei misericordiam et sanctorum auxijaccnt corpora martyrum, vel ubi passi sunt, vel[ lium ad digne perficiendum lam arduum Ecclesise
ubi congregantur illi qui pro Chrisli nomine pati- sacramentum; deinde ante fores Ecclesiae faciat
untur, quorum vicem teneut hodie canonici Regu- exorcismum salis et aquae, dicens : Deus in adjulares. Majores autem Ecclesiae dicunlur templa, torium tneum inlende 4S,elc., sine alteluia; de his
id est tecta ampla, quia populus inibi sub unius; infra dicemus. Haec aqua salis sapientia condita,
tecli amplitudine adunatur; majores vero capel-- baplisma significat, quod sapienlia fidei condilttr,
he a caprarum pellibus nominantur; nobiles enimi cum de fide baplizandus instruilur 4S, cujus fonecclesias in itinere de pellibus caprarum factas ha-. tem in Judaea Dominus eonsecravit. Ex hae aqtia
bebant; vel capenum esl domus, ad quam pauperesi tantum episcopus foris in circuitu aspergit ecclead eleemosynam confluuiu; inde capella diciturubi i siam, et pro ipsius benedictione Deum exorat. Hsec
ditimi verbi pabulo, pauperes spiritu nutriunlur,
trina aspersio, et oratio trina est ad instar triduaquarutu cuslodes, et minislri capeliani dicuntur. na2sepulturae; in fontem immissio, est sanctse TriUnde forte non pellibus variis, sed caprinis uti, nec: D nitatis in baplismate invocatio, quam in mundi
ministrari, sed niinistrare tenentur 41; vel forte circuitu faciendam gentibus, Domiuus Apostolis
capellani dicuntur a cappa sanctiMartini, quia eam iuiperavit, dicens B0:« Ite, baplizale eos, in nomine
ante leges Francoruin ad bella, ct in praeliis defe- Palris, Filii, et Spiritus sancti. > Unde interim duorebant. Itaque fratres ad ecclesiam convenientesi deeim candelae in circuitu ecciesiam illuminant;
nequaquam in ea corporeis usibus indulgeamus,, quia duodecim apostoli genles doctrina3 lumine
sed orationi vacemus, ne faciamus eam speluncarai illustrabanl; tria responsoria, quse interim decanlatronum ", quae replenda est fumis aromalibus ett lanlur, est hilaritas trium ordinum fidem susciodoribus unguentorum, quibus hic salus confertur,,
pienlium scilicet, Noe, Daniel, et Job. Et quoniam
et in futuro sanitas impelrabitur.
ad hanc invocalionem, gralia fidei, spei, et chari36lCor. II. " II Paral. 4, 6. s" Gen. 28. S9Matlh. 7; Luc. 6. "" Exod. 50 ; Levit. 16; Hebr. 9.
u Maith. 20. '" Matih. 21. 43III
8. « Gen. 28. 4t III Reg. 6, 8. »s Ephes. 5. »TIII Reg. 5>~
" Psal. 69. "Matih. 3. " MaUh.Reg.
2S.
50
29
tatis infunditur, ideo ad calcem, ad medium, ad A viarum Dei ". > Unde preliosis vestibus induitur;
6" i il«
omnis
iuler
asquia
lapis
pretiosus
operimentum
partem p.arietis superiorem aspergitur ;
lius; hic forlis armattis suum alrium custodivit6>,
pergendum, quidam episcopi aspergunt et atrium,
quidam vero priusquam ecclesia fuerit aspersa, as- dum homo mundum possedit; sed fortior superveniens eum expulit, et spolia distribuil, dum
pergunt alrium aqua quse prius fuerat benedicta,
sicut in canonibus reperitur. Canonicus sutem ler- eum Christus passioiie devicit, el Ecclesiam et
minus alriorum esl triginta vel quadraginla pas- animam liberavil 70.Necdicitur ei : Aperi, eo quod
suum, exceptis capellis, quae conlinentur infra corda fidelium ad fidem aperiat, sed quia egressus
ambitum castellorum. Atrium est Christus per vitii virtulum operatur ingressum; et quia, disquem in coelestem Hierusalem patet ingressus, qui bolo discedente, mox Ecclesia Christo pandit ossanctificatur in nobis ", juxta illud : « Sanclifice- lium lidei, vel interrogatio inclusi est ignorantia
tur nomen tuum ". > Tricenarius autem et quapeccati, aperilio ostii exclusio delicli.
Ingrediens episcopus ler dicat: Pax huic domui
dragenarius ministerium reprsesenlaiit fidei et pcenitenliae, quae necessaria sunt militanti Eeclesiae. ", quia Christus ingrediens mundum pacem attuFit autem haec aspersio cum aspersorio de hyssopo lit hominibus bonae voluntatis 7!, eos sanctse refacto, juxta illud : « Asperges me, Domine, hys- concilians Trinitati. Cum duobus, vel tribus insopo, et muudabor "s. > Hyssopus est herba hu- greditur, ut inore duorum, vel trium testium slet
milis quae in petra nascitur, et medicandis corpo- consecralionis verbum 7a, vel quia pro Ecclesia
rihus adaptatur, ideoque significat humililatem, de paucis prsesentibus se Dominus transfigurans orapetra Christo prodeuntem B4, qui dixit: « Discite vit 74. Deinde proslernit se ponlifex in oratione prO
a me quia mitis sum, et humilis corde B6; >non Ecclesiae consecratione; quia se Christus humiliaenim proficit in baptizatis unda baptismatis, nisi vit, et pro Ecclesiae sanctificatione Patrem oravit,
a radice processerit humilitatis ;.at si humilitas dicens : «Pater, sanctifica eos, quos mihi dedisti
accedit, usque adeo superbiae tumorem depellit, et 7B. > Clerus orans et litanias concinens, Apcslolos
hominem lavat, et mundaf, quod eum super nivem significat, qui pro Ecclesiae et animarum sanctifldealbat incomparabiliter, vel sicut nivem Be,juxta, catione ad Deum intercedebant. Surgens pontifex
illud Isaiae:'« Velut nix dealbabuntur 67, > ut fiat per Dompius vobiscum populum non salutat; sed
homo veslis Domini; qui enim Chrislo baplizaper Flectamus genua ad orationem invitat; quotur, Chrislum induit 6'; vestis, inquam, nivea,-r niam infideles non sunt salutandi, sed ad poeniid est sine macula, et ruga 69,quod repraesentatum ] lentiam provocandi, et nondum sanclificalis non
est in transfiguralione Dominica 60.
est applaudendum, sed pro eis orandum.
Veniens episcopus ante ostium ecclesiae, cum
Post haec in pavimenlo duo alphabeta describit,
baculo ter percutit superliminare, dicens : Tol- per quae ulriusque Testamenti seienliam, vel sacrae
lile porlas, principes, veslras 61.Hsec trina percusScripturae intelligentiam,scilicellitteramet spiritum
sio est trina Christi potestas in ccelo, in terra et intelligimus. Paucae quidem lilterae sunt; verumtain inferno •*. Ter ergo percussit cum potestatem men in eis omnis plenitudo scientise continetur.
ligandi, et solvendi in coelo et in terra Ecclesiae Haec itaque scicntia scribenda cst in pavimento pesuae concessit, et portas inferi adversus eam non cloris nostri, in cordibus terrenorum, ut per eam
praevalituras adjunxit 63; jubet ergo tolli portas Dominum agnoscere et ad ccelestia erigi valeasnus.
morlis, et elevari portas aeternales; portse mortis Ergo scribilur a sinislro angulo orientis usque ad
suntvitia, portae vitse sunt virtutes, et Ecelesise dextrum angulum occidentis; sinister angulus
sacramenla; vel ter percutit, cum impios verbis orientis est Judsea, in qua Christus secundum carasperis increpavit, juxta illud Isaiae : « Percutiet nem oritur, et tamen cum sinistris ob perfidiain reterram virga oris sui et spiritu labiorum suorum
putalur. Dexter angulus occidentis est gentilitas
inlerfieiet inipium 6l; et hoc ter quia fidem Tri- in qua perfidia cecidit, et pro qua Christus sol jusnitatis docuit. Hac percussione, diabolus pellitur tiliae ,6 occiditur, et in dextera oblinebit. A siuistro
q.ui per fugienlem diaconum intelligilur. Merito igitur ad dextrum angulum scribitur in memoria
qui hujus ordinis est, illius vice fungitur; quia illius trathlationis, de qua dicilur: «Auferetur a
diaconus minister interpretatur,'; ipsi autem sunt vobis regnum Dei et dabitur genti facienti fruclus
minislratorii Spiritus, juxta illud : « millia mil- ejus".> Scribilur etiam alphabetum a dextro anli.uni ministrabant ei 6B,> ct Apostolus : « Omnes gulo orienlis in sinistrum oecidenlis; dexter angusunt ariministratorii spiritus in ministerium missi lus orientis esl Eeclesia primitiva, in qua lux est
*6. > Si aulem archidiaeonus ftierit, Luciferum reorla ficlei78; sinisler occidentis sunt reliquiae Israel
prsesentat, de quo dicitur in Job : «Ipse principium quae adhuc sinistrant, et usque ad mundum occiÊphes.
o. "Ephes.
"Hebr. 1.
•Malth. 18.
»3 Psal. 50. Sl I Cor. 10. BSMatlh. H. »6Psal. 50. " Isa. 1. »«Gal.
2. "Maltln6,
63Matlh. 16.
«*Isa. 11. 66 Dan. 7.,
5. 60 Matth. 17. « Psal. 23. 62 Philip. 2.
67Job. 40, 6SEzech. 28. 69 Luc. 11. 70Hebr. 2. 71 Luc. 10. 's Luc. 2. " II Cor. 13;
'* Matth. 17. 7»Joan. 17. 76Malach.4. 7TMaith. 21. '9 Psal. 96.
51
STCARDICREMONENSISEPISCOPI
52
duum sihistrabunt. Igitur a dextro scribilur in si- A dum misit Filium suum, ut mundus salvaretur per
nistrum, quiapost gentium plehitudinem 79, Israel ipsum 87. Cinis est Chrisii humana natura, haec est
convertetur ad fidem; et primum quidem alphabeviltila rufa, quae cremabatur8S; caro Christi videtum Graeca lingua; secundum scribitur in Latina ; licet, sanguine rubricata, passionis igne decocta,
illa nam prior est, et sapientia pollet; haec seqiiens: qua redempti sumus; aqua populum significat.
Unde : « Aquaemultae populi multi 89; > ergo sal et
est, et potentia praeeminet. Haebrea non scribitur,
qiioniam in EecleSia silet; utrumque aulem per cinis miscentur cum Verbum caro efficitur30, quse
baculum scribilur, quoniam haec omnia per prsedi- per signum crucis, aquae miscentur, cum populus
catores aguntur. Sic autem scribuntur, ut in forma in Christi passione salvatur.Quod autem vinum
crucis iri medio pavimento conveniant, tunf quiai adjungitur, sigriificat quod lianc redemplionem di-'
duo Testamerita fidem edocent passionis, tum quiai vinitas operalur, vel quod trislilia passionis veisa
duo populi salvanlur in myslerio crucis. Prius ta- est in gaudium resurrectionis, vel per hanc aquam
men de pavimento, si qua sunt ibi corpora infide- Spiritum sanctum accipimus 91 de quo dicitur :'
lium evellantur, quia nec sancta suht, nec sanclifi- « Qui credit iu me, flumina de ventre ejus fluent
cabuntuf, nec eorum animas Chrislus annulo fideii aqusevivas92.» Commiseentur sal, cinis et vinum;
subarrhavit, nec in gloriosam transibunt generaliss quia quos Spirilus lavat, sapieiilia condiuntur, pcacorporis uniohem ad fidelium cOrpOra, aut evellan-- nitenliae pulvere asperguntur, et spirituali intellit.ur, aut terrse sic' profundius immittahtur, quod1 gentia inebriantur; igitur Ecclesia foris et intus
nullum vesligium appareat lumulorum. Paviinen- lavatur, ul qtti salvandus est, aqua et spiritu relum enim pectoris uostri si humilitatis hyssopo de-.-. nascatur 53. Vel sal, doctrina fidei, cinis memoria
sideramus aspergi, aqua sacramentali mundari, i passionis Chrisli, vinum aquae mistum divinilas
scientia spirituali repleri, crucis fide salvari, eva- juncta hnmanitaii. Sic ergo sanclificamur doctrina
cuandum est quisquiliis, et omnis mortalis conta-- fidei, et memoria passionis Christi, ut jungamur
gione peccali, ut super nivem dealbalti 80Christumi capiti nostro Deoet homini.
Postmddurii cum pollice de aqua ista cruces fainduamur 81; et ei sponsa virgo, casla, sine ruga;,
et macula exhibeamur 82.
ciat in altari in medio et per qualuor eornua, et
CAPUT VII.
aspergat in circuitum ipsum altare septem aut tribus vicibus. Altare, in hoc loco, designat EccleITEMDE EODEM,
Christus assistens ponlifex per proprium san-. siam primilivam, in cujus medio crucem feeit, dum
guinem introivit in sancta S3, hucusque fuit" quasi{Q in medio terrse 94, scilicet Hierusalem, passionem
prooemiun? dedicalionis, abliinc incipiet ecclesise> subiit. Quatuor efiam cornua significavit, dum
dedicatio, et idcoper hoc, quod: sequitur, Chris&i
i quatuor parles mundi cruce salvavit. Altare septies
passio. etSpiritus saricti effusio figtiratur. Accedens; aspersit, eum Ecclesiam Hierosolymis baplizari
ilaquepontifex ad altare, adbenedicendum aquam, prsecepit ut sancli Spiritus septem dona percipe-dicit: Deus in adjutorium meum inlendew, et sub- ret 95.Aut tcr aspergitur, cum in sanctse Trinilatis
jungit: Gloria Palri, sine AUetuia. Hicmodus ser- nomine baptizatur,.vel cum Ecclesia a peccatis covandus est in benediclione hujus aquae, et praece- gitalionis, locutionis et operis emundatur. Unde:
denlis, et illius, quam Alexander papa in Domini- Miserere mei, Deusss, inter aspergendum cantalur.
cis btfhedicentfam instituit, ul divinum iraploretur Deinde ter aspergit ecclesiam in circuitu ab oriente
auxilium; et quoniam haec benedictio Ut ad exhi- in oocidentem, et per medium semel in formam cruberidamgloriam Trinitati, etiam subjungitur Glo-. cis; quia Christus totarii Judaeaih, aulomnes genria; sed quia adhuc purgamur, et nondum sumus5 tes baplizari praecepit in nomine Trinitatis 97, cui
sortiti benedictionis effectum, ideireo inter suspiriai baplismo tribuit eflicaciam in mysterio passionis.
positi, -Alleluia, idestlaudem pro perceptis benefi- Quod aspersio fit in circuitu, significat quod Domiciis Deo debil.am subticemiis, unde post consecra-- nus curam suoruni babens miltit angelum -suuriiin
tionem ecclesiae cantabitur; quonianv exclusa dse-. circuitu limentium se 98. Quod ab orienle in occiiuoriispbaritasia, Deus in ea laiidabitur ; ita Chri-. dentem innuit -quod ccepit a Judaeis99, de quibus
stus ad aram Crucis accedens Patris *auxiliumi ortus est Dominus et refertur ad illos nostra fides.
iiivocavit et ad Trinilalis gloriam riiariifestandam) Dum isia liunt, eantalur psalmus : Lmtalus sum in
mortem subiit8B, licet Atleluia duritaxat post resur-- his quai dicta sunt mihi 10°, etc. Exsurgat Deus; et
rectioiiem manifesta operis exhibitiorie cantavit.
dissipentur *, ete. Qui liabitat in adjutorio 2, elc,
Deinde sal, cinis et aqua benedicuntur, et cruce3 quoniam apostolis mysterium resurrectionis, sacrafacta commiscentur, et demnm vinum apponilur.
mentum baptismatis prsedicantibus, inimicorum
Sal est Dei sapientia. Unde- Elisaeus salem misitin i rabies est dissipata, et domus Domini. firmiter
aquam, ut sanarentur aquse S6; Pater in hunc inunsediiicata,. quam intrabimus 3 et in cujus nunc adju79 Rom. II.- M Psal. 50. 81Rom. 15. S2 Ephes. 5. 83Hebr. 9. 84 Psal. 69. 8BMatlh. 2/; Luc.
91Joan. 16.
87Joan. 5. 8SNiitn. 19. S9Apoc. 1". "Joan.l.
25.86IVReg.2.
"/oan.|/. 7. 9SJ«™100PsaL
5. 94Psal. 75. 9SAct. 1. 96Psal. 50. " Malib. 28. 9SPsal. 55. 99 Matth. 1, efliebr.
121. ' Psal. 67. s Psai. 90. 3 Matili. 7.
55
34,
torio habitamus'*, pro qua Cbristus oral, et slans in A sancta Trinitate vestris orationibus impelraslis ;
niedio velut medialor pro nobis Deum Palrem quo- postea vero reliquiae in sepulcro sigillantur et
tidie inlerpellat 5.
animse in coelestibus colloeantur. Unde ralionabiliDeinde fundit aquam ad basim altaris, innuens ter dum isla fiunt : In cceleslibus regnis , etc., a
quod de flierusaletn fons erupit ipse baptismatis ; clero cantatur. Tabula chrismate confirmala et
vel committens Deo,quod in lanto sacramento vires superposita, est proteclio Jesu Christi; unde canhumanas excedit. Quod altare post linteo tergitur talur : sub altare Dei sedes accepimus, haecest read instar passionis Christi, Ecclesise primilivse tri- quies sempilerna quae nobis calce, id est charilatis
bulatio mitigatur; nam per linum quod de terra glulino, consolidatur.
CAPUT IX.
oritur, et cum Iabore ad candorem vertitur, Christum accipimus, qui est dc virgine natus °,-qui per
ITEMDE EODE5I.
i Operatus esl Dominus salutem in mcdio terlaborem passionis pcrvenit ad gaudium resurreroe 12. > Pontifex enini qui crucem facit de oleo
clionis.
altaris sancto.in medio allaris, el per qualuor corCAPUT VIII.
nua ipsius, Christus est qui super Ecclesiam
ITEHDEEODEM.
« Festinemus el nos ingredi in illam requiem 7,> primitivam Spirilum sanclum, per fidem passionis
participes Jesu Christi 8. His ita peraclis, vadit effudit, et per eam, ad qualuor mundi djmata dilatavit. Ter carUatur : Erexit Jacob lapidem in litupontifex ad rcliquias, el cum processione, oratione,
reverentia , magnaque devolione portat eas ad lolum.13; illa enim Ecclesia fuit titulus aliarum « quia
cum sibi a diacono prseparatum. IlaChristus post- de Sion uexivit lex, etverbuin Domini de Hierusaqiiam nobis locum praeparavit, justos, qui in prae- lem 14. > Ter allare ungitur , bis oleo sancto, tersenti nocle vigili mente se a malis custodiunt, as- lio chrismate ; quoniam Ecclesia lide , spe , chasumitetindomumPatris
sufperducit 9; unde cau- ritate, quae est major cseteris, insignitur 1B. Dum
latur : Ambulale sancli Dei, ingredimini in civita- chrismate infunditur, canlatur : Ecce odor filii mei
lem Domini, id est coelestem Hierusalem; haec est sicut odor agri pieni 16.Hic ager est Ecclesia, quse
enim Ecclesia nova , in qua populus adorabit Do- floribus vernat, virtutibus splendet, operibus framinum in aeternum. Hic canlus , ibi gaudiur* an- grat, ubi stint rosse marlyrum, lilia virginum, violae
gelorum, animas cum gaudio recipienlium, qui «onfessorum , ubi viror incipientium , flos profieas cnmilantur , quousque pro merilis in debitis cientium, fructus percipienlium 17. Deinde per
mlnsionibus recipiantur.Antequam pontifex intret Q parietes ecclesise duodecim cruces cum chrismate
ecclesiam, cum reliquiis circumeat eam, ut sint il- facit, incipiendo a dextro perveniensad sinislrum.
lius ecclesiaeprotectores. Iterum cantalur respon- Hsec unclio est fides passionis, quae per apostoios
sorium , ds decimis; ideoque postmodum ponlifex a Judaeis pervenit ad gentes, vel potius est unctio
monet populum de dccimis et oblationibus, dote et hsec gralia Spiritus sancti, cujus plenitudo existens
luminaribus. Post cum chrismate signum crucis in capite Christi, descendit in barbam, barbam
faciat in superliminari, per quod innuilur quod Aaron18,|id est in apostolos, qui crucis mysterium,
non debemus erubescere porlare in frontibus si- per quatuor parietes ecclesiae, id est qdatuor mungillum passionis Domini noslri Jesu Christi, et est di climata, praadicavcrunt, el fidem Trinitatis etiam
sumptum a sanguine agni paschalis, quo postes addiderunt; unde in unoquoque pariele trcs cruliniebantur ex mandalo Domini I0. Pontificem in- ces ralionabiliter imprimuntur. Incensi frequenlagredientem populus comilatur, ut Christi et san- tio est continua Chrisli sacerdotis atque pontificis,
ctorum protectione gubernetur; ideoque mediator pro nobis, apud Deum Patrem inlerpellalio; crupro fidelibus.interpellat. Cum autem ad sepulcrum cem cum incenso facere est passionem Patri ostenvenerit ad recondendas reliquias, extendat velum dere, et pro nobis interpellare ; incensum copiose
^ comburere in medio altaris et in angulis ejus, est
inter altare et populum; quia loca vel cubilia ani- D
marum secreta sunt a visione mortalium, de quiT orationes pro Hierosolymitana et universaliEcclesia
bus cantatur : exsullabunt sancti in gtoria, Imta- mulliplicare.
bunlur in cubilibus suis ll. Deinde ponit chrisma
Postmodum frontem lapidis in modum crucis
in confessione, per quatuor angulos in cruce, di- ungel episeopus, dicens : Confirma hoc, Deus 19;
cens : Sanclificetur Iwc sepulcrum, in nomine Paquia Chrislus, vel ipsa Ecclesia Patrem exorat ut
iris , et Fitii, et Spirilus sancli, id est firmenlur redemptionem, quam operatus est, ipse confirmei,
nobis ista cubilia in perpetuum propter fidem unde flt, quod baptizali confirmantur ; quse redempassionis Christi, quam praedicastis per qualuor ptio coepita teinplo sancto quod est in Hierusalem";
climala mundi. Deinde ponit tres portiones inquia salus humanse/naturae coapit in medio terrae s0,
censi, quasi dicat, et rursus firmelur nobis quod a vel atemplo, id est Christo, in quo divinitatis habi26. " Exod. 12.
1. 7 Hebr. 4. 8 Hebr. 3. 9 Joan. 14, Matlh.
'Psal. 5. 5Joan. 17. 6 Luc.
"Psal. 149. 12Psal. 75. 13Gen. 28. " lsa 2. ls I Cor. 15. 16Ge.n. 27. »7Malth. 15. 18Psal.
132. 19 Psal. 67. 20 Psal. 75.
..
55
35
tat plenitudo ": el quoniam hanc redemptionem A Dominum pervenitur; in his sunt reliquise, id est
thesauri sapienliac et scientiaeDei 39.Haecest enim
Trinitas operatur, ideo gloria Patri subjungitur,
ut laus Trinilali cantelur ; post hsec benedicantur arca Domini ", in qua fuere manna et tabulae levasa, vestes, linteamina, cultui mancipanda. Uten- stamenti; in his thus et oleum adolemus, cum ei
sacerdotium etregnum evidenter ascribimus. Super
silia benedici, est opera nostra ad Deum referri;
quse sint utensilia hecessaria infra dicemus. Ad hsec allare Christianum capsae ponuntur, hi sunt apostoli et martyres, similiter vestes , et pallae, conaltare veslitur ;,allare veslm, est animam immortali et incorruptibili corpori jungi, de quo vesli- fessores et virgines, vel omnes sancli, de quibus
mento dicit ipse Christus de se : « Conscidisti sac- dicitur : « His sicul vestimento veslieris 41. > Su-<
cum mcum mihi, circumdedisli me laetilia ". > per hoc non immerito codex evangelicus adoplaluc,
Vel altaris ullima benediclio , illam finalem signi- eo quod Evangelium ab ipso sit editum, et ipsi perficat benediclionem, qua dicitur : « Venite, bene- bibeal teslimonium. Super his eliam crux tribus
de causis erigitur, ut signum regis in domo, vel
dicli Patris mei ". >
Post hsec mullipliciler, ut infra dicetur, ornatur
urbe regia veneretur, aut Chrisli passio repraesenecclesia et accenduntur' luminaria ; tunc enim lelur, ut populus Chrislum crucitixum, se crucifi^
opera justorum splendescentjlunc « Fulgebunt ju- gendo cum viiiis et concupiscentiis, imitelur 42.
sti, et lanquam scintillae in arundineto discur- Vexilla quoque super altaria eriguntur,ut triumrent JV. > Tunc Missa cantatur; rion enim sine phus Christi jugiler in Ecclesia memqretur, per
missa debenl ecclesiae consecrari; tunc enim [requam et nos de inimico triumphare speremus.
CAPUT X.
velabilur saeramentum, quod eliamangelis ab iniITEMMORALITER
DEEODEM.
tio fuil absconditum 1B. Introitus : Terribilis est
« Templum Dei sanctum est, quod eslis vos ". >
locus isle 26; quid est enim terribilius quam quod
angeli timebuht, et vix justus salvabitur2'! Tunc Haecomnia referunlur ad hominem; nam ecclesia
venit pqntifex solemniter indulus, etcanlatur in forinsecus lota , oslium ah episcopo percutitur,
lsetilia ; tunc enim videbitur Dominus anobis facie episcopus ingreditur, alphabelum in terra scribiad faciem in gloria sua 28. Et vide quoniam in tur, ecclesia illuminatur, allare lavatur sale, ciaspersione basilicae lineis duntaxat, et minoribus nere, aqua et vino, ecclesia intus aspergitur, in
utitur indumeritis; sed ad mysterium altaris acce- altari, corpus Domini et reliquise reconduntur,
dens vestibus ornalur ponlificalibus et pretiosis,
incensum, et chrisma ponitur ,-altare oleo perunrecolens quod legalis. pontifex, in Iineis sanclua- C gitur, mullipliciler incensatur , vestibus ornattt",
rium expiabat, et post lotus in ponlificalibus in et in eo sacrificium laudis offertur. Homo quidem
holocaustum arietem offerebal; et quia in eisdem est Ecclesia, juxla quod Paulus in hodierna epilineis hircum emiltebat post expiationem- 29; ideo stola dicens : « Dei aedificalioestis 44; > igitur hoet in consecratione fontium et immersione cate- mine baptizato de tribus peccatis, scilicet cogilachumenorum , ubi peccata transferuntur eorum , tione, luculione, operatione compungitur; et, aperlo
quidam uluntur simplicibus et lineis indumentis.
fidei ostio, Chrislus ingreditur ; unde in hodierno
V.elper altare Christum, sicut per Ecclesiam spon- Evangelio : « Zaehaee, oportet me bodie in domo
sam accipimus; ipse enim est Iapis qui a Jaeob ' tua manere 4S. > Utriusque Teslamenti Scriptura
erigilurin titulum 30; quia stetit in signum popu- menti infigitur, et mer.s doctrina duodecim apolorum 31ipse lapis angularis 32, « qui feeitutraque
stolorum illuminatur, cor quod sic sst in corpore
unum 3J, > ipse lapis est crescens in montem 8V, nostro, velul altare in templo, seienliae sale condiipse mons pinguis 3B,oleo lsetitise prse consonibus
tur , pulvere pcenilentise aspergitur, Spiritus sancti
unclus 36, ideoque non ungunlur allaria nisi lapi- aqua salutari lavalur, vino sapientiae inebriatur;
dea. Hic eliarii, per lapidem itinerarium figuralur,
et sic qui lotus estin carne, etiam in menle lavalur,
eo qtiod « Exsultavit, ul gigas ad currendam
ut possit dicere : « Cor meum et caro mea exsulviam "; > et : De torrenle in via bibet 88; itinera- laverunl in Deum vivum 46; > ldeoque verba offerius autem similiter, et ob similes causas, ex sale, rendse non irrationabililer duplicantur, scilicet fecinere et aqua., et vino conspergitur, el datis odo- cit Salomon, etc. In altari corpus Domini ct reliribus chrismate confirmatur; juxta hoc altare, Chri- quias poriere, est mandata Domini et exempla sanslianum loquor, lavacrum est, quo manus abluun- clorum memoriter retinere, ut possit dici : « In
tur. Hsec Christi misericordia, qua hcmines in corde meo abscondi eloquiatua, ut non peccem
Laptisrao vel poenitenlia a peccatorum sordibus tibi 47; > in altari quoque incensum et chrisnia
diluuntur ; ad hoc per gradus ascendilur , hi sunt ponuntur, cum oralionibus,bonae opinioni, bonisque
marlyres, ut praediximus, autvirtutes perquasad
vacamus operibus; oleo allare nostrum inungi» Sap. 3. 2«
" Gen. 28. " I Pelr. 4. »•
5.
Ephes.
ir«
5* .?V- • ?£aL 29' "Matth.25.
ai lsa.il.
!4 Dan. 2. 3B Psal. 67. «
fiaa
"Act.4.
33Ephes.2.
i,
.
. ne?1,l>
** Coloss- 2- " Deut-10- " Isa. 49. " Gal. S. 43 I Cor. 3,
Psal-d09l fi
H
4iV
«
Sa}\18\.
Z
ibid.
Luc. 19,< »« Psal. S5. »7 Psal. 118.
MITRALE. -
LIB. I.
58
mus, cum misericordiae non obliviscimur. Accedit A ria carnis perpetrare; non etiam praesumat itifra
summus sacerdos secundurn ordinem Melcbise- ecclesiarum confinia, quae sunt triginta, vel quadech ** ad allare cordis nostri, et illud inungit, draginla passuum domos infringere. Hic est enim
cum dicit : « Estote misericordcs, sicut et Pater locus sanctus, hoc est firmus, de quo Dominus ad
vester misericors est 49. > Hoc oleo summus ille Moysen B6, et angelus ad Josue : « Solve calceamenponlifex prseparlicipantibus abundabat"", cum di- tum de pedibus tuis. Locus nam in quo stas sancebat: « Paler, ignosce illis, q»ia nesciunt quid clus est ". > Calceamentum fit de pellibus morluofaciunt " ; > hoc oleo non solum cor, sed omnia rum animalium : ergo solvere calceamentum do
membradebent esse peruncta ; manus enim, si non pedibus, est solvere vincula mortalium peccalorum
ungitur et inopi non aperitur, aret. Hoc altare »o- de actibus, quaeintranles in sanr.tuarium Dei solslrum oralionibus fumigemus, virlutibus adorne- vere debemus, ut cogitemus de conversatione anmus , iit in eo nos ipsos hostiam vivam Deo pla- gelorum, ubi est requies sine somno, pax sine
centem offerre possimusBS,ut simus hoslia templi et bello, quies sine labore, satielas sine requie. Quolies igitur hunc locum ingredimur, praesertim cum
templum Dei.
CAPUT XI.
cceleste mysterium celebralur, ubi credilur coeltis
DE RECONCILIATIONE
ECCLESIJE.
angelorum adesse; cum reverentia ingrediamur ad
« Solve calceamenlum depedibus tuis, locus nam illorum conspectum, v.ultum in terram declinemus,
in quo stas sanctus est "3. > Cum ecclesia tanto
eorum gaudia conlemplantes, et nos cinerem esse
Sponso, tam celebri sit consecratione dotata et ejus recolentes BS.
uiensilia divino cultui mancipala, constat esse
ln ecclesia quoque a superfluis verbis abstineri
ppccatum immane eam inhonestis usibus violare, oportet, juxta illud Chrysoslomi: In aulam regiam
unde Balthazar vasis Domini abutenti apparuit in ingressurus, habitu et incessu te componis; huc inaula regia comminativa scriptura, Mane, Thecel, gressurus, ubi est vere aula regia rides? lu non
Phares, idest numeralum, appensum, et divisum nostj, quia non vides, scilicet angelos esse praesen6V.Violatur autem ecclesia, combuslioue, homici- tes, quia domus Dei est plena viruuibus incorpodio, adulterio, sigilli privatione, principalis alta- reis. Quid autem loqui debeamus Aposlolus doris motione. Quas autem fuerit violala nisi reconci- cet, dicens : < Loquentes vobismelipsis in psalmis,
lietur, vel cum oportuerit, denuo conseeretur; im- bymnis et camicis 69.> Ob ejusdem privilegii revemunda et pcrvia eanibus erit, forma vero reconci- rentiam, mulieres a partu surgentes non ingreiiationis haec est, ut prius pontifex oret ante fores r diunlur ecclesiam, nec menslruafae, nec viris conecclesise, postmodum intret ecclesiam cum lila- junclse, secundum oonsuetudinem Rqmanorum.
niis,- et iterum oret, deinde aqua benedicla, sale, Ob hoc etsolemniter pcenitenles arcentur, tum quia
cihere, vino mista ecclesiam lavet, et loca contamidum pcenam patiuntur, culpae reminiscunlur, tum
nata purihcet, et siccantibus et orationibus ad hoc quia in omnibus illud mj^sterium inlelligitur, quod
deslinalis reconciliationem efficiat; sic homo Deo immundi a templo coelesti penilus excliiduntur;
templum in baplismate dedicatum viliorum incen- alioquin ea die, qua praedictorum aliquod agerenl,
tivo et mortali crimine conlaminalur BB.Si quo- vel paterentur, inlrare liceret, ut Deo gratias ageque per haeresim lidei sigillum amiserit violatur, rent; haec est nam civitas sancta, urbs beata Hiesicapitis etiam diminuiionem (mentem vel epi- rusalcm, civitas Dei, de qua : « Gloriosa dicla sunt
scopum loquor) passus fuerit, totum corpus, et de le, iivitas Dei 60, > et alibi: « Vidi civilatem sanpopulus infirmatur; propterea necesse est, ut qui ctam, Hierusalem novam, descendenlem de ccelo
jam nequit baptismo adjuvari, fonte lacrymarum,
6I. > Haec militat in terris, sed regnal in ccelis;
idesl per pcenitentiam,.renoveiur et orationibus ad- hsec esl gloriosurn regnum, cujus in lerris cuslodes
juvetur; alioquin Dei templum redibit in lupanar
collegium prelatorum, agmina martyrum, ccetus
daemonum; hospitium Trinitatis, in proslibulum D confessorum.et virginum, quamcuriam,, illa gemma
meretricis, ubi daemones saltenl, et sirenae iMdifi- singularis adornat, quse nec primam visa est, nec
cent; oralionibus autem reverlitur in templum De
tiabere sequentem. Cum tamen etiam militantem
et habilaculum Spiritus sancti, et qiii passus.est
designel Ecclesiam, non abhorreo, siquando bonaufragium maris, redit ad portum salutis. Magna nis mali corpore misceantur ; nam in Eden muilaque riebet ecclesia custodiri cautela, quae trino • lier de viro formatur, lignum vitae et scienliae proprivilegio gaudet in personis, in rebus, in loco. De ponitur 6", serpens etiam invenitur 63, in arca
persouis et rebus nihil ad praesens, locus autem
Noe sunt animalia munda et immunda 64, siroulin
ea debet reverentia cuslodiri, ut quis non praesu- unum pacem habentia ; qui pacem non tenent, in
mat inibi agapas celebrare, ac cubitus sterneffe, arca -non sunt, licet esse videanlur et truculentiochoreas ducere, assallus facere, furla committere,
res bestiis inveniuntur ; extra ecclesiam non est lofugientem inde exlrahere, aut alia quaevis deside- cus refugii, noit tamen omues, qui nunc insunl,
«Psal. 109. 49Lue. 6. B0Psal. 44. S1 Luc. 25. B2Rom. 12. '»« Exod. 3; Josue S. »4Dan. 5,
"ICor. 5. " Exod. 5. « Jos. 5. " Gen. 18; Job. 30. «s Ephes. 5. "^ Psal. 86. 61 Apoc. 21,
ts Gen. 2. " Gen. 5. «4 Gen. 7.
40
SICARDI CREMONENSIS EPISCOPI
i menta solvamus, ut in loco sanctifieari a Domino
patris graliam merebuntur; quia Cham ln hlus A
. .
maledictionem accepit 65, in domo Abrahae filius mereamur ".
CAPUT XII.
aneillaecum filio liberselusisse creditur 66;in utero
DEORNATU
ECCLESLE.
prsegnanlis Rebeccse gemini colluctantur 67, quo« Domine, dilexi decorern domus tuse, et locum
rum lenis diligilur et hispidus reprobatur 6S; sse93.> Dcyrantur ecclesiaacaepe in ambitu horli conclusl reperilur amaritudo habitationis gloriae UIEB
absynthii; in Domini coena 69,et navicula Simonis, laturis, picturis et tornatilibus sculpturis, quse a
fuit Iscarioles; in rete piscatoris pisces boni et labernaculo Moysis "4, vel lemplo Salomonis 9B,formali 70; in area granum et palea 7l, similiter et mam accipiunt; sculpsit nam Moj'ses duo cherubim ; sculpsitet Salomon, sed etparietescselaturis,
in ecclesiis viri cum mulieribus orant7a, ita quod
mulieres secundum consuetudines quorumdam et torno, etpicturisornavit. Fipnt autem bujusmodi,
ut non solum sint ornatus ecclesiarum , sed etiam
vSiht in parte aquilonari, sicul viri in«australi;
litterse laicorum. « Quaecunque enim scripta, > vel
quoniam perviros, fortes irilelliguniur in tentaliosculpta sunt, « ad noslram doctrinam scripta sunt
nibus hujus mundi et in fide, et fervidi charitate;
>
per mulieres autem fragilipres et bonis operibus te- 96; litterae, inquam, rememorativse praetcritorum,
B indicalivae praesentium etfuturorum. Prseteritorum,
pidi. Secundum alios, viri in parte anteriori, mulieres in posteriori; vir nam est caput mulierisS 7, ut historiarum et visionum ; praesentium ut virtutum et viliofum; futurorum ut poenarum et praeideoque dux ejus; quod seorsum masculi, seorsum
feminse stent, secundum Bedam accepimusa vetcri iniorum, de quibus etsi non singula, lamen usiconsuetudine derivatum; hinc fuit nam quod Jo- taliora percurramus exempla. Duo igitur in tabernaculo cherubim se versis vultibus in propitiatoseph et Maria puerum derelinquunt 74; quoniam
alter quia secum non cernebat, cum altero esse rium respicienlia, sunt duo Testamenla in nullodis;' facies cnim a se averterent, si quod
putabat, causa divisionis hsec est'; quia caro viri crepantia
et mulieris, si propius accesserint, ad libidinem unum promiltit, aliud denegaret. fn propitiatorium
respieiunl, dum quidquid continetur in eis, ad
accenduntur. Ubicunqne mulieres locum babuerint, semper secundum Apostolum ,B velatse de- obsequium refertur conditoris; in nostris autem
bent orare, ne laxis crinibus alliciant animos juve- ecclesiis imago Domini nostri Jesu Christi pingitur
et ex causa mulliplici; uam picla in
num, nec ob formositalem superbiant capillorum, multipliciler,
rememorat nativitatem, picla in matris
praesepio,
imo propter angelos, id est sacerdotes. Sacerdos
gremio, puerilem aetalem; picta vel scuipia in
enim judex esl et vicarius Jesu Christi, ergo ante C
( cruee, passiouem. In cruce quoque sol et luna
sacerdotem iiiulier debet se velare, ut conscia qrieclipsim patienlia depinguntur; latrones et clavi,
ginalis peceati, quod per eam evenit, videatur eru- forcipes etvulnera, lancea,
sanguis et aqua, litubescere et se coram judice ipso habitu accusare. Id- lus et corona, cura
veslepurpurea, quae omnia sunt
circo Linus ex prsecepto Pelri instituit quod mulier
passionis insignia; picta in scalarum ascensu,
ecelesiam, velalo capite, introiret, cui elsi liceat ascensionem; picta in solio
excelso, praesenbrare, non lariien loqui, id est populis prsedi- tem indicat
majestatem et potestatem quasi dicare 76. Ergo locus non salvat, qtiem pravitas concatur : Data est ei omnis potestas in coelo et in
scienliae damnat, sicut liorrida loca non obsunt terra
97, etadimpletur visio Isaise dicentis: « Vidi
Nadab
elenim
et
iis, qui pievivunt:
Abiu igne in Dominum sedentem
super solium excelsum et elelaberna<iulo consumuntur 77; Chore, Dathan, et
vatum 98,id est Dei Filium, regnantem super anAbiron ante tabernaculum deglutiuntur 7S; Heli
illud: « Qui sedes super cherubim 99.>
gelos,
juxla
in
loco
sancto
pontifex
periit 79; Oza juxta arcam Quandoque vero pingitur, sicut videre eum
Moyses
interiit B0, Joabjuxla altare occiditur 81, Ozias in et Aaron
10°,Nadab et Abiu, scrlicet super monlem
leniplo lepra perfunditur 82; econtra: Moyses de et sub
pedibus ejus quasi opus sapphirinum , et
flumine S3, Jbseph de cisterna S4, et carcere 8B; Job ^'
cum serenum est; cui quandoque
de sterquilinio 8G,Jeremias de cceno 87, Daniel' de quasi coelum,
circum circa pinguntur angeli cum sex alis secunlacu leonum SS; tres pueri de camino ignis libe- dum Isaiam dicentem: « Seraphim slabant
super
rantur 89; demum diabolus de coelo 90, homo illum, sex alae uni, et sex alae alteri, dtiabus velacecidit de paradiso 91; justi autem in lerra visi- . bant faciem ejus, duabus
pedes et duabus volatanturet de inferno ad ccelestia sublevantur; sed, bant 4. > Puto quod seraphim, hic debet scribi
per
Jicet non sanctificet locus, tamen ob reverenliam
m, et subinlelligilur duo, quia sequitur, uni et
sacramenti cooperatur phtrinium sanctilicationi.
alteri. Qui slant super eccles.am, quasi custodes :
Ob haiic itaque reverenliam de pedibus calcca- el cum sint ardenles, eam ad duo proecepla chari59
6BGen. 9. 66Gen. 21. 67Gen. 2S. 68Gen. 27. 69Matth. 26. '«Mallli. 8. vl Maitb. 15. 7aITim.
2. 73Ephes. 5. , ,4Luc. 2. 7S 1 Cor. 11. .70 ICor. 14. 77 Levit. 10. 78Num. 18. 791
4. 80 II
Reg.
82
83
84
C.
8B
86
2.
11 Paral. 26.
87 Jer. 58.
Ileg.
Exod. 2.
Gen. 57.
8IIUReg.
Gen. 40.
Job.
2.
°9
90
93
S8Dan. 6.
Dan. 5.
Isa 14. siGen.3. 92Exod. 5.
Psal. 25. " Exod. 23. 06 III lieg. 6.
6 Rom. 1S. S7Malth.
9S
28.
Isa. 6. ss Psal. 79. 10°Exod. 24. ' Isa. 6.
i2
.
41
tatis accendunt, qui diounlur alas habere propter A et resurrectio fuit omnium lselitia generalis. Unde
velocem custodise cursum, quibus caput et pedes in Psalmo : « Ad matutinum lsetilia". >
velant et mediala revelant; quia nos priora et noLucas vitulus est, eo quod a Zacharia sacerdote
vissima celant.
inchoavit, et Christi passionein et hosliam pertractavit specialius; vitulus enim animal est sacerdoUnde Isaias : Priora annunliate mihi, et novissima quaeerunt, et dicam quoniam dii estis 2, Media tum sacrificiis aptum; vel ideo vitulo comparatur,
vero , quse sex diebus et sex setalibus facta sunt 3, quia duo cornua, quasi duo continet Testamenta;
et quatuor pedum ungulas, quasi quatuor Evannobis vicaria vel partiali demonstralione revelant,
quoniam ex parte cognoscimus , et ex parle pro- geliorum summa. Per hoc quoque figuralur Chriphetamus 4; nam, licet invisibilia Dei per ea, quae stus, qui fuitproiiobis vitulus immolatus; ideoque
facta sunt, quomodo libet intellecla conspicianlurB; ponilur a sinistris; quia mors Chrisli fuit apostolis,
incomprehensibilis est lamen ejus aeternitas, et trislis, unde : « Ad vesperum demorabitur flelus13,»
quomodo sit A et a non sufficimus intueri. Quando- et alibi: « Vos contristabimini, sed tristitia vestra
que circumpingitur angelus Michacl draconcm vertetur in gaudium". > Joannes est aquila, quosuppeditans , juxla illud Joannis : « Factum est _ niam ad excelsa pervolans ait : «In principio erat
praelium in ccelo, Michael cum dracone pugnabal 6, > Verbum1S; > hic quoque significat Christum cujus
quam pugnam aestimo, dissidium angelorura , con- juventus , ut aquilae renovatur* 6, cum resurgens a
firmalionem bonorum et ruinam malorum, aut mortuis floret et ccelum ingreditur. Hic non juxla,
eiiam in praesenti Ecclesia persecutionem fidelium. sed super esse describitur, quqniam ascensionem
Quandoque circumpinguntur viginti quatuor senio- designat, et Verbum apud Deum pronuutial, 7;
' res, secundum visionem
ejusdem, in vestibus albis, quilibet quatuor pennis volat, cum ad Divinilatem
et coronis aureis 7; per quos significanlur veteris oculos. levat eamque per quatuor mundi partes
et novae legis doctores ; qui sunt duodecim propler annuntiat. Joannes autem his animalibus senas
fidem sanctse Trinilatis, quam annuntiant, per alas atlribuit, quia per hujns mundi visibilia sex
1S consummata, invisibilia
quatuor climata mundi, autviginli qualuor propter diebus
cognovere, et
opera et observantiam evangeliorum, qui per inno- Deum sicut Dominum glorificavere 19. Vel prima
centiam conteguntur, et charitatis, et sapienliae ala fuit lex naluralis, secunda Mosaica , tertia prodiademate coronantur; si lampades adduntur, dona plielag, quarta Evangelium, quinta inslitutiones
sancti Spirilus represenlantur, si mare vitreum,
apostolorum, sexta doctorurn. His volat Ecclesia,
baptismus innuitur. Quandoque circumpinguntur C clum ab his prsedicatores totius prsedicationis acciquatuor animalia, secundum visionem Ezechielis?, piunt fundamenta. Secundum Joannem quoquesunt.
et ejusdem Joannis 9, simililudo vultus eorum facies oculisplena, ob perfectam ipsorum de. creatione
hominis, el facies leonis a dextris, facies aulem notitiam. Hi sunt carbones ignis 20, carbones desobovis a sinistris, et facies aquilae desuper ipsorum Iatorii 21,si sederis super eos, erunl in adjutorium
quatuor; et quidem quatuor facies uni, et quatuor tibi; si eos tetigeris ab his carbonibus accenderis,
pennae uni, et similitudo eorum, quasi carbonum et cum sanclis sanclus eris 22. Hi sunt lampades
et aspectus Iampadum; hi sunt quatuor evangelistse, bonae opinionis lumine coruscanles 23. Quandoque
unde eum libris depinguntur in pedibus; quia quse circumpinguntur, vel potius suspinguntur apostoli,
verbis, et scriptura docuere, mente et opere com- qui fuere testes, verbo et opere in Samaria et
plevere; uhicuique facies quatuor, nam quse fuit Judsea, et usque ad ultimum 4erraea4. Pingunlur
autem quandoque disperlitae linguaesuper singulos
unius, fuit omnium de incarnatione Verbi nolilia;
ised singula singulis sunt appropriata; licet enim eorum quia talibus indiciis Paracletus replevit
quilibet propria prosequatur, sua tamen singuli corda eorum 25.Pingunlur quandoque criniti, quasi
singularius exsequunlur, ut Matlhaeus humanitatem Nazarei",. id est sancli; lex enim fuit Nazarseorum,
dieens : « Liber generalionis Jesu Christi 10, unde D ut tempore suae separationisnovacula non transirefc
figuram sortitur humanam et figurat Christum super caput eorum; separabant autem se a communi vita hominum, quidam ad tempus, quidam
hominem, qui cum esset Deus, factus est homo u.
Marcus, incipiens a praedicatione Joannis in deserto jugiter, ut Samuel2'. Quandoque Baptista inlerseclamantis, figuram tenet leonis in deserto rugientis; ritur, ut eremita, martyres eum equuleis, ut,
aperlius quoque cseleris Chrisli resiirrectionem ex- Laurentius in craticula, Stephanus cum lapidibus,
planat, in qua Christus a leone figuratur, qui confessores cum suis insignibus, ut episcopi mimorluus uascitur, et voce Patris die tertia vivifica- trati, abbates capuciati, doctores cum libris in
lur. li ponuntur a dextris, quia Christi nativitas , manibus, virgines secundum Evangelium cuni
2Isa.4i.
3Gen.1. 4ICor.l5.
BRom.l. 6Apoc. 12. 7 Apoc. 4. 8Cap. 1. 9Apoc.4. 10Matth.
1.
1. "Phil. 2. 12Psal. 29. 13Ibid. 14Joan. 16. 1BJoan. 1. 16Psal. 102. 17Joan. 1.•"Gen.
lsRom. I. 20Psal. 17, 159. 5,Psal. 119. 22Psal. 17. 23Matih. 25. 24Act. 1. 2BAct. 2. s6lNum.6.
"lRog. 1.
2
PATROt. CCXIII.
43
SICARDICREMONENSISEPiSCOPl
u
lampadibus2S, quandoque martyres cum palmts et A virtutum varietatem : « Alii enim datur per Spiriconfessores cum liiiis depiiigunturE9;palma enim tum sermo sapientiae, alii sermo scientiae, alii fides,
victoriam significat, et lilia castitatem ; palma vi- alii graliasanitatum 39. > Charitas etiam, gaudium,
ctoriosis dabatur, ut sicut palma viret, sic eorum pax, et palientia, et longanimitas 40sunt caelaturse
memoria in aeterno vernaret. Palina ab arclo crescit sanctarum mentium ; quod aulem virtutes in rauin altum; sic martyres cum ab agone revertuntur liebri specie depingunlur, inde est, quia jnulcent
in superno capitolio prsemiantur. Unde : « Juslus et nutriunl. Vel per cac.laturas, quse el laquearia
ut palma florebit 30. > Cum palma ad regtia perve- nominantur, quae s.uut ad decorem domus, simnere. Et vide quoniam Dominus Jesus semper co- pliciores Chrisli famulos inlelligimus, qtii non
ronatus depingitur, quasi dicalur : « Egredimiui, doctrina sed Ecclesiam solis virtutibus ornant.de
et videle regem Salomonem in diademate, quo quibus laqueariacypressina 41; suiitenim alti odocoronavit cum mater sua 31. « Et attende quod ris optimi, et medendis corporibus apti. Sculpunlur
Doniinus fuit tripliciter coronatus a matre; corona parietes torno, cum fideles prompto pollent animo,
misericordiae in die conceptionis; et haec corona ad obsequia Domini dicentes; Benedicam Dominum
duplex est propter naturalia et gratuita, ideoque in omni tempore 42 > et « Paratum est cor meum,
et diadema vocalur, quia diadema est-duplex co- " Deus, paratum cor meum 43: « cumque tantum virrona. Coronalus est el a noverca corona miseriae lutibus nituntur, ul ab earum tramite nullis conin die passionis 32; haec corona fuit spinea, quia trarietatibus avertantur; tornalura enim caeleris
peccala nostra porlavil3S. Coronatus est et a Patre artibus velocitale prsecellit, et regulam, quse sine
corona gloriae in die resurrectionis, unde : « Glo- errore opereiur, conservat; sic vila sanctorum est
ria et houore coronasti eum, Domine34.> Demum ad divina obsequia prompta, nullis erroris divercoronabitur afamilia corona potentiae, iii die re- ticulis labefaclata. Et vide quia sculpturae prornivelalionis ultimae, quando veniet cum senatoribus nentes et de parietibus egredientes esse videnlur;
terrae, quorum caterva slipatus judicabit orbem quia cum virtutes fidelibus in lantain consueluditerrarum in sequilale 35.Sic omnes sancli coronati nem devenerunl, ul eis naturaliter insiise videanpinguntur, quasi dicatur : Filiae Hierusalem, tur, multifariis ipsarum operationibus exercenlur.
venite et videte martyres cum coronis, quibus Ornantur et allaria et Ecclesiae palliis, corlinis et
coronavit eos Dominus. Hanc anliphonam, Deo hollosericis, el lineis, lapetibus historiatis, coronis
volente, inferius ponemus; hic autem suflicit regalibus, aut aliis ideis, aut diversis characterihus
dicere, quod cum coronis pluraliter diximus pro- („ insignitis; quse omnia perlinent ad Christi miracula,
pter coronam interrasilem, labio mensaeaffixam et vel ad fuluram gloriam, quae ex antiquorum
propter aureolam superposifam 36. Mensa est sacra exemplis, et merilis , nostris, imo graliae Dei
Scriptura, labium praedicatorum doctrina, corona multifariis et fructuosis operibus revelabitur in
interrasilis vita aeterna sanctis pro diversitate nobis 44. Quse aulem non exlra sed inlus ornantur,
meritorum dislincta; quia « slella difiert a stella ad moralem sponssespectant ornalum, cujus gloria
in claritate 37.> Aureola est generalis corporum est ab inlus in iimbriis aureis 46,id est in persevegloriiicalio, aut spiritualis virginum coruscatio; et rantia bonorum operum; licet enim et exterius
vide quia iu formam sculi rotundi hujusmodi corona nigra tribulationibus, est lamen intus formosa
4'
depingitur; quia sancti protectione divina fruunlur, virtutibus 6. Ergo pallia vel cortina candida mununde canlant gratulabundi : « Domine, ut scuto ditiam, rubea charitatem, viridia contemplalionem,
bonae volunlatis tuae coronasti nos 38; et attende nigra carnls mortificationem, variata coloribus
quod Chrisli corona per crucis figuram a sancto- virtulum varielatem, linea tribulationem, hollorum corona distinguitur; quia per. vexillum sibi serica signiflcant virglnilatem, ut per visibilia ad
carnis glorificalionem, el nobis meruit a captivitate invisibiles moveamur ornatus 47, et repositam in
' ccelisgloriam avida mente quaeramus48
liberatioiiem et vitae fruilionem. Quandoque in D
ecclesiis paradisus et infernus depingitur, ut ille
CAPUT XIII.
DE ETENSILIBDS
ECCLESIÊ.
nos alliciat ad delectalionem prsemiorum; hic vero
« Thesaurum Domini habemus in vasis. fictilideterreat a formidine tormenlorum •:quandoquelilia
depinguntur, quandoque palma, ut per lilia casti- bus i9. > Vasa ,vel utensilia in domo Domini a
tatem, per palmas victoriam iritelligamus. Alios MoyseB0, vel Salomone originem habuere61; focit
quoque flores cum fruclibus inlermiscemus; ad re- enim ex prsocepto Domini Moyses arcam de Iignis
el foris cum aurea corona,
praesentandum fruclum bonorum operum, ex vir- selim deauratam inlus
tutum radicibus prodeuntium. Deinum varietas et circulis qualuor, et vestibus duobus semper in
caelaturarum sculptarum, quae in Gtaecosermone circulis, in qua ponebantur tabulse Testanienti,
anaglypha dicunlur, rursus et piclurarum significat super quam propitiatorium, et duos cherubin re"Matth. 2S. "Apoc. 7. 30Psal. 91. 31Cant.3. 32Mallh.27. 331Petr. 2. 34Psal. 8. 36Rom.2;
Psal. 95,97. 36Exod.23. 37I Cor. 1S. 38PsaI. 5. "I Cor. 12. 40Gal. 5. 41Cant. 1. 42Psal. 55.
"Psal. 107. 44Rom. 8. 4BPsaI. 44. 46Cant. 1. «Rom. 1. 4SII Tim. 4. 491I Cor. 4. t0Exod.
25. " III Reg. 7.
46
spicientes versis vultibus in propitiatorium collo- ,A ut cum arca portanda fuerit, de inlromiltendis vecavit. Fecit et mensam de lignis selim deauratam clibus nulla larditas generetur. Ignominiosum enim
cum labio corona interrasili et aureola cum pedibus est si paslor quaerit discere, cum pastor qusestionem
qualuor circulis totidem, vectibusque duobus sem- debeat enodare. Semper igilur librorum circulis inper in circulis : super quam panes duodecim po- haereamus, ut divina eloquia meditantes B', cum nenebautur; fecit phialas et acetabula, cyalhos; cessefuerit, aream levemus, et parati simus omni
thuribula, in quibus offerebanlur libamina; fecit poscenli reddere rationem de ea, quse in nobis est,
et candelabrum de auro, hastile ct calamos, scyplios spe BS.
In utraque arca sunt tabulseTestamenli; quia in
et sphaerulas, et lilia ex ipso procedentia; fecit
et lucernas super candelabro collocandas, cum Christo sunt thesauri sapientiae et scienlise Dei
emunctoriis et vasis eorum; habueruutque palres absconditi "9; in Ecclesia medilatio Dei el Evangelii.
nostri lebetes , foreipes et fuscinulas el batilla et In utraque urna aurea est manna; quia in Christo
ignium receptacula, sculicas et amulas, hydrias, plenitudo divinitalis 60, in Ecclesia fides incarnalio mortariola,luteres et balos; habueruntque ad castra nis; in utraque virga Aaron, quia in Christo potemovenda, quorum imitavere exempla, tubas"2, slas sacerdotii, quaeper mortem succisa, mane resigna, et vexilla63. Necessitas et usus utensilium " surrectionisrefloruit, in Ecclesia participatio regni,
tempus sequitur, et ritum sacrificiorum; inde est unde: « vos estis genus electum, regale sacerdotium ",» vel beala Virgo, quae sicca peperit florem,
quod qusedam sibi tempus legis vindicat propria,
ut lebeles et fuscinulas; qusedam vero tempus et incorrupta genuit Salvatorem 62.Super utramque
arcam propiliatorium, tabula scilicet aurea ejusdem
gratiae sibi appropriat singularia, ut crucem, cali
cem eum patena; quaedam sunt ulrobique commu- mensurae cum arca, super quam Dominus apparens
nia, ut thuribula et candelabra; sed, licet usus Moysi, populo propitiabatur, unde et in Christo simateriei transierit, thesaurum lamen spiritus, qui gnificatmisericordiam,quaesuperexaltatjudicium 63,
et omnia opera ejus, uude : « Suavis Domimis unipermanet et vivilical64, inquiramus.
Arca itaque Domiui de lignis setim, quae siint le- versis, et miserationes ejus super omnes operationes
via et imputribilia, et albse spinse similia, corpus est ejus 64; > in Ecclesia signilicat divinam gratiam ,
Christi de membris purissimis compactum, nulla quae in mentes fidelium descendit a Patre lumipeccati conlagione corruplum; non enim venit in num 6B.
carne peccati, sed in similitudine carnis peccati BB,
In ulraque arca sunt duo cherubim; super propicujus longitudo patienlia passionis, quam verbo et Q tiatorium duo Testamenta, incarnationem Domini,
et miserationes ejus 66,et graliam quae dala est noopere docuit. Unde et duorum exstilit cubilorum,
laliludo charilas, altitudo spes futurse glorificalionis. bis, in scienliaeplenitudine demonstrautia 6V.Et hoe
Deaurata intus, propter divinitatem, foris propler versis vullibus in propitiatorium; quia qnod altesanclorum operum et miraculorum coruscationeai. runi promitlit, alterum exhibet de propitialione.
Vel arca de lignis setim est Ecclesia de fidelibus Mensa de lignis setim est sacra Scriptura de forlibus
constructa, uude in omni dimensione conlinet se- verbis patrum conlexta, cujus longitudo est persemissem; quia ex parte cognosciraus, et ex parte verantia, quam prsedicat versus ille : « A cuslodia
prophelamus, cum autem veneril quod perfectum matutina usque ad noctern, speret Israel in Domino
est evacuabitur quod ex parte estB6; quaedeauratur 6S. > Latitudo est charitas, quam praecepit versus
sapientiaetvitacoronaluraeterna. Utriusque arcse, id ille : « Diliges DominumDeum luum ex toto corde
est corporis [Christi] elEcclesiaequaluor circuli; per tuo 69.> Altitudo est spes, quam insinuat versus
ille :« Beali mites quoniam ipsi possidebunt terram
quatuorangulossuntquatuorevangelistae,perquatuor
mtitidi climata, sacramentum incarnationis, et iidem 70, > et quidem lorigitudoperseveranliae tluorum est
Ecclesiaedeferentes, unde duo in latere dextro Mat- cubilorum, propter munditiam, et operalionem, velthseus et Joannes', qui Christo prsedicanti adhsese-•D conscientiam, et famam. Latitudo charitas unius
runl; duo in sinislro, Marcus, et Lucas qui, post cubili; quia una, et simplex est charitas, qua Doascensionem Domini, ad fidem venerunt. Utriusque minum et proximum, et inimicos diligimus, licet
arcse vectes sunt doctores fortes, sapientia praedili, differenter. Jacob namque omnes filios, sed Joseph
merito innocentiae, prae cseteris diligebat ". Altituduo cbarilatis praecepta servantes, fidem incamationis et Ecclesiae, suis praedicationibus circumfe- do spei unius cubiti et dimidii, quia unum est rerenles, semper circulis inserti; quia necesse est,
gnum, quod exspectantes contemplamus, sed per
ut qui aliis coelestiaprsedicant, nunquam menlem a speculum in aenigmate' 2.Labium aureum munda
memoria sacrae Scriplurae, nec manus ab observan- praedicalorum^doclrina.Corona interrasilis allaquatia mandatorum contineant; qui ad officium praedi- tuor digilis vita aeterna, quae a praedicantibus procationis excubant a Ieclionis studio non recedant,
mittitur, pro diversitate meritorum, si doclrina ser45
B2Num.10. B3Num.2. s4 II Cor. 5. 6! Rom. 8. B6I Cor. 15. B7PsaI. 1. B8I Pelr. 3. " Colos.
63 Jac. 2. 64Psal. 144. 6BJac.l. 66Psal. 144. 67Joan.L
2. 60 lbid. 61IPetr.2.
62Isa.ll,4S.
68Psal. 129. 69Deut. 6; Maiih. 22. 70Mattb. 5. 71Gen. 57. 72 I Cor. 15.
47
SICAIIDI CREMONENSISEPISCOPl
48
vaverinfquatuor Evangeliorum, quaedigito scrihun- A nis. Ergo logica proficit ad theologiam, cum vcrbis
tur, vel in quibus Dei digitus reperitur 7S.Aureola exponitur; elhica proficit, cum moribus adaplatur;
theorica proficit, cum invisibilia Dei per ea quse
generalis glorificatio est aut virginum coruscatio;
quatuor pedes mensae, quadriformis est expositio facta sunt intellecla conspiciuntur 84.
sacrse Scripturae; exponitur enim historialiter, alQuatuor circuli per angulos, sunt quatuor libri
legorice, tropologice, anagogice.
evangelici per quatuor mundi climata divulgali;
Historia cst curii res simplici sermone referlur;
duo vectes1sunt prsedicalores duo charitalis praeceut populus ex iEgypto venit in terram promissio- pta servantes, semper in circulis, id est doctrinis
nis 74: dicitur autem historia ab hislorin, quod est evangelicis inhaerentes, ut supradiximus de vectibus
videre, quia historiographorum est res gestas secun- arcae, qui, dum verba sacrse Scripturse ad fidem et
dum primam vocum significationem exponere.
ad dilectionetn referunl Evangelii, lotam portant
Allegoria est cum verbis, aut rebus mysticis Ec- mensam Domini. Super hsec ponebantur panes refeclesue sacramenla significantur; verbis, ul « egre- clionis; quia cibum vilae suggerit ad selerna gaudia,
dietur virga de radice Jesse, et fios de radice ejus et quomodo ad ea pervenilur ostendit; qui dicunlur
ascemiel 7B, > qtiod est: Nascetur virgo de stirpe panes propositionis 8B;quia non debent in Ecclesia
David et de virgine Christtis ; rebus, iit populus de " deesse verba solalii, sed cunctis fidelibus debetpajEgypto, per sangnincmliberalus agni 76,est Eccle- tere sermo salulis. Super ea ponebantur vasa libasia, de potestale diaboli sanguine Christi redempta. minum, id est volorum, ut phialae 86.Varietas isla
Dicitur aiilem allegoria quasi alienum eloquium.
vasorum varietatem significal verborum pro capaTropologia est moralis sermo dc morum institu- citatibus audilorum; quia non omnibus omnia
tion.e vel correctione, et fil verbis apertis, ut:
conveniunt. Unde Apostolus : « Lacdedi vobis 87: >
« Filioli, non diligamus verbo nequelingua, sed « Sapienliam autem loqtiimtir ititer perfeclos8S. >
opere et veritale 77; > figtiralis, ut: « Omni tem- ln phialis itaque larga praedieatio, in cyathis vero
pore sint vestimenla lua eandida , et oleum de ca- tenuis designatio : qui pleuius auditores inebriat,
nite tuo non defioiat 78. » Et dicitur tropologia con- phialam porrigit; qui quod senlit utcunqtie denunversa locutio, cum quod dicitur ad morcs signifi- tfat, per cyathum gustum tribuit; qui subditos incandos convertitur.
crepat, acetabulum ; qui ad orandum excitat, thuriAnagoge est locuiio ad supenora deducens, ut de bulum gestat, et hoecomnia sacra Scriptura propiprsemiis futuris vel de vita fulura; et fit apertis, vel nat, quse reiicil nos cibo et potu, graviora porriniysticis verbis; apertis ut: « Beali mundo corde, „ gendo, levia propinaudo; nam Iacte rigat minimos,
quoniam ipsi Deum videbunt7S; > iriyslicis, ut:
pane cibat validos, sed quse proponitur nobis ad ci« Reaii qui lavant stolas suas, ul sit illis potestas buni, versa est JudaVisin laqueum, retributionem
in ligno vilae, et per porlas inlrenl in civitatem 80. > et in scandalum S9. Thuribulum vero vas estutrique
Id est beati qui.mundant cogiiationes 81 et opera,
legi commune, quod, ul diximus , vel oralionaleni
ut possiut videre Christum qui estvia, veritas et signilicat praedicalionem, quse excitet ad orandum,
vita 82; et per doctrinam, et exempla praecedentium vel Domini carnem. Sed, si aureum fuerit, consiintrent in regnum. Et attende quod duplex esl signi- gnilicat sapientiam; qtiia omnes thesauri sapienliae,
ficatio': realis et vocalis. Vocalis est cum per voces et scientiaein eo fueriiil absconditi 80.Unde : « Sleres mediantibus inlellectibus signilicanlur, de qua tit angelus juxta aram lempli, habens thuribulum
logica loquitur 83.Realis est cum per unam rem, res aureum in manu sua 91, >id est Chrislus resurgens
; alia figuialur. Vocalis est ex humana inslitulione.
carnem habuit in potestate. Si argenteum fuerit, conRealis vero ex divina, sicut eaim homo per vocem, . significat eam ab omni labe mundam, et munditia
sic Deus per crealuras et opera, Suam indicat volun- renitentem; si cupreum, fragilem etmortalem; si
latem.Vocalis aulem esl univoea, aut sequivoca.Rea- ferreum, resurgcutis fortiludinem. Si qualuor habulis aiitem profundior est; quia quol sunl propiie- D erit lineas, demonstrat eam ex quatuor elementis
tates, tot significationum diversitates, ulraque est conslare, velqualuor virtutibus, prudentia, justilia,
in mensae pedibus necessaria; et ideo clarum est fortiludine, temperanlia decorari. Qtiinla Iinea, quae
scienliam artium ad cognilionem divinarum proli- partes dividit, animam designat, quoe se in morle a
cere Scripturarum. Tres enim sunt artes seu partes
carne iu illo Iriduo separavit. Si vero tres habuerit
philosopbiae : logica, ethica et theorica. Logica de lineas, figurai carnem, animam et verbum in unam
tocibus, elhica de moribus, theorica de rebus, et convenire personam. Qtiarta quae partes separal,
theorica in mathemalieam, physicam et theologiain potestas est, qua animam suam pro ovibus suis podividitur. Mathemalica loquilur de formis visibi- •suit 92; si una tantum linea sustentatur, significat
libus, physica, denaluris visibilibus theologia de divi- quod solus de Virgine generatur 93k;vel solus est
7GExod. 12. 77 I
73 Exod. 5! ; Deul. 9; Exod. 8; Luc 11. 7i Exod. 12 ; Josue 5. 7BIsall.
Joan. 3. 7SEccl. 9. 79Matth. 5. S3Apoe. 21 8l Matiu. 5. 82Joan. 14. 83Arist. 1, peri. s> Rom.
9l. Apoc. 8.
1. 8BLevit. 24. 86 Exod. 57. 97I Cor. 5. ss I Cor. 2. ss Psal. 68. 90 Colos. 2.
SiJoan. 10. S5Isa. 7- Malth. 1.
49
50
MITRALE. - LIB. I.
iuler mortuos liber 94; circulus , cui hxc omnia in- A adjunxil : « Tres sunt qui leslimonium dant in
coslo: Paler, Verbum el Spinlus sanctus 13, > vel
nectunlur, est divinitas quae nullo termino clauditam anle incarnalionem quam postea, tres fuerunt
tur, a qua haec omnia continenlur et operanlur.
Incensum vero significat orationes, quas pro nobis
iii Ecclesia gradus : Noe, Daniel, el Job, id esl reeffudit in carne*", unde : « Dirigatur oratio mea sictores, virgines vel continenles, et conjugati: lii
cut incensum in conspectu tuo 96; > ignis est chasunt qui, sccundum Evangelium, sunl in agro, in
ritas, qua usque adeo dilexit nos, quod ipsam carlecio, in mola ,4.
nem calefecit et torruit in ara crucis 97, unde :
Scyphi praedicalores, vel audilores, qui inebrianl,
« Aruit tanquam testa virtus mea 98> et odorem ora- vel incbrianiur vino scientise. Sphserulsestini prsetionum retulit conspersum in nares Patris, unde redicalorum, et quorumlibet electorum volubilitas,
spondil : « Clariucavi, el iterum clarificabo ss; > vel sphsera ex oinni parte volvittir, sic praedicator et
per odorem, inieUigimus bonum odorem de Christo,
quivis electus non adversiiale, non prosperiiale
corrumpilur, sed inter adversn forlis, inter prospeia
quem, qtii vult vivere, dehet in suum cor trajicere.
Yel per thuribulum apostolos et prsedicatores accihumilis, nec timoris habel angulum, nec elationis
pimus, qui stmt aliis odor vilae in vilam, et aliis crigit supercilium ; post scyphos et sphserulas lilia
odor mortis in moriem 100;quorum sermones et B formanlur, quia posl deliberationem spiritttalem,
oraliones sunt velut incensa multa et velut fumus post sanctaiti operalionem, pro temporum diversiaromatum l. Vel thuribulum est cor humanum;
tale volubilem, virens pairia sequitur, quau aniignis, charilas; thus, oratio; sicut thus cum igne in riTabussarietis, id esi floribus vernal aeternis ; Dothuribulo redolet et sursum ascendit, sic oralio
niintis euiin qui poculum sapientioe spirilualis procum charilate in corde ultra omnia pigmenta fra- pinavit, cursuin operationis inoffensuin ostendit.
Ne in vaeuum curramus »B,nobis jaiiuam virentis
grescit.
Candelabrum quoque duclile ulensile est utrique
patriae paicfeeil. Et smit per singulos calamos tres
legi commune, sed anliqui palres sumpluosius for- scyphi, spbaerulsequesiinul, el lilia; nam quilibei
maverunt : fecil enim Moyses candelabrum de erdo Iria habet tempora, sive ante incarnalionein,
auro mundissimo 2, hic est Chrislus , qui ilhiminat siye' postea, ante til leinpus anie Iegem, sub lege
omuem hominem venientem in Iiunc mundum 3; el sub prophelis; post, ul in piimitiva Ecclesia de
fulsit enim lumine divinitalis, et suaepraedicationis, Israel, in secunda de gentibus, iu lerlia de reliquis,
ut mundi candelabrum fieret, cujus lumine tenebras In qualibel sunt, fueiunt et crunt, qui pocula grasuas peccator agnosceret; fuit ex auro propter sa- tiaequasi scyphi silirent, incbriarentur et inebriu-,pienliam et munditiam, et fuit duclile propter rent; qui in via Dei quasi spiiocrulsecurrerent, qtii
passionis tolerantiam, propter quam ductus est in candorem el odorem perpetuae lucis, quasi iilia viresurreclionis gratiam, unde : « Propter quod exal- dere desiderarent. Et vide quoniam hsec oninia sunt
tavit illum Deus, et dedit 1111
nomeri quod est supra ab hastili procedeniia, quia omnes de plenitudiiie
onine nomen 4. »
ejus accepimus IC; sicut ergo dicit : « Ego vilis et
Hastile esl Ecclesia, quae stal inter adversa libera, vos palmiles 17. > sic dical: Ego candelabrum et
vel potius totum candelabrum est tolus Christus, vos calami, et scyphi. ln ipso hastili sutit qualuor
caput et membra B. Nam et ipsa Ecclesia errantiscyphi, sphaerulajque siniul et lilia ; quia qualuor
bus lucem ostendit, quae habet sapientioe clarila- evangelia prsedicant ipsum plenum gratia Spirilus
tem, et malleis tunditur, et ducitur de virtute in sancti1S, el quod: « Exsultavit ut gigas adcurvirtutem 6.HastileChristusest,caputEcclesise 7 ,me- rendam viam 19,> et quod clarificalus 20 sedeat ad
diator Dei et hominum s,ex luo tolum corpus con- dexierani Pairis 21. Sednec illud est otiosum, quod
structum-erescit in augmenlum Chrisli.
Binguli calami scyphis, sphieruiis el liliis iiiiitanCalami sunt praedicatores, qui dulcem sonum; Cur; quia sancli prsedicatores diviiiis mandatis et
id estcanticum novum mundo dederunt, etomnes, p promissionibus Domini sustentantur.
qui dicenli Prophet» : « Canlate Domino canticum
t Fecit et lticernas septem ". > Luccrnx sepiem
novum 9, » obtemperanles, in laudes resonant Crea- surst dona sancti Spirilus, quae in nocte hujus seetoris, et sunt sex propter operum perfectionem 10; euli tenebras rioslroecseeitaiis illustrant, quoesupra
tres ex uno latere, et Ires ex altero , quoniam et eandelubrum ponunlur, quia requievit supra Chriqui praeibant, et qui sequebanlur, clamabant :« Ho- stum spiritus sapientiae el.inleUeclus, spiritus eousanna jn excelsis ", > praedicantes fidem deificae siiii et forlitudinis, spiritus scientiae ei pietatis,
Trinitalis. Nam David, in numero prsecedenlium , et spirilus timoris Doniini2S, quibus praedicavit caait:« Verbo Domini coeli firmati sunt, et Spiritu ptivis indulgenliam r* Emunctoria sunl foreipes ad
oris ejus omuis Virtus eorum 12; > Joannes secutus, emungeiidum ellychuia', ha;c suiit, verba divina,.
S9Joan. 12. 10°•II Cor. "253. s6 Psal. 140. 9' Joan. 15. "8 Psal. 21.
»4Psal.
87.
9BIsa.
' Apoc. 8. 2 Exod. 25, 57. 3 Joan. 1. 4 Philip. 2. ' Ephes. 5. 6 Pssl. 85. 7Ephes. 5.
1 Tim. -2.
9 Psal. 95, 97. "Gen. 1. "Mallh. 21. 12Psal. 52. 13Uoan. 5. " Mattlu 24. 1BGal. 2. 16Joan.
1. 17Joan. 15. 18Joan. 1. 19Psal. 18. 20Joan. 12. 2l Psal. 109. " Exod. 57. " Isa, t
24 Isa.6i.
51
SICARDI CREMONENSISEPISCOPi
52
quibus litteram amputamus, et lucentem Spirilumi A bus ignis de allari holocaustorum porlabatur ad
revelamus, sunt enim qusedamin lege et Evangelio,, altare thymiamatum, sunt prsedicatores, qui, exemhic et futuro servanda ut: « Dilige DominumDeumi plis sanctorum, charitalis ignem transferunt iti
tuum 2'. > Qusedamhic, non in fuiuro, ut: « Faeite) corda fidelium,quive corda patrum in filios convervobis amicos de mammona iniquitatis 26; > qusedami tunl3i, ipsosque de virtule in virtutem 3Baccendiint.
in lege, non in Evangelio, ut : Observa diem SabIgniura receptacula sunt ipsi filii, qui corda pabali 27 et ritus sacrificiorum, quae suo tempores trum pietate fervenlia imitantur, et flammamcoecustodita, quasi ellychnia lucebant' perfusa oleo de- lestis sacrificii, quam in proximorum menlibus
votionis, incensa igne charitatis. Sed emunguntur,
aspiciunt, in se accendere satagunt. Omnia autem
cum liltera cessasse docelur, et lueidius intelligen- vasa fuerunt aenea, quia corda sanctorum persevetia spiritus aperiiur. Propterea dicitur : « Vetustis- ranter obediunt, et clara voce instruunt.
sima veterum comedetis, et novis supervenienlibus
Scutiaesunt vasa sequalis amplitudinis in fundo,
vetera abjicietis 28. > Vasa in quibus emuricta el- et ore ad calefaciendum facta, ii sunt doctorcs qui
lychnia exstinguntur, sunt corda fidelium, quae ex- thesaurum cordis non celanl, sed ex eo proferunt
spirasse observantiam legalem admittunt, vel el- nova et vetera 36.Lucernam quoque non ponunt
lyclmia sunt charismata graliarum. Vasa, corpora sub modio, sed super candelabrum, ut luceat iis,
vel corda sanctorum; emuncta igitur in sanctis qui sunt in domo Dei 37, ut lumen et calorem acciellychniaclarius elucent; quia, sublatis prasentihus piant Spiritus sancli.
usibtis donnrum, clariores erunt usus eorum, vel
Amuloesunt vasa ad offerendum vinum; hi sunt
finita mortalilate : « Fulgebunt sicut sol in regno pragdicatores subditos mordaciler increpanles, vel
coeiorum ". > Pluralitas in ecclesia lucernarum , judices rigide judicantes, vel quiliber gratia Spiritus
pluralitatem in fidelibus significat gratiarum. Vel sancli inebriali et alios inebriantes. Hydrise sunt
luminaria sunt illi quorum doctrina fuIgetEcclesia, aquaria vasa : hi sunt doctores aqua sapienlioesaut sol et luna, quibus dicitur : « Vos esiis lux lutaris potati, vilalibus aquis repleti 38.Morlariolum
mundi 30; > singularis vero Iucerna Chrislus est est labor pcenitentium, quo carnem suam mortifiqui illuminat omnem hominem venientem iu hunc canl, castiganl corpus et in servitulem redigunt3S,
mundam ". Apud modernos in coronis lucernae et pilo limoris contundunt. Salomon vero fecit
ponunlur; coronaevero tribus de causis in ecclesiis decem luteres 40,id est conchas, prseterfusile mare,
suspendunlur; primo vel ad decorem, vel ad ulili- id est majorem luterem. Quilibet illorum decem
tatem ; secundo ad significanduin quod ii qui per-' C quadraginla batos capiebal, major autem duo milmanent in uuitate Ecclesise, si Deo devole servie- lia, in decem luteribus holocausta lavabantur, in
rint, coronam vitse percipienl 32;tertio vero coelestis majori sacerdotes se lavabant; major luler est baHierusalem nobis ad memoriam revocatur, ad cujus plismus, qui mare dicilur, in memoriam maris
iiguram facta videtur; conslat enim ex auro, ar^ Rubri. Unde : « Palres nostri omnes sub nube fuegenlo, aere,ferro, catenis el lapidibus preliosis.
runt, omnes mare transierunt, -et in Moysebaptizati
Aurum sunt martyres, argentum sunt virgines, suiil in nube et in mari 41.> In his omnes sacerses doctores, ferrum continentes, gemmaequiuque dotes, id est electi membra sacerdotis Jesu Chrisli
virtutibus coruscantes. Catena contemplalio, quae lavantur, dum per vim ejus a peccatorum maculis
semper eos ad Dominum erigit. Supremus circulus abluuntur; duo millia batorum cepit 42,dumulrumest Deus, qui omnia conlinet et comprehendit. que populum abluens ad perfectionem denarii quaOllseseu lebetes cineres suscipientes, sunt fideles drati transmisit, in prsesenti ad stabilem conscienqui Domini passionem pia mente retractant; nam tiam, quae nulla tenlalione a slatu rectiludinis inper cinerem vitulae, quo iuquinatus sanclificabar clinatur, in fuluro ad denarium vitas in quo nulla
tur sa, sacramentum Dominicaepassionis accipitur.
reprobatio reperitur^
J
^
Decem luleres sunt deeem prsecepta, vel baptizati
Forcipes quorum gemino dente componitur ignis,
sunt praedicalores, qui nos consonis utriusq.ue decem praecepla servantes. Unde, et quivis quaTestamenti paginis instruunt, et in omnibus com- dragiuta balos capiebal propter observantiam Deponentes ad charitatem accendunt. Fuscinulae vel calogi et Evangeliorum, in quibus sacrificia mundanlur, id est spirilus conlribulantur et corda hucreagrae, quibus carnes de caldariis efferebantur,
et ad esum reficiendorumafferebantur,quaedamvero miliantur, ut faciant Domino suavitatis' odorem 43;
Jgnibus consumi relinquebantur, sunt praedicatores quia : « SacrificiumDeo spirilus contribulatus; cor
. qui sacramenta Christi, quasi carnes hostise salu- contritum et humiliatum, Deus, non despicies 44.>
' taris
pertraclaut, partim operibus imitantes, parlim Tuba ulebantur antiqui, ut legitur in Nunieris4B,
alios reficientes, ea vero quae non sunt nostrae ca- ad multitudinem congregandam, ad dimicandum,
pacitatis sancto Spiritui relinquentes ; balilla quiad gratulandum in diebus feslis,sed,cum diversitate
25Deut.6; Matth.'22. 26Lue. 16. 27Exod. 20. 28 Levit 26. 2SMatth. 13. 30Matlh. 5. 3! Joan.
1. 32Jac. 1. 33Nnm. 19; Hebr. 9. 34Malach. 4. 3BPsal. 85. 36Matth. 13. »'Matth. 5. 38Eccli.l5.
s»ICor. 9. *°lHReg-7.
41ICor. 10. 42IIIReg. 7. 43Num. 28. 44Psal. 50. 4S Cap. 10.
£3
54
MITRALE. — LIB. L
sonorum , et erant ductiles, et argenteae, quorum . absit gloriari nisi jn cruce DominiM ; >Iignum enim
usus tantae fuit virlulis in jubilo, ut ad strepitum passio Ghrisli iu capite nostro, id est in mentc loearum corruerit Jericho 46. Haec sunt duo Testa- cata, a prophelis praedicata,per apostolos divulgala.
menta, vel praedicatores quibus ad procinctuni fidei
Funis est sacra: Scriptura , quae ex multis senpopulus evocalur ad poenitentiam, et lacrymabilem tentiis compaginatur, aut vinculum charitatis, quae
compunclionem excitatur, ad laudes Domino exhi- usque ad terram, id est infirmos, porrigitur, vel
bendas invitatur, et ad monlem Sion, et ad civita- praedicaloris humililas, qui propter alios condescentem sanctam Hierusalem 47, et mullorum millium dit. Unde Aposlolus 69 : Sive excedimus, sive conangelorum frequetiliam 48, et ad futurum Dei ju- desce.ndimus,, propter vos. In cujus fine ponitur
dicium provoeatur, et vide quia in adversis et pro- annulus, qui significat perseveranliam, aut praemii
speris, tubis clangitur; quia omne tempus convenit coronam; sacerdos deorsum funem trahit, dum ad
verbo Dei, unde : « Benedicam Dominum iri omni vilam activam a contemplatione descendit; sursum
tempore, semper laus ejus in ore meo *?-.> Sed se- trahitur, dum, Scriptura docente, in contemplatiocundum qualitales audilorum, et temporum lem- nem erigitur. Vel deorsum trahit, dum Scripluram
perandus, et diversificandus esl sermo doclorum ; ad litteram, quae occidit 60, intelligit; sursum traest enim quandoque docendum, quandoque oran- B
'. hitur, dum spiritualiter eam exponil. Vel secundum
dum, quandoque vero canlandum B0, et multitudini Gregorium : Deorsum trahit et sursum trahilur ,
lac tribuentes B1, simpliciter loquimur; et aperte du.ni in ea. se roetilur, quantum in pravis jaceat et
sapienliam autem loquimur iuter.perfectos C2; om- quantum ad bona ijacienda.proficiat. Non despiciac
nia tamen ad aedificationem fiant B3.
saeerdos hoc opus agere , ut sit imitalor filiorum
Quid enim prodest lectionis obscuritas, quse aa- Aaron, de quibus dicilur: i.Filii Aaron clangant tudilorem non sedificat?pro.nihilo loquimur, si ab his bis 61. > Qui se recognoscit debitorem praedicatiopropter quos loquimur non intelligimur; qui ,ergo nis, non se retrahat a movendis signis;. extraclu fudocet, inter omnia, verum non verba, doeeatB4. In- nis, campaua resonat, et populus convocatur; quia
signis indoles est, in verbis amare verum, et non ad expositionem sacrau Scripturae praedicator audiverba ; quid clavis aurea prodest, si nen aperit ? tur, et populus in unitate fidei et charitalis unitur.
Quod obestferrea, si aperil? Nihil.quaerimus nisi Sicul ergo campana crepitat, sie custos Hierusaut pateant clausa et revelaulur occulla. Integra talem in specula constitulus non taceat, juxta illud :
men verba potius sunt eligenda; quia tubae sunt « Qui reminiscimini Dominum, ne detis silentium
argenteae, id esl eioquii intenlione fulgentes , quse ei 62. > Et quia prsedicatores tempore gratise cresi non occurrunt, etiam corruplis utanlur, dummodo " brius abundant, idcireo in diebus festis, quse ad
res integre doceatur , et discatur. Sed quia patien- gratiam pertinent,lumultuosius tinniunt,produclius
tia probat opus perfectum BB, ducliles sunl, ut ex- concrepant, [ut]; dormientes, et ebrios (< qui enim
crescaul tunsionibus Iribulatiouum. Pro tubishodormiunt, nocte dormiunt, et qui ebrii sunt nocte
die campanas babemus, ad aniiunliandum mane ebriisunt 63,>) ad Deilaudessurgere cogant. Trinum
inisericordiam Domini, et veritatem ejus per no- ilaque saltem solemnisdiei classicum, id estmatutictem 56, ut dum ad horas personant, attentes, donum; vespertinum, etquodadmissse pulsatur iiiilium,
ciles et benevolos divinseIaudis auditores efficiant. sic imitetur evaugelicus praedicalor, ut opportune et
64 praesentis viSunt auteni campanse vasa aenea, in Nola Camparaporlune praedicet lamentatiqnes
niaereperla; unde majora vasa, campanae, a Campa- tse, carmen futurse, vse gehennse! Haec mireris,
nia regione, dicuntur: minora vero nolae,a Nola civi- praedicatores tot, ut praedixirnus, nominibus appeltate. Habent plectrum cum vinculo, lignum cum lari, qui suut ad multa ministeria necessarii.
6B antiqui ad castra
fune, quam dum trahit sacerdos et trahitur, camSignis et v.exillisulebanlur
pana resonabili plectro pulsatur. Licet tubaeet cam- movenda, secundum sua signa quilibet incedebat
panaesintdissimilisspeciei, sunt tamenralionisejus- j0 in castris; signa sunt singulorum proprietates, quae
dem, nam campanaesunt praedicatores,qu.isunt vasa stint in corpore vel in animo, verbi gratia licet
omnes similes simus, est tamen propria cujusque
Spirilus sancti, forles et sonori. Nam duriliametalli
fortitudinem significat menlis, unde Dominus : dis.linctio, vel in vullu, vel in voce, vel statura, vel
i Dedi frontem tuamduriorem frontibus eqrum 67.> in habitu, vel in positione; similiter et in animo,
Plectrum ferreum est lingua, vel sermonis con- alius mitis, alius elatus. Et forle quanla est :n
stantia, quaeutramque partem percutit, dum utrumcorporali specie diversitas, tanta est in animis,
que resonat Teslamenlum; vinculum modulatio unde Salomon : Sicut diversi sunt vultusa vultibus,
est, qua Iingua lemperatur, vinculum vero, quo sic corda hominum. Ex quibus simul junctis, ut
campana ligno cunjungitur cst charitas , qua prse- aiunt quidam, procedit illa singularis proprietas ,
dicalor ligno crueis. astringilttr, juxla illud : « Mihi qua Pelrus a Paulo distinguitur, quae emendicato
46Josne6, t7 Isa. 2. 48 Hebr. 12. 49Psal. 53. B0 Eccl. 5. ^81I Cor. 3. "2 1 Cor. 2. " I Cor.
14. 64 Ibid. BBJac.1. 66Psal. 91. 57Ezcxh. 5. 6SGal. 6. B9II Cor. 5. 6011Cor. 3. 61Num.l0.
61 Isa. 62. 631 Thess. 5. 6l Ezech. 2. " Num. 2.
55
56'
vocabulo Paulilas appellatur. Sicut sunt in homirie A calix mystice spiritus sapientiae8S, qui dalus est
istius modi universalia signa, sic arbitror esse gra- nobis secundum mensuram fidei 83; ex parte enim
tuita, scilicet usus virtutum. Eadem sunt elementa cognoscimus 84, unde : « Dominus, pars haeredilaapud Graecos et apud nos, sed non eadem signa ; tis meaeet calicis meiB'. > Est et Vetus Testameneaedemvirlutes sunt in omnibus in babiiu, sed non lum continens iu se vinum merum spiritualis inteleaedem in usu; unde Abraham de fide 66, Moysesde ligenliae, et moralium praeceplorum, et mistum fece
mansuetudjne6', David commendatur de humili- lilteraeet corporalium saci'amentorum, unde : « Catate 6S. Secundum hsec, et similia signa, quivis lix in manu Domini vini meri plenus misto > quem,
pfoeedit de militia et stadio castrorum ad palriam, licet « inclinavit Dominus ex hoc in hoc R0, > id
et bravium selernorum 60; unde qui scientia proe- est a Judaeo in gentilem, tamen fex litlerae non est
feruntur, transeunt ad- cherubim ; qui solo Dei exinanita, sed bibunt eam peccatores lerrae, Judaei
amore pascuntur, transeunt ad seraphim, et ila de et Ebionitse. Est sapienlia mundi vel carnis; sa8T
reliquis mansionibus; sicut enim divisiones gra- pientia mundi stultilia est apud Deum : « Sapiehtiarum sunt, operationum et ministeriorum in vita tia carnis inimica est Deo88; » pfima suadet inapraesenti 70, sic sunt diversae mansiones in regno nia, secunda suavia ; per primam, sapere est deDei '*. Nostrum signum, noslrumque vexillum est cipere ; per secumlam , sapere est insanire. Unde :
sanctoe crucis mysterium. Unde : « Qui stat in si- « Calix aureus Babylon 89.> Est et calix passio,
gno populorum72,> id estgratia Dei, ileni :
quasi placita potio. Unde: « Ibant gaudenles a
Vexilta regis prodeunl,
conspectu conciliiso, » quia patiebantur contumeFulget crucis mysterium.
lias pro nomine Jesu Christi. Vel mensurata polio,
Signum sanclae crucisinecclesiiserigitur, utsignum fidelis enim est Deus, qui non patietttr nos tentari
regis in domo sua quasi in urbe regia a militibus supra id quod possumus 91. Dicit hic : « Calicem
adoretur. ItemutnobisChristi passioreproasentetur. salularis accipiam 92, >et iilic : « Potestis bibere
Ilem ut quivis carnem suam cruciiigens Ciiristum csliceni quem ego bibiturus sum S3, > et illud :
imiletur ' 3. Crux Cbristi triumphalis in medio Eci Accipiens calicem, gratias egil 94. > Hic si aureus
clesiae ponilur, tum ut signum victoriae in publico est, significat thesauros sapientise inChristo abseonvideamus, tum ut de medio corde Redemplorem ditosSB; si argenleus, designat munditiam culpse;
nostrum diligamus, qui « media charitate constra- si stanneus est, inuuit similitudinem culpse et pcevit propter lilias Hierusalem 74. > Vexillo simul nse. Stannum enim medium est inter argenlum et
cum cruce in altaribus utimur in meraoriam tro- pjumbum; caro Chrisii licet non fuerit plumbum ,
£
Domini
nostri
Jesu
phsei
Christi; quia Donvnus a jd est peccaloris, fuit tamen similis peccalrici
ligno regnavit,B; nam dum vila in ligno morilur,
carni 96, et licet non fuerit argentum, id est passiin amore exsurgit, Nam fortis fortem ligavit'6,,et
bilis propter suam culpam, fuit tamen similis pasejus vasa diripuit; calicis nomen, et a Veteri ct a sibili propter nostram; quia « languores noslros
Novo Testamento exlraxit originem. UndeJeremias : ipse lulit, el dolores nostros ipse portavit 97; >co« Calix aureus Babylon inebrians omnem terram7',>
dices quoque evangelici auro, et argento, et lapiiliet David : « Calix in manu Domini vini meri ple- bus preliosis non immerito decorantur , in quibtis
lius misto 7S, » et alibi : « Calicem salularis acci- rutilat aurum sapientiae, argenlum eloquentioe ct
piam, et npmen Domini invocabo 7S; > in Evangelio miraculorum; lapides preliosi, hae sunt sponsse muDominus : « Potestis bibere calicem, quem ego bi- renulae aureae, argento vermiculatse sa. Nec sil qtii
biturus sum 80? > item : « Aceipiens calicem, gra- dicat: Poterant hsec venuadari et dari pauperibus 9S; quia similis esl Judse, et mulieri contiarius
tiasegit8', »
Debet esse calix de auro, vel argenlo, vel slanne,
unguentariae. Hoc enim agimus, non quia Domino
non de sere, vel aurichalcho, quoniam ob vini vir- nuda corpora minus delectent, quam aurea, sed
tutem, aeruginem et vomiium provoearet; non de D quia cum homines quod diligunt, Deo libenter ofvitro, quja cum sit frangibile, effusionis periculum ferunt, per divinam latriam nostram vincimus avaimmineret; nbn de ligno, quoniam curn sit porosum ritiam. Rursus divinse sunt hsec pictalis officia mocnrpus, et spongiosum, sanguinem absorberet. Est ralia, ct futtiraegloriaj significativa.
66Gen. 1S. "Num. 12. 6SII Reg. 6. 6SICor. 9. '° I Cor. l<b. 71Joan. 14. 72Isa 11. 73Gal 5.
nCant. 3. 7SPsal. 95. '6 Luc. 11. "Jer. 51. " Psal. 74. 79Psal. 115. »° Matlh. 20. " Matth.
26. 82Eccli.lS. 83Rom.l2. 84ICor.l3. 8BPsaI.15. 86Psal. 74. 87ICor.l.- 88Rom. 8. R9Jer.51.
"Act. 5. slCor. 10. 9a Psal. 115. »3.Matth.20. 94Matth.26. 5BCoI.2. " Rom. 8. 97 Isa. 55.
"Cant,
.
, . ."Mallh. 26.
,
; ,...,...-'>—- , 1.
.
LIB.ER
SECUNDUS,
DE INSTITUTIONE, VESTIBUS ET HABITU MINISTRORUMECCLESIÊ.
PROLOGUS.
Auctor universitatis ahissimus de ipsa partium
unlversitate qusedam sibi spscialia vimlicavil, ut de
locis, loca venerabilia ; de personis, clericos, mo»
57
MITRALE. — LIB. II.
58
nachos et moniales; de rebus, decimas et oblatio- A rum his utimur verbis, qui ergo Domini pars est,
nes ; de temporibus, dies solemnes. De locis prae- vel parlem habet Dominum, nihil habeat, ut Hiediximus, insequenti particula de personis aga- ronymus ait, praeter Dominum, sed talem se exhimus 10».
heat, ut possideat Dominum, vel possideatur a DoCAPUT PRIMUM.
mino, et tunc accipiet benedictionem^ a Domino,
DE IKSTITUTIONE
ET HABITU
PERSONARUM
ECCLE- et erit generatio quaerentium Dorninum 8, sicut in
SIASTICARUM.
eadem tonsura dicere consuevimus. Tonsura cleri«Sie nos existimet homo, ut ministros Christiet
calis accepit inilium ab usu Nazaraeorum, qtii ex
dispensalores mysleriorum Dei'. > Ad majorem per- jussu legis crines radebant et in sacrifieium incensonarum ecclesiasticarum evidentiam, sciendum est debants; Nazaraei dicuntur sancli; ideoque doquod tres leguntur sectse famosse, gentilium, He- cuerunt-minislros Ecclcsiae fore tondendos, ut subraeorum et Chrislianorum ; prima dicitur secta a perfluis cogitationibus a mente exclusis, et flamsecando, quia secat, id est nos a Deo separal, se- misdivini amoris incensi, saucti, Sanclo saiictoruiii
cunda et tertia a sectando , illa enim illuiuinat, ista in sanctitale serviant 10, vel aliter a lege tonsura
salvat et liberat.
contrahit occasionem.
Ritus gentium et Hebrseorum conversi sunt in
Sacerdotes legis liaram, id est pileolum ex
ritum Chrislianorum, et hsec mntatio dexteraeEx- bysso in modum medioe spheroe in capile " ; rex
celsi 2. Christianorum personse , tam soeculares vero coronam gestabal. Pars ergo capiiis rasa tiaquam, eeclesiastieae sumptse stint ab illis duabus ram ; circulus crinium designal coronam, ut intelsectis, Hebraea scilicet et genlili. Nam apud genti- ligamus el gratias agamus, quod instituit nos Deus
les fuit diversitas personarum ; quoniam aliae po- in genus electum et regale sacerdolium 12.Vel alipulares, seu laicales (Laos enim populus) vel sae- ter a lege, ubi coroua qualuor digitorum super
culares, ut monareha scilicet, imperator, rex, palri- mensam, el de super aureola Ueri mandatur ' 3. Per
cius, praefectus, senalor, dux, marchio, comes,
circulum ergo crinium corona, per plateam coronula fingatur, ut speremus, quod per doctrinam
prseses, tribunus, centurio, decurio, quatuor-viri,
triumviri, prsetor, qusestor, aulse janitor ; alise deo- sacrse Scriplurae, et maxirne quatuor Evangelioru:n cultibus mancipalse, ut archiflamines,flamines, rum, promerebimur uon solum animae vilaeyeternse
a filo quod in capitibus geslabant, seilicet sacerdodulcedinem, sed el corpori crarificalionem.. Vel
tes in utroque sexu. Aliae studiis deputatae ut co- tonsura clericalis, et rasura simililer, sicut eis
moedi, tragocdi, historiographi. Simililer apud He- Q more nostro utimur, originem accepit a Cbrislo.
brseos soeculares personse, ut reges, et duces, et Chrislus enim rex nosler, spineam coronam portasub eis chiliarchse,hecalonlarchse, pentaconlarcliae, vil 14,ut spinas et tribulos nostrorum peccatorum
decarchse, id est,millenarii, [centenari,] quinquageauferret, se ipsum in ara crucis oblalurus calvilium
narii, decani. Nam chile mille, echas centum, penla perlulit. Mos enim erat apud antiquos, quod caquinquaginla, decas decem interpretatur. Hos consii- ptos decalvabant, quos crucifigere volebant, unde
tuitMoyses ad consilium Jelhro soceri sui 3, divinis et locus calvariae dicebatur, ubi crucifixus est Docultibus mancipaios, ut summus sacerdos, minores miuus 1B; et ideo dicitur decalvatus, non quia desacerdotes, Levilse, Nalhinei, emunctores, exorci- calvatus, sed quia in calvaria passus, unde ligurastae, janilores, cantores, et ardittti 4. flos eliam lus est per Core, qui calvus interpretalur, et per
Moyses insliluit, quosdam vero David, et Salomon Elisaeum, cui a faluis dicebatur : « Ascende, calve
ex praeceplo Domini ordinavit. Simiiiter et apud 16; » etper Samsonem cui Dalila caput abrasit 17, id
Christianos sunt plures personoe, quse fere nomi- estquemSynagoga,menlis inops, in Calvaria crucinibus censentur eisdem cum genlilibus divinis cul- fixit. Nos itaque lilii Core superius decalvamur,
tibus mancipalae, ut clerici, monachi, Clerici di- cum radiriiur, et sic per circulum criniuiu, et nucunlur a cleros, quod est sors ; nam in Veleri Te- D ditalem rasurse passionem Christi reeolimus, in
stamenlo sacerdotes eligebantur sorte 5, et Ma- qua gloriari et quam imitari debernus. Diciturautem
tuias sorte fuit electus 6; gentiles eniiri ad divinum rasura, corona ; quia decalvatio Christi fuit nostru
cultum sorle unum ex liberis eligebant; vel ideo victoria. Unde : « Mihi autem absit gloriari nisi in
nominautur clerici, quia sortem, id est haeredita- cruce Domini noslri Jesu Christils > ; sed nonduni
tem Domini percipiunt, ut decimas, primilias et apparuit hsee gloria, quid erit1S ; habct euim adOblationes. Nam. el cleros hasrediias dicitur, vel huc Iristitise sigitum, donec tristitia verlatur in
dicilur clericus quia Dominus sortitus est eum, vel gaudium ao; Vel originem habet a Pelro, sicut ex
ipse Domijium, juxla illud : « Dominus pars hsere- auctoritale Bedae in hisloria reperitur Anglorum,
ditatis nieae'. > Inde est quod in tonsura clerico- qui ait: Nullam tonsuram magis amplectendam ea,
160III Reg. 9; Num. 5; Deuter. 26; Exod. 20.
28 ;
I Cor. 4. 2 Psal. 76. 3 Exod. 18. 4 Exod.
'
,0
Kxod.
Nuin. 18; I Paral. 6. BLev. 16. 6Acl. 1. ' Psal. 15. 8 Psal. 25. s Nuin. 6.
Ltic. 1.
"
'
!0
14
le
28. !2IPetr. 2.
IV Reg. 2.
Jud.
Exod. 25.
Ibid.
Mallh. 27; Marc. 15 ; Joan. 19.
lfi
16.
Gal. 6. 1SI Joan. 3, S0Joan. 16,
59
60
quam ille gestabat in capite, cui se confitenti Do- A munditiam, vel polius novam sanctorum gloriam,
niinus ait : .« Tu es Pelrus, et super hanc pe- et vitam repraesentat angelicam; forma passionem
tram aedilicabo Ecclesiam meam 21 ; > et nullam dictam. Et attende quod in profeslis, cappis utimur
magis detestandam ea, quam ille gerebat, cui gra- nigris, ut simus sicut comse elalse palmarum nitiam sancti Spiritus comparare volenli Petrus ait : grae; quasi corvus, ut capiti adhaereamus, mentes
« Pecunia lua tecum sit in perditione2J. > Pctrus ad cceleslia dirigamus, et peccatorum nostrorum
enim captus a gentibus, barba rasus est, capite de- nigredinem humili conscientia confiteamur; ut in
calvatus est, sed quod illi fecerant in Iudibrium, festivis, togis utimur albis, innuentes quod quotihic observari voluit in mj'sterium, scilicet vel medianam salubris justitiae nigredinem candore fumoratae passionis divinse, vel qusenobis debet etiam turae laetitiaevestiemus; non enim possunt filii Sponsi
inesse moralitatis : per caput namque mens acci- lugere, quandiu Sponsus est cum eis s6: indivisae
pitur, quse, sicut caput capillis, „sic cogitationibus sunt vestes, albae, talares et laxae, unam vel duas
exornatur, quse novacula tihioris Dei debel a super- linguas habentes. Alb<e,quia vitaemunditiam desifluis cogitationibus radi, ut nuda facie cordis va- gnant; Iaxae, quia bonorum operum largitatem ;
leat coelestiaconlemplari; circulus crinium esl or- talares, quia perseveranliam usque in finem. Hsec
natus virlutum; capilliin circulo cosequantur, quia B est tunica talaris Joseph 27,aclio consummata in tervirtutes in concordia charilatis consumantur, ut sit mino vitae. His vestibus utantur, qui volunt in sanclericus iortis iu se ipso, totus teres atque roton^ ctimonia et sanclificatione Deo placere. Tunica Dodus ; nihil enim in figuris, magis sibi concordat, et mini inconsutilis dicitur 2Slingulam habuisse ; linex omni parte consenlit, quam circulus.
gula veslis est lingua doctoris, quse, si duae fuerint,
Superior pars raditur, et circulus in inferiori duo significant Testamenta, in quibus debent esse
parte relinquitur, ut ralio libere quse Dei sunl con- periti, vel duo charitalis praecepla, ul diligant Dotempletur et sensualitas concordetur, et non ra- minum et proximum 2S; vel in sacerdotibus binam
tioni dissentiens, quse mundi sunt necessario medi- potestatem iigandi scilicet, et solvendi 3\
tetur. Capillos necesse est remanere, quoniam de
Lanea tunica est asperilas pcenitenliae,velhumitemporalibus, sine quibus vita non ducitur, expedit litas, aut virlus patientiae, quae dehet esse circualiquando cogitare, dummodo aures et oculos non laris, el clausa non scissa, ne venlus, quasi vitium
impediant; ne saecularescogitationes, aures et ocu- subrepat arrogantiae. Clerici non debent arma porlare ; quia non debent homines, sed daemones imlos mentis ad ssecularia trahant,quaesoIentsuffocare
verbum seminantis 23; vel opprobria geslamur in r pugnare, sicut Moyses non armis Amalec, sed ora31
capite, ul in frontispicio videamur exspectare coro- tioiiibus impugnavit ; sicut apostoli non nos arnam vitse seternae, quam repromisit Deus diligenti- mis resistere docuerunt, sed magis injuriam pati
bus se 24.Barba radimur ul pueri videamur, quorum 32 ; el ideo nec debemus laicalibus vestiinentis
si humilitatem et inuocentiam imitabimuf, cum abuti, sicut et Iaicis non licet clericale officium
Domino pulmentarium comedemus, et regnum cce- usurpare; et ideo nec clericales vestes iuduere. Lai Jorum intrabimus 2B,et angelis, qui semper juve- corum autem vestes debent esse striclae et scissse,
nili setate reflorent, aequabimur ; sed in jejuniis ca-r ut expedili sinl ad pugnam, ut protegant ab haerepillos et barbam crescere permitlimus, ut habitum licis et paganis Ecclesiam. Hunc igilur habilum
poenilentium repraesentemus, vel activas cogitalio- observemus, ul non laiei, sed ministri Domini, id
nes, quse Deo non obviant, non improbemus, ut est clerici videamur. Monachi dicuntur singulares
ecclesias aedificare,et similia ; vel quia, secundum et tristes a monos, quod est unum, et a cbaos quod
Gregorium, per vitam magnae continenliae, signifi- tristitia interpretatur ; qui cumhabitum humilitatis
camus praesumptionum cogitationes excrescere. De- suscipiunt, ad obedieiitiam se obligant, et castitamum nostri schema stemmatis unde traxit origi- tem, habitum vestium, abrenuntiationem proprionem non est magnopere inquirendum, cum scia- D rum. Ha3Cenim sunt de voli s.ubslantia.csetera vero
mus illud magisterium ratione composilum ; mulla sunt appendicia, uljejunium, officium, silentium, et
enim sunt, quorum auctores Ecclesia prsnsens igno- similia. Ex inde cucullam eos ind.uimus, cum orarat, sed consuetudine approbat. Inter clericos toii- tionibus ad hoc deslinalis, ut exuant veterem hosurandi, aut illico tonsurati, cappis utantur, et minem cum actibus suis, et induant uovum S3, qui
stolis in divinis, et camisiis, et quandoque laneis secunduro Deum crealus est.
clausis et fissis. Cappa videlur a casula tracta ; per
Cuculla monachorum sum.pta est a collobiis
hanc igitur, ut per casulam, monemur in charita- apostolorum, quse,ut dalmalica form.abanlur, etprsetis operibus mariere, eamque verbo et exemplo do- ferebant in eis formam crucis ; quia secrttcifixecere.
runt cum vitiis et concupiscentiis3i; hujus nigredo
Stola, seu cotta, seu superpellitium, vestis est est contemptus muudi, longitudo perseverantia
candida in modum crucis formata, candor enim boni. ln monialibus aulem nigredo vestis contem21 Matlh. 16. 22Act. 8. " Luc. 8. 24Jacob. 1. 2BMallh. 18. 20Matth. 9; Marc. 2; Luc. 5.
27 Gen. 57. 28Joan. 19. 2SMalth. 22. 30Matth.
31Exod. 17. 32Act. 5. 3BLphes.
Joan.
20.
18;
4. 34Gal. 5.
62
MITRALE. — LIB. II,
ptus amplexus virilis, velum signum pudoris et fu- A tet enim osliarium, libros et campanas, et omnia
turi honoris. In nuptiis, puellse capita velant: sicut quse sunt intra ecclesiam custodire, sed et liIsaac viso, Rebecca velavit se3S; sic sponsa Christi brum praedicanlibus et Iegentibus tenere et signum
se velat, ut illicita cunctis viris appareat, propter pulsare, ecclesiam claudere et aperire, fideles reciquod est ei corona vitae reposita so; cum his beafa pere, excommunicatos et infideles ejicere, catechuVirgo depingitur, quae fuit utriusque vitae magistra; menos introducere et excludere, pcenilentes per
activae, quia nupta ; contemplativae, quia contem- "episcopum reconciliatos in sinum matris adducere.
ptibilibus indumentis induta ; unde et iu ejus festi- Lectores vicem tenent canlorum, qui Salomonis
vitate legilur Evangelium Mariseet Marthsea7. Vi- cantica resonabant, ut Asaph etlditum. li cum orduis quoque vilis habitus est mundi despectus ; no- dinantur, codicem prophetiarum eis tradit episcomine siquidem monachorum et conversos, et ere- pus, diceus : Accipe, et esto verbi Dei relator; habi•mitas, hospitalarios, utriusque sexus accipimus. lurus, si fideliter et humitiler impleveris officium,
Omnes habitum suscipiunt humilitatis, licet non partetn cum his qui verbumDei ministraverunt; coomnia praedicla in omnibus observentur. Quod mo- dex igitur, et haec verba sunt hujus sacramenli
naehi et monachse alleriuS ordinis candidis vesli- suhstantia, officium dislinete legere, lecliones in
meniis utantur, sumptum est in mulieribus a beala ecclesia pronuntiare; qua' prophelse sunt vaticinali,
Cecilia, quae cum foris veste fulgebat, intus casli- populis prsedicare; quod aulem praemiltitur, ut
late nilebat; candida namque vestis.votum praefert distincte legat, de Esdra pulalur assumptum, ut
virginitalis ; in viris sumptum est ab angelis, qui dicitur 44, quod legem distincte et aperte populo
visi sunt in resurrectione Dominica in vestibus al- collecto legebat. Ejusdem quoque oflicium est,
bis3S: albedo quorum significat splendorem futurse panem benedicere, et omnes fructus novos, unde
moris est alicubi terrarum, ul mensas et praelatoglorificationis.
CAPUT II.
rum lectiones, pueri benedicant.
DEORDINIBCS.
Exorcistse dicuntur, et olim dicebantur, qui dse• Haecest generatio quaerenlium Dominum, quae- niones adjurabant et de obsessis corporibus expelrentium faciem Dei Jacob 3S. > Ecclesiasticarum
lebant, ut Josephus aitde Eleazaro exorcista : Iste
itaque personarum aliae habent simplicem stalum, vero cum ordinalur, codicem exorcismorum ei traalise hi Dei Ecclesia personatum. Nam autdunlaxat
dit episcopus, dicens : Accipe, et commenda memoreligionis habilum, ut monachi; aut ordinem, ut rifejet habelopotestatem imponendimanum super enerclerici; aut cum habitu, vel ordine dignitatem, ut C gumenum, sive baptizatum sivecatechumenum: codex
abbates et episcopi; ordines autem septem sunt, ut igitur etbaec verba suitt hujus sacramenti subslanostiarius, lector, exorcisla, acolylhus, subdiaconus, lia. Energumenum dicitur obsessum, en tn erga
diaconus, presbyter : septem quippe sunt pro labor, menon defectus, noos mens; inde energumeseptiformi gralia Spiritus saneli 40, cujus munere num, qui sic a daemonibus obsidetur, ut mentis desua prosequunlur officia. Si autem ad singulos or- fectu laboret, quod est non solum per corporalera
diues cupis singula dona referre, a timore inci- vexalionem, sed etiam cum quis, perpeccatum.est
piens, cum ostiariis deputabis, et exinde singula diaboli membrum eldsemoiiis habitaculum. Exorsingulis referens, sapientiam presbyleris adaptabis. cistae igitur est officium hunc exorcismum memoriHaesunt septein mulieres, in quibus Spiritus san- ter retinere : Adjuro le,immundespiritus,per Deum
ctus babet hospilittm, et unicuique illarum suum Patrem, el Filium, et Spirilum sanctum, ut recedas
parat convivium 41.Cum quis ad hos gradus gra- ab Iwc famuto Dei; et exorcismis, id est adjuratiodualiler prqmovetur, generaliter esl haec series ob- nibus, catecbumenorum daemonibusinterdicere corservanda,. scilicet ut primo vocentur, seeundo de pora, a baptizatis vel baplizandis obsessis daemones
officiis instruanlur, terlio ordinentur, quarto berie- effugare. Hos ergo decet mundum habere spiridicanlur, omnia sunt solemnitatis praeler ordina- ^ tum, qui debent immundis. imperare spirilibus.
tionem, quae, cum consistat in verbis et rebus, haec
Acolythi locum tenent emunctorum seu concinnaprosequamur tanquam substantiam sacramenti. torum, qui lucernas emungehant et luminaria conOstiarii vicem tenent janitorum, vel aedituorum, qui cremabant4B, ut Nadab et Abiu; hiccum ordinatur,
templum vel aedemcuslodiebant, ut Samuel 45, de ceroferarium cum cereo tradit ei episcopus dicens :
quibus dicitur in Paralipomenon : « Per qua- Accipe ceroferarium cum cereo, ut scias te ad accendenda luminaria mancipari. llem tradif urceolum
tuor ventos erant osliarii 4S. > Ostiarius cum ordinatur, tradat ei episcopus claves ecclesiae, dicens : vini vacuumdicens: Accipeurceolum ad suggerendum
Sic age quasi reddiiurus Deo rationem pro rebus, vinum id est Eucharisliam sanguinis Christi : haee
qum istis clavibus recluduntur, Claves igitur, ct igilur utensilia et hsec verba sunt hujus sacramenti
hsec yerba sunt hujus sacramenti subslantia;
substantia. Acolythus Graece, Latine ceroferarius
res dicit epelesise thesauros et personas; opor- dicitur : ad hunc pertinet prseparalio luminariorum
61
38 Gen. 24. 36II Tim. 4. 37Lue. 10. 3S
16. 8S Psal. 25.
Marc.
" I Par. 9. >•>
II Esdr. 8. « Levit 21,
40Isali.
41Isa. 4.
42I Reg, 2,
SICARDl CREMONENSIS EPISCOPl
64
i consecrantur, penitus improbamus. Nunquid enim
irisacrario, cereos et thliribula forre' ad allare or- A
naridum, et sacerdotem vestiendum, pallii's et ve- potest plus precari solus episcopus quam plures
stibiis iiivestire, vinum et aquam adeucharisliam
apostoli? Iniponentes autem marium non dant Spisubdiacono ministrare. Sequitur de sacris ordiuibus ritum, sed orant ut super eos veniat. Cum igitur
ubi major exigitur inquisitio. Nam archidiacoiius usus omnium donorum nou sit in uno, sed in plupostulat, examinatepiscopus. Archidiaconus atle- ribus, siierito plures manus imponunt, utunusquisslatur, populus adjuralur, pro coiisecrandis pfeces que Bomiinim depreeetur, ut partem de Spiritu
a plebe fuiiduntur. Deinde ordine proemisso voeaiw sancto tiibuat ordinando, adinstar Moysi, de spiritu
tiir et instruuntur, postmodum ordinantur et bei/e- ctijus Domiuus dedit septuaginta viris BB.
dicunlur, et, ut diximus, omnia sunt solemnilatis
Postea dat ei stolam super humerum sinistrum
praeterordinationem, quae consistit in verbis et re- episcopus, dicens : Accipe slotam candidalam de
bus, quse veluti substantiam sacfamentorum prose- manu Doinini, etc.; el postea, ut inlelligat se esse
quamur. Qui nunc subdiaconi vocantur, olini na- Christi praeconem, tradit Evangelium, dicens : Acthinaei4", idest humiliter servienles appellabantur;
cipe polestalem legendi Evjnigelium in ecclesia tam
quia sacrificia suscipiebant a populo et in templo g pro vivis quam pro defuncti^ in nomineDomini. Hsec
necessaria ministrabant, ut Nathanael, de quibus res igitur, et haecverba sunt hujus sacramenli subin Esdra reperilur : « Ilabitavit unusqtiisque in stantia; dalmatica vero si cui dalur, solemnitatis
urbibus suis, sacerdotes, leviloe, nathinsei ", » qui est, et non substantias. Et vide quia stoia est per
Groecehypodiacories, Laline vero subdiacones ap- quam obedientia, vel jugum Domini, quod in Evanpellantur. Hic vero cum ordinalur, accipiat ab epi- gelio exprimilur B6, et ideo cum Evangelio datur.
scopo calicem vacuum et patenam.ab archidiacono Sinislro Iiumero lantum iinponilur, velquia obeurceolum cum aqua, manili et manutergio, dieente dienlia Evangelii, primum in acliva suscipilur, vel
sibi episcopo : Vide cuj.us ministerium tibi trauitui'. quia docet lemporalia supprimere et spiritualibus
Merito ab archidiacono illa suscipiuntur, quoniam deservire, vel quia dexteram diaconus debet habere
ad ejus adjutorium consecrantur. Postea tradit ei liberam, ut expedilius ad ministerium sacerdotale
manipulum dicens :Accipe manipulamluamel imple discurrat. Est enim ejus officium ecclesiam et ejus
ministerium luum; poteiis est' enim Deusis, ut au- supellectilem custodire, ut iu Numeris dicitur " :
geal tibi graliam : haec ergo utensilia et hsec verba « Et cum nceesse fuerit corlinas, ct vasa portare. >
sunt hujus sacramenti substantia. Dat et episcopus Ideoque puto custodes debere diacones esse. Rursus
illi tunicam dicens : Tunica jucunditalis eL indu-' C diaconi est officium sacerdolibus assistere, et mitnenlo tmtilim indual le Dominus. Hsec vestis et hsec nistrare iu sacramentis Ecclesise, baptismate, chriverba pertinent ad solemnilatem, non ad subslansmate, patena et caliee, oblaliones offerre, et in al
liam ; quoniam sine isla perficitur sttbdiaconi mi- tari disponere, sanguinem distribuere, mensam
nisterium. Hujusergoest officium, epistolam legere componere, crucem ferre. Unde et dalmaticam foret diacono ministrare, scilicet corporale ei tribuere, niam crticis habentem induit, per quain Chrisli
patenam cum oblatis, calicem cum vino, et urceurn passio designatur. Ipse preces, id est litanias procum aqua deferre, presbyteris et levitis ad altare nuntiat, ordinandorum, catechumenorum, excomcommunicatorum successorutn nomina recilat,
aqtiampra?bere,manutergium,elaquaemaniletenere.
Ideoque lex continentiss illis imponitur juxta illud:
evangelium legit; Dominus euim cum evangelium
« mundamini qiii fertis vasaDomini 19; > et videlur, praedicavit minister fuit, ideoque specialiter diaquoniam huic primo veslis, scilicet mapula, quasi cono Evangelium concedilur, quia miuister intermaniptila dalur, per quam poenitetUia intelligitur. prelatur. Olim diaconus lecliones legebat, quando
Unde nullus nisi pcenitens ad subdiaconatum acce- Evangelium nondum seriplum erat; sed, poslquam
addidat. Qui vero diacones, id est ministri nuncupanD stalutum est ul diaconus legeretevangelium,
tum est ut subdiaconus legat epistolas et lecliones,
tur, quondam leviloaa Levffilio Jacob, id est assumpti vocabanlur, quoniam assumptisunt ad auxilium quae, quanto minora sunt evangelio dignilale, tanto
sacerdotum, ut Eleazar et Ithamar B0, Hic ordo est minor est subdiaconus. Diaconus ipse quoque, si neab apostolis confirmatus ; quoniam elegeruntseptem
cesse est, praedicat el baplizat. Ipse monet orare,
viros Spiritu sancto plenos B1. Hi sunt septem dicens : Ftectamus genua. Monet aures habere ad
angeli seplem Ecclesiarum 5!, seplem aurea cande- Dominum, dicens : Humiiiate vos ad benedictionem,
labra "', septem quoque touitruaB 4; quia verbum vel capita vestra Deo. Ipse dat licenliam populo,
Domini praedicaverunt et auditores illuminaverunt,
dieeus : Ite, missa est. Ipse horlatur clamare ad
quibus comminati-sunt. Hic autem cum ordinatur,
Dominum, ipsedies solemnes annunliat et jejuniojmponat super eum manus episcopus. Quod ergo rum. Qui modo presbyteri nominaiitur, olim prinma"dicilur solum episcopum debere manus imponere ;
cipes populi, ut Core, Datban et Abiron, vel B8
quia non ad saeerdotium, sed ad ministerium
gistratus aut magistri templi, ut Nicodemus et
63
»6IPar. 6. «HEsdr. 11. 4SII Cor. 9. "9Isa. 52. »°Nttm. 20. BIAct. 6.
1. E4Apoc. 10. SBNura. 11. "Malili. 11. S7Cap. 18. 6SJoan. 5.
"° Apuc. 8,
S3 Apoc.
MITRALE. — LIB. II.
66
65
Gamaliel B' dicebanlur, nunc autem presbyleri, id A Postca dat episcopus ei patenam cum oblalioniest senatores, non ab aelate, sed sensu. « Cani sunt bus, et calicem cum vino, dicens : Accipe polestasensus hominis 60, > vel presbyteri, quasi iterprae- lem offerre sacrificium Deo, missasque celebrare pro
bentes; quia praebent iter populo de exsilio mundi vivis el defunclis in nomine Domini; stola igitur et
adpalriam regni; vel sacerdotes, id est sacri du- casnla, oleum calixque patena simul, et hoecverba
ces, utaitBeda/quia praebenl ducatum populo; vel sunt hujus sacramenti subslantia; caetera praeccsacra dantes, quia dant sacramenla populo et sa- denlia et subsequentia sunt solemniialis. Hujus
crificia Deo. Sacerdoles successores sunt septua- officium est personas et res benedicere, missam
ginta virorum, quibus Moysi spiritum Dominus celebrare, corpus Domini dispensare, meditari de
propagavit 61; septuaginla quoqtie duorum discipu- lege Dei, docere, prsedicare, orare, baptizare, poelorum 62; sicut episcopi suul vicarii Moysi et apo- ailenles ligare vel absolvere, infirmos ungere, morsldlorum. Hic cum ordinalur, ad diaconorum et tuos sepelire; magna polestas, mira dignitas, expresbylerorum testimonium de moribus, et conver- celsum etexpavescendum oflicium!Et vide quod sasalione futura, et obedienlia comprobelur, cui be- cerdotes et diacones praecipue noniinanlur a ponedicloria sacerdolum praesentium mantis imponi- " pulo; quia praecipui sunt in altaris officio, ur.de et
tur. Manus imposiiio sancti Spiritus operum exer- ipsorumprsesertim ordinatio secundum Ambrosium,
cilationem significat; nam per caput menlein acci- circa altaria celebratur, et pro eis ante allare proslernitur episcopus. Ordinandi cseteri ncquaquam
pimus, per digitos sancli Spiritus dona, permanum
opera figuramus; illi ergo supra capul digitus, aut ad altare ordinanlur, eo quod nec ad allarisminimanus imponitur, qui menle sancli Spiritus donis steria statuunlur, sed alii adimplent oflicium lectioimbulus Christi opera imitatur; a pluribus sacer- num, alii solliciludinem luminariorum, alii necesdotibus manus imponitur, ea ralione quam in dia- saria prseparanl infra diaconum; omnes tamen
cono praetaxavimus, sed, quia manus diacono im- quaerunt faciem 67, id est praesentiam Dei, ut vaponitur, cur sacerdoti rursus roanus imponitur? leant in primogenitis hseredilare, ad instar Jacob,
Respondeo : quia de ministerio ad ministerium el de qui sibi fratris primogenita vindicavitcs.
opere transferlur ad opus ; cui rcfleclil orarium
CAPUT III.
ITENDEORDINIBUS
MORAEITATES.
episcopus stiper humerum dextrum in modum cru« Qui mihi minislrat, me sequatur 69. > Omnes
cis in peclore, dicens : Accipejugum Domini; jugum
enim ejus suave cst el onus ejus leve °3. Stola re- quidem suprascriptos ordines, diclo, seu facto Jefleclitur ab humero sinistro in de^trum; quia, cum Q sus Christusexpressit, et in se ipso omnium figuobedienlia incipit ab acliva per dileclionem pro- ram oslendit; ostiarius enim fuit, cum flagello de
ximi, transit in conlemplativam per dilectionem funiculis facto numulariorum mensas everlit, et de
Dei; vel quiaoporlet sacerdolem esse munitum a templo vendentes et ementes ejecit-70; item cum
dexlris et a sinistrisper arma justitise 64,quicrucem se ostium nominavit ", et merilo; quia nemo ad
gerit in pectore, dum passionem Chrisli cujus mini- Patrem, nisiper eum vadjl 72; ipse enim est ostiaster est, imitatur in mente, quod a quibusdam ad- rius, « qui aperit, et nemo claudit, claudil et nemo
ditur : Stola innocentim indual te Dominus: stolam aperit ''3. >Lector fuit, cum in medio seniorum
respicit primitivam, quse fuit innoceiiliae significa- lsaise Iibrum aperuit, dicens : « Spirilus Domini
tiva, cujus vicaria est, ut inferius exponetur; haec super me, eo quod unxerit me, ad aununliandum
qua nunc ulimur, obedientiaestola.
pauperibus.misit me 74.> Exorcisla fuit, cum daeExinde casula induit eum episcopus, djcens : moniacos liberavit, et saliva leligit aures surdi et
Accipe veslem sacerdolatem, per quam charitas in- linguam muti, dicens : « Epheta, quod est adape^
lelligilur; potens enim est Deus 6B, ut augeat tibi rire 7B.> Acolythum se esse testalur, cum dicit*:
charilalem et opus [perfeclum. Hsec est vestis nu- « Ego sum lux mundi 76. > Subdiaconi gessit offiplialis, quam qui non habuerint sacerdoles, ejicien- " cium, quando linteo se prsecinxit, pedes diseipulotur in tenebras exteriores 66. ,
rum lavit, linleo tersit7T. Diaconi repraesentavit
Postea ungit episcopus chrismate ambas manus oflicium, quando sacramenlum corporis et sanguiillius, dicens : Consecrare et sanclificare digneris, nis discipulis dispensavit, vel cum dormientes ad
Domine, manus islas, per istam unctionemel nostram orationem excitavit, dicens : i Vigilale, et orale 78.>
benediclionem, ut qumcunque consecraveril conse- Saccrdotis expressit oifieium cum panem in corpus
crentur, elc, manus inunguntur, ut mundse sinl ad et vinum in sanguinem commutavit, et cum se ipofferendas hoslias pro peccalis, etyl Chrisli cruci- sum in ara crucis obtulit idem sacerdos et hostia '",
fixi vesligia saeerdotes iii misericordiae operibus et adhuc gloriosus implet oflicium, dum sedens ad
imitentur, qui potestatem consecrandi a consecrato dexleram Patris quolidie interpellat pro nobis "".
Domino sorliunlur.
Cum ilaque Rex regum sl, Dei virtus et Dei sapien61Num. 11. °2Luc. 10. 63Malth. 11. c4 II Cor. 6. CBII Cor. 9. C6Matth.
HAct<5. '60Sap. 4.
22. 67Psal. 104. 68Gen. 27. 69Joan. 12. 70 Joan. 2. 71Joan. 10. '2 Joan. 14. 73 Apoc. 5.
,4Luc. 4; Isa. 61. 7BMarc. 7. 76Joan.8. " 7TJoan. 15. "7SMailh. 26. 78Mallh. 27.
80 Hebr. 1.
81
Rom. 8.
Apec. 1S.
68
SICARDI CREMONENSISEPISCOPt
"
tiaM, cujus potestas a mari usquead mare8S, hasc ,?».ferl se hostiam viventem et Deo placentem : Omexsequi non est dedignalus oflicia, nullus quantum- nis enim sanctus sacerdos est, ut Chrysostomus
Iibet, nobilis, sapiens, dives aut potens in his mi- ait, quod sapientise credimus ascribendum. His itanistrare cOntemnat. Nullius ordinis oflicium illi vi- qne modis Domino ministremus, ut eum consequi
lescat, qui ad summum pontificatum aspirat, sed valeamus.
CAPUT IV.
exterius ad officia, cum oportuerit, festinus aceeleDE DIGNITATIBUS.
ret;elne
reprobus inveniatur 84, in se moraliter
i Conslitues eos priucipes super omnem.terimpleat, quod aliis serviendo niinistrat. Osliarius
ergo cum sit templum Dei8B, se aperiat virtutibus ram 9S.> Ex praemissis liquido constat ordines a
iet Deo, se claudat vitiis et diabolo, ne vitoevia prse- lege traxisse originem et exempla; dignitalum quopediatur, ne mors per feneslras suas ingrediatur 86; que institutio pendet a Veteri Testamenlo; Moyses
quivis etiam spirilualis ostiarius est, eum per fidem enim ad consilium Jethro, chiliarchos, hecatontarhumiles in Ecclesiam inlroducit, et contumaces im- clios, pentaeontarchos, et decanos instituit, qui
probat et expellit; fides enim ostium est per quod minora tractabant negotia ad Moysen referendo
in ovile iugredimur;quia «Justus ex fide vivit 87, > majora ,4. Sepluaginta demum viri sunt instiluti,
quod donuro gratiae connumeravit Apostolus, di- qui Moysi spirilum accipientes populo sunt prtecens : « Alii Udes in eodem spiritu 88. » Lector fecli9B, quorum instar habent subdecanus et decanus , subscholasticus et scholasticus, succensor
operibus impleat quse populo servanda pronuntiat;
quivis eliam spirilualis lector est, si aliquos vitae et cantor, thesaurarius, archicola, cimiliarcha,
salubria docet, et docens os lurturis ad axillas re- primicerius et ceconomus, vel praeposilus, archilorquet 89, ne dum aliis prsedicat nolam reprobatio- presbyter et archidiaconus, vicedominus et coepinis incurrat; quod minislerium comprehendit Apo- piscopus, episcopus, archiepiscopus, primas et pastolus in dono scientise, unde qui ad hunc gradum triarcha. Aiunt tamen quidam, quod ordines a lege,
lecloris vel proedicatoris provehitur, debet esse dignitales formam capiunt a gentilitate, unde papa
scientia decoratus. Exorcista imperiose daemonibus similitudinem geritmonarchae, patriarcha poteslati.s
imperat, si eum reatus conscientise non accusat;
regiae; unde sicut rex praeesl tribus ducibus, sic
quivis etiam spiritualis est exorcisla, dum oratio- patriarcha liibus archiepiscopis. Archiepiscopi vero
nibus suis aliquos liberat a potestate daemonis,ab ducibus; episcopi comilibus comparanlur, unde
segritudine peccatorum, quod donum intellexit Apo- nonnulli arcbiepiscopi duces, et episcopi comites.
stolus in gratia sanitatis. Acolylhus sicut gestatlu- p Coepiscopi praefectis, praepositi militum tribunis,
cernas ardentes in manibus 90, sic luceat opera sua archipresbyteri centurionibus, decani decurionibus.
coram Deo et hominibus; quivis etiam spirilualis Sed undecunque fuerit inslilutio, conslat quod omacolythus esl, dum aliislucem boni operis admini- nibus praeesl dignilas episcopalis. Episcoporum austrat, eis verbo vel opere ignem charitatis accen- tem dignitas in quatuor dividilur, in episcopos, ardens, quod donum ad prophetiam credimus perti- chiepiscopos, primates et palriarchas. Episcopus
nere. Domino namque sunt officia prophetarum, generale nomen et speciale superintendens diciscilicet futura prsedicere et obscuros sensus Scri- tur; episcopi enim supra, scopi intendens; quia
pturarum exponere, ut auditores illuminentur et ad custos vineseDomini Sabaoth in alto residens S6,
mores et vitam respicit singulorum. Dicitur et spediligehdum Dominum inflammenlur.
Subdiaconi, dum vasa munda recipiunt, et ma- culator S7; quia sicut in specula collocatus, hostes
pulam accipiant et pcenitentiam, ut se ministerio scilicel diabolum, carnem et mundum, haerelicoset
mundos exhibeant et se vasa Domini recognoscant; falsos fratres adventantes speculatur, et cives ad
quivis etiam spiritualis subdiaconus est dum verbo resistendum hortalur, et armare nititur. Dicilur et
vel opere aliorum crimina lavat, quod donum com- praesul, quouiam ad consilium praesidet; .dicitur
prehendere possumus iu operatione virlutum vel D antistes; quia ante alios stans populo prseeminet,
discrelione spiriluum. Biaconi, dum stolam reci- vel contra slans, anti enim conlra, quoniam haerepiunt, se aslrictos legi Domini recognoscant, et ticis episeopi obviant, ut pastores lupis resislant et
per dexteram liberam, ad fidelibtls ministrandum oves protegant. Dicitur et pontifex quasi pons sanse expedilos agnoscant; quivis etiam spiritualis clus; vita enim episcopi debet esse pons populi,
diaconus est,dum aliis servit, in charitate, et verbo, super mare saeculiad patriam paradisi, vel pontem
yel opere alios docet orare, quod donum intelligere faciens; pontem etenim populo facit, dum cum
possumus in inlerpretatione sermonum. Sacerdotes sana docirina super paludes hseresum ad atria vitae
quorum manus unguntur chrismate, se ab omni perducit. Hic esl Aaron summus in Iege sacerdos.
immunditia contineant, ut corpus Domini digne Episcopi cum ordlnantur, Sabbato circa vesperam
conficiant; quivis etiam spiritualis presbyter est, postulantur et examinantur de moribus et statu
si offert sacrificium spirilus conlribulati 9I et si of- praeteritoevitse, interim benedictio petitur, ut san82ICor.l.
83Psal. 71. 841 Cor. 9. fiBI Cor. 3. 86Jer. 9. • 8' Rom. 1. 881Cor. 12. «9Levit.
5. "Matth. 5. t91 Psal. 50. .:92 Rom. 12. 93 Psal. 44. 94Exod. 18.' 8BNum. 11. 6Clsa. S.
97 Ezech. 5.
67
70
MITRALE-.— LIB. II.
69
cta Trinitas ordinalioni prseesse monstretur. Mane A nem Spiritum sanctum dederunt'. Consecrationes
aulem facto exarainantnr de futura conversione, autem episcoporum celebrari debent in Dominicis
diebus et hora tertia; talinamque dietalique h-ora,
conversalione et fide; fit autem hsec examinalioex
primitivse Ecclesise constitulione propter suspectos apostoli sunt a Spiritu sanclo oleo invisibili • consecrati •. Oleum illuminat et vulnera curat, ita
in fide, moribus et conditione.
Postmodum, codicem Evangeliorum duo tenent Spirilus sanctus apostolis scientiam ministravil et
episcopi super scapulas, quasi orantes et ordinan- peccata curavit. Igitur unguntur episcopi, hac die,
dum commonentes, ut amplius solito jugo subja- hac hora, ut se Spiritum sanctum apostolis datum
ceat et obediat Evangelio. Tertius episcopus bene- accipere doceantur. Quse sit missa consecrationis
dictionem infundat. Trium episcoporum prsesentia in ponlificali ordine, cujus oflkium cum evidenter
sumilur ab apostolis ; quia Jacobus fraler Domini consecralioni conveniat, diligens exquisitor altena Petro, Jacobo et Joanne Hierosolymitanus est dat. Episcopale offlcium est presbyteros et alios Ecordinatus episcopus ; et ratio est, ne tantum bene- clesiae ministros ordinare, virgines velare, baplifieium videatur furtive praeslilum; in ore autem zatos confirmare, chrisma et oleum consecrare, ecduorum,veltriumtestiumpermanetomiieverbum 98; clesias dedicare, rebelles excommunicare, poenitales igitur advocenlur, qui de ordinandi profectu tentes reconciliare, vestes et vasa sanctificare; et
gaudeant, et pro ipso preces fundanl. Postea chri- attende quod olim episcopi etiam presbylsri nomismate eaput in modura crucis inungal, dicens : nabantur, ul multis auciorilatibus demonslratur,
Vngalur et consecretur caput luum, cxlesli benedi- post aliud est nomen selatis, aliud quidem oflicii;
sed poslea sicut a diaconibus archidiaconus, et ab
ctione, in ordine ponlificali, in nomine Patris, et Filii et Spiritus sancii. In hac unctione demonstra- exercitu imperator eligitur, sic a sacerdotibus matur spiritualiter vicarius Jesu Christi, qui fuit un- jor secernilur; et sic divisa sunt nomina, ut qui
ctus oleo invisibili 99,ut sicut ille fuit caput uni- major est in singulis civitalibus, quasi [vicarius
versaeEcclesiae100,sicistesibicommissae.Vel secun- Christi (2)] episcopus vocarelur [est autem unus
dum Gregorium, oleum in capite, charitas esi in major et super alios sacerdoles eleclus, ad quem
mente. Et post manus in forma crucis inungat, di- omuis cura Ecclesise perlinel, ut de medio schiscens : Inunganlur manus istm de oieosanctificalo et matum semina tollerentur, ne quis diceret : Ego
chrismate sanclificationis, sicut Samuel unxit Da- sum Pauli, ego Apollo 9; ad quem praedicta pertivid in regem et prophetam l, ila unganlur et conse- nesit ollicia potius excoiisuetudine, ut Hieronycrentur, in nomine Dei Palris, et Filii, et Spirilus C mus ait, quam dispositionis Dominicseveritatej.
sancti; post confirmat pollicem; post baculum, post
Archiepiscopus dicilur princeps episcoporum,
annulum, post Evaugelium tradit, ut pollicis impo- idem est melropohta vel metropolitanus, a metrositio cunctis proficiat ad salutem, in baculo potesla- poli matre civilatum ; hic est
Moysesqui Aaron in
lem ligandi atque solvendi sibi traditam recognoponlificem oleo consecraviti 0. Sunt et quaedam
scat, iu annulo fidei inlegritale se muniat; item sedes quse primatiae nomine decorantur, a
primibaculo doctrinae gregem ad pascua ducet, annulo liis conversionis ad
fidem; quorum quidam, quia
fidei secreta Scripturarum sponsae committat; in
primas et patriarcha solo liomine differt et non ofEvangelio apostolum se esse sciat.
ficio, sibi nomen et palriarchae vindicarunt, ut YeTradunlur autem singula cum propriis verbis. netus. Patriarcha, pater arcse, id est Ecclesiae, vel
Igitur capitis el manuum unctio, pollicis confir- Patrum princeps dicitur. |Hi sunt tres a tribus
matio, baculi et annuli traditio, et eorum singu- parlibus orbis : unus in Asia qui in Antiochia lelaria verba, sunt, ut pulo, hujus sacramenti sub- nuit praesulatum ; alius in Alexandria, quiin Africa
stantia; caetera solemnitatis. Chrismalica unclio a tenuil principatum; lertius in Europa, qui in Romav
lege coepit, ubi ex mandato Domini reges, sacer- j. obtinet pontificatum. Hos prsefiguraverunt Abradoles et prophetae leguntur inuncli 2; dicitur enim ham, Isaac et Jacob. Hae dignitates aliis translalae
in Levitico 3 de ponliiice : i Super cujus caput fu- fuerunt favore vel odio, ut Antiochenus palriarsum est unctionis oleum, et cujus manus sunt in chatus in Hierosolymam, Alexandrinus in Aquisacerdotio consacraise. > Manus imposilio ab Isaac leam; quia licet Pelrus in Antiochia, et Marcus
coepit, qui dum Jacob benedixit, ei manum impo- praedicaverit in Alexandria, quia tamen ulrique
suit 4, et Moyses Josue manum imposuit, cum eum reversi sunl ad vomiluni u' infidelilatis, patriarducem populo prsefecil1'; sed et Dominus aposto- chali fuerunt dignilate privati; Hierusalem vero
lis manum imposuit, dum eos principes mundi con- decoratur; quia de. Sion exivit lex et verbum Dostituit 6; sed et ipsi aposloli per manus impositio- mini de Hierusalem ls. Aquileia quoque honoratur;
(2) Qusehic et infra uncis conclusimus loca, in apographo liturala exhibentur.
98Deut. 17; Matlh. 18 ; II Cor. 15. 99Psal.
1. 10°Ephes. 1 et 5; Col. 1. ' I Reg. 16.
Hebr.
44;
I Reg. 10,; Exod. 29 ; 111Re*. 19. 3 Cap. 21. 4 Gen. 27. BDeut. 51. 6 Luc. 24. 7 Act. 8. 8 Act.
2. sICor. 1. 10Exod.29. " Prov. 26; II Petr. 2. 12lsa 2.
quia Marcus primus Aquileise, secundo prsefuit A sise tradidere, quasi per paranyniphos sporrsse DoAlexandrise. De palriarchatu autem Romano placuit mino consecrentur, qute vilam aposlolorum et conantiquis, ut sicut Auguslus prse regibus haheretur, versationem redolent, eiiam angelorum. Imperator
sic prae cunclis episcopis papa speciali nomine vo- eliam consecralur seu potitis ungitur et coronaiur,
caretur, et jus et nomen patriarchalus Constanli- quod sumplum est a Davide, quem Samuel unxit
nopolim transferrelur.] Archiepiscopis, primatibus in regem ls. Consecratur autem bOc modo, prirho
el patriarchiJ praeter supradiclam solemneni epi- fidelitatem facit sanctse Romanse Ecclesise, secundo
scoporum consecralionem, crttcis anle eos ferendse orationes dicantur super ipsum, tertio Portuensis
insignia conceduntur, ut se Crucifixum irailari de- inungit ei brachium dexlrum et inter scapulas, dibere cognoscant; insignia quoque pallii conferun- . cens orationes. Quarlo summus poutifex.ei diatur, ut torque victoriae coronentur. Verumtamen dema imponil, dicens : Accipe, signum glorim, in
'nomine Patris, el Filii, et Spirilus sancli. Hujus ofdepallio inferius latius exponetur.
Archiepiscoporum est officium episcopos conse- ficium est Ecclesiam Chrisli protegere, jura concrare, patriarcharum autem archiepiscopos, ntro- dere, justitiam servare, ut satielatem consequatur
rumque vero concilia congregare, jura dilapsa re- B aeternam.
CAPUT V.
parare. Papa vcro dicilur Pater patrum ; hic uniDEVESTIBUS
SANCTIS.
versalis eliam nuneupatur, quia universae Ecclesies
« Faciet veslimenta sancia Aaron, et filiis
principatur. Dicitur et apostolicus ; quia Principis
apostolorum vice fungitur. Dicilur et summus pon- ejus 20. > De sauctis vestibus et praedictarum ditifex; quia caput cst omnium ponlificum, a quo gnilalum insignibus latius est exsequendum. Sacrae
sicut a capite membra descendunt, de cujus pleni- vestes a veteri lege videnlur assumplae; prsecepit
ludine omnes accipiunt; ipse autem vocal eos in enim Dominus Moysi, ul faceret Aaron et filiis ejus
partem sollicitudinis ncn in pleniludinem potesta- veslcs sanctas in gloriam et decorem ; quaedam vero
tis. Hie est Melchisedech, cujus sacerdotium non sumunlur ab apostolis sanctis, tam ba? quam ilhe,
est caeteris comparatum 13.Papae, cum ordinatur, virtutes signilicant, vel opera justitiae, vel myslenomen mutatur, quia Petro nomen Dominus in Ec- rium Incarnationis Dominicse. Cum sutem omnes
clesiae prselatione mutavit 14, et Paulus de Saulo vestes, quas cseteri vesliunlur ministri', vestianlur
factus est Paulus 1B;quem quidem seplem cereo et episcopi, sed non econverso , de vestibus epistata, quasi Spiritus sancli dona prsecedunt, cui scoporum agamus, ut in generslihus specialia conclaves traduntur; quia Pelro Christus tradidit cla- Q cludantur. Igitur holosericse caligse illam peduni
ves regni coelorum 16ut se Janitorem coelicogno- significant munditiam et lotionem, de qua Domisceret. Rubeus manlustribuilur, per quem chari- nus ait:« Qui lotus est tolus, non indiget, nisi ut
tas, vel martyrium declaratur, ad quod pro ovibus pedes lavet 21. > Verum quia non suflicit munditia
semper debet esse paratus ". Hujus officiura est cordis absque palienlia persecutionis, ideo semissas et alia officia ordinare, canones instituere, quuntur centones rubei, marlyrii significativi. Qui
auguslum consecrare, pallia patriarchis et archi- aulem in corde munditiam el in volunlate, si opus
episcopis, privilegia cunctis religiosis dare, totam fueril, habuerit patientiam, securus accedat ad
Ecclesiam regere.
praedicationem, quam sandalia significant, apostoAbbales etiam benedicuntur hoc modo : primo licam. Sandalia dicuntur ab herba sandaricae, vel
eligitur a congregalione, ab episcopo roboratur et sandarico colore, quo depinguntur. Est aulem gein ambone ad consensum omnium publicalur. Se- nus calceamenli, quo partim pes legitur inferius,
cundo, stratis ante altare ponlifice et electo, fiant parlim relinquit superius, factum ex pellibus anilitanise et oralio Dominica, lertio surgat solusponmalium mortuorum, inlus album, foris nigrum vel
tifex, et dicat super electo preces et orationes ad rubeum, multis filis et lineis contexium, gemmis
hoc destinatas. Demum tradat ei Regulam, a san- u ornalum, habens forte lingulas qnaluor, vel ad
ctis Patribus nobis tradilam. Post det ei baculum, minus duas ligandas, unam super pedem, alteram
dicens : Accipe baculum pasloralis officii,ul sis in a calcaneo surgenlem. Vestimeutum pedum non
corrigendis viliis pie smviens, el cum iratus fueris, babuit inilium ab Aaron, qui dunlaxat in Judsea
misericordim memor eris 18, Similiter ad benedi- conversabatur, ideo opus non habuit, sed abapocendam abbatissam, liisi quod super eam specialis stolis, quibus diclum fuit: « Euntes, docete omnes
benedictio fundilur. Virgines aut non nisi in diebus gentes 22. > Hi ergo hoc calceamentorum genere
Epiphaniarum, vel in Albis paschalibus, vel in die- utebantur, quo et episcopi uti debent; non autem
bus Aposlolorumvelari debent, nisi gravi languore sacerdoles, ut per varielalem sandaliorum notetur
detineanlur; et hoc ideo ut Spiritus sanctus super varietas ministrorum. Episcoporum est per paroeas siroplices ut columbas descendere videaiur; ot chias ad regendam plebem discurrere, ideoque haper apostolos, qui morem virginitatis prius Ecclc- bcnt sandalia, ne defluaut, pedibus alligata, ex quo
71
13 Gen. 14; Hehr. 7. 14 Joan. 1. « Acl. 9.
a0Exod. 28. 21Joan. 13. 22Mallh. 28.
16Malth. 16.
17Joan. 10.
18Tob. 5.
19I Reg. 16.
MITRALE. — LIB. H.
perpendi potest, quanlum necesse sil episcopis fir- -jA proximis compali, mcrite providere et humeri!
inare gressus mentis; presbyterorUm est domi ho- onera ferre. Vel amictus siihul superhumerale ct
stias immolare, et ideo cum incedat securus, non ralionale typum gerit, etperhumerale ad justitiam,
habet ligaluram in pedihus. Diaconus habet, quia per rationale perlinct ad Sapientiam, ideoque legit
suum estirein coraitalu. Mystice haec est aposlo- pectus cl humeros. Vel per amiclum, vocls intellige
lorum praedicatio, qua per lilteram carnalibus te- castigationem, legit enim collum organum vocis; ct
gitur, per allegoriam coeleslia petcntibus denuda- cogitaiionum cbniprcssionem, cingit enim pectus,
tur, vel partim nudatur et tegitur; quia praedicalor et oculorum tegil aspectum.
cceleslia non debet abscondere, nec terrenis ullaAlba, quae in lege lunica, vcl lalaris, vel apud
lenus inlnare, qui prsefert prsecedenlium sanctorum Graecos ppderis appellatur, vestis esl alba, descenexempla, quorum fuit conscientia, seu vita coram dens usque ad lalos, habens caputium cum lingula,
Deo puritale candida, coram hominibus nigra, id medio anguslatum, in extremitate multis commisest httmilitate dejecta; vel rubea, id est charilate suris dilatatur. Haecest caslitatis munditia, castigainflammata; multa fila, multae senlenlise ; tres lilio corporis, qua tota vita sacerdbtis est decoranda
nese sunt: Lex, prophetia et Evangelium; laterales Unaliter et perseveranter, ut minislros aeterni Regis,
^
legem et prophetiam, media vero significat Evan- scilicet angelos, in albis vestibus imitetur. Capugeliuin. Duoelinese ad medianam replicantur; quia tium est professio caslitalis. Lingula est potestas
les etprophetia in Evangelio recapitulantur. Gem- linguse sacerdotalis, quse ligat conlumaces et abmse suut opera virtulum. Quatuor linguloedoclrina solvendo reconciliat poenilentes 28. Castitas haec i»
sunt Teslainentorum docentium nos a terrenis sur- raedio natioriis pravse atque perverssa 29pressuris
gere, nec eis inhiare et ad ccelestia nos erigere; vel mundialibus coarclatur; sed in chafilate multiplif
lingulse a sandaliorum corio scparalae, sunt lingiiae calis virtulibus dilalaliir. Hsec slringit mftnus et
hominum praedicalionibus bojia testimonia exhi- brachia, ne quid lasciviant, genua ne ab orationis
bentium, licet sint separalae a conversatione spiri- instanlia tepeant, tibias et pedes, ne ad malum curtualium : oportet enihi eos habere bonum leslimo- rant. Hsee vestis olim fuit arcta, quoniam habuenium ab his qui foris sunt 23. Ligatura mysterium funt spiritum servilutis ; nuncautemlarga, eo quod
est incarnationis, mulliplicatio ligalionis est super- accepimus spiritum adoptionis et liberlatis 30. Cinerogaiio praedicationis. Quod solvitur, sed non ex gulum quod in lege apud.Grseeos baltheus appellatoto, innuit quia non suinus digni, id est sufficien- lur, quo lumbi einguntur; et alba, ne defluat et
tes solvere corrigias calceamentorum Christi 24: P
, gressum impediat, cohibetur, est mentis custodia,
vel timor Domini, vel continerilia, quae carnis conquod autem alicubi sunt integra et alicubiperforata, significat qtiod ccelestia sacramenla quibus- cupiscenliam refrenat : unde ad lumbos ponitur,
dam suiit revelanda, quibusdam vero tegenda.
quia in luxuria dominantur : uade:« Sint lumbi veHumerale, quod dicebalur ephod, in quo erant stri prsecincti8', >et de diaboio dicitur :« VirtusejU3
duo lapides xn patriarcharum nomina continen- in lumbis ejus3J. >Lumbos ergopraecingere est lusutes ", et apud nos vocalur amictus, veslis est can- riosos impelus refrenare. Hseccohibet caslilatzm ne
dida, qua caput, et collum, et humeri leguntur,
per devia dilabatur, ne et gressus bonorum operum.
cujus duabus lineis mamillae pecloris accinguntur,
impediatur. Subeingulum quod perizomnavocatur,
ita ut una ora pateat, altera laleat, haec est spes vel succinctorium, quod duplex a zona dependet.siccelestium, pro qua munditiam mentis, casligatio- gnifieat oralionem et jejunium, quibus castitas ronem vocis et operalionis Domino consecramus.
boratur, et sine quibus difiicile conservatur, yel per
Caput enim est officina mentis, collum est organum subcingulum, studium accipimus miserentis, ideovocis, huriieri suiit bajuli oneris. Caput igitur
quc duplcx est, quia convenit unicuique, primo :
amictu inundo velamus, cum pro spe coelestium animsepropriaemisereri, deinde proximis nccessaria
ori custodiam apponentes 26, non nisi laudes Do- D misericordiler impertiri.
mini personamus, humeros cooperimus, dum pro
Slola fuit antiquilus vestis candida, pertingens
spe coslestium alter allerius onera porlantes !7, ac- usque ad vestigia, qua patriarchae ante legem utetive labores subimus et proximis in necessilatibus
bantur, quam primogenili, cum benedictionem pasubvenimus. Dueeorse humeralis sunt charitas, seu tris acciperent, ihduebant, et Domino victimas, ut
fides et operatio, quse cum in pectore complentur,
poniiflces offerebant. Sed postquam ccepitalba porfides et charitas occultautur in corde, operatio tari, mutata est in lorquem, quae slola et orarium
vero patet in operum exhibitiorie. Duae vitlae seu appellatur. Per primam stolam, inlelligimus inno-'
linese sunt timor poense et desiderium vilse, quse: centiam, quse fuit in primo homine, sed cum eam
pro spe beatiiudinis arcent pravas cogitationes a! perdidit propter peccalum 33, recuperare oponuit
eam per viiulum saginatum 34. Beati qui hane stopeclore sacerdotis. Vel generaliter per humerale,
onus accipimus sacerdotale, quo tenemur ex corde! latn a criminum labe cuslodiunl, vel maculataia
•
«ITini. 5. ?l Joan. 1; Luc. 5. 2SExod. 59. 25 Psal. 58. !7 Gal. 6.
lipp. 2. 30Hom. 8. 3' Luc; 12. 3! Job 40. 3i Gen. 5. 3*Luc. 15.
PATROL. CCXJII.
2S Matlli. 16, 18, . " PI)i3
76
Iacrymls lavant, quia illorum polestas erit in ligno i sed beatus Silvester collobium in Dalmalicam verviloeSS,scilicet in Christo per quem amissam glo- tit. Laxas manicas addidit, et m sacrificiis portanriam possidebunt, sed superest ut, qui per inobe- dam instituit. Crucis itaque formam gerit, duas
dienliam cecidimus, pef obedienliam resurgamus.
babens' lineas, ante et retro, coccineas vel purpuReete pro veste recnperanda innoceniiae, subimus reas ctim xv firiibriis allrinsecus dependentibus in
torquem obedientiae, nam per stolam, qua nunc utrisque liueis, scilicet ante et retro dispositis.
ulimiir obedientiam accipimus Evangelii. Evange- Sinistra quoque manica fimbrias habet, dextera
lium quippe esttjugum Domini suave el onus ejus nequaquam. Per hanc itaque religio sancla et imleve, de quo Dominus : < Tollite jugum ineum su- maculata 42,qualis debet esse pontificis, intelligilur.
per vos 36. > Obedieulia vero lorum : dum ilaque Dusemanicse sunl sicut alse pontificis protectionis,
sicttt enim Dei sapienlia pullos Ecclesiae congrega-.
sacerdos loris coHum subjicit, innuit qtiodevangesub alas 43 gratioe et misericordiae, sic ponlifex
lico jugo patienler obedit. Cnde a sinistro humero
transfertur ad dcxtrum, quoiiiam ab actione trans- debet fideles sub alas veteris et novse legis praediilur per obedientiam iu conlemplationem. Orarium cando congregare, et exemplis se super eos expanappellatur, qttia licet sine aliis indumentis sacer- dere,et orationibus a volucribus, id est daemonibus,
dolaiibus liceat saccrdolibus baptizare, poenitentiam defensare atque protegere : largilas manicarum est
dare, et similia facere, tamen sine orario, nisi hilarilas pontificis donatoris. Sub ala perlusa lateiis
sumrria necessilate cogente, npii licet. Hoc usque [latera?] ut ejus vestigia iiniletur 44,qui fuit in laad genua, quae curvantur, exteuditur, ut per hoc tere lancea perforatus' 45.Ad missam et ad annunrioslra humilitas ostendalur; quidam per slolam tiandum evangelium est porlanda, ubi Christus
praesenlatur et prsedicalur, quiaformam gerit cruinlelligunt in adversis et prosperis toleranliam,
ct per ejus longiludiheni perseveraiuiam. Quod cis; formam vero gerit crucis tum quia Christus
autean slola cuin zoiia colligalur, innuil quod vir- pro nobis tulit' patibulum crucis'*6, tuin quia pontiiles virlulibus adunantur. Tunica in Veteri Te- lifex debet se crueifigere cum vitiis el concupislamenlo 37 fuit solummodo Hyacinthina habens scenliis 47.Linese coccineae, aiile et retro, dilectio
superitis eapitium textiie per girum ad pedes, quasi Dei et proximi in utroque Tesfamenlo mandala 48.
mala Punica, cum lintinnabulis intermistis. Hoec, Lineae purpureae, fides sanguinis Christi iii ulroque
ut Hieronymus ait, subucula nominalur, quae pro- populo necessaria; fimbrise sunt mandala, vel effectus, vel exercilia dileclionis, aut verba et opera
pria ponlificis, et iiuerior est; per lianc perfectorum, ccelestis conversatio intelligilur, coeli namque Q praedicationis , uude xv ante clretro , quia quindecim psalmi in Veteri Testamento, quasi quindecim
hyaciiilhinum habet colorem. Hac luiiica indulus
erat Apostolus dicens: « Nostra coiiversalio in gradus exeuiit de tramiie charitatis, et quindecim
coelis est 88. > Vel sicut lapis illius coloris mutat rami similiter in Novo Teslamento excrescunt de
colorem ex aeris qualitate, est enim serenus ift arbore charitatis, verbi gratia : « Charitas patiens
est, benigna est, non semulatur, non agit perpeserenq et pahidus in nubilo , sic decet episcopum,
gaudere cum gaudentibus efflere cum fleritibus 39; ram , rion inflalur, non est ambitiosa, iion quaerit
quod si alterius fuerit coloris, alterius sit signifi- quse sua surit, non irritatur, non cogitat malum ,
non gaudet super iuiquilate; congaudet autem-vecalionis. Textile, id est bene iirmatum capitium,
est primordium coelestis conversalionis radice li- rilati, Omnia suffert, orania credit, omnia sperat,
moris Domini subnixum, aut eonstans praedicatoris omnia suslinet. Charitas nunquam excidit4s. > Alifiducia praedicandi coelestia. Hanc vestem ad pedes quse dalmaticae habent viginti quatuor iimbrias
usque protendere, est usque ad finem vilae boriis ante, et retro.totidem, ubi septiformis Spiritus
est beties repetitus.quirepletocto maneries laudarioperibus insudare. Per mala Punica, vilam sacerdolis iqleilige, qui castitatem et promplam ad tium Dominum, scilicet reges et populos, principes
"
martyrium voluntatem uno defendit munimine et judices, juvenes et virgines, seniores et juniocharilalis; per tintinnabula doelrina significatur res B0.Linea quse est in medio, stipes est charitalis;
sinistrum quoque latus fimbrias habet, quia vila
ejusd.em; nam contra se occulti judicis iram provoca.t, si sine doclrina praedicationis incedat. Per- activa sollicita est, et turbatur erga plurima; dexfectio ilaque sacerdotalis conversationis in operibus terum vero lalus fimbrias non habet, quia vila
ct doclrina clauditur verilalis, juxta illud : « Ccepit conlemplativa optimam parlem elegit 81, scilicel
securilatem vilse prsesenlis et quietem contemplaJesus facere, et docere 40. >
Dalmalica vestis est a Dalmatica provincia notionis. His omnibus redimita debet esse vila pontiminata, ubi primo fuit inventa, quse ab incon- ficis ; praosens quoque vita, quae per lsevara accisutili Domini tunica 4l et apostolorum collobio pitur, pluribus impeditur obslaculis, futura, qua3
crcdilur mutuata ; collobium enim vestis est sine per dexteram inteliigitur, nullis angusliabitur curis.
manicis, sicut videmus in monachorum cucullis;
Ssepius est candida, scilicet opere polymito variala
22. 36Matth. 11. 3'Exod. 59. 3SPhilip. 5. 39 Rom. 12. 40 Act. 1. 41Joan. 19.4? 4SJac. 1.
SBApoc.
» Matth. 25. 44IPetr. 2. 4BJoan. 19. 4° Philip. 2. " Gal 5. 4SDeitl. 6 ; Mailh. 22.
1 Cor. l~>.
60Psal. 148. B1Luc. 10.
75
MITRALE. - LID. II.
78
propler mundiliarh et virtulum varietalem, et esl A filiorum Israel fuerunt insculpta6S; veritas et doaurifrigio adornala, juxta illud : i Aslilit regina a ctrina fuerunt inscripla, quae omnia pontifex in per
dex-lristuis in vestitu deauralo circumdata varie- clore gestabat. Hodie praefertur aurum et gemmsein
tate" >; velperdalmaticam occultam rationem suh- pectore pontificis, planetis affixae.Haeevestis ratiolimium intelligimus, unde circa collum clausa nem sive discretionem signiflcabat, ideoque ralioest, ut pectus sit operluin ; quia carnalibus occulta nale judjcii vocabatur; quia debet rector sublili
esl ralio sublimium secretorum. Haeduae. tunicse examine bona malave disculere, auro sapienliae,
non cinguntur, scilicet ttinica et dalmalica, quia hyacintho spei supernse, bysso carnalis mundilise
sub lege non stint, qui Spiritu Dei ducunturB3.
fulgere; duplex est, ut ejus examen Deo placeat et
Casula quse quasi parva casa dicitur, planeta homo nqn conteranat; quadrangula, ut quatuor
quoque vocatur a plano, quod est erro, cum er- virlutibus appareal exornata et in eum tendat,
rabundus limbus ejus super brachia levatur. Et qui ccelum palmo mensuratci et disponit cuncta
vide : quia veslis hsec in pectore, el inler humeros in pondere, numero et mensura ". In sanclitale duoduplicatur, el in bracbiis triplicatur, et indumenlis decim apostolos imitelur, el patriarcharum fldem,
cseleris superponitur, et pro qualitale temporis in et simplicitatis opera imiletur, veritate fulgeat et
colore mutatur. Haecest charitas mater, et' casa " doclrina, virtutum gemnis ornelur, in sacrificium ,
virtutum; sicut homo tolus casa cooperilur, sic totius populi recordetur. Fanon qui et-sudarinm et
charilas totum corpus virtulum amplectitur , quia mapula quasi manipula nominalur, sumitur non ab
i plenitudo legis est dileclio ". > In peetore dupli- Aaron, sed ab antiquis Patribus qui, sicut legitur
catur, quia per charitatem bona vnluntas et sancta in BedseMartyrologio de Patre Arsenio, semper sucogitatio generatur. lnter humeros duplicatur, quia darium ferebat in sinu vel in manu, ad tergendam
per illam adversa supporlantur, a proximis et ab " lacrymarum effluentiam. Sudario vero sudorem et
adversariis; vel duplicatio significatquod charitatem pituilam oculorum, narium et salivarum abstergihabere debemus ia corde et opere, intus et foris. mus; et ideo per sudarium accipimus pcenilentiam,
Ad brachia levalur, dum bona opera charilas ope- qua Iabes quolidiani excessus extergitur, vel tseralur; et ad dexlrum, dum operamur bomim ad dium mundanae conversationis, de quo : t Dormidomeslicos fideiBB;ad sinistrum, dum extenditur tavit anima mea prse tsedio M; > tsedet enim ariimam
eliam ad inimicos. Triplicatur igitiir in dextro, peccatorum conscienlise et infirmitatis cqrporeae;
duni fidelibus monachis, clericis, laicis, vel quo fronlem conscienlisetergimus, quo dissolvi cum
potius Noe, Job ct Daniel, id est rectoribus, con- Q Apostolo desideramus 6', dicente : « Infelix ego
jugalis et conlinentibus subvenimus. Triplicatur in homo, quis me liberabit de corpore morlis hujus 68? >Hinc sudarium, a sudore dicitur, quo susinistro, dum infidelibus, scilicet malis Christianis,
Judaeis et paganis, vel mercenariis, adulteris et dorem, qui fit ex labore corporis, abstergimus.
fatuis virginibus" 6 necessaria minislramus : caete- Unde sudarium legitur super caput Domini noslri
teris veslibus superponilur, quia caeleris virtutibus Jesu Chrisli 68-.Ergo et brachio sinistro gestalur,
eminentior comprobatur. Unde Apostolus : • Adhuc quoniam in prsesenti satculo lantum taedium palieminenliorem viam vobis osfendoB'; > vel quia mtir, et peccata nostra pcenitentia emendantur ; vel
< plenitudo legis est charilasB8; > in ejus enim per manip.ulum futuram intelligimus operum repraeceptis tota lex pendet et prophetEeB9. In colore tribulionemj, unde in quibusdam monasteriis, quopro qualitale lemporis alteratur, ut: alba utimur in ties in feslis albis utuntur, manipulos portant, eo
resurrectione, quoniam angeli apparuerunl in ve- quod in illa vita, unusquisque propriam mercedcm
stibus albis 60; rubea in Penlecoste, quoniam Spi- accipit secundum proprjum laborem 70, et : i Vcritus sanctus apparuit in igneis Iinguis apostolis 61. nientes venieut cum exsultatione, porlantes maniHuic humerale in supremis annectitur, quia spes pulos suos ". i Milra sumitur a Iege; quae liara,
charitatem velut matrem amplectitur. Sacerdos in " cidaris, infula, pileum appellatur, ex bysso confisuo quidem officio non debet se casula exuere; citur, auro et gemmis drnatur, habes duo cornua,
quia, praecipienteDomino62, non licet. ei desanduasque linguas posterius, et fimbrias dependenles
ctis exire. Vel per casulam vitam accipimus con- inferius. Hac caput velalur et coronatur, hoecsigni-i
templativam, quam si quando exuimus, hoc faci- ficat custodiam quinque sensuum ab illecebris mundi
mus innuentes quod inlerdum pro fratribus est in mandatis Domini, pro corona vilae quam repro-,
necesse temporalibus necessitatibus indulgere.
misit Deus diligenlibus se '2-' 3; vel designat EceleRaiionale vestis est a lege suinpta, ex auro,
siam quaebysso munditiae, auro sapientise, gemmis
hyacintlio et bysso retorta, duplex et quadrangula, virlulum coruscanlibus decoratur, duo praedicaus
ctijus erat unius palmi in omni parte mensura;
Tcslameiita,duo jugiter adimplens mandara, in infi-duodecim lapides erant intexli, in quibus nomina . mis lamen suslinens, cum opprobriis et solliciiudi77
63 Psal. 44. B3Gal. 5. 84Rorn. 15. BBGal. 6. 66Malth. 25. 871 Cor. 12. BsRora. 15. 69Malth.
22. 66Joan. 20. 61Act. 2. 62Levil. 21. 63Exod. 28. 64Isa. 40. 6BSap. 11. 66Psa'1.118. " Phil.
1. 68 Rom. 7. 69 Joan. 20. 7° I Cor. 5 "Psal. 125 72-733ac. I.
'
79
80
nibus impedimenta. Haec caput Chrisli coronat, A curvatur, lignum inferius ferro aeuilhr, mpdice
dum baptisriiate munda, bonofum operum labori- tamen relunditur, os et lignum arte rasili poliunbus candidala, pro corona gloriae caput imitatur, tur. Per baculum rloclrinaeasiclorilas inlelligilur,
ct ejus dignitate congratulatui\
lioc infirmi suStentantur, inquieti corripiunlur, erChirolhecarurii usus cst ab apostolis mutuatus. ranles ad poenitenliam relrahuntur. Unde et pedum
Per riianus igilur, operationes; per chirothecas ac- vocatur; cst enim pedum lignum curvum, quo
cipimus earum occultationes ' 4;sicut aliquando chi- pastores pedes retrahunt animalium. Hicexosse,
rothecis velantur, aliquando denudanlur, sic bona id est duritia legis, et ligno, id est mansuetudine
opera propter arroganliam decliuandam celantur, conficitur Evangelii, quoe duo cincta sunt sphserula
inlcrdum ad sedilicandumproximos propalanlur'";
divinitatis Jesu Christi. Vel per os severilatem,
inconsutiles sunl, quoniam acliones pontilicis re- . per lignum ponlificis accipe lenilaiem, quas jungit
ciac fidei debenl esse concordes. Anhuli usus de in judicio poiitifex per charilalem. Nam severilas^
Evangelio creditur receptus, ubi qui perierat et in- vel misericordia mullum destiluitur, si una sine
ventus est; prima slola veslilur et annulo insigni- allera lenealur; ideoque ferrum obtundilur, quia
tur , 0. Solebant antiqui olim litteras annulo sigil- judicium clemeiiiia temperatur. Baculus recurvalare. Poiuifsx igilur annulum porlat, quoniam tur, cum os proedicatoris ad asellam relorquelur
Scripluroemysteria et Ecclesisesacramenta, perfidis operalionis, vel cum errantes ad pcenitentiam revosigillare debet, et humilibus revelare. Itera annulo cantur. Ferro inferius acuitur, cum proedicatio per
iitebanlur in signttm libertaiis. Pontifex igitur an- ultimum judicium terminatur. Aliquando in curvariuluni porlat, lum quia nullius debet esse contii- lura cape (sic)ponilur, quoniam ad Dominumconvertioni obnoxius, pontificalis eriim dignilas liberat sis vila aeterna promittitur, Aliquando in curvatura
a condilione servili, lum quia praedicalor sil spiri- scribitur;«Cuniiralus fueris,misericordiae reeordalualis libertalis, qtta Christus nos liberavit". licm beris8B; >ne ob culpam gregis ira turbel in pastore
Proleus quidamsapiensprirnus ob-amorissignurrifer- oculum ralionis, sed verbo el- exemplo revocetpecreum annulum fecitet iriibi adamanlem inclusit, et cantes ad misericordiam Redemptoris. Aliquando
iride siibarrhari sponsas instituit; quia sicut ferrum in sphserula scribitur homo, itt sepontifex hominerii memoretur el de poleslale collata non eleveriomatomnia,sicomniavincitamor,etsiculad'amans
est infrangibilis, sicest insuperabilisamor: « Forlis tur. Aliquando juxla ferrum scribilur: Parce., ut
est enim ut mors dileelio 78; > ideoque et in digilo iri disciplinis subdilis parcat, ut misericors a mii sfericorde miscricordiam' consequatur "6; inlelligat
aimulaii, in quo vena proeedit a corde, annulum Q
"
portari constituit. Postmodum vero pro ferreis sunt ergo poiilifex se debere
aurei constituli, et pro adamante gemmis adoma- Parcere subjectis et debetlare superbos,
JEn. vi, 853v
ti, quia sicut aurum cselera metalla, sic amor
(VIRG.
universa bona praecellit, et sicut aurum gemma Uude dicitur:
virtulibus adornalur. Curva trahit milcs pars, pungil acuta rebclles;
decoratur, sic amor caeleris""
Pontifex ergo annulum portat, ut se sponsam Chri- et iterum:
sli vel sponsum Ecclesiae recognbscat, juxta illud: Curva trahil, quos virga regit, pars ultima pungil.
« Despondi enim vos uni viro virginem castam Cuiicta sunl rasili arte polita , quoniam hsec omexhibere Chrislo ' 9, > pro quo velqua si necesse • nia regula sanctilatis debent esse in oonlilice refuerit animam ponat 80.JVelquia iri anniilo nomen dimila.
Pallium est lorques in modum circuli cingehs,
regis sculpilur, et imagp ; ideo per annulum intelligimus Calholicse fidei symbolum; audi noraen : habens ante et retro lineas dependentes de lana,
Dominus Pater, Dominus Filius, Dominus Spiritus scilicelvili materia coritextum, in sinistra duplex ,
sahcltis; vide imaginem, qualis Pater, talis Filius, in dextera simplex. Cruces pigrse superponuntur,
talis Spiritus sanclus; igitur arinulum in manu " tres acus seu spinulae infiguntur. Gonslat quod haec
pbrtare, est fidem in opere demonstrare. Baculus veslis nori esl decoris, sed spirilualis significalionis;
a lege sumilur et Evangelio, qui et virga pasloris, significatenim imitationempassionis Chrisli, de qua:
et sambura, et pedum.et ferula nominatur. Moyses <Si quis vult venire post me,abneget semelipsum,
ex mandato Domini, virgam habuit, qua terribilia et lollat crucem suam et sequatur me s'; > pro qua
fecit in coelo, in terra et in mari81;" quia cibum de rnerebimur vitae seteniEecoronam. Duae lingulse
ccelo 82,polum de lerra produxit 83 et gregeni ad sunt duaeleges Christi passionem proferentes. Haee
terram fluentem lacte et melle minavit. In Evan- imitatio esl hominibus despectibilis, cujus etiam
gelio quoqiie Dohiinus praccepit apostolis, ut eun- prsedicatores, in praesenlivita 8S,nunc menli, nuiic
tes ad prcedicandum virgam tollerent 84.Hic ergo carui serviunt, nunc ccelestibus inbaerent, nunc
baculus ex osse el ligno conficitur, quae crystallina terrae hecessaria pelunt, nunc adversis frangunlur,
vcl aurala sphserulaconjunguntur, os superius re- nunc prosperis extolluiitur; sed in futura vita, non
s0 Joan. 10. 81Exod. i.
"Matth. 6. "Matth. ?'. 7SLuc. 15. 77Gal. 4. 7SCant. 8. 79IICor.il.
" Exod. iG. S3Exod. 17. «'>Marc. 6. « Tob. 5. ec Heiir. 4. m Matth. 10. SRRom. 7.
81
MITRALE. '— LU5. II,
82
erii duplicilas, non macula, neque ruga ss, sed erit A
1 nihil nostrse lunc deerit perfectiqni, sed quod nunc
ihi felicilas sine adversitate, gaudium sine moerore. ex parte cognoscimus., tunc cognoscemus, sicut et
Cruces sunt cordis contritio et carnis morliUcatio. cogniti sumus 00.Demum nolabile est quod noster
Tres spinulae, fides, spes, chariias, vel timor servi- pontifex plura quaiii octo induit vestimenta, cum
lis, initialis et filialis, quibus, ne a proposito imita- Aaron non nisi octo legatur habuisse; quia oportet
lioriis pontifex decidat, sustenlatur; vel per pal- justiiiam noslram abundare magis quam Scribarum
lium dependens super humeros episcoporum signi- et Pharisseorum, ut intrare possimus in regnum
Ucatur reverentia quse sedi Rqmanae debetur. Unde coelorum S7.
pallium a sede apostolica duntaxat aceipitur: sicul
CAPUT VI.
enim quia Pater misit Filium, ei obedivit 90, et
E REGA.L1BUS
1NSIGN1BUS.
sicut quia Filius aposlolos misit, ipsi obedierunt
« Dabo vincenti potestatem super gentes, et reget
Domino 91; sic quia apostolicus misit episcopos, eos in virga ferrea, et dabo illi steliam niatutiipsi obediunt apostolico, Vel per pallium intellige nam 98. > Insignia regalia sunt sceplrum , corona,
discipliuam , quam debet superinduere, ut sciat se diadema.vestis purpurea. Virga sceptri est potestas
moribus subditorum confingere et condescenderc,
regni, corona circulus mundi, diadema proeraium
cujus duos Iineoe duo stint Testamenta, in quibus "' bravii, purpura caro infirmi. In virga monetur ut
vera permanet disciplina; et sicut torques non da- justiliam diligat99.; in corona, ut mundum regal;
balur nisi his, qui legitime ceriaverant °2, sic pal- in diademate, ut sic in agone contendat, quod praelium non datur nisi his, qui illum gradiendo me- mium seternum accipial 10°; in purpura, ut licet se
ruerunt, el nos disciplinam servantes, torque vi- tanltim viderit, tamen non superbiat, sed se infircloriae coronabimur, juxta illud Salomonis : « Ad- mum agnoscat, et qui siat, videat ne cadat '. &t[
dalur gratia capiti tuo, et torques collo tuo 93.> haec dicitur, quod pera eliam superaddilur, ut sc ia
Dicunl quidam quod pallium pro aurea lamina hocsuoregno percgrinum esse eognoscat, et cum
hie nianeiitem civilalem non habeat, fnturam isquifuerit iiislitulum 94, potius pulo quod aurifrigia
milrse vicem gerant laminse, vel polius aurea la- rat 2; vel^juia sicut ad fastigium regni ascendit, sic
mina figuravit sigr.um crucis, quod fit in officio etiam ail mendicitateni descendere possit, sicut Dioconfirroalionis; ibi ineffabilis majestas nomicletianus, qui dc Augusto exstitit hortulauus. Csenis, hic ineffabile mysteritim crucis. Erat enim teraevestes regales sunt principa,les virlutes.velsibi
super tiaram imminens fronti pontificis, in qua subditoe potestal.es. Crus eliam ante reges portatur,
fuit insculptum tetragrammalon, scilicet He, Toth, r, ut regi serviant Crucifixo. Ensis et lancea, ut non
He, Vau, quod esl interpretatum : Isle principium declinet a justiiia in judicio, Huic modo tropoeum,
passionis, vitm; quia pontifex reprsesentat Chri- modo triumphum Romanum vulgus exhibere solestum, qui esl principium Vilse in Adam perditoe, hat. tropoeum est de fugatis hostibus exsultatio, in
quam reparavit nobis sua passione, et significat la- quo non palniae, sed laureae, id est sertse de Lauto
niina professionis nostrae fiduciam; ideoque in dabantur, et candidse togse, Hi vero, qui in agone
fronte portabatur, etnos hodie in ffonte signamur,
viriliter dimieaverant, circa collum torquem , iel est
et chrismale conlirmamur; quoniam passionem aureum circulum accipiebant. Triumphus est de viChristi non erubescimus.
ctis hostibus exsultatio, cujus haec erat rcprsesentaCappa crediiur a tunica mutuata , und.e sicut illa lio. Imperator trabea, id est purpurea veste induelintinnabulis 9B,sic ista fimbriis insignitur, hsec hsr- batur, coronabat.ur in curru slemmate, illum trahenbet capucium, usque ad pedes pertingit, in ante- tibus niveis equis in Capitolium,cum laudibus veheriora manet aperta; hac sancta conversalio desi- bat.ur, senatoribus prsecedcntibus, militibus hinc
gnalur ; fimbrioe,quoeinferius susil, Iabores et. hujus i.nde equitaiuibus, populo sequenle, omnibus hymmundi sollicitudines. Capucium, supernum gau- nos de victoria compositos concinentibus'; prineipes
'. capti ante currum vincti calenis aureis ducebantur;
dium; prolixitas usque ad pedes, perseveranliam D
usque in fineni; apertura significat qnod sancte vulgus captivum vinclis posttergum manibus seque^
conversanlibus vita patet set.erna, vel per cappam batur.. Greges camelorum , equorum, et qui spdlia.
gloriosorum corporum accipimus immortalitatem.
porlabanl, postea scquebantur. Dum sic ducerelui'
Unde eas nisi in festis majoribus. non superinduitota civilas alliisdecorabatur, demum spolia dividemus, aspicientes in futuram resurreelioneni, quan- bantur, et his qui homines ceperant palmse et togoe
do electi quibus depositione caruis in animabus
palmatse,'id est in quibus palmss erant depictae da-aibae stolse donantur, binas stolas aecipient, et banlur. Hinc est quod hi qui de Hierosalymis
requiem animarum , et gloriam corporum, quae veniunt, palmas in manihus geruiit, in signum quo.J
cappas rectae ab anlcriori patte sutit paluloe, et,
illi regi militaverunt qui Hierosolymis cum diabojo
nisi sola neecssaria fibula, inconsutse, qtiia corpugnans, et viclor exstitit, et cceli palatium cum
pora jam spiriltialia facta , nullis animam obturaangelis triumphans introiit, ubi jusli sicut paltnce
bunl angustiis ; fimbriis ctiam stibornanlur, quia
florebunt 3 et sicut slellas fulgebtint 4.
'" Ephes. 5. 90Joan. 8. "• Mattli.
°2 II Tim. 2. S3Prov. 1. 9l Exod. 28. '» Ibid.
10.
I.tie.
12;
96 I C«r. 15. " Matth. 5. ss
5SSap. 1. ,0° 1 Cor. 9. . ' I Cor. 10. 2 Hebr. 15. 3 Psal, 9i,
2.
Apoe.
4 Ma:ih. 13.
83
84
CAPUT VII.
A in quo fuerunt omnes thesauri sapienliae et scien:'''
ITEMDE VESTIBUS/
lise Dei absconditi,s; eamque dedit apostolis, di« Vidi similem Filio hominis veslitum podereB.> cens : « Omnia quae audivi a Palre meo noia feci
Prseterea juxtaPatrum antiquorum exempla 6, vestes vobis ,9. > Suritauteni duaevestes duo Spirilus sausacerdotales secundum positionem, materiam et co- cti dona, scilicet sapientiam et scientiam significanlorem, quatuor elementa et duo cceli significant he- teSj et quidem mapula significat opera. Chirothecae
mispliEeria. Auri namque lamina superius posita in munditiam significant operum Jesu Christi. Per anfronte pontifieis innuebat, quod omnia quse subtus nulum episeopi donum significatur Spiritus sancti,
sunt, Dei sapienlia gubernanlur; et ponlifex Crea- quo dives et ornatus ad Ecclesiam descendit Filius
toris similitudinem gerens,pro universis subdilis Dei, quod credentibus in se dividit prout vult,
sapienter curam gerere tenetur. Allegorice vero ad dans alii sermonem sapienliae, alii sermonem scienChristi sacerdolium referuntur; sacerdos enim ca- tiae 20.Gratiarum divisiones 21imilatur ponlifex per
pitis nostri personam gerit, scilicet Domini Jesu ordinum collaliones, inslituens alios praesbyterqs,
Christi, ergo per calceamenla pontificis mysteriurii alios vero diaconos. Non igitur abs re in ejus digito
intelligirnus incarnationis. Unde per cqlorum ipso- R gemmatus fulget annulus, per cujus ministerium
riim varietatem virtutum Christi intelligimus miilti- dantur fulgida charismata sancti Spiritus; vel anplicitatcm. Calceata hamque venil ad nos in eo nulum Christus portavit, cum sponsam inlegritate
divinitas', de hoc calceamento dicitur in Psalmo : fidei subarrhavit.
.
«In Idumaeamextendamcalceamentum meimi', >idest,
Per casulam sancta significatur Ecclesia. Hoc est
gentibus notam faeiaiti incarnalionem meam. Hujus veslimentum veri Aaron : in oram cujtis a capite
calceamenti corrigias solvere, s.enon posse Baptista per barbam descendit unguentum 22.In capite nostro
Domini confitetur 8. Unde per singulas sandaliorum est pleniludo Spiritus sancti, qui descendit in harineffabilem divinitatis et humanilalis accipimus bara, id est apostolos aliosque perfectos, et exinde
unionem. Christus amictu caput obnubilavit, cum in lotam Eeclesiam, usque ad oram vestimenti, hoc
divinitatem, quae est capul, id est principium sine est extrema Ecclesiae membra.Haec est.una,.integra,
principio, in latibulo carnis abscondit. Hie est an- undique clausa, ut unitalem fidei significet, etintegelus fortis amictus nube, qui in Apocalypsi de ccelo gritatem; sed, licet una, per exlensionem tamen
dicitur descendisse ", et in Isa'ia : « Ecce Dominus crucifixi, quodammodo dividitur, et pars anterior
asceiidit super nubem, eandidam 10; > et pulchre partem Significat Ecclesise, quse prapcessit Domini
idem in amictu et sandaliis figuratur, quoniam et G passionem; poslerior vero sequentem. Huic amictus
in carne divinitas latuit et per carnem ejus uotitia superducitur et ori circumponitur; quia corona et
universum mundum percurrit. Christus albani hi- decus Ecele^siseChristi humanitas intelligitur^ Palduit, cum.novam innocentiae vitam verbo docuit et lium episcopi humilitatem significat Jcsu Christi,
exemplo, et resurgentibus contulit in baptismo. qui non sibi, sed Patri auctoritatem atlribuit, dicens:
Poderis et Christi caro ejus est; vel Ecclesia, cujus « Sicutmisitme Pater, ita
ego mhto vos !S; > qui
vestimenti lingulam nou inferius sed sursum affi- Patri
usque ad mortis amaritudinem obedivit, proxit, cum innocentise doctrinam, carnem et Ecclesiam pter quod exaltavit illum Deus, et dedit illi nqmen
a'd ccelestia, non ad terrena direxit. Chrislus cingu- quod est super omne npmen, et dedit illi potestalum portavit, cum lrimbos praecingendos;admonuit, tem in cceloet in terra 24, quae per baculum reprsedicens : « Sintlumbi vestri praecincti u. > Hsec est
et coronavit eum gloria et honore2B. Unde
senlatur,
aurea zotia, de qua legitur in Apocalypsi 12: « Vidi
summus pontifex coronaetepiscopusmilralur,et
praecinctum ad mamillas aurea zona. > Per stolam tur.
Christi accipimus obedientiam et servitulem, quam
CAPUT VIII.'
subiit propler noslram salutem. Hic est enim Jacob
MINISTBIS.
DE INDUENDIS
qui praecepto palris scilicet Dei, et consilio matris, J
id est Spiritus sancti obediens servivit Laban 13,
i Saeerdotes tui induanlur juslitiam, et sancli
id est mundo, subjeclis humeris, ejus peccataportui exsultent 28. >Sacris veslibus non est utendum,
tando, ut Rachel et Liam in malrirnonium duce- nisi cum ingredimur in Sancta sanclorum, uec in
ret '*, id est Synagogam de Judaeis et Ecclesiani de eis est exeundum ad populum; sic enim Stephanus,
genlibus assumeret. Per tunicam et dalmaticam epi- natione Romanus, inslituit, per quod inteliigitur,
scOpalem sublimium Christi et de Chrislo rationem non omnia sacrata, vel secreta esse populis commitintelligimus, quse non patet omnibus, sed majorttenda; talis eriim debet lesse homilia, ut intelligi
bus et perfectis ,B.Hanc habuerunt ponlifices, qui- possit a subjecta familia, similiter nec cum pollulis
bus dicebatur : «In monlem excelsum ascende tu,
et quotidianis vestibus est ingrediendum; quia munqui evangelizas Sion 16. > Hanc significavit incon- da conscientia est accedendum ad Domini sacrasulilis tunica Jesu Christi ,7; hanc habuit Dominus,
mentum, et in ea contemplalione qua exiialur car1. 6Exod. 28. T Psal. 107. 8 Joan. 1. 8 Apoc. 10. 10Isa. 19. " Luc. 12. " Cap, 1.
"Apoc.
13 Gen. 27. ,4 Gen. 28. 1BI Cor. 2. ls lsa. 40. 17Joan. 19. 18Col. 2. I9 Joan. 15. 80I Cor, 12.
" Ibid. S2Psal. 152. " Joan. 20. 2l
-BPsal. 151.
Philip. 2. 2BPsol. 8.
85
MITRALE. - LIB. II.
86
nali cogitatione; ideoque Hieronymus ait: Religio A plativse inliiel, inlerdum seiila praeeingit, et humero
divina alterum habet habitum in ministerio, alte- duplicatam imponit; dom opus prsedicationis, orarum in usu communi. lnpraesentiarum vero de ha- tionis, lectionis, meditationis intermittit, proximis
bilu in ministerio necessario prosequamur, praedi- in necessilate succurril, et ob geminam dilectioclas vestes ministros Domini vestientes, ut compti nem, laborem pro fralribiis subit. Quam refiectit in
ad mensam Christi veniant, et ornati ". Ostiariis dextrum, cum omnia refert ad summum bonum, et
ilaque, lectoribus, exorcislis, acolythis, aibaevestes sic dum casulam induit Mariam, dum prsecingit reconceduntur; ut angelos, Domini ministros, per ca- prsesentat m ministerio Marlham 87.Nunc cum his
slitatis muiidiliam imitentur, eteis in carne glorio- ministris, ad induendum pontificeni festinemus. A%
sa effecta spirituali, quasi in albis veslibus soeien- nos verbo, illi ministerio. Sacerdos Dei summi,
tur ; et attende quod ministri altaris potius lineis vicarie Jesu Chrisli, vide quid dieas, quid agas, quae
vestimenlis utuntur,. quta sicut linum per multos circa te ponuiilur, et inlellige mysteria, quse signifilabores ad candorem perducitur, sic necesse est per canlur. Prius enim decantas psalraos : < Quam dimiiltas tribulaliohes ad regni gloriam pervenire !S. lecta tabernacula 3S; > in quo proponis filiis Chore,
Ad castitatis quoque decorem necesse estattingere
idestcalvi, scilicet ministris Chrisli in calvaria deper jejuaiorum el vigiliarum laborem. Induunf igi- " calvati, te insestimabili desiderio domum non matur humerale, quoleguntur caputetcollum, et hu- nufactam concupiscere 3S,pro qua et oras et le iiujusmodi, quibus onera deferuntur, ut discant men- milem asseveras, dicens : < Elegi abjectus esse in
tem comprimere, linguam refrenare 89, et aliorum domo, etc: 40 ».— « Benedixisti, Domine, terram
oriera portare3<k,et sic Christo in membris suis ne- tuam 4l, > in quo misericordiam oslendi petis, et
cessaria miuistrare si, el Chrisli amicti nube, hu- salulare, id est de Chrislo iuvisibililer oslenso gra-.
manitatem ad memoriam revocare.
tiam agis, et filiis Chore, agendam ostendis,- per.
Induunt poderem talarem, ut discant munditiam quem Deus Pater habilitatem ad illam redeundi.
corporis et castitatem induere,et in ea usque in proposuit, dum captivitatem nostram avertit inifiuem vitoe*Deoservire. Deinde baltheo renes aceinquitatem remisit, iram mitigavit et benignitatem
gunt, ut sub timore Domini discant carnales concu- dedit; « Inclina, Domine, elc. ia., » in quo Chrislus
piscentiasrefrenafe, et lumbos ad maudatum Christi orat pro suis, pro qifibus ut nobis prsedicta conferpraeeinctos habere 3a. Subdiaconis etiam supradictae re^t,de terra.ortus est, in patibnlo crueilixus esl,
vestes conceduntur, et duee superadduntur, scilicet cujus oralio noslra.est instruclio;- nostra autem
subtile et sudarium; subtile, quaeet stricla tunica iQ oratio peccatorum est abolitio ; < Fundamenta ejus
dicitnr, portaut, ut se justiliam induant quasi lori- in montibus sanctis 43,>in quo domum supradictam
cam s3. Sudarium quoque in sinistro brachio por- eommendas multipliciter, ut filios Chore, ad ipsaun
tant, quo sordes a vasis et lacrymse deterguntur ab allicias, ac si dicas : « 0 filii Chore, sumite exemoculis, utdiscant in vita praesenti sordes vitiorum plum a me; festinoenim intrare inillam requiem 44,
purgare et per pceniteiuiam preeterita mala deflere. et ut intrem oro, humilitatem oslendo, feslinate et
Hlud nolabile est quod sudarium subdiaconorum,
vos, et potestis-, quia Pater vos per Filitim liberamujus fauone sacerdotali formatur; quia ubi niajor vit '*-, et ut perveniretis, Filius ad Patrem oravit 46;
exeessus, major exigitur pceniteniise fruelus.'Diaet debetis festinare ad ipsam, quia ibi erit lselitia
conis usus addilur. dalmaticarum et stolae, et qui- sempilerna, de qua dicla sunt antiquitus gloriosa,
busdam certis temporibus casularum. In dalmatica
Deinde rediensadte dicis :'« Gredidi propterquod
discant sancte et religiose vivere, carnis«oncupiscenlocutus sum 4', > ubi promiltis calicem Domini
tiam mortificare, Deum et proximum
diligere 34, aceipere et laudis hosliam sacrificare, sed quia td
mandaia dilectionis, quse sunt ante et retro, id est sentis indignurii, nullus enim est in morlali corin tege et Evaugelio servare, vel occiiltam rationem pore sine peccalo, sequitur poenitentialis supplicasubhniium indagare; unde ea non nisi in festis uti- ^ lio, cuni dicis : « Qe profundis clamavi ad le, Dotur, quia discipuli Sublimia non intellexerunt, nisi mine is, > ut sis sieut Jouas: clamans de ventre
postquam Dominus est glorifieatus 8*.
Geti ad eum 4S, apud quem estpropitiatio, miseriIn fimbriis sinislroe manicae, et in stola super sicordia et copiosa redemptio. Ideoqtie preces subnislrum humerum posita, discant se aclivae vitae dere debes, etorationes luo minislerio compelenies,
onera subire, viduis et pupillis debere cum Stephaut: Aures lum pietalis, elc.
no ministrare 36.In eo vero quod ad lumbos stola
His dictis, exue vestes quotidianas, et indue
subcingitur, ut sit fortis et expeditus contra pugnas' mundas el sacras, ut exuas veterem hominem cuin
libidinis invilalur. In casula discat, se esseprsediaciibus suis, et induas novum.qui secuudumDeum
catorem qui in dilectione ferveat, et vitse contem- ereatus est B0. Yelus homo est Adam, cujus vetti"Joan. 20. 2S Act, 14. ss Jac. 1. 30 Gal. 6. 31Rom. 12. 32 Luc. 12. 33Ephes. 6. 34Matlh. 22.
35 Maith. 15. 3eAct. 6. 37Luc. 10. 38Psah 85. J9 II Cor. 5. 40"Psal. 85. 41 Psal. 84. *2Psal. 85.'
Psal. 86. «Hebr. i, SBJoan. 8. "Joan. 17. « Psal. 115. ,s Psal. 129. 49Jon. 2. «*Eplies.. *-,
Coloss. III.
87
88
gtas vitia sunl et peccala. Novus bomo Chrislusi A fauces amictu lineo, et« prohibe linguam luam a
est, cujus novitas virtutes, et bona opera. Deinde malo co, > ut sit ori tuo cuslodia et labiorum tuopecte capilis crines, ut discas mentis coroponere rum circumslanlia 61. Semper sacerdotis collum et
mores, vel superfluas abigere cogitaliones ; exinde pectus cingatur amiclu ; semper cor ejus sit rounmanus et faciem, si volueris, aqua lavabis, ut scias, dum et eloquium caslum ; nam cogitationibus et
carnales aclus et mentis sordes abluere laerymis mendacio corrunipitur anima, et fornicatur a DopceititeiUise;ut sis in nuraero innocentum audacter mino. Deinde indue poderim albam, lalarem, ut
dicentitim : « Judica me, Domine, quoniam ego, habeas in te mundiliam carnis perseverantem, et
elc. ", > ct infra : « Lavabo inter innocentes ma- castitatem, et ad inimicos dilatatam chari.tatem 62,
nus meas M; > et poslea lota manutergio lerge, et intelligas adoptionis filiorum libertatem 63,qua
intelligens quod debeas post lacrymas contritionis, Filius nos.liberavit 64.Deinderenes accinge, discens
etiam abolere peccala per opera satisfactionis. Li- quod debeas impelus luxurise refrenare. Illud nonum, ut proediximus, per laborem ducitur ad can- tabile est quod pectus et fauces leuiter, renes audorem, sic pcenitens per satisfactionem ad perpe- lem fortiter strjngere debes; quia molus animi in
luam glorifieationem; nec ista crinium, faciei et tua potestate non sunt. Helias prius clausit ccelum
manuum ornamenia sunt volupiatis Oblectamenia, " quam aninnim exislimans se solum de prophelis
sed jn figuram a Domino sacerdotibus legimus iji-* Domini reniaiisisse, cum adhuc superessenl septem
juncta B3. Quod in labio seneo, de mulierum specu^ niillia virorum, qui non curvaverant genua sua
lis faclo se lavabant, hsec est sacra Scriptura conti- ante BaalC0. L.ingua etiam in nudo sedet, et manens perspicuam vilam sanctorum, in qua vilam dido, et facile lubricalur. Princeps apostolorum ad
nostram lavamus, dum exemplis sanctorum puf- vocem ancillaenegavil Magislru.m6S.In renibus augantes nos a maculis vitiorum, cohibentes crines tem fraler noli errare. Deus non irridetur 67; ne
cogitationum, transformamur in pulchritudinem dieas carnis lapsum venialem,, tanquam debitum
virtutum.
vectigal naturse, ne dicas jumenlum indoraabile ;
P-ost haee a ministris sandalia calcearis, ut me- scd astringens renes, castiga corpus uium ct in
mor sis D.omiuicseincarnationis, et ut ad inslar servitutem redige 68;et ut efficaciusvaleas impetus
apostolorum calceatus incedas' ad praoparationem Iuxurioe refrenare, duplex libi succinctorium a
evangehi pacis. Unde in ornatu pedum inominisse zona dcpendeat, scilicet jejunium et oratio; his
dehes illud : Quam speciosi pedes evangelizantium enim armis ejicitur impetus libidinis, et spiritus
bona BV.Ilaec calceamenta non sunt bonoris, sed G
( fornicationis, unde Dominus : « Hoc genus non
oneris ; no,n ad quiescenduni, sed ad iter prsedica- ejicilur, nisi \ in oratioue et jejunio 6S. > Exinde
tionis agendum. Insla ergo prsodicationi opportune stolse colla suppone, in signuni obedienliae, quod
et importune, argue, obsecra, increpa in orani pa- obedias Evangelio Crucifixi. Postea tunicam indue
tienlia BB; illorum imiteris exempla, quorum in- liyacinlhinam, id esl ccelestem conversationem ; et
dueris vestimenta, sed ut Spiritus Patris loquatur supeiindue dalmaticam, id est sajictam religionem,
in teB6, detque tibi SGientiamvocis sicut dedit apo- vel carnismorlificalionem,velsublimiuni rationem;
slolis ", cuni sandalia caleearis dicas hymnum : postmodum chirothecas, ut. declines vanam gloWeni, creator Spirilus,et alibi : Veni, sancle Spiri- riani, juxta illud : « Cavete ne juslitiam veslram
tus, et orationes de Spiritu sancto : Deus qui corda coram hominibus faciatis, ut videamini ab eis '*;
fidelium, et aliam : Adsit nobis, qumsumus, Domi- interdum tamen exue chirotheeas, ut invites proxine; aliam : Mentes nostras quas, Domine, Paracle- mos ad.operationem bonam 71, juxta ill.ud : « Lulus; et aliam : Pmsta, qumsumus, omnipolensBeus, ceat lux veslra coram hominibus, ut videntes opera
ul Spiritus. Postniodum protege mundo caput, ami- vestra bona, glorificenl Patrem vestrum qui. in ccectus, tegas et humeros, stringe peclus, et fauces, lis est ' 2. »Ideoque chirothecas induis, ut mun* ditiam operum luorum prsetendas. Cohibe ergo.maut quidquid mente capis, quidquid pneris subis, D
quidquid cogitas, quidquid loqueris, iidem non nus luas a conlactu immundse culiculse, et non sovioles mediatoris, sed omnia pro spe ccelestium, lum a furto et rapina, sedexcute eas ab omni musine macula referas a.d Dominum, timens poenam, nere, ne cum aecesseris ad raensani Christi, dicat
desiderans gloriam ; si ergo iu cortuum pravae cq- libi: « Noli me langere 73; > vox enim tua Jacob
gitaliones ascenderintB 8, sentiat amictuni, candi- sonat, sed manus tuoe sunt Esau 74.Ad hsec annudum indumentum, ut sub spe bealitudinis seteriiae lum indue, ut diligas sponsum plus quam le cui
niemor castilatis et munditiae, nullius museae con- •iidem serves, sponsam sicut te, cui secreta reveles
tagio corrumpatur, ut fiat cor mundum, spirilum et libertatem pradices, qua te verus Sponsus, cujus
rectum percipiens,in visceribus iniiovatumBs. Quod es vicarius liberavit7B. Praeterea superindue casi quando cogilatio castiganda subrepat, slringe sulam, vestem nuptialem ' 6, per eam inlelligeus
61Psal. 25. B2lbid. 83Exod. 50, 58. ">Isa. 52. BBM Tim. 4. B6 Matth. 10. "' Acl. 2. 0OMic.
24. B9Psal. 50. 60Psal. 55. c" Psal. 140. 62Mattb. 5. et Roin. 8. 61Joan. 8. 6C111Reg. 17-19.
C6.Matl)i.20. 67Gal. 6. e8 I Cor. 9. °' Matt. 17. 70Matth. 6. " Kalth. 5. 7SIbid. " Joau- 22.
?4Gen. 27. 7SJoan. S. 76Matlh. 22.
89
MITRALE. •- LIB. 01.
90
charitatem, quam si non babueris, eris sicut aes A sles" induas spirituales angeli suffragantur; vel
snnans et cymbalum tinniens 77, nuptiis privaberis quia vicarius es Jesu Christi, cui tunc angeli miet milteris in tenebras exleriores '"; quam in bra- nislrabant, el nunc omnia serviuntS 6. Et vide nochia levabis, et triplicabis per dilectionem operis tabilem ordinem; prius est ut velerem exuas hoad omnes, scilicel reclores, virgines et continen- minem, cum actibus et cogitationibus suis; exutum
tes.
laves, lotum induas; induas autem munditiam menNunquam sacerdos suum officium debet sine calis, cordis, vocis et carais, quaeut non decidant ,
sula exercere; quia sempereum decet in charitalis adjungis timorem, jejunium el orationero, quae ut
vinctilo permanere; sed, quoniam in mullis offen- proflciant in te, addis cceleslem conversationem,
diinus omnes 79, et nemo diu sine crimine vivit;
sanctam religionem; ut proficiant etiam aliis, id
jdcirco sinistrae manui sudarium impone, ut qui est ut allicias alios, opera lnanifeslas, et secrela
fragililate vel ignorantia peccas, in poenitentia de-- revelas; sed quia si corpus luum tradis ut ardeat,
gas et peccata lacrymis abluas, ut cum eunlibus nihil libi prodest, si charitalem nori habueris 87;
eas, et fleas, et semina mittas 80. Deinde pallium idcirco Deura diligis supra te, proximum juxta te,
suppone, ut appareat quod imitator sis Jesu Chrisli, csetera infra te; sed quia qui tangit piceni, coinB
qpi languores nostros tulil 81,et tu cum sis periquinatur ab ea.88, et qui lotus est lotus, non indipsema mundi 82, despeclibilis mundo, crucifixus get, nisi ut pedes lavet 89,et quia incolatus prolonEiundo,' subditorum onera feras 83, quibus servitu- gatur 90, ideo. luges; sed, quia mors intrat per
tis et humilitatis exempla proponas. Demum mi- fenestras 91,quinque sensus protegis et custodis;
traro accipias, inlelligehs quod quinque sensus ab sed quia paslor es, cui dicitur ; « Pasce oves
illecebris mundicustodias, duorum Testanientorum meas 92, > ideo baculum accipis, quo te sustenles
mandata conserves, duo praecepla charilalis adim- et ovjes corripias.
Deinde canlor suas. induat vestes, id cst cappam,
pleas ut coronam percipere merearis.seternam. Caeteri lamen sacerdotes, ut clerici, caput, generali- quae eliam singulis aptalur ordinibus, unde nec inter nullo contegurit ornameiito, licet in festis, alias terest, cujus ordiuis exstiterit; per 'quam intellisint loto corpore subornati;' vel qriia nondum est gat sancte vivere; secundum quosdam coronet se
plenum gaudium nostrum 84; gaudemus enim, pileo, ut sciat se Deum qui eslcaput omnium launoii in re praesentium, sed in spe futurorum ; vel dibus cxtollere ; vel pro laudibus coronam acquiquoniam ad hoc lendimus, ut Deum nuda facie rere. Tahulas, secundum quorumdam consueludicontemplemur 8B. Cumque fueris his indumentis C nes gerat in manu, ut non solum voce Jaudet, sed
ornalus, secure baculum suseipe, id est.auctoritaopere. Cum enim voce cantas : Frange esurienti
tem doclrinae; sicut enim ejus praedicalio conlernni- pgnem tuum 93; voci manus consonet, ut tu ipse
tur, ctijus vita despicilur, sic ejus doctrina time- paneir, porrigas ; sunt autem hoetabuloede osss, el
lur, et ab auditoribus acceptatur , ctijus viia tol signilicant dileclioiiem Dei et proximi, vel persevirtutibus redimitur. Post haec lapela calcas, ut veranliam bonorum operum ; sed gerit secundum
terrena despicere, et amare coelestia discas. Et vide alios alicubi baculum, ut quos ad consonas laudes,
quoniara has omnes vestes induis, vel indueris voce nititur excitafe, ad angelicas per opera sataministris deservientibus tibi; vel quia tibi ul ve- gat invitare,
"ICor.15.
83Gal.6. 84IJoan. I.
78Matth.22. '9 Jacob. 5. »°Psal.l25. 81Isa. 55, 82ICor.4.
92Joan.
«lCor. 15. 86Matth.4. 87ICor. 15. ^8Eccli. 15. M Joan. 1-5. so Psal. 119. 81Jer.
' 9.
21. 93lsa. 58.
.'
LIBER
TERTIUS.
)E OFFICIIS MINISTRORUMECCLESIiE.
• ' D lam vinariam 97, in hoc sacrarium propiliationis
PROLOGUS.
Pontifex a ministris et cum ministris ornatus de 9S, ut in illud propiliatorium intendamus , in quod
sacrario procedit in publicum, missae celebralurus versis vultibus duo cherubin, id est duo Teslamenta
pfficium ; de hoc ergo, licet insufficientes simus intendunt, et mutuo se respiciunl.
CAPUT PRIMUM.
aliquid a nobis exponere, tamen quia « suflicientia
MISSiE.
ET PAKTIBUS
nostra ex Deo est,J4, in ejus auclorem jacienlcs DE N0MINE,ET 1NSTITUTI0NE,
anchoram inchoemus 9B. Secrelarius salulis, cuNomen ergo missae aliquando est propriura, alistos clavis David, qui aperit et nemo claudit; clau- quando colleclivum ; proprium , quia significat
dit ei nemo aperil 96, introducat nos in hane cel- Christttm, qui est misstts a Patre in hunc mundum.
"HCor. 3. ss Psa!.54; I Pttr. 5. _ 96 Isa. 22; Apoc. 5. '•" Ganl., 2. " Levit. 25,
91
92
Item signiflcat angelum qui mittitur, ut per ejus A ficis, septimum abosculo pacis. In primo figuratur
manus hoslia proferalur in sublime altare Doniini. Christi legatio, in secundo Ecclesiae gralulatio, in
Collective ponilur, quia quandoque missa vocatur
tertio Chrisli vel apostolorum prsedicatio, in quarto
officium, quod est ab introitu usquead offertorium, auditorum devotiq, in quinlo Christi passio, in
et haec missa catechumenorum ; quandoque illud sexto ad inferos descensio, iu seplimo resurrectio.
tantum oflicium, quod est ab initio sacrificii usque Secundum hane ultimam dislinctionem omnia proad Ile missa est, et hbc verius, quia tunc hostia sequamur. Hoc igitur offlcium quod est a procesmiltilur ; quandoque illud, quod in silentio legitur,
sione usque ad lectionem, introilus appellalur, eo
forte eo quod tunc foras catechumeni mittebantur,
quod ad memoriairi nostram Christi reducit advenquandoque illa soluromodo verba, per quse panis et tum in carne, et corporalem in terris conversavinum miltuntur, id est transsubstantiantur in tionem, quousque paternam sedem ascendit, quod
carnem et sanguinem. Usitalius autem oflicium diligenter intuentes, per partes prosequemur officii.
totum in missa dicitur, quod ab introilu usque ad
CAPUT II.
Ile missa est, vel Renedicamus Doinino continetur ;
PARTEMISSJ3.
DEPRIMA.
et hoc quatuor ex causis : quia sacerdos a populo
Legalum misit Dominusad gentes4.Hanc legattomitlitur ad Deum, ut intercedat, angelus a Deo nem praefiguravit Moyses B,qui cum descenderet m
mittitur ad populum, ut exaudiat. Item quia in hoc jEgyptum a senioribuseUpopulo suscipitur: disperoflicio repraesentatur missio Christi a sinu Patris in sosaggregat,iEgyptum signisdomat, oppressos a tymundum redimendum, id est incarnatio, et missio rannodedura servituteliberat, quos de Êgyplo eduChristi a mundo ad Patrem placandum, scilicet cit, et in terrampromissionisinducit. SicChristus vepassio. Unde concluditur : Ile missa esl. Quidam niensin hune mundumabangeliset pastoribus exciaiunt quod missa dicitur a dimissione ; quia popu- pitur6,diversosparietes in una Ude continuat, munlus, celebrato officio, dimittitur. Miss3m instituit dum miraculis subjugat, oppressos a diabolo libeDominus Jesus, sacerdos secundum ordinem Mel- rat, de inferno edueit et in patriam paradisi inchisedech",- quando panem et vinum in corpus et ducit'. Hane quoque legationem, quam prophetae
sanguinem transmutavit, dicens : « Hoc est corpus prsedicaverunt, sapientes doeuerunt, processio no •
nieum, Jiic est sanguis raeus ,0°; > ecce quod Do- bis prsesentat episcopi, qui gerit flguram Chrisli.
niinus missam instiluii, id est hsec verba consti- Pontifex enim, ornatus de sacrario procedit ad
tuit, eisque vitam substantivam dedit; quibus pa- templum ; quia Chrislus speciosus prse filiis honiinis in corpus, et vinum mittitur, id est transsub- C num 8 de accubitu Patris, vel de utero Virginis
slantiatur in sanguinem. Item missam instiluit et tanquam sponsus de thalamo suo procedens °,
causam institulionis adjunxit, dum hoe faciendum venit in mundum. Qrdo processionis secundum
esse mandavit, scilicet ob memoriam sui, dieens l : quqrumdam consuetudines bic est : Campanarum
< Hoc facite in meam commemorationem. > Unde fragore, tinnitu consono concrepante, septem prselicet apostoli hanc adauxerint, dum super panem cedent acolylhi cum Iuminaribus. Quos septem seet vinum, non solum verba ,quae Dominus dixerat, quuntur subdiaconi cum plenariis ; post quos sesed etiam Dominicam orationem superaddendam plem diacones, post eos duodecim priores, quos
statuerunt; licet deinde successores eorum, qui comilantur tres acolythi cum tburibulis et incenso;
decorem domus dilexeruut ! , diversi diversa, in postea subdiaconus cum evangelio, Exinde pontidiversis temporibus adjecerint; tamen institulio fex adextraturadiacono elpresbytero ; queni turba
simul et adjectio, ad ipsum verum pontificem refc- comitatur orando. Campanse concrepantes, proruntur, qui proprio sanguine semel introivit in phetas significanl, Chrisli adveiitum prsenuntianles.
sancta 3. Aliquoties vero, et eorum quoe in missa Septem acolylhi cum luminaribus fuerunt omnes
dicuutur, aut cantantur, aut geslibus reprsesenlan- qui,per septiformem gratiam Spiritus sancti, lumen
lur, quaedam sunt rememorativa pfaeteritorum, quse- D scientise Udelibusministrarunt. Septem subdiaconi
dam vero demonstraliva praesentium, quaedampro- cum plenariis sunt qui, per eamdem graliam, plenostica futurorum. Distinguitur aulem sccundum nitudinem divinitatis in Christo habitaluram corquosdam officium niissae in qualuor parles, Obse- poraliler docuerunt 10.Seplem diaconi sunt univercration.em usque ad secretam ; orationein usque saliter omnes qui, per eamdem gratiam, spiriluaad Pater noster, cujus quatuor sunt partes, secreta,
lem scilicet, evangelicam de Christo intelligentiam.
prsefatio, canon, dictaoratio ; postulationem usque habuerunt. Duodecim priores fuerunt omnes qui,
ad communionem, gratiarum actionem usque ad fide sanctse Trinitalis, vel trium et quatuor virtuiinem. Secundum alios in septem officia : primum tum operibus coruscaverunt. Tres acolyl-hi qui
incipit a processione, secundum ab epistula, ter- ferunt tlmribula, signilicant tres magos, qui obtutium ab evangelio, quartum ab offertorio, quintum lerunt Christo munera ,l. Unus autem subdiacouus,
a dispositione allaris, sextum a benediclione ponti- evangelium portans, legem significat. Ideoquc prre»» Psal. 109. ,0° Matlb. 26. ' Lue. 22. 2 Psal. 25. 3 Hebr. 7. 4 Abd. 5, 1
«Luc. 2. 'Ephes. 2. "Psal. 44. ' Psal. 18. » Col. 2. " Matih 2.
" Exod. 4 ct infra.
93
MIIRALE. — LIB. III.
U
cedit et evangelium portat, quia lex Chrisli prseces- A liam duos filios habuit, unurhde ancilla, et unum
sit adventum, et in se continet passionis evangeli- de libera 20; si tres fuerint, illos figurant qui Scricum sacramentum ; quod quia fuit iri libro legis pturam in lege, ef prophetis, et psalmis continuo
obscurum, antequam Agnus septem signacula ape- annuntiaiit. Si quatuor fuerint, quadrigam recoriret 12, ideo portat evangelium clausum. Evauge- lunt Aminadab ", et quatuor animalia visa ab Ezelium ante pontificem ponitur, quia per doctrinam
chiele *2.'Si quinque fuerint, illos insinuant qui
evangelicam ad Christi vitam via praeparatur. Epi- praedicant qtiinquepartitam Domini passionem. Si
scopus qui a duobus vehitur vel deducilur, Chri- fuerint sex, illos significant qui ad opera miseristus est, qui a duobus Testamentis mundo per pro- cordiae nationes invitant. Si septem fuerint, illos
phetas et apostolos praedicatur. Diaconus enim a figurant, qui donis gratise septiformis gentes infordextris, est Evarigelii prsedicator ; in quo ccelestia mant. Haec elenim omnia, et de his debent praedicapromittuntur.
tores subditos edocere 23, quibqs Jesu Chrisli viPresbyter et subdiaconus a sinistris : praeco pro- cariiis, et ipse Christus deducitur in publicum, in
phelicus et legislator, qui terrena quoad litteram . medium adolesceutularum tympanistriarum. Propromittebant; et quia legislator prophetas prae- ™ducuut cantores, et duo chori suscipiunt gratucessit, ideo preshyterum subdiaconus antecedit ; lando, cantantes introitum pro tempore cum versu,
lurba comitatur pontilicem ad templum; et poet Gloria Palri, quem bis in profestis, et ter repepulusfidelium sequitur Christum ad ccelum. Et at- timus in.festivis. Primo tempore dunlaxat epistola
tende quod iii hoc ponlificis comitatu, quo quasi et evangelium ante saerificium legebantur, et offivehitur in curru, sunt decem ordines, scilicet os- cium a lectione inchoabatur, qui mos in Sabbato
tiarii, leclores, exorcistse, acolythi, subdiaconi, dia- sancto et Pentecostes adhuc retinelur ; sed Cceconi, presbyteri, cantores, laici, mares el mulieres;
leslinus papa psalmos ad introitum canlari constiquia < currus Dei decem millibus mulliplex i3. > tuit.
Millibus dicitur ad insinuandam eorum perfectioGregorius ad majus gaudium de Chrisli advenlu
nem ; sed diacones, subdiacones et acolythos prse- repraesentandum,tropos et anlipbonas ad introilum
sertim secum paratos adducit, juxta illud : J Ecce pro psalmis modulandas composuit, unde primus
ego mittam ad vos prophetas, sapientes et scribas versus illius psalini cum Gtoria cantatur, qui ad
,4. > Prophetse sunt diaconi, qui ex Evangelio futu- diem maxime pertinet et qui lolus adintroitumolim
raui vitam annuntianl; sapientes sunt subdiaconi,
cum Gloria cantabalur. Inde est quodintroitusraro
<juisapienter vasadisponunt; scribse sunt acolythi, (Q sumitur nisi de psalterio, vel quia psalterium ab inqui ex Scriptura corda fidelium accendunt. Sed et feriori parle percutitur, eta superiori sonumreddit;
hic ordo comitatus in noslris est praedicalionibus ideo a psalterio missani incipimus, quoniam in ea de
observandus. Acolythi namque, subdiaconi et dia- opere passionis, quae habet inferius percussuram,
coni sunt omnes prsedieatores, qui prseparant viam ad resurrectionis dulcedinem superiorem properaDomino 1C,ante faciem.Jesu Christi. Prsecedit autem irius; verum GloriaPatri Nicaenasynodus addidit; sed
aeolythus cum thymiamate ; quia Christi humilita- Damasus papa ad niissam cantari prsecepit. Cantotemprimo necesseest praedicare, unde Aposlolus : res, qui pontificemvenientem,cum Gloria Patri SUSJ
< Nihil me judicavi scire inter vos, nisi Domi- cipiunt, sunt angeli, qui Cbristum venientem cum
num nostrum Jesum Christum, et hunc cr.ucifi- gloria susceperunt in altissimis. Duo chori, qui lausum 16, >
.
des concinunf, suntduo populi, Judaicuset gentilis,
Candelabra sequunlur, ut super fundaraeiitum qui Christo venieiili cum laudibus occurrerunt. Incoram hominibus lux luceat prsedicatorum ; qui troilus laus est Ecclesiaede Judseis, ideoque tria conportanl eain manibus, dum adimplent opere, quod linet : Antiphonam, versum et gloriam, propter tres
proedicant in sermone. Subdiaconus cum evangelio ordines fidelium, qui fuerunt linguse Hebraicse, scisequitur, quoniam auditoribus illuininatis sapieu- D licet patriarcharum, prophetarum et apostolorum.
tiam loquimur inter perfectos 17.In Evangelio enim Antiphona laus est patriarcharum, versus prophetaperfectio continetur, ut ibi: < Si vis perfectus esse, rum, gioria vero apostolorum. Anliphonoe repetitio,
•vende omnia quae babes, et da pauperibus 18, > et est proedicalionis jdentitas, et confirmatio, quasi
ih his omnibus virtus numeri a maleria praedica- quod longe prius pafriarcba gestibus figuravil, protjonis attendilur, Si enim fuerit unus acolylhus,
phela praedixit, et apostolus evangelizavlt; ad quam
subdiaconus et diaconus, illos prsedicalores insietiam conversionem denotandam tropi solemnes innuant, qui unum esse praeceptum dileclionis ostenterseruntur. TroposGrsece, conversioLatine. Haesunt
dunt, unde omnis lex in uno sernione completur laudes ad introitum convertibiles. Interim dumisla
10; si duo fuerint in
quovis ordine, illos praedica- cantanlur a choro, sanctuarium intrat episcopus,
tores equidem repraesenlant, qui duo proecepta cha- itlcoque prihius iste cantus appellalur iiilrqitus ; et
inclinatus coram altari, didt cum anliphona psalrilatis, et duo praedicant Testamenta. Unde Abra12 Apoc. 5. 13Psal. 67. ,4 Malth. 25. ,B Malach. 5. ,e I Cor.
" Ibid. " Mallli. 19. " Gal. S.
2.
'
"Gal. 4. 21Cant. 6. =2Ezech. 1. '" Psal. 07.
96
-95
liiiim;: Iudica nte, Deusitet discerne causunt tneam24, jA ret 40.Non erubesco evangclizare Crucifixum4,,qui
in quo petit a riiaiis separari, ne inpressurisdefiVeriitut nobis pacem evarigelizaret 42;Vel per allare
ckit; et exsultat quod intraturus sit adallare invisi- Judaeos, perevangelium gentiles Evangelio eredentes
lrile, cujus desiderio ingreditUr ad visibile.' Deinde accipias 43. Ulrisqiie pacemChristus dedit, cumiapis
Confistis illa coiisdlaliOhe : Dixi confiiebor, et tu re~ exstitil angularis 44.Similiter dlaconibini, etbini
misisii:a,ut sine macula ingrediatur, confessionerii altariS latera soient, securidum quosdam altriiisefacit; ehnfitens genera sirigulorum peccatorum, sci- cus osculari, eo qupd binos misit Dpniinus ad praelicet sepeccasse in cogitatione, loculiorie et opere, dicandum; quibus etdixit: « In quamcunque docutii apbstolo dicerite : «In multis pfferidimus om- mum intraVerilis, dicite : Pax huic domui4B, >•qui
nes". > Non auteihexpriiri.it singuia generuiri, ut reversi sunt ad Christum sicut revertuntur diaconi
homicidium, adiiiterium, rie cailteriet conscientias adepiscopum. Altare thurificat in figura Angeli,
1
a,uditOrum. Deiridepro circumstantibus orans, inqui in Apocalypsi,46cum aureo thuribulo altari astidulgeiitiam eis implofat. Hlc est Christus qui cuni terat. Unde stetit Angelus juxta aram templi, hade secreto Patris in mundum venisset, et dum a bens thuribulum aureumin manu sua, de quo fupatribus suspiria miiliipiicareiitur, e virgihali utero to mus aromatum in conspectu Domini ascendebat j
proeessisset, pro nobis passnfus, Hieriisalem intfo- Christus enim magni consilii Angelus " carnem
ivit, iri mOrlemseinclihavit, causani suam coritfa imriiaculatara sancti Spiritus plenam pro nobis u\
hrimlriern dblosum et iniquuiri Deo committehs, et afa crucis obtuiii Domino in suaVitateni odoris 4?.
Patfi Coiifessioiiemfeeit, dicens : < Corifitebr' tibi Fumus aromatum sunt orationes sanctorura, quae
Patef cceli, et tefrae, quoriiam abscondisti haeca sa- per ardorem charilatis ex passione Domini propapientibus, et prUdentibus, et revelasti ea parvulis gatae ad Deum Patrerii aseendunt, el nos ad coro". > Palrem etiani pro Sriis exofavit, 8, ipsequoque
nam aeternitaUs provehunt 49, ideoque thurilicat in
nobis indulgens, proprio corpore peccata noslra nioduin crucis et eoronae. Si semel cruci thurifieat,
poflavit2S, Posthaee evangclium osculatur, exinde recolit uuicam passionem; si semel coronat, unius
collaterales mlnistros, qui sunl a dextris et sini- denarii retribulioiiem m; si vero ler, et Tririitalis.
stris : Christus enim'venit, et passus est, ut per fi- in passione operalionem, et trium ordinum gloriflcationem : ideoque tburificans, stit : Dirigalur, Dodem, quam Evangelium docet, Ecclesiam, qtiaeprius
dicebat : «Osculetur me osculo oris sui. 30, > Dco mine, oralio mea, sicul incensum in qtmspecln luo,
Patri recoticilidfet 31, et diios in unam fidem pa- elevaliomanuum mearum sacrificiilm vespertinum S1-.
fietes copularet, et pacem prsedicans his qui longe C Inde quoque est quod dum lliurifieatur, oralio-^
et hisqui prope 32,veriientes abaquiloneetaustro 33, nes, scilicet Kyrieeleysdn, ab Ecclesia decantantur,
in urio pacis vinculo 3* sociaret, Secundum quos- qnae sunt incensa vera, de quibus subdilur : « Et
«lariioffert eliam pacem cantoribus qui retro surit datasuntei incensa multa B2.> Eyrie eleyson Graeadiiriplens illud : < Pacem nieam dovobis, pacem cum est, quod Silvesler papa de Grseeis assumpsit,
relinquo vobis 3B,> datpraesentibus, relinquit ab- sed Gregorius ad missam cantari prsecepit a cleros
isentibus. Iliud caVendum est, quod ante oseulum cuni olim cantaretur a populo. Et altende quod
non dicalur, Gloria Patri, quia-fides Trihitatis non
tribus linguis missa celebratur. Hebraica propler
ferite claruit, quam se Dominus incliriavit, et nbs legem, Groecapropter sapientiam, et Lalina pfopler
recoiiciliavit, et Tfinitatem per apostolos prsedican- regnum; vel quia titulus Christi in cruce penderitis
dam mandavitse. Ufitieoseulo dato, innuit episeo- scriptus fuit Hebraice, Grae'ceet Latine "3. Hebraica
pus cantori.ut dicat: Gtoria Palri et Filio, el Spi- sunt Alleluia, Amen, sabbaolh et hosanna. Groeca
riluvsancto. Sicut etat inprincipio, el nunc e£ sem- vero Eyrie eleyson,et ymas, cseterasuntLalina, Kyrie
per, et in smculd smculorum.Amen. Ecce quid cantor
e/ej/soii'interpretatur Domine, miserere, quandoque .
annuntiat, scilicet quod Corda patrum converlrintur additur ymus, quod interprelatur nobis et est seniii fiiios"37.Abraham tfes vidit, et untim adoravit3S, stts Kyrie eteyson ymas : potentia divina miserere
sic oportet et nos, ejus filios,Cfedere'Triiiitalem in nobis; Christe eleyson, qui redemisti nos sanguine
uriitate. Osculo dato fursus diaconi cum pontifice tuo;Kyrie eleyson, qui rediisti ad Patris sequalilaorant, quasi dicant : <Dohiine, doce nos ofare 39;> tem; ac si dicat: Qui es homo et Deus, miserere nocumque post orationem ad altafe pervenerit, illud bis. Triplicat Ecclesia Dominum, propler Palrem
osculatiir in niedio.
et Filiurri et Spiritum sanctum. Triplicat et CiiriPost evangelium osculatur, et se crucis signaculo slum, et rursuni Dominum quoiiiam ipse est Deus
signat, ac si dicat: Huc accessi, ut sim vicarius et homo, per quem pervenilur ad Eatreni et Filiurii,
Crucifixi, qui venit in mundum, ut pro nristra pace et Spiritum sanctufn. De hac tamen triplicatione
in ara crucis penderet, et media charilate constaalias et inferius exponelur. Novies autem compJU
30 Caut. 1." 31 H
S4Psal. 42. SBPsal. 51. 2e Jac. 5. "7 Matth. H. 28Joan. 3616. 2SI Petr. 2.
Matth. 28. 374aMalach. 4. 8SGen.
Cor. 5. S2 Ephes. 2. a3 Luc. 15. 34 Ephes. 4, 3BJoan. U.
Matlh. 10; Luc. 2
18. '•Malili. 6. 40Canl. 5. 41Rom. 1. 42Ephes. 2. 43 Acl. 4. 44Ephes. 2.
B!Apoc. 8. ^Joan. 1»,
4»Cap. 8. 47Isa. 9. 4SEp':es. 5. 4PHebr. 7. B0Matth. 20. * Psal. 140.
MITRALE. — LIR. III.
98
97
cat Ecclesia miserere, quia per misericordiam Pa- A danlium Deum, et diceiuium : Gloria in excelsis
tris, et Filii, et Spiritussancli petit angelorum or- Deo 6!, > et hoc totum quod referunt, quodHilarius
dinibus sociari, et respicit ad anteriora, vel pertinet ad missam cantari instituit. Sunt qui dicunt quod
ad sequentia. Ad anteriora sic : fideles per offlcium Thelesphorus nocte tanlum natalis Doniini ad miscantorum id est praedicatorum in unum convenesam a se ipsa nocte institulam cantari instiluil, et
3-untad laudandum Doininum; ne igitur aliqua prae- in eo ad angelorum verba, qusesequuntur adjunxit;
sumptio subrepat, dicamus : Kyrie eleyson, inutiles
Symmachus vern, ut in festivis cantarelur adjecit.
servi sumus, quod debuimus facere fecimys B4. Ne Et aiunt quidam non esse canlandum in missa, nisi
rursus jiropter compositionem melodiarum, nos in horatertia; quia lunc Spiritussanclussuperapoinanis fallacia deprimat, dicanms: Kyrie eleyson. Ad stolos descendit, et eos gloria.etexsultatione replevit
sequentia sic. Oraturus est sacerdos pro populo; ut 63; verum et in nocte-Domini est canlandus; quia
igilur ejus oratione muscae morieiites abigantur ss, tunc prius auditus est, et in Sabbalis Paschse et
utmensejus serenetur; ut cum Deo digne loqua- Pentecostes, quia baplizatis perdila gloria restautur, ut et si mente non oraverit, Dominusin futuro ratur.
non irascalur, sed misereatur, proemittimus ante
Hoc hymno finito, sacerdos ad dexteram transorationem Kyrie eleyson. Simili ratione prsemitiitur ilurus ad populum se converlens, ait: Dominus voante Dominicara orationem in cseleris officiis, ut in biscum, vel: Pux vobis. Hsec salulatio : Dominus vomatulinali et vespertinali synaxi, et reprsesenlatur
biscum, sumpta est de libro Ruth 64, ubi legitur quod
laus Ecclesiaede gentibus, quaeprimitivam originem Booz dixit niessoribus agri sui: < Dominus vobistraxit a Graecis.
cum. > Melius stimitur a Paralipomenon, ubi regi
Ad haec, choro tacente, Gloria in excelsis Deo, Asa, el populoqui secuin colleclus erat ad praeli.um,
solus sacerdos alte incipit, ad orieritem conversus ; dixit sacerdos : < Audi, rex Asa, et omnis populus
quam populus concinendo reeipit laetabundus. Nam Juda, etBenjamin :Dominus vpbiscunl, qui colledum medium silentium tenerent oninia ", veritas cli estis ejus facere yoluntalem 6B.> .
latibulum legis effugieijs, de terra orta estB'; quae
Salulavit etiam angelus Gedeonem, dicens : < Dosola hominibus bonaevoluntatis pacem cum.Deo et minus tecum 66, > et pertinet haec salutatio minoriangelis dedit "8, et gloriam angelorum 1restituit B9. bus sacerdolibus ; altera vero, scilicet; Pax vobis,
Unde populus ad instar angelorum in laudes ipsius
quse sumpta estde Evangelio6', pertinetad episcoChristi, qui est ipsa Verilas, perslrepit lsetabundus ; pos, tum quia specialius sunt vicarii Jesu Christi,
non tamen in ipsa Christi nalivitale facta est pax, C qui post resurreclionem hac usus est ad apostolos
. vel reconciliatio, nec angelorura restilutio, sed salutatione. Chirographo namque pacis inter angepraeoccupatio est; quia, nato Christo, jam accensa los et homines in sua morte compacto, resurgens a
est lticerna, per quam aelerna inventura est drachmortuis 6S,ipsum pacis chirographum promulgavit
mani perditam Sapienlia 60. Sed rationabililer hoc dicens suis:«Pax vobis; • quoeliam verbo usus fest
in loco cantatur, unde mox transilurus est episco- dispensator Jju-sephad fratres ejus [suos] 6S;tum quia
pus ad partem-altaris dexteram, signiUeans transi- Novum Teslamentum dignius est Veleri. Cui. poputum Jesu Chrisli de morte ad vilain, quo transitu
lus : Etcum spirilu tuo. Orat populus, ul Dominus
animas sanclorum copulavit consortiis angelorum.
sit cum spiritu sacerdotis, qui faciat euui spifitu
Unde facta est gloria Deo in excelsis et in terra pax orare; et mente, mentem enim etiam-nomine>piriliominibus; quia sub eodem Domino terrenis eoele- tus intelligimus; orat enim tantum ore, qui tanlum
slia copulantur; vel ideo solus sacerdosineipit,qUia
verba pronuntiat; orat ore et spiritu, qui verba prosolus angelus in nativilate Domini hunc hymnum nuntiat, et iiilerpretationem discernit'°. Oral ore,
ineipit et mililia ccelestis exercitus congratularido spiritu et menle, qui verba profert, discernit, et ad
concinit6I. Incipiens autem sacerdos se convertit "Deumet ccelestia refert; et est haecresponsio sumpta
' de Apostolo, scilicet de secunda Epistola ad Timoad orientem, eo quod angelus ab"oriente venit Re- D
thleem; vel quia Dominum ad oricntem adorare theum, ubi dicitur: < Domicus Jesus Christus sit
solemus.
cum spiritu tuo '^. >
Et attende quod Uic' solum est hymnus An-T i Ex his mutuis salutationibus innuitur quod
sacerdolis' et populi debet esse unus affectus;
gelicus, scilicet Gloria in excelsis Deo, et in terra
et vide quod cum sacerdoti respondeat chorus :
pax hominibus bonm volunlalis, et hoc prius ad missam duntaxatdicebatur; sed Hilarius, laudamus te, Cum spirilu luo, iiunquam sacerdos dicit poctcsetera, quae sequuntur adjunxit, et merito quae pulo : Dominus tecum, ut angelus Gedeoni, sed
sunl laudis adjecit, ut hyninus esse laudis ostende- vobiscum, undestatuit Sother papa ut nullus missam
relur; quod ex evangeliea lectione perpenditur, ubi celebret, nisi saltem sit tertius. Exinde ad altare
ail: «Facta est cum angelo mullitudo ccelestis, lau- conversus orat, manus elevans ad instar Moysi ",
51 Luc. 17. BBEccli. 10. 56Sap. 18. B? Psal. 84. 6SLuc. 2. B9Joan. 14. 60Luc. 15. 61Luc.2.
62Ibid. 63Act. 2. 64CAP. 2. 66IIPar. 15. 6» Judic. 6. 67Luc. 24 ; Joan. 29. £SRom. 6. 6SGen.
45. 70 ICor. 14. "HTim. 4. 72 Exod. 17.
100
SlCARDl CREMONENStS EPISCOPI
99
vel Salvatoris in cruce pcndenlis. Orans aulem, et. A dabit vobis 80. > Ipse enim mediator est Dei et hoalios invitans orare, dicit: Oremus. Universalem minum 81, per quem a Patre beneUciaimpetraraus,
colligit ad se Ecclesiam, vel ut syndicus universita- sicut per medianlem crystallum a longinquo sole,
tis loquens sub persona multorum ; quod sumplum in subjectam escam ignem ccelitus mutuamur.
est ab anliquitate. Antiqui prsemisso Oremus, sub- Forma vero terminandi orationes haecest: si filserjungebant communiter orationem. Orat autem in mo ad Palrem , et nou sit ibi expressa menlio de
dexlera parte, quia Cliristus a morte transivit ad Filio nec de Spirilu sancto, concludilur : Per Dominum nostrum Jesum Christum Filium tuum, qui tevitam ' 3; per quod de exsilio nos reducet in palriam;
unde quidam diaconorum stant post episcopum, cum vivil el regnal in unitale Spiritus sancli, Deus,
qttasi orantes, ut eum sequantur usque ad mortem, per omnia smcula smculorum; si autem fit ibi menlio
ct cum eo transeant ad vitam seternam. Major autem de Filio,concluditur : Per eumdem Dominum nopars in dextera pane moralur altaris, et «11101"in strum, elc.; vel : Qui lecumvivil el regnut, etc.; vel
Dominumnoslrum, ut: Deus quisalutis mternm; vel:
sinistra, quia utramque petit Ecclesia, et temporalem scilicet benedictionem, et setemam, ut ibi : Sic Jesus Christus, utin CcenaDomini ilpse tibi. Si autranseamus per bona lemporalia ul non amittamus lem fit ibi mentio de -Spiritu sancto, additur : In
wterna. Haeeoratio significat benedictionem, qua cce- B unilate ejusdem Spiritus sancti, etc. At si oralio dilos ascensurus discipulis benedixit 74; et atlende rigitur ad Filium, concluditur : Qui vivis et regnas
quod oralio dicilur ab orando ; quia bona corporis cum Patre in unitale Spirilus Sancti, etc. ; vel: Qui
et animse, prsesentia et fulura orantur. Orat enim cum Patre vivis et regnas, etc, Verum si oratio dirisacerdos pro bonis ut adsint, pro malis ut absint;
gitur ad Trinitateni, concluditur sine personarum
dicittir et collecta, quia sub ea populus colligitur, aliqua dislinctione, sic : Qui viviset regnas, Deus,
et petiliones populi in unum cOhiguntur, ut per sa- , per omnia smcula smculorum, ul:Placeal libi, sancta
cerdotem ad Dominum referantur. Proprie tamen Trinitas, obsequiumservilutis mem, et: Suscipe, sancollecla dicitur, qua; in processionibus sub collecta cla Trinitas, hanc oblationem. Vel converlat orator
multitudine legilur, vel ad portas civitatum, vel ad serinonem ad se, vel ad populos dicens : Quod ipse
conipita viarum, vel anle januas ecclesiarum; et, prmstare dignetur, sicut etiam concludilur in benedebet dici una oralio, sicut una epislolaet unum dietionalibus oralionibus, in quibus ad populos seievangeliumi, propter Udei unitatem ; quia unus mo dirigitur. Quaeritur de his oralionibus Adventus,
ut: Excita, Domine,potenliam iuam et veni.
.Dcus, una 'fides, unum baptisma 'B; sed ex Patrum institulionibus quandoque dicuntur tres, vel _ Solulio : Tres sunt adventus : primus in carne,
quinque, vel septem. Prseter hos numeros, alius est secundus in mente, tertius in majestate: in his
non dico repreliensibilis, sed exlraordinarius. Tres agitur de secundo adventu; quare sermo dirigi podicuntur propter sanctam Trinitalem; vel quia test ad Patrem, vel ad Filium ; dicit enim : « Filius
Chrislus ter oravit, dicens : « Pater, si Ueri potest, ego et Pater, ad eos qui servant praecepta mea, vetranseat a me calix iste '". > Quinque, dicuntur,
niemus 8!; > Vel de primo, vel de tertio potius in
propter quinqueparlitam Domini passionem, quae in eis oratur adventu; praecedentesenim palres Domiquinque vulneribus estconsummata. Septem dicun- num Patrem deprecabantur, ut Filium mitteret; aut
Filium, ut ad redimendum veuirel. Moderni vero
tur,propterseplempetitiones Dominicaeoralioriis ",
quarum numerum excedere praesumpluosum est;
pelunt Patrem, ul Filium millat; vel Filium, ut ipse
Filius ad judicanduni et remunerandum veniat ;
velprppter septem dona Spiritussancti ' 8. Paresnon
suntdicendae, quia « numero Deus impare gaudet. > ideoque fere in omni oralione adventus concluditur:
Duas lamen, si festivitas occurrat in die Dominico, Qui tecum, vel qui vivis, vel etiam ad Trinilatem serRomana permillit auctoritas, quse duas ad missam »10 dirigitur.
Natalis Domini dicendas inslituit, et in feslo OmQuaeriturde hac oratione: Fidelium, Deus,omnium
nium, Sanctorum, sic etiam et quatuor in memoria D coniilqr, etc, redemptor enim proprie Chrislus
Innocentum. Quolcunque dicantur, sola prima et est. Respondeo : Ad Patrem sermo dirigitur. Tola
ullima conclusione deliita terminentur. Orationes enim Trinitas est Deus, omnium conditor et redemex maxima parte, ad Patrem diriguntur, et per Fi- plor ; nam Deus omnipotens, misericors, selernus,
lium in sancto Spiritu concluduntur, ac si dicat: 0
sempiternus, licet sint essentialia nomiiia, lamen
Pater, exaudi per Filium tuum, qui hoc vult et po- persorialiter ad Patrem significandumssepius inoralest; vult quia vivit, potest quia regnat; vivit, in- lionibus ponuntur.
quam, et regnat lecum, in unitate Spiritus sancti;
Quseritur et de illis in quibus sermo dirigilur ad
non vivit nec regnat ut tyrannus, spiritus iniquiiacaputtEcclesise, si qua reperialur, caput enim Eclis, sed vivit et regnatDeus spiritu benignitalis, et clesise Christus est 8S. Respondeo : Similiter ibi ad
nicrito per Filium concluditur omnis oratio; quia Patrem Sermo dirigitur ; tola enim Trinitas est cariemo vadit ad Patrem, nisi per ipsum 79, et qiiia put Ecclesiae.In exorcismalibus orationibus dicitur:
dixit: « Si quid petieritis Patrem in nomine meo, Per eum qui venlurusesljudicare smculum,etc., quo.d
,s Rom. 6. '4 Luc. 24. 7B
'6 Malth. 26. 77Malth. 6. 7SIsa. 11. '9 Joan. 14. s0Ibid.
4.
„
Ephes.
81I Tim. 2. 6' Joan. 14. 83
Eplies. 5.
MITRALE. — LIB. III.
102
quanto cito diabolus audil, fugil, jiidicium ignis A est, ut praediximjis, de Christi nativitate liymnus
timens; similiter quidam voluerunt esse, dicendum angelorum; laudes et concentus chori, est aggrain orationibus defunctorum, sed usus in aliquibus tulatio pastorum. Salutatio et oralio est nobis salularis Chrisli operatio. Tota enim vila Domini, et,
contradicit. Per omnia smcula smculorum dicilur,
quia se sequuntur; aliis enim discedenlibus, alia omnis ejus actio, pro nobis fuit oratio. Hic est fumus aromatum, qui manu angeli ascendit in consuccedunU
Ad oralionem respondet populus : Amen. Quod spectu-Domini 96. Indiebusenim carnis suae, sicut
cnm sit Hebraeum, Latine secundum Hieronymum, ait Apostolus 9', preces et supplicaliones offerens ad
fiat, seciindum Aquilam fideliler, secundum quos- Deum exauditus est pro sua reverentia. Orat ergo
sacerdos; quia Christus pro nobis oravit et orare
dam,i)er«minterpretalur ; utin Evangelio:«Amen,>
id est fideliler, vel verum « dico vobis 84; > Chri- monuil, etdocuit; orat igilurin dextera.f quia Christus etiam dicilur Amen; ut in Apocalypsi8B: < Hsec stus Judaeos docuit, ad quos a Patre missus fuit,
unde : < Non sum missus nisi ad oves quae peridicit amen, Chrislus, tcslis fidelis,> sed in orationibus pro fiat, accipitur, ac si dicatur : Fiat nobis erunt domuslsrael98.) Unde quidam : < Dextera Juquod oras. Post hapc sedet episcopus innuens Chri- daeos, gentiles laeva flgurat. > Et itahucusque orania
sti ascensionem, et ejus sedem ad dexteram Patris ; R fuerunt in cantu et opere. Unde mos inolevil, ut
cum eo quidam sedent, per quos Chrisli membra usque ad lectionem in ecclesia non sedeatur; quoinlelligimus, in pace jam. quiescentia, de quibus niam aggralulationi de adventu et operibus Chrisri
Aposlolus : «Consedere fecit in coelestibus in Chri- praecedens oflicium depulatur. Ideoque in Romano
slo 86; > aut eos, qui, sedebunt super sedes duode- dicilur ordine, ut pontifex non sedeat, quousque
cim, jutUcanles duodecim tribus Israel ".' Per eos post primam oralionem dicalur: Amen. Pontifex
vero qui slant, intelligimus Cbristi membra adhuc enim Christum signiflcat venientem et operantem ;
In certaniine posita ; sedens autem Dominus'in alta caeteri vero eos reprseseritant, qui prseibanl, sequeceelorum 8S, custodit civitatem suam 89; et vicarius bantur et obviabant 99.Qui ergo Chrislum comitari,
sedens in loco eminentiori, superinlendit populo vel Christum desiderat suscipere venientem, non
suo, el quasi vinitor, custodit vineam suam, ut torpeat, sed Christum suscipiat venrenlem, cantans
reddat unicuique secundum opera sua 80. Quo secum prophetis Christum praenunliantibus, orans
denle, cereoslata mutentur de locis suis in ordine cum Anna et Simeone Chrislura desideranlibus,
anius lineae a primo usque ad allare. Consuetudo exsultans cum angelis et pastoribus venienti aggraLslaest quarumdam ecclesiarum, ut notetur, quod tulantibus ,0°. Vel scqua.tur Dominum cantans cum
'
de plenitudine Christi omnes accipimus 91, in spipueris eiamantibus : < Hosanna filio David ! >
ritus unitale, sed gratiarum varielate. < Divisiories plorans cum Maria dicente : < Domine, si fuisses
enim graliarum sunt, idem autem Spiritus 92 ; > hic, frater meus non fuisset mortuus *; > orans cum
Spirilus enim a primo cereostato, id est a Christo Chanansea dicente : < Domine, miserere mei, filia
procedens , et usque ad altare, id ,est electorum mea male torquetur 3. >
corda perveniens allernatim, iu membris dona vaCAPUT III.
riat gratiarum ; et memenlo, quod cereoslala in
DE SECUNDA
PARTEMISSJB
terram deposuerunt acolythi: quia post peracta
<Audivitetlselata est Sion4.> Sedentesacerdole,Iepraedicaliohis oflicia per humilitalem agnoscunt,
clor lectionem recilat, populus circumsedet, chorus
quod suntpulvisetcinis, sicul dixit Abraham : «Lo- cantus resonat. Tribus horis sacerdos sedet in missa,
quar ad Dominum meum, cum sim pulvis et cinis dum legitur epislola, dum graduale, et dum con•'. > Numerus cereostatorum non excedit septena- cinitur, alleluia; quia Dominus dicitur tribus dierium ; quia sepliformi gratia tota illuminatur Eccle- bus in templo sedisse "; Vel sacerdos sedet semel,
sia. Vel aliter ab hujus parlis exordio. Nam Christi id est continuo. Ei> sedente, ista celebrantur; quia
processio est egressus ejus a Patre ; inclinalio est D Christo a Patris dextera. residente, praedicator
ejus exinanilio : « Inclinavit enim ccelos et descen- raundo Scripluras intonuit, et populus obedivit.
dita 4, > cum se formam servi accipiens exinaniEt atteude quod leclio dicitur a legendo, debet
vit »B.
enim legi el rion cantari; epislola dicitur ab epi
Introilus antiquorum Patrum de adventu Domini quotl est supra, et slola quod est missio; quia sicut
designat desiderium ; versus, vatio.inia ; iteratio,
prophetise sunt super legem, sic sunt epislolaesususpiria; Gloria Patri, laudes; Kyrie eleyson, eorum- per evangelium missae, |unde non solum epistolae,
dem preces ad hoe multiplicatas, ul sanctae gratia sed loco epistolarum prophetiae leguntur; ambae
Trinilatis, per advenium Chrisli eos agminibusannamque sunt panniculi Jeremiae 6, ambaestabulagelorum distinclis novies sociaret. Gloria in excetsis rii super erogaliones ', ambaelegum supermissioiOl
** Mallli. 5, etc.
90 Matlh. 16; Rom.
9«Matih.
"Hebr.5.
BLuc. 2. 6 ,Ier. 58.
S« Cap. 2. 86 Ephes. 2. 87 Matlh. 19. 8S Act. 1; Hebr. 1. 89 Psal. 126.
2. 91 Joan. 1. 8a I Cor. 12. S3 Gen. 18. S4 Psal. 17. s6 Phil. 2. 96Apoc.8.
15. 99Matih. 21. , 0° Luc. 2.
21. 2Joan. 11. •Mallh. 15. 4 P.sal. 96,
Mntth.
' Luc. 10.
105
104
nes, sed illae veteris, istse novse. Epistola igitur A cti Spiritus adsil nobis gratia. Et dicilur graduale
est vicaria legis et prophetiarum ante sanctum evan- a gradibus, in quibus canlatur, vel quia gradalim
gelium, praeconisgerens officium. Praecessit itaque canitur : idem quoque responsorium dicilur, quia
lex Evangelium, sicut prseco judicem, tinior cha- respondet praedictioni, vel quia illud incipierilibus
ritatem, .initium perfectionem, actio contempla- respondet chorus, vel quia respondet versui. Verlionem, quoe,quamvis ssepe de scriptis apostolicis sus autema vertendoj, quia verlilur ad responsoassumatur, iu eo tamen gradu est, ac si semper riuin. Tractus atrahendo, quia tractim canialur,
de lege vel prophetarum praeconio suineretur;
cujus ad ipsum vertitur versus; alleluia taudate
semper enini proecursionem figurat, moralitalem et Deum; allelu, taudate; ia, unum est de decemnoaclioiiem insinuat, et lautum dislat ab evangelica minibus Domini,de cujus versu ad alleluia reverlimajestate, quantum actio a contemplatione, servus mur, et reverlentes neumis utimur. Est aulem difa Domino, prseco a judice; legatus ab eo qui mi- ferenlia inter neuma neumse, et pneuma pneumasit illum. Quapropter cum. epistola legitur, sine tis; neuma neumae, jubilus; pnetima pnetimatis
injuria sedemus, sed dum Evangelium audimus, est Spiritus Sanctus. Sequenlia vero dicilur , quia
Domino, demissis vultibus, reverenter assistimus. neumam jubili sequitur, et dicilur seqtientia seUsus vero Sedeiidi, a Veteri Testamenlo assumi- " quentiae, et hic et in Evangelio, quam et prosara,
tur, sicut in Esdra legitur 8; quidam tamen stant id est longam etiam appellamus. Sicut per epistoad Epistolas Pauli s, eo quod suam praedicatio- lam iutelleximus Joannis praedicationem; sic qtionem Evapgelium nominavit. Vel Epistola spiritua- que per graduale, apoSlolorum inlellige praedicaliler significat proedicalioneniJoannis Baptislaeprsa- lionem; et per Alleiuia, cum devolione et prsedicursoris Domini, vel dofctrinam septuaginta duo- calione laelitiam. Quidam vero per lectionem Vetus,
rum discipulorum quibus ait : « Messis quidem per cantumNovum accipiurit Testamenturii: sicmulta, et operarii pauci, 0; > vel signifieat lector ut namque Novnm suavi.us est Veteri, sic cantus
oinncm scribam doetum, qui de thesauro suo pro- suavior leclione. Sanius, vero cantus epislolas cofert nova et vetera ll. Unde ulriusque Teslamenti mitantur quoniam praedicationes proedicalorum
recitat lectiones ; vel signilicat Christum, qui ape- secula sunt gaudium Ecclesiae, Deo laudes et praeriens codicem Isaiae legit : < Spiritus- Doniini:su- conia |de credentium 'conversione ; quia per graper me ,2. > Rursus vide quia, sicut non permit- duale conversio de Judaeis accipitur ; per versum,
tilur u!li nisi sacerdoli raissam celebrare, evanger conversio de genlibus inteiligitur; per alleluia
lium legere nisi diacono ; sic nec debet epislolam r, ritriusque in Ude laelilia Uguralur. Sequenlia vero
quisquain legere, nisi fuerit in subdiacoiiali offiv - canlicum designat victorise. Unde plausum victocio, cujus est officiumiir sinistro brachio portare ru«n cum neumis imitalur; hanc exsullationem
manipulum, limbriis adornatum. Quia si secun- praefiguravit tympanislria M'aria, quae victoriam
dusii Joannis Baptistae praeconium, hic praeco e.t liberato populo recilavit, dicens : < Canleriius Do-'
ejus auditor securim judjcii, quae posita est ad mino ,B. > cum qua et popuhis jubilavit. Moraliradicem arboris pertimuerit, et dignos fruclus poe- ter vero, et hodie gradualia canimus, dum in lanitenliae fecerit ,3, cum perseverantia bonorum mentis pcenilentiae liberamur, et de virtute in vir" gradiri couamur. Hic enim
operum, manipulosjustitise reportabit, de quibus lutem
canlusadpcein Psalmo : < Venientes autem venient cum exsul- nitentiae pertinetlamentum, ,etlaborera operantium.
.talione portantes manipulos suos ,4.. > Fimbria Inde est quod adeo ^gravis est, quod illum ex-namqu.emanipuli, et cujusque sacrae vestis cum eeUentioribus eflerre vocibus non sustinet usns.
sit, ultima pars vestis, perseverantiam. et bono- Inde quoque est quod diebus Pentecostes de ofiicio
rum operum completionem significat. Post episto- tollilur, qula lunc felix in regno et quiele stalus
lam, chorus cantu resonai graduale, tractum Eeclesise praefiguralur. Inde eliaiu est, quod canAlleluia, cum versibus, neumis et sequentiis. ID tor similis illi qui in valle ploratioiiis ppsittis ",
Usus etiam cantuum, ut in Esdra legitur, origi- ascensiones tamen in corde suo disposuit, et pcenem traxit a Veteri Teslamenlo ; gradualia, tra- nitentiae ploratum, et liumilitatis gradum, etascenclus et alleluia, Arabrosius e.t Gregorius et Gela- sionis initium, loco innuit, cura ad gfadum insius composuerunt et ad missam cantari slalu- ferior eo, qui concinit alletuia, persistit. Inde
erunt. Hierpnymus tamen ait, quod alleluia dice- quoque est quod et in gradibus canlatur, el a graretur in iriissa, tractum esse de Hierpsolymorum dibus derivatur; quoniam poenilentes et activi proEcclesia. Nocherus, abbas Sancli Galli, prius se- ficiunt in gradibus virtutura, dum quae audierunt,
operibus implent. Nam in leciione auditores paquenlias: pro neumis ipsius alleluia composuit, et
Nicolaus papa ad niissam cantari concessit, sed , scuntur, sed in canlu quasi aralro compunclionis
et Hermanus Contractus, qui fuit inventor astro- corda conscinduntur; habet enim musica naturalabii, fecit: liex omnipotens, Die hqdierna, el San- lem quamdam vim ad flectendum animum, sicul
'
8IEsdr. 10. »IITim. 2. » Luc. 10. - " Matlh. 15. » Luc. 4; Isa. 61. ISMalth. 5.
125. ,B Exod. 15.. I6 Psal. 85. _^ Psal. 84.
" Psah
MITRALE. — LIB. ffl.
106
Boelius ait. Tractum canimus, quia in hoc ilinere A dandum invilant. Alii autem pueri, qui graduale
hi sunt activi pueri de virtule
laboramus. De traciibus inferius plenius proseque- in gradibus cantant;
28in charitatis gradibtis
virtulem
in
inter
hoc
ascendentes,
tamen
scias
interesse,
responhic
mtir;
sorium et tractum, quod est inter columbam et qui dum graduale inchoatur, alios ad compuiictionem invitant; dum versus concinunt, ad se redturturem.
eunles suas cogitaliones altendunt; dum rursus
Responsonum assimilatur columbae, qii33 grebonum certamen cerlasse 2S
graduale
incipiunt,
activse
et
et
volat
gemitura
significat
gemit,
galim
et cursum insinuant se eonsummasse; qui primo
vitse; tractus vero turturi comparatur, quae singulariter volat et gemit, ideoque denunliat gemilum non alte vocern elevant, versum post modum cantanl: < Qui enim voluerit turrim aedificare prius
contemplativae. Cum in abscondito Palrem oramus
30. > In repetilione vero jam non
,8, turturem offerimus. Sicut Moyses qui solus sumplus cogitet
montem ascenditls; cum vero dicimus : < Venite, timentes, versum fiduciaUter voce cxaltant. Alii
sunt perfecti viri, qui alleluia, vel tractus in pulpiadoremus, et procidamus ante Deum' 20, > columbas ad altare portamus. Alleluia canimus, quo- tis concinunt, hi sunt contemplativi, carnem aflliniam ad laudes angelicas in hoe itinere feslinamus; gentes 31, mente excedentes 32; quorum converI satio est in coelis 3a. > Non est hominum sed anversus, quoniam sic eunles, laborantes, feslinantes B
ad Dominum reverlimur; unde et versus cantaiites gelorum. Sequentia vero non illi soli decanlant,
ad orientem nos converlimur; et atlende quod alle- sedchori communiler jubilant, quoniam jubilus
ineffabilis communis erit ansjelis et holuia, prius summotenus dictum, prsesenlis conlem- aeternus,
minibus.
sed
repraeseutat,
postea
repetilum
plationis gaudium
CAPUT IV.
el
tam
ancum jubilo gaudium designat aetemum,
D6 TERTIAPARTEMISSiE,
beatarum
animarum
convivium.
gelorum quam
Prsedicans praeceplum Domini constitutus est iii
in
officioremanet monte sancto
Unde et hoc Hcbraicum nomen
ejus 34. Hic Chrisli el apostolorum
illud
peregrinatur praedicalio insinuatur : < Videns enim Jesus turpcregrinum; quoniam gaudium
ab hac vita, et nos a Domino peregrinamur 21.Con- bam, ascendit in
montem, et aperiens os suum,
acliogrue igitur post graduale cantalur, quiapost
docebat eos 3S. > llanc prsedicationem praefiguranem sequitur contemplalio; post luctum pceniten- vit
S6, qui ascendit in montem, et acciMoyses
tise, canticum ^kelitiae; post irriguum dilationis, piens jtabulas et benedictionem, populo mandata
magnitudo coftsolationis; quoniam : < Beati qtii proposuit. Hanc eliam repraesentamus cum diaeolugent, quoniam ipsi consolabuntur 22; > et: « Qui nus benedictionem a pontifice petit; cui pontifes
seminant in lacrymis, in exsultatione raelenta 3. > ( benedicit.
et non alterius ordinis EvanDiaeonus,
Congrue quoque in alleluia jubilamus, ut mens gelium legat; quia diaconus minister
interpretatur..
illuc rapialur, ubi < sancti exsultabunt in gloria et Christus autem cum
Evangelium praedicavit, mi- ,
lselabuntur iu cubilibus suis !l, > quod gaudium nister fuit. Unde : < Non
veni ministrari sed minec potest verbis exprimi, nec omnino taceri; non nistrare 37. > Diacono
ponlifex benedicens, ait:
:
non
lacetur
exprimilur propler magnitudinem
Dominus sit in corde tuo et in labiis tuis. Intendat
amorem.
propter
Sequentiam canimtts in jubilo,
ergo diacoiius ut cor concordet cum labiis, ne inDeum
cum
videbimus
ineffabili
quia
gaudio. Unde fructuosa sll oralio sacerdotis; proinde per uianus
habet verba inusitata et laudiflua; quia illud sacerdotis munilur
signo crucis, ac s-idicatur ei:
est
mortalibus incognitum, ubi est habi- Dum
gaudium
prsedicaveris, passionis Dominicae non oblitalio sicut omnium laetantium 25. Quaedam eccle- viscaris.
siae sine verbis sequentias neumizant, eo quodL
Diaconus enim iste ordo est apostolieus, cui
ibi non erit verborum significalio necessaria ubii Dominus
benedixit, cum dedit eis Spiritum sanpatebunt eorda singulorum, singulis vitae inluen- clum 3S,et misit ad praedicandum per universum
libus librum, vel quia verba non sufficiunt adi D mundum 3S. Hanc benedictionem non
accipit subiliud exprimendum. Unde quse vox, quae poleritt diaconus; quia
legislatorem et prophetas Deus inlingua retexere, quse tu martyribus munera praepa- visibiliter misit; apostolos autem et evangelistas
ras; quis possit narrare quod in cor hominis noni factus visibilis visibiliter misil et docuit. Diaconus
ascendit 26. Unde Paultis ait : « Quod vidit eat de altari accipit
Evangelium; apostoli enim de alquae non licet homini loqui 27; » unde cum adl tari evangehum acceperunt, cum prsedieantes pasalleluia sequitur jubilus, non est sequentia neees- sionem Domini evangelizaverunt. Vel
altafe, in quo
saria, nec econtrario. Et quidem isla canentiumi ab iiiitio usque nunc jacuit evangelium, est Hiealii sunt cantores, qui cantus in choro voce ma- rusalem, unde
legem evarigelicam susceperunt;
sunt
gna distribuunt, qui
rectores Ecclesise, quii quia de Sion exivit lex et verbum Domini de HieDeum laudant et alios verbo et exemplo ad lau- rusalem 40; unde cum notus fuisset Deus solumm
18Malth. 6. ,8 Exod. 24. 20 Psal. 94. 2III Cor.
2! Matth. 5. 23Psal. 125. 24 Psal.
5.
149.:
»
2SPsal. 85. 2SHTim.4. 30 Luc.15. 31
25Psal. 86. 26ICor. 2.
II
Cor.
12.
32
ICor.
9.
II
Cor. S.
33Pbil. 5. 34Psal. 2. 3BMalth. 5. 36Exod. 24. 37
Malth. 20. =" Joau. 20. S9" Marc. 16. 40Isa. 2.
PATROL.CGXIII.
4
SlCARDl CR-EMONENSISEPISCOPI
107
los
modo in Judea %1, fiicttim est admirabile nomeni A prsedicaveritB9, vel quiadixit:'« Quod in aure audiejus in universa terra 42; vel altare Judseos signi- stis, prsedicate super tecta60;'i vel quod prace•
ficat, a qtiibus transfertur regnum Dei, et datur pta sublimia dedit. In hoc autem quod evangegenti facienli fruclum ejus 43.Diaconus Evange-• lium in altiori gradu legilur quam epislola, inlium insinislro brachio portat, quia sinistra pra> nuilur quod apostolica dignior est legali doctrina
sentem vilam praefigural in qua debet evangelium et evangelica excellentior aposlolica; quod se ad
praedicari. Nam in futura scientia destruetur "4, id[ auslrum evangelium leclurus verlit, inde est qtiia
est rion erit opus magislrali doctrina. Diaconum sponsus cubat in meridie ", et Ecclesia in omni
proecedit subdiaconus cum pulvillo; quia ad omne; fervet amore; vel quod in hac parte viri slare soquod legilur evangelium lex compeiens suggerit; lebant, quibus debenl spiritualia seminari: per
tesiimonium, vel pulvinar est suavitas et dulcedo> viros enim spiriluales inielliguntur, et per auslrum
mandalorura Dei, de qua Propheta : « Parasli in 62bpiritus sanctus accipitur. Quidam vero, ut pene
dulcedine lua pauperi Deus 4B; > el -alibi: « Quam in omnibus ecclesiis vetus obtinet consuetudo se
dulcia faucibus meis eloquia tua 46,unde, evan- ad aquilonem convertunt, ubi feminas sunt, quge
gelio lecto, liber evangelicus super pulvilloporta- carnales significant, et aquilo signiflcal fideles :
tur; quoniam Ecclesia « in auditu auris obedi- carnalibus autem et infidelibus esf evangelium
vil 47, > et verbum suaviter in corde suscepit, cu- praedicandum, ul convertantur ad Christum; vel
jus anima liquefacta est, ut dileclus locutus- est diaconum ab austro venire, est Filium Dei opeei 48.Duo prsecedunl acolylhi cum candelabris et ratione Spiritus sancli carnem assumere. Ad aquicandelis, et unus cum thuribulo; hi sunt Moyses lonem sermonem dirigereestsalutem geniibus, quae
et Helias, inter quos ut sol Dominus ia monte a calore solis recesserant, el secreta mysteria rerefulsil 49,vel apostoli, quos binos Dominus ad velare; vel ad aquilonem legitur, ut aquiloni, a
prsedicandum misit B0. Quandoque lamen ut in pro- quo omne malum panditur 63, opponatur evangefestis, unus lantura prsecedil acolylhus cum cereo. Jica Udes, juxla iliud : « Cui resistite fortes in
Hic est Joannes Baptista, qui fuit verbi lucerna fide 6t. > Hic est aquilo frigidus, id esl diabolus,
"; praeeessil enim Christi primum adyenlum; ergo qui flalibus tentationum corda congelat honiinum,
duo sigDificare possunt Henoeh et Eliara, qui et infrigidat ab aniore Dei. ldeoque dicilur ei :
praecedent secundum 62.Duo candelabra, duoprae- t Surge, aquilo 6S, > id est recede, Si aulem evancepta; duse candelae, lexet prophelise, qua!, dura gelium fuerit ad altare legenduni, in sinistra parte
evangelium legilur, secundum quosdam in pavi- C legatur, nam ex nunc a dextera fit transitus ad
mento ponuntur, quoniain legis urabra et prophe- sinistram ; in quo nolatur transilus apostolorum,
tiarura seiiigmala, per lumen Evangelii, etiam ab quideJudseis transierunt ad genles, illis respuhumilibus inlelliguntur; quse, perleclo evangelio, entibus verbum Dei GS.Desiccato uamque velamine
protinus exstinguunlur, quia per evangelicaradoclri- Gedeonis, ros aream irrigavit 67,et qui prius dixenam lex et pro-phelia penitus evanueruul in lit- rat: « In viam genlium ne abieritis 6S, > postea :
lera; vel quia cum verilas Evangelii deprehende- « Ite in universuin mundum 6S,> subjunxit; quod
tur, omnis scienlia destruetur ,03. Ille thuribulum lecturusevangelium primd salutat populum, cum a
porlat, qui odorem suavitatis exiguseprsedicans eli- susceptione codicis de altari nihil in via dixerit,
cit passionis. Per incensi fumum bona opinio prae- inde est quod apostoli, in via neminem salutabant,
dicaloris designatur, qui debet esse odor vitse in sed quamcunque dcmum intrabant praedicaturi
vitam fi, odor agri pleni cui benedixit Dominus "». habitantes in ea, primo ex mandato Domini saluThuribulum proecedil Evangelium; quia bona fama tabant dicenles : « Pax huic domui 70; et reddit
operum debet praccedere doctrinam verborum. hac salutatione diaconus auditores attentos ad
Unde; « Jesus eoepit facereet docere B6. >Diaco- audienduni verbum Doraini; unde se verlitad eos.
nus ab australi parle ascendens analogium, id est Cui populus faclus attentus et benevolus cordibus
locurn ad verba de superioribus deslinatum, et se adversis ad Deum, et vultibus ad diacoimm ait: Et
vertens ad austrum, primo salulat populum, di- cum spirilu tuo. Orat populus ut Dominus sit cum
cens : Dominus vobiscum; cui populus : et cnm spiritu praedicatoris, qui faciat eum sane.praedispirilu luo; Chrislus enim a Belitlehem, quse est care et ad Deum referre. Cumque diaconus addit:
ad auslrum, venit in Hierusalem. Unde dieitur:
Sequeniia Sancti Evangelii, auditores dociles redi Dens ab austro venietB7. > Quod diaconus ascendit: non quod majestas evangelii dignetur regulis
dit, hoe est quod praedicator debeal stare in nionle oralorum subjici, sed quia quod in Iiominibus nivirtutum, juxla iliud : « Supra moniem excels'um tilur eloquenlia, hoc in Ecclesia sua perficit Saascendelu C8. > Vel quia Christus in alto moiite pienlia. Dicitur aulem evangelium nunlium bonum
4lPsal. 75. 42Psal.S. 43Mallh.21. 44ICor. 15. 4BPsal. 67. r*6Psal. »8. 47Psal. 17. 48Cant. 5.
4*Matlh. 17. » Malth. 10; Iûc. 10. B1Joan. 5. " Mal. 4. B3I Cor. 15. B4II Cor. 2. B=Gen. 27.
»»'Aet. 1. B7Habac. 5. B8Jsa. 40. "9 Mati.li.5. co Matlli. 10. 61 Cant. 1. 62Cant. 4. 63 Jer. 1.
04 I Peir. 5. « Cant. 4. 6CAct. 13. 67Judic. 6. 68Matlh. 10. 6S Marc, 16. 70 Matlh. 10; Luc
10.
110
MITRALE. -- LIB. III.
antonomastice, ab eu quod est bonum, et ange- A ad inTeros 7S, inde ad sedem Dei so. Incipiens italus quod est nuntius. Nunliat enim vitam post que se signare, incipit a superiori parle quse Pamortem, requiem post Iaborem regnum post ser- trem significat; descendit ad inferiorem, quae mundum significat; allaterat a sinistra in dexteram :
vititim'; vel ab Evan el Gelos, ut quidam dicunt;
sed idem sensus est. Licet enim alise .Scripturse sinistra significat infernum, dextera ccelum. Chrislus autem ab.inferno ascendit etiam ad alta polobonum annuntient, tamen hsec, quam ore proprio
Dominus praedicavit, sibi nomen Evangelii vindi- rum. Alii vero a dextera signant in sinistram, quia
cavit. Titulantur autem Evangelia duplici forma, Christus veniens a dexlera Patris, diabolum, qui
est sinislra, cruce peremit. Yel ad rios crucis revel per initium Sancli Evangelii; sicut in princifertur effectus: t Deus inclinavit coelos, et descenpiis evangelistarum; vel per sequentia sanctiEvandit 81, > ut doceretnos, primum quaerere regnum
geiii, et dicilur sequcnlia, quia sequitur initium
vel praeeedentia. Respondet populus : Gloria tibi, Dei, quo quaesito eliam temporalia nobis adjicienDomine. In Evangelio agitur de gloria Dei et no- tur 82: et ecce transitus de dextera scilicet ad sistra, scilicetquod diabolum vicit, etvictor ad glo- nistram. Descendit etiam ut nos de terra levaret
riam Dei Patris ascendit, quod nos redemit et ad ccelum, et ecce quod de sinistra transitur ad
nobis majora promisit. Audientes igitur Evange- B dexteram. Et quidem supradicta tria loca pollice
lii meruionem, nos ad orientem vertimus, et ex- signamus, et demum eadem tria tribus digitis comclamamus in laudem Creatoris: Gloria libi, Domine, prehendimus, quoniam totam noslram fidem, conquasi dicamus : Quod in Evangelio praedicatur, et fessionem, audaciam, vel operationem ad Deum vinos credimus et speramus, nobis proficiat, nobis vum et trinura referimus.
Exinde librum diaconus thunlicat, signat et os~
eveniat, sine fine permaneat. Et exinde : « Non nobis, Domine, non ncbis, sed nomini tuo > inest, et culatur librum in signo, quasi dicat: Hic est liber
inerit < gloria 71, > et ita populus glorificat Deum Dei, hic esl liber Crucifixi, hic est liber Pacifici.
qui misil nobis Verbum salutis, « et fecit redemQuidam vero primo signant librum, postea se, et
ptionem plebis suae 72, > juxta quod in Aclibus se quidem in fronte et pectore tantum, quasi in
apostolorum dicitur: « ElgloriUcaveruntDeum ' 3. > utroque superliminari 8S.Postea diaconus inchoat
Cumque hsec dicuntur, tam qui audit, quam qui evangelium, quod habet iriplieem inchoalionem,
profert, primo cuin pollice fronti signum crucis vel per initium evangelii, ut In principio erat Ver
_imponit, secundo ori, tertio peclori. Fronti signum bum, item : Liber generationisJesu Christi; vel per
crucis imponitur, quoniam infronle sedes est pu- p certam temporis determinationem, ut: Anno quindoris et verecundiae. Unde impudicos homines ap- todecimo imperii, elc; vel per Iii ilto lempore, ubi
pellamus effrontes, quasi sine fronle. Per hoc ergo saltem corifusum lenipus significetur, et est senqnod froriti signum crueis impriniimus, ostenc<(- sus : In illo tempore, scilicet gratiae, de quo : «Ecce
mus nos non e.rubescere Dominum nostrum esse nunc tempus acceptabile "'>.> Et altende quoniam
crucifixum, quodnobis a Judaeis et gentilibus im- prophetiae, el Epistolae, el Evangelia per illas diproperatur. Unde Apostoius : « Praedicamus Chri- ctiones vel orationes inchoanlur, vel concluduntur,
stum Dominum nostrum crucifixum, Judseis qui- quae in eis ssepius iterantur. In propheliis lise claudem scandalum, genlibus vero slultitiam ' 4; > sulae saepissime repetuntur, scilicet: In diebus ilr.ec erubescere debemus, quoniam qui erubuerit
lis, et hsec dicit Dominus omnipolens. In epistolis
Filium in hoc muudo, filius efubescet eum coram aulem Pauli hae clausulse frequentantur : Fraires,
Patre et angelis in Judicio 7B; in hoc quod os si- et in Chrislo Jesu Domino noslro. In Epislolis Jagnamus et pectus, innuimus quod Dominum cobi et Pelri baec parlicula frequentatur, scilicet:
crucifixum et ore confitemur, et eorde credimus;
Charissimi. In Evangeliis autem haec oralio saepius
corde enim creditur ad juslitiam, et ore confes- invenitur : In ilto lempore. Leguntur auleni evansio fit ad salutem' 6; igittir in pectoris signo ii- D gelia quandoque secundum historiam, ut illud: Pades et oris signo confessio, in frontis signo in - storesioquebanlur ad invicem 8B, et illud : Maria
telligitur operatio, quasidicat: Signo me in fronte,
Magdalene, el Maria Jacobi, et Salome 86; quanore et pectore; quia crucenrChristi non erubesco
doque secundum allegoriam ut illud : Inlravil Jesed prsedico et credo.
sus in quoddam castellum 87, in quo fit mentio de
Quaeritur qualiter nos signare debemus, scilicet Maria et Martha sororibus Lazari : per quas quia
a sinistra iu dexteram, vel econtrario. Quidam vo- duae vitae significantur, conlemplativa scilicet et
luut a sinistrain dexteram esse signandum , ex hac activa, ideo legitur in Assumptione bealse Mariae,
auctorilale " : Egressus ejus a Patre, excursus
in qua est ulriusque vitaeconsummalio; quandoque
usque ad inferos, regressus usque ad sedemDei;
secundum personam,ut in festo sancti Thomae apoChristus enim a Palre venit in mundum 78, inde
sloli dicitur : Thomas unus de duodecim 88; quan109
'6 Rom. 10. " Ambrosuis in
"Psal. 115. 72Luc. 1. 7S Act. 11. '4 I Cor. 1. 7BLuc. 9.
hvmno Veni,Redemptor genlium. '8 Joan. 16. 79Ephes. 4. 80Acl. et Hebr. 1. 8I Psal. 17. S1Malth.
6." 83Exod, 12. 84 II Cor. 6. _8SLuc. 2. 86 Marc. 16. S7Luc. 10. s" Joan. 20.
1*2
doquc secundum parlem ul ln teslo Sanctae Cru- A fuerit virgo, vel mater, vel alia mulier, capiti sucis : Erat homo ex Pharismis S9, propter lianc clau- perponat aliquem pannum , si non habet velaraenJ;
stilam, sicut Moyses, exallavit serpentem in delicet enim virgo lasciviat in capillo, tamen eliam
serto 90, sic oportet exaltari Filium bominis; in orare non debet, ni operla cesarie in signum puboc enim.verbo passio, et in cruce corporis exal- doris anliquae proevaricationis, et subjeclionis, et
tatio figuratur; quandoque seeundum totum, ut il- reverentiae saccrdotalis.' Perlecto evangelio, debet
lud : Postquam consummali sunt dies octo 91.
unusquisque dicere : Benedictus qui venil in nomine
Dum auterii legilur .evangelium, summa cum Domiiii;\el Deo gralias; sicul post alias diciraus
reverentia audiatur; nuilus sedeat : hoc enim lectiones : Dignum est enim ei benedicere et gratias
Anaslasius papa decrevit. Baciili de manibus,
agere, qui venil nos hac doclrina salvare; sed meet velamina de virorum cnpilibus deponanlur. lius- est ut dicalur : Amen , quasi verum est quod
Ctim vero sedere probibcmus, nec jacere nec diclum est, et est hoc contra quorumdam hsereses,
'
appodiare, nisi in neeessitate, permitlimns. Erecti vel superstitiones, qui, dum legiturevangeliuni,constare debemus : sedent desides, jacent dormien- tradicentcs dicunt, Falsum est. Vel amen, quasi
tes, appotlianiur debiles, slant fortes pugiles. ftat nobis quod Dominus in Evangelio pollicetur ;
Ut igilur innuamus quod pro-defensione evangelii debet el quiiibet post evangelium se signo crucis
sunius fortes pugilcs Jesu Chrisli, dtim Iegilui munire contra diaboluin,qui, evangelio leclo, conevangeliutii, stemus erecli, scientes quod < non feslim insidiatur, ne capiat iu nobis sermo.JMuest nobis colluctatio adversus camem el sangui- nimus ilaque nos signo crucis, ne rapiat fidem
nem, sed adversus principes et poteslaies 92; > passionis, spein evangclicse,promissionis de corde,
et, ut omnis appodiatio removealur/etiaiii baculi confessionem de ore, audaciam de fronte, vel opere,
deponantur, non solum a cseteris vertim etiam a neve per zizania hseresis corrumpat in nobis semen
canloribus. In lege praecipiebatnr 93, ut edentes reclae preedicationis 2. Diaconus autem,postquam
agnum baeulos in manibus haberent, qttod reprae- se signaverit, librum tburificat, et osculatur graseiilaiit caittores, qui lenent baculos in missa, si- tias agens Deo, qui nos orare docuit et pacem dedit.
Post iisec, thus episcopo el ad osculandum Evangnificantes quod qtii ad palriam feslinant, esu cceleslis Agni et baculis contra hosteS, id est Scriplu- gelium fert, apostoli enim a praedicatione ad
rarum sentenliis indigeanl conlra daemones. Gene- Christum reversi sunl 3, non sibi, sed ei gratias de
raliler enim per baculos legales intelligirous ohser- miraculis et profectu prsedicalionis agentes, quem
vanlias ; spiritualiler per baculos cintorum, sen- r conslet nos el orare dpcuisse 4, et nobispacem detentias Scripturarum , vel doctrinas proedicatorum; disse ". Deinde, facit episcopus sermonem ad poper evangelicam ergo praedicatioucm in praesenti pulum , aliqui eiiam anle evangelium praedicant,
forle ex prava coiisuetudine laicorum cantato
legales deposuimus obser.vantias; et in futuro,cuni
verilatem comprehendemus evaugelicam , evacua- evangelio recedentium. Vcl ideo congrue prsedicat
buntur linguse doclorum, quia scientia deslruetur 94; ante, et congrue postea, quoniam exposilurus est
velbaculos deponimus, ne judaizare videamur, qui evangelium populo ; ante ergo praedicat, ut legencaptil Chrisli arundine percusserunt 9B.Vel bacu- dum inlelligentes avidius audiant; postea praedicat,
lum deponere est ,ob perfectionem evangelicam ul Iectum inlelligentes memoriter teneant. Theoloinjurias 11011vindicare, sed Domino vindiclam sergius tamen poslea praedicalur, quia Christus poslvare, unde : « Mihi vindiclam, et ego relribuam96,> quam populo per apostolos innotuit, idem ipse poet in principibus aut in lerrenis sustentaculis non pulis voce propria praedicavit, unde eiiam praedicat
confidere; quia < vanilas vanitatum, et omnia va- episcopus/ qtiae et docuit Christus, scilieet pceninitas 97. > Non est opushumanoauxilio.dum proesto temiam el similia'. Post praedicaliohem clerus canChrislum habemus, et ejus vocem audimus. Simi- tat: Credo in unum Deum; quia quod diaeonus lellbtts rationibus velamina de virorum capitibus de- D git, episcopus prasdicavit, se credere populus asseveral. Reclus ordo qtio rex vocal, milites acceleponunlur, scilicet ul Judseis dissiniiles videamur;
rant. Non lameii est in omni missa cantandum,
q.ui Cbristi captit corona spinea contexerunt8S;
vei quia prsesens evangelica praedicalio abstulit sed in festis illorum, de quihus in Symbolo fit alivelamina legis; vel quia futura veritalis cvangelicae qua meiilio, et aliquid sonare videtur, ut in Natali,
comprehensio auferet senigma et squamasab oculis in Circumcisione, Epiphania, Pascha, Ascensione,
nostris 99. < Nuiic videmus Deum , quasi per specu- Peniecoste, in festo OinniuiriSanctortim et singulolum in aenigniaie, tunc autem videbimus facie ad rum aposiolorum; et in omnibus feslis beatee Virfaciem i0°. > Vel caput delegimus, innuentes quod ginis, in die Tiansfiguralionis Domini,in festis
attente verbum Doniini audire debeamus. Ideu Sanciae Crucis, et in omiiibus Dominicis diebus, et
dixi virorum, quia mulieres non debeht audire cain festo Saneiie Triuilatis, el in Dedicatione tempile revelato, propter pomi vetiti pudorem. Licei pli: in aliis vero nequaquam ; maxime vero perti •
15. 9SMarc. 15. s8 Deut.
"Joan. 5v 90Num.21. 9I Luc. 2. 9SEphes. 6. 93 Exod. 12. 94ICor.
99Ael. 9. 10°I Cor. 13. l 1 Cor. 11. 2 Luc. 8. 3 Luc.
52, Rom. 12. S7Eccli, 12. 98 Joan. 19.
10. Mtfallli. 6, 'Joan. 14.
ill
114
MITRALE.
LIB. III.
115
Ket ad Resurrectionen et Penlecoslen, quoniam so- jA oblationes et holocausta, et imponent super aitare
boles nova reddit in tripudio, quae didicit in cale- tuum vitulos ,2. > Quartum officium offerlorium
chismo. Duhiiatur de festo beati Joannis Baplistse. vel offerenda vocatur, quod incipit a floiiiw t»Aiunt quidam quod in ejus festo sil cantandtim,
biscum 13.ConsuetUdo est quod cuni nuper ad opevel quia in ejus nalivilale memorata fuit Christi rarios ingrediniur, eos salutemus. Sic, secundum
nativilas, vel quia iri Symbolo fit menlio de pro- quosdam, cum de uno offlcioad aliud transitum faplietis; hic autem est plus quam propheta °. Alii cimus, salulationem praemittimus. Uude quidamvodictint aliter. Dubitatur eliam de festis propriis ora- lunt quod secundum ofliciura a salulatione colleclse
toriorum, et quod aliquorum consueludinis est in incipiat,lertium abevaugelica.quartuirihic, quinlum
die proprio non omiltere, sed in oclava si eani a salutatione prsefationis, sexlum a salutatione pacis,
celebraverint sublicere, et est hocSymbolum syn- •sepiimum a salulatione completionis. Institutio
odi Coiistanlinopolitanae. Quatuor aulem symbolis liujus oflicii briginem traxit a Moyse et a Christo.
nunc utitur Ecclesia, videlicet Symbolo Alhanasii,
Nam Moysi de monte descendenli et populum salulanli et oranli occurrit poptilus, et munera obltiquod composuil contra hserelicos, Arianos scilicet:
yuicimque vult salvus esse; item Symbolo Hilarii, ,n lit H; sie Christo de monte descendenli, et turbatn
quod composuit in libro de synodis, unde in syno- secundum bonum morem anliquse traditionis (ut
dislegitur lotum, vel ex parte; item Symbolo apos- esl credibile) salutanti, et pro ipsa oranti, turba
tolorum, scilicet: Credo in Deum Palrem omnipolen- cum floribus occurrit1S; sic episcopus populum
tem ; item Symbolo Conslanlinopolitanae synodi,
salulat per Dominus vobiscum, orans ut in flde requod synodus compostiil, sed Damasus papa ad citata slabilis perseveret; et cum-populus saluiamissam cantari insliluil, in quo dum cantatur : tioni responderit: Ei cum spiritu tuo, confeslim
Et homo faclus est, genua fiectimus, quia Christum sacerdos populum ad orandum invilat dicens : Orehomineni faclum et pro nobiscrucifixuni adoramus;
mus. Hic apud Grsecos oralio seq.uilur, sed apud
quod, dum cantaiur, evangelium cum incenso dc- nos populi praecedit oblatio ct canlicum offerenlium,
ferlur, et singulis a subdiacono ad osculandum
ac si dicat popultts : Credo , et fidem quam conapertum porrigitur quod ab eodem clausiim antc fessus sura hilariter operis exhibilione demonstro.
portabatur; quoniam aposloli Verbum Christi per Et attende quod secundum legem quaniioque popumundum portaverunt ', et odor vitoe in vitam ex- lus offerebal de animalibus, ut de armenlis vituslilerunt 8, et pacem oeleniam declaraverunl; et lum et vitulam, degregibus agnumet haedum, ovem'
sic fides evangelica, quae prius in lege fuerat clausa, 'C et capram, de avibus luriurem et colurabam;et
minc patuit manifesta. Porrigitur autem maxime
dieebatur hoslia , eo quod ad labernaculi ostiura,
clericis, quasi dicat eis : « Vobis datum est nosse offerebatur; aut victima, eo quod animal vinciebamysterium regni Dei 9. > Symbolo canlato, se quitur; genliles autem hostiam ab hostibus vincendis
libet signat; quia verbum est evangelicum. Hocest et victimaro ab hostibus victis appellabant. QuandoVerbum abbrevialum, quod fecit Dominus super que de siccamaleria, ut similam, panem , thus, ct
terrara, et sicut alibi dicilur, quod venit super fi- dicebatur oblalio; quandoque de liquida. ut vinum
lios Dei 10.> Generaliler quidem in omnibus veret oleum, et dicebalur libamen vel oblalio,. qtise
bis evangelicis debemus nobis imprimere signum omnia, licel ad Chrisliim perlineant allegorice, sunt
crucis, sicut in fine Gloria in excelsis Deo; Credp. lamen nobis sigiium praesenlis juslitioe. Nam viluin unum Deum; Sanclus, sanctus, sanctus; Pater
lum oflerre est juslitiam virilitor exercere. Vitulam
nosler; et in flne Benedictus; Magnifical; Nunc di- offerre est superbientem Domino carnemconsecrare.
millis, ea ralione,qua superius diximus, in fine Agnum et ovem offerre esl iniiocentem esse et
evangeliorum esse signandum. Unde simili ratioiie a malis simpliciter abstinere. Haedum et capram
sicut evangelium, ita et hsec debemus stanles au- ' offerre est peccatorum humiliter pojnitere. In turdire. Symbplo cantato, ante et dum cantatur, aliture offerimus castilatem,incolumba simplicilatem,
cubi cantat populus Kyrie eteison; qnoiiiani postin similagine sapienliam, in pane charitalem, vel
quam Christus et apostoli popttlum docuerunt, lide Dei cogitatiouem; in thure orationem ; in oleo miserecepta , laudes Deo dederunl 11,quas forsitau rericordiam, in vino.lustitisfidisciplinaro..
praesentat Symboli melodia suavissiraa; vel poOfferebat aufeni popuJus seplem ex. causis : scilitius ne objiciatur : Cantavimus et non saltaslis ,
cet legale sacrificiujii et voluntarium, pro peccalo,
auilitor evangelii alacri mente et jucunda et sab- pro gratiarum aclione, clona, vola et holocausta.
tabili voce ostendit quam bene evangelicam doctriSacrificium legale sunt decinue et primitise, vel ea
nam retinuit.
quselex praecepilofferre ; volunlarium.quod sponte
CAPUT V.
offerlur ; pro peccato, quod offerebatur pro transDE QUARTA
PARTEMISS.E.
gresso legis mandato ; pro gratiarum actione, ut
< Acceptabis, >oDomine, « sacrificitim jusliliae quod pro.victoria etlriumpho. Dona sunt quaeoffe6 Matih. H. 'Marc. !6. 8 H Gor. 2. 8 Luc. 8. 10 Rom. 9. ' Mattb. II. •" Psal. 50. ,s Ruth. 2.
14 Exod. 55. 1BMallli. 21.
415
116
rebantur pro ornatu templi; vota quae pro perieu- A ditatem Israelitici populi offerenlis donaria ad aedilis infirmitatis aut belli. Holocaustum, id est lo- flcium labernaeuli 23,el eliam Salomonici templi
tum incensum : Holo enim lolum, et cauma inter- 24; vel eliam ad recolendum laudes et praeconia
pretalur incendium, offerebatur, cum in altari ag- puerorum cum psalmis et floribus occurrenlium
nus totus, aut vitulus incendebatur. Hoc dicitur in Chrislo de monle Oliveii descendenti el ad crucis
Paralipomenon ,6 quod obtulerunt principes pro patibulum accedenti2B; vel polius ad designandum
volis, pro spontaneis, pro peccato, pro regno, pro clamorem mulieris, id est Ecclesiae, quae legitur iu
20
sanctuario, pro Juda. Rilus Synagogte transivit in Apocalypsi amicta sole, scilicet Chrislo, quem
religionem Ecclesiae, et sacrificia populi carnalis induit in baptismo ; habens lunam sub pedibus, id
mutala sunt in observantiam populi spiritualis Chri- est omnia mutabilia calcans ; et coronam duodecim
stiani. ltaque sicut Moysi de monte descendenti stellarum in capite,- id est chorum duodecim apostolorum in sui initio gestans ; babens in utero
populus ille diversa dona ad faciendum tabernaculurn offerebanti 7 ; sic episcopo de pulpito venienclamat, parturiens cruciatur ut pariat ; clamorem
li, diversas offert oblationes, alius aurum, alitts arcujus parlurientis, id est salubrem Domini cruciagentum, alius aliquid de alia substantia. Qui au- tum imitalur offerenda per suum gravem et grandirum offert magos imitatur qui aurum Domino ob- sonum cantum, quse neumis distenla et versibus fetulerunl u ; qui argentum offert eos sequitur, qui cundata, quanlumvis longa jubilatione, quod sipecuniam in gazophylacio posuerunt 19; qui aliud gnificat non satis valet exprimere. Susceplis oblaoffert, illis associatur, qui, per Paulura et Barna- tionibus, sacerdos qui, secundum quosdam, hueusbam, necessaria pauperibus Hierosolyraam transmi- que prsedicationeraomiserat, eiiani bic recle praeserunt 20. Offertur quoque legale sacrificium in dicat, admonens populuin ut sefuturaeiramolationi
decimis et primitiis^ voluntarium in spontaneis ob- dignum exhibeat.
lationibus. Pro peccalis, dum poenitentiis redimi, CAPUT VI.
tur ; pro gratiarum actione, dum prq aliqua colDEQllUiTA.
PARTEMISSJE.
< Christus introivit semel in Sancta ". > Sacerlaia gratia quidquam offertuf ; dona, dum in sedificia ecclesiarum vel utensilium coufertur ; vota, dos ad stltare ingressurus de immolatione disponit,
duin quod in periculis voverunt, exsolvunt. Holo- prius manus lavat, quia Dominus, antequam pascaustum offerunt, qui saeculum derelinquunt el sua surus Hierusalem ingrederetur »8, pro nostro amore
pauperibus dislribuunt. Et sicut antiqui ex edicto lacrymas fudit, ut in Lazari suscitatione innotuit 29;
legis." iu Hierusalem in cerlis solemnitatibus con- Q sed etiam priores sacerdotes imniolaturi, se in laveniebant et oflerebant, scilicet Pascha, Pentecoste bro lavabant 30,quod mundiliam operum et nostras
et in festo scenopegiarura ; sic ex inslitutione san- lacrymas figurabat. Praeler Iiaec offerunt et minictorum Patrum juxta facultates offerre tenemur, in stri, qui significant fideles pugiles, qui sub AnteNatali Domini, Pascha , Pentecosle et in festo chrislo, per diversa lormenla , se Chrislo vivum
Omnium Sanctoruni, ut inde sibi vicluni habeant oflereiit holocaustum. Sed in altari sindon antea
sacerdoles ; debent enim oblationps in usus verti praeparatur, ut sicut a terrcno est castigatushusacerdolum-, vel pauperum, vel in aUud, quod ad more et suo nitet splendore, sic mens oflerentium
altaris pertineat sacramenlum. Praeterea debet of- castigetur a carnali cupidilate et coram Deo nileat
ferri ad emendum cereum Paschalem, quod facit simplicilate. Aliqui taroeii prius offerunt, et in alEcclesia Gallicaua. Collaliones et consorliales fa- tari disponuut, et prius a populis oblaliones acc':cere debent ad emenda luminaria; alias, ut qui- piunt, quos de pane verbi Dei reficiunt. Sed hic
dam aiunt, non tenentur; sed si fiant, sponlanese est, ut credo, prseposterus ordo potius desidiaevel
sunt oblaliones ; quod autem alicubi sepulturae ignoranlise, quam alicujus castitate peritiae : brdo
venduntur, et pro campanarum pulsatione donatio- namque rectus est qiiod prius verbum auditur,
nes exiguntur, peccalum est, ut quidam aiunt, D secundo exponitur, terfio creditur, quarto exsecuac si sacramenta Ecclesise veiideretitur. Et primo
tioni mandatur ; nam fides es{ ex auditu 31, et fides
32
quidcm olferant viri, qui Jortes in Christo desi- per dilectionem operatur : offertint autem minignant, scilicet martyres, qui in primiliva Ecclesia slri panem, vinum et aquam. Haecest eniro hujus
dura perpessi, Christi victimaeoecubuerunt; deinde saciificii terrena et malerialis substantia ; est et
feminoe, quoe fragiliores designant, scilicet confes- alia divina, scilicet de qua infra dicemus. Panem
sores, qui tempore pacis Domino laudis hostias ob- et vinum obtulit Melchisedech 3S, obtnlit et Chritulerunt. Dum sic oflerlur. a populo, offerenda vel stus in coena discipulis 34; sed illic figura corpooffertorium cantatur a clero, ad designandam' hiris, hic substantia veritatis : de&it enim corpus
laritatem offereniium : « Quoniam hilarem dato- proprium de Yirgine suraplum, in quod panem crercm diligit Deus 2a; > vel ad meniorandam jucundimus transsubstantiatum. Hoc itaque sacrameiK
Gal. 2. 21 Exod. o4.
16II Par.29. " Exod. 55. ,s Matlb. 2. ,s Marc. 12; Luc. 21. 20 Rom. 15; 2S
Luc. 19. 8' Joan.
•2II Cor. 9. 23Exod. 55. " II Par. 2. JBMatlh. 21. !6 tâp. 12. s7Hebr. 9.
11 30 Exod. 50. 31 Rom. 10. " Gal. 5. 53 Gen. 14. 3i Matth. 20.
m
MITRALE."— LIB. III.
118
tum idcirco fit ex pane, quia Christus se panem A sanguinem transil; quia paschalis Agnus pro riobis
asserit, dicens : « Ego suni panis vivus qui de coelo occisus 46, carnem nostram a morle redemit, el
descendi K, > de quo dicitur : « Panem angelorum saiiguinero fundens, pro nobis animara suam pomanducavit homo 56. > Vel quia sicut panis confl-- suit", et aniinam noslram quoe in sanguine habicitur ex mullis granis, ila personale corpus Chri- tat a criminibus expiavit 4S. Et attende quod, licet
sti exmultismembris, et generale, quod est Ecclesia, sinl duse species, non laraen sunl duo sacrificia.
cx multis fidelibus 3r. Grana ve;o de tliecis suis Unitas enim Verbi unitatem efficil. sacrilicii. Hoc
flagellis excutiuntur, arefacta inter duos lapides est enim illud pallium, quo Noe lilii contexerunt4*,
conteruntur, ex quibus farina facla, aspergilur quo Christiani Cl.iri.stiebrietateni, id est passionem
aqua, et Gompastinalur; inde panis factus in clibano sub sacrificio tegunt. Panis iste ulrum debeat.esse
mittitur, qui decoctus in candorem mutatur. Iia de azyrao vel fermenlo qusestio estproplei' GraecoChrisli membra, vel Christus, nobile granum, de rum importunitatem ; aiutit eriim : Beala Yirgo prsequo : « Nisi granum frumenti cadens, etc. 38 >, de gnans fuitde Spuitu sancto, recte ergo per fernientbeca, id est comilalu aposlolorum gladiis el fu- tatum significamus Doniinicam incarnalionem, proslibus separatus, opprobriis arefactus ; aoudaeisel pter virginei ventris tumorem. Respondeo : Non qfgenlibus quasi duobus Iapidibus flagellalus, a referimus in sacrificium Virginis ulerum, nec ad
probo Barabba quasiper cribrum sequeslratus, pro- transsubstantiandura credimus ulerurn necessarium,
prio sanguine conspersus, cruci configitur, pas- sed lidem et Dei verbiiro ; qui enim manibus operasiouis igue decoetus in candorem immorlalitalis tur, et verburn dicit, sed non credit, est asiiius ad
coiiverlitur 39.
lyram aures arrigens, sed canlilenae melodiam non
Fideles quoque de tneca veteris vitae flagello prse- intelligens : unde qui visibilem panem comedi!,et
dicaiionis excutiunlur, arefiunt poenitenlia, duarum invisibilera non credendo expellit, Christum occilegum cuduntur doclrina, cribrantur dum ab infi- dit; quia vilam a vivilicaiido sejungit, et quasi
delibus segregantur, consperguntur aqtta baplisma- morluum corpus laniat sacrificii. Unde reus est
tis, compaslinanlur vinculo charitatis 40, in camino corporis e.t sanguinis DominiB0. Hseevita spiriluatribulationis excocti, candore innocenlise perfuu- lis est, quse sic in sacriticio absque vita animali,
diinlur ; et ad Dei imaginem reformanlur 41 ; hoc sicUllux solis sine calore, nobis reproesentatur in
sacramentum. Ideo fit ex vino quia Christus se vi» opere lunse. Item ait Grsecus: Azyma offerre esl julero fecit dicens : « ego sum vitis vera 42; > vel quia daizare ; si ergo hoc Latine figuralivum observare
sicut vinum conficilur ex multis acinis, sic parliale Q contendi.s, judaizas et in reliquis, in circumcisione
corpus Chrisli ex niullismembris, et generale, quod et sacrificiis. Respondeo : Et quidem azymasignifiestEcciesia, ex multis fidelibus. Acina in prelo duo- cat ut epulemur in azymis sinceritatis et veritatis
bus lignis in torculari premunlur, et in vinum eli- Bl. Non lamen hsec lam necessariae rei abjicienda
quantur ; ita membra Chrisii, vel ipse Cliristus est figuratio : non enim cunctas legis consuetudiduobus lignis crueis pressus est, ex cujus latere san- nes significalivas abjecimus, sed qusedam adbuc
etiam actualiter celebrantur, ut corum signilicata
guis fusus est 43; fideles quoque in tribulationibus,
pressuris niundi, calcanlur, et sanguinem pro Chri- opportune et importune npstris sensibus ingerantur : nam lemplo, altari, candelabro, thuribulo,
sto fundentes, ipsi per passionem incorporanlur.
Hoc sacramenturo, sicut Alexander papa decrevit, oleo, plenilunio, in paseha ulimur, et similibus ;
fit ex aqua ; quoniam aqua de latere Christi exivit nec lamen in his judaizare eensemur. Quod igitur
44, vel quia aquae mullae sunt populi multi 4B.Per sit azyma offerendum probat Latinus, quia Domihoc ergo quod aqua vhio roiscetur, intelligitur quod nus legem adimplens azyma benedixit, fregit et depopulus sanguiue Christi redirailur, vel quia redit discipulis dicens : « Hoc fa.ci.tein meam commemoralionera "'. > Secundum vero legem non erat
deroptus est sanguine passiouis et aqua baptismatis. Ulrum allerum sine altero transsubstanlietur, ^ fermentura offerendum, juxta illud : « Non immolabis super iermcnto paneni hostise mese B3, > et aliet in quid aqua transsubstantietur ? Si transsubstaiitiaotur, quomodoest? Sed exploratoribus theo- bi:« Septem diebus azyma comedetis B4. > Unde
logis, quos labor exagitat inquirendi, ad proesens Paulus.: « Epulemur noii in fermento maliliae, scd
relinquamus, cum et de bis etiam alibi super decre- in azymis sincerilatis et veritatisBB,>utinler Chrisfum,' qui de massa- peceatrice carnem assumpsit
lis, et in theologioe disputationibus studiose tractaverimus. Scimus lamen quod nec populus sine sine peccalo, velut azymum de fermento, et inler
sanguine salvatur, uec, nisi populi causa, hoc my- Christiaiium. populum, qui per aquani figuratur,
sterium agitur.
iiihil-silmalitise vel corruplicnis, sicul in azymo,
Panis isle sacramentalis in carnem, et vinum in iiiter frumentum et aquam nihil est alieuaecoufe36 Joan. 6. 3GPsal. 77. 37
el Col. 1. 3S Joan. 12. 39 Matth. 26, 27et 28. 40 Col. 5.
Ephes.
41 II Cor. 5. 42Joan. 13. 43 Joan. 19. 4i Ihid. 4SApoc. 17. 46 Exod. 12. 47Joan. 10. 4S fcevit.
•57. 4» Gen. 9. B01Cor. II. «• l Cor. 5. 52 Matth. 26. " Exod. 23. sv Exod. 12 ; DcuUS. ,s 1
Cor. 5.
*19
120
ctipnis. Panis hic in modum formatur denarii, tum A palenam cum calice portavit, quando crucem cum
quia panis vitae B6Christus pro denariis traditus passione bajulavit 60. Primus canlor offert oblala
est »' ; tum qtiia idem versus denarius in vjnea cum fanone, et vinum cum ampulla; quia primilaborantibus in praemio dandus est B8.In hoc pane tiva Ecclesia de Judseis suscepit, fidem passionis
saepe scribitur imago et nomen imperatoris ; quia in devotione mentis. Et vide quoniam oblata non
per hunc panem in imaginem Dei reformamur »', nudis manibus, sed cum fanone candidalo offerlur;
et nomina nostra in Libro vitse scribuntur 60. Est quia Cliristi corpus lanlum ab his digne suscipilur,
autem hic panis a sacerdotibus formandus et co- qui carnem suam cum vitiis et concupiscentiis cruqnendus, sicut et in mensa ponendus, ad instar cifixerunt 70. Alius cantor offert aquam, et diacopanum, qui propositionis et sacerdolales eliam di- nus eam vino miscet et offert episcopo. Hsecest
cebautur 6l ; et licet Chrislus semel credentes sua genlilitas, quae suam oblulit mullitudinem, quam
morte redemit6a, hoc lamen sacramenlum Ecclesia Chrislus in sua passione obtulit Palri Deo; nosler
quolidie necessario repetit ob illas causas, quia in auiem ordo hic est, scilicel quod subdiaconus calivinea laborantes eo quotidie reficiuntur 6S,et ut cem et patenam cum pane et vino offerat diacono,
neophyti per illiid incorporentur et ut memoria pas- diaconus autem oblata ad manus perferat saeerdosionis Christi quotidie mentibus fidelium ad imi- tis, vel quod apud diligentiores flt, omnia in ipso
tandum infigatur. Ideoque dicitur panis quotidia- dispouat allari; lex enira, quam subdiaconussisninus : Sicut enim olim fuit necessaria ejus in carne Ucat, hoc noslrae salulis sacriUcium solummodc
prsesentia, quse mori posset, sic et modo est neces- prseUguravitin Melchisedee", sed per evangelicam
saria ejus in sacramento praesenlia, qua mandu- tradilionem, qUam signiflcat diaconus, ad allare,
cari possit; quia dicitur: « Nisi nianducaveritis id est ad solemnem rilum pervenit Ecclesiae.
carnem Filii hominis et biberitis ejus sanguinem,
Quod solus episcopus aquam miscet vino, signinon habebitis vitam in vobls 64.t Tali autem or^ ficat quod solus Christus populos redemit sandine a mipistris est offerendum:
guine' 2: quod sacerdos oblata in altari deponit
Primo sacerdos lotus et sacras vestes indutus insuper crucem in consecratione allaris cum chrigredifur sanctuarium, perveniens ad altare conse- sniate factam, hic est Christus qui carnem suam
cratum. Hic esl Christus, qui ccenaculum grande cruci affixit. Quod diacontis calicem cum vino, et
stratum esl ingressus cum discipulis ccenaturus 6B; aquam in dextero Jatere miltit, hoc est quod Evan
et vide quia Zacharias papa inslituit, in reveren- gelium, sanguinem et aquam de dexlero Iatere
liam sacramenti, ne quis ingrediatur td altare cum irj Christi maiiasse docet' 8. Quod diaconus corporale
baculo, ne quis etiam capite vejalo, et ne quis mis? disponit, hoc est quod Evangelium Christum, vel
sara celebret absque sacerdolalibus veslibus conse- corpus Christi, imo totam ipsius huraaniialem plene
cratis, et nisi in altari consecralo.
describit; corporale enim corpus Christi signifieat;
Postroodum corporale diacoiius in allare dispo- quia, sicut corporaie de puro liuo conficitur, et
multo labore in candorem vertitur, sic corpus Chrinit; subdiaconus vero calicem portat in sinistra,palenam in dextera, et desuper corporale, unus can- sti, de utero Virginis per multas tribulationes in
torum oblatum cum fanone, et vinum cum am- gloriam transivil resurrectionis ' 4; vel significat
pulla. Alter vero prsebet aquam vino miscendam, ipsius corporis tribulationem, munditiam et gload ultimum arehidiaconus aquarq fundens in cali- riam ; vel significat ipsum Cbristum ; quia, sicut
cem offert episcopo. Hsecest quarumdam Ecclesia- corporale complicatur, ut nec inilium, nee finis ejus
rum consueludo : subdiaconus est Chrislus, calix appareat, sic ejus divinilas inilio caret, iiec finem
passio, patena crux, sinistra prscsens vilq, dexlera habet; et sicut oblatum adjungitur corporale et pofutura, corporale Ecclesia, unus cantor Judaicum nitur in altari, sic caro juncla divinitati affigitur
populum significat, alter gentilem, ampulla devo- cruci. Yel significat sindonem in qua Domini cortionera, objata corpus, vinum sangujnem, aqua de^ P pus legimus involulum 7B; ideoque Silvesler instisignat Ecclesiam, archjdiaconus Christum, episcoT tuit sacrificium altaris duntaxal in panno lineo cepus Deum Patrem. Ergo subdiacorius caljceni por- lebrari. Qui vero duo corporalia ponit, duo signiiitat in sinislra ; quia Cliristus de torrente in via bi- cat linteamina, quibus Joseph corpus Dominiaro, bil 66,idest sustinuit passionem in pra?senti vita. matibus cqnditum, iuvolvit 76; vel per unum mulPatenam in dextera, quia pervenit ad gloriam, pror liplicatum, muliiplicem, id esl multis modis declapter hoc enim exaltavit illuni Deus 67. De super ratam C.hristi hunianitatem, per alterum multiplicorporale : ejus enlm passionem Ecclesia non de- ecm laborem ejusdem.
Sacerdos dum sacrificium thurificat, petit ut ejus
sinitimitari; corporale enim multo labore candidalur, et Ecclesia per multas tribulationes cqnforma- oratio super passionem Domini facienda dirigatur
tnr Christo. 68. Subdiaconus etiam npster Chrisltis ad aurcs Divjnitatis " in pdprem suavitatis; vel
" loan. 6. B7Matth. 26. ""Matlh. 20. BSIICor. 5. 60 Luc. 10. 61 Exod. 25; Levit. 24. 6SHebr,
9. 63Matth. 20. 64 Joan. 6. 6BLtic. 22. 6GPsal. 109. 67Pbil. 2. 68Act. 14. 6SJoan. 19. 70Gal.
U. 71Gen. 14. 7£Apoc. 5; Isa. 53. 73Joaa. 19. '4Mailh. 20. 7BMalth. 27.' " Ibid. 77Psa!. 14'j.
122
MITRALE. - LIB. III.
signifieat quod Ghristus pro riohis oblatus sit Patri A canlavit," ergo per Domimis vobiscum, oraiionem
odor suavitatis ' 8, et in Sioc reeolit quod sacerdos
quam pro diseipulis fecit n, accipimus. Per Surthymiama Domiuo,ingressiis tabernaculum, offere- sumcorda, ascensum in ccenaculum recolimus;
bat, quod prohibuit Dominusin hominum usus of- vel per Dominusvobis*um, regem praesentem coeloferri *"»;unde est quod oblato thure benedicto surum optamus; qui nos tales effleiat, ut apud nos
peraltare, si descenderit thuribulum ad populum, illud cqnvivium facere dignetur, in quo sursum
aliud thus sine bene.dictione est apponendum et ho- corda levantes super caput ejus,cum muliere unmitiibus offerendum; inde etiam ' est quod odor guentaria alabastrum unguenli nardi pislici prethuris benedicti non datur in Ecclesia sponso et liosi effundere valeamus '*, id est divinitatem Filii
sponsse, Exinde sacerdos se inclinans coram altari,
nnguento confessionis catholicae couliteri. Nam per
orat et dicit: Suscipe, ete.; Christus enim ad pedes Sursum corda, ad conUlendum Filii divinitalem surdiscipulorum se inclinans post sacramentum in gimus. Cyprianus ait : Quod ideo Sursum corda
ceena traditum, oravit ad Patrem 80.Deinde vertens dicimus, ut omnis cognitio carnalis abscedat, nec
se adpopulum dicit: Orate, fratres, quia Christus quidquam animus quam id solum cogitet quod premonuit apostolos orare 81. Monet autem sacerdos catur, claudat adversario pectus et soli Deo pateat,
orare, nt «acrificium fiat Domino acceptabile; ideo- nec ad se hostem Dei tempore orationis adire perque ab hinc deberaus oralionibus et psalmis inten- mittat. Vel per Sursum corda, angelorum ministedere; et aiuntquidam quod, antequam dicat Orate, rium imploramus, qui nostra vota suscipiant, et ad
sub silentio dicere debet in hac conversione : Do- Deum perferant: vel nos ad angelicas harmonias eriminus vobiscum, dicentes quod haec conversio signi- gimus, unde et delectabili voce cantamus. Per
licet illam privalam apparitionem, qua Dominus gralias agamus, Christi recoUmus graliarum actiopost resurrectionem apparuit Magdalense»,".Post- nes et invilamus populum ad agendum gratias Deo
modum super oblata recitat secretam; quia Chri- Patri per Filium, per quem redimimur et cum angtus in montein Oliveti prolixius segregatus ab apo» gelis ad laudanduro admiltimur.
stolis, quasi secretus oravit, dicens : « Pater, si
Unde sequilur praefatio, id est sequentis canonis
fleri potest, transeat a me calix iste S3; > et orat praelocutio et praeparatio, quae menles nostras ad
sacerdds pro acceptione hostiae, quod populum fa- Christi mysterium praeparat. Iri hujus praefationis
pere praemonuerat. Significat et recolit hoc silen- scriptse principio forma hujus litterae Y ponilur in
lium sacriUciura in sacrificiis patrum absconditum, sacramento, V. enira Christi signiUcat humanitaut in Abel 84, Isaac 8B,et in agno paschali 86,in C tem, D vero divinitatem, illa ex una parte aperitur,
vitula rufa 87, in hirco emissario 88; vel significat et ex alia clauditur, quia Chrisli humanitas est ex
latibulum Christi anle passionem. Dominus namque matre visibiiiler, sed Spiritu sancto invisibiliter,
nosterjam non palam ambulabalapud Judaeos, cum eujus non sum dignus solvere corrigiam calceacogiiarent eum interfieere, sed abiit in regionem menti 97. Ista vero littera 0, circuloso orbe conclujuxta desertum, in civilatem qtise dicilur Ephrem 8S; diltir, quia Divinilas est seterna, et sine prineipio
in quo figuravit quod abiturus erat in regibnem et ttne.; apex crucis in medio est Christi passio.
genlium, pedibus evangelizanlium.Et item latuit in Ideo ergo haec figura in prsefationis priucipio poniHierusalem. Unde et agnus qui erat decima quarla tur; quia per mysterium unionis et Dominicaepasluna immolandus, observ.abatur a decima luna re^ sionis pacilicantur homines angelis, sociantur huqlusus s0. Oral ergo sacerdos in hoc silentio, et mana'divinis in praeconio Salvatoris; in praefatiosanctumprseparat sacrificium, quia Dominus noster nibus enim omnibus conveniunt homines, et angeli
salutare passionis meditabatur in Suo lalibulo saad concinendum praeeonia regi. Unde et aha et decramentum; quia vero proximo jam pascha palam lectabili voce canlantur, quia angelorum praeconia
Dominus ambulavit, maxime, cum Lazarum susci- repraesentantur. Et nota quod prsefaliones Gelasius
tavitS 1; ideo sacerdos vocem lei:at, et alta voce se- H elimato sermone composuit, sed Gum olim fuerint
crelam concludit sic : Per omnia smcula smculo- innumeroe praefatioues, nunc solummodo novem
riim. Ad quod alle respondeat populus : Amen; cantari instituit scilicet : de Natali, de Epiphania,
quod interpretalur fiat, quo verbo est usus Domi- de Jejunio, de Cruce vel de Passione, de Resurrejius in crealione mundi dicens : « Fiat lux 92; > ac ctione, de Ascensione, de advenlu Spiritus sancti,
si dicat populus : Confiteor. quod- eo verbo quo de Trinitate, de Apostolis ; Urbanus vero decimam
mundus est creatus.estetiam recreatus. Hic, seetin- prsefationem adjunxit de beata Maria. Est etiam
dumquosdara, quiutum hichoatur ofticium, in quc undecima, scilicet quolidiana, cui quidem interseihud tempus ad menioriara nobis reducilur, quando runtur alise post wquum el salulare, aliae post
Christus in coena raagnum stratum ascendit, ibi mlerne Deus, aliae post Dominum noslrum. In omniPeo gratias egit 93; secundum Joannem 94,hymnuni bus sermo dirigilur ad Patrem, cui majestas atlrilll
5. 7S Exod. 50. 80 Joan. 15; Mallh. 26. 81 Ibid. 82 Joan. 20. 83Matlb. 26. 84Gen.4.
'8Ephes.
" Gen. 22. 86Exod.
12. 87 Nuin. 19. 88 Levit. 16. ™ Joan. 11. 90 Exod.. 12. 91Joan. 11. " Gtt>.
"
1. s3 Matth. 26. 84Joan. 17. "Marc. 14, *fMarc. 14. "Joaii. I.
123
124
Ituitur propler aucloriialera, quam ilaudant,angeli, iijii.s estquam corpus, lanlo Domino devolius confiin quorum appellalione iiUelliguritur archangeli;
temur corde quam corpore ; nostri enim eantores
dominationes adorant; polestates , ,'m qttibus et sunttuba et psalterium, cilhara et tympanum; choprincipatus inlelligunlur, admirando tremunt;
rus, chordae et organum; nostri demum, cymbala
bene sonantia sicut in fine psalterii sufficienter excceli, id est throni cmlorumque virlules, jtibilant;
seraphim, in .quibus intelligunlur, et eherubim, ponitur. Ad lioc modo gestibus, modo verbis resocia' exsuilalione concelebrant; Nota. quodseraph
prsesentatur passio Christi; nam diaconus ct subatque clierub, ut ait Hieronymus,: singularissunt
diacouus, post dorsum vaduut êpiscopi, in quo
numeri et generis masculini, cujus pltfralis ter- figuratur fuga apostolorurii, qui in passione Christi '
minalio fherubim, non quod in minislris Dei sit fugerunt 6; si qui vero slanl retro altare prospisexus, sed vocabuhvjuxta linguae propfielatem di-- eientes in episcopum, significant mulieres, quse, a
versis generibus appellantur. Graecavero con- ionge .stantes, ejus passionem viderunt'; omnes
suetudo' scrib.it neutro. gene.rp cherublm-et seraautem et qui retro slant, et qui in faciem episcopi
phim, cum qutbusnoslras vocssadjtinginius, supplici aspiciunl, inclinant se, majeslatem divinam et inJaudis confessione diccntss ; Sanctus, sanctus, san- carnalionem Domini venerantes, quae inlroducta
ctv-s.Ter repetitur, quia Trinitas collaudalur. Domi- '" suntper cantum angelorum et hominum; ordoenim
nus, Deus, Iioc semel et singulafiter profertur,
angelicus, dicens : Sanctus, sanctus, sanclus, Doquia unitas adoralur. Sabaoth, id est exercituum
minus Deus Sabaoth, majestatem inlrodueit diviangelicorum ; qui agunt gratias de beneficiis Crea- nam : ordo hominum, dicens : Benediclus qui vetori, dieentes : Pleni sunt coeliet terra gloria tua ; nil in nomine Domini; advenlum signilicat in carne,
sed coeli quidem re, terra autem spe; tune vero et vel inclinatio significat discipulorum confusionem,
re plena erit, cum adimplebitur illud : « Fiatvoquam habebaut de morte Christi, qui non audebant
lttntas lua, sicut in coelo etin terra 98. > Hucusque se erigere et conUteri se discipulos ejus esse 8.
est hymnus angeiorum, qui sumptus est de Isaia, Ideoque stant indinati, quousque dicalur : Libera
nos a malo; vanum enim erat eis ante lueem surqtii vidit seraphim clamantia : « Sanctus, sanctus,
sanctus, Dominus exercituum! plena est omnis terra
gere °, id est ante resurreclionem de.Chrislogloglbria tua ».»; > prsevidens tempus glorise, teropore riari; per quam sunt ab omnibus tribulationibus
namque legis noluSfuitin JudseaDeus,0<l, sed tem- liberali: unde hsec petitio septima est, et septenapore gratise venient ab oriente et oecidente, qui rius universilatis. numerus est,
recumbent cum Abrabam, Isaac et Jacob'. Hosanna Q Post hsec, sacerdos osculalur pedes majestatis,
in excelsis. Benedictus qui venit in nomine Domini. et se signat in fronte, et se inclinans, dicit: Te igiHosanna in excelsis, hoc sumptum est de Evanlur, innuens quod reverenter ad mysterium crucis
gelio '; unde cum cantatur, nobis signaculum cru- accedant, sed in quibusdam codicibus majeslas Pacis imprimimus, Nam et liic repra?sentamus hila- tris, et crux depingitur CruciUxi, ut quasi praesenrem clarnorem infantium, Domino cura floribus oc- leni videamus, quem invocamus, et passio quae recurrentium, etgralias agimus Cbristo de benelicio praesenlatur, cordis oculis ingeralur; in quibusdam
noslrae redemplionis, qui per cru.ccm triuiiiphavit vero altera tantum. Et sacerdotum qui.dam prius
et nos triumphare facit 3; et-est hyiunus hominum
osculantur pedes majeslatis, et postea. cruciUxi seChvisli humanilatem adorantium, et de huniani ge- cundtim seriem eanonis : quidam prius crucifixi, et
neris, redemptione gaudentium et dicentium : Ho- postea majestalis ; quia per Filium pervenitur ad
sanna quasi, hosi anna, id est salva, obsecro: anna Palrem 10. Canon Grseee.Latine dicitur reguia; quia
enim apud Haebreos est interjecti.o obseorantis; sed per hunc regulariter fit sacramenti consecratio.
cum integrum sit Hosianna, cuf dicimus Hosanna ? Dicitur, et actio, quia in eo agilur causa nostra
cura Deo. Sub silentio pluribus de causis dicilur :
Respondeo: Autignoraiitescorrumpimus,autscienter
synalephantes collidimus, ut in metris' facere con- [) primo, quia Deus non oris, sed cordis clamorem
suevimus; salva, inquam, o Domine, qui habilas in aliendit; unde et Moysi dixit :. « Quid clamas ad
excelsis. Quod Hosanna iteratur causa est, ut cor- nie l>? > cum tamen ipse taceret; cum enim Deo
•
pore et anima.inter angelos deputeniur; quem hym- cogilalionibus loquamur, non est vox reboans nenum Sixtus papa ad missam canlari pnecepit. Et cessaria. Unde Dominus :«Intra in cubiculum etiora
vide quod in hoc concentu angeloruro, et hominum,
Palrem tuum la, >et Propheta : « In cubilibus vestris compungimini ,a. > Sic orans Publicanus auquandoque. organis et musicis utimur instrumentis; quod sumptum est a David 4, et Saloraone s, diri meruit, quod Pharisseus vociferans obtinere
qui insiituerunt hymnos in sacrificio Dei organis non poluit,4.; verba tamen proferimus, ne astiet aliis musicis instrumentis concrepari, etlaudes
memur penilus ignorare quid debeamus petere,
a-populo conclamari. Verumtamen quantocor ma- vel inlendere. Alia est, ne longa declamatiqne de. ?»Matlh. 6. 99Isa. 6. ,0»Psal. 75. » Matlh. 8.
6 Matlh. 26. ' Malth. 27. 8 Joan. 20. '•'Psal. 126.
4. 14Luc. 18
2 Malth. 21.
,0 Joan. 14.
3 Col. 2. 41 Par. *o.
*»f3a^S.
" Exod 44.
>vs«i.
Mallh. b.
125
126
ficiamus, vel ne populus orare impediatur, qui tunc A passionem denolamus. In primo ofdine tres cruces
orare tenetur, ut supradiximus. Vel ne verba tanli facimus, cum dicimus: Hmc dond, hmc munera,
myslerii per quotidianum usuni vilescant, et ne limc sancla sacrificia : ubi tempus aule legem, quod
sciantura laicis, quiabuterentur eis in iocis incom- tribus inlervaltis dislinguitur inuuimus, scilicet ab
petenlibus [sicut de pastoribus Iegitur, quod cum Adam ad Noe ; inde ad Abraham, inde ad Moysen;
die quodam super fapidem qucmdam posuerint
in quibus aetatibus justi Chrislum suis sacrificiis
panem et vinura, et desuper haec verba protule- praefiguraverunt; ut Abel in agno '», Melchisedech
rint, repenle panis in carnem, et vinum conver- in pane et vino ,s: Abraham in filio 20.In seeundo
sum est in sanguinem; quos igne ccelitus misso ordine quinque cruces facimus dicentes : Benediultio divina percussilj. Unde sub analhemate prse- ctam, ascriptam, ralam, corpus, et sanguis, hbi temcipitur, in synodali decreto, ut nullus canonem pus Iegis exprimimus; quod quinqtie libris dislindicat, nisi vestibus sacris indutus, et in libro, et guitur et in singulis Christi passio denotatur, vel
super altare, et super sacrificio. Vel ad significan- quod quinque personis regebatur, scilicet judice,
dum quod bumaua ratio nequaquam tantum my- rege, principe, propheta et sacerdote 21,in quorum
sterium plenarie capere potest; ideoque secreta manibus Christus assimilatur. Nam quid est Jostie
voce dicitur ; vel per hoc reprsesentalur, quod per simulationem vincens regem urbis Hay 2!, nisi
olim sacerdos Sancta sanclorum secreta secreto- Chrislus per infirmitatem superans superbiani diarum ingrediebatur ,B. Rursus secreto agitur, eo boli ? Quid est David in spelunca 23, nisi Christus
in sepultura? Quid est Zorobabel ortus in confuquod haec immolatio ad solum pertinet sacerdotem,
dicat ergo sacerdos : Te igitur. Et attende, quia sione 24, nisi Chrislus nalus in carne-? Qtiid est
canon incipit a tau, T, quse formam exprimil cruquod Helias sedit in torrente Carith 2B,nisi quia
cis ; unde et in ea consuevit crucifixus depingi, ut Dominus, de torrente passionis in calvariabibit 16?
passio cujus signum subjacet oculis, infigatur et Quid est Jesus iridulus sordidam vestem 27,
oculis cordis sacerdotis, qui alloquitur Palrem quasi nisi Chrislus qui alienigenam duxit uxorem ? Iu
prsesentem'; ideoque dicit : Te, et inclinat se sa- lertio ordine snscipientes panem et vinum in manicerdos usque ad altare, quoniam hic incipit inys- bus, duas cruces facimus, unairi super paiiem, alterium passionis Chrisli, qui obediens Patri se usque teram super calicem dicentes : Qui pridie,elc, ubi
ad aram crucis inclinavitle, et ecce pontifex, qui tempus ccense, et tempus innuiraus gratiae, in quo
duo parieles in angulari lapide conjunguntur, 28,
ingrediebatur semel in anno Sancta sanctorum ",
ecce Christus, qui semel introivit aeterna redem- Q vel gigas 29 geminae substantiae crucifigitur. In
quarto ordine quinque cruces facimus dicentes :
ptione inventa.
Clementissime Paler, id est mentem clarilicans,
Hostiam puram, liostiam sanclam, hosliam immadicitur enini clemens, quasi clara mens : mens au- calatam, panem sanclum vitm mternm, el calicem
tem clarescit, cum Deum propitium sentit. Inde est salutis perpetum, ubi significamus quod Christus
quod boc sacramentum sine lumine celehiari non in carne quinque vulnera suscepit, et quirique saedebet; lumen enim sighificat Spirilum sanctum, qui cula redemit. In quinto ordine tres cruces facimus,
lioc sacramentum consecrat, qui hoc digne perci- dicentes : Sanclificas, vivificas, benedicis, etc, ubi
pientes illustrat; lumen et laelitiam dcsignat, et hoc reprsesentamus primitivam Ecclesiam, quse suscepit
sacramenlum nobis aeternam lselitiam donat: Peli- fidem Triuitatis.In sexloordine quinque cruces cum
mus, hic osculatur altare in reverentiam passionis, oblato facimtts, quatuor super calicem dicentes :
Benedicas hmc dona, de tribus signaculis quse his Per ipsum, et cum ipso, et in ipso, est tibi Deo Pafiunt, et de aliis quse sequuntur, hic communiter tri omnipotenli, et quintam ad lalus calicis dicentes : In unitale Spiritus sancli : ubi modum notaexsequemur.Cruees igitur.quac qualuor habentaugulos facimus super sacriftcium ; quia Christus,dura in mus Dominicsepassionis, qui quatuor vulnera percruce pependit, quatuor climala mundi redemit, et D tulit in manibus, et pedibus, et quintum in latere.
ea sex ordinibus ordinamus, vel propter perfectio- Ex prsecedentibus liquet nos facere xxiii signa,
nem senarii, qui ascribitur corpori Christi, vel ut quae cum Uant tribus digilispropler fidem Ttinitalis,
solido et.perfecto, vel quia per ejus passionem si ea triplicaveris, LXIXbabebis : quibus si tria
niundus est redeniplus; qui fuit sex diebus persigna quse cum oblato super calicem facimus difecttis, et qui est sex setatibus distinctus. Et atleude centes : Pax Domini sit semper vobiscum, adjequod fere in quohbet ordine, per iroparem nuine- ceris, LXXIIfiunt hoec, scilicel LXXII linguae per
rum signacula disponuntur; quia corpus Christi superbiam dispersae, per Chrisli liumilitatem conuiitira permanens non scinditur; aut enim tres
gregatae, per ejus passiouem redemptee, per ejus
cruces facimus, et fidem sanctae Trinitatis expricorpus et sanguinem ei conjunctae. Yidetur Auguraimus, aut quinque, et quinque partitam Doiiiini stino, si lantum semel fieret crux super panera el
>" Exod. 50. ,6Philip,2.
231 Reg. 22. 2l I Esdr. 2.
18.
" Hebr. 9. ls Gen, 4. 19Gen. 14. 20 Gen. 22. 21 Ose. 15. 22Jos. 8
« III Reg. 17. . 26Psal. 109. 27Maltl). 27; Zach. 5. 28Ephes. 2. IS Vs-&.
128
SICARDI CREMONENSJSEPISCOPI
vinum, sufficere possefquia semel crucifixus est, A actu nomina stiarum ovium »»,lum ut eorum preces el merita divinse proleclionis auxilio munianlur.
Dominus 30.Nuncad litteram revertamur..
Hsecdona, quoad panem, in quo sunt farina et Ideo sancla Dei Genitrix memoratur in hoc sacriaqua; hsec munera, quoad vinum, in quo sunt ficio, quia vera hostia de virginali processit utero.
vinum et aqua; hsee sancta sacrificia , quoad .Ideo quoque apostoli, quia passionem Chrisli verbi
utrumque illibata, id est sine Jabe, sictit Agnus et sanguinis testimonio probaverunt. Nam Petrus,
Paschalis immaculalus 31; quia siguifical Cbristum Andreas et Philippus sunt crucifixi ; Paulus, Jacoqui est sine macula et ruga; vel haec tria verba bus, Mallhseuset Bartholomseus decollati; Jacobus,
tribus crucibus insignimus, quia gralias agimus Simon, Thaddaeus necati, Joannes veneuo cruciatus,
iririo Deo qui dat nobis caliceni salutis accipere, Thomas transfossus. Idcircoetmartyresadjiciuntur,
et nomen Domini invocare s*; qui dat nobis doquia ipsorum crucialu Chrisli passio confirmatur,
num, et a nobis munus recepit in sacrificiuro. ex quibus quidam pontifices stiromi, utLinus; quiEadem enim sacrificia dona sunt, et munera : dain episcopi, utCyprianus Carthaginensis; quidain
sunt dona, quia nobis ab illo douata, ut sustentadiacones, utLaurenlius; quidam milites, utCrysoremtir;; munera, quoniam a nobis illi oblata, ut. gonus. Joannes et Paulus, quidam medici, ut Coslaudaretur : donum enira est quod donatur a su- "' mas et Daroianus, qma omnes gradus vel ordines
periori, munus quod. ab inferiori, sacrificia sunt ut passionis Domini lestimonium praebuerunt. Forte
saerifieentur; vel secundum Augustinum. Dona confessores non sunt hie nominandi quia proprie
offerimus, cumnos ipsos ei donamus. Munera cum martyres sunl tesles. Quidam tamen adjiciunt hic
eJLS beneticiorum roemores suinus. SacriUcia illi- iiomina suorum patronorum.ilanc oblalionemservilutis nostrm, etc,: in hacsecunda oratioue oratpro se et
bata,, cum ei humilitatero et Jaudes iinpendimus.
Inprimis, qum libi offerimus. Vide qtiod canonis famularibus sibi, ut eorum oblatioiiem Dominus plaoratio in quinque dividilur, unde et quinquies Per
catus accfpiat, quam per pronomen demonslraliChristum Dominum noslrum concluditur, eo quod vum Domino reprsesentat. Diesque nostros, elc. Hoc
per quinque parlitam Doniini passionem oratio U- Gregorius addidit ut nullus hic securus existat; sed
dclium exauditur. Prius offerimuspro Ecclesia ca- qui stat, videat ne cadat »9.
Quam oblalionem : hic accedit ad Domini eonsethqlica : et ecce Jegalis pontifex, qui ingrediens
Sancta sanctorum orabal."», ecce Christus qui ante crationem,dicens : Quam obtalionem, id est lerrenam
passionem oravitet se glorificavit, et discipulos con- materiam ad corpus lui Filii deslinalain, tu
seryavit 84,et adhuc pro nobis quotidie interpellat8B. Q
| Deus, qumsumus , in omnibus ; hoc est tola o^
Sic sacerdos pro se et pro tota preces fundit Ec- gitalione, tola vita et toto inlellectu, digneris facere
clesia, quae consislit in prselatis et subditis ; unde benediclam, id estspiritu sanclo replere; ascriplam,
id est divinitaii ascribere; ralam, id esl in verilate,
subdiiur de prselatis :
Una cum famuto luo papa noslro; quod quidam au- ut ad saltttem sufficiat, solidare ; rationabilein, in
dunt de antislite el rege, nova traditio est. Et om- riostra lide ; acceplabilem, in noslra devotione. Ecce
nibus ofthodoxis atque catlwlicm el apostolicm fidei Abigail uxor viri slulli, quae prohibuit David sancultoribusSllic excluduiilur schismalici et haerelici, guinem effundere, et propriam manum polluere, eui
qui non sunt orthoiloxi, id est reclse fidei; nec ca- benedixit Davjd, dicens : « Benedictus Dominus
Deus Israel, elbeiiedicium.eloquium tuum, et benetholicae, id est universalis.' Post haecadjicitur etde
subditis : Memenlo',Domine, famulorum famularum- dicla tu, quse prohibuisti ne irem ad sanguinem,
que tuarum, quorum tibifides cognita est et nota deet ne ulciscerer mcmanu mea 40,> HsecestEcclesia,
votio: obhoc catechumeni, quisacramentafidei non quondam uxor diabpti, qttoeoblalioneprsesentis sareceperunt, in principio canonis excludunlur. Scrip- crificii prsevenit Chrislum agonizantem rogalque
tum est enim: « Alienigena nori vescetur ex eis, pacem, lie sic se ulciscalur, ut cum viro aeterna
quia sancta sunt 36. > Illos ergo ad esuni agni dun- D pereat daranalione ; quam oblationem et orationem
David perficit: benedictam, dum ejus benedicit elotaxatassuraimus.qui nbstrse domui coujuncti sunt:
omnem scilicet domesticuni fidei a principe ad ple- quium ; ascriptam, dum nulla oblalione deletur,
beum, ab apostolo ad publicanum. Pro quibus offe- ralam, dumremissionis senlentia non violatur.
riinus aclu, velqui tibi offerunlde\ptione. Prose, exQui pridie, id est priori,diei7Mflmpateretur, aeceegesis, id est exposilio, est quod sequilur, pro re- pit panem, benedixit, fregit, dedil diseipulis, et ail:
demplione animarum suarum, pro spe. salulis el Accipile, et manducate, hoc est corpus tneum *'. Hoc
incolumilalis sum. Communicanles. Concludit in tragicis gestibus quod littera sonat, expriinimns.
oratione bealse Virginis, et apostolorum, et martyAiunt quidam quod Benedixit, henedielioue occulta
rum commemorationem, tum ut rcpraesentel lega- nobis, alia quam ista : IIoc esl corpus nieum, qria
lera pontilicem, qui porlabat in vestibus nomina' nunc utimur; alii, quod Benedixit eadem benedipatrum ", et etiara Christum qui novit mente et clione, unde sic mnlaiil lilleram Benedixit, dicens:
127
30IPelr. 5. 3,Exod. 12. 32 Psal. 115. 33Hcbr. 5 et 9. 34 Joan. 10. »» Rom. 8.
29 ; Levit. 22. 37Exod. 28. 38Joan, 10, 3?I Cor. 10. 40I Reg. 23. 41Matlli. 25,
,c Excd»
429
MJTRALE. — LIB. III.
150
Ftoc est-corpusmeum, et postea fregit, et dedit disci- A exponas. Accipite et bibite. 0 felix ebrietas! salutaris satietas! qttae quanto copiosius et:dignius
pulis, dicens : Accipile, et manducate, inculcalio
verborum est, nee est inlelligendum quod acce- sumitur , lanlo sobrielalem mentibus amplius doptum eorpus de manu Domini sibi minislrarent, sed nare dignalur. Judas bibit, sed sitim non exstinxit
qui consecravit, ipse et minislravit; si vero cum ignis setern.i ; quia assumpsit indigne mysterium
benedixit erucis signum apposuit, ipsi norunt qtti Jesu Chrisli 49.Et vide quoniam sic quisque disciprassentes fuerunt; prsesertim cum nondum erat pulorum calieem aceepit, quod unieuique Dominus
erectum sanctae crucis vexillum ; et quod sicutalibi
propinavit. Unde et sacerdos hic calicem deponit,
de quinque panibus dicitur 42 Benedixit, id esl gra- sed non derelinquit, dicens : Hic est catix sanguiliam mulliplicalionis infudit, sic eliam hic credimus nis mei so, id est continens sanguinem, vel sanguinis significans passionem. Et vide quia passio diciintelligendum Benedixil, id est gratiam transsubstanliandi infudit, ut panis Iraiissubstaiitiaretur in lur calix , vel a calida polione; vel quia mensurate
carnem; et Spiritu sancto replevit, vel repletam sumitur : fidelis est enim Dominus, qui non sinit
ostendit, et sic fregit, in quo morti se subjiciendum nos affligi plus quam portare possimus B1. Novi et
oslendit. Et vidc quod ad prolationem istorumvermterni teslamenli: subaudi coufirmator. Saera Scrihorum: Iloc esl corpus meiim, panis divinitus trans- B piura dicitur Teslamenlum, quasi menlis defuncli
substantiatur in carnem, divina etenim materialis
testatio; quia continel nobis promissa legata et fisubstanlia hujus sacriflcii est verbum quod ad ele- deicomroissa. Vetus quidem Teslamenlum promitmentum accedens perficit sacramentum ; sic verlebat nobis temporalia : « Et dabo vobis terram
bum carni unilum efficit hominera Christura. Equifluentem Iacle et melle B2; > sed in Novo Christus
dem, « Mirabilis Deus in operibus suis 43, > sed mi- per saiiguinem et mortem suam nobis in haereditarabilius est, de nihilo cuncta creare quara createm vitam legavit aeternam. Novum dicitur Teslaluram transsubstantiare ; narti et natura magistra
mentum, quia novus pro nostra redemptione sanaqua sublilialur in ignem ; et homo vinum calidum gttis effunditur; olim effundebalur sanguis animalis
iu frigldum mulat acelum; nectamen ista dicimus,
irrationalis, non hominis innocentis B3. ,/Eternum
quod islud humana ralione probare velimus ; huc dicitur, quia in a.iud testamentum non mutabilur
enim logica non ascendil, hoc malhematica non sicut mulalum est Yetus in Novum. Mysterium fiinquirit; iu hoc physica deficit; sensus enim pridei, quoniam aliud videtur et aliud intelligitur, spemam lenet regionem , imaginatio secundam, ratio cies panis et vini cernitur, eorpus Christi et santertiam. In his illae matronae ludere consueverunt, > _ guis creditur. Mysterium Graece, Latine secretum.
(
sed fides est excellentior illis, quae non habet nie- Jloc credere jubemur, discutere non audemus. Qui
ritum, cum huraana ralio praebet experimentum.
pro vobis apostolis et pro muliis efflcaciter effundetur,
44 Nemo
non pro omnibus; nam sufficit omnibus, sed soigitur hoc disptttet, sed cessent argumenla ubi fides quserilur; humiliter quseralur lis effecit electis, qui unione charitatis corptis
quod sine periculo nOn disculilur; Urmiter creda- Christi sunt. Quod baptismo purgatur a culpa, santur quod sine praemio non habetur; intellectus guine liberatur a poena, et est haechujus sacramenti
vero fidem transcendit, quo sancli non jato in seni- utilitas, ut ejus ope fiat possibile corpus, quod
terra est, ccelum ascendere : < Qqia nemo ascendit
gmate, sed vident tacie ad faciem 4B.
Accipiens hunc prmclarum calicem , hic in my- in ccelum, nisi Filiushorainis B4; > cui quasi casterio, sed non hoc in metallo; hic in figura, sed piti membra corporis adnectuntur omnes qui in
aliud in materia. Nam lric et ille, quem Christus flde hujus sacramenti efliciuntur fllii Dei, et sie
manibus tenuit, ebrietatem, id est passionem Do - corptis unum, caput ctim membris, ascenditin ccemini, significat et significavit. Ecce David noster qui lum. lnteiilioncm vero tanti corporis in sequenli
regi Achis insanire videtur 46; qui se manibus ge- verbo Veritas ipsa declarat, dicens : Hmc quotiesstat, cum panem et vinum tenens, ait: Hoc est cor-; D cunque fecerilis, inmei memoriam facietis; in mei
pus meum, hic est sanguis meus; de cujus ore de- memoriarn, qui pro vobis languores porlavi BB,
fluunt salivse, dum credilur infantilia loqui, dicens:
crucem subii "6, resurrexiB 7, ccelos ascendiBs. Et
« Nisi manducaveritis carnem Filii hominis et bi- nunc slrlnganlur duo digiti vel ob reverentiam saberitis ejus sanguinem , non habebilis vitam in vo- cramenti, vcl in signum quod sacerdos accedat
bis 47,.> Hic pendens in cruce tynipanizavit et ad primo, id esl Filius obediat Patri; unde seqttitur
ostium, idest conclusa corda'Judseorum impegit. ex voce sacerdolis et plebis. Memores lam beutm
Quod sacerdos panem elevat, siguificat cibum esse passionis, resurreclionis et ascensionis. Haeciria pocaeteris excelleiuiorem. S mililer et de polu : Gra- titis memorat Ecclesia, quia primum nostram vullias agens, de nostra salute , qui non merilis, sed nerat charitatem, secundum conforfat fldem , terliuro laetifical spem. De luis donis ac dulis. Dona
gratia justificati sumu$''s,Renedixit, etc. expositanon
42Joan. 6. 43 Psal. 71, 158. " Greg. hom. 26. 4BI Cor. 15. 461 Reg. 2J. 47 Joan. 6. 4S Rom.
BBIsa. 53
5. *"Joan. 15. 60 Maltb. 20 B1l Cor. 10. 62 Levit. 20. Ba Hebr. 9. »*Joan. 5.
c6Joan. 19. " Mas'c. 16. 6SAct. 1
132
SICARDI CREMONENSIS EPISCOPl
151
sunt in re acterna, dala in opere lemporali. Offeri-.A triginta anriorum innocens occubuit, illam*immamus hosliam puram, scilicet corpus , hostiam sun- culatam Christi hostiam figuravit. Patriarchm nosiri
ctdm, id est sanguinem : liosliam immaculatam, Abrahm. Hic patriarcha princeps patrum Deus PaAbraham Isaac'obtuIit, sed ariequoad utrumque; vel hostiam puram, id est ab ter est: quod sicut
aliis hoStiis separalarri, hostiam sanctam, id est lem immolavit, sie Filium Unigenilum pro nobis
sanciificantem"; hosliam immaculatam, id est a tradidil 68,cujus carne immolata divinitas permaomaculis emundantem. Moraliter offerimus hostiam sit illsesa. Melchisedech hic sine patre et matre legitur fuisse, et iti pane et vino sacrificasse dicipuram , hostiam sanctam, hosliam immaculatam,
ctim offerimus hosliairi de c.orde puro , conscientia tur 67; per quem riierilo Dei Filius intelligilur, qui
boria et flde non ficla Bs. Sequilur : panem sanctum est Rex Sadoch, Rex justiliae, jtiste remunerans
vitm bsternm; hic est Christus, quopasti finaltter, sa- justos, et jusle damnans injustos,- qui est sine matre
liabimur selernaliter; calicemsalulisperpetum, cujus in ccelo, sine patre in terris , qui se prsebtiit in^
et vini discipulis 68.Et quod Leo papa
guslu salutem perpetuo consequemur: quinque cru- specie panis
ces inter hsec verba Signacula sunt quinque di- addidit in canone sanctiim sacrificium, immaculalecli 60;plagsequinque vivenlis; petroe foramina, in -tam hostiam.
" i Per sequenlem sacerdotis inclinalionem, mors
columba
61.
nidificat
immaculata
Super
quaqUibus
cum oravit pro hostia transsubstantianda, eamque Christi intelligitur, quae in prsemissis sacrificiis fitransubstantiavil, et transubslantiatam Patri oblu- gurabatur et repraesentabatur; quod Christus, inemisit spiritum 6S. Et vide, secundum
lit, nuiic oral pro ipsius acceptione, ut eam ad clinalo capite,
jnstar antiquorum sacrificiorum acceptet, et in quosdam infra canonero diaconus lavat manus, siPilatus se lavit, cuui se mundum ab
conspectum divirise proferat majeslatis ; utper ejus gnificaris quod
vel quod opera noslra
7°;
ejus
sanguine
proclamavit
ad
et
nostram
Palrem,
per ejus
interpellationem
sordida Christi passione niundantur,' vel quod nulcaeleslis
benegratiae
perceptionem, repleamur
diclione. Siculilaccepta habere"dignatus es, simi- lus immundus ad percipienda fidei sacramenta proJube hmc perferri per manus sancti Angeli lui
liiudiuis est, et n.on quaiitilatis ; multo enim accedat.
in sublime ailare tuum. Hic est Angelus magni con;epiius esllioc sacrificium Deo quam qtiod oblulit
consilio Pater nunsiiii,
ille
71,
cqnsiliarius
cujus
Melchisedech
Abraham
Abel6s, quod
63, quod
64;
dum creavit et recreavil 72. Sublime altare in conumbra
veritas
valet
res
,
amplius
quam
quam
qtiia
speclu Dei, est Christus crucifixus, sedens in
enim
similitudinem
niadesiderariius
;
figura ipsam
_ dextera Patris.
Augelus fert hsec sacramenla
gis quam acceplioriis quantitalem. Similes sumus in suhlime altareIgitur
, in conspectu Dei dum cicatrices
Abel, si recte Offerimus et recte dividimus, quod oslendens
ad Patrem pro nobis ' 3, hsec
inlerpellat
Cain
non
recte
enim
fecit,
peccavit:
quia
obtulit,
sacramenta coiificienlibus. Quod alicubi dicitur :
sed
ntale
cor
debuit;
divisit, quia,
quia Deo,'cui
Jube hoc perferri consociandum corpori Chrisli, sic
aufefens
se
sibi
Abel
suum
vero se
Deo,
retinuit;
id est milifanDomino subdidit, ideoque Dominus ad Abel et ad inlelligitur ; jube significatum hujus,
tem Ecclesiam consociari triumphanti; vel ,-dissomunera ejus respexit. Abrahae quoque similes sunantia est reiri a sua specie alienari: petimus ergo
'4 viatoris evacuari et riobis
mus, cum Deo flliuni Isaac, id est hilarem voluntascnigma
comprehensotem offerimus, et bilariter obedimus. Melchisedech ribus
in specie propria revelari. Ut quolquot,
corpus
etiara assimilamur ,"cum sine experimento rationis
ete. Quod hic altare ter presbyler osculalur.agit grasub
humanse flrmiter credimus, quod
specie paiiis tias Trinitali, quaeper passionem Domini sibi genus
el vini, carnem et sanguinem accipiemus Jesu
reconciliavilbUmanum 7S: Corpus et sanguinem,quiChrisli. Ilaque recte dividamus cum Ahel, bilariter
dam signarit hic bis; quia gigas substantiae geminae
cum Abraham, spiritualiter cum Melchisedech, nos cruciligilur ; quidam vero
nequaquam. Sumpseriinnocenlise
obedientiae
sacrificium
,
,
ipsos
juslitise
D mus : secundum primitivam Ecclesiam, vel in saofferentes , arietinam spiritus proterviam depo- crarrienlo et
re, vel re tanlum,'juxta illud : « Crede,
nenles , lauriiiam feritatem exuentes , hircinam
el manducasti 76.> Omni benediclione. Hic se prelibidinem jugulantes „ juxla illud : « Holocausla
sbyter signat, ut m ereatur benedictionem consequi,
medullala offeram tibi cum incenso arielum;
et coelesti gloria repleri.
offeram tibi boves cura hircis 6". > Et ita Dominus
Memento eliam, Domine, famulorum famuiarumaceeptabit sacrificium uostrum, sicut .munera Abel, que luarum. Hic prO defunclis in Cbristo quiescensicut sacrificium Abrahse, et sicut sacrificium et tibus orat Ecclesia, ut eis hsec prosint sacranieuta ;
imhiaculatam hosliamMelcbisedech. H«c, inquam,
ubi nolare poteris nomina quse volueris [sed 11011
mqraliler ad. nos referunlur, sed allegorice Chri- in Die Dominica, ul quidam aiunt; quia creduntur
stum respiciunt, verbi gralia : Pueri lui jusli Abel;
animae tunc observatione Dominica, requiem hahic in agno quem obtulit, et in se , qui cum esset bere]. Etquidem congrue haec interseritur memo" I Tim. 1. 60Cani. 8. 61Cant. 2. 62 Gen. 4. 63Gen. 22. 64
6" Psal. 65. °6 Rom. 8.
Gen.
14.
69Joan. 19. 70 Malth. 27. 71Isa. 9. 72Prov. 8. 73Rom. 8. '4lCor. 13.
"Ma^-26.
,
"«H,>rII Cor.'l.5. '6 August.
154
533
j et quidem mirificalio cum omnibus communis per
ria transeunlium, « qui in Domino moriuntur ". > A
Finita est enim memoria mortis Domini, et sequi- crealionem , per gratiam fit singularis, et terrenus
tur mors nostra, Clirisius praecessit, et nos ejus homo coeleslis. Sanclificas in baptismo, vivificas in
vestigia sequimur 78. Nobis quoque peccaloribus ; verbo, quasi pabulo vitae, benedicisin augmento
hic pro poenitentibus exoramus, et paululum ex- gratiae, et prmstas nobis, post mortem, vitam aeterpressa voce silentium interrumpimus, et pectus nam. Per ipsum, nos creanti; cum ipso, nos repercutimus memorantes latronis confessionem et creanli, etin ipso, nos ad gloriam suscilanli, esl
petilionem, scilicet:« Memento mei, Domine, dum tibi Deo Patri omnipolenti in unilute Spiritus sancti
veneris in regnum tuum ' 8, > et miserentis Dei omnis honor et gloria. Hic cum hoslia calicem lanpromissionem, scilicct: « Hodie mecum eris in pa- gimus, innuerites quod ad passionem Domini facta
radiso 80. >Percussura pectoris est poenitenlioejet sit redemplio mundi, unde cum quatuor sint partes
luctus indiciura. Quidam hane elevationem referunt orbis, quidam tangunt qualtipr partes calicis. Per
ad centurionem 81. Cum Joanne, quidam intelligunt omnia smcula smculorum. Hucusque fuit canon, id
Joannem Baptistam, quidam Marcum, qui etiam estregula cui quidquam addere, vel diminuere non
Joannes dicttis est 82.Et vide quod bic octo viri t est devotionis, sed praesumptioiris,cujus conclusio,
el seplem feminae coinputantur; quia per hoc sa- scilicet per omnia smcula smculorum, alla voce lecrificium septem charismala gratiarum, et octo vatur, tum quia Dominus alta voce tradidit spiribeatudines jungentur in nobis, item hic diversilas lum , tum quia centurio clamavit: « Vere Filius
sexuum et ordinum conlineiur. Naro ex evangelistis Dei erat iste 88; > tum quia raulieres lamentabaiiet episcopis est Joannes, qui et Marcus dicitur, qui tur flentes Dominum, tura ul repraesentelur qnod
fuil prsesul Alexandrise; ex diaconibus Stephanus sacerdos legalis foras exibal, ut lavaret vestimenla :
prolomartyr; ex apostolis Matthias; ex septuaginta quod est publice pro populis exorare, tum ut popudiscipulis Barnabas; ex patriarchis Ignatius; ex lus sciens finem canonis , respondeat : Amen.
!
apostolicis Alexantler; ex presbyleris Marcellinus ;" Asseverans quod presbyter fecit et impetrans
ex exorcistis Petrus, ex conjugatis Felicilas et Per- quod oravit, dicente vero sacerdote : Per omnia
petua; ex virginibus Agalha et reliquse omnes, smcula smculorum;diaconus calicem sublevat; cum
quoniam omnes hoc sacrificium suo sanguine fir- fanone partem ejus cooperit, secundum quosdam,
maverunt. Ecce bina commemoratio sanctorum reet post in aliari deponit, el cum corporali. cooperit
memorat logion, et superhumerale, in qnibus lega- oblalam et ealicem, significans Joseph ab Arimalis ponlifex gestabat nomina patrum 83. Per quem Q
( thia, qui corpus Domini de cruce suscepit, et fahmc omnia... bona creas, ut sint; sanclificas tibide- ciem sudario velavit, et in sindone munda inputando ; vivificas, animando ; benedicis, ut utilia volvit, et in sepulcro deposuit et lapide celavit *9.
sint; prmslas, ut prosint. Hic ter signatur, quia
Sacerdos qui oblatam elevat Nicodemum reprsepassio Domini consummatur : unde consequenter senlat 90,et haec elevatio Christi depositionein de
corporale aufertur, quia velum templi scissum est, cruce, depositio vero collocationem in sepulcro dea sumrao usque deorsum 84; et quidquid de pas- monslrat. Diaconus qui sacerdotis humerum oscusione fuerat clausum, modo est revelatum ; unde, latur, innuit quod Joseph deponens corpus ipstim
sumpto aceto, dixit: « Consummatum est8B. > Cum fuerit osculalus quod in sepulturis aliquibus reprae-,
denuo super calice discopperto cum hostia ter si- senlalur ; vel innuit quod Deura nequiraus videre ,
gnatur his verbis : Per ipsum, et cum ipso, el in nisi per speculum in aenigiiiale9I. Sacerdos eliam
ipso, centurionis confessio memoratur qui dixit:
hostiam osculatur, inntieus quod .Nieodemus idem
< Vere Filius Dei erat iste 86, > quia cum revelata fecerit quod Joseph, vel potius per Domini paspassione miracula, vidit per ipsum Filium, qui erat sionem factani esse nostram recouciliationem 92.
hoslia, Patrem agnovit et Spiritum sanclum intelOremus. Ab hoc loco maxiine orare debemus
lexit. Dusequoqire cruces, quae cum eadem bostia D
; prosirati, usque ad flnem Pater nosler, in diebus
fiunt in latere calicis, in hsec verba : Est libi Deo profestis ; in feslivis aulem slantes. Prmceptis saPalri omnipolenti,in unilaie Spirilus sancli, Sangui- lularibus moniti; tres articuli sequentes, scilicet
nem et aquam significanl quse fluxerunt de latere Prmceplis, Pater noster, Libera nos, signiflcant tres
patienlis8'; vel eum crucifixum significant pro dies Dominicae sepulturse. Ideoque his duntaxal
duobus populis : et haec oronia in capite consum- utimur in Parasceve, et est haec praefalio vel caplaxnala , suatri ad membra Iransferunt ulililatem. tio ad oralionem Dominicam. Praecepta et divinam
Unde pluraliler dicilur, omnia bona; spirituale inslitulionem dicit, quia Dominus et hanc instituil,
eliamcorpus pluraliter propter membrorum plura- et apostolis sic orare pfaecepit.
litatem ostendit, et demonstrat, ac si dicat: Per
Paler noster. Oralionem Dominicam heatus GreChristura nos creas.^Quidain apponunt mirificas, gorius dici ad missam inslituit; asserens incon14. 78IPetr. 2. '9 Luc. 25. 80 Ibid. 81Mallh. 8. «2Act. 4. »3Exod. 28. 84 Matlh.
Apoc.
27. Si Joan. 19. 86Luc. 25. 87Joan. 19. 88Luc. 25. 89 Joan. 19- Matlh. 27; Marc. 15, 9° Joan.
19. 9lJ Cor. 15. ss Rom. 5.
156
SICARDl CREMONENSIS EPISCOPI
gruum esse, ut super eucharistiam oratio diceretur, {i regnum Dei semper esl, sed ad HOSveniat, id est
quam seholasticus composuerat, et illam omittere, nobis manifestetur, quod regnas in sanclis et in te
non poterimus ignorare, cum
quam Dominus ipse diciaverat et apostoli dicere sancti regnant, quia
consueverant; quod cum a Graecis acceperit, in hoc Dominus vcnerit judicare.
Tertia est : Fiat voluntas tua, sicut in coelo et
differre voluit, ut cum apud Graecosab omni populo
dicatur,, apud nos a solo sacerdote cantetur. Haec in terra. Voluntas Dei semper fit, sed petimus ut
oratio alta voce cantatur, ut communicaturi sibi liberlas nostrae voluntalis et operis divinaeconsodimittant, sicnt ibi Continetur, offensas, ne indigui liet voluntati; sicut in angelis , ita in bominibus ;
sicut in juslis, ita in peccaloribus; sicut in Christo,
accedant ad mensam Domini 9S.
Vel ideo non dicitur sub silentio, quia est de ita inEcclesia; sicut in mente, ita ln corpore; ut
Evangelio. Sed objicilur quia de hac oratione Do- spiritus et caro sint uiius homo spiritualis; cujus
cor et caro exsullent in Deum vivum 4, qui non sibi,
minus ait: «Cum orabis, intra iu cubiculum tuum,
et clauso ostio ora Patrem tuum 94. > Verum non sed tibi vivat. Yel voluntas esl cuslodia praeceplodicit ostium, occultam domum, sed cordis secre- runi. Haectria perfeclius in fuluro ; sed inlerim ex
tum, id est ut a mala cogitatione peclus nostrum " parte oramus ut postea perfectius in nobis immystica lidei clave claudamus , et labiis clausis in- pleantur. Panem nostrum quotidianum, vel famillacorrupta meilte loquamur. Pater aiitiquorum dice- rem, alia litlera supersubstanlialem , vel egregium.
balur Domintis, quasi servorum , sed nunc est per Et dicilur supersubslanlialis Laline , epiousion
graliam pater,.quae libertatis vox est, et magna Graece, segulla Hebraice. Panis noster est Deus,
fiducia ; quid eirim iiliis perseveranter et digne pe- noster refugium, el virtus» qua quotidie egemus,
tentibus denegabit 95, qui jam dedit quod Pater est;
qui est super omnes substantias, quem petimus
cura illos de regno velut inutiles servos ejeceril 96, nobis dari; quia in ipso viviraus. Vel panis noster
Filius hoereditatera tribuit, quos pane angelorum 97 est vetbum Dei vel praecepta Dei, quae stint nobis
et carne viluli reficit saginali9S. Noster, quod com- quotidie necessaria 6; quia «non in solo pane vivit
mune est omnibtis; nemo dical meus, quod soli hbmo, sed in oriini verbo quod procedit de ore
Christo convenit, qui est filius per nattirara ; nos Dei': > quem petimus nobis dari, quia in ipso reautem per adoplionis gratiam. Non ergo stiperbiant ficimur. Velpanis noster est corpus Chrisli, quod est
nobiles , cuiti simus ejusdcra Patris filii. Nihil sibi nostroehumanilalis,quoquolidie egemus, quia, quoarroget dives , cum simus fralres et cohseredes9S. tidiepeccamus, de quo:«Panis quem ego dabo vobis,
Qui es in crnli, id est iti secrelis, in angelis , in san- C 'aro mea est pro mundi vita >s: quem petimus nobis
ctis, in spiritualibus per gratiam. Sanctificetur no- dari, quia in ipso reCreamur; ergo qui sumus impliciti
men tuum; septem pelitiones in hac oralione con- peccatis, petimus ut simus digni ccelestibus alimentinentur, quas tantum apostolos dixisse stiper hoc lis. Dimilie liobis debita nostra, sicut el nos dimitsacramentum audivimus. Prima quarum haecest : iimus debitoribus noslris. Debita vocat peccata,
Sanctificetur nomen tuum. Hoc nonieii quod petimus culpas, offensas, quibus Deum offendimus : et
sanctificari est Pater, quo relative dicinturfilii Dei: exinde nos rei debitores existimus, quse petimus
quod pelimus sanctificari in nobis, ut sanctilicatio- nobis dimitli, ut liberi ad patriam redeamus, sed
nem Patris imitemur, et nomen Patris moribus et eo pacto eave cautione: Sicut nos dimiltimus debivita oslendatur in flliis : ergo iis moribus vivendum loribus nostris, id est offensoribus nostris, qui nos
est, ut filii et fratres Christi esse possimus 10°; quia offenderunt : unde.et nobis satisfacere debenl; alifilius non est, qui ab ejus degenerat voluiilale, nec ter nullus est oralionis fructus, quia Dominus diin eum lendit lide. Vel sanciificari, id est confir- cit : Nisi dimiseritis hominibus, nec Pater vesleimari iu nobis, ut nec ipse desinat esse Pater noster,
dimitlet vobis 9. > Et ne nos inducas in tentationem
nec nos fllii ejtis, ut qui in baptismate sanctifica- diabolicam. Tenlat Deus ut probet/ 0, el tentat homo
mur, in eo q.uod esse ccepimus, perseveremus. Vel ut discat 11, tentat ciabolus ut decipiai 12; sed,
sanclificetur nomen luum, id est sicut est sanctum,
nunquid Deus inducit in hanc deceptionem? non;
innotescat nobis, ut nihil putemus sanclius esse.
sed nunquid non
sed deseiit et tentaripermiltit,
Simile esl, Deus clarificetur iu nobis 1, et magnifilentatio est utilis ad coronam 13? est; quia ubi
cetur.
majorlucta, ibi major corona; petimus ergo ne
Secunda pelitio est: Adueniat regnum tuum, id nos inducat in tentationem, id est ne nos deserens
est ad te veniat Ecelesia, in qua regnas, de qua in tentatione vinci el succuinbere sinat. Sed libera
dicitur : « Simile est regnum coelorum% > sagense nos. Vide quod in omnibus pelitionibus ad nos permissae in mari, vel ad nos veniat regnum ccelorum, tinenlibus unus orat pro omnibus, ut da nobis,
quod nobis proraisisti dicens : « Percipite regnum dimiile nobis, elne nosinducas, libera nos, quia
quod vobis paraium est 3; vel adveniat regnum tiium Deus pacis et concordiae, sic unus pro omnibus
133
93ICor. 11. 94Matth. 6. 9BLuc. II. 96Maiih.2I. 8' Psal. 77. 98 Luc. 15. 99Ephes. 5. 10°Rom.
8. l Joan. 17. 2 Matth. 15. 3 Matth. 25. 4 Psa). 85. B Psal. 45. 6 Exod. 10. 7 Deut. 8; Mallli.
4. 8Joan. 6. 9 Malth. 6, 18. 10Gen. 22; Sap. 5. ll Dan. 1. "Mallh. 4. 1SJacob. 1.
157
138
orare voluit 14;quomodo in se uno omnes ipse por- \ erni deprecemur. Et vide quod sacerdos cum
tavit; ut uno ore, sicut tres pueri 1B,Domino be- osculala patena se in utraque ultima clausula sinedicamus. Sequitur a malo , a culpa, a poena tem- gnal; quia per crucem et hoc sacrilicium, et odoporali et selerna, quo faclo nihil est metuendum, rem ejus oiiinia in coelis et in terris pacificala deet niliil restat orandum : Ecce septima petitio finis nunlial 23; oblata frangitur, quia Dominus in coena
est orationis et finis noslrse persecutiouis. Et vide panem benedixit, et fregits*; hsec et illa fraclio
dum haec septem petiliones dicuntui'j diaconi stant fractionem corporis in cruce significant, aut panis
inclinati communionem exspectantes, in quo signi^ f raclionem , in qua cognilus est posl resurreclioUcant aposlolos qui,posl hiortem Domini, 6 per nem2B; vel diversitatem corporis Christi, scilicel
septem hebdomadas exspectaverunt couttrmatioiiem ambulantis, quiescentis et sedentis : de tribus enim
Spiritus sancti"; subdiaconi vero quiescunt, quia partibus infra dicemus. Papa oblatam non frangit,
mulieres in Sabbato, quod esl dies septimus, si- sed parlem ex ea mordel ct reliquam in calicem
luerunt 18.
mtttit; quia Christus infernum momordit 26,et inde
Sequitur embolismus, id est super accrescens : sumptos io paradisum misit2'. Alta voce concludisuper accrescitur enim ulliinse pelitionis repelitio tur : Per oriinia smcula smcutorum, ut populiis deet expositio. Ula dicit: Libera nos a mato. Iste suh- » siderans pacem respondeat : Amen; vel haecvocis,
dit a quibus malis, pr3eleriiis,praeseiuibus et (u- quse sequitur, elevatio boiium significat nuntiuin
luris, et subdilur transitus ad orationem, in qua Domiiiicse resurrectiouis, per quam hilarilaiem et
pro pace danda reverenter orat Ecclesia, Ambro- tlaritalem recipiemus aetemam.
CAPUT VII.
siana quidem aperte, Romana sub siientio et breve
DE SEXTA.
rARTEVHIlSSÊ.
silentium, sabbalum respicil, in quo Dominus in
« Viduam Sion benedieeiis beuedicam2S. « Per
sepulcro quievit. Similiter el Dominica oratio cum
petitionibusponilur in desiguationem illius scptimae mortem, et in morte Domini percepit fidelis anima
diei, in qua laborabant aposloli 111;laborabant benedictionem, ad quam circa morlis officium,
orantes ul liberarenlur a malis. Libera nos, ecce diaconus populum se humiliare invilat, cui trina
ullimae petitionis repelitio et expositio, interce- benedictione pontifex benedixit, et quarto dicens,
dente beata; ecce transitus , in quo ad impetran- quod ipse praeparare dignetur, eam confirmat; et
dam graliam pacis maler exigitur Salomonis, id quinto benediclionem concludit et pacem Omnipoesl viri pacifici, et Michael nuntius pacis, elBaptentis. Has benedicliones prsefiguravit Jacob, qni,
tisla prmcopscis, el tres aposloli tesles pacis, plu- Q moriens, filiis benedixil 29.Moyses eiiam moriturus,
res pacis non hic compulantur, quia < in ore trium filiosIsrael benediclionibus locupletavit30; sic Chriteslium stat omue verbuni 20. > Enibolismo Unilo, stus riioriens discipulis sermonis benedicliouem
non concluditur : Per Dominum, hsecest enim pras- exhibuit, ostendens quod quos prius dilexerat,
fationum el enibolismorum consuetudo, sed ei con" etiaminline dilexit 31.Sic quoque ad inferna descentinualur oralio : Da pacem, Hic palena presbylero dens, sedentibus in tenebris beiiedixit, cum eos
prsesentatur, de cujus observatione variaesunt con- edKcens, in cellarium Patris inducens, eis pacem
suetudines : alicubi eniin tenet eam acolylhus et serapiternam atlribuit, quod repraesentat episcopus,
subdiaconus , ille involutam, iste vero nudam;
cum posl repraesentalionem morlis populo quinquies
sacra enim vasa duntaxat a consecralis clericis sunt benedicens adjungit : Et pax ejus sit semper vobittraclanda; sed apud nos eam ad te igitur, usque cum. Quinquies autem benedixit, quia Deus primo
nunc subdiaconus observavit, quae cum a palere benedixil bominibus, dicens : « Crescite et multidicatur : Sanclarum feminarum , quas subdiaconus plicamini 32.>Secundo posl diluvium dicens idein 33;
repraesentat, corda signittcat, quae latitudine cha- tertio benedixit, cum patriarchis benedictionem
ritalis in obsequio Chrisli palebaut, dum aromati- promisii per missionem Christi 34,et eam in judibus ungere corpus Domini veniebanl! 1. Per hoc B cibus et regibus, principibus, prophetis et sacerergo quod subdiacouus diacono patenam praebel, dolibus figuravit; quarto benedixil, cum Filium
recohtur quod mulieres lale resurrectionem Christi suummisit, qui descendcns, et ascendens benecredentes , eam apostolis nuiitiarunt, qui demum dixit, et benedictionem per Spirilum sanclum conDomino suse Udei latitudinem obtulennit, vel per firmavil; quinlo benedicet dicens : « Venile, beneirralionabililer hoc
subdiaconum iiilelligeNicodcmum 22,qui eiiam late dicti Palris iiiei3B.>Quidam 11011
credidit et obsequium Salvatori exhibuit; da, in- ollicium non esse de septem officiis missae firmiter
asseverat, eo quod has benedictiones Romana non
quain, pacem pectoris , ut simus a peccalo liheri;
da pacem lemporis, ut simus ab onini peHurba- invenit Ecclesia : unde nec ulitur eis. Quicunque
tioue securi; nocet inlirmis enim perturbalio : tamen eas inveneril, rccle in eo loco ponuntur, ubi
et ecce quam apertius enodatur a quibus malis Chrislus ad inferos descendisse credilur, scilicet
24. 17Act. 2. 18 Luc. 25. 19Marc. 6.27" Deut. 19; Matth.
141Cor.14'.;Rom. 15. 1BBan. 5. I6Luc. **
Psal'. 67. 2S-Psal.
1.
Mallli. 26. 2BLuc. 24. " Ose. 15.
18. 21Marc. 16. !2Joan. 19. " Col.
s3
31Joan. 15. " Gen. 1.
Gen. 9. 3iGen. 22. 3BMatth, 25.
151. 2SGen. 49. 30Deut. 55.
S
PATROL. CCXIII.
140
aetionis el contemplationis
proximo, ante rcsurreclionein, ctim eductis de iV.bac duplici viia, scilicel
est nobis misericordia necessaria; in alia veropax nocarcere afclernamtribuit benedictionem.
bis concedctur seterna. In ccena tamen DominisecunCAPUT VIII.
dum quosdam ter dieitur .- Miserere nobis. In missa
PARTEMISSyE.
DE SEPTIMA
pro defunclis, dona eis requiem, et debet dici inter« Pauperes ejus saturabo panibus 36. > Rediens pollate et mislim cum oratione. Facta corporis et
episcopus ad sacrificium , populi videns affectum sanguinis commtstione, per quam Domini resurreex eo quod respondetur, Amen, el pacis desideriura, clionem accipimus, sacerdos pacem populo tribuit.
4B
ait: El pax ejus sit semper vobiscum.Sacerdos vero Quosl prsefiguravit Josue qui, hostibus superatis,
terram oblinuif, quam sorle divisit, et in pace posdicit : Pax Dominis.it semper vobiscum.
Pacem orat illam, quae superat oninem sensum 3T. sedit; sic Ghristus resurgens, diabolo superato, paAltende quod diaconus qui corporale removit et cem et dona dedit hominibus 4°, hanc resurrectiocalicem tenet, significat euni qui lapidem et linlea- nem, el acta resurgenlis ponlifex reprsesentat; cum
men amovit etlumulurii custodiv.il38.Etlix^cdicens, enim lcrfiam particulam sanguini miseet, et in casacerdos vel episcopus ter super calicem cum par- licem millit, innuit quod anima Christi ad corpus
licula signat et infundit calici; quia cunctis in B rediit.
coelo et terra pacificatis, ad corpus rediit anima
Post hsec, sicut Honorius papa decrevit, paceia
Jesu Cbrisii. Quidara infundunl antequara dicant : populo porrigit; quia resurgens humano generi
Pax Domini, quod eliam non vacat a mysterio^ pacem dedit, daturus vero pacem, sumit pacis oscuquia post resurreeti.oneiii manifestum est pacera lum ab ipsa eucharistia, secundum quosdam, sedalam hominlbus bonse volunlalis 89.Cui populus cundum alios a sepulcro vel ab allari el a libro, et
recOriipensans, respondet : Et cum spiritu tuo; et impertit eam secundum quosdam subdiacono, vel
hilariter opians, ut per misericordiam Agni nobis diacono, vel canlori; secundum alios archipresbypax illa douelur, et a nobis corpus pacifici digne lero, qui cum ftierat a sitiistris, accepturus vadit
sumaluf, cantal: Agnus Dei, qui lollis peccaia niun- ad dexteram pontificis, per quem designatur popud\, miserere nobis; et dona nobis paceni) ad dandam lus genlilis, qui factus esl princeps in fide, priinus
pcenilenliam in remissionem peccatorum, facien- in pace; qui transivit de sinistra infidelitatis, sd
dam pacerii Dei, liominum et arigelorum. Hoecom- dexteram fidei et aelernitatis. Per hunc descendit
nia fecit. Uiide cantalur miserere nobis, et dona no- pax ad populum, sed piimo ad viros, postea ail
bis pacem, quod inter coramunicandum, a clero et mulieres ; quia vir est caput mulieris 4T;verum viri
porralo cantari Sergius papa decrevit; Christus 2 et mulieres se non osculentur, propter lasciviam,
agnos dicilur propler innocentiati), vel ab agno propter quam sequestfantur, non solum osculo
quod eslpiuin, quia nos sola pietate redemit; vel carnali, sed etiam situ locali : ab his ergo personis
ab agnoscendo, quia pendens in cruce 40,Patrem mutuo denlur oscula, quae nulla titillatione libidinis
agnovil obediendo, matrem cognovit eam virgini excilantur. Populus autem ob tria se invicem oscucommendando, genus humanuni cognovit redimenlanlur, primo , quia Domini sui gratiam, et angelodo. Petimus ergo ut ille innocens, qui nos sua rum concordiam per morlem se promeruisse grapassione redemit, nobis cam repraesentanlibus mi- tulantur; secundo , cum simus filii Dei Patris 48et
serealur, et qui ad hoc passus est, ut faceret pa- Ecclesiae matris, sumus fralres in Ghristo 49, et
cem, rex pacificus nobis pacem tribuat; ipse enim ideo reliciendi uno pane quasi hsereditarioB0; terest agnus immolatus proedestinatione ab origine tio, quia in osculo caro carni et spiritus spiritui
mundi 41. Ipse est agnus paschalis, per quem a ser- jungitur, et nos qui carnis propagine de Adam
vitute iEgyplioruni populus liberatur 42.AcjnusDei, conjungimur, eliam charilalis vinculo eonnectimur.
qui tollis peccala mundi, miserere nobis, hoc sum- Qui ergo se odicntes osculantur, Judoe prodiloris
ptum est deEvangelio 43, quod triplicatur ob supe- osculum imitantttr. Post oscula sumitur eucharistia,
riorem triplieem nolitiam. Vel tunc cantatur, quia quasi dicatur, in unitate non est, qui corporis ejus
corpus Christi triformiter intelligitur; ambulans in particeps non est. Sacerdos primo conimuriicat,
terra, quiescens in sepulcro, residens in ccelo. corpus per se nullo ministrante de altari susciAgnus Dei, qui toltis peccdta mundi, misererenobis. piens; quia Chrislus corporum nostrorum millitts
Yide quod bis dieitur miserere nobis, et in lerlia Ministerio perficiet restaurationem; sanguinem
vice : Dona nobis pacem, quod sumptum est a Ve- vero de manu diaconi sumit, quouiam aniraarum
teri Testamento 44, ubi forma similis invenitur. per miriiKterium hominuro reficit redemptionera :
Clamanles enim dicebanl : < Parce; Domine, parce communicans itaque partem sihi sumit vicarius
populo tuo ; > et postea variabant: « Ne des haere- Jesu Christi, qui, cum panem fregit discipulis iu
tiitatcm tuam in opprobrium, > et meritobis dicitur Emmaus, partem sibi relinuit, partesque Lucae et
miserere nobis, et semel, dona nobis pacem, eo quodin Cleophae distribuitB 1. Sic et sacerdos diacono et
36 Psal. 151. °7 Phil. 4. 3SMatth. 28; Joan 20. 39Ltic. 2. 40 Lttc. 25; Josn. 19. 41 Apoc. 15.
42Exod.'i2. 4S Joan. 1, 44 Joel. 2. 45 Josue 15 et infra. *6Luc. 24; Joan. 20. 47lCor. 11; Ephes.
S, 4SRom. S. 4SMatlh. 25. B01Cor. 10. B1Ltic. 24.
459.
»12
U\
subdiacono dividit. « Parlemque postmodum piscis A daluri, et communicaturi non exponimus. Tum
assi et favi mellis maiiducavit, et reliquias dedit quia expositione 11011
indigent, tum quia aliae prodiscipulisB2. > Unde poslquam diaconus el subdia- feruiitur ab aliis plures vel pauciores. lnterim
conus se conimunicaverint, fratres accedant, ut et comraunio cantatur, ut significet hilarem et reciipsi partem sanctse communionis accipiant. Et vide procam apostolorum de resurrectione collalionem,
quod oblala in tres partes dividilur, sicut olim si- quale est illud : Surrexit Dominus vere 6l; et quod
milago legalis frustralim offerebalur : una a sacer- narraliant, quomodo cognoverunt eum in fractione
dote.sumitur, una quandoque in altari in pyxide panis; velut cum justis gratise Dei communicemus.
infirmis ad viaticum reservatur, terlia in calicem Et est communio gratiarum actio, juxta illud :
mitlitur. Prima est corpus myslicurn, id est Eccle- « Edent pauperes et saturabuntur, et laudabunt
sia ambulans super lerram; secunda est similiter Dominura 62.>•
Sequitur salutatio : Dominus vobiscum. Qui nemysticum dorniiens usque ad diem judicii in sepultura; tertia est personale resumptum in gloria; vel gant benedictiones sextum fore officium, hoc ultimisla sanguini significat Ecclesiam militantem in mum rationabiliter pouunt; nam lisecsalulatio heterris; alise vero illos, qui sunt in purgatorio, et Hedictioneaiillam significat, qua Doniinus ascenstiB
qui triumphant in ccelo. Vel tripartita fragmenta rus discipulis benedixit 63. Sequitur et oralio, qutft
SanctoeTrinitatis Iiosiiam significant, et etiam par- postcommunionem vocatur, in qua sacerdos orat
ticula, quoesanguini jungitur, Filii personam insi- pro his qui ad communionem eucharistioe accessenuat. Et cave quia, licet oblata aut etiam corpus re : et debet esse una> vel tot in numero, quot fuere
Christi in sacramento sic frangatur, et pluribus collectae,et significal oralionem capilis nostri, scidistribuatur, tamen lotus Christus et integer per- licet Domini nostri Jesu Christi, qui apud Patrem
manet in ccelo, et sumitur a singtilis totus et inle- quolidie intefpellat pro nobis 6t. Quod.autem sacerger in sacramenlo; neclrausil in alimentum corpo- dos ad altaris dextram transit, significat Christum
ris, nisi spiritualiter; virlus enim ipsius satiat hoad Judaeos in fine saeculi reversurum; quia, cum
minem interiorem, qui saliatus exteriorem exhila- inlraverit plenitudo gentium, Israel convertetur ad
rat; et vide quia, licet totus sumatur, tamen corpus Dominum 6B. Salutatio ultima sequilur : Dominus
tantum sumi dicitur usualiter, quia res censetur vobiscum,quae significat vitam selefnam. Nola quod
seeundum quod videtur, vel loeutio est; aiunt qui- sacerdos septem vicibus in missa populum salutat;
dam, a sputopost sacrificium sumptum abstiuen- quia mysterium missae ad septem dona Spirilus
dum. Et revera magna deberet reverenlia sumi, ,et Q
< sancti referlur. In prima enim salulatione spiritus
cautela provida custodiri; verunifamen < spiritualis intelligitur sapientise; quia sapientia intravit ia
omnia judicat, et ipse a nemine judicalur 83. > OIB- hunc mundum, ut salvaret tios 6e. insecunda, spinia munda mundis B4; spulum quidem est naturale, ritus inlellectus; ideo namque praedicavit, ut docect sine peceato procedit. Processio sputi proficit ret nos. In terlia spiritus consilii; hic enim secreto
saniiali. Licet agere pro sanilate, quod egit Chri- Dei consilio se passioni obtulit, ut redimeret nos,
stus pro nostra salute. Nam lutum fecit Dominus In quarla, spititus fortitudinis; quia pendeus in
ex spulo, et linivit oculos caecinali BB.Qui sic ca- cruce diabolum expugnavit, ut liberaret nos. In
vet ne cum sputo panera vel vinum ejiciat; caveat quinla, spiritus scientiae; quia resurgens discipulos
ne unum verbum ex his quse Dominus loeulus est salutavit, et eis sensum aperuit, uterudiret nos 67.
ex ejus corde labatur et decidat, nam et ipsa spiri- In sexla, spirituspietatis;quiasoiapielatehunianam
lus et vita sunlB0; ego aulera spuere, si abundat naluramsuperastralevavitutexalletnos. In septima,
liuinor phlegmaticus, non omitto ; quia confido in spiritus timoris; quja angeli timebunt, cum venerit
Doraino, carnem et sanguinem, iu spirilualem ani- ad judicium, ut gloriflcet nos. Sed in quinque laniuse et corporis transire refectionem. Nec, si as- tum ad populum se convertit. Primo salutavit ante
sumplum cum superfluitalibus exeat, aut si per D colleclam, secundo ante evangeliiim; lertio ante
veiias defluat invesligo. Sed pie credens, si quid offertorium, quarto ante sacrificium, quinto ante
de agno remanet; secundum legeraB' comburendum pacis osculum, sexto post communionem, septimo
reUnquo, id est Spiritui sancto commendo.
post completionem, id est ultimam oralionem ;in illa
Poslmodum communicat populus, quia non so- quse est ante saerificium, non converlit, quia lenet
lum comedit Christus cum paucis apostoloruro »», in manibus sacrificium. In caeteris vero se convertit
sed eliam asceusurus cum muliitudine discipulo- ad populum, quos salutamus, eis faciem repraesenrum. Communicel unusquisque raro, vel quotidie, tamus. Quinquies se converlit ad populum; quia
secundum quod melius crediderit faciendum. Nami Lgittir in resurrectione quinquies apparuisse.
Zachseus recepit eum gaudens in domum suam B9.
Sequitur coticlusio : Ite, missa est: tripliciter
Centurio dixit : « Non sum dignus ut intres subi niissa linitur. In solemnitatibus quoties canialur :
tectum meum 60. > Oratioues quibus utimtir pacem Te Deum luudamus; Gloria in excelsis Deo; terrni02Ibid. B3ICor. 2. 84 Rom. 14; Tit. 1. *»Joan. 9. B6Joan. 6. B7Exod. 42. 8S Matth. SO;
Lue. 24. B9Luc. 19. 60 Matth. 8. cl Luc. 24. 6«Psal. 21. 6S Luc. 24. 64 Rom. 8. 6SRom. 14.
66 I Tim. 1. 67 Luc. 24.
145
SICARDICREMONENSISEPISCOP
144
nalur per Jte, mtssa est. Et est sensus: Ile posl A econtrario maledicliones in Hebal super transgresChristum, et sequimini ipsum. Non est sedendum, sores 8a : abillis benedictionibus assumimus benesed ad patriam festinanduro : quia roissa est ad dictiones, el a maledicfionibus excommunicaliones.
Deum Palrem placandum hostia, per quam fracla Hymnum tritim puerorum Toletanum concilium
sunl laitara. 0 utinam cum hoc audimus, illuc ten- cantari post missam instituit, et negligentes anadat mens nostra, quo.abiit hoslia, ut, ubi est corpus, themali subdidil. Quem idcirco dicimus, quia Doiilic congregeritur el aquilse6S: ibi simus desiderio, minopro omnibus beneficiisgralias agere debemus,
ubi desideralus cunctis gentibus co nos exspectat quem in saeculum sseculi in aeternum laudabimus.
cum suo trc-paeo,qui sic pro nobis Patri supplicat, Panem Dominicum post missam populo tribuimus
volo ut; ubi egosuin, illiesiletminislermeus70;vel
benedictum, sanctae communionis vicarium : in
ile, missa esl, id est immolatus est agnus, el reser- primitiva enim Ecclesia omnes, qui missse intervalus paradisi inlroilus, sequimini eum, mortifi- erant, communicabani, eo quod apostoli oranes de
cando carriem nostram cum vitiis et concupiscen- calice bibere dicenle sibi Doraino : < Bibile ex hoc
tiis", et quia serino dirigilur ad praesentes. Ideo omnes 84. > Offerebantenira magnum panem, quod
sacerdos vel diaconus hoc diceiis, dirigat vultum adhuc Grseci servanl, el omnibus sufficientem; sed
suum in populmn, cui populus : Deo gratius; et esl' postquain Ecclesia est riuroero aucta, sed sanclisumplum hoc ab eo, quod populus accepta licenlia tate propler carnales diminuta, stalutum est ut
permissu Pharaonis abiit de jEgyplo, et grates re- solis diebus Dominicis communicarent; sed quia
tuiit Deo7S.Vcl ab eo qui~a Cyro suscepta licentia, poslea refriguit charitas multorum 6B,undesibi su
de Babylonica c.iptivilate ad Hierusalem rediit, et Biebant communicaiiles judicium 86, instiiutum cst
Deo gratias egit7S : sic nos pro acceptis beneficiis ut ler in anno communicenl: Natali, Pascha, Pennoslrae redemptionis, referamus grajias Redem- tecoste, elutinani seniel digne communicent! Conptcri, qni ascendit ad dexteram Patris T4, quotidie tra hunc itaque primse inslituiioiiis defeclum triplex
est reniedium. Primum est pacis osculum : ideoii;terpellans pro nobis apud Palrem ".
Utide post ascensionem , prsedicantes aposloli que In Gallicana Ecclesia datur in onini missa,
dicehant: Gratias agite, sine inlerniissione orate 'A nisi defuiietorum; secundnm est panis benedictus,
Ipsi quoque regressi sunt in Hierusalem, benedi- qui eteulogia dicilur, qui quia in Quadragesima
eentes Dominum "; sic nos accepta ltenedictionead propter abslinentiam dai-i non debuit; inslilutum
palriam ibimus, ulri semper in graliarum actione est lerlium remedium, scilicel oralio snper populum
permanebimns. In prima tamen missa Natalis, se-1Q qni praedicitur: Inclinate capila vestra Deo. His omcuiidiim qqosdam, non debet dici : Ite, missa est, nibus rile peraclis, sacerdos et alii revertuntur ad
vie populus videattir liabere licentiam, cum sit de- propria. In allari corporali dimisso, sacerdos qui
tiuendus ad aliam missam. In aliis diebus lermina- ad propria fedit est Christus qui legalione peracla
tur per Benedicamus Doriiino,et est sumptum de in gloriam Patris ascendil. Fideles etiam revenun-^
apostolo, vel psalmis, vel de hymiio trium puero- lur, dum de carceris exsilio liberali in gloriaeliberrum, ubi dicilur : « Benedicamus Palri et Filio 78.> tatem eripiuntur S7. Corporale in altari estmunditia
In missa prq defunclis lerminatur ex consuetudine caslilatis in presbylero, vel Ecclesia in Chrislo.
CAPUT IX.
per Requiescantiiipace; et sunl hae orationes quasi
BltEVlSBECAPITULATIO
MISSJE.
aggratulalivae interjecliones. Cum per Benedicamus
« Judicasti, Domine, causam meam S8. > Nulli
Domino vel Requie.scanlin pace fit lerminalio, dirigat sacerdos, vel diaconus, faciem ad brieiueni, dubiura quod missa pugnse sit repriesentatlva, reet mentem ad Dominum.
pfaesenlanscujusdam pugnaeconflictumet victorioe
. Benedictio sacerdotis post missam illam significat iiittmphum. Et quod reprsesenlat nobis triplicem
benediclionero quamChristus, post resurreclionem, pugnani : unam figuranlem, duplicera figura"lam;
discipulis dedit '9i vel Spirilus sanctus in die Pen- 'D uiiam in capite, aliam in membris. Figurans fuit
lecostes fidelibus attulit, vel per quam Ecclesia tha- cum Moyses Amalec prostravit »9, Josue septem
lamum sponsi gloriosa iniraJrit. Et suriiuritur hujus- populos expugnavit 9°, David Goliam, Saulem et
modi fiiiales benedicliones a veleriniore; nam pa- Philisthseos superavit sl. Figurala in capite.esl,
triarcha Jacob in uovissimo suaevilse filiis bencdi- quia Christus cum diabolo pugnans, ipsum stipexit s0; sic et Moysespopulo Dei benedixit anlemor- ravitet inferiium exspoliavitS2; figurata in membris
tem 81; sic Dominus discipulis anteascensionem s2. est, quia impugnamur, non solum a mundo, sed a
Inde est quod ciiin sepai'amus commitivam, vel carne et a diabolo; non est enim nobis colluclaprolectivam quaerimus benedictionem. Vel sumun- tio adversus carnem et sanguinem . sed advertur ab eo quod Dominus praecepit dari benediclio- sus principes et potestates9S. Sacerdos itaque
nes inmoiite Garizimsuper legis observatores, sicut celebrans missam ex liis quae facit, et quse circa
68Matih. 24; Luc. 17. »»Agg. 2. 70Joan. 12 et 17. 71Ga!. 5 ; Col. 5. " Exod. 12. ' 31 Esdr. 1.
''* Ephes. 4 ; llehr. 1. 7BRom. 8. '6 I Thes. 2 et 5. 77Luc. 24. 7SDan. 5. 7S Luc. 24. 80Gen. 49.
81 lieut. 55. 82Luc. 24. 83 Deul. 27 et 28. S4Matlh. 26. 85Matlh. 24. «61. Cor. 11. 87Rom. 8.
88Tliren. 5. 8SExod. 17. 90Josue 6 et infra. 911 Reg. 17. S2 Col. 2. ss Ephes. 6.
146
145
eum fiunt, breviter et velociter habeat in mente, A anima, vel genus humanum, cui diabolus bellum
figurantia quse prsecessere, figurata quse sunt in ca- indicit, sed a Chrislo, qui prO nobis pugnat, vinpile completa, et qttse suiit a nobis moribus adim- citur; hic estenim verusDavid, tnanu forlisetvisu
plenda. Cum processionem facimus cum vexillis, desiderabilis, qui a Patre ad pugnam miltitur; qui
reliquiis, libris, cereis et thuribulis, recolamus oves pavit,qui ursum et leouem superavit 6; qui
Moysen,qui signis et prodigiis de iEgyplopopulum baculum coiilraPhilisthseum portavit, dum crucem
per desertum ad terram promissionis perduxit 94. • contra diabolum bajttlavit. Rursus missa qtiasi
Ibi populus arroalus, hic clerus sacris veslibus. quoddam judicium imitatur : unde canon actio voIbi arca, hic scrinium reliquiarum. Ibi tabulse Te- catur; cstenim actio causa, quoe in publico coram
stamenli de monle Sinai, hic liber Evangelii de judicibus agilatur. In missa enim causa nostra cum
allari. lbi columna ignis, hic cereus igneus. Ibi Deo judice agitur. Oratoriiim est proelorium, Deus
virga, hic sceptrum regis vel baculus pontificis. Ibi judex, diabolus accusator, sacerdos advocaius ct
Moyses et Aaron, hic rex et episcopus, vel episco- defensor. Ilic est enim Moyses, qui causam populi
pus repraesentans ulruuique; in baculo regem, in ad Dominum allegabal 7; cnjus patrocinio delatoris
mitra pontilicem. Recolaraus et Jostte qui Jericho fallacia confutatur ; innocentia nostra comprobatur
circuivit 90, quse corruit, et populus regnum obti- et absolvitur, aul judicis ira placaliir etpermiserinuit. Ibi clangor lubartim, hic strepilus catnpana- cordiam culpa remitlitur. Rursus missa tragcediarum. Recolamus David 96et Salomonem ", qui ar- rum gestus populo reprassentat; tragicus eiiim nocam Dei hymnis et canticis reduxerunt, et in lemplo sler cum dicit : Orate, rememoiat Christum, qui
locavernnt. Simus memores Jesu Christi, qui de apostolos orare monuii ?.
sinu Patris venit in mundtiin 9S; de prsesepi ad
Per secretam significalChristum qui, sicut aguus
teuiplum 93; de Bethania in Hierusalem 10°; de absque voce ad victiuiam ivil 9. Manuuin expansio
Ilierusalem in montem ': oplantes ut de mundo est Chrisli in cruce exleusio; canonis sccretum,
reverlamur ad patriam, quasi de una Ecclesia ad passionis silentiuni; osculuni pacis, gaudium resuraliam; de milhanti ad triumphanlem : sequentes reclionis. Breviteret in summa eoncludimus, quodcrticem, id estvesligia Crucilixi, et nos vitiiset con- que celebrantur in oflicio missse usque ad secrecupiscentiis erucifigeiites 2. Sequentes vesligia san- lani, respiciunt ad ea quse de Christo leguntur et
ctorum, prsecepta Evangeliorum; induti loricam operibus ejus usque ad Dominieam Palmariim. Nam
justiliae, cingulum conlineiilioe,scutuin fidei,galeam introitus ad ccetum respicit anliquorum prpphetasalutis aelernse3. Unde sacerdos pugnaturus contra iC rum; Kyrie eleison ad eosqui fuerunt circa Chrispiritualia nequiiise in ccelestibus, sacris vestibus sti adventum; Gloria vero ad caiitum angelorum ;
quasi induitur armis, suinens sandalia pro ocreis, salutalio et collecla ad adventum Salvatoris, qui ad
ue quid pulveris inhsereat peiiibus, amiclum pro hoc venil, ut salvaret nos 10; epislola vero ad procgalea, albam pro lorica, cingulum pro arcu, sub- dicalionem Joannis n, graduale ad vocationem apocingulum pro pharetra, stolam pro hasta, mapulam stolorum ", alleluia ad laetiliam cordis eoruni,
vel manipulam pro clava, casulam pro clypeo, li- evangelium ad Domini prsedicaiionem, Credo ad
brum pro gladio. Sic armalus pro omnibus ad al- populi conversionem, offertorium ad ejusdem potare ptocedit, et per confessioneni diabolo renun- puli devolionem. Nttnc quae sequuiitiir, ea respiliat, etse accusat; quia sapicns in principio ser- ciunt quaede Christousque ad ascensioiiein legitnmonis accusator esl sui 4. Per oraiiones et cantus tur. Nampanis siguificat corpus.vinum sanguiiiem;
diabolum incitat, dum casulam super humerum com- calix item corpus, quia vinum iii calice, sanguis est
plicat, gladium contra hostem parat. Dum legifur in corpore.-Corporale mundiiiam corporis, Patena
epistola voce prseconis, imperatoris dantur edicia. Ialitudinem fidei et charitaiis; vel aliter, ut in his
Cantor est tubicen, praeceutores, qui chorum re- versibus continelur :
gtint, duces qui exercitum ad pugnam instruunt : '
Ara crucis , tumutique calix, lapidisque patena,
quibus lassescentibus alii subveniunt. Cantus seSindonis officium candida bijssus habel.
qtienlise, plausus est victorise. Dum evsngelium leAqua populum : sicut igitur aqua vino, sic jungitur, adversarius vuliteratur, aut exereitus dis- gilur Ecclesia Christo. Secreta latibuluro Christi
persus post victoriam adunatur; quem dum praedi- ,a. -Retronea statio subdiaconorum ct diacouorum,
cat episcopus, imperator laudans viclores affatur;
fugam discipulorum 14.Incljnatiopresbyteriestmors
oblationes suiit spolia, quae victoribus dividuntur.
Christi1B. Demum a Tfi igilur, usque ad nobis quoCantus offertorii, triumphus qui exhibetur impera- que peccatoribus,, quaedamrespiciunt ad oraiionem
tori. Sed rursus populo negligenlia resoluto, Phili- quam Domin.usfecil in monte 16;qusedam ad passthseus consurgit adversus Israel. Unde inter Go- sionem, quam subivit in cruce. Ab ipso nobis usliam et David duellum indiciturB : hsecest torpens que ad eommislionem corporis et sauguinis, per94 Exod. 7 et infra. 9BJos. 6. 9611
6. " III Reg. 8. SSJoan. 8- I Tim. 1. 9* Luc. 2.
Reg.
100Joan. 12. • Mallh. 27; Joan. 19. 2 Gal. 5. 3
4 Prov. 18. B I Reg. 17. 6 Jbid. ' Exod.
6.
Ephes.
52. 8 Matth. 26. s fsa. 55. 10Joau. 5; 1 Tim. 1. ,! Matth 5. " Matth. 4. ^3Jtwm. II. 14Mattb.
26. 1BMatth. 27 16 Mailli. 5.
U7
U8
tinet ad sepulluram; unde calicis ab altari eleva- A lalur, quod summo mane missa cantatur, ex contio , est cOrporis a cruce remotio, et rursus iri suetiidine est,- non ex ordine, sed proplor necesallari depositio, est ejusdem in luniulo collocatio. siludinem. Leo papa diluculo ad missara intrabal;
Commistio vero pertinet ad resurrectionem. Ob- nescio an commodilate, an ralione, an sola usus
latse fraclio ad illam fraclionem, quani Dominus apostolici potestate, et forte qui necessilate praeiecit in Emroaus ". Salulalio ad id quod ait apo- veniunt tertiam aut offerunt post nonam amore
slolis : '<Pax voliis ,8. > Ultima salutalio est ad divino, ut non praetereat eis dies absque sacrifiapostolos commiliva in ascensione Domini bene- cio, possunt excusari cum discipulis qui velledictio, vcl seterna salulatio; et scias quod olim non bant spicas in sabbalis ",- et cum David qui comtanto apparatu, neque tam solemni missam apo- edit panes proposilionis sa; vel forte post nonam
sltili cantavere, sed dunlaxat epistolam et evange- propfer gastrimargiam vitandam, vel quia in missa
lium prselegentes ad sola vefba Domini, cum ora- memoriam facimus passionis, mortis et sepulturse,
tione Dominica consecrabant; at sancti paires et resurrectionis et ascensionis. Jdeo cantatur tot vaaposlolici viri solemnitates, quas proemisimusad- riis horis quia tertia flagellalur, sexta immolatur, I
didere.
nona moritur, post nonani sepelitur, mane surgit, I
Nunc qua hora et quoties sit missa celebranda ccelos ascendit. Semel-in die missa debet cele-f
quserere rion est inutile. Tribus ergo horis est brari ab uno sacerdote, quia semel Christus pro
missa regulariler celebranda. Tertia, sexta et nona; nobis voluit immolari «». Si tamen necessitas cotertia, ut Telesphorus instituit, et Gregorius ap- git, ut, cum duae festivitates occurrunt, duse posprobavit; quia lunc est Dominus crucifixus Iin- sunt vel tres (ut quidam asserunt) celebrari: tum
guis Judaeorumclamantibus : « Cruciflge ,9. > Tunc quia licite fil in Natali, tum quia tripartita est pasetiam est a militibus flagellatus. Sexta, quia lunc sio Christi; passus est enim linguis insultantiurri,
cst immolatus et'maiiibus crucifixus. Nona, quia manibus vefberaBlium, clavis cruciligentiuni. Ipse
tunc exspiravit. Tertia cantatur in feslivis, sexta etiam est a patriarchis geslibus iiuraolaius, a proin profestis, uoua in jejuniis ; tamen in Sabbatis phelis verbis sacrificatus, a Patre et se ipso realiquatuor temporum, valde sero eelebretur propter ter oblatus 24-.Legitur tameh quod Leo papa saepe
sacros ordines, qui pertinent ad Doroinicam. In seplies, aliquando novies in eadem die missain
Sabbatis quoque Pasehaeet Pentecostes sero cante" celebravit. Sicut ergo licet presbylero missam
tur, quod ex benediclione eerei deprehenditur, pluries celebrare, sic Iicet religioso laico in die
cuni dicitur : Hmc nox, et ex collecla, ulii dicitur : Q pluries communicare; neulrum tamen est appeDeus qui hanc sacratissimam noctem. Et hoc, vel tendum ; quia farailiarilas parit contemptum, et
<|iiia nocte illa Dominus restirrexit; vel propter contemptus riianducanli judicium; discrelio vero
visitalioneni muiierum ad sepulcrum Domini 20. et devotio gratiam, quam eueharislia redolet lam
effectu quam nominis etymologia.
Jn nalali autem Domini missa prima denoctecan" Luc. 24. 18Ibid. " Joan. 19. " Joan. 20. 2l Matlh. 12.' " I Reg.
21. 23Rom. 6; '. Petr. 5.
'
.
«Rora. 8.
LIBER
•
QUARTUS.
DE OFFICIIS ECCLESI.E.
PROLOGUS.
D ventu,aliain Pascha, aliainNalali. Primode generaExpedit his, quos labor offlciorum exagitat, in- libus prosequamur. Generaliler enim dicimtis nihil
vestigare, quid sit officium, evunde dieitur : Offi- esse psallendum, uisi quod est a suramo pontifice
cium est, ul ait Isidorus, congruus actus tinius- canonizatum : in primiliva enim Ecclesia diversi
cujusque secunduni leges et mores civitatis, -vel diversa cantabaut ad suam volunlatem; verumlainstituta professionis: alia namque sunt instituta meu observabaut Symbolum et Dominicam oratiomonachorum, alia canonicorum. Dicitur autem nem. Postmodmn, cum hseresespullulassent, Theo•
cfficium, ut ait Hieronymus, quasi efficium; quia dosius imperaior,. qui hsereses exstirpavit, Dama
unusquisque debet eflicere suum oflicium; vel quia sttm papam rogavit, ut calholico viro commitleret
in eo sunt agenda, quae prosint omnibus el nulli ecelesiasticum oflicitim ordinare; commisit ergo
ofliciant. Sunt aulem officia quaedam generalia Hieronymo presbylero in tribus linguis, Hebraica,
per totumaiinum observanda, utmalutina etseptem Grseca Latinaque perito; qui Romse sub apostoliliorse : quaedam sunt specialia secundum diversila- cis seplem fuerat conversatus, Tunc autem moratem lemporum, secundum distantiam solemniialum. balur in Belhlehem cum Paula et Eustochio : orAlia enim caiitantur in.Quadragesima, alia in Ad- diiiavit ilaqtie psalmos, epistolas et evangelia, et
150
MITRALE. — LIB. IV.
549
ex msvima parte ornnia officia nocturna et diurna A ad sinistram allaris nos coiivertiinus propter ipsius
praeler canlum, quod opus Damasus papa canoni- exinanitionem SB,et nostri lapsus offensionPni;
zavit, et per omnes Ecclesias observari praecepit. Cum ad Spiritum sanctum loquimur ad dextram
Gelasius et Gregorius orationes efccantus addidere, altaris perlransimus propler ipsius henignitalem,
et lectionibus et evaiigeliis coaptavere. De his ergo et nostram gratiae consecutionem. Interim secunofficiis prosequenles, a uoclis inchoemus oflicio, dum tintinnabulum sonat ; primum tintiniiabuliira
ut a tenebris prodeamus in lucem non econverso. quod squillo vocatur, significat Paulum acule praedicantem, secundum Bainabam Sibi associatum S6.
CAPUT PRIMUM.
»E FERULIBCS
NOCTURNIS.
Cum invicem terliam compulsamus, innuitiius quoU
'« Media nocle surgebam ad confitendum tibi 2B.> Judseis repellentibus verbum Dei, apostoli conver-:
Nocte quidem surgere, yigilare, Deum laudare,
tuntur ad gentes, quas in fide instruunt Trinitatis
et quatuor Evangeliorum imhuunt disciplinis ».'.,.
orare, et adorare non vacat exemplis et rationiUnde quidam qualer sonant. Quidam ad hsec Jia-,
hus, David enim dicit: < Media nocte surgebamad
confitendura libi; » et alibi: « Praeveni intempe- bent proprias orationes, scjimonem ad Patrem, et
sta nocte2», > afia littera, <in maturitate, > quod Filium, et Spiritum sanctum dirigentes.
idem est, ut asserit Augustinus; tempestivum.enirn
Trina facta oratione, psalmos graduales incipidixere veteres opportunum a tempore, vel a tem- nius, qui suntquindecim, significati per.quindecim
pestate duclo vocabulo, secundum eam signifiea- gradus Salomonis, quibus ascendebatur ad temtionem, qua hisloriei dicunt, ea tempeslate, id est plum Doniini 38.Et per quindecim alios Ezechieeo tempore, unde inlempestivuni aiunt imporlunum : lis, quibus visum est ei ascendi in civiialem Dei
siniilitfer immaluritas est ttmpus immalurura, id ss. Quindenarius nuroerus conslat ex sepleitario
est non opportunum. Illud est nocturnum actioni- et octonario. Quindecies ergo psallimus oslendenbus non opportunum, el Dominus in oratipne per- les quod utriusque Teslameuli mandata observare
nociabat 27.Et Paulus, et Sylas in carcere media debemus. ln primis quinque Gloria Patri, non utinocte psallebant 2S; et est ratio, quia Dominum mur pro defunctis orantes; quia per quinqtitx
dormientes JEgyptios percussisse, et vigilantes sensus corporis peccata commisimus, quse non,
Hebraeos legimus liberasse a9-. Ilem, quia media Deo, sed nobis iraputare debemus, orantes ne pronocte et Dominica nocte, natus est Christus, quem pterea nobis vita negetur, sed per Dei. mi&ericorangeli gloriam canlanles laudavere, pastores vigi- diam requies concedatur seterna^ In sequenlibus
lantes adoravere 80. Item, quia pro nobis est nocle C decem psalmis Dei misericordiam nobis. et nostris
comprehensus »'. Item, quia media et Dominica proximis imploramus; et Gloria. Palri subjungijnocte momordit infernum 3S; el veluti Samson 3Sab nius, quia quod a catena peccalorum absolviniur,
allophylis obsessus media nocle confractis portis quod Te Dev.mtoto corde pei'quirimus, quodtuuui
inferni surrexit a morluis. Ileni, quia lunc veniet Decaloguro observamus:- Non nobis, Domine, non
ad judicanduro, sicut exterminaior Angeltis in nobis, sed nomini tuo da gloriam 40; gloriam exhij^gyptum. Uude : < Media nocte clamor factus est bemus. Post haec a rege loquendi licentiam quseri»4. > Ideoqne.in vigiliis excubamus, ut eum eo remus, ul ei Laudes annuntiemus, dicentes : Domine,
vertente a nuptiis, ad libertalisviara perveniainus. hibia mea aperies, el os meum arinuntiabil laudem
Item, quia.umbratiHter vjgilias committamus ange- iuam 41; eum in nocte dormilum ivimus, os et pelicas, de quibus infra dicemus, et per excubias ctus signo crucis quasi Doniini sigillo muiiiviiiius;
nocturnas diabuli vilamus insidias. Ob has cau- et ideo ab eo cujus sigillum est reserandi labia lisasitaque nocte surgenles currimus, auditis campa- cenliam poslulamus.
nis, ad ecclesiam, veluti audito clangore tubarum
Sed cur homo dicit DeO : Domine, tabia mea
curritexercitus ad militiam; milites ilaque regis
aperies 4!, cum Deus dicat homini : Aperi os liium,
summiadaulam regiani venientes, et eam ingredienet ego implebo itludu? Respondetur, liic liberum
tes ad aliare inclinamus; quia, quasi regem mili- nolatur arbitrium : ibi sine grat-ia manifestatur
les adoramus ; seterni etenhn Regis miliies sumus,
iufirmum; sedquia frustra quis vigilat, uisi Domi-'
cui seroper in procinqtti spiritualis militiae adesse nus custodiat ciyitatem; idcirco divinum imploradebemus; ad allare inclinantes friiiam faeimtis mus auxilium, dtcentes : Deus, in ddjutorium meum
orationem, ter dicentes : Pcller nosler ad Patrem,
ihlende ; Domine , ad adjuvandum me fesiina 44. Et
et Filium, et ad Spiritum sanctum, sernionem di- vide qura peccati nqcte regnanle laudes Dei clausa
rigentes: cum ad Patrem loquimur, ad medium al- labia lacueruiit, nune peccalor exsurgit; sed quia
taris nos, intentionem cordis, et statum corporis
« Nqn est speciosa laus in ore peceatoris 4B,,>petit
Domino praesentamus, propter Patris potentiam, et ut Deus os ejus aperiat, et ut perfectius laudet. dinostram perseveranliam. Cumad Filium loquimur,
viiium auxiiium iraplorat. Et atlende quod borarum
"Psal. 118. 2Gibid. 27 Luc. 6. 28 Aci, 16. 2S Exod. 12. 30Luc. 2. 31Malth. 26. 82 Ose. 15.
33Ju-J. 16. 3l Malth 25. »»Phil. 2. S6Aet. 15. 3I lbid. «» II
as Ezccb. 40, 45. 40-Psal.
9.
Par.
ii5. 4' Psal. 50. 4I Psal. 80. 43Psal. 120. » Psal. 6«t. iB Eecli. 15.
151
SICARDl CREMONENSISEPISCOPI
152
omnium est dignitas reverenda, cum earura ini- A mum Deo cantamus, ut a caccitate menlis , et netium et finem referamus ad Doininum. Nam in ini- golio perambulante in duodecim horarum tenetio Dominum invocamus in adjutorium, in fine bris "" per Dei misericordiam perveniamus ad IuDeo gralias agimus. Impetrala loquendi licentia, el cem seternilatis. Vel duodecim sunt menses anni,
imploralo regis auxilio , ut regis benevolentiam in quibus diabolo, vel mundo servimus. Duodecim
captemus, a praemissis laudibus inchoamus di- sunl aposloli quorum doclrina liberamur, Duodecenlcs : Gloria Patri el Filio et Spirilvi sancto , cim ergo psalmos canlamus, ul a servitute per dosieut erat in principio et nunc et semper, et in sm- clrinam aposlolicam libertati donemur. Etvide quia
cula smculorum. Amen, Hunc versum Hieronymus psalmus dicebatur modulalio, per cantum decem
odinvenit', et in fine psalmorum dicendum insti- chordarum, a psalli quod esl tangere : nunc aulem
tuil; et quoniam quidam sunt pigri ad regis pra> psalmus est laus Dei bonam siguificans operatio^
conia, vel ad militiam convenire; ideo sicut praeco nem; ideoque dum eos cafiimus, slare debemus,
miltitur per civilatem milites invitare, sic cantor ut demonstremus nos esse paratos ad honi operis
exercitium in causa nostra et fratrum. Psalinos
jnchoat invilatorium; et fratres invitans subdit:
Venite. Et cOnsidera quod invilaloriis vox humili combinamus, ostendentes nec laudes nostras,
nota praemiltilur, et postea exallatur, quoniana " nec opera nostra sine charitale valere , quse conEcclesia prius secreto quasi oslio clauso, propter sistit in dilectione Dei et proximi »'. Duos psalse Deum laudat et orat 46; dehide manifesle pro- mos cuui una .gloria secundum consueludinem
pter alios, ut accendat ardor proximos : cum GallicanaeEcclesiseterminamus; quia laudesnostrse
hymnum communiter cantamus, omnes convenisse tunc acceptantur in gloriam Trinitalis, si consisttiiU
inilites, post invitalioiiem in regis prseconia, desiin vinculo charilatis.
Psalmos chorus concinil alternalim. Chorus a
gnamus, juxta illud : « Audivit, et laetala est
Sion 47. > Est autem hymnus laus Dei cum can- choroea, vel a corona, vel a concordia nomen accelico, quem stantes canlamus, ut in ereclione cor- pil. Olira circa aras in modum coronoe circumstanporum significemus, quod mentes dirigaraus ad Do- tes eoncordiler concinebant, sed Flavianus et
minum. Nisi enim mens consonet linguse, certnai Theodorus allernatim psallere instituere, Duo ergo
est vocem quantumcunque sit clamosa, Deo non chori psailentium designant angelos, et spiritus
placere.
justoruin, quasi reciproca volunlate pominum
Beinde noeturnos incipimus. Et vide quia a«- laudanlium, et se ad bonam operalionem invicem
cturna nqciuruse dicitur pro hora, nocturni no- Q
( exhortaiitium, Sex antiphonse sunt sex selales, in
cturnoruni pro officio. Vel nocturna nocturnse pro quibus necessaria est bona operalio et dilectio
coilectione psalmorum ante leetiones; nocturai
Dei et proximi; vel sex antiphonse sex sunl opera
nocturnorum pro psalmis, lectionibus, responso- misericordise, quse sunt esurientem cibare , sitienriis ; nocturnae nocturnarum , pro temporibus. In lem potare , nudum veslire, hospitem colligere,
profestis diebus unam quidem nocturnam, in solera- inlirmum visitare, incarceralum redimere B!. Quse
nitatibus yero tres consuevimus celebrare; in pro- si. observaveriraus, de tenebris hujus noctis vel
festis commemoramus nostri exsilii servitutem;
mortis ad veram Iucem et vitatu perveniemus aeterin solemnibus autem liberationem, Cuin ilaque si- nam. Vel per antiphonam charitas, vel devolio
mus prius filii irae, et postea filii gratioe 4R,pritts mentis accipilur. Unde allernanlur; quia charide officio prpfeslqruni, postmodum vero de oflicio tas ad minus inler duos habelur : et psalmi alterfestivorum agamus, ut de ira ad gratiam , de no- nalim canlaritur sub una anliphona, id est sub uno
cle ad diem, de servitute ad lihertatem pervenire vinculo dilec.lionis onera portantur B3; vqrbi grapossimus ; a quo enim quis superatur illius, servus tia, unus legit, alter seminat, tempore fructus
efficilur; djabolus humanum genus devicit et diroe lector satori doctrinam, sator lectori panem porri'
serviluti subegit M. Ut ergo ab hac liberemur, no- D
gitj upitas itaque symphonise , et disposilio concturnis horis, divinis ofliciis ipsudamus; verum cordise ordinatse, bene ordinatae civiiatis insinuat
quia nostram servitutem, per sex aetates extendi unitatem, ul eam surdus visu capiat et auribus caeimploraraus, ideo sex noclibus hebdomadis idem cus intelligat : inde est etiam quod psalmis anlioflicium regqlariter pelebrainns ; in quo duodecim phonse intermisceptur , quia fides per dilectiouem
psalmos cu-m sex anliphonis , cum tribus lectioni-r operalur B4. ldeoqtie antiphona dicitur vox recibus, et tptidem responsoriis depantamus; olim proca, quasi contra sonum, ab anli et phonas ;
psalmi varie canebantur ; nani aiii quinquaginta,
quia psalmus secundum melos antiphonse intonaalii plures, alii pauciores. Unde cum Patres conve- tur et manus operatur, secundum quod a charinissent, ut de numero deflnirent, angelo revelante, talis igniculo excitatur. Est auleni antiphona canduodenarius numerus est inslitulus. Nocti ergo tilena ad recreationem animoruni divinis laudibus
duodecim horas ascribimus,*pro uiiaquaque psal- ititerserta ; et ouidem nihil amplius charitate re46 Matth. 6. 47 Psal. 96.
»? Gal. 6. S4Gal. 7.
4BEphes. 2.
49IIPetr. 2.
B0 Psal. 90, BI Malth, 22.
B!Matth. 25.
154
123
creat animos ab sestibns vitiorum. Nihil magis in- k saltem ejus parlicula : in quo solvittir quoestio
vitat eosdem ad proeconia superiorum. Hunc can- musica de versu secundi loni, qui tcrininatur in C,
tum Ignatius Antiochenus chorurii angeloritm ati- cttm secundus semper in D, et dicimus quod non
divit in coelestibns alteriiare; ideoqne sic suam est ibi finis, sed in repetitione vesponsofii, quem
ecclesiam alternatim cantare docuit et ab eo tota cantuni Ambrosius primo composuil, et ab eo tota
Ecclesia alternandi formam accepit. Antiphona Ecclesia formam accepit. Haecomnia cum gloria
ante psalmum incipitur ab uno , et ab omnibus concludimus et lerminamus, eo quod omnia ad fiterminatur; quia Deus prius dilexit nos, cujus di- deni et gloriaiii Trinilalis referintus ; et vide quia
leclioiii responderedebemus BB.Item anle psalmum. quod uno responsorio proeciiiente, chorus concorincipitur, post psalmum tota cantatur; quia tunc diter sequitur; illud astruil quod Apostolus ail, ut
laus nostra, vel opera Deo placent, si a devotione idipsum onines dicamus, et non sint in nobls schisincepta in dileclionis plenitudinem terminatur, vel mala 60.
CAPUT U.
quia charitas hic initialur , in futuro consummabiDE FESTIVIS
NOCTIHINIS.
tur, Neuma in fine significat justorum gaudium ini Si in prima, et secunda, el terlia vigilia Domieffabile, dileetione vel prsedicatione, inentium de" nus servos vigilanles inveherit, beati sunt servi
votioue, fidei amplitudine, operum exsecutione,
spei erectione, charitalis dilatatione. Tres leclioues illi6l. > In soleranibus vero diebtts, ut Dominicis et
legiraus; qqia tres vigilias posuit Dominus, dicens : aliis, liqctis officium per ires noclurnos distingui< Si in prima, si in secunda, si in tertia vigilia mus ; imitanles excubias cceleslis Hierusalem,
veirerit, et ita invenerit, beati sunt servi illi B6; > quae aedificatur ut civitas 6a, et servatur.per angequse tres vigiliae tres designant aetates : pueri- lorum vigilias, qui terni ternas distinguunt, dtiin
liam , juvenlutem et senectutem; in quibus ne a (er lerni trinitati concinunt. Sic et nos qui in illam
diabolo seducamur , bene vigilando Dominum lau- tendimus, unde et ejus nomine Hierusalem nomidare lenemnr. Yel per tres lectiones doctrinas namur, quia illius urabrani gerimus ; tres nocturelectorum trium lemporum designamus. Cum quinos in Dominica celebramus, in qua die angelobus interpollate responsoria decantamus; iirauen- rum consortium promeruimus, vel imitamur Ectes quod quidquid in tribus electi docuere tem- clesiae primilivae tres interpollalas excubias, quae
poribus, et quidquid nos in tribus aetalibus agimus, ler in nocle surgebat ad coiifitendum Domino, ut
ad Deum trinitatemque referimus, ef trinitatem in finitis in tribus psalmis tribus nocturnis, in aurora
fide, spe et charitate glorificamus : ideoque respon- Q compulsatis campanis, canlaret Te Deumlaudamus,
soria dicuntur a respondeudo; quia innuunt quod et laudes ; et fuit haec consueludo trium excubiasanclis moriitis Dei, quse in lectionibus proponun- rum sumptae a civilate obsessa, ubi ternis excubiis
tur, factis respondere debemus, ne similes simus ah hostilibus cavelur insidiis. Givitatem nostram,
scilicet Ecclesiam, diabolus impugnal, et ei maxipueris in foro ludentibus el dicentibus : « Cantavinius et nou sallastis; lamentavimus, et non plan- me insidiatur in nocte.
Nox est enim peccatis accommoda; ideoque attenxistis 57: > inde est quod responsoria respondent
hi materia lectionibus, dum tristia tristibus, et tius iii nocte nos convenit excubare, ut possimus
laetis lsela suecinimus. Verbi gratia , dum lector , latentis hoslis insidias declinare. Sed cum poslea
velut Joannes "8, non manducans, nec bibens, prae- charitale frigescente pigritarent homines toties surdicat pcenitentiam, aut lanientum Dominicae pas- gere, statutum est ut media nocte surgerent et tres
sionis; nos quoque respondendo ploramus; et dum nocturnos continuo decantarent. Tres quoque
leclor, veluti Filius manducans, et bibens , nobis nocturni Ecelesiae militiam memorant; quse in
de gaudio regni proponit, nos ilidem respondendo castris Domini sub tribus temporibus, ante legem,,
militat. Quodlibet
psallamus : est tamen in casu aliler fleri. Et con- sub lege, sub gratia militavit el
sidera quod cum vocibus modulamur, quandoque D vero tempus tres habet distinctiones. Tempus anle
planctum innuimus, quandoque laetitiam reprae- legem distinguitur ab Adam usque ad Noe, et a
sentamus. Voces autem graves, acutae et super- Noe usquead Abraham, et ab Abraham usque ad
acutae, significanl tres ordines humanse conversa- Moysen.In priraa distinclione vigilavere Abel, Enos,
tionis, scilicet conjugatorum conlinentium et vir- Enoch et Lamech : quod in quatuor ps.almis inntiiginum; qui'lricesimo, et sexagesimo, et centesimo tur. « Beatus vir, > canlat Abel 63, « qui tanquam
fructu remunerabunlur Bs. Vel.juxta tria volumina lignum plantatum secus deeursus aquarum > dedit
« in suo tempore justitiae. fructum 6\ > dum pro
Salomouis, incipientium, profieientium el perfeclorum. Yel responsorium dicitur, quia choro ca- juslitia conservantla occubuit. « Quare fremuerunt CB,> cantat Enos qui Domino in timore sorcenti responsorium , versus ab uno respondetur,
vivit 66, dum nomen Domini invocavit. « Domine,
qui etiam versus dicilur; quoniam ad responsoriura vertitur ut totum responsorium ileretur, vel quid mulliplicali sunt 6T, » cantat Enoch 68, quem
BBI Joan. 4. B6Luc. 12. "Mattli. U. BsMatlh. 5. Bs Matlh. 15.
»! Psal. 121. " Gen. 4. '»4 Psal, 1, 6BPsah 2. °6Gen. 4. 6' Psal. 5.
60 I Cor. I.
»» Gen. 5,.
61 Lue. 12.
»55
igs
Doininus suscepit, dtim eum in paradisum transtu- A securilate sedendi. Nolum est enim qu«>a in lclit. « Domine, ne in furore tuo 69, > cantat La- ctione sedemus, sessio pertinet ad securitatem, seinech 70, quem Dominus exaudivit, dum ei talem curitas negligentiam paril. Quandoque speetat ad
filium dedit, qui genus humanum a furore Dei in hymnum, ut ad prseconia Christi simus vigiles et
arca servavit; hi psalmi quatuorsunt, qui subuna
iiitenti: ideoque modo preecedit oralionem, modo
gloria cantantur secundum quorumdam consuelu- leclionem, modo hymnum, ut Magnificat et Benedinem : sicutet sub una anliphona concluduntur;
dictus. Iii hoc officio versus leotiones praecedunt,
in aliis vero sequuntur : ex qua varietale laborans
quia patres illi quatuor virtutibus floruere, Trinilatem coluere et laudibus extulere. In secunda dis- animus delectatur, dum orationi lectio, et lectioni
linctione primi temporis vigilavere Noe, Seni, He- succedit oratio. Et primus quidem versus : Memor
ber et Thare, quod psalmi sequentes insinuaiit.
fui nocte 8\ sed et secundus : media noete, statturv
<Domine Deus meus 71, > canlat Noe 72, quem Do- temporis notat, scilicet noclumi, licet medium eVminus in illa generatione justum invenit, et ideo a catur quidquid est interprimum et ultimurn; unde,
persequentibus aquis safvum fecit. « Domine Do- licet in ipso meditullio non surreximus, mendacii
ininus noster 7a, > cantat Sem 74, quem Dominus redarguendi non sumus. Tamen quidaro somni degloria et honore coronavit, dum eura super fratres sidesvideri meiitiri nolentes, mulant versum et
patris benedictio sublimavit. < Confilebor tibi 7\ > dicunt alteruhi scilicet : « Quoniam lu illuminans
cantat Heber 76, qui mirabilia Dei narravit, cum lucernam meam ss. > Terlius versus : « Exaltare,
civitatem gigantum dissipavit. < In Domino con- Domine, in virtute lua 90, > statum itotat officii, et
fido 77, >,cantat Thare 7S, qui in Ur Chaldaeorum promitlit canluro. virlutum, quse ad Novuni pertipositus in Domino confidit, cujus pars calicis ignis nent TestaineiUum. Per Dominicar» oralioneni, quas
«,t sulphur exslitit. Hi quoque psalmi quatuor sunt secreto dicitur, secretum Regis consilium intelli*jui sub una gloria et auliphoiia concluduntur, ob gitur, ut propositae similitudinis prosequamur
rationem pramiissam. In lertia dislinclione primi exeniplum. Quae oralio hic ideo dicitur, ut per eaia
tcmporis vigilaverunl Abraham, Isaac et Jaeob, et tenlaliones diaboli expellantur; cumenim diabolus
Joseph,quod sequenles psalmi declarant: « Sslvum sentil nos legere velle, quoe pertinent ad instruciionse fae ' 9, > cantat Abraham 80, quem Dominus nem morum, vel.in quibus victorise sancioruin
salvum fecit, in cujus tempore sanctus defecit, quia conlinentur de illo, lunc nos acrius impugnat. Unde
ssundus idololalriae servivit. « Usquequo 81, >can- nos oralione Dominica prsesumimus, ne suecumba-.
lat Isaac 8!, quem Dominus in sacrifieip respexit...,n mus tentationi; et cum hsec oralio sub silcntio dl« Dixit insipiens 83, >cantat Jacob 84cui spes Do* catur, ut diligentius capiatur; vel quia Deo loquiniinus fuil. Unde ibi dicitur : Exsultabit Jacob, lse- mur, ultima pars alta voce concluditur, seilicet.
»bilur Israel. « Domine, quis habitabil8B, > cantat
Et ne nos inducas in lentationem, ut pateat, ad
Joseph 86,qui sine macula fuit, dum adulterium quid illa dicalur oratio, stilicet ne lector per phanrecusavit. Hi quoque psalmi quatuor sunt, et simili taslicam tentaiionem etferalur, et audilor a Lectioratione sub una gloria et antiphona concludunlur,
nis intellectu et profeetu fraudetur. Vel leetionesvel per hos duodecim psalmos numerum patriarorationibus praevenimus orantes domin.um messis,
chaiuim memorise commendamus, qui fidem sancts
« ut mitlat operarios in messem sitam 91, > etapeTrinilalis per exercitationem quatuor virlulum ha- riat cor nostrum in lege sua et in prae.ceplissuis*92,
buere; ideoque sub tribus gloriis psalmorum qua- ne semen verbi Dei quod audiluri sumus, aut voiuternarii conipiehendunlur; nec unus psalinoruro cres comedant, aut spinoe suffocent, aut iu, petra,
ab aliis separatur; quia, ut ait Auguslinus, qui ubi r.on habeat humorem, accrescat93.,Versus post
habet unam virtutem, habet omnes.
orationem est mandatuin post consilium. Et mePostpsalmos versus sequitur; quia decet, ut af- meuio quod semper sequens versus est amiunliauflictus ad requiem convertatur : unde qui psallendo D dus, nisi ad evangelium., ubi dicitur : Exaudi,
stabal, nunc ad lectionem sedeat; unde versus a Chrisle. Quidam lamen nullum versum aniiuntiant.
verlendo dicilur; quia chorus se vertit ad orienlem,
Vieissitudines lectorum sunl successiones legalovel quia severlit de psalmis ad leelionem. A pueris rum;tjui, dum : Jube, Domne, benedicere dicunl,
cantatur, ut intelligarous nostra Deo placere ser- licenliam proficiscendi petunt; dttra eis benedicivilia, si fiantcum innocenlia. Et vide quod versus
lur, Hcenlia datur, in quo innuitur quod nullus in
ecclesia legere debeat, nisi concessus, mtUuspraeacula exclamatio est animorum excitatio, lieiucepto
opere pigrilemur; qui quandoque nos excilat ad •licare, nisi missus : « Quoraodo enim prsedicabunt
orationem, ne muscse perdant suavitalem un- nisi millantur 94.> Ipsa lectio est injunctae legatioguenti "; quandoque ad leetionem, ne torpeamus nis exseculio : Tu auiem, Domine, legati reversio;
69 Psal. 6. 70Gen. 5. 71Psal. 7. '2 Gen. 6 el 7.^ '8 Psal. 8. 74 Gen. 9. 76 Psal. 9. 76Gen. II.
'' Psal. 10. '» Gen. 11. 7S Psal. H. 88Gen. 12. 81 Psal. 12. « Gen. %i. "3 Psal. 15. 8' Gen. 28.
M Psal. 14, S6 Gen.59. 8' Eccle. 10. 68Psal. 118. so Psal. 17. s0 Psal. 20. S1Ltie. 10. s> II Mach.
i. tsLuc. 8. s4Rom. 10.
*53
157
ubi in eo quod misericordia imploralur, innuitur i\. « Coeli enarrant eloriam Dei, > exprirriit apostolos;
»
ipsum Iegationis, vel praedicationis officiumnon sine quia < in omfiem terram exivit sonus eorum'.
alicujus vel levis culpae pulvere peragi posse; unde < Exaudiat te, > declarat martyres; quia protexit
—•
in
Augustinus : verbum proedicationis securius audi- eos < in die tribulationis suse 2. > < Domine,
virtute; > innuit confessores, qui non sunt fraudati
lur, quam dicilur : prsedicalor enim per terram
ambulal, Et difficile est ejus qui per terram ambu- volunlate labioruro suorunia.
lat, pedes nullo pulvere sordidari; el praedicatoHoc'pacis tempus ccepit a Constantino rege.qui
rein, cnra se bene prsedicare persenserit, nullate- loetatus in virtute Dei super salulare Chrisli, vehenus in spirilu elalionis erigi. Quod vero Deogramenter exsultavit, dum Nicaenam synodum congretias agiraus, non ad lectoris preces, sed ad praemis- gavit. In prima hujus temporis hora modulatus est
sam pertinet lectionem ; gralias agimus, quod no- Paulus, diceiis : < Regi saeculorum immorlali, et
bis doctrinse suaepanem frangere dignatur, ne fame invisibili, soli Deo honor et gloria in saecula ssecuaudiendi verbum Domini pereamus 9B. Nam ad lorum. Amen 4. » In secunda Laurentius, dicens :
« Gratias libi ago, Domine, quia jamiam tuam inlecliones, in fine quarum Tu aulem, Domine, non
coneluditur, scilicet ad capilula regularium horagredi merui; > in terlia Gregorius, qui arte niusica
rum in quibus verbum Dei seminatur; Deo gralias,
divinum concinnavit oflicium, et nos vigiliae hujus
ex consuetudine respondelur. Et attende quod si- primam cuslodiani observamus, dum praedicamus.
cut iu Ecclesia duo sunt ordines : sapienl.es et inSecundam cum tribulaliones in palienlia sustine•sipienles 9G, sic sunt duae lectionum materies. In mus. Tertiam quaudo contemplationi vacamus. Sed
illis eniro Iectionibus quoe ad missam legunlur,
quia « extrema gaudii luctus occupal 6; > iueo ulsapientes instruuntur. In his quae in' nocle re- timi versus, ultimi psalmi terapora tangunt summo«itantur, insipientes erudiuntur. Unde et expo- lenus Aritichristi, qui erit clibanus ignis in temnuniui'.
pore vultussui, quem Dominus turbabit, et ignis
Rursus atlende quod foima lerminandi lecliones cum suis complioibus devorabit 6. Poslmodum electi
quadripartila est, aut enim per Tu aulem, Domine, perpetuo cantabunt, et in Domini virtutibus exsullerminalur, aut cum prophetisejegunlur, per Hmc tabunt'. Ad hos quoque singulos psalmos, qui tres
dicit Dominus: Converlere ad me, et salvvs. eris, aut sunt, Gloria redditur, et antiphona. Quia Christiani
cum Threni Jeremiae Ieguntur, per iherusalem,
fide, spe florent, et charitate cohint Trinitatem, et
laudibus efferunt majesiatem. Lecliones sunt doHierusalem, convertere ad Dominum Deum luum;
aut simpliciter, ut in officio defunctorum. Quidam Q ctrinse Udelium. Responsori.a, vita, quse debet relamen st ibi speciali conclusione uiuntur ; vel le- spondere doctrinse; haec onmia in Dominica nocte
ctiones, praedicationes illorum Pairum prseferunt, canlantur, eo quod omnes supradieti in Christi
responsoria vitam eprum signilicaut, per quam prse- resurrectione salvantuf. Et vide quod ad tertiam
dicationi respondetur. Tempus Iegis distinguilur a vigiliam, evangelium recitalur, eo quodestin teraMoyse usque ad David, et a David usque ad transporegratiae prsedicalti.m. Unde fallil hic etymologia
inigrationem Babylonis, eta transmigratione Babylo- responsorii : non enim responsoria de histoiiis
nis usque ad Christum. ln priraa distinclionc liujus respondent evangelicis lectionibus; similiter nec
temporis vigilavere sacerdotes, ut Aaron, dum do- illud quod in aestivo tempore de Trinitate cantatur.
-cuit; in secunda judices, ul Gedeon, dum judicavit;
in tertia reges, ut Salomon, dum populum rexit.
Idem est, et in sanctorum vigiliis, in quibus leQuod sequentibus psalmis innuitur; nam : « Con- ctionibus propter vigilias alteratis responsoria noti
serva me 97, > exprimit sacerdotes, quorum Domi- mutanlur. Illud qtioque sciendum esl quod in ternus pars fuit haereditatis et calicis. « Exaudi, Do- lia vigilia iteratur in antiphonis Atleluia. In solemmine, juslitiam meam 9S, > inntiit judices, quorun) nitatibus quoque sanctortim tres nocturnos aut vijudicium prodiit de vultu Omnipotentis. « Diligam D gilias celebrarrius, et in unaquaque tres psalmos,
le, Domine 9S > insinuat reges quos Dominus con- tres versus, tres lectiones et responsoria tria cantaslituit super genles 10°. Ad singulos psalmos, qui mus. Ex quibus novem psalmi, novem versus, novem lectiones, novem responsoria efficiuntur. Tertres sunt, Gloria redditur, et antiphona, quia sinnarius et novenarius in omnibus idem significant.
guli preedicti ordines Trinitatem adoravere, et laudibus extulere. Sequentes lectiones sunt eorum Hsec igitur omuia celebramus, ut sanctos per lidem
sanctse Trinitatis associatos novem ordinibus angepraedicationes. Responsoria operationes, et graliarum acliones. Tempus gratise distinguitur in lem- loium ostendamus ; etut nos per baecofticia Trinipus apostolicsepreedicationis, et tempus persectitio - lali usque adeo placeamus, quod eisdem ordinibus
nis, et tempus paeis. In primo vigilaverunf apostoli, associari possimus; vel tres psalmi, tres versus,
in secundo martyres, in tertio confessores; quod in tres lectiones, tria responsoria, in tribtts noclurnis,
sequentibus psalmis evidenter innuilur; nam : sunl triginta sex; haec itarjue celebramus, ut per
. 8BAmos. 8. 96 Rom. 1. S7 Psal. 15. 98 Psal, 16. S9 Psal. 17. m Psal. 44. ' Psal. i$,
* Psal. 19. 3 Psal 20. MTim. 1. BP;ov. !4, 6 Psal. 20. ' Ibid.
159
100
lidem sanctae irmitatis, per observantiam decem A
. tutina recolit illud tcmpus in quo primi parcntes
niandatnrum et exhibilionen) sex operum, coronari Detim in paradiso laudavere. Pririia illud in quo
cum sanctis in c.oelestibusmerearour; vel per tres Abel; in tertia Noe, in sexla Abrahain, in nona
noeturnos lani in Dominicis qtiam in sanctorum prophetse, in vespera noiaiitiir apostoli, in coniplenatalitiis, quoe ad proesenlcm gratiam pertinent, torio novissimi jusli. Dies etiara vilam uniuscujustres vigilias accipimus, secundtim illam evangeli- que hominis reprsesentat quse sepierh selalibus vacam doctrinam : « Si in prima, secunda et teriia riatur. Ergo per matutinam commenioranius infanvlgilia Domintis servos vigilautes invenerit, beati liam, per primam pueritiam, per terliam adolesunt servi illi\ •>Pltiralitas leclionum, pluralitatem scenliam, per sextam juventulem, per iionam
significal proedicatorum', qui sunt lempore gratioe, senectuieiii,per vesperam senium,per completorium
sietit paticilas iii profestis rarilatem significat-tem
fiiiem vitse. Ergo septies, id est semper; quia dum
pore legis ; sicut eniin gallus in noete profunda ra- septies in die laudern Domino dicimus, totum soeriores solet edere canlus, vicinanle vero diei Iselitia culi tempus, et loiam vitam horoinis ad Detim rccrebriores; sic ante incavnalioiiem- Domini cum ferendam notamus; sicut Jiealus Nicolaus, dum
populus airibulabatiii lenebris \ rari ftiere prsecones quarla et sexta feria matris ubera 11011
sugebat;
et opcrarii pauci, 0; sed in tempore pleriitudinis l\
infantiam suam ad Doininum referebal: vcl seplies
Ct in die salulis ,2; omnes gemellis felibus, et ste- Doroinum laudamus, dum pro universis beueficiis
rilis non est in eis ,3: quod tamen in Pascha tribus nobis a Deo collalis vectigales et gratiarum actiones
tanlum lectionibus ulimur, aliam continet raiionero, exsolvimus. Nam et septenarius numerus est uniut infra dicemus.
versitatis, septies quoque in die Domino confiteniur,
Porro hyranus, quem Augusiinus et Ambrosius •quia per septiforinem gratiam Spirilus sancti, de
invener.unt, scilicel: Te Deum laudamus, qui supra- tenebris vitiorum, et servitute diaboli, quam nodicta omriia sequitur, et alta voce canlalur, signifi- cturnum officium repraesentat, prodimns ad solem
cat Iseliiiam mulieris de drachtiia, quam invenit justitise, et eripimur in libertalem, quam diurnum
accensa lucerna '*. Uiide et tunc secundura quos- reprseseiitat ofiicium.
dam accenduntur lumiriaria. Quod finis ille : Per
Septem vero mysteria Jesu Christi nobis in carne
singulos dies, el cselera quse sequuntur aitius con- exhibita inferius exponemus.; quse causas exhibent
cjhuntur, el lunc lintinnabula compulsanlur, signi- septies Doraino confilendi. Has itaque septerii horas
ficatvicinarum convocationem, etearum de drachma nullus audeat praelerire, nisi velit ingralus Spiritui
"
reperta congratulatioiieni. Vel jam diclus hymiius Q
( sancto, et in conspeclu Doraini vacuus apparere ;
lutiirum gaudium et lsetitiam repraesehtat '*, quara has etenim horas apostolos legimus observasse:
Ecclesia requiescens a laboribus suis est iu die ju- unde Petrus et Joannes ascendebant in lemplum ad
dkii consecutura.
horam orationis nonam ">. Et ilem Petrus sexta
hora comedere volens, ad orationem coenaculum
CAPUT III.
ascendebat". Cum igitur septies in die confiteri
DE SEPTESI
CANONICIS
HORIS.
« Septies in die laudem dixi libi ,6. >
duodecim sint horse
Populus a Pomino debeamtis, cumque.
Babylpne reversus ex doctriua Esdraa 17, Deum diei 22,sub istisseptem alias comprehendimusquinquater in nocte. quater in die laudabat. Quatcr in que: sub prima pfimam, sub secunda secundam,
inocle, scilicet vesperlino, complelorio, nocturno et sub lertia terliam, sub quarta quariam, et sub
inatutino; quater in die, scilicel prima, lertia, sexla sexta.sextam, elsub septiraa septimam, sub oclava
et nona. Sic et nos per qnalernarium psallimus, ut octavam, sub nona nonam, etsub decima decimam,
Domino qtiodlibet elenienlum noslri eorpofis ofiera- sub vespere undeeimam, siib complelorio duodemus. Rursus oclies Domino confitemur, ut ad ofcta- cimaro. Cur autem polius in his horis diei quam
vam pervenire possimus; .sed Propheta : Nocle in aliis celebramus officium1Ratio est exquirenda.
^ Matulina ilaque dicitur a niane, et mane a maniroedia confitendum, et septies in die, dicit Dominum D
esse iaudandum ,s; cujus in boc opere auctoritatem
bus, Manes secunduin gentiles sunt dii infernales,
sequimur et ni}'sterium. In septera ergo cauonicas quos dicebant, diem Jota nocte clausum tenere, et
horas dividitur diuriium oflicium, Scilicel laudes, eum mane terris emittere. Unde et mane idem bomatulinas, primam, tei liam, sextam, noiiani, vespe- num dicitur, eo quod nibil melius in hae vila, luce
ras et completorium; septies quippe in die laudes videlur. Ideoque laus matutinaqUasi prq luce nobis
Dpmino dici.raus, propter septein aetates sseculi, vel exhibita Deo cantatur ; qui nos a tenebris erroris
reduxit ad viam veritatis. Item hoc tempore Dohominis, vel sepiiformem gratiarii Spiritus sancli,
vel septem mysteria Jesu Christi. Quilibet enim mino. confitemur; quia hora tali Deus muiidum
dies lotum reprsesenlat hujus sseculi tempus, quod creavit, et astra maluiina 23, sciiicet angelos, qui
per septem inlervalla distinguilur. Nam laus ma- mpx suavi concenlu suo conditori jubilavere, qaos
' Luc. 12. • Jsa. 9. ,0Lno. 10. "
12 II Cor. 6. 13 CaiU. 4. ,4 Ltic. 15. ,B Apoc. 14.
4.
Gal.
" Psal. 118. " II Esdr. 9. '« Psal ' 118. ,B Dcui. 16. 20 Act. 5. !1 Act. 10. 22 Joan. 11.
•
!SJab. 58.
161
162
hac hora canentes imitamur, qui astra vespertina A Sextam, ut cxalralus a terra nos trahal ad se et ertiat
vocari possumus ; quia Christum solem pro nobis a tenebris irruenlibus sttper lerram «\ Nonam, ut
sseculo moriamur, cum latrone salvemur B1; reveoccidentera sequimur 2\ ut per eum in resurrectione 2\ quasi in ortu solis ad astra matutina per- lata facie Dei gloriam contemplemur Bs, sanguine
veniamus. Item hac hora Dominus populum suum redimamur, et aqua lavemur, demum super astra
per mare traduxit, et in mari Jigyptios interfecit, levemur ; vesperain ut vespertinum regis sacrifiut in Exodo legilur 26.In hac igitur hora Deo gra- cium recolamus "3, quod praeliguravit uovum sacritras agimus, qui uos per baptismi gratiam de Pha- ficium in vespera institulum, ut Cbristo conseperaonis imperio liberavit, ut nos ad lerram prOmis- liaraur 64, et ut testamento baeredes insliluamur,
'
sionis adduceret. Item hae bora volunt quidam ju- exemplo humilitatis per Jolionem pedum "', et vinslos a souuio mortis evigilandos, qui de nocte culo charilalis per novum niandalum, et iiijecto
mundi ad lucero pervenient: vel in hac hora, sicut charitatis igne accendamur ad liospitalitatem pauin aliis, mysteria sequemur Jesu Christi, qtti est perum, et illuniinemur ad inlelligentiam Scriptunocte comprehensus, mane illusus, et Petri miser- rarum. Complelorio, ut fructificent in nobis sulus 27; hora prima gentibus traditus; tertia flagel- dor ejus, et oratio, et requies, et pacifica saluB
lattis, el voce crucifixus;2S sexta cruci affixus, et talio,
CAPUT IV.
tunc lenebroe factaesuiit super universam leram,29;
nona mortuus, et lunc lalro salvalur; veltim lempli
DE MATUTIN1S
LAUDIBUS
1NFEUIALIBUS
DIEBUS.
« In matuiino interficiebam omnes- peccalores
scinditur, latus perforatur; in undecima, de cruce
deposiius; in duodecima sepultus 30. ftem in nocle' lerrse "6. > Temptis ante noclurnum significat noinfernuni exspoliavil, mane surrexil; in prima hora stram vitam in peccalis. Nocturnum' officium, noMariaeapparuit; terlia duabus a monumenlo redeun- stri exsilii servitium, laus matutina pcenilenliae
tibus obviavit 31; sexla Jacobo; nona Petro; ve- suflragium, perquam tendimus ad lucis gaudium ct
liberlatis.
spera duobus ambulantibus in Emmaus Sciipturas
aperuit, et hospitatus in fractione panis se maiiiIdeoque primum psalmum dicirous in ferialibus
festavit 32. Completorio aposlolis dixit: « Pax vo- maltitinis : Miserere mei, Deus B'. Quero psalmum
bis, > et cum eis manducavit 3\ Item cum Petrus
Judaei conversi frequenlabant, et nunc frequenlat
tota nocte in piscahdo laborasset, Christus mane Ecclesia; quia prOvocat adpcenitentiam, per quam
in littore stelit, et rele piscibus adimplevit 3\ Prinia
fil resurrectio a morle animae. Sicut enim cantalur
eani septem discipulis manducavit, cum eis dixit: |Q in malulinis Dominicis : Dominus regnavit BS, pro
Pueri, habetis aliquod pulmenluni; et oves Pelro resurreclione Christi a morte corporis, sic in feriacommisit3B. Tertia Spiritus sanclus in apostolos libus : Miserere mei, Deus *\ pro resurreclione fidedescendit 36.Sexla in die Ascensionis cum disci- llum a morte anintarum a tenebris ad lucem prodpulis discubuit. Nona eisdem videnlibiis ccelos euntium. ldeoque in secundo psalmo, qui per sinascendit 37. In vespera mundum venit salvare 38.In gulas ferias variatur, de mane, vel luce menlio
flne veniet retribuere, qui etiam in vespera cum reperilur; ut in Verba mea; « Mane astabo tibi 60; >
discipulis anle passionem coenalus fuerat 39, pedes in Judica me, «Emilte luccm tuam 61; > in Te delaverat, et corpus suum eis tradiderat *\ In com- cet; «exitus matuiini, et vespere deleclabis 62; >
pletorio in Gethsemani pro eis oraverat 41. Ergo in Domine, refugium,« manefloreat 63; >in Domine,
propter htec mysleria, quse de Jesu Christo in his exaudi, «auditam fac mihi mane miserieordiam
horis haliita in scriptis habemus , has horas, et tuara °4; > in Bonumesl confiteri Domirio, t ad annoii alias canonicas observamus. Laudes videlicet nuntiandum mane niisericordiara tuam 6B;» qui
matulinas, ut cum Petro fugiamus ad lacrymas 42 psalmi non immerito sic in malulinis laudibus oret cuni Domino resurgamus 43. Primam, ut simus dinanlur ut in eis nolari possit ordo Christianoe
primo regnum Dei quaerentes 4\ et ei primogenita conversionis; nam Verba mea, vox esl Ecclesioe
nostrorum operum offerentes 4\ qui tradilus gen- primilivse ad JioeredilatemDomini vocatsp; Jiidica
libus, passus est propter delicta nostra et resurreme, vox ejus ad genles intrantis; Tedecel; canilitr
xit propter justificationem noslram 46; ut nobis sol in figura gentilitatis fidem recipientis; Botnine, 'rejustitise orialur 47 et ul jusl.ficati4S, el gratia se- fugium, vox estJudaei resipiscentis ;Dom!ne,ea;aMt/t,
ptifornii conjuncli epulemur cum illo in mellito ct vox ejusdem contra Antichristi persecutionem oranoeternoconvivio 4S.Tertiam ut flagellaii Christi pa- tis; Bonum est, vox Ecclesisein Domino quiescentienliam imitemur, et Spirilu sanclo baptizemur.
tis, quae exipsoium psalmorum titulis,.et sftiitentiis
24 Malach. 4; Luc. 4. 2CMarc. 16. 26Cap. 14. " Matth. 26. 28Mallh. 27. « Ibid. 30Joan. 19.
31Marc. 16. 32Luc. 24. 33Ibid. 34Joan. 21. 3BIbid. 30 Act, 2. 37 Marc. 16. 38Act. 1. 39Mallh.
26. 40Joan. 15. 41Matth. 26. 42Ihid. 43Marc. 16. 44Matth. 6. 4BLevil.27. 46Rom.4. 4'Mal.4.
48 Rom. 5. 49 I Cor. 5. B0Joan. 12; Exod. 10. B1Lue. 25. 62II Cor. 5. B3Exod.
28.
64 Rom. 6; Col. 2. «' Joan. 15. m Psal. 100. B7Psal. 50. " Psal. 92. B9Psal. 50.29; f0Num.
Psal. 5.
61 Psal. 42. 6a Psal. 04. 63 Psal. 89. 64 Psal. 142. *BPsal. 91.
104
SICARDl CREMONENSISIMSCOPl
prudens lector elicial. Quia vero per charitatem flt AL oratio Moysi litulatur, et ejusdem canliciim addilttr.
reniissio peccalorum et "acquisilio regni ccelorum Feria sexta celebralur passio Salvatoris. Ideoque
66; ideo duo psalrai sequuntur scilicet : Deus, Deus psalmus cantatur, qui subtitulatur ipsi David, cum
meus 67et Deus, miserealur nostri 6\ in quibus agi- persequebatur eum iilius suusAbsalon, idest Judas.
lur de dilectione Dei et proximi; in pritao dedileIdeoque et in cahtico dicilur : Cornua iri manibns
clione Dei, unde ibi dicitur: < Silivit in le anima ejus 80.Sabbatum celebratur in memoria eleclorum^
mea 68;> in secundo verd dedilectione proximi, unde qui erunt in finemundi, quod colligilur ex titulo
ibi dicitur : «Cognoscamus in omnibus gentibus psalmi, scilicet psalmus eanlici in die Sabbati, et ex
salutare tuum' ™. > Ideoque stib tina gloria conci- cantico filiis Israel pbsl laborem ilineris dalo. Vel
nuntur; quia dilectio Dei etproximi sicsese comi- se.xadaplentur aitatibus ; nam, in die secunda separavit Doininus aquas ab aquis 81.In aelate secunda
tantur, ut iii Christiana professione altera sinealtera
cbniigiidiluviuffl 8a, quse duo significavere baptinon habealur. Yel ideo sub una gloria cantanlur,
quia in eis una Chrisli persona veneratur. Yel ideo smum. Christus.etiam in die secunda cfedilur basub una gloria continuaiilur, quia in eis fldes et ptizatus. Ideoque in seeunda riie recle legitur canoperatio intelligunlur : «fides aulem,sine operibus, . lictim de baplisuio, ubi dicitur : Haurietis aquas in
mortua est 71,> per quae duo libertatem et gloriam gaudio de fonlibus Salvalorista; ubi fideles ab iufijeconsequemur. Et quia exhibitio cperis esi proba- libtis separantur. Terlia setate Isaac liberatur a
tio dilectionis, ideo per sex dies sex cantica viclo- morte 8\ ldeoque in tertia die recte legitur canliriae succinunlur, per quae sex opera misericordiae cum Ezeehiae, cui Dominus per quindecim annos
intelliguntur. Nam in secunda feria, dicentes :Con- vitam adjunxit. Sic et nobis in Trinitatis fide mafitebor cum Isaia' 2 cantairius; quia, sicut ille yicit nentibusper observantiam Decalogi, et lidem quinpopulum infideilem, sic nos. vilia superavimus. In quepartitae passiouis mortem auferet, etvitam dotertia cum Ezechia gaudeihus, dicentes : Ego dixi nabit seternam. Quarta aetate Anna fuit fecundata,
et ideo in quarta die legilur canticum Annse:sic
'"; quia, sicut ille mortem corporis, sie nos mortem 'aniiiiae evasimus; ideoque subditur ibi: Vivens, Ecclesia per qualuor Evangelia est electa, et Synaviveris confiiebitur libi n. In quarla, dicentes : Exgoga repudiala. Quinta aetale liberattis est populus
sullavit cor, cum Anna tripudiamus 75; quia, sicut de captivilale Babylonis 8\ el ideo quiuta die legitur
canlicum Moysi de liberalione. popoli de raanihus
ille vicit aemulam, sic noscarnemvicimus.Inquinla
vero, dicentes : Canlemus '\ lsetamur cura popuio Pbaraonis. Sexla selate crucifixus est Dominus, et
Jsrael; quia, sicut ille jEgypfibs per Moysen.sic nos iC ideo in sexta die legllur caniicum de ipsiris pa%diabolum et dsemones per Ghristum subferfugimus.
sione, ubi dicitur : ConiMain manibus ejus "6, SabIn sexta quoque, dicentes : Domine, audivi, cum bato requievit Dominus ab omni opere quod paHabacuc " gratulatiiur; quia, sicut ille Babyloneoi, irarat 8'; et jacuit in sepulcro s\
sicnos evasimus peccatorum confusionem. In SabIdeoque in Sabbatq Iegitqr canticum, quod' datum est Uliis Israel post laborem itineris, cum inhato, dicentes : Audile ' 8, cum Moysehilarescii»us;
trassenl in terfam promissioriis. Et vide interpsalquia, sicut illius populus, deviclis hoslibUs, terram
hiuHi et canticum differentiam ; quia psalmus signiprOmissionis intravit, sic nos, vitiis stipei.atis,promissam indulgeiitiam, litertatem et laetiliahiconse- ficat operationeni, carilicum laudem ex operalione.
:
Exinde : Laudate Dominum de cxlis subditur 8S.
quemur.
Possunt eliam temporis gratise successibus ad- Tres psainii sunt in quibus triumphuni de mundo,
aptari;riam secunda feria illud lenipus recolit, in carne et diabolo memoramus; et quia ut lanta liiquo primo vexilliim crucis erigitur, ut ex praece- bertas et gloria revelelur in nobis soquaridiu sumus
dentis psalmi iVerba riiea et sequenlis cantici : in via, est nobis doctrina et coiisolatio necessaria,
Confitebor littera patet, cum dicitur :'« Notas facile Ideo sacerdos in persona Domini capitulura subdit:
in populis adiiiveritiones ejus 's. > Feria terlia illud " Vigildte 9l. Vel nox praecessit ubi nos hortatur in
leinpus significat, in quo imperatores Ecciesiam fide perseverare, et misericordise operibus intendere : opera tenebrarum abjicere, et arma lucis
persequebaritUr. Ideoque plangens , ait : Judica
me\ Deus, unde canlicum legitur Ezechiae qui lan- iiiduere 92, et consolatur per promissionem gloriae;
guore corporis infirmabatur. Feria quarla illud quod ideo capilulum dicitur; quia de capilibus sulerapus inriuit, in quo exallata est Ecclesia super
niitur epislolarum; quod, licet sit lectio, tamen
inimicos; ideoque exsultal cum illis qui suntdeBaJegitur sine, Jube, Domine, benedicere; el absque
bylonia liberati, dicens : Te decet, et canlat cum sacerdolali benedietione; quia proprium est sacerAnna quaeest liberatade afllictione Phenennse. Feria dotis illud legere; et praelali ecclesiae non debent
quinta illud tempus innuit, in quo Moysi populus licenliam petere, sed dare; nec dicit : Tu aulem,
intrabii ad fidem. Ideoque psalmus canitur, qui quia sacerdos est perfectus, ut suggeslionibus
•VI Petr. 4. 6'Psal. 62. 6SPsal.66. 6SPsal. 62. '° Psal. 66. 71 Jac. 2. "2 Cap. 12. 73Tsa. 58.
54 Ibid. "j 1
'6 Exod. 15. " Cap. 5. 7S Deut. 52. 79 Isa. 12. so Habac. 5. 8' Gen. 1.
2,
Reg.
82 Gen. 7. 83 lsa. 12. 84 Gen. 22. 8BI Esdr, 1, S6 Isa. 12. 67
Get). 2. 88 MatUi. 27. ss Psal.
90
91
148,
Rom. 8.
I Cor. 15. ssRom.15.
J65
165
166
diaboli facile non succumbat; alicubi lamen a sub- A iiitellectum : « Accedit eiiim homo ad cor aitum,
ditis pronuntiatHr. Et altende quod in nocturnali et exaltabitur Deus 9\ > Deinde sequunlur sanctoofficio copiosius quam in diurno lectionibus vaca- rum suffragia, quia quandiu vivimus tanquam in
mus, quia eis aures libenlius accommodamus. Rur- lubrico posili sumus, et a dacmonibus inipugnasus attentle quod in bujusmodi lectionibus auctor mur ; et ideo sanclorum suffragiis semper egenon pronuntialur, sicut in lectionibus missae; eo muS.
CAPUT V.
quodseduli in officiisex lee.lionecognoscuut auclorem. Ad missam vero conveniunt laici, quibus est
DE MATUTIMS
LAUDIBUS
IN FESTIVIS
DIEBUS.
« In maiuiinis, Domine, medilabor in le ". >
auctqr incognitus. Quod aulem in matutinis quandoque praemiititur, sermo sancli illius et illius, ad Tempus ante nocturnum significat tempus morlis
cautelam fit, quia verendum est, neerroneusauctor
anle legem, in quo silebant Jiomines a laudibus
in medio proponatur, et qttia saepe ex lectione au- Dei. Tempus nocturni significat temptts legis daloe
ctor non agnoscitur. Deinde sequitur hymnus, per Moysi. Tempus laudis matulinse signilicat tempus
quem Iaetilia, quam liabenmsde.libertate, innuitur; gratise, a resurrectione usque ad Unem mundi, in
sed ne ingrati de beneficio videamur, heneficium quo tempore Deumlaudare teneraur. De bonis naconfitemur in versti : Repleli. Postca liberafori no- turae quse hac hora nobis conlulit creando ; de bostro grales referimus, et in ejus larftJemprorumpi- nis gratiae, quae hac hora nobis dedit resurgendo ;
mus, alta voce dieentes : Benedictus DominusDeus de bonis gloriae, quae hac hora nobis dabit resuIsmel "*. Qujire? quia nos in miseria positos visi- scitando ; ideoque totum hoc officium est laudibus
lavit, redemit, de manu inimicorum liberavit, plenum, adquas laudes per versum audilores sascientiam salutis in remissionem peecalorum per cerdos excitat, et demum auxilium divinura iroploviscera misericordiaededit, illuminavit, et in viam rat: postmodura chorus ad idem feslinans auxipacis direxit. Et vide quod in tribus duntaxat ho- lium, in summa Irinitate glorificat Deum. Exinde,
ris, tria dicimus evangelia in aurora. Benedictus excepto Quadragesimali terapore, a psalmo Domicantatur, quia ubi vera lux nuntiatur; in vespera : nus regnavil 98incipimus. Et sunt oclo psalmi, quia
Magnificat, quia in fine mundi, sicut ibi dicilur : octo suiil ordines electoruin salvati per aquam ba< Deus superbos disperdet, et humiles exaitabit 9\> plismi, sicut octo animaefuere in arca, in aqua
In complelorio :' Nunc dimitlis, quia posl judicium diluvii 99: nam primus ordo est Ecclesiae primisancti in pace regnabunt; antiphona devotionem tivae in Judaico populo conversantis, secundus est
significat, qttam habere debemus in laudibus Re- Q ejusdem ad gentilitatem transeuntis, tertius est
demptoris. Dominusvobiscum; magister et diseiptili genlililatis credenlis, quartus est Judsei resipiscenpro se invicem orant, et se invicem resalutant. Et tis, quintus erit tribulatorum per Antichristum;
est sensus : laudem vestram Dominus recipiat, et sextus, sepliinus et octavus erunt fruentium Chri •
prsemio vilaeremuneret. El cum spiritu tuo, scilicet sto post Antichristum, qui tres esse dicunlur, quia
cum prtf nobis sis oralurus. Orationes aulera non coliigeiitur ex Asia, Africa et Europa. Qui quia siexaudiet Dominus, nisi ex bono corde processe- mul Dominum laudabtinl 10\ ideo lres psalmi laurint; ipse, sine quo nihil bonum, sit cum spiritu dum cantantur sub una anliphona et una gloria. In
tuo. Sacerdos autem de sua bonitate non se esse omnibus igitur his psalmis legis umbram, et gratiae
suffieientem reputans, subdit: Oremus, quasi dicat, veritatem oslendimus. Umbram, quia Dominus post
orate mecum ut, quod postulamus', citius impelre- liberalionem populide iEgypto, supereumregnavit,
mus. Oratio quam dicit significat indulgeiitiara et legem dedit,elin tabernaculo decoreminduit. Yequam Dominus repromisit; Amen, scilicet (ial.no- rilatem, quia postredemptionempopuli suiChristus
bis quod orasli. Rursus dicit: Dominus vobiscum. a morte resurgens regnavit, el decorem immortaliEt est iterata salutalio, aflectuosa oralio , ut impe- tatis induit'. Unde primitiva Ecclesia laudes exloltrata gratia perscverent; demum conCIuditur : Be- D lit, dicens : Dominus regnavit. Merito canlatur hic
nedicamus Domino.Deogratias, perqute significattir psalmus in laudibus; quia continet Iandes Christi,
quod usqueadlinem vitaedebemus Deopersolvendo et sepiem locos laudis, ut super eumdem psalmuiri
gralias pro beneUciis benedicere. Dicitur aulem Be- exponilur. Jubilule 2, hic unibramostendimus; quia
nedicamus a pueris; adostendeiidum quod nisi per populus De) portas, scilicet terram promissionis
poenilentiam efficiaraur ut parvuli, digne Deum intravit, et Domino jubilavit, et servivit. Veritalem,
Iaudare nequimus 9\ vel ad indicandum quod laus quia genlilis populus fidem recepit, et Chrisio jubinostra puerilis esl, scilicet insufficiens ; cum enim lat omiiis lerra, et servit genlilitas in laelitia. Dcus,
de Deo loquimur, balbutiendo sicut possumus, pro- Deusmeus *; hic psalmus indicat umbram regum
nuntiamus, laudamus, sed non sufficimus; quia Salomonis, et aliorum in Domino Isetantiura ; cui,
supereminentia Dei nostrum superat eloquium et Deus misereatur nostri \ sine interpositione glorise
93 Luc. 1. s4 Ibid '" Maiiii. 18. s6 Psal. 65. 97 Psal. 62. 96 Psai. 92K ss Gen. 6; I Petr. 3.
160Isa. 52. ! Psai. 92; Rom. 6. 2 Psai. 99. 3 fsal. 62. • Psal. 66.
167
SICARDI CREMONENSiSEPISCOPI
168
coiilinuDtur; quia regnum Juda et regnum Tsrael A pilulum luba novissima n, et hymnus laus aein una lege sociantur. Indicat eliam tempus gratiae, terna.
in quo sedata persecutioiie Ecclesia genlilis in DoPer versum qui sequitur, scilicet : Dominus remino meditatur, et os haereticorum obstruitur. Hic gnavit, iiinuilur quod post resurreclionem rata est
enini psalmus canlatur ex persona gentilifalis, unde Chrislo in cceloet in terra polestas 12; qua regnasic intitulatur psalmus David ctim esset in deserlo vit in prsesenti Ecclesia, in Iriurophanti regnalurus
Idumaeae,per Idumaeam gentilitas inielligilur, cui, in saecula. Corisuetudo in oriinibus horis dicenrii
Deus misereatur, sub una Gtoria jungitur; quia Ju- versiculum inolevit ab arca, quae dum in labernadaicus populus ei in una fide sociabitur. Benedicite, culo reponebatur, dicebatur : « Revertere, Doroiiio,
innuit tempus in quo Nabuehodonosor tres pueros ad multitudinem filiorum Israel, 3. > Unde versus
in caminum posuit jgnis B; et illud tempus, in quo dicimus orantes, ut ad nos revertatur, et nostne
Antichrislus tres fliios Noe friget in camino tribu- inentes ad Dominum revertantur; unde a reversione
lationis. Ideoque sine Alleluia et Glofia cantatur;
nomen accepit.
Hic in noclurnis ante leetionem dicitur, ul ad
quia tunc omnis laus Ecclesisereprimetur, vel ideo
sine Gloria; quia Trinilatem in eo recolimus, di- audiendum verbum Domini animus incitetur. In
centes : Bcnedicamus Palri, el Filio, cum sanclo aliis lioris post leclionem, ut ex intervallo horarurii doclrina 4).omini non negligatur : Per cantiSpirilu.
Et vide quod hymnus iste tres habet dislinctio- cum, Benedictus ,4, quod illucescente die cantanes. In prima invilantur supcriores creaturae ad lur, primus Chrisli significatur advenlus qui pleIaudem Creatoris; scilicet quae sunt super ccelum, bem suam visitavit, redemit, et sedenles in tenequae in ccelo, quae in aere. In secunda invitantur bris et umbra morlis illuminavit 1B.Yel secundus,
creaturse terrenae, et quae moventur in aquis. In in quo Ecclesiam, quae diu sederat iu lenebris
lertia invilantur honiines, spiritus et animae, ut litijus mundi, post psalmos, lectiones, hymnum et
cum omni creatura Domino benedicaraus; quia sic- versum, et antiphonam, scilicet post bona opera,
ut tres pueri Nabuchodonosor caminura ignis, sic doctrinam, laudes, conversionem et menlium devonos diabolum el incendium inferni evasimus. Et tionem claritate perpelua illustrabit, quando serbenq convenit hoc canlicum diei Dominico, et cui- viemus Domino sine limore, in sanclitale et justilibet festivo; quia in prima die Dominus omnia lia oinnibus diebus vitae nostrse. Inlerim incensacreavit \ et per resurrectionem suam poslmodum tur altare. Thuribulum esl cor, ignis charitas,
inuovavit. ldeoquein ea die et in festivis, quse re- Q
1 ineensum oralio, quse tunc ad Dominum dirigisurrectionem Dominicara imitantur, hoc canticum tur, cum per verbum Evangelii cor noslrum igne
legilur, in quo Dei creaturae ad laudem Crealoris charitalis accenditur, et in fidem passionis expanmvilantur. Quidam vero aiunt in hoc canlico pas- ditur; unde sacerdos incensans dicit: Dirigatur,
sionem Christi nobis ad memoriam reduci, quia Domine, oralio mea, sicut incensum in conspeclu
Nabuchodonosor diabolus est, ministri Judsei, ca- luo 10.Et cqngrue post psalmos, et lectionem semiiius ignis ara crucis, tres pueri Chrislus, in quo quitur incensalio; quia, qui bene operatur et alios
docet, bonum reddit odorem, et bene operandi
tria pura : divinitas, caro et anima, velexquotria
sacramenta : spiritus, sanguis et aqua'. Laudate aliis prsebet exemplum. Oratio est ullima illa beDominumde cmlis8, Illud tempus umbrse denunliat nedictio : « Venite, benedicti Palris mei ". > Bequo populus de Babylone rediit 9, et templum sedi- nedicamus Domino, laus est fiiialis el ineffabilis.
(icavit et illtid gratise, in quo, Antechristo occiso, Ideoque saepe verbis dimissis cum neumis jubilauuiversa Ecclesia Deum laudabit. Ideoque tres mus. Nola quod eaedemsunt laudes in Dominicis
et Paschalibus diebus, et festivitatibus Saiiclorum ;
psalmi sub una Gloria canlantur; quia Christiani,
genliles et Judsei, vel Noe, Job et Daniel; vel col- quia repraesenlant gaudia resurrectionis Christi,
lectiex tribus partibus orbis, Asia, Africaet Europa D et rioslrae, quse per fidem resurrectionis sancli
in una religione el laude et parenlia convenient:
jam quaedamgaudia percipientes, pleiiius iu stola
vel quia in eis laudibus eum quiest trinus elunus
duplici consequentur.
CAPUT VI.
exlollimus. Capilulum est secundum prsetcrilam
DE PBIMA.
unibram Esdroepreedicatio. Hymnus populi de re« Palerfamilias exiit primo mane conducere ope~
ditu et templi dedicatione gratulatio, vel capituium
estaugeli repromissio, quando promisit Zaeharise rarios in vineam suam 1S.> Nuuc de prima et refllium 10, et hymnus de Christi nativitate et resurliquis horis agamus, in quibus pastores et operarectione gralulatio. Yel capilulum esl modemoruni rios imilamur : nam et in his horis palerfamilias
ne in bello deficiaraus, exhortatio et hyuinus est conduxit operarios iu vineam suam. Iueoque psaiEcclesiaede Antichristi vicloria exsullalio; vel ca- inodioe ab istis horis et non ab aliis nuucupan' Dan. 5. 6 Gen. 1. ' I Joan. 5. 8 Psal. 148. > I Esdr. 1. 10Luc. 1. "I Cor. 15. ,! Matlh. 28.
13 Num. 10. "'Luc. 1. ,s Isa. 9. I0 Psal. 140. 17Mallh. 25. ls Maith. 20.
MJTRALE. — LIB. IV.
170
tur, et in islis celebranlur. Saeerdos igilur paslor A mandalorum meditattonem ; vertim qtna (ldes cst
fundamentum mandatorum, et victoria quse vincit
est ovium, grex populus, pascua Dei mandata,
multae bestiae gregi jnimicoe; nam hinc : « Leo mundum3": etquia caelerasine fide fruslranlur " ;
rugiens circuil quaerens quem devoret "; > liinc et operarius sine fide frustra vineam colit; et passlor sine lide frustra ovile cuslodit, ideo subditur
draco deviantes veneno interimit, hinclupusrapit, hiflc ursus invadit. Ideoque pastor, cui est Symbolum fidei scilicet : Quicunquevult, quod Alhaeura de ovibus 2\ ait : Deus, in adjutorium meum nasius, Alexandrinus episcopus, rogatu Theodosii
ihlende "; et altende quod versiculus iste in imperatoris, ad eradicandam invalescentem hseretiomnibus praemillitur horis, el est sumptus a Ye- corum perfldiam et divulgandam (idem calholicam
teri Testamento. Arca eoim quotidie Circumdaba- edidit: quod singulis diebus Ecclesia canlandum
tur ab inimicis. Moyses igitur dura elevabatur esse in Prima constituit; quia lunc maxirae ad ecel portabatur, dicebat : « Surgc, Domine, et dissi- clesiam populusconvenit; vel quiafides principium
pentur inimici lui, el fugiant qui oderunt le a fa- salulis existit. Quidam tamen omittunt in illis diecie lua 22.> Sed et Ecclesia perseeutionem pati- bus, quibus in missa Credo in unum Deum conlur inlus et exlra, ideoque divinum imploraraus cinunt.
Sed potius est hoc curiositatis, et desidiaequam
auxilium, dicentes : Deus, in adjutmium meum in- "
tende : similiter in omnibus praemittilur ": Gloria ralionis; quia populus in Quicunque vull, de fido
Patri, ul glorificemus Trinitatern 2\ sine qua nihil a pastoribus docelur ; et in Credo in unum Deum,
possumus 2\ Oves ilaque summum Pastorem iir- iidem suam quasi doctus quilibet conttlelur. Albavoeanl et glorificanl, et in liymno consequenler nasius vero, in hoc suo symbolo duas principales
iroplorant, ut eas in diurnis actibus a noeentibus lidei parles, scilicet de Trinitale ei de Yerbi incarcustodiat. Quinque psalmi sequuntur, ut quinque natione describit. Sed de libero hominis arbilrio
sensus operariorum per diem divinilus muniaut. praemitlit, dicens : « Quicunque vult salvusesse : >
Yel tres sunt sub tribus gloriis comprehensi, eo nemo enim nisi volens credit; cum csetera possit
tjuod Trinitas in nostris operibus glorificatur; di- homo nolens, credere non potest nisi volens. « Ante
cenles : Deus, in nomine luo 2\ iter arripiunt; et omnia opus est, ut leneat catholicara Udem. « Haec
quoniam alieni insurrexerunt 2\ pelunt ut vi sua enim est bonorum omnium fundamenliim. Hsec
inimicos disperdat, et oves ex omni tribulatione
Prima pelit campum dubia sub sorte duelli,
eripial; sicut Davideripuit a Ziphaeis 2'. Hunc enim
psalmum David cecinit cum Ziphaei voluere eum C
Sauli tradere. Ziphaei florentes interpretantur; hi sed quia fidei nomen poterat inducereconfusionem,
sunt membra diaboli, qui nos prosperitate sedu- determinat, dicens:« calholicam, >qusetum propter
cunt. Cum nobis ergo ea diaboius mullipliciter in- universalium praecepta regularum, ut Boetius ait,
sidielur, ad vilandam ejus callidilatem, hunc psal- quibuS Chrislianse religionis auctoritas inlelligitur,
mum summo diluculo canimus. ln Beali immacu- tum propterea, quod ejus cultus per omnes mundi
lali 2\ et sequenlibus octonariis, ovilius pascua pro- terminos pene emanavit, calholica, vel universalis
ponuiitur, ut lex Domini, mandata, justificationes vocatur; quia calholicon Grsece, Latine dicitur
universale : non enim quaelibet fides facit Christiaet leslimonia. ln hoc psalmo tractatur de moribus;
quia oporlel, quem Deus liberavit a vinculis et num; nam ut -generaliler comprehensa, fides est
carcere, ut assistat Deo bonis moribus Jn omni de- perceplio veritatis cujuslibet rei curii meutis' asvotione. In Dorainicis vero diebus, et prsesertim sensu; perceptionum vero alia est invisibilium,
a Septuagesima usque ad Pascha novem psalmos alia visibilium : rursus invisibilium perceptionum
dicimus, ut cuin novem ordinibus angelorum in alia est eorum , quae ratione percipiunlur; alia
resurreclionis gaudio Trinitatem laudare possimus. eorum quse sunt supra ralionem, ut Deuni esse triIn primis qtiinque, Deus, Deus meus ", et sequeri- D num et unuro, et incarnatum, de Virgine nalum,
habent meritum,
tibus, de Christi passione canlalur; quia per me-. passum, etsimilia. Primoeduae11011
ritum quinquepartilae passionis peivenit Christus quoniam habent ab liumana ratione principium;
ad gloriam resurreclionis, quod et nobis speremus, nam fides non habet meritum cui humana ratio
si eum imilari volumus 30. Qttaluor seqttentes iu- praebet experimentum. Tertia dunlaxat eflicit Chrinuunt, quod in quatuor mundi parlibus per do- slianum; < qtiam nisi quisque servaverit, <per se, ut
ctrinam qualuor Evangeliorum Deum laudare de- adultus, et discrelus; vel per.aliuin, ut qtii non est
bemus. In Deus, in nomine luo satvum me fac 31: scientiaecapax, <inlegram >sine hseretieaepravitatis
petimus erroris depositionem. In Confilemini Do- contagione, <inviolatamque> sine schismaticisviolamino 3\ exhortamur ad laudis confessionem. In lione, « absque dubio in aelernum peribit: > < Sine
Beali 3\ ad laudis operalionem. In Retribue 3\ ad fide namque impossibile est placere Deo37; >et ubi
19I Pelr. 5. 20Joan. 10. 21Psal. 69. 22Num. 10; Psal. 67. 2S Joan. 15. 24 Ambr. in hymnum :
Jam lucis. » Psal. 55. " Ibid. S7 I Reg. 25. •" Psal. 118. 2SPsal. 21. so Hebr. 2; Rom. 6.
31 Psal. 55. " Ksal. 117. " Psal. 118. 3t Jbid. "Uoan.5.
»8Hebr. H. " Ibid.
6
PATHOL.CCXIII.
t
169
SICARDI C.REMONENSISEPISCOPI
171
172
causa non subest, nec effectus adesl : fides est A humanilas est vcritas honiinis secundum quan»
causa hunianse salulis 38; ergo ubi defecerit, salus quis verus est homo. Sed Chrisliana verilas inielesse non poterit. «Fidesaulem catholica hsecest, ut ligit Deum sine quanlitate lnagnum, sine quafiiale
uiiuhi Deum in Trinilate, et Trinitatem in unitate boiium, sine lempore sempiternura, sine loco ubiveneremur; neque confundenles personas, neque que totum, sine situ prsesentem, sine mutabilitatc
mulabilia facienlem. Itemphiiosophica veritas Jiabet,
•stibstanliam separantes: >de unitate prius,et.postea
depersonarumdisliiietioneprosequamur. Unitatum quia siPater est magnus et Filius magncs, Pater et
alia est integralis, quae consislit ex partibus ut Filius sunt magni. At Christiana veritas Patrem et
corpus. A!ia fornialis quae a forma trahil originem Filium, et Spirilum sanctum, non tres magnos,
ut idolum. Alia naturae, ul ego et tu ununi sumus. sed singulum magnum, et tres unum magnum apAlia voluntatis, ut nobjscum unum sint 39; alia pellat, et haec est una regularum universalium, a
principalis, vel singularis, vel solitudinis, vel sim- quibus, ut secundum Boelium diximus, fides Caplicitalis ; principalis est, quia priraa singularis, tholica nominatur. Depersonarum vero distinetione,
vel soliwdinis est, quia sola. Non enim iuveniun- dicit Athanasius : « Alia est persona Patris, alia Filur aliqua quae et plura sint, et singulariter unum, lii, alia Spirilus sancti. > Persona dicitur gramraanisi in Trinitale. Simplex est, quia nec plk-am par- B tice, onine id de quo in oratione agitur; dicitur et
tiuro, nec plicam recipit proprietalum. Et ut oslen- poetice larva, ut reperlor honeslse personse; dicitur
dat hanc unilalem esse intelligendam secundum et condilio, vel forluna,.ut: « Deus non accipil persimplicitalem subdil : « Qualis Pater, talis Filius, sonam hominis 41, > scilicet non attendit cujus
lalisSpiritus sanctus; >idesl,quidquiddePaire sub- condilionis vel fortunse. Secundum Boelium persianlialiter prsedicalur, [Similiter el de Filio et de sona est ralionalis naturae individua subslaniia. ln
Spirilu sanclo dicitur. Et supponil exempla de sex theologia igilur personam esse, est discretum esse
jiominibus, seilicel: Increalus, immensus, aeternus, relativa proprielale; personales cnim proprielates
omnipotens, Deus et.Dominus, quoe de singulis di- ut palernitas, et filialio, et processio sunt relaliocuntur personis, el de omnibus non pluraliler, sed nes, ui paternitas est relatio Palris ad Filium, filiasingulariler, et in siimnia, verbi gralia : <lncreatus tio est relatio Filit ad Patrem, processio relatio
Pater, incrcatus Filius, increatus Spiritus sanctus, Spirilus ad utrumque. Et ila Pairem esse, Filium
11011
tamen tres iucrcati, sedunus increatus; > sicet esse, Spiritum saiictum esse, non est aliquid esse,
sed ad aliquid esse. Uude Augustinus : Cum Paler
de reliquis.
Et vide-quod horum qusedam negative, qusedam Q esl, non illud ex quod est, id esl non esl reiatione,
affirmalive de Deo dicunlur ul increatus, scilicet qua Pater esl, esl ipse divina subslantia. Palerninon creatus; inimensus, id est sine nieiisura; aeter- las est in Palre, et ipsa Paler est, et sic de aliis.
iuts, sine prineipio et fine; omnipolens dicilur, non Unrie: in persoiiis proprietas, et in essentia unitas.
quia pnsstt faceie qtiidquid vult facere, sed quia « Pater a nullo estfactus, neccreatus, necgeniius. >
polesl facere quicquid vu.ll fieri. Yel oinnipotens, Cuni a iiullo dicitur, aucloritas demonslratur. Jnter
id. est principaliter poietis. Tres enini sunt potesta- faclum et crealum h.oc inlerest, quod iuter faceie
les; prima Deus, secunda angv.lus, lerlia bomo; ej, creare; nam facere- est de subjacenti inalevel.omnipoteiis per c.iusam, id est a quo omnis ria aliquid producere; creare vero de nihilo.
Et vide quodoperalio Dei esl quadriparlila : ur.a
potestas, sicut etiam dicilur onine bonum per causani. Deus proprium est Creatoris nomeii, et ad esl oeterna, tres sunt temporales. iEterna est, qua
cullum pertiuet divinilatis, quod traclum est a Filium ante oninia tempora genuit, secundum quam
Grceco Theos.
operationem dicilur Pater, aut genitor. Prima leinEt vide quod quaudoque ponilur personaliter, ut poralis est qua ex nihilo creavit hylem, seu chaos,
l)eus genuit Deum, id est Paler Filinm, et uterque id est confusam elemeiilorum iiiaieriam, secundum
Deus esl.; Dominus, ut ail Augusthius, non esl na- D quam operalionem dicilur crealor. Secunda lempotursesed poteslatis, sed hic secmidum quod dici- ralis est, qtia materiam illam per opera sex dieruro
i.ttr a dominio, quia « Dominus liomen esl illi 40.> distinxil, 4\ secttndum quam dicitur conditor, Vel
Verum secundum quod dicitur a dqniiiiando, indica- opifi'x. Tertia est temporalis, qua species crealas
tlvurii est relationis, « qtiia sicut singillalini unam- per successionem continuat, secundum quam diciquamque personam Deum, ac Dominum conliteri lursaloret aucior. < Filius aPalre solo est, non faClirisliana veritale compellimur ; ila tres deos, aut ctus, nec creatus, sed .genilus. Spiiitus sanclus a
Dominos dicere catholica religione prohibemur. > PatreetFilio non factus, nec creatus, nec genitus,
Ac si dicat hsec essenlialia non pluraliler, sed sin- sed procedens. «Inter gcnerationem Filii, el processionem Spirittts saiicti, difierentiam assignare vox
gtilariter dicuntur de omnibus, el in summa.
i.Et atlende quid s'it veritas Cliristinna. Quod u( htimana non sufiicit: nisi quod Fiiius sie a Pati e
raagis liqueat, vide philosophicam verilatein ; phi- piocedit, ul sif Filitts ; Spirilus atitem non sicpreJosophica veritas esl nalura, vel cognilio rei; ul cedil, ut Filitts dici possit. «Unus crgo Paler, non
'
08 Kjiiies. 2. 39Joan. i", 40 Psal. 67. 41 Gal. 2. 4S GJU. I-
MITRALE. - LIB. IV.
175
174
tres palres; unus Filius, non tres filii; uniis Spiri- A personae, sicut Petrus : Christus vero nomen est satus sanctus, non tres spiritus sancti. > Vide quod crament.', sicut sacerdos, etprophela; quoe nomina
cum diciiur unus Deus, mullitudo deorum exclu- non per lilteras, sed per notulas scribi consucvere,
ditur, cum dicilur tres personse singularitas exclu- utqualilas Scripturse insinuet qualitalem naturoc, tit
dilur. Unde Auguslinus : Qui dixit Deum tres per- sicutdivina naturaeslincomprehensibilis, sicnomen
sonas, non voluit diversilatem, sed noluit singula- quod ponitur atl ipsam significandam, semiplioris
ritatem. «In hac Trinitate nihil prius aulposterius,
scribitur lilteris. Creaturarum naturae quandoque
nihilroajusautminus, > potestate. Auclorilas tamen comprehendunlur, et ideo earum nomina per litPatri, qui a nullo procedit, ascribitur; < sed totse teras plenarie describuntur. Vel quia non sumus
tres personoe cosetcrnae sibi sunt, > ergo nulla tem- suflicientessolvere corrigiam calceamentorum illius
pore prior; < et coaequales, > ergo nullaminor: in personae cl. « Deus est ex substantia Palris, >scilicct
quo BOtatur Arius, qui dogmalizavit Filium Patrc ex Patris substaniia, idest ex Palre substantia, ut
miiiorem ; lilaut per omnia, sicutjam supradictum generalio referatur ad personam, non ad essentiam,
est, unitas in Trinilale, el Trinitas in unitate vene- quae nec generat, nec generatur;«ante soeculagcniranda sit. « Qui vult ergo salvus esse, ita de Trinilus, > hoc improprie dicitur, nam ante, proprie temtate sentiat; > ecce summa et conclusio praeceden-° poris estdesignativum; lempus autem nonfttit aule
liuro. Unitatem vero in Trinilate veneramus, et e mtindum, sed incoepit esse cura mundo. Unde sic
converso, cum dicimus, credimus et adoramus, tres describitttr : lempus est molus, et mora mutabiliitm
esse unum, et e converso. <Sed necessarium est ad reriini; unde, si quis quaerat si Deus fuerit anle
seternam salutem ut incarnationem quoque Do- mundum, vitiosa est quoestio: non enim praecedit
mini nostri Jesu Christi fideliter credat. > Hic de creator creaturam temporis quantilale, quia signifiVerbi agitur incarnatione : sicut enim ad salutem cat ante; sed r.alurae simplicitate. « Homo est ex
snbslaniia matris in sseculo nalus : > ex prseposicxigilur fides divinitalis, sic eliam liumanilatis;
lio, substantialiter , materialiler, potentialiter acquia sine fide Mediatoris nerao salvari potuit 4\
Tres enim fuere leges : lex nalurae, lex litterae, lex cipitur, et parlialiter : substantialiter, ut ex substantia Patris ante ssecula genilus; materialiter,
gratiae. Lex naturse consistit in ralione et voluntale;
in ulraque languebat hoino; quia et ratio in con- ut exsubstantia nialris in saeculo nalus; potmtiatemplatione boni caecutiebat; et volunlas in appe- Jster, ut quiconceptus est-ex Spirilu saneto. Parlilu boni deficiebal. Lex lilterae dabat consilium sed tialiter ut ex anima rationali, et humanacarnesubnon auxilium, monebat affeclum, sed non movebat, iC sislens; similiter et de praepositio, ul de Patre, de
peccata non auferebat, sed prohibendo augebat. matre, de Spirilu saucto. < Perfectus Deus, perfectus
homo ex anima rationali, et humana carne subsiQuia
stens, aequalis Patri secundum divinitatem ; minor
Nitimur in vetituin semper, cupimusquetiegala 4\
Patre secundum humanilatem. Qui licet Deus sitet
EtApostofus : < Lex subintravit, etdelictum abun- homo, non duo tamen, sed unus est Christus; unus
davit 4\ > Lex igitur gralise necessaria fuit, quae autem non conversione divinitatis in carnem, sed
illas duas leges ad effectum ducit. Nara sine colassumptione humanitalis inDeum. >Elattendeduos
lyrio gratiae lippus est oculus 46, tam naturse quam esse niodoseonjungendi-per appositionem et per
lilterse; propterea Sapientiaspuitin terram, etlinicompositionem, quod etiam grammatiei de prsepovit oculos caeci a nativilate 47. Hic est Christus,
silionibus docent; dicentes : illam per appositioqui, sicut ail Apostoltis 4S, est nobis sapientia et nem conjungi, quse in riullius transit in ipsa appojustilia et sanclificatio. Sapientia est nobis rationem sitione composilionem; illam vero per compositiodando; juslilia, nos de mauu inimici liberando;
nem conjungi, ex qua et dictione cui adjungitur
sancliflcatio, peccata dimiltendo ; redemptio, pro aliqua diclio componittir, verbi gralia de utroque:
nobis patiendo. Haec est Dei virtus et Dei sapieniia, D « Dixit
insipiens in corde suo B2. > Similiter in reqtiaeaedificavit sibi in utero; et de utero virginali, rum naluris. Res enim per apposilionem jungunet erexit columnas septem 4\ scilicet sapientiam tur, quando ex eis nihilcomponitur, dequo compoinvisibilium, intelleclum visibilium, scientiam mo- iicntia praedicentur, verbi gratia : Abraham apporalium, pietatem miserendi, consilium adjuvandi,
situs est ad patres suos, unde collegium eflicitur,
fortitridinem liberandi, timorem Domini caste dili- de quo apposita non prsedicanlur. Res vero pec
gendi : his enini virtutibus ab ipsa creationis et in« composilionem junguntur duobus modis; per comcarnalionis hora fuit aiiima Christi pleniter ador- mistionem, et sine commislione. Per commistionata, ut in nullo proficere posset.
nem quando una convertitur, vel potius in aliam
Quod eniin dicilurproficiebat sapientiaetaetate 60, confuuditur, ut vinuni et aqua ; nam quod horum
intelligendum esl nobis. Jesus Christus duo sunts siiperexcrcveritalterumconfundit;sinecommistione,
nomina non ejusdem rationis, nam Jestts estnomen
quando ex diversis substantiis aliquid ita componi43 Act. 4. 44 Ovid. Am.III, iv. 17. » Rom. 5.
50Luc. 2. B1Joan. 1. «2 Psal. 52.
15Apoc. 5. " Joan. 9. " I Cor. 1. 4SProv. 9.
'
176
SICARDI CREMONENSISEPJSCOPI
tur, quodcomponeiilitim proprietates, et naturse de h. feros, > juxla illud: « jEstimatus sum cum descen-cpmposilb praedieentur, ulhomo conslalex spiritu denlibus in lacumb'. >—«Terlia die resurrexit a moret corpore, et bene dicilur homo est vivus propter luis. > Cnde Osee:«Post duos dies vivificabit nos, et
animam, et homo est albus propter corpus. Et dici- terlia die suscitabit nos B\ >— « Ascendit incoelos
lur hoiiio est rationalis propler animam, et homo es. >Juxta illud: Aseendens Christus in altum. Tres
est corporeus propter corpus; haceaulem conjun- suntcceli: aereum, ubi ales volat; aelhereumubistelCtio divinilatis ad humariilatem fit, ut quidam di- lae rUlilant; empyreum, ubi angeli Deuni laudant.
cunt, per compositionem sine commistione, quia « Sedet ad dexteram Dei Patris omnipotentis. >Unde
Christus esl Deus et homo ; ubi non esl commistio Paler ad Filium : « Sede a dexlris meis 60.> Noroineque conversio. Unde bene dicilur : non conver- ne dextrae non significalur situs, vel circumscriptio
-sione divinilatis in carnem, sed asstimptione hu- divinitalis ; sed bealiludo humanae felicitatis ; in
manitatisriirDeum. Conversio namque substanliam quo empireo, in qua felicitate liomo assumptusest,
mutat, assumplio exallat. [Se"cundunialios, incarna- omniangelicaedignitati praelalus. «Inde venturus est
tionls ratio sumenda est, non secundum composi- judiCare vivos et mortuos. Ad cujus advenlum omtionem sed secuntlum habitum. Unde [curo] dicitur,- nes homines resurgere habent cum corporibus suis,
Deuseslhomo,Deus estfaetiishomo, Deusceepilesse " et reddituri sunt de faclis propriis rationem. > Quse
rationis redditio non fiet verborum expression.e,
homo, habituspraedicatur; factus est enim humaoialus, ctassumpstl hominem, vel potius ea, quse ; sed conscientiae atlestalione: ad inemoriam etenini
-•sunt hominis. Unde quod sequitur, « Unus omnino revocatis operibus nostris, bonis et malis, unieui.:iionconfusione substantiae, sed inunitatepersonse, > que manifeslum erit, utrum sitdignus amore, vel
. dicunt hanc propositionera in non nolare compo- odio 61, vita vel supplicio. « El qui bona egerunt,
•silionem, sed personse simplicitatem : sicut enim ibunt in vitam seternam. > In quaquicunque fuerit,
•siroplex fuit ante, sic et postea; non euim humana demum integram perfectionein in corpore et anima
uialura assumpta est de esseillius personae,velcum possidehit. Seplem sunt in quibus inlegra perfectio
Verbo jina persona, sed est in unitale personae, id consistit; tria sunt animse,scieiitia, justitia, et loeliestnonauxit numerum, vel quanlitatem peisonos. tia ;.menli enim humanae, tres vires naturaliler inQuidam non apponttnt in, dicenies : Sed unitale sunt, ut philosophi dicunt, scilicet, rationabilitas,
.personse. -Sed alii dicuiil hanc personam Christum concupiscibililas, irascibililas ; quaru-m singula in
-conslare ex Deo et;homine, scilicel anima et carne, hoc statu miseriae duo habent circa se , habiium
,-et ita ex tribus substantiis, non taraen quasi ex _ videlicet, el privationem. Enimvero circa raliona'.parlibus. Unde cum dicilur, Deus est honio, na- bilitalem sunt seientia et ignOrantia, circa concu»tura, scilicet.humanitas prsedicalur.] « Nam, sicut piscibilitatem, juslhia et injustilia., circa iraseibili-attima ralionalis, et caro unus esl homo; ita Deus tatem laetitia et tristitia: sedinslatu glorise ralionale nostrum implebitur scienlia ; cocicupiscibile,
-«thomounusestChristus.>;[Yideturfuissedicendutii:
-Anima ralioua"lis,&t caro unus sunthomo. Utenim juslitia; irascibile vero, laelilia. Erit igitur anima
rei supposilsesingularitas exigit verbi singularitaperfectse scientise, juslilise et lsetiliae;quia quaelibet
item, ut Sicardus scribit, sic rerum suppositarura virtus eritibisiucimpediriientoetcoiUrarietaie. Qua.pluralilas verbi exigit pluralilalem, ut Pelrus et tuor sunt corporis, immorlalilas, impassibililas,•
Paulus ascenderanl in templum. Singularis ilaque agililas et pulchritudo.' Corpus aulem , ut ait Apo.numerus ponitur pro plurali.]
stolus 6\ erit spirituale, nori corporeae subslaniise
Et vide hanc similitudinem non accedere plena veritatem amittendo , sed ut spirilus cibo nop indi-collatione ad demonslratum; nam caro et anima gendo. Erit igitur immortale, quia ultra non mosunt partes hominis constilulivoe, et destructio- rietur, nec mors illi ttltra dominabitur 63.Erit imnem unius earum sequitur .lolius destrnctio; non passibile, quia nulla passiorie ullerius moleststbitur.
Jiuiem sic in Christo, Deo et homine; nain ante D Allius eliam exponamus , dicenles : quod in statu
vfuitDeus, quam Deus esset homo, el ideo assttniptus creationis habuit homo posse peccare, posse non
homo non est pars constitutiva personae. Jla sicut peccare; posse pati vel mori, posse non pati et non
anima, et caro non sunt plures homuies; sic Deus et moiL In statti corruplionis habet pbsse peceare,
•homo non sunl plures Christi. « Qui passus estpro
iioii posse uon peccare; posse pali el mori, non
salute iiostra:.» undet lanquani avis ad occisiouem posse non pati et non mori. Non posse non pecrductus estB3. > Hic est sumnius pontifex, -quo care sic inleliige, non posse esse sine peccato, sci- ,
moriente antiquitus in lege captivi, liberi dimitte- licet sine causa peccati; causam dicimus concupi.bantur, et ad suas haeredilates ievertebantur B\ scentiam : vel non posse esse diu sine peccato. In
Mors etenim Chrisli gladium Dei anle paradisum
stalu glorificationis babebit posse non peccar-e,
amovii:BS.Hic est serpens in quem respicienles a .« posse non pati, et non mori; el non posse pali, et
serpentum morsibus liberanturB6.< Descendil ad innon posse mori : ideoque erit c.orpus immortale et
-!T5
• *3 Isa $5, "NHIII. 55. " Gen. 5. B» Num. 21; Joan. 5. " Psal. 87.
£j)hes. 4. 60 Psal. 109. _" Eccle. 9. •_ I Cor. 15. _ 63Rom. C.
" Osc. 6.- "» Psal. 67;
178:
t quia « Omnis quicunque iiivocaverit noiuen-DouiiimpassibUe. Erit etianvetagile,quia etiam veloci- A
tatem cogilationis ad omnia comitabitttr. Erit ct ni salvus erilso. > Unde alacres gratias aguut, et
pulcherrimum, quia sicut sol fulgebit in regno Pa- cum Petro Christum Filium Dei vivi conlitentur et
tris *4. Exuetur itaque homo in utraque parte di- iiivocant, dicentes : « Christe Fili Dei vivi, miseploide confiisionis 6\ et induetur stola geminaeglo- rere nobis S1. > Quidam tamen 11011dicunt capiturilica!ioiris.
lum, neque responsorium ; quia per primam iniel« Qui vero mala in igneni seternum. > Novem ligunt pastoris operam, qui debet prius operari, ut
pcenarum' generibus in inferno miseri crucian- in aliis horis alios ad opcrandum valeat exhoriari.
lur, eo quod riovem ordihibus angelorum assoErgo post psalmos coutiiiuo dicunt: Exsurge,
ciari operibus non merentur. Prima est ignis Chrisle, adjuva nos s\ vertcnies se ad orienlem.
inexslinguibilis, ut si totum mare influeret non Ideoque versus dicitur, et est sensus; Exsurge,
exslinguerelur, de quo hic dieitur : Qui rnala ege- scilicet fac nds exsurgere, sicut intelligebatur illud
runl ibunt in ignem selernuni. Secunda est aqua Moysi, cujus vicein fenet : Revertere, Domine,
inlolerabiliter frigida, in qua etiam si mons ignetis ad muititudinem filiorum IsraelS3,id est fac nos
millerelur, tolus in glaciem verlerelur, de his duo- reverli. Preces quoesequunlur,scilicet Kyrie eleison,
bus dicitur : Transibunt ab aquis nivium ad calo- propler tria dicuutur : ad resecandum superfluas co-rem nimium 6\ Tertia esl vermis immortalis, de gitaliones. ad impetrandum misericordiam propter
qua vermis eorum non morietur , et ignis non ex- oves erraittes, et operarios faliscentes. Ad postuslinguelur 6T.> Quarta sunl lenebrae exteriores, de landum auxilium contra lenlationes, ut possimus ,
quihus in Evangelio, miituntur in lenebras exterio- fci Dominica oratioue, Patrem sectirius invocare.
res : ihi erit fletus, et stridor dentium 6S. Quinta Ter autem Kyrie eleison, ler Chrisleeleison, elrurest fetor ptttridus et indeficiens, de quo Joannes : sus ter Kyrie eteison, aut in singulis semel, propter
« Missus est diabolus in stagnum sulphuris C9. > tres stalus divinitatis; tres ait status propter nos,
Sexta est confusio peccatorum , eo quod onmibus non propler Deum, < apud quem non est transmurevelabuntur abscondila lenebrarum 70. Unde Joan- tatio , nec vicissitudinis obumbratio °4. > Primtisnes : « Libri aperti sunt 71. > Septima est honibilis fuil anie nativitateiii , in quo coiebalur irinus , et
visio dsemonum, unde Job : « venient super euro unus, et dicebatur Dominus; quia < Dominus nohorribiles 7\ > Octava cst pro varietate criminum men illi 8\ Secundus in humanitate. Ideoque invovarietas flagellorum. Unde Joannes : « Judicatum catur Christus qui, licel sit« via, veritaset vita e\ >
est de singulis secundum opera eorum '\ > Nona „/ est tamen una persona; et rursus sic est qna
est miserabilis clamor fleiitium, et ululanlium, quia quod non separalur a Trinilalis substanlia. Tertius
plangent se super se omnes tribus terrae 74; dignus est in clarificatione , ubi clarius trinus , et unus
est enim ut qui hic igne concupiscentise arsit, ibi agnoscitur, et adoratur , et Dominus appellatur.
flebiliter ardcat: qui frigore malitiae riguit, ibi stri- Dominica oratio privatim dicilur , quia in ea Deo
deat; quem invidia consumpsit, vermis conscientise loquimur, qui non tantum verba, sed renes et corrodat; qui iucem odit, luce non gaudeat; qui in da scrutalur ". Yel ttteani cum majori diligentia
luxurise fetore putruit, felorem olfaciat; qui dete- capiamus : in qua septem petimus , ut a seplem
gere peccala contempsit, ea detegat; qui Deum vitris liberemur, ul seplem donis diteriiur, ut septei»
videre noluit, daemonesvideat; qui exhibuit mem- beaiiludinum prsseonia consequamur, linis autem
bra sua servire iniquitati , ad iniquitatem per sin- aperte dicitur, ut ab omnibus confirmetur. Peigula recipiat talionem 75; qui noluit gaudere eum duos sequentes versus : Vivel anima tnea. Erraiti
gaudentibus, fleat cum flenlibus 7\ "«Haec est fides sicul ovis qum periit s\ patet de ovibus errantibus ,
catholica quam nisi quisque fideliler fitmiterque id est poeniteiitibus agi, quseper pastorem ad ovile
crediderit, salvus esse non poterit. > Dicitur fides, ducuntur S9; sed quia via rcileunti est fides , qtttn
' est ut sculum viatorum contra insidias hostium °0;.
virtus, qua creditur et haec proprie ; dicitur et ef- D
fectus, vel actus fidei, scilicet ipsum credere, et ideo subditurSynibolum apostolorum, scilicet, Cre—
haecimproprie; dieitur et res quse credjtur, et hsec do in Deum Palrem ; cujus expositionem in Scruilem improprie. De prima tres sunt virtutes : fltles, tiniorum tractatu, Deopropitiaute, ponemus. Conspes et charitas; de secunda : « Fides tua te salvum fessio subjungitur, quia post confessionem peccata
fecit", > id est actus, non enim vfrtus, sed actus venialia dimiltuntur; sine quibus, ab ovibus et opein meiitum repulatur; de tertia, haec est fides ca- rariis prsesens vila non ducitur : Preces pro ipso
tholica. In capitulo, pastor oves 7\ et paterfamilias qui loquitur operano, pro pastoribus, pro regibus,.
operarios 79, ne in calore et labore deficiaut, conso- pro populo, pro vivis et pro defunctis-:..Miserere
latur; quasi dicens viriliter ajrite in noraine Domini, mei, Deus 91,pro pceniletitibus, el oratlopro astau177
,4Malth. 13. 6BPsal. 108. 66 Job 24. 67Isa, 66. 6SMatth. 25. 6SApae. 20. " I Cor. 4. 71 Dan.
20. 72 Job 20. 73Apoc. 20. '4 Malth. 24; Apoe. 11. " Rom. 6. 7« Rora. 12. " Ltic.
7; Apoc.
7,8. 6B'8 Joan. 10. 79 Matth. 20. 80 Rom. 10. 81Matth. 16. S2Psal. 45. 8S Num. 10. "> Jac.
i.
Psal. 67. S6Joan. 14. " Psal. 7 S8Psal. 118. ss Joan. 10... 50 Epltes. 6. " Psal. 50.
179
180
t.ibus muliiplicanlur ; quia per tales fruclus pulvis A sextaet nona. Sexta quoque, lempore gratiae, voa pedibus operariorum excutilur, et oves a pestife- len.sPetrus comedere, ad orationem ascendit coeris pascuis liberantur, et pcenitentes Domino re- naciilum 4 ; nona prseterea Pelrus el. Joannes perconciliaiuur. Ob eamdera etiara caiisam septem gebanl ad lempluni B : idepque tertia, sexta el noua
psahni pcenitentiales, in Quadragesima et lilanite celebri oflicio auclOritale velerura decorantur.
cahtanlur. Sed attende quod sacerdos qui prius Igitur in his tribus horis in primorJio, roore solito
prostratus orabat, etnunc surgil, et slans orat sum- divintim iniplorainus auxilium, quod est in oinni
muiii Patremfamilias , Chrislum significal, qui prius Operebono faciendum. Exinde Trinitas glorificatur,
coiiversalus in terris 9S, oravit pro peccatoribus 9\ Deus in hynino laudatur : postea ternis psalmis
et postea resurgens 94et ascendens in coelum, in- psallitur; qtiia in noslris operibus Triniias veneralerpeliat pro nobis9B, quod ad nostram salutem tur. Item in prima, terlia, sexta et nona per oclospectat. Ideoque praecedil et sequilur salutatio ; narios psaUimus, quia lunc bene gregem pascimus,
nam cum Dominus surrexit, discipulos salutavit et vineam colimus, dum oclo bealiludinibus intendicens : « Pax vobis 9\ > et post interpellationem,
dimus, quos combinamus, si duo praeceptacharilasalulahil; quia salutem seternam donabil. Benedica- tis observamus. Et vide quod undecini facimus
irius Domino significal benediclionem quo Chrislus combiiialiones , ad emendandura undenarium nobenedixit discipulis post restirrectio/iem 97;unde ipsi strse transgressionis , vel ut pro quavis bora diei,
gralias egere.Yel esl laus finalis, quseeril in gloria, in qua deliquimus , uiiuin Domino, legis el chacum gratiarum actione. Demum quia solent pasto- rilalis, binarium ofleramus, ut pro prima. Beati,
res greges ad alia pascua minare, elpabulo salem, pro secunda ; retribue, pro tertia ; Legem pone,
ut roelius sapiat, admiscere; sic praelatus fralres pro quarta, Memor esto; pro quinla Boniiatem
in capituluni ducit, quibus per pabulum salis san- fecisli; pro sexta, Defecit; pro septima, Quomodo
cioriim exempla in Marlyrologio proponunlur; et dilexi; pro oclava, Iniquos odio habui; pro nona,
per versuro ; Pretiosa in conspectu Domini mors Mirabilia ; pro decima Clamuvi; pro undecima ,
sanctorum ejus 9\ ad patientiam invitantur, el ora- Principes \ Et esl notabile quod in quolibet oclotionem. Sancta Maria, etc., sanctorum auxilia po- nario aliquid de lege Domini memoratur.; quia per
slulantiir; poslmodum , quia pro diversitate loco- eum Vinea colitur, et denarius oeternilatis acquirum occurrit diversitas adversariorum, paslor di- ritur 7. Rursus in qualuor horis ad psalmos duovinum ter petit auxilium conlra insidias diaboli, decies Gloria canitur, ul pro quavis hoia, in
camis et muifdi cura dicit: Deus in adjulorium f, qua deliquimus, de remissione peccalorum Deo
gloriam reperidamus. Verum in tribus horis, termeumjntende"; deinde simul omnes orant et misericordiarn pelunt, dicentes : Kyrie eleison et Libera lia, sexta et nona, triplex slalus inriuitur prseliantws a mulo, Dicentes :.Pater noslcr, el operum di- lium, proficientiuni, fatiscentium.In terlia prselianlectionem, dicentes in bonum :. Respi.ce,Domine, tes aiunt: Respondeboexprobrantibus mihi verbnms.
in servos ,0\ Exinde pastor tanquam per se et pro In sexta proficientes adjtingunl : Tola die medilalio
ovibus sollicitior, eas dirigi, et in lege Domini mea esl s. Iii nona fatiscenles, dicunt : Tribulaposlulat sanctificari et cuslodiri, dicens : Dirigere tiones et angustim invenerunl me 10.Per aiiliphonas
et sanclificare, regere et gubcrnare. Demum leciionis charilatcm exprimimus, sub qtta psalmos concluet proedicalionis pabulo reficiuiilur maxime qui jn
dimus, si per euro nosli a opera Domino comraenmonasteriis degunl, qui in omni hora Dei servitio damus, juxta iilud ; « Omnia opera veslra in char
sunt occupali, semper avidi Scripturarum pabulo rilate fiant ". > Capitulum est boni pastoris ad
satiari. De oflicioel ordiue tractari, est de sequen- opera exhorlatio. Responsum esl hilaris operarioriKii responsio. Versus, qtti ostendit, quod ad
li; pascua, et dicta ovibus providere, quodsequitur. Adjutorium noslrum in nomine Domini, et Re- Dominum meniem vertimus, est boni operis fru1 clus. Oratio est pasloris ad operarios commendatio.
nedicite, licentiantur oves ad pascua, el operarii ad D
cultum vineoefeslinare \ ut valeant in mundi ve- Benedicamns Domino, et Deo gratias, est operariorum ad paslorem graliarum gctio. El suniitur hic
spera rienarium retribulionis accipere.
ordo ab his, qui secundum Esdram ,2 niurortim
CAPUT YH.
faciebanl, alii vero armis operarios defendeopera
DE TERTIA
, SEXTAET KONA
bant : sic et in his horis roodo psallimus : psalmus
Daniel tribus teniporibus in die Aeelebat genua ii",auleni operalionem eorum significat, qiios prinsua, et orabat, ut in ejusdem libro legilur 2; per . ceps docet per Iectionemetmunilperoiationei.il.
qtiJe tria tempora, terlia, sexta elnona secundum Yel sumitur a triplici genere musicorum. Musica
Hieronymum intelliguntur. Post Danielem , Esdras namque fit aut pulsu digilorum, ul in psallerio, et
<iuater in die cum populo Dommo confilebatur 3, similibus; aut cantu sicutin voce, aul flaju, sicct
boc est, sccundum Bedam, hora prima, lertia,
in sono tubse. De primo dicilur : Laudaie eum in
"Baruch. 3. 93 Isa. 53. 94Matth. 28. 9BRom: 8. 90Luc. 24. S7Ibid. °8 Psal. 115. 99Psal. 69.
"° Psal. 89. < Matih. 20. ' Dan. 6. 3 11Esdr. 9. 4 Act. 10. B Acl. 5. 6 Psal. 118. 7 Mallh. 20.
sPsal. 118. 8Jbid. 10 Ibid. " I Cor. 16. ls UEs:!r. 4.
iS2
MITRALE. — LIB. IV."
psallerw et cilhara 13; de secundo : Psallite in vo- .*i corporis in chantate fiant. Sequitur capilulum paciferatione 14; de lertio : Laudale eum in sono tu- trisfamilias, per quod exeitat operarios assurgeie
bm 1B. Quando psalmos dicimus, priraum genus Domino venienli. Deo gralias, vox est aggraturausicae adirnplemus; quando legimus, secundtrm lationis laboranlUim. In capitulo quod psalmos
exercemus; quatido cantamus, terlio genere dele- sequitur , fulurae diei qualitas vicinatur; iiam
ctaniur, usque adeo ad altiora nos exlendentes, opera comilalur expositio pcenarum, vel manUeut ad Trinitatis gloriam in responsorio veniamus. stalio praemiorum. In capitulo igilur oflicia diviVel polius sumitur ab Apostolo qui ait : « Imple- dentes, per praecedenlia laborem, per sequentia
niini Spiritu sancto loquentes vobismetipsis in psal- praemium significamus : ideoque praecedentia conmis, bymnis et canticis 16. > Psalmi pertinent ad sislunt in psalmis, et sequenlia in bymnis , et canoperationem, hyrani ad laudenr, cantica vero ad ticis. Vel per prsecedentia noctem praesentem , in
evangelicam exsultalionem : unde gloria eis conti- qua plurimum laboramus; per sequentia diem funualur: quia nusquam tanta gloria Deo confertur,
turae exaitalionis accipimus ; qttia nox prsecedit,
quaiita in ccelu sanctorum et angelorum. In his dies autem oppropinquabit 26.Anle noctem glorioetiam horis in ferialibus preces interserunlur, quae sam, dies ab initio mundi noctem prsecedebat 27,
R
in feslivis rationabiliter oinittuntur. In ferialibus significans quod a die paradisi descenderat homo
enim ploramus nostram peregrinationem; ideoque ad noetem inferni. Sed in nocte resurreclioitis, quaj
utimur obsecrationibus, oralionibus el postulationi- fuit ui.riusque dici communis, facta est reciprobus, pro nobis et omnibus in commune, ut : Ego catio, ut uox diem prsecedat; innuens quod per
dixi: Domine, miserere mei ", etc. Sed in festi- Chrisli resurrectioiiem , post niorlem carnis de
vis recolimus noslram el Domini resurreclionei/i. profundo noclis tenebrosse transibimus ad claEt qui hic manentem civilatem non hahemus 18, rilatem lucis perpetuoe. Inde est quare in veccelestem Hierusalein nobis futuram inquiriraus ; speris offlcium seqttentis diei incipimus, quia
ubi non habebit locum miseria, et ideo pro miseris vespertina synaxis primum est oflicium secundurn
noii implorabitur misericordia.
Esdrse consuetudinem, in quaternario noclurno.
CAPUT VIII.
Unde vespertinum officium a vespera stella nomiDE VESPERTINA
SYNAXI.
natur, quae in principio noctis oritur. IdeOque tune
Vesperlina oralio ascendal ad le, Dominel Hic debent hoc officium secundum Esdrse consuetudietiam ut in aliis horis prsediximus', divinum auxi- nem celebrare. Post capitulum quidam adjiciunt
liuro imploramus, et gloriain Trinitati ascribi- fj responsorium , ut hilaritas operarflium Patrisfamus. Postmodum quinquies psallimus, propler milias exeilalioni respondeat : et hoc dicunt in
quinque vuluera Christi, qui se pro nobis obtulit omnibus horis esse agendum , nisi in laudibus
sacrificium in vespera roundi : quod palriarchse matutinis , ubi superfluum viderelur in responsoanle Iegem, prophetae sub lege preefiguraverunt,
riis delectari, cum noclurnalibus continuenlur excum Domino ad vesperam sacrificia oblulerunt, 9. cubiis. Alii capittslo versum conjuncluro adjiciunl;
YeJ quinquies psalliraus, ut nobis peccala quinque quia sicut responsoriura excludit canticum Zasensuum dimittantur : eadem ralione pectus quin- charise , sic et canticum Beatse Marioe. Hyninus
que digilis tundimus 2\ Hoc etenim fletiim illorura qui seqttitur esl exsuliatio laborantium de suo
insiuuat, quibus occidit sol justitiae "'. Vel quin- profectu. Yersus est eorumdem laboraittium in se
quies psallimus, quia pro labore quinque sensuum vicaria excitalio, vel exhortalio. Yel hy.mnus est
prarmiuui,exspectamus : nam et in hac hora dies caiilicum victorioe; versus pulsatio.ad ostiutn glociauditur, et fiuis enerum, et initiurasequitur prae- riae. Et vide quod versi^s aul debel notare statuni
iniorum. C:\ntanlur aulem psalmi secundum niate- lemporis, aut oflicii : statum lemporis notat verriaui diei, ut in Domiiiica nocte, qua per resurresus primse, scilicet Exsurge, Christe, adjuva nos lf;
eiiotienrChristus vicit leonem, cantatur Benediclus ^ ubi cum dicitur : exsurge, miSmitur initium operce
Dominus Deus meus --, qui continet vietoriam Da- Similiter in versu terlise : Adjutor tneus eslo, ne
vid conlra Goliath 23.Cteleri laudes personant. Et derelinquas me 2\ cum dicitur :. Ne deretinquas me,
vide quod vespertinum et matutinum oflicium cae- notatur status puguse ; similiter in vcrsiculo sexteris horis modis psalmidicis numero praeferuulur, tae, Dominus regit me, el nihil mihi deerit., in loco
eo quod in senaria operum distinctione vespere pascum ibi tne coilocavil 3\ significatur.slalus proet rnane solummodo memorantur 24. Et in veleri fectus et perfectionis. In versiculo noi)8e;: Ab ocIege 5B antiquitas matutini et vespertini ofiicii culiis. meis munda me, Domine, et abjatienis parce
commendatur. Antiphona est cantus animae, virtus , servp tuo 31j.stalus demonstralur frjgescentis diledileclionis , quse psalniis intercantantur, ut opera ctionis.. Statum. quoque ternppris innuuiU versiculi,
131
"Psal. 150. ,4Psal. 52. 1BPsal. 450. 16 Eplies. 5. 17 PsaL 40. ,sHcbr. 15. 19 Ephes. 5; ilcbr.
9. 20Exod. 29; Nura.'28. 21 Jer. 15; Amos. 8. 22Psal. 145. a» I"Rcg. 17. 24 Gei). 1. «> Exod.
29 ; Nuiu. 28 ; IV Reg. 16. 20lloiu. 13. " Gen. 1. "> Psal. 45.. 2»Psal. 26. so Psal. 22. 31PSAL
t's.ai^
18.
BICARDI CREMONENSISE&SCOPl
m
qui in passione et resurrectione caniantur; sed ,A significat finem vitoe praesentis. In quo nuniero
tersus.vesperlinales, oflicii statum insinuant, ut eleclorum completo, coniplebit Deus gaudium sanvespertina oralio, elc. Ex quibus yerbis colligilnr Ctis suis; uude quia Dominus judical fines terrse '\ > per Converte nos, Deus salutaris nosler 40
qnod vespertiiia oratio actitalur,
Canlicum beatoe Marise, scilicet :: Magnificat, incipimus orantes, ut nos a malo convertat, et iram
iriplici de causa in vesperis freqiientamus : ut in- suam a nobis avertat, et quia merita non sufficicarnationem Domini recolamus; ul acla Yirginis unt, ejtis adjutorium poslulamus, dicenles : Deus,
recolentes, ejus intefcessionem precibus merere- in adjulotium meutn intende **. Quatuor psalmos
mur; ut ejusdera caslitatis exelupla sequamur. ad placandum Dominum dicimus; quia corpus quod
Magnificat 32autem in vesperis, quia Yirgo porta- ex qualuor elemenlis constat, in niorte resolvilur;
vit Pominum in vespera muiidU hoc cantieum est quod Domino coramendamus. Tres primi loquuncxsullalio laboranlium, quorum- spirilus exsultat tur de morte vel Domini passione; el ideo eis utiiu Domino; quia fecit eis magua qui potens iiiur in completorio noslrse yilse. Cum invocarem
canimus, ut i« pace in idipsum 4\ id esl immuest,cujus misericordia est in saeculaS2\ Ob hancexsultaiionem repraesentandam laropades accenduntur tabili dormiamus, In le, Domine, speravi 43 subin vesperis ; vel pro hoc cantico principaliler ac- jungimus, ut cum Christo in roanus Patris spiricenduntur, eo quod Evangelium esl, vel utnos de lum commendemus 44, unde et in eo versu finem
numero adoleseentularum, et quinque prudenlum,
psalmi accipimus, queni Doniinusexspirans incruce
curramus cum lampadibus bonorum operum, in dixit; et est sextus versus, quia in sexta aetale
odorem unguentorum *3 beatse Virginis, intrantes Chrislus obiit; et nos in eadera sic dormiaraus, ut
cum ipsa in gaudium Domini nostri 34. Et quia membra quiescant et cor ad Doroinum vigilel, ut
opera non sunt in lampadibus radiantia, nisi fue- ,caro in sepulcro quievit, et divinitas vigilavit. Qui
rint charitale formata, ideo canlicum clauditur habital in aajulorio allissimi subdimus, ut a quasub anliphona.Interim a sacerdole, qui vicem tenet tuor tentaiionibus liberemur, scilicet a limore
Aaron, incensalur altare illa ratione, quam prsedi- uocturno, a sagitta volante in die, a negotio peramximus' in Benediclus. Preces etiam adjiciurilur in bulanle in lenebris, ab incursu, el dmmoniomeridiaferialibus diebus et excluduntur iii festivis, illa no 4\ id est ab incurrente daemonio. Prima est
ratiosie, quam in aliis horis superius praetaxavi- levis et occulta, secunda levis et manifesla, tertia
mus. Oratio est ullima Domini ad operarios bene- gravis et occqlta, quarta gravis et manifesta. Quardictio; quod oraliones in fine dicuiilur, ab Actibus C to loco : Ecce nunc benedicile Dominum 46 inter
sumilur apostolorum 3B,qui, quando disjungeban- psalmos concludimus, ut post mortem in domo Dolur, positis genibus suis orabant; quse final.esora- mini, et a Doroino benedicamur, et Domino betiones colleclae dicuntur, quod tractum est a Le- nedicamus. In liyrano; capitulo, versu, victoriam
filico 36,ut scenopegia ultinium festorum legalium de nocturnis illusionibus' rogamus, et cuslodiri, ut
eolleeta yocatur:: quia ibi fiebat frucluum collectio, pupillam oculi 4'7 deprecarour, aut vicloriam de
quse (igurabat futuram noslforum operum colle- insidi.is diaboli, carnis, e't mundi, aut de quatuor
clionem, cum dicetur : < Eece homo, etomnia
supradiclis cogitationibus postulamus, ut in Chriopera ejus cura eo ". > Collectse illse ratione quam sto qui vici.t morlem, mundum et diabolum, triumprafediximusin tractatu missae. Benedicamus Domi- phemus *\ Hic ergo versus : Custodi nos, Dono, laus est finalis et ineffabilis exsullatio. Deo gra- mine, ut pupillqm oculi, statum monstrat tempor.
ris et officii, scilicet, custodiam Salvat.oris circa
iius, est de consummalo cursu gratiaruni actio.
pericula noctis. Et atlende quod, secundum quosCAPUT# IX.
DE COI.LATI0K1BUS
ET COMPLETORIO,
dam, capitulum praecedi.t liymnum in hoc oflicio,
« In pace in'idipsum dormiam et requiescam si.cut in vesperis et aliis horis, ut hyninus Evan". > Collatio 'traxit h.riginem a saiictis Patribus,
geli.o, quod hic dicilur continuetur, secundum alios
qui solebant in vissperis convenire et de Scripturis
hymnus prsecedit capituuim, quod est per aliarum
conferre, ad instar operarioruin ad recreationem
horarum aposlrophem: nam in cseteris horis byminvicem confabulantium. Ideoque yilas Patrum, et nus prsecedit psalmum , hic psalmus. hymnum, ut
his similia, quse potius sunt deleclationi qu.am ho- adimpleatur, q.uqd invenitur in litulis psalmorum,
nori, in nostris collalioiiibus Iegimus; et nobjs eru- psalmus cantici el caiilicum psalmi. Rursus quod
ditiores iicite, si dubium occurrerit, inlerrogamus.
capilulum hyinnum, et hymnus prsecedit capituConiplelorium dicitur; quia opera nostra cora- lum, morem boni sequitur oraloris, in cujus ore
plentur, sed et usus quolidianus cibi, et potus, modo laqdes praeveniunt exhorlalionem, modo exel communis eloquii; unde moris est, ut mona- hortatio laudes. Illud quoque nolabile esl quod
chi, post completorium oris claustra muniant, et cum septense sint partes caeterarum horarum, sci183
" Psal. 4.
32Luc. 1. 32*Ibid. "Cant. 1. S4 Matlh. 23. !BAcl. 20. '8 Cap. 25. " Eccl. U,
**1 Reg. 2. 40Psal. 84. 41 Psal. 69. 42Psal. 4. 43 Psal. 50. 4l Luc. 25. 4BPsal. 90. 4BPsal. 155.
*r Psal. 16. " Hebr. 2 ; Joan. 16; Luc. 11; Col. 2.
133
186
licet versus cum gloria,. hymnus, psa-lmus, et le- A
. cessabit lucta et pax succedet seterna : in qua det
ctio, canlus, preces et oralio; in tribtis scilicet ma- sponsus sponsae dormire et immutabiliter requietutinis laudibus, vesperis et corapletorio additur scere 60.
et octava, canticura videlicet evangelicum; quoCAPUT X.
niam hse tres horse pertinent ad octavum, scilicet
DEOFFICIO
MONASTICO.
Domini resttrrectionem, qui mane surrexit, in ve< Celebra, Juda, festivitates tuas, et redde vota
spere se discipulis manifestavit, in complelorio tua, *\ > Nahum confitentes alloquitur, praecipiens
discipulis ait: « Pax vobis 4\ > Eapropter in his vota reddere, quae propria voluntate vovere. Yovere
tribus horis hymnus, qui est exemplum Isetitise, quippe voluntatis est, sed vota reddere necessitatis ;
psalmos sequitur, ut continuetur Evangelio. gratiae. votum est conceptio mentis anirai deliberatione firEvangelium hujus oflicii est canlicum Simeonis, mata. Vota monachi continua sunt, obedientia.hascilieet: Nunc dimittis "\ in quo pacem rogamus bitus vestiuro, abrenuntiatio propriorum, jejunium,
aeternam, ut sicut Simeon transire cupiens,. post- silentium et regulare oflieium, de quo tractare ,
quam vidit Chrislum, dimitti rogavit, sic nos post eaeteris omissis, intendimus, Beallus itaque Renedilumen lidei perveniamus ad splendorem speciei, ubi ctus aliler a canonicis ordinavit ofiicium, nec est
erit pax aeterna. Preces etiam et Dominicara oraab Ecclesia reprobaium, sed a beaio Gregorio rotionem adjungimus, ut nos ab hostibus, qui insi- boralum, qui ait;;« Sanctus vir non poluit aliler
diantur in tenebris, et vilae calcaneo, muniamar ".
dare quam vixil. > Dicit ergo semel : Deus, in adEt vide quoniara ad primam et completoriura apo- jutorium meum mtende 6\ etpost ter: Domine, labia
stolorum Symbolutn non omiltimtis; quia cuncta mea aperies 6\ propter reverentiam unitatis el Trinostra opera in ejus nomine incipimus et conclunitatis. Exinde psalmum :; Domine, quid mulliplidimus in quem credimus. Similiter ad utrumc&li sunt, eo quod a somno^ secundum quosdam,
que oflicium confessionem, et Miserere mei, Deus dicitin eo : Ego dormivi el soporatus sum 6\ Inde
" adjicimus, ut
quidquid in nocte peccavimus per invitatorium, et Veniie, ad Ecclesiam venire
aut in die deliquimus, per confessionem et poeniten- invitat. Proinde Ambrosianus s'equitur hymnus. De
tiam diluamus, adiraplentes illud : < Confitemini hymnis superius diximus. Sed hic adjieiendum pualterutrum peccata vestra, et orate pro invicem, tamus hymnos etiam patres veteres cecinisse 6\ ut
ul saivemini B3. > Respicientes etiam illud quod David, et tres pueros in fornace 66.Sedetiam ipsius
olitii sacerdos farinae assarium offerebat in die Domini et apostolorum habemus exemplum 67. Iu
vicis suse, medietalem mane, niedietatem post me- iC his demum quia beatus Ambrosius floruisse coridiem ^4.
giioscitur, ex ejus riomine Ambrosiani vocantur.
Sacrificium autem nostrum esf spiritus humilia- Vel quod ab ipso sint conditi, vel quia ejus lempore
lus BB;similiter et utrumque soli Deo referimus cceperunt celeberrime in Ecclesia celebrari. Ad hoc
ad inslar primitiarum et decimarum "\ Unde pro septem psalmos cura antiphonis suis et quatuor leesupervenienti festo non mutantur, nisi Christi, qui tiones, cum tolidem responsoriis in primo nocturno
Deus estB' (ut in Paschali tempore aiunt quidani) adjecit, et totidem in secundo. Senarius vitam deet beatoeVirginis ad cenfirmandum, quod idem est signat activam, in qua sex opera misericordise nos
Filius Dei el Filius hominis, et significant preces convenit exereere, si ad vitae conlemplativse perfehumilitaleni, quae semper est necessaria, in princi- ctionem voltimus pervenire 6S, quse per quaterpio, ad quod significandum huniili voce servilium narium lectionum respoiisorium propter quatuor
inchoalur, et in fine. IJeoque preces in fine ponun- Evangelia designatur; vel per octonarium utrolur. Cltiina oratio es.t ultima benedictio. Benedica- rumque, propter octo beafitudines figuratur 6\ ln
inus Domino, Dfioguuias, laus est flnalis, et inef- lerlio nocturno idem v.ir vitae venefabilis tria canfabilis, et de consummalo cursu gratiarum aclio. tica censuit esse canlanda i" laudem Trinilatis.a
Demum illud non es.t de oflicio iiegligenduni, quod, ^ quaulriusque vilseperfectionem dari nobis credimus
ut quidam aiunt, nocturnale oflicium recolit tem- et speramus.
pus ab Adam ad Noe, matuliuale a Noe ad AbraQuod cum AUeluia, quod est catiticum ccelesle,
ham, prima ab Abraham ad Moysen, tertia a Moyse canlatur, innuit quod ad laudem Trinitatis nou sufad David, sexta a David usque ad adventum Cjiri- ficiat laus vocis humanse vel quia pro laudibus Tristi, nona al> adventu primo usque ad s.etun.duni, nitatis perveniemus ad canlicum cceleslis lsetilioe.
cum Dominus veuerit ad judicandum. Per vesperas Deinde qualuor lecliones de Evangelio, quse seinlelligunt Sabbatum animarum, quo requiescent a quuntur, insinuant quod laudatores Trinitatis per
laboribus suis B8;per completoriuro, illud tempus doctrinam quatuor Evangeliorum, quatuor virtulimagnaesolemnilalis, in quo venient electi percipere bus insigniti, muniti el eruditi sunt; per quatuor
reguum B9, et consummabitur gaudium sancio.rum, responsoria, quae sequuntur, laudantium hilaritas
48 Luc. 24. B0Luc. 2. Bi Gen 3. B2Psal. 50. B3 Jac. 5. 6*Levit. 6. B8Psal. 50. BGDeut. 12.
B7Roin. 9. B8Apoc. 14. B0Matth. 25. £0 Cant. 5. 6I Nahum. I; Psal. 75. 62Psal. 69. 6SPsah 50.
4Psat. 5. 6BPsal, 64. 66 Dan. 5. 67 Malth. 26. «Mallb. 25. 69Mallh. 5.
m
. irasei, et quodam furoris impetu commoveri, qui
intelligitur. Et vide quod eanonici novenario, mo- A
nachi vero duodenario leclionum utuntur. Novena- licct slalim, animum non cohibeat, exspectandus
rius enim telragonus est, scilicet sequis undique est ad veniam ; quia suflicit si « sol non occidat
lateribus quadrus , et conyenit •prsedicaloribus,
super iracundiam ' 8. > Ternarius psalmorum in
quorum verbum et opus debent oequa lance pro- prima, lertia, sexta, nona et completorio, fidem
porlionaliler trutinari.. Duodenarius vero inaeqtta- sanclac. Trinitatis insinual, ad quam sunt diurna
libus constat lateribus, quia, ler quatuor, aut qua- opera referenda. Quaternarius psalmorum in veluor tria duodecim faciunt, etcQnvenit monachisad
speris, vel ad quadraturam superiorem nos diriinstar Jacob 70cum Deo Iuctantibus et pede-altere
git ; vel ad qualernarium cardinalium viftutura,
claudicantibus ; quia minus operantur, et amplius circa quarum cardines expedit ut opera nostr»
meditantur. Rursus quaternarius illius ordinis san- vertantur.
cti quadratam significat slabilitatem ejusdem ; quaEt attende a mysterio 11011
vacare, quod monachi
drigas Aminadab 71, quadruplum videlicel sensum se toto corpore gyrent ab oriente in occidentem,
Scriplurarum' historicum, allegoricum, tropologi- sigiiificantes Deum ubique adorandum : quia ubicum et anagogicum, in quibus ille sanctus ordo- _ que prsesentem. Vel potius, quod cum ralionabili
prae caeteris meditatuf. Sed ne hoe agentes bonum mqlu ab ortu nostrse nativitatis usque ad occasum
sibi ascribant, sed totuin Deo tribuant, se vero mortis sequi tenemur, sicut firmamentum ab orieninutiles servos^ dicant 7\ subjungunt: Te Deum le naturaliief vertitur in occidentem. Hoc etiam
Laudamus.
transmonlana designat Ecclesia cum riicit : Gloria
Post hoc legitur evangelium, quod denarium, Palri, se inclinat-iii orieiilem, et subdens, sicut
seilicet, vitam-designatseternam, quae digne laudan- erat, se vertit in occidentem. Et est hsec qusedam
tibus in fine reddetur : unde solemniter el cum ho- species devotionis ; devolionem autem slaluil ille
nore cantatur, ad quod sequilur Amen, id est fiat magister in officiis exhibendam : si enim credimus
nobis quod ex Evangelio credimus et speramus.
Deum ubique prsesentem, lunc eum maxime crePer hymnum qui canilur in extremo, scilicet: T.e damus adesse, cum ad divinum opus corpore et
decet laus, ultima intelligitur graltilalio, quando menle assisiimus, sed et angelorum praesenliam
percepto denario exsullabunt sancti in Domino '3 : adesse non dubitamus. Servite itaque, fratres, Domino in timore '\ servile in psalmiSj in lectioniideoque magna cum delectalione cantatur ethymuus dicilur ; nam, ut dicimus, hymnus est laus bus ; exsultale in hymnis el jubilationibus ; in tiDei cum cantico. In matutinis Iaudibus pene toti- C
i more additur et tremore, ut servilium riou sit nedem, et eosdem psalmos, Iiymnos et cantica, tam gligens, nec exsultatio torpens. In psalrais, ut eum
ferialibus quam festivis, ut superius exposuimus, melodia canteiilur, quo facilius aitimi ad compunet in eadem significatione beatus Benediclus insti- elionem (lectantur, ut qui verbis non compunguutttit. Eo lamen niutato quod Deus, misereatur no- tur, modulationis dtilcedine moveantur ; ardenlius
stri 7\ piimo voluit indirectum absque antiphona enira, ut experimento cognovimus, per cantum aiiima
decanlari. Yel quia tenebris fatiscentibus diluculo movetur infirma ad pietatis afleetum. In lectionimatulinae cantantur ; hic aiitem dicitur : lllumin.el bus, ut pronuntientur, in quibus est quidem nonvulium suum super nos 7\ Yel quia hoc officium ad parva audientium aedificatio: unde licet cuni psalDoriiini pertinet resurrectionem, per qtiam accepi- litur, psallalur ab omnibus; et cum oratur, orelur
mus gratiam et benedictionem ; quod sequitur : ab omnibus : tamen cum legilur, faciendum est
Misereremei Deus secundum magnam misericordiam silentium et est ab omnibus audiendum. Unde si
tuam 7\ psalmus vel Jubilseus recolit remissionem, quis supervenerit, Deum capite inclinato adorel,
tum propter psalmorom numernm, tum propter frontem persignet, et aurem leetioni accomiiiodet,
ne obtenlu orationis fructum perdat ejus quaelegipoeiiiteiUialem, quam in se continet liuniilitalein.
Rursus id specialius ordo monasljcus habet, quod ^ tur, leclionis : iiam eam non semper habebit,
in matutinis et vesperis Dnminicam oraliouem dicil orandi vero poteslas semper in promptu eril. In
in voce propter simplices, et versutos ; sunt enim oratiouibus, ut sit devola, si enim priucipi ssecuqui eam non intelligunt, aut obliviscuntur ; et sunt larium, qui est ciriis et vermis, est submissa voce
qui spinam odii gerentes iri corde fratrem odiuiit, loquendum, quanto majori devotione est Domino
et dicere nolunt: dimitte nobis debita nostra, sicut supplicandum, qui est creator omnium. Sit etiain
et nos dimittimus, debitoribus nostris " : hoc ergo brevis, quia < in multiloquio non deerit peccatum
dicere cOmpelluntur in publico, ut purgentur ab 80 ;» ideoque Dominus ail: « Orautes nolite mulillo vitio ; et hoc in matutino, id est fine diei, ut
tum loqui81..» inde quoque mos est Graecorum
noclem aut diem non pertranseat quis sine reconfrequeuter sed parum orare. Et attende quod in
ciliatione fratris ; in aliis autem horis non dixit singulari oratione tamdiu prostrati jacere debemus,
in voee dici ; quia ssepe contingit fratri fratrem
quottsque cogitationes varias comprimamus, ul ait
487
"Geri. 52. 71 Cant. 6. 7! Luc. 17. 73Psal. 149. n Psal. 66.
76 Ephes, 4,
66 Prov. 10.. 81Matth. 6,
_" Psal. 2.
'" Ibid.
" Psal. 50.
" Malth. G,
MITIIALE. — I.iB. V.
190
Gregonus. ln conventu vero breviler est oranduni, A rans : quia, < si quilms perseveraveiil tisqtte vi
et faclo signo ab oratione surgendura. Et vide quod finein s.tlvus erit "\ > Sft quoque operibtis concorcum sacerdos in vocedixerit oralionem, non debet dans, ut vertalur os lurturis ad axillam s\ In hynealiis verbis orare, sed illam orationem corde at- nis autem exsultaiidnm, ut sit latts Dei cum canlendere,utea dicta respondeat :A.men. Rurshs quod tico 8S: nam si laus est et non Dei, non esl bymHsque adeo debent fratres proslrati jacere, quousque nus ; et si laus est, et Dei, sed non cantetur, proprie
dicatur : In unitale Spiritus sancli Deus, excepto ' non est Iiynuius, licetlargo vocabulo dicatur : « Hyeomplelorio, in quo proslrati jacemus, quousque mno diclo, exicre in monlem Oliveti "6. > In voce
dieatttr : Benedictio Dei Palris omnipolenlis, el Fi- quoque exsultationis est Domino exsuliandum 87,
sic tamen ut mens voci concordet: quod et de cseHi, et Spiritus sancti.
Tunc erigimur, ut Amen respondeamus. Sit prae- leris inielligendum est, ut psallamus spiritu, psallerea oratio pura, ex cordis purilate procedens, lamus et mente 8\ psallamus Domino sapienter, id
lacrymarum eompunclionem inducens, de irriguo est corde, ore, cupientes non tam voces noslras,
superiori et inferiori e2; nara, utait Gregorius, ve- quam sensuni et verba hominibus et Deo placere.
raciter orare est amaros in compunctione gemilus, Amen.
et non composila verba sonare. Sit eliam perseve189
82 Joan. 15. 83 Matth. 24.
84Levil. 1.
LIBER
8BPsal. 68.
8SMatih. 36.
S7Psal. 46. 8SI Cor. 14.
QUINTUS.
B sexdecim.quiadocent decem pra;eepta>persex opera
PROLOGUS.
TEM- esse complenda. Sequuntur hagiographa, scilicet
ET VAB1ETATE
DE IUJLTirl.IClTATE
LIBBOKUM,
liber Psalmorum, Job, tres libri, Salomonis, ut PaPOIUIM.
Excursis generalibus, specialia prosequamur
raboloe, Ecclesiasles, Caniica. Libri Sapientise et
de concordia et diversilalibus officiorum. Verum Ecclesiasticus, quisunt septem; quia docent vilam
quia coneordia consurgit ex multiplicilate libroriim, aeternain per dona Spirilus salieli adipiscendam,
et diversilas officiorum ex varietate temporum , [ Apocrypha tamen esse dicunlur liberTobise, Maîdcirco de librorum phtralilate et femporum varie- chabaeorum,. Sapientiae, Philonis, id est Diligite jutate ulilia praemillamus. Cum igitur ecclesiasticum slitiam, et liber Jehu filii Sirach, Omnis zapienliu a
ofliciura consislat in lectione et cantu, duae sunl Domino Deo est, qui diciturEcclesiasticus;hosquanianeries librorum ecclesiaslicorum. Nam alii sunt luor apocryphos Ecclesia non authenlicat, quoniam
lectionarii, alii canluarii. Leclionarii sunt biblio- eorum auclores ignorat. Nam duo tenent sentenliam Salomonis etalios duosEsdram credinms comtheca, passionarius, legendarius, homiliarius, sermologus, epislolarius, evangeliarius, collectarius et posuisse, qui reparavit bibliothecam a Babiloniis
ordo. Bibliotheca dicitur a biblis , quod est liber; C combustam. ] Sequuutur libriNoviTestamenti, sciveiabiblo, quia quondam scribebatur in biblis, et licet, qualuor evangelistae,Epislolse Pauli qualuordecim, ApocalypsisJ Epislolae canonicse septeni;
theca, quod est positio etaequivocum ad armarium,
ubi libri reponuntur, et ad magnum volumen, quod Aclus aposlolorum. Hi libri duoruin Testamentoutrumque conlinet Testamenlum. Vetus in tria par- rum sunt pene septuaginta duo conlra sepluagintitur, in historiaro, prophetiam, hagiographa; hi- laduasliriguas superboruni, ut septuaginladuae linsloria XXI volumina continet, scilicet : Penlaleu- guae convertantur ad Dominum. Passionarius est
chon, quidiciturThorah.scilicet lex. Ui quinque liin qtto sunt passiones marlyrum ; legendarius, in
bri Moysi : Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri, quo est conversalio confessorum ; horailiarius est,
Deuteronomium, super quos jurant Hebraei, sicut iiiquo suut exposiliones evangeliorum ; sermologus
nos super Evangelia, veluli sacraliora illa penes esl liber sermonum hiemaliuiii et seslivalium ; epistolarius et evangeliarius smit partes bibliotbecae;
illns,isla penesnos. Pentateucho veioaddunlurduo,
seilicet, Josue, et Judicum, et vocatur Eptateuchos. colleetarius est liber collectarum, sicut hymnarius
Deinde sequitur liher Rutli et Regum qualuor parhymnorum, ct ordo exorcismorum, et benedictiotitiones. Postea sequuntur duo libriParalipomeiion; n narius benedictionum. Cantuarii libri sunt tres :
duo Esdrse; duo Machabaeorum; liber Tobiae, Ju
aiitiphonarius, gradualis, trophalis. Antiplionadith et Eslher; et sunt xxi, quia docucre Decalo- rius a digniori nomen accepit, scilicet ab antiphogum corpore ae mente, in unilaie fldei observan- nis, cum et ibi versus sint, et responsoria : legilur
dum. Prophelae sunt sexdecmi ! Isaias, Jeremias,
enini in Triparlita Historia, quod beatus Ignatius
Daniel, Ezechiel, et duodecim propheta;, qui sunt audivit atigelos cantantes anliphonas; ideoque iu-
191
SICAKDI CREMONENSIS EPISCOPI
191
ciituit antiphoi)as cum psalmis in choro, quasi A pore deviationis incipere, quae desiderabaterrorem
cliorea cantari, et idcircodicuntur antiphoitse , quia vitare, et medicum invenire.
sicut responsoria respondent ad liistoriam, sic anCAPUTPRIMUM.
bealusGread
tiphonie
psalmodiam. Antiphonarium
DEADVENTU.
PRIMA
DOMlKICA
gorius centonizavit et compilavit. Gradualisdicitur
a gradihus, eo quod in diebus feslis super gradus
Aspiciens a longe, eccevideo Del potentiam veascendilur, ibique m ambone cantatur, In profestis nientem. Adventum Domini ex causa duplici celearr/.egradus altaris concinitur. Trophalis vel tropha-" bramus : duplex est enim adventus Domini., Prinafius est liber in quo trophi, et Kyrie eleison, cum- mus fuit in humilitale, secundus erit in majestate :.
prosis et sequentiaecoiUinentur, et dicitur a trophos advenire namque scilicet ad nos-venire dicitur Doininus, quiubique est per invisibilem prsesenliam-..
quod est conversio; quia convertitur ad introitum;
unde et trophium dicitur xona, quse verlitur ab majestalis, dum asstimpto eo, quod visibile est, se
umbilico ad umbilicum. Varielasvero temporumex visibilem visibus noslrae carnis ostendil, quod luncvariis stalibus accidit humanae conditionis :sicut
factuni est, quando < Verbum caro facturn est, et
enim annus solaris quattior temporum successione habilavit innobis 9\ >etttinc [secundus] fiet, quando»
dilabittir, hiemis in qtia semiria jaciunlur, veris in videbimus Filium hominis venienteni in nubibus
quo seniina prodeunt et in spicas acuuntur, sestatis, cceii93.Illud itaque tempus quod nativitatem Domini
in qua messes albescunt et falce succiduntur, auantecedil, propterea nominatur Adventus, quiain eo
tumni, in quo grana separanlur a paleis : palcae commemoraiUur partim ea quse ad primum, ut Ecce
comburuntur, et grana in horreis recunduntur; sic Virgo concipiel94:partim quse ad secundum, ut Ecce
et raagnus annus vitae praesentis durans a principio in nubibus cmli3B;parlim quse ad utrumquespeetare
mundi usque ad finem saeculi, quadripartila succes- videntur, ut tmlenlur cmli el exsntlet lerra 9\ Eorum
sione mclitur; fuit enim primo teriipus devialionis
?ero quse ad primum pertinent, alia sunt epilhalaabAdam usque ad Moysen, in quo omnes declina- iiiia Virginis, alia pafanymphi archangeli Cabrielis,
verunt a cttltuDei, etsimul iriutiles facli sunt, etnon
alia sunt Prsecursoris praeconia, alia crepitacula profuitqui faceret bonum, non est usque. ad unum S9; ficiscentis Salvaloris, alia suht tripudia conversae
serviebant enim creatttrae polius quam Crealori 80. gentilitatis. Nam paranymphus aniiunliavil: <Virgo
Secundum tempus fuit revocationis a Moyse us- concepit °7, > Praeeursor digito demonstravit 9S,
qtie ad Chrislum, in quo revocati sunt per legem Salvaior advenit, genlilius credidit. Quae vero ad
et prophetas, et edocti de adventu Christi, de vita- C illa, vel ad illa perlineant prpvidus leclor in ofiitione peccati, de dilectione unius Dei. • Tertium cialibus libris attendat. In officialibus autem quitemptts fuit reconciliaiionis a Nativitate Domini busdam, ut in Jectionario et evangeliario ([uinque
usque ad Asceiisionem; in quo divina reconcilian- iiotantur hebdomadae propter quinque setates saecu.i
tur hurtiaiiis; quia facta est gloria in exeelsis Deo, praccedentis, in quibusprsecessitventuri prseGonium
et in terra pax hominibus bonae voluntatis 91. > Salvaloris : et in quibus electi fuere, qui credidere,
Quarttim tempus est nostrae pefegrinationis,, ab • speravere et dilexere Adventum Doroini. In quibusascensione Domini usque ad cOnsummalionem sae- dam vero, tit in antiphonario et graduali dtintaxat
culi, Prirhum comparalur nocti, secundum mane, quatuor attitulanlur propter legem, psalmos, protertium meridiei, quartum vesperse. Sic et homoinphelias et gehtilium libros, in quibus omnibus
gredilur in peccato, sed devians revocalur in ba- adventus Domini praenotabatur. Vellector raonet ad;
ptismo, progreiritur in opere, sed egreditur et con- suscipiendum Ghristum purgare corporis hospilium
summatur in morle. Haectempora magni anni Videns exquatuor elementorum materia compaginatum, vel
Ecclesia pro varielate.iemporum, laudabili varietate lector monet activos per adventum Christi de terra
utitur officiorum. Nam in. Adverilii recolit ' tempus aquilonis adduci : unde in Jeremia : Eduxil Dorevocalionis. In Septuagesima usque ad octavas D minus semenlsrael de terra aquitonis ", scilicet de
Paschse tempus deviationis. In paschalibus diebus peccatis. Hisunt quinquies mille viri Deum secuti,
usque ad octavasPentecostes terapus reconciliatio- , ex quinque panibus pasli, dequibus in Evangelio dicitur 10°. Cantor vero ad alliorem conversationem
nis. Ab oclavis Penlecostes usquein Adventumtempus peregrinationis. Pioplerea librorum composi- excitat, et exhilarat conlemplativos, qui veliunturin
lionem hoc arlificiali ordine prosequenles, secun- quatuor quadrigis Aminadab'\ Hi sunt qualuormildum qualuor terapora quatuor faciemtis in ofliciis Iia virorum septem panibus *, id est septiformi gralia
refeclorum. Hujus causa distantiae, reor in introilu
divisiones. In hoc enim lemporeineipitEcclesiasuae
militise spiriiualis oflicia, quia figuram proetendit, tabernaculi quinque, sed ante Sancta sanctorum
ul dixiraus, revocationis, in quo tenet rem, et columiias quatuor exstitisse 3; quoniam incipientes
non sequilur ordinem : non enim decebal a temcastigantur per legis virgam, perfecti roboranlur per
,9Psal. 15. 9t Rom. 1. " Lue. 2. 9SJoan. 1. 9SLuc. 21. 9'*Isa. 7. ' 5BDan. 7. " Psal. 95.
" Luc. 1. S8Joan. 1. 99Jer. 25, 31, 10°Joan. 6. • Canl. 6. ! Marc. 8.
Exod. 26,27.
MITRALE. — LIB. V.
194
gratiam, ad quorum mentium gaudium repraesen- A venil libi mansuelus, ut salvet te ". Aa custodesintr
tandum fit renovatio cantuum ; ad eos dicit versus rprum, ad vigiles qui custodiunt civitatem, ad cuvespertinalis : Rorale, cmli, desuper, el nubes pluant slodes iilise Sion sermonem dirigit Jsaias, id est ad
juslum, aperialur lerra,<et germinet Salvalorem \ Jpsi doctores Ecclesiae, ut dicant: Filia Sion, ecce Rex
enim sunt cceli, qui rorant sublilia de incarnatione
tuus venit mitis, id est annuntient credentibus et
Christi, ut« Verbum caro factum est \ > Ipsi nu- Deum spectantibus primum Salvatoris advenluni
bes, quae pluunl grossiora, ut Joseph desr.onsavit qui in mansuetudiue venit ad salutem.
Mariam 6. Ad eosdem etiam versus matutinalis ait:
Lmlabitur deserla, et exsullabit solitudo, et floreYoxclatnanlis in deserlo, paruleviam Domini, rectas bit quasi lilium*'*.Prophelat Isaias de conversione
facite semilas Dei nostri 7. Viam parare est pcenilen- geiitililatis; quaeante Salvaloris adventum fuerat a
tiam agere el praedicare; semitas reclas facere, Deo deserta,in via sineChristo, qui est« via, veritas
ct vita 2B;> solitudo sine lege, sine doctore. Sed per
post mandaia consilia observare. Saepius tamentres
hebdomadse in Adventu colunlur propter tria lem- adventum, et postadventum lmtabilurmeme,exsulpora, ante legem, sub lege, sub gralia, de excursu labil corpore, florebil bonae opinionis odore, quasi
quarum infra latius disputabimus. Principiuin au- liliutn, unde : « Sicut lilium inlei? spinas, sic amica
lem Adventus semper es.t in die Dominico celebran- B mea inter filias 26. > In medio namque naiionis
dum, non ante v Kalendas Decembris, nec post m pravae atque perversae 27moraturEcclesiarubens in
Nonas ejusdem mensis, sed in his septem diebus martyribus, candens in confessoribus, virens invirubicunque Dominicus occurrerit, ibi Advenlus Do- ginibus, redolens in doctoribus.
niini celebretur. Nunc vero lioclurnis et diurnis
Erit in novissimis diebus mons domus Domini in
" vertice montium 2S.De
•offieiis insistamus
praelatione Christi loquitur
Ecce tiotnen Domini venil de longinquo, el clarilas Isaias dicens :ln novissimis diebus, de quibus Jacob
ejus replet orbem lerrarum 8. Hocinlsaiade secundo 2\ ut annuntiem vobis quid futurum sit in novissiadventu exponilur, quod ctiam de primo sic valel misdiebus; in lempore, id tsst pleniludinis, et pleinteliigi. Ecce vox demonstraliva temporis innuit nitudine (emporis, iu ultima scilicet aelate. Mons
brevilalem, nomenDomini estipse PatrisFilius, unde: domus Domini qui est caput Ecclesise Dei, quem
« Non nobis, Domine, non nobis, sed nomini tuo quasi lapidem vidit abscisum de monte sine nianida gloriam 9; »' Venil de longinquo, quia de coeload bus et crevisse in magnura montem 30. Praeparatus
lerram ,0, de siriu Patris in ulerum Yirginis. El cla- a Deo prsedestinatus; secundum hominem solagrs»•ritas ejus, id esl doclrina vel fama, replet orbem tia praeelectus 31.Erit in vertice monlium, id esl omlerrarum; quia flagrat unguentis optimis, ul oleum r.es super eos prolegens, eisque de plenitudine32sui
-cffusum effunditur ", cujus odore tota domus reple- fonlis instillans : hisuntangeli et omnes sancti, de
tur ,s.
qsibus : « Monles in circuitu ejus 8\ > Gabriel AnAudite verbum Dotnini, gentes, et unnunliale in gelus locultts est Mariae, dicens : Ave, gralia plena,
irisulis, qum procul sunt, et dicite 13: Ecce Salvator Dominus lecum, benedicta tu inter tnulieres, el benenosler adveniel, et jam nolite limere ,4. Genles con- dictus fructus venlris lui ">. Lucas nomen angeli
verlendas Jeremias ad fidem Mediatoris invitat; quia posuit, utexipsa nominisinlerprelalione quid miTion est aliud in quo nos salvari oporteal 1B; quem nistraiurus venerat demonslres. Gabriel fortitudo
MedialoremYerbum appellat, quoniam sicut ex verbo Dei dicitur, quia ilium aiinuntiat qui ad debelbamentis intentio declaratur, sic per Filium Paler dum diabolum veniebat3B. Hie locutus est Marijs,
agnoscilur 16.Hoc est Verbum in quo el per quod maris stellae, quse lucem fluctuantibus in saecttlogeomnia facta sunt "; de quo Psalmista : « Eructavit nuit; vel raaris dominae,quse Domiiium totiusmundi
cor meum verbum bonuni ,8. > Est autem verbuni portavit: Ave, gralia piena, per Evam mors inlravit
inspiratum, ulhominis inlellectus; est elindicatum,
in mundum, per te salus et vila : unde merito saut divinus cultus; est et eruclaium, ut Deus homo j0 lularis voce nomini Evse conlraria. Ilia gralia fuit
faclus. Audile uoc verbum Domini, quo cceli firmati evacuata, lu vero gratia plena triplici; quia v.irgisuntls, ei annunliale illud in finibus terrse 20; quia nitatis munus Domino obtulisti; quia visu et colloreminiscentur, et converlenttir ad Dominum omnes quio angeli perfrui meruisti; quia tolius gratise aulines terrae, et dicile : Ecce salvator noster adveniel, ctorem saeculo edidisli. Nam Dominus tecum, in
quasi ad nos veniet; quia nolttm faciet Dominus anirao tuo per dileclionem; in utero tuo per incarsalutaresuum in conspeclu gentium revelabit junalionem; in auxilio tuo per virlutum collationem.
stitiam suam 21.Ergo noliie limere, sed « accedite Renedicta tu inler mulieres, quia sine exemplo muad eum et illuminamini, et facies vestrse non conliebris condilionis virgo es, mater es, theotocos es.
fundentur sa : > Dicite fitim Sion : Ecce Rex tuus Benedictus fruclus ventris lui, de quo Prophetaprae103
Msa.45.
BJoan. 1.
12Joaa. 12. 13Jer. 51.
10 Psal. 21, 21PsaI.
" Phil. 2. ,8Isa. 2.
" ilebr. 2.
6 Mallh. 1. ' Isa. 40. 8 Isa. 50. 9 Psal. 115. 10Joan.
" Cant. 1.
16.
5,
14lsa. 62. 1BAet. 4. ,! Matth. 11. ,7 Joan. 1. * Psal. 44. ,9 Rsal. 52.
97. 52PsaI. 55. 23 Isa. 62; Zacli. 9. ">lsa. 55, 2BJoan. 14. 2" Cant. 2.
29Gon. 40, 30Dan. 2. " Rum. I.
*' Joan. 1. 8! Psal. 124. "• Lttc. 1.
'
196
SICARDl CREMONENSISEPISCQPI
195
dixit: « De fructu ventris lui ponam super sodem A si fnerit in progressu operum removele; nolile retuam 3e. >
linquere lapidero sttper lapidem 47; quia Dominus
noster venietcum salttle, quare « agite poenilenliam,
Mafia dixit, putas : Qttalis est ista salutatio?quia
conturbata est anima mea, et quia parilura suni appropinquabit.enim regnum coeloruni 48. >
Aspiciensalonge, eccevideo Dei polentiam venienRegem, qui clauslrura virginitatis roeaenon violabit.
De Luca sumilur bealse Marise responsio, quse more tem, et nebulam tolam lerram tegenlem, etc. Illud
virginis de aspectu virili et more bumanae fragilita- responsorium nonest Gregorianum, sed a quodam
tis de angelica visione, et de insolita salulalione monacho fuit. appositum et compilalum. Csetera
turbatur, el de novo concipiendi modo miratur, unde sunt a Gregorio compilala; unde non debel illud
subdit :«|Quomodoin me fiet islud? > «EcceDominus ista prsecedere, nisi tantum invaluiss.et usus Eccleveniet, quem Joannes prsedicavit venturum esse cum siae. Cantatur aulem hoc responsorium in persona
gloria: > boc sumitur de Matlhseo; ait enim Joannes Joannis Baptistse, vel sponsse dicentis : Aspiciensa
de Christo, sicut legitur in Maithseo: « Forlior me longe, a terra videlicet ad coelurn, video Dei poienest, qtii post me venturus est 37: » Chrislum enim, tiam venienlem.Licet proprie Patri potenlia, Filio
Iicet jam venisset in raundum, tamen pwedieavit sapienlia, Spirilui sanclo benignitas assignetur,
esse venturum; quia venlurus erat ad prssdieandum " hie lamen potentiam accipe Filium Dei, cui < Data
et baptizandum ; unde sequituf : < Ille vos baptiza- esl poteslas in coeloet in terra 49; >qui est < Domibit Spiritu sanclo, et igne 3\ > Spiritu sanctificalio- nus polens in praelio B0. > Cui propheta : < Acciunis in praesenli, igne purgationis in futuro. Ventu- gere gladio tuo super femur tuura, poienlissimeB,.>
rus ctiam erat cum-gloria denique ad judicandum;
Hic veiiit, dum se visibilem demonslravit. Et nebuquia « Pater omne judicium dedil Filio 39. > Unde- lam lotam lerram tegentem: haec nebula estmiseri<cujus venlilabruro in hianuejus40,» id estjudicium cordia Dei, quse praeslat refrigerium contra aesium
in potestaiem , Dominura Salvatorem nostruin ex- vitiorum. Hanc Moyses intravil cum ad suscipienspecianms, qui dat saltitem corpori riostro et conlir- dam legem ascendit B2. Hanc Petrus intellexit, cuni
mat'in nobis elaritalera stiam. Haecdicit Apostolus in ntibe lueida videns Dominum , Moysen et Eliam
" ad Philippenses in persona Patrum antiquorum dixit: « Faciamus hic tria labernacula B3. > Hsec
et modernorum. Exspectavere enim Patres antiqui post dedicationem iri templo apparuitB 4. HaecpoMessiam ad rediineuilum, exspectanius et nos ad ptilum in desertum deduxit et ab igne protexit ".
'udicandum , et utrique ad salvandum. I.lli.ad ani- Haecest virtus Allissimi, quse Yirgini obumbravit
marum salutem, nos ad corporuni sanitatem. Salus .-, "6; quae totam lerram tegit; quia < misericordia
proprie est animae; sanUas, corporis. Nunc.est tem- Doinini plena esl terraB7;^> quia < solem suum
pus salulis, quod anliqui exspeclavere. Unde Apo- oriri facit super bonos et malos B8. > Vel nebulam
stolus : « Ecce nuncdies salutis 42. >In futuro erit dicit infidelitalem aul ignorantiam; ignorabat enim
tempus sanitalis, quod nos exspeclamus quando hoc homo Deum, se ipsum , natale solum, et concupimorlale induet immortalilalem, hoc corruptibile scenliam esse peccatum. Hsecnebula totam lerram
incorruptionem 43. Quando Salvator noster refor- tegebat; quia < omnes declinaverunl, simul inutiles
mabit corpus humililalis nostrse eonfiguratum cor- facti sunt 69, > et « a planta pedis usque ad verlipori clarilalis suse 4\ Utrumque lameii pro utroque cero, non erat in eis sanilss 60, >
lte obviamei, et dicile: Nuntia nobis si tu es ipse
ponitur. Unde : qui dat salulem corpori nostro ct
coiifirmat in nobis claritaler.i suam. In primo ad- qui regnalurus es in populo Israel. Similia dixit
venlu confirmavil in nobis claritalem doctrinae vel Joannes discipulis : « Parate viam Domini *\ > Et
gralise; in fuluro confirmabit elarilatem gloriae.
per, discipulos ad Christum : « Tu es qui venturus
Lapides qui sunl in via removete4B;quia Dominus es, an alium exspeclamus 62?>Vel sunt sponsae
noster venielcum salule; ad siiuililudiuem corporiim verba ad adolescentulas dicentis : Ile obviam
parit nobis medicanien animarum; quandiu noxii D sponso 63.
suiilhumores in corpore, inulileest nutritiva superYia Dei ad nos fides est, vel misericordia; quia
addere; quia non pura corpora quanto magis nu- noslra adipsum eharitasest; uiramque prophelanotries, tanto magis lsedes; etcum ferrum est in vulne- tavit, dicens : «Deus meus impolluta via ejus '\ >
're, non esl malagma apponere; et sincerum est nisi scilicet, fides, posuit immaculatam viam nieain,
vas, quodcunque infundis acescit, et« in malevolam scilicet charitatem. lie ergo per vian) charilatis, et
animam non introibit sapientia; quia non habitat dicite : nunlia nobis, etc. Revela nobis per Scriptuin corpore subdilo peccalis *\ > sed egressus vitii ram, per inspirationem aeternam, magis ac niagis,
virtutum operalur ingressum. Ergo. ejicile lapides per luam praesentiam, si tu es Messias in lege prode plateis, duritiam vitiorura de latitudine cordium; missus, et si regnalurus es in populo Israel, in po36Psal 151. 37Malth. 5. 38 Ibid. 33Joan. 5. 40Matlh. 5. 41Phil. 2. 42II Cor. 6. 4S I Cor. 15.
" Pliil 5. 46Jer. 50. 4S Sap. 1. 47 Litc. 19. 48Matth. 5. 4SMatlh. 28. B0Psal. 25. » Psal. 44.
BJExotl. 20. « Matih. 17. « II Par. 7. BBExod 14. t6 Luc. 1. B7Psal. 52 " Mallh. 6. Bs P5ai.
13. 60Jsa. 1. S1Joan. 1. 62Malth. 11. 63Cant. 5 ; Matlh. 25. 61Psab 17.
IITRALE,
LIB. V.
ioa
pulo quem praeparasti ad visiouem tuam, ul libi A tcllexere ; unde Abraliam tres vidit, et uriuro atloravit 7\
dicslur: « Libera Deus Israel ex omnibus tribulatioriibus suis 6". >Et quoniam lex, psalmodia el proAspiciebamin vlsu noctis, et ecce in nubibus cmli
phetia hunc Salvaloris adventum praanunliavere, vel Filius hominis veniebat, el dalum csl ei reynum, et hopotius quia palres anle legem hunc adventum prse- nor, et omnis populus, tribus et lingum servienl
videre, palfes sub lege desideravere, patres gratise ei 79. Daniel coelestibus flagrans desideriis, unde, et
prsedicavere.Idcirco tres versus sequuntur, perquos vir desideriorum roeruil appellari 80, accepto per
patres frium temporum intelliguntur. Dicit ergo angelum intellectu, his verbis invesligahiles divitias
Baplista, velEcclesia : Vos patres anle legem , qui- sacranienti abscondili a sseculis, hoc esl mysleriiim
que terrigenm, et filii hominum, simul in unum dives, incarnalionis Verbi, quod in principiO erafapud
el pauper, Ile ooviam 6\ elc. Terrigenas dicit malos, Palrem 81,aperuit, dicens : Aspiciebam in visu, aut
quisunt in parle Adsede terra plasmati, qui terrena visione noclis. Triplex esl visio, noctis , diei, lucis ;
sequuutur; filios hominum dicit bonos, qui sunt in nocturna ante gratiam , diurna sub gratia, lticida in
parte servi Adae filii hominis ; diviles subdit quos gloria. In nocturna videre palriarchse et propbetae:
onuies enim Patres nostri sub niibe fuere 8S; naiii
lerrigenas appellaverat, paupercs, quos filios homi- P
'
num. Vosergo quique, id est quilihet terrigenm, roa- « braclrium Domiiii cui revelatum est 83; > velata
lilia divites ; et filii Iwrniiium spiritu pauperes 6\ fuil facies Moysi, velum pendebat in medio lerapli
qui estissimw/ tn unum. In uho ovili agniet haedi, 84.Unde et hic Daniel aspiciebat in visu noclis. In
in uno rete pisces boni et mali 68; in uito utero Jacob ditirna videre aposloli, quibus apparuit humanilas
el Esau 65; in una arca Sem, Cham et Japhet; in Salvaloris nostri 8B; a quibus in terra visus est, et
una area granum et palea 7\ Iie obviam, el vos cura eis conversatus est8ff Emmanuel 8\ id esl nomali per ingressum incipiatis, vos boni per pro- biscum Deus ; nobiscum formse participatione, cargressum proficialis. Yos etiain palres sub lege dici- nis peccati simililudine et conversalione 88. In Ittle: Qui rcgis Israel, iniende; qui deducis velul ovem • cida videbunt (ilii Dei facie ad facieni 8\ quando soJoseph, nunlia twbis, ele.Quiregis Israel Judaicum lutn eiit corrigia calceamenti 90,quando secundumpopulum per doctrinam legis Deum videniem ; qui Zachaiiarii 91non erit dies,velnox, sed lantum lux :
deducis de virtule in virlulem 71 ducis veluli ovetn quia ccssabit.noclis et diei vicissitudo, et eril lticis.
iunocentem Joseph, populum gentilem augmenta- continualio. Hanc distinclionem visionum veritas in
lum per frunientum mortilicalum 72; intende, super Evangelio innuit inquiens : « Abraham exsultavit,
nos lumen pietalis iufuade. El nunlia nobis, etc. Vos <C ut videret diem meum, vidit et gavisus est 92. >
quoque patres sub gralia dicite: Toliile portas, Iieni : « Multi reges el prophetae voluere videre,
principes, vestras, el elevamini portm mternates, el qnse vos videiis, el non viderunt 9\ > supple : quoiniroibii '» qui regnaturus esl, etc. 0 principes et niodo vos vidctis ; illi enim vidertiul in nocle, vos
polestales aeris hujus, et o gcnimiua viperarura 7\ iu die. Illi in figura, vos in verilate. El eccein nuauferte portas morlis, vitia, per quae diabolus in- bibus cmd Filius hominisveniebat: nubes coeli, caro
trat ad corda, et o porUemlernales, virtutes ad aeter- Vcrbi, ndn de coelo ducta, sed ccelestis ; quia Spiriiiitatem ducenles, eievamini conira vitia, et per vos lus sancli operatioue fonnata ; de qua Isaias : « Asinlroibil el habilabil Rexglorim, qui reynaturus est cendil Dominus super riubem levem 94; > nubes
in populo Israet.
csl, quia praestat refrigerium conlra aestum vilioEl atlende quod ad tCrtium versum uon respon- rum ; levis, quia a culpa iriimunis est: In hac nube
detur -.Nunlia nobis, quia patres Novi Teslaiueiiti venil Filius hominis, ut in Danielecontinelur usque
ccrlificati sunt de adventu Christi ; Patres graliae ad Aiitiquum dierum, id est aequalitatem Patris.
cerli suiit de iniroitu Regis glorise. Verum quia nunUnde « cum esset in forroa Dei, non rapinam arquam suflecit nec sufiioit, nec sufficiet fides incar- bitratus est se esse aequalemDeo.9\ > Et datum est
nationis sine fide sanctissimae Trinitatis, ideo suh- 1**ei regnum, et honor, scilicet« nomen quod est super
cinitur: Gloria Patri, et Filio, el Spirilui sanclo. omne noroen 9\ » quod est ab aeterno datttm, sed in
Et quia qui venit in huniililale, venlurus est etiam tempore maiiifeslaium : et res tunc dicitur fieri.
in majestate 78,ideo responsorium denuo repelitur ; quando innotescit. Unde : « Data est mihi potestas
iit repetitioue vcro nebulam accipias ad litteram : in coelo, el in lerra 97. El omnis populus, trihus et
« Veniel enim in nubibus eceli 70. > Sicut nubes su- lingum servient ei; nam ut Isaias ait: « Et curvascepil eum, sic eril nubes et caligo in circuitu bunlur oiiiiiia genua, et jurabit omnis lingua iu
ejus 77. Veibreviter, tres versus cumuna Gloria re- Doiniuo S8. >
Poleslas ejus, polesias mlerna, qv.mnon aufercpiicsentaiit, quod patres Dettm irinuni et unutn in187
65Psai. 24. 66Psal. 48. °7 Matth. 5. G8Matih. 15. 69Gen.25. 70 Gen. 7. 71 Psal. 85. " Joan.
12. 73 Psal. 25. 74 Matth. 5. 7BMalili. 25. ,6 Dan. 7 ; Luc 21 ; Aet. 1. 7J Psai. 96. 78Gen. 18
80Dan. 10. sl Joan. 1. 82'ICor. 10. 83La. 55. 84Exod. 54; 11Cor. 5; Exotl. -Hi.
79Dan.-7.
85 Tit. 5. 86Uar. 5. S7Isa. 7. 8" Rom. 8. 80I Cur. 15. "> Joan. 17. " Zaeh. 14. 92Joan. 8.
"Luc. 10. 04Isa. 19. " Philipp. 2. "• Jbid. 97Malth. 28 93Isa.45.
SICARDI CREMONENSISEPJSCOPI
200
jur,et regnum ejus quod noncorrumpetur. Nam regni ;\ dari quod hoc nomen virgo nhn est liic integritatis, sed aelatis, id est puella, sed secundum hoc non
ejus non erit finis.
Missus est Gabriel angclus ad Mariam virginem erit signum, nec intellectusexplicabiturlsaia!: cum
99
desponsatam Joseph. His verbis Lucas texuit or- enim de liberatione civilatis el genlis suse despedinem annunliationis. Dedesponsata Salvator nasci rassel Achaz, ait Dominus per Isaiam : < Pete libi
signum a Domino ui profunduminferni, sive inexVoluit, ut per virum generationis ordo texeretur;
et ut mater quasi adultera non lapidaretur, ut et celsum supra ,0 :.» Quasi vis ut terra scindatur, vel
coelum aperialur, ? Moysesaccepit signum de lerra,
virgo solatium viri, et teslem inlegritalis haberet;
quando misit signa et prodigia in medio lerrse
ut diabolus incarnalionis mysterium ignoraret.
Ave, Maria, gratia plena. His verbis idem Lu- jEgypti, et in Pharaonem, et in servos ejus, ranas,
cas modum conceptionis annexuit, subdens : Spi- lccusias, sciniphes, et similia ". De coelo quoque,
rilus sanctus superveniet in te, el virius Ailissimi ob- ut graiidiiiem, el lenebras trium dierum ,s. Saul de
umbrubii tibi; superveniet, inquam, te protegendo; profundo inferni, quando Samuel est suscilalus '\
te ab omni sorde purgando, et exinde virlus Altis- Ezechias de cceio, quando sol est decem lineis resimi, scilicet Verbum Dei, obumbrabit tibi, ex te gressus, 4. Cumque respondisset: « Non petam, nou
carnem sumendo. Umbra a luraine corpore objeclo " lenlabo Dominum ,B, > audivit: Ecce, quasi desolet formari. Anima Yirginis non sufficiebat capere monstro vobis, quod Virgoconcipiet, el pariel filiutn;
« Yerhum caro faclum est, 6> nostrae liberationis
pleniludinem divinitatis, et ideo virlus in virgine
obumbravil, umbrain fecit, dum lux incomprehen- et salutis indicium. Et vocabilur nomen ejus, etc.
sibilis divinitatis corpus in ea suscepit humaiiilatis. De nominibus Chrisli latius infra dicemus.
Quod enim ex te nascetur sanctum, vocabiiur Filius
Super solium David, el super regnum ejus sedebit
Bei. Nos in peccalo concepli ,0°, natura sumus irae in mlernum, id est super humiles sicut.fuit David ;
filii \ sed per gratiam possumus sanclificari; sed humiles eiiim solium sunl Christi dicenlis : < Super
Christus, qui non est decimatus in lumbis Abrahse 2, , quem requiescet spirilus meus, nisi superbumilem,
non est conceptus ex virili semine, merilo sancle el quietum ? " > Hi regiiuiii suiit Christi, quod tranascitqr, et Dei Filius appellalur. Qiiomodoin me del Deo et Palri, 8. Obsecro, Domine, mitie quem
fiel islud, quoniam virum non cognosco? Legerat missurus es; etvide ufftictionemvoputi tui". Sicut
3
Virgo : Ecce virgo concipiel noii ergo dubitabat loculus es : veni, et libera nos a solis orlu el occasu,
Yirginem parituram ; sciebat enim quod prophetiam ab aquilone, et mari 2\ Cum dixissel Dominus ad
oportebat impleri, sed quia quoroodo fieret non (j Moysen : < Vidi affliclionem populi mei in &gypio,
legerat, non audierat, quomodo impleretur inqui- desceridi ut liberem eum de manibus jEgyptiorebat. Hoc esl euiiii roysterium absconditum a san- rum 21.> Veni et mittam le, ut educas fihos Israel
clis,a proplielisfion pr;edictum,angeloreservaiuni 4, de jEgypto; ait. Moyses : Obsecro, Domine, mitte
quasi : Quomodo concipiam, quse proposui semper quem missurus es, scilicet Filium tuum, ad liberanin virginilate permanere? Interrogative, et sunt dum populuin tuiim. Vide affliciionempopuli tui,
duae dicliones; vel admirative, el est una dictio.,Et
quanluin in ^gyplo, scilicet in mundo aflligilur a
alleride ordinem : In priino responsorjo divinitas Pharaone, id est diabolo, in lulo Iuxurise, in lateriadoratur, in secundo humanitas honoralur, in ler- - bus avaritiae. Sicul locutus es, dicens : Descendi ut
tio et quarlo, qualiter divinitas sit incarnata oslen- liberem, sic veni et tibera nos habitantes, a solis
ditur. Quse incarnatio per Apostolum eonfirmalur ortu et occasu; ab aquilone et mari 2\ id est auqui dixit: Salvaiorem exspeclamus\ per prophetas stro. Vel tolum de secundo adventu : Mitle Filiura
roboralur, qui aiunt: Audile verbum Domini.« Ecce ad judicandum, vide ad miserendum ; veni ad liYirgo concipiet \ > Ecee dies veniunt, per legem berandum ; a solis orlu.etc. quia veniuiit ab oriente
comprobalur, ubi Moyses ait : Obsecro, Domine, et occidente ; aquilone et meridie, qui recumbent
mille quem missurus es"1.Et quia venit ideo «.laeten-D cum Abraham, Isaac et Jacob 23.
tur coeli et exsultet lerra \ >
Ecce dies veniunl; dicit Dominus, et suscitabo
Salvalorem exspeclamus. lloc Apostoli verbum ad David germenjustum; ei regnabit Rex, et sapiens,
secundum praecipue spectat adventum. Audite veret facietjudicium, et jusliliam in ierra. Etlwcnomen
bum Domini, superius exposuirous, exposita nam- quod vocabunleum: Dominus juslus nosler. In dieque prseteribimus; non exposila, si quid lamen bus illis salvabilur Juda, ct Israel habilabil confidenin eis ambiguitalis occurrerit, non praetermitte- ter. Haecdicit Jeremias 2\ quse de primo adventu
mus.
particulariter accipiuntur. Conforlamini mauus faEcce virgo conctpiel, et pariel fitium, el vocabilur tigalae, el genua debilia, roboramini : qui pusillo
nomen ejus, admirabilis, Deus, fortis \ Dicunt Juanimo estis menle convalescite, ne limele, dicit
199
Psal. 50 ' Ephes. 2. " Hebr. 7. s Isa. 7. »Col. 1. "Phil. 5 « Isa. 7. ' Exod. 4.
•9Cap. 1. • ><">
•Psa). 95.
Isa. 7-9. 10Ibid. " Exod. 8. ,2 Exod. 9. l8lRee. 28. 14IV Reg. 20; lsa 58. " Isa
7. ,6 Joan. 1. " Isa. 66. ,8 I Cor. 15. " Exod. 4. S0Psal.J 108. » Exod. 5. 2! Psal. 1U6.
» Malth. 8; Luc. 15. 24Cap. 23.
MITRALE. -
LIB. V.
202
, sanctis millibus suis facere judicium contraomiies. >
Dorninus; quia venio disrumpere jugum captivita- A
tis vestrse. Ec.ce dominator Dominus cum virlute < Ecce veniet prophela magnus, et ipse renovabit
veniel 26. Isaias horlatur, ut cor ct caro exsultent Hierusalem, novam dando Iegem,et nova condendo
in Deurovivum 2\ dicens : vos manus a bonis ope- prseeepla. Hsec, et responsoria cum versibus, quuj
rihus dissoltitse, peccatorum oneribns fatigatse con- cantanlur ad horas : et quaedam feriales antiphonae
fortamini in fide, et vns genua debilia diversis ad de libris propheticis, qusedam vero de Evangelio
idola cultibus claudicantia, roboramini spe, et vos colligunlur; quarum quasdam superius exposuipusillanimesconvalescitein charitate : Nolite timere mus, quasdam propter sui evidentiam lectori expoinsidias diaboli, adversa mundi, eos qui corpus oc- nendas relinquimus. Officiumvero diurnum priniae
cidunt; sed eum limete, quipotest corpus et ani- Dominicse, primum significat Salvaloris advenltini.
mam perdere in gcliennam 27, scilicet dominatorern IHud ante omnia generaliter non est praelermiitenDominum, qui veniet cum virtute, jugum nostrae dum, quod sanctum evangelium principale est oninium quse dicuntur ad missaeofficiuni; sicut enini
captivitalis disrumpere.
LcAenturcmli, et exsullel terra 28: Ceeli sunt ma- caput praeeminet cseteris raembris, et iili cselera
membra subserviunt; sic evangeiium toti prseeminet
jores el coelestes, ut prsedicatoresqui enarrant gloriam Dei 2\ vel angeli. Terrasunt minores et ler- B officio missse, et omnia quae ibi caiiianlur et legunreni, tit auditores qui compluuntur riubibus cceli. tur, iili conscnliunt intellecluali ralione, vcrbi grain hac prima Dominica de Adventu Domini legiJubilate, montes, laudem; quia Deus nosler veriiet, tia,
et pauperum suorum miserebitur. .Orielur in diebus tur evangelium, Cum appropinquasset Dominus
Hierusatem, misit duos ex discipulis suis solvereasiejus juslilia, et abundaniia pacis 30.Monles suntilli,
in quibus fundata esl Sion, in quos salit sponsus. nam alligalam, el adducere eam si.bi, ut in solula
Orones invitantur ad laudem quia venii cum paupe,- manstielus sederet, et in Hierusalem reduccrei 3\ VeJ
mm providenfia. Pauperes dicit gcules sine lege. propter illam clausulam : Bencdiclus qui venit in
Yenit etiam cum juslitia et abundaniia pacis. Et nomine Domini'. Yel quia ipsum factum, quod ibi
bene congruit tempore : ideo namque
describilur,
de
et
versus
assumividequia responsorium
Isaia,
tur deprophela, quod saepeinvenies in antiphona- Dominus advenit, id est ad nos in carne venit, ut
rio, ut ex diversis locis compilatio fiat. Leva, Ilie- asinam, id est genus humanum a diabolo peccatorum vinculis alligatum miseratus absolveret, et in
rusalem, oculos tuos, et vide polenliatn regis. Ecce
Salvalor venil salvare te a vinculo 31. « Leva in cir- solulo quiesceret, et ipsum in cceleslem Hierusalem,
cuitu oculos luos 3\ > et vidc potentem Regem. uiide caplivum abductum fuerat, per vias suas
Isaias hortatur Ecclesiam, vel animani, ul lcvet C equitatu salutis reduceret. Sed quia non reducitur,
oculos nienlis, el videat per iriieiligentiani regem nisi ad Dominum levaverit animam; ideo in introilu
3S:
cantat:
Ad
le
levavi
animam
Deus
meus
meam,
poteniem; quia venil eara solvcre a viuculo pecet est vox generis humani, veleris originalis peccati, pceriaeet diaboii.
cati et idololalriae vinculis alligati, in suam ccolemonies
Erumpant
jncuna~ilutem,elcollesjustitiam;
stem patriam redire volentis; ac si dieat: Tempore
lux
mundi
cum
venit.
De
Sion
exibit
quia
polenlia
deviationis meae levavi marois meas, et cor raeum
lex,elverbum Dominide Hierusatem. Hsecde Isaia ad
opera manuum niearum dicens , ligno, vel lasusnuiilur 33, qui majores et minores ad laelitiam,
pidi : Tu es Deus meus 40; nuncvero tempore cuet justiliam observandam invitat, secunduro quod rationisel renovationis meae : Ad te levavi
animam
eam Dominus in Hierusalem observandam niandameam, quia tu vere es Deus meus, et ideo in le convil, velEcclesia primitiva docuit, et observavit, quse fido 41. Unde : Non erubescam,
neque irrideant tne
fuit Sion per speculalionem, et H.erusalem per pa- inimici mei
4\ scilicet daeiiiones vinctilis peccalocis visionem,
rum me diulitts alligantes neque confundant ine, et
Laudes maluliiiae utrumque soijanl advenium. ila erit. Etenim universi, qui le exspecianl, non conPrimum : In illa die, quando secundum prophetiam fundentur 4\ et quia ad te levavi animam 'meam, ut
Joelis 3\ monles, apostoli, stillabant dulcedinem ad te venirem ; ideo, vias luas, Domine, demonstra
prseuicalionis : et colles, doclores,fluehantlacetmel
mihi, el semilas luas edoce me 4\ id est prsecepla
doctrinseminoribus et majoribus. Tunc jucundata
et consilia. Et quia de via ssepius graditurad deest seeundum Zachariam 3\ Sion, id est ecclesia de vium, ideo quae viaesint aiiibulandae, et
qu;e non
Judaeis, et exsullavit Hierusalem, id est ecclesia de ambulandse Paulusdocet in epislola, dicens :« Scieugentibus. Tuncomues, id est deomni genere silieit- les quia hora est jani nos de somno surgere 46.Via
tes salulis et scientise venere, secundum Isaiam 36, est de sonino surgere, arma lucis indtiere.honesto
adaquas.baptismatis et doctrinse. Seeundum : Ecce ambulare 46.Devium est in nocte pigrilari; opera
Dominus veniel, el omnessancli ejus cum eo. Enoeh tenebrarum operari, in comessationibus et simiait, ut Judas 37asserit. < Ecce Domintis veniet in libus delectari; quod in epistola concluditur :« Iti28Isa.53. 28 Psal. 85. 27Malth. 10. °-s95. 29Psal. JI8.. 30Isa. 49; Psal. 85. 31 Isa. 62. 32Isa.
49,60. 33 Cap. 2. 3i Cap. 5. SBCap. 9. s6Cap. 55. 37Vers. 14. '" Malih. 21. 3S Psal. 24,
40Jer. 2. 41 Psal. 24. 4S Ibid. 4? lbid. 44 Ibid. 4B Rom. 15. 46 Ibid.
PATKOL.CCXHI,
7
201
205
fM
duimini Dominum Jesum Christum 47; > idem est A fide Thessalonicensiuni ct de futuro judicio. Parac si dical asinse : Ascensorem suscipe regem. Sed tim ad primum, ul : Veuil fortior me; unde sumiquia non esl volentis, neque currenlis, sed Domini tur antiphona malulinalis : Venil fortior post me,
misereutis 48, ideo subditur in Alleluia : Oslende no- cujus non sum dignus, id est sufliciens, solvere corrigiam calceamentorum 6\ id est aperire sacramenbis,Domine, misericordiam luam^.
Graduale et offerlorium de introilu replicantur, et tum incarnationis. Hic de lolo adveutu ,qu?edam
fit ideo replicatio, ut qui slat, videat ne cadat B0. suiit generaliter adjicienda, ut illud quod per totuai
Bealus homo, qui semper esl pavidus S1. Ecce bomo advenlum tolus legilur Isaias : quia tam prirotim,
aiiimam ad Dominum levavil, vias Domini didicit, quam secundum non solttm prophetat, sed etiarii
de somno surrexit, et velut asina ascensorem acce- evangelizat Salvaloris adventum, nisi quod iransipit. Sed potest esse, ut aninia ad terrena declinet, lire debeat lector quod legitur in Natali, Populus
vias ignoret, menlis somnus obrepal, unde offensus gentium, primo tempore M; coiisotamini6\ consurge
eques suum velit mulare vehiculum : ideoque re- 65; et quod legilur in Epiphania : Surge, illuminare
66; haec namque pertinent ad Christum naturo% cseplicat in graduali: Universi qui le, elc; etviastuas,
elc.; et perseverat in offerlorio : Ad te levavi, etc. ^ tera vero ad nasciturum. Iu jejuniis tanien quatiior
teniporum, et In vigilia non legilur de Isaia ; quia
Et etiam addit : Dirige me in verilate tua B2.
Communio : Dominus dabil benignilatem ", con- proprias habent lectiones et officia.Iiem, per totum
solatur se ipsum cantor hotliernus, id est genus Adventum lselilisecanlica sublicentur, ut: Te Deum
humanum, videns per os Propheise quod de beni- laudainus, Gtoria incxcelsis, Ite missa est; quia
gnitale Spirilus sanctl terra nostra, id est beala virgo justi, ante Chrislum adventum, in inferni tristilia
concipiens dabii fructum suum ">, scilicel Deum et tenebaritur. Vel ut gratia Novi Teslamenli praestanhOminera, per quem a peccatorum vinculis solve- tior Veleri cognoscatur. Yel, Te Deum laudamus,
tur et in patriam reducelur. Orationes manifeste ideo subliceluf,ût in die feslo cum majori gaudio
primum adventum respiciunt: et est congrue, sta- festivius resumatur', nam quod rarum estpretiosius
lio ad sanctum Pelrum; ipse est enim primus apo- est. Unde in Samuele :
« Et erat sermo Domini prelfosus C7, > quia rarug
stolorum, qui ad solvendum asinam missi suiit;ctii
consors fuil Paulus Roraae, ut sicut illi duo missi vel quia nondum est praesens, quem, exspeclamus •
suni in Hierusalem ad solvendum animal subjugale, ad praesenlem enini sermo dirigitur. Gloria in exsic isti roissi suut Romam, ut de capite mundi a celsis, similibus omiltitur rationibus. Vcl hac lertia
peccatis soluto facerent vehiculum Jesu Christi. Et Q ralione, scilicet ut quasi noviter canlelur ea die,
attende quod beatus Gregorius stationes ordinavit, qua per angelos sumpsit inilium. Ite missa est, ideo
iu quibus viginti honielias Evangelii diverso tem- omittilur, iiepopuius, qui est docendus assidue,
pore declaravit. Alias vero lassescenle slomacho licenlietur. Et cave quod quidara simpliciler assealiis proiiunliandas commisit. Qusedamvero Eccle- verant, haec tria se vicissitudine comitari, quodlisiae legunl Evangeliura : Erunt signa in soleet lunu cet ssepius, non tamen semper : nam in cathedra
BB;quod ad seeunduni pertinet SalvalOris adven- bcati Petri, etiam si sit in Quadragesima, secuntuni; in quo dicilur : Prope est regnum Dei; cui dum quosdam', cantalur: Te Deutn laudamus, aliis
adaplalurepistola, ubi dicilur : Propior est nostra omissis, quoniam hoc cantico solemus uti ad introsalus e\ el quia prope est regnum luum, Domine; nizaiidum episcopos in sedes suas. Etliac die est inideo ad le devavi, dicit cantor, vetus homo, vel Jo- tronizaius Petrns in cathedra Anliochena.Praeterea,
annes Baptisla, ut quidaro aiunt, animam meam, Gloria in excelsis, el Ite missa est, dicuntur in ccena
Deus meus ; et ideo : Yias luas demonstra mihi, et, Domini, si prsesens sit episcopus, etcelebret offieiuni
Ostende mihi misericordiam luam B7, et quasi denuolei: sed, Te Deum laudamus oniitliltir. Prsetesericordia certificatus concludit : Dominus dabil rea, Gloria in excelsis, canlatur in noclurna missa
benignilaiem, id est affectumborium, etterranoslra, D natalis : nec tamen usque ad tertiam missaro, sescilicel cafo, dabit fruclum suum,ii estopera bona. cundura quosdam, dicendum est : Jte missa esl, ut
Oraliones etiam congrue secundo adaptari possunt populus sciat, se adhuc terliam missam auditurum :
adventui.
Alleluia vero in Advenlu non dimiltilur propter firIn feria quarta et sexta, legunlur evangelia de mara spem anliquorum de Christi incarnatione, et
habitu et praedicatione Joannis, quae prsedicatio nostram cerlitudinem de fulura glorificatione. Item
parlira ad secundum speclat advenlum, ul ilri : Ge- per totum advenlum vesles lsetiliaedepouuiitur : non
nimina viperarum, quis vos docuil fugere a ventura enira subdiaconus tunica, nec diaconus utitur dalira? BSIlem : Securis ad radicem arboris posita est malica; quia lex, quam significat subdiaconus,
B\ Ileni : Venlilabrum in manu ejus 6\ His igilur ante iiiearnationem Domini Evangelii ornatu careepistola coaptatur. Gratias agite 61, ubi agilnr de liat; et clarilas evangelii, qtiam diaconus sigiiiiicaf,
,7Ibid. 48Rom. 9. 49Psal. 84. 601 Cor. 10. B1Prov. 28. B2Psal. 24. B3Psel.8i. B4Jbid. " Luc.
21. B6Rom, 15. B7Psal. 84. BSMattli. 5. B0IhiJ. 6I)Ibid. 611 Thess. 5. 62Matth. 5. 63Isa. 9.
64Isa. 40. 6BIsa. 52. °6Isa. 60. 67 I
Reg. 5.
MlTRALE.— LIB. V.
206
«!35
i. juniis, et eleemosynis, et orationibus sine iutermisnoiidumapparuerat. Vel quia nondum venerat, qui A
vestem innocenliae el immortalitatis nos induere sione vacandum; et ideo a nupliis abslinenduro.
debebat,'Vel ut in (esto avidius assumalur; quia Et ita celebralur Advenlus, parlim in serumna cum
omnia rara cara : utunlur autemcasttla vesle sacer- jejunamus , quia nondum habemus quod in secundo
dotali, non ut in ea legant, aut minislrent; sed eara Adventu speramus; partim in gaudio cum dicimus :
lectuii, et administraturi exuunt, profitentes non Alleluia; quia per primum Adventuin , de eo quod
esse vestem propriam, sed Gb reverentiam alicujus in sectindo speramus, cerlificali sumus. Ergo'jefesti eam recipere commodatam. Vel in reprsesen- junalur pro nostra et antiquorum dilatione. Jubitatione charitalis; ideoque diaconus Evangelium lalur autem sicut in hebdomada Pentecoste pro fulegens duplicat eam in humerum; quia oportet turaebeatitudinis certitudine.
CAPUT II.
praedicatorem ex charitate sui et allerius onera
DOMINICA
SECUNDA
DEADVENTU.
ferre 68,sibi lumbos praecingere6\pro suis lucernas
Hierusalem cito veniel salus tua. Haec historia
in manibus ardentes liabere 70. Vel tractum est ab
antiqttis sacerdolibus, qui dum sacrificabant sum- secundaehebdomadaepartim ex propheticis, parlim
mitates balthei super lsevtimhumerum refleetebant. ex evangelicis libris assuraitur; in qua responsoria
Item per totmn adventum, secundum quosdam, B pariter, et antiphonaede ulroque adventu ponunlur;
horae beatse Virginis conticenlur, eo quod tolum ofet haec de ea dixisse sufficial: sufficiat enim iu
ficiuin illius ad laudem ejus pertinet. Siniililer et primse hisloriae leclionibus expositionis formam
specialia sanctorum suffragia reticentur, ut qui- dedisse, cum omiiium expositioni operam dare,
dam aiunt, tam in missse colleclis, quam in vespe- opus nimis expansum et plenum, taedium generaret.
ris et cseteris horis; eo quod singulis diebtis gene- Illud notabile est quod cantus pcr singulas hebdoralis fit omnium sanctorum commemoratio, per madas renovatur, propter gaudium proficientiuin,
hanc aniiphonam : Ecce Dominus veniet, et omnes qui proficiunt de virtute in virlutem, ut videant
sancti ejus cum eo, et per hanc orationem : Coii- Deum deorum in Sion ". Officiumdiurnum secunscienlias nosiras, etc, quaesemper in malulinis, et dum significal Salvatoris advenlum, in quo legitur
vesperis dicenda sunt post Benedicamus Domino, evangeliuni7S : Erunl signa in sole et luna; ubi
quidam ante, sed cave; quia si dicatur, conscien- praemissis signis, quse gloriosuiii adventum sunt
tias noslras, qusesumus, Domine, visilando purifica, praecessura; subditur; Tunc videbuntFilium hominis
ul veniensJesus Chrislus Dominus nosler, cum om- venientemin nubibus cmli; deinde sequitur peregrini
nibus sanclis paralam sibi in nobis inveniat man- . populi, peregrinse malris (ilii vagientis de abscntia
sionem; pertinet ad adveiitum mentis : est enim patris, quem nondum viderat consolatio, scilicet :
adventus in carne, in niente, in majestate. Attende His fieri incipienlibus, levale capilavestra : quoniam
etiam quod a prima Dominiea de Advenlu usque ad appropinquat redemplio vestra; et infra : Prope est
Epiphaniam , non debent nupliae celelirari; imo regnum Dei. Cui flenti, quia incolatus ejus in mietiam vir debet abstinere a lecto uxorio, nisi debi- seria prolongatur ", commiserescens matcr laetifitum exigatur : eo quod sit orationi vacandum in cans, el consolans eum, tuba propbetica prsecir.it
adventu, et sacris solemnitatibus cum ferialibus in inlroitu : Populus Sion, ccce Dotninusveniel ad
suis, sed movet quosdam quod diximus ad Epipba- satvandum gentes, et audilam faciel gloriam vocis
niam, dubitantes, an haec prohibitio ad Octavam sum 7\ hujus scilicet: « Venite, beneriicti Patris
exlendalur : quidam aiunt, quod extenderetur, nisi mei 7\ > Sed quia sine oratione non est mentis soquia Dominus nuptias tam sui prsesentia, quam latium, sed callidaeproditionis indicium, ideo submiraculo decoravii. Sanius est quod extendatur, dit: Qui regis Israel, iutende, qui deducis vetul ovem
sicut oflieiumconvc-rsionisaquae vinuni differtur ad Joseph7\ et subdit collectae: Excila, Domine; huic
Dominicam,quaeEpiphaniaecomilalur Ociavam (5). consolationi concordat epistola sequeiis, scilicet :
Similis est causa prohibiiionis de tribus hebdoma- D Qumcunquescripta sunt; qum nos invilat ad patiendibus ante nativitatem sancli Joannis Baptistse, tiam, et consolalionem Scripturarum, ut per hmc
scilicet ut vacent liberius orationi : inslittieral enim spem habeamus eorum, qumpromiserunt patres anliEcclesia duas quadragesimas praeler majorem, qui 7\ scilicet de salute geiilium et lselitia sanctounam ante natalem Doniini; aliam ante nalivitatera rum, quam lsetiiiam graduale : Ex Sion species debeali Joannis, in quibus erat vacatidum oraiioni- coris ejus 7\ eum manifeste venturuni canens, cubus, jejuniis et eleemosynis; sed propler hominum jus decor est ex Sion, id est salus ex Judaeis, illis
fragilitaiem duae sunt redactse in unam; et item sanctis annuntiat, qui sunt ad dexteram congreilla divisa in tres hebdomadas Adventus, nisi ob gandi, eo quod ordinavere Teslamentum Novum
prsedictam causam Gat excursus, in quibus est je-.. super sacriflcia. Fiiius audita consolatione materna
(5) Hsec exlensio modo- sublata est e.v decreto Concilii Tridentini, unde prohibitio protcndilur atl
diera tertiain Epipbaniaeiiicliisive.
68 Gal. 6. 69 Luc. 12. ,0 Luc. 11. 71 Psal. 85.
25. '6 Psal. 79. 77 Rom. 15. ,s Psal. 49.
"2 L-.tc.21. 7S Psal. 119. 74 La. 50. « Malth.
508
207
de adventu patris, de suae geiitis salute, de consortis A quae exsuperat omnem sensum 91.Audiia conso'aiietitia gaudet in alleluia, dicens : Lmtatus sum ia tione de Advenlu Domini, orat Ecclesiae rectur in
his qum dicta sunt milii, in domum Domini ibimus. collecta : Aurem tuam; ut tenebras, quas.patimuv,
in eo quod falso judicamur, sua visitatione illuSlantes erantpedes noslri in atriis luis, Hierusalem''.
Postmodum per evangelium cerlificatus ubi dici.lur : stret, et exhortatur subditos in Epistola : Sic nos
Ccelum el ierra transibunt; verba aulem mea non exisiimet homo °2, ut de magistris suis nihil nisi botrdnsibunt 8\ securior in offerenda subjungit: Deus, num existiment, el ante lempus non judicent; quod
tu conversus vivificabisnos 81.Communio : Hierusa- et si sustirronesjudicarenoi) desintinl, cousolalurse
lem, surge 8\ summam hujus officii concludit, quse ipsum dicens : Mihi pro minimoestûia vobisjudicer,
est hortari ut peregrina Hierusalem, id est praesens aut ab humano die 9\ Sed quia gravis est sarcina
Ecclesia patienter exsiliura hujus vitae perferat, detraclorum, postul3t eum iri graduali, et Alleluia,
perferens surgat, surgens stet in excelso, ut slans qui sedet super Cherubin 9\ id est habet seientiae
videat jucundilatem, quse veniet sibi a Domino; plenitudineni, ul excitet potentiam suam, veniat et
surgere, et slare, hoc est qttod dicitur in Evange- iiitendat, ut illuminet abscondila tenebrarum, et
lio, capita levare; hoc est quod in collecta conclu- manifeslet consilia cordium 9B, avertat captivitaditur lerrena despicere et aniare ccelestia. Ideoque " tem 96et remittat iniquitalem^ 7. Qttod, quia procul
mefilo est hac die slatio ad Hierusalem, ad cujus dubio futurum , rector in offertorio securus utilur
cor laetiUcandum tolum spectat officium; vel quia praeterito pro futuro, dicens : Benedixisti, Domine,
in atleluia cantatur : Stantes erant pedes noslri in terram tuatn 98. Communio : Dicite pusillanimes ",
atriis iuis Hierusalem; quidam legunt evangeliura : conclusio est summae hujus officii, qua; est rectores
Cum audissei Joannes 83; quod ad secundum spe- hoflari, ut pusillanimes effecti propler infamiam
clat adventum, ex eo quod Joannes quaerit: Tu es detractionis, tamen conforlentur propter conscienqui venlurus es, an aliutn exspectamus? Cui Dotni- tiam cordis el devoiioneni mentis, et confidant in
riiis : Ecceego veni ad redimendum, et rursus veniam advenlu Salvaloris, quod in completa postmodum
ad saivandum , quod ex signis conjeclurare poteslis; poslulalur. Huic officio de Ecclesiaerecloribus inquia cmci videnl 8\ elc. feria iv, vi et Sabbato le- stituto congruit slatio ad sanctum Petrum, qui reguntur Evangelia de testimonio Christi de Joanne, ctor obliiiuil priucipatum.
et tesfimonioJoannisdeChrislo, elejus adventu, de
In leria quarta hujus terliae septimanse, bruraaJis
lemporisestjejunium institutum; inler caelerashehquo loquitur epistola : Palientes estote 8\
CAPUT III.
_ domadaeferias, quarla et sexta jejuniis deputanlur;
DEADVENTU.
. TERTIADOMINICA
quia memoria Dominicse passionis sunt prae aliis
Ecce apparebit Dominus86. Et in hac historia, iiisignilse.Nam in quarta feria, Dominus est a Juda
p:\rlim ex prophetia, partim ex Evangeliocompilala veiiditus, sed a Judaeis in sexla feria crucifixus.
sunt. Utriusque adventus communia tam anliphonse Iude est quoque quod per singulas hebdomadas haqtiam responsoria; officium vero diurnum speeiali- bent evangeliorum et epistolarum proprias leclioter peninet ad gaudium praedicatorum, qui alios nes.. Ideoque jejuuia quatuor Temporum a lege hadocent de adventu Domini, Ideoque de illo famoso buefunt initium, de quibus Zacharias ,0-\ jejunium
praedicatore Joanne Baplista legilur evangelium : quarti, quinti, sexti, seplimi et decimi domui Judae
Miserunt Judmi 87,vel cum audissct, qui Dominum et Hierusalem iti dies feslos vertetur in gaudium :
digito demonstravit, et venturum evangelizavil, quse jejunia ob diversas plagas, quse illis lempoquem Dominus negavit hominera mollibus vesti- ribus accider.unt, ut ait Hieronymus super Zachatum, et annunliavit officio, vel meritis angelum riam, illis in mensibus instituerunt, quod eliam nou
voce prophetica, diccns ."Ecce ego mitlo angelum vacat a myslerio. Sicut enim qnatuor sunt corporis
meum 88. Quis non erubescat flere, qui per officium eleroeiila, quatuor anni lempora per ires menses
prsedicalionis meretur vocabulum nuncupationis 13distincta, sic qualer in anno jejunamus tribus dieangelicse? Gaudete potius, cantal Aposlolus hi in- bus; tres dies ad tres menses referentes, et Domino
1roilu : Modestiavestranola sit ommibushominibus6\
de mense diem unum salubribus contentaiiis (sic)
Quod si oculos suos compresseriiit, et eam coram offerentes, ut nobis quietam vilam tribuat, et corcis liicenteni videre nplueri.nt, nihil solliciti silis ; poris qualuor proiegat elementa, et jejunium corDominus enim prope est, quia lucem vestram pora lasciva macerel et casliget; vel ler quater jeeliam videre nolentibus ingeret, tanlummodo peli- junamus, ut Domino dierum primilias offeramus.
tiones vestrae innotescant apud Deum; unus eniui Hoc autem brumale jejunium aliorum leniporum
ille festis contra pmncs detractores praevalebit, qui jejuniiscelebrius est, magis plenarium habens offiavertet captivitalem Jacob 80,qui replebit vos pace, cium, pertineiis ad Salvatoris adveiilum, ut duin
79 Psal. 121. 80 Malth. 24. 81 Psal. 84. 8S Baruch. 5. ss Matlh. 11. 84 Ibid.; Isa. 55. 85 Ja84. 91 Rom. 15,
cob. 5. 80 Apoc. 14. 87 Joan. 1. 88 Maith. 11; Mala 5. 89 Pliil. 4. 90 Psal.
82 1 Cor. 4. 93 Ibid. "> Psal. 79. 9BI Cor. 4. 96 Psal. 15. 97 Psal. 84. 98 Ibid. 99 isa. 5o,
""Cor. 8.
MITRALE.— LIB. V,
210
£09
caro jejuniis afiligitur, anima redemptionis suse jA tur; adhuc dicitur hoc fieri in ecclcsia orlentali ,
testimoniis ex sacra lectione, vel concentu Ecclesise itaque dum unaquaeque bis legittir duplicato senadelectetur, et quidem sic pertinet ad Salvatoris ad- rio duodecim computantur, propter duodecim leventum, ut pertineat ad ejus templum, ad Spiritus ctiones, non lectionum, aut sententiarum varietates.
Eanctl sacrarium, beatam virginero loquor, in qua Sed cum in quarta feria duse leganlur lectiones, t:t
Deus novem mensibus babitans, dignatus est fieri in Sabbato sex, cttr sexla feria in unius paupertale relinquilur? salius essethoc novenarium tribus
homp. Nam ex Evangelib : Missus est Angelus \
Paranymphi reciiatur annunlialio, virginis consen- diebus per ternarium dividi, sed hsec non vacant a
sus, et Domini Incarnatio, quse propheticis lubis ralione. Nam in Sabliatis quatuor lemporum stalnfuerat antea declamaia. Unde propheta praecinit in tum est, ut ordines eelebrentur; qui sunt in Sabintioitu : Rorate coelidesuper, et nubes pluant ju- batis ordinandi, in prreceilenti quarta feria sunt
stum 3. Rorate dicil, et pltiere : quia descendit ver- eligendi. ldeo autem ordiuandi in quarta feria elibum in aulam credulae virginis, sicut plttvia de- guntur, quoniam in quarla sctale levitae a David18,
scendit in vellus 3. Ccelos dixit et nubes, angelos el Salomone 19ad templi minisleria dislribuunlur.
et prophetas, qui enarrant gloriam Dei4. In pro- Elecli vero suni in ulriusque Testamenti pagina
B
phetica lectione : Eril in novissimis diebus \ agit de examinandi. Ideoque duse legunlur lectiones, prima
moute Domini, qui de parvo lapide crevit ia mon- cuoi tono declinante, el significat pfimum Teslatem \ qui regnabilin domo Jacob. U)tde recte sub- mentum, quod terrena promisit, ut: « Dabo vobis
dilur in graduali. Tollite, introibit Rex gtorim, eU: terram lacle et melle inanaritem 20; > unde ad terQuis ascendel in montem Domini7. ln epislolari leram genua fleetimus. Secunda cum tono ascenctione: Locuius esl Dominus ad Achaz; Pele libi dente, et significai,secundum, id esl Novum Testasignum a Dominos, manifeste agit de beala virgine, mentum, quod coeleslia aelerna el excelsa promittil,
cui bene succinitur graduale: Prope. est Dominus ul: < Beali pauperes spirilu, quoniam ipsorum esl
emnibus invocanlibus eum \ ac si dicat: Pele, quia regnum coelorum 2I; > quia, licet Iisec duo Testapropeest et ne qua subrepat dubitatio sttbditur in menta in superficie litterae duo diversa promittere
offertorio. Conforiamini; aliud, secundum quds- videantur, taroen in spiritu illud ununi promittunt,
dam, offertorium: Ave Maria ; et communio : Ecce de quo dicilur : < Porro unum est necessarium 2\ >
virgo, sumpta sunl de Evangelio, et ideo rationa- et ad illam unam el seternam nos dirigunt, de qua
biliter ad sanctam Mariam statio convenit ho.- dicitur: « Unam pelii a Domino, hanc requiram,
dierna.
( ut inhabitem in domo Domini, omnibus diebus vttse
P
Sexta feria legilur Evangelium : Exsurgens ,0, el roese23;>idcirco in sextalferia, in quacrealisumus,
Epislolaris lectio: Egredietur virgail, quae mani- Kiiataiituiii lectio legitur, et acuto accenlu cantafeste de advenlu Domini et beala virgine inlelliguntur; verum, quia ad iilam uiiam, nou nisiper opera
tur, qui cum essel in immaculata virgiue, prope niisericordiae pervenitur; ideo in Sabbato sex lefuit. Ideoque in Introiiu Ecclesia praecinit: Prope ctiones leguntur; vel quaria feria duae fefclionesleeslo Domini, et Beati immaculatils; graduale : guntur, quia in quarla aetate lex el prophelia serOslende nobis, Domine13,et offerenda : Deus lu, vel vanda mandantur.. Semel genua flectuntur, quia
secundum alios : Audi Israel; primum respiciunt tara in lege quam in prophetia unus Deus colendus
adventiuu, quem quia cceli narravcrunt 14, id est praecipitur. ln sexta feria una lectio recitalUr; quia
aposloli prsedicaveruni, ,in secundo adventu cum in sexta aetale, lex et prophelia in evangelica uniDomino judicaturi ,B; idcirco est hodierna die sla- tate complentur, ubi Flectamus genua dicitur, quia
lio ad sanctos apostolos, de quibtis in canlico vir- Christus Legislator adoralur, vel ctim in quarta
ginis, de quo fit in Evangelio mentio, dicitur: De- feria duse recitentur propter prsedictas rationes, secundum profectum jejunii tres debereul in sexta
posuit potenies, id est superbos scribas et Pharisseos, Et exallavil humites1*, id est apostolos; et in ^ feria recitari, et in Sabbato quatuor, sed duse a
communiorie: Ecce Dominus veniet, el omnes sancli sexta feria in Sabbatum transferuntur, el una in
ejus cum eo "; sequens Sabbatum, et omnia quasexta feria remanenle, sex in Sabbalo reeitanlur,
tttor Temporum Sabbata dicunlur Sabbata duode- ut ordinandis sacri oflicii proferendi opulentia recim lectionuro, cura sex dumtaxat legantur, quod servetur, qui et ad jejunium inslruuntur el ad saest ab antiqua Romaiiorum consuetudine deriva- cram lirones militiam titulantur, qtiarum quaiuor
tttm; quia cum Romana Ecclesia esset Graecisel ita cum primis quatuor ordinibus distinguunlur,
Lalinis permista, singulaeleeliones iu utraque lin- quod post singulas orationes sequuiitur singuli orgua recitabantur; quia in una duntaxatlingua reci- dines, quibus singulis datis sequutilur singulae letatoe ab utriusque linguaepopulis non intelligebaii- ctiones, cum singulis responsoriis, ac si dicatur :
lur; vel ut ulriusque populi unanimilas inlelliga- Orat Ecclesia pro vobis ordinandis, et hi ordines
1 Luc. 1. '-Isa. 45. 3 Judic. 6 ; Psal. 71. 4 Psal. 18. Blsa.2. • Dan. 2. 7 Psal. 25. "Isa. 7"Psal. 144. 10Luc. 1. ulsa. II. ,2PsaI. 118. ,2Psal. 84. 14Psal. 18. 1BMatlh. 19. 16Luc. 117Jii!al4. .'"IIReg. G. ,9 III Keg. 8. 20Num. 14. 21Matth. 5. «!Luc. 10. 23Psal. 26.
2H .
SICARDi.CREMONENSIS,EPISCOPI
9.9,
dautur vobis ad legendum et psall.endum, ite ergo /V.Moyses et Aaron levitas in tabernaeuli ministerium
legere et cantare.
ordinavit, el Christus septuaginla duos discipulos
Sed videte ut quod ore legitls et cantatis, corde ordinatos ad praedicandum misit.
IHud quoque notabile est quod ordines prsesercredatis, et qund corde creditis, operibus compro-belis; videte ul quatuor virtutibus pollealis, ut, in liin quatuor temporibus exhibentur, quse sunt
qualuor ordinibus Dominum benedi.centium esse dierum primitise, ut ordinandi se sciant esse pripossilis, quibus Psalmista dicit: « Domus Israel niates ecclesise; et ut qualuor rirtutibus exornenbenedicile Doinino; Domiis Aaron benedicite Do- tur; et sub quatuor- Evangeliis servire Christo et
mino, Domus Levi beoedicite D.omino, qui timelis E.cclesisemoneantur. Jji vere, ut virtutibus floDominum benedicile Domino 24; undecunque sint reant; in aestale, ut charilafe ferveant; in auluro.no,
'
quatuor praecedentes lectiones, et responsoria, ut fructus bonorum operum melant; in hieroe,ut
quinta lectio : Angelus Domini descendit, cuin ora- collecla servenlin horreo, et eis fruantur in Domino.
lione prsecedenli et h.yrano sequenti, tara in hoc In quadragesima quoque, .ut vitiis raarceanl; m
Sabbato, quam in f liis qualuor temporum Sabbatis. jejuniis et a jejunantibus, et Jejunis ,, ut apostolos
11011
mutantur, sed continuo semper i.n quinto loco g imilenlur; qui cum Paulum et Barnabam ad evanlegunlur et pertinent ad jejunium. Sicutenim pue- gelizandum genlibus delegarent 3\ et presbyteros
ris a Babylonico rege in fornacem missis cceleslis. per E.cclesias consiiluerent, jejunanles et orantes
gratia subvenit, et fecit medium fomacis quasi ven- eis manus imposuerunl 31, commendantes eos Dolum rorisflantem 2B; sic a rege confusionis diabolo. raino, iri quem credidere, ut inlelligaut quanta
per inceiuivalibidinum proslratos, jejuniorum et devolione dantium et accipientium debeat hujus
oratioiium inslantia liberat: Hoc . eniro genus dae- benedictionis tribui sacramentum , quod in Sabmoniorumnon ejicitur, nisi in oralione et jejunio26;. bato celebratur, eo quod Dominus inter cseleros
Iiberali vero Dominum laudare teiientu.r, et ne vi- dies prse cseteris Sabbatum sanctilicavit 32, per quod,
deantur beneliciorum ingrali, canticis lnagnificare, iatelligimus, ordihatos non solum a servili opere
vel pertinenl ad sequenlium sacrorum ordinum sa- sed eliam a vitiis cessare debere 33. Hodie laraen ,
craroentum. Nam quia vasa figuli probat fornax *7, Hcet in Sabbato liat, debet diei Donunico depulari,
et quia dicit Aposlolus : < Hi, priino probenlur ; et unde in ejus vespera , a qua sumil inilium, debet
sic ministreni 28; > ideo sacris., ordinibus fOrnacis. ordinalio celebrari, et ad mane Diei Bominici,
prophetia.praemitlitur; quia, sicut pueri. in fornace dummodo, continu.alo jejunio, valet exlendi; et
ignis, sic in saerjs, ordinandi probantur in camiiia C. congrue in iiac die celebranlur mysteria sacerdolaUibulalionis, un.de benedictiones. sequunlur, quia lium benediclionum in quo sunt collaia charismata
post probationem coronantur. Ad idem pertinet se- g-ratiarum. lu hac enim di.e JDominus resurrexil,
quens oralio : Deus qui tribus pueris, postquam, in bac aposlolis (ut dicitur), 1 insufllavit, diceris :
praestatur ordo subdiaconalus, 11Lnovitio subdia- « Accipite Spirilura sanctum , quorum remiseritis.
cono Epistola dep.utetur : ad orationes super pro- peccata remitlunlur eis 34. ln hac Spiritus promisphetias genua flectimus, super epistolarn vero ne- sus advenit, unde merito ad hanc diem sacerdotaquaquam. Quidam tamen ad Angelus Domini nun- lem dirigimus benedielionem, ut cum Domino requam genua flectunt, ne videanlur Nabucliodono- surgente in novitate vitae. ambulemus 36, el cum
gor staluam adorare. Poslea praeslatur ordo diaco- apostolis hilariter canlare possimus : Veni Sancie
nalus, ut novitio diacono evangelium assignelur.
Spirilus, reple luorum corda fidelium, scilicet orPost sacerdotes ordinantur, ut tirones cum ordi- dinatorum. Quod in Sabbato medianae hebdomadae,
natore introeant ad altare, hinc inde morantes, et et in Sabbato sancto celebratur, sicut invenitur in
cum signante signanles, quidam vero inter lectio- canonibus, ordiualio forte in illorum diei aclus renem, Angelus Domini et epislolam, ordines sacros ^. spicit, et officiura, ut sicut tunc neophyli ad bapvsestant, ut post consecralioiiem consecralis pro- ptismum , sic vocentur ad hujus characteris sacraponant epislolam et evaiigelium ad instar boni pa-. menluni. H;ec soleiimis praediclorum dierum obserstoris, qui mittens filium «uum, docet eum quid vantia, sacris riuntaxat ord,inibns est observanda.
et qualiter sit acturus; per Epislolam monentiir Minores enim ordines in celebribus diebus licet
custodire benedictionem quam acceperunl, per episcopis erogare. Ad subdiaconatum vero et ultra
nisi in pnetaxalis diebus non licet alicui episcopoEvangelium dicitur eis : lle, docele otnnes gentes.2\
Quidam, subdiaconatu praestito ante epistolam • rum, praelerquam Roniano poiiiifici,aliquospromovere. Jdeoque scoli redargutuntur episcopi, qui subratione praemissa,"continuo post eam diaconatum
orprsebenl et sacerdotium, quibus praestitis in vocem ditos in dcdicalionibiis ecclesiarum ad sacros
laetabundam erumpunt: Laudale, eo quod hi prae- dines promovebant. Ordinationes hujusmodi Petrus
serthn ordiues invitantur ad laudes. Prsestanlur au-. primus et princeps instituit, cui post Christum
tem hi ordines prseserlim circa evangeliura ; quia suminum Ecclesiaecollatum est pontiflcium. Ideoque
" A«.
24Psal. Uo;Psal. 154. 2BDan. 5. "Mallh. 17. » Eccli. 27. «ITim. 5. 29Malth. 28.
15. 31Acl. 14. 8,Gen. 2. 3»Exol. 20. 84Jo.an.20. 5BRom.6,
214
215
lam in hoc Sabbato, quam in cseteris quaituor A Dominicse parlim ex prophetis , partim ex EvanTeraporura statio congrue celebralur ad Sanctura gelio compilata, communia utriusque decantantur
Petrum.
adventus, et maxime voeatio genlium declaratur
Tunc ad summam .recurramus officii, quod ad per Christi advenlum, ubi in persona apostolorum,
utrumque speclat adveulura , sicut in leclionibus , vel doclorum dicilur : Canile tuba , vocale gentes,
excepla quinla , et responsoriis patuit praecedenli- in Graduali vero : Prope est Dominus. HaecDomibus, sicut el liquet in epistola : Rogamus™, in qua nica vacans antiquitus iulitulalur, vel quia proprium
&gilur de Dlio iniquitalis, quem Dominus interfi- non habet, officium sed muluat alienum, scilicet
ciet illustratione sui adventus. Tractus epistolam Rorale et hoc propler ordines praecedenlis diei in
comilatur, ne ordiiialus in superbiam elevetur, quibus apostolicus fuit occupatus; saepius enim in
sed ad gemitum sui et aliorum potius deprimatur. Deccmbri consueverant ab apostolicis ordines celeAd adveiitum vero perlinel evangelium : Anno brari; vel ideo , quia numerum excedit adventus,
quinlodecimo, ubi dicitur : Quod saluiare Dei vide- scilicet viginli unius diei, quos ciroa inler Doroibit omnis caro 37; qtiod offertoriura : exsulla fiUa"8 nicas advenlus «on debuil couiputari, sed vacans
el communio : Exsullavil ut gigus 8\ nemini exstat appellari; vel potius , quia huj'us diei statio nulli
ambiguuni. Illud eliam non est silentio praeter- sanclorum legitur assignaia, el merilo; hodie
eunduni, qttod hoc Sabbatum semper oporlet prae- namque legitur Evangelium : Miserunt Judmi, in
cedere vigiliam Domini, tura quia ulerquedies est quo dicit Joannes : Non sum dignus solvere corriofficiattts, tum quia Sabbatum est de adventu, vi- giam calceamenlorumejusv*. Si ergo Joannes , quo
gilia nequaquani, sed de natali, et pertinet ad tero- major inler nalos mulierum nemo surrexil4", non
pus gaudii, quod ex ipsa patet ordinatione Gregorii, est sufficiens incarnationis Chrisli mysterium dequi ultimas advenlus anliphonas ad evangelium nudare; « generaiioiiem enim ejus quis enarra-pqsuit istas : Completi sunt dies, et Ecce completa bil: 40 > Quomodo scilicct Yerbum incorporatur,
sunt omniau. Ideoque cum advenlus ad minus re- quomodo vivilicatur, animatur, quomodo Alpha
gulariter habere debeat viginli unuro diem, id est concipitur, cui sanctorum hoc mysterium creditur,
tres septimanas iutegras praeter vigiliam Domiiii, ut apud illum debita stalione hoc officium celebrecuinque semper incipiat ad Dominica, si Nalalis tur? Porro si rite considerentur officia, illorum
fuer:t in Dominica, oportet adventum per quatuor sanctorum virtulibus, vel meritis consonare videti
hebdomadas prolatari; quod si fuerit in feria se- lur, apud quos solemnibus stalionibus depulantur;
cunda in Sabbato, lum pro jejunio quatuor Tem- Z sic ad sanctum Petrum, qui habet principatum
porum , tum pro vigilia jej'unabitur, el in Domtnica ligandi et solvendi 4\ statio celebratur, cuni asinae
vigiliaeofficium celebrabitur, et Alleluia cantabilur solutio nobis evangelizatur 48; sic ciim scrulinia ,
propter advenlum, vel diem Dominicuni. Et atlende vel calechumeni sigrianiur ad calechizatorem genquod tres septimanas advenlus trium lempOrum lium reeurrilur. Proinde vacat isla Dominica, non
Palres accipimus , primi. fuerunt ante legem , qui quia non sitofficium ejusaulheulicuni,vel proprium
sicut granum in lerram jaetum est a fruetu renio- non habeat officium, sed quia sit de ordinalissima
tum , sic procul a Domino remoli clamant in in- slalionum disposilione rationabiliter exceptum, uttroitu : Ad te levavi". Secundi fuerunt sub lege, pote maleriam habens nulli sanclorum investigabiqui doclrina legis instrueli, et ideo ad lumen prolem, omnibus impensam, sed per soluin sanctum
pius accedeiites, in inlroilu, Sion populus appella- Spiritum admiiiistralara , qui in triclinio virgitur. Terlii fuerunt prophela? , proesertim iIII, quos nalis uteri solus medius, solus conscius et unus
invenit illa nalivitas ut Simeon, quihus, quia re- fuil coclestiuni nupiiarura arcliitriclinus. In quo
deroptor est prope, dicitur in intrOilu missae : Gau- utero videns gentililas calceatara fore divinitatein
dete42.Aiunt quidam quod in officio primse Domi- in Introitu, secundum quosdam modernos , clamat
:iicae agitur de vocatione Judaeorum. In seeunda D ad eara , dicens : Memenlo noslri, Domine, in be
vero de vocalione gentium , unde dicilur ibi : Ad neptucilo popidi i«t 49, hoc est in Filio, in quo solo
salvundas genles , in lerlia de vocalione utriusque beneplacuisti ex millibus popttli , qui fuil luus ab
popttli, unde hic dicilur : Gaudele, Gaudete, et initio mundi; et inde congralulalur aliis in epistola
canlalur in prima , in persona Joannis; in secunda, dicens : Gaudele60, scd etjuxta consideralionem
inpersona, prophefarum; in tertia , in persona uteri virginalis canl.al in graduali : Prope esse Doapostolorum ; in quarla sequenli, in persona doelo- minum, et celeiem ejus advenlum, Alleluia, Veni
rum; rursus de gentium vocalione loquentium , et Domine , ofiertorium : Conforlamini: conimunio :
ul in collata gratia perseverent exiiorlanlittm, ut Ecce Virgo, nola sunt in quiotts desiderat, et
de gratia spei perveniant ad gloriam speciei.
consolatur, et causatn concludil consolalionis. Et
CAPUT IV.
vide quod hebrlomada proxima nativilati prsrparaDOMINICA
DE ADVE.NTU.
QUAItTA
lio merito nominatttr et in ea historia, clama in
Canite luba in Sion^. Hac quoque historia quarlae forlitudine decantatur, quae non, ut siraplices atiS6II Thess. 2. a7Luc. 5. 3S Zach. 9. 89Psal. 18. 40Luc. 2. uPsal. 21. 42Phil. 4. 48J.oel.21.
44Joan. 1. 45 Matlh. H. 4fIsa55. «Mallli. 16. 4»Mallh. 21. " Psal. 105. S0Phii. 4.
215
SICARDI CREMQNENSISEPISCOPI
216
tumant, ad quattior-Tempora, sed ad Domini per- A coricepit;alterapro angeloqui ad Virginemintroivit63.
tinet proxiraam iiativjtatem. Unde cum sex matu- Si duodecim fuerinl, duodecim prophetaeexprimuntinalibus laudibus decantalur; quia per sex aetales lur, qui Clirisli adventum prsedicaverunl, quem
anliqui se ad adventum prseparaverunt, et nos per duodecim apostoli teslimonio roboravere, ex quo
sex opera misericordiae ad seeundum etiam prsepa- duodecim tribus et ex eis duodecim millia signati
ramur. Verumtamen feriales antiphonas, quae in salvanlur °4.
fcsto sancti Thomae scriptse sunt, octava die anlea
CAPUT V.
canere consuevimus, et decet cantus ante nativi1NVIGILIA
NATALiS
DOMINI.
talem proximam renovari; quia, sicut per plures,
Hodie scielis quiaveniei Dominus, ei mane videbiet frequentiores, et novos nuniios magis et magis lis gloriam ejus \ Dies iste vigilia dicitur nalalis
movetur animus subditorum ad sollicitudinem su- Dpmini, vigiliaea pastoribus inceperunt. More anseipiendi praelalum , sic per renovationem canluum tiquo duo noclurrialia prsecipuis feslivitalibus agemagis exeitamur, ut simus digiuira venluro Domino bantur oflicia, unum tantum in milio noclis a ponliabitaculum. Potest tamen' et totus advenlus tifice cum suis capellanis absque Venite, illud in
prseparatip nominari. Un.de in prineipio legitur : nledio noctis articulo, sicut adhuc ab aliquibtts in
Abjiciamus opera lenebrarum, et induamur artna. solemnibus observatur, et populus qui ad feslum
lucis, elc.,B1. Quae omnia 'sunt praeparatioliis venerat, tota nocte in laudibus vigilabat; sed postinsignia. In hae hebdomada, septem antiphonse quam illusores laudabile instiliitum in ludibriuni
secundi loni cantanlur, unaquaeque per -ordi- riuitaverunt, et turpibus cSnlilenis, et sahationibus,
nem suo die, usque ad nativitatem , quse ideo et fornicalionibus operam dederunt., vigiliae sunt
sunt secundi toni; q.uia diriguntur ad Clirislum interdictae et dies jejuniis dedicali prislinum vigiqui faetus est gigas geminse substanliae, et sunt liarum nomen retinuerunt; inter quas vigilia Doseptem, quia requievit in eo spirilus sapientise, mini celebrior est et praecipua, propriura habens
et inlellectus, spiritus consilii et fortitudinis,, oflicium nocturnum atque diurnum. Super Venite,
spiritus scientiseet pietatis , etspiritus linioris Do- hodie scietis, quia veniet Domiiius, et mane videbitis
miniB2, perquse septem dona suse nobis Inearnatio- gloriam ejus, hoc est de Exodo parva mulatione
nis grafiara ministravit. Ipse enim est sapientia,
traiissumptum, nam cum dixisset Dominus filiis
qua Pater omnia fecjt83,qui venit in spirilu sapien- Israel : « Ecce ego pluam vobis panes de coelo,
lise docere nos viam prudentise. Ipse est Adonai, dixerunt Moyses et Aaron ad eos, vespere scieiis
qui nomen suum indicavit MoysiB\ cui legem dedit iC quod eduxerit vos Dominus de lerra JGgypli, et
in Siriai B\ qui venit in spiritu intelligenliae nos mane videbitis gloriam ejus °6. > Vespere enim coredimere. Ipse est radix JesseB\ qui crucis in pa- lurnix, et mane manna super castra descendit. Cotibulo stetit in signum pppulorum, qui in spiritu luffriixcaro Christi, manna figura fuit verbi Dei 6\
consilii venit nos Iiberare. Ipse esl clavis David panis vivi qui de coelodescendil 6\ vespere carnem
qui aperit el nemo claudit, claudit et iieroo aperil 67 et mane verhum accepimus, cum in fine ssedulorum
cellaria paradisi et inferni, qui in spiritu fortitu< Yerbum caro factum est 69, > et hoe in linibus
dinis venit nos de inferni claustris educere.
sseculorum, licet verisimilius vespera diealur, la~Ipseest oriens sol justitise 6S,.quispirilu scienlise men et mane dicitur, eo quod in eo, velut lempore
nos venit illuminare. Ipse est rex geiiiium, lapis gratise, soljustiiise nobis illuxil 7\ et novum mane
angularis B\ qqi venit salvare nos.spiritu pietails. novum scientiaeluraen, Novum Testamenlum creIpse est Emmanuel, nobiscumDeus 6\ qui per sp.i- dentibus reparavit. Igilur, hodie scielis et mane viritum timoris venit ad saivandura nbs, et charisma debilis gloriam ejus, id est in tempore gralise Vernobis dedit ampris. Omnes hse aiiliphoiiaeincipiunt bum incarnafum per experienliam cognoscetis;
per 0, quod potius admiralive, quam vocative po- unde sic illis dictum est boc, ut se praepararent ad
nitur. Vel ideo sunl septeni, quia cantantur in de- esum Doniinicsecarnis; vei dicitur spirilualiter ad
signatione antiquorum patrum, qui seplenario sereos, qui in Salvatqris ortu fuerunt, et verum roanvi.entes advenlum Domini exspeclabant,, unde in na suscipere meruerunl, vel hsec brevis clausula
omnibus Veni dicitur. Cantantur autem in Vespe- verius ex una parte ad Nalivitalem, ex alia pertiris, quia Dominus venit in vespera mundi; hic est net ad resurreclionem, sic hodie, id est vita praesenli
Elias, qui sero carnes, et in raane panes vescilur 61, scietis, quia veniet Dominus, id est panis vivus,
Dominus, scilicet noster, qui iii ultima setate mtin- qui de coelo descendil 7\ et mane, id est in resurdi carnem assumpsit et diluculo restirgens in'pareclionis gloria, non solum liuniaiiitatem, sed
nem angelorum transivit 6S. Si novem secundum eiiam gloriam divinitatis ejtts videbitis.
Ad Laudes : Judma et Hicrusalem nolile limere,
quosdam cantantur, addilur una pro Virgine qust
"Isa.il.
B'Isa. 22; Apoc. 5.
B1Rom. 15. B,Isa. 11, B3PsaU105. B4Exod.6.'61 tB Exod. 51. 62
63
60
^
Psal.
Luc. 1. 64Apoc. 7.
lsa. 7.
III Reg. 17.
BaZacli. 6; Malach. 4. "9 Isa. 28.
7l
70
Joan. 6.
Malach. 4.
6BExod. 16. 66lbid. 67Gor. 10. 6" Joan. 6. °" Joan. I.
217
2J8
cras egrediemini, et Dominus erit vobiscum. Hoc fre- A
£ servalionem iejttnii, nisi fuerit in Domiinca, tunc
quens et celeberrimum divinae consolationis oracu- enim non omitlitur propter resurrectionem Domini.
lum mittit nos adhistoriara Paralipomenon, quando, Idem quoque patet in communione, revelabilur.
regnante Josaphat, congregali sunt filii Amon et Sed quia ejus incarnatio erat futura Judaeorum disMqab cum habitaloribus montis Seir adversus Ju- persio, ideo versus in graduali subditur, qui regis,
dam, convenitque omnis Juda in Hierusalem et in in quo pro eis oratur. Quantus sit ostendit psaltemplum Domini ad precandum faciem ejus, et mus qui cantatur ad introitum, scilicel : Domini
Stantibus illis coram Doniino cum uxoribus et libe- est lerra 79.De quo eliam sumitur offerenda : Tolris, et vociferantibus ad Dominum exclamavit Ja- lile portas, et vide quoniam hsec vigilia propriam
haziel Clius Zachariae, levites de medio multitudi- habet collectam, ideoque debet in Yesperis dici,
nis in spiritu Domini dicens : « 0 Juda et Hieru- quod etin omni vigilia (secundum quosdam), genesalem nolite timere, cras egrediemini, et Dominus raliter est observandum, ut si propriam habet colerit vobiscum 7S. > Amon inlerpretalur populus lur- leclam in missa, dioatur et in vesperis ; si non habidus, Moab ex paire, Seir hispidus; haec sunt vi- bet propriam, dicatur in vesperis collecla festi setia hominum turbantia et exasperanlia a diabolo quentis. ln vesperis autera vigilise natalis psalrai
£ cantantur : Laudale pueri Dominum 8\ Laudate Dqprocedenlia, quse fuerant ad noslrum iiilroitum eoh- B
gregata, nec erat qui adj"uvaret, donec venit Sama- tninum omnes gentes 8\ Lauda, anima mea, Domiritanus in carne, qui vulneralum fomeiitavit et sta- num 8a. Laudate Dominum, quoniam bonus s\ Laubttlario commisit 73; ad eos ergo, qui ante Nativi- da Hierusalem 8\ secunduin quosdam, in qttibtis
tatem Doniini tenebantur in potestate diaboli, vel iiivitamur ad Iaudes.'At ( secundum alios ), Laudain claustris inferni sermo dirigitur. 0 Juda et Hie- te pueri 8\ Qui confidunt 8S.In converlendo87. Merusalem, id est confilenl.es et pacem desiderantes,
mento 88. Beuediclus Dominus Deus meus 8\ et menolite timere, cras, id est in proxirno egrediemini, rito ; quiaprimus devotos invitat ad Dominura lauet Dominus erit vobiscum. Similis vobis, habitabit danduni j'ugiter et prsedicandum. Secundus monet
in vobis. Moraliter o aetivi, quibus est peccatorum in Domino confidere. In tribus sequentibus causa
confessio necessaria, et o conlemplativi, quibus est rediiitur, quare sit laudibus inslandum et in Dopacis visio in desiderio, « nolile timere eos qui oc- mino coiifidendum, seilicel : quia nostr.ira capticidunt corpus 7\ > cras, id est in proximo e.gredie- vilatem converlit 90 et riobiscum inagnificavil 91;
mini de corpore mortis hujus 7\ et Dominus erit quia promissa complevif, dum fruclum veritris Davobiscum, ergo cupite dissolvi et esse cum Chrislo 76. „, vid super sedem ejus constiluit 92; quia inclinavit
Ex his duabus clausulis, videlicel, hodie scietis, coelos alque descendit 93; quia demum de allo maquia veniet Dominus ; Juda et Hierusalem nolile ti- num suam emittet 9\ ut nos eripiat ab aquis multis
mere; fere csetera noclurni officii contexunlur, de et a filiis alienis.
quo scias quod in quacunque feria vigilia Domini
CAPUT VI.
venerit, illius feriales psalmos cum antiphonis et
IN NATALI
DOMINl.
canticum obfinebit : at si fuerit in Dominica, sex
Puer nalus esl nobis 9B.In fine anni Dominus voresponsaria de historia canite, et tria de ipsa vigi- luit nasci, ut ostenderet se venire in ullima setale
lia cum laudibus suis. Hodie quoque et usque ad mundi. In sexta feria conceplus, in Dominica natus
nocturnae Epiphaniae Symbolum Athanasii, secun- fuit; in sexta feria crucifixus, in Dominiea resurdum quorunidam consuetudinem, subticetur, diur- rexit, ut qui hominem in sexla feria plasmalum
ni quidem officii constat esse intentionem osten- perdiderat, in sexla feria liberaret, et qui in Domidere, non solum quod Christus natus sit, sed etiani nica veniens, oriens ex alto 96, nos illuminarei, et
et de quo, et cur natus sil, et quantus sit : Natus lisec regula compali comprobatur. Nam si relro perest, ut dicitur in EpistolaPauli 77 et in Evangelio 78, curras v. illius anni invenies concurrentem. In nocle
. cum esset de semine David, de Maria desponsata D
j quoque riatus est, juxta illud : « Dum raediuin siJoseph; hodie namque Mariae desponsalio legitur, lentium lenerent omnia, et nox suum perageret
ut sciatur quod alii fuerit desponsata, scilicet Jo- cursum, omnipotens Domini sermo a regalibus seseph; et ab alio fecundata, scilicet a Spiritu Sancto. dibus venit 8\ > inde est quod media nocte ad anNatus est ut populum salvum faceret et iniquita- nuniiandum nativitatem surgimus; quia credimus
tem terrse deleret; hodie in spe per sacramenta gra • tunc Virginem peperisse et puero profescenninis,
lise, matie in re per revelationem gloriae : hsec pa- id est canlilenis quas nulrices pueris faciunt, Gtoteiit in introilu et graduali: Iwdie scielis, et Alleluia. ria in excetsis Deo 9S cantasse; sed nee vacat a
Crastina die, quidani habent Alleluia, Ate Maria;
myslerio. In nocte namque natus esl, ut se clam sub
Alleluia tamen in vigiliis non canfaiur propter ob- carne latenlem venire signarel, vel ut se ad iilunii72 II Par. 20. 73 Luc. 10. ri Mntth. 10. 7BRorri. 7. 76 Phil. 1. 77Rom. 1. 7SMalth. 1.
29 Psal. 22. 80 Psal. 112. 81 Psal. 1!6. S2 Psal. 145. 83Psal. 146. 84Psal. 147. 8BPsal. 112.
86Psal. 124 87 Psal. 125. m Psal. 151. 80 Psal. U5. 80Jer. 1. 91Psal. 125. 92Luc. 1: Psal. 151.
83 Psal. 17. 94 Psal. 145. os Isa. 9. 8S Luc. 1. S7
Sap. 18. ss Luc. 2.
219
220
nandum nostr.am noctera venire deinotislraret; quo- A
i mulido laelitia ; in eodem legimus Evangelia ; duo
niitm habitanlibus in regione-umbrse mortis lux versanlur circa temporalem. nativitalem, in lertio
orta est eis s\ Unde ab ejus natali dies prolongangigas geminae substaniise declaratur. Et attende
lur, qttia credentes in eum ad seternitatis lucem quod rtovenarium per tria noclurna dislinguimus,
ut palres trium lemporum inlelligamus soeiandos
vocantur. Ralionabiiiler itaque nocturna celebrannovem ordinibus angelorum, unde in primis duobus
tur officia, et secundum antiquum morem ascribuntttr duo natali Domini iioctumaiia. Unum in quo Alleluia sublicetur, quia patres-JHis sociati sunt,
ariliphonse : Dominus tanquam diffusa est, et res- sed murmurahant infra clauslra inferni; at in terponsoria hodie nobis, cum aliis concinuntur ; aliud lio freijueritalur, quia palres iiostri temporis tranin quo anliplionse : Dominus, in sole elevamini, et seuntes, angelis illico sociantur. Ternarius in pri'
responsoria : Ecce agnus Dei cantantur, sed hoc ad mo noctunio, tres sunt patres in tempore primo :
Oclavam reliiiquitur. Nunc primoinsistanuis super:
Abraham, Isaac et Jacob. Ternarius in seeundo ;
Venite, Clirislus nalus esl nobis, venite, adoretnus. Legislator, psalmista et propheta. Ternarius in terHoc in persona angelorum cantatur, a quibus pas- . lio : homines de tribus partibus orbis, aut Ecclesia
tores, vel polius omnis populus ad adorandum naprimitiva, Ecelesia genliuni et ultima conversio relum Dominum invitatur. Nos igilur ad haec tripudia
liquiarum, qui omnes per bonam operalionem, et
invitati, ei congaudentes in tribus psalmis psalli- doetrinam Evangelicam, et fidem sanetse Trinilatis,
nius.
perveniunt ad eollegiuro angelicse societalis 8. SoIii quorum primo agitur de seterna Chrisll el in- lent mulieres parturientes visitare. et matri. el fieffabili genitura; in sectiiido vero de Chrisli incar- lio exennia ferre : has in reponsoriis trium nocturnatione; in tertio de laudibus sponsi et sponsse; ei- norum imitamur, dttmmodo Chrislum, modo virque in tribus leclionibus per Isaiae.oracula testifi- ginein salutamus, vel quasi utrique munera offecamur, qui non lam prophetice quam evangelice rentes, ulrique applaudimus. Et vide quia iii nrimo
incarisationem Chrisli descripsit-: ei quoque in tri- propbetae, in secundo doctores, in lerlio lcguntur
bus resporisoriis cum angelis juliilamus, quaereprse- evangelistse, quia de incarnalione Christi prophetia
sentant nobis cuncta in ccelis et in terris "°- per prsecessit, quam sub obscuram expositor, quasi
hanc Chrisli nalivitatem reslaurata. In primo quo- paslor enueleavit, Evangelisla eluciilavit. Item atrum, in quo gaudel exercitus angelorum, caiitaiur tende quod ante nocturiios solent tres panni, secunreslauratio ccelestium. In secundo ubi pax vera de- dum quosdam, super altari deponi, el singulis 110scendit, cantattirreparatio terrestrium. In tertio ubi C cturnis unus auferri, primus esl niger pro tempore
dicitur quort introivit in regionem noslram, reco- ante legem; secundus subalbidus pro lempore legis;.
litur Jiberatio in regione umbrse rriortis habitanterlius profusus rubore pro tempore gratise, quo
lium '. Et quia hsec cuncta Trinitas operatur, idtertio sublato luroinaria plenius accenduntur Eccirco, secundura quosdam, adsinguia, velsecundum
ciesiae. Post hsee canlatur Evangelium Matthaei:.
alios, posthaec triasubdilur gloria. Quia vero inefLiber generationis Jesu Chrisli \Jacob in nocte dorfabililer fabrica mundi per verbuni Dei creatur a; inieiis vidit scalam, eique Dominum innixum, etin,
idcirco in fabrica muiidi jubilalur. Ilem quia inef- ea descendentes angelos et ascendentes 10,sQuid est
fabiliter de Virgine, (anquam sponsus de ihalamo scala Jacob? nisi generatio Christi, cui Doniinus
suo processisse credilur \ idcirco in lanquam
inriilitur, dum per Joseph in ultimo gradu locatur;
neuma resonalur; item quia ineffabiliter Patfi et angeli descendenles et ascendentes sunt orones ejeSpiritui sancto coaequalis esse praedicatur ,' idcireo cti, qui prius ad suscipiendam Incaniationis Chriin Gtoria Patri jubilus exsultat. Et quia ipse est sti fidem humilianlur, et postmodum ad videndam
alpha et omega \ idcirco in A et 0 modulalur.
ej'us gloriam sulrievantur : quia factus bomo Deus
In secundo uocturno, lecliones de expositionibus
primo vagit in cuuis, elbaptizalur iu aqua Jordaftis,
Jegimus, et cantantes ctim pastoribus jucundainur,
postmodurii coelestibus coruscat miraculis "; per
dum ipsorum devolionem recolentes, eos ad Belhprimum nos uocet humiliari exemplo suae humilileem feslinasse et Christum in praesepio canimus
latis ,a; per secundum nos erudit humiles suscitari
invenisse B.In tertio nocturno prima ponitur antiad iiiielligendani gloriam suaedivinilatis. Utrumque
phona : Ipse invocabit tne, quae est de vi differen- scilicet descensum ct ascensuui Mattbseus et Lucas
tia, et septimo loco inducit psalmuni : Misericordias videntur innuere, dum Christi generalionem deBomini in mlernum cantabo 6; quia ejus misericorscribunt, alter descendendo, aller vero ascendendo.
dia cantatur, qui septiformi gratia venit eum reYel ideo Matthaeus 13descendendo. compulat; quia
hunianitatem Christi describit, per quam ad nos
diniere, qtti fuerat vn die creatus et lapsus Vlu
eodetii nocturno frequeulatur in antiphonis Alle- descendit. Lucas <4 ascendendo refert, quoniam a
luia, quia in tertio tempore, id est gratiae, advenit baptizato incipiens usque ad Deum ascendit, effe88Isa. 9. ,0° Ephes. 1.
7 Gcn. Ict2.
«Rom.il.
' Jsa. 9. • Gen. 1; Psal. 52. 3PsaI. 18. 4 Apoe. I. 5 Luc. 2. 6 Psal.88,
9Malih. 1. 10Gci). 28. " Malth. 5. 12Phii. 2. ls Cap. 1. 14Gap. 5.
221
,
MITRALE. — L!B. V.
222
ctus ostendens baplismi; quia baptizati efficiuntur /\ pro fesli decore fieri
videatur, niissa latnen laudes.
filii Dei. Scalam dormiens vidit iu nocte : ideoque ea ratione prsecedit: quia prius fuil illa aeterna
gehanc generationem Jegimus in nocte profunda, non nitura, de qua missa Ioquilur; quam
aliqua fuerit
sed
sorano corporeo,
supernorum coiuemplatione creatura, quse Deum laudare potuerit. Una collecta
dorroientes. Juxta illud : « Ego dormio, et cor laudes [et missam terminat : quoniam ad eum remeuin vigilat 1B.> Et altendequod haeegeneratio in- ferenda eslChristi incarnatio, a
qtto est aeterna geciptt a David et Abraham, et concludil Joseph. Qui- neratio. Et lisecprimamissa, non per Ite missaest,
btts tribus factse sunl promissiones, dictum est sed per Benedicamus Domino, terininelur, ne
popuenim ad Abraham : t In semine tuo benedicenlur Jus ab officio licentietur. Quidatn vero, finito noomnes geules 16, > quse promissio hominem signi- cturno, confestim incipiunl : Te Deum laudamus,
fical; David : « De fruclu ventris tui ponam super reprsesentanles in hoc horam, in qua liattis est
sedero luam 17, > quae promissio hominem et re- Christus : mox subjungunl missam cuni Gtoria in
gem significat; ad Joseph : « Pariet libi filiura, et excetsis, reprseseniantes gaudium angeloruni. Exvocabis nomeii ejus Jesum, ipse enim salvum fa- inde subdunt: Liber generationis, reprsescntantes
ciet popuium suum a peccatis eorura 1S, > quae gaudium hominum ; sed nostra Ecclesia, post nopromissio hominem et Deum pronuntiat. Et sicut vem responsoria, roissam celebrat; qua finila, subper quadraginla duas mansiones pervenitur ad Jor- dit evatigelium : Liber generalionis, el post evangedanem 18,et exiude in terram promissionis, sic per lium : Te Deum laudatnus; quia generatio divinitaquadraginta duos patres pervenittir ad Yirginem tis prsecessil generationem humanilatis, quorum
matrem Salvatoris. In medio vero apposuit Evange- notilia fuit nobis materia laudis.
lisla Raab roeretricem, et RuthMoabilidem,ittriuens
Nunc missarura officia prosequamur. Tres misqttod Chrislus non solum Judaeis, sed etiam genti- sae in Natali Domini celebranlur secundum inslitubus venerat, quod et Propheta praedixerat: « Me- lionem Thelesphori papae, qui missani in nocte
mor ero Raab, el Babylonis scientium me 2\ > id voluit celebrari, ad oslendenduni quod itiem est,
est lalitudinis confusarum gentium. Raab enim la- qui in nocte nascilur et iri altafi imniolalur, et ad
titudo, Babylon confusio dicitur. Evigilans a somno rccordationem angelorum, qui in illa nocte ceciJacob prorupit in confessione Domini, dicens : nerunt illum angelorum hymiuiin : Glvria iu excel< Vere Dominus est in loco isto s\ > et nos genesis Deo 33.Auctor officii mane voluit aliam celeratione cantata concrepamus in laudes Dei, diceu- brari, ut novae Lucis in mundum inlroitus demontes : Te Deum laudamus ; in quo etiam congratula- Q
i stretur; et qtiia sanctificavit eura Paler ab exordio
mur de drachma perdila, quara mulier invenit, ac- cqnceptionis, ideo sacrificium offertur in exordio
censa lucerna !2. Surgens a somno Jacob, erexit Jucis, seu propler visitationem paslorum ad prseselapidem in tilulum, fundens oleum desuper 2a; et pium Domini, in quo invenerunt pabulum 34, unde
nos generatione, ellaudis confessione cantata, mis- quotidie reflciuiilur animse sanctorum. Rursus
sarura solemnia celebranius, ubi lapidem angula- tertia missa in hora terlia celebratur, ut missse
rem 2i erigimus, et oleum confessionis et devotio- debitus ordo servetur. Hse tres missaetria tempora
nis effundimus.
significant, cpnstat enim tria lempora mundi per
Comniunionecaiitata, matutinas laudes interse- haiic singularein nativilatem salvari. Pcr missarn
rimus, anlequam collecla ullima concludatur, in quae in noctecernitur, tempus antelegem ignorantise
qttibus qualuor psalmi ad praesentem slatum perti- tenebris involulum accipitur, ideoque in nocte cannenl. In primo : Dominus regnavit 2\ Regis deco- tatur, et in ea legitur : Populus genlium qui amburem et pulchritudinem collaudamus; in secundo : labat in tenebris 3\ Per missam quse in aurora canJubilate-*, nos vicissim ad laudes invitamus; in tatur, tempus legis exprimitur in quo lux fidei
lertio, velut in deserlo Idumeae silientes, et di- mundo per Scripturas ostenditur, ideoque, in aucentes : Deus, Deus 27; in quarlo imbrem miseri- D rora canitur, et in ea dicitur : Lux fulgebil. Per
cordias petimus, dicentes : Deus miseredtur 2\ Ex- missara tertiam quse in die ad horara tertiam celeinde creaturasDominum laudare monemtis dicen- bratur, dies saluiis et tempus gralise denolaiur, in
tes : Benedicile 29, tres vero qui sequuntur, scili- quo Christus nascitur ; ideoque in die canitur et in
36
cet : Laudale Dominum de cmtis 3\ cunlate 31, tau- ea dieilur : Puer natus esl nobis : hoc est quod in
dale Dominumin sanctis ejus 3\ ad fulurum slaliim Levitico 37dicitur : « Velustissima veterum come>
pertinent, in quo una cum angelis Dominum siiie detis, el novis supervenientibus, vetera abjicielis;
fine et iiitermissiotie laudabimus. His psalrais Ec- veltistissima esl naluvalis lex-, vetus lex mosaica;
clesia quasi chorseam ducit, dum sponsa liberatori nova lex Evangelica; naturalis docuit intelligere
suo in raatutinis laudibtis concinit, quas sacerdos Deum, unde prima nrissa de seterna loquRur genicum missse collecta concludit, qua? varietas, licet tura : Mosaica Dominum.proniisit nasciturum.
1SMaltli. I. '9 Josue 5. 20 Psal. 5«. 2128. •' Lric.A&
1BCanl, 5. 16Gen. 22. 17Psal. 15i.
02. 2»Psal. 6fi. " Pan; c. so Psal. 14^.
Psal. 99. 27Psal. sr'
23Gen 28 24Ephes. 2. 2BPsal. 92. 2B
31Psal. 159. " rsal. 10. **Luc. 2. '- Ihid. 3SIsa. 9.
ibid. " Cap. 26.
£25
224
Uude in secunda missa dicitur : Lux (ulgebit. .A Officiumvero secundse missse lotura consonal dictis
Etmngelica prmdicat natum. Unde in missa tertia pastorum dicentium , ut legitur in Evangelio:
dicitur : Puer nalus esl nobis. Unde metrice scri- Transeamus usque Bethleem, et videamus hoc Verptum est:
bum, quod factum est 4\ qui gratulantes aiunt in
In natali sacrosacrm solemnia missm,
Introitii: Lux fulgebil; sed ait semidoctus graniQuid significent, aut cur celebtentur habe:
maticus : cur non dicunt : Lux fulget, orta erat
Nocle prior sub luce sequtns, in luce suprema.
stella ex Jacob ? 4B Convenientius tamen dieilur :
Sub Noe, sub letnplo, sub Christo sacra fuerunt,
Nox, aurpra, dies, umbra, figura,Deus.
Lux fulgebit; quia ccelum rubel in aurora, fulget
Prima missa pertinet ad generaiioneni, quse est in tertia , in sexta fervet, in vespere tepet; vel dide secreto, id est substantia Patris , qriae est de citur : Lux fulgebit, in persona legis, quae tempoPalre sine matre, ideo in nocte canilur : Quia ge- ralem nativitatem antiquis patribus repromisit, et
neratio ejus non enarrabitur 38; vel quia orones subditur : Dominus regnavit, decoremindulus est 4\
fuerunt ante legem, eara fere penitus ignoraveruiit.
illum decorem , quo coronavit eum mater sua 47.
Ideoque et in ea cantatur : Hodie, el ante Luciferum Hsec est humanitas, ornalus miseralionis, diadema
yenui le 3\ Secunda pertinetad illam generationem, pietatis, pulchriludo charilatis, et addunt ingraduali:
quae est de utero virginis, quse est de matre sine Benedictus qui venit, et in alleluia : Dominus regnapatre. Ideoque diluctilo canitur ; quia homines legis vit, et quis sit, et quantus sit in offerenda supposemiplenam de ipsa notitiam habuerunt, ideoque nunt dicentes : Deus enim firmavil. orbem ierrm^.
in ea canitur : Lux fulgebit liodie super nos, quia Et quia primus paries est ex Hebrseis, ideo priminatus est Dominus nobis. Tertia pertinet ad utraratise, scilicel pastores in communioneni Ioquuntur
que, quod ex ejus Evangelio patet, ubi namque di- ad eos : Exsulta, filia Sion 49.Ecclesia ex Hebraeis
cilur : « In principio erat Verbum , > seterna signi- dicilur : Ff/iaSiOH,quiain Sion, quae et Hierusalein
flcatur, ubi subditur,«Verbum caro factum est 4\ > erattemplum elSancta sancloriim.ln utraque missa
temporalis ostenditur, ideoque in die cantatur, quia stalio debuit esse ad Sanctam Mariam, quia nobis
bomines gratise per temporaleni Nativilatem plenius de utero ejus vera salus advenil, sed causa interagnoverunt divinitatem, quia per nolitiani Filii percurrit, ut ad Sanctam Anastasiam eatur, quae hoc
venitur ad Patrem 41. Oflicium igitur primae missse die per niartyrium transivit ad Domiiium; ideoque
pene per omnes suas partes divinam commemorat in secunda missa secunda dicatur oratio de Sancla
nativilatem , ut intrOitus : Dominus dixil ad me : Anaslasia. Officium tertiae missse.personat mirabilia
Filius meus es lu, ego Iwdiegenui te 4\ id est aeler- C verbi Dei, quod erat in principio, et incipit esse
naliter gentii te, nam hodie, ut beatus asserit Au- caro,.sicut legitur in Evangelio B0 : Hoc verbum
gustinus, quia praesenlia significat, et in seterni- est pner qui, secundum prophelam, natus est nobis",
tate nihil est prseteriluni quasi esse desierit, nihil- ul canimus iri introilu; et hoc canticum novum, de
que futurum, quasi nondura sit, sed praesens quo Propheta : « Catuate Domino canticum notautum ; quia, quidquid aeternum est, semper est;
vum B2';> et Jeremias : « Novura faciet Dominus
ideo divinitus accipilur ibi : Ego hodie genui te. super terrara B3. > Hoc est illud brachium DomiIdem in graduali, et alleluia , et communione ca- niB4, quod secundum propheticam hujus diei lectionem paravit Dominus in OGUIISgentitim; hsec
nitur, et repetilur quod in introitu prajmiltitur,
sed quomodo hsec membra capiti suo conveniunt,
estlocutio, quani secundum apostolicam lectionem
scilicet evangelio nativitatem ex virgine prose- locutus est Paler in Filio qui multifarie locuius est
qttenti? sed et cum ibi dicatur : Mariapeperit fitium olim patribus in prophetis BB.Et attende quod lam
suum priitiogeniiutti 43, plane prsemissae materiae in vigilia, quam in tr,ibus missis hodiernse festivicoaptatur; qtiia primogenitum non referimus ad tatis duse lecliones sine intervallo, prima de proMariam, sed asserimus genituni primo, id est ante pheta Isaia , secunda legitur de Aposlolo, quia
omnem creaturam, vel quia divinitas hsec caleeata D Christus pro duobus populis in uno pariete convenit ad nos, et per hOc calceamentura divinitalem jungendis nascitur; vel quia super basim propheagnovimus, ideo in collectis, in lectionibus, in Evan- tarum fundata esl columna aposlolorum ; vel quia
activi et conlemplativi per hanc nalivilatem in una
gelio, in offertorio fit evidenler nativilatis de virgine conimenioralio ; unde quidam aiunt, quod infide salvantur; vel quia per prophetas et aposlolos,
et evidentius per illum et istum, vel utrumque
tentio totius oflicii ad temporalem iiativitatempotest
referri, ut exponat : Hodie scilicet hac die ante Testaraenturo, ejus nativitas concorditer praedicateluciferum, steliam videlicet matutiiiam, genui le, id lur ; hi sunt duo Cherubin, qui propiliatorium
est generalionem .tuain sum operatus ; et quOd in gunt seseque vuliibus versis in propitialorium
DomiEvangelio dicilur : Maria peperit filium , seilicet respiciuntB 0. Per propiiiatorium incarnalus
nus figuralur, de quo Joannes : Ipse est propiliatio
primogenilum, id est post, vel ante quem nullum.
38 Isa. 55. 3SPsal. 109. 40 Joan. 1. 41 Joan. 14. "" Psal. 2. 4SLtic. 2. 44 IJiid.
46 Psal. 92. 4'Caut.'5.
48Psai. 92. 49 Isa. 12. B0Joan. 1. B1Isa. 9. «2Psal. 9/.
«'' Psal. 97. BBHebr. 1. ss Exod. 25.
Num. 24,
Jer. 41.
225
pro peccatis nosiris" 7; dtim ergo non discrepant, 1A cc-lebranlur, prima de Matre : Vuitum tuum °6; alia
de Filio : Puer nalus est nobis 67; quod si quis alsed rayslerium incariiat.ioiiis concorditer narrant
illud prophetando, istud asservando, in propitiato- leram volueriVomitlere, non omitlat illam, quae
rium vultum suae iiitentionis dirigunt, et se vicissim spectat ad virginem, ul dieat orationem : Deus, qui
respiciunt, hoc qttoque verbum est illud salutare salulis mtemm, qtise dicenda est a Circumcisione
de quo protinus canitur in graduali: VideruniBS.
usque ad Epiphaniam, et ab Oclava Epiphaniae
Hsc est lux magna , quae descendit in virgitiis usque ad Purificationem. In hac vero die triplex
uterum : « Quae illuminal omnem hominem ve- solemnitas iniimatur, srilicet Ogdoadis, circumcinientem in hunc mundum Bs.> Et allende quod sionis et iioniinis impositionis, ut in Evangelio leneumae, quae modulantur in Kyrie eleison, vel al- gitur ; Poslquam consutnmati sunl dies oclo °8 : verleluia ; potius per E, vel pe.r A jubilanlur , ut per borum trium (il commemoratio. Prima solemnilas
has vocales significemus spirituale gaudium , Ogdoadi assignalur, id est octavae diei, et quia sequod nobis in partu Virginis est restitulum , cui quentes dies octavarum nominibus decorantur, idfacta est rautalio ejus norninis Eva, dicente Angelo : circo de octavis fecuudior sermo decurrat. Octavum
< Ave Maria 60; > Ave quidem vox est gaudii, Eva diem celeb_randumLeviticus liber insinuat, dicens :
luctus, quem nascentes exprimunl lugentes, E, vel''" « Dies octavus erit celeberrimus atque sanclissiA. Ric demum, est dives ille el potens qui dicitur mus 69.> Celebrantur autem octavse diversis et
iii offerenda : Tui sunt cwli, el lua esi lcrra, lu hu- specialibus causis, verhi gratia, celebratur Octava
miliasti superbum 6\ sed nuitquid hodie humiliavit, Nativilatis ob reddendam causam primse diei; in
quando Palrem et matrem vocare neseivit ? Re- die Nativiiatis coluimus Christi adveitlum ad nos,
spondeo: Humiliavit per causam, juxta illud : <Ac- in Oetavis colimus hoininuni adventum ad Cbricelera, spolia detrahe, festina prsedari 6\ > In com- s'tum; ipse autcm venit ad nos, ut iremus ad ettm,
munione de eodem , qui esl salutare concludilur, et hoc ex antiplionis manifeste dignescitur. Ibi diquod, Viderunt omnes fines lerrm 6\ quod quia bea- cilur : Genuil puerpera regem. Hic 0! admirabile
lus Petrus vidit, et confessus est prae cseteris, re- commercium! nomine commercii datur intelligi,
velante sibi Patre, qui est in ccelis 64; ideo siatio aliud dari et aliud accipi. Dedit nobis Christus
est ad Sanctura Petrum. lllud non est silentio prae- suam divinitalem et accepit nostram humanita!*m;
tereundum, quod ab hodie ad oclavam Epiphaniae quod dedit, colitur in nativitate ; qttod accepw, coseroper ad primam, tertiam, sextam et novam di- lituf in octava die. Membra juncta capiti ccngracimus responsoria, et eorum versus cum Alleluia, Q lulantur in festivilate prseseiui, sic et in aliis antiad repraesentandum sumraam lselitise, quae advenit phoiiis :'iii illis agitur de Nativilate, in istis de raemtempore graliae. Vesperae quoque Nalalis Dumiiii brorum copulaliorie, quae facta est per Nativitatem.
singulis diebus prius tolse canlenlur. Postea Ma- Aiiliphoita illa : Mirabile myslerium hominis, degnificat cum Antiphona, ct coilecta de sequenli festo clarat assumptionem,cum dicilur:imiowmtor. Ecce
beat-i Stephani, et aliorum dicatur. Quidam vero nova permutatio tiaturarum quia Deus fit homo, et
dicunt£ricundam vesperam tctam, quidam duntaxat homo Deus ; sic tamen, ut quod 1'uit permansit,
antiphonara et collectam, et est privilegium istarum et quod non erat assumpsit, non passus commivesperarum ; quia cum ctetera oflfieia pro superve- slionem,quamSabellius idenlilavil, nec divisionem,
nienti festo mutentur, istse vesperse non mutantur,
quam Arius oblatravit. Oh similem causam octava
et est singulare in islis, eo quia Dominus venit in celebratur Epiphanise. Nam in Epiphania cantatur :
vesperis, id est in ultima aetalemundi ad salvandum Quod Dominusesl baptisalus; in Octava causa redsaltem reliquias generis humani.
dilur cur bapiizaUis, seilicel ut baptizemur, ut a
CAPUT VII.
peccatis per nostrtim lavacrum abluamur, quod ex
DE OGTAVA
DOMINI.
ipsis antiphonis declaratur : Veteremhominem. Hic
Poslquam consummali sunl dies octo, ut ctrcum- D quserilur cur Octava Passionis eodero rationis arciderelur puer, vocolum est nomen ejus Jesus 6\ In ticulo non celebrelur? Sicut enim Chrisfus, qui
die Nalalilio duo festa concurrunt, parientis et est sol justilise 70, natus est non pvopter se, sed ut
parlus, id est matris et filii; sed propter filii cele- lux nostris mentibus, qui eramus in tenebris appabritatem, de matre plene solemnizare nequivimus. reret 71; sicut etiam baplizatus esl non propter se,
Ipsius ergo solemuia reservavimus ad octavam, hoc sed til nostra peccala lavaret' 2; sic mortutis cst non
significantes quod si Christo in hac vita servieri- propter se, sed ut nos moreremurpeccato, per quod
nius, de Ecclesiae glorificatione, quam Maria figu-• nos a morle liberaret 7\ Respondeo : quia superrat, iu octava , id est in futura vita gaudebimus,, veniens festum lsetitiseobumbrat, et abolet comideoque nocturnum officium, ex magna parte adl memoralionem trislilise, verumlameii licet reddatur
virginem periim.-t parientem ; idcirco et duse missaai ratio, cur non fiant, non tainen usquequaque in
225
67IJoan. 2. B8Psal. 97. B9Joan. 1 60Luc. 1. 61Psal. 88. 62 Isa. 8. 6SPsal. 97. 64Matth.l6.
65 Lttc. 2. 66 Psal. 44. 67 Isa. 9. «"Luc. 2. 69Levit. 25. 70 Mal. 4. 71 Isa. 9; Luc. 1. 72 Rom. 6.
73 Hebr. 2.
228
SICARDI CREMONENSIS EPiSCOPl
227
siniilibus exigitur, cur hsec fianl, nam et circum- ji immaculatus 8\ non habens maculam, neque rugam 8\ « qui peccaturo non fecit, nec inveiTtus est
cisus est carnaliter, ut circumcidamur spiritualiter 7\ Jejunavit ut jej'uneraus 7B; pedes lavit ut la- dolus in ore ejus 84; > cur, inquani, voluit circumvemur 76. Non tamen oclavas istorum, aut simi- cidi, qui tiihil habuit in se, quod debuit amputari ?
lium celebramus. Sed Octavaesanclorum , ut Ste- Respondeo : sicut voluit in templo prseseniari **,
phaniet aliorum ob causam dissimilera celebraiilur. sieut et baplizari 8\ sicul el de agno paschali cuni
In nataliliis enim ipsorura , receptacula colimus discipulis epulari8r, sicvoluit in corpore circumanimaruin , in octavis resurrectionem corporum. cidi non propter se, sed propler nos. Tum ne Judsei
Uomacharentur in eum, dieenles : Bunc non esse
Unde in tilulis Psalmorum dicitur, pro oclava.
Et altende: Quod quorumdam sanetorum cele- Messiam promissum in lege; quia non vivit secunbrantur Octavse, ne hoc myslerium laleat, non au- dum legem, qui de se ipsopostea dixit : « Non veni
tem omniuni, ne vilescal, et eliam, si non valemus solvere legem, sed adimplere 88.> Tum propler (iomnium festa celebrare sanclorura, quanto minus guram; earnalis elenim circumcisio figurat prae' oclavas eorum? Rursus dissimilera habet causam sentem spiritualein, quse est ex gratia, et ruluoctava paschalis solemnilalis, cui cum sit oclavae ram, quseeril in gloria ; nec dedit nobis exemplum.
:
myslerium, octava tamen additur propter octo bea- carnaHter circumcidendi; quasi « circomeidiniini,
litudines, quae in illa solemui octava percipienlur. Christtts vobis nihil proderitS 9, > sed invitavit nos
Rursus dissimiletii habet causain Oclava Penteco- spiritualiler ad spiritualem circumcisionem, id est
stes, quse ideo celebratur, ut operum sancti Spiri- vilaeinnovationeni, ad quani nos invital Spirilus per
lus consummalio declaretur; est dcmum omnium Jcremiam, dicens : « Novate vobis novale 30.> Et
octavarum ratio generalis, quod octava redit ad ca- forte non sine occulta causa haec iniiovationis soput, quod de beatitudinibus asserit Augusliiius. lemnitas in anno genlilitalis novo concurnt; quia
ldera qtioque dies primus est et oclavus, id esl Do- tunc novum annumaugurala strena, etbono omine
minicus. Ideoque resurrectio Domini dicilur facla celebrabimus, si mente et spiritu rcnovati fueriin oclava, id est in die Dominica. Idcirco igitur ob- liius "; deraum carnalem eircunieisionem baplismi
servatur celebritas oclavarura, ut revertamur ad sequentis institutione mutavit. Tum propter honeprinium innoceutiae stalum; in cujus innocentise statemj quia honeslius est aqua lavari, quam correcordalione, in oclava die Circurocisio agebalur, pore mulilari"; propter utilitatem, quia comniunius
ut mcns circurocisa fieret ab omni earnali conta- est; cum enim solum mares circuraciderentur, magione. De circ.umcisione et nominis' imposilione (2 res et feminae bapiizantur, et quia efficacius esl,
sermo sttccedat, et merito in octavo die circumci- quia circumcisio dunlaxat ab originali peccalo
sionis, et nominis, quod esl Jesus, imppsitionis so- mundaret, baptismus et mundat ab omiii, et pandit
leiiinitas celebratur; quia, sicut in die Nalivilatis aditum paradisi. De nominibus vero Christi scienoslenditur, qualiter Chrislus venil ad nos, ut salva- • dum est quod qusedam ex ipsis de Christo relalive,
ret nos, scilicet per incarnalioneni; sic in octavis vel quasi relative dicuntur, ,ut paslor s\ .sponsus ss
oslenditur, qualiter veniemus ad ipsum, ut salve- et raediator ?\ qusedam non relative ut homo s\
niur ab ipso, scilicet per circumcisionem. De cir- Item nonnulla ex ipsis de Chrislo iranslative dicuiiicisione sciendum est quod Dominus eam prse- cuntur, ut agnus, ovis 9\ vilulus 97, serpens 98,
cepit Abrahae, in signum ohedienlise et jusiitise, li- aries ", leo 10°, vermis J. Ilein qusedam, cum sint
dei et discrelionis populi 77.Fiebat autem in octavo instilulione appellativa, sunt ei praerogativa prividie petrino cullello in membro luxuriae, in quo pfo- legii appropriata, ul Christus quod sic Grsece,Mestoplastus verecundiani sensit inobedienii;e, sigiiifi- sias Hebraice, unctus dicitur Laline. Unxit eum
ficans quod in octava gratiaeper fideraChristi omiiis Deus oleo laeliliac prae consorlibus suis 2; hoc nopeccali corruplio delealur 78, et in octava glorise men est oleum effusum, ideoque adolescentulaediper Chrislum omnis eliam poenaecorruptio penitiis " lexerunt eum 3; hoc nomen, cum sit Graecura,
aboleatur '\ Unde hoc festum celebrant subdiaco- Graeca scribitur abbreviatione sic XPS. Nam X pones, juvenes et forles, ad significandum, quod in nunt Graeei pro chi; P vero pro r ; c autem pro s.
octava resurgenlium nulla erit debilis setas, non se- Si autem per s scribitur Latina lerininatione finineclus, non seniura, non impotens pueritia, sed tur, ergo si longo schcmate scribilur, per aspiraomnes occurrernus in virum perfeeium 80cum Jioc tionem ita pingatur, Christus. Jesus autem csl promorlale induet inimortalilaiem et boc corruptibile prie proprium nomen illius personae imposilum ei
incorruptioiiem 8\ Hujus efleclus erat peccati ori- ab Angelo in die conceptionis et ab hominibus in
ginalis abolilio. Cur ergo Chrislus qui fuit agntts die circumcisionis el dicilur Jesus 4 Hebraice, soter
74 Luc. 2, ,B Matth. 4. 76 Joan. 12. 77Gen.17; Rom. 4. 7S Rom. 6. 73Rom. 8. so
Ephes. 4.
82
83
84
8B
"°
87
8,ICor. «5.
Isa. 55; Joan. 1.
Matth. 5.
Matlh. 26.
Ephcs. 5. 9a l-.Pctr. 2. 93Luc. 2.
91
sk
4.
88Matth.5. S9Gal. 5. "Jercm. 4.
Joan. 10.
1.
Psal. 18.
Tira, 2. 9BJoan.
•6 lsa. 55. 87Ltic. 15. 9a Num. 21; Kphes.
"
10°
'
2
Joati. 5.
Geu. 22.
Psal. 21.
Psal. U.
Apoc. 5.
"Cattt. 1. 4Luc. 1 et 2.
250
MITRALE, — LIB. V.
Graece,Salvator Latiue; unde Angelus ad Joseph : ,\ celebrare, inlellige secundum Romanos; Arabts
« Vocabis noroen ej'us Jesum : ipse enim salvum enim incipiunt post solstitium sestivale; ab Hebrseis
faeiet populum suura a peccalis eorum \ > quod autem inchoatur in Martio. Annum quoque intelnomeu Porphyrius philosophus Grsecaet Latina lin- lige usuaiem : est enim annus solaris circuitus sogua peritus Latine scribebat Jesus, Grsece per H, lis semel per zodiacum, ex quo per quadriennium
quam Grsecipro i ionga sonant, Unde quidam pro- quadranlis ratione uiiitts diei summa colligilur, quae
fert Gisus. Lalini vero pro e longa, rectius ergo quartum annum generat bissextilem; cst aiinus luvidelur sic esse pingendum JIIC per Graccam ab- naris circuitus lunse duodecies per zodiacum, qui
brevialionem quam JHS per Latinam aspirationem. cum a solari diebtts tindecim suppletur, ex his triVocatur etiam alpha et omega, id est principium plicatis annus embolismalis eflicitur;est etiaro anetfinis 6. Vocalur el Emmaiiuel 7 quod est interpre- nus usualis hodie secundum usus liominum su- '
latum nobiscum Deus. Nobiscum enim esl per prse- mens initium. Est annus eraergens capiens a quosentiam majeslatis. Vocatur praeterea via, veritas et vis die principiuai : est annus naturalis, cum luna
vila 8; via in exemplo, vel in praecepto, veritas in soli supponitur, unde sol eclypsira patitur ; est anpromisso, vita in praeniio. De his nominibus conus magnus, cum omnia sidera ad suurn locu.m ct
piose reperies in illa scquentia : Alma chorus. Sab- ordinem reverlunttir; est annus apud Graecosolymhaolh, id est Deus exercituum*; Adonai 10,quod est pias ab agone olympio dictus, qui de quarto in
Dominus; Atbanalhos, id esi immorlatis; Kyrios, id quartum annum observabalur. Esl apud Romanos
-est Dominus; Theos, id esl Deus; Panlocralor, id annus lustralis quinque annoruin spatium, quod
cst omnipolens; Homousios, id esl ejusdem essen- lustrum appellabalur; quia solutis censibus sacrilim, nomina suiit Dei, non tanlum personaeCJirisli. ficabanl et urbem lustrabant. Est apud eosdem anVocalur praeterea Christus secundum Isaiam u ad- nus indictioitalis, qui ler quinos continet annos.
inirabilis, consiliarius, Deus fortis, Paler futuri Est apttd Hebroeosannus jubilaeus, id estremissionis,
saeculi,princeps pacis : Admirabilis in Incarnatione, qui septennis completis annorum hebdomadibuscequid enim niirabilius est, quam quod « Verbuin lebralur. Est apud Chrisiiaiios viatores annus kacaro factUm-est ls ? > Consiliarius in inlegra rerum iiignitalis et gralise, in quo Christus venit et nos
cognitione, hie cst Angelus magni consilii, « in quo sola benigiiiiate rcdemil. Est apud sanctos compresunt oinnes thesauri sapientiae et scientiae Deiabhensores annus selernitalis et glorise in quo « exsconditi 13, > cui omne cor patet el omnis voluntas sultabuiit sancli in gloria 21 > sine fine.
loquilur. Deus in rerum crealione : hic est enim Q Solarem annum per qualuor tempora : ver, aestapuer, qui creavit slellas, imo omnia per ipsum fa- tem, autumiium et hiemem,etper duodecim riienses
cla sunt, et sine ipso factum est nihil 14.Forlis in diviseruni philosophi. Mensis est spatium in quo
rerum dispositione ; hsec est eiiim sapientia, quse luna semel percurril zodiacum. Gentiles mensibus
« attingit a Dne usque ad finem fortiter 1B,> hoecli- namina qusedam ex diis, qusedam ex causis, qusehrat omnia ia pondere, numero et mensura 16.Pa- dam ex nuroeris imposuerunt. Jaiiuarium ergo
tar futnri sseculi, in meritorum relributione, hic dixerunt ab idolo, el re ab idolo; quia ex Jani biest enim paterfarailias, qui ponet rationeni cum fronlis nomirie vocaverunt, in cujus primo die Jani
servis suis, et ei, qui ttdelis exslitit in commissis, solemnia celebrabant, sed verius a re Januarius
inquiet : «Iutra in gaudium Doraini lui. t7 > Prin- appellatur, eo quod aimiJanua, et principium conceps pacis dicitur, vel quia mediator fuit Dei, et slituilur. Februarius auiem ab idolo dicitur, scilihominum et angelorum 1S, vel quia conferi illara cel a februo, id est Plutone; vel a re a febribus,
paeem, quae exsuperal omnera sensum 10, cujus vel a februo, as; quia in ejus prima diecivitas fe< pacis non eril finis 20.> Vocalur eliam Christus bruabatur. Martium ad honorem Romuli sic appeliheffabili nomine Tetragrammaton, id est quatuor laverunt, qui eum Martis filiura crediderunt, et sic
lilierarum, quaesunt Jo, He, vau, He, quse sunt D ab idolo. Nam a re dicitur a marib.us, eo quod
apud nos, I, e, u, he : est ergo nomen Jeuhe, quod lunc animaiilia mares desiileraul. Aprilis quasi
dicilur ineffabile, 11011
quia nou valel fari, sed quia aperilis dicitur eo quod gerinen tunc aperitttr in
non est Deus hoc nomine, nisi in arduis invocan- florem, et sic vocalur a re; ab idolo vero dicitur
dus ; vel ejus sententia sufflcieiiler nequeal expli- ab Aphros, quse est Veuus, quasi Aphrilis. Maius a
cari. Cuj'us inlerprelatio talis : Iod principium, Maia matre Mercurii. Junius a Juiione vocatur, sed
he isle, vau passionis vilm, quasi iste est princi- verius majus a majorihus, Junius a junioribus appiumviimpassionis. Genitivus Grsecorum iuore po- .pellatur; quia quod majores diclabant in Maio, hoc
nitur pro ablativo, passionis, pro passione, id est juvenes exsequebaulur in Juuio. Julius a Julio Cseper passionem. Quoroodo autem vila noslra ab sare. Augustus ab Oetavian,o vocatur atiguslo,nam
lpsius morte depeiideal, non suflicimus inlueri. prius Julius quinlilis, et Augustus appeliabatur
Quod diximus gentilitatem novum annura, hodie sextilis. September, October, November, Dccem-
529
"Maltli. 1. 6Apoc. 1. 7Isa. 7. 8 Joau. 14. s Isa. 5. 10Exoti. 6. " Cap. 9. 1! Joan. 1. 13 Col. 2.
14 Joau. 1. !B Sap. 8. ,6
Sap. 11 " Matth, 25. 18I Tim. 2. " Philip. 4. 20 Isa. 7. 21P.saJ. 143.
2SS
SICARDl CREMONENSIS EPISCOPI
23l
ber, ex numeris et imbribus aeris acceperunt vo- iA cessare tenemur. Dicilur ergo dies Dominica, m
qua Dominus resurrexit, diciltir eadem prima fecabujuni.
Menses quoque iri Kalendas, Nonas et Idus divi- ria, id est prima dies, in qua sit feriandum, id est
serunt. Kaleudaea colendo dicuntur, eo quod men- a peccatis vacandum; similiter et de aliis ; vel Sabsium p~rincipiacolebantur, vel polius a Calon, quod batum olim dies feriatus est habitus, ideoque dies
est bonum; et scilo quod apud JEgypiios principia Doriiinica dicitur prima feria, id est prima a feria,
mensiutii prsenuntiabantur. Ideoque decimo Kalen- sicut prima Sabbati. Sabbati vero nomen de Hedas et sic de reliquis invenitur. Nonsedicunlur a braica veritate Chrisliana religio conservavit.
Et attende quod sunt dies siderales, in quibus
nundinis, et Idus dicitur divisio mensis. Menses
etiam in se quatuor continent hebdomadas ; hebdo- sidera moventur ; et homines a navigationibus exmada vero dicitur ab hebdomos Graeca voce, quae cluduntur. Sunt prseliares, de quibus in libro reinlerprelatur laline seplimus ; quia septem dierum gum 23, tempore quo reges ad bella solent procecursu peragitur. Dies est spatium viginti quattior dere. Sunl intercalares , qttos scimus dtiodecim
horarum, cujus duae sunt partes, dies el nox. Dies mensibus superesse. Sunt caniculares, in quibus
est solis prsesenlia sttper lerram, cujus tres sunt canicula terras incendit, Sunt solsliliales, in qui"
partes :'mane, meridies et suprema.' Nox esl ab- bris sol slare videlur. Sunt aequinoctiales, in quibus
sentia solis super lerrain, cujus septem sunt par- dies noctibus adaequantur. Sunt fasliy in quibus
tes : crepusculum, dicttim quasi creperum, quod j*ura fantur. Sunt nefasti, eis contrarii. Sunt fesli,
est dubium. Vesperum dicitur ab ortu stellse, cui id est feslivi, ut dies azymorum 24.Stini profesti,
hoc nomen esl. Gonticinium, cum omnia silent. In- qtiasi procul a festis, ut (eriales ; sunt dies iuali,
tenipestum, id est inopportunuro, cum aliquid agere unde Apostolus, redimentes iempus quoniam dies
non est opporturium. Gallicinium a Galli canlu di- niali sunl2B; quia in eis plus solilo homines afflicitur. Mattitinum a stella, vel a mane. Anieluca- guntur; sunte contrario boni; sunt dies iEgypliaci
num a luce, id est quod diluculuin. Qui vero quain quibus creditur iEgyptus fuisse percussa, vel
tuor esse dicunt, crepusculum et vesperum sub quorum observatio ab Êgyptiis fuit invenla. Est
conlicinio comprehendunt, et matutiiiuni in ante- quoque dies salutis, in quo Dominus venit ad sallucano intelligunl; hae qualuor paries visriliseno- vandum. Est dies judicii, vel dies Domini s\ in quo
minantur, quod sumptum est a pasloribus, vel ca- veniet ad judicandum 27. Dies in quibus vivimus
strorum excubiis, quas Doininus in Evangelio aiiis nostri sunt; qiiia in eis pro libero arbitrio certanominibus appellavit, scilicet : sero( an media no- Q mus, at dies judicii non nostra est, sed dies Domicte, an galli cantu, an mane. Gentes diebus a pla- ni 28, quia suo nos remunerabit arbitrio, qui erit
netis nomina. indiderunt, primum diem a sole no- bonis dies iaetiliae,malis autem calamitatis et raiminantes, qui est priuceps et gubernalor omnium seriae.'s. Dies aulem viginti quatuor horas, hora
vero quattiJr puncta. Tsta quoque sunt mj^steriis
giderum, sicut iiic dies primus dierum omniutii;
secundum a Juna, teilium a Marte, quarturo a Mer- plena. Tuiicenim Janum bifrontem colimus, cum
curio, quiutum aJoye, s.extum a Yenere, septimum praetcrila peccata plangimuS, et a sequentibus praecavemus ; cum obliti priorum cum Apostolo ad ana Saturno : singulis planetis horas singulas tiibuen
tes, ut cuicunque prima postviginti quatuor occur- teriora nos extendimus so. Annus est generalis
rerit, ipse planela nomen illius diei vindicaliit. Est Cbristus, cujus membra sunt qualuor tepipofa, scilicet quatuor evangelistae. Duodecim menses hi suut
igitur bic ordo plaiietarum : Saturnus , Jupiter,
Mars, Sol, Venus, Mercurius et Luna, a quibus Aposloli, septimanae, quilibet septem dona sancti
philosophi dierum riomina contraxerunt, eo quod a Spiritus habentes ; dies, quiiibet per Hdem Trinisingulis aliquid esse -in horaine voluerunt, ut a Sa- . latis ad octo bealitudines pervenientes ; horae, quiturno tardiiatem, a Jove lemperanliam, a Marte libet qualuor virtutibus redolenles ; vef per annum
fervorem, a sole spiritum, a Yenere voluptaiem, a lotum hujus vilse praesentis tempus accipimus ; per
Mercurio eloqueutiam, a luna corpus. Apud He- quatuor tempora, qualuor slatus Ecclesise milifanbfaeos dicitur prima Sabbati, secunda Sabbali, tcr- tis, scilicel slatum pacis, tyrannicae persecutionis,
lia Sabbali, qnaria Sabbati, quinta Sabbali, sexta hsereticaepravitatis, simulalae faniiliarilatis. Hi sunt
Sabbati, Sabhatum. Et est sensus, prima Sabbati,
quatuor eqoi, scilicet albus, rufus, niger el pallihoc est prima a Sabbalo, et sic de caeteris. iNos dus, de quibus Joannes loquilur in Apocalypsi3l.
vero dies ferias appellamus, vel ab eo, quod feriari Quilibet slatus tres conlinet dimensiones iu electis
dicalur, quasi fari; in creatione mundi per singuseplem lampadibus coruscantes 32, scilicel princilos dies ait Dominus : t Fiat lux 2\ > vel quia fe- pium, medium et finem ; continet et diem et n«riariest vocare, et esl a genlilibus derivalum, qui ctem, id est prosperitatem el adversitalem; in
dies festos ferias appellabant ; nos autem onmes utraque fuerunt duodecim prophelae et duodecim
dics ferias appellamus, vel quia singulis missarum
apostoli, et eliam omnes doctores veteris et novs
solemnia celebramus; vel quia quotidie a peccatis letjis : qui dicunlur viginti quatuor 33; vel quia fi52 Gen. 1.
11. 24 Mallh. 26. 2»Ephes. 5. " II Cor. 6. 27IIPetr. 2. 2SI Tiiess. 2.
S3HReg.
29 Soph. 1. 30Ph.lipp. 5. ai Apoc, 6. 32
Apoe. i. 33Apoc. 5.
233
254
dero sanctae Trinitalis annunliant per quatuor cli- A
j salutis perierat, et nox secum omnia rapiebat, ommata mundi, vel quia sex opera exercent quadripar- nipotens sermo ad liberandtim miltilur, ut divinae
lili Evangelii , et hos omnes fulciunt q-uaternaruai gratiae munus amplius commendetur. Moyses Dei
puncla virtufura; vel annus est militia vitse hominis famulus multa verba prolulit, multos serroones Imsuper terram 34. Quatuor lempora quatuor aetates, potentes emisit, qui quod promiserunt efficere non
adolescentia, jttventus, senectus et senium; vel qua- valuerunt; sed unus, et unicus est Sermo Patris :
tuor virtutes, in quibus sanctae Trinitali servire, quia < semel loculus est Deus 4\ > et ipse est on>
tribus virtutibus redolere, septem donis abundare nipotens ; quia non solum « dixitet facta sunt *\»
debemus in prosperis et in adversis, ut per quater- sed < quaecunquevoluit, fecit 42.>Hic Sermo venit.
nariumvirtutuniperveniamusad seuarium operum, Sed unde venit? Et quo? A regalibus sedibus, a
et per ternarium virtulum ad oclonarium beatitu- consensu Patris, ab aequalitate majestatis ad cardinuni.
nem, ad cruceni, ad mortem, a Iumine coeli ad teCAPUTVIII.
nebras inferni. Sie veniens silentium interrupit;
CIRCA
'DOMLWCA
0CTAVAM.
quia locutus estpacem, dedil graliam, proposuit
Dum medium silenlium lenerent omnia, el nox in . misericordiam, promisit veniam. Coeperunt igitur
B
suocursu tnediumiter haberet, omnipotensSermoluus aegriaccelerare ad medicum, et (idei puritate et
a regatibus sedibus venil 35. Tria sunt silentia, pri- veritatis confessione magnis clamoribus remedium
mum ante legem, secundum sub lege, tertium erit flagitare. Adhuc iste Sermo loquilur, dum promissa
in gloria. Primum fuit ignoraiitia languoris, secun- in suis quotidie operalur, adhuc aegrotus flagitat,
dum desperatio curationis, tertium adeplio sanita- ut per gratiam sanitatem recipiat; sed cum plena
tis. Homo enim ante legem morburo suum non sanilas venerit,non erit ampliusquod petatur, juxta
agnoscebat, et ideo silens remediura non quserebat; illud : < In illa die non rogabilis Patrem quidet hoc est primuni silentium. Ut aulem lex subin- quam4s,>el tunc erit tertiumcousuramalionis silentravit s\ laoguidus morbum agnovit, et per opera tium.
Ofliciumvox est primitivae Ecclesiae, in quo Dolegis sanari quaesivit37; sed agnoscens neminem
per legem posse justiflcari 3\ diuturnis clamoribus mini recolit nalivitatem, cujus fructum prsedicat in
44
fatigatus, de salute desperans iterum siluit. Et iion epistola : Quanlo lempore : quia de servitule
solura siluit homo, sed eliam omnia, scilicet homi- transivimus ad filiorum adoptiouem, et ipsum comnes, angeli et elementa, quaeprius Christo nascituro mendat, secundum sapieniiaiii, ut in evangelio :
vel per voces, vel per indicia prsebuerant leslimo- Q
( Eral Joseph 4\ in quo dicilur : Puer crescebal, et
nia. Hoc est secundum silentium, quod cum tene- confortabaiur plenus sapienlia, et gralia Dei erat
rent omnia, nox in suo«cursu mediumiter habebat. cum illo. Secundum potentiam, ut in alleluia, Do~
Triplex nox intelligitur : diabolus, fluxus vitse prse- minus regnavit 4\ et offerenda, Deus enim firtnasentis et peccalum. Tria quoque sunt ilinera : pri- vit 47; secunduro pulchriludinem, ut in graduali,
mum ad ccelum, secundum a'd infernum, lertium Speciosus forma 48; in communioiie vero, Tolle
prsesentis vitse stadium. Vel medium iter est genus puerum *9, tenipus fugsa notalur, quo descendit
humanum, vel spiritus humanus, medius inlev spi- Dominus in ./Egypiuni, et raystice respicit ad genlirilum qui moritur el carne tegitur, et spiritum qui lilatis adoptionem,quia Dominus de Judaea transivit
nec moritur, nec carne tegitur. Diabolus universum ad gentes, ut eas adoptaret liaeredes.Et attende
genus humanum possidebat, et suo cursu ad bara- quod, si Nalivitas Domiiii, vel solemnitas Sancti
thrum perditionis trahebat. Praesens quoque vita Stephani, vel Sancli Joannis, vel Innocenluni fuenox est, cujus primum est iter de non esse ad esse rit in die Dominico, canlabitur hoc officium post
per generationem; ultimum de esse ad non esse per octavam Domini; sin autem, infra octavam canlacorruptionem, raediuin de alicujus modi esse ad al- tur. Unde si Dominica fuerit in sanctorum oclavis,
terius modi esse per alterationem. Prsesentis enim D cantabitur hoe officium de Dominica, et fiet duncursus vitaeest quem nascendo ititramus, viveudo taxat commemoratio de oclava. Proinde quidam
percurrimus, moriendo eximus : in hoc cursu nox aiunt quod, sicut officiumNatalis diei est gaudiam
ista medium iter habuit, cum mors universos quos gentium, quse viderunt salulare Dei, sic hodiernum
reperit in stadio vitae praesentis, ad inferos traxit; officium est revocandorum in fine sseculipraeconium
nox quoque peecati, dum ab origiuali peccato inci- Judseorum. Non eiiim gloriari debet oleasler adverpiens per actualia discurrebat, dum naturalis et sus ramos bonse olivae B0, nec minor frater indi-'
scriptse legis prsevaricatione succedente, peccatum gnari contra majorem "\ sed roget inter conv:via
ad summum venerat incrementum, niedium iter patrem, utexeat, et delinitum hlandis monitis inhabuit, dum < mors ab Adam usque ad Moysen re- troducat; quia qui modo positus est in ruinam ,
gnavit 3\ > et etiam usque ad adventum Domini ponetur in resurreclionem in Israel, sicut in Evan perseveravit. Cum igitur omnis spes recuperandas gelio dicitur "2. Tunc adimplebitur quod Aposlolus
SBSap. 18. 36Rom. 5. 87Joan. 5. 88Gal. 5, 5. 39 Rora. 5. 40Psal. 61. 41Psal. 52.
84Job7.
42Psal. 115. 43 Joan. 16. 44 Gal. 4. 4B Luc. 2. 46 Psal. 92. 47Ibid. 4S Psal. 44. 40 Malth. 2.
* Rom. 11. B1Luc. 15. B2Luc. 2.
PATEOL.CCXIII.
8
ZiS
SICARDlCREMONENSISEPISCOPI
25C
in Epistola dicit: Quod misit Deus Filium suum,, A alii quod in primordialem resolufa est m3ter:am,
natum ex muliere, factutn sub lege, ut eos qui subi Quoad hoe miraculum dicitur hsec solemuitas Epilege erant redimeret B3. Tunc parvulus qui fuitt phania, ab ini, quod esl supra, et yuei;, quod cst
sub elementisB\ id est sensu lhlerali, hseres erit, apparilio. Hotlie Christus « cum esset incipiens anet regni solium oblinebit; sed nuncest Dominus mi norum triginta 6\ > in Jordane baplizatus est a
jEgypto BB,scilicet apud genles, quae quondam subi Joanne tribus de causis, ut omneni justiliam adimPharaone, scilicet diabolo, mililabaiit, sed tuuc per pleret 64, ut Joannis opera comprobaret, ut aquis
fidem reverletur ab Êgyplo in lerram Israel, sci- vha regenerativam tribueret. Ideoin tricesimoanno
licet ad Judaeos, cum reliquiae salvabuntttr Be;dei voluit baptizari, et postea praedicare, quia pradicaqua reversione agitur in Evangelio : Defuncto He- lor prius forlis debet esse et mundus in se, et post
rode B\ quod legilur in vigilia Epiphaniae, quae haecaliis praedicare. Haeceliam aetas convenit prsetotum praeter evangelium a missa de aurora mtitua- dicatori.ln Jordane baplizatur in signum humilitur offlciurn: Lux fulgebil, eo quod in Epiphania, latis, a Joanne in signum graliae Dei. Jordanis enim
gloriosa apparitione Doniini comprehensoria, qua, descensus,Joannes Dei graiia interprelalui; quia
sicut esl, Dominus apparebit B\ sancii fulgebunt in his qui in baptismo humiliantur gralia Dei conferDeo B\ et Deusfulgebit in eis. De hac die qttaeritur, B tur. In hoc baptismo Triniias apparuit, Paler in
si sit in ea jejunandum ; et quidem videlur, quia voce, Filius in carne, Spiritus sanetus in columbae
sibi officiumappropriatur, et alleluia in oflicio, nisi specie; ideoque secundum hoc miraculum haecsolemnitas vocatur Theophania, a 6EOJ-,quod est
in Dominica, sublicetur.
Deus. Hodie, revoluto anno, Dominus aquam vertit
CAPUT IX.
1KEP1PIUNIA
DOMINI.
in vinum ad nuptias architriclini 6B, secundum
Tribus miraculis ornalum diem colimus. Hodie quod miraculum haecsolemnitas Bethphania vocastella magos duxit ad praesepium.Cum enim nalus lur, a beth, quod est domus. Ait Reda super comesset Dominus in BelhlehemJudm in diebus Herodis mento Lucae Dorainum eodem die, revolulo anno,
regis, eccemagi ab Oriente venerunt Jerosolymam quartum fecisse miraculum, scilicet.de refeclione
dieentes: Ubi esl qui natus esl rex Judmorum? Vi- panum; secundum quod dicitttr haec solemnilas
dimusenim stellam ejus in Oriente, etvenimus ado- Phagiphania, a yuytiv,quod est comedere.Sed de
rare eum 60.Zoroastes rex magicam artem invenit, hoc qjiasi non autheutico non solemnizal Ecclede cujus semine Balaam exslitit, qui de Christo sia. De tribus vero prirois miraculis quaerilur.quod
prophetavit dicens : « Orietur stella ex Jacob, et miraculura cui luiiaculo praeferatur? Aiunl Grseci
consurget liomo de Israel 61.> Ex hujus progenie '" bapiisma caeteris praeferendum, propler quod balii tres roagi fuerunt, qui adorare Dominuni cuaa ptismi sacramentum numerosittset solenuiiusliodis
Biuneribus, auro, thure el myrrha veneruiit. Magi concelebrant, quibus in cauonihus Roiuana contradicli sunt malhenialici, scilicet in stellis periti. 114 dicit Ecclesia. Tura qtiia alterius et allerius raliotres fuere primitiaegentiuro, a quibus Dominusvo- nisfuilejus, etnoslerbaptismus, lum «quia quicunluit adorari, ut a tribus partibus mundi, Asia, Africa que baplizati sumus in Christo, in morte ipsius, >
et Europa, et ex tribus filiis Noe, gentes innueret non in baptismo, « baplizali sumus: Consepulti
converlendas : qui tria munera obtulerunt, dttin in enim sumus cum illo per baptismum in morte 6\ >
auro regem, in thure Deum, in myrrha credidere unde poslquam surrexil a niortuis baptizandi
mortalem. Yel per tria rounera physicam, ethicam, potestatem, et formam dedit aposlolis, dicens :
logicam,vclhistoriam, tropologiam et allegoriam, « Euntes, docete omnes gentes.baplizaiiles eos in
vel sapienliam fidei, orationem et bonam inlelligi- nomine Palris et Filii et Spiritus sancti 67; > de
mus operalionem. Yenere autem, stella duce, a na- quo cum eos ante passionem instruere potuissel,
tali duodecimodie, ut significaretur genlesad fidem noluit, dans intelligi graliam regenerationis ex sua
Christi, « serniorie cooperaute 62, > per duodecim rr>resurrectione coepisse,et vim regenerativam aquaapostolos allrahendas. Sed si primitus in die natali rum ex suo latere profluxisse; eminei ilaque polius
stellam viderunt, quomodo tam cito de lamremolis
illud, quoda magis ulique genlilibus estadoratus,
partibusvenire potuerunt?Respondentquidam quod quod cordibus genlium magnam spiritualium prseante nativitatem eam viderunt; alii, quod super slat materiam gaudiorum : assumens enim illos
dromedarios venerunt : dromedarius est animal mi- « pax nostra fecit utraque unum 6\ > Quid ceelesti
nus camelo, sed velocius eo ; currit eniin una die miraculo plenius , quam quod magos non Scriquantum equus tribus diebus. Ideo dicitur a Spopo;, pturse, non hominis, non angeli magisterium, sed
quod est cursus, el aptrn, quod esl uiriMs.De stella per slellam docuit solius Spirilus sancti oraculum ?
quserilur qtto devenerit post completum offieium. Quid ccelestimagisterio dignius? Quid auro regeni,
Respondent quidam quod in puteuni cecidil, el ad- thure Dominum, etmyrrha conttleri morlalem? Ex
his tribus miraculis, praesertimex primo hujus diei
huc quibusdam, sed nou nisi virginibus, apparet;
"s Gal. 4. "> Ibid. ." Malth. 2. B6Isa. 10, et Rom. 9. "7 Matth. 2. BSI Joan. 5. »9Malth. 15.
M Malth. 2. 61 Nuiti. 24. 62 Marc. 16.
°2 Lu.:. 5. °4 Malth. 5. " Joan. 2. « RCIK. 6.
"Matlk. 2S. 6Sliphes. 2.
"
258
MITRALE. — L!B. V.
A generafio Christi in nocle, id est obscura, ncc
compagirialur officium,noclurnum videlicet etdiur- j)
num. Nocfuriium in sui principio discrepat ab priorum sensibus intellecta ; una est carnalis, alusilalo : non enim cantatur : Venile, exsullemus tera spiritualis; in carnali descendimus computanDomino6\ tum quia reges ad Dominuro adorandum tes, et ponitur genuit ut carnalis, et temporalis
veniunt 7\ non etiatn invitati, unde stalim posl:
exprimitur suecessio; in spirituali asceudimus, et
Domine, labia mea aperies'11,quasi ex improvisodi- ponitur qui fuil,et subditur filius, ut spirilualis
cetur : Afferte Domino 72(secundum rioslram con- generalionis denotetur adorltio. Quare autera Matsuetudinem, canlatur antiphona suminam conti- thseus descendat, el Lucas ascendat, superius prsenens sequentis officii, scilicet tribus miraculis). tractavimus ; vel ideo asccndendo computal Lucas,
Tum etiam Venile con caiilamus, nec invitatorium, quia propritim est sacerdotum ut ab infimis perneHerodiare videaraur; ipse namque invitavit prin- ducant plebera ad suprema. Evangelio leclo, Te
cipes s'acerdolum, et scribas populi, et sciscitaba- Deutn laudamus, de Christi generatione gaudentes,
turab eis ubi Chrislus nasceretur; magis enim dixit: altisone resonamus. Officiumvero diurnum tolum
Cum inveneritis, renunliate tnihi, ut et ego veniens pertinet ad id quod diximus esse prsecipunm, et
adorem eutn 7\ quod dicebat, non ut Christum principale miraculum, seilicet adprimitias gentium
' et ad munera magorum. ;
adoraret, sed perderet; simili de causa, triduo ante **
Sancla crgo Ecclesia de gentibus electa pro suo
Pascha pacis osculum neraini damus, ne proditori
Judas similes videamur. Tum forte, quoniam ad vocationis initio gaudcns, Deo generosum laudis
sextam reservalur anliphona : propter gentes, offert pro sua salute proeconium,dicens : Ecce adquse sexla mundi selate ad iidem Chrisli venere, vel venil, quod sumitur de Isaia 7\ sed non sic ibi conad significandum quod Clirisius ad quem psalmus tinue reperitur; licuit enim cantoribus ad inslar
invilal, venit in plenitudine temporum 74; senarius apicularum, quse ex diversis floribus unam mellis
eiiim perfectionem significat, Notandum est quod dulcedinem componunt, ex vafiis locis Scripluras
in anliphonis priorum'noclurnorum non ponitur cantum Deo hilarilalis componere, gralior est mistura bonorum. Eccc, in propatulo est, quod DoAlleluia; quia stattti veteri deputautur.
Primus nocturnus tangit terapus Jegis naluralis, minus natura, dominator effeclu advenit, ad nos
in quo Abraham arietem ofierebat7B,in qus se ad venit, scilicet carnem assumpsit; vel ut alludanius
psallendum, adorandum Dominum invitabant; se- prsesenti diei, ad nos venil, scilicet qui in carne lacundus vero latigit tempus Jegis MOsaicse,in quo tebat, per multa signa Dcus esse apparuil, ut per
propheiae gentes venturas ad adorandum Dotninuni (Q stellam et munera, per vocem palernam et Spiriprsevidebant; tertius vero ad novumperlinet Tesla- tuni in columba csetera sint manifesta. Et atler.de
rnentam, quod habet initium a baptismo : quapro- quod moris est in hac die Pascha Domini prsenunpler habet antiphonam in capite : Ftuminis impe- tiare his verbis : Novit charilas veslra, fratres
lus, cum psalmo : Deus noster 7\ et cum lmjus- charissimi, quod, annuenle Chrisii misericordia, tali
modi ordo psalmorum praeposterus, et inusitaius, die Pascha Domini celebrare debetis : ideo pramunqui merilo tenet septimum Iocum; quia pertinet ad liatur, quia non sicutcsetersefestivilatescelebratur;
septiformem gratiae spiritum per vim baptismi caeterse namque stabiliter annualim observantur,
coilatum; sequentes quoque auliphonae cum psalmis solem et stellas comitantur, sol gerit typum Chrisli
stiis novum indicant Testamentum, et hi tres psalmi qui est sol juslitise79, stellse sanctos significant jtixta
quidem monstrant commolioiiem gentium contra illud Apostoli : « Stella differt a stella in claripraedicationem apostolorum, subversionem idolo- tate 80, > sicut ergo sol el sidera secundum visum
rum et conversionem fidelium. flsec aulem diximus riostrum sunt immulabilia, sic Christi nativilas et
secuudum quorumdam consuetudinem : nos enim' sanclorum natalitia immutabiliter celebranlur. Pafluminis impetus,cum suo psalrao ponimus in primo schalis vero solemnitas ex mandato Doniini luiiani
* sequitur, ut inferius declarabitur; luna vero senoclurao, et Venitein tertio, servanles psalmorum D
ordinem rectum, naluralera et consuetum : quod et cundum visum hominum crescere ct decrescere
congruit, quia gentes in lempore gratiae venere ad ssepe videtur. Rursus nec eadem est per singulos
fidem.Etvide quod ascensus-in aiiliphoiiis consi- aanos in eodem die; namque est hodie xiv, revoderetur; conlinetenim prima periocha sacerdoles; luto aimo additis xi, crit hodie xxv, et lertio anno
secunda, reges; in'tertia, usque ad angelos perve- additis xi, et abjeclis xxx, erit hodie vi. Rursus
nitur; in tertio nocturno frequentat Alleluia : quia Paschalis solemnitas non nisi in die Dominico celetertio fempore redempla laetalur Ecclesia, posflerbratur, sed qui dies Domiiiicus cst, in ftituro setium nocturnum sequitur evangelium de baplismo cunda feria nominabitur, et ideo illa solemnilas vaet generatione Christi 77. Et vide quia duo evan- riatur, cujus mulatio mutationem inducit LXXmam,
gelia de generatione Christi leguntur in nocte; LXmara Ascensionis et Penlecostes, caeteros namunum in nativitate, alterum hodie, quia utraque que numero dies nec jplures, nec pauciores, opor237
69 Psal. 94. 70 Matfh. 2. 71 Psal. 50. ' PsaL 28. 73 Matth.- 2.
" Psal. 45. 77 Luc. 5. 78 Cap. 5. 79 Mal. 4. 80 1 Cor. 15.
74 Gal. i.
" Gen. 22.
SICARDI CREMONENSISEPISCOPl
249
tet, sicut htferius docebimus, esse inter LXXmam A ut enim a die Natalis usque ad Epiphaniam appaet Pascha, inter Pascha et Ascensionem, inter Pa- ruit ex officiishumanitas Salvatoris 8\ sic in tribus
scha et Pentecosten. Ideoque necessario ilfa solem- Doniinicalibus quae seqttunlur officiis divinitas
nitas prsenuntiatur, ut sciamus per quod temporis elucet ej'usdem. Nam in prima Dominica legitur
spalium posl festivitatera Epiphanhe nos illam hi- evangelium : Cum factus essel Jesus annorum duosloriam Domine, ne in ira iua 8\ canlare, et decim, in quo dicens : Nesciebalisquia in his, quar
quando LXXmam oporteat inchoare. In Dominico Palris mei sunt, oporletme essesi? manifeste decladie, qui infra Octavam occurril, secuiidum nosiram ral se esse Deum, illum scilicet cui millia millium
consuetudinem, lectiones sunt de Dominica ad Be- serviunt angelorum66.Ideoque cantatur : In excelso
nedicius, anliphoiia Fili; ad Magnificat, antiphona tlirono, ubi dicilur quod eum adorant angelorum
Puer; inlroitus In exceho, epistola Obsecro, multitudo, in graduali collaudanl; ad idem in alevangelium Cum essel, oratio Vola. Poslquam leluia et oflertorio terram invitant dicentes : 'Julit commemoratio de Epiphania, cseiersehorse de bilale Deo, omnis lerra 66.Sed quia Iaus Salvatoris
Epiphania dicantur. Sed horum ralio , et excursus non bene sedet in labiis peccatoris 87; ideo vitae
inferius exponetttr. In Octava Epiphanise de bapti- sanclimoniam Apostolus in Epistola prsehortatur
smo, seilicet de secundo Epiphanias miraculo jtt- et obsecrat. Communio consonat evangelio. In sebilatur, ut in anliphona Veterem hominem, et cse- cunda vero Dominica legitur evangelium in quo diteris quse sequuntur, quse translatse sunt de Graeco citur quod Dominus invitatus ad nuptias, aquam
in Latinum. Ideoque gravius in dictamine conline- verlit in vinum 88; quod fuit magnum suae divinitttr idioma, quse sunt de vn tono, quia pertinent ad tatis indicium. Solus enim Deus potest naturam
baplismum, ubi septiformis gratia sancti Spiritus mutare et nostrum corruptibile in gloriam repaoperatur, et sunt viu pro verae Octavse, ad quam rare. Propter quod eum omnis terra adoret, el
Raptista ducit, baptismi mysterio et baplismi me- psallat 8\ et jubilet, et confiteatur et laudet, el
rito. Officium ad Octavam diflertur, quia vicem angelosadlaudandum invilet, utapparet in inlroitu,
tenet circumcisionis, quae iu vm die celebrabatur, graduali, alleluia et offerenda ;- communio consoet cantatur hac die invilatorium ; quia prsedicanti- Bat evangelio. In tertia Dominica legitur evangebus apostolis, ad baptismum sunt homines invitali. lium : Cum descendissei9\ in quo dicens : Volo,
Tertium miraculum, scilicet conversio aquse in vi- mundare, benignitatem et potestatem suse divioinum, ad Dominicaro reservatur quae Octavara se- lalis ostendit. Unde leprosus mundalus, quasi
quitur. Unde fit judicium quod non ante vm li-, I! choraula, tam angelosquam homines ad Deum adocuit, sed ex nunc duntaxat liceat sacramentum co- randum invilat, dicens in introilu : Adorate Dominum 9\ et in graduali: Timebunls\ et causam redlere nuptiarum.
CAPUT. X.
dit in alleluia et offereuda, dicens : Dextera Do*EP1PHANIJ5. mini 93; communio consonat evangelio.
PRIMAM
DEOFFICHS
POSTDOMINICAM
Ecce quam evidenter in Dominicalibus tribus ofDomine, ne in ira tua arguas me, neque in furore
iuo corripias mess. Hanc historiam, lam in anti- ficiis divinitas apparet, quse tres sunt, quia tribus
phoiiis quam iu responsoriis Dominicalibus et fe- annis Dominus praedicavit, et suam divinitatem
rialibus, de psalmis constat assumptam, qua uti- miraculis declaravit. Hsectria officia Christi nobis
mur ab Octava Epiphanise usque ad LXXmam; insinuant benelicia praestila nobis ad lsetificanda
quia in prsecedentibus solemnitalibus ad saeculare corda nostra; unde cantamus in offertoriis : Jugaudium lapsi sumus, coiiviviis et cantibus lascivis bilale^ : jubilandum enim est, quod nos educit de
indulsimus;' idcirco psalmis ad poenitentiam invi- claustris inferni, et liberat de inferno inferiori 9\
taiitibus utimur iri responsoriis et antiphonis, et vel quia in primo istorum trium annorum, id est
Epistolas Pauli, quae quodammodo ad poenitentiam slalimpost baptismum, post tenlationem accessere
inslruunt, recitamus. Unde sequenti die post Octa- angeli et mittislravere ei 96.Ideo statim post Epivam, epistolas et ferialia ponimus; vel quia, 'sicut phaniam in Dominica die qttae ante Octavamoccurpost legem prophetia, sic post evangelium Scri- rit, cantatur in introitu : In excelso; et Iegitur
ptura sequitnr apostolica. Quam poenitenliam quia
evangelium : Cum faclus esseiJcsus aniiorum xn 97;
pro spe lsetitiae subimus, ideo j'ubilamus psalmos et bene congruit, uc illud post xn diem Nalivitatis,
et alleluia cantamus; quod in ultimo ad vesperam proxima Dominica Iegeretur quod post, duodecimo
multiplicamus officio; quia digne poenitentes de anno coustat esse peractum et, si necesse fuerit,
hac vita ad requiem transeunt, et immensam an- in sequenti eliam Dominica repeterelur. Noslra tagelorum lsetitiam percipiunt sempilernam. Sed de men obtinet consuetudo ut si lerminus LXXmee
his lalius inferius dicemus. Officia vero diurna prolongatur, in Dominica infra Octavam tanlum de
«liam habent considerationem; pertinet enim ad Epiphania dicatur. Si autem Epiphania fuerit in
epparitionem, id est deitatis maiiifestalioneni : sic- Dominiea post Oclavam, Dominirale officiumdese81 Psal. 6. 82PsaI. 6, 57. 83Tit. 5. 84 Luc. 2. 6BDan. 7. S6Psal. 99. 87 Eccle. 15. 88Joan. 2.
« Psal. 65. 90 Matth. 8. 91 Psal. 95. " Psal.'101.
93 Psal. 117. 94 Psal. 65. 8B Psal. 85.
1,6 Matth, 4. 97Luc. 2.
259
242".
j fectis numeris, senario duplicato et XXVIIIo. Dupliralur"; et quia In secundo anno roiraculis manife- A
stius coruscavit, ideo in secunda Dominica legitur citas senarii duplicem significat perfectam humaniepistola in qua gratiarum dona scribuntur 9\ et tatem corporis et animae, unitas majoris perfecti,
evangelium de initio signorum Domiiii recitatur 99; divinitatis unitatem; ideo sicut in xn diebus jubiquod eliam ea congruit ratione, quoniam hoc mira- latur de apparitione humanitatis, sic in XXVIIIo
culum secundo baptismatis anno legilur esse per- de apparitione divinitalis. Hanc XLmam in gaudio
actum, quod quia Jitterae in spiritum, terrae in celebramus, quia Chrisli incarnatio fuit gaudium
coelum, corruptibilis in incorruptibile mutatio angelorum et hominum. Post quam XLmam sequifiguratur, ideoque omnis terra Deum adoret, in in- tur Ypopanti, id est, praesentatio Domini, qua extroitu j"ubilalur.
citamur ad nostram praesentationem Deo et Patri.
Dicitur tamen quod Augustus Csesar ad gloriam XLta ergo dies prsesenletii statum demonstrant EeRomaui imperii fecit edictum ut de singulis civita- clesiae, ubi per quatuor mundi partes satagimus,
libus orbis aliquis Romam veniret, allerens inde ut Decalogum iniplearaus, fid est «juste et pie vitantum terrse, quantum pugnus capere posset, ut vamus in hoc saeculo, exspeclantes beatam spem,
per boc omnes Romano imperio subditos esse con- el gloriam regni magni Dei, 0, > in qua prsesenstaret. Quod etiam factum est. Et ex ea terra mon- talione apparebit nobis Dominus gloriosus. Ideoliculus prodiit super quem ecclesia poslmodum que liis diebus cantatur versus : Quoniam mdificaaedificatafuit in hac Dominica dedicata. Ideoque vil Dominus Sion, el videbilur in gloria sua ". IndeIn ejus dedicatione cantatur : Omnis terra adoret est etiam quod circa ,Ypopanli merito cantatur inte ,0°. Et quia in tertio anno sua nos passione re- troitus : Adorate1', quia tunc erit nobis ad fademit, per quam utruroque populum ab aeterna in- ciem manifestum, chorum angelorum adorare Dofirmitale curavit *, ideo legitur evangelium de in- minum.
firmo et leproso curatis s; ideoque fit in cantibus
CAPUT XI.
verborum geminatio, ut Lmtala estSion, el exsulDOMINI.
DE TPAPANTI
laverunt filim Judm \ et in graduali: Timebunt genPostquam impleti sunl dies purgationis Marimisv
les. .. . et reges\ et in alleluia et offerenda : Dex- etc. Duo fuere in Iege praeeepta, quorum alte •
tera Dotnini, dextera Domini \ Per utriusque vero rum ad parientem, alterum perlinebat ad partum.
populi curatiouem adauctus est numerus angelo- Ad parientem, utsi mulier masculusri pareret, XLla-.
rura. Ideoque inintroitu ad laudes invitantur cum di- diebus ab ingressu templi veluli immunda cessacilur: Adorate \ Verum quia non sanatur putri- (Q ret ,4: quia puerperium in immunditia conceptum
dus httmor, nisi deponatur superbise tumor, ideo dicitur XLta diebus informe : at si feminam, spalegitur in epistola, ut, ad exemplum Christi pa- tium teroporis duplicaret: sanguis enim menstruus,
lientis et non percutientis, non simus malum pro qui partum comitatur, usque adeo censetur immunmalo reddentes \ Addunt quidam quartam Doniini- dus, ut ejus tactu, sicut Solimus ait, fruges arescam, el quarlum evangelium, quo, Christo in na- cant et herbae mqria.nlur. Sed quare lempus pro
viculam ascendente, mare turbatur et ipse dor- femina duplicatur?*S6umo: quia dupla est feminei
miens a suis excitatur 8, quia secundum quosdam germinis maledictio; habuit enim maledictionem
in quarto anno post baptismum crucem ascenriit, et Adse, et insuper, « In dolore paries 1B;> vel quia,
diaboius turbam Judaeorum commovit, et Christus sicut ait perilia phjrsieorum, feminae in conceptu
somno mortis obdormivit, et ad utilitatem suorum
manentinforniesduplotemporemasculorum.Transtertia die resurrexit.
actis purificalionis diebus pariens offerebat columEorum quoque "non est silentio praetermitteuda bam et turturem pro peccato ad partura, quia pr<J
sententia, qui totum spatium huju.s temporis, sci- filio vel filia offerebat agnum anniculum in holo*
licet a Natali usque ad Purificationem, ascribunt caustum, et quse agnum habere nequiverat, offeinfanliae Salvatoris; ideoque non debent, ut aiunt, P rebat duos lurtures, vel duos pullos columbarum,
fieri commemorationes sanctorum, maxime de alteru.m in holocaustum pro filio, alterum pro suo
cruce, ne objiciatur, « non coquas hsedum in lacte peccato, significans, sive quis robusta, sive debilia
matris 9. > Ideoque in vigiliis noclurnis, legitur de creaverit opera, pro his offerebat agnum, scilicet
Novo Testamento propter praesentera vitam ejusdivitias innocuae vitae, vel columbam et turturem,
dem hominis Chrisli, quam dies isti significant, ma- scilicet simplieitatem et castitatem; vel actionem
gnusque prseco sanctse novitatis Paulus in gentium et contemplationem, semper autem pro peccatis
manus accedit, qui cum veteri lege novam confe- utriusque irrigui compunctionem. Haec oportuit
rens graliam, legem faclorum deprimebat, et legem virginem observare, non ut indigens purgaretur,
fidei curo palma j'ustitise sublevabat, et est hsec nec ul filius sanctificaretur,.sed ne legem solvere
quaedam XLma Christi constaiis ex duobus per- viderelur. Duplex est igitur hodierna solemnitas
241
58 Rom. 12. "Joan. 2.
10°Psal. 65. ' Isai. 55. * Malth. 8. s Psal. 9.6. 4 Psal. '101.
" Psal. 117. * Psal. 96. ' Rora. 12. 8 Mattii. 8. 9 Exod.
'" Tit. 2. » Psal. 101.
el
DeuH.
1
4.
25,
12Psal. 96. 1SLuc 2. 14 Levit. 12. ,B Gen. 5.
213
S3CARDI CREMONENSISEPISCOPI,
214
parlurientis et partus, id est malris et filii, quo ad A dam per ellychniumjntelligunt diviiiitatem, et per
matrem dicitur purificalio, quo ad filium Ypopanti, fiammam ignis dona sancti Spiritus, quibus fuit
quod interpretatur obviatio, quia sicut in hodierno . prse participibus inflammatus 22. Candelas igitur
legitur evangelio : Simeon obviavit Domino dum a in figura Chrisli post XLta dies manibus porlamus
parentibus prsesentabatur in lemplo 1S; imo, se- in festo Yirginis, ut cum quinque prudeiuibus vircundum Malachiam, dominator Dominus venil ad ginibusaccensis bonorum operum lampadibus spoutemplum 17 : Simeon namqtie, vir jusius el limora- so Christo 2\ portantes noslros manipulos s* oblus, responsum acceperal a Spirilu sanclo non vi- viemus, et per beatam Yirginem coeleslem urbtm
surum se mortem donec viderel Christum Domini, ad nuptias intrare, et in ccelesti templo post quasic accepit eum ii} ulnas suas, et dixit: Nune di- dragenarium poenitentiaeet observationem Decalcgi
mittis, Domine, servum luum in pace iB. Sed Anna et evangelicae doctrinae per Christi niisericordiara
6uperveniens Domino confitebatur, cxspectans Re- purgali prsesentari possimus. Qui ante canceiios
in ipsa processioite decantant: Responsum accepit,
demptionem Israel 19. Proptereade regina.derege,
de Anna, et Simeone prophelice et evangelice tam signilicani: prophetas et nativitatem Domini, el minoclurnura quam diurnum celebratur officium.
sericordiani pramunlianies. Melodia respondeiiliunx
Sed illud non est silentio praeiereundum, quod est gaudium hanc Dei misericordiamsuscipieiilium.
in hac die solemnem cum cereis processionem fa- Tenenles igitur eas in manibus dicainus: Suscepicere consuevimus, quasi cum Anna et Simeone Do- tnus, Deus, misericordiam 2B.Mulieres quoque in
mino visibiliter occurrentes. In manibus enim lu- hoc beatam Virginem imitanlur, cum post partum
mina portare est cum Simeone confiteri, et credere transactis quadraginta diebus, ecclesiam ingreChrislurif esse paratum anle faciem omnium popu- diuntur, significantes quod si Virginem fuerint imilorum, lumen ad revetationem gentium 2\ quod « il- talae, post vilam praesenleni ingredientur aeiernam.
luminat omnem hominem venientem in hunc muu- Et attende quod gentiles in hujus mensis princidum 2\ > et qui visibiliter eum portare non pos- pio civitatis mcenia lustrahant, el Februo, id est
sumus, ejus visibile signum, et ei coiiveniens ge- Pluloni consecrabant, quam lustrationem Sergius
stamus in manibus. Per ceram elenini Christi hu- papa mutavit in Itodiernam processionem. Et atmanitatem accipimus : sicut enim apes ceram cum tende quod Purificalio non habet ociavam, eo quod
melle virginali producunt opere; nulla enini libi- ad veterem legis ritum, et non ad novum pertitief.
dine solvunlur, nullo concubitu miscentur; sic Teslamentura, ligurans quod in quadragenario
beata Virgo Christum Deum et homiiiem salva C vitoB per quadragetiarium poeiiitcntiae sic puuleri sui genuit integritate. JPer ellychnium nior- rificemus, ut in coelesti sancluario sistere valeatalilas, per igpem exprimitur ejus divinitas : qtii- mus.
10 Luc. 2. "Mal. 5. ,8 Luc. 2. 19 Ibid. 20Ibid. 81Joan. i. S2 Psal. 44; Hebr. 1. 23Malth.
25. s4Psal. 125. 2BPsal. 47.
fJBER
SEXTUS.
PROLOGUS.
D est rememorativa praeteritoruni, et significativa
• Ordine praeposlero nobis ab eccesia generis hu- praesentium. Rememorat enim tempus LXXta anmani proponitur error, et deviatio, a qua sicut norum, quibuslsrael fuitsub servitule Babyloniosuperius egiraus, quia non decuit inchoare, post rum. Legilur 27enim, Nabuchodonosor, rex Babyloprimum specialis tractatus opusculum, in quo de nis, Hierusalem bellica manu destruxit, populum
revocalione Iractaviraus; pttlsat animum debitum captivavit, et LXXta annis operibus duris affecit;
ordinis naluralis, ct auris prurit exigere, unde nos unde Jeremias : « Servient regi Babylonis septuastuduerit medicus revocare. Ideoque in hac secun- ginta annis 28, > veruratamen annis LXta transda specialis tractatus parte operas pretium est de actis, Cyrus, qui et Christus diclus est, regnum Baipsa generis humani deviatione proponere capi- bylonicum subjugavil, populoque redeundi licentula.
tiam dedit2'; unde pars cum Zorobabel ad paCAPUT PRIMUM.
triam rediens tcmplum Hierosolymis cum gaudio
DE DOMINICA
IN SEPTUAGES1MA.
rseedificavit 30,pars autem in caplivitate remansit
Circumdederunt me gemilus mortis 2\ Hsec Do- usque ad complelionem LXXta aniiQrum. Quibus
minica LXXroa nominatur eo quod hic habet exor- completis, sub Dario etAssuero feliciter reversi
dium LXXla dierum, quae incipit hodie, et termisunt, et tunc duplex gaudiuni habuere. Mystice Naiiaturin sabbatoPaschalis hebdomadte, quse LXXma biichodonosor diaboius, Babylonia mundus, Hieru56 Psal. 1-7.
" I Esdr.l. Isa. 45. 30 I Esdr 2.i
y IV Reg. 25. 28Jer. 25.
245
MITRALE. — LIB. VI.
246
salem est paradisus. Nabuchodonosor populum a jA vox est angelica, ista humana; illa. Hebraica, et
Hierusalem in Babyloniam captivavit, cum dia- ideo dignior; ista Latina, et ideo roinus digna. In
holus genus humanum de paradiso in corifusjonem antiphonis et responsoriis utimur : In mternum. In
et exsilium huj"us mundi seduxit s\ ubi LXXta missa pro Alleluia dicimus tractum. Non fit comannis afffigilur. Vel quia prsesens vita septem die- mutaiio in Hebraica lingua, quse, sicut Hieronymus
rum curriculo volvitur; vel quia seplem rnillibus ait super Isaiam, Grseco sermone opulentior est,
annorum includilur. Ab initio mundi usqueadasnec lit in Grseca, quseLatina ditior est; sedpro Alcensionem Domini vi rnillia computamus, ex tunc leluia commulat omnibus pauperior lingua Latina,
quidquid teraporis sequitur usque ad finem saeculi ad significandum paupertatem vilae prsesentis.
vn millenario coniprehendimus, cujus. terminum Item lsetiliam in canlibus intermiltimus, ut Te
solus Deus novit. Ecce duas annorum sepluagesimas Deum laudamus, excepto secundum quosdam, quod
unaui historialem, alleram mysticam, utramque in calhedra Beati Petri cantetur, eo quod sit hymprsesens dierum LXXma quam celebrat Ecclesia, nus inlhronizandorum, et eo die Petrus fuit in Anreprsnsentat; historialem rememorat, myslicum si- tiochena calhedra inlhronizatus. Item lsetitiam iu
gnificat et figurat. Sicut enirii Dlii Israel in illa cantibus intermittinius, ut Gloria in excelsis, excecaptivitate organa deposuere, dicenles: « Quoraodo pto in Ccena Domini, si episcopus adfuerit, etmiscantabimus canticum Doaiini in terra aliena 82? > sam celebraverit, propter olei reverenliam-,et mede quibus Jeremias : « Perdam ex eis vocem gaudii rilo Te Deum laudamus, et G.loria in.excelsis
et Isetitiae,vocem sponsi et sponsae 33; > sic et nos, sublicemus; quia cura nos merito peecatores rein vila praesenti non gaudere, sed lugere debemns. praesenlemus, in ore peccatoris 40 non.. bene perQuod repraesenlamus in hoc tempore, cum deponi- sonant prseconia Salvaloris,, vel quia, ut praediximus signa laelitisein canlibus, vestibus ei cibis. In mus, status reprsesenlatur Ecclesiae, noridum per
cantibus ut Alleluia. Causa est quod Alleluia non Christum redemp.tag. Haecaulem cantica sunt ad
quamvis laudem, sed illam gloriam significat de Chrislum specialiler perlinentia.
Et.vide quia triplex est cantus Ecclesiae : unus
qua dicilur in Psalmo : « Exsurge, gloria mea,
exsurge, psallerium cum cilhara, exsurgam dilu- trisliliae, ut in boc tempore; alius lsetitise, ut in Paculo 3\ > Gloria Patris est FiJius, qui citharani no- scha; tertius gloriaeconsummatae, ut in die Pentestrae bumanitatis as.sumpsit, quam in passione fra- cosle. In veslibus lsetitiam intermillimus; quia,
ctam, per resurrectionem in psalterium reforma- sicut illi vestes nuptiales deposuere, sic et nos
,vit. Hanc prophetse voluere yidere, et non vide- C dalmaticam, et subdiaconales quae sunt vestes sorunl 3\ A nobis quoque sponsus abiit et recessitS6. lemnes similiter, et usuales lugubres in hoc teraCum igitur slatum Ecclesiae nondum redemptse re- pore debemus inducere vestes; In cibis quoque
colimus et nostrum incolatum plangimus 3\ merito tristitiam reprsesentamus, tum quia . jejiiniis affliAlleluia deponimus. Quod quidani sepeliunt in Sab- gimur, tum quia delicalis non utimur.
bato ad sextam, quidam ad nonam, quidam in vequidem esse Zachar-ias ostendit, diJejunandum
speris, quidam in matutinis, quidam in prima diei cens : « Cum jejunaretis per hos septuaginta annos«
Dominicae, quse varietas provenit ex diei varia in- nunquid jejunium jejunastis mihi 41? > Ideoqus
choatione. Quidam enim diem incipiunt, a meridie,
hebdomadam jejunio Graeci sanctificant.
proximam
quidam a nona, quidam a vespera, .quidam a media Jej'unemus itaque saltem ab amicitia hujus mundi;
nocte, quidam ab aurora. Ecclesia vero inchoat a.' verum sicut illi in LXo anno per Cyrum a Babylovesperis; quia « nox praecessit, dies autem appro- nica servitule sunt liberali, sic nos in sexta setate
pinquavit3S, > ideoque rectius in vesporis Alle- saeculi per Christum sumus a diaboli servitute reluia deponilur, et hoc statuit Alexander papa senobisque reddila est innocentise stola per
dempti,
cundus, ut ejus geminalio ad finem prsecedentis1 remissionem baptismi 42,ideoque in Sabbatosancto
temporis poenitenliae, quia laus sequetur angelica,' n unum alleluia cantamus, jam spe quietis selernse et
ut superius dixinius,. referatur, vel ejus depositio
recuperationis patrise gratulantes. Et sicut pars cum
luclui sequenlis assignelur. Unde et qtiaedam eccle- Zorobabel repalriavit, pars vero in captivitate resise Alleluia deponunt eum magno tripudio; quae- mansit 43, sic et pars fldelium defunctorum cum
dam vero cum gemitu et suspirio ; illi repraesen- Christo surrexit 4\ pars in exspectationis consolatant futuram reparalionem, isti de paradiso ej'ectio-- tione permansif; pars quoque vivenlium pervenit
nem 30; sic Alleluia licenliaiues frequentamus, sicad fidei gratiam, pars perstitit in perfidia; sed et
ut recessuris a nobis collum et os, frontem et oeu-- illi qui Hierusalem sunt reversi, quamvis lsetiliam
los osculamur. Pro deposilo alleluia utitur in prinhabuere, tamen pro uxoribus et filiis, et pro soeiis,
cipio horarum Eeclesia : Laus libi, Domine, rex; pro apparatu, sollicitudine non cai-uere, sie et nos
mternm glorim, non quod sequipolleant: illa enimi in prsesenti Ecclesia laboramus et ingemiscimus, et
31Gen. 5. " Psal. 156. 33 Jer. 7. 34 Psal. 56. SBLuc. 10.
30 Cant. 6. 37 Psal. 119»
38 Rom. 15. 3S Gen. 3. 40 Eccli. 15. 41 Zach. 7. 42 Luc. 15. 41 I Esd. 2. 44 Mallh. 27;,.
247
SICARDI CREMONENSISEP1SCOPI
248
quamdam corporis sollicitudinem gerimus 4B: pro- A perfectos inforraat, sed dicimus : Miserere mei,
pterea cum Alleluia tractum in Sabbato et in hebdo- Deus B\ et ConfiteminiB2; quia per pceriitentiamvemada graduale cantamus. Completo LXXmo anno,
nilur ad laudis confessionera, et per timorem ad
omnes sunt reversi, et ideo gaudium geminavere, spem : primus enim psalmus inculcat nobis timoproplerea in Sabbato albarum alleluia duplicamus, rem de poena peccatorum; sed quia per contritiosignificantes quod, finito noslro exsilii lempore, nem innaseitur fiducia nobis ad Dominum accedencaptivitas absolvetur, ;stola geininabitur. Moraliter di, idgo Deum laudantes dicimus ad alterulrum :
eliam quilibet in paradiso per aquam baptismi ge- Confitemini. De his duobus, scilicet timore et spe,
neratur, post baptisma per peccata in Babyloniam .dicit Moyses : « Non accipies loco pignoris inferiocaptivatur, ubi eum dierum septenario conversus et rem et superiorem molam B3, > id est a peceatore,
agit seplenarium in luctu pcenitentise, ut in die re- qui debitor esl, timorem et spem. In priraa vero
surrectionis ad coelestem Hierusalem cum gaudio cantatur : Deus, in nomine luo B\ cum sequenlibus,
revertalur. Et vide quod alleluia in Sabbato depo- et Dominus regnavil "", ne aliquid de psalterio prsenitur in declivo, inSabbato inchoatur, in Sabbato termitlatur, quod totum in seplimana legalur, cum
geminatur; quoniam in lapsu Adae, qui erat in ma- totum olim singulis diebus legeretur; ea de causa
gnaquiete, gaudium perdidimus, sed,animabus in R dicitur et Confitemini 6\ vel ut instruanlur pueri,
ut sciant in ramis palmarum Domino confileri B7.
requie recuperamus, et corporibus in resurrectione
denique geminabimus. Illud etiam notabile est quod Hujusmodi enim psalmus proprie ad illam.diem
LXXma incipit a moerore, et terminalur in iaeti- perlinet, propter istum versum : 0 Domine, salvum
tiam, per quod signiflcat poenitenliam; hsec est mc fac; o Dotnine, bene prosperare; Benedictus qui
uamque natura poenitentialium psalmorum. ltem venit in nomine Domini B\ Quod in missa cantalur :
partem habet in tristitia, partem ih laetitia se- Circumdederunt me gemitus mortis, vox est primitivse Ecclesiae plorantis.in Abel prolomartyre prsemiplena; quoniam qui eum poenitentia transeunt,
percipiunt animarum beatitudinem, vel saltem cer- centore, cujus sanguis de terfa clamavit ad Domitam in purgatorio exspectationem. Item LXta die- num, qui aperuit os suum, et suseepit eum de manu
hus reprsesentamus viduitatera Ecclesiae, scilicet Cain fratris sui B\ Unde slatio esl ad Sanctum Lauucque ad sanctam quartam feriam; postea tr.ibus rentium, cujus mors pretiosa 60 novo et inaudito
morlificationem carnis nostrse, usque ad sanctum genere passionis clamavit in ccelum, et audita est
Paseha; deinde sex diebus opera misericordia? quae per universum mundum. Unde et in Romana Ecclcsi facimus post baplismum, in Sabbato consequi- P sia prae cseteris martyribus est authentica. Yox est
mur requiem et geminam laetitisestolam. Item inci- eliam humani generis ingemiscenlis quod gaudium
pit a Dominica et terminatur in Sabbato, eo quod et laetitiam.perdidit, tribttlalioiiem et dolorem invea niansione paradisi nostra captivilas inchoavit, ot nit ". LanguidUs enim homo descendens de Hieruusque ad futuram requiem perdurabit, vel quia qui salem in Jericho incidens in latrones, spoliatus,
per peccatum a Domino nostro recessimus, per mi- vulneratus, semivivus relictus °\ a felicitate parasericordiam ad requiem revertemur. Rursus iucipit disi, a facie sui Creatoris ejectus, plorans ait: Cira Februario juxta Zachariam, qui dicit in Xlmo cumdederunt me gcmitus morlis. Sed quia divinum
mense Sabat : «In secundo anno Dafii factum est de recuperatione salutis [accepit oraculum, dicente
ad eum verbum Domini 40 : > Sabat nostra lingua Domino adserpentem : « Inimicitias ponam interte
et multerem, semen tuumet semenillius; lu invertitur in virgam, sonat enim ausleritalem etcorrectionem; quia in hoc tempore LXXmsede pecca- sidiaberis calcaneo ejus, et ipsa conteret caput
tis nostris per quae.sumus a diabolo captivati, nos tuum 63; > liujusmodi enim verbis victoria promitcorripere et emendare debemus. Item per decem titur Redemptoris, qui, cum sit- semen duntaxat
liebdomadas extenditur; quia per Decalogum ad mulieris, inimicitias contra serpentem in tantum
Iselitiam pervenitur. Igitur quia per LXXmam tem- D exercuit, ut caput ej'us contereret, etejus vasadiripus deviationis et eulpae significamus, et nostram peret et ei omnem potestatera auferret 6\ Ideo subprsesentem captivitatem recolimus; ideo Genesim dit : In tribulatione mea invocaviDominum, et exauincipimus, etHeptalicum, et Ruth legimus usque ad divit de templo sancto suo vocemmeam 6\ more proDominicam Palmarum. Ubi huniani generis error
phelieo prse nimia certitudine praeteritum ponilur
et deviatio, et notatur expulsio, quam eliam flebili- pro futuro; ideo.que dilectionem Redemptori proroitlit subdens : Diligam le 6B\
ter canimus, et canendo flemus, imo et antiquam
Sed quia longa via restabat ab Adam usque ad
historiam prosequimur, in qua miseriae veteris vitse
narrantur, ejeclio Adae 47, diluvium Noe 4S,et exi- nativitaleni Chrisli, LXXYII etenim generationes
tus Abrahae 49. In matutiiiis laudibus omittitur
in Evangelio computanlur 66, ideo legitur epistola
Dominus regnavit B0; quia psalmus est Isetiliae,et de longo stadio : Nesciiis quod ii qui in siadio cur48 Rom. 8; II Cor. 5. 46 Zach. 1. 47 Gen. 5. 48Gen. 7. 49 Gcn. 12. B0 Psal. W. » Fsat. sw.
"9 Psal. 117. B3Deut. 24 B4Psal. 21. BBPsal. 92. B6Psal. 117. B7 Malth. 21. B8 Psal. 117.
50 Gen. 4. 60Psal. 115. 61 Psal. 114. ca Luc. 10. 63 Gen. 5. e4 Luc. 11. 65 Psal. 17. 6B*Ibid..
66 Luc. 5.
:
249
MITRALE. — LIB. TI.
250
runt ,7,'ubi invitamur ad bellum,qui»,« non est no- A planclum, et humilitatera perveniamus ad Domini
bis colluctatio adversus carnem et sanguinem, sed passionem.
adversus principes et potestales °\ >,et monemur
CAPUT II.
de militiae disciplina, scilicet abslinere ab his qus
DOMINICA
DESEXAGESIMA.
pugnam impediunl, ut victores bravium accipiaExsurge, quare obdormis, Domine? exsurge, el non
mus, et torque victoriae coronemur. Et quia hoc repeltas in finem 8\ HsecDominica LXma nomiriastadiunv sex aefatibus distinguitur, et quia qui maite tur eo quod hic habet exordium LXta dierum. quae
conducti sunt, pondus et sestum portavere murmu- incipit hodie, et terminatur in quarla feria paschaiis
rantes, quia novissimi primitus intravere, ideo le- hebdomadae, ubi canlatur : Venite, benedicli 87.
gilur evangelium de sex aetatibus et de murmuranSexagesimus numerus viduilatem significat, eo
tibus 69.Consolantur se lamen longanimes in spe, quod claustrura ingreditur conlinentiae, sicut trigedicenles in graduali : Adjutor 7\ et cum se esse--in simus conj'ugium, eo quod se Jriandis digitis oscuprofundo delictorum agnoscant, a similitudine Jo- Jelur. Hsec ergo LXma significat tempus viduitatis
nse, clamant, gemunt et orant 7\ dicentes in tra- Ecclesiae, scilicet quo viduata fuit per mortem, id
ctu : De profuudis 7\ Et attende quod omnes fere est lapsum protoplasli, vel per absentiam sponsi,
tractus authenlici gravihus vocibus componuntur, " qui peccatoribus abest per graliam, et viatoribus
et omnes fletum et tristitiam sanctorum in prsesenti per humanitatis praesentiam. Licet enim Christus
vita, seu activa seu contemplativa degentium, per nobis sit praesens secundum divinilaiem, juxta illacrymabilera cantum et gravitates sonorum insi- lud : « Ero vobiscura usque ad consumiiialionera
nuant : unde tractus dicuntur, vel quia prse gravi- sseculi 88, > lamen absens est secundum quod pertate sui tractim canlantur, vel quia sancti suspi- egre profectus estS 9; et dicitur LXma a sexies derantes gemitum ab imo pectoris trabunt. Licetenim
eem. Ad remedium elenim et ad consolalionem data
aliquando gaudeant, vel pro beneficio gratise jani sunt in prsesenti sex opera misericordiae et deeexa
perceptae, vel pro spe percipiendae gloriae, unde ali- prsecepta Decalogi, ut se in eis cxerceat, et per eoquolies prorumpunt in melos et verba laetitise,tamen rum observationem sibi sui sponsi merealur januam
in lacrymarum valle morantes, prsesertim cum in- aperiri. Haec qui observaverit audire merebitur:
colatum nostrum Ecclesia repraesenlat, laerymas
Venite, benedicli, quod canlatur in ultimo die
effundunt super flumina Babylonis73-"4 pro suis, et LXmae; vel senarius numerus perfeclus est suis
aliorum excessibus, dum ex vicinitate Babylonici parlibus; computatus denarius roercedem significat
fluvii, alios vident aspergi, alios jam immersos ex iQ operum 9\ Si quis ergo per denarium, scilicet per
rapacilate fluminis deorsum ferri. Sed quia prsesens perfectiouem operum, mercedem quaerit, ipse perciploratus quandoque lil pro irriguo superiori, quan- piet regnum in feria quaria promissum. Hujus diei
doque pro inferiori 7\ modo pro dilalione supernse nociurnum officiura esl eadem quae in LXXma canbeatitudinis, uude : « Heu mibi! quia incolatus tatur historia de lapsu primi hominis. oer quem
meus prolongatus est 7\ > modo propter maculas vidualur et peregrinatur Ecclesia.
vitse praesentis, unde : « Poculum meura cum.fletu c In officio vero diurno exsiliura deplorat, et per
miscebara 77; > ideo licet tractus graves habeant liberationem Deum exorat, dicens : Exsurge, quare
voces, tamen in verbis quandoque laetitiam expriobdormis, Domine 91;dubitalive loquilur, quia pecmunt, ut Laudute 7\ quandoqtie tristitiam reprae- cala separant inter Deum et hominera. Iluiniliata
sentant, ut De profundis 79; vel quod traclus traest enira in pulvere aniraa noslra, et hsestl in terra
ctim cantatur, et suaviter insor.at auribus,
et redime nos propter
signifi- venter noster, sed exsurge
cat quod cum Apostolo in longanimitate et suavi- nomen tuum, non propter noslrum nieritum; lu
tate perseveremus 80. In offerenda, Bonum est *\ enim dignatus es redimere nos, non sumus digni
modo qui languet, sed redemplionem exspectat, suscipere: cujus liberationis in ofiicio diurnomodus
Deum conlitetur et laudat, modo perturbatur et mi- 1D exprimitur, et effecfus; modus, quia facienda erat
ratur quod boni laborant et mali (loreant s\ subper eum, qui formam servi accipiens, exivit 92 sedens : Quam magnificata S3, modo interitum pecca- minare semen suum, sicut legitur in evangelio 9\
torum et exaltationem bonorum per unicorneni et quia seminaturus eratper aratores, scilicetapochrislum futuram praedicit; conuuuiiio, Iltumina '*, stolos, quorum fuil unus vas eleclionis 9\ spermovox est servi spoliati gloria vullus Dei, qui positus logus, qui plus aliis seminavit, per quera genle»
in tenebris orat, ut iiiiraicitiarum paries dissolva- gratiam cognovere 9B,ideo stalio est ad Sanctum
tur 8\ ut j'ubare veri solis irradiatus non confun- Paulura, ideoque de ipso mentio fit in collecta, ubi
datur;vel omnis planctus oflicialis insinuat, cui dicitur : Deus, qui conspicis, quia ex nulla noslia
aflectui debitores esse debemus, scilicet quod per virlute subsistimus, vendidimus enim nos sub pec67 I Cor. 9. 6S
cs Matth. 20. 70 Psal. 9. 71 Jonas 2. 7! Psal. 129. 73-74 Psal.
6.
Ephes.
156. 7B Josu. 15. 76 Psal. 119. "7 Psal. 101. 78 Psal. 146. 79 Psal. 129. "• JI Cor. 6.
" Psal. 91. S2 Psal. 72.
86 Psal. 45. 87 Matlli. 25.
83 Psal. 105. B4Psal. 52. 8BEphes. 2.
,8Matth. 2S. 89Matih. 25. 90 Matlh. 20. 61Isa. 59. °2 Phil. 2. 9SLuc, 8. 94Act. 9. 9BAct. 17;
I Cor. 15.
252
25t
cato *8, et in nobis non est virtus solvendi *', ideo- A phantes. HsecergoLma significat tempus remissioque oramus, ut Dominus se intromittat ad solven- nis; Lmus etenim annus jubileus in veteri lege didum; obid quoque labores et pericula Pauli nume- cebatur 9, scilicet remissionis, vei poenilenlise, et
rantur in epislola 8S: Libenter sujferlis, et attende Lmus psalmus : Miserere mei, Deus, psalmus est
quod ssepe suum stationes ordinantur officium, ut remissionis et pceniientise,et eo maxhne ulimur iu
hodie; quia stalio est ad Sanctum Paulum, agitur hoc tempore, et dicitur Lma a quinquies decem, et
in oratione et epistola delaboribus Pauli, similiter septem in se perfectas continet seplinianas; qu.iintuitu stationis menlio (it de martyribus Cosma et nariusergo significat quinque vulnera Chrisli, aufc
Damiano in quinla feria, et de Susanna in Sabbato quinque opera sensus humani, et denarius decera
ante mediamXLmam. Rursus Paulus, bonus athleta, praeceptaDecalogi, et septenarius septiformem gramodum evadendi expriniil in epistola conforlans, liam Spirilus sancli. Si ergo firmiter passionem
ut despiciamus insipientes domiuos, qui nos in ser- Domini crediderimus et per exteriorem administra•vitulem redigunt, qui nos devorant. Effeclus expri- tionem DecaloguminsanctoSpiritu compleverimus,
mitur in graduali et in tractu; quia disseminatio consequemur a Dominoremissionem el.perveniemus
verbiquibusdam fuit odor vilsein vitam, quibusdam " ad beatam et gloriosam resurrectionem. Yel Lla
odor mortis in morlem S9, quidam enim positisunt, dies in pcenitenlia ducimus, ut in sequentibus Lla
ut rota, et slipula ante faciem venli "°; quidam co- diebus, sciliceta Pascha usquead Pentecosten, quos
gnovere nomen Dej, et ad poenileniiam sunt comin lsetitia sumus acturi, non excedamus, quin die
moti, ut fugiant a facie arcus ', scilicet judicii, et Pentecosles Spiritus sanctigratiam susciperemerealiberenlur elecli. Post commotain terram semen in- mur. In hujus diei nocturnali olficio legitur, el caducilur, ut in evangelio sequitur, et attende quod nitur de diluvio; quia per ipsum pcenitentia desiin LXXma viuea colilur, et ager in LXma semina- gnalur, sicut enim diluvium per ter quinquaginta
lur. Offerenda: Perfice gressus ', consonat evan- dies extendilur, sic poanitenlia pro cogitatu, pro
gelio; timendum est,' ne semen verbi Dei secus verbis et pro faclis injungitur. Et est notandum
viam expositi a volucribus, scilicet immundis spi- qiaod prius de diluvii pcena, quam de Abrahse oberitibus, diripiatur, aut a soilicitudinibus et divitiis dienlia canitur, et demum in anliphonis evangehujus saeculisuffoeetur, authonorem, scilicet pin- licis de cseco illuminato subjungitur; quia qui se
guedinem charilalis non habens arescat in nobis, a peccatorum sordibus per pojnilenliam laverit, et
et sic non perliciantur gressus noslri. Oremus ita- Dei mandaiis obedieril, a Chrislo illuminari gaudeque singuli, oremus universi, ut Dominus gressus r( bit. Officiumvero diurnum sumit a cseco, seilicet
noslros perflciat, mirificet super nos misericordias humano genere fundamentum. Nam ut iegitur in
suas, custodiat semen ut pupillam oculi, ne a spinis Evangelio : Cum appropinquassetDominusJericho,
sedebat secusviam mendicansel dicens : Fili
suffocetur; prolegat sub umbra alarum, ne solis CKCUS
ardore desiccetur; eripiat ab impio, ne de nostris David, miserere mei, licet a turbis increparelur; cui
cordibus auferalur 3, ut bona terrse fruclilicet, et Dominus : Respice,fides lua te salvum fecit 10. Hic
fructum afferens in patientia, dicat: Ego eum jusli- coecusesthumanum genus quondamignorans Deum,
liu apparebo in conspectuluo *, et sic in communione se ipsum, natale solum et concupisceniiam esse
"
cantatur : Iniroibo ad altare Dei "; cum terra si- peccatum ; qui licet a turbis invisibilium hostium
mus, in borrea ccelinon ascendemus, nisi verbo impediretur, prseveniens tamen adventum iilumiDei portemur, sed per ipsum sublevabimur portan-- ualionis, ab eo, in quem sperabat, pelit in inlroilu
les manipulos 6 juslitiselaetificando Deo juventutem proteclionem , refugium et ducatuui in via, salutem
et liberationem, dicens : E.siomihi in Deum prelenoslram in vigore vernalitalis selernae.
clorem et in locum refugii ". Populus revertens
CAPUT III.
DOMINICA
INQU1NQ.TJA.GESIMA.
planctu, fuga et orationibus utebatur ". Sic et nos
' per poenilentiam revertentes, modo plangimus, diEslo mihi in Deum proiectorem, et in domum re- 1*
fugiiut salvum me facias^. IIa;c DominicaLina no- centes: Circumdederuntl*et Exsurge !5; modo fugiliiinatur eo <juod hic habet exordium Lta dierum, nius el oramus, dicentes : Esto mihi in Deumproquse incipit hodie, et terminatur in die sancto Pa- lectorem el in loc.um refugii ", ubi eliam innuischse. Decebatenim ut sicut tres fuerant illius po- mus, quod inexpedilione simus, etin LXXma planpuli reversiones, prima sub Zorobabel, secunda ct gebamus, et in LXma dubilabamus, nunc de protertia sub Esdra 8, sic nos nostra peccala deflentes tectione confidimus. Epistola consonat evangulio
et de peccalis niisericordiam implorantes tres face- non solum ex eo verbo, quod ibi dicitur :-Videmus
remus terminftiones, scilicet in Sabbato.in quarta
nuncper speculumet in amigmate" ; sed ex eo quod
feria et in Pascha reverteremur ad gloriam triuin- excellentiorem viam.demonstrat, seilieet charita" Rom. 7. "Matth. 18, m II Cor. H.
0B11Cor. 2. "'°' Psal. 82.. l Psal. S9. ' Psal. 18,
Mbid. 4Psal. i% « IbicJ. 6 Psal. 125. 7 Psal. 50. » I Esdr. 2 et infra. ' Levit 25 ; Num. 36.
"Luc. 18. " Rom. 7. '» Psal. 50. " I Esdr. 5 et infra. '* Psal. 17. " Psal. 43. *• Psal. 50.
" I Cor. 13
233
254
tem. Ifec est per quam fides salviucans operatur,•, A
_ in Pascha Dei lemplum esse possimus; vel ideo a
hsec est oculus cordis, qua quisquis caret', csecus
s feria quarta jejunare incipimus, quia Chrislum.
est, inienebris ambulat, et nescit quo vadal ls;; eadem die suum jejunium inchoasse didicimus,
nam cum Dominus illuminare genus humanum in-i- cum in quarta feria baptizatus fuerit, et in eadem
ccepit ", oculos ejus hoc collyrio prius inunxita 0,
', baptismatis die jejunium inchoaveril;-vel quia quadicens : < DiligesDominum Deum tuum !1. J In liacc lernarius esl numerus laterum sequalitate:perfectus.
epistoia ponuntur moiuimenta nostrsc militise ne-I- Unde fortiludo quarlum tenet locum in numero
cessaria, fides, spes et charitas, tria hsec.
virtutum, et hoc nomen forlis quartum est in no; ln graduali triumphatori militi_e gratias exsolvi- minibus Christi. Ideoque eadem feria voeantur canius de eerta spe triumphi, dicentes : Tu es Deuss techumeni, et ad ordines ordinandi, et sicut legilur
qui facis mirabilia; et quia generis humani duo0 quadraginla sex annis templum sedUieatwn, sic
sunt populi, et ambo sunt per Christum iiluminati,;f prsesensjejunium quadragiuta sexidiebus in absti,et parlicipes triumphi, ideo' dicitur : Notamn nentia continuatur.
tlnde in Evangelio : i Quadragintasex anuissedifechli iu gentibus virlulem tuam, et subditur : Liberasti fitios Israel et Joseph ", ideoque in tractu : flcatum est templum hoc, et lu in tribusdiebus exOmnis lerra ad iUuminatoris el triumphatoris' prceu ^ cilabis illud 3B? > Si quis dixeril, a primo anno
conia invilatur, cum dicitur : Jubilate a3, quasi di- Cyri, in quo fuit ccepta aedificatio templi usque ad
cat: « Accedite ad eum, et illuminamini st, i Ser-._ sextum annumDarii, in quo apud Esdram legitur
vile Domino quifecit nos sf!, non ei cui vendidimuss consummata, quadraginta quinque annos solumnos 26;ideoque in Evangelio caecus pelilionem con- modo computari, sciat quod secundum Josephum
geminat, dicens : Fili David, miserere mei "; ideo-,_ in XLVIejus eminentiora fuere complela. Templum
que in offerenda gralias de illuminatione utriusquee -' etiam corporis Chrisii XLVIannis creditur aedifica^
populiduplicat, dieens : Benediclus es , Domine; tum ; quia Virgo xn annorum exslitit cum UnigeuiBenedictus es, Domine 28; et aliis verbis magis acc tum genuit, qui anno xxxiv, secundum quosdam,,
niagis dupliciter illuminari pdptulat, dicens : Doce
e mortis calicem bibit. Unde nomen Adam, quod ex,
nie justificaliones luas, doceme justificaliones luas! 0, quatuor compaginatur, ei tnerito convenil. Litteraj
vel his dicit juslificaliones propter viam testimo- vero nominis ejus, cujus corpus ex quatuor eleniorum veriiatisetmandatorum. Sed quia uon satis, mentis conficilur, non immerito ex quatuor mundt
est ad viam perveuisse et illuminationem scienlise; climatibus assumuntur, scilieet Analole, quod est
percepisse, nisi abjieiamus opera carnis 50,congrue5 r_' oriens, Dytis quod est occidens, Arctos quod est
terremur illorum exemplo, de quibus dieimus inj septentrio, Mesembria quod est meridies, qusa alcommunione Manducaverunl si. Et quia in magnoj phabetali calculo, in eumdem numerum surgunt;
nami A in numero Grsecorum significat unum, D
corpore csecihujus, princeps Petrus est illuminatus,
dicentead eum EilioDei: i Beatus es, Simon Bar- vero quatuor, item A unum, M vero quadraginta,
Jona -quia caro et sanguis 32; i ideo convenienter quae simul juncta XLVIfiunt. Eapropter quadraginta
ad eum hsec stalio depulatur; et nota
evangeliorumj sex dies observamus in abslinentia, ut qui camaliconsequentiam rationabiliter ordinatam: in LXXmaj ter per quatuor mundi partes a primo parente convineam eolimus, in LXma semen spargimus, iu( spergimur, ilio numero afllicti secundi Adse corLma fructum lucis in cseco illuminato
pori confonnemur, ut illum in sanclo Pascha digne
colligimus.
CAPUTIV.
percipere mereamur. Yel quia puerperium XLVidieIN CAFITEJEJUNII.
bus in utero jacet informe, ideo lot diebus jejuniis
Converlimini ad me in loto corde vestro , int et orationibus vacamus, ut iuforme noslrum Dojejunio, et fletu , et planctu, et scindile corda ve- mino reformemus. Qui ergo usque nunc in expeslra, et non veslimenta vestra ". Hsec dies Caputt ditione fuimus , nunc pugnam sanctis jejuniis.
jejunii nuncupatur; hac etenim quarla feria qua-. 0E inchoamus. Unde in collecta : Concede, qumsumus,
dragesimale jejunium inclioatur; exceptis sex Do- Domine, prxsidia mililia! Chrisiiana sanclis inchoan
minicis diebus, triginta sex in jejunio remanebant. jejuniis.
.Unde sanctus Gregorius triginta sex dies abstiEt quia Quadragesimale jejunium hodie, secunaienlise duntaxat nobis insinuat. Forle. nondumi dum ecelesiaslieam inslitutionem, habet initium;
,erant hi quatuor additi, quos oportuit addi ad sup- idcirco in nocturno et diurno officio frequentantur
plementum quadragesimalis jejunii, et recte inci- cantus et leclio de jejunio, quae de epistola, Converpientes a quarta feria quadraginta sex dies conti- limini 36,et evangelio, Cum jejunalis m, potius asuuamus in abstiuentia. Legitur enim quod Salomoui sumuntur. Sed jejunium infructuosum est sine coriu quarla a3tale aadificavit Domino lemplum 3*;; dis contritione, lacrymarum effusione,
eleemosynanostra
a
ideoque
jejunia quarla feria incipiunt utt rum largitione, vigiliis el oratione, quse omnia sunt
• 18Joan. 12. "19Luc. 1. !0
51Matlh. 22. !! Psal. 76. " Psal. 99.
n Psal. 33.
" Psal. 99. " Rom. 6 et 7. "Apoc. 3.
!8
Luc. 18.
Psal. 118. ss lbid. so Gal. 5. 31 Psa!.. 77. »! Matli).
33
s*
16.
Joel. 2.
III Reg. 6. S5 Joan. 2. !6 Joel 2. 37Malth. 6.
2H5
S56
fructus puenitentlae,quse sunt arma nostrse pugnse. A
, cujus incultus a Joseph e0, vel Davla <••^~iesla ccoIdcirco et de istis qusedam in nocturnis el diurnis pit exemplum. In hoe exsilio baculum porlanl in
officiisinseruntur, ut iu introitu : Miscrerisss, et in signum correctionis, per quam redilur ad gratiam
graduali: Misexeremei 39, et in tractu : Domine *°. communionis. Est aulem hic baculus cubitaiis,
Et attende quod hoc tractu usque ad Passionem quia in qua mensura mensi fuerint, remelietur
utimur, in secunda^quarta et sexta feria, utin die- eis ". Formam vero ejeclionis in concilio reperies
bus arctiori jejunio depulalis incceptaepoenitenliai Agathensi; canones autem poenitentisein libro poememores, orationeet jejunio combinemus. Offeren- nitenliali,
da : Exaltabo te", estgratiarum aelio de impetrata
ln quinta feria Iegitur epistola de Ezechia ", et
jemissione; communio : Quimeditalur ^yestaliorum
evangelium de puero centurionis 6*. Illi dies adjecit
exhortalio de legis meditatione : et consonat Evan- Dominus, isti sanilatem restituit : per quse monegelio, quia medilari in legeest thesaurizare in coe- mur jactare cogitatum nostrum in Domino ", ad
lo *3; haec autem missa cantetur in nona, et mox eum clamare, in eum credere6e, eum perseveranvespera sequatur, ut in Quadragesima. In hac mis- ter orare 6?. In sexta feria legilur epislola, Clasa, et in omnibus Dominicis diebus usque ad Pas- ma cs, et evangelium, Audislis °9.In utroque Dei tesionem Domini dicenda est prsefatio : Qui corporali B stimonia, quse a carnalibus carnaliter intelligebanjejunio. Quidam tamen in Dominicis quotidiana tur, spiritualiter exponuntur; nam in epistola dicilur nonesse jejunandum ad lites et contenliones, in
utuntur, eo quod ab arcto jejunio excipiuntur.
Illud non est silentio praetereundum quod Sama- evangelio dicitur, quod non diligamus, non eleemoritanus ille, qui dolorem agnovit **,dicens : Circum- synas faciamus, non oremus, ut ab hominibus videderunt me *", ideoque orationes ingeminavit, di- deamur. Igilur in ulroque a vana gloria dehortacens : Exsurge *6, et Eslo *', videhs non posse cu- mur, et ad spiritualem intelligentiam, et opera mirari sine cataplasmate pcenitentise, hodie per me- sericordiae invitamur, nede viapereamus", sed vedicinam salutis induit cinerem humilitatis et cili- niam a Domino consequamur. In Sabbato legitur
cium asperitalis, quia cinis et cilicium sunt arma epistola : Si abstuleris ", ubi nobis lux, et requies
pcenitentium. Hodie namque capitibus nostris ci- promitfuntur; et evangelium : Cum sero ", ubi
lieres imponimus, ad memoriam reducentes quod apostoli de conflictu maris ad portum accedunt sedictum est Adae: < Pulvis es, et in pulverem re- curitatis, et delenebris ignorantise ad notiliam perverteris *8. > Hoc eliam habitu confitenles, quia non veuiunt Salvatoris. Hoc Sabbatum, licet habeat episumus dii neque de ccelo,qui dii esse cupivinius *', r slolam et evangelium sicut nonnulla per anni cirsed homines et de terra principium habemus, Job cuitum, non tamen est in canlibus ofliciatum, quoquoque favillam et cinerem ad jnemoriam revoca- niam secundum quosdam nondum erat solemni jemusB0.Hodie cilicia vestimus, protoplasti perizorua junio deputatum : hodie vero jejunemus, ul ad Sabrecolentes 61, Ninivitarum po3nitentiam ad memo- batum perveniamus.
riam revocantes ", Joannis habilum recolenles "3.
CAPUT V.
Hodie pedes nudamus, nuditatem reprsesenlantes
DEQDADBAGESIIBA.
PltlMADOMINICA
Invbcabit me, et ego exaudiam eum, eripiam eum,
Adae"*, et significantes quod indigemus ornatu
gratise. Hodie processionem facimus, innuentes et glorificabo eum, longitudine dierum adimplebo
quod repatriare contendimns, sed quoniam hostes eum73. HsecDominica Quadragesima nominalur, eo
nobis in itinere scimus obsistere C5, ideo armati quod habet hic exordium quadraginta dierum, quse
virtulibus nitimur ad pugnam < contra spiritualia incipit hic et terminatur in Ccena Domini: per quoS
nequitise "6 > obviam ire. Hodie quoque diem ex- quadraginta poenales dies rememoramus quadrapulsionis nostrse de paradiro recolenles, de eccle- ginta annos, quibus populum ab JSgyplo ad Pa"
sia peccatores ejicimus, et ejectis poenitenliam se- triam redire cognovimus. Legitur enim quod fllil
ptennem, aut alias, pro criminum quanlitate, in- D Israel in jEgyplo sub Pbaraone longo tempore serjungimus, quia genus humanum in Adam lapsum, viere '*, sed per Moysen liberati quadraginla annis
judicio Dei, in hoc exsilio septem millibus damna- eremum transiere u, paslum de coelo' 6, potum de
tur annorum. Maria quoque leprosa septem diebus saxo durissimo percipientes ", et sic ad lerram
exslilit exlra caslra "7. Exsilium quoque indicimus, lacle et melle manantem denique pervenere ""•
quia Cain in manifestam Dei vindielam factus est Mystice liumerus isle, ut ait Augustinus, laboriosi
vagus et profugus super terram " : carcer vero hujus lemporis est sacramentum, quo adversus
«oenitentia?.a Joseph habet inilium "». Tam in car- diabolum dimicamus. Tempora enim quadripartitis
cere quam in exsilio comam etbarbam nutriunt;
vicibus currunt, et mundus quatuor partibus ler56. *• Psal. 102. " Psal. 29. *! Psal. 1. *3Mallh. 6. **Luc. 17. " Psal.
,8Sap. 11. 89Psal.
17.
"Psal. 43. *' Psal. 50. *»Gen. 3. *9Ibid. »°Job50. B1Gen3. " Joan. 5. M Matlh. 3.
sk Gen. 3. " Exod. 13. 36
" Num. 12. B8Gen. L 59Gen'.59. eoGen. U. 611Reg. 21.
6.
Ephes.
" Matth.
et Marc. 4. " Isa. 58. 6l Malih. 8. "Psal. 5i. 6BJoan. 14. e7 Lue. H. €SIsa. 58.
7,
• Mattli. 5. » Psal. 2. « Isa. 58. " Marc. 6. "
'* Exod. 12. " Num. 14 " Exod. 16.
90.
Psal.
" Exod. 17. '" Josue S.
MITRALE/— LIB. VI.
237
258
minatur : nos ergo qui Iongo tempore in boc mun- A suis diis el regibus suorum bonorum quadragesimam persolvebant, quam et hodie Veneti navalibus
do sub diabolo servivimus, sed per Chrislum liberati, cujus corpore pascimur, et sanguine pota- in leloneis extorquent, et ideo forte a ritu gentimur ' 8, per observantiam decem prseceptorura, et lium hoc tempus non decimam, sed quadragesimam nominamus. Huic tamen Xmae inXXXVldiequaluor Evangeliorum, quae multiplicata quadragenarisim faciunt, ad terram lacte et melle mananlein, bus in jejunio quatuor prsecedentes dies adduntur,
scilicet ad paradisum redire debemus. Itaque cele- in memoria eorum quatuor, quse nos incurrisse
brantes hanc Quadragcsimam, et illos annos qua- lugemus, scilicet quod propter escam de paradiso
draginta recoiimus, et nostram reversionem ad pa- sumus ejecti, guod bestiali cibo addicli, quod his
triam significamus. Sed quoniam exeuntes ab Mgy- poenisafflicli, quod apud tariara durius affligendi,
pto per XLIImansiones terraro promissionis intra- vel ad intelligentiam quatuor ordinum quos in juvere 79,et mox Pascha celebravere, ideo duos dies dicio futuro videbimus. Primus erit judicantium,
addeules post XLHdies Pascba Domini celebramus, bi sunt perfecli; secundus per judicium judicandoet in die quam fecit Dominus exsullamus 80.Si quis rum, bi sunt conjugati; tertius est damnatorum,
crgo festinat ad palriam 81, hunc numerum sat- hi sunt increduli; quartus est damnandorum, hi
agat adimplere. Eodem quoque numero genealogia B sunt fideles bonis operibus vacui, vel poiius moraDomiui a Malthaeo describitur 8!, Jechonia bis liter, ut quidquid ex lascivia qualuor elementorum,
computalo; si quis ergo desiderat per baptismum quidquid praeterea in quatuor lemporibus anni,
pervenire ad Christuin, illo numeri sacramento quidquid in qualuor curriculis diei, contra obserperveniat, sicut Hieronymus ait, quo Dominus a vantiam quatuor Evangeliorum comnusimus, horum quatuor dierum jejuniis emendemus, vel ut per
patriarcha pervenit ad virginem, quasi ad Jordanem, qui pleno gurgite fluens Spiritus sancti gra- quatuor virtutes nos ad jejunium fulciamus, ut anitiis redundabat. Ex his autem XLIIdiebus, sexDoma, quae quatuor mortibus cogitationis, locutionis,
minicaea jejuniisexcipiuntur, nam per quadraginla
operalionis, consuetudinis vel impcenitudinis mosex hebdomadas habenlem totum hujus vitae tempus ritur, earum auxilio sublevetur, et sic verius hoo
accipimus, vel quia surget in quinquagenarium jejunium quadragesima nominatur, in quo quidcalculo multiplicationis, vel quia sit tempus affli- quid contra Iegem et Evangelium delinquimus,
ctionis, vita vero sex setatibus mundi vel hominis eanendare tenemur, vel denarium Deo quater ofvariatur, in qualibet Iicet universaliter sint affli- ferimus, ut pro quotidianis peccatis noslram discicliones, aliquid tamen habuimuS consolalionis, ubi plinam memoriter et devotius observemus. Quain prima delectabatur Adam in paradiso S3. In se- ternario numero, ut ait Augustinus, diurna et ancunda Noe consolabatur in calaclysmo 8*. In tertia nua curricula peraguntur; dies enim matutinis,
Joseph Israelem a fame liberavitS 5.In quarta Sa- meridianis, vespertinis et nocturnis defluit horis;
lomon in pace regnavit8fi. In quinta de Babylonia annus vero labitur vernis, seslivis, aulumnalihus et
reversi sumus 87. In sexta de sponsi prsesentia ex- hiemalibus meusibus, in quibus omnibus ab amora
sultavimus 88; vel, licet in singulis nostris setatibus retrahimur seternorum, et ideo per quaternarium
delinquamus, unde el in singulis hujus temporis quotidianum excessum intelligimus delictorum. Dehebdomadibus, et plaugendo canimus, et canendo narius vero totam nostram continet disciplinam.
plangimus, et carnem criminum incentivam jeju- Nam, ut idem asserit Augustinus, Crealoris et creaniis affligimus; tamen per sex opera misericordise turse scientia significat quse ad homines pertinet
peccata corrigimus, et peccatorum veniam prome- erudiendos; nam scienlia et disciplina est ut creatura serviat Greatori. Creator Deus est, ex quo
remur, undesex Dominicis afflictionem jejuniorum
absolvimus. Yel forte in mcmoriam Dominicae re- omnia, per quem omnia, in quo omnia 90, et ideo
surrectionis, et pro spe nostrse resurrectionis boc Trinitas Paler, et Filius, et Spiritus sanctus hic
tantillum in nostro flelu percipimus consolationis. ]0 colilur ab animo, qui eum diligit ex toto corde,
Sex itaque diebus a jejunio de XLIIexceplis, xxxvi tota anima et tota mente 91.
Hsec tria sunt : animo corpus subjicitur ad reduntaxat remanent in jejunio, hi sunt decima
numero decurrentium; di- gendum ex elementis quatuor compaginatum. Ergo
dierum nostrum CCCLXV
gnum enim fuerat, ul qui de aliis rebus decimas quadraginta diebus jejwnare, est hunc denarium
damus, etiam de diebus decimam solveremus, ut quater ducere, scilicet nobis temporaliter confirmare, et temporalia commissa per hunc denarium,
quidquid aliis temporibus conlraDei praocepta peregimus, hac dierum decima eorrigamus, unde forte id est servitium, quod creatura Creatori exhibeat
emendare. Vel ideo quadraginta diebus jejunamus
hoc tempus debet potius decima quam quadragesima nominari. Sed sicut Hsebrseidecimam suorum oralionibus prsevenientes ut in sequentibus quabonorum Deo summo Regi dabantS 9, sic ethnici draginta, scilicet a Pascha usque ad Ascensionem,
"ICor. 10. "Jos. S.' 80Psal. 117. 81Heb. 4. »' Mallh. 1. eaGen. 2.
ct infra. 86 III Reg. 5. «' I Esd. 1 8SMatth. 9. S9 Levit. 27. 90Deut. 32.
" Gun. 8. ««Gen; 42
" Matlli. 22.
239"
260
j junium viferise natura debilitaretur. In redemptione
•quos in laelilia sumus acturi, non excedamus quin A
caput nostrum ad coslos sequi valeamus. Vcl qua- Sabbatorum hujus temporis addidere hebdomadarn
draginta diebus jejunamus, ut eo numero, quo a octavam, vocantes hoc tempus sexagesimam. Demum
J&eo recessimus , eidem reconciliemus, nam per propter veueralionem Dominicse ascensionis
.qaalernarium corporis vel anni, mundi vel diei, statuere sancti Palres, ut quinta feria sicut Doiprsecepla Decalogi violavimus. Hoc numero Nini- minica celebris haberetur; unde et adhuc eadem die
vitse peeniluere 9a; hoc spatium dabitureis, qui sub laulius procuramur ; pro illis nonam hebdomadam
Aniichristo apostalabuiit, hse sunt cortinse sacer- addidere, et sic septuagesimam instituere ; lotam
dotum in atrio tabernaculi quadraginla cubitorum 93; secundum Grsecosjejunio sanctilicantes, de quibus
vel polius quadraginla diebus jejunamus, ut scien- superius salis copiose traclavimus. Nunc ad Quadratia legis,43t.prophetarum, et maxime Domini nostri gesimam revertamur, quod tempus , quia pcenitenJesu Chrisli imiialioneni et graliam merearnur ; je- tise solet et debet ascribi, posnitentiaevero fruclus
junavit enim Moyses-adaccipiendam legem quadra- surit jejunium, et vigiliae, et alise carnis afllicliones,
ginta diebus s!*,«imiliter et Eiias 9!, Daniel quoque eleemosyna corporalis, el spiritualis, et alia opera
tribus hebdomadibus jejunavit 96, Dominus noster misericordise, oralio et deprecatio, et alise species
' conlemplationis, fletus et lacrymse, el alia
quadraginta diebus absque cibo post baptismum B
insignia
^statim, ubi tentaius -est in deseito a diabolo, jeju- contritionis, ideoque de his et similibus, ad poeniiiavii 97.At illi jejuna-verepro merito, sed Dominus tenliam pertineniibus in diurnis et noclurnis offl.pro institmicne, jejanavit ctiam et pro exemplo, ciis, iu hac die, et sequentibus copiose legit, et
•unde nonnulli unam .quadragesimam dunlaxat ob- cantat Ecclesia. Et esl notandum quod propter jerservani. Gomm-uniusest tres observare, eo quod junii principium ordo intercipilur historiarum, cum
Moyses, ul traduni HebraBi,ler ascendens ad Do- iu sepluagesima et sexagesiina canlalum fuerit de
minum jejunavit, vel poiius, quia (res in tribusleAdam, et in quinquagesima de Noe, et Abraliam. ln
guntur jejunasse quadiagenis, Moyses, Elias, Do- hac prima interponitur de fructibus poenitentise; in
roinus, sed-eum Dominus cujus imilatores esse de- secunda vero de Jacob, in tertia de Joseph, in quarla
cantabilur de Moyse; hodiernum vero diurnum ofJsemus post baptismurn .illico jejunaverit.
Cur Ecclesia post Epiphaniam non statiro, sed ficium pugnaturos per jejunia contra diabolumhor.ante P.ascha jejuuanduminslituit? Solutio. Primo : taturvirilitcr ad dimicandam. Mos esl ducis pugnaturi tironibus dimicaluris proponere , qui jusie puquoniam Ch.risli passioni resurrectio continuatur;
„ gnant, quod prsemium exspeclant, qua cautela, ct
jejunamus ergo ante P.ascha rogantes, ut cui per <
affiietionem carnis compatimur, cum illo in gloria quibus armis utantur, quorum exempla sequanlur,
resurgamus 9S. Et est -ad inslar segrotl, qui magis quorumve auxilium praestolenlur, causam prsedicat
affligitur, cumapproximat sanitati. Secundo : quo- Evangelium, et cautelam, quse omnia ex prsesenti
niam hoc tempore filii Israel terram promissionis colliguntur oflicio. Sed colligere leclori relinquo,
inlraverunt 99,vel de Babylonia reversi sunt, etmox etquidem jam pars pugnse peracla est; quia dieit
Paschacelebra-vere.Jejmiamus ergo ut,peraclo labo- iUe, quem invocavimus protectorem : lnvocabil me,
re, cum Christo resurgamus, et de hac vita adseter- el ego exaudiam eum l, et in epistola : Tempore acnam transitum 'faciamus. Tertio: quoniam verno cepto exaudivi te, el in die salutis adjuvi te 2. In
tempore nalurali motu calidiiatis et humiditatis graduali nos angeli custodiunt 3, in tractu verilalis
cuncta vivenlia lasciviunt in libidinern : jejunamus scuto cireumdamur *; in evangclio ad triumphum
igitur hoc tempore, ut jumentum noslrum castigaH- tendimus, inimico dicentes : Vade reiro, Salana ".
El attende quod ab hac die hunc psalmum : Qui hates in servitulem redigamus 10°,et ab impetu lusuxise refrenemus. Hanc igitur Ecclesia Quadragesi- biiat, frequentat Ecclesia, quia sit hisdiebus inmamam prsediclis ex causis inslituit jejunandum. Sed gno certamine constituta. Hic autem psalmus inforquia clerici sicut prsecedunt populum ordinc, sic JD mat eos qui in certamine posili suam in Domino
deberent praecedere sanclitaie : ideo Telesphorus ponunt spem, et ab ipso postulant adjulorium.
Rursus ab hac die usque ad Parasceven cruces
papaYHmam addidit seplimanam, vocans hoe tempus quinquagesimam, quod nec etiam myslerio ca- operiunlur, et velum anle allare suspenditur; quod
ret ; nam, sicut per sex bebdomadas vi inlelligimus a veteri Iege derivalum esse creditur. Velum nammisericordise opera, sic per vn hebdomadas, vn
que, secundum legem, miro opere contextum et
modi significantur, quibus crimina remittuntur,
pulchra varietate distenium, inier sancta sancloscilicet per baptismum, per martyrium, pereleemo- rum suspenciebatur, per quod arca popuio velabasynam, per indulgentiam, per praedicationem, per tur 6, quod in passione Domini scissum est', hoc
charitatem, per.peenitentiam; procedente vero tem- est coslum, quod dividit inler corporalia et spiripore, quoniam ex prsemissione quorumdf.m poutifi- tualia, quo nobis celatur Christus, et civitas illa
cum bis in Sabbato comedebalur, ne propter je- superna, quod poslmodum, ut liber complicatur *
92Jon. 2. 93Exod. 26, 56. 9" Exod. U.
95Hl Reg. 19. s6 Dan. 10. •' Malth. 4. 98Rom. 6.
"Jos. S. 10»ICor. 9. 1PsaI. 90. « H Cor. tj. aPsal.90, 'Ibid. «Mailli.4. °Exod,2«, ' Malti). 27.
» Isa. 34.
MITRALE. — LIB. Vf.
201
2C2
et ut tentorium colligelur J, et tunc facies Dominii A Deum noslrum, et oremus ut misereatur nostri ",
revelabilur 10. Vel hffic est rhomphaea, quse fuit ut respiciat super servos, et exaudiat preces eoants januam paradisi ", quse sublala est in pas- rum, et det nobis intellectum, ut non limeamus
sione Domini , vel potius hsec est littera legis, millia populi circumdanlis nos 23.
Et non est silemio prselereundum quod, quia
scilicel carnalis observantia, quam elvelamen super faciem Moysi posilum significavil, quod est; praeceplum habemus, ul pro regibus et omnibus
super eorda Judaeorum usque in hodiernum diem 12;; qui in sublimitate positi sunt2*, et pro his, qui in
ideoque non vident faciem Moysi gloriosam, sci- pressuriset ignis camino laborant, oremus. Idcirco
lieet legis spiritualem intelligentiam. Hsec est tene- preces hoc die facimus, et de tertio in tertium dunbrositas aquarum in nubibus aeris 13,scilicet ob- taxat diem, ne populus afliciatur tsedio facimus. Ut
scura sententia in prophetis.
autem nos sub potentimanu Domini humiliemus! 5,
Quia igilur in hoc tempore designatur tempus; in hoc die et omnibus sequenlibus, orationibus dedeviationis et culpse et praesertim illOrum qui ad- putatis in principio primse oralionis vice lotius ofventuin Domini prsecesserunt, et velamen ante oeu- ficii, Ftectamus genua, dicimus. Et allende quod ob
los hahuerunt, ideireo-, sicut his diebus Velus le- plures causas nos ad terram prosternimus : tum,
gitur Testamenlum, in .quo littera continelur ob- B quia Chrislum adoranteseum ad terram descendisse
scura de incarnatione, et passione et resurrectione
et carnem de terra credimus induisse; tum quia
Domini, et de futuri gloria regni; sic cruces ope- reducimus ad memoriam, cum in paradiso quasi
riuntur et latent, et velamina suspenduntur et pen- angelici creati fuerimus, corpora nostra propter
dent. Sed quoniam etiam tunc fuere animalia ru- lapsum nostrum inter animalia bruta jacere et animinanlia, et ungulas scindenlia, et bovesarantes »*, mam corporali mole gravari !G; tum ut ipso actu
scUicet Scripluraruro mysteria discernentes, et spi- confiteamur nos peccalores esse, et terrenis desiritualiter intelligenles, ideo post velum ingrediun- deriis inhaerere, dum vultum terrae et animam patur sacerdotes pauci, quibus < datum est nosse vimento infigimus "; tum ut cordis contritioncm
mysterium regni Dei ls. > Hsec velamina ia pas- significemus et erubescenliam, eo quod oculos ad
siene Domini removentur, lum quia velum ternpli Deum levare non audcmus 2a; tum quia de pulvere
scissum est 16, tum quia gladius igneus remotus
sumpti sumus !9; lum quia per nos non erigimur;
est, tum quia coelum reseralur, et Iibenclausus sc- tum quia videmus ubi sumus, et quare cadimus ;
ptem signacuiis aperitur ". Evidenlius aperlusest
tum ut quia Christo omne genu flectitur 30, innuain Chrisli resurrectione, cum sensus apostnlorum „ mus. Unde nec est unum tantum, sed ulrumque
aperuit, et ejus Scripturas exposuit 18: evidentis- fleclendum, ne Judaeis similes videamur ", vel ut
sime aperielur in nostra resurrectione, cum nobis inler duliam et Iatriam in hoc differenliam assigneccslestis gloria denudabitur. Et est hodie slatio ad mus. Hic autem ritus a gentilibus sumpsit exorLaleranas, quae conslructa est in honore Salvato- dium, (.ui honorcm regibus exhibenles, eos genu
ris, et plusquam prophelae Joannis, eo quod offi- flexo adorant, imo polius ah ipso Abraham, qui cacium hodiernum Salvatoris nostri prophetice re- dens in terram Dominum adoravitS 1, quem prosonal felicilatem, qui prse omnibus, et pro omni- phetse fuere imitati, et Apostolus, diceus : < Fleclo
bussuperaspidem etbasiliscum ambulavitetleonem
genua mea ante Patrem Domini nostri Jesu Chriel draconem conculcavit 19.
siiS 3. »"ln privatis quidem oralionibus, quando
Feria secunda Iegitur evangelium 20 quo Filius nos ad terram slernimus ob proemissas causas,
hominis in sua majestate venturus et gentes ante quandoque, flcxis genibus, elevata facie oramus,
se positas separaturus ostendilur, sicut paslor oves quasi dicentes : Trahe me post te 3*.; quandoque
ab hoedis, statuens ores a dextris, licedos a sini- < stantes » oramus, quasi lsetantes quod < in dostris, inquiens illis : Venite, et intonans istis : Dis- mum Domini ibimus 3S, > in primo exprimimus
cedile. Hicnimirum sermo propheticus, juxta eum- ,n conditionem, in secundo vero desiderium, in tertio
dem sensum, prsevenit in Epistola, dicente Domino:
spem, in tantum boc die et in sequenlibus oratio
Ecce ego requiram oves meas, el educam eas in ter- super populum dicitur, quse est vicaria sanctse comram suam, et pascam eas in montibusIsrael,in rivis, munionis.
in sedibus, in pascuis pinguibus 21. Quse in epistola
Olim omnes communicabant, et communicaturos
posita non sunt nisi regnum, de quo in evangelio diaconus adflectendum genua invitabat; nuncvero,
dicitur : Venite, benedicli Palris tnei, percipite re- quia multi suscipiunt Domiui corpus indigne, pro
gnum quod vobis paralum est ab origine mundi. communione ulimur oratione, diacono sicul prius
ltem, ut inter oves computemur, et hoc regnum
suo fungente oflicio, et dicente: Humiliale capila
percipere mereamur, oculi nostri sint ad Dominum vestra DeoS6; quia < quicunque se humiliaverit
»Num. 9. 101 Cor. 15 et II Cor. 5. u Gen. 5. " Exod. 54 et II Cor. 3. 1SPsal. 17. 1VLevit. 11
17Apoc. 6. 18Luc. 24. 19Psal. 90. "Matlh. 23. 21Ezech.
etDeut. 14. " Luc. 8. "Maiih.27.
54. "Psal.
122. sa Psal. 5. «*I Tim. 2. "I Petr. 5. !6 Sap. 9. " Psal. 118. " Luc. 18.
"Gen.2eto.
s,Psal. 121. "lGor.ll.
30PhiIipp. 2. al Mallh. 27. 3!Gen. 17. 33Ephes. 5. «Cant.1.
2C4
263
exaltabilur»', > etquisquis his bonis actibus bene- A non esse filiiAbrahse; quia non faciunt opera ejus,
dicetur, jeternse benediclioni aseribelur. In hac sa- sed ex patre diabolo, ejus opera faciendo. Vel ut
cerdos milites Christi pugnsecommendat ad dimi- quibusdam moris est, legitur evangelium *' de dicanduro conlra hostem antiquuih, et insidias ini- vite qui apud inferos cruciatur, patremque vocans
micorum, et ideo munit eos per ministrum armis et deprecans Abraham, non ut filius exauditur. His
humililalis dicens : Humiliaie capita vestra Deo, consonat illud prophelicum, quod in epistola prseet sic tandem infundit super eos proleetionem suae millitur, quod si vir-juslus genuerit filium sanguibenediclionis; ethocmagisinQuadragesima, quando nem effundentem, et universa detestanda facienlem,
adversarius noster sollicitus circuit quserens quem ipse quidem in justilia sua vivet; filius autem ejus,
devoret3S, et in prima quidem collecta genua fle- qui operalus est iniquilatem, morte .morietur *8; ct
climus in postulalione justitia?.,quse est necessaria csetera, quse sunt in introitu, graduali et offerenda
in prsesenti vita, in ultima vero conquiescimus in sunt laudes el orationes jusli. Communio : Paiiis
*9
gratiarum aclionem pro diurno denario vitsefulurse39: quem ego dedero declarat, unde justusvivat, scihaec 'aulem faciemus per lotam Quadragesimam, licet decarne Christi. Etattende, quod ferise quinlse
nisi in Dominicis diebus et in missis feslivis usque . olim propria non habebant, sed a Dominicis sesti" valibus, in offerebatur, et eorum
ad CoenamDomini.
evangelia non
Feria tertia legitur evangelium *° de his qui ven- sunt de je.uniis instituta, sed de divite et Lazaro,
debant el emebant in templp, quos Dorainus potenler et viduae filio suscitalo. Olim elenim, ut prsedixiejecit, et verbo redarguit et relictis calumniatori- mus, non jejunabant, sed uti in Dominicis solembus, in Bethaniam abiit, scilicet in domum obedien- nizabant, sed poslmodum a Gregorio juniore Qualiavscilicet ad gentes quse in auditu auris faclae dragesimaefuerunt adjunctsejejunio, et in offeratse.
sunt obedientes ". Bene ergo in prophelica lectione Iiide est quod varielas epistolarum et evangeliorum
prsemillilur: Qumrile Dominum, dum inveniri po- in quintis feriis reperilur.
Feria sexta legilur evaugelium in quo baptismi
tesl *2, el loquitur ad calumniatores Judaeos, ut quseranl eum, dum prope est; quia veniet tempus, gratia significalur, qua juvenlus animsesicut aquilse
quando prope eos non erit, scilicet cum in Betha- renovaturso, et redimitur de interitu vita ejus, et
niam, id est ad gentes transiverit. Et quod sequi- coronatur in misericofdia et miserationibus; uam
tur, < prosperabitur in his, ad quse misi illud,» Evan- piscina " Sgnificat Judaicum populum, vel beatam
gelio congruit, in eo quod potenter, et prospere Virginem, in quam Angelus magni consilii descenvenditores ejecit, et mensas nummulariorum et ca- ,Q ditBa. cum formam servi accipiens, se ipsum exithedras vendenlium columbas everlit. Csetera quse nanivit 63; motus aquse turbalio Judaeorum, sanitas
m introitu, graduali, offerenda et communione unius conversio gentium in unitate fidei conveniencanlantur, sunt quaerehlium Dominum orationes, tium, in sacramenlo haptismi humiliter descendencbnsolationes et gratiarum actiones.
tium. Huic congruit prophetica lectio, ubi dicitur :
Feria quarta solemnitas jejunii duplicatur, unde Si averlerit se impius ab impietate sua, fecerilquejupcenitentium asperius jejunantium corpora desiccan- dicium etjustiliam, vita vivel, ~el non morielur **.
tur; in his non habitat, sicut in Evangelio dicitur, Sed a diuturno languore sanabitur. In introitu et
Spirilus immundus, qui ambulat per loea arjda qurn- graduali orat segrotus in aquam descendens; in
rens requiem et non invenit*S; quia corpora jejuniis offerenda et communione agit gratias de sua libedesiccala, fastidit; adjejunia ergo libentius appe- ratione, et increpat Judseosincredulos de sua obtenda Moysi **et Elise *" prsemilluntur exempla, stinatione. Sabbato ordiuatis, et caeteris altaris
quorum ulerque in singulis lectionibus quadra- Chrisli ministris hoc evangelium competentcr legiginta diebus et quadraginta noctibus jejunasse per- lur: Assumpsit Jesus Petrum, Jacobum et Joanhibetur. Propter itaque jejunii geminalionem duo nem, el duxit eos in monlemexcelsumC5. Sacerdoles
versus in graduali ponuntur; et altende craod ad D enim et cseteri altaris ministri cum ad tantum mipriorem Orationem dicimus : Flectamus genua, ad nislerium promoventur, quasi in monlem altissisecundam vero Dominus vobiscum, non autem Fle- mum cum Domino ascendunt ut, revelata facie,
clamus genua; dieilur enim sitam induorum testa- splendidam ejus faciem speculentur 60, et intelligant
mentorum membriam. Ea quaein introitu, graduali, quid cum ipso, vel de ipso Moyses et Elias, scitractu, 'offerenda, communione canlantur, sunt licet lex et prophetse loquantur, et populo inferiori
annuntient lidem catholicam, et moralem doctriconsolaliones, et orationes, ut jejunantes a tribulationibus eripiantur, et ne his qui jejuniis affligun- nam. Congrue igitur prsemittitur apostolica lectio :
tur, iniinici dominentur.
Rogamusvos, fralres, corripile inquielos, consolamini
Feria quinla, legitur evangelium *6in quo Judsei pusillanimes " ; ipsorum est enim hoc officium, qui
ad hoc ordinali sunt, ut paslores sint animarum.
gloriantes, quod essent filii Abrahse, convincuntur
89 Matth. 20. *° Matth. 21-. "Psal. 17. «Isa 55. "Malth. 12.
"Matth. 23. »8 IPetr. 5.
,0 Psal. 102, " Jotu.
AVExod..24. «HIReg. 19. *6Joan. 8. *7Luc. 16.. *8Ezech. 18. *9Joan.6.
S. "lsa. 9. "Phil. 2. » Ezech. 18. " Matth. 1.7. » II Cor. 3. «' I Thess. 5.
260
MITRALE. - LIB. VI.
CQK
Canlicum: Benedictusesss, et traclus : Laudatess, t _cantantur, sunt orationes et . consolaiiones, et
laudessunt ordinatorum, csetera sunt orationes, aut laudes converste gentilitatis conversarumque genDominus Iribuit intellectum 69.
eorumdem, .aut Hniversaliler pcenitenlium, unde tium, quibus
Feria terlia legitur evangeliumde supercilio Scnid oratioues prophetiarum flectCregenua non obliviscuntur. Quidam aiunt quod ob reverentiam barum et Pharisaeorum, qui sedebant super calbedrara Moysi dicentes et non facientes, quos tandem
apostolicaeleetionis, quse hodie legitur, ad orationeni super populum capita non humiliamus. percutit, concludens : Qui se exallaverit humiliabiel qui se humiliat exaltabilur 70; eo quod illi su*
tur,
CAPUT VI.
a magisterio scienliseDei removendi, et huperbi
IN
SECDNDA QUADRAGESIMA.
DOSIINICA
miles magistri de gentibus illorum erant cathedram
et
secessilin
Jesus
Sidonis,
parles Tyri
Egressus
etiam accepturi, quodetiam per illam Sareptanam
claab
illis
mulier
Chauancea
ecce
et
finibus egressa
viduam designatur'Vde qua in lectione prsemitti
Fili
David60;
mabal, dicens: Domine, miserere mei,
ad quam perrexit Elias, cum mullse essent vi tur,
Dominica
vaHsecDominica antiqUitus intilulaluy
duse in Israel, quibus fimbrias magnificanlibus, et
non
sed
omni
vacat
non
officio,
aliquo:
cat,
quod
in sterilitatis ûperbia permanentibus dicitur i
nec
enim vacat nocturno, nec epistola,
evangelio, j < Auferetur a vobis
regnum Dei, et dabilur genli
nec
in
sed solo cantu diurno. Ideoque
anliphonario, facienti fructum
et alibi: < Mandabo nuejus";
nec epistolario, nee in evangeliario, sed duntaxat bibus meis, > scilicet prsedicatoribus, < ne pluant
in graduali Dominicavacat debet intitulari. Nocfurillam imbrem ' 3; > Sareptanse vero viduse
super
num officiumad historias redit, ubi cantatur de.
Dominum in fidei suscepithospitio et duo cruquse
Jacob, qui patrem cibavit, fratrem supplantavit 61, cis ligna collegit, et subcinericium pcenitenliaepascalam vidit, lapidem erexit, oleum infudit 62,Deum nem fecit, humililatis susemerilo, necfarina defecit
vidit, cum angelo pugnavit 63.Haecomnia conve- in
nec oleumin lecylho; quoniam et legis
hydria,
niunl poenitentibus,et vitia supplantantibus. Diur- habet scientiam et
Evangelii spiritualem observat
ab
sicut
et
num ofiiciumcapit
caetera,
evangelio,
intelligentiam. Sareplana ilaque mulier in introitii
a
Chanansea
ubi
de
fundamentum,
legiturj cujus
suum erga Christum affectumostendit dicens . Tibi
daemoniofilia vexabalur. Mulier Chananaea maler dixit cor
et in graduali se ipsum consoroeuro'*;
est Ecclesia, filia peccatrix anima, orat Ecclesia laturet
hortatur, dicens : Jacta cogilalum luum'";
fidem servans in simplicitate, patientiam in humi- in offerenda misericordiam
petit 76, in commuanima
in
stabilitale
lilale, constantiam
pro qualibet
C nionequasi secura se mirabilia narraturam piopeccalrice, ut detur ei facultas resistendi peccato, miltit".
et fundetur in ea sanctificatio, de qua dicit ApoFeria quarta legitur Evangelium iu qiio Dominus
stolus in Epistola: Hcec est voluntas Dei sanctifidiscipulis suam passionem revelans ait: Ecce ascencalio vestra, ut abslinealisa fornicatione; ut sciat dimus
Hierosolymam, et Filius hominis tradeiur.16.
unusquisqueveslrum vas suum possidere in sanclifi- Qusepassio fuit humani generis redemptio, unde in
catione^. Csetera quse sunt in introitu, graduali, fine concluditur : Filius hominisveniet dare animam
traetu, offerenda et communione, clamores sunt suam redemplionempro mullis 79. Bene ergo prseChananeaequse aliunde sumuntur. Romanus enim mitlitur oralio Esther,quae orat Dominum pro haepontifex cum prsestandis.ordinibus esset intentus, redilate quam redemit, et bene convenit hisloria de
quos a vespera incipiens in Dominica die praesta- qua sumitur hsec oratio Passioni; quia sicut Anian
bat ofliciumordinare nequivit, ideoque inscribiiur crucem Mardochoeoph,ravit,et inea captus est80,sic
Dominica vacat, et officium aliunde suscepit. Su- diabolus Christo, et in ea deceptus est. Orans igitur
scipilur autema die jejunii; quia passiones mali Esther dicit in introitu: Ne derelinquasme6i; et iu
desideriieo, quse per dsemonium significantur* graduali: Salvum fac populum8i, et quasi de salute
pro quibus ejiciendis orat mulier in Evangelio : D secura, subdit in offerenda: Ad le, Domine83,et in
< Non ejiciuntur nisi oralione et jejunio 66. >
communione concludit : Juslus Dominus84, vel poFeria seeunda legitur evangelium : Ego vado et tius sunt verba Christi patientis, qui dicit in versu
quwrelis me, et in peccalo veslro moriemini67, ubi graduali : Ero similis descendenlibusin lacum, peninsinuat se ad gentes transiturum, et Judseos pro- dens igitur in cruce S8, sibi et suis adjutorium petil,
pter peccatum infidelitatis deserlurum, quod Da- qui de Patrisjustitiaetgratia confidlt.
niel 68prsevidenslacrymosa conquestione deplorat,
Feria quinta legitur evangelium, in quo docet
et poslulat Domini furorem et iram avertere, et Dominus non in hominis, sed solius Dei teslimonio
faciem super sanctuarium deserlum oslendere. Ea confideudum, dum de se ipso loquens, ait secunquse in introilu, graduali, offerenda, communione dum carnis fragilitatem : Si ego teslimonium perhi59Psal- ,16- 60Matth. 45.
61Gen. 27. 6!Gen.28. 6SGen. 52. «»I Thess- 4
K,,,.*,81^11;,568
e!Ibid. 66Matlh.17. G'Joan. 8.
Cap. 9. 69Psal. 15. 70 Matlb. 23. "IHRe-17
"MaltliSl Psal. 57. 8!Psal.27. 83Psal. 24, 8* Psal. 10. .so Matth.
27.
PATROL.CCXIII.
9
•
2li8
267
beo de tne ipso, lestimoniummeum non est verum; A et laudat 3; in offerenda, oculos suos petit illumiet infra : Ab homine testimoniumnon accipio; et in- nari, ne dormial, aut inimicus ei praevaleat*. Et
fra : Habeo testimonium majus Joanness: His con- attende quod rationabiliter, in secunda Quadragesonat lectio de Jeremia "' praemissa : Maledictus simse septimana legitur evangelium de filio prodigo
qui confidit -i« Immine; et ita : Benedicius vir qui ad palrem reverlente; quia gentilis populus per
confidilin Domino; confidens igilUrorat in introitu, doctrinam legis et Evangelii ad Crcatoris cultum
et graduali, et offerehda, in persona Moysi, in qua revertilur, et quivis poenitens per fidem et operafit verborum repetitio; quia saepe pro popiilo ad tionem, vel per duo prsecepta charitatis Domino
Dominumintercessit' 88.Communio : Qui manducut, reconciliatur.
ostendit quid utilitatis provehiat confidenti, scilicet
CAPUT vn.
quod in Christo maneat, et Christus in eo 89. Hsec
DOMINICA
TERTIA
INQCADBAGESIMA.
communio bene congr-ueret Sabbato ante Dominicam Palmarum.
Oculi mei semper ad Dominum, quoniamipse evelFeria sexta, legitur in evangeliq de patrefamilias, let.de laqueo pedes meos*. Noclurnum officium huqui vineam locavit agricolis, qui non tantum ser- ° jus tertise Dominicse ordinem comitatur bislorise.
vos, sed hseredemproprium occiderunt, dicentes : Cum enim in Dominica praecedenticantatum fuerit
Nic esl hceres,venite occidamus eum, et habebimus de Jacob, in hac succinitur de Joseph qui, venditus
hceredilatem ejus", cui parabolae consonat lectio, a fratribus 6, fratres in fame dilavit'; et Christus
quscprsemittitur de Joseph, de quo fratres dixerunt: a Judseis crucifixus genus humanum sua morle reEcce somniator venit, venite occidamus eum 91. dcmit, et redimendo a dsemonio liberavit, ut in
Haereset Joseph typum gerunt Domini, qui vendi- hodiernp legitur Evangelio, super quo diurnum
tus, morli traditus 98,et sepultus est 93,el sic ejectus fundatur officium : Erai enim Jesus ejiciens damoest de vinea sua, el tanquam lapis inutilis ab sedifi- nium et illud erat mutum 8, ct secundum alium
cantibus reprobatus **, cum regno Dei transmigra- evangelistam 9, etiam surdum,hoc est genus humavit ad gentes facientes fructum ejus, sicut Joseph num in diaboli potestale ligatum, et rnutum, et surtranslalus a suis ad alienos pavit jEgyptios. qui dum, loqui et audire verba Dei; sed cum forti arquoniam juslitiam dilexit, et tam fratrum quam mato fortior supervenit, et vasa ejus diripuit, foras
aliorum insidias multas evasit 95, ideo cantat in in- misso principe mundi ", surdus audivit, et mutus
troilu : Ego aulem cum juslilia apparebo 9a;.et in Verba Dei narravit. Qui ergo fuerat mulus, nunc
graduali: iArfDominum cum tribularer"', et in offe- r< facundus et gratulabuudus dicit in inlroilu : Oculi
renda : Domine, in auxiliuni9S, et in commiinione: mci semper ud Dominum"; et ne iterum deficial,
Tu, Domine, servabisS9.
implorat subdehs : Respice in me ls, et in graduali:
Sabbato tam in evangelio, ubi legitur 100deho- Exsurge, Domine13. Deinde vox quo.ndam muti femine, qui duos filios habuit, quam in epistola, nbi cunda facundia, cujus os aperuit Sapienlia, preces
legitur de Jacob, et Esau', duorum populorum, suas ingeminat, et decenli simililudine, in tractu
Judaici videlicet et genlilis, significatio continetur. perorat dicens : Ad le levavi '*; in offerenda, jam
Quorum prior, quoad cultum unius, scilicet Judai- eloquens praedicat justitias Domini rectas, eo quod
cus, junioris, id est gentilis populi posnitentiam a se humiliato dsemoniumexierstt, sed ad Judaicum
palre suscipiente, invidia torquetur, foris stans, populum superbieiilem spiritus immundus redierat.
quem gaudere potius oportuerat; quia frater suus In communione de muto faclus orator gratulatur
mortuus fuerat, et rcvixit, perierat; et inventus quod, sicut passer invenit sibi domum, et turtur
est1*,quia sicutjin introitu canimus : Lex Dominiir- nidum ls, ne autem reddamus vires hosti qui assureprehensibilis convertens animas, testimonium Do- mat «eptem spiritus secum nequiores se, qui inmini fidele, sapientiam prcestans parvulis *, et qui- gressi habitent in nobis 16, exaudiamus Paulum,
' mililem illius forlioris egregium , qui docet in Epidem bene consonat. Evangelio prsecurrens epistola, D
cum illic juniore fratre epulante cum patre, major Stola, ut simus imitatores Dei, sicut filii charissimi,
foris permanet in agro, sic Jacob epulas offerente, ne sit in nobis fornicalio, vel immundilia ". Sequa
et consilio Rebeccse, quse Spirilum sanctum signi- mur in martyrio Laurentium, apud quem hodie
ficat, ad benedictionem festinante, Esau foris in statio celebralur, sicut ille fortem armatum, scilicet
venationibus. oecupalur; terrenis enim sensibus et diabolum de atrio suo, quod Roma fuit, ejecit,
carnalibus observatipnibus detentus Judaicus popu- unde Prudenlius in persona martyris :
lus gratiam spiritualem amittil. Gentilis vero conDiscede, adulter Jupiler,
versus ad pcenitentiam de lege Domini in introitu
Slupro sororis oblite,
Romam relinque liberam.
gloriatur et cantat; in graduali, Domino coufitetur
"Joan. 5. 8'Cap. 17. 88Exod. 32. R9Joan. 6. s0 Matth. 21. S1 Gen. ?7. BsMatth. 26. 93Matlli.
27. 9* Psal. 117. 9« Gen. 59 et infra. 96 Psal. 16. s" Psal. 119. 98 Psal. 39. 99 Psal.ll. ' 10°Luc.
15. » Gen. 27. 4* Luc. 15. * Psal. 18. 3 Psal. 91. * Psal. 12. » Psal. 24. • Gen. 37.
Gen. 42
«
9
,0
ls
13
1V
»
et infra.
11.
Matth. 9.
Joan. 12.
Psal. 9.
Psal. 122.
Psal. 18.
Psal. 24.
»• Psal. 83. Luc.
» Luc. 11, "
Ephes. 5.
269
MITRALE. "— LIB. VL
"270
Sic nos vitiorum flammas exslinguentes, de diabolo A catores privaie cdmgere, et vacuos scientia repletriumphemus.
re, et eis miseiicorditer nondum septies, sed septaaFeria secunda. Significat Dominus in evangelio gies septies, scilicet de universis transgressionibus
»e ad genles Uansituruin, cum dicit : Nemo pro- indulgere, et quidem saepe redundat oleum, ul in
pheta acceplusest in palria sua ,s, ac si dicat: Quia Magdalena26.Sed quem non ungit oleum indulgenme non honoratis, transibo ad eos qui me honora- liae, sit lanquam ethnicus el publicanus ", et aspebunt. Item cum subdit Eliam non ivisse ad viduas rioris secelur cauterio poenitentise. Mulier itaque
Israel, sed duntaxat ad viduam Sareptanam 19,et pro filiis orans, ait in introilu : Ego clamavi2S; in
Elisseum non sanasse leprosos Israel, .sed dun- graduali: Ab occuhis 29; demum precibus exaudita
taxat Naaman Syrum !0; amplius in eo quod ejece- gralias agit in offerenda : Dextera Domini 3°; et
runt eum exlra civilalem, el duxerunt in superci- docet in communione quales se debeant exhibere,
iium monlis, superquem fundala erat civitas illorum, qui volunt oleum misericordise. Qui volunt requieut prmcipitarenl eum; ipse autem transiens per me- scere in monte; ingrediantur sine macula, et opediuni illorum ibat, significatur ab illis trausitura rentur justitiam 31.
Feria quarta. Legitur evangelium 3S,in quo Dosalus. Cum enim ex supercilio superbise, in qua
unanimiter habitabant, eum in profundum obli- B minus Pharisaeos calumniantes quod discipuli Dovionis praecipitare vellent, ipse pedibus suis, id est niini transgrediantur tradiliones seniorum , versa
sanctis praedicationibus suis per medium eorum vice redarguit, et ciiminationis spiculum in actores
ivil ad gentes. Bcne ergo liuic evangelio prsemittitur caute retorsit, scilicet quod propter traditiones holectio de Naaman Syro 21: Elisaeus enim Christum, minum transgrediantur Dei mandala( illud maxime:
Naaman Ieprosus signilicat gentilem populum, ido- Honora patrem el malrem 33;Bene ergo prsemiltilolatram el imraunduin, qui venit ad Christum fide; tur lectio, ubi ab honore patris inchoatur, et alia
sed Christus non ivit ad illum corpore, sed manda- Dei mandala sequuntur. Item quod in Evangelio
vil illi dicens : Vade, et lavare seplies in Jordanej dicitur : Populus hic labiis me -honoral, cor autem
hoe est quod ait apostolis : < Euntes in mundum eorum longe est a me, hoc es.t quod in lectione prseuniversunij docete omnes gentes, baptizantes eos millitur : Stetitque popiiius Ue longe S*.Item quod iu
in nomine Palris, et Filii, el Spirilus sancti2!. > evangelio discipuli accedenles ad Jesum docentur ;
Septies leprosus Iavatur, .quoniam in baptismo Se- in epistola Moyses accedens ad caliginem, in qua
ptiformis gratias Spiritus sancli operatur, ex quo eral Deus, inslruilur : quse in introilu, graduali,
renascimur, et remissionem peccalorum accipien- offerenda, communione cantanlur, sunt Moysi, vel
les in novitatem innocenliae sicut parvuli restitui- C discipulorum Domini orationes et gratiarum aclio-mur. Caetera quse in iulroitu, graduali, offerenda, nes.
Feria quinta iegitur evangelium, in quo Dominus
eommunione cantantur, sunt orationes, consolationes el gratiarum acliones Naaman Syri, id est gen- venientes ad se turbas, ut eura regem facerent:
tilis populij exhibitae Christo, qui dedit ex Sion saquia manducaverant de panibus ejus, et saturati
lutare Israel, et avertit caplivilalem plebis suseS3. . iuerant, hOrtatur dicens : Operamini non cibum qui
Feria terlia. Gommendatur in evangelio opus mi- peril, sed qui permanel in vilam mlernam, quas resericordiae,dicente Domino : Si peccaverit in te fra- darguOrat, dicens : Venislis ad me, non quia signa
ler tuus, corripeeum; el infra: Dimilte peccanli in vidistis, sed quia depanibus manducaslis™, in quo
te, nen dico seplies, sed usque sepluagies septies "*< perciitit sacerdotes, qtii veniunt ad altare, non
Corripere et dimillere opera sunt misericordise. quia delectet eos mysteria eontemplari, sed quia
Pulchre ergo praemittilur leclio de roulieris oleo decimas appetunt, et oblaliones, cui congrue
mulliplicalo ; mulier enim qusedain viro mortuo ad prsemillitur lectio Jeremise^6, ubi Dominus promiiElisaeumclamabat; quia credilor ejus filios in servi- tit se habilalurum cum eis, et sic quasi regem
lutem redigere contendeliat, cui prsecepit Eliseus futurum eorum , qui talem cibum fuerint operali,
vasa vacua mutuari, osjia claudere, oleum infun- ul calumniam non faciant, innocenlem sanguinem
dere, de quo multiplicalo solveret creditori, et vi- non effundanl, sed vias suas bonas faciant et recie
veret de reliquo '*. Haecest Ecclesia, quae generat inter virum et virum dijudicenl 37. Salus populi,
fihos in baplismale, quos defuncto sanse cognitionis vox Domini est populum consolautis. Graduale,
inteIleclu,diabolus improbusfceneralor pro nummis offerenda et communio, voces sunt populi de regis
perniciosaevoluptatis el pravse aclionis trahere co- gralia confidentis,etest hodie statio ad sanclos Cosnatur in servilutem perpetuae morlis, sed Christus mam et Damianum, ;ideoque de eis Ut menlio in
dala poteslale ligandi, et solvendi pastoribus, sicut collecta.
in evangelio hodierno legilur, prsecipit oslia clauFeria sexta legilur in evangelio qUod Jesus fadere et vacuis vasis oleum infundere, scilicet pec- ligatus ex itinere hora sexta sedit super puteunr
18 Luc. 4. 19 III Reg. 17. ao IV Reg. 5. sl IV Reg. 5. 22 Marc. 16; Matlh. 28. " Psal. 13,
"Malth. 18. s5 IV Reg.-4. 2CLuc. 7. «' Mallli. 1"8. 5SPsal. 16. 2' Psal. 18. 80 Psal. 117,
S1Psal. 14. 32 Malth. 15. 8S Exod. 20. 34 Ibid. 3*Joan. 6. 36Cap. 7. 311'sai. 77.
SICAUDICREMONENSISEPISCOPI
275
loqiiens cum muliere Samarilana, quae venerai \omedia rita, scilicet o sancta Trinitas; itleoque
haiirire aquam 38.Notum est mysterium, Dominum subdislinguitur : sancte Deus , sancle forlis, sancte
misericors , id est Pater, Fili, el sancle Spirilus,
ex itinere quo ad nos in sexta venisse setate,usque
a quo, et per quem , et in quo salvamur, el ideo
ad morlem faligatuin, sedisseque super puteum,
id est humanse sapienllae superasse profundum, Salvator, et Trinitas appellatur ; ad quemcunque
qui docuit Samaritanam , scilicet Ecclesiaih alieni- tamen sermonem dirigiirius, adjutorium qusrigenam, quse hauriebat aquain mortuam de cister- mus, quia in morte sumus, in miseriis prsesentis
nis, ut biberet, scilicet de obscuris doclrinis phi- vitse, petimusqiie ne tradal nos amaritudini raortis
losophorum , quse satiare non poterant, ex qua qui aelernse; vel, o Domine, nos existentes in vita
biberet sitiret iterum, sed qui biberet ex ea quam media sumus in morte. Prima fuit vita juslitise et
ipse daret.id est Spiritu sanclo. non sitiret in innocenlise, -in qua crealus est homo; secunda
seternum. Huic congrue prsemiltitur lectio de iiliis vita peccati et miseriae, in quam lapsus esthomo;
Israel dicentibus ad Moysen : Da nobis aquam 39, tertia erit vita immortalitatis el glorise, ad quam
qui, licet diffidensvirga bis silicem percussil, unde reparabitur homo; nos igiiur in media vita sumus
egressse sunt aquae largissimse. Moyses significat in morte; quia vita peccati media mors esl vitse
Judaicum populiim incredulum, populus sitiens " justilise, et ideo quserimus adjulorem ; vel o fidelis
genus humanum, petra Christum*0, quem Moyses vita media, id est sperne lemporalia bonis malisve
bis percussil, cum in crucis' duobus lignis -appen- communia;*quia in morte sumus, ideoque te addil", post percussionem aqua sancti Spiritus inuu - julorem, Domine, postulamus.
davit. Jesus itaque fatigatus, virga percussus,-in
CAPUT VIII.
introitu : Fac mecumu, in graduali : In Deo speDOMINICA
IN QUADRAGESIMA.
QtlARTA
ravii^, in offerenda : Intendeii, el in communione :
Lwtare, Hierusalem, et convenlumfacile omlies,
Qui biberit1", orans pro populo sese suosque con- qui diligilis eam"1. Oinnis scientia proprium losolatur.
quendi, scribendi, significandi continel idioma.
Sabbato legitur Evangelium*6 de muliere depre- Sicut familiare est theologjs numerorum inimicitias
hensa in adiillerio, de cujus senlenlia Scribaeet prseterire, sic per ejusdem appellatiouis, vel dePharisaei Dominum tentaverunt, si pro misericordia monstrationis numeros idem pariter significare,
legis obviaret justitiae, vel pro justitia declinaret verbi gralia, sex opera misericordisesignificar.tur
misericordiam, quibus sic okvia' mansueludo cum per VI, et LX , et per sex C, sex millia. Salus lajustilia, ut recedentibus accusatoribus, quos cau- Q men perfeetionis augmento pro adauctse decadis
teriata subtrahit conscientia, sdlse remaneant mi- additamento. Sepluaginta igilur annos Babylonicaj
seria et misericordial Huic Evangeliocongrue prse- captivitatis, sicut per sepluaginta dies, et supra
miltilur leclio Danielis, quamvis Hieronyriius di- diximus , sic etiam et per septem Dominicas mecat quod non invenialur in Hebraico, ubi legilur : morat Ecclesia , primam quarum , cum sit ab hac
Susanna a falsa crijninalione adullerii Dei auxilio ultima septima Septuagesimam vocat, et sextam,
liberata " ; at illa per misericordiam , isla vero la- Sexagesimam, quintam Quinquagesimam. Quia
pidationem evasit per juslitiam. In hoc ergo ofticio igilur populus in illa septuagenaria captivilate se»
obviant sibi veritas et misericordia» 8 eodem prse- dit, et flevit super flumina Babylonis"'; etin fine,
sidio pictatis in simili sexu, sed disparibus causis. Cyro permittenle , laelabundus exivil, et gratulans
9, Hierusalem introivit 68, ideo cum in prima DoUlraque igilur Orat in inlroitu , dicens : Verfca*
et offerenda , Gressus"", in graduali vero se conso- minica populus captivalus fleverit dicens : Cir' cumdederunt
communio
de
sumitur.
In
me*s; et in secunda oraverit dicens :
hujus
latur" 1,
evangelio
sabbali completorioantiphona: Media vita cantatur, Exsurge Domine6"1, in terlia quoque oraverit dieo quod nunc mediana Quadragesirnseincipiat se- cens : Esto mihi6i, in quarta consolationem acceptimana; qui vero eam in praecedenli quinta feiia D perit, dicente Domino : Invocabit me, et ego exauA«,nlant, numerum dierum jejuniis affliclorum at- diam eum ", in quinta quoijue orationi rursus intendunt. Hanc itaqtfe scholasticis viris sub hrevi- stiterit dicens : Rerhiniscere6*in sexta vero , Dario
loquio duximus exponendam : Mediavita, Christus licentiam tribuente, consclationem de reversione
est, ipse enim esi mediator Deiet hominum ", ipse perceperit, ideoque dixit: Oculi mei6\ in hac se< via, verilas el vita", > ipse quidem sanctus, ipse ptimaca, lanquam in fine Septuagesimseingrediens
Deus, ipse fortis" 4, ipse misericors et salvatoreo. Jerusalem graiulabundus exsullat, dicens : Lmtare,
Ad Christum ergo sermo dirigitur : 0 mediavita id Jerusalem6".
est 0 Christe; vel media vita sancla Trinitas est,
Septenarium quoque vitaepraesentis, quse septem
quaeest in se vita, et nobis vita media, id est dierum curriculo volvitur, vel, ut diximus, seplem
*ufllciens, el communis, ad quam sermo dirigitur; millibus annorum inciuditur, vel potius septem
£71
88Joan:4. saNum. 20. "ICor. 10. *'Joan. 19. »2Psal.~85. *3Psal. 27. **Psal. 5. *!Joan. 4.
*8Joan. 8. *'Dan. 15. *8Psal. 84. »9Psal. 5. 00Psal. 18. "Psal. 22. 6!I Tim. 2. 58Joan. 14.
o*Daii.9. "Isa. 9. 56Isa. 66. 57Psal. 136. "8IEsd. 1 59Psal. 17. 60Psal. 45. °'Psal. 50,
•'Psal. 90. 63Psal. 2*. 6*Ibid. "Isa. 66.
574
273
setates, quibus mundus ipse distinguilur, sicut per lV.eis mirabilia, et dedit eis vitae mandata", ex tunc
dies sepluaginta , sic pcr seplem Dominicas reprse- ccepit ille magnus caecus illuminari, scilicet genus
sentat Ecclesia. Prima setas est ab Adam ad Noe, humanum, de quo in hodierno legitur evangelio,
seeunda vero , a Noe usque ad Abraham, vel sequi sie increpatur a turba , dum lucem a Domino
cundum quosdam , ad Moysen; tertia, a Moysead poslularet 78, sicul filii Israel opprimebantur ab
David,quartaaDavidusquead transmigrationem Ba- jEgypliis , dum peterent ire viam Iriuim dierum ,
bylonis;quinta, a irausmigrationeBabylonis usque ad ut Domino sacrificarent 79.Quarla Dominicajuvenadventum Domini, sexta, usque ad finera sseculi; se- tutem designat Ecclesise, in qua regum diademale
ptima, simililerusque ad eumdem finem. Simulenim coronatur, et sapienlia prophetarum ornatur, in
currunt, sed illa 'in vigilautibus, et laboranlibus , quorum manibus Christus assimilalur 80; nam reista in doririientibus et quiescentibus , ubi requie- gum et prophetarum David eximius eligitur 81,qui
scunt electorum animseinter ubera laelantes matris manu foriis , et visu.desiderabilis interpretatur, qui
su.fi supernoeJerusalem. De his aetatibus ait Domi-. Chrislum nomine praesignavit, victoriis prsefiguranus : In sex tribulationibus liberaberis, et in se- vit,psalmis; et canticis aununliavit, sicut enim
plima non langet te malum 66; > senarias dicit tri- David Goliam82et Leonem, sic Christus diabolum
bulaliones omnes, sex setatum angustias, sex ven - superavit, qui super aspidem et basiliscum ambulos , qui nos a sex lateribus feriunt, qui sunt ab lavit. Unde hodiernum oflicium voce David prseeehanteriori, suggestio dsemonura, a posteriori pectoris in cantibus celebratur 88, et in Evangelio de
catorum delectabilis memoria prseteritorum, ab victoria Christi personalur8*. Quinta Dominica siinferiori titillatio ear-nis, a superiori consensus gnilicat senectutem Ecclesise, in qua deficere narationis, a dextris prosperilas, a sinistris adver- turalis calor inccepil. Nam, templo diruplo, populo.
sitas : a quibus omnibus qui liberatur per Dominum sub Nabuchodonosor in Babylone captivato8S, Ec-.
liberatur. Unde : < mullsesuut tribulationes justo- clesia captivata nec altare, nec templum babuit,.
rum, et de omnibus his Iiberavit eos Dominus67.> sed ad salices organa sua suspendit 86. Unde nec
Liberamur autem in morte, quse est confinium vitae ab re haecDominica vacal, nechabet officium, nisi
ad vitam, a quo in setate septima requiescent ab alia feria mutuatum ; illa vero caplivitas peceaanimaea laboribus suis 68.Quod has seplem aetates. tricis designat_animsecaptivilalem, quae, non nisi.
seplem Dominicaerepraesentent, ex earum declara- in jejunioet orationerepellatur8'; idcirco Ecclesia,
tur officiis: in prima quarum velut infantia mundi quasi voceDanielis in illa captivitate clamanlis 88,
clamat homo a felici delectatione dejeclus, in qua G de jejunio mutualur officium, quod totum mcerore
protomartyr Abel occiditur, cujus sanguis de lerra perficilur, et per Chananeaefiliam a daemoniovexaclamavit adDominum 69, ideoque ejus voce quasi tam eadem animarum captivitas intelligitur. Idcircc
prsecentoris clamat Ecclesia : Circumdederunt me de ipsa legitur evangelium8S.
qemilusmortis*°. Et quia per multas setateset longa
Sexta Dominiea significat Ecclesise senium, scitempora oporlet eam in hujusmodi laborare gemi- licet fines sseculorum, cum Dei Filius venit in
tibus, et portare pondus diei et aestusT1, ideo le- mundum et a diaboli potestate liberavit genus hugitur epistola de longo sladio ", et de aelalibus le- manum. Unde ne sil iramemor accepti beneficii et
gitur in Evangelio.
ingratum, gratulatur et ait : Oculi mei semper ad
In secunda vero Dominica, velut in pueritia Dominum90.Merito ergo legitur evangelium de dse' mundi,
concipienshomo spem suse reconciliationis, moniaco liberato 91. Hsecautem septima et uUima,
ex eo quod Dominus dixit ad Noe : Ego slatuam Dominica sabbatum significat mundi, in quo sanpactummeum vobiscum,i. > Hujus pacti vel recon- ctorum animae requiescunt, deposito carnis onere,
ciliationis accelerationem voce Noe quasi prsecen- et velut post belia victrices depositis armis ferialse
toris implorat Ecclesia dicens : Exsurge, quare ob- lsetantur, et singulis stolis remuneratae binas in
dormis, DominelK.Cujus reconciliationis modus in D gloria prsestolanlur. Illic Jerusalem quse sursum
evangelio, et cseteris exprimitur, et effeclus, ut est, quse libera est, quae est mater nostra 9S,lsesupra docuimus. ln tertia vero Dominica, velut in latur, et diem festum agens 93 pro numero filioadolescentia mundi, concipiens riomo suam libera- rum de peregrinatione redeuntium repositas refuntionem , ex eo quod eduxit Dominus per Moysen, dit epulas, et lactens ex suis uberibus exprimit
et Aaron filios Israel de JHgyptiaca servitute '5 suse consolationis maternae delicias. Unde quidquid hoprolectionis et liberationis accelerationem voce die canitur in nocturnis, est de liberaiione populi de
Moysi quasi prseeentoris oral Ecclesia dicens : Eslo /Egypto, scilicet de libaralione animsede corpore
mihi in Deum protectorem7S.Et vide quia, quando morlis hujus 9*. Quod autem in diurno personamisit Dominus Moysenad populum et fecit coram tur oflicio, est de Isetitia et satietale ccelestis Jeru
66Job. 5. "Psal. 33. 68Apoc.14. 69Gen. 4. "Psal. 17. 71Malth. 20. i'2ICor. 9. "Gen. 7.
r4Psal.43. "Exod. 12. 'sPsal. 30. "Exod. 20. ^Luc. 18. ,9Exod. 5. 80Ose. 15. 81IReg. 16.
62 1 Reg. 17. 83 Psal. 90. 8»Matlh. 4. S5IVRe?. 25. 8«Psal. 156. 8' Matth. 17. ,8 Dan. 9.
"Matth. 15. s0Psal. 24. sl Luc. 11. 9SGal. 4. 93l>sal. 75. 9*Rom. "'.
2"5
276
salem; nam et salietas de quinque panibus, et duo A exsolvere videamur. Si quis objiciat: Cur hoc in
bus piscibus, de qua legitur in evangelio 95,salie- fesiis prsecipuis, ut Nativitatis Domini, et simililatem designat seternam quse hic incipit, et termi- um, non observatur ? respondco, quia per qctava,s
natur in fuluro. Nunc enim per ea quse de libris producuntur, nec unius diei observantia coangu-t
Moysi, psalmorum et prophetarum accipimus, ex slanlur. Quidam vero aliler a Sepluagesima diparte cognovimus s6. Tunc vero Jesus qui abiit stinguunt officia, nec deserit.eos verborum materia,
trans mare Galileae,id est < resurgens a morluis 97> dicenles quod una populi peregrinatic legilur in
omnes ssecuH amaritudines pertransivit, omnem jEgypto 9, et una eapiivitas in Babylone 10: per
multitudinem ad se venientem,. et omnes supernse utramque significatiir nostra peregrinalio et capliJerusalem filios eam ablactatos grandi saturabit
vitas in hoc mundo : Duae quoque reversiones
convivio, cujus in typum Abraham ablactato lilio populi Dei leguntur : una de sub Pharaone permare
liberse unico Isaac in die ablactationis, grande Ruhrum et desertum ad terrara promissionis ";
corivivium celebravit *.8. Omnesergo hoc convivio altera de Babylone in Jerusalem ls. Per quas sisaliando.s sancti Spiritus allocutio consolatur di- gnificantur nostrse reversiones, prima de sub pocens : Lmtare, Jerusalem, et altende quod verba testate diaboli per baplismum et poenitentiam ad
R
laelitiae inultiplicanlur, eo quod a multiplicibus tri- Ecclesiam; secunda est de hujus mundi confusione
bulationibns li.beramur, et ad multiplicia gaudia ad seternae pacis perfruitionem. Captiyitas et pereevocarour : El convenlum facile omnes qui diligi- grinalio, sicut supradixiinus, per septenarium ditis eam, quia satiabimini, quia ibilis < in domu.m lalantur. Unde per qualuor hebdomadas denoDomini *», ubi erit pax et abundantia, de qua in lantur.
In omnibus ergo noclurnis officiis, et diurnis.
graduali canitur : ad quam cum pervenerimus,
complebitur qu.od in tractu subdilur : Non com- quidquid legilur et canlatur, aut vox est peregrimovebilur ii\ eeternum qui habilat in Jerusalem 10-°; norum de sua peregrinalipne dolentium, aut vox
in offeren.da invitantur ad Iaudes omnes in illa captivorum de sua captivitate gementium, aut vox
mensa convivantes '; sed ne quis intelligeret de est redeuntiura de tenebris ad lucem, de infidelitate
Jerusalem Palaestina., in co.mmunione determinaad fidem, aiit vox est redeuntium de luctu ad gaulur, ut inlelligantur quse dicta sunt de Jerusalem dium, de mundo ad coelum, et quidem saepius in.
quse nondum est sedificata, sed adbuc aedificalur, noclurnis vox est peregrinantium, in matutinis,
laudibus captivorum,in missali of§cio redeuntium ;
ut civitas s ex vivis lapidibus, in quam ascendunt
tribus. tribus Domini 3» tribus regales et tribus C quae quorum sit, diligens leclor altendat. Per quid
sacerdolales.
autem. nostra reversio fiat, iu duabus sequentibus
Ipsa quoque ecclesia, ad quam statio hodiernaprae- Dorainicis Passionis exprimitur, scilicet per Dofigitur, ssjnctam civitatem coelestem Jerusalem no- niini passionem, quia duse sunt nostrse reversiomine suo designat: dicilur enim sancta Jerusalem,
nes, vel duae Domini passiones, una in seipso, aitera qua patitur in corpore. Unde : < Saule, quid
utj peregrinantibus in hoc saeculocivibuscceli,.qui
non habent hic civitatein permanentem, sed futuram me persequeris " ? >.Mox Dominica resurrectionis
inquirunt», ipso nomine supernae civilalis memo-. sequetur, in qua nostra reversio consummabiriam excitet, et eam a longe peregrini salutent";
tur.
Feria secunda legitur evangelium in quo, Phadiffert autem hujus stationis ralio ab ea' quse est
adventus Domini secunda, quia videlicet illa futu- risaeis interrogantibus Jesum. quod sigmnn osteuderae beatitudinis est annuntiatio; hsec, quasi prae- ret, et in qua poteslate nummularios de lemplo ejisenlis contemplatio : inde et «estivius agimus; quia ceret, respondit : Solvite templum hoc, el in tribus
diek,usexcitabo illud 14, loquehs de teraplo corpospei nostrae festivilas est. Hac enira die Christianus imperalor coronatur, ut coronam supernse Jeris sui; non imperat, sed prsedicit. Sequilur : Ipse
rusalem meditetur. In hac die rosam auream Ro- non credebat seipsum eis 15. Huic evangelio recle
nianus pontifex plenam balsamo propriis manibus
praemiltitur lectio de duabus meretricibus, quse.
gerit, non gralia lemporalis deleetalionis, sed spi- coram Salomone de vivente filio contendehant, quaritualis signiftcationis; flos enira iste flocem illum rum alteri dicenli : Nec mihi nec tibi,seddividaluri(',
significat, qui de se loquitur dieens : < Ego flos non reddidit infantem vivum rex Salomon. Hsemucampi et lili.um convallium 6; > aureus est, quia lieres Synagogae et Ecclesiae typum gerunl: Syna< Rex regum, et Dominus dominantium ', > cujus goga peperit filium,quein dormiens oppressit, hicest
rubor apparuit in insignibus passionis 8-, et odor Christus, quem carne genuit,etsecundum hamanitain gloria resurrectionis. Hac quoque die duse col- lem in crrice suspendit, Ecclesia quoque filiuni haJeclae Romani ordinis auctoritate dicuntur, sicut in buit, quem illaesum servavit, hic estChristus quem
Anminlialione Dominica, ut quasi duplex festum in utero fidei concepit et peperit, quem divinitatem
97 Rnm. 6. 98 Gen. 21. 99 Psal. 121. 10°,Psal. 124. • Psal. 158.
"Joan. 6. 9«ICor.,15.
9 Gen. 46; Expd.
?Psal. 121. 3lbid." »Hebr. 13. ' Hebr. 11. '6 Cant. 2. ' Apoc. 19.",c 8 l.sa. 63.
ibid. IS III Reg, 3.
.. '" IV Reg. 25. •>.Exod. 12. " 1 Esdr. 1. " Act.'9.' •* Joari. 2.
277
278
vivere non dubitavit.. Hi sunt duo hirci, quorum A ut in haereticls, ne sancla illis prius darentur, quam
alter mactalur, et alter emitiitur •'. Hi sunt aries christiana fides radices in mentibus eorum lixiset Isaac ,s; quasi duo filii, non. tamen duo Chri- set 30, unde, nominibus datis quilibet eorum per
sti, sed unus identitate personae, gigas geminae sequentes dies usque ad Paschae solemnilatem fidei
subslantise quem Synagoga ritero lidei nec conce- regulam audiebat, et sic lactatus, et grandescens
pit, nec peperil, sed desideravit occidi, et adbuc in plentlunio, id est in baptismo plena lide symmemoriara ejus cupit exstingui. Sed verus Salo- bolum reddeus Chrislo comraoriebatur, et resurmon puerura, scilicet semetipsum, non credidit gebat : ideoque dicebatur calechumenus, quod inSynagogae, sed transivit in fidem Ecclesise, quo- terpretalur audiens, vel instructus, quoniam in fide
dam modo dicens apostolis : < Date huic infanlem baptizandis necessaria, etiam conversatione movivum; haeccnim est mater > nostra 19. Haecest rum postbaptismam observanda instruehatur. Unde
igitur quae orat in introitu , graduali, commu- calechizatio dicitur instructio, et scruliniuwija serunione, et in offerenda oranem terram ad jubilan- tando, at priusquam sagena piscibus multiplicantidum invital20.
bus impleatur "; quia periculosum erat lanlara
Feria tertia legitur evangelium in quo arguit _ multitudinem differre propler occasiones mortis,
Judseos de p rsevaricatione legis Moysi dicens : prseserlim propter infanles, quorum -tenera vita
Nonne Moypes dedil vobis legem, el nemoex vobis levi occasione succiditur, visum esl expedire pasfacil legeni.? 2t Quare non debet eis illa Moysi ora- sim baptizandis indulta licentia, cuncla prseveniretio patrocinari, scilieet < Quiescat ira tua, et esto pericula, baptismi tamen solemnilate vel in pau~placabilis super uequitia populi tui ss. Deinde ar- cis ad Dominicam resurrectionem propter siniiliguit eos de homicidio subdens : Quid me qumritis tudinem reservata. Quarta vero feria potius quam
interficere? Bene igitur huic evangelio praemitlitur alia die scrutinium inchoatur, quinque ex causis :
jectio, qua dicilur a .Douiino Moysi : Descende Primo quia sicut quarla feria stellse creatae sunt,
de monte, qaia peccavit populus tuus,dimilte ut ira- et soli et lunse sociatae 3S, ila fideles hodie conscalur furor meus contra eos, ut deleam eos; cui cipiuntur qui Christo soli, et Ecclesise lunae conMoyses : Cur, Domine, irascitur furor tuus, elc. 2*. junguntur; secundo, quia in quarta setale saeculi
Hsecoratio valuit pro illis usque ad lempus in quo Christianum imperium ex promissione sumpsit
crucifixerunt Filium Dei, sicut Moysi promiserat exordium, jurarite Domino ad David : De fruclu
Dominus, dicens : Dimisi juxla verbum tuum. Ve- ventris tui ponam super sedem tuam 3S.> Ideoque
rumlmnen in die ullionis visilabo el hoc peccalum Q merilQ chrisliana religio in quarla feria, et in;
eorum s»; quse in introitu, etgraduali ponuntur quarta hebdomada capit initium quae juvenilem!
sunt orationes Moysi; quae vero in offerenda et setalem hominis reprsesentat, quse apta est gu-jcommunione, sunt consolationes ejusdem.
bernaculo imperii et regalem aualem significat,'
Feria quarta saeramenia quse novae sunt Ec- quae innovata est ex promissione regni Christi de|
clesiae propria, inchoantur, scilicet scrulinia. Fi- quo^regno angelus ad Virginem : > Regnabit. in.
ljos Israel praediximus in scptuagesirao anno de doirib Jacob in seternum '*; > terlio, quia sicut in!(
Babylonica captivitate reversos S6. Reversi vero quarta selate per Salomonem templum Domino se-.
incertos habuere sacerdotes. Unde Esdras et alii dificatum est ", ita et nunc baptizandi in lemr
sapientes genealogias diligenter scrutali sunt, et plum Domini, hac quarla feria praeparantur :.
Judaeos a gentilibus, sacerdotes a Judaeis separa- quarto, quia ut in quarta feria -proditus est Do-|
verunt S6. Ita et nos non in aliqua praecedenlium, minus a Juda, ul pro redimenda Ecclesia moreresed dunlaxat in hac hebdomada, quae finem il- tur, sic quarta feria catechizatur Ecclesia, ut pro
lius sepluagesimae designat scrulinia inchoamus, Christo acquirendo nulla vitei pericula; quinto,
ut credentes ab incredulis segregemus, quos in quoniam quatuordecim agnus diebus observabatur,
sacrosancta solemnitale noslrse redeinptionis, ex D et praeparabalur, et luna quinta decima immolaaqua et spirilu renovemus. Moris quippe fuit in batur 36.
Decet ergo ut Ecclesiae nova soboles', quae ad
Ecclesia non alio tempore regenerationis noslrae
celebrari sacramentum, nisi mortis immiueret pe- moriendum Chrislo prseparalur, diebus quindecim,
riculum. Unde : < quicumque in Chrislo baplizali anteriori jejunio spiriiualiler saginata aetati lunae,
sumus, in morte ipsius baplizali sumus > 27, sicut quse illam signilicat, exsequetur ; nam si sexla fea mortuis resurrexll: sicin novitate spiritus am- ria, quaeest passione quinla decima, scrutinia cebulemus 2S. Omnis igitur Ecclesiae proles, quam lebrarentur, tredecim tantum dies in jejunio prseper anni circulum divini verbi pabulo generabat, parationi restarent, quia, duobus intervenienlibus
hac die sua nomina dabat, in quibus erat per- diebus Dominicis, jejunare non licet, Igitur, dum
scrutandum ne qua radix amaritudinis inesset ",
quarta feria scrulinia inchoanlur, et. sequeutcs
23Ibid. "Ibid.
» Exod. 52.
17Levit. 16. 18 Gen. 22. 19III Rec. 5. "Psal. 99. 21 Joan.7.
=' lEsdr. 1. 26 I Esdr. 2, 8. 27 Romrc. 2S Ibid. 29Hebr. 12. »' Matlh, 7. 31Malth. 13. 3SGen. i.
"s Psal. 151, 8; 11Reg. 7. 3»Luc. 1. sc 111Rec. 7. 56Exod. 12.
2~9
280
quindecim dies doctrinae fidei et disciplinse morum A proponitur; quatuor aulem in ullimo die leguntur
et jejuniis impenduntur, nova Ecclesia pulchra ut eis evsngeliorum initia; quia de quatuor mundi
luna 3', fide plena, Christo commoriens, et resurpartibus ad fidei veniunt sacrariienla*'. Quod uniis
gens ilii .in, baptismate copulatur. £t Iicet scruti- de maseulis, et una de feminis ab acolythis in sannia, ut diximus, diebus quindecim observentur, ta- cluarium deferunlur, significat, quod de utrpque
men septies tantum •scruluiia celebrantur, ut dum sexu ad fidem evangelicam convertunlur ; Symboseptenarip numero implentur catechumeni, detur lum Apostolorum, et Oratio Dominica super masculllis septiformis gratia Spiritus sancll Hoc autem los et feminas dicuntur, et exponunlur Grseca et
ordine serulinia celebranlur : Cum infantes vene- Latina lingua, ubi .utraqiie fuerit Ecclesise notatum,
rint ad januam ecclesise, nomina infantiun) ab aco- ut omnis lingua Domino confiteatur *', tum ul omnis sapientia, omnisque potentia ad Dominum relylho scribunlur. Postmodum per npmina vocantur
in ecciesia, et staluunlur masculi ad dexteram, et feratur. Grseci namque sapientia, et Romani pojeininse ad sinistram. Ad januam veniunt qui fi- lentia prsecellebant. Exposilionem Orationis Dodem petunt, fides enim est Ecclesiaejanua; quorum minicse superius in tractatu missae prsemisimus.
noinina serilmntur in cselo 3S-,et viriliter agentes 39
BScautem sub compendio Symbolum apostolicum
in judicio statuenlur a dextris, effeminate vero vi- ^>exporiamuS, ubi Patrem creatorem omnium confivenles a sinistris ?°. - Deinde exorcisla, cujus est lemur, ubi et Filium sequalis polestalis adjungimus,
boc officium proprie, interrogat si diabolo renunqui de Spiritu sancto conceptns, et natus de Virlicnt, operibus et pompis ejus. Qronis quippehomo
girie prsedicatur, qui passus, crucifixus, mprtuus,
qui in originali peccato nascitur, jure domini diaet sepultus fuisse dicitur qui ad inferna descendis^
boli subditur: cujus jus fideles effugiunt, dum se, et die tertia resurrexisse cognoscitur, qui cceChristi jugp, se subdunt M. Opera diaboli quaedam los ascendisse , et ad dexleram Patris sedere credispiritus , qusedam corporis operalione patrantqr ; tur , qui venturus ad judicandum vivos et mortuos
spiritus ut superbia, ira et similia; corporis, ut exspectatur. In hoc eodem Symbolo Spiritus sanfornicatio, ebrietas, et similia, Pompse diaboli sunt ctus in eadem cum Patre, et Fiiio deilate indiscre^
spectacula, chorese, ludi, lascivise, et, ut breviter te adjicitur ; in eodeiri sancta Ecclesia catholica
perstringam, omnes honores vani atque superflui;
nominatur, in qua sanctorum communio, peccatoDeinde de fide Patris et Filii et Spirilus sancti in- ram remissio, carnis resurrectip, vitse selernse perterrogantur, sine qua nemo Deo placere legitur *'. ceptio perdocentur. Cujus symboli verba quidem
Debinc diabolus, exsufflatur, ut Spiritus sancti ha- r gauca, sunt, non huinanse sapienlise sermone, sed
bitaculum elficianlur; frontibus eorum signum cru- vera divinitus ralione disposila. Mysteria vero macis pro sigillo imprimitur, ut domUs Dei contra
gna sunt per prophetas longis tcmporihus ante
dsemones munialur. Hoc signum videns., diabolus praevisa, et per aposlolos declarata : unde Symbocontremiscjt, et fugit, reminiscens quod eo victus lum dicitur communis morsus, vel collatio, eo quod
fuit. Frpnti vero crux imprimitur, ut Chrislum
in eo duodecim arliculi quasi secreta proponuutur,
crucilixum.se non ernbescere moneantur. POstnio- et ab apbstolis cpnferuntur, quse et dislinguere, et
dum per crationes in uriitale recipiuntur Ec- auctpritatibus inteudimus Veteris Teslamenti muclesise, per salis gustum cpndiuntur doctrina sa- nire. Credo in Deuni palrem omnipotentem, creatorem cwliefterrm- Aliud est, ut ait Augustinus, crepientise.
Deinde per exorcismos diabolus effugatur, ideo- dere Deo, aliud credere Deum, aliud credere in
Deum. Credere Deo est credere vera esse quse loque ter maledicte repelitur, quia per fidem Trinilalis diabolo viriliter obviatur. Seorsum mares ad quilur, quod et mali faciunt, et nos credimus boaustrum , seorsum feminae ad aquilonem exorci- miui, sed non in hominem ; credere Deum est crezantur, quia majora magis intelligerilibus, et mi- dcre quod ipse sit Deus, qiiod etiam et damiones
nora rainus capientibus, et frigidis sunt prppi- D faciunt; crederein DeUmest predendp amare, credendo in eum ire, credendo ei adhaerere, quod
nanda. Qupd saliva nares et aures tanguntur,
boc.petitur, ul doctrina, qusefluit de altissimis 43, soli boni faciunt.Ergoqui dicitCredo inDeum mentilur, si non diligit Deum ; nisi dixeris-quod iu perper aures eorum introeat, eisque suave redoleat.
Ab ostiario introducuntur et excluduntur; quoniam sona loquitur Ecclesiae, vel npn quid sit loquitur,
a Spirilu sancto per Christum, qni est ostium »*, sed quid debeat esse. Dicens Deum singulariter,
in coeli cellarium introducentur *5, vel opposita deorum effugit pluralitatem, unde: < Audi, Israel:
Deus.luus unusest 49, »~etApostolus : « Unus Deus,
romphoea excludentur »6. Ab acolytho, qui. est acccnsor iuminum illuminantur, ut effugalis pecca- una fides et unum Paptisma so. > Dicens Patrem,
torum tenebris et erroris coecitate depulsa, lumine
incipit personas distinguere, de quibus Isaias :
51? >
molem
tribus
t
.terrse
A
digitis
illiistrentur.
diacono
Qui
appendit
supereosEvanintelligentiae
et alibi: < Seraphim clamabant; sanctus, sanclus,
gclium legitur, quoniam 'eis evangelica doctrina
' 89 Psal. 26. »" Mallh. 25.
"'Malth. 11. »2 Hebr. 11. *3 Eecli.
24,
"Cant. 6. "LuclO.
51
50
*8
Isa. 40.
Ephes. 4,
Philipp. 2. *sDeut.6.
*\Toan. 10. »s Cant. 2, *6 Gen. 3 *7 Luc. 1S.
281
282
sanctus 5\ > ef Dominus :« Baptizate omnes gen- A quo m «rtui liberantur, unde in Osea : t De manu
tes, in aomiue Patris et Filii, el Spiritus sancti 53;> mortis liberabo eos, de morte redimam eos, ero
et Joannes evangelista : < Tres sunt qui testimo- mors tua, o mors, ero niorsus Uius, o inferne6S.>
nium dant in coelo: Pater, Verbum et Spiritus '*. Hic est Evangelicus forlis, qui fortem ligavit,etejus
Pater est prima nontempore, sed auctoritate in vasa diripuit 66. Hic est qui dicit in Psalmo : i Ego
Trinitate persona. Quod sequitur omnipoteniem, dormivi, et soporatus sum, et resurrexi, quoniam
nomen est essentiale, ut in Symbolo Athanasii Dominus suscepit me6', > qui Patri dicenti: i Exdeclaravimus, ideoque illud ad subjectum Deum vel surge, gloria mea, exsurge, psalterium et cithara 68,>
ad relativum Patrem non sine ratione referimus brevi sermone respondit: < Exsurgam diluculo 69,>
dicentes : Credo in Deum omnipotentem, vel in cujus resurrectionis mulieres et viri perhibent testiPalrem omnipolentem. Similiter et quod sequitur,
moniura in Evangelio ,0
creaiorem cmli et terrm; ubi confutatur haereticus,
Ascendil ad ctelos, sedet ad dexleram Dei Palris
qui alium cceli, alium terrse asserit creatorem;
omnipotenlis. Ecce quartum sacramentum, scilicct
alium coelestium, aliunrterrestrium ; alium corpor ascensio, ascendit enim, sieut a[t David : < Super
rum, alium animarum, contra quos ait David ; cherubin et volavit, volavit super pennas vento< In principio tu, Domine, terram fundasti, el B rum ", > el: < Paravit in coelo sedem suam , et
opera manuum tiiarum sunt cceli 55; > et Apostolus : reguum ejus omnibus dominabitur ' 2. > Cui Pater
< In ipso coudita suut universa, in cqelo et in ail : < Sede a dextris meis, donec ponam inimicos
terra 56, >
tuos scabellum pedum tuorum 73; > el ut ascensioEl in Jesum Chrislum, Filium ejus unicum, Domi- ni quoque de;visu teslimonium non deesset, ut ait
num nostrum. Ecce altera in Trinitale persona, hic Lucas : < Videnlibus discipulis elevatus est, et nuest Jesus qui salvum fecit populum a peccatis bes suscepit eum ab oculis eorum '*. >
eorum ", hic est unicns Patris Filius, de quo DaInde veniynus esl judicare viros et mortuos. Ecvid : < Filius meus es tu, ego bodie genui te 5!; > ce quintum quod nondum est opertum sigillum ,
gt Apostolus: < Misit Deus Filium suum , natum veniet enim rex manifeste, cui Pater judicium dede muliere, factum sub lege es; > hic est Dominus dit ", et sicut David : i Et parabit in judicio thronum suum et judicabit popujos in justilia ' 6, > et
nosler, quia nos creavit, quia nos servos alienos
prelio sanguinis emil.Quidam jungunt unicumDomi- alibi: < Deus manifeste veniet, Deus noster, et non
num nosirum.
silebit", > et Lucas: < Iia veniel, .sicut vidistis
Qui conceptus est de Spirilu sancto, natus ex eum euntem in coelum 7a, >et Micheas : < Judicium
Maria Virgine: Ecceprimum Chrisli sacramentum, 'C Dnmini est populo suo 79.>
seiieet incarnatio, ac si dicat, qui cum sit Deus,
Credo in Spiritum sanctum. Ecce terlia in Trinifactus est homo, non ex virili semine, sed conce- tate persona; scilicet Spiritus sanctus, .de quo
ptus operatione Spiritus -sancti; N.atus ex Maria Moyses: < S.piritus Domini ferebatur super aVirgine, unde Isaias,: < Ecce Virgo concipiet, et quas 80, > el David: <. Flavit spiritus el fluent
pariet Filium, et vocabitur nomen ejus Einmaaquse 81; > et Dominus in Evangelio : < Spiritus,
nuel 60,> et angelus in Evangelio; < Ave, Maria , qui a Patre proceditSa, t docebit vos omnia " ; >
gratiaplena Dominus tecuni, > et infra : < Spiritus ille enim docet, ille sanclificat, ille unit, ille peccata
sanelus snperveniet in te, et virtus Altissimi obum- remittit. Per hunc resurrectionem in gloriam, per
brabit tibi* 1. >
hunc consequitur vitam aeternam.
Passus sub Ponlio-Pilalo, crucifixus, mortuus et
Unde sequiiur , sanctam Ecclesiam calhoticam, et
sepultus est. Ecce secundum in humilitate Christi junges ita, credo in Spirilum sanctum, sanctam catholicam Ecclesiarii, id est per Spiritum sanctum
sigillum, scilicet passio cujus tempus describitur,
sub Pontio Pilato; forma subditur, crucifixus, finis Ecclesiam fidelium sanctificari; similiter, et quae
eoncluditur, morluus et sepultus, unde plangens ,n sequuntur : credo in Spiritum sanclum , sanclorum
dicit ex ore David et Jeremise : < Foderunt manus communionem, scilicet per Spiritum sanctum sancmeas et pedes meos, et dinumeraverunt omnia los in vinculo charitafis uniri; el credo in Spiritum
ossa mea 62.> De morte, ait prpphela, Domini fuit sanclum, remissionem peccalorum, id est per Spiriexitus mortis 63. >
tum peccata remilli; similiter, credo in Spirilum
De sepulcro. Isaias: < Sepujcrum ejus glorior sanclum, carnis resurrectionem et vilam mlernam,\A
sum 6*.> Hsecsunt in Evangelio manifesta.
est per Spiritum sanctum carnem gloriam consecuDescendit ad inferna, lertia die resurrexit a mor- turam et animam vitam aeternam. Vel sic credo in
iuis. Ecce tertium sacramenlum, scilicet resurreT; sanclam Ecclesiani catholicam, nec ita dicimus, ut
ctin, sed de descensu ad inferna prsemittitur, et a asserit Augustinus, credere in Ecclesiam , sicut in
56Col. 1. S7Matth. 1. 5SPsal. 2. B9Gal. 4.
62Isa. 6. S3Matth.28. 5*Uoan.5.
55Psal.l01.
60Isa. 7. 01Luc.l.
6SLuc. 11. 6'Psal.3.
62Psal. 21; Jer. 18. 63Psal. 67. e*Isa. 11. 650se.l5.
58Psal. 56. 6SIbid. " Matth. 28; Marc.
Luc. 24; Joan 20. 71 Psal. 17. '2 Psal. 102. 73 Psal.
16;
7SAct. 1. " Mich. 6. 80 Gen. \.
lOO. '*Act. 1. 75 Joan. 5. 76 Psal. 9; Psal. 97. " Psal-49
*' Psai. 147. 8! Joan. 15. S3Joan. 14.
284
283"
Deum credere, Ecclesiam credimus, dum in Eccle- AJriam in Dominica , vel in secunda feria est hujus
sia conversantes in Deum teiidimiis, et quse sequun- quartae feriae scrutinium popUlis amnuntiandum his
tur nos inde sequi firmissime profilemur, scilicet verbis : Scrulinii diem , dikciissimi fratres , quo
sanctornm communionem , peccalorum femissionem, electi nostri divinitus instruaniur, imminere cognocarnis resurrectiohem et vitam mlernam. Unde sic scite, ideoque sollicita devotione sequenli quarta feria
circa horam nonam convenire dignemini, ul cmleste
jnnges : Credo in sanctam Ecclesiam catholicam,
sanelorum cotnniunionem, id est per fidem quam mysterium, quo diabolus cum sua pompa deslruilur,
habeo existens in sancta et universali Ecclesia,
et janua coalestis regni aperilur, inculpabili mysterio
assequor sanctorum communionem, id est concor- peragere valeamus.
diam et unionem : sicut est enim unus Pastor, sic
Item feria quarta, finitis missarum solemniis,
unum ovile 8*, sicut unus, Deus sic.una fides, et presbyler. annuiitiat ut Sabbato proximo ad
unum baptisma 85; vel percipio sanctorum commU- scrutinium revertanlur , et sic iterum, alque itenicnem , id est panem benedictionis , de quo diei- rum annunliat donec seplem scrutinia compleautur : < Crede et manducasli' 6. > Similiter et quse lur.
Nunc missae hujus diei prosequamur ofliciuin-:sequuntur : Credo vv sanctam Ecclesiam, remissionem, id esl per fidem, quam habeo existens in san- legitur ergo evangelium de caeconato S9. Hic est gecta el universali Ecclesia, consequor peccatorum nus humanum, qui principem lenebrarum sequens,
remissionem, id est leprae cnralionem, de qua dici- perdidit oculos in primo parente 10°: ideoque coelur in lege 8', et Evangelio SS: Maria soror Aaron cus dicitur a nalivitate. Pro hoc exspuit Dominus
cum septem diebus fuerit exlra castra , est a lepra in terram, et fecit lutum, etlinivit oculos ejus dimundata 69, Naaman Syrus septies in Jordane lo- ceos : Vade ad natatoriam Siloe, et lava. Abiit ergo,
tus est a lepra curatus 90; sic et Domkms decem lavit et vidit . Spulum quod a capite descendil, dileprosos mundavit, sedxinus tantum dedit gloriam vinilatem Cbristi significat, Yerbum qupd Paler
Deo 91; de Magdalena quoque dicitur: < Quia di- eructavit 2, Pater capul, Verbum in lerram quam
missa sunt ei peccala multa, quia- dilexit mulmm omnis ventus agitabat, exspuitj cum Filium misit, etss. > Paralytico quoque Dominus ait: < Fili, remitin Virginis utero in unam personam pulveri noslraetunlur libi peccata tua 93. > Sequitur :
naiurae conjunxit. Ergo lutum ex sputo et pulvereCredo in sanctam Ecclesiam Cathoticam, carnis Chrisius est ex divinilate et humaiiilale; cujus fide&.
resurreclionem, id est per fidem , quam h.abeo exi- c*m caeco magno praedicatur, cujus oculi luto,
stens in Ecclesia.consequor carnis resurrectioucm, C quod fecit Dominus, liuiuntur, qui ad nalaloria
de qua Job : < Credo quod Redemptor meus vivit, mittilur cum catechizatus, id est verbo prsedicatioet in die novissimo resurrecturussum, et in carne nis instruetus, in baplismi fonte lavatur. Et vide :
mea videbo Deum Salvatorem roeum 9». > Unde ef Quod Siloe fons missi dicitur; id est Spiritus sancti
in Evangelio : < Deiis Abraham, Isaac et Jacob qui missus a Patre et Filio inibi maxime operatur.
non est Deus mortuorum sed vivorum 8",
ofet-ApostQr Ab hoc Evangelio universa membra dependent
lus ; < Omnes quidem resnrgemus, sed non omnes ficii, verbi gralia: Dum sanclificalus fuerd ih vobis,
immutabimur 96. > Similiter jungendum , est et congregabo vos de universis terris, et effundam super
quod sequilur^ Credo in sanclam Ecclesiam cathor vos aquam mundam, el mundabimini ab omnibus inlicam.vitam, mternam, id est per fidem.quam habeo quinamenlis vestris '. Sanctificatur Dominus in cain Ecclesia , consequar vitam aelernani. Hsec est lechumenis, dum audiunt, et credunt quod sanctus
terra vivenlium, de qua David : < Credo videre bo^- sit; effunditur super eos aquamunda, scilicet Spina Domini in terra viventium "'. t Est autem vita ritus sanctus, per quem visibilis aqua mundificat;
seterna videre Deum Patrem, et quem misit Jesum
quo mundati sic vivunt, ut lestimonio ei sint
Christum 98.> . .
quod sanclus sit, cujus prsecepto et ipsi sancti
His ita peractis de Ecclesia neophyti ejiciuntur, u sunt. Idem legitur in prima lectione, et additur :
quia qui regenerati non sunt, nec inter Dei filios Auferam cor lapideum de carne veslra, et dabo vobis cor carneum. Cor carneum, id est roolle habent
compulari, nec Christi mysteriis convenil inleresse.
Quidam catechumenos ante evarigelium ejiciunt,
catechumeni, dum capiunt in Scriptura, vel discised non laudo, cum eis sit praedicandum
Evange- plina doctrinam fidei,quam non capiunt corda Judaelium, sicut prsedicaveruiit apostoli priinitiis gen- orum lapidea, quae confringuntur, quorum in tytium. Sed sacrificio interesse non debent, luin pum fractae sunt priores tabulae »; in typum vero
quia orat sacerdos prb circumslanlibus, quorum fi- gentium aliae prsecisae5. Alia quoque leclio , Lavades cognila esl, et notd devotio : isti autem adhuc mini et mundi estole 6, sihiiliter ad catechumenos
infideles vocantur, tum quia quod conficitur , illis baptizandos pertinel.
porrigitur. Et attende quod ante hanc quartam feLeguntur aulem duaeleciiones, quoniam catechu8iJoan. 10. 85Ephes. 4. fi6 D. Ausruslinus. 8' Levit. 14. 88 Matth. 8. 89Num. 12. 90 IV Reg. 5.
97Psal.26, 9SJoan. 17.
17. 9S Luc. 7. 93 Matlh. 9. 9»Job. 19. 95Mallb.22 96ICor.l5.
slLuc.
69 Joan. 9. 10°Gen. 5, 'Joan.9.
s Psa). 44. 3 Ezech. 56. » Exod. 52. s Exod. 54, 6 Isa. 1,
286
LIB. VI.
MiTRALE.
285
meni ad operationem geminae dilectionis, vel ad A lio recte praemittitur Ieclio de filio Sunamitis, quem
doctrinam utriusque Tesiamenti, vel de fide et mo- puer missus ab Elisseo cum baculo non resuscitaribus sunt instruendi. Unde in prima lectione de vit; demum veniens Elisseus se super puerum infide, in secunda vero de moribus agitur ; baptizan- curvavit, huc et illuc deambulavit, puer autem sedi enim, ut ait Augustinus, non solum docendi plies oscilavit, et oculos aperuit '*. Haec resuscisunt, quid credere debeani, sed eliam quemadmo- tatio pueri resuscitatio estper fidem generis humadum se ab hoc pravo saeculo eripiant. Evangelizare ni, ad quod resuscitandum niisit Dominus puerum
cum baculo, scilicet Moysen cum legis aculeo, quae
Ghristum est non tantum dicere quse sunt credenda de Christo, sed quse observanda sunt ei qui acce- dicebat: Si quis hsec vel illa fecerit morte moriadit ad compaginem corporis Christi; et sicut sunt tur; sed nequivit suscitare mortuum, quia , Paulo
duae lectiones, ita etiam duse collectse, sed ad unam teste, lex neminem duxit ad perfectum 17. Domum
tantum genua flectimus,quoniam ad unitatem lidei versus veniens Elisseus se super puerum incurvavit,
catechumeuos invitamus. Sicquoque sunt duo gra- cum servi formam accepit 18,deambulavit, quarido
dualia ad euudem sensum concinentia; vox est prsedicavit; vel cum ad gentes de Judsea transivit,
etenim Ecclesiae novam sobolem eatechizanlis : Ve- et ex his seplies puer oscitavit, et oculos aperuit,
nite, filii; dudiie me, limorem Domini docebo vos ';
quia homo mortuus in peccalis, sepliformem gratiam Spiritus sancti recipiens , fide in Dpmino viet illa : Beala gens, etc. 8. Nec immeritoaugmentum
lectionum, collectarum et gradualium accumulat vit 19,et sic amoris spiritu reviviseit, quem terroprsesens officium , ut augmentum filiorum habeat ris virga, non corripit. Caetera quse in introitu, graspiritualium augmenta ciborum. In offerenda sunt duali, offerenda, communione cantatur, resuscitati
sunl consolationes et orationes.
praeeoniacseci,scilicet generis humani, vel Christiani
Feria sexta. Legitur evangelium de Lazaro,
populi, pro sua illuminalioue Deum laudantis, et ad
laudes alios invitantis 9; communio est ejusdem cae- quem Dominus diligebat 20.Isque typum gerit cuci confessio dicenlis, Lutum 10, et repetitur; quia jusque fidelis, qui, licet sit amicus Domini per ficsecusJudaeisbis dedit tale responsum, vel quia in dem, ilii tamen moritur per iniquam operationem,
obrutus in sepulcrum malse conscientise, fetens per
duobus ptipulis Deus illuminavit genus humanum.
Cum enim eum foras ejecissent Judaei nihil de Iuto labem infamise, qui tandem per occullam inspiraamlire volentes, ipse non cessavit lutum, id est in- tionem Dei, magna timore futuri judicii, quasi macarnalionem Domini, confileri dicens : Lutum fe- gno Salvatoris clamore concussus,, ad vitam per
I pcenitentiam resilit, et, conscientise sepulcro per
cit, elc. Unde sequitur illa beatitudo, de qua Do- C
confessionem aperto, a vinculis. peccatorum absolminus : < Beati erilis cum vos oderint homines,
et perseeuti vos fuerint ". >
vjtur. Et attende quod semper hac die quae est P
Illud non est silentio praelereundum quod ubi Passione Domini quinta decima, hoc legitur evanscrutinia peraguntur, proprise collectse pro catechuT geliura, quia constat hac die Lazarum suscitatum.
menis dicunlur : Omnipotens sempileme Deus Eccte- De qiio Evangelio siimitur responsorium : Occurresiam tuam. Ilem, remedii, etc. Hodierna vero statio runt Judmi, quod hodie canlatur : cui evangelio
ad Sanclum Paulum non immerito celebratur, tum congrue praemiltitur lectio de filio Sareplanse morquia fuit catechizator orbis terrarum, Doctor vide- tno, quem suscitavit Elias, ponens eum super lelicel gentium ls, tum quia mirabiliter fuit;ipse cateclum, et expandens se trihus^vicibus super eum ".
chizatus 13.Non enim didicit Evangelium ab homi- Hsec mulier est Ecclesia, quse fide_suscipit Chrine, sed miraculosa Domini revelatione •*. Ipse quo- stum in hospilio cordis ; filius ejus quilibet fidelis,
que non longe dissimilis est evangelico caeco. Nam qui tunc moritur, cum morte dignum peccalum
a nativitate csecus in anima, triduo caecus in cor- admittit. Lectus Elise catholicam designat Eccleppre ad naiatoria baptismi salutaris accessit, et siam, in qua sola animae reviviscunl, dum per fianima et corpore vidit, et decerlanlibus Judseis, et P dem Trinitatis a peecatorum morfe resurgunt. Caeeum exlra suam synagogam ejicientibus, lutum, id tera Iaudes confessiones et consolaliones sunt cuesl incarnationem D;mini praedicavit.
juslibet a peccatis resuscitati.
Feria quinta, legitur evangelium ubi Dominus
Sabbato legitur evangelium : Ego sum lux munait: Pater meus usque modo operalur, et ego ope- di 22,ubi de seipso Doniinus perhibet testimonium,
ror ". De qua operatione intelligat subjungit : Si- et per legem probat necessario concedendum : cui
cul Paler suscitat morluos, et vivificat, sic et Filius
congruit leclio quae praemiltitur, ubi ait : Ecce
quos vull vivificat, ubi agitur, ut dicit Augustinus, testem populis dedi eum ducem et prmceptorem gende resuscilatione praesenli, quae fit per fideni, qua
tibus ' 3. Et atlende quod dqae lectiones hoc Sabtransil horno a morte falsitatis ad viiam veritalis , bato leguntur ob eas causas quas in quarta feria
a morte iniquitatis ad vitam justitise. Huic evange^ praemisimus; nam in hac dje scrutinium, et etiaro
' Psal. 33. 8Psa!.32.
la Acl. 2. '* Gal. 1.
9 Psal. 65.
10Josue 9. " Mattli. 5.
9
12lTim.
'
15 Joan. 5. 16 IV
,9 Rom. 1. so Joan. 11. sl III Reg. 17,
17Hebr. 7.
ls Philipp. 2.
4.
Reg.
?s Joan; 8. 2SIsa. 55 : Nunc in missali rion hic prailicta leclio, sed altera ex cap. 49 Isaise.
287
SICARDI CREMONENSIS~EPISCGPl
2S8
ordines celebrantur, unde propter augmentum fi- A primum versum repelatur amerflo, etad secundum
liorum convenit, ul accrescant spiritualium alimen- a principio. Subticetur Gloria, tum quia versiculus
ille ad laudem perlinet Trinitalis, secunda v.ero
ta- eiborum. Recte igitur prsemittilur in inlroitu
illa vox Ecclesise : Siiienles , venile ad aquas 2». Trfnilatis persona passioni subjacuisse mempratur.
Ubi vocantur catechumeni ad baptismum, ordi- Unde lota Trinilas dehonestatur, tum quia < Do- ;
minus jam non in palam ambulabat. > Ideoque
nandi ad ordinis sacramentum, utrique ad lucem,
et sapientite^brietatem, et conyenit hsec aqua sa- vocem laudis ejus .et glorise quodammodo suppripientise cum evangelica luce quia idem est lux mimus, et aliquantulam silentio praeterimus : non
mundi, et sapientia Domini, idem fons vitse, et lu- tamen usquequaque, quia ,nec in fine psalmorum.
men delumine. Caetera,quae in graduali, offerenda Remissior enim debet esse luclus, quia non stalim
et communione dicuntur, cOnsolaliones sunt cate- posthabitumconcilium traditus est Agnus in manus
lanislarum. Jeremias in nocturnis frequenlatur vi-.
chumenorum, aut etiam illius cui conlradicebant
Judsei leslimonium.
giliis, tum quia verbis, et suis pressuris passionem
Domini designavit, et in tribulationibus non decesCAPUT IX.
DEPASSIONE.
DOMINICA
sit, licet aliter autument Judsei, scilicet eum a poJudica me, Deus, et discerne causam meam !!, B pulo descendente in ^gyptum lapidalum, tum quia
Post septem Domiuicarum ordinatissimam disposi-: csecitatem Israeil prsefiguravit; in eo quod Sedechias.
tionem, quibus, ut diclum est.septem setates mundi captus est, et occisis filiis ejus a rege Babylonis,
tigurantur quae omnes sunt passipne redemptse; exoculalus est 29.Captus.estenim Judaicus populus
ipsius Dominicaepassionis celebratio inchoatur, et in superbia sua, cujus oculos, filiis occisis, id est
quasilonga funeris pompa praemissa, sequitur ipsa carnalibus legis operibus, in quibus nihil vitalis
nostrar salutis victima, ingerens oculis ea quse pro gratiae Dei remansit, diabolus eruit, ut videnles.
nobis perlulit vulnera, et morlis insignial Incipit cseci fiant 30: obscurati sunt oculi eorum, ne viauleni hujus celebritas passiOnis a iine Sabbati,
deant, et dorsum eorum semper incurvatur sl.Tum
id est a vespera Iucem hujus Dominicaeprsecedente; eliam, quia futuram abjectionem gentis Judaicae
quoniam , Lazaro in prsecedenli*sexta feria susci- sub lypo captivitatis, quse tunc accidit, lacrymosis.
tato, quidam de Bethania abferunt ad Pharisseos, lamentationibus deploravit.
Haec supra scripta Passionem Domini celebrantes.
et narraVerunt eis miraculum, quorum.multi ascenderant Jerosolimam, .ut sanctificarent se S6. Mos duabus hebdomadis observamus, tum propter duo
erat Judseis ex prsecepto legis sanclificare seipsos r Testamenla, quOrum alterum Dominum passurum,
anle Pascha, ipsamque sanctificationem initiari
alterum vero passum annuntiat, tum quia pro duo-.
prima die mensis primi, qua labernaculum fuerat bus populis passusest, tum quia in manibus palriardedicatum, et qua prsecipiebatur agnura eligere ad charum assimilatur, et in verbis prophetarum praeimmolandum.' Cum igitur ea sexta fei-ia fuerit Neo- nuntiatur 3i, sive, quia qui ante legem et sub lege
menia. id est prima dies mensis ", ad sanclifica- inglorii et murmurantes, in inferno fuerunt, per
lionem, mulli Judsei, ponlifices et Pharissei. con- Christum m tempore gratise reconciliati.sunl, quod
venerant, qui audierites signum.mox, ut Joannes
per tertiam significatur hebdomadara, id est pas-.
ait, hoc est in Sabbato < ;collegerunt concilium chalem. Nunc diurnum missse prosequamur offiadversus Jesum et ex illo die cogitaverunt, ut hv
cium^ ubi ex eo quod in evangelio dicitur :Jesus:
lerficerent eum; ac deiriceps Jesus non in palarii abscondit se et exivit de lemplo ", evidenter innuiambulabat apud eos !s; > quia nondum venerat tur quod templum et universa Judaeorum sancla
hora ejus; ideoque in vespera Sabbati, quasiposthoerant propter eorum superbiam a Domino deseram ejus concilii, publicum luctum incipit Eccle- renda, ijuxta illud : < Auferetur a vobis regnum
Dei 3*, > et illud Josephi : < Transeamus ab >his.
sia, suo compat-ens Domino, ut capiti membra,,et
ex tune lugendo recitat vexillum regis, mysterium D sedibus, >idem in epistola declaratur, scilicet quod
crucis, acetum, fel, "et arundineim, clavos et lan- melior pontifex, perfeclius tabernaculum 3S,efficaceam perforati corporis, diem passionis, orationes
cijis sacrificium comrautatur 36, cum velera novis
patientis , illusiones inimicorum , et insidias eo- supervenientibus abjiciuntur. Introitus, Judica me,
•
Deus 8'; et graduale : Eripe me 38,voces sunt Dorum.
mini de templo exeuntis, et secundum humanitaHsec et his similia in vesperis et nocturnis plangit officiis, quse de autheriticis Veleris et Novi Tes- tem orantis, ut manifesto discrimine discernatur
tamenti sunt congesta Scripluris. ldeoque et nos causa ejus, id est justitia ejus, id est fides Evangelii a justificationibus legis : quod eliam factum
quodammodo secedimus, dum voces lsetitiaesubticemus. Nam Gloria Palri ih responsoriis, et ad est in eo quod templum destruclum et sacrilicia
missam in introitu subtrahimus; similiter ad Ve- sunt abolita. Si enim stetisset potentia regni Junite, nbi repetitio invitatorii solet mutari, ut ad daici, cultusque veteris templi majori fuisset im11. s9IVReg. 25. 30Luc. 8. al Psal,
!»Isa. 55. s5PsaI. 42. sc Joan. 11. " Exod. 12. S8Joan.
68, 3SOse. 13. 33Joan. 8. 3*Matlh. 21. " Hebr. 9. 36Levlt. 26. . S7Psal. 42. s»PaaI,142.
290
MITRALE. - LIB. VI.
pedimetilo Christianae fidei, quia non facile potuis- A non inveuiatur in Hebraico, qua dicitur quod consent carnales discernere vacuitatem veteris sacergregali Babylonii ad regem dixerunt : Trade nobis
Danielem, qui Bel desiruxit, et draconem interfedolii, si •fulciretur prosperilate et gloria temporali.
Sicut enim morluo Moyse filii Israel, Josue duce, cit 53. Babylonii congregati ad regem quaesierunt
transierunt Jordanem 39,_sic destructo veteri sacer- Dauielem, et Judaei congregali quaesierunt Chridotio, transimus ad salutarem Chrisli baplismum. stum. Illi miserunt illum in lacum leonum , isti
vero miserunt illum in araro, de qua descendit in
In tractu subdit causam, cur de templo exierit,
quia Smpe expugnaverunt me a juventute mea »°t sepulcrum ; ille morsus leonuiri cvasit, iste a morscilicet a sanguine Abel jrisli prolungaverunt ini- tuis resurrexit. Ibi rex confessus esl esse magnum
quitatem , perseveranter occidendo meos 41usque Deum Danielis, hic Babylonia credidit facta fidelis
ad meipsum, de quo dixerunt : < Hic est haeres; juxla illud Petri: < Salutat vos Ecclesia, quse est
venite; occidamus eum »2. > In offerenda : Confite- in Babylone collecla 6».>Caetera sunt consolationes
bor *3, praemium poscit obedientise, factus obediens Danielis, vel Chrisli orationes.
Feria quarta legitur evangelium in quo non sousque ad morlem *»,dum secundum liumanilaiem
siriidit : Retribue servo tuo, et vivamîd est resur- lu«n Christum quem quaerebant, sed eliam se Deum
gam, et lunc cuslodiam , id est cuslodiri faciam B teslalus est Dominus dicens, Judaeis quaerentihus
sermonestuos *5. Communio, Hocesl corpus meum *6, si esset Christus : Loquor vobis, et non creditis, et
vox novi pontillcis de templo exeuntis, semel in infra : Ego et Paler unum sumus 55. Audiat Arius
sancta per proprium sanguinem ingredientis *7 , unum: audial Sabellius, quod non dixit unus. Recte
ipsuraque pro tribus ordinibus effundentis, scilicet igitur illa praemiltilur lectio, in qua populo durse
cervicis se per varia prsecepta Dominum Deum csse
pro Noe, Job et Daniele. Unde vice trina repetitur,
cujus sacerdotii, quia Petrus primus fuit hseress teslatur, dicens : < Ego sum Deus vester 56; > sie
primus post Chrislum dignitate et-tempore ponli- isti rebelles, et filii rebellium injuriosi et tilii injuriosorum, duram cervicem habenles, a repromisfex, qui dicentem : < Sequere me *8, > secutus esl;
simili morle cinclus, quo nolebat adductus *8*,recle sione longe fieri meruerunt, sicut illi in deserto
ad ipsura slatio in hodierno celebratur officio.
prostrati sunt ". Csetera sunt verba Christi inimiFeria seeunda legitur Evangelium, ubi dicit Do- corum insidias eyadentis, et Patrem oranlis et
minus : Qumrelis me, ei non invenietis, et ubi ego exallantis 5S.
Feria quinta legitur evangelium, ubi dicitur,
su.ro,vos non potestis venire.»9, muro scilicet infidelitatis obsistente. Quo dicto se transiturum ad gentes r quod cum quidam vellent apprehendere Jesum, et
minabatur. Unde quoque illi divinantes dixerunt : tamen nemo misisset in eum manum, dixerunt pouNunquid in dispersionemgeniium ilurus esl 50?Huic tiftces ad ministros : Quare non adduxistis eum ?
evangelio recte prsemittitur lectio de Jona propheta,
Responderunt ministri : Nunquam sic locutus est
qui missus est prsedicare Ninivse civitati magnse, homo, sicut liic loquitur ; et infra Nicodemus :
quem fugienlem in Tharsis fluclibus marinis im- Nnnquid lex vestra judicat hominem, nisi prius aumersum coetus absorbuit, et tertia die, vivum evo- dierit quid facial ? At iOi pontifices invidentes, et
muit, et tunc demum Ninive ad ejus praedicationem in semetipsos rixantes, domum reversi sunt, unusterrita triduo pOenituil 51; Jonas columba dicilur : quisque in demum suam °9; quia nec operibus crebic est Christus, qui ad salutem mundi.a Dep Patre dunt, nec etiam suis testibus acquiescunt, sed ut
missus est; et cum nollet corporali prsesentia gen- Scripturam obumbrent, et ne ,quid de ipso laudis
tem adire, inter Judseorum persequentium tlucius audiant, aures obturant et latitant, atque ob culct seditiones remansit: quem mors absorbuit, sed pam Chrisuani repudii poenam merentur exsilii, et
terlia die surrexit. Ad cujus praedicationem per quidem exsulant, et exsulabunt sicut patres eorum
apostolos, dum mundus trina mersione baptismi Danielis temporibus exsulaverunt. Sed quia relilavatur, poena triduaua salvatur. Caetera sunt ora- p quise Israel salvse fient 60; ideo sicut tres pueri 61
tiones Ninivitarum orantium et Regem glorise con- pro Hlis patribus oraverunt, sicet nos pro reliquiis.
fiientium.
Oratione trium puerorum conlinetur oratio ; csetera
Feria lertia legitur evangelium in quo dicitur
suut voces populi sua scelera confiientis, et ad
quod Jesus ambulabat in Galilaeam : Non enim gratiamanhelantis; et atteude quod hac die legitur
volebat in Judseam ambulare ; quia Judsei qusere- Evangelium convenienter, ubi dicilur : Quod reversi
bant eum inlerficere; et infra cum privatim ascensunt, unusquisque in domum suam , et in offerenda
disset in Judseam ad diem festum, Judaei quserebant canlatur : In. salicibus in medio ejus suspendimus
eum dicentes : Ubi est ille 52? Huic evangelio conorgana nostra •'; quia post hanc diem nullum
gruit Iectio, quse prsemittilur de Daniele, quamvis evangelium legitur, in quo Dominus Judseis publice
289
3SJosue 5.
*61 Cor. 11.
14. ei IPetr.
10;Rom. 9.
»°Psal. 128. " Matth. 23. »! Matth. 21. »3Psal. 118. **Philip. 2. *5 Psal. 118*' Hebr. 9. »8 Joan. 21. *8 Ibid. *° Joan. 7. sb Ibid. 61 Jonas. 3. 5aJoan. 7. 53Dan«
5. 55Joan. 10. C6Levit. 19. 57Exod. 32; Act. 7. 581 Cor. 10. 5SJoan. 7, eo Isa.
61 Dan. 5.
291
292
prsedicasse narretur. Ecce iliud ergo div.initalis A officii hoc agere nequeat, alque ila domino papa
organum in illis salicibns, id est infructuPsis homi- circa pedes Domini et inandalum occupato, merito vacat hoc Sabbalum olficio ; verumtamen in
nibus Babylonis suspensum 62.
Feria sexta legilur evangelium : ColUgerunt pon- scribilur evangelium de proditione Judse, cui recie
tifices ci Pharismi concilium adversus Jesum, et prsemittitur lectio Jeremise', uhi dicitur : Venile,
dicebanl: Quid faciemus, quia hie homo multa signa cogitemus contra Justum cogitaliones 69j
CAPUT X. .
facil? si dimitlimus eum sic, omnes credentin eum;
DOMINICA
1NRAMISPALMARCM.
causamque suae sollicitudinis quasi rationabilem
adhihebant dicenles : Venient Romani, et lollent
Domine, ne longe facias auxilium luum a me ">.
nostrum tocum, et genlem 63;-erant enim sub im- Nolabile est et admiratione dignum quod, quasi
perio Romanorum; quia jam ablatum erat Sceptrum eodem cursu. mundum creavit Dominus etrecreavit.
de Juda etdux de femore ejus "», et Pilalum prae- Sicut enira creaturus hominem , et coeiera propter
sidem Romanae potestatis habebant. Cansarn itaque
hominemj a Dominica die incepil, sexque diebus
suae sollicitudinis prsetendebanl, ne, cum rex appel- operatus,- sexta feria hominem creavit, et in Sabbato ab omni operecessavit 71.Sic hominem recrealaretur, ipsirei majestatis apud Romanumimperium
addicerentur. At illi, quia sic timuerunt pruinam, • turus a Dominica incepit, Jerusalem ingrediens^
irruit super eos nix 6S, etduplici sunt contritione
singulisque diebus ingressus, leria sexta redemit
contriii 66.Nairi el locum perdiderunt et gentem 67j in cruce patiens, et in Sabbalo requievit in seputet deleti de libro viveritium,- in terra sunt scriptt.
cro dormiens. Sicut igitur hac prima die dixit :
Unde leclio praemiltitur Jereiriiae de ipsorum, qui <Fial lux '2,> a luce incipiens opus creationis,- sic
pro lemporalibus Domiiium dereliquerunt, duplici eodem die cum luce vel elaritale hoc opus ingrecontritione. C-jeteraverba sunt Domirii Medialoris ditur saluliferse passionis. Hac etenim die Jeruintef iusidias inimicorum secundum bumanitatem
salem passurus ingreditur 7S, quod non soium
oranlis.
mundi primordiis, sed etiam praeeeplo congru.t
Sabbalum vacat, quia Dominus'' papa eleemosy- legis. Erat enim tunc decima luna de qua Dominus
nam dat. Dominus in hoc Sabbato Bethaniam venitj ad Moysen: < Decima die primi mensis tollat
in domo Simonis recubuit, Martha ministravit,
unusquisque agnum per familias; et domos suas,
Maria ungueiito prelioso Jesupedes inunxit, et et servabilis, usque in quarlam deeimam dioxi
domum odore implevit'6S. -In quibus tria nobis ejusdem mensis, et immolabit eum universa mnlcommendantur, obedienlia, eleemosyna et fama. [_
. titudo filiorum .Israel ad vesperum '*. > Ut ait
Si enim obedientes suraus, ad nos venil, et in nobis Beda : < Concordia non solum in rebus, sed elians
Dominus requiescil; si pauperibus subveniraus,
in temporibus invenilur Veleris et Novi Testamenti;
cum Marfha ministramiis; sed cum Maria ungimus,
sicut enim decima die immolandus agnus domum
cum virtutum sludiis indulgeinus : vel hoc celebri inirodiicilur, sic passurus Chrislus Jerusalem inmysterio Commendatur durilaxat odoriferum opuS greditur. Hic est enim verus Agnus, qui abstulit
eleemosynse; Maria namque lypum gessit Ecclesiae, peccata mundi '*, qui hac, decitoa dre se offert
pedes Domini pauperes sunt et infirmi qui, quam> Jerusalem ingredienspassioiii.- Ingressurus autem,
vis exlrema sint, ejus lamen sunt membra per ut iri bodierno legilur evangelio,- prsemisit duos
conjunctionero et unitatem fidei. Mulier pedes Do- discipulos,- ut adduCererit asinam alligatam, et
mini ungit, et capillis suis qui cOrpori fiuunt,
pullum cum ea. Adducentes vero imposuerunl super
exlergit, quoties divites, qui surit in Ecclesia, pau- eos peslimenta sua, et eum desuper sedere feceruni ;
peres fideles blandimento misericordiae fovent, et plurimd auiem turba straverunl vestimenta sua in
de his quae sibi abundant, illorum inopiam sup- via, dlii antem emdebant ramos de arborihus, et qui
plent. Augustinus dicit quod illud unguentum justitia
prmibant, et sequebanlUr, clamabant: Hosanna filio
fuit, ideoque libra fuit. Unge ilaque pedes Jesu, 1D David, Benediclus qui venit in nomine Domini ' 6.
jusle vivendo , ejus sectare vestigia, capillis terge,
Myslice : equitatus luus, o Domine, salvatio ";
pauperibus de superfluis tuis impende. Ut itaque per hsecenim significasti quod ascensurus ad mondorainus papa) celebrem cum Marlha ministrante,
tem Olivarum , id est ad dexteram Patris, qiii est
vel cum Maria pedes ungente, capillis lergenle,
< Paler misericordiarum et Deus lotius consolaDomino coenam exhibeat, hoc Sabbato eleemosy- tionis '", > miltens apostolos,- qni, Iigandi et solnam donat, ut exhibeat membris Christi, quod
vendi poteslate recepta ' 9, asinam et pulluin, id est
devota3 mulieres exhibuere capiti, et sic domus Judaicum populum et genlilem , ab oneribus peccatorum absolverent, et, adduclo genere humano
impleatur odore unguenti, id est mundusvelEcelesia bona fama , ut nobis imilationis pretiosum
tibi per fidem, supersedens (sedes enim Dei est
anima justi80), supersedendo salvares, etin caelesrelinquatur exemplum. Hac etiam die mandatum
tem Jerusalem adduceres, angelis cum palmis et
celebrat, cum in coena Domini ob magnitudinem
6sPsal. 136. 63Joan. 11. 6» Gen. 49. 65 Job. 6. 6S Jer. 17. 6' Joan. 11. 68Joan. 12. 69 Jer.
18. '• Psal. 21. " Gen. 2. 's Gen. 1. "Matth. 21. " Exod. 12. '5Joan. ». '6 Maltii. 21 7i
Habac. 5. '8 HCor. 1. '9 Joan. 20, s0 D. Greg. hom. 33.
ga5
294
ramis olivaruffi, quaesunt ilisignia pacis et victorise, A crucis *'••De graduali quseritur cur bac die cancum Iaudibus occurrentibus. In reprsesentatione tetur, cum ejus personae nullatenus convenire vihujus gloriosse Dominicsereceptionis, celebrat hodie deatur ; non enim personae Christi convenit : Mei
cum ramis et floribus Ecclesia processionera,
pene moti sunt pedes ss. Sed psalmus ex quo SHolivas et palmas gerens in manibus. Si non habet milur est illorum eorrectio, qui Deum dunlaxat in
olivas, alias portat frondes, et flores, maxime qui prosperilale Iaudabant.-Has laudes Christus evactiat,
vireant diuturno virore : moraliter etiam innuens qui nos sua passione confirmat ne scandalizemur,
quod, cum processionem facimus, Christum ad nos videnles malos prosperari, et bonos deprimi.
venienlem excipimus. Cum pueris obviam imus,
Quis enim justus videns ipsam Juslitiam crucisi inuocentiam observamus; olivas gerimus, si fixam, non patienter feraf, si euni adyersitatis glamisericordiae operibus indulgemus ; palmas porta- dius aul virga perculiat? Tamen et pars gradualis
mus, si de viliis et diabolo victoriam oblinemus ; personae Christi congrue coaptatur, cum dicitur :
virentes flores et frondes geslamus, si virtutibus
Tenuisli, elc, Nam in voluntaie sua eum deduxil,
exornamur; veslimenta slernimus, carnem morti- et in manus inimicoriim tradidit. )n offerenda maficantes; ramos carpimus, sanctornm vestigia imi- nifesla sunl verba Chrisli patienlis, et insignia pastantes.
sionis, quae sumpta sunl de psalmo sexagesiiuo oeQuod Ecclesia civitate egreditur, ovanter ad tavo, qui totus ex persona Salvaloris orantis in
crucem et promontoria vadens, recolit pueros He- passionis agone conscribitur, Et attende quod hac
brseorum ivisse montem versus Oliveti, et innuit die, et in lertia et in quarta feria, dicitur anle pasquod < absft nobis gloriari, nisi in cruce Domini sionein : Dominus vobiscum, sed non, Gloria tibi,
noslri Jesu Chrisli 81! > Absit et sperarein quantaDomine; nostrse tamen consueludinis esl ad nullibet gloria mundi! Qui aulem pontifici extra urbem lam passionem prsemittere, Dominus vobiscum, nec
juxta crucem constituto cum suis occurrunt, et Cloria tibi, Domine, nec Jibrum osculari, nec incum ipso populum praecedente civitatem ingrecensare, nec etiam nos, vel lib.rum signare, sed
diuntur, accuralius faciunt. Forle et hac noslra cura venitur ad eura locum : Allera die 89, etc,
processione recolimus processionem filiorum Israel, incensum datur, liber osculalur, fontibus signum
crucis imprimilur, communio de Passione surai qui hac die Jordanem siccis pedibus transiverunl,
et cum triumpho terram promissionis intraverunl 82. tur, quae duplicatur, vel quia Dominus pluries sic
Kec est hsec processio iiiter alias Dominicales oravit, vel quia pro duobus pppulis passus fuit. £t
i attende quod hsec hebdomada Major appellatur,
compulanda. Hsec enim est prseconium passionis, Q
illsevero significativsesunt et rememorativae Domi- quia prolixius, et majus hahet ollicium. Dicilur
iiicse resurrectionis, vel ascensionis, de quibus infra etiam Poenosa, quia tunc debemus peccata nostra
dicemus. Unde rectius faciunt qui ante lertiam punire; dicilur et Sancta, quoniam impii justiliDominicalem prsemittunt processionem, et post cantur in ea, in qua ulimur praefatione de Cruce.
tertiam hujus diei cum palinis celebrant. Et quidem
Fefia secunda, secunda dies mundanse creationostrse processioni lectio Zacharise et evangelium nis, minus et cseteris crnata diebas. Nmn cum
Joannis prsemittuntur, quoniaro ibi Doininica pro- dixisset Dominus : < Fiat firmamentum in medio
cessio prophetatur, ,hic historia declaratur.
aquarum 90, > non est additum, < vidil Deus quod
In traclu infantes ad praeconia invitanlur; passio, esset bonum 91. > Licet enimapud Septuagiuta Invero ki missa legitur s3, quoniam Dominus ingre- terpretes hoc quidera addatur, tamen in veritate
diens Jerusalem calici passionis exponitur, vel[ Hebraica non habelur : in quo binarius numerus
quia < extrema gaudii luclus occupat 8*,> et ideoi infamatur, quia primus ab unilale degenerat et dipost gaudium processionis subdilur Iectio passio- visionem significat. Unde in ipso facta estaquarum
nis, vel quia Dominus Hli exsullatinni inseruitl divisio ; non est ergo miruni si liaecdies secunda,
lamenlum eversionis 85, et quia dixit ppndens iat quae respicit illara, ut dixiraus, minus caeiens in ofcruce : Deus meus, Deus meus, ut quid me dereli- ficio suo Dominicaemortis purpuralur insignibus.
quisti 80? Constat vigesimura primum psalmurai Verumtamen hujus diei continet evangeliura, quod
totum ex ipsius persona conscripium; unde pene» venit Jesus Hierosolymam, et cum gentiles eum vitotus in ejus persona in hodierno canlatur oflicio. dere vellent 92,utpote salutem suam, de
qua JaPrimum in introitu : Domine, ne longe facias, oratt cob : < Ipse erit exspectatio gentium «3 >, granum
Patrem, ne elonget auxilium, id est resurreclionem, , frumenti se appellavit 9», Judseorum infideliiate
sed ab unicornibus, id est ab his, qui sunt singularis5 mortificandum, sed gentilium fide multiplicandum,
superbise suam liberet humilitatem; :n tractu verhisi el infra subdidil : Si exaltalus fuero a lerra, omnia
ejusdem psalini prolixius utilur. Epistola congruej traham ad me. Hoc dicebat significans qua morte
passioni praemiltitur, ubi dicitur, quod Chrisluss esset morilurus ". Quia ergo Hierusalem vefaclus est obediens usque ad morlem, mortem aulemi nit, et in manus quserentium se, animam suam tra81Gal. 6.
82Jos. 3. 8SMallh.
s» Prov. 14. 8! Lue. 19. 86Matlh. 27. 87
27.
26,
2.
»3PsaI. 72. « Maiih. 27. s» Gen. 1. 9' Ibid. 92 Joan. 12. 93 Gen. 49. 9* Joan. 12. 95Philipp.
Ibid
295
295
_. crucis, si tu juslitiam loqueris? al ille : Torcular
didit, congrue prsemittitur lectio Isaise dicentis in A
persona Domini : Eelrorsum nori abii, corpus meum catcavi solus 9, pro omnibus, ut omnes liberarenpefcutientibus dedi S6. Csetera sunt orationes pas- tur. In secunda quoque lectione describilur in eosuri, quibus impugnantes expugnari et se postulat dem scheinate, in quo ah evangelista reprsesentatur
in passione, ubi non est ei speties, neque decor l",
eripi.
Feria tertia passionem praecedit lectic- Jeremise et infra : Sicul ovis ad occisionem ducetur. Duae
dicentis in persona Domini : Ego quasi agnus qui vero lectiones leguntur : quia Christus pro duobus
porlatur ad victimani, et infra : CbnsUiacogitavefunt populis traditur. Ad utramque genua tteetuntur,
adversum me dicentes : mittamus lignum in panem quia ab utroque populo adoratur, et quia in ejus
et terrestrium genuflectiejus 9T.Per-hos dies quibus Dominus docebat in nomine ccelestium,
'
tur u.
templo, et noclibus ad moritem Oliveti reyerlebatur,
Post primam, graduale cantatur; post secundam,
hsec fuerunt illorum consilia : quia superbus Aman
quserebat in domo sua quomodo perderet Mardo- vero tractus : utrumque in persona Christi', cum
chseum 98: hic est diabolus qupprensjin cordibus Ju- tribulabatur , oranlis est; traetns autem quinque
dseorum quomodo interficeret Jesum, hoc lignum versus habet, propter quinque vulnera Christi. Et
I atlende quod hic agitur, quod unus amplius versiest crux Doniini, Judseis scandalum, sapientibus B
stullitia 99, nobis vero gloria. Unde in inlroitu : culus, et in Parasceve et in Sabbatis Qualuor TemNos autem gloriari oportet in cruce Domini 10°.Cse- porum, in.venitur, scilicet ut epistolam continuo
tractus sequatur. In aliis enim diebus epistolas
tera sunt verba Chrisli agonizautis et resurreetioaut graduale seqiiitur, aut alleluia, ne nos musicus
nis gloriam exorantis.
Feria quarta formatus est sol visibilis admundi
reprehendat dicens: < CantaVimus, et non saltastis,
lucem l, el venditus est Sol justitiae ad nostram lamentavimus, et non planxistis ls. > Alleluia casalutem s : Hac etenira ,die pacti sunt Judsei dare nitur pro saliitatione, graduale pro planctu subjuripecuniam prodilori, qui spopondit eis tradere Sal- gilur poenitentise. Sed quia musicus ille nobis auvatorem 3; igitur pro eo quod haecferia est Eccle- . fertur, nam hodie venditur, in Parasceve crucifisise capite diminula, per totum anni circulum, se- gitur, ideo ad majorem luctum insinuandum tractus
cundum post sextam feriam obtiriet Iocuiu in ob- epistolam committatur. Quod enim tractus majorem
luctum significet quam graduale, per hoc innuitur,
servatiorie poenitentialium jejuniorum. Propterea
quoque hac die passio legitur *, ubi Doroinus in quia nunquam cum alleluia cantatur, nisiob cauagonia factus orasse dicitur. Ne. quis ergo stare , sam specialem ih Sabbato paschali, ubi duae lectioprsesumat elatiis, cum ille pro nobis genna depb- nes leguntur, quia Gbristus qui pro nostra anima
suerit, prsecinitur in introitu : In nomine Domini et carne mortem subiit, nunc morti ascribitur :
omne genu fieetatur", quia ex his pro persecutoribus
pro utrisque enim Chrislus mortuus est, Unde
orare tenemur. Docet ordo Romanus hac die genu- Ambrosius : < Caro Christi pro salute corporis et
flexiones et Orationes facere, quas in sexta feria sanguis pro aiiima nostraeffusus est. > In prima reconsuevimus recitare. Et vide. quod haec antiphona,
colitur mors animse; ideoque unus versus sequitnr,
licet rarum sit, de Apostolo sumitur, et inlercipit
quia unus hoino non nisi unam habet animam; in
institutor oflicii : Omriis lingua corifitealur, eo quia
secunda corporis , idepque tractus curii quinque
Judaica silet. Deinde sequiinlur duse lecliones, et versibus sequitur, ut quinarius sensuum corporis
ad ntramque Fledtamus genua dicitur.- Et sunt haa insinuetur , per quorum fenestras mors ingredilectien.es Isaiae, qui satis evidenter commercium in- tur 13.Lecta passione, in offerenda repetila cnmnuit vendiloris dicens : Ecce mertes ejus cum eo *. mittatur oratio. In cOmmunione vero sunt voces et
Sed el habilum exprimit patienlis, dicens in prima : verba flentis, et tamen de Sion, pro qua patilur,
Quis esl isle qui venit de Edom, id est sanguineis misericordia consolanlis *.
vel terreiiis Judseis^ tinclis vestibus, id est membris D
CAPUT XI.
]
corporis, quse sunt vestimenta divinitatis, sanguinis
GENERALIA
TRIOMDIERUM.
Sicut fuii Jonas in ventre celi iribus diebus, et
purpura sumpta, de Bosra ? Bosra est civitas in
Moab, et interpretatur firma; lra.nslativa est Jerutribus noclibus 15, sic triduanae Dominicse iriorlis
salem, quam Dominus suo firmaverat quondam exsequias tribus diebus in magna tristitia repraesentat Ecclesia; et, ordine inusitalo propter inorauxilio, sed facli Moabitae,id est ex patre diabolo ',
vestes regis tinxere purpura sanguinis. Cuinque dinata corda Judaeorum, suum celebrat officium ,
respondisset : Ego qui loquor justitiam ' *. Ite- incipiens a quinta feria duabus ex causis, vel quorum interrogalur : Quare ergo rubrum est in- niam jam intervenerat infamecommercium Judaicse
dumenlum luum, el veslimentu tua sicut calcantium prodilionis,vel quia septuaginta duobus horis voluit
in torcutari 8? Quasi cur cruenlatus es pressura
defuucli Christi exsequias celebrare. Ut septua96Isa. 50. 9'Jer. 11. 9SEsther 5. 99lCor. 1. 10° Gal. 6. 4 Gen. 1.
*Luc.22, 25. s Philipp. 2. 6 Isa. 62, 65. '* Joan. 8. 7 Isa. 63. 8Isa.55.
"Matih. 11. i3Jer. 9. '*Psal. 101. 15Matth. 12,
s Malach. 4. a Matth. 26,
9Ibid. 10Ibid. "Philipp^
MITKALE. — LIB. VI.
298
. Quoniam ergo his diebus nulli a Chrislo mittebanginta duorum discipulorum tristitiam posset ex- A
primere, noctem vero Dorainicse resurreclionis detur, velad eurn revertebantur, ideoque neutrum
cebat victoriae gaudiis illnslrari; et ideo morlis dicitur; novem lectiones a canonicis et monachis
luctum nocle quintse feriae oportuit prseveniri.
dicuntur, tres primse de Jeremia propheta lamenlaHis itaque iribus diebus, id est sepluaginla duo- tiones, quae non tam legendo quam plangendo recibus horis, scilicet quinlae et sextae ferise, el Sabbati, tantur 2*, quia sicut rex Josias a Jeremia, sic rex
hujus insignia tristitiae humanis auribus et oculis nosterploratur ab Ecclesia ; inscribuntur per alphapraeferuniur, videlicet quodneque noeturnae vigilise, belum Ilebraicum : Aieph inlerpretatur doclrina,
neque horse diurnse initium et finem habeant con- beth domus, gimel pleniludo , daletb tabularum.
Hsec est prima connexio ubi dicifur quod cloclrina
suetum. Subticentur enirn in vigiliis nocturnis:
Deus in adjutorimn, hymnus, Gloria etiam ia fine Ecclesise quse est domus Dei 25, est in plenitudine
psalmorum, Jube, domne, et Tu autem in lectioni- Scripturarum. He, isla, vau. zain, et heth vila.
bus, quarum tres polius lamentando quam legendo Hsec est secunda connexio, ubi dicilur quod ista, et
leguntur, singulse candelse per psalmos singulos hsec doclrina, quam prsediximus, est vita qua viviexstinguuntur; alicubi duodecim , alicsbi viginli mus. Teth bonum, jod principium,. haec est tertia
quatuor, alicubi sepluaginta duo luminaria dispo- connexio, ubi dicitur quod bonum est principium,
nunlur. Quibus exstinciis ad Benediclus 16, vocis per Scripturas, quasi per speculum, saltem in
quasi crepantis sonus emillitur , deinde per Kyrie aenigmate cognoscere Dominum 2G. Caph manus,
eleison lugubiia lamenla cantanlur; et sic vigilia lained cor et disciplina, haec est quarta connexio
cum Paler nosler, et Miserere mei Deus 17, et inu- ubi dicitur, quod merito;cordis disciplina exigilur ;
sitato fine claudunlur, et quinque reliquse horae quia nihil facere possumus, nisi qusc facienda sunt
usilalis principio carent, et fine. Imminenle vespe- agnoverimus. Mem ex ipsis, nun sempilernum,
sammecb adjuiorium, haec est quinta connexio,
ra, id est in fine quintse feriae, majora sequuntur
irislitise incitamenfa, quoniam allaria spolianlur, ubi dicitur, quod ex Scripturis est nobis sempitervino lavantur, eaiiipanai conticescunt, labuloecom- num auxilium. Ilain oculos, pe erravil, zadi justipulsantur; onrnes prseter nocturnas vigilias, regu- lia et consolatio mentibus, cof, aspice, ress, caput,
lares horas absorbet triste silentium. Usum novi- se, super vulnus; la«, signum, vel consummatio,
hsec est seplima connexio, ubi et in Domino, sit
mus, mysteria requiramus.
Regularibus igitur horis principium et finem sub- mysticus intellectus, ubi dicitur aspice in Scriptura
trahiinUs, quia Christus qui esl < alpha et omega, Q
( contineri caput nostrum, a quo habemus medelam
inilium et finis 18, > est nobis ablatus, et in manus super vulnera, et consequemur consummationem,
impiorum traditus. Ideoque laudibus nostrae jocun- id est vitam selernam.
Tres aliae de Psalniista, tres alise lectiones de
dhalis, id est regularibus horis capila praecidimus,
qwia capite diminuti sumus, fines quoque ipsarum, Apostolo subsequuntur, utpateat, quod quem prout, Per Dominum nosirum, et Benedicamus Domino, phetae praevidere occidendum, apostoli docent ocet Gloria Palri, omnino omiliimus. In quo reprse- cisum. El vide quia novem psalmi, novem lecliones,
serilamus antiquam Ecclesise consueludinem : Hie- et novem sunt responsoria, ternis nocturnis disporonymus enim hunc usum instituit, et Dainaso sita, eo quod tria genera hominum, quseper agrum,
scripsit : < Similiter et Te Deum laudamus sub si- raolam et lectura unum 2' distinguuntur, qua; in
lent-ioprseterimus.»Quomodo enim eum rogabimus tribus temporibus creduntur fuisse, scilicet patriarin noslrum intendere adjulorium quem proprio charum, legis et prophetarum; et ad inferos descenauxilio destitui cernimus ? Quomodo ei exsultabi- disse : Sociavit Dominus actioai, et cognitioni, et
mus, quem capi, flagellari, et in cruce pendere vi- gaudio novem ordinum angelorum. Psalmi perlidemus ? Vel ideo invitatorium non cantamus , ut nent ad actionem, lectiones ad operum Dei cogniconventum malignantium 19, qui adversus Jesum tionem, responsoria vero ad exsultationem. Sic
fecere concilium 20, devitemus. Quomodo ei canlaitaque Salvatoris exsequiae celebrantur, ut in mobimus gloriam el bymnum laudis, dum factus est dico apiceab aliorum defunclorum exsequiis distare
opprobrium gentium et abjectio plebis 21? Si enim videantur. Exslinctio vero, quse sequilur, candelagloria ejus est resurreclio, juxta illud : < Exsurge, rum, est harum proprie proprium exsequiarum.
gloria mea 22, > ergo humiliatio est mors et se- Nam hse tenebrae tribus noctibus celebratae, significant tenebras, quae tribus lioris, ab hora sexta
pultura.
Quomodo quoque Jube Domne, et Tu aulem, usque ad horam nonam fuere super faciem terrae,
benediclio vel raisericordia postulatur, cum pastor dum sol pendebat in cruce 28; et ideo tribus noctimisericors deficiat et arietcs disperguntur 23? Vel bus lumen exstinguitur; quia verus sol triduo japer Jube Domne, inlelliguntur ad prsedicationem cuit in sepulcro; duodecimluminariaexsliiiguuntur,
cum duodecim apostoli disperguntur, juxta illud :
euntes, per Tu autem , a praedicalione redeuntes.
297
16Luc. I. 17 Psai. 50. 18Apoc. 1. ,9Psal. 63. s0 Joan. 11. sl Psal. 21. S2 Psal. 56.
13; Matth.26. 2* Thren. 1. 251 Tira. 5. 26 I Cor. 15. 27Luc. 17. <MMatth. 27.
PATnor.. CCXIII.
10
2S Sacii.
299
500
-< Percutiam pastorem et dispergenlur oves gre- A nem, hic ordo canentium : Cantores anie altare
decantent Kyrie eleison, Christe eleison, Domine,
gis 29. >
Per viginti quatuor luminaria secundum quosdam, miserere; chorus respondeat, et clamet similiter
simililer apostolos intelligimus, qui sunt duodecim populus. Cantores, Chrislus Dominus factus est
horse nocturnae, id est Ecclesiam illuminantes, qui obedienspro nobis; cllorus et populus respondent
Dominum glorise in nocte hujus sseculi praedicavere. similiter. Cantores, Chrislus, Dominus qui passus
Unde in festivis noctibus viginti qualuor glorise deest; chorusetpopulus similiter. Cantores, Christus,
cantantur, verbi gratia, primo ad Deus in adjulo- Dominus; chorus vero et populns semper responrium, secundo ad Venite, terlio ad hymnum, novies deant, Kyrie eleison, Domine miserere. Hoe tamcn,
ad psalmos, ter ad responsoria, ilem ad Te Deum, quia pro nobis vita in ligno morilur, non nisi in
item ad Deus in adjulorium, quinquies item ad sexta feria proferatur. Oralio et alia quse sequunpsalmos, idem ad hymnum, demum ad Benedictus, tur sub silentio in lenebris, significant quod apoquae consideratae fiunt viginti quatuor gloriae,quasi stoli trepidavere in occnltis. Poslmodum novus
tolidem horse, quas omnes giorias propter exslin- ignis de laprde vel crislallo producitur, quia per
clum solem jusliliae subticemus, et ideo luminaria Chrislum mediatorem ndstrum nobis Spirims santoties exslinguimus, Per sepluagintn duoluininaria,
ctus infunditur. Reaccenditur autem ad noslram
sepluaginta duos discipulos accipimus, quorum utililalem et propter nostram inlirmilatem, quia
Irislitisc scandalum reprsesenlamus; idem eliam sine lumine non possumus esse, alioquin posl priintelligimus, per septuaginla duas horas ut prse- mam exstinctionem deberet exstinctus remanere
diximus, in tristilia celebraftas; vel numerosa lurai- usquc ad resurrectionem. Altare Christum signifinaria, quse surgentes ad matulinas reperimus ar- cat; sicut enim prseeminet templo, sic Chrislus
denlia, significanl sanctos, qui prophetando ser- corpori suo, < quod est Ecclesia "6. > Unde : < Almone Iucentes, solem justitise 30 nasciturum quasi tare de terra facietis mihi 37. > Altare de terra fastellse praeviae nuntiaverunt, quos Judsei occidere. cere est incarnationera ejus credere vel sperare;
Exstinclio igitur candelarum excaecationemJudaicse super quod munus offerimus etiam, et actus nogentis significat quse prophetas occidit, et eos qui slros incarnationis Dominicsefide solidamus.
Crim itaque nudum altare conspicimus, illud
ad se missi fuerant lapidavit 31,landem occiso Dojiino prophetarum, in tenebris perfidiae cecidit. In propheticum ad memoriarn revocamus , scilicel:
eo quod singulae ad psalmos exstinguuntur, signifi- < Ecce vidimns eum, et non esl ei species, neque
catur quod singuli prophetse ab illis sunt ticcisi, C decor, et cOnsideravimus eum despectum, et noviscomplelo suse ministerio prophetiae; qucs ultima simum Virorum S8; > quod accidit in passione, uam
exstinguitur major cseleris, secundum quosdam, antea iormosus, speciosus forma prse filiis homisignificat Christum, qui fuit Dominus propheta- num exstitit 39; vel altaris exspolialio Christi ezt
rum; secundum vero alios, non major cseteris, et denudalio, qui fuil denudalus ad columnam et ad
similiter significat Chrislum, qui repulatus est crucem, cum divisere milites sibi vestimenla sua *°,
quasi unus ex prophelis 3S.Hic ultimus exstingui- fecenmtque partes quatuor, et super tunicam mitur; quia nullus post eum apud illos propheta sur- seriint sortem 41. Vel allare nudum siguificat Chrirexit, sed exstinclus, ejus perfidise lenebras dereli- stum ab apostolis derelictum. Unde : < Qui juxla
me eranl, de longe steterunt"; t et in Evangelio :
quit. Ad canticuni autem evangelicum exstinguitur,
quia Christus evangelizans occidetur; et attende < Relicto eo, omnes fugerunt *': > nam veslimenta
allaris sunt. Vel significant Christum divinitatis
quod pastoris officia, ut capilulum, subticentur;
quia paslores dispersi fueranl; versus tamen, quod gloria denudatum. Unde : < Deus, Deus meus, ut
est minorum oflicium, non demittitur ; quia disci- quid me dereliquisti *' ? Clamat caro moritura sepuli minus cogniti videbantur. Unde et hoc officium paratione divinitatis, id est quia non pra;stabat sotriduanum potius a minoribus celebralur in lypo litum auxilium, hicest Noe, qui vineam plautavit,
minorum discipulorum, el mulierum quae Dominum bibit, inebriatus est, et denudatus est *'. Chrislus
S3
sequebanlur. Vociferalio ad Benedictus in lene- in quo requiem inveniraus animabus nostris *6, qui
bris, concrepalio est Judae proditoris, et caecidisci- genlem Judaicam fovit, de cujus amariludinibus
Y»ulisalutatio, < Ave, Rabbi 3*; > clangor, et tre- inebriatus est, cum somno mortis soporatus est;
et tunc apparuit divinitatis gloria denudatus. Vino
liior canentium est lumultus Dominum persequentium, et eum ironice adorantium. Vel significanlur et aqua altaria lavantur ad significandum, quod
lamenta sanctarum mulierum quse sequebantur Do- de latere Christi Iluxere sanguis et aqua *', vel ut
ostendatur quod non Joannis, sed suo baptismo
minum, quae leguntur proplerea lamenlari < se
fuerit baptizatus, scilicet ex aqua et Spiritu sancto.
dentes contra sepulcrum 35.>
Est aulem, secundum quorumdam consueludi- Lavantur autem cum csalmodia poenilenliali, vel
25Zach. 15. 30Malach, 4. 31 Malth.. 25 3S Matlh. 16. 3SLuc. 1. 3»Matth.26. « Mallh. 27.
36 Coioss. 1. 37 Exod. 20. 38 Isa. 55. 39 Psal. 44. »° Matth. 27. »' Joan. 19. *'Psal. 37.
*3Matlh.26. "'Matth. 27. *6Gen. 9. »*Matih. 2.
»'Joan. 19.
502
501
canlu ad passiouem pertinente. Hispida vini et, A eoque diverso cullu vel habitu trisliiise videlicet, ei
clci, cum quibus lavantur, flagella significant, qui- lselitiae,hodierna celebrautur officia, el quidem causas Iristitiae superius exposuimus ; nunc vero caubus pectus sacratissimum lundebalur.
El altende quod quidem in ipsa quinla feria, sas betitise prosequaniur. Hodie namque poenitenIiora jam advesperascente, altaria denudantur, sed tesabsolvuntur, etejecti ab ecclesia in Capitejrjunii
duntaxat, in Parasceve lavantur quod magis con - hodie in gremium matiis suse recipiuntur pluribus
gruit rationi. Campanse conticescunt, pcr quas apo- ex causis; quia, sieut prsediximus, hac die pisces
stolos intelligimus, qui, charitalis igne docente, in separantur ab avibus, pisces in irais et humidis rcIinquuniur, sed ad coelesliaVolucreselevanlur56.Piprotectione Dei coeli *8 quasi terrae iortiludinis
commanenles, intus suspensa ratione poenitentes, sces sunt peccalOres, sed volucres innocenies aut
non tacebant praedicare nomen Dei : sed in pas- poenitentes, vel quia Joannes Baptista in fine quinsione non solum conticuerunt, sed etiam Jiige- taeaelatis pceniteuiiam prsedicavit", et Chrislus iu
runt *9, et veritatem negaverunt. Unde campanis fine quintse setatis, qui postea solvit chirographum
humani generis 88;ideoEcclesia poeniteiites in quinsileutium non indicimus, nisi a vcspera qua traditns est Dominus, quando videlicet omnes fugerunt ta feria solvendos esse inslituit vel qiiia hodie ca"
discipuli, prseter Joannem qui erat notus ponti- ptus esl Dominus et ligatus *9, ideo ligali hodierna
iiei 50. Noslrse tamen consuetudinis esl ad primam die solvuntur ; ut quid enim misericordia ligatur,
quinlse feriae. et non ulterius campanas sonaie : nisi ut miseros peccatores solverel poenilenles ? sicper signum vero tabulse lerrorem accipimus; ideo- ut ait Aposlolus : < Christtis pro impiis morluus
esl 60, > vel quia hodie lavit Dominus pedes discique tabula percutiiur; quia magnus timoraJu^
tlseis apostolis incutiebatur. Vel per lignum in li- pulorum ", ideo fit ltodie solulio poenitenlium, nam
gno, malleum, scilicet in tabulalo suspensum, in- lolio peduin remissionem denotat peccatoriirri. Fortelligimus Ghristuin, qui est lignum plantalum se- ma reconcilialionis est hsee : exit ponlifex ad jacus decursus aquarum ", qui in crucis ligno pe- nuas patenles Ecclesise, ubi jacent pcenitentes in
pendit. Solum ergo lignum pulsalur, quia solus terra prostrali, et eos vice Christi vocat ad limotorcular calcavit *!, vel iri usu ligneo Salvatoris rem Domini, diceus : Venite, venite, venite, fitii,
innuiturhumanatio; etenim humilior est aerissono. audile me, limorem Dominidocebovos **, hanc esse
Nolalur antiqua Ecclesiae consueludo. Unde orien- vocem Chrisli, probal titulus psalmi, de quo Sumilalis Ecclesia usum adhuc lenet lignorum, non tur, qui talis est. Psalmus David, ium imnmtavit
propter seris penuriam, sed propter vetustatem, ,Qvultum suum coram Abimelech,et ferebatur manibus
Silentium horarum significat illud silenlium aposlo* suis, et dimisit eum Abimelech63.AMmelech inlerlorum, quando jara non circuibant evangelizando pretalur Patris tiiei regnum, per quem Judseos acci*
vicos et urbes, sed hymno dicto exierunt cum Jesu pimus, coram quihus verus David inutavit vultum,
in montem Olivarum, qui, cum dixisset Dominus : id est sacrificandi ritum, et ferebatur in manibus,
i Ecce appropinquat, qui me tradet *'; > prse quando panem et vinum dedit discipulis suis, ditrisliiia dormilaverunt, et a laudibus conticuerunt;
cens: < Hoc est corpus meum, et hic est sanguis
unde a completorio silentium inchoatur. Sed cum meus6», > quod quidem hodie factum est; dicens
diurnas horas triste silenlium aperiat, quare no- ergo ponlifex vicarius Jesu Chrisli venite, poenitencturnas vigilias melodia colorat? Respondeo, quia tes invitat ad corporis sanguinisque convivium ;
diurnis horis significamus praesenliam Dominicse proinde pro eis orat, genua flectit, eos admonet,
passionis. Noclurnis aulem vigiliis priora tempora eosque reconcilians in ecclesia introducit. Illud nodesignamus, quibus futuram earadera passionem tabile est quod undique januse pateant, ut advertas
piophetse prsenunliaverunt, qui quia non tacentes nec ah auslro, nee ab aquilone, id esl nec justos,
inlerfecli sunt, idcirco uobis voces illorum pro- nec peccatores quin accedant ad misericordiam
' prohibendos, et a
ferentibus, candelse, ut prsediximus, exslinguuntur. D
Pascha, eo quod in octava noslrse
CAPUT XII.
resurrectioiiis nullum eritimproperium peccalorum
IN COENA
DOMINI.
electis, Illud quoque notabis quod recepti, crines et
Sume tibi, Moyses, aromala prima et oleuin de barbam, quam nutrierant, deponunt et se vestes
olivis5». Sicut fcria primee hebdomadse, quse fuit mundas induunt. a Joseph capientes exemplum,
nostraecreationis genus ex aquis ortum 65,partim qui de carcere sublatus, lonsiis est, lotus et vestiremiltiturgurgili, parlim levalur in aera, Ut stirpe una bus decoratus *''. Per haec quoque innuitur quod
proditum diversa rapiat loca, sic et iu quinta feria deponentes mullitudinera peccatorum, induunt vehujus hebdomadae,quae estnostrse recreationis, sa- slimenta Virtutum.
cramenta uuius ejusdemque salulis, parlim nos deHodie chrisroa conficitur et ccnsecratur. Tres
primunt in tristitiam, partim lovaut ad gaudia, id- sacrae sunt specics unclionis, oleum infirmorum,
*8Psal.90. *9Malth.26. 50 Joan. 18.' "Psal.l.
52Isa.63. 83Matth. 26. 5lExod. 50. 55Gen.I.
'"Ibid. « Malth. 5. 58Col. 2. «'Mattli. 26. 60Rom. 5. c'Joan. 13. 6,Psal. 55. 63I Reg. 21.
'"Matlh. 26. 6CGen. 41.
.'.
505
50.
oleura chrismatis el oleum calechumenorum. Potc- A mortis 70. Quod oleum nfferlur a populo, sumptum
rat Dominus fidelibus absque visibilibus signis gra- est de Exodo 71, ubi dicilur : < Prsecipe filiis Israel,
tiam suam kifuiidere; polerat enim antiquos sine ut offerant tibi o'euni de arboribus olivarum, quod
circumcisione, modernos sine oleo et aqua salvare. minislerium significat lerrenam admiiiislraiionem
Salvavit enim Abel et Noe, qui circumcisioriis gia- debere adesse spirituali, juxta illud : < Si vobis
dium non sensere; salvavit innocentes 66,qui sine spiritualia seminamus, magnum est si carnalia veaqua et oleo, sanguinem pro Christo fudere. Salvat stra metamus 72? > quod cum offerlur, siniplex lietiam illum. qui fideliter ad sacramentum festinans, quor esl, sed benedictione lit sacramenlum, quod
morte prsevenilur, qui uon re sacramenli, sed spe- non lantura pontifex, sed presbyteri-benedicunt.
cie sacramenlali privalur. Sed maluit hsec obser- Inde est, quod hoc sacramentum fuit a Christo divari, lum ul ministri non torpeant, sed sexercean- scipulis instilulum, vel iracium esl ab antiqua
tur, tum ut humililas comprobetur, lum ufex vi- consueludine, qua consueverant in Ecclesia primisibilibus < invisibilia ipsius, a crealura iriundi, per liva presbyteri sinml cum pontifice verbis et maea quaefacta sunt, intellecta conspiciantur, sempi- nibus corpus Christi conficere, forle ad testimoterna quoque virlus ejus et divinilas 67.> Quod ex- nium, vel ad juvenculse disciplinam, ut hodie cum
ponens Auguslinus ait in psalmo vigesimo quarto : " ordinatore faciunt noviter ordinali. Quod in hujus
oleum visibile in signo est, oleum invisibile in sa- duntaxat olei benedictione, Spiritus Paracletus nocramento est, oleum spirituale intus est; sicut minatur, ut ibi : Emiite Spiritum sanclum Paracleoleum visibile infirmilates fugat, arlus recreat et tum de ccetis, non sine eausa esse, quod ut patcat
jlluminat, sic invisibilis gratia, quse per oleum fi- videamus, quid Spiritusoperaturin singuliSi Oleum
guratur et per unctionem infunditur, vilia fugat, ergo calechumenoruni, qtiod exorcismale polesl ncsa
virlutes corroborat, et radiis' veri solis illustrat, incongrue nominari, jubet diabolum recedere a caunde post instilulionem, haec suo temppre contem- lechumeno, qui adhucpro mortuodeputatur.Oleum
nere, secundumAugustinum,peccatum est mortale. cbrismale sanctificat viventem ex mortuis. Oleum
Inslituitaulem Domirius circumcisionis signum an- infirmorum medelam tribuit sauciatis, segritudinem
liquis et nobis aquam baplismalis, oleum infirmo- sequilur dolor, dolorem consolatio, Paracletus conrum apostoli, unde in Evangelio: < Ungebant segro- sotator interpretalur. Qui aulem morluus est, non
los oleo et sannhantur 68. > Oleum chrismatis et dolet, quia non sentit, etideo non sequtur consocatechumenorum insiituere apostblici viri, uude il- lalio ; qui vero sanctiilcatur, dolorem non habet, et
lud prius; quia prior est et venerabilior doclrina r ideo consolatione non indiget. Oleum principale
aposiolorum, quarii apostolicorum; oleum infirmo- quod chrisma vocatur, ex balsamo mundissimo
rum est quo unguntur infirmi secundum quod Ja- et purissimo conlicitur olfeo. Clnisma Gnece, Lacobus ait: < Infirmalur quisin vobis,advocet sacer- tine dicitur unclio, unde Christus, id est unctus.
doles, ut orent supor euin, et ungant eum oleo san- Chrisma initium habuit a Veteri Testamento, ubi
clo 69.> Aiunt qtiidam hane unctionern per unum Dominus prsecepit Moysi, ut chrisma conflcerel, disacerdotem fieri posse, sed non debere, si plures cens : < Sume libi aromala prima et oleum qtto tapossunt adesse; hujus olej benedictio in eo loco beniaculum dedicaret, el arcam tcslimonii, et Aacarionis bene dicitur, ubi uvas bcnedicere consue- ron et filios ejus, et reges ungcret ' 3. > Moyses auviriius, scilicel ubi concludilur : Vcnim,qumsumus, lem non legitur unctus oleo '* nalurali, sed uuctiolargitor admitte, per Christum Dominum nosirum. ne solummodo spirituali, sicut Chiistus. Inde est
Noii enim habel proprium officiuni, id esl non in quod unctione cllrismatis eeclesias dcdicamus, cacapile verba salutationis, ul Dominns vobiscum,non lices consecramus, pontifices el reges inungimus,
oremus, nec in liiie concludilur, ul cseterseoralio- ct quia omnes tenemur oleo bonorum operum et
nes, per Dominum nostrum, sed exorcismo et benc- misericordiae relucere, et fidei balsamo redolere,
diclione finita, slatim subjungitur, ver quein hmc D sed etmembraChristiregis el summi pontificisesse,
omnia, Domine, semper bona creas,etc, et hoc ideo ut nos ipsos bonis moribus regamus et Domino saquia non est officium per se, sed est embolismus crificemus; ideo quilibetet hacunctione chrismatis
pisecedenlis officii, scilicel illius orationis : Nobis inungitur duabus vicibus, a simplici sacerdute in
quoquepeccaloribus, sicut Libera nos, qumsumus,est vertice, ab episcopo in fronte. Ideoque duabus viembolismus prsecedeniis Dominicaeorationis.
cibus, quia bis datus est spirilus, quem significat,
Ralionabiliter hujus olei quod est iufirmorum be- scilicet, quando Christus insufllavit aposlolis, dinediclio, illi orationi conjungitur. ubi pro poeni- cens : < Accipile Spiritum sanctum' 5, * et quando
tenlibus et migraturis oralur. Rursus rationabiliier misit de coeloParacletum 7S.Et attende -quod hoc
ibi oleum morieiuium conficttur, ubi mors Domini facit episcopalis confirmalio baptizalo, quod tulor
consurumulur, ut sicut mors Christi destruxit au- pupillo; nam, quid prodest, si quispiam magnam
ctorem morlis, sic gratia, quae per unetionem mo- conferat haeredilatem filio, nisi provideat ipse, vel
rienti confertur, deslrual peccata, quae sunt causa lex, vel praeses, illi tutorem? Paracletus est regenee6'Malth.2. 67Rom. 1. 6SMarc. 6. c?Jac 5. 70Hebr. 2. " Cap. 27. '! I Cor. 9. " Exod. 50.
'*Psal.44. 75Joan. 20. 70Act. 2.
506
505
ralis in Cbristo consolatoi> custos et lutor, qui .'i. procedentem, et ampullam operientem, demonstrat
possent, diaholo suadenle, sicut parvuli suam per- tertiam personam, scilicet Spiritum sanctum a
dere facultatem, id est baptismatis utilitatem, si Patre et Filio prodeuntem, in corpore Domini habihunc non haberent lulorem. Chrisma igitur signum lare; ampulla enim cum chrismale, corpus signifiest Spiritus sancti,- qui bene per hanc voluit spe- cat cum divinitate, vel trinus habitus innuit Triniciem significari. Oleum enim alios liquores in le- talem , quod in benedictione dicitur. Haec unctio
vitate superat, et clarilale, ut nautarum arte pro- vultus noslros jucundos efficit, ac serenos, per vulbatur. Balsamum excellit odore, ut praticorum te- tus nostros manifestationem operura intelligamus.
stimonio roboratur, sic Spiritus quem replet, illu- Utrumque in ea canonis parte conseeratur, ubi pax
minat el a fluctibus peccalorum alleviat; et in quo datur, quoniara ad hoc ungimur, ut pax regnet in
spiraculum facit, odorem suavitatis emittit. Recte nobis; nisi enim pacifici Deo fuerimusj et bominiin chrismate balsamum commiscenlur et oleum, eo bus, donis Spiritus sancti perunctionem chrismatis
quod oleum vitam significat, balsamum vero do- nullo modo repleri mercbimur; nam et olea, ut
clrinam, in quovis chrismate unclo, gratise septi- Isidorus aii, arbor esl pacis insignis, cujus fructus
forrni repleto, debet vita consonare doclrinae;sunt oliva, etsuccus oleum nominalur. Utrumque etiam
eniin connexa, utin ipsis donis apparet; quia sa- B simili solemnitate offertur, salutatur et refertur,
pientia ad vitam pertinct, inlellectus et consilium forma vero solemnilatis hsec est dicto post benedi
ad doctrinam, fortitudo ad vitam; scientia quoque cliones episcopales : Et pax ejus sil semper vobisad doctrinam, pietas ad vitam ; vel per oleum mise- cum. Antequam dicatur Agnus Dei, solus pontifex
ricordiam, per balsamum inlellige famam et opi- communicet, et cum cbmmunicaverit, sedeat, et
nionem bonarum virlutum. Lucere namque nostra ampullas cxspeclet, el hoc solemnitatis ordine poropera debeut coram Deo et hominibus, ut qui vi- tenlsr. Duo prsecedant acolylhi cum luminaribus,
dent, glorificent Patrem nostrum, qui in coelis deindeveroduaecruces, in medio quorum acolylhus
est". Rursus oleum membra fessa refovet, halsa- portel ampullam cbrismatis futuri. Postea sequantur
mum redolere facit, fovet, cum peccata relaxans, duo thuribularii, in quorum medio acolythtis portet
fortitudinem operum prsestat, quse in alios per bal- ampullam olei futuri catechumenorum. Ampulla
samum boni odoris inspirat, vel per chrisma Chri- cum oleo humanitatem significal plenam Spiriln
stuni accipimus. Unde oleum effusum est nomem sancto : ergo duo luminaria, dusecruces et dtio tbusuum ' 8, qui cum sit de lumine lumen, nos illumi- ribula sunt lexet prophetise, qua; praedixerunt Cbrinavit; cum sit lapis angularis 79, utrumque parie- r stumpassum, et tamen esse Detim. Deinde sequitur
tem pacificavit, qui portavit in se languores el evangelium, quoniam evangelium sequens affirmat,
vulnera peecatorum 80, qui volavit, volavit super quod lex et prophetiae praedixeranl. Demiim duodepennas ventorum 81, in cujus odore currimus un- cim presbyteri sequunlur bini etbini. Testes chrismalis myslerii, hisuntapostoli biniad prsedicationis
guentorum 8!.
Oleum quoque sanctum a lege sumpsit exordium, officiumdestinati cooperalores 8S, et l.estes Domini
quo reges tantum et sacerdotes ungebantur, sed nosiri JesuChristi8*. Cantus istorum,scilicet 0 Rehodie qui tenemur nos ipsos regcre, et in sacrlii- demptor,prsedicalionemet orationem significal apocium offerre omnes eo in scapulis ungimur, et in stolorum 8B.Quod ampulla per singulos ordines ad
pectore, in scapulis,ut simus robusli ad portandum altaredefertur, innuil quod Dominusiii corpore suo
onera legis ; in pectore, ut simus intelligentes ante passioncm, officia sex ordinum adimplevit.
mandata ejus. Utriusqtie olei, id est chrismalis, Quidam vero alium servanl ordinem, scilicet acoquod ideo principale vocalur, quoniam ad ejus uii- lythus prsecedit cuin lumine; sequuntur duo presctionem, principaliter Spiritus sanctus datur, et; byteri, unus cum incenso, et alitts cum cruce, in
olei sancti consecratio, proprium liabet officium; medio quorum diacomis cum Evangelio.Deinde sequia ulrumqne primo exorcizalur, deindead Domi- D quunlur acolylhi cum amptillis, qualuor pallium
nusvobiscum,et Sursum corda benedictio inchoatur, super eos ferunt, demum oinnes, duo sequentes cum
finiturque per Dominumnoslrum. Sed in exorcismoi canlu (lediicunt, qusa reprsesenlant umbram praetesancti olei concluditur : Qui venturus esl; quia per- rilam et veritatem. Acolylhus enim cum lumine
linet ad diabolum ab eo, qui adhuc mortuus est,, significat angelum in columna ignis, qui prsecessit
effugandum,qni audiens futurum judicium, in quoi populum ad patriam gradientem 86.Presbyter cum
se scil esse damnandum, faeilius effugatur : quiai incenso est Aarou cum sacerdolali officio, alius
illius tremore concutitur. In exorcismo vero chris- cum cruce est Josue cum sceplro; diaconus cum
malis olei concludilur : Qui vivitet regnat; pertinet; Evangelio, Moysescum Decalogo,pallium est taberenimadeos qui resurrexere, et vivunt cum Christo;; naculum vel columna nubis. At in veritatis exemplo,
in ulriusque ampullam ter halat episcopus, qui per qui prsecedil cum-lumine est Joannes Baptista 8'.
spirilum suum a pulmone organoque in publicumi Diaconus est Christus in medio Moysi et Elise SS;
"Malth. 5. '8Cant. 1. '9 Ephes. 2. 80 Isa. 55. 81 Psal. 17. 8! Caul. 1.
Cor. 5. 8S Luc. 24; Act. 1. 86 Exod.15; 87 Mattli. 5. 8S Mattli. 17.
83 Luc. 10. si l
.
508
pallium niibes lucida, quae illos obumbravit; duo .A Pharaone transeunles per mare Rubrum, signantes
cantores sunt praedicatores duo prsecepta eharitalis domos contra exterminatoreni eelebrerous paschale
populis annunliantes. Secundum vero romanum convivium. Sed dices.: Cu.ritaque usque in Sabbaordinem, ampullse in sinistro brachio deferanlur , tum chrismatis unclio non di.fferlur? Respondeo :
quia Christus conversatus est iii vita prsesenti, et Quia ab hacquinta feria usque invesperam Sabbati,
eum sindone antequam veprant ad altare media pars a missarum solemniis vacamus. Ipsi.ro a,utem
chrisma non nisi inter missarum solemnia, fas est
cooperialur, et media denudetur, quiaChristusante
passionem modolaluit, ut cum fugit in JGgyplum 89, consecrari, sed ante raissam baptismum convcnit
cum inter cognatos quserebalur,cum parentibussubcelebrari, ut infra dicemus. Vel i.n quinla feria unjiciebatur 90; modo se palam exhibuit, ut cum prae- ctio celebralur , quia Christus in quinla fuit unctus
dicavitultra hominem dicens : <Ego etPaterunum
aetale; nam in quinla v.enit, qui in sexla sanguine
sumus 9l, > et cum miracula fecit, in quibus sttae consecravit, de cujus unclione dicil Dauiel : < Undivinitatis virtutem ostendit; cum autem ab altario gatur Sanctus sanctorum 96^ > etlsaias : < Spiritus
benedictae recedunt, de manu pontificis exeuntes, Domini super me, eo quod unxit me; ad annuiivisibil.es et nudae salutentur, quia Christus ab ara tiandura raansuetis misit me, ut mederer 96; > et
R
crucis prsesentiam suam eis praebuit, quos testes David : < Unxit le Deus, Deus tuus, oleo laetitise
suse resurrectionis esse voluit. Caeteris aulem invi- prse consortibus tuis 97; > cujus unclio exlunc coer
sibiles, et coopertse ad salutandum deferuulur; quia pit, cum < Verbum caro factum esl 98, >.cum pleniChristus in coslum rediens, factus est hominibus tudo divinitatis in eo corporaliter habilavit 89.Tunc
invisibilis, qui licet eum nou videant, lamen quoti- autem complela est, cum in baptismo super ipsuni
die venerando salutant; ergo sin.donmunda est ejus Spiritus sanclus in specie columbse dcscendif 100.
caro, vel conversatio immaculata. Quinquies ab Ideoque unctio quse hodie conficitur ad ungendum,
episcopo salulatur, utde quinque vulneribus ei gra- usque ad baptismum deferlur, ut significemiis Spitiarum aclio referalur. His ilaque peraclis, schula ritum super Dominum in baptisroo visibiliter dedicat: Agnus Dei~,et communionem, deinde com- scendisse, et nos in baplismo Spiritum sanclum acrniinicent presbyteri, et cseteri communicaturi.
cipere. Ex his patel in vespera Sabbati, statim post
Tunc chrisma vetus et oletim in lampadibus com- baptismum esse confirmandum, ut postea celebretuiburatur, et novum per presbyteros d.ividatur. Hse paschale convivium , et quidem puto saltem ia
tres unciiones ex eodem fitint hVjuore; quia, licet paucos esse inchoanduinconfirmationis mj^steriuiii.
divisiones operationum sint, idem tamen est spiri- C Ilodie cosnans Dominus cum discipulis, inter coelus, qui operatur omnia in omnibus 9S.Hse tres nandum lavit pedes eorum ; surgens enim a coena
„nctiones hac die merito consecranlur; quoniam Iavit, et post lotionem iterum recubuit !. In eo ergo
hodie agnus ad vesperam immotabatur, de cujus quod Joannes dicit baecfieri, cmna facla, intelligitur
sanguine uterque poslis et supeiliminare domorum parata, non consumpla. In lolione peduni nobis hurn quibus erat edendus, Iiniebatur, ut hoc signo viso militatis exemplum prsebuit, et myslicum figuravil:
exterminator Êgypti 93, domos sacri convivii prse- Exemplumenitn, inquil, dedi vobis, ul quemadmodun:
Jeriret intactss, quo praefiguratum est, si fronlibiis ego feci, ila el vos faciatis s. Quomodo cum simus
nostris unclione chrismatis quasi sanguine Chrisli, pulvis et cinis 3, non erubescimus cervicem erigere,
cum opifex humani plasmalis dignatus eslsedisciqui unctus interprelatur, signumcrucis imprimitur,
diabolus in domibus animarum nostrartim nullatn pulorum vestigiis applicare? Quod humilitatis
nocendi habeat potestatem. Recte ergo qua die illud exeniplummoriturusexbibuit, ut eorum quos stios
figuralivum agebatur, significatum soleraniter cele- scribebat haeredes, mentibus arclius inlia?reret.
bralur. Sed d.ices : consequens est igitur, ut hac Mystice surrexil a ccena, id festa convivio palernae
nocte pueri confirmentur, id esl in frontibus chris- glorise cum prodiit ex accubilu Patris. Vcslimenta
niate sacro signentur ? Respondeo : Sancta Ecclesia sua deposuit, cum se exinanivit *; linteo se praediem illum, in quo passus est Dominus, luctui de- ciuxil, cum formam serviaccepit 5; misit aquam in
dicavit, et solemnitalis et convivii gaudium in diem pelvim, qua pedes lavit discipulorum, duin effudit
,ertium,quo resurrexitDominus, reservavit, ut tunc sanguinem in remissionem peecatorum, qtio lavandemum pro recuperala salute animarum, quse patur pedes, id est actus nostri : quamvis enira loli
trata est in sexta feria, et pro futqra corporum re- simus in baplismo per fidem, si tamen dixeriraus
surrectione, quse donata esl nobis in octava, pascha- quia peccatum non habemus, nns ipsos seducimus 6.
lisAgni convivium celebreinus, dicenles : Pascha Nam cumpostea vivitur, lerra calcatur, viudePetrus
nostrum immolalus est Chrislus. Ilaque epulemur **, quarcvis esset lotus, et mundus, lamen audivil : Si
Rectius crgo. sumenles illud, unde postes nostra- non lavero le, nonhabebis partem mecum ', quotidie
rum frontium signare debeamus, ab ipsa signatione pedes lavat nobis, cum interpellat pro nobis '. A(I
usque ad convivium paschale cessamus, ut tunc sub quod significandum hodie pavimenla Ecclesise la89 Matlh. 2. 90 Luc. 2. 91 Joan. 10. ?3 I Cor. 12. 9« Exod. 12. s* I Cor. 5. 55 *)an. 9,
96 Isa. 61. 97 Psal. 44. 9S Joan. 1. 99 Col. 2. I0° Matth. 3. ' Joan. 15. s Ibid. 3 Gen. 18,
* Pliil. 2. « Ibid. 6 I Joan. 1. ' Joan. 15. 8 Rom. 8.
307
509
510
vanlur. Nam lotio pavimentoruni est signura lotio- A et rachoans Novum, quod decuil fieri in fine quintse
nis pedum, et lotio peduni esl signum remissionis feriic, adveniente sexta feria, eoquod in fine quinpeccatorum. Sed ad hunc sensuni evangelicse lo- tse selatis, et in primordio sextselex finem, el Evantionis recte prseniillitur epistola : Convenienlibus, geliumsumpsil initium. Nuucin eocoinpletur, quod
ubi ostenditur qualiler hoc sacramento lavarnur, in eodem antea figurabatur, quando Judseis eum
scilicet si nianducantes, non manducemus et biba- lapidare volenlibus, exivit de templo et abscondit
mus indigne 9. Illud validum bumilitatis exemplum' se ab eis 16.Tunc enim exivit, quando eorum satanquam hseredes et filii memorise commendantes, crificia dereliquit; tunc se abscondit, cum novi saad ejus exemplum, mandalum in hodierna vespera crificii rilum instiluit, in quo a carnalibus agnosci
celebramus dupliciler. Priinum est prselalorum ad nequivit. Igitur quia verus ponlifex bodie sacrifisubdilos, secundum qtiorumlibet ad pauperes. Con- cium verurri et novum instituit, Novumque Teslastat quod proelatis poteslas el humililas sunl neces- mentum suis haeredibus morilurus sanguine suo
saria. Potestate usus eslDominus,quando flagello de conscripsit, ideo sicut sol interdum inter medias
resliculis facto, ejecit nummularios de templo 10. nebulas rutilal, sic missa inter tristes horas exHanc indixit Dominus proloplasto, ut dominaretur sullat; nam in medio trislitiae sola missa solemnem
B concentum, lsetuinque ministrorum meretur ornabestiis terrse ".
Si ergo subditi fuerint similes besliis, utanlur tuni, ne quid venuslatis sancto sacrificio desil, utbaculo, et virga prsclati. Humilitale usus est Domi- pole in die suse inslitutionis : est enim dies ista
nus, dum lavit pedes discipulorum, dieens : Qui solemnior omni alia solemnilate, exceplis solemnimajor est vestrum, fiatminisirator ls. Cumque pedes tatibusTrinitalis; nam oinnes ministri, qui possunl,
eorum lavisset, edidit eis scrmonem splendidissi- vestes debent habere solemnes, non solum ob .somum, in quo sedule repromiltit Spiritum san- lemnitatera novi sacrificii, sed etiam, quia perditas
clum ls. Unde et nos lotis discipulotum pedibus sanctilatis vestes recuperant poenitentes, sed et caneumdem sermonem legimus vel-audimus, signifi- tica lselitise cantanlur et glorise, ut Gloria ih exceicantes quod non nisi lotis et mundis gralia Spiri- sis Deo, non solum ob solemnitatem Eucliaristiae,
tus sancti confertur; secundum mandatum praefi- sed eliam, quia chorus angelicus gaudet de reconciliatione posnitenliura, de unctione credeniium,
guravil Dominus-iu Sabbalo prsecedenti,'quando
venit Bethaniam, et Maria unxit pedes Jesu, et ca- per quae pax confertur hominibus bonse volunlapillis extersit, et impleta est domus ex odore un- lis ". Unde secunduin nostram consuetudinem,
guenti •*. Pedes ungere est pauperes eleemosynis _ pax datur, sed secundum alios, ad tertium Agnus
fovere; capillis extergere est eos superiluis refi- Dei, non dicilur Dona nobis paeem, sed Miserere
cere : hujus mandati figura. Merito praevenit illud, nobis, nec pax datur, quia Judas bac nocle pacis
sic enira debemus lavare pedes elcemosynarum un- osculo tradidit illum 1S, qui est vera pax ct fecit
guento, ut lavemur a Domino, cujus mandati hic utraque unum 13. Sed Gloria in excelsis et cseterae
est ordo. Prius panem comedimus, et pauperes inde solemnilates non ab aliis, nisi ab episcopis obserreficimus; deinceps a mensa surgenles, pedes pau- ventur, qui soli habent in hodiernis saeramentis
perura lavamus; quo facto, ad mensam redimus, et plenitudinem potestatis. Verumtamen nec ab aliis
iterum comedimus, reficimus el reficimur. Sed ob- Flectamus genua, nec oratio super populum profejicitur, quia sub analhemate prseceptum est, ne rantur. Missse vero officium nostrse redemptionis
ideo jejunium hac die solvalur? Respondeo : Non continet summam et mysterium. Nam in evangelio
est hoc jejunium frangere, sed coenam exemplo legitur de pedum lolione M, in epistola de corpore
Domini inlerrunjpere. Unde nec mensa parala mo- Christi et sanguine 21',in introilu vcro de cruce 22,
velur, hinc inolevitmos canonicus, ul cum nianda- in graduali de morte 23, in offerenda de resurretum celebrant, primo in claustrales officinas, pau- ctione 2i. Nam hsec omnia sectindum mysticum
peres inlroducant, ad convivium discuinbaut, eos- ;TJsensum ex Evangelio, quod est capul officii pendent.
que sufficientcr reficiant; nimirum Christus in illis Christum enini, ul prsediximtts, a ooena surgere est
suscipitur, in Bethaniam, id est in domuni obedien- ab accubitu Rairis venire; vestimenta deponere, se
tise, in qua Dominus epulatur cum Maria, quse sur- exinanire ss; linleum prsecingere, formam scrvi
gens a coena, Iavit pedes Jesu: sic pauperes epulan- accipere s6; aquam in pelvim mittere, sanguinem
tur, imo Dominus in pauperibus, cum filia contem- suum effundere ; pedes lavare, peccata remittere
plationis effundentis in eos libram unguenli, id est linteo extergere, passionis fide mundare; vestimenta
intentionem eleemosynae suaviter coram Domino resumere, est vestem gloriosse carnis induerc. Iteredolenlis. Hodie quoque coenaus Dominus cum di- rum recumbere, esl ascendere et in dexleram Dci
scipulis, post lypicum agnum, tradidit eis corpus sedere 27,ad hsec pertinet pfferenda; discipulos doel sanguinem suum 15 Vetus finiens Testaraentum cere, est eis Spiritum sanctum mittere S8. Verum' I Cor. II.
"> Joau. 2; Mattb. 21. " Gen. 1. ls Luc. 22. 13 Joan. 15. li Joan. 12.
" Matlh. 26.
16 Joan. 8. " Luc. 2. 18 Mallh. 26. 19 Ephes. 2. 80 Joan. 15. sl I Cor. 11.
" Gal. 6. " PhiL 2. 2»-Psal. 117. 25 Phil. 2. 26 Ibid. " Hebr. 1. as Act. 2.
512
51.1
tamen, quia nondum perfecti credebant, ideo non A Respondeo : Saneti statim post raartyrium evolant
diqitur Credo, comrounio sunipta est de evangelio S9. ad regnum, Christus vero descendit in infernum;
Ecce breviter summa redemptionis humanse, quae unde et si quaedam nos ad exsultandum invitent,
fuit omriibus sufficiens, uhde agitrir in oratipne : qusedam lame.n alia nostram exsultalionem obnuDeus a quo, et Judas, de duobus generibus peeni- bilant, ut auctoritas et conscientia culpse. Nam ex
tentium, uno proficientium, ut lalronis confitentis, evangelica didicimus auctorilate, ut bac die contristemur, et Judseis gaiidium relinquamus. Cum
qtii audiremeruit : < Hodie mecum eris in paradiso 30, > et alio non prolicientium ut latronis con- enim dixisset Dominus : < Modicuin et non vidcbilemnentis, et Judae proditoris, qui se suspendit lalis me, et iterum modicum el videbitis me; > statim
queo ". Qusequoque Redemptio facta estin vespera adjunxit : <Mundus gandebit, vos vero conlrislabimundi, id est in sexta setate sseculi : ideoque missa mini S9. » Rursus mulieribus eum plorando sequenvespertina synaxis in senario psalmorum numero libus ait : < Nolite flere super me, sed flete super
coniinuatur, et ulrumque sub una oratione oflicium vos et ifilios'veslros*°. >Gaudio ergo, noslrae culpse
terminatur, per Ile missa est, si episcopus adest, vel conscienlia conlradicit, quia nos contumaces servi
per Benedicamus Domino, propter vespertinain con- commisimus, quod vapulat ille Dominus : < Exsolclusionem : Concedat nobis Redemplor, per sacravit enim quae non raptiit ". > Differendum est igtmenta, perfectum ut consequamur redemptionis effer tur gaudium tantse salulis, necessariae redemptioclum.
nis, ereplse captivitalis, januae coelestis apertionis,
CAPUT XIII.
de quibus objecimus; differendum esl, inquam,
m PARASCEVE.
usque in diem terlium quo victor resurrexit, et
Egredimini, filim Sion, et videte Regem in diade- tunc pro redemplione animarum, quse bac die pamate, quo coronavit eum mater sua 8S.Sieut in sexla trata et resurreclione corporum, quse illa die condie Deus formavit hominem de limo terrae, et in- dita est pro duplici munere solemnilas geminetur
spiravit in faeiem ejus spiraculum vitae33,sic in sexta ecclesise. Hac vero die tristiliam repraesentet, atnsetate et sexta feria deformatum reformavit, capti- bulet unusquisque demisso capite, propter convatum a rtiaboli potestate redemit, duni pro nobis, scienliam culpse; solvamus cum Moyse calceamenla
non pro se crueifixus, languores nostros lulitetdode pedibus, ut audiamus Cbristum de medio rubi
lores ipse porlavit3». Et bsec est illa sexta feria, quse dicentem : < Videns vidi afflictionem populi mei,
sibi noinen Parasceven anlonomasticevindicavit.Paet gemilum eorum audivi et descendi liberare
rasceve prmparatio interpretatur. Omnis autem sexta C eum *s; > non salulet unus alium. Unde nec hac
feria Parasceve dieebatur a Judseis inter Grsecos die dicendum est : Dominus vobiscum, nec osculedispersis, eo quia in quinta feria praeparabant quae tur, quia Judas cum salutalione et pacis osculo traforent in Sabbalo necessaria, juxta quod de manna didil Domtnum »s.
fuerateis prosceptum36,scilicel sexta die colligctis ex
A mane usque ad nonam teneamus prOfundum
eo duplum , quoniam in Sabbato nonlicebat cibos mcerori amicuin silentium cum solimdine meditaparare, sicut nec manna cplligere. Qui vero inter' tionis, recolentes pugnara et opprobria Salvatoris.
Roroanos degunl hanc diem usitalius coenam puram Nam.et Moyses ait : < Dominns pugnabit pro vobis,
eognominant. Hsec autem sexta feria sibi Parasceve et vos tacebitis 4*. > Hora vero nona, quia Dominuo
uomen quadam specialitate retinuit.; quia Dominus morilurus clamavit : < In manus luas, Domine,
hac die nobis et pro nobis obtulit illud manna dul- commendo spiritum meum *5, > et cenlurio dixit :
cedinis, quod nobis sufliciat ad Sabbatum aeterni- < Vere Filius Dei erat isle *6, < et Joseph, et Nicotalis. De qua die quaeritur utrum sil observanda 5n demus acceperunt corpus et involverunt linteis cum
gaudio et lselilia, vel potius in tristitia? Videlur aromatibus »7; quia licuit his et aliis discipulis
enim, quod gaudiis sit celebranda solemnibtis, eo appropinquare, et fuueri querelas deprimere dilaquia sit principium nostrse salutis. Item si sancto- ^ psis perseculoribus divino spectaculo satialis, vel
rum roartyrum passiones, qmbus ad immortalitalis per miracula territis; hac, inquam, hora nona
gloriam transivere, festivis decorantur hoiioribus, conveniairius, ut funeri. Nona canlata, planclum
et merito, quia < pretiosa in conspectu Doniini fanebreiii.exhibeamus hoc ordine. Primo dua?lectiomors sanctorum ejus 36; > videlurquod hsec passio nes legtintur; quia pro duobus popuhs passus est
excellentiori sit veneranda tripudio; quia Rex sanChrislus, Hebrseoscilicet et gentili, vel pro salule,
clorum sanctis paradisum aperuit, dicens crimiut prsediximus, carnis et animse. Et scito quod hic
noso : < Hodie mecum eris in paradiso 3'; > qua ordo servatur antiquus et ex consuetudine sumilur
caplivitas est mundi redempta, inferni claustra Ecclesise primilivae, quae non repellebat penitus
confracia, janua ccelestisaperta. Item gloriandum,
Judaismum; qui legebat in Sabbatis suis unam leait Apostolus,in cruce Domini nostri Jesu Christi ".
ctionem ex lege, alteram ex prophelis. Leguntur
29 Jnan. 15.
so Luc. 25. 31 Matth. 27. 3S Cant. 3. 33 Gen. 2. 3» Isa. 55. " Exod. 16.
S6 Psal. 115. 3' Lnc. 23. 38 Gal. 6. S9Joan. 16. *° Luc. 25, 41 Psal. 68. *s Exod. 5. «Matth.
26; Lnc. 22. ** Exod. 14. *5 Luc. 25. »cMalth. 27. *' Joan. 19.
Slo
514
autem sine titulo; quia caput Ecclesiae nobis aufer- A propter Judse salutalionem; et secundum quosdara,
ttir. Prima sumitur de Osese prophelia *»,secunda sine titulo, quia capitis palimur diminutionem.
vero de lege *9; quoniara passio Christi fuil a pro- Duabus de causis legilur hodie passio secundura
phetis prsenuntiata 50 et a lege prsefigurata; haec Joannem 59, lum quia ultirao post alios scripsit,
sunt duo Snimalia in medio quortim agnoscitur ; lum quia passioni prsesens interfuit. Notus enim
lii suut Moyses et Elias, inter quos transfigura- ponlifici aliis fugientibus securus accessit, et juxta
tur 51. Prima est prseconium resurrectionis, cum crucem stetit, cum matre Domini et sorore matris;
ibi dicatur : Post duos dies vivificabil nos, el in die quem cura vidisset Dominus, matri sicut filium
terlia suscilabil nos ; in secunda modus exprimitur commendavit, et sicut filio matrem 60.Rationabilipassionis, ubi dicitur : Immolabit eum universa .ter ergo in die qua nostris oculis passio reprsesenmultitudo ad vesperam.
tatur, ejus testimoniura Iegitur 61, qui vidit et lesliDuoiractus intercantanlur; singulasenim leclkmes moniura perhibuit, et scimus quia verum est testisinguli tractus sequuntur, quod luclui congruit. monium ejus.
Nam tractum canlum constat esse Ingenliiim, ideoNunc consideremus ea quse Dominus pertttlit;
que tractus in longiim protenditur : Iugemus enim quia non solum quse gessit, sed etiam quse passus
pro peccatis quae commiltimus, pro poenis quas fuit, ad nostram aedilicationempertinere voluit: per
patimur, et pro incolalu qui prolongatur 5S; et non spineam ergo coronam, quam capiti ejus imposuecantatur graduale cum tractu, ut in quarla feria, runt 62,illud significatur,quod deillo fuerat prophesed duo traclus, ad inlenlionem majoris luclus. tatum, scilicet peccala nostra ipse portavit 63.NamspiPrimus tractus nos excilat ad tremorera, dicenle nse peccata designanl, quseanimam pungunt et laceHabacuc : Domine, audivi audilionem tuam, et ti- rantjqtisepropterpeccalaetiamterraenoslroeleguntur
mui 53.Si enim Habacuc videns in manibus Christi inflictae,ul: <Terra tibi spinas et tribulos gerrainacornua crucis expavit, quid faeiemus videnles for- bit6*. EccafilimSionvideteregem Salomonem inspineo
titudinem ejus in nubibus coeli? Et babet hic tra- diademaie,quo coronavil eum maler sua 66, Synagoctus quatuor versus, ad significandum quatuor cor- ga, in die desponsalionis ejus et in die laelitiaecornua crucis, quibus Christus constans ex quatuor dis ejus. In bac sciljcet die, qua nasciliirse sibi
elementis affigitur interduos latrones; unde in uno sponsae, id est Ecclesise, in laelitia cordis sui, prima
versuum canlalur : In medio duorum animalium elemenla produxit. Per vestem ptirpureara 66,qua
crucifigiiur; vel homo redimitur conslans eisdem cireumdedereeum, ejus inlelligimus niortalitatem,
quatuor elementis, ad fidem vocatus e qualuor par- r per coccineam 6', charilatem ; coccus eniin est ignei
tibus orbis. Ut autem magis hominem excitet ad caloris : sed in veste sacerdotali bis linctus 68jubelimorem, in plerisque sic cantatur ecclosiis, ut post ttir assumi, propler dilectionem Dei et proximi.
singulos versus, traclus vicissim, nunc a principio, Dominus autem propter nimiam charitatem suam,
nunc a medio repetatur. Secundus tractus instruit qua dilexit nos, induit vestem mortalitatis *9, et
nos ad orationem in tempore tribulalionis, per vo- bibit calicem passionis, ii; eo quod ejtis facies velacem David, contia Goliam decantantis et dicentis : baltir, colaphizabatur et alapis csedebatur 70, velaEripe me, Domine,ab homine malo 5i; noster enim men Judseorunij intelligimus, qui eum usqne in
David, Christus hodie magnum Goliath, id est dia- hodiernum diem 71 in vicis colaphizant, et nialeuibolum debellavit. Et habet hic tractus decem ver- ctis exalapant. Nobis in palientia prsediclorum
sus; quia per nostratn transgressionem Decalogi, prsebuit humilitalis exemplum. Poslmodum crucinos Golias captivavit, a cujus poteslate nos ho- fixerunl eum. Crux, quod multis inodis in Vcleri
dierna passione Dominus liberavit; qusedam vero Testaniento luerat figurata. Dictum esl angelo perecclesise evilant hodie traclum : Qui habilal in ad- culienli jEgyptum, uhi T, Tau, scriptum invenies,
jutorio 5!, el olim cantabatur; quia Christus a dia- primogenitum non occides ' 2. Omnes enim dambolo velut a dracone : primo, scilicet iu jejunio, D nantur, qui per fidem Mediatoris non salvanlur.
latenter fuit tentatus 56, secundo ab eodem velut a Moyses eliam erexit serpentem seneum in deserto,
leone, acriier est in passione vexatus. Quod in illo et omnes qui videbant eura, salvabantur a morsu
versu notatur : Super aspidem et basiliscum atnbu- serpentium ' 3. Serpens seneus similitudinem habet
labis, et conculcabis leonemet draconem 57; vel quia serpentis, non tamen est verus serpens; sic Chriin serie psalmi hujus docemur imitari passionem stus similitudinem habuil carnis peccatricis, non
Christi; sed prsevaluit consuetudo, ut : Eripe me, tamen peccatrix esl7*. Crucis figura esl quadriparDomine m, canlelur; quouiam ibi certamen passio- tita, vel propter quatuor elementa, quae in nobis
nis exprimitur. Postea legitur passio secundum vitiala, sua passione cuiavit. Vel propter homines,
Joannem. Verumtamen siue Dominus vebiscum, quos de quatuor parlibus orbis ad se traxit, juxta
48 Ose. 6. *9 Exod. 12. 80 Habac. 5\ 81 Maltb. 17. 5S Psal. 119. 5a Habac. 3. 5» Psal. 159;
I Reg. 17. 55 Psal. 90. 56 Mallh. 5. 57 Psal. 90. 5S Psal. 159. 59 Joan. 18. 60 Joan. 19. 6I Ibid.
'» Ibid. 6Slsa. 53. 6* Gen. 5. 66 Cant. 5. e6 Joan. 19. 6' Mallh. 27. 68Exod. 28. 69 Ephes. 2.
'"Mallli. 26; Joan. 18. " HCor.5. '! Exod. 12. 73Num. 21. '» Rom. 8.
516
SiCARDI CB.EMONENSISEPISCOP!
g.g
illud : < Si exaltatus fuero a terra, oronia traham A per reprobatam aceli amaritudinera, inlelligimus
gentis Judaicae reprobationem. Per arundinem vero,
ad me ipsura"'5. > Et Sedulius ail :
ejus animani intelligimus. Haec esl virga conversa
Quuiuor inde plagas quadrati colligit orbis:
Vel hsec quadralura perlinet ad morlalilalem; ha- in colubrttm '*, ut colubros assumeret iEgyptiobet enim longitudinem, lalitudinem, sublimitalera rum. Anima enini Chrisli quodammodo descendens
el profundum. Profundum est acumen, quod terrse in morlem, quse per cplubrum in mundum intravit,
infigitur; lorigitudo est inde ad brachia, latitudo mortes peccatorum absorbuit9B, et ilera in virgam,
est in expansione, altittulo, vcl suhlimitas a brachiis id est in poteslatem prislinam rediit. Quod crura
ad caput. Profundum sigiiifieat fidem, quse est po- Domininon franguntur 96, significat universas vias
sita in fundamento' 6; altitudo, spem, quse est re- ejus inviolabiles; sicut eniia per ossa virtutes, sic per
positairicoelo; latiludo,cliarilatem, qtiaeeliam ad si- cnira vias ejus accipimus. Unde in Canticis: < Crura
nistram, id est adinimicosextenditur "; longitudo, ejus, columnae marmoreae fundatae super bases aureas 9', >id est itinera ejus pulchra super divinitalis
perseveranliam 78, quse sine iide conduditur.
Aiunt quidam quatuor Iigna qualuor gcnera in sapientiam firmata. Igitur ossa ejus nec crura
Domini cruce fuisse, scilicet basem, et erectum, franguntur; quia virtules ejus, et viaenon violan"
transversum, et tabulam quam Pilalus fecit addi, inr. < Unns mililum lancea lalus ejus percussit, ct
ut fieret inscriptio tituli ; milites vero, cum Domi- cuiilinuo sanguis et aqua exivil9S. > Hsecesl arca
iiuni crucifixissent ' 9, diviserunt sibi vestimenla Domiui, id est hiimaiiitas Salvatoris, quse fcnesua, et super tunicara miserunt sorlem 80. Quod slram, id est vulnus lancea?habet in lalere 99.
duo subdiaconi, vel diaconi repraesentant, duos
Et vide quia quinque partita fuit effusio sanguipannos altari superpositos removentes. Vel remotio nis Jesu Chrisli: prima in circumcisione, secunda
paimorum fugam significat apostolorum, qui eranl in sudore, tertia in flagellalione, quarla in cruciquasi vestes Christi. Nam Petrus hegavil 81.Joannes fixione, quinta in lanceatione. Sed in cruce quinanudus aufugil 82.Vestis inconsutilis non dividilur 83; ria effusio sanguinis invenitur. Unde canon missse
quse significat unilalem Ecclesise, et veritaiem Ca- in quinque partes dividitur. Sed qualiter decuil, ut
tholicae fidei, quae non valuit a schismaticis scindi. latus lancea forarelur, cujus crura ne frangerenEt attende quatuor esse Christi veslium depositio- lur, non decuit; sic decuit, ul sicut de costa dornes. Nam in cosna deposuit, et resumpsit8*. Ad mientis soeia formata fuerat Eva lc0, sic de latere
columnam et apud Herodem nudatus legilur, et raortui soror et sponsa nasceretur Ecclesia, quae
reindutus 85.Ad crucemvero nudatusest, et non re- C sanguine redimitur et aqua lavatur l. Unde: <Nisi
indutus 86.Prima perlinet adapostolos quos iu brevi quis renatus fueril ex aqua et Spiritu sancto, non
resunipsit; secunda pertinetad pcenitenles, quosrepolest introire in regnum ccelorum s. > Siquidem
sumit assidue; tertia pertin.et ad reliquias, quas resu- hujus aquse sacramentum ab hocuiiraculo sumpsit
met in fine ; quarta vero ad perversos baplizalos, exordium. Baptizatus est ergo Dominus in sua pasqui non resumunlur, sed aeternaliler damnaburilur. sione,de quo baplismo loquitur ad filios Zebedaei:
In hora sexla crucifixus est Dominus, et < faclaj < Polestis bibere calicem quem ego bibiturus
sunt lenebrse ab hora sexta usque ad nonam 8'. > sum? Autbaptismo, quo ego baplizor/baptizari'? >
Inde esl quod apud quosdam in hora sexla ignis Nomine calicis el baplismi passioriem design.at
exstinguitur, et in nona reaccenditur. Quia sol in mariyrii. Et alibi: < Baptismo babeo baptizari, et
sexla lumen abscondit, et in nona reddidit, has quomodo coarctor, usque dum perficiatur *. > Quo
trium horarum tenebras in Irium dierum tenebris baptismo sordes lavit suoe mortalitatis, de quibus
iiguramus, ut supradiximus. < Egredimini, filise in Zacharia legitur : < Jesus indutus erat sordidis
Sion8S, ab his tenebris, imo ab illis quse per istas vestibus 5, et sordes nostrte irifirmitaiis. Unde : In
significantur, id est cseciialem mentium quse adhuc firmitatesnoslras ipse tulit 6. >
Perlecta passione, oraliones pro omnibus dicunoperit faciera Judseorum. > Cum Dominus penderet
in cruce, silienli aceltiro cum felle mislum por- lur, quia licet persecutiones patiamur ab inimicis,
rexere 89,de quo < cum guslasset noluit bibere"". > tamen semper ad oraliones reverti debemus ; vel
Sitiebat Dominus salutem generis humani, sed vi- quia Christus pro omnibus cruciligitur, pro omninea Domini Sabaoth, de qua exspectabat, ut face- bus se ad ararri crncis obtulil; vel quia stans ad
ret uvas et fecit labruscas 91, et potui suo mortis aram pro cunetis oravit, juxta illud : < Stetit angemiscuit amariludinem, qua modice gustala, id est lus juxta aram tenipli, habens thuribulum aureura
per triduum, jam de genimine vitis illius bibere in manu sua '. > Hodie pro nobis ad aram stelir,
noluit9!. < Resurgens enim a mortuis jam non mo - et orationis thuribulum adolevit. Oravit enim pro se
ritur; mors illi ultra non dominabilur 93. > Ergo dicens : < Paler, clarifica Filium tuum 8; > et pro
"Joan. 12. 70Hebr. 5. " Matth. 5. '8 Matth. 10. 79 Matth. 27. 80 Joan. 19, et Psa). 21.
81 Matth. 26.
8! Joan. 18. »3 Joan. 19. 8i Joan. 15 85 Joan. 19. 86Matth. 27. 8' Matth. 27.
88 Cant. 3. 89 Matth. 27. 90 lbid. 91 Isa. 5. 9! Malth. 26. 9SRom. 6. 9t Exotl. 7. 95 I Cor. 15.
98 Joan. 19. 9' Cant. 5. 9S Joau. 19. " Gen. 6'. 10°Gen. 2. ]
5. • Joan. 3.. ' Marc. 10.
Ephes.
* Luf 19. » 7ach. 3. 5 Isa. 53. '
Apoc. 8. 8 Joan. 17.
518
suis dicens : < Pro his rogo, quos dedisli mihi 9; > A melle manantem contuli tibi. Tres qiidque iiliisiones
et pro his qui credituri erant in eum, dicens : < Non ei fecere. Prima ftiit quando velala facie colaphis
tantum pro his rogo, sed pro illis qui credituri eum caedebant 2S; secunda, quando miliies flexis
sunt in me 10.> Recte ergo licet orani lempore pro genibus eum adorabant, dicenles: < Ave, rex Judseoomni statu Ecciesise fideliter orare debeamus,' prse- rum 2*, > quod Judoeis ascribitur, quia curam decipue tamen hac die solemni pro notis, et pio cun- dere; terlia, quando pendenti in cruce dicebant :
ctisetiara alienis, ut genlilibus et Judseis, schisma- "<Vah qui desti-uis templuni Dei! 5. > Conlra has
ticis et hsereticis oralioncs oflerimus, juxla illud : tres illusiones tres praeiniltinnis adorationes; Agios,.
<Et data sunt ei incensa roulta ", > sed et quia Sanclus, et haec in duabus linguis, Groeca sciticet
Dominus in cruce pendens oravit decantans hunc et Lalina. Nara tertia silet Hebrsea. Vel tres antiphopsalmum : < Deus, Deus meus, respice in me la, > nae: Popule meus, quia eduxi, quid ullra debui, senet a quibusdam creditur, usque ad : < In le, Domi- sibus parum, aut nihil differenles, verbis et roodune, speravi, > et cum ventum esset ad hunc ver- latione consirailes. Triplicera liluli Scripturam sisum " : <In manus tuas, Domine, commendo spiri- gnilicant; qui scriplus fuit Hebraice, Grseceet Latum meum, emisit spiritum '*. >
fine :< Jesus Nazarenus rex Judoeorum s6. >Si prinIdeo et nos in solite more post passionem oramus: " cipium titulilribuslinguisscripturo fueril ignoratur,
Habet enim usus ut iu aliis diebus anle evaugelium sed de hac clausula conslat, < rex Judseorum. >Heoraliones dieamus, hodie vero post passionem evan- hraicesic, Malchos Judmorum; Grsece basileos exgelicam orationes roulliplicamus. Item, usus habet omosoleon; Latine rex confitenlium. Quod quia neEcclesise, ut anle orationes dicatur, Dominus vobis- gavere Judoei,•dicenles : <Noli scribere, rex Jttdseocum, quse est propria vox et sacerdotis oflicium ; rum; sed quia ipse dixit: Rex sum Judajornm ". >
sed his oralioni&us, ideo non prsemillitur, quia Sa- Idcirco istud in illis antiphonis aslruitur ab effectu,
cerdos et Dominus noster occiditur. Ad singulas scilicet quod lanquam rex eorum eduxit eos de jEgyoraliones genua flectimus, quia nationes omnes Chri- pto et deduxit eos per desertum, et introduxit iu
sto genua curvare monstramus, vel ut per habitum terram bonam. Quod in lilulum scriptum fuit < Jecorporis ostendamus devotionem mentis, Pro Judaeis sus, > in singulis concluditur antiphonis. Salvatori;
vero non flectiinus genua, ut vilemus illortim illu- quod ibi <.Nazaraenus, > ad singulas respondctur
sionem, quoniam irrisorie sua Deo flectebant ", vel Agios, Sanclus; et quia titulus trlbus linguis fuil
quia caecitas, quse contigit in Israelle, nulla potest scriptus, ideo duabus linguis respondelur, Grseca
oralione depelli, doncc plenitudo gentium subinlra- r scilicet, et Latina, quse scriplum adorant. Hebraica
verit ", ideo non est pro eis vehementer orandum,
vero conlradixit, et adliuc blasphemat.
ideoque nec genua fleclimus. Est taraen orandum
Supradictas ergo diaconi vel presbyleri albis inutrumque, quoniara futurum est, ut qui est exal- duti canentes antiphonas, crucem illo deferunt, ubi
tatus in cruce, omnia trahat ad se 18.Et cave quod Graeceac Latine respondetur , ac devote adoratur;
non suntorationes, qttsepraemiltuntur genuflexioni- quia Dominus crucilixus transivit a perfidia Judseobus, sed sunt prsefaliones, et exhortationes, quse ruro ad confessionera et devolionera genlium, poromnes incipiunt ab Oremus, in quibus ostenditur tantibus illum innocenlibus apostolis et cantanprp quibus in sequentibus oratioiiibus orare vaie- tibus, id est tolis viribus opprobrium crucis confimus. Unde in fine duntaxat orationum sequentium lenlibus etpraedicantibus, interdum tanien perseeulionum pondere fessis, aliquantulum quiescenlibus.
respondetur. Amen.
Tres accusationes Judsei contra Dominum propo- Unde: Qui crucem portant nunc eunt, nunc ut
suere, scilicet quod tributum negasset. 19; quod se fessi subsistunt. Exinde velamen auferunt Iseti claregem fecissets 0, et quod se Filiuni Dei dixisset! 1. mantes : Ecce tignum crucis, hoc est velamen quod
Contra has tres accusationes, tres Salvalor eis ob- fuit super faciem Moysi 29.Iloc est illud quo se
jicit-aecusationes quae.deMichaeasumunlur, scilicet: D Doniinus a Judaeisabseondit 30,quod revelatum est,
3S
Popule meus; Quia eduxi; Quid ullradebui ? Ubi quando velum templi scissurivest 31; quod etiam
exprobrat eis beneficia sua, scilicet liberationem de Doininus revelavit quando in cruce pependit, ideojEgypto, regimen in deserto, inlroductionem in ter- que dixit: <Consuromatum 3S; > uawi aute passioram oplimam. Ac si dicat: Accusas me de negatione nem omnia Christianse fidei sacramenta, et tota letribuli, potiusdeberes ag.eregratias; quia te libe- gis doctrina latebal sub litlera, sed in passione sunt
ravi de servitute Êgypti. Accusas quod me regem omnia revelata. Tunc vexilla Regis prodeunt, quae
feci, potius deberes agere gralias; quia le in deserto antea latuere, tunc et Dominus revelavit, quando
regaliter pavi. Accusas quia dixi me Filium Dei, po- sensum Scripturarum aperuit ' 3. Hoc est lignum,
tius deberes agere gralias, quia terrani lacte et quo aquse dulcescunt amarse 3*, quse legem signifi317
9Joan.l7
10Ibid. "Apoc. 8. "Malth. 27; Psal.21. 13Ibid. >*Luc. 23; Psal. 30. 15Matth.27.
26.
"Rom. 8. "Ibid.
18Joan. 12. 19Luc. 23. soJoan. 19. 21Ibid. ss Mich. 6. s3 Matth.
ao
2S
"
2t
ss
S9
Joan.
Ibid.
Joan. 19.
I Cor. 1.
»»Matlh.. 27.
Ibid.
Exod. 54; H Cor. 3.
8. "Maltb.27.
3SJoan. 19. S3Luc.24. '» Exod. 15.
319
320
cabant,quse hanc amaritudinem.prsecipiebant, ocu- tA.cri vehementer abstraxit, et eam gaudii jubar incor
lurii pro oculo, el similia 3B.Sed dulces efliciuntur, porabiliier illuslravit. Triduum ergo Domiuicsemordum lignum Dominica; passionis et dicta evange- lis, quod perfici nequivit eo respectu, quo ipse est
lica proponuntur: <Qui te percusseril in unam max- a .ludaus trucidatus, eo transponitur, quod ipsemaillam, prsebe ei el alterain 3e. > Crux denudata sa- nibus est immolatus. Cujus quoque rei illlud maxilirlatur; quia per crucein salus hominihus reforma- inum est indicium, quod in nocte Coenaeluminaribus
tur, et sicut a Judseis incrcdulis deridebatur, sic exslinctis vigiliascelebramus, sicque fit, ut in quinta
nunc a lidelibus adoratur. Sed cum Dominus in feria, quasi sexta in duplum manna colligatur *3,
asina fuerit honoratus ", et in cruce dehonestatus, quoniani in hac die quasi Sabbalo iion invenitur ;
quare crucem et non asinam adoramus? Respondeo: vel hodie corpus Chrisli non conficittir ; quia pro
honor in asina lerrenus erat, et salus non inde pro- nobis hodie revera immolatur, et, venienteveritate,
dibat, sed opprobrium in cruce nostra salus erat. debet figura cessare ; vel quia sublatus est hodie
Hic est giadius David, quo Goliam occidit 3S, qui verus sacerdos. Descendit enim ad inferos: vel quia
diu fuit servalus.et in honore habitus. Ita crux ablata est hostia demanibusChrisli, el noslris. Non
qua diabolus occidilur [honoratur,] adoralur, [id est ergo sacrificent amici, dum trucidant inimici, vel
cum reverentia salutalur,] et osculatur, [et haec spe- " quia velum templi scissum est *', et allare destrucies adorationis, duiia vocalur, quse debetur etiam clum *"; vel quia Moyses ait: < Vos tacebitis, ct
creaturis. Est alia quse lalria nuncupalur, qua so- alius pugnabit pro vobis »6, >scilicetChrislus; <torlus Deus est adorandus.] Dum autem crucem oscu- cular enim calcavit solus". >
Cum igitur liac die non sit corpus Domini confilamus, nos ad terram proslernimus, ul humilitas
inentis per habitum corpoiis demonstretur; elquia
cicnrfum, ad hancdiem est causa triplici reservan •
sictit Christus humiliatus est Patri pro nobis usque dum : Prima est pioplerinfirnios, ne aliquis decedat
ad morlem 39, sic nos ejus mortis imitatores humi- sine vialico; sectinda estpropter religiosos, qui his
liari oportet. De hoc cultu crucis ait Sedulius :
tribus diebus communicanl; tertia est propter offiNeve quis ignorel speciemcrucis esse colendam.
cium adimplendum. Speeies aulem vini causa triDe modo prostralionis ait Augustinus : < Si quis plici non reservatur; prima est, quia de facilr ex
sic Iiumiliatur ut genua figat, adhuc babet quo am- negligenlia laberetur; secunda est, quia dixit Doplius humilietur. Quisqtiis sic humiliatur, ul hsereat minus in coena : < Amodo non bibam de hoc geniventer ejus in terra, ultra quo humilietur, non ha- mine vitis, doncc bibam illud in regno Palris mei
het. Dum crucem adoramus, laudes ejus et prseco- iQ *s; > terlia est, quia perpanem, Novum intelliginia deeanlamus, scilicet anfiphonas et rhythmos : mus Testamenltim ; per vinum vetus, ad quod siCrucem tnani. Cntx fidelis, Pange, lingua..
gnilicandum cum bibisset Dominus, inquit: < ConHis ita rite peractis sacerdos se casulam induat, summalum est »9, > el calix finilur, cl panis servaad aitare aeeedat. Tuncque more solifo subdiaconus, tur, eo quod lexfinem 50, et evangelium habet inivel duo presbyteri deferant ad altare corpus Do- tiura ": Novisenim supervenientibus, vetera tranminicum, quod pridie fuil reconditum. Ralionabile sierunt. Cum autem duo presbyteri corpus Domividetur ut hac die corpus Domini conficeretur, et nicuni ad altare detulerint, sacerdos assislens, co
inde usque in diem Sabbati, jugi silentio cpnsopiti, super corporali dcposilo, et calice, sicut moris est,
a sacri altaris ministerio vacaremus. Hac enim cum vino in calice collocato dicat: Oreinus. PrtedieChrislus immolatus, Sabbato quievit in sepulcro, ceptis salutaribus. Constat hune locum esse in caet discipuli totani noctem sequentem in trislitia none, ubi elevato calice cum corpore Domini dicitransegere, donec, mulicribtts dijuculo referentibus tur : Per omnia scecula smculorum et sequenle hac
quse audierant et videranl *°, in gaudium respirare praefatione : Prwceplis salularibus. Calix inlerim
coeperunt. Respondeo : Dominus nosler pridie quam cooperitur, in quo «cbis iilud figtiratur, quod de
"
palerelur, accipiens panem et calicem, bcnedixit, de- cruce deposimm corpus Domini sepclitur. Ideoque
ditque discipulis suis, dicens: Hoc est corpus tneum, per duos presbyteros, qui corpus ad altare defeHic esl calix meus. Tunc est immolalus in manibus runt, reprsesentamus Joseph ab Arimaiha?a, et Nisuis, de qua immolalione subjunxit : Hoc facite in coilemum, qai lulerunt corpus ad sepeliendum 6S.
meam commemoralionemis. Ab hac igilur, qtiae non Tres canonis articuli super deposito corpore profeest oniitlenda, cum sitfirmiter injuncta, sexta feria runlur, scilicet: Prmceptis, Paler nosler, et Libera
est dies sccunda, qua velut in monumenlo quiescat. nos, qumsumus; quia tribus diebus, ut infra diceSabbatum vero tertia, qua velut a raorle resurgat.
mus, sepultus Dominus occultatur. Ex praemissif
Prseterea, qtiia Dominus in parte noclis, quae luce- colligitur, quod sola oralio Dominica non sufficia'
scit in prima Sabbati resurrexit *2, idcirco illam a ad Eucharistiara consecrandam.
Si euim sufliceret, non esset necessarium corpi»
silentio, vel tristitia, quam exigebal. requies sepul24. '• Mallh. 26
"Exod. 21. 36 Malth, 5. "Matth. 21. 38I Reg. 17. 39 Philip. 2. *° Lue.
ICor. 11. »2Matth. 28. *3Exod. 16. »»Matth. 27. »sIMach. 4. *6Exod. 14. "Isa. 63
48Mallli. 26. MJoan. 19. 50 Lcvit. 26. 51II Cor. 5. 5! Joan. 19.
•
522
521
lioinini conservari ad diem hodiernum. Tali modo .A dormivit. Ideoque dies ista Sabbatura appellatur,
•jnissam apostoli celebrabant; prius enim missam quod requies interpretatur, antoriomasia Sabbatum
•celebraturi, ad conficiendum, haecverba solumraodo sanctum, propter requiem Jesu Christi, in cujus
proferebant : Hoc est corpus meum, hic est' sanguis morle sanctificati sumus, vel proptcr fontera bameus. Sed postea oratioriem Dominicam addidere, ptismi, qui hodie benedicitur, ubi conslat novam
et'haec est aposlolorum consueludo, quae hic reprse- prolem Ecclesise sanctificarf. In quo circa vespesentatur. Beatus vero Gregorius, Gelasius et Coele- ram noctis, quae lucescit in prima Sabbati 61,officii
stinus, alia superaddidere; cum venlum fueril us- solemnitas inchoatur, et quasi per totam noctem
que ad : Per omnia smcula smculorum, more solito usque ad diei claritatem continuatur, utillud adimsacerdos hostiam frangat, qua fracla, non dical pleatur : J NOXilluminatio mea in deliciis meis, et
Pax Domini sit semper vobiscum, eo quod oscula nox sicut dfes illuminabitur 6S.> Tribus enim de
circumstanlium rion sequuntur. Similiter et tertiam causis hsec dies illuminata refulget in deliciis noporlionem in calicem mittens, non dicat: Hmc sa- slris. Propter redempliouem animarum, qtise lieet
crosancla commislio corporis et sanguinis Domini ; sit in die Parasceves morte Domini reparata , ejus
non enim sanguis adest. Unde quseritur si ex con- tamen gaudium et Iselitia est ad hanc nociem prsetactu vinum consecratur? Respor.deo :Non conse- missaratione translat-a. Propterresurrectionemcorcrari, sed sanctificari. Est enim differentia inter porum, quae, Domino resurgente, prima Sabbali
consecratum et sanctificatum. Consecrare est con- speratur futura; ideoque yigilamus, et resurgenti
secrationem transubstanliare, simililer accipitur vigilando conciiiimiis. Propter baplismi sacrarnensanclificare, sed iaxe; sanctificari est ex tactu sacrse tum, quod hodie celebratur; quoniam ab illis causis
rei reverendum effici. Exinde Agnus Dei praetcrmil- sumpsitexordium, et illarum nobistribuit fructum.
tatur j quia non videtur invocandus esse, qui cerni- 'Celebratur enira hac die catecliumeiiorum officium,
tur iii agone deficere. Cum silentio communicet ul catechumeni Christo cousepulti per baplismum
presbyler, et omnes communicare debent. Unde in morte, cum eo resurgant 63, Hmc ergo nox Pasccmmunio non cantatur, sed nobis silentibus, san- cha diciturquod transilus inlerpretatur, quia transguis ille quem sumimus, de ore nostro pro nobis ivit Dominus dc mundo ad Patrem, de morte ad
vilam. Transimus et nos ( i Pascba enim immolaclamat adDomirium. Nos enim sumus illa terra,
quaeaperuit os suum et bibit sanguinem Abel 53, id tus est Christus >)e* de hosle ad Patrem, de leneest Christiquem effuditCain, id est Judaicus popu- bris ad lucem, de reatu ad gratiam, de poena ad
lus. Undefacfus est vagus et profugus super terram C gloriam, de pugna ad victoriam. Ilaec nox in pleni5», juxla illud : t Disperge illos in virtute tua 55, > lunio celebratur, luna jubar lumiiiis a sole mutuafactus est maledictus illa maledictione : < Sanguis tur. Luna est Ecclesia, solChristus, qui, dum occiejus super uos 56. > Facta communione, Psalmi dit, occiditui-; sed ejus occasu Ecclesia gralise plevespertini senario numero decantentur, et sub una nitudine illustralur. Hsecnox, sequinoctiotransacto,
collecta : Respice, Dotnine, totum officium, id est cum dies noclem superat, celebratur; quia post
missa et vesperse terminentur. Hoc facto, crux re- ignorantiam prolongatur de Deo scientia; et ubi
*"..
ponalur in suo loco. Alicubi est consuetudo, ut cho- abundavit iniquitas, superabundavit et gratia
rus dicat psaimos anle eam. Episcopus etiam, aut ILxc nox celebratur in vere, eum post hieniis aspeejus vicarius, usque ad illam horam, in qua Domi- ritatem flores vernanl, volucres jubilant; quia, puiso
nus resurrexit. Oflicio celebrato, uno duntaxat refi- perfidise gelu, mundus floruit pulchriludine virtu66
ciinur ferculo, eo qttod bac die ununi solum sibi tum,, et in omnem terram exivit sonus apostolorum. Hsec nox est utriusque diei communis : nam
Dominus incorporavit, latronem videlicel cui dixit:
Hodie mecum eris in paradiso ".
usque nunc dies naturaliter prsecedebat noetem ;
CAPUT XIV.
significans lapsum primi Adse, qui ad tenebras de
^ luce descendit; sed ex nunc artificialiter nox diem
IH SABBATO
SANCTO.
Induile itouum hominem, qui secundum Deum prsecedit, insinuans reparalionem secundi Adai, qtti
creatus est 58. Stcut Deus operibus creationis mundi nos ad lumen de tenebris reparavit. Hsecnox quadrasexta die completis, septima requievitabomniopere
genariura terminat afflictionis et quinquagenarium
resurrectioiiem de
absolutionis,
quia
per
inchoat
59.
in
sic
sexta
selate
recreationis
quod palrarat
transibimus liberoperibus consummalis, juxta quod Dominus dixit servitio caplivitalis adjubileum
tatis. Hsec nox mediat inter seplimam et octavam
pendens in cruce : « Consummafum est 60, > in senunc officium,
et
ptima requievit selate. Cum enim anima ejus pas- alterius Teslamenti alpha omega;
sibilitatem corporis exivit, quodammodo in requie etejusordinem, prosequamur. In principio igitur
fuit. Sicut etiam hominis creatione in sexta feria cfficii tolus in Ecclesia debet ignis exstingui, et novel crystallo soli obpercusso,
de
calybe
vus
in
die
sic
recrealapide,
facla,
proxima requievit,
ejusdem
tione in eadem feria celebrata, Dominus in sepulcro jecta dcbet elici et de sarmento foveri; ignis ve63 Gen. 4. 5*Ibid. CBPsal. 58. 5SMatth. 27. 5' Luc. 25. es Epb. 4. " Gen. 2. eo Joan. 19.
"Matth. 28. 6SPsal. 15S. 6SRom. 6. 6»I Cor. 5. 65Rom. 5. C6Psal. 18.
524
323
tus veterem signilicat legem, cujus in morle Ghristi. A Cereum diaconus benedicit, non sacerdos vel
figurse completse fuere, et ideo velul exstinctse ces- episcopus; quia Christi resurrectionis praeconium,
sare debuerunl, sed de lapide, id est Christo, qui per minorem sexum fuit aposlolis manifestatum,
est Iapis angularis 67, qui verbere crucis percussus, scilicet .mulieres ' 5, nonper apostolos mulieribus.
Spirilum sanctum nobis effudit; vel de crystallo in- Nam, quia mulier a diabolo missa viro mortem obter solem et escam mediante, id est Christo quifuit lulit7C, pulchre sexus idem a redivivo Christomismediatorinter Deum et nostram inlirmitatenicB, qiii, sus, virili sexui vitam evangelizavit. Accedens ad
sicut testatur, ignem in terrammilterevenit 69.No- henedicendum frustula secum porlal incensi, ut ea
cruciculae cereo insculplse offerendo infigat : illse
vus ignis elicilur, dum per ejus passionera, resurrectionem Spiritus sanctus nobis infundiiur, cui namque inulieres emeruntâromata, ut venientes
praebet aliraenta idem Christus, qui est vitis vera 70. Jesum ungerent crucifixum ". Benedicens ait :
Kon est vana religio solemni processione ad hujus Exsultet. Cum pnst salutat populum, eum reddit
benevolttm etallenlum, dicens : Dominusvobiscum.
ignis benedictionem exire : < Eamus, inquitApostoIn columnmitluminatione, hujus columnseprsec.;lus, ad eum exlra caslra, improperium ejus portantes' 1. > Procedentes igitur ad illum ignera, menia novimus, quam in honore Domini rutilans ignis
minisse debemus, exeundum nobis ad illum.quem
accendit; ubi quidem innuittir, quod idem per ccJudaei extra castra projecerunt, et benedicimus il- reum praesentatur, quod per columnam, quae prselum cum cruce el aqua, ul nos vi passionis ejus, per cedebat filios Israel ' 8, prsefigurabatur; columna
quem Spiritum sanctum accipimus, lotos essesigniquippe nubis figuram tenuit humanilalis ; columna
ficemus. Et attende quodsicut his singulis diebus, vero ignis, divinitalis, columna filiis Israel in tertia
ccena Domini Parasceve, et Sabbato sancto, ignis mansione, posl esum agni, eoncessa. ut Hieroiiymus
exstinguilur; sic, aiunt quidam, ut novus ignis in ail: Prsecessit populum ad mare Rubrttm, et per
inemoriam passionis, ut prsediximus, aecendatur;
desertum, quousque Jordanem transiret, et lercum igne solemniter benedicto, exeat diaconus ad ram promissionis inlraret. Inde est quod cereus
fores Ecclesise dicens ter : Lumen Chrisli, cui re- tertia die post coenam Domini ante baptismum,
estsecundum quosdam, benedictus, anle neophyspondet chorus : Dco gratias.
Exinde veniens in chorum, cereum benedicat. tos, ad baptisterium, et in officiisusque in octavam
Benedictionem cerei Zosimus, Ecclesise Romaisse solemnitatis, vel ante ponlificem, qui est caput po*
ponlifex vicesimus octavus instiluit, ut Christus ad puli, deportalur. Columna tr.a populo faciebat,
memoriam visibiliter reduceretur. Qui, sicutait Au- r obumbrabat a sole, protegebat ab hosle, illuminagustinus, est in omnibus rebus ad memoriam re- balin nocte, sic Christus obumbrat contra aestum
ducendus, a cujus dulcedine benedictionis incho- vitiorum, prolegit a suggestionibus daemonum, illuantur praeconia Dominicaeresurrectionjs. Nam ce- minat omnera hominem venienlem in hunc muureus renovatus et illuminatus Christum significal, dtim ' 9, donec eum perducat ad reguum coeloruin,
qui in carne gloriosa rcsurrexit a morluis, et verus offerens, elc. Quam rulilans ignis 'accendil, haecest
Deus apparuit, et vere in eo splendor exstitit divi- divinilas quse humanitalem in sepulcro jacentera
nilatis , qui trislitiam discipulortim , imo lotum iterum animavil, id est aniraam corpori copulavit,
mundum serenavil sua lsetilia charitalis, queni con- vel novam ignis novam ipsius doctrinam, qui ait .
trislaveratexslinclio lampadum, id est prophetarum,
< Mandatum novum do vobis 80,> aut novam gloet majoris lampadis, id est passio Salvatoris, cujus riam in resurreclione exhibitam figuravit. Sequitur:
ceram apis sine concubilu maler eduxit. quia Chri- Qui licet divisus in partes muluati lamen luminis
sli carnem virgo Maria concepit et peperit7S, et delrimenta non novit; ex eodera igne ceiei conseDeuni in carne quasi mel iu cera proferens inviolata crati omnes, qui sunt in ecclesia, cereoli acceadunpermaiisil. Cum itaque per cereuin Christus signi- lur, misiteniin Dominus ignem in terram 81,etquid
ficetur, meritoanntis ab incarnalione Domini con- D voluit nisi eum vehemeiiter accendi ? el de plenitusequenter inscribitur ; vel quia Christus est maxi- dine ejus omnes accepimus 8S; stans etiam in die,.
mus annus anliquus et plenus dierum ' 3, in quo est qua resurrexit in medio discipulorum, ait illis :;
< Accipite Spirilum sanctum 83, > quos apostolos
pleniludo bonorum omnium '». Sieul in anno ferlilitas fructuum, cujus duodecim liieiises, apostoli, binos ad praedicalionis officium delegatos s», dun
dies fideles, horae suntpueri baptizati. Indiclioquoroinores cerei repisesenlant, vel prophetas et apoque et epacta nihiloininus inscribunlur;. quoniam slolos, vel omnesEcclesiaedoctores,gemina charitate
actiones hominum, et successiones teniporum, Chri- ardentes, aut etiam verbo et opere prsefulgentes.
sto disponente, ordinantur. Et attende quod indiclio js Si aulem non fueril nisi unus ,cereus minor, sispatium quindecim annorum, el singulus eorum gnificat ordinem apostolorum , quibus sicut de se
vocatur aera; sera vero tributum, quod aiinis singulis dixerat : < Ego sum lux mundi85r sic de eis adsolvebatur.
junxit: < Vos estis lux mundi 86, > Ambo catechu2. 69Luc. 12. 70Joan. 15. " Hebr. 15. 7S Isa. 7. 73Dan. 7. 7*Joan. \,
*sITnn.
6'Ephes.2.
Col. 2. '5 Luc. 24. 76 Gen. 5. 77Marc. 16. 7SExod. 15. '9 Joan. 1. 80Joan. 15. 81Luc.12.
62 Joan. I. 83Joan. 20. s* Luc. 10. 65Joan. 8. "Malih. 5.
.
326
32S
menos prsecedunt, quia Chrislus per se et per apo- A ante passionem , ut quidam arbitrantur, in forma
stolos Ecclesiara illuminavit. Offerens incensum Joannis, post resurrectionem in forma Salvaloris,
dicit: Suscipe, sancle Paler, incensi hujus sacrifi- dicentis : < Euntes, docete omnes gentes, hapticium vesperlinum; vespertihuni Iegis sacrificium zanles eos, in nomine Patris, et Filii, et Spirilus
significabat in miindi vespera Dominum immolan- sancti99.> Haecest sacramenli forma substantialis ;
duin ; cum ergo crux iusculpitur, 'xrucifixi slatua csetera vero solemnitatis, in quibus diabolus ad. juralur, et quasi judiciali senlentia condemnatur.
desigualur . Qudm, etc.
Gereus benedictus in octava Paschse secundum Quae quo leguritur ordine prosequemur. Legunlur
quorumdam eonsuetudinem ad fumigandas domos igitur in quibusdam ecclesiis viginti quatuor lepopulo distribuitur, eo quod in ullima resurrecliorie cliones. Duodecim Grsecepropler auctoritales ScClirislus fidelibus in praemio tribuetur, ad quod ptuaginta Interpretum, quorum auctorilas floruit
cxpressius significandum Roinaui agnos faciunl de in Grsecia ; Latine propter auctoritalem Hieronynii,
cera oleo mista ; in agno eniro cereo, agnus prse- cujus translatio prsevaluit in llalia; unde, licct
iiguralus, et in Pascha immolatus ad memoriain sint viginti quatuor lectiones , non tamen sunt nisi
duodecim in senlenliis lectiones, quaeGrscceet Lareducitur, cui sanctus Gregorius oleum infudit,
quando Paschalis agni mysteria reseravit. Sequitur tine legunlur propler auditorum diversilatem, ut
de baptismo quem hodie celebramus; quoniam hac prsediximus, cum de Sabbatis quatuor lemporum
nocle forlem fortior stiperveniens alligavit 87 et loqueremur. Duodecim autem legunlur, quia baparadiso spolia reddidit. Item < quia quicunqtie plizandi calechumeni duodecim apostolorum dobaptizaii sumus in Christo Jesu, in morte ipsius clrina imbuunlur; qui duorum dicruni varietatibus
baptizati sttmus, consepulli enim sumus cum illo instruunlur, scilicet in quarfa feria et hodie, ut
per bap'ismuin in morte, ut quomodo resurrexit si forle per oblivionem dilapsum est, quod in quarta
Christus a mortuis per gloriam Palris, ita et nos feria post mcdiam Quadragesimam didicerunt, aut
innovitalevilseambulemus 88.> Mors Christi no,strse si aliqui abfuerunt, nunc perfectius et plenius inmorlisfuitabolitio89,sedmorsChrislisimpla, riostra slruanlur; vel his duobus duorum dierum varietalibus instruunlur, non ut doclrinam intelligant
verodupla; nam per unara Christi morlemjCjus
mortis in baptismo nanciscimur abolilionem, quse variare; sed, secundum Bedam , vilam prseseiileiu
mortis Christi suscipit iu baptismate similitudinem, sciant in fideel operatione consislere. In quibusdain
hseeest mors animae, quam slatim salvatrix gratia vero ecclesiis sex lantum lectiones leguntur; quia
depellil; aliam vero, quse corporis est, censune C catechumcni ad opera misericordiae inviianlur.
juslitise reservavit, sed et hoc mortale absorbebi- Quotcunque legantur, lituli subticenlur, vel quia
tur. Et rationis erat ut sicut mors animae causa Chrislus capul nostrum 100nondum nobis reddilur;
fuerat.eorporeae morlis , sic ctiam justificatio spi- vel polius , quia baptizandi, ad quos pertinet oflirittts causa fieret gloriosae corporese mulationis. cium, in Scriplurarum ignoranlia detinentur. Cum
Baptismum Dominus instituil, cum de latere suo enim Scriplurani non intelligant, non expedit eis
sanguinem et aquam produxit, quem postea edictali auclores nominare. Tiluli nainque in lectionibus
lege firmavit, dicens : < Nisi quis renatus ftterit recitantur, iit auctores cceleslis doctrinse, et cives
ex aqua, et Spirilu sanclo, non introibit in regnum supernoe Hierusalem intelliganlur, et sapienles, qui
coeloram90. > Baptizatus est Dominus in sua pas- audiunt, amore dulcedinis noiuinis concivium suosione, unde : < Baptismo habeo baptizari 91. > et rum avidius lectionem intelligant. Quia ergo neoquomodo coarclor usque dutn perficiatur, in quo phyti cives illius canlantes ignorant, ideo lectionis
fluvium sanguinis, et aquae profudit, et totum titulos non pronuntiaut. Propterea quoque in nocle,
corpus, quod est Ecclesia 92lavit, et super nivem et sine tono leguntur; quoniam in eis insipientes,
dealbavit 93; sic de lalere Chrisli nascitur Ecclesia , et catechumeni simplices inslruuntur, vel idcirto
sicut de latere Adsefabricatur Eva 9*. Ille crgo fuit ^ duodecim lectionibus, quae catechumenis leguntur,
baptismus Abrahae £t aliorurn universalis et Ia- tituli sublrahuntur; quia neophyti nondum sunt
tronis in cruce pendenlis 95. Paulum vero Iegimus iiiler duodecim millia signali 1. Lecliones typum
bapiizatum 96; quia nondum erat in corpore uni- gerunt Eliezer servi Abrahae, qui jussu domini sui.,
vcrsalis Ecclesiae, sed in synagoga Satanae. De aliis morlua Sara, Isaac Rebeccani duxit in uxorem,
apostolis ulrum fuerint aqua baptizali, reperire quam invenit ad fonlem, cui dedit armillas, el innon potuil Auguslinus, sicut ail in epislola quam atires ad ornandam faciem, nec mora relinquit
scribiiadSeleucianura; quidamaiunteos fuisseaqua patris domum , el hilariter festinat ad sponsum 2.
baptizatos, cum Dominus lavit pedes eoruin 97.Alii Sacerdotes antiqui dierum legati Dei Patris veniennon dubilant eos fuisse bapti/.alos aqtia, forma tes ad fonlem baplisnii novse plebi, Chrislo nostro,
•loannis aut Chrisli 98, per quortim niinisleiium ristii vel gaudio conjungendacporrigunt, legendo leChristus alios baptizavit. Baptizaverunl enim alios ctiones, in aures fidei et doctrinae quse armillas
2.
8'Luc. II. ssRom. 6. 89Hebr. 2. 90Joan. 5. 91Luc. 12. 9SEohes. 5. °3>Psal. 50. 9*Gen.
2
Gen. 24.
'Luc. 23. 96Acl. 9. 9'Joan. 13. 98Joan. 4. 99Mailh. 28. '00Ephes. 1.
Apoc. 9.
528
527
induitur, dura obediens operatur. Isaac conjungitur, ,A plii submerguntur, peccata enim originalia et actudum oblivisceiispopulumsuum etdomum patrissui 3 alia in baptismo sanguine Christi rubenti penittis
absorbenlur.
per dilectionem Christo copulalur. el hsec fiunt,
mortuaSara;
quia synagoga, quse illum genuit,
Quintaquoque leclio scilicet: Hmcest hmredilas",
sanguine suffocala, cuin dixit : < Sanguis ejus manifeste baptisma pronuntiat, ubi dicitur : Otnsuper nos et super filios nostros*, > sponsa de nes silientes, veniteed aquas ".
gentibus acceleravit Ecclesia.
Sexta, scilicet : Audi IsraetiS, indicat incamaPrima Ieclio scilicet : In principio creavil Deus tionem , dicens : 7» terris visus est, el cum hominicoelumet terram, convenit baplizandis, ex eo quod bus conversalusest 19.
,
in ea dicitur : Spiritus Domini ferebatur super aquas;
Seplima, scilicet: Facla est superme™, nostram
et infra : Faciamus hominem ad imuginem et si- insinuat resurreciionem.
militudinem nosirams. Ad imaginem esl, in quaiiOctava, scilicet : Apprehendenlseplem mulieres
tum rationalis est, ad similitudinem est in quan- virum unum2I, septem innuit dona , quse in sacratum bonus est, imago namque respicit naturalia mento baptismatis conferuntur. Christi etiam, et
sed similitudo graluita, imagine borao carere non Ecclesiae conlinet conjunctionem, quse facta iu
poluit, sed similitudinem pb culpam amisit, quam, " SalvatoriSincarnatione, plenius fiet in resurrectione.
ut recuperaret, Spiritus Domini ferlur super aquam Ideoque illae duse prsBinittuntur lectiones, conjunbaplismi, ergo ideo legitur, quia in ea Trinitatis gitur eliam Ecclesia Christo in lavacri sacramento,
mentio innuitur, et Spiritus saucti virlus ostendi- unde et hic subdilur : si abluerit sordes filiarum
lur, item convenit baptizandis ex dislinctione die- Sion**, propterea, sequilur canticum : Vinea
rum et operibus eorumdem. Sicut in principio crea- facla est dilecto. Vinea enim Domini Sabaoth, dovit Deus ccelumet terram , sic et nunc creat in Ba- tnus Israel est 23.
Nona sciiicet : Dixil Dominus ad Moijsenii, imptismo novam Ecclesise prolem, et dividit aquas ab
aquis, spiritttales a carnalibus, et ex aquis producit molationem prsecipit agni Pascbalis, id est Chrisli,
pisces et volucres6; id est eos qui saecularibus inna- cujus sanguine redimimur et aqua lavamur.
lant curiseteos < quorum conversatio est incoelis',)
Deeima, scilicet:' Factum est verbum s5, maniterra quorum, id est caro , aliis producit herbani feste quoque declarat passionem Domini, quae fuil
virentem, etpomlferum, et ligna virtulum, aliis ger- origo baptismi.
Undecima quoque renalis congruit, scilicet :
minabit spinas et tribulos viliorum ; omnibus tamen
in firmamento Scripturse, sol et luna, et cselera r Scripsit Moysess6, ubi Iegem Dei renatis prsr-pouit,
luminaria praesunt 8, doclores, videlicet majores et el in canlico superna promittit2'. Ideoque sequilur
minores, qui relucent super bonos et malos 9, canticum : Allende.
'
et
et
sicut
Duodecima, scilicet: Nabuchodonosor, etiam basapientibus insipientibus 10,
postmodum
hominem creavit, et denique requievit 11, sic in plisma declarat, in quo Spiritus' sanctus peccata
baplismo recreat, et regenerat, et requiem dat consumit, sicut «ngelus flamniam fornacis exhic a culpa, sed futurara exspectamus, quse erit slinxil ss. Unde calechumeni canticum : Sicul cersimul perfectius a culpa et poena.
vus*s, cum gaudio resonant; quia fontem vitaedesiSecunda leclio, sciliCel : Noe cum quingenlorum derant. Qui qualuor legunt lectiones, islis utunlur .
esset annorum1S, per hoe convenit sacramenlo ha- 7n principio, Faclum est in vigilia, Apprehendent
plism;; quia loquitur. de inundatione diluvii, in septem muiieres, Hmc est hmredilas, vel Scripsit
qua sicut peccatores pereunt et jusli salvantur; sic Moyses, quse quatuor hodie legunlur, quia qualuor
in baptismo peccata delentur, et animse liberanlur.
lidelium genera, scilicet simplices, inteliigenies,
Terlia scilicet tentuvil Deus Abrahamls, per hoc provecli et sapientes, qualuor modis videlicet per
accedit ad baptismum, quoniam Isaac denuntiat bistoriam, allegoriani, tropologiam, anagogen eruimmolandum. Hic est Christus, in cujus morle ba- D diuntur. Hodie nanique neopbylis noslris quadruptizati sumus1', in qrio benedictionem accipimus.
plex mensa proponiiur. Nam |îma lectio simplices
In quarta lectione factum, manifesta est figura de sua forriialione efudil, ubi dicitur : Faciamus
baplismi; nam per sacerdolem Moysenls reprse- hominem ad imaginem et simililudinem nostram 30,
senlamus, per baptismura mare Rubrum ; per ce- el itera masculuin et feminam creavit eos. Unde
reum columnam, per catecliinnenos JEgyptios , per sacerdos orat ut imaginem catechumenis, quam in
jam baptizalos, Hamrseos, unde illorum voce rnox hominibus creavit, restituat. Secunda lectio, intelsequilur canlicum victorise : Cantemus, cantandum
ligentes, de modo restitutionis per allegoriam in,est enim quoniam in morte nostri agni /Egyplioslituit, dicens : <Egypiios in mari submersos 31,
rum primogenilamoriunlur ]el in mari Rubro iEgy- Hebrseos liberatos, significans dsemones et peccata
'Psal. 4'4. *Malth. 27. 6 Gen. 1. e Ihid. ' Pbil. 3. "Gen. 1. 9Matth. 5. 10Rom.1. !lGen.
2. lsGen. 5,6. ls Gen. 22. " Rom. 6- 1BExod.14. 16Isa. 54. " Isa. 55. ls Bar. 5. 19Ezech.
57. 20Isa. 4. 21Ibid. " Ibid.
s3Isa. 5. 2*Exod. 12. -s Joan. 5. 2eDeut. 51. " Deut. 52.
i8Dan. 5. S9Psal. 41. 30 Gen. 1. al Esod. 14.
SSO
submergi, et animas in baplismale liberari. ln per- A Samarilanse : < Qui biberit aquam quam ego desona igilur Hebrseorum, et eorum, qni a viliis libe- dero, fiet in eo fons aquse vivse salientis in vitam
ranlur in fonte, sequitur canlicum victorise : Can- seternam *6. > Quia igitur in singuiis temporibus
temus. Postea sacerdos orat, ut sicut illi ab Mgy- remedium agnovere baplismatis, ideo tribus leclioptiis, sic isti a dsemonibus liberentur. Tertia lectioi nibus singula canlica succinunlur, et quartum sine
provectos, per tropologiam edocel, ubi dicilur quod prsecedenti Iectione concluditur, tit taciturnitati
sordes filiaruni Sion laventur in spirilu judicii et primae vicem rependant neophyii, ut qui de lapsu
sanguis Hierusalem in spirilu ardoris S2; quia quod siluerant, cerlilicati de reslitul.ione gaudia gemileve Cst, Iavant lacrymse, quod grave asperitas poe- nenl; vel doctr'nam ulterius non exspectant, quonitentise, quse omnia per sepliformem Spiritum la- niam gaudentes festinant ad lavacrum : Sicut cervus
vantur in fonte. Hsec sunt septem mulieres, quse desiderat ad fontes aquarum *'. Ulud sciendum est
apprehenderunt virum unum. Hanccanticum sequi- quod quisquis fuerit ordo, quatuor srint cantica per
tur : Vinea; quia bonos mores Iselitia comitatur
quatuor pedes, ut de Iefttionibus supradiximus ; et
seterna, et pertinet hoc canticum ad Synagogam, dicuntur cantica, quia cantantur, vel quia in libris
quse conjungelur viro, cum intraverit gentium ple- authenticis eantica norainantur. Nara de primo dinitudo 33.Postmodum sacerdos orat, ut post prse- citnr : Cecinit Moyses carmen Domino »e, de sesentia, seterna bona percipiant. Quarta lectio sa- cundo : Canlabo dilecto meo canticum palruelis
pientes per anagogen erigit ad coelestia, dum haere- mei *9, de tertio : Scripsii Moyses canticum 50, de
ditatem promitlit aeternam Si; hanc duo canlica quarto dicitur in praefatione cantici. Illud notabile
est quolcunque fuerint lectiones, quod semper orasequuntur, quoniam in -illa haereditate baptizali
corpore, et anima gratulabuntur, vel quia in le- tiones sequentes ad lectiones, et tracttis respiciunt
clione, duo conjunguntur, scilicet mores prassentis prsecedentes, et est prseposterus ordo; alias primo
vitse et hsereditas futurae, de quibus Propheta : sacerdos orat, jecundo legit lector, exinde suecinit
t Anirna ejus in bonis demorabilur, et semen ejus cantor. At hicprimo legitur, ut ncophytis doctrina
fcaereditabil terram S6. > Ideoque verba lectionis et fidei proponalur. Secundo cantatur ia persona ilcanlicorum conveniunt. Ibi dicitur : Omnes $itien- lorum, ut cognoseatur quanta sit devotio, et hilates, hie vero : Sitivii anima SS,ibi : David fidelis3': ritas baptizandorum, qua cogniia," sacerdos orat
hic : Deus fideiis ss, ibi : Descendit imber s9, hic , confidenterut eorum devolio non deficiat, sed in< Descendit sicut ros > verba mea" 1, sed post cancrementa suscipiat; et sicut lectionibus tituli,suplicum : Attende cmlum, sacerdos orat, ut firma sit C primuntur, sic eadem ratione orationibus Doininus
hseredilatis promissio. Posl aliud canticUm : Sicut vobiscum sublrahitur. Dum lecliones Ieguntur, duocervus, iterum orat, ut fontem vilae catechumeni
denarius adimpletur numerus litauiaruin, per tres
sitiant; lectiones autem carilica subsequuntur in quaternarios clericorum, quibus oratur, ut in
persona catechumenorum, quia catechumeni futuri baplizandis doctrina capiat apostolorum fide Trisunt de riumero centum quadraginla quatuor mil- nitatis et qualuor virtutibus prseditorum; vel selium, qui cantant canticum novum 41, vel quod po- ptenaefiunt ad impetrandam septiformem gratiam,
tius est, exsullant, quoniam ab jfigyptiorum one- et quinse ad oblinendam quihque sensuum custoribus liberanlur. Sed quia quandiu sumus in cor- diairi, et quia per nos ad hoc impetrandum non
pore, hsec exsultatio debet esse in tremore et labo- sufiicimus, sanctorum suffragia postulamus. At
riosa carnis mortificalione, ideo canlus efferimus illud non est silenlio proetereundum, quia in leclioin tractus, qui sunt Ittgenlium, et significant prse- nibus et litaniis, senes prsecednnt, et juvenes subsens exsilium. Item prima lectio lapsum narrat hu- sequuntur, vel quia senex servus adduxit Rebecmanum,. unde nullum sequitur canlicum : quia cam, ut lsaac juvenis apprehenderet earii •', vel
lapsus homo ignarus Deo gralias non cantavit, sed quia in baptismate juvenescit Ecclesia, et renovaobmutuit et obsurduit. ldeo baplizando dieitur • D tur, ut aquilse juventus nostra 6S.
His rite completis solemniter, ul in processioniephpheta, quodest adaperire *2. Tres sequenles tria
teiripora mundi respiciunt, ante legem, sub lege, •bus, ad fontes accedimus cantantes hos versus :
sub gratia, quibus ad restilutionem lapsi, proponi- p,ex sanclorum, et non debenl esse fontes nisi iu
lur esse necessarium sacramenliim baptismi. Unde Ecclesia quia mater est, ex qua nova progenies gein secunda Iectione, de his quibus nondum erat Iex neratur, baptismus dicitur unclio, vel loiio. Bapiidata, dicitur : Omnes in Moyse baplizati sunt in smum Noe in diluvio 53, Moyses in mari Rubro 6»,
nube elin mari 13.Tn terlia de his qui eraut sub Salomon in mari _Eneo 6S prseliguravit. Joannes
lege, dicilur : Si laverit Dominus sordes fitiarum officio demonstravit 56, Dominus baplismo confirSion **.In quarta : Otnnes sitientes **, invitat ad mavit, passione consecravit, mandato prsecepit".
bibendum aquas de fontibus Salvatoris, qui dixit Episcopus vcl sacerdos Dettm Patrcm orat, et per
E8Deut.o2. 3'lsa. 5.v
32Isa. 4. 33Rom. 11. 3'Isa. 54, 55. 35 Psal. 26. 3SPsal. 41. 3'IReg.22.
»6
»5
" Psal. 152. 41Apoc. 14. *s Marc. 7. *3 1 Cor. 10. '» Isa. 4.
Joan. 4. »'Psal. 41Isa. 55.
i8Exod. 15. "Isa. 5. 50Dent. 51. " Gen. 24. «Psal. 102. 5SGen. 7. 5*Exod. 14. 55!ll Reg. 786Matlh. 5. 5' Joan. 19; Matlh. 28.
41
PATKOL.CGXIII.
329
532
551
Jesum Christum, Spiritum sancturn impioral. Ideo- A cula C5; hic est Christus, qui venit, ut qui non viqiiepnus legit in modum oralionis, sed postmo- dent videant, et qui vident caeci fiant 66; sed quasi
dum gaudens Spiritum sanctum advenisse, gratias duo leguntur; sicut enim cereus illuminatus cosgens, canlat in modum praefationis. Fontis conse- lumnara rememorat ignis, et personam significai
cratio, iii nomine sanctse Trinilatis, et raaxime in FHii, sic cereus exstinclus columnara nubis et persancli-Spiritus inyocatione perficitur; sancla nani- sonam Spiritus sancti. Unde secundum quosdam
queTrinitas sic.opera sua divisit, utPaler horoinem ralionabiliter in aquam duo cerei deponuntur. Ceconderet, Filius redimeret, Spiritus sanclus illunii- reus cum a cereo illuminatur, significat aposlolos,
nans regeneraret, et regenerans illuroinaret;. et columnas Israelilicas Spiritu sanclo repletos, a
tamen indivisibilia sunt ppera Trinitalis ; spiritum Christo fuisse illuminatos. Quidam vero differuut
adoptionis sacerdos. implorat ut aquara sanctificet utrumque cereum neOphytorum illuminare, quouset fecundet ^ ctim in niodum crucis manu dividit que lampades illuminentur ecclesiae. Ve| duo cerei
aquam, recolit quodMoyseS' aquam tactu ligni dul- dilectionem significant Dei et proximi: qui verliUir
coravit 58.,et aqua illa baptismura, lignum vero ad dexteram dileclionem Dei, qui vero ad sinistram
crucem prsefiguravit.
R dileclionem proximi; per ehrismatis et aquse coin. Per insulllationem in, transversum., immundi mistionem, significamus Christi elEccIesioeconjunctionem; exinde pueri baplizentur, ita prius inspirilus expulsionem insinuat. Ideoque dicitur.:
Spiri.us immundus abscedat, in quo adimpletur lerrogenlur de fidc, el si abrenuntient Satanse, et
verbum Domini;: < Princeps mundi hujus ejicielur operibus ejus, et pompis ejus, ut eis pris confessio
foras ,9; > per trinam in allum eam fieri in sarictse liat ad salutem 6'.
Et vide quod hoc officium prselibatum est in
Trinitatis invocatione demonstrat. Egresso diabolo,
aqua munitur crucis signaculo cum dicilur-: Sil scrulinio, sed forsilan ideo repetilur; quoniam alihmc sancta, ut sit libera ab impugnaloris incursu,
qui abfuerant, vel quia per negligentiam qtiod
ne ullerius locum habeat redeundi; et.r-ursus ad acceperant amiserunt, et. quod per abrcnuntialioidem, per invocationem sanctse Trinitalis munitur., nem primus hospes expellilur, per confessiouem ,
cum subdilur, sit fons vivus. Per trinain, elenim secundus ingreditur. Propler hanc abrenuntiationis
manufactam diyisionera Irinam sanctse Trinilajis et confessionis repetitionem, titulatur in sacramenaccipimus operationem, quod ex ipsis.adjectivis in tario, Jn sabbato Paschm ad reddenles; reddunt
enim quod in scrutiniis acceperurit. Deinde in pepratione conv-incitur; quia fons vivus ad Patrem;
aqua regenerans ad Filium, unda purificans refer- Q ctore et inter scapulas oleo liniuntur, ut ad fidem
lur ad Spiritum sanctum ; sicut-enim in baplism» et operatiouem roborentur : per pectus fidem , per
Ghrisli e' Trinilas adfuit ut Pater in voee, Filius scapulas operalionem ; per hsec duosalvatur homo.
in persona, Spiritus sanctus in columba,' sic et noVel ut mente et corpore tuti abrenuntient operibus
stra benediclio per invocalionem debuit fieri Trini- diaboli, spiritualibus et carnalibus; vel in pectore
tatis; cum ergo dicilur : Per Deum vivum, Paler in- ut capaces sint ad intelligendum verbum Dei, in
nuitur, deinde Filius oim subditur Per Jesum scapulis, utrobusti sinl ad portandum -jugum Doniini68- Postea baplizantur his verbis : Baptizo tc
Christum; exinde Spiritus sanctus cum additur
Virius Spirilus iui: El atlende quod in hujus serie in nomine Patris et Filii el Spirilus sancti; et quia
benediclionis miracula facta in aqua poniintur, sci- in nomineTrinitatis baptizantur, ideo tertio imnierlicet quod in creationis primordio < spiritus super guntur, vel, nt per fidem sanctse Trinitatis a tribus
morlibus eripiantur, scilicet, cogilaiionis , locutioaquas ferebatur ", > quodin diluvio C2, peraquara
nocentis mundi crimina purgabanlur, quod in prin- nis et operationis, vel ut a tribus prarvaricationibus
cipio ab arida separatur e3, quod in convivio in libererilur, scilicet legis naluralis, Mosaicoe ct
vinum convertitur 6*; ut sicut tunc miraculose Do- Evangelii, vel ul trina? morti Chrisli confnrmentur,
mini jussis aquse paruerunt, ita nunc praHer nalu- D quoniam in morte ipsius baptizati sumus 69. Est
ralem mundalionem, quam lavandis possunt adhi- autem in hunc modum mersio facienda. Primo recta
bere corporibus, sint etiam miraculose purificandis facie versus aquam,et verso capite ad orienlem. Sementibus effi.caces. Vocis mutalio est sancli Spiri- cundoverso capitead aquilonera.Tertio versocapite
tus adventatio, vel polius mentis quoedam humi- ad meridiem. ut crux in mersione formctur; quia qui
lis praeparatio ad impetrandum adventum Spiriliis baplizatur.mundo crucifigitur,etcruci Christo consancti in aquam. . Quem post alla voce,. et hilari figitur'°. Quod vero pueris nomen iinponilur in
sacerdos invilat, dicens : Descendat in hanc. Unde baplismo, inde est quia baptismus est vicarius circum protinus cereos in aquam miitimus, Spiritum
cumcisionis, in qua nomiua pueris imponunt Hesanctum in aquam descendere non dubitamus, et braei, eo quod lempore circumcisionis Abrahse ncsecundum hoc unum dunlaxat immitlimus; una men fueril immutatum : cum enim prius dicerelur
enim fuil columna in nocte fulgida, in die nube- Abram ", poslea dicttis esl Abraham. Curii puerum
Geii. 7. 63Gen. 1. 6* Joan. 2. " Exoi.
. '" Exod. 15. 59Joan. 12. 6'co Matth. 5. 6I69Gen. 1. « 70
Mallh. 11
Rom. 6.
Gal. 2, 6. " Gen. 17.
45. «Joan. 9. '" Rum. 10.
555
M1TRAI.E. — LIB. VI.
33-1
de fonte sacerdos extraxerit, illum palrini susci-, A sunl, parcil temporalem poenam, sed sedificat ad
piant, quibus eum in niauu tenenlibus, eum in gehennam, ideo terlius gradus est scicnlia quse doverlice chrismate sacerdos inungat, in quo quasi cet quid ex justitia puniat, quid ex misericordia
dimitlat. Sed quid, si sciat quid agere debeat, sed
desponsatur, et ei. Spiritus sanctus pro arrhabone
iiibuitur, quod papa Silvesler insliluit,s .Cum virtutem recte agendi non habeat? Crescat ilaque
enim gremiuin dilatarelur Ecclesise , nec oninibus scientia in quarlum fortitudinis gradum, ne limore
episcopi valerent per confirmationcro orcurrere, ne trepidet, s.ed defendat bona quse scnlit. Sed si
sine chrismatis unctione perireiit, instiluit ut a sa- fortiltido provida non fuerit, et minus clrca vitia
cerdolibus in vertice supra cerebruni, ubi est sedes circunispecla, ipsa praesumptione in casum ruit;
sapientise ungerentur, et quod hic datur spirilus ascendat igitur ad qriiutum gradum scilicet ad
pro Arrhabone, in confirmatione vero sequenli . consilium, ut provideat, quo se prsemuniat. Sed
quae fil per epuscoptim, datur ad robur et augmen- consilitim non ailest, ubi inlellectus deesl; ascentum gralise, si dccesserit pro rala gratia, dat au- damus igitur ad sexlum gradum, scilicet intellegmentum el glorise. Verumtamen et sine unctione clum. Sed qtiid si intellectus magno acumine vigicredimus solo baptismo salvari, sed stella differt a let? Asceudamus ad septimum gradura scilicel sa' pientiani, ut quoe aeute intelleclus inveneril, mastellain clarilate.' 3. Sacerdos inungeiis his verbis B
utilur: Deus omnipolens, Paler Domini noslri Je- lure sapientia moderetur. Sapieniia namque persu Christi, qui le regeneravil ex aqua et Spiritu san- liiiet ad vitam, sicut scientia pertinel ad doctricto, quique dcdil tibi remissionem omnium peccalo- nani.
-rum, ipse le tiniat chrismale salutis in vilam mterSequilur : Consigno eum signo crucis in vitam
nam ; episcopus vero confirmaiis similibus utilur propiiiatusalernam. Consigiio, inquam, utSpirilum
verbis diceus : Omnipolens sempiterne Deus, cjui non amiltat. Hac oratione completa, ut dicit Romaregenerure dignatus es hunc famulum, vel hanc fa- nus iibellus, faciat cruceiu episcopus cura pollice et
midam luain ex aqua el Spirilu saucio, quique de- chrismate in Ironlibus singulorum , ita dicens .
disti ei remissionem peccalorum omnium , emitle in Signo te signo crucis, confirmo te chrismate salutis,
eum sepliformemSpiritum tuum Paractetum decmtts. in nomine Patris, el Filii, et Spiriius Sancli. Amen.
Orat episcopus pro confiiniandis , quod sumptum
Tam saccrdos quam episcopus ungil signaculo cruest de Actibus aposlolorum , ubi dicitur „•Cum an- cis, ad oslendendum signum quo redempti sumus;
dissent aposloli, qui erant Hierosolytnis, quod rece- illud enim externiinalori osteiidiraus in prsesenti,
pit Samaria, Verbum Dei, miserunt ad eos Petrum £i ul domos noslras pertranseat", et ostendemus Doel Joannem, qui, cum venissent, oraverunl pro eis ul mino in lultiro, ut nos inter redemptos enumeret.
acciperenl Spiriium sanclum. Tunc imponebaul ma- Ideoque in fionlibus hoc signum poiiilur.ab.episconus. super itlos et accipiebant Spirilum sanclum '*. pis, lum quia tutius videiur, quod in fronte figitur,
Ex quo colligilur quod illuc ire debent episcopi, ttim quia ibi aurea.lainina cum ineffabili nomine a
ubi sunt, quibus liecessesil inapus imponi. Cumque ponlifice portabatur ' 8. Chrismalis unctio ad vitara
illuc venerint, orent pro eis, dicentes : Emille in pcrtinet, el doctrinain quse dup connexa in septem
eos Spiriium sepliformem, Spirilum sanclum tuum d.onis, ut prsedixinius, inveniuniur. Ctini pollice fit
Paraclelum de ccttis. Nullus enim discipuloruni, ut unctio, quia in consecratioiie pontificis est ad hoc
ait Auguslinus, dedil illis Spiritum sanclum, sed spirilualiter consecralus, vel quia omne datum opliorabaut ul veniret in eos, quibus manus impone- mum descendil a Patre luminum ' 9. Ut haec riianus
bant. Quare septiformem Spiritum dixeril subdit:
impositio a solis fiat episcopis, Beda super Actus
spirilum sapientise et intelleclus, spirilum cpnsilii apostolorum 8<>ab eis probat assumptuin sic : Phiel forliludinis, spiritum scientiae et pietatis, et lippus fuil unus de septera diaconis; si cnhn apostolus fuisset, manum imponere potuisset, ut acciadimplevit eum spirilu limoris Domini' 5. Prophela,
' perent Spirilttm sanctum; hoc enim solis
sicutail
Gregorius , de Christo loquebatur, qui I*
pontificide coelestibus ad ima descendit; nos aulem qui bus debetur. Inunctum salulat episcopus, dicens :
a terrenis ad caslestia tendimus, hos gradus ascen - Pax tibi. Iiic enim modus salulationis ad noviim
dendo numerare debemus, ut a l.more ad sapien- pertinet hominem, qui secundum Deiim creatus
liam pervenianms : < Initium ergo sapientioe est cst, in sanciitate el veritate 81. Sepfera diebus hoec
limor Domini 70. > Ilic est primus ascensionis gra- unctio conservetur, et non lavetur; qiiia'Spiritus
dus. Sed timor ante Omnipoleiilis oculos nullus est, sanctus per hanc unclionem in septem donis venit
qui non sublevalur ad pielatem, qui proximo non ad hospitera; nam et ad hospiles priraitivos ejus
adventus diebus totidem observatur. Vel quia per
miseretur, qui ejus tribulationibus non compalitur;
ideoque secundus gradus estpietalis. Sed quia pie- septenarium proesentis vitae curriculum ihtelligilas, quandoque per inordinatam vel dissolutam nii- mus. In septem diebus unctio non lavetur, ut in
sericordiam erat, si forte parcit quoeparccnda non nobis adimplealur, quod Salomon ait : Omni tem" Hunc locum
Guil. Durand in Rationali, 1. l. c. 8, n° 10. 's I Cor. 1=. '» Act. 8.
allcgat.
' Isa. 11. '* Psal. 110. 77 Exod. 12. 7SExod. 28. " Jac. 1. u Cao. 8. SI Eohes. i.
556
StCARDI CREMONENSISEPISCOPI
pore sint vestimenta tua candida, el oleum de ca- A quis renatus fuerit ex volunlate parentum ant fide
pite tuo noii deficiat 8S.> Baplizatas, mitra corona- ojferenlium, sed ex aqua et Spirilu sancto 91,ergo
lur et alba veste induitur; quia Chrisli regis et aquse fortis sacramentum,el Spiritus intus operatur
-sacerdotis membrum efficilur, nam per milram regis gratise heneficium. > Numerus patrinorum hic est:
«coronam, per albam sacerdotalem accipimus digni- uiius ad omnia sacramenta sufficere potest; sed
talem. Velper albam, significamus innocenlise stp- quia in ore duorum vel trium lestium stat omne
<iam,'quam in primo parente perdidimtis, sed per verbum 9S,ideo tres ad plus debent esse, ut carnaChristum in baptismo recipimus. < Amicli slclis lis copula per spiritualem impediatur 9\ Et aiunt
albis, > ut dicit Apocalypsis 83, et item : < Beali quidam quatuor genera hominum a patrinatu esse
qui lavant stolas suas, ut sit potestas eoruin in prohibenda, scilicet monaciios vel monachas, ilem
libro viloe. 8». > Est autem bsec alba vestis de lino infideles, item semifideles, ut qui non sunt confirad siroilitudiiiem cappse facta, cui secundum qtios- mati. Ilem simul vir et uxor nisi voto prsestito cadam fimbria supersuilur rubricata, qua; reprsesentat stitalis, sed et cognati a quibusdam prohibentur 9\
funem, quamRaabper fenestramdimisil 85, adcujus quoniam expedit, ut pcr baptismum charilalis dilesignum salvala est, et domus ejus lola, et signilicat ctio propagetur.
Et atlende quod bis in anno canonice baplizatur,
passionem Domiiii, quse est salvantisorigobaplismi.
Secundum quosdam, baptizandis dantur et cal- scilicet dunlaxat in Sabbato quod rcquies interceamenta, quae sunt Dominicaemortis insignia, ut pretatur; quoniam seterna requies per baptisma
exemplo ejus, qui propter nos mortuus est, carnem tribuitur9S. Igitur in Sabbato paschali haplisma cesuam viliis et concupisceniiis morlificet baptiza- lebremus, ut Christo moituo consepeliamur, el Sabtus 8S. Ecce minor filius, scilicet genlilis populus, bato Peiitecosles, ut Spiritum sanctum in baptismo
qui substantiam suam vivendo luxuriose consum- recipere mereamur. Sed nullus nisi sacerdos baplipserat, et porcos in longinqua regione paverat alie- zare prassuroal; quia canones contradicunt. Verunt
nos, nunc revertilur, cui paler vitulum saginatum frequens est aliquid extra canones inveniri, nam
occidit; annulum, idestfideisignaculum, tribuit8',
qui necessilate segriludinis, persecutionis, obsidioquam, dum profitetur se credere, constat in tabulis nis el naufragii coarclanlur, omni lempore, et a
cordis scriptam habere. Primam quoque stolam quovis eliam laico, dummodo in nomine Patris, ct
Pater induit, juxta illiid : Omnes qui in Chrislo Filii, et Spiritus sancti, et aqua simplici bapiizenliir;
baptizati estis, Ghrislum jnduislis 88.Hsesunt vestes et si supervixerint, ut volunt quidam, post haec a
sine quibus, qui convivium regis ingredilur, audiet 1 sacerdote catechizentur. Quidquid lamen sit de cavbcem terribilem : < Amice, quoraodo huc intra- techismo, in fronte chrismentur ab episcopo. Nam
89
sti, noh habens vestem nuplialem ? > Illud notan- et in hac simplicitate baplizabant apostoli, scilicet
dum esl quod cum sacerdos omnes de baptismate in stagnis et fonlibus, et duntaxat in noniine Trinilevat, omnium paler est et omnes docere lenelur : talis explicito vel implicito, ulpote in nomine Chrisic dicitur Marcus fuisse filitis Petri. Sed qiiia non sti, sed Clemens Sx doclrina Petri addidit unctioposset omnibus vacare, et debita jura persolvere, nem chrisroatis et olei. Leo, Damasus et Ambroideo curse patrinorum, vel compelenlium illos com- sius solemnilates alias addiderurit, ut exoreismos,
mendat, qui dicuntur compelentes, quasi Cum 'et similia, et quaeritur non oliose si in cervisia vel
puero baplismum, vel fidem petentes, qui pro eis medone, oleo, vino, aut alio liquoreliceat baptizare?
spondeant, eosque Symbolum et Orationem Domi- Respondent quidam, non nisi in aqua pura Iicere.
nicam doceanl, quse omnes Cbristiani, aut lingua PraHerea si esset aqua turbida,vel lixivium, dicunt
Lalina, aut paterna scire tenentur, et qui hsec igno- quidam quod potest baplizari. Quando autem alius
xat, Christianus non esse convincitur. Cumque illos liquor scilicel, vinum, vel oleum, vel alius humor
Sila doeuerint, eos pro suo posse custodire debent, blavae vel gomi mistus aqua, ipsi aquae prsedomina3ie a lide vel justitia devient, utpote fidejussores 1 lur, non potesl baplizari, et si non immergitur cum
illorum fidei, responsuri de omni excessu eorum in verbis, non Dt, id est si prius vel aiite dicantur
die judicii. Nec dubitandum est allerum in alterius verba, quando mergatur. In aqua baptizatur, quia
fide salvari, et per confessionem tidelium catechu- copiosius inveuitur, el hanc Spirilum in principio
menos a daemonibusliberari; quia legimus filiam fovisse legitur 9\ et quia sordes abluit, sitim comSyrophenissse per confessionem malemam, ab im- primit, imaginem reddit, ignem exslinguit; sic in
mundo spiritu liberatam 90;cujus rei causam Augu- baplismate a peceatorum sorde lavamur, a fonte
stinus ostendil, dicens : <Ut quis regeneretur per vitoepotamur, in imaginem perditam reslauramur,
officiuro alterius, facit hoc unus spirilus, ex quo unde ignis poenarum exstinguitur. Quod autem in
rcgeneratur oblatus; non enim scriptum est: Nisi Evangelio legitur: < llle vos baptizabit Spiritu san355
85 Eccl. 9. S3 Cap. 4. 8» Apoc. 22. 86 «osue 2, 6. 86 Gal. 5. 8' Luc. 13. 88Jer. 51; Hebr.
90 Matth. 15. 91 Joan. 5. 9i Mallli. 18. 93 Modo per conciliuin Tridentinum
"9"
22.
Matth.
10.
8,
duo ad summum, scu unus ct una. 9» Hocimpedimentum
pcr dictum conunus tantuin admiltilur, aut ss
oe
Gen. 1.
Hoc inlelligendum estde baptismo solemni.
cjlium modo sublatum esl.
538
537
clo et igne9', > sic intelligitur spiritu sanctiflcalio- A mcnia in lam feslivo sublraliiinlur officioy ut intro"
nis el igue tribulalionis in prsesenli, vel purgalionis ilus, gradualis, offertoriura et Agnus Dei.et commuin futuro, vel igne ardoiis, quo accensi sunt apo- nio; vel ideo introilus subticetur, quia caput nosloli in die Peiitecosles 98; el nos accendimur in strum adbuc est apud inferos, et nonduni nobk
manus iraposilione, qui consumit lignum, fenum redditur ; vel anliquus roos repraesentatur, quando.
et slipulamt 9; quia Deus noster ignis consumens niissse non habebant introilus, igitur hoc oflicium
est ,0°, et calorem praeslat vilae aeternse,et lumen, per Kyrie eleison inchoatur, ut de venatis lseliiia
videndi ea, quse sunt mortalibus oculis clausa. Hsec declaretur; et mementoquia fuit hsec, anleGoelestiquam diximus, canonica baptismi solemnilas in nuni papain, incipiendi missam consueiudo. Glorm
hora nona celebratur, quoniam in eadem Christus in excelsis Deo subjungilur, quia pax hominibus-.
exspirasse legilur \ in cujus morte baptizati su- bonse volitntalis " in baplismo tribuitur; unde gau>
mus *; hac eliam hora venilangelus ad Cornelium dent angeli, quoniara de ipsis ordo angelorum dccinuntians ei baptismum 3; hac hora linteum Pe- mus restaurabitur. Quod cnim Gloria in excelsis,
tro apparuit, animalihus plenum. Neophylis bapti- canticum sit angelorum nulli dubium esf, cum quizatis lanipades ecclesiae, et eorum cerei proti- bus chorus exsultat, personant symphonisc, et siuus accendantur, ut bonorum operum Iampadibus gnaconcrepant, quae haclenus secundiim quosdam
Christo reverenter occurrant filii Ecclesise per Chri- fuerunl rauta.
slum illuminatse; necdebuerunt cerei neophytorum
Sequitur : Dominus vobiscum, non Pax vobis, et
antea illuminari quam Spiritus sanclus eorum ila dicitur oralio : Deus, qui hanc sacralissimdm
corda purgaverit. Solemus banc illuminalionem noctem; hic conslat quod haec missa, vel in nocte,
differre usque ad oflicium missse, sive ut credamus vel saltem in solis occasu debet celebrari, nec ut
per imposiliouera manus episcopi eos illuminari, Hieronymus ail : Usque ad noctis rnedium licet disive quia in nocle celebralur, quae sicrit illuslrata millere populum exspeclantem advenlum* Chrisli,
est gloria resurreclionis,. sic illumirietur cereorum ut infra dicetur : < Et celebrantem diem festum in
luminibus. Solemnilate baptismi completa, cam- condensis usque ad cornti altaris". » Sed nec in,
panae pulsantur secundum quosdam, et ad fonles hac die Sabbati, sicut nec in prsecedenti missa fuit>
iturcum triplici litania. Et vide quod ante bapti- celebranda;quia constat apostoloshisdiebus siluisse
smum,. et post litanise eirca baptislerium peragun- et in trislitia fuisse. Simile est in Sabbatis ordinatiotur, quia legilur in Apocalypsi: < Iris erat in circuitu num; quoniam lam in bac die quam in illis missa non
sedis \ > Iris significat inlercessiories sanclorum, est de Sabbato, sed perlinet ad diem Dominicam.
sedes Ecclesiam, îro. qua prsecedentes adventum C Exinde renalos Paulus alloquitur, dicens : < Si conChristi, et sequentes sancti devotissime oraverunt,
surrexistis cum Christo 13, > qui baptizanlur, id est
et orant. Fit autem hsec Iitania circa fontes usque ad similitudinem mortis ejus, simul eliam in Chriad Sancte Joannes, ora pro nobis, eo quod
prinius sto resurgunt, in quo est ebruni vita abscondila,
fuit bapUsta. Deinde similiter cum lerna litania cum quo apparebunt in gioria, ad quam repraesenreditur usque ad Omnes sancti, orate pro nobis. ad tandam minislri altaris soleinnes vestes induunt,
.ostendendum quod omnes sancli orant pro Filio vel ut renatorum stolam innoccntise demonslrarcnt;
baptizatb,, qui mortuus fuerat, et revixit, perierat
graduale non canitur, quia baplizati per opera nonet invenlus est", ut in vera fide Trinilatis
participet dum in virtutibus gradum fecerunt; vel quia dala
sacramento baptismatis, vel ut Dpminum quem est per Cyrum licentia reverteridi 14, idciico sine
confessus est, diligat toto corde, tola mente, totis. mora prorunipunt.iii vocem confessionis et laudis
viribus \ Baptismo celebrato possunl
presbyteri dicentes : Alktuia, Alleluia, quod a Septuagesima
missam celebrare, quia slatim convivium sacrificii. conlicetur, modo redditur; quia sicut spes liberlavespertini construitur', et pro filio invento vilulus. tis fuit per Cyrum exhibita captivalis, sic in basaginatus adjicitur 8. Hic est Christus qiii dieitur ptismo et in resurrectione Chrisli nobis jucunditas
vilulus, quia pro nobis est immolatus; et ideo sagi- fulura; vitse promittitur, et est hic alleluia, angelonatus, quia plenitudine divinitatis 9 implelus; cui rum de baplizalis exsullatio, qui misericordiani
:
convivio senior Filius, id esl Judaicus populus iion Domini conseculi sunt.
vult interesse, sed stans foris detrahit; exibit autem^
Unde sequitur : ConfileminiDomino quoniam boPaler ad eum, el ut ingrediatur ad epulas suade- nus, quoniam in smculmn misericordia ejus ia ; quod
bit, quando reliquiae Israel convertentur et salvae enira alleluia, canlicum sit angelorum, Joannes in
fient 10.Interim non est plenum paternse domus, id Apocalypsi 10demonslrat, dicens : < Audivi' quasi
est prsesentis Ecclesiae, gaudium, quia Iicet Judai- vocem tubarum multarum in coelo dicentium : Alcus populus semper oderit salutera gentium, Ec- leluia. > Vel est communis resurrectionis gralulaclesia tamen Christianorum dolet quod sua' salus tio : hic euim psalmus proprie ad diem perlinet refratri pariat scandalum, ideoque nonnulla orna- surreclionis, unde ibi dicilur : 7/a,'<;est dies quam
97 Matth. 5, « Act. 2. 99 I Cor.
5. !0° Deut. 4. ' Mattb. 27. s Rom. 6. sAct. 10. * Apoc. 4*
' Luc. 15. 6 Matth. 22. 7 Psal. 140.
" Ltic. 15. 9 Col. 2. 10 Rom. 11. " Luc 2. " Psal. UT
13 Col. 3. »» lEsd. 1. 15 Psal. 117. '6
Cap. 19.
539
SICARDI CRESIONENSiSEPlSCOPI
Z'.0
fecit Dominus. Sed quoniam revocatis a captivliaie ;A quoque cum dicilur : Communicanles,aJuilur : Et
hanc noctetnsacralissimam celebranlcs, ubi sfiniliter
Babylonica magna superfuil sollicitudo, et renatis,
qui resurrexerunt in resurrectione priina, grandis fit supradicta mulalio, in quo etiam fil mentio de
superest labor bonoruin operum ", ut parteni ba- rcunlis, cum dicilur : Hanc igilur oblationetnservibeant in resurreclione secunda, in quo labore super Ivlis noslrm, sed el cuncim familia; tum quatn tibi
est melus et fletus, propter periculum gelieiiiire, et offnimus, pro liis quoque quos rcgenerare dignalus
proesentis excessus, et desiderium vitse selernae,ideo es ex aqva et Spiritu sanclo. _
post alleluia, quod significat lseliliara de spe, tiaAgnus Dei non cantatur, quoniam apostoli vei
ctus seqtiiltir, quod significat luctum de excessibys mtilieies conlicebant, et non esse-Agnuin qui tolleet incolalu a regno. Sictit enim bomo de gaudiis ret peccaia mundi credebant. Quidam vero ter diparadisi :transivit ad tristitiam nmridi, de qulete cunl : Aguus Dei,. cum misererc uobis : Non enim
ad sudorera, sic renati de laititia remissionis ad so- diccndum, Dona nobis pacem, nec pax esl tribucnlittidincm laboris, cl ad lacrymas irrigiii superioiis da, vel propler vilandum osculum proditoris, vel
et inferioris; non cniin expedit hic sine fletu gau- quia Christus qui est vera pax nostra s0 iionduni
dere, et est hic ordo prseposlerus, et inconsuetus. pacsm annuntiavit, quia nonduin resurrexit, qttare
Non enim consuevimus alleluia cantare cum tracti - ^ in die resurrectiOnis apostolis ait : < Pax vobis ". »
hus, sed cum gradualibus, sed et lunc gradualia Unde forte bic modus salutationis ab cpiscopo in
prseponimus, ctposlea succinimus alleluia, ut in principio missse hiijus differlur, ut novani saltttadie crastina ; sed hic allcluia proecedittractum pro- tionem in die suse originis popultts affeetuosius anipter gaudjum revertentium ; in aliis proecedit gra- pleetalur. nostra; tanien consuetudinLs csl ul pax
duale, propler profeclum proficieniium r vel pnepo- dclur ea ratione, qua Gloria in excclsisDeo cantanilur alleluia, in memoriam prioris stalus Adse, tur, secundum quosdam. Hic ccrei accenduutur,.
subsequitui traetus in memoriam sequentis status ;s quia per Agnum qui tollit peccala ss, quasi tenebras
vel alleluia neophylhorum significat prsecedenlem mundi, lutnen accipiunt baptizali. Coninitinio quopurificationera , tractus sequentem coinquiiialio- que ncn cantatur, forle quia baptizati 11011comnem; vel alleluia verbum Hebrajum erudiendis di- mtinicant usque in diem crastinum, vcl quia vicea
gnitale praccedit, quoniam hsec lingua primo Deum ejiis supplent vespcroe qu;e sequuntur. Taceniibas
laudavit. Hucusque fitil sacrificium neophvlorum, et tamen canloribus nihilominus sacerdos suuni iraad eos fuere voces officialium; sed dcbinc resttr- pletofficium, quiamulieribus et aposlolis timenlirectio ad niemoriam revocatur, nam in Evangelio („ brisef dubflanlibus de resurreclione. Dominus opelegilur 1S de sollicitudine mulieium qusercntiura rattis est nostram saluiem 2\ Facta communicaDominum, ante quod Evangelium luraen non porta- tione, vice communionis vespersedecaniantur ita :
lur; quia nondum venit hora, qua Dominus resur- Antiphona, allefuia cuni unico et brevissimo psalrexerat, sed apud inferni tenebras latilabat ; vel mo : Lauddte Dominum omnes gentes 24,et antipltor
auiem, cuni hymno evangclico : Maquia mulieres, soliinimodo mortaleni esse crede- na vesperoe
25
Iiant, et occulte ad turouluin ibant; vel pro csecitate gnifical : ambo sine Gloria Palri el Tilio ; quia.
ignorantium posse resurgere. Portalur autem in- nondum est Filius gloriosus. Ideo fam breves vescensiira; quia mulieres emerunt aroraala, ut venien- perse decantantur, ne neophyti, qui nondtim contes ungerent Jesum : Credo in unutn Deum suhjun- sueverunt audire officium, tsedio afficianlur, degilur, et per tolain sequentem hebdomadam fre- mum cum oratione miss-i concluditur. Vesperae
quenlalur, quo renati asseverant, se in De.umlen- ante missoe oralionem cantanlur, ne finita missa
dere, et ea quoe de Chrislo dicta sunt in Evangelio, populus abeundi licenliam-hahere videretur, vel tolum officium in una oratione completur, qiioniam
(irmissime credere. Offertorium vero non cantatur,
quia mulieres offerentes aromala propter legis man- in Chrisli passione sacranientum baptismatis condatum silenter et latenter venerunt ad monumen- D summatur, vcl dies bic in missam non in vesperam
lura 19.Praefationem : Te quidem omui lempore, con- terniinatttr, ul Christus qtii nos morte redemit, sine
siat ad resurrectionem Domini pertinere, ideoque fine laudetur, qui esl in ssecula benediclus.
CAPUT XV.
'lam in hac missa, quam in diebus sequentibus usque
ail Ascensionem canlalur, excepto quod hic dicitur :
DErASCIIALI
SOLE3IXITATE.
In liac potissimum nocte, cras, et infra octavam
Resurrexi, el adhuc tecum sam *\ Hodierna sodicetur: /» hac potissimum die, Iransacta octava lemnitas, resurrectio Domini, vel Pascha vocatur.
dicalur : Te quidem omni lempore', sed in hoc potis
Resurreetio dicitur, qtioniam hac die Dominus resurrexit. Sed quoeritur utrum in nocle, vel qua hera
simum gloriosius prmdicare.
Sanctus, sanctus, sanclus non omiltitur, quoniam Dominusresurrexeril? Respondeo, secundum Hieangeli resurgenlis laudes non omiserunt, sed re- ronymum, Ambrosium et Grsecumsermonem, qucl
stiirectionem mulieribus annuntiaverunl. In canonc noclis tcmpiis elegit. Hic est enim Samson, qui ab
" Apoc. 20, 1S Malth. 28. " Luc. 25. so
Epii^s. 2.
'» r.al. 116. "Lucl.
!6P=al. 138.
2I Ltic. C4. =! Joan i.
" Psali 73.
342
541
inimicis ohsessus, nocle porlas lulit et 111vcrticem A
A rere mei, Deus 36; > sectinda in justitiam : < Miseinonlis ascendit ". Samson interpretatur sol eo- ricordiam, et judicium cantabo libi, Domine "; >
rum, hic est Clirislus, sol justilise sS, qui custodi- tertia vero in laudem : < Omnis spirittis laudet Dobus obsessus, et arrais, media nocte, a somno niinum 3S; > hos tres dies Ecclesia reprsesentat per
mortis exsurgens portas inferni jus morlis aufe- vigilias et festivitates, et oclavas sanctorum. Domirens, ad dexlram Palris ascendit, nocte quoque re- nus eliara triginta tribus annis super lerram ambu-,
surgens nobis innuit quod in secundo advenlu ita lavit, in quibus lernarium duplicavif, unum decem,%
ut fnr in nocte veniet s\ quemadmodum factum est et alterum limitis singularis. Si ergo lernarius
in diebus Noe el Lol 30,quando vendentibus cun- apud philosophos est insignis, pro eo quod prseler
ctis, et ementibus, et plantanlibus, et sedificanti- unilatem primus est eorum, qui non 'rccipiunl sebus, repentinus supervenit interitus; hoc ergo no- ctionem; apud thcologos insignior, tum propter inbis lempore significavit, quod semper debemus dividuam Trinilatem, tum propter Christi converesse paraii; quia sicut homiiiibus quiescenlibus sationem, tum propler mortem, quielem et resurresurrexit, ila < qua hora non putalis Filius homi- reetionem. Hac die surrexit, quae est mundi prinia,
nis veniet 31. > Et baec causa quare ut supradixiet rediens ad capul, octava, de qua dicitur in
mus, usque ad noctis medium non licet diniittere Paralipomenon 39, et in litulis psalmorum. Quam
popuium, ul Dominiis venturus vigilantes inveniat:
octavam, sicut septem mundi prsecedunt setates,
sicut enim mulieres somnum oculis non dederunt, quarum. sex sunt viantium, et una dormientiuni;
sed noctem pro die, desiderium pro luce, lunara sic seplem dies nostrse recrealionis hanc diem prse?
hahuere pro sole, et a vespere iler accipientes, di- cedunt. Sicut quoque septem dominicse a Ciraimluculo, dum adhuc essent tenebrse, ad monumen- dederunt, usque ad Lmlare, Hierusalem prsecessetum veneruntel aromala portaverunt3s; sic anirase runt,quasi inlerposita Dominicsepassionismemoria •;
liJeles mente vigiles cum odoribus virtuturn festi- hsec Dominica oclavae oelatis sequitur reprsesentanant ad ilium.qui sicut fur veniet ad judlcium. tiva. In qua sicul oclava est eadem primae, sic reAiunt tamen quidam, quod per quadraginta horas sliluetur homo in idipsuro, ad quod fuerat conmortuus exstilit, ut qualuor partes" mundi in legis ditus, iino supra primae originis-reparabitur digniDecalogo mortuos vivificaret. Duse namque sunt talem, el consequelur corporis et aninise felicissinoctes mortis illius, qui nostras duas mortes fuga- inara immortalilaleni. IIoc forte significal- oclava
vit, et unus est dies qui tenebras illuminavil. His beatitudo, quse redit ad caput, id est ad primam;
Augustinus consenlire videtur, quidicit : < Domi-lC quOniam utriusque proemium est regnum coelonum dilueulo surrexiss.e. > His etiam consenlit Ec- rura *\ Hanc eliani oclavam circumcisio significaclesia, quas pro resurreclione matutinas eadem ce- bal, quam lex octavo die proecipiebat M, ad idem
lehrat hora. Sunt autera quadraginta liora:, quatuor rcspiciunt sanclorum oetavse, quorum natalilia covespertinse parasceves, et triginta sex duarum no- limus, quoniam egrcssos a corporibus priiuam rectium, et unius diei. Verum, quacunqtie resurrexe- cipere stolam non dubitamus, scilicet bealiludinem
ril hora, conslat quod hac die, qtne est per synec- sempiternam. Addimus et octavas; quia recepti
dochen a die mortis terlia, resurrexit. Triduana sunt in immortalitatem gloriosam. Hac die resurmors exslilil, ut trium temporum peccala deleret, rcxit, quse fuil mensis primi deeima septima. Menpro singulis lemporibus, singulos dies morlis cx- sis piimits est apnd Hebroeos,Nisan, idestApnVis,
pendens; vel ut nobis propiliationem Trinitatis inqui menses compulant secundum Itinse cursum
dividuaeoblineret. lnde est quod sub trina immer- duodecies, ver lerdecies repelitum. Duo namque
sione in Trinilatis nomine baplizamtir. Hoc est tri-. sunt anni : communis et embolismalis; communis>
duum Hebrseorum, de quo : < Ibimus viam triumi habet duodecim lunaliones, embolismalis vero tredierum, et sacrificabimus Deo nostro 3\ > Abrahami decim. In mense primo resurrexit die crescente;;.
quoque proficiscens ad imniolandum Isaac pervenit quia per ejus resurrectionem, tenebrse morlis coein locura, quem dixeral ei Deus **, in die lertio;
pere minui, el dies vitse coepit aiigeri, et quia ipse
hocest triduum de quo Dominus ait : < Hodie, ct; cs.t lumen de lumine, per quem venilur ad diemcras doemonia ejicio, sanitates perficio, tertia die. lucis selernae. In luna decima sepl.ima resurrexit, ut
consuramor s\ >
per observantiam Decalogiperduceret nos ad seierif.
Primns dies est pcenitenlise, in quo passus est; ; requiem Sabbatismi. Ergo tunc surrexit, cum luna
secundus justitise, in quo dormivit; tertius retFibu-- petit alta, ad signilicandttm quod Ecclesia debet
lionis, in quo resurrexit. Pcenitenlia criiciat, jusli-. petere alta vi tutum, et scandere lempla coelorum.
lia tranquillat, retribulio lsetifical; hi tres dies si-- In lertia hebdomada lunse resurrexit, per quod tergnificanlur per tres quinquagesimas psalmorum ; tium lempus advenisse, scilicelgratise, significavit.
ideoque priraa terminat in poenitentiam : < Mise- Inde est quod cum semper in lunatione Aprilis
" Jndic. 16. 2SMalach. 4. "ITliess. 5. " M:i(t!i.24. sl Lt:c. 12. 3SJoan.20. 53Exod. 5. •»Gen.
22. ** Luc. 13. 30 Psal. SO. " P.al. 100. 38 Psal. 1S0. 3' II Paral. 7. *• Mattli. o. " Gen. i';
.....
....-.
Levii. 12.
543
SlCARDl CREMONENSISEPISCOPI
544
htinc soiemnitatem, et in plenilunio ex mandalo A alia cantica, sic dicitttr solemnitas solemiiilalum,
Domini celebremus, quandoque in nostro Aprili, eo quod solemnitales cselerashujussolemiiitatis antequandoque in Martio solemnizamus. Sed cum eam cedit nobililas. Ideoque omnia Isetitiaj proponuniur
post lunaliones duodecim constiluimus, imiuilur insignia ; nam teroplum emundatur et ornatnr, in
quod per decem prsecepta Iegis el duo prsecepta parietibus, in choro, in allari et minislris : in pariecharitatis, ad resurrectionis gloriam perve.niemus; tibus enim cortinse; pallia olosericaextendunlur,in
si vero eam postlunationes tredecim observamus, choro dorsalia lapeta, banchalia disponuntur j veinnuilur quod per Deealogum, et fidem Trinitatis lamen quod erat ante crucem, vel in altmn erigitur, vel rcmovetur, vel relro altare ponitur; quia
perveniemusadgloriamseternitalis.Illudattendequod
cum Judsei iixiini habeant Paschalem lerminum in prius occulta modo suiit manifesta. Altare quoque
decimani quartam lunam, nos in sequenli Dominica suis oniamenlis decoralur, ul vexillis, crueibus
diem Domini celebramus, lum, sicut ait Augusti- quse secundum quosdam, significant vicloriam Jesu
nus, ul nostra feslivitas a Judaeorum discr.epet fe- Christi; .texlis evangelicis, phylacteriis, id est
slivitate, tuni quia ex jussione angeli monemur vasculis de argenlo, vel auro, vel ebore, vel quohoc feslum in Dmninica celebrare. Solemnitas ista vis melallo, aut Iapide prelioso, ubi reliquise rePascha vocalur, et est hoc nomen primse deelinatio^ " conduntur, quod stalulum fuit contra Helvidium,
nis, et neulri generis, quod iu tribus solis Groecis qui fidcles deridebal, eo quod sanctorum cineres
nominibus invenitur, scilicet Pascha, maniia et observabant, contra quem slatuit Ecclcsia, ut.lionorifice servarentur, quasi decem proecepla, sciiiriiammona, vel est tertioe decliiiationis, ut dicalur,
cet in vasculis pretiosis, el siinili vocabulo nunPascha, pasehatis, sicut dicitur phantasma, pbantasroatis. Phase, Hebraice; Pascha, Grsece, iransitus cupaiis. Nam pbylacterium phylacterii est chartula,
Laline. In noroinalione bujus sblemnifatis Grseca in~ qua decem prsecepta Pharisosi portabant, et diutimur lingua, non Hebrsea, lieet sit dignior, ne citur a Pliylaxe quod esf servare, et Thorath quod
judaizare videamur. Item Grseca utimur non Latina est lex, unde in Evangelio : < Dilatanl phylacteria,
propter auctoritatem, C-seca taulaefuit auctorilatis et raagnificant fimbrias *»; > phylacteria est vascusnliquitusin Italia, ut festivitates et dignilates Grae- ium, ubi sanclortim reliquioe reponuntur, et dicicis vocarentur nonunibus, ut Pascha, Pentecosle, tur a Phylaxe quod est servare, et leron quod est
Epiphania Hypopaiilis; dignitales, ut episcopus, ar- extremitas : quia aliquid de extreniitatibus, ut
chiepiscopus, apostolicus ; vel sccundurn Augusti- dens, vel digitus, vel aliquid tale servalur.
Veslitur altare palliis preliosis, in quo trium
num, hoc nomen Pascha divina dispositione composilum est a Groeco Paschin, quod pali sonat, ct colorum velamina ponuntur in quibusdam ecclcHebxaJOphase, quod transilus interpreiatur. Rene siis scilicel nigriim, subalbidum et rubeum, ad tria
lisec duo in hoc noniine conveniunt, qiioniain in lempora significandum : nigrura significat temptis
passione Domiui fiiit transilus ejus, uiide ab eo die, ante legem, quod removetur, finila prima lectione
quo Agnus ad immolandum includebalur, id est a cum responsorio suo. Subalbidum quod significat
Ramis palmarum usqne ad octavas:Paschae, Pascha tempus sub lege, removetur ad secundam; rubeum
vocalur; verumtamen secundum consueludinem quod Christi significat passionem. ad terliain. Hic
vulgi, Dorainica de Ramis palmarum, dicitur Pa- tcnipli talis et tanfus ornatus spiritualiter noslri
scha floridum, sextaferia Pbase, hodie vero Pascha. templi designat ornalum ; ministri quoque ad deEt dicitur Pascha historiee, allegorice, tropologice, corem hujus solemnitalis se balneis praelavaut,
anagogice : historice, quia quando Pascha legitur barbas et plaiitas, id est coronas, radunt, et capilcelebra.tum, angelus exlerminator jEgyptum per- los deponunt, vestes nigras exuunt et albas indutransit, et primogenita interfecit per illas, domos, iinl; qtise, licet ad decorem fiant, ad spiritualem
quarumvposles agni sanguine in forma Tau oblutas quoque hominem referuntur. JNonenim lavamur
non invenit *'. Tunc etiam populus Israel de Êgy- D ad voluptalem, sed ad significaiionein. Nam per
pto iransivit, id est exivit, tertiaque die mare Ru- extrinsecam ablulionem significarnus in animo
^brumperlransiit *3. AUegorice trai.sit Ecclesia per emundalionem : rasio pilorum, qui sunt sloroachi
baplismum ab infidelitatead fidem. Tropologicetrans- superfluitates, deposilio est superfluorum ; capilire debet aniraa per confessionem et contrilionem los super aures londere, esl quinque senstis corde vitio ad virtutem. Anagogice,, transivit Chris- poris ad serviendum Domino expedire. Planlam nutus de mortalilate ad immorlaliiatem, de niorte ad dare est medium inter nos, et Deum removere;
vitam, de clauslris inferni ad gaudia paradisi, ut nigram vestem exuere, est asperitatem poanilenlioe
nos transire faciat de-hac mundi miseria ad aeterna deponere; albas iudtiere, cst stolam immorlalilatis
flrmiter exspeclare; vel per albas vesles significa'
gaudia.
Haec soleranitas, quocunque vocabulo nominelur,
mus stolam innocentiae renaioruin, vel reprsesencst solemnitas solemnilatum : sicut dicuntur Sancta tamus bodiernam apparilionem angelorum *\ Ecce
sanctorum et Cantica canlicorum, eo quod excedunt in templo tam gloriose decorato, ministri tam de
*! Exod. 12. *3Exod. 14. ** Matth. 23. *6 Marc. 16.
LIB. VI.
543
MITRALE.
546
cenler ornali accedunt ad officium, qui noctur- __in personis quorum recte cantari potest, illa sunale celebrantes officium, tribus psalmis utuntur ad cundi rcsponsorii particula : Nolile timere, et csereprsesenlandum ea irium dierum opera, quseDo- tera usque ad finem responsorii. Tunc redcunt ad
minus reproraisit *6, scilicet, daemones ejicere, chorum, quasi fratribus referentes quae viderunt et
sanitates perficere, et dietertia consummari; de pri- audierunt : in personis quorum convenienter canmo prima dicit antiphona : Consilivm meum non tatur illud responsorium :- Congratutamini,.. sine
est cum impiis, et psalmus : Realus vir qui non versu; si quis autcm habet versus de hac reabiit in consilio impiorum *'; de secundo, secuuda : prsesentatione conipositos , licet non authenticos,
Dedil mihi genles, et psalmus : Dabo libi gentes *S; non improbamus. Tunc cltorus, audila Chrisli
de tertio, tertia cum psalmo suo : Ego dormivi *». resurrectione, prorumpit in vocem allisone canPrimum disjungit ab impiis, secundum conjungit tans : Te Deum laudamus. Quidam hanc reprsesencapiti, terlium facit nos resurgere per justificalio- lationem facitint, antequam inchoent malutinas,
nem. Primum in exorcizatis expellit diabolum per sed hic cst locus proprius co quod Te Deum lauabrenuntiationem, secundum in eis sanitatem per- damus exprimit horam, qua Dominus resurrexit:
ficit per fidem, leriium eos justifical per manus . Noster autem sacerdos crucem anie malulinum
impositionem,- bis ergo tribus psalmis ulimur ad incensat, et aspergit aqua benedicta, ct ter alla
siguificandum haectria nobis exhibita, diaboli ab- voce dicit ante altare : Chrislus Dominus noster
renuntiationem, capitis conjunctionem, mentium resurrexit a morluis,. et chorus respondet : Deo
justificalionem ; vel ad figurandum quod per opera gralias. Poslea sequilur antiphoiia : Chrhlus refidei, spei et charitalis repellantur a nobis opera surgens, versiculus : Dicile in nationibus, oratio :
tenebiarum. scilicet suggestio diaboli, delectalio Respice.
Postea crux ponatur iu loco suo, et intcrim
carnis, et consensus animijvel ad reprsesentandum sepulturam triduanam, quse praecessit resur- cantetur anliphona : Super omnia; deinde laudes
rectionem diurnam ; vel polius per tres psalmos, matulinoe cantentur. Quod psalmi, qui canlanlui'
tria tempora significaiitur ; tres anliphonoe cantan- ad laudes matutinas ad resurrectionem pertineant,
tur in quibus patriarehae, prophetse et apostoli si- superior stylus aperuil. Ad primam vero quidam
es
gnificanlur; tres Iectiones legunlur, quia lex, psal- dicunt totum psalmum : ConfUemini Domino ,
mi, prophetiae, resurrectionem Domini profitenlur;
quia prsecipue ad resurreclionem pcrtinet; alii sotria responsoria subsequtintur, quia tres ordines, lura versum : Bmc dies : quo etiam in hac et aliis
Noe, Job, Daniel Christi resurrectione salvantur. , horis utiinur pro capitulo , quia vilam illam figuSingulis responsoriis, Gloria Palri subjungitur in ramus, qua doctrina nullis erit necessaria '*, sed
quibusdam ecclesiis, quia Trinilas ab omnibus or- omnes docli gralulabimur cl exsultabimus. Quicundinibus collaudatur ; in quibusdam vero non nisi que vull noii dicitur; quia boc tempus significa',
unum Gloria, tribus responsoriis, secundum ge- octavain, ubi non erit fides, qttse cvacuabitur sed
neralemconsuetudinem, continuatur; vel lernarium res, quse comprehendelur. Ob eamdeni causara
in omnibus frequentamus propter sacramentum parvum Symbolum sublicetur inprima , scilicet.
haptismi, in trium personarum nomine celebrati ; Crcdo in Deum, quoniam <cum veuerit quod
vel paucitate ulimur leclionum propler paucitatem, perfeclum estj, evacuabitur quod ex parle est 5\ >
quae tunc aderat, proedicatoruni. Nam apostoli nu- Preces eliam prsetermiltuntur, quia ubi non erit
mero pauci, me.lu Judaeorum muti, de morte Domini miseria, non erit pctenda misericordia; ubi non
moesli, de audita resurrectione quasl deliri 50;qua erit.tentatio, non erit dicendum: Libera nos a malo.
paucitate volunt quidam uti usque in Pentecoslen, Ut hac die processio celebretur, ex: Evangclii aticloritate contrahitur, ex eo quod dicunt angeli
quando facti sunt prsedicatores numero plures,
et sanclo Spiritu ferventiores 51; alii solemnita- uiulieribus : Ile, dicite discipulis, quia prmcedel
lem potius atlendentes, integrum et solemnem servos in Galilmam 5G; et Dorninus ad eas : Nuntiale
vant numerum; quia etsi apostoli muli fuerunt, la- fralribus meis, ul eanl in Galilaam, ibi me. videmen alloquium angelorum et frequens Domini visibuni 5\ Galilaea iranstnigralio dicilur; in Galibeam
latio non defuerunt.
ire, fuit de Judseis ad gentes transire, de qua
j Tertio responsorio cum Gloria decantato, cum transmigratione postea dixit : < Euntes docete 0111cereis et solemnitate de cboro ad aliquem locum nes gentes baptizantes eos in nomine Patris , ct
tendimus, ubi sepulcrum imaginarium coaptamus, Filii, et Spiritus sancti *'. > In significalionem
et ibi iulroducuntur personse, sub personis mulie- hujus traiismigralionis, hodie solemnem procesrum et duorum discipulorum Joannis et Petri, qui sionein agimus, et in significationeni baptismi,
ad sepulcrum Domini quoereiites eum, venerunt, nos et loca aqua benedicta coiispergimus1; nou
et qusedam alise personoe in personis angelorum, tamen hodie benedicilur, nec in Penlecoste; quoqui Christum a mortuis resurrexisse dixerunt 52; niam de fonte ad reservandum sumitur, antequam
2. " Joan. 20.
46Luc. 15. *' Psal. 1. *8Psal. 2. *9Psal. 3. 60 Joan 20; Luc24. B1 Act.
53 Psal. 117. s» Jcr. 51 ; ilebr. 8. « I Cor. 13. B°Marc. 16. " Matth, 28. 5SIbid.
548
317
/_ tur quod ipse in cinercm debeat redigi, el ornalus
ehrisma infundatur, et anlequam aliquis immer- A
gatur, nec aspergimus, ut rebaptizemur, sed ut ejusin favillam converti, sed et in momenlo sicsit
! gratiam divini nominis cum memoria baplismalis
transitura gloria mundi. Ab hodierna processione.'
imocemus. Aqua eliam munditiam vilse significat, omnes Doroinicales processior.es originem contract luminaria qme in processione prsecedunt, opera xerunt in qtiibus eliani caput merabra sequuntur in
quibus duntaxat de Novo Testamento canletur;
bona, ut illud evangelictim in nobis impleatur:
< Sint lumbi vestrl prsecincli, et lucernss ardentes sed inler aspergendum post Pentecosten dicatur
in manibus vestris 5\ > Crux quoque proecedit, ut anliphona : Asperges n.e, Domine; quod de fide
carnem -crueifigamus cum vitiis et concupiscen- passionis et humilitate baptismalis prophela prseliis 60. Inter aspergendum cantamus Vidi aquam, dixit C8; et scias qriod aspersio salis et aquse sumquod sumilur de Ezechiele 61,cui Dorainus civita- psit ab Elisoeoprincipium, qtti salerii aqua miscens
tem ostendit oedificatam super montem et vergen- steriiitatis viiium emundavit 69, qua memores,
tem auslrum, in qu.a erat mirabile templum. Civi- eiiam Iegalis aspersionis, quse fiebat sahguineagni,
tas est Ecclesia, de qita dicilur : < Non potest aspergimur, ut per fidem veri sanguinis liberemur,
abscondi civitas supra niontem posita cs. > Tem- ct fortiores in bonis operibus efliciamur'\ In hujnsplum est corpus Christi de quo : i Solvile templum Kodi processionibus, quse fiunt per anni circulum
hoc,-et post triduum excitabo illud 6\ > Aqua de in Dominicis, frequentius Virginera salutare, et
templo egrediens est fons baptismatis de latere aliquid, quod eam proprie perlineat cantare debeChrisli procedens' 61.
mus. Unde consuettido inolevit; ut in claustris haSed cum ftieril lanceatus iaevo, cur liic dieitur a heatur oratorium Virginis, quam in slatione prima
latere dexlro? Respondeo : Duo suiit lalera Chrisli, ex primaria consuetudine salutamus. Licet enim
dextrum et lsevum. Dexlrura est diviliilas, , loevum dicatur : quod Magdalenseresurgens primum appahumanitas ; a latere igitur dexlro exivit; quia de ruit ", tamen verius eredilur quod Malri ante omdivina Christi nalura, Spiritus sanctus, aqua irivi- nes apparuil; sed ad evangelislas hoc dicere non
sibilis procedit, qui aquae visibili, quoe de latere pertinuit quornro fuit officiumlestes resurrectionis
Isevo, id est de bumaiiitale lanceata profluxit, sal- inducere, sed non decuil ad leslificandum pro Fivandi virtuleiri fribuit. Recte igitur hoc in hac pro- lio, Matrera adducere ; si enim verba extranearum
cessione cantamus in laudem fluminis hujus, cujus feminarum visa sunt deliramenta 7S, quomodo non
intindatione per.mortem Christi reviximus ; quse magis matrem pro Eilii amore crederent delirare?
( Verius ergo creditur quod Filius matri primo reprocessio hoc ordine eelebratur: cruces prsecedunt, C
et vexilla.quse sunt insignia viclorise Jesu Chrisli.
surgens apparuit, sed illa ut ab ihilio coeperat, conDeinde sacerdotes dealbati. exsultanles in laudes servabat omnia verba hoecconferens iri corde suo ",
resurrectionis praecedunt, ctim tanta populi sequen- quod si ideo non crederetur, qUia nullis lioc evantis exspectatione, per distinetas el rnorosas slalio- gelistarum tcslimoniis allestalur, eonsequeifs est
nes, ut corporaliter illud propheticum impleri yi- quod post resurrectionem matri non apparuerit;
dcatur : < Cum juctinditate exibitis, et ctim gaudio quia ubi veiquando, nullus edisserit; sed absil, ut
deducemini 6\ > Nam montes et colles exsilient ex- matrem tara dura negligentia talis filius inhonoraveril! Non sie Romana sentit Ecclesia quse prima
spectantes vos curo gaudio. In hac processione nihil resonet quod sit veteris historise, sed ea solum die Pascha; aptid beatam Virginem celebrat statiocanteritur, quae gloriam personent Evangelii, inter nem quasi proponeris Hierusalem, id esi Virginem,
quoeillud proeseitim admiltilur: virtute magna red- qtiae vjdit pacem proe aliis in principio loelitiae
debant apostoli testimoniiim resurreclionis Jesu c6; suae '*; qnocirca sicut prima die ad sanctam Mariam praescribitur, sie ad, ejus honorem, in Domiquia, sicut dixinms, in Galiloeam transmigialis,est
apostolortim pnedicatio. Cum ventum est ad nie- nicalibus processionibus prima sialio depntatar, ut
dium templi, utriust|ue sexus populo circumslante,
eam laudibus extollentes, et ad ejtis oratorium fetotis viribus chorus in vocem exsullationis erumpat
stinantes, cum sponso dicere videaraur : < Vadam
cantans anliphonam : Sedit angelus, quoe exprimit
ad monlem myrrhoe et ad coilem thuris ' 5. > Mons
it' quid apostoli docuerunt, scilicet Christiim vivere ; est beata VirgoMaria, dequo sine manibus lapis exet est totis viribus concinendum, et in auditum ciditur 'a, qui mortificafionis el orationis plantis
circumstantiura offerendum ; quia, < in omnem ter- inseritur; ad quara Filius vadil apparendo, et nos
vadimus adorandoj; quod vero de choro ad aliquod
jram exivit sonus eorum 6'; > vel hodierna processio illud nobis reeolit, quod rex glorioe cum exer- imus allare, ibique stationem faciriius, significat
citu redemptorum de infernalibus claustris ad coe- quod animse ibunt ad Christum, et concinent lin
lestia regna migravit. Et attende quod in hac die consortiis angelorum.
Nunc missae prosequamur officium,quod in illun
aposlolico procedenle, stuppa super caput ejus accenditur, quae velociter incineratur, ut reminiscaa3ternilatis diem inlendit, eujus adilum Deus per
,s Luc. 12. <">
Gal. 5. 01 Cap. 47. « Mallh. 5. « Joan. 2. 6VJoan. 19. C5Isa. , 55. 60Act. 4.
"Psal. 1S. «Psal. 50. c9 IV Reg. 2. 76 Exod. 24; Hebr. 9. " Marc. 16. » L.ic. 24. 73Luc. 2,
"*Psal. 130. " Cant. 4. '6 Dan. 2. .
550*
,
rnigenilum sntim, devicta moite, reseravil, ubii A quia etiara < virtutes coelontm movebuntur 80, >
qoi Patri dlccnli : Exsurge gloria mea, exsurge psal- et terra quieseel, id esl inipii nocere desinent.
fn-ium et cilhara, respondit: Exsurgam diluculo "; ; Communio sicut Afleluia sumitur de epistola 91;
qnia primus resurrexit primili.e dormienlium ' 8;t aiunt quidam quod resurrexi vox sit Sponsi ad
proecenicr primam vocem per Ora propbetarumi sponsam, eatn de morle sua in prseserilitempore
emittit dicens ad Patrera : Resurrexi, et adhuc te- consolantis, cui sponsa : Posuisli. Costera' sunt
cnm sum '\ Per hujus capitis resurreclionem patet; concentus arigelorum et hominum de Christi resura;iilus paradisi, ut oraiio prima demonstrat, licet reclione gaudentium, vel vox est generis huniani,
sil fesltim laudis, lamen inler laudandum adjicilur quod in Adam cecidit et per Christum ' resiirrexit.
oratio sacerdotis. Laus hahet Iaelitiani, oratio ge- El altende quod duplex est lutjus diei sacriliciuin,
mitum, proinissum est nobis aliquid, nondum ha- vesperlinum, scilicet, et malutinum. Vespertitiunr
celebralum est in nocle, nialutinum i'n die; quia
benius ; quia verax cst, qtti promisit, gaudemus;
quia ncn habemus, geinimus, et ut babeamus ora- duplex est causa hodiernse solemnitatis, rederaptio
mus, et ad hujus cantici novitatem neophylos Pau- animarum, quse Parasccve in vespera, Chrisli morle
lus invilat et instruit so, ut expurgato in baptismo parata est, et resurrectio corporum, quoe prima
veteri fermenlo, sic cuslodiant novitalem consperSabbali, Christo resurgente confirinala est. Et vide
sionis ut perveniant ad novitatem resurreclionis.
o;uodbacdiebenedicitur Agnus, qui, secundum RoGradualis : Hmc dies 81, cum sit lucttis liberanlium nianum ordinem, non ad allare sed ad mensam est
non videtur in illa die recte cantari, in qua reprse- benedicendus. In regularibus autem horis ab hodie
sentatur oeiernumgaudium ; sed quare per banc usque ad octavam Penlecosles semper ad responcantetiir hebdomadam, snperius exposuimus, cum soria, ef corum versus dicimus Alteluia. Demum
de Septuagesima iractavimus ; hic quOque adjici- cuni omnes regulares horse supradictse novitatis
mus, propter baplizalos graduale canlari, quoriiam proeferuntinsigiiia, vespertina synaxis, scilicetconarripuerunt laborera militise, ut pervenirent ad Ai- gregalio est Imjus festivilalis clarilalc prse cseleris
leluiaseternsehetitise. Grandis enirii labor et gravis illustrata : non enim eam per Deus in adjulorium
superest, ut partem habeant in resurrectione se- inchoamus, quoniam in illa vita non sicut bic adcunda, et canlatur graduale sex diebus, propter julorioindigebimusjsed perliijrie eleison inchoasenarium opertim. Exuide continuabitur, Alleluia, lur . quia vespertina hora Sabbali Paschalis baplissed quia in hoe labore spem babemus fulurse laeli- ma fuil per Kyrie eleison inchoatum, efin Trinitatioe,et gaudium prsesentis juslilioe, ideo licet canlus C
( tis noraine celebratum, proplerea in eadem bora et
sit gravis, tamen verbis dicitur exsultandum, tam 111eisdem verbis per lolam hanc hebdoniadam iiv
in ipsoquamin versibus ejus, qtii per tplam dis- feslivse regenerationis jucunditalem sancta Trinipertiuritur hebdomadam. Et dies temporis, unde : las adoralur. Vel per Kyrie eleison incipitur, ut
«.Hodie si vocem ejus audieritis 8S. > id est si In qtiasi non existens per se officium, missse oflicio
lempore quo vivitis ; et est dies oeternitalis. Unde : continetur; nam, ut dixinius; hoec dies vesperam
< Melior est dies una in atriis tuis super millia 8\> non habet, quia declivum seternitas non agnovit.
Hanc diem liodierna festivilas incboat, ideoque re- Tres psalmi sub uno Atteluia. dicuntur; quia per
cte demonstrative dicitur : Hmc dies, et liodie re- lidem Trinilatis ad seternum Alleluia, id est gausurrexit Dominus, sed hsec dies dum est in aurora, dium pervenitur ; vel hi tres psalini resurreclioni,
vel in ascensu vocalur dies salutis et gratise. Cura quse tertia die facla est, conveniunt Jesu Christi.
fuerit iu meridie, vocabilur seiernitatis et giorise. pro capitulo sequitur: Hmc dies sicut in aliis, quia
Hsec dcclivum non sentiet, ideoque solemnitas isla ibi non erit necessaria doctrina; sed exsultatio; vel
adhuc peregrivesperam non habet, Alleiuia. Pascha noslrum, ut noletur, sollicitudo baplizaiorum
quasi dical Laudate bominum; quia Pascha noslrum D
. nanlium et laboranlium ; quia nondum habent
immolatus est Christus si. Evangeiium sccundum gaudium, nisi spei, quo pervenient ad Alleluia rei;
Marcum iegitur 85, lum quia figuram Leonis lenet, pro bymno sequittir Alletuia, quod est piopiitim
ul rugitum Leonis resurgentis evangelizaret, tum illorum civium hymnus.
Post Magnificat cum antiphona, dicta oratione,
quoniam angelum juvenem describit coopertum
stola candida, ubijuventus baptizatorum innuitur,
proceditur ad salutandum crucemrper quam etin
quserenovabiturut aquilse 86, eteritsine raacula et qua nacti snmus animarum redemptionem.
ruga 8\ Offerenda: Terra tremuils 8, vel dicilur de
Exinde cum juhilis ad fontem procedunt, ubi
terrse motu, qui fuit cum Dominus resurrexit, vel duo psalmi canlantur; quia per geminam dilectiode illa die,-quando faciet auditum judicium, hoc nein ad fonlcm vitse pertingitur, qui etiam psalm'
scilicet : < Venile, benedicti, et ite, maledicti 89, > baplizatis, et baptismo conveniunt. Baptizatis tit
tunc enim terra tremuit, id est impii terrebunlur;
Laudale, pueri, Dominum 9S,qui circa fonles can549
" Psal. 158. 60ICo:-.5
7PsaI.56.
"ICor.
15.
" Cap. 16. !BPs:-l. l""
"' Eplics. f ss P-oi
"Tsal. 112.
»s Psal. 94. 83Psal. 85. s* I Cor. 5.
slPsaI.ll7.
•?>• »9 Ma»n ?5. 90 Ltic. 21. " 1 Tor. 5.
351
552
tanlur, et est admonitio laudis ad neophytos, qui A cum suis clericis Decembrica libertate utuntur, defacli sunt pueri, id esl a vitiis puri, pro qtiibus ma- scendenles eliam ad ludutn cboreoe, vel pilse, quatnter Ecclesia jubilat ad fontes in laudem ejus gravis non ludere laudabilius sif, et dicitur bsec Detise, per quem meruit esse, quod in cantico amoris cembrica libertas, eo quod mense Decembris pa< Fons hortorum, puleus aquarum viven- Slores, servi et ancilloe qtiadara liberlate apud genlium 9\ > Poslea transitur ad oralorium Sancti An- tiles a dominis donarenlur, et colleetis mensis cum
drese cum psalmo : In exitu Israel9», qui convenit eis convivarenlur. Et altende quod genlilitas ad
i!audivit:
baptismo cum dicitur: Quid esl libi, tuare, quod fu- plausum idolorum cboreas instituil, ut deos suos,
gisli? 9\ Ad Sanctum Andrseam ilur; quia mons et voce laudarent, et eis tolo corpore servirent, vosicut aries exsultavit 96,cui Gregorius spirilualiter lentes eliam in eis, aliquid more suo figurare mydevotus exstitit, unde Ecclesiam illi fabricavil. sterii; nam per circuitionem intelligebant firmaQuod cum processione ad fontem solemniter imus menli revolulionera, per manuum complexioneni
coeloruni connexioneni, per melodias canlantium
per septem dies, ad memoriam reducimus transilum Israel per roare Rubrum9', qui moratus est harmonias planelarum ; per corporuin gesticulaliojttxta littus seplem diebus, et singulis veniebat ad nes, signorum vel planelarum motiones; per plaulitlus, canlans Doraino canticum Moysi; vel trans- B suni manuum et slrepitum pedum, crepitaliones
itum per Jordanem in ordine factum, vel procestonitruorum; scd quod illi suis idolis exhibuerunl,
siones vespertinales hujus hebdomadse reversionem cultores uuius Dei ad ipsius preeconia converterunt.
significant captivilatis Babylonioe98.Hsec est enira Nam populus de mari Riibro egressus, choream
hebdomada revertentium, qui in fiiie suse captivi- duxisse, et Maria cum tympano legitur prsecinuisse,
1 et David ante arcam lolis viribus sallavit et cum
talis reverten.tur ad Dominum ; et sic vesperoe trina
stalione complentur, sicut hic baptismus iu Trinicithara psalraos cecinit 2, et Salomon circa altare
tatis nomine celebratur; qui vero fontes nonhabent,
canlores instiluit, qui voce, tuba, cymbalis, organis
non exeant, sed quinque psalmos conlinue dicant,
et aliis niusicis instrumeulis canlica persolvisse lectpostcolleclam diei, de crucecollectam adjungant.
guntur 3.
Hse esedem vesperse quotidie repeiuniui'; quia pro
Cum autern hsee solemnitas illam oclavam signiuna et eadem die lola hebdomada repulalur. Illud ficet, quse sequilur seplenarium hujus vilse, cur haquoque notabile est quod a Pascba usque post Pen- bet octavas, cum etiam ejus eelebrilas protendatur non tantum per octo dies, sed et usque ad diem
tecosten, non fleetimus genua, sed stantes oramus,
ut liberlatem, quam resurgendo nobis acquisivit Do- _ Pentecostes ? Respondetur quia resurrectio futura.
minus, profiteamur. Nam et mulieres ad visionem significala cst per circumcisionera, quoe octava die
angelicam non corruerunt, sed vullum solummodo. mandala est», cui verae circumcisioni oclo sunt
inclinaveruut 99; sed efpreces omittimus, quia nou bealitudines 5, quarum octava redit ad priinam, ut
erit deprecatio miserorum, sed duntaxat laudatio quasi in cithara Domini, de qua dicitur: Exsurge,
beatorum, similiter et in Dominicis et in festivis, gloria mea, essurge psatlerium el.cithara 6, personet
in quibus reprsesentatur nostra resurreclio et so- eoeleste diapason; et ideo ad repiseseiilandum has
cietas angelorum. Sed hoec apud canonicos, nam beatitudines solemnibus octo dierum ofliciis celebremus octavas Dominicoeresurreclionis, quas causa
apud quosdammonachos alifer inprecibusobsCrvatur, sicut in lectionibus et stationibus. Nam neq.ue est et signum nostroe futurse circumcisionis. Quas
se coarctant ad ternaruni numerum lectionum, nec beatitudines coaptat Auguslinus in libro De docum fontes non habeant, fontitim vacant solemni- ctrina Christiana septem spiritibus, omittens ulti
tatibus, nec in vespertinis delectantur stationibus:
mam; quia redit ad primum : Timor, inquil, efficit
hsenamque sunt ponlificales traditiones, et ad pa- pauperlatem, id est huiniliialem : duin enim moretores plebium pertinentes.
tem limemus seternam, superbise mctus Iigno cruAd supradicta hodierna officia omnes Christiani D cis afligimus; pietas, mansuetudinem : dum cnim.
debent libere convenire ad applaudendum glorise Deum colimus, quod esl oflieium theosebiee, miteresUrrecliouis quse revelabitur in nobis 10\ Hscc sciraus, et nos divinse Scripturoe subjicinius; sciensoleranitas igitur est jubilseusChristianorum, in qua lia, luclum : nam qui apponil scientiam, apponit dodiscordes pacificentur, offensa remittantur, qui deli- lorem' ; fortitudo, tolerantiam in adversis, ut semquerant reconcilientur, debita non exiganlur. Ergaper esuriaraus justitiam et sitiamus 8. Consiliuni
steria non aperiantur, venalia non exponantur, ex- cflicit misericordiara, dura alterius miserefur, qui
ueptis illis sine quibus coena duei nen potest, ca- sui vellet alterura misereri. Intellectus purgat ocuplivi relaxentur, pastores et servi ad servitia 11011 lutn mentis, utmundi corde Deumvideant 9; sapienarctentur, ut libertate valeant perfrui, ct in festi- tia facit pacem pectoris, ut perveniatur ad pacem
vitate futuroe lsetilioedelectari. Inde est quod in oeternitatis. Ecce quod per gradus a limore perv-cdaustris quarumdam ecclesiarum etiam episcopi nilur ad sapientiam. Unde: < Initium sapienlioeli93Cant. 4. 9»Psal. 113. 95Ibid. 96Ibid. 97 E\od. 14. 9SI Esdr. 1. 99 Luc. 24. 10° Rom. 8.
Exod.
6. slIPar. 5. * Gcn. 17. s Matth. 5. • Psal. 50. ' Eccl. 1. 8 Mallfi. 5.
' ibid. 15. MIR»
5S5
354
mor Domini 10. > Septem ergo diebus baplismalia A runt, in fractione panis agnoverunt; quia. non aucelcbrantur officia, vel quia baptizali Spiritu septi- dilores, sed factores legis justificabunturso, et veformi ditantur, vel quia ipsorum teraporis universi- ritas melius operando quam audiendo intelligitur.
las dicrum septenario volvitur, quibus quia proe- Et attende quod hoc hodie, licet legatur evange.ipue fides, spes, charitas, sunt necessaria, ideo Jiura de apparitione Domini, non tamen hodie, sed
tri-bus psalmis ulimur in hiatutinis; sed exinde mul- heri lisec apparitio fuit; decem etenim appariliones
liplicantur, ut boni mores diversorum operum ac- Christi post resurreclionem in evangeliis inveniuncuraulentur, vel per septem dies unius coloris offi- tur, quinque in ipsa die, quinque poslea, sed et in
cium celebramus, ut totius nostrse vitgecurriculum, Apostolo dicitur sl quod apparuit Jacobo, et quinad mortem et resurrecfionem Domini referamns;
gentis fratribus simul."Aiunt quidara quod et ipsa
sicut enim dies resurrectionem, sic nox niortem die primo apparuit matri, sed et Jacobo, qui votum
Domini repraesenlal una die resurrexit Dominus, voverat non coraedere, sed et Joseph qui pro eo
sed taroen per septem dies dicimus : 7n hac potissi- tenebatur in carcere. Ex Evangelio sumitur Alleluia,
mum die gloriosius prmdicare,, et : Ilme est dies. Mane, et offerenda :Angelus, ex eo quod ibi dicitur
Una fuit Christi mors, tribus conlinuata diebus, mulieres visiones vidisse angelorum, qui dicunt
sed tamen per sepiem noctes, tres psalmos dicimus, B eum vivere, similiter et communio : Surrexit, es
et tres lectiones. llle ergo tres cantat psalmos in eo quod ibi dicitur : < Surrexit Dominus vere el apnocte, qui mente se tenet consepullum Chrislo, et paruit Simoni. > Ad pietalem ergopertinet hoc offimortuum esse peccalo, qui nou operalur peccatum ciuni,inquocontineturrememoialioScripturaruni,et
u. llle cantat, hmc dies, per .septein dies, qui in per pielatem accedit ad mansuetudinem. Mansuetis
juslificatione perscverat. Nunc his spiritibus et bea- autem terra promitlitur illade qua dicitur : < Beati
liludinibus, singulorum dierum oflicia coaptemus. mites, quoniam ipsi possidebunt lerram ss, >-seiSuperius igitur officium ipsius Dominicoe Resurre- licet fluentem lac, et mel, unde et in introitu : Inctionis pertinet ad timorem, qua timemus terribilera troduxit vos Dominus in terram fluentem lac et mel
senlentiam Judicis. Cum enimdicet Palri Rex et Ju- !S, et sunt hoec verba Moysi, populum posl esum
dex omniuni, Resurrexi, el adhuc tecum sum 12, in agni de iEgyptoducentis; introduxit, inquam, spe ;
suggillationem ininiicorum dicentiura : < qtiando sed et inillam inlroduxit re, quam Caleph dedit
moriettir, et peribit nonien ejus 1S; tunc magnus Asese filise suses*, irrigatam irriguo saperiori etinerit limor et tremor, unde et in offerenda: Terra feriori. Irriguum inferiusjtimor est; superius, amor.
tremuil *, hic spiritus tiraoris et fundamenlum po- Q Caleph etenim, qui quasi cor interpretatur, dat
nitur, super quo firmiter aedificatur; estenim pri- animse devotionem cum timore pariter, et amore.
mus septem graduum, per quos juxta Ezechielcm 1B Hodierna statio est ad Sanctum Peirum, vel quia
ad portara orientalem ascenditur. Sed movere po- sicut Virgo humilibus, sic fuit Petrus mitibus in
test cur a limore incipientes in sapientia termi- exemplum, vel quia Iargiori gratia utrumque dedit
nemus, cumlsaias 16coeperit a sapienlia, et descen- ei Deus irriguum inferius, cum post trinam negaderit ad liinoreni ? Sed lsaias hsec dicens, Salvato- tionem flevit amare 25: superius cum Dominus rerem descripsit, et a summo descendit. Nos vero de ssargens apparuit Siraoni, sicul legilur in Evangeterrenis ad ccelestia lendere conaniur, et ideo gra- lios\ et canitur in communione.
dus ascendendo cdnnumerare debemus, ut a limore
Feria tertia legitur evangelium : Stelit Jesus " .
ad sapientiain pervenire possimus. Et quia hic spi- ufci dicitur quod hac voce : Pax vobis, apostolos
ritus, ul diximus, efficithumilitatem, ideo slaiio est Dominus salutavit, et subauditur; sit, vel esl: quia
ad Sanclam Mariam, quse fuit regina humi- fuit prima vox ejus ad discipulos post resurrecliolium, unde inquit: < Respexit humililalein ancillse nem. Ideo vicarius ejus utitur ea, cum primo se
suoe ". >
vertit ad populum; sed ut ostendatse unuin ex noSecunda feria, legitur evangelium 18 de duobus ^ bis, poslea dicit: Dominus vobiscutn. Ubi quoque
discipulis eunlibus in Emmaus, quibus Dominus multifario suam resurrectionem probavit, scilicet,
Scripturas aperuit Moysi etoranium prophetarura,
per visum, pertactum, cum se palpabileui demoncui congruit lectio Actuum apostolorum, ubi dici- stravit, et cicatrices ostendit, quas tribus de
lur: TJuicomnes prophelm teslimonium perhibent ".
causis praecipue reservavit, ad probationem resurIu hoc evangelio probat Dominus suam passionem rectionis, ad intercedendum pro nobis, ad improhumano generi necessariam, et fingens se longius perandum perfidis. Rursus per gustum ; quia cuin
ire, talem se illis exhibuit in corpore, qualis apud discipulis manducavit, in quo cibus assumplus crciilos erat in mente, et hoc argumenlo peregrinos ditur, sicutaqua per ignem vel radium solis absu •
esse cogendos; et panem in Ecclesia benedicendum. milur, resolulus. Manducavit autem partem piscis
Nam quem in expositione Scripturse non cognove- assi, et favum mellis. Ipse quidem est piscis ca,0Psal. 110. » Rom. 6. ls Psal. 158. 13 Psal. 40. » Psal. 75. 1B Cap. 40. Je Cap. H.
•'Luc. 1. 18Luc. 24. 19Act. 10. so Rom. 2. slICor. 15. ss Mallh. 5. S3Exod. 15. s»Jos. 15,
85Matlh. 2G. sc Luc. 24. s7Ibid.
SICAUDI CREMONENSISEPISCOPI
SEf
_ cere; quia dicHGrcgorius : < Melius fodere etarare,
plus in aquis huniani gencris Iaqueo mortis. Ipse A
favus, scilicel mel in cera, id est divinitas iu hu- quam choreas cucere. > Inde est quod illi singuli
mana natura : comedimus cum talem credimus. dies habent responsoria propria, cajteri muluala :
Ipse quoque piscem assum comedit et favum, cum secundura quosdam quidam habcnt usque in quintam feriam appropriata. lllud quoque, licet risum.
nos pro Chrislo in camino tribulalionis assatos,
ab aniore inlernae dtilcedinis non recedenles, sibi moveat, non tamen a mysterio vacat quod in quiad seternam quietem ipcorporal, ubi sociabimur busdam regionibus in feria secunda mulieres viros
vera dulcedine. Rursus eamdera per auditum pro- verberant, viri vero mulieres in hac lertia. Per
bat, cum Scripluras exponit, quod pertinet ad quod notatur quoniam se invicem conigere debent,
seientiam, unde, in introi.tu, aqua sapienlise, beali ne aller ab altero his diehus tori debitum exigat;
viri potati referuntur s\ inioriantedecoelo Domino. Juliaims eniin papa saltem tribus diebus ante comIn offerenda : Et Allissitno dante vocem suam 99, munionem, ettribus postab amplexibus vacarepraefontes aquaruni appaiuisse memorantur. In com- cepit, quod sumptum est a Davide, qui cum pueris
muuionequi cum Chrislo surrexerunt, quae sursuin suis acceplurus panes propositionis,ait ad Abimesunt, quoerere el sapere jubeulur s\ Proelerea in lech : < Continuimus ab heri, et nudiusterlius "._»
'
Feria quarta legitur evangelium , ubi dicitur
Evangelio sensus ad inlelligendum Scripluras disc.i- B
pulis aperittir. Scripturarum quippe intelligenlia quod Mane facto sletil in litlore maris, dicens discilamentorura et Iuctus est causa effectiva. Sictit pulis piscanlibus : Mittite in dexteram naviyii rele,
enim per medium occisorum gradiens, saltem ali- miserunt et traxerunipiscescnn. Deinde seplem ilquantulum reprcsso risu compungitur, sic qui le- los discipulos, qui piscabanlur, ad convivium invigit in Scripluris prophetas occisos, et Dominura tavit, dicens : Venite, prandete : et dedit eis panem
prophetarum, saltem aliquaiitulum dolore inorde- et piscem assum s\ Mare dies est judicii, in quo
lu'r, et quanlo quis sua peccata intelligit, lanto in transacla nocle sseculinon apparebit Dominus ulteluctum, et poenitenlis' lamenta prorumpit; hic-lu- rius in fluclibus saeculi, sed stabilis eritin seternitactus quem scientia eflicit, non est luctus mortuo- lis soliditate. CLIIIpisces in dextera navigii reperti
rum, qui (it coramurii lege nalurae, sed est poeni- et ad lillus tracti sunt in fide Trinilatis perfecti, in
tenliat. Unde : cumDominus discipulis sensum ape- dextera, in fine sseculi cougregandi. Septem disciruit Seripiurarum, addidit : Oporluit prmdicari pm- puli cuni Domino discumbentes, est Ecclesia Spinilentiam et remissionem peccatorum in omnes gen- ritu septiformi illtistrala, quse receptis corporibus
les 3\ Licet igilur his diebtts sil gaudiis vacandum, <_ ad epulas, cum Doroino discunibet seternas, ubi
tamen ineplam loetitiam removeamus, nec carnes epulabitur non in ferraento veteri, sed in azymis
agni sine lactucis agrestibus comedimus 3S; quia : sincerilatis et veriiatis S8, et comedet non serpentem pro pisce, nec Iapidein pro pane 39sed panem
< Beati qui Iugent 3\ >
Illud notabile est quod, cuni omncs graduales verum et piscem assum, id esl coguoscel Christum
esse Deum et bominem passum. Haecest illa satuversusjhujus hebdoinadsesumantur depsalmo cxvn,
ritas, qua < beati qui esuriiint et sitiunt justitiam,
hodiernus sumilurde cvi, eo quod isle psalrausexhortatur fideles ad laudes Dei, qtti per scieiiliain quoniam ipsi salurabuniur *\ « Quod ergo dicitur
in Evangelio : Venite, prandete, hocestquod cantasuiKedemit et liberavit eos a quadruplici lentalione;
quia liberavil eos de necessitalibus eorum, id est ab tur iri inlroilii : Venilc, benedicti Patris mei, perci*>
infldelitate, et quia liberavit eos de necessilatibns ev- pile regnum : hoc eteniin regnum est prandiuiu
rum, id est a prava consuetudinc, etliberavit eos a seternum, ubi eruni pisces magni, sed unus super
tsedio bonse actiouis, et eduxit eos a versutiis h.e- prunas, non passibnis sed amoris, de quo lsaias *'
reticse impugnationis. Aileluia, Oportebal, sumitur dicit; < Dominus cujus ignis in Sion, el caninius
de Evangelio. Hodierna statio esl ad Sanctum Pau- in Hierusalem. > El vide quia rationabiliter in feria
lum, vel quia singulaii gratia DoniinuS ei aperuit rj
1 quarta nobis regnum a Chrislo proniittitur, quia in
intelligentiain Scriplurarum, ul ipse leslalur : Nou quarta oelate rcguaverunt David cl Salomon, in
^ ine, necab boraine accepi Evangelium meuni,spd quorum nianibus Christi regnum specialius et pleper revelalionem Domini noslri Jesu Cliristi3V; vel nius significatur. Et quia Petrus supradictum rele
per eum niaxime adinipleUim esl, quod in hodierno traxit in terrain; ipsi enim coinmissa est Eeclesia,
legilur Evangelio, scilicet, oportuit prmdicuri pmni- ipsi specialiter dicturo est : <Pasce oves meas *\ >
lenliam in.omnes gentes. Idecque et ejus praedicalio ldeo pro epistola suinitur ejus priedicatio de Aclilegitur in hodieriia lectione Actuttm Apostolorum 3S; bus apostolorum *\ Ad satuiilaieni quoque perliiu-i
,et vide quia per hos tres dies est solemnius ferian- offerenda : Porlas cmli aperuil *\ scilicet proplu jdum, in sequentibus autem licel viris ruralia opera las qui praedixeiunt, angelos qui anuunliavcriinl,
Mariam qtiae genuit, apostolos qui pisedicaveiuiu,
exercere, non lamen feminis nere ; quia ruralia
magis sunt necessaria; nunquam vero choreas du- doclores qui exposuerunl. Per hos omnes pluit
S8Eccl. 15. s9Psal, 17. S0Col. 5. 31Litc. 24. 3SExod. 12. ss Mattli. 5. a*G«l. 1. 5! Cap 15.
36 I Reg. 21. 37Joan. 21. 3* I Cur. S. 3SLic. II. *» ilattli. 5. *'
Matlh. 25. « Caii.
31. *3Joan.
l
»6
*»
21.
Act. 5.
Psal. 77.
555
557
MITRALE. — LIB. VF.
558
Dominus manna in ora egenlium animarum, id est A. solemnitatis in offerenda vocatur; 7Iic esl dies maDei verbum vel corporis sacramenlum, ut non de- gnus et prmclarus, dies de die, lumen de lutnine, in
ficerent in via tendentes ad patriam, ubi comedent quo exivimus de lerra Mgypti, el ducti sumus in ter
panem angelorum. Versus gradualis : Dexiera Do- rain fluentem lac el liiel 6\ In quo ./Elhiops exuit nimini *8, congruit verbo Evangelii: Millile in dexle- grcdinem 6S,el Maria suse accidiaa csecilatem 6a; cu>
ram navigii rele, vel polius vox est hominis in lit- jus virtutes nos populus acquisitionis in commutore stantis, id est in oelernilate, et dicentis : Dex- nione annunliare jubemur; < quia c!e tenebris volera Domini fecit virluletn ", quia potentia Verbi cavit nos in admirabile lumen °\ > Pertinet igilur
roihi uniti fecitme vincere morteni. Ideoque Dex- hoc officium ad consiiium et misericordiam. Malera Domini exullavit me *8, id est laudabilem fecit gnura enira fuit consilium peccatricis, pedes lavare
me. Itaque repetit: Dextera Domini fecit virtutem; lacrymis, ut misericordiam consequeretur; et quia
ut ostendal resurrectionis qualitatem, scilicet seter- fratres Domini, de quibus agiiur in evangelio stinl
nam. Unde sequitur : Non moriar sed vivam »\
apostoli, per quos ha;c omnia sunt adimpleta, sciliJuxta quem sensum canimus cum Aposlolo in alle- cet os muti aperlum, disertse linguse infantium, idluia et communione Chrisli resurreclionem 50, et eo slatio lit ad sanctos apostolos.
Feria scxla legilur in evangelio C5quod discipuli
pertinent hsec ad fortitudinera, et quia Laurentius g|
fuit piscis assus, fortis in esurie, et esuriens in abierunt in Galilseam, et viderunt Dominum, ct forfortitudine, ideo slalio fil hodie ad Sanctum Lau- mam acceperunl baptismi, scilicet, in nomine Patris et Filii, et Spiritus Sancti, quem Dorainus his
renlium.
Feria quinta legitur in evangelio quod Maria, verbis injuuxit : Eunlts docete omnes genles, bapliquse fuerat in civitate peccatrix, quae lavit pedes zanles eos,innominePairis; el Filiiel Spiritus Sancti.
Docentes eos servare omnia qusecunque mandavi
Domini, Pbarisseo murmurante ", stabat ad raonuraentum foris ploraus, et post alloculionem angelo- vobis. Ubi notandum est quod auditor prius est
rumconversa retrorsum vidit Jesum,et prius vocala catechizandus, id cst de fide docendus. Secundo
vocavitmagislrum. Cui Jesus : Noti me tangere, non- baptizandus, terlio in mandatis Dominicis instruendumenim ascendiadPalrem meumet Palrem vestrum, dus. Idcoque scrutinia praecedunt baplisma. GaDeum meum et Deum veslrum 5\ Hsec est eccie • lilsea transinigraiio inlerpretalur, quod bene consia de gentibus.quae deserens errores cucurrit ad gruit baptizalis, qui de velustate vilse transeunt
fontem gratise, Judaico populo invidente. Foris ste- ad novitatem 6\ quaj iransmigratio reproesentaia
tit; quia legis et prophelarum scientiam non iu- est in transitu maris Rubri 6\ Ideoque cantalur
troivit, siculceuturio 5S,et eunuchus, qui cum le-( C in introitu : Eduxit eos Dominus, etc. 6S, ct in offegeret Isaiam, non intelligebal; sic et multi alii quse- renda : Erit vobishic dies mtmoriale, scilicet, ia
sierunt, et tamen foris sleterunt 5».: ut legimus quo niare transitis C9. Reproesentata est eliain in
quosdam Philippo dixisse : < Volumus Jesum vi- Noe '\ Ideo Iegitur de eo in Epistola Petri: Chridere 8S,> sed non illuxit eis veritas ante ascensio- slus semet'". Sicut namque Noe, qui requies dicinem. Unde subditur Noli me langere; nondutn enim tur, rexit arcam super undas calaclysmi, sic Cliriascendi ad Palrem tneum, sed vade ad fralres meos, stus requies vera gubernat Ecclesiam super unda
ei diceis : Ascendo, elc. Ac si dical Ecclesiae • Non baplismi. Versus gradualis, servato ordine : Lapitanges me per fidem ante ascensionem, sed postca dem quem reprobaverunt mdificantes, hic factus est
venies ad me fidc per fralrum meorum proedicalio- in caput anguli '\ cuni communione, gloriam exncra. Tunc adiraplebitur illud Osese: < Vocabo non primit, et bonorem quo per passionem coronatus
plebem meam, plebem meam, et non misericordiam est Dominus, dieens in Evangelio : < Data est mihi
consecuiam,misericordiam conseculam B\> De my- omnis potestas in coelo et in terra' 3; > pertinet
stico hujus evangelii sensu hodiernum procedit of- igitur boc officium ad. mundiliam cordis; in baficium. Gentilis enim Ecclesia esl ille muttts, cl r, ptismo namque lavantur corpus et aninia. Et
illi infanles Deum loqui nescientes, de quibus can- quia mundis cordibus visio Dei promittitur, ut
tatur in inlroilu : Victricem munum 5', etc. Unde ibi: < Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum viin collecta : Deus qui diversilalem gentium, etc.5S, debunt '*; > et per mundiliam ad inlelleclum perquod in evangelio per peccatricem significatur, in venilur ,J ideo recte in Evangelio dicilur quotl
cpistola per .Elhiopem 69: uterque enim signilica- transmigrantes Deum viderunt, et videntes adovit gentiiem Ecclesiam justificandam, quoe coiijtm- raverunt, quod quia fuit in monte, scilicet in Nacta est Judaico populo per lapidem angularem de zareth, et ut Hieronymus ait, in domo Marhe.
Ideo hodierna statio est ad Sanctam Mariam.
quo in versu gradualis dicitur: Tiic lapis tucidusesl,
Sabbato legilur in evangelio '5 quod Pelrus et
et illuxit nobis co,ut canitur in allclula. Ideouuedies
*6P«al 11". *'Ibid. *8 Ibid. *sIbid. 50Luc 21; Hom. fi. 61Ltic. 7. 59ss Joan. 20.60 53Acl. 10.
5» Act. 8 55 Joan. 12. 560sc 2; Rom. 9. "-Sap. 10. S8 Joan. 20.
Psal. 117.
Act. 8.
61Exod. 15. «Jer. 15. es Luc. 7. 6*I Pelr. 2. cs Mallh. 28. 6BRom. 6. 67Exod. 14. C8Psal. 77.
t9Evod. 12- Levit. 23. 70Gcn.7. " I Potr. 3. 72I>sai. i!7. « Malth. 28. 7*Mallh. 5. " Joan. 20.
500
559
Joannes accurrerunt ad monumentum. Et licet A.etc. 9\ Haecest Sephora uxor Moysi,quse filioscirJoannes prsecucurrerit, tamen Petrus sequens prius cumcidit, dicens ad Moysen : < Sponsus sanguinum
introivit, et postea JOannes. Hi sunt duo populi : tu milii9S; > Moyses Christus est. Sepbora aliePelrus significat gentes quse posterius venerunt ad nigena, mater Ecclesia de genlibus sumpta, quoe ne
nolitiam passionis, sed tamen ex primis crediderunt. Moyses occidafur in filiis, filios circumcidit, quo
Jeannes Synagogam quse in lege et prophetis prius rum sanguis Moysi pedes, id est vesligia tangit.
audivil Domini passionem, sed nondum credere in Christus enim passus e.st pro nobis, vobis relinquens
mortuum voluit. Credet aulem, cum reliquise Israel exemplutn,ut sequamini vesligia cjus 9\ cui Ecclesalvse fient' 6. De his duobus populis, scilicet cre- sia : Sponsus sanguinum iu milii es, quasi dicat:
dentibus et non credenlibus.VPeirus loquitur in Tu mihi le, vel me libi despondens, sanguinem
epistola hodierna : Deponentes" ; de credenli dici- tuura in dotera fudisli. Ideoque et ego meam cartur in introitu : Eduxii Dominus populum suum nem crucifigam viliis et concupisccntiis9», etsi ar'», eduxit Dominus Israel de iEgyplo curn auro et ticulus exegerit, sanguinis roei vicem rependani.
argento, sed eis in deserlo murmurantibus, et ideo Et attende quod hsec septimana vocatur In albis,
eo quod baptizati olim his diebus candidis vestibus
pereuntibus '", eduxit eos qui non murmuraverunt
de deserto in terram promissionis 80, in voce ex- R utebantur a die baptismi usque in hodiernum diem,
sullationis. Propler eosdero omittimus graduale, et ad significandum, ut prsediximus, innocenliae sloduplicatur alleluia : quia qui neophyti laborabant, lam, et debet per dies octo portari, ut in prsesenti
nune Deum vOce et opere laudant. Ad eosdem septenario corporum mundiliam conservemus, quipertinet alleluia : Laudalc, pueri, Dominum 81: to- businoctava glorificalionemin requie adipiscemur;
lus enim ille psalmus ad elcctionemdirigitiir genlium his enim vestibus innuimus i quales in praesenti
quod ex ejus illo fine probalur : < Qui habitare facit vita esse debemus, scilicet niundi, et qualia corpora
sterilem in domo 81\ >Ejusdem pueris convenitquod Siimus denique recepturi. Et solent hsecvestimenta
eariitur in offerenda : Benedictusjqui venit in nomine esse duplicia; quia sancli duplicia possidebunt 95,
Domini 8\ Hunc enim versiculura caritaverunt videlicet bealiludinem et glorificationem.
Quod et in Sabbato deponunt ea, significat quia
pueri occurrenles Domino ad passionem venienti8'.
Quod sequiliir: Benediximus vobis de domo Do- requiem in exitu vitoe invenieht, et cum rursus
mini8*, adjecit mater'Ecclesia,dicens pueris suis : loise fuerint eas non alii, sed iidem residuunl; quia
Benediximus vobis, id est signavimus yos bapti- animse corpora non aliena recipient, sed ea, quse in
smate, nos qui sumus familia Domini; quia Dcus hac vita rexerunt. Hac tota septjmana baptizati ad
Dominus iltuxit nobis 8\ Sequens versus : Ilmc ecclesiam deferuntur, ut corpore Salvatoris alanest dies, ad gaudium spectat credenlium. Ille aliiis lur, ad instar filiorum Israel, qui, post transilum
iapidem, 'quem reprobaverunt,. ad suggillalionem rnaris, manna sunt cducali ante ingressum terrae
Perlinet Judocoruni; |Ad eosdem credentes per- promissionis : quos sicttt columna praecessit9C,sic
tinet communio : Omnes qui in Christo 8\ etc. istos ccreus antecedit. Altende quod ii octo dies
Perlinet igitur officium istud ad pacilicos, qui fi- tolam vitam reprsesentantChristianara; dies baptismi
lii Deivocabuntur 87;<dedit >enim Dominus<liis, qui inlroitum fidei, in quo baptizati unum conciriunt
credunt in nomine ejus, > <|potestalem filiosJM fie- alleluia ; quia stolam suam lavant in sanguine
ri 88, > quibus datur sapientia perfrui. Maternum Agni9'; sed tractus sequitur, quoniam adhuc pereexigit privilegium Lateraneusis ecclesise, ut cum in grinantur. Ille tractus tamen est laudationis; quia
ea coeptum sit baptismura in die Sabbali Paschse, < cantabiles sunt ei juslificationes Domini in loco
in eadem hodie concludatur, quae est sedes aposlo • peregrinalionis 9* > vel reprsesentat vitam veteris
lica, in honore sancli Salvatoris, et Joannis Ba- Adoe, qui fuit in statu Isetitise, ideoque alleluia canplistae a Constantino conslructa. [Et vide quia no- _ talur; sed haeclostilia non itiit sempiterna, ideoque
men ad laleranas antiqua probra spurci Neronis D tractus sequitur. Sequentessex dies, iii quibusgraaccusat, qui maleficis potionibus ,usus, illic latens dualeetalleluia canfantur, totam vitara praesentem,
ranas evomuit; sed ubi abundavit iniquilas, illic vel propler sex opera, vel propter sex setales honiisuperabundavit et gralia 8\ Nttiic enim illic Ro- nis, reprsesentant, in quibus in actione et contemmani imperii maler est Ecclesia]. Quseillos quos platione Iaboratur, in sudore vultus sui homo pane
in Sabbaio sancto genuit, hac octava die spirituali vescitur 99; sed alleluia post graduale cantatur ;
petra circumcidit; quae rion credentibus est lapis quia labor et tristitia in gaudium convertentur 10\
offensionis ct petra scandali, sed credenlibus est Omnes pene versus, graduales de psalmo Confilehonor, et capul- anguli 90. Hsec circumcisio non mini l assumuntur, quoniam hic psalmus de aelerna
est carnalis, sed spiritualis, de qua Petrus in ho-. . loquitur Iselilia. Hoc autem oabbalum futuram vidierna dicit cpistola : Deponenles omnem maliiiam tam significat, in qua geminalur alleluia propter
"Rom. U. "IPetr. 2. '8 Psal. 104. '9 Num. 21 ; I Cor. 10. 60Jos. 4. 81Psal. 112. 81*Psal.
E={ui(j. 86 Ga!_ 3. S7 MaU]l>5# 8s joan_ .. tp
112. 81Psal. 117. 83 Matlh. 21. 8V Psal,H7.
Rom. 5. 90IPelr. 2. B1lbiil. 9SExod. 4. 93 I Petr. 2. 9l Gal. 5. 95 Isa. 61. 9SExod. 16. ",
Psal. 117.
Apoc. 7. »" Psal. 118. »' Gen. 5. 10° Joan. 16.
MITRALE. — LIB. VII.
362
Christi, et noslram resurreclionem, vel propler A in proecedenliproesens viia, sic in isla futura exbiuas stolas, quas indueut corpus et anima, vel sullatio significatur. Unde in illa jejuniis el oratioquia tunceritlselilia sempiterna 9;quialsetitia, unum nibus intendimus, in ista jejunia relaxamus et Iaualleluia; quia sempilerna, secundum concinilur dibus indulgeinus. Primam figuravit Christi passio,
alleluia. Hodie terminatur Sepluagesima, quam su- secundam resurreclio; vel ut in prseeedenliactio, in
periuscaptivitati Babylonicse3comparavimus, quam isla intelligitur contemplatio; de anno tamen quinetiam comparare possumus filiis Israel, qui cum quagenario in Penlecoste latius prosequemur. In
essent in JEgyptiaca servitute », fleveruul dicentes : vesperis hodiernis feriales psalmi cum alleluia
dicuntur. Allende quod in antiquis libris annotiCircumdederunl" : Exsurge 6 : Tisto'.
Olficiumquartas ferise, id est capitis jejunii, ita num Pascha notatur, quod anniversarium dicilur :
est, ac si dicatur Moysi, Solve calceamentum de olim etenim qui in prsecedenfipascha baptizali ftiepedibus tuis. Officium quadragesimse, est quasi runt, in sequenli anno diem suaeregeneraiionis sof.ontenlio Pliaraonis et Moysi, ul liberaretur popu- lemniter recolebant, reducentesj ad memoriam selus Dei 8. Baplismus mare Rubrum \ Transitus per eundam nalivitatem, de qua dixit Dominus Nicodesertum sub ducibus, esl deponalio neophytorum _ demo : < Nisi quis renatus ftierit ex aqua, et Spiritu sancto 10,etc. > Nicodemus figuram tenet eoper hanc hebdoniadam sub presbyteris et patrinis,
et sic pervenitur landem in hoc Sabbato ad terram rum qui credunt, aut fidem acceperiuit, sed nonpromissionis, ideoque frequentalur alleluia, quae dum fideliter operantur ; tales sunt neophyti, qui
frequentatio fit ab hoc Sabbato usque ad Sabbatum per hoc Evaiigeliuni solemnizant. Quod forte sumipost Peiitecosten.Hisuiitquinquaginla dies annuum turagenlili populo miseriatn nascebalur, natalitium
jubilaeum, id est jubilalione plenum, sciiicel futu- observabat (4). Mulfo magis, illecelebrandus esl, in
ram vilam significanles in qua per omnes vicos Hie- quo regeneraniur ad graliam , ut regnemus in
rusalem ab universis caniabitur alleluia. Sicut cnim gloria.
6 Psal. 43. ' Psal. 30. » Exod. 5, 9 Exod. 7,
sIsa. 61. s IV Reg. 25. » Exod. 2. 6Psal,17.
et infra. 10Joan. 3.
5GI
(4) Locus corruplus.
LIBER
SEPTIMUS.
PROLOGUS.
C rum, Dominus in medio illorum sletit, et paeem
Velus Adam praeeepti praevaricator a via juslilise illis annuntiavit. Per discipulos clausos omnes illos
doclinavit u, sed misericors Dominus, qui non obli- accipimus, qui persecutionem patiuntur propler juviscitur misereri ,!, errabundum per nuntios revo- stitiam >\ qui non audent venire in publictwn ob
cavit. Douium filio revertenti, Paler occidil vitulum rabiem persecutoruni, sicut nec discipuli propter
saginatum, stolam dedit, et annulum 13, ct licet metum Judaeortim. De eodein martyrio loqtiittir
graliae daloe consumpserat porlioneni, tamen ad Joannes in Epistola so , Omne quod valum est,
selernameum reconciliat hoeredilalem. Quam recon- dicens : < Tres sunl qui teslimoniuin dant in lerra,
ciliationem in sequenti periocha celebrat solemni- spiritus, aqua, et sanguis. > Ilis tribus lestibus,
zans Ecclesia
scilicet Spiriiu sancto, aqua baplismi, martyrio
CAPUT PRIMUM.
sanguinis Christi, confirmalurfides nostra, et adjtiIS OCTAVA
DOMINICV
dicatur his regnum, qui perseculionem patiuntur
PASCH^.
Quasi modo geniti infanles, rationabile sine dolo propter justiliam. Ad idem martyrium perliuet atlelac concupiscite '». Hodiernsediei officium ad ocla- luia. Post dies octo. Introitus vero, Quasi modo gevara pertinelqtiidera bealiludinem, quse est : < Beati niti, per sequentes dies hebdomadae cantandus
qui persecutionem paliuntur propler justiliam, quo- est; quod etiara congruit Evangelio per aliam senniam ipsorttm e»t regnum coelorum 15, quse, quia tentiain , quam Dominus de futuris fidelibus proferedil ad caput primum, eadem est, quoeprima, ideo rens in Evangelio : Beali, inquit, qui non viderunt
idem fere canlatur oflicium. Verumtamen ef paulu- el crediderunt',", ubi fides a Domino coinmendatur,
lum differt, eo quod ejusdem beatiludinis alia in sed ne solam fidem nobis sufficereputareinus, prajpriina, alia in hac ultiina causa nutalur ; ibi enim libatur nobis in introitu rc-gula vivendi, ut hauriahumilitas cum dicitur : < Beati pauperes spirilu 16; > mus lac doclrmse de ubcribus Salvatoris se, vel
hic vero martyrium cum dicilur : < Beati qui per- mafris Ecclesiae, sine qua lides mortua esl s\ Huic
secutionem patiuntur 17. > De quo raartyrio dicitur sentenlise consonat extrema particula prsecedenlis
in Evangelio 18 Cumesset, quod foribus clausis, Epistolae, scilicel : < Qui credit in Filium Dei hadiscipulis intus manenlibus pioplcr metum Judaeo- bet testinionium Dei iu se !*. > Similiter ei commu11 Gen. 3. 1! Psal. 76. 10 Luc. 15. u I Petr. 2. ls Matth. 5. 16 Ibtd. » Ibid. ls Joan. 20,
" Mallh. 5. " 1 Joan. 5. sl Joan. 20. " Isa. 12. "Jac. 2. Jl I Joan. 5.
PATLIOL.CCXiH.
ia
SICARDICREMOXENSiSEPISCOPI
363
5CJ
nio : Mille manum, elc, cujus plana litlera' fidem1 A consortio gratulabuntur. Legitur autera Anoealypnoslram sedificat, sed si intus perspicirous, per sis cum historia, Dignus, quindecini difbus, postea
Thomam reliquias Israel accipimus, quse non cre- legautur epistolaeeumhistoria, Si oblitus, usquead
dent nisi cum res apparuerit, proecedentibusEno.chi Ascensionem, adjunctis quoque sermonibus et hoet Elia. Nos atiteriilaudabilioris fidei sumus; quia meliis. Quod autem in quodam responsorio dicilur:
in auditu auris obedivimus ". Sic ergo credamus, Decanlabal populus in Israel alleluia, el canit unicl credentes vivamus, ut bealitudinem consequa- versa mullitudo Jacob legitime, ei ipse David 3S
cuni cantoribus cilharam percutiebat in donio Domur.
CAPUT II.
mini, illnd respicit quod regno Saul destruclo, id
est morlis imperio, arca, id est humanitas SalvaBOMINICA
PRIMA
POSTOCTAVAM
PASCIML.
Misericordia Domini plena est terra 9\ In haC toris, in qua sunt manna, id est verbum., et tabulse
Dominica celebrantur cbucilia, in quibus esiTornia teslimonii, idest thesauri sapientiaeet scientise Dei
quam sequi debeaiit, ariimariim pastoribiis propo- absconditi 33, in Hierusalem ducitur et in taberna-j
nenda. Ideoijue per hodiernum officirimeis fofma culo collocatur, ut selerna pacis visione frualur et
proponitur, etexemplum. Forma ut sint misericor- " ad Patris aequalilatem gloriosus exaltetur. Cum sudes, unde in inlroitu : Misericordia Doinini pleiia perius lemporibus infantiaeDoniini Paulum dixcriesl terra, el sirit constantes in verbo Dei, unde se- mus esse legendum, nunc vero Scriplura cseleroquilur : VerbdDdminicozlifirmati surit. Exemplum, rura aposlolorum, palet quod tolo tempore sive
ut Chrislus qui pussusesl pro nobis,vobisrelinqueris anle passionem, sive postea, qua Domini prsesenlia
exemptum,ui sequamiixivestigia ejus, sicut legitur niemoratur, congrue prsecones Novi Testamenli
in epistola S7; qui fuit paslor bontis, cognoscens loquunlur, ut quasi ab uberibtis sponsi filii consolar
oves suas, Ct poriensaniraam suam pro ovibus snis, tionis lacte polentur; hse namque Scripturae sunt
sicut legilur in Evangelio '*., de quo cseleraepartes ubera 3»,de quilius dicilur : < Meliora suiil ubera
officii pendent, ul : Alleluia. EgOsum Pasior bo- tua vino s5. > De quibus sic nos reficiat Dominus,
nus; similiter et comraunio; offerenda vero, quse cujus misericordia plena est ierra s\ ul omnes de
est : Deus, Deus nieus, ad lede lucevigitois; sic pleniiudine ejus accipiamus 37.
CAPliT III.
congruit Evangelio; quia psalnius iste -sic intitulatur : Psalmus David, cum essel in deserto Idutnmm.
DOMINJCA
SECUNDA
POSTOCTAVAM
PASCD^!.
Desertum sunt Judsei Deum deserentes et a Deo deJubUale Deo,.6mnis lerra ss. Itec et caeteroequae
serli. Iidem suut ldurasei, id est terreni vel sangui- (C sequunlur Dominicseusque ad Asceusionem pei linei, qui fuderunt sanguinem prophelarum so, et nent ad gaudium resurreclionis, quod Dominus in
Domini. In hoc deserto Christus bonus Pastor.po- cfie;iaproiniseral futurura post tristiliara passionis.
suit animam pro ovibus suis, dans riobis exemplum Quseduo, scilicet tristitiairi et gaudium, Dominus
ut pro custodia gregis ad Deum, non ad mercedem in Evangelio39, Modicum elc, per siniilitudinem
vigilemus, manus levemus, et veniente lupo non mulieris parturienlis-osiendit, quse quoque Petrus
fugiamus, sed animam pro ovibus ponamus, -ne innuit in Epistola *0-,Obsccro, .per absiiiientiam et
fures aut mercenarii deputemur. Attende quod ante giorificiilionem.In abstinentia .enim labor esl, ut
resurreclionem lex et prophetse-legebantur; post partttrientis, in glorificaiionequa Deus glorificaiur
resurrectionem vero, Apocalypsis, el Epislolse cain operibus noslris, esl gaudium , ul nati bominis
nonicse, quse sunt aposlolorura, leguntiir, el canti- in mundo. Sicut enim cum mulier pcperil, non
bus jubilanlur; lex etenim, et .prophetse Christi meminit pressurse propter gaudium, quia nalusest
passionem et resurrectionem prsedixerunt.sed apo- homo in mundo, sic qui deirahebant nobis , ex
sloli jam factam annunliaverunt et teslificati sunt. nostris operibus glorificant Deumin dievisitationij.
ldeoque responsorium illud canlalur: Virlutemagha Ouod-nrsefisnralumesl in Thamar *\ ause cura de
reddebant aposloli leslimoniuintesurreciwnis ". Et ' Juda concepisset et de fornicatione apud Judara
vide quia secundum Romanum ordinem semper in acciisala fuisset, illa perferens annulum, arinillarn
Dominicisnovemlectiones leguntur; licet Magunti- et baeulum-:Deviro inquit, -ciijusboecstintconcepi.
. uuDi conciliuin a Pascha usque ad Pentecosten, Thamar operiens vultum est Ecclesia de praeleritis
ires tantum instiluerint esse legendas, ut servitium erubesceiis erroribus, sedil in itinere, quo Judas
in die canlelur; quiain fuluro Trinitas comprehen- ibat ad lavacrum ad tondendas ovcs, id est occurdelur, et a sanctis in luce Doininoservielur. lialio- rit Chrislo ad baplismum venienti , queinadmoJuin
nabiliter quoque legilur Apocalypsis et canitur, eo desiderat cervus ad fontes aquarum *s. Quae cum
qtiod in ea visio Ghrisli, et angelorum collocutio de Christo fidem concepil, et eamdem. iidein pro
inemoiatur. ln illa enim vita, quam Paschale signi- -annulo, o.pera fidei pro <armi.Ua,
jusli-ficatioiierapro
licat lerapus, aninisevisione TrinUalis et angelorura virga suscepit, accusalur a gentibtis et Judasis,
" Psal. 17. S0 Psal. 52. " I Pelr. 2.' sS Joan. 10. « Psal. G2. so Maith. 21 23. Sl Act. i.
,
»SII Reg. 6. IPar. 15. ss Col. 2. 3» Isa. 06. 3S Canl. 4. 36 Psal. 52. 37 Joan. I. ss Psal. 05.
*9Joan. \'i. "IPelr. 2. *' Gn. 58. *s Psal. 4\.
MITRALE.— LIB. VII.
506
quoil Sil inemvaciofonncata et errore polluta. At _A poteniia Domini exspeclaverunt spirilum in moute
illa per prsedictapignora probat quod ex vero Deo proroissum, recte juxta eara caiiimus et legiraus,
concepit, cuin quo glorificabitur in die visitalio- , quomodo moriturtis illum promisit, et coelnm
nis. Ad hoc gaudium perlinet inlroilus : Jubilate asceiisu-rusrepromisil, ut roortem ejus causam doDeo. Naraet huic psalrao litulus prsescribilur : Jn nationis sciamus effeclivam. Quod in Evangelio sefinemcaniicum resurreclionis. Ad idem pertinet of- quitur •. Cutn veneril, arguet mundum de peccalo, de
ferenda ; Lauda, anitna mea, Domiuum ; nam et jusliiia et dejudicio, sic inlellige ; de peccato inlihic psalmus intitulatur ab Alleluia, quodque in delilalis, quod habent; de justilia, quam non haipsius versu dicitur : < Dominus erigit elisos, Do- hent; de judicio, quod non timent; huic Evangelio
minus solvit compeditos *', > eongralulaiio esl il- recle proemittitur lectio : 0'mne datum opijmum5*;
loruin, quorum trislitia est conversa in gaudium. Paracletus enim promissus est, dalum optitnum doCAPUT IV.
numque perfectum. Per hoc donuni veterem hoininem exuimus, novum induimus. Quod est cantarc
D0MIS1CA
TERTIAPOSTOCTAVAM
PASCU.-E.
Canlale Domino canlicum noviun, quia mirabiiia canlicum novum 55. Et ideo in inlroilu : Cantate ,
fecit **.In hac Doininica legitur Evangelium uVado " canlamus ; et in offerenda : Jubilale' 16, juhilamus;
ad eum qui me misit, el nemoex vobis iuterrogat quia donum hoc causa est jubilationis aeternoe.De
me: Quo vadis ? sed quia hmc loculus sum vobis, Evangelio sumitur alleluia, expedit ut ego vadam,
tnslilia implevitcor vesirum; sed expedil vobis ut el communio : Dum veneril Paracletus consolator
vadam, qiiia si non abiero, Paraclelus non veniet noster.
ad vos; si aulem abiero, millum eum ad vos *\
CAPUT V.
Mulli Iisc verba refeiunt ad Ascensionem , pulanDOMINICA
POSTOCTAVAM
PASCDjE.
QUARTA
Vocemjucunditalis annuntiate, el audialur 5\ In,
lcseuin lunc primumabiisse,sed oberranl; quia, ut
ail Lueas *\ qtiando ascendit reversi sunt discipuli hac Dominica legitur evangelium : Si quid petieriin Hierusalem cum gaudio magno, hic aulem dici- lis Patrem in nominc meo, dabit vobis; Pelite et actur : Tristitia implevil cor vestrum, et infra : mun- cipietis, ut gaudium vestrum plenum sit 5\ Hoec in
dus aulem gaudebit, vos vero conlristabimini. llem linp sernionis siii locutus est Dominus de gloria
oberrant, quoniam ea die qua resurrexil, insufflavit ascensionis, in qua discipuli certificali sunt de
oranipotentia Salvatoris ; quia scilicet, ut ail Joanapostolis, dicens : < Accipite Spiritum sanctum,
quorum remiseritis peccata, remiltuntur eis *'; > nes, < iiabemus advocatum apud Patrem Jesura
hic autem dicilur, si non abiero, Paracletus non ve- |Q Christum, et ipse est propiliatio pro peccatis "9. >,
niet ad vos. Non ergo de itinere Ascensionis, sed Idsoque juxta ascensionem hoc pramiillilur evanPassionis hic accipiitir. In morle naraque de mun- gelittni, sed quia ne petamus inlionesia, lingua estr
do transivit ad Palrera, nam et haecverba dixit ea ref.enanda,. ideo legitur Epistola : Eslole faclores,
nocle qua tradendus erat; unde pascha transiius ubi subditur : Si quis putat se religtosum non refreinlerpretalur de hoc: de hoc ergo transitu, ahvado nans linguam suam, hujus vana esl retigio 6\IIis auad eum qui me misit, el nemoex vobis interrogal tne, lem, qui sicut in fine legilur, immaculatosse custoQuo jjarfis?Quibus verbis aequipollent el illa: <Tor- diuni ab hoc smculo, dicitur : Petite , ei accipietis ,
cular calcavi solus; circumspexi, et non crat auxi- sicut dixit Elias ad Elisseum: < Postula a me quod
liator *\ > Post hunc transitum constat datum esse vis, ut faciam tibi ante quam lollar a te. At ille .
Paracletum, Spiritum videlicet sanctum , consola- Obsecro ut spiritus tuus dtiplex fiat in me •*. >
torem, in remissionem omnium peccalorum. Quod Elias enim, currus Israel el auriga ejus Christus
non fieret nisi unus pro omnibus debitura Adas est, qui ut auriga doctrinse. verbo Ecclesiam regit,
solveret. Nara Joanne testante *9, nondum erat ct ul currus divinitatis vehiculo in coelnm subvespiritus datus ; quia nondum Christus glorificalus, hit. Elisseushic quilibetvir apostolicus, in quo dunec alio modo nisi per sanguinem a"ccepimusre- D plex efficitur spirilus Christi, Christus enim mitis
c.onciliationem, juxta Apostoium dieentem : < Sine inter homines ambulavit, unde Spiritus sanctus
sanguinis eflusione, non Hl remissio "\ > Ergo si super eum in specie columhaeapparuit6S. Sed jdem
uon abiero, id est si moituus non fuero, non veniet spiritus facit aposlolicos viros, prout causa, vel
Paraclelus, id est non fiet peccatorura remissio. lempus exigit, modo miles, niodo sselofervenles.
Ctii scquipollet illud: < Nisi granum frtimenii mor- Ad subditos namque ntinc in virga, nunc in spiritu
tuum fuerit 51, > etc. Ilem quod ait: < Rogabo Pa- veniunt mansiieludinis 6\ Quod autem dicitur: Pctrem meura, et alium Paracletum dabit vobis 5S; > lite et accipietis, intellige quod petitio debet esse
non melius accipilur; quam quod in cruce rogavit, pia et perseverans; pia quidem ut expediat.
ubi exauditus est pro sua reverenlia ss. Verumta- perseverans ut non deficiat. Gaudium quod iu
uien quoniam ex ascensione certificali apostoli de Evangelio promiltitur, est jucunditas, quam usque
5G5
*sPsal. 145. **Psal. 97. *6Joan. 1G. *6Cap.'24. " Joan. 20. *8 Isa G5. *9 Joan. 7. »° Hebr.
8. 51Joan. 12. " Joan. 14. 5SHebr. 5. 5*Ja'c. 1. 55Col. 5. 5SPsal. 97. 67Psal 65. 5SJoaii. 10.
"IJoan. 2. ">Jac. I. 61IV Reg. 2. 6SMallh 59. 63I Cor. 4.
SICARDI CREMONENSiSEPISCOPI
50S
567
ad extrernuni terrae in inlroitu nuntiarcmonemur. A ut sicut Ninivitas ab urbis suhversione liberavit,
Est et beneficium pro quo in offerenda benedicere sic nos a cladibus eripiat, et quasi coelum ascengentes •* invitanlur. Est et illud salutare 6\ quod surus memorafse sponsionis petitionem cxaudiat
etiam annuntiare in cominunione jubentur, p.er nobisque demum coeluni ascendcre tribuat G\ Tempns eliari] vernale lani apostolicus in sua quam
quod plenum gaudium accipere merebunlur.
CAPUT VI.
episcopusiu suis litaniis elegit, eo quod lunc fructtis
terree suiit in flore et teneritate, el ideo facile cor1NLITANIIS.
Exaudivil de templo sanclo tuo vocem meam 6\ rumpunlur per lemporis incommodilalern. Quod
Illius evangelicoe promissionis , scilicet < Petile et ul Deus avertat, preces facimus et lilanias. Unde
accipielis 67, > memor sanctus Mamertus Viennen-" per panem et piscem et ovum, de quibus legitur iu
sis episcopus, in ea firraam spem ponens , in hac Evangelio 70, lissc tria quidam exponunt, scilica
hebdomada litanias instiluit, de quibus ut latius fiuctuni terrse, fructum aquarum, fructum animaprosequamur, sciendum est quod litania Groece, liiim. Moraliter vero per piscem fidem , per ovuin
Laline dicilur supplicalio, eo quod in litaniis Do- spem, per panem intellige cliaritatem, quse hoc
mino supplicamus, ul nos ab onini adversitate, el tempore suni petenda, ut a vitiis resurgentes his
subitanea morte defendat, et sanctos rogamus, ut " virtutibus roborati coelum cum Domino scandere
pro nobis ad Dominum iniercedant. Sunt autem valeamus. Rursus bellicosum tempus elegit, in quo
duse litanise, major et miiior : major celebratur in rogat Ecclesia, ut qui destruxit consilium Achitofeslo Beati Marci, et dicitur major lum auclorilale phelis '", desiruat eortim consilia, qui tola die coninslituenlis, luin attctoritate loci; apostolictts enim stituunt prseiia 7S, et pacem violant in-Ecclesia.
eam inslituit Romse, cujus instilulionis causas , Cumque ex institutione Beati Mamerti laudabilis
Paulus, moiilis Cassinoenionachus, Longobardorum triduani jejunii coiisuetudo in Gallicana duutaxat
bistoriograpbus, ila describit, dicens, quod tem- Ecclesia servaretur; denique fuit Romse canonipore Pelagii papse tanta fuit aquarum inundatio zata, et sic particularis facta est universalis. Illud
per Italiam, quod aquae ascendebant usque ad su- noiabile est quod hse triduanse litanise sunt antiperiores fenestras lempli Neronis,.quod eral mira- quiores lilania majori; hse nainqiie tempore £enoculura. Tunc per Tiberhn affluit mulliludo serpen- nis imperatoris instilulae fuere, illa vero tempore.
tium, inter quos fuit maximus draco, ex quorum Maurilii; quis quem prsecesserit chronographia deflatibusaer est corruptus, et inde emersil pesiis seribii. In omnibus litaniis Incesset ordo servandus,
!inguinaria qua homines passim , et subitomorie- Q et olim servabatur. In primo Ioco processionis
banlur ; qua cum pene lotus Romanus populus de- clerici; in secundo clauslrales, ut nionachi et canoileretur 1, Pelagius papa omnibus jejunium el pro- uici; in tertio moniales ; in quarlo pueri; in quinto
cessionem indixit, sed in ipsa processione, cuiu laici; in sexlo viduse; in seplinio conjugaise. Sed
septuaginla aliis exspiravit, cui substitulus Grego- Romseex inslifulo Gregorii sic ordo notalur, scilicet
rius primus, qui et Magnus dictus est, hanc lila- clericiviri, monacbi elmonacbse, conjugatse, viduse,
niam ubique lerrarum observari prsecepit, ideoqne pucri, illi de illa procedant ecclesia. Sed quod nedicitur hsec litania Gregoriana , vel Roniana. Mi- qttimus in numero personarum , supplemus in nunor litania dicitur in respectu superioris a minori mero lilaniaruni; septies enim lilaniara dicere
auctoritale instituentis et loci. Bealus namque Ma- debenius, antequam ihsignia deponamus. In oramerlus eam Viennae insiiluii: teroporibus cienim nibus lilaniis hsec insignia deferuntur, cruces el
ejus circa Viennam terrse motus crebro fiebaut, et vexilla. Quorum usum a Constantiiio sumpsit Eccledomus et ecclesisecorruebant. Sabbato quoque Pa- sia, qui eum in somnis crucis sfgnum vidissei,
schali, dum ipse Mamerlus divinum ceiebraret of- eique dictum fuisset : Vincein hoc, jussit crucem
iicium, igne coelilus misso combustum est civitaiis in vexillis belUcis insigniri, Quod autem crux maillius palatiuro. Prseterea bestise, ut lupi et, apri, ^ jor a bajulo crucis' de altari tollitur, recolit quis
non solum in villis, sed etiam in civitalibus turma- de Christi humeris tulit eara Simoii Cyrenens 7\
tira contra liomines confligentes , eos devorabant. Quarumdam Ecclesiarum consueludinis est etiam
Propler bas pesles sanclus Mame.rlus triduanam draconem deferre primis duobus diebus ante cruprocessionem et triduanuin indixit jejunium. Ad cem el vexilluni, cum longa et iiiflala cauda; terlio
similitudiiiL-mMnivilarum 6S triduanuni consueto vero die post crucem, et vexilla cum cauda demore jejuriiuui indicilur ; aut propter tres mnudi pressa. Hic est diabolus, qui nos per tria tempora
parles, quaj sunt Asia, Africa et Europa, vel prop- ante legem, sub lege, sub gralia fallit, aul fallere
ler tres ordines Ecclesiae, scilicet Noe, Job, et cupit. In primis duobus erat quasi dominus orbis,
Daniel, quiomnes indigent poenitentia. Et illud triidcoque princeps, vel deus mundi vocatur, inde
duum elegit, quod esl inler prsemissam sponsionem: est quod in primis duobus diebus cum inflala cauda
;jt Pelile cl accipielis, > et Doininicara ascensionc.m, prccced;t ; in tempore vero graiiaj per Christum
c*Psal 65. 85Psal. 95. 66Psall7.
?i. "Psal. 159. ,a Matth. 27
7S Joan. 16. cs Joan. 3.
69 Joan. 15. 70 Luc. 11. 71Eslh.
5G9
'570
viclus fuit, nec audel regnare patenter, sed ho-<_
A accusatione stia incipit justificari. Jacobus ergo
inines seducit latenter, inde est qtiod in uliimo die vocat justum peccalorem accusalione sua justifisequitur cura cauda depressa. Ex his roodo leo, catum. Quidquid petere riebeat, prima docet oratio,
inodo vero draco vocatur. Lco fuit ad Christum scilicet, ut contra adversa omnia muniamur ; qui
crucifigendum, draco ad tentanduni, leo quoque quasi certilicatus de precibus exauditis cantat in
crit lempore Antichristi, de quo Joannes dicit in introilu : Exaudivit 79, et in offerenda : Confilelur
Apocalvpsi'*: < Vidi Satan de coelocadenlem velut Doinino nimis 80, id est per improbitatem, propler
fulgur, et traxit secum tertiam partem stellarura. > quani surgit evangelicus amicus, qui dat amico suo
Per has slellas homines intelligimus. quorum prima panes quotquot habet necessarios, et ad camdem
pars perfecti, secunda imperfecli, tertia reprobi, confessionem caeterosinvitat in Alleluia : Confiiequi sunt cauda diaboli. In omnibus litaniis jejunan- tnini 81; coramunio : Pelite, et accipielis sumpta
dum est ciboQuadragesimali, non divina auctoritale est de Evangelio. Illud demum de processionibus
Scripturse, sed inslitutis majorum, quaesunt tenenda est generaliter adverfendum, quod sicut in raissa,
pro Iege; in omnibus est etiam ambulandum in Cliristi pro nobis in mundum legatio figuratur, sic
poeiiilentiali et flebili habitu, quasi ad reprsesen- in processionibus nostris ad patriara nostram rclandum mulieres, quse plangentes, sequebantur 'B versio denotatur, et nostrarum processionum solcmDominura '». Pro imminentibiis enim periculis nitas egressum populi de Êgypto pene in omnibtis,
juxta mandaliiin Domini plangendum nobis est comitatttr. Sicut enim ille per Moysen ereptus est
super nos et super filios nostros. In omnibus etiam de manibus Pharaonis 8\ sic populus Dei per Cbri-.
omnes debent a servilibtts operibus vacare viri et stum Iiberatur de ore leonis. Sicut labuloe lestamulieres, etiam servi et ancillse, et donec processio menti de moiite accipiuntur 8S, sic liber Evangelii
terminetur, processioni adesse : ut sicut omnes sumilur de altari. Eos colunma ignis proecedebat8*,
peccaverunt, sic. et omnes pro venia supplicent, et nos lumen candeloeprsecedit. Prseturmis illorum
omnes ad Deum corda cum manibus elevent, id est signa ferebantur, et ante nos cruces et vexilla porstudium orationis erigant cum merito bonse ope- lantur. Levilse porlabant (abernaculum foederis;85,
ralionis. Denique omnes litanise eodem celebrantur et nostri subdiacones et diacones plenaria portant
officio. Quo commoneniur per evangelicara simili- et capsas. Arca foederis a sacerdotibtis porlabatur,
tudinem perseverare, pulsantes ad ostium amici et apud nos scrinium, aut ferelruni ctini reliquiis
scilicet Christi, cujus pueri secum sunt in cubili; a presbyleris deporlatur. Aaron suinmus sacerdos
quia posl lnborem passionis quiescit in lecto glorise „( sequebatur ornatus, et apud nos episcopus infuconsumraatse cum suis. Ab hoc anueo tres panes latus. Apud eos Moyses cu.m virga, apud nos rex
petiraus, id esl intelligentiam Sanctae Trinilatis, ut cuni sceplro , vel episcopus-cura sambuca. Ibi
aiius amicus, id est nosler araicus qui ad tempo- clangor tubarum, hic slrepitus campanarum. Ibi
ralia deviaveral appeienda, et redit ad viam qu;e populus armatus, hic virlutibus adornatus. Ibi poducit ad palriam, superna meditando coelesli ali- pulus aspergebatur sanguine 86,hic aqua benedicta
monia reficialur,'; ut auteui ad inlelligeuliam Tri- cum saie. Hiis obviat Amalech sitiens 87, nobis
nitatis pervenire possiiniis, instantia triplici pos- turbadaemonum noslraevitaeseinpcr insidians. Josue
lulamus, dum pelimus orando, qu3erimus recte victor existit 8\ et noster Jesus victoriam nobis
vivendo, pulsamus perseverando; et Iria petiinus, obtinuit. Cum ad aliquam ecclesiam tendimus, tunc
scilicet fidem, spem et charitaiem, quseper piscem, quasi ad terrara promissionis accediraus. Cuin,
ovura et panem aceipimus. Quibus tria Doniinus ecclesiaiii cantantes inlroimus, quasi gaudentes
opponit, scilicet Serpentem, Scorpionem et Lapi- ad patriam perveniraus. Cum circa ecclesias feredem, quse sunt infidelilas, retro aspicere et renii- truin campanarum compulsione, portamus, quasi.
nisci praeteritorum, durilia cordis, rigor scilicet cum arca, cuin sono lubarum, cuiu clangore populi
D Jericho circuimtis. Jericbo vero corruit et destrui-odiorum.
tur, cum in nobis -concupiscentia vincilur; David.
Epistola '6 quoque pulsantis ad amici januam
conipelenler animat ad perseverantiam, proferens etiam et Salomon nos ad processiones informave-.
runt, cum Arcani DominiDavid iu tabernaculum89..
exemplum de Elia, ut argumentemur a simili,
amicura posse vinci improbilate pulsandi. Nec te Salomon iu templum 90, cum hymnis et canticis
moveat quod de Justo proponatur exemplum, unde porlaverunt, et sub alis cherubin Iocaverunt, sic
ibi dicitur : Multum valet deprecaliojusii assiduu.. httmanilas Chrisli ascendens ccelum ingredittir et
Peccatoribus enim Jacobus loquebatur apostolus ab angelis perenniler adoratur.
CAPUT VII.
ila dicens : Confileminialterulrum peccala vestra ".
Vi VIGILUASCENSIONIS.
Confiteri peccata est principium justitise : < Justus
Omnesgentesplaudite manibussi.In Vigilia Asceneniiu in principio accusalor est sui 78, > id est ab
Psal. 108.
7iLuc. 10; cap. 12. '5 Luc. 23. 76 Jacob. 5. " lbid. 7S Prov. 18. 79Psal. 17. «»
" Psal. 100et 117. 8SExoil. 12. S3Exod31;34. 8»Exod.l5. 8»Num.2. K6Exod.24, 87Exod. 17;
E,Jos. 0. B91IReg. 6. -° 1URi-s..8. 01 Psal. -46.
372
371
SICA-HDICREMONENSIS EPlSCOPI
iionis Doraini evangeliiim legitur : Subtevatis oculis A corpore e( anfma simul ohlineant, propter quam
*i ccelumdixit Jesus : Pater, venit hora, el nunc esi, Alleluia duplicatur, vel quia mortem evaserunt, et
speni vitae habere meruernnt, vel propter actionem
clarifica Filiutn tuum ut.Filius tuus clarificet te 9\
Quod nunc ideo legitur, quia quod passurus ora- et contemplalionem, vet propter gaudium prsedivit, iiominibus inriotuit cum. ascendit, vel quia in catorum et eonversorum.
In secunda veroDoffiinica, scilicet: Misericordia
fine concluditur : Ego ad te venio, in quo rogat pro
his quos dedit ei Pater, ut sint in Patre unura, id Domini *, baptizati jam instructt Christi misericorest in corde uniti vicissim unde prsecedit epistokv: diam intonant, et Trinitatero prsedicant. Nam in
Multitudinis eredenlium*3. De hac unione, scilicet misencordia Spiritum, intf&r&oFiliuin, in Dei, Pahomimim ad Deum, et iriter se iri iutroitu praemitti tremannuntiant.
Praiponunt vero Spiritum, per
non potuit. Naro in manibus operatio, in plausu quem sunt sanctifidali, ueiiide Filium pcr quem
loetilia, in manuum conjunctione charitatrs intelli- redempti, deinde Patrenr cui reconciliali, et quia
giiur cominunicatio. Sic ergo manibus plaudere Triniiatem concinunt, ideo ler jubilant alleluia.
In terlia Dominica : Jubilale ", baptizati _td laujubemur,.ut quaecunque operamur, omnia in hilaritate et charitate fianl. Vel perlinet introitus iste dem Dei totuin mundtiin invitant.et Triniiatein percum alleluia : Ascendil, et cum offerenda : Porlas
sonant, cuni in Deo Patrem, in nomine Filium, in
cceli aperuit 9\ ad fuluram aseensiouis solemnita- laude Spiritum saflclum aecipiunt. Et quia per duo
tein. Communio sumilur de Evangelio. Quidam praeceptacharilatisfirmaiitur infide Trinitatis, ideo
non incongrue supradicta offlcia Paschalis hebdo- prius bis, deindeter coucinunt alleluia.
In quarta Doniinica : Cantate 6, rursus baptizati
madse, per septem dona Spiritus sancti, ad eos
rererunt, qui sunt baptismo renati, ut renalus affla- ad Dei Iaudem gentes conversas invitant, et Trinilu spiritus sapieiilioe dicat: Resurrexi 9\ qui per tatem commemorant. Dum in Domino Patrem, per
mirabilia Filitim, per justitiam intelligunt Spiritum
Adain eeeideram,- nunc a morte aniraae resnrrexi;
per quid resurrexerit Evangelium m declarat, sci- sancluni. Et quia fidem Trinilatis gentes a qualuor
mundi partibus acceperunt ;• ideo Trinitatem sub
licet per resurreclionem Domini ; quid inde acqaiquarto alleluia concludunt.
sierit, spirilus iiislruit intellectus, dicens : IutroIn quinla Dominica : Vocem jucundilalis 7, rurduxit vos in terra "7, scilicet Ecclesia, et adhuc
addit spiritus consilii, aqua sapienliaepotavit eos9S; sus haplizali liberalorem suum gentibtts annunCjuidiude quoque acquirere debeat spiritus indicat tiant, qui Trinitalem per ler posilum concinunt
fortiludinisdicens :<Venile,henedicti Patrismei9\> in Alleluia; et sicut bic continetur insiantia praedicanliuni, sic in offertorio : Exaudivrt *, sollicitudo
Quod ex his collatis beneficiis Deum laudare debeat,
spiritus scientiae docet, dicens : < Victricem 10\> se ab errore convertentiiim, et in offertorio : Omnes
Quid resurrectio renatis attulerit, spiritus pielatis gentes 9, applausus in ecelum intelligitur ascensuindicat dicens: < Eduxil eos Dominus in spe \ > rorum.
et adhuc spiritus timoris.adjungit, dicens:< Eduxit
CAPUT VIII.
Doroinus populum suum s.> Pro his omnibus beneDEASCENSIO.NE
DOMINI.
ficiis in baptismo collatis hominibus angeli gratuUbicuitque fuerit corpus, iliic congregabuntur et
lantur, homines Domino confitentur, et ad Ghristi aquilm >\ Dum Redeinplorein uostrum ccolosascenpraeconia se invicem exhortantur, gratias agunt, disse crediraus, spem noslram vacillanleni erigijubilant, beneflcia et beneficiorum causas rememoffius, et menle in cceleslibus habitamus : spei namrant, et ad majora confidenter aspirant, et circa
que ceriitudine jam rem possidemus, ad quam
haec caeterae partes ofliciorum suprascriplse septiillum pervenisse gaudemus, et quod nunc spe,
manoe versantur. Et vide quia hic mutatur ordo
Deo propilio sumus possessuri in re; inde estquod
donorum. Et attende quod per oflicia htijus septi-" eorum, quae in ascensione cantantur, qusedara suut
manae ad quatuor introitus qnater, et ad tres ter ascensionis peracla narralio, ut illud : Posl passionem il, et illud : Omnis pulchritudo, et illud :
ponitur alleluia ; quia sancta Tiinilas a qualuor
mundi partihus collaudatur, et de Chrisli resur- .Aseendensls, et illud : Ascendit Deus 13; qusedain
suiit consolatio sponsi ad sponsara, iit. < Non turreclione et de homirium receptione.
betur cor vestrura neque forroidet1*; >' et illud :
In prima Dominica : Quasi modo geniti 3 bapti•7,atiraonentur a malre, ut infantes iiiiiocenler viTempUsest, Ut revertar ie, etillud : Si non abiero 16.
vere, et lac sanctse Scripturas concupiscere, ut Quaedam sunt aggratulalio sponsse ad sponsum, ut
Paschale sacramentuin per Christi resurreciioriem illud responsorium : Exallare, Domine lr, el illud:
acquisilum moribus et vita leneanl, muriduin vin- Tôuisnubem lS. In narralione spes concipilur , in
cant, et cum Christo triumphent, Ct loetiliam in coiisolalione erigitur, iu aggratulalione certificalur,
ss Joan. 17. 9S Act. -4. 9* Psal. 77. '• Psal. 138. 96 Marc. 16. 97 Exod. 15. 9S Eccli. 15.
99 Mallh. 25. 10° Sap. 10.
Psal. 77. s Psal. 104. 3 Petr. 2. * Psal. 52. la5 Psal. 65. '"6 Psal. 97.
Joan. 14.
Psal. 46.
'Psal. 65. 8Psal. 6. 9 Psal. 71. 10 Mallh. 24. " Act. 1. ,s Psal. G5.
15Jub 12. 1SJoan. 14. 17Psal. 20. 18Psal. 103.
»
373
374
vel deleclatur. Simifiter in oflicio diurno narratur A Uebat processio, processionis hodiemse rememoraasceusio in epistola is, et evangelio, ubi dicitur tiva, sed mulliplicatis sanctorum solemnitalibus,
quod Douiinus assumptus est in cmlntn, et sedet ad sublata est quinlae feriae solemnitas de medio, et
dexteram Dei s\ id est in sequalitate Patris, et in translata est processioadDominicam.Ecclesiain inalleluia, Dominus in Sina sl.Consolatur sponsus in gredientes et ad ecclesiam redeuntes recolirous
alio alleluia ; Non vos relinquam ss. Aggralulatur
apostolos regressos in Hierusalem SB,sed licet illi
sponsa in communione, dicens : Psallite Deo qui sine Christo, nos tamen cum cruce crucifixi; quia
ascendit super cmlum cmli ad orienlem s\ hocest,
dixit: < Vobiscum ero usque ad CQnsummalionem
saeculi so. >
usque ad Verbum sibi rationaliter unilum,-quod
noii dicitur ortum, vel orituruin, sed oriens si :
CAPUT IX,
quia semper Filiusa Patre procedit s\ Vel super
DOMINICA
POSTASCENSIONEM.
coeluni coeli ad orientem, hoc est super firmamenExandi, Domine, vocem meain, qua clamavi ad
luiu coeli ad orientalem plagam. Quod caiitatur in ie 3\ Aposloli pqst primam unctionem, quam iii
inlroilu, et offerenda : Viri Galilmi a6, sumitttr de Christi morte susceperant, insufllante illo et dieen-:
epislola, in qua clansula perculitur ab angelis co- te: «Accipite Spirilum sanclum 38, > secundam exrura superbia, qui transfixerunt S7, et eorum mun- speclabant quani proiniserat Dominus diGens : < Si,
dana sapientia , qui non cognoveruntes, el eoiiuii abiero niiltain Paraclelum ad vos 3\ > Exspectaiipigritia qui lalenta sibi comniissa cum lucro debilo tes ergo decantant in introilu : Exaudi; qui rursus
iion reportaverunt, et sollicitatureorum desideritim,»e de psalmo vicesimo sexlo, Dominus. illuminatio,
qui advenlum Domini diutius exspectaverunt S9; assuinitur, cujus titulus est, in finem psaltnus Dahoc enim officium tbtum consistit in solliciludine vid, priusquam liniretur; agitur enira ibi de uuet gaudio.
clione David quaa fuit triplex *°. Primo namque
Et atlende quod hac die non est processio ne- unctiis est in s.ignuinregis fuluri, secundo in regem
gligenda, per quam Dominum cum discipulis de super tribuin Juda *\ tertio super leiu.m Israel *\
Hierusalein in raontem Oliveti processisse comme- Nos quoque idem cantamus, quia unqtionein termoramus s\ ve! nos eum sequi debere figuramus, liam exspeclamus. Prima enim unptip est in ba-i
quo videlicel introivit ", et eadem via scilicet per ptistno, secunda in coiifirniatione, aut in pceniviain obedienlise, propter quam exaltavit illum tentiae confessione; terti.a erit in res.urrectipnc, Vel
Deus, ei dedit 111Lnomen quod est super osnne prima fuit in apostolis, secunda in Judaeis, tertia in
nomen ". Quod reprsesentavit cum duxit eos foras r gentibus. Unguentum enim quod descendit in barin Bethaniam 8\ quse interpretatur obedientia. Unde ham Aaron *\ id est in apostolos, qui fuere barin processione canlant quidam responsoria ad bati, id est viri perfecti et consummali, et fuere
ipsam eductionein pertinentia, ulcdtixil, Dominus;
Aaron, id est montani scilicet Christi, qui fuit nioiis
cum igiturhac dje procrssionem rationabililer aga- in vertice montium **; illud, inquani, unguentum
mus, niliilominus et hoc ralionabilius est, quod descendil in oram vestimenti, id est in JudaeQS
non sicut in die Paschae, vel cseteris Dominicis aaelectos apostolis vicinos Dominum vestienles, et
tequam tertia dicilur , sed ea cantata celebratur.
descendit sicut ros Hermon in montem Sinn id est
lu Paschali e't Dominicalibus aqua benedicilur in gralia exaltati perfuridit gentes Deum speculantes.
' inenioriam
bapfismatis, et veneralionero ; rdeoque Et quoniam apostoli exspeclantes, ut diximus,
praecedunt tertiam, iu qua Spiritus sanclus super
erant in templo, et orantes, laudantes, et benediT
discipulos descendit *-*,ut sicut prius baptizamur,
centes Deuiu is, idcireo in nostra exspeclatione in
et postea Spiritum sanctum accipimus, sip aqua epistola : Esiole prudentes *6, invilaniur ad oraliobenedicta prius nos, et noslra loea respergimus,
nes, et in Qfferenda : Lauda, anima mea, Domw
ct post modum adventus sancli Spirilus menioriale, num *', proyocamur ad lapdes. Quis autem fuerit
id est teitiara decanlamus. Cur autem in Dominicis 0 effeclus illius aposlolicae unqtionis, Evangelium *s
diebus baptisraalis memoria renovetur, superius
declarat : Cum venerit, ubi dicilur : Vos lestimoenodatur. At in hac die terlia cantala, pro.cessio nium perhibebilis; quiaab initio mecumeslis.
celebratur simililer et omnes alias, quse non sine
Et attende quod ob praeniissani causam, scilicet
aquae benediclione solemniter celebrantur, tum ut
quoniam aposloli exspectabant indui virtule ex
niissse conjunganlur oflicio, tum quia nullus eum alto, bsgc septimana dicilur exspeclaiionis, in qua
sequitur, nisi sanclificafus Spiritu sancto. Et vide solent quidam jejunare et oralioni vacare usque ad
quod prirailiva Ecclesia quinlam feriam observa- PeutecQslen, eo quod apostoli per boc teuipus jeLat in memoriam ascensionis, sicut et Dominicam junasse leguntur. Sed magister Gilbertus probat
in roeinoriain resurrectionis, et tunc in quinta feria jejuuandum non esse, quia esl de Paschali tenipore,
19 Acl. 1. so Marc. 16. sl Psal. 67. ss Joan. 14.
»3Psal. 67 s* Zach. 3,6. !5 Joan. 15,
" Act. 1.
s' Zach. 12; Joan. 19. ss 1 Cor. 1 « Matth. 25.
30 Maltb. 28. sl Act. 1. ,s Pliilip. 2.
" Luc. 24. 3* Act. 2. s5Litc.
36Matth. 28. " Psal. 26. as Joan. 20. 39 Joan. 16.
Act.
1.
24;
* I Keg. 1G. * II
2. 4SII Rcg. 5. *3 Psal. 132. •* Isa. 2. *» Luc. 24; Act. 1. *6I Petr: 4.
Rcg.
*7I>_
" '>•>(•. ">'!«
"578
S7S
et quinquagesiina Penlecosles. Hieronyniits quoque, A pdlaverat, dicens : <Vos aulem baplizabimini SpiArabrosiuset Auguslinus aiunl inter Pascha et Pen- ritti Saticto 56; > sic in baptismate descendit, licet
tecosten, non esse ex necessilale jejunia indicen- invisibililer in baptizatos. Sed dicet aliquis, ergo
in Dominica et hora tertia celebrada; voluntate enim onini tempore a cibis perci- baptismus debet
hoc sacramentum ad illum diem et
piendis possumus abstinere, sed ex necessitate non ri. Et quidem
illam horam perli.net, sed in Sabbalo ponitur, vel
oportet. Unde Ambrosius : Per hos quinquaginta
dies jejiinium nescit Eeclesia, sieut ipsa Dominica, propter niorlem Christi, vel quia requiem per boc
alias propter occaqua Dominiis resurrexit: sunt enim hi dies veluti sacramentum nanciscimur, licet
Et
Pascha, et Dominica celebrandi, in quibus siciit ait sionCs flucluaniis mundi aliquando celebretur.
ad haBeda, majoribus epulis et hymnis eceiestibus est quidem baptisma nostrum propius accedit
ptisinum apostolorum, quam Christi. Chrislus
vacandum, ob reVerentiam Doininicse resurreclioins *9,ob memoriam Dominici convictus cttin disci- enim baplizatus est non propter se, sed propter
vero bapulis, ob spem glorise immortalis. Verunitamen ab nos, ut iiobis formam tribueret; apostoli
hac aucloritate pcenitenles excluduntur. Sed et ptizali sunt propter sua peccala deflenda, sic et
sed illi primo in' aqua, deinde
Gregorius litanias excepit. Illud etiam notabile est, " nos propter nostra,
in terra, postremo per spiritum de
quod octavam Dominicse Ascensionis , quae debet per spiritum
in quinta feria terminari, ulterius oportet proro- coelo. Al nos praesenle episcopo simul baptizamur ;
el
confirmatioiiem Spiritum sanctum accipimus.
gari : lieet enim officium Dominicao in quinta feria ' per
si qtiando aliter facimus, ad illtim tamen
operatur, taraen in noclurnis officiis sextse feriae, Quod
et Sahbati invitatorium, et responsoria de. ascen- diem et illani horam tntum procul dubio referanius.
sione cantantttr. Verumtamen nocturnales psalmos Baplismi vero oflicium superius assignalur. Hoc ladicimus cum tribus leetionibus, et Te Deum tau- men notabile est, quod quatuor duntaxat hodie ledatnus oiriittimuS, sed quare, cum apostoli esserit cliones leguntttr; in vigilia Pasehse prima fuit : /«
laudantes Deum 50? Nec mireris cum simile inve- principio creavil Deus, coslutn et ierram 67; hic aunias a Nativitate Doniini usque ad Epiphaniam ; t-emprima est: Tentavit Deus Abraham E\ Hoenamsed et totura Paschale tempus sirnile continet; quia que duaelectiones reddunt nobis in memoriam duos
Unam et eamdern reprsesentat octavam. Necvacat a patres, carnalem et spirilualem, ab Adam onines
carnalis generationis initium, ab Abramysterio, quoniam et apostoli exspectantes per ob- sumpsinius
servationem decem prieceptorum Paraclelnm iu liani vero spiritualis generationis exorriium. Ille
inobedientiam nos omnes perdidit 59. Ideo post
niysteriurii denarii accipere meruerunt 51. Et nos P per
etiam exspectantes per eamdem observationem de- iliam primam non seqnitur canlicum ; quia pEi"
narium vitaj percipiemus seternse. In his decera Adam nascimur ad luctura. Isle per obedientiam
60. Ideoque
diebus legendi sunt Aclus apostolOruin; quos qui seinint suo benedictionera promeruil
post hanc priniam sequitur canticum, quia per fisanctum
et
denarium
sequitur, Spiritura
accipict,
dein Abrahse.properamus ad gaudium; quidam tamen
promerebittir.
'
aiunt tracluin nullum seqtii debere, quia pro
CAPUT X.
p.romissione sibi facta nullr.m cecinil canticum Abra6E VIGILIA
PENTECOSTES.
ham, quia nullum socium cum quo cantaret, haVeiii, Sancfe Spiritus. De adventu Spiritus Sancti bebat solus Deicultor et peregrinus in terra aliena.
solemnitas est veneranda, lum propter personam Et bene congruit haeciectio praesenlidiei, quia in efquae est seqtialis Patri et Filio, lum proptcr causam. fusione sancli Spiritus data est gentilibus benediAdvenit enim Spiritus, ut hsereditatem Patris te- ctio.de qua Dominus ad Abrabam : < In semine
slamenlo legatam, Filiisanguineconscripiara, in Dei tuo benedicentur omnes gentes 61, > huic recte
praetorio advocatione defendat coram priucipibus
congruit oratio : Deus qui Abrahm famuli tui. Selerrse contra Judseos, hsereticos, paganos, falsos cuuda leclio : Scripsil Moyses™,datam legem declafratres el dajmones. Ipse enim postulat pro nobis p rat, qui» hodie data est et novani significal, quse in
gemilibus inenarrabilibus 6S.Nunc adventum prse- cordibus lidelium diffusa est C3. Unde canlicum sefigurat baptismus in Sabbato constilutus; solemni- quitur, in quo seterna kelitia repromittitur.
ter enim baptismus in hoc Sabbalo celebratur, tuin
Tertia leclio. Apprehendenlseptemmtilieres6i,etc,
ut post Pascha nati, vel necessitatibus impediti baseptem dona Spiritus sancti pronuntiat, quss
ptizentur, tum quia Petrus hoc die tria millia bapti- bonis moribus quemlibet virum inforraant, unde
zavit 6\ tum quiar Filius in digito Dei fortem devi- canlicum
sequilur, quia bonos mores gaudium cocil "*, ideoque idem opus per idem mysterium remitatur.
prsesentatur, digitoveniente,elFilioresurgente,tum
Quarta lectio : Audi, Israel 6\ virlutes quae dona
quia baptismj generatio prima est sancti Spiritus coraitantur insinuat ut sapientiam, prudentiam,
uperatio, tum quia sicut hodie descendit in apoIumen et paceni.Undecanlicuni sequitur, quia pro
Stolos 5B,quera descensum baptismum Dominusaphis et in his aefernaliler gralulabitnur. Prima resonat
ss Aot. 2. "Aci. 1. " Gcn.
"Luc. 24. 50Ibid. ' 61Matlh. 20. 5SRom.8. 6SAct 2. «Luc.il.
58Gcn. 22. 58Gen.5. G0Gen. 22. 61Gen. «2 et 22. 6SDeul. 51. «Hier. 51; Iiebr. 8 et 10,
j.
**isa. 4. «• Ba;nieh. 3.
378
bistoriara, secunda allegoriam, tertia tropologiam,".AUbi-enim spiritus spirat, organum ad. laudes inviquarta vero anagogen. Et vide quod hoc interest in- tat.
ler lecliones paschales et islas pentecostales, quod
CAPUT XI.
distat inter Adara et Abraham, ibi recolitur humaIN PENTECOSTE.
ni generis periclitalio usque ad internecionem per
Spirilus Domini replevil orbem lerrarum '\ Poinohedientiam Adse, hic humani generis reslitutio pulus anliquus tria solemiiia celebravit : scilicet
usque ad salvatio

Patrologia Latina 213 (AD 1855) Universite Catholique Lille

Transcription

Similar documents

Les Syndromes d`Ehlers-Danlos (SED)

Çantus Gregoriani

Text complet - Portal de Publicacions

1 vol - Bibliothèque Saint Libère

BIOLOGIA ET PSYCHOLOGIA - Bibliothèque Saint Libère

Cursus Philosophiæ Thomisticæ II

Esprit - SerenityStreetNews.com

Dossier de presse de la Soirée des manifestes

El Llibre Verd Major de Perpinyà