Jaarverslag 2007-2008 (PDF 4,2 MB)

1
Het International Film Festival Rotterdam (IFFR)
toont de nieuwste onafhankelijke en vernieuwende films uit de wereld
en is een platform voor actuele filmkunst, opkomend en gevestigd
filmtalent en filmgerelateerde kunst.
Naast de vertoning van films steunt het filmfestival actief de
totstandkoming van auteurscinema en de deskundigheid
van filmtalent, de onafhankelijke filmindustrie en filmkritiek.
Een internationale coproductiemarkt (CineMart), een fonds
voor filmmakers in ontwikkelingslanden (Hubert Bals Fonds),
trainingprojecten (Rotterdam Lab, Trainee Project for Young Film
Critics) en debatten voor filmprofessionals maken deel uit van het
filmfestival.
Behalve via het filmfestival en de internationale activiteiten van Hubert
Bals Fonds en CineMart, zorgt de Stichting Filmfestival Rotterdam
ervoor dat de kunstzinnige film in Nederland op andere wijzen te zien
blijft: via de filmtheaters (Rotterdam en route), op dvd (Tiger Releases)
en televisie (NPS Wereldcinema).
Op landelijk, regionaal en lokaal niveau brengt IFFR studenten
en scholieren in contact met onafhankelijke filmkunst via de
Rotterdam Film Course, Meet the Maestro, Filmblik Rotterdam en
schoolvoorstellingen.
WOORD
VOORAF
Het was in een aantal opzichten een vrij radicaal
jaar voor het International Film Festival Rotterdam (IFFR). In de eerste plaats letterlijk:
het festival legde dit jaar de nadruk op het
thema Free Radicals. Door dit accent op een
specifieke esthetische traditie van filmmakers
en kunstenaars die geen technische perfectie
nastreven, maar kiezen voor een puur en direct
werk, maakten we nog eens duidelijk waar het
IFFR voor stond én staat: het werk van filmmakers die eigenzinnig en vol energie hun eigen
koers varen.
Tegelijk was ook de 37ste editie een feest van
diversiteit met 244 lange, 383 korte films en
ruim 100 performances en installaties. Daarbij
is gestreefd naar een overzichtelijker opzet
door het aantal programmaonderdelen terug te
brengen. De reacties, in de (internationale) pers,
en van de gasten en professionals die onder
andere de 25 jaar jonge CineMart bezochten,
maakten het weer een festival om trots op te
zijn. Er is keihard gewerkt, zonder dat het ten
koste ging van het plezier. Op deze plaats wil
ik daar alle verantwoordelijken nogmaals voor
bedanken: partners, subsidiënten en uiteraard
alle medewerkers en vrijwilligers die het festival
tot zo’n succes hebben gemaakt.
Ook organisatorisch was het een radicaal
jaar. Het IFFR nam afscheid van directeur
Sandra den Hamer, die na 21 jaar het festival
verliet. Haar bijdrage aan het IFFR is van groot
gewicht. Voor Stef Fleischeuer en mij, als
interim-directie die in september aantrad, zo
ongeveer de vooravond van het festival, was het
geen geringe opgave om in haar voetsporen te
treden. Gelukkig was de geoliede machine die
Sandra heeft achtergelaten al goed op stoom.
Voor ons was de continuïteit de grootste prioriteit, maar we hebben in een kort tijdsbestek ook
nog een aantal zaken willen realiseren.
Voor mij persoonlijk was het een geweldige
ervaring om het IFFR van zo dichtbij mee te
maken. Na het festival heb ik dan ook een
vierjarige aanstelling als directeur aanvaard. Ik
kijk er zeer naar uit om te helpen de toekomst
van het IFFR mee vorm te geven.
Rutger Wolfson
Met Free Radicals kreeg deze festivaleditie
een meer eigen gezicht, en werden spannende
dwarsverbanden tussen kunstenaars, filmmakers
en programmaonderdelen gelegd. Een ander
belangrijk thema was de terugkerende vraag
hoe het festival van de 21ste eeuw eruitziet. Een
relevante vraag, want de (film)wereld om ons
heen verandert in rap tempo. Waar filmfestivals
ooit de enige mogelijkheid waren om bepaalde
films te zien, kun je tegenwoordig haast elke film
op elk gewenste tijdstip en plaats zien, kopen of
downloaden. Het IFFR formuleerde een mogelijk
antwoord door een duidelijk accent te leggen
op het eenmalig en unieke karakter van een
live-evenement. Of dat nu binnen de bioscoopmuren, zoals bijvoorbeeld de oorverdovende
liveoptredens die de soundtrack vormden bij
de films van Artist in Focus Cameron Jamie, of
daarbuiten is.
Directeur van het International Film Festival Rotterdam Rutger Wolfson
23
4
5
INHOUD
Woord vooraf 3
Samenvatting 6
Cijfers 10
AWARDS 16
Programma 28
Hubert Bals Fonds 46
CineMart 56
Distributie 68
Educatie 76
Marketing & Communicatie 86
International Public Relations 94
Pers 99
Financiën, sponsoring en subsidies 108
Functionele exploitatierekening 112
Organisatie en bestuur 113
Bijlagen
Bijlage 1: Filmfestival Titellijst 116
Bijlage 2: Eindstand KPN Publieksprijs 130
Bijlage 3: Gastenoverzicht 138
Bijlage 4: Hubert Bals Fonds 162
Gesteunde projecten
Hubert Bals Fonds Harvest
Bijlage 5: CineMart 164
Geselecteerde projecten
Bijlage 6: Organisatie 165
Overzicht bestuur, medewerkers en adviescommissies
Subsidie- en sponsorcolofon 175
Colofon 176
6
37
SAMENVATTING
Programma
Het International Film Festival Rotterdam
(IFFR) heeft als entreeheffend kunstevenement in Nederland al jarenlang het grootste
aantal bezoekers. Het filmfestival werd dit
jaar circa 355.000 keer bezocht. De 37ste
editie vond plaats van 23 januari tot en met 3
februari 2008 en opende met de Argentijnse
Cordero de Dios en sloot met de Israelische
The Band’s Visit. Het accent lag deze editie
op Free Radicals. Het festival presenteerde
627 films en meer dan 100 performances
en installaties. Filmprofessionals uit de hele
wereld bezochten het festival, en met name
de activiteiten van het Hubert Bals Fonds en
de 25-jarige CineMart.
Het festival presenteerde 244 speelfilms en 383
korte films, 47 talkshows, debatten en eenmalige presentaties, meer dan 100 performances
en installaties en zo’n 1.000 zaalgesprekken.
Het filmfestival opende met de VPRO Tiger
Award-kandidaat Cordero de Dios. De maakster
van deze mede door het HBF ondersteunde
film was bij de wereldpremière aanwezig. De
37ste editie legde het accent op Free Radicals.
Daarmee liet het IFFR zien waar het voor stond
en staat: onafhankelijke geesten en pioniers
die wars van trends hun eigen(zinnige) weg
volgen. De Free Radicals doken in alle hoeken
en onderdelen van het programma op. De
filmsecties en themaprogramma’s toonden
welke ontwikkelingen in de (film)wereld het
festival belangrijk vindt. Kobayashi Masahiro,
Robert Breer en Svetlana Proskoerina kregen
als Filmmakers in Focus een retrospectief. Artist
in Focus was Cameron Jamie. De vraag hoe het
festival van de 21ste eeuw eruit moet zien kwam
nadrukkelijk in het programma aan de orde. Een
antwoord kwam in de vorm van de vele unieke
live performances.
Awards
Het hart van het IFFR is de VPRO Tiger Awards
Competitie. Deze drie gelijkwaardige prijzen
voor jonge, beginnende filmmakers van een
eerste of tweede speelfilm werden toegekend
aan Aditya Assarat (Wonderful Town, Thailand),
Liew Seng Tat (Flower in the Pocket, Maleisië)
en Omar Shargawi (Go with Peace Jamil,
Denemarken). Wonderful Town kwam mede
tot stand dankzij een bijdrage van het Hubert
Bals Fonds. Ook voor de korte films zijn er
Tigers te verdelen. De drie Tiger Awards voor
Korte Film gingen naar Ben Rivers (Ah, Liberty!,
Groot-Brittannië), Ho Yuhang (As I Lay Dying,
Maleisië) en Jeanne Liotta (Observando el cielo,
VS). In totaal zijn tijdens de 37ste editie veertien
verschillende soorten prijzen uitgereikt.
SAMENVATTING
Hubert Bals
Fonds
zaken werden gedaan. Prijzen die aan veelbelovende CineMart-projecten werden toegekend
waren de ARTE France Cinéma Award voor The
Pervert’s Guide to Ideology van Sophie Fiennes
(Groot-Brittannië/Nederland) en de Prins Claus
Fonds Film Grant voor In What City Does It
Live? van Liew Seng Tat (Dahuang Pictures,
Maleisië)
Op het festival werden 21 films en een videoinstallatie gepresenteerd die mede gesteund
werden door het Hubert Bals Fonds (HBF).
Het fond ondersteunt al bijna twintig jaar
vernieuwende en getalenteerde filmmakers uit
ontwikkelingslanden. De HBF-titel Cordero de
Dios was de openingsfilm van het 37ste IFFR.
Een andere HBF-film, het Thaise Wonderful
Town, won aan het eind van het festival een
VPRO Tiger Award. Een nieuwe prijs op het
IFFR was de Dioraphte Award. Deze prijs voor
beste HBF-film op het festival ging naar het
Braziliaanse Mutum. Behalve op het festival
konden HBF-titels ook daarbuiten op (internationaal) succes rekenen. In 2007 ontving het fonds
676 aanvragen. Daarvan werden 64 projecten
gehonoreerd. Ondanks positieve signalen vanuit
het Ministerie van Buitenlandse Zaken - de
belangrijkste geldschieter - is door de veranderde subsidiesystematiek de toekomst van het
HBF helaas nog steeds onzeker.
Distributie
Ook door het jaar heen wil het IFFR onafhankelijke en vernieuwende cinema aan een zo groot
mogelijk publiek aanbieden. De prijswinnaars Die
Unerzogenen, Love Conquers All en Yo waren
gebundeld als Tigers on Tour na het 36ste festival
in 25 theaters te zien. De trend van een afnemend bezoekersaantal zette zich echter voort.
In overleg met de samenwerkende filmtheaters
is daarom besloten tot een formulewijziging.
Rotterdam en route heeft een nieuwe frisse vorm.
Dit eendaags minifestival biedt vijf speelfilms
en een blok van vier korte films. Het HBF is
vertegenwoordigd met Happy Desert en La
antena, de rest bestaat uit de prijswinnende films
Go with Peace Jamil, Operation Filmmaker en
het door het Filmmuseum aangekochte Help Me
Eros. Najaar 2007 kregen de HBF-titels Antonia
en Opera Jawa een landelijke en intensief ondersteunde bioscooprelease. Op het eigen Tiger
Release dvd-label verschenen Los muertos, Glue
en Opera Jawa. Op het educatieve dvd-label
verscheen een beeldlesbrief van Glue.
CineMart
Dit jaar vierde CineMart zijn 25ste verjaardag.
Van alle internationale coproductiemarkten was
CineMart de eerste en nog steeds de grootste.
Met 550 ingediende projecten was 2007 een
recordjaar. De 39 daaruit geselecteerde projecten werden aan 830 internationale professionals
gepresenteerd. De ‘een-op-een’-afspraken
tussen financiers en vertegenwoordigers van
de geselecteerde projecten vormden het hart
van CineMart. Daarnaast nam de vijfdaagse
workshop RotterdamLab weer een belangrijke
plaats in. Behalve een terugblik op de successen uit het verleden werd er ook vooruit, richting
toekomst gekeken, met onder andere de presentatie van nieuwe businessmodellen en een
brainstormsessie. Naast de feesten en informele
lunches kon er ook genetwerkt worden in Sales
& Industry Club, waar in een rustige omgeving
8
9
SAMENVATTING
SAMENVATTING
Educatie
Marketing & Communicatie
Pers
Meer dan 8.000 scholieren en studenten namen
deel aan een van de educatieve activiteiten
van het IFFR. In het kader van ckv (Culturele
Kunstzinnige Vorming) en de keuzevakken Frans
en Duits bezochten leerlingen een speciaal voor
hen geselecteerde voorstelling op het festival.
Havo- en vwo-leerlingen van de provincie
Zuid-Holland ontdekten in het Meet the Maestroproject het oeuvre van de Coen Brothers. Jong
en aanstormend talent kreeg tijdens het festival
met de masterclass W R NXT de kans om feedback te krijgen van een ervaren filmmaker. De
MovieSquad-jury, vijf jongeren tussen de zestien
en negentien jaar, bekeken meer dan twintig
films op het IFFR en kozen daaruit Persepolis
als winnende film. Andere educatieve activiteiten
die geprolongeerd werden zijn Kids Only, dat
een speciale mini-editie kreeg voor kinderen
vanaf vier jaar, en de workshops Hollywood
in de klas en Digital Playground. Bijzonder de
internationale conferentie How to Stimulate Film
Sense(s)? tijdens het festival, met aandacht
voor media-educatie vanuit artistiek perspectief.
Ook door het jaar heen beschouwt het IFFR
educatie als een belangrijke pijler. De Rotterdam
Film Course voor hbo- en wo-studenten stond in
het kader van Cinema & Censuur.
Het IFFR heeft als entreeheffend kunstevenement in Nederland al jarenlang het grootste aantal bezoekers. Het filmfestival werd dit jaar circa
255.000 keer bezocht. De 37ste editie legde het
accent op Free Radicals. De communicatie sloot
daarop aan met een pure en rauwe campagne
met een krachtig zwart-witaffiche. In filmtheaters
(met een speciale trailer), in grote steden (met
abri’s, op het internet (met de festivalsite en
digitale nieuwsbrief) en in Rotterdam zelf (met
onder andere banieren) werd het IFFR onder
de aandacht gebracht. Het IFFR publiceerde
ook een groot aantal mediabijlagen, waarvan
twee in samenwerking met de hoofdpartners
de Volkskrant en de VPRO. Naast de bekende
activiteiten als de Volkskrantdag en de VPROdagen waren de Routes Reliëf Rotterdam nieuw
voor het publiek. De Robeco Filmdag werd
ook toegankelijk voor het publiek. Ondanks de
massale toeloop was de online ticketverkoop
die in de nacht van vrijdag 17 op zaterdag 19
januari startte een succes. Daardoor was er
in het weekend, toen de Centrale Kassa in de
Doelen openging, nauwelijks sprake van rijen
wachtenden. In de speciale festivalshop in de
Doelen en via de webshop waren IFFR-artikelen
te koop.
Het IFFR heeft een wereldwijde reputatie
en een grote internationale nieuwswaarde.
Circa 270 Nederlandse en 200 buitenlandse
filmjournalisten bezochten de 37ste editie. Zij
deden daarvan verslag op radio en televisie, in
kranten, tijdschriften en websites. Invloedrijke
kranten als The Times, Le Monde, South China
Morning Post en de International Herald Tribune
stuurden verslaggevers. Over de hele wereld,
van Beiroet tot Boekarest en van Caïro tot Tokio
verschenen grote artikelen over ‘Rotterdam’.
Meer en meer ook bereikt festivalnieuws de
global community via satellietkanalen, weblogs
en drukbezochte websites als bbc.com. Op
Nederlandse mediabodem heeft het IFFR ook
een grote impact. De VPRO pakte grootst uit
met een dagelijkse live talkshow gepresenteerd
door Twan Huys. Zowel de publieke als de commerciële omroepen stuurden cameraploegen of
ontvingen filmmakers en IFFR-directeur Rutger
Wolfson in de studio. In toenemende mate is
ook online verslag gedaan van het festival. Zes
jonge filmcritici namen deel aan de tiende editie
van het Trainee Project voor Young Film Critics.
International
Public Relations
Om de goede internationale reputatie van het IFFR
te waarborgen en te versterken is de campagne
BE INSPIRED BY ROTTERDAM: 10 Reasons
to Come to Rotterdam gevoerd. Door middel
van publicaties werd de diversiteit van het IFFR
wereldwijd onder de aandacht gebracht. International Public Relations organiseert en ondersteunt
faciliteiten en evenementen voor CineMart en
het Hubert Bals Fonds. De 25ste verjaardag van
CineMart werd belicht in speciale features in
vakbladen. Variety schreef over de breedte van het
festival en het HBF in het bijzonder. De Sales &
Industry Club werd breder opgezet dan vorig jaar.
Nieuw en zeer hoog gewaardeerd was het Buyers
& Sellers-diner op het Rotterdamse stadhuis.
10
Organisatie
en bestuur
Het jaar 2007 stond in het teken van het vertrek
van Sandra den Hamer. Zij verliet de organisatie
na een carrière van 21 jaar, waarvan de laatste
drie jaar als directeur. In september namen
Rutger Wolfson en Stef Fleischeuer haar taak
over, als interim-directie voor de 37ste editie.
Samen met programmamanager René van der
Giessen vormen zij het Management Team dat
leiding geeft aan de organisatie.
Het IFFR had 22 medewerkers in vaste dienst
(19 fte). Daarnaast hadden 37 medewerkers
een contract voor een bepaalde periode (12
fte). De rest bestond uit zelfstandigen en medewerkers in dienst van toeleveranciers (223),
stagiaires (8) en vrijwilligers (692). Mede door
een efficiëntere inzet is het aantal vrijwilligers ten
opzichte van het voorgaande jaar gedaald..
Op enkele afdelingen vonden personeelswisselingen plaats. Dineke Keemink en Maikel
Oomens vertrokken bij Financiën, Nico Komen
verliet de ICT-afdeling en Mariëlle van der
Sterren P&O. Het IFFR nam drie nieuwe
medewerkers in dienst: Mariska Korff als
financieel medewerker, Janneke Langelaan als
medewerker Hubert Bals Fonds en Marieke Holt
als P&O-functionaris.
Eind februari is bekendgemaakt dat het bestuur
Rutger Wolfson voor een periode van vier jaar
benoemd heeft tot algemeen directeur. In de
loop van 2008 zal het IFFR een nieuwe zakelijk
leider werven.
Het bestuur, onder voorzitterschap van Melle
Daamen, kende in de periode 2007-2008 één
wisseling van de wacht: Rutger Wolfson trad af
om directeur te worden van het IFFR, Frans van
Gestel, producent bij MotelFilms, trad toe.
Financiën, sponsoring
en subsidies
Stichting Filmfestival Rotterdam heeft het financiële boekjaar 2007-2008 afgesloten met een
resultaat van € 96.658 negatief. Het resultaat
betekent weliswaar een sterke verbetering ten
opzichte van het vorige boekjaar door met name
een stijging van incidentele baten, de stijging van
de structurele lasten zorgde voor opnieuw een
negatief resultaat. Het festival slaagde er opnieuw
in vier hoofdsponsoren en nieuwe partners
aan zich te binden. De Tiger Business Lounge
groeide tot het beoogde aantal van veertig leden.
De 37ste editie was een veelgebruikt platform
voor relatiemarketing. Voor de tweede maal werd
de conferentie ‘Leiderschap in beeld’ georganiseerd. Het IFFR wordt structureel gesubsidieerd
door de Gemeente Rotterdam en het Ministerie
van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen
en ontving daarnaast incidentele subsidies van
verschillende fondsen en instellingen.
11
SAMENVATTING
IN CIJFERS
Filmfestival
Programma IFFR
lange films (≥60 minuten)
korte films (<60 minuten)
lezingen, debatten, talkshows en
eenmalige presentaties
performances en installaties
introducties en Q&A’s
conferenties
filmzalen
locaties
Gasten
totaal aantal gasten
(inclusief CineMart en Pers)
gasten Nederland
gasten buitenland
244
383
47
106
1.006
3
26
15
Premières
Lange films
wereldpremières internationale premières Europese premières 102
47
29
26
Korte films
wereldpremières internationale premières Europese premières 174
64
71
39
180
650
Pers
Nederland
buitenland
aantal regisseurs
268
189
348
Website
(1 december 2007-18 februari 2008)
totaal 1.420
Rotterdam, publieke voorstellingen
942
Rotterdam, publieke voorstellingen in
evenement
162
Rotterdam, Press & Industry-screenings 247
Groningen
69
Bezoeken
totaal
totaal aantal bezoeken 2007-2008
2.796
953
1.843
CineMart
Nederland
buitenland
Voorstellingen
Publiek
bezoekers
aantal keer bezochte pagina’s
372.800
3.241.473
Professionals
bezoekers
aantal keer bezochte pagina’s
57.422
277.460
Filmfestival Groningen
totaal aantal bezoeken
Organisatie
en bestuur
Educatie
7.200
Tijdens het festival
basisschool middelbare school
mbo/hbo/wo door het jaar heen
middelbare school mbo/hbo/wo 8.135
Personele bezetting
bestuur
medewerkers in vaste dienst
medewerkers met contract voor bepaalde tijd
tijdelijke medewerkers freelance of
in dienst van leveranciers
stagiaires
vrijwilligers
800
2.475
1.800
1.500
1.600
223
8
692
EXPLOiTATIE
Distributie
Bezoeken
totaal aantal bezoeken
Tigers on Tour voorjaar 2007
Antonia
Opera Jawa
Meet the Maestro2008
Releases
via Tigeronline.nl (Tiscali)
Kijkcijfers
totaal aantal kijkcijfers
filmvertoningen bij VPRO en NPS
som der baten
som der lasten
saldo rente baten en lasten
saldo exploitatierekening
onttrekking algemene reserve
5.365
750
2.549
1.681
385
100
760.000
355.000
12
6
22
37
13
7.522.116
7.764.100
19.768
222.21596.658-
Lucía Cedrón (Argentinië), maakster van de openingsfilm Cordero de Dios met IFFR-directeur Rutger Wolfson
op de de openingsavond.
14
15
16
Een bezoeker laat zijn hoeveelheid aan tickets zien aan de fotograaf.
17
AWARDS
Flower in the Pocket van Liew Seng Tat
(Maleisië, 2007)
“Om zijn goed doordachte en welingelichte
blik op de kinderwereld. De acteurs zijn goed
gekozen en op de juiste manier begeleid en
geregisseerd. De film heeft een uitstekende
visuele uitdrukkingskracht.”
Vijfentwintig jaar geleden werd op het International Film Festival Rotterdam (IFFR) voor
het eerst één film bekroond: Jim Jarmusch’
Stranger Than Paradise. In 2008 waren er dat
heel wat meer. Het hart van het festival is nog
steeds de VPRO Tiger Awards Competitie:
drie gelijkwaardige prijzen voor jonge,
beginnende filmmakers. Aan de overige,
uiteenlopende prijzen werd er dit jaar eentje
toegevoegd. De Dioraphte Award voor de
beste film die tot stand kwam met steun van
het Hubert Bals Fonds.
Go with Peace Jamil van Omar Shargawi
(Denemarken, 2008)
“Voor de geslaagde regie en acteerprestaties.
Door het gebruik van close-ups kiest de filmmaker een toepasselijke stijl om de beperkingen
van een besloten gemeenschap weer te geven.
De jury verwelkomt eveneens het fascinerende
tempo van de film.”
VPRO Tiger
Awards
De VPRO Tiger Awards zijn toegekend aan
Aditya Assarat (Wonderful Town, Thailand,
2007), Liew Seng Tat (Flower in the Pocket,
Maleisië, 2007) en Omar Shargawi (Go with
Peace Jamil, Denemarken, 2008). De competitie
bestond uit vijftien eerste en tweede speelfilms.
De winnaars kregen elk €15.000 en de VPRO
spant zich in om de films op televisie te vertonen. Bovendien draait Go with Peace Jamil in
Rotterdam en route, een selectie IFFR-films
die in het voorjaar door veertien theaters in het
hele land reist. Wonderful Town kwam mede tot
stand dankzij een bijdrage van het Hubert Bals
Fonds.
De jury van VPRO Tiger Awards Competitie
2008 bestond uit filmmaker en producent
Royston Tan (Singapore), filmmaakster, producente en actrice Renata Litvinova (Rusland),
voormalig adjunct-directeur van het Filmmuseum
in Amsterdam Rieks Hadders (Nederland),
Tiziana Finzi, adjunct-directeur van het Locarno
International Film Festival in Zwitserland en de
Iraanse filmmaker en filmproducent Jafar Panahi
(juryvoorzitter). Hun motivatie luidde als volgt:
Niet alleen voor de winnaars heeft opname in
de Tiger Awards Competitie op langere termijn
vaak een positief effect. Aan het begin van een
regiecarrière opent vertoning in de Tiger Awards
Competitie deuren naar andere festivals en
financiers van toekomstige projecten.
Tiger Awards
voor Korte Film
Twintig films niet langer dan zestig minuten
werden geselecteerd voor de Tiger Awards
Competitie voor Korte Film. De jury bestond uit
Moniek Toebosch (beeldend kunstenaar, Nederland), Katia Rossini (curator en filmdistributeur,
België), en Mike Hoolboom (film- en videokunstenaar, Canada). Zij kozen als winnaars:
Ah, Liberty! van Ben Rivers
(Groot-Brittannië, 2008)
“Voor de compassie, de weigering van het
sentiment, de geestige montage en dramaturgie
van het alledaagse.”
As I Lay Dying van Ho Yuhang (Maleisië, 2007)
“Voor zijn haarscherpe kadreringen, zijn vlotte en
trefzekere omhelzing.”
Wonderful Town van Aditya Assarat
(Thailand, 2007)
“Voor de verbazingwekkende verbeelding in de
film van en een nieuw perspectief op de tsunamiramp. De film is een sociale spiegel waarin de
schade veroorzaakt door de tsunami in meerdere
opzichten weerspiegeld wordt. De jury waardeert
eveneens het ongebruikelijke einde van de film.”
Observando el cielo van Jeanne Liotta
(Verenigde Staten, 2007)
“Voor de narratieve zoektocht naar het zien, niet
bang voor schoonheid.”
18
AWARDS
Aan elk van de drie gelijkwaardige Awards is
een bedrag verbonden van €3.000.
As I Lay Dying wordt ook vertoond in Rotterdam
en route, de voorjaarstournee langs veertien
filmtheaters van IFFR-films.
onsentimenteel in scenario. De poëtische opzet
komt naar voren in gestructureerde details uit
een verre tijd en plaats die ons na aan het hart
liggen. We waren diep getroffen.”
FIPRESCI
Award
KPN
Publieksprijs
De jury van de internationale associatie van
filmcritici FIPRESCI (Fédération Internationale
de la Presse Cinématographique) bestond
uit juryvoorzitter Thomas Rothschild (Freitag,
Duitsland), Alberto Ramos Ruiz (SIGNIS
Media, Cuba), Télesphore Mba Bizo (Terroir,
Kameroen), KIM Haery (Cine21, Zuid-Korea) en
André Waardenburg (Skrien, Nederland).
Zij kozen als beste film uit de VPRO Tiger
Awards Competitie 2008:
El cielo, la tierra y la lluvia van José Luis Torres
Leiva (Chili/Frankrijk/Duitsland, 2008)
De film kwam mede mede tot stand door een
bijdrage van Hubert Bals Fonds.
De KPN Publieksprijs gaat naar de winnaar van
de publieksenquête. Tijdens het festival brengen
bezoekers hun stem uit door middel van een
scheurkaart. Daarmee kan men op een schaal
van één tot vijf aangeven hoe de film werd
gewaardeerd. Op de slotavond van het festival
maakte Rutger Hauer in de Grote Zaal van de
Doelen bekend dat de KPN Publieksprijs 2008
gewonnen werd door de Franse film Persepolis
van Marjane Satrapi en Vincent Paronnaud. Aan
de prijs is een bedrag van €7.500 verbonden.
Persepolis, gebaseerd op de autobiografische
stripboeken van de in Iran geboren Satrapi,
eindigde in de waardering van de festivalbezoekers boven het Braziliaanse Estômago - A
Gastronomic Story van Marcos Jorge en de
Rotterdamse documentaire 2KM2 - het heden
van de stad van Carel van Hees en André
van der Hout. Persepolis won eerder ook de
MovieSquad Award van de jongerenjury.
KNF
Award
De jury van de Kring van Nederlandse Filmjournalisten (KNF) bestaande uit juryvoorzitter Peter
van Bueren (Skrien), Elaine Brand (De Pers),
Maricke Nieuwdorp (Glamcult, TV/Film), Mike
Naafs (De Filmkrant) en René Glas (Folia, Vrij
Nederland), koos als winnaar:
Cargo 200 van Alexei Balabanov (Rusland, 2007)
De KNF-jury kiest de winnaar uit films in de
officiële selectie van het IFFR 2008 programma,
die nog niet zijn aangekocht voor distributie in
Nederland. Om de aankoop van een filmprint
door een distributeur te bevorderen bestaat de
prijs uit de kosten van ondertiteling, gesponsord
door Holland Subtitling. Cargo 200 is na het
festival aangekocht door het Filmmuseum en
zal op een later tijdstip worden uitgebracht. De
KNF Award-winnaar van vorig jaar, Operation
Filmmaker van Nina Davenport (Verenigde
Staten, 2007) maakt dit voorjaar deel uit van de
IFFR-filmtournee Rotterdam en route.
Dioraphte
Award
De dit jaar voor het eerst uitgereikte Dioraphte
Award, waaraan een geldbedrag verbonden
is van €10.000, is toegekend aan Mutum van
Sandra Kogut (Brazilië/Frankrijk, 2007). De
jury bestond uit Marianne Bhalotra (voormalig
HBF-manager), Amra Baksic Camo (Sarajevo’s
Cinelink hoofd programma, Bosnië-Herzegovina)
en Ho Yuhang (filmmaker, Maleisië). Zij kozen
Mutum als beste film uit de 22 films uit het
festivalprogramma die tot stand kwamen met
een bijdrage van het Hubert Bals Fonds van het
IFFR. Uit het juryrapport: “Met ingetogen emotie
en ongeremde energie vertelt deze zorgvuldig
geregisseerde en geacteerde film over een
harde wereld. De film is standvastig in visie en
19
AWARDS
NETPAC
Award
Prix UIP
Rotterdam
De NETPAC jury (Network for the Promotion
of Asian Cinema) bestond uit juryvoorzitter
Bina Paul Venugopal (artistiek directeur van het
International Film Festival Kerala, India), Shanty
Harmayn (filmproducent en bestuurslid van het
Jakarta International Film Festival, Indonesië) en
Wong Tuck Cheong (vice-president van Kelab
Seni Film Malaysia, Maleisië). Zij kozen als
winnaar:
What on Earth Have I Done Wrong?! van Niu
Chen-zer (Taiwan, 2007)
“Een filmdebuut dat vaardig een humoristisch
drama neerzet waarin fijngevoelig de spot
gedreven wordt met filmmaken en dat een diep
inzicht biedt in het menselijk tekort.”
Een speciale vermelding was er voor ‘de ontberingen van de menselijke arbeid’ van Crude
Oil van Wang Bing (China, 2008). Deze videoinstallatie was onderdeel van de tentoonstelling
New Dragon Inns en kwam mede tot stand door
een HBF-bijdrage.
De derde Prix UIP Rotterdam voor korte film is
gewonnen door: Joy van Joe Lawlor en Christine
Molloy (Groot-Brittannië, 2008). Een eervolle
vermelding was er voor Unlith van Mihai Grecu
(Frankrijk, 2007)
Voor de Prix UIP kwamen vijftien geselecteerde
Europese fictiefilms uit het programmaonderdeel
Short: As Long As It Takes van maximaal een
kwartier in aanmerking. De jury van Prix UIP
Rotterdam 2008 bestond uit de Nederlandse
filmmaaksters Coco Schrijber en Sietske Tjallingii en Michael Hannigan (Ierland), directeur van
het Cork Film Festival. De Prix UIP wordt niet
alleen in Rotterdam, maar in totaal op veertien
Europese filmfestivals uitgereikt. De prijs bestaat
uit €2.000 én een automatische nominatie voor
de European Film Awards die in december
worden uitgereikt. Uit alle genomineerden kiezen
de 1.600 leden van de European Film Academy
dan de uiteindelijke winnaar.
VPRO Tiger Award-winnaar 2008 Liew Seng Tat neemt zijn prijs in ontvangst voor Flower in the Pocket (Maleisië, 2007)
NPS New Arrivals
Award
Movie-Squad
Award
De jury van de Prix UIP Rotterdam boog zich
ook over de NPS New Arrivals Competitie. Deze
competitie voor online korte films is een initiatief
van de NPS en het IFFR. De winnaar van de
New Arrivals Award 2008 was Chocolate con
churros van Mario de la Torre Espinosa (Spanje,
2006). De jury bewonderde het vakmanschap
van de vertelling, de heldere regie en het
buitengewone acteerwerk. Aan de prijs is een
geldbedrag van €1.000 verbonden.
Bij het onlinepubliek kwam It Hurts van Hester
Scheurwater (Nederland, 2007) als favoriet uit
de bus.
De jongste jury van het festival is de MovieSquad Rotterdam, een initiatief van het Nederlands Instituut voor Filmeducatie (NIF) in samenwerking met het IFFR. De jury nomineerde uit
een tweeëntwintigtal de volgende drie films:
Paranoid Park van Gus Van Sant (Verenigde
Staten, 2007), Tricks van Andrzej Jakimowski
(Polen, 2007) en Persepolis van Marjane
Satrapi en Vincent Paronnaud (Frankrijk, 2007).
De MovieSquad Award werd toegekend aan
Persepolis. De jongerenjury bestond uit Giulia
Bijvoet (17), Wouter Booij (19), Sander Kersten
(16), Katia Truijen (17) en voorzitter Glenn
Vergoossen (17).
20
VPRO Tiger Award-winnaar 2008 Omar Shargawi neemt zijn prijs in ontvangst voor Go with Peace Jamil (Denemarken, 2008)
23
21
AWARDS
Prins Claus
Fonds
Film Grant
VPRO Tiger Award-winnaar 2008 Aditya Assarat neemt prijs in ontvangst voor Wonderful Town (Thailand, 2007)
Mini Tiger/junior
Awards
Ten slotte zijn in het kader van de educatieve
activiteiten van het IFFR de Junior Tiger Awards
en de Mini Tiger Awards uitgereikt. De Mini
Tiger Awards zijn gekoppeld aan het project
Hollywood in de klas, waarin leerlingen van de
bovenbouw basisschool zelf aan de slag gaan
met de camera. De jury bestond uit Rutger
Hauer, Ebbie Tam (het hoofdrolspeelstertje uit
Het Paard van Sinterklaas) en Erik van Muiswinkel.
De Junior Tiger Awards zijn gekoppeld aan de
Moving-workshop voor het voortgezet onderwijs
waarin leerlingen een filmpje van maximaal één
minuut maken dat in het teken van het filmfestival staat.
De achtste Prins Claus Fonds Film Grant van
€15.000 is uitgereikt aan het CineMart 2008
Project In What City Does It Live? van Liew
Seng Tat (Dahuang Pictures, Maleisië). De jury
was onder de indruk van de visuele kracht en
het contemporaine engagement van het verhaal.
De Prins Claus Fonds Film Grant wordt jaarlijks
uitgereikt aan een filmmaker uit Afrika, Azië,
Latijns-Amerika of het Caraïbisch gebied. Het
doel is om daarmee de eerste, creatieve fase, in
de ontwikkeling van een filmproductie te ondersteunen. In What City Does It Live? ontving
eerder een bijdrage van het Hubert Bals Fonds.
Liew Seng Tat viel later in de week nog een keer
in de prijzen, toen zijn Flower in the Pocket een
VPRO Tiger Award won.
De Prins Claus Fonds Film Grant-jury bestond
uit Karim Traïdia (Algerije/Nederland, juryvoorzitter, filmmaker, bestuurslid van het Prins Claus
Fonds), René Mioch (Nederland, filmjournalist
en tv-producent), Susanna Harutyunyan
(Armenië, artistiek directeur van het Golden
Apricot Yerivan International Film Festival),
Garin Nugroho (Indonesië, filmmaker) en Simon
Field (Groot-Brittannië, artistiek directeur van
het Dubai International Film Festival en filmproducent).
Mini Tiger Awards
Beste Film: Heijbergschool - Liefde in een kluis
Beste Verhaal: Emmaschool - De verdwenen
kinderen
Beste Acteerprestaties: Zijlwijkschool De nieuwe directeur
Beste Productie: Van Veldhuizenschool Per ongeluk beroemd
Publieksprijs: Sensis - De Braille Code
Junior Tiger Awards
ARTE France
Cinéma Award
Categorie Beste Montage: Willem de Zwijger
College - The Run van Jeroen en Björn
Categorie Beste Scenario: Calvijn College Has van Hasret, Sherina en Arpana
Categorie Beste Film: Develstein College De rode jas van Marileen en Manon
De ARTE France Cinéma Award voor het beste
CineMart 2008 Project is uitgereikt aan The
Pervert’s Guide to Ideology van Sophie Fiennes
(The Kasander Film Company, Groot-Brittannië/
Nederland). De ARTE France Cinéma Award
bestaat uit een geldprijs van €10.000, die
producenten helpt bij het financieren van de
ontwikkeling van het winnende project. De jury
bestond uit Michel Reilhac (algemeen directeur
ARTE France Cinéma) en Alexandre Mallet-Guy
(managing director Memento Films, Frankrijk).
Winnaars Tiger Awards voor korte film: Ah Liberty! (Groot-Brittannië, 2008) van Ben Rivers, Observando el cielo
As I Lay Dying (Maleisië,2007) van Ho Yuhang .
(Verenigde Staten,2007) van Jeanne Liotta en23
22
23
Horecacrew
24in de Doelen.
25
26
Shingo Wakagi (Japan) was met zijn debuutfilm Waltz in Starlight genomineerd voor een VPRO Tiger Award.
27
28
Diner Tiger Business Lounge, in de Doelen.
29
PROGRAMMA
Het International Film Festival Rotterdam
(IFFR) presenteerde 244 speelfilms en 383
korte films, 47 lezingen, talkshows, debatten
en eenmalige presentaties, meer dan 100
performances en installaties en zo’n 1.000
zaalgesprekken. Dit veelzijdige programma
was onderverdeeld in een aantal secties
en onderdelen. Daaruit komt naar voren
waar het IFFR de accenten legt en welke
ontwikkelingen in de filmkunst en de wereld
het festival momenteel belangrijk vindt. De
officiële openingsfilm was het Argentijnse
Cordero de Dios in aanwezigheid van regisseuse Lucía Cedrón.
Het filmfestival speelt zich niet alleen in de
bioscoopzaal of op het witte doek af. De
kruisbestuiving van film met andere disciplines
werden verkend in galerieën en het programmaonderdeel Exploding Cinema. Speciale
aandacht ging naar het werk van Artist in Focus
Cameron Jamie.
Het meeslepende en deels autobiografische
Cordero de Dios kwam mede tot stand met
steun van het Hubert Bals Fond en was tevens
een van de vijftien films die geselecteerd waren
voor de VPRO Tiger Awards Competitie.
Daarvan beleefden acht hun wereldpremière
in Rotterdam. Op de openingsavond werd aan
het publiek het ontwapenende Juno vertoond
van Jason Reitman. De kleine onafhankelijke
komedie over een even eigenzinnige als zwangere tiener onderstreepte het topniveau van de
hedendaagse narratieve Amerikaanse cinema.
Het team programmeurs selecteert filmtitels voor
het festival uit alle windstreken van de wereld en
werkt nauw samen aan programmaonderdelen.
Enkele programmaonderdelen kwamen echter op
een bijzondere manier tot stand.
De selectie van de VPRO Tiger Awards Competitie was dit jaar in handen van Ludmila Cvikova,
Gerwin Tamsma en Gertjan Zuilhof.
De programma’s van Filmmaker in Focus Robert
Breer, Pièce Unique en Exploding Cinema zijn
samengesteld door Edwin Carels.
Gertjan Zuilhof verzorgde het programma van
Filmmaker in Focus Kobayashi Masahiro, Ludmila
Cvikova dat van Svetlana Proskoerina en Rutger
Wolfson en Edwin Carels dat van Artist in Focus
Cameron Jamie.
Short: As Long As It Takes is samengesteld door
een redactie onder leiding van Peter van Hoof,
met Juliette Jansen, Sacha Bronwasser en Erwin
van ’t Hart. De laatste verzorgde daarnaast de
programmering van Starting from Scratch.
Erwin Houtenbrink was verantwoordelijk voor
Cinema Regained.
Rediscovering the Fourth Generation werd
samengesteld onder auspiciën van Gerwin
Tamsma. Hij stelde eveneens Rotterdämmerung
samen.
Het Time & Tide-onderdeel Hinglish is samengesteld door Rada Sesic.
Curator van New Dragon Inns was Gertjan
Zuilhof.
Pop Cinema ten slotte werd samengesteld door
Dicky Parlevliet, Mieke van der Linden, Gabriëlle
Provaas en Carlos van Hijfte.
De 37ste editie werd, toepasselijk voor een
festival dat jong talent in de armen sluit, afgesloten met een regiedebuut. In de Israëlische
tragikomedie The Band’s Visit van Eran Kolirin
verdwaalt een Egyptisch politieorkest hopeloos
in het buurland.
De 37ste editie van het IFFR kreeg de ondertitel
Free Radicals mee. Deze vrije radicalen - onafhankelijke geesten en ongrijpbare pioniers die
wars van trends hun eigen weg volgen - doken
in alle hoeken en onderdelen van het programma op. Daarmee werden er door het hele
programma talloze dwarsverbanden gelegd.
De speelfilms, documentaires en korte films
werden gevangen in een aantal jaarlijks terugkerende secties. Jong talent in Sturm und Drang,
de toestand van de wereld in Time & Tide en
de maestro’s van de auteurscinema in Kings &
Aces. Cinema Regained richtte de blik op filmmakers en de filmgeschiedenis, en Rötterdammerung op weerbarstige producties met een hoog
cultgehalte. Liefhebbers van de korte film werden
op hun wenken bedient met Short: As Long
As It Takes. Drie regisseurs werden uitgelicht
als Filmmaker in Focus: Svetlana Proskoerina,
Kobayashi Masahiro en Robert Breer.
30
PROGRAMMA
VPRO Tiger
Awards
Competitie
Sturm und
Drang
Vers bloed
De nieuwe generatie wordt geprezen
Net als de VPRO Tiger Awards Competitie
draait het in Sturm und Drang om jonge filmmakers. Het is het eigenzinnige, veelzijdige
en soms dwarse verlengstuk van de competitie, waarbij het niet uitsluitend om een
debuut- of tweede film hoeft te gaan. Belangrijker is de stijl. In dit veelzijdige onderdeel
zoeken regisseurs uit alle windstreken hun
eigen geluid of visuele filmtaal.
Tussen de andere grote filmfestivals is het
International Filmfestival Rotterdam graag een
eigenzinnig buitenbeentje. Niets illustreert dat
zo mooi als de VPRO Tiger Awards Competitie.
Hierin nemen eens niet de gevestigde namen
het tegen elkaar op, maar beginnende regisseurs. De filmmakers van de toekomst dus.
Succesvolle regisseurs als Pablo Trapero,
Christopher Nolan en Hong Sang-Soo gingen
hen voor.
Een van de duidelijkste kenmerken van het
festival is de aanwezigheid van nieuwe en
opkomende talenten. Dat stopt niet bij de VPRO
Tiger Awards Competitie. Het programmaonderdeel Sturm und Drang laat, met dit jaar 65
titels uit alle windstreken, goed zien wat er op
mondiale schaal onder jonge filmmakers speelt.
De veertiende VPRO Tiger Awards Competitie
bestond uit vijftien films. Deze acht wereldpremières, twee internationale en vijf Europese
premières kwamen uit alle hoeken van de
wereld. In de geglobaliseerde praktijk betekende
dat bijvoorbeeld dat de Nederlandse bijdrage
(Shanghai Trance) geheel in China gemaakt werd
terwijl het Deense Go with Peace Jamil bijna
volledig Arabisch was gesproken. Dat betekent
geenszins dat de onderwerpen niet lokaal
waren: zo speelt de even originele als sfeervolle
liefdestragedie Wonderful Town uit Thailand zich
af in een door de tsunami getroffen kustplaatsje,
en is de extreem ingehouden, existentiële natuurlyriek van El cielo, la tierra y la lluvia onlosmakelijk
verbonden met de waterige kuststreek in het
zuiden van Chili. Digitale producties (video of
high definition) hebben de afgelopen jaren een
vaste plek verworven in de Tiger Competitie. Zo
veroverde de volwassen kinderfilm Flower in the
Pocket uit Maleisië de harten van pers, publiek
en jury, en maakte Jake Mahaffy indruk met zijn
pijnlijk overtuigende Wellness.
Zoals de titel Sturm und Drang suggereert, gaat
het in deze sectie niet alleen om de leeftijd van
de maker maar ook om de houding ten opzichte
van het medium. Nieuw betekent in dit geval dan
ook nadrukkelijk een vernieuwing van het filmmaken zélf. Een kenmerkende ontdekking was
de jonge Japanse filmmaker Ishii Yuya. Dankzij
digitale video en een hechte vriendenkring van
acteurs presenteerde hij niet minder dan vier(!)
speelfilms, die vanwege hun speelse humor en
virtuositeit allemaal de moeite waard waren.
Sturm und Drang geeft het festival de gelegenheid een aantal van de internationaal meest
opmerkelijke talenten te volgen, zoals de Hongaar Benedek Fliegauf, de Chinese Guo Xiaolu,
de Amerikaan Azazel Jacobs, de Braziliaanse
Sandra Kogut, de Taiwanees Lee Kang-sheng
en de Mexiaan Carlos Reygadas. Daarmee is de
lijst beslist niet ten einde, en dat is bemoedigend
voor de toekomst van het medium. Want mocht
de cinema ooit sterven, dan ligt het niet aan het
talent van zijn makers.
Maar liefst vijf van de geselecteerde films
kwamen mede tot stand door een HBF-bijdrage:
Wonderful Town, Fujian Blue, El cielo, la tierra y
la lluvia, Years When I Was a Child Outside en
Cordero de Dios. Die laatste was ook de officiële
openingsfilm.
De vijfkoppige jury koos als winnaars voor de
makers van Wonderful Town, Flower in the
Pocket en Go with Peace Jamil.
31
PROGRAMMA
Time & Tide
De nieuwe Indiase filmstroming Hinglish vond
met een negental films onderdak binnen Time &
Tide. Het zijn moderne films uit de grote stad,
vaak losjes en digitaal gefilmd. Een sprekend
voorbeeld was Mithya van Rajat Kapoor. Deze
van oorsprong Bolllywoodacteur neemt daarin
de filmindustrie en de maffia op de hak.
Betrokken filmmakers
Films met sociaal, politiek en cultureel
betrokken onderwerpen vinden hun plek
in het programmaonderdeel Time & Tide.
Het IFFR vindt het tonen van geëngageerde
speelfilms en documentaires een vanzelfsprekende betrokkenheid bij de ontwikkelingen in de wereld.
Kings & Aces
Oude en nieuwe meesters
Een festival is geen eiland. Filmmakers werken
niet in een isoleercel en hun films zweven niet
in een vacuüm. Een aantal van hen heeft daarbij
een uitgesproken mening over hun context. Om
recht te doen aan deze films die iets te melden
hebben over hun politieke en sociale omgeving,
bestaat het programmaonderdeel Time &
Tide. Ook daarin staat de artistieke kwaliteit
uiteraard voorop. Maar de nadruk ligt hier niet
in de eerste plaats op het heruitvinden van het
medium, maar eerder op een betrokkenheid bij
de wereld waarin we (over)leven.
Jong geleerd is oud gedaan. Daarom geeft
het IFFR niet uitsluitend en alleen aandacht
aan aanstormend talent. In Kings & Aces
wordt het werk van de meesters van de
auteurscinema gevolgd. Zij leveren namelijk
de inspirerende voorbeelden voor de nieuwe
generatie. Voorbeelden daarvan gingen op
het festival in première, waarmee de cirkel
rond is.
In de Kings & Aces-sectie verzamelt het festival
de makers die zij nadrukkelijk als meesters van
de auteurscinema wil vieren. Dit jaar variërend
van Joel en Ethan Coen tot Zelimir Zilnik. Van de
makers van No Country for Old Men, de grote
Oscarwinnaar in 2008, tot een filmmaker die in
1969 de Berlinale won, maar nog altijd actief
én activistisch is, zoals bleek uit zijn Romadocufictie Kenedi Is Getting Married.
Het IFFR mocht zich verheugen in de aanwezigheid van vele maestro’s. Russische grootmeester Aleksandr Sokoerov kwam naar Rotterdam
en ontmoette het festivalpubliek in een openbaar
interview van een uur. Hou Hsiao-hsien, grondlegger van de nieuwe Taiwanese Cinema kwam,
evenals José Luis Guérin, Bela Tarr en Peter
Forgacs. Ulrich Seidl presenteerde zijn Import
Export, waarbij hij gezelschap kreeg van cameraman Ed Lachman, wiens handtekening op dit
festival ook te zien was in I’m Not There.
Ook dit jaar waren voormalige Filmmakers in
Focus vertegenwoordigd die nog steeds in
topvorm verkeerden. Neem de eigenzinnige Roy
Andersson, wiens You, The Living als hilarisch
voorproefje op het IFFR voorafgaand aan het
festival door het land toerde. Maar ook Júlio
Bressane, Abolfazl Jalili en Ken Jacobs hoorden
weer in Kings & Aces thuis. Tot de jongste
In een aantal delen van de wereld is deze
betrokken houding van een filmmaker urgenter
of zelfs riskanter dan op andere plaatsen. De
categorie bevatte belangrijke films in meerdere
betekenissen van het woord. Zo is de film The
Prisoner/Terrorist van de Japanse filmmaker
en politiek activist Adachi Masao een hoogst
explosief document. Hij zat zelf jarenlang als
terrorist gevangen, en dat geeft deze film over
het Japanse gewapende activisme van de jaren
1960 en ’70 een persoonlijke urgentie. Meer
afstandelijk, maar met een grote filosofische
precisie is de benadering van de wereld door
Hartmut Bitomsky. Hij concentreert zich in
zijn documentaire Staub op het allerkleinste
onderdeel: stof dus. De Amerikaanse meester
Brian De Palma verraste met Redacted en zijn
eigenzinnige kijk op de actualiteit van de oorlog
in Irak. De Nederlandse thriller TBS neemt ook
actueel stelling, terwijl publieksfavoriet Persepolis, over een opgroeiend meisje in het Iran van
voor en na de islamitische revolutie tegelijkertijd
persoonlijk en universeel bleek.
32
Grootmeester Alexander Sokoerov wordt onthaald door programmeur Ludmila Cvikova en IFFR-directeur Rutger Wolfson.
Festivalveteranen Tony Rayns,
33Aihara Hiromi en Simon Field.
23
PROGRAMMA
PROGRAMMA
Starting from Scratch. Net als voorafgaande
jaren fungeerde theater Lantaren/Venster als
levendige ontmoetingsplek voor makers, professionals en publiek, gedurende de eerste vijf
festivaldagen (24-28 januari 2008). Het programmaonderdeel is grotendeels samengesteld
uit ongeveer een uur durende compilaties van
korte films.
garde behoorden Angela Schanelec, Jia Zhangke, Aoyama Shinji en ook Aleksei Balabanov.
Zijn Cargo 200 zou bekroond worden met de
KNF-Award.
Bijzondere vermelding verdient de presentatie
van Jacques Nolots sensitieve en deels autobiografische trilogie, en ook het Meet the Maestroprogramma. De Amerikaanse gebroeders Coen
stonden centraal (zie het hoofdstuk Educatie).
Hun oeuvre vormde voor de Nederlandse
Sietske Tjallingii en Indonesiër Edwin een inspiratiebron voor twee korte films, die voorafgaand
aan de vertoning van No Country for Old Men
op het festival in première gingen.
Short: As Long As It Takes werd afgesloten met
de uitreiking van de Tiger Awards for Short Film
en de Prix UIP Rotterdam. De Tigers gingen
naar Ah, Liberty van Ben Rivers, As I Lay Dying
van Ho Yuhang en Observando el cielo van
Jeanne Liotta. De Prix UIP Rotterdam was voor
Joy van Joe Lawlor en Christine Molloy.
Short:
As Long As It Takes en
Starting from Scratch
Ook kende het Short-programmaonderdeel een
aantal bijzondere bijdragen. Zo stond er in Short
Profiles het oeuvre van drie nooit eerder op het
festival vertoonde makers centraal: de Libanese
documentairemaakster Rania Stephan, de
Finse kunstenaar/filmmaker Jani Ruscica en de
Japanse experimenteel filmmaker Makino Takashi. Bij diens laatste Intimate Stars verzorgde
Wouter van Veldhoven livebegeleiding. En dat
was niet de enige Live Cinema-performance.
Ook het multimediaduo Giuseppe Ielasi &
Michaela Grill trad op, terwijl de Nederlandse
geluidskunstenaar Machinefabriek vier nieuwe
films van de Canadese filmmaker John Price
van een soundtrack voorzag. Gastprogrammeur
Mark McElhatten stelde vijf programma’s samen
rond recente (Amerikaanse) avant-garde.
Kort, korter, kortst
Filmfestivalbezoekers op het Schouwburgplein nemen de Daily Tiger door om op de hoogte te blijven van het laatste nieuws.
Wanneer heet iets een korte film? Als hij niet
langer is dan een uur. Dat is de grens die het
IFFR stelt, net als de meeste andere festivals.
Maar liever draait het IFFR het om: een korte
film is een film die precies zo lang duurt als
nodig is.
De tijd dat een korte film een vingeroefening
was, een voorafje of leerschool voor would
be speelfilmmakers, ligt ver achter ons. Het is
een vorm geworden waar makers bewust voor
kiezen – soms inderdaad als opmaat naar iets
langers, maar veel vaker als vorm waarbinnen
de vrijheid groter is. De korte film is verrijkt met
een groot aantal kunstenaars dat een andere
achtergrond meebrengt dan die van de cinema:
videokunstenaars, clipmakers, beeldend
kunstenaars die de camera hanteren, filmmakers die celluloid als uitgangspunt houden,
geluidskunstenaars die ook beeld maken en
niet te vergeten nieuwe generatie do-it-yourself
filmmakers.
Het IFFR beschouwt het als een groot goed
de lange en de korte film naast elkaar te kunnen tonen, want de wederzijdse beïnvloeding
is belangrijk en overduidelijk. Deze editie van
Short: As Long As It Takes omvatte zo’n 250
korte films, aangevuld met ongeveer 75 titels
Opening van het Exploding Cinema-onderdeel 3Radicals.
34
23
Dat kort ook lang kan zijn, bewees de derde
Short Film Marathon. Daarmee kreeg het Shortavontuur op de laatste zaterdag van het IFFR
nog een bijzonder staartje met de vertoning van
65 korte films: van ’s ochtends vroeg tot diep in
de nacht!
Het programmaonderdeel Starting from Scratch
toont de Free Radicals van de korte film: filmmakers die werken met super8, 16mm, found
footage en een do-it-yourself benadering. Dit
jaar is Starting from Scratch ontwikkeld in
samenwerking met het alternatieve Rotterdamse
lab de WORM.filmwerkplaats met speciale
35
PROGRAMMA
Een gloednieuwe print van de Cinetheek van
Bologna was aanleiding om Lionel Rogosins
Come Back Africa, een schrijnende docu-fictie
over de Zuid-Afrikaanse apartheid in de jaren
1960 te tonen. Het Japanse Half Empty or Half
Full toonde een filmische eeuw aan de hand van
de door een beroerte verlamde filmmaker en
-docent Tatsuji Yamagishi.
aandacht voor handontwikkelde films en internationale labcollectieven. WORM was hierbij
voor het eerst een volwaardige festivallocatie
en fungeerde tevens als meeting point voor de
gasten van de internationale labcollectieven en
de filmmakers. Het offbeat karakter van WORM
en de inhoud van het programma bleken uitstekend bij elkaar te passen.
Dit bijzondere Short-onderdeel vond plaats van
26 januari tot en met 1 februari en bevatte een
residencyprogramma waarin drie filmmakers
(uit India, Rusland en Canada) een korte film op
16mm maakten, een workshop door het invloedrijke Franse collectief Metamkine, een vruchtbare meeting van alternatieve labs, een collectief
16mm-filmproject (Portraits), een interactieve
super8-installatie en vele filmvoorstellingen en
filmperformances met live muziek.
Deze editie voeren twee ambitieuze programma’s onder de Cinema Regained-vlag. De vierde
generatie van de Chinese Cinema kwam met
twaalf prachtige maar zelden vertoonde films
aan bod in Rediscovering the Fourth Generation. En Pièce Unique, was, de naam zegt het al,
uniek: een reeks films van filmmakers wiens hele
oeuvre uit welgeteld één titel bestaat.
Rediscovering
the Fourth
Generation
Cinema
Regained
Een duik in de schatkamer
van de cinema
In het kader van Cinema Regained stelde
gastprogrammeur Shelly Kraicer, expert op het
gebied van Chinese cinema, een programma
van twaalf films samen over de zogenaamde
Vierde Generatie Chinese filmregisseurs. Deze
filmmakers werden door de Culturele Revolutie
(1966-1976) vertraagd en gehinderd in hun
opleiding en carrière. Hun veelal onderbelichte
maar vaak meesterlijke films kwamen tot
stand in de korte, maar politiek en filmisch
interessante periode van 1979 tot 1989. Het
ambitieuze retrospectief was op alle fronten
een groot succes: naast uitgebreide aandacht
in de pers en uitverkochte voorstellingen waren
er enthousiaste reacties van gasten en publiek.
Een delegatie van het Chinese filmarchief uit
Beijing en drie regisseurs luisterden de voorstellingen op: Huang Shuqin (Woman Demon
Human), Teng Wenji (At the Beach) en Xie Fei
(Black Snow). Een selectie uit Rediscovering
the Fourth Generation werd vertoond in het
Filmmuseum in Amsterdam.
Sinds 2003 herhaalt de (film)geschiedenis
zich in het programmaonderdeel Cinema
Regained. Daarin aandacht voor in de vergetelheid geraakte films, biografische aandacht
voor onderbelichte filmauteurs, en oudere
titels die nieuwe films hebben geïnspireerd.
Een goed voorbeeld van die laatste categorie
was natuurlijk de vertoning van de klassieke
kinderfilm Le ballon rouge van Albert Lamorisse
(Frankrijk, 1956). Die vormde de speelse
aanleiding voor Le voyage du ballon rouge, de
eerste Franse film van Taiwanese grootmeester
Hou Hsiao-hsien. In de documentaire Trumbo
stond de legendarische scenarist Dalton Trumbo
centraal, die slachtoffer werd van de communistische heksenjacht in de Verenigde Staten
door de republikeinse senator McCarthy. Auteur
David Lynch was het onderwerp van de Amerikaans-Deense coproductie LYNCH, waarin
het mysterie rond de raadselachtige regisseur
alleen maar werd vergroot. In de sfeervolle
Spaanse documentaire Un lugar en el cine werd
de invloed van het Italiaanse neorealisme op
Angelopoulos, Pasolini en Erice onderzocht.
36
PROGRAMMA
Pièce Unique
In Focus
Overdaad schaadt, zou de slagzin van Pièce Unique kunnen zijn. Dit onderdeel bracht met acht
speelfilms en negen korte films een hommage
aan filmmakers en kunstenaars met een oeuvre
van welgeteld één filmtitel. Maar niet zomaar een:
het gaat hier om films waarin de ‘eendagsregisseur’ in één keer iets bijzonders creëert. Een
statement tegen filmische overkill dat de nadruk
legt op bijzondere kunstwerken die elk vervolg
overbodig maken. Ook al bleef het telkens bij een
eenmalig experiment, het effect van een aantal
Pièce Unique-films zoals van Marcel Duchamp,
Samuel Beckett, of Barbara Loden blijft na vele
decennia nog nazinderen. Daarmee zijn ze met
hun zeer beperkte oeuvre toch van invloed op de
filmgeschiedenis. Dubbel uniek was de live versie
van Un chant d’amour van Jean Genet dankzij de
pianobegeleiding van het Belgische jazzfenomeen
Jef Neve in het Pop Cinema-onderdeel.
Kunstenaars met een bijzonder oeuvre
worden door het IFFR geëerd met retrospectieven. Dat is vaak de eerste (en enige) keer
om hun werk in zijn volledigheid te zien.
Daarmee hoopt het festival dat ze in Nederland en internationaal de aandacht krijgen die
ze verdienen. Deze editie werd er scherpgesteld op vier filmkunstenaars: de Russische
Svetlana Proskoerina, de Japanse Kobayashi
Masahiro, en de Amerikanen Robert Breer en
Cameron Jamie.
Filmmaker in Focus:
Svetlana Proskoerina
Zielsverwant van Aleksandr Sokoerov
Het is geen toeval dat het IFFR het eerste filmfestival is dat een retrospectief vertoonde van
het complete werk van Svetlana Proskoerina.
Zowel haar tweede speelfilm Accidental Waltz
als haar derde, Reflections in the Mirror (die
internationaal zeer goed ontvangen werd), zijn
hier in het begin van de jaren 1990 vertoond en
door het Nederlands Filmmuseum aangekocht.
Rotterdämmerung
Het schemerduister van de cinema
Rotterdämmerung is de vrijplaats voor grillige
films die weigeren in één hokje gestopt te
worden.
Proskoerina’s bedachtzame films kenmerken
zich door een eigen en eigenzinnige stijl, waarin
gebroken wordt met de conventies van de narratieve cinema. De minimale plot is aanleiding voor
een onderzoek naar de menselijke psyche. Haar
belangstelling voor de diepte van de menselijke
geest was al zichtbaar in haar korte film The
Parents’ Day (1982) en blijkt onverminderd
aanwezig in haar laatste film The Best of Times.
Deze beleefde op het IFFR zijn internationale
première, in aanwezigheid van de filmmaakster.
Het was de derde keer dat het IFFR met Rotterdämmerung een bescheiden aantal films
presenteerde waarvan de makers de genregrenzen opzoeken en conventies op geheel eigen
wijze naar hun hand zetten. Dit tot genoegen
van het publiek, want Rotterdämmerung bleek
de leverancier van een paar van de hoogstgewaardeerde films van het festival. De Spaanse
reality-horror van [REC] deed bij velen de adem
stokken. De krankzinnige kruising tussen fakedocu en monsterfilm van Dainipponjin vond een
schare enthousiaste fans, evenals de gestileerde
animatie van Fear(s) of the Dark. Het meest succesvol was wel het Zweedse Let the Right One
in van voormalig Tiger Awards-kandidaat Tomas
Alfredsson. Deze vertelling over een ontluikende
liefde van een dertienjarig jongen voor een
vampiermeisje heeft inmiddels in vele landen
kopers gevonden, waaronder ook een belangrijke
Amerikaanse distributeur.
Svetlana Proskoerina’s hartstocht voor film
begon op de Filmacademie van Moskou, waar
Tarkovsky gastdocent was, en bij de oudste
Russische filmstudio, Lenfilm. Aleksandr
Sokoerov, de Russische meester, speelde hierin
een belangrijke rol. Met hem werkte ze later
aan het scenario van Russian Ark en over hem
maakte ze de documentaire Islands.
37
PROGRAMMA
Filmmaker in Focus
Kobayashi Masahiro
simpele kattebelletjes vormen zijn materiaal. De
films die eruit ontstaan kennen een aanstekelijke
levendigheid en humor. Breer maakt bewust
geen onderscheid tussen ernst en spel. Het
IFFR toonde zijn volledige, recent gerestaureerde filmoeuvre, gecompleteerd met een
reeks zeldzame documentaires. Tegelijk werd
ook een unieke, omvangrijke tentoonstelling
van Breers bewegende sculpturen en verwante
kunstwerken ingericht in TENT. (zie het programmaonderdeel Exploding Cinema: 3Radicals).
Weerbarstigheid komt met de jaren
Veel filmmakers worden gedurende de
ontwikkeling van hun oeuvre steeds milder en
toegankelijker. Slechts een kleine minderheid
van de cineasten weet over decennia het
oorspronkelijke vuur brandend te houden. Nog
zeldzamer zijn de filmmakers die naar mate hun
werk en leeftijd vordert steeds weerbarstiger
en radicaler worden. Steeds minder geneigd
om te behagen en steeds meer zoeken naar
een compromisloze wijze van vertellen. Zonder
twijfel behoort de Japanse meester Kobayashi
Masahiro tot deze laatste categorie. The Rebirth,
zijn meest recente film, is tevens zijn meest
zuivere, radicale en onthutsende. Het is zo’n
film die nieuwsgierig maakt naar de weg die de
filmmaker tot zo’n uit graniet geslepen film heeft
afgelegd. Dat was een belangrijke reden voor
dit retrospectief. Zijn vroegere films zijn moeilijk
te vinden en vaak ook voor een professioneel
publiek onbekend.
Artist in Focus
Cameron Jamie
Chroniqueur van de randcultuur
Alleen in Rotterdam te ervaren: het complete
oeuvre van Cameron Jamie. Deze jonge
Amerikaan staat bekend als een van de meest
eigenzinnige beeldend kunstenaars van dit
moment. Jamie onderzoekt en documenteert
folkloristische tradities en nieuwe cultuurvormen,
die aan de rand van de westerse beschaving
ontstaan. Daarbij maakt hij gebruikt van diverse
materialen en media. Zijn oeuvre verenigt
autobiografie, mythologieën, lokale tradities en
grootstedelijke fenomenen.
Als Artist in Focus werd voor het eerst zijn
complete filmoeuvre op een filmfestival getoond.
In TENT. waren daarnaast recente tekeningen
te zien. Spraakmakend en oorverdovend was
de live-uitvoering van de soundtrack bij vier van
zijn films: Kranky Klaus, Spook House, BB en
JO. De componisten en muzikanten hiervan, de
legendarische rock/metal-band The Melvins en
de Japanse noisegoeroe Keiji Haino, kwamen
speciaal hiervoor naar Rotterdam. Jamie ging
voor het IFFR ook op de programmeurstoel
zitten. Twee dagen lang presenteerde hij onder
de noemer Cinematic Nuggets een greep uit zijn
persoonlijke pantheon van films.
Met zijn toewijding aan het medium en onwrikbare verhalen is Kobayashi een voorbeeldige
filmmaker, die steun nodig heeft en verdient.
Omgekeerd heeft het festival een regisseur als
Kobayshi nodig om duidelijk te maken waar het
voor wil staan: voor zuivere en weerbarstige
filmkunst. Niet iedereen wilde Kobayshi in zijn
radicalisering volgen. Rotterdam wilde dat
nadrukkelijk wél.
Filmmaker in Focus
Robert Breer
Flitsend traag
Robert Breer is een Free Radical pur sang.
Deze avant-gardeveteraan wordt beschouwd als
een belangrijk beeldend kunstenaar en zijn werk
als esthetisch en technisch grensverleggend.
Breer maakt bewegende beelden, variërend
van animatiefilms tot kinetische sculpturen. Zijn
virtuositeit gaat schuil achter een kinderlijke
eenvoud in materiaalkeuze en thema’s. Huistuin-en-keukenspullen, speelse collages en
38
Starting from Scratch in WORM.filmwerkplaats, dit jaar een nieuwe volwaardige festivallocatie.
Gastvrouw Mieke van der Linden ontvangt regisseur Partho Sen-Gupta (Let the Wind Blow)
in de dagelijkse talkshow
39 Pop Cinema.
23
PROGRAMMA
Exploding
Cinema
3Radicals
Het centrum voor Beeldende Kunst TENT.
maakte opnieuw voor een hele tentoonstellingsperiode (zes weken) alle ruimte vrij voor het
IFFR. De tentoonstelling 3Radicals bracht het
beeldend werk van enkele sleutelfiguren uit het
Free Radicals-festivalprogamma bijeen: Robert
Breer, Cameron Jamie en Paul Sharits. Drie
aparte solo-presentaties, van kunstenaars uit
verschillende generaties, demonstreerden het
belang van radicaal doorgedreven originaliteit.
Paul Sharits (1943-1993) begon als Fluxuskunstenaar en bleef dat ook tot op het einde
van zijn leven. Maar hij staat ook hoog aangeschreven als structuralistische filmmaker, die de
eigenschappen van het medium zo consequent
op de spits dreef, dat zijn films en installaties
een enorm fysieke, tot zelfs agressieve impact
sorteerden.
Filmmaker in Focus Robert Breer (1926) begon,
geïnspireerd door Mondriaan, zijn carrière als
abstract schilder. Vanaf 1952 is hij zich op
kinetische kunst en dan in het bijzonder de
animatiefilm gaan richten. In het verlengde van
zijn minimalistische, vaak grappige bewegende
sculpturen, maakt Breer korte dagboekachtige
collagefilms.
Van Artist in Focus Cameron Jamie (1969)
werd een tentoonstelling met grafisch werk
gebracht, tekeningen die beschouwd kunnen
worden als visuele partituren van zijn donkere,
tot zelfs macabere verbeelding van Amerika’s
morbide psyche. De recente reeks die hij onder
de noemer Carved Ink presenteert, houdt het
midden tussen anatomische studies en psychotische waanvoorstellingen.
Kunstvorm in beweging
Een belangrijke impuls tot vernieuwing is
te vinden in de interactie tussen cinema en
andere disciplines, zoals beeldende kunst.
Het programmaonderdeel Exploding Cinema
kiest hiervoor elk jaar weer een nieuwe
invalshoek. Het IFFR werkt hiervoor intensief
samen met de Rotterdamse kunstinstellingen, met altijd weer een verrassend en uiterst
gevarieerd resultaat op diverse locaties in de
stad.
MovieSquad Jury: Sander Kersten (16), Katia Truijen (17), Glenn Vergoossen (17), Wouter Booij (19) en Giulia Bijvoet (17).
Spinvis is te gast bij Pop Cinema in
de Kleine Zaal van de Schouwburg.
40
23
Exploding Cinema stond geheel in het teken van
het centrale festivalthema Free Radicals. Voor
deze editie leverde de korte film Free Radicals
de inspiratie: Free Radicals is - naast een begrip
uit de chemie - de titel van een onverslijtbaar
eigenzinnige film uit 1958 van een uitgesproken
pionier, Len Lye.
Onder deze noemer werden diverse projecties
en presentaties bijeengebracht: een vijfdelige
reeks programma’s met een prikkelende combinatie van ouder en recente korte films (onder de
titels 3Free Music, 3Free Minds, 3Free Form,
3Free Speech en 3Free Love), een hommage
aan de experimentele cineast Paul Sharits
waarbij zijn films in de context van geestverwanten werd gepresenteerd, een lezing van zijn
tijdgenoot Tony Conrad, en een zeven uur lange
marathonreconstructie van het historische avantgardefestival EXPRMNTL uit Knokke-Le-Zoute
dat vijf edities kende tussen 1949 en 1974
(samengesteld door gastprogrammeur Xavier
Garcia Bardon).
41
PROGRAMMA
PROGRAMMA
More
Radicals
New Dragon
Inns
Live
performances
Verder resulteerde de samenwerking met Rotterdamse kunstinstellingen in een multimediale
theaterperformance van het Belgische gezelschap Crew in de studio van de Rotterdamse
Schouwburg (O_Rex), de tentoonstelling
Memory is a Motherfucker in galerie Roodkapje
(met de Britse kunstenaars Keith Rowe, Peter
Todd en Luke Fowler, kunstenaars van verschillende generaties en disciplines die de uitdaging
van gastprogrammeur Peter Taylor aangingen
om een groeiende groepstentoonstelling te
maken), een hoogtechnologische installatie van
Granular Synthesis in media-lab V2_ (Modell 5),
en de eclectische groepstentoonstelling Raw
Esperanto, rond de interactieve installatie Shout
van Vincent Elka in showroom MaMa.
Een filmprogramma én een tentoonstelling in het
voormalig Fotomuseum waarin soms zeer nieuw
werk van een aantal befaamde, maar ook van
opkomende Aziatische filmmakers en beeldend
kunstenaars werd samengebracht. Daarmee
wilde het IFFR de vitaliteit van de grensoverschrijdingen tussen kunst en film in het huidige
Azië laten zien.
De overschrijdingen vonden soms letterlijk
plaats. Zo was het majestueuze werk Seven
Intellectuals in Bamboo Forest Part 1-5 van de
spraakmakende Chinese beeldend kunstenaar
Yang Fudong in een bioscoop te zien en maakte
de toonaangevende documentairefilmer Wang
Bing speciaal voor deze gelegenheid en met
steun van het Hubert Bals Fonds zijn eerste
grote installatie. Met veel succes overigens; de
kritieken waren lovend en de installatie reist nu
langs internationale festivals en kunstinstellingen
over de wereld.
Het IFFR is geen filmfestival. Tenminste, niet
uitsluitend. Al sinds het begin kijkt het festival
ook over de grenzen van het celluloid heen. Dit
jaar misschien nog nadrukkelijker dan ooit, met
bijzondere en soms snoeiharde live performances. Tot die laatste categorie kunnen de optredens van cultband The Melvins en de Japanse
noisegeweldenaar Keiji Haino zeker gerekend
worden. Zij verzorgden live de soundtrack bij
films van Artist in Focus Cameron Jamie. Ook in
de naam van de dagelijkse talkshow zat muziek:
Pop Cinema! Elke avond was er in de kleine
zaal van de Schouwburg een sprankelende mix
van gesprekken en optredens met filmmakers
en kunstenaars onder leiding van Mieke van
der Linden. Aansluitend verzorgden sommige
gasten een (muzikaal) optreden, zoals onder
andere Spinvis, improvisatie-percussie-specialist
Will Guthrie, Bombay Connection en jazzpianist
Jeff Neve, en na afloop werd er gedanst tot
in de late uurtjes onder deskundige beats van
diverse dj’s.
Off_Corso was tijdens het festival het eenmalige
toneel van Umfeld. Daarin combineerden de
Nederlandse techno-producer Speedy J en de
Amerikaanse visual artist Scott Pagano hun
krachten. Het Franse kunstenaarscollectief
Metamkine verzorgde tijdens Short: As Long
As It Takes een niet-na-te-vertellen performance
waarbij filmprojectoren en taperecorders als
muziekinstrumenten werden ingezet.
Van het voormalige Fotomuseum werden ook de
leegstaande kantoorruimten benut, waarbij het
gebouw op een passende wijze iets prijsgaf van
een vorig leven als redactie en drukkerij van een
dagblad. De betrokken kunstenaars voelden zich
duidelijk geïnspireerd en uitgedaagd door een
gebouw waarvan nog niet alle mogelijkheden
waren benut. Uit de reacties van pers en publiek
kon worden opgemaakt dat men de essentie
begreep: niet alleen kunstenaars en filmmakers
koesteren de wens om de grenzen van hun
terrein op te rekken, ook het festival zelf liet hier
zien wat de mogelijkheden voor de toekomst
kunnen zijn.
De naam van het programma werd ontleend aan
de titel van een film van Tsai Ming-liang, die met
zijn installatie Is It a Dream? een van de belangrijkste bijdragen aan de tentoonstelling leverde.
42
Filmfestival
Groningen
IFFR Pocketeditie
Voor de twaalfde keer was Groningen, van
donderdag 31 januari tot en met zondag
3 februari, het podium voor de noordelijke
pocketeditie van het IFFR. De openingsfilm was
Daniele Luchetti’s Mio fratello è figlio unico en de
slotfilm was het speelse Bob Dylan-portret I’m
Not There. In de publieksenquête scoorden de
eigenwijze Amerikaanse producties Juno en Lars
and the Real Girl hoog.
Naast de veertig films in Images werd een deel
van het festivalprogramma vertoond in Vera en
het Grand Theatre. Nieuw was de festivaleditie
van Format GAVA, een combinatie van Gronings
filmarchiefmateriaal en nieuw gecomponeerde
muziek. ‘Groningen’ keek met Stichting Prime en
het Grand Theatre als altijd over de grenzen van
de cinema. Dit jaar met Berlin: die Symphonie
der Großstadt (1927), de zwijgende klassieker
van Walter Ruttmann. De film werd live begeleid
door het Berlijnse Die Enttäuschung, een
wereldpremière. Dit programma werd voorafgegaan door Hansa Harmonics, een samenwerkingsproject tussen kunstenaars uit Groningen,
Hamburg en Tallinn.
De twaalfde IFFR-pocketeditie trok in vier dagen
7.200 bezoekers, 400 meer dan in 2007 en
een evenaring van het record uit 2006. Met een
bezettingsgraad van 81 procent is het festival
zeer succesvol te noemen. Desalniettemin zit het
festival in de huidige opzet aan zijn ‘grenzen’.
De relatieve groei ten opzichte van vorig jaar is
vooral te verklaren uit de combinatie van een
sterk programma en een reserveringssyteem dat
meer ruimte biedt aan de losse verkoop. Op de
avond dat het festival begon waren ruim 6000
kaarten verkocht.
43
Artist in Focus Cameron Jamie voor de fotowand van het Oude Luxor Theater.
44
45
Het festivalcentrum
46 in de Doelen.
47
HUBERT BALS
FONDS
maestro Abolfazl Jalili hoorde met Hafez - een
hedendaags sprookje over een romantische
dichter met een oogje op de schoondochter van
de moefti - uiteraard in Kings & Aces thuis.
Pas volgend jaar viert het Hubert Bals Fonds
(HBF) zijn twintigjarig jubileum. Maar ook in
2007 was er alle reden voor een feeststemming. Zo werd de mede met HBF-steun tot
stand gekomen 4 Months, 3 Weeks and 2
Days in Cannes bekroond met een Gouden
Palm. Op het 37ste International Film Festival
Rotterdam (IFFR) draaide een indrukwekkende oogst van 22 films. Een recordaantal
van vijf deed een gooi naar een VPRO Tiger
Award.
Digitale ontwikkelingen maken het tegenwoordig
mogelijk om eenvoudiger, en dus goedkoper,
films te maken. Het Hubert Bals Fonds heeft
sinds een jaar een nieuwe categorie toegevoegd
om deze ultra lowbudgetproducties financieel te
ondersteunen. Tijdens het 37ste IFFR werden
daarvan de eerste concrete resultaten gepresenteerd: het Kirgizische debuut Absurd and Absurdity en de veertien uur durende video-installatie
Crude Oil van de Chinese filmmaker Wang Bing.
HBF
op het festival
Het HBF is blij met de aanwezigheid van door
het fonds ondersteunde films op het IFFR. Het
was een rijke jaaroogst, zowel kwantitatief al
kwalitatief. Maar liefst eenderde van de films
die geselecteerd waren voor de VPRO Tiger
Awards Competitie waren HBF-films. Daarvan
was de Argentijnse Cordero de Dios de
openingsfilm. Dat was na La antena (eveneens
uit Argentinië) vorig jaar de tweede keer in de
geschiedenis van Rotterdam dat een HBFproductie die eer ten beurt viel. Het Thaise
Wonderful Town van Aditya Assarat won een
VPRO Tiger Award.
Ook in de andere programmaonderdelen,
van Sturm und Drang tot New Dragon Inns,
waren door het HBF ondersteunde producties
goed vertegenwoordigd. Veel HBF-films leggen de vinger aan de politieke pols of volgen
de maatschappelijke ontwikkelingen van het
moederland. Logisch dus dat deze films sterk
vertegenwoordigd waren in het onderdeel Time
& Tide. Een van de films uit deze sectie was
Happy Desert, een rauw portret van de Braziliaanse ziel dat tegelijkertijd ook het probleem van
de jeugdprostitutie aankaart.
De doelstelling om jong talent uit ontwikkelingslanden op weg te helpen is af te lezen uit de
vier HFB-titels die in Sturm und Drang werden
gepresenteerd. Daaronder de Libanese debutant Chadi Zeneddine, die in Falling from Earth
vier personages volgt die in Beiroet ieder hun
eigen oorlog proberen te overleven. De Iraanse
Tijdens het festival werd voor het eerst de
Dioraphte Award uitgereikt voor een van de 22
door het HBF ondersteunde films in het festival.
De prijs, een geldbedrag van €10.000, ging
naar het Braziliaanse Mutum. De jury bestond uit
Marianne Bhalotra (voormalig HBF-manager),
Amra Baksic Camo (Sarajevo’s Cinelink hoofd
programma, Bosnië-Herzegovina) en Ho Yuhang
(filmmaker, Maleisië). Zij kozen Mutum omdat
ze diep getroffen waren door de film: “Met
ingetogen emotie en ongeremde energie vertelt
deze zorgvuldig geregisseerde en geacteerde
film over een harde wereld.”
HUBERT BALS
FONDS
Werkwijze
Internationale
successen
Het Hubert Bals Fonds is in augustus 1988
opgericht met als missie het stimuleren van
het maken én het vertonen van films uit ontwikkelingslanden. Bijna twintig jaar later heeft het
HBF (vernoemd naar IFFR-oprichter Hubert
Bals) een bijdrage geleverd aan de productie en
distributie van meer dan 700 projecten.
Het HBF richt zich hierbij op het ondersteunen
van de realisatie van speelfilms van vernieuwende en getalenteerde regisseurs uit landen
waar vaak geen zelfstandige en onafhankelijke
filmindustrie bestaat, en waar financiële middelen en artistieke steun ontbreken.
Met bescheiden financiële bijdragen helpt het
fonds bij het van de grond krijgen van een
filmproject, of juist bij het leggen van de laatste
hand aan een filmproject. In een groot aantal van
de gevallen werkt HBF-ondersteuning als katalysator: in veel regio’s is de faam van het fonds
inmiddels zo groot, dat het HBF-stempel nieuwe
deuren opent en andere financiers aantrekt.
Niet alleen in Rotterdam, maar ook ver daarbuiten genoten de HBF-titels veel aanzien.
De internationale waardering bleek uit de
prominente aanwezigheid van de door het
HBF ondersteunde films op de filmfestivals van
Cannes, Venetië, San Sebastian en Toronto.
Het Roemeense abortusdrama 4 Months, 3
Weeks and 2 Days van Cristian Mungiu ging er
in Cannes zelfs met de hoofdprijs, de Gouden
Palm, en de FIPRESCI-prijs vandoor en sleepte
vervolgens ook elders een reeks van prijzen
in de wacht, waaronder twee European Film
Awards, voor beste film en beste regisseur.
In Cannes werd het Braziliaanse Mutum als
slotfilm voor de Quinzaine des réalisateurs
gekozen. Het Sarajevo Film Festival opende
met I Am from Titov Veles, een Macedonisch
drama over drie zussen die na de val van het
communisme proberen te overleven in de harde
nieuwe maatschappij. De film werd er beloond
met de speciale juryprijs. Filippijnse maestro
Lav Diaz bewees met Death in the Land of
Encantos opnieuw over een zeer lange adem te
beschikken Zijn negen uur tellende epos werd
geselecteerd door het filmfestival van Venetië en
ontving daar een speciale juryvermelding.
Tweemaal per jaar, in het voor- en in het najaar,
kan een aanvraag worden ingediend bij het
Hubert Bals Fonds. Dit moet gebeuren in één
van vier categorieën: script- en projectontwikkeling, postproductie, distributie of digitale
lowbudgetproductie. Daarnaast stelt het fonds
ook middelen beschikbaar voor trainingen en
speciale projecten. Voorbeelden daarvan zijn de
oprichting van een filmacademie in Ethiopië en
een workshop voor regisseurs en scenaristen in
Costa Rica.
De diversiteit van de producties reflecteert
de internationale, geëngageerde en artistieke
keuzes van het Hubert Bals Fonds. Films in alle
soorten en maten, en uit alle windstreken. Van
een actueel drama over illegale arbeidsmigratie
naar Zuid-Afrika (Zimbabwe) en een Braziliaanse
satire over geld (End of the Line) tot een Indiase
komedie met een wilde stier in een plattelandsdorp (The Wild Bull).
48
De aanvragen worden allereerst beoordeeld op
grond van de inhoud en artistieke waarde. Ook
het budget en de haalbaarheid van de projecten
speelt een rol. De voorkeur hebben projecten
die duidelijk maken dat zij het medium op een
filmische, eigen wijze hanteren en een originele
kijk bieden op het land van herkomst. In het
ideale geval ondersteunt het project daar ook de
opbouw of groei van een onafhankelijke filmindustrie. De aanvragen worden beoordeeld door
een commissie van programmeurs en (oud-)
medewerkers van het IFFR.
49
HUBERT BALS
FONDS
Samenwerking
met CineMart
Hubert Bals
Fonds Plus
Het werk van het HBF houdt niet op bij financiële ondersteuning. Ook daarna speelt het
fonds een actieve rol en bemiddelt, adviseert en
informeert over andere potentiële financiers en
introduceert makers bij andere fondsen en op
markten en festivals. Daarbij is de organische
samenwerking met CineMart, de succesvolle
coproductiemarkt van het IFFR, natuurlijk van
groot belang. Projecten die ver in het stadium
van ontwikkeling zijn worden daar voorgesteld
aan internationale financiers. Dit jaar waren
dat vijf HBF-projecten: Ausencias (Argentinië),
The Blind Pig Who Wants to Fly (Indonesië),
Friccion (Mexico), In What City Does It Live?
(Maleisië) en Sleet (Rusland). CineMart helpt
filmmakers ook bij het zoeken naar (op het
festival aanwezige) distributeurs.
Om Nederlandse producenten de mogelijkheid
te bieden meer aan internationale producties
mee te werken, en om HBF-projecten ook in het
productiestadium financieel te ondersteunen, is
in 2006 het Hubert Bals Fonds Plus opgericht.
De projecten die een Nederlandse coproducent
vinden, kunnen bij het Nederlands Fonds voor
de Film een speciale aanvraag indienen. Het
eerste filmproject dat mede met steun van het
HBF en het NFF is gerealiseerd, is de Turkse
film My Marlon and Brando. IDTV/Motelfilm
was coproducent. De film ging op het festival in
wereldpremière.
In 2007 werden de volgende vier films
ondersteund:
- Los viajes del viento van Ciro Guerra
(Colombia/Argentinië/Frankrijk/Nederland), Nederlandse coproducent: Volya Films.
- Jermal van Ravi L. Bharwani
(Indonesië/Nederland),
Nederlandse coproducent: IDTV/Motel Films.
- Salt of This Sea van Annemarie Jacir
(Palestina/Frankrijk/Nederland),
Nederlandse coproducent: Augustus Film.
- Gigante van Adrian Biniez
(Uruguay/Argentinië/Nederland),
Nederlandse coproducent: IDTV/Motel Films.
Kennisoverdracht
op internationale
filmfestivals
Het HBF vindt de uitwisseling van kennis en
ideeën ook een kerntaak. Vertegenwoordigers
zijn dan ook vaak aanwezig op internationale
festivals, workshops en bijeenkomsten. Op
deze wijze bouwt het fonds actief en gericht
aan samenwerkingsverbanden en wederzijdse
kennisoverdracht met festivals en organisaties
uit ontwikkelingslanden. De organisatoren
profiteren van het internationale netwerk en de
kennis van het HBF; omgekeerd leert het fonds
meer over de lokale industrie, de filmmakers en
netwerken daar. In de periode 2007-2008 was
het HBF onder meer aanwezig op evenementen
in Argentinië, Armenië, Bosnië-Herzegovina,
Chili, Duitsland, Filippijnen, Frankrijk, Georgië,
India, Indonesië, Kirgizië, Marokko, Roemenië,
Servië, Spanje, Verenigde Arabische Emiraten,
Zuid-Korea.
Distributie
in Nederland
Het Hubert Bals Fonds promoot verhalen,
actuele thema’s en de cultuur uit niet-westerse
landen ook actief in Nederland buiten de
festivalperiode. Via een eigen dvd-label, speciale
bioscoopreleases en vertoning op televisie wil
het HBF de films een langer leven en meer
kijkers bezorgen. Het HBF beschikt automatisch
over de Beneluxrechten van films die in de
postproductie en van een aantal films die in de
sciptfase ondersteund zijn.
Het IFFR bracht zelf Antonia en Opera Jawa uit
50
HUBERT BALS
FONDS
in de Nederlandse filmtheaters. Dit voorjaar gaan
de mede met HBF-steun tot stand gekomen
Happy Desert en La antena op toernee door het
land als onderdeel van Rotterdam en route.
Cinemien brengt de openingsfilm Cordero
de Dios uit in Nederland en België, Imagine
kocht Wonderful Town aan voor die landen en
4 Months, 3 Weeks and 2 Days van Imagine/
Contact Film trok in Nederland en België volle
zalen. Ook aangekocht in 2007 zijn Ararat, 14
Views (Moskwood), El custodio (Cinemien),
At the River (Moskwood) en Free Floating
(Moskwood).
Jaarlijks brengt het IFFR een aantal HBF-films
uit op het dvd-label Tiger Releases. In 2007
waren dat Los muertos, Glue en Opera Jawa.
Dit jaar staan Love Conquers All en Antonia nog
op de planning. Die laatste was ook de eerste
titel van een nieuw educatief dvd-label. Zie ook
het hoofdstuk Distributie.
1, Ethiopië 1, Filippijnen 5, Georgië 3, India
2, Indonesië 3, Iran 2, Kirgizië 1, Libanon 1,
Macedonië 2, Maleisië 2, Mexico 3, Mozambique 1, Oeganda 1, Oekraïne 1, Oezbekistan 1,
Paraguay 1, Peru 1, Servië 1, Thailand 2, Turkije
4, Vietnam 1, Zuid-Afrika/Zimbabwe 1.
Financiering
De gelden waarover het HBF beschikt zijn
afkomstig van het Ministerie van Buitenlandse
Zaken (Afdeling DCO/IC), het Hivos/NCDO
Cultuurfonds, Stichting Doen!, de NPS en
Stichting Dioraphte. Door de toegenomen
reputatie en doordat het eenvoudiger is
geworden om wereldwijd toegang te krijgen tot
informatie is het aantal aanvragen bij HBF de
laatste jaren sterk toegenomen. Dit vereist dus
ook in de toekomst een zorgvuldige selectie.
Tegelijkertijd is het van belang dat het HBF over
een realistisch budget beschikt. Alleen dan kan
het een geloofwaardige en effectieve partner zijn
voor filmmakers uit ontwikkelingslanden. Daartoe streeft het fonds naar het vinden van aanvullende financiering voor de toekomst. Vorig jaar
leek die toekomst nog onzeker, toen het Ministerie van Buitenlandse Zaken - de belangrijkste
subsidiënt - de aanvraag voor de komende jaren
niet honoreerde. In een reactie stelde minister
Koenders van Ontwikkelingssamenwerking dat
het HBF een belangrijke pijler van het IFFR is:
“..omdat het de bezoekers in staat stelt kennis
te nemen van hoogwaardige films uit ontwikkelingslanden, terwijl de makers van die films
een belangwekkend podium aangeboden krijgen
dat hun wereldwijde bekendheid kan verschaffen.” Die erkenning werd positief ontvangen.
Er is nog geen invulling gegeven aan de wijze
waarop het Ministerie het HBF in de toekomst
zal ondersteunen.
De NPS zendt elk jaar ten minste vijf HBF-films
uit onder de vlag van Wereld Cinema. Uit de
festivaloogst van 2007 zijn dat de volgende
titels: Antonia (Brazilië), La antena (Argentinië),
Free Floating (Rusland), Love Conquers All
(Maleisië) en Barakat! (Algerije).
Van de recente oogst van IFFR 2008 koos de NPS:
Fim da Linha (Brazilië), Pure Coolness (Kirgizië),
Mutum (Brazilië), El otro (Argentinië) en in
samenwerking met de VPRO Wonderful Town
(Thailand).
Selectie
2007
In 2007 ontving het Hubert Bals Fonds 676
aanvragen. Daarvan werden 64 projecten
gehonoreerd, met een totaal aan bijdragen van
€ 883.055.
Aantal geselecteerde projecten per categorie:
script- en projectontwikkeling 26, digitale
productie 8, postproductie 17, distributie 4,
workshops en training 4, Hubert Bals Fonds
Awards 5.
Aantal geselecteerde projecten per land:
Algerije 1, Argentinië 6, Armenië 1, Bangladesh
1, Brazilië 4, Chili 2, China 8, Costa Rica
51
Het IFFR ontvangt vele gasten uit binnen- en buitenland.
52
53
54
Filmmaker in Focus Robert Breer.
55
Voor het eerst werd het Buyers & Sellers-diner georganiseerd, in de Burgerzaal van het Rotterdamse Stadhuis.
56
57
CINEMART
Projecten
Dit jaar vierde CineMart, de internationale
coproductiemarkt van het International
Film Festival Rotterdam (IFFR), zijn 25ste
verjaardag. CineMart is het belangrijkste
internationale platform voor de lancering van
nieuwe, innovatieve en artistieke filmprojecten. Dat bleek wel uit het recordaantal van
550 ingediende projecten. Daaruit werden er
39 geselecteerd en gepresenteerd aan 830
professionals uit de internationale filmindustrie.
De zorgvuldige selectie van filmprojecten is de
belangrijkste reden van CineMarts reputatie in
binnen- en buitenland. Door de vele internationale platforms en de veelvoud aan projecten is
het makkelijk om door de bomen het bos niet
meer te zien. De filmindustrie heeft veel vertrouwen in de kwalitatief hoogstaande projecten die
op CineMart worden gepresenteerd. Het zijn
innovatieve en eigenzinnige projecten van een
hoge artistieke kwaliteit. De selectie geschiedt
door de CineMart-staf, in samenwerking met
een commissie die bestaat uit verschillende
kopstukken uit de industrie.
CineMart is al een kwart eeuw de ontmoetingsplek waar filmmakers die op zoek zijn
naar aanvullende financiering (voor een
project) in contact komen met een selecte
groep afgevaardigden van de internationale
filmindustrie. Tegelijkertijd heeft CineMart oog
voor nieuwe ontwikkelingen in de filmindustrie.
De organisatie van het Rotterdam Lab is daar
een goed voorbeeld van. In deze workshop voor
beginnende producenten bindt CineMart internationale partners aan zich en biedt wereldwijde
toegang tot informatiebronnen. CineMart volgt
nauwgezet nieuwe trends op het gebied van
filmfinanciering, en organiseert elk jaar paneldiscussies en conferenties rond actuele thema’s.
CineMart hanteert een open aanvraagprocedure, maar is zelf ook actief op zoek naar
geschikte en bijzondere projecten op andere
festivals, markten en producentenworkshops.
Zodoende heeft CineMart een uitgebreid
producenten- en regisseursnetwerk. Ook
worden projecten aangedragen door de
CineMart International Advisory Board en de
verschillende internationale partnerorganisaties.
De CineMart-staf houdt op deze manier scherp
de ontwikkelingen in de filmindustrie en het werk
van regisseurs en producenten in de gaten.
CineMart brengt talent en industrie samen met
de presentatie van nog te financieren projecten.
Dat initiatief heeft inmiddels wereldwijd navolging gekregen, maar het IFFR was het eerste
filmfestival dat met CineMart een dergelijke
coproductiemarkt realiseerde. Op de 25ste
editie die van 27 januari tot en met 31 januari
2008 plaatsvond werden 39 filmprojecten aan
een select gezelschap van 830 internationale
filmprofessionals gepresenteerd. Tijdens deze
succesvolle jubileumeditie werd er uiteraard
teruggeblikt op de successen uit het verleden,
maar vooral gediscussieerd over de pioniersrol
die CineMart in het toekomstige internationale
filmklimaat kan spelen.
CINEMART
Gasten
Onder de 39 uitverkorenen waren projecten
van oude bekenden - regisseurs van wie eerder
werk in bijvoorbeeld de VPRO Tiger Awards
Competitie opgenomen waren als Koen Mortier
en Igor Sterk - en van jong talent, van wie
kort werk op prestigieuze festivals vertoond
werd. Een aantal van de projecten was in een
eerder stadium al door het Hubert Bals Fonds
ondersteund: Ausencias (Argentinië), The Blind
Pig Who Wants to Fly (Indonesië), Friccion
(Mexico), In what City does it Live? (Maleisië)
en Sleet (Rusland).
Het informele karakter is een van de belangrijkste elementen van de CineMart. Zo kan er
in een ongedwongen omgeving goed zaken
worden gedaan. Een zorgvuldig uitnodigingsbeleid is essentieel om dit unieke karakter en de
effectiviteit van CineMart te waarborgen. Daarbij
is gestreefd naar diversiteit op vakgebied binnen
de filmindustrie, geografische herkomst, omvang
en status, het aantal gevestigde en jonge
bedrijven. CineMart herziet elk jaar de gastenlijst
en houdt deze up-to-date met behulp van zijn
netwerk. De internationale partnerorganisaties
en de CineMart Advisory Board spelen hierbij
een belangrijke rol.
Bijzondere vermelding verdient de presentatie
van The Commandments, een omnibusproject
van getalenteerde Zuid-Afrikaanse regisseurs en
producenten, in samenwerking met het Binger
Filmlab, the National Film and Video Foundation
van Zuid-Afrika en de South African Broadcasting Corporation. The Commandments werd
gepresenteerd als geheel (tien films om aan te
kopen bijvoorbeeld door televisie-aankopers),
maar ook als tien afzonderlijke films.
Omdat het wenselijk is de groei van CineMart te
beperken om de kwaliteit en de functionaliteit te
behouden werd naar aanleiding van gesprekken
met experts de gastenlijst extra kritisch tegen
het licht gehouden. Niet alleen de projecten, ook
de gasten worden in zekere zin geselecteerd.
In tegenstelling tot andere festivalmarkten kan
men voor CineMart niet zomaar een accreditatie
kopen. Nieuwkomers dienen het festival te voorzien van bedrijfsinformatie en bezoekredenen.
Bedrijven die zich op vernieuwende wijze met
filmfinanciering bezighouden kregen voorrang.
Dit jaar bezochten 830 gasten de CineMart,
tegen 842 in 2007.
Voor CineMart 2008 werden 550 kwalitatief
zeer goede projecten ingezonden, dertig meer
dan vorig jaar. Dat vroeg om een nog steviger
selectieproces dan voorheen, want de doelstelling was het aantal geselecteerde projecten
terug te brengen tot maximaal veertig. Dat dient
twee doelen: de geselecteerde projecten krijgen
meer lucht en aandacht, en door nog kritischer
te kiezen wordt het kwaliteitsstempel dat de
geselecteerde projecten meekrijgen waardevoller. De artistieke kwaliteit bleef onveranderd het
belangrijkste selectiecriterium. Daarnaast werd
rekening gehouden met de geografische spreiding, het budget en een goede verdeling tussen
projecten van gerenommeerde filmmakers en
aanstormend talent. De selectiecommissie zocht
verder zoveel mogelijk aansluiting bij de wensen
en vraag van de internationale filmindustrie.
58
59
CINEMART
CineMart-programma
Tijdens CineMart kwam ook de toekomst ter
sprake. Met de presentatie van drie nieuwe
bussinesmodellen en een brainstormsessie
werd gesproken over de toekomst van CineMart
in het bijzonder en andere festivals en productiemarken in het algemeen. Een andere belangrijke
presentatie was die van de tien bijdragen aan
het The Commandments-project tijdens een
persconferentie voor alle geaccrediteerde
gasten. MEDIA Desk Nederland verzorgde een
bijeenkomst over de nieuwe aanvraagronde voor
ondersteuning voor distributie van het MEDIA
Programma van de Europese Commissie.
De ‘een-op-een’-afspraken tussen de
vertegenwoordigers van de geselecteerde
projecten en mogelijke financiers vormen het
hart van CineMart. De professionals geven hun
interesse aan op basis van eerder werk van de
regisseur en het CineMart Dossier. Dit dossier
wordt in december, ruim voorafgaand aan het
festival toegestuurd. De matchmakers van het
CineMart-team houden het overzicht van de
afspraken, geven advies en introduceren zonodig de gesprekspartners.
Rotterdam
Lab
Een nieuwe service voor producenten met
een project in de CineMart-selectie was de
mogelijkheid van een consult met een sales- en
distributiemedewerker die onderdeel van
de CineMart-selectiecommissie uitmaakt en
zodoende alle projecten kent. Deze persoon
bood extra achtergrondinformatie, maar bleek
ook nuttig voor het afsprakenschema om te
beoordelen of er nog bedrijven misten met wie
een afspraak nuttig zou zijn. Van deze service
werd veel en dankbaar gebruik gemaakt.
Het Rotterdam Lab is een vijfdaagse workshop
binnen CineMart, in samenwerking met diverse
partnerorganisaties, waaronder trainingsorganisaties en fondsen. Deze workshop biedt
beginnende producenten de mogelijkheid om
een sterk internationaal netwerk op te bouwen
en kennis te maken met de internationale coproductiemarkt en het filmfestival.
Naast de afspraken een-op-een organiseert
CineMart dagelijks informele lunches en
cocktails die het netwerken vergemakkelijken.
Op de openingszondag van CineMart werd
voor het tweede jaar de Industry Party georganiseerd. Circa 1.000 festivalgasten, waarvan de
meerderheid CineMart-bezoekers, filmmakers
en pers waren op dit netwerkevenement.
Op woensdag 30 januari eindigde de 25ste
CineMart met een slotfeest in Parkzicht. Daar
werden de prijzen voor CineMart-projecten
uitgereikt en ging de speciale korte jubileumfilm
over CineMart in première.
Uitloop van de zalen in Pathé Schouwburgplein.
Dit jaar namen 52 geselecteerde producenten
uit alle hoeken van de wereld deel aan een gevarieerd programma, bestaande uit speeddatings,
waarin zij elkaar leren kennen en zo onderling
een belangrijk netwerk gaan vormen, en panels
over verschillende aspecten van productie,
distributie en sales. Een ander vast onderdeel
via Rotterdam Lab zijn de rondetafelgesprekken
met diverse vooraanstaande afgevaardigden uit
alle takken van de filmindustrie.
Het programma van het Rotterdam Lab wordt
elk jaar samengesteld aan de hand van specifieke wensen van de producenten en de industrie. De workshop How to CineMart bleek voor
de tweede maal in een behoefte te voorzien.
Daarin leerden professionals de participanten
hoe ze specifiek het IFFR en CineMart optimaal
kunnen benutten voor de presentatie van zichzelf
en hun projecten. Na een korte pitch kregen de
deelnemers hier feedback van elkaar en van Ido
Abram van het Binger Filmlab. Verder stond er
een workshop over internationale coproducties
60
CineMart ‘een-op-een’-afspraken.
23
61
CINEMART
(Inter)nationale
samenwerking
op het menu, en plenaire sessies met de
thema’s distributie, sales, tv en financiering.
In de acht jaar dat het Rotterdam Lab bestaat
is het een steeds belangrijker middel geworden
om beginnende producenten te introduceren
in de internationale filmindustrie, maar ook om
deze producenten van de toekomst aan het
IFFR te binden. Dat de producenten zelf samen
ook een belangrijk netwerk vormen, blijkt uit
het feit dat de deelnemers van 2008 een zogenaamde Facebook-community hebben aangemaakt onder de noemer Rotterdam Lab Family.
Ook via die weg onderhouden de participanten
contact, wat mogelijk leidt tot toekomstige
samenwerkingsverbanden.
CineMart heeft een groot internationaal netwerk
opgebouwd van festivals, markten en ondersteunende organisaties. Dat vergroot de mogelijkheden voor CineMart-projecten en de Rotterdam
Lab-participanten door het jaar heen.
Projecten die op CineMart zijn gepresenteerd
worden geselecteerd voor de No Borders en
Paris Project-markten en CineMart-producenten
krijgen de gelegenheid zich gratis te registreren
voor de Marché van het Cannes Film Festival
door de samenwerking met de Producers
Network.
De Berlinale en het IFFR continueerden hun
samenwerking door drie projecten naar de
Berlinale Co-Production Market te sturen.
Een aandachtspunt is om nog niet-vertegenwoordigde territoria aan te trekken, zonder
daarmee de omvang te vergroten. Dit jaar waren
de Japanse producentenworkshop J-Pitch en de
Asia-Europe Foundation nieuw als partner.
CineMart werkt ook al jaren samen met het
Binger Filmlab in Amsterdam en de RésidenceCinefondation van het Cannes Film Festival. Dit
zijn beide ‘artist in residence’- programma’s die
hun herfst-wintersemester afsluiten in Rotterdam.
Van beide programma’s zijn een vijf tot zes
regisseurs op CineMart aanwezig. Deze filmmakers kunnen op CineMart met aanwezige
financiers afspreken. Ondanks dat CineMart
alleen faciliteert, is het een goede manier om
talenten voor de toekomst aan het IFFR te
binden.
Wethouder van Cultuur Orhan Kayar spreekt de gasten toe tijdens het Buyers & Sellers-diner.
Een nieuw tot stand gekomen samenwerking
is met Arts Alliance Media uit Groot-Brittannië
en hun onlinedistributieplatform Vizumi Pro.
Een belangrijke samenwerking met het oog op
modernisering van de services voor de filmindustrie en om meer exposure te geven aan de
geselecteerde projecten. Vizumi Pro maakt het
mogelijk om eerder werk van filmmakers die bij
CineMart aankloppen al in de aanloop naar het
festival via een beveiligde en exclusieve website
te laten zien. De films zijn nog een aantal
maanden na afloop van de CineMart digitaal
beschikbaar. Deze service krijgt een hoge
waardering van de gasten, en zal in de komende
jaren worden voortgezet en uitgediept.
Filmmaker in Focus23
Svetlana Proskoerina
62
63
CINEMART
CINEMART
Film Office
Awards
Het IFFR staat bekend om de uitgebreide
service aan de filmindustrie. Een belangrijk
onderdeel daarvan is de videotheek, die een
groot gedeelte van de films die op het festival
vertoond worden kan aanbieden aan filmaankopers, pers en festivalprogrammeurs. Om deze
service uit te breiden was voor het IFFR 2007
al een begin gemaakt met de digitalisering van
de festivalvideotheek. Voor het IFFR 2008 is de
videotheek volledig gedigitaliseerd, waar professionals on demand geselecteerde films kunnen
kijken.
Tijdens het festival werden er prijzen uitgereikt
aan veelbelovende CineMart-projecten. Deze
Awards bestaan uit een bescheiden maar
waardevolle bijdrage en vormen een belangrijke
stimulans voor de ontwikkeling van de projecten
en kunnen andere potentiële financiers over de
streep trekken. De ARTE France Cinéma Award
(€ 10.000) ging naar The Pervert’s Guide to
Ideology van Sophie Fiennes (Groot Brittannië/
Nederland). De jury bestond uit Michel Reilhac
(ARTE France Cinéma) en Alexandre Mallet Guy
(Memento Films). De achtste Prins Claus Fonds
Film Grant van € 15.000 werd uitgereikt aan
het CineMart 2008 Project In What City Does
It Live? van Liew Seng Tat (Dahuang Pictures,
Maleisië). De jury, bestaande uit filmmaker Karim
Traïda, filmkenner René Mioch, de Indonesische
filmmaker Garin Nugroho en Britse producent
Simon Field, was onder de indruk van de visuele
kracht en het contemporaine engagement van
het verhaal.
De Film Office draagt zorg voor het registeren
van de films die bekeken worden en door wie.
Deze informatie wordt teruggekoppeld naar de
filmmakers. Hetzelfde doet de Film Office voor
de bezoeken van pers en professionals aan de
Press & Industry-screenings. Een festivalselectie
kan veel betekenen voor de toekomst van een
film. Het is dus van belang dat de makers en/of
salesagenten van een film weten waar en bij wie
de interesse voor hun film ligt om deze contacten
op te kunnen volgen na afloop van het festival.
Het team van de Film Office bestond ook deze
editie uit een aantal ervaren internationale
consultants. Tijdens het festival werden een-opeen-afspraken gemaakt tussen de filmmakers
wiens werk op het festival werd vertoond en de
consultants, om zo de beste strategie te bepalen
om de film onder de aandacht te brengen bij de
juiste partijen.
Financiering
CineMart draagt zelf zorg voor het bijeenbrengen van het grootste gedeelte van het budget.
De belangrijkste medefinanciers van CineMart
2008 waren MEDIA Programma van de
Europese Commissie, het Ontwikkelingsbedrijf
Rotterdam (OBR) en het Nederlands Fonds
voor de Film (NFF)
De gelden werden aangevuld met een eigen
investering van het IFFR en financiële bijdragen
van de volgende (inter)nationale partner
organisaties: Arts Alliance Media/Vizumi Pro
(Groot-Brittannië), ASEF (Singapore), Ateliers
du Cinema Europeen (Frankrijk), Australian Film
Commission (Australië), Binger Filmlab (Nederland), Cinefondation - Résidence du Festival
(Frankrijk), European Audiovisual Entrepreneurs
(Luxemburg), Filmakademie Ludwigsburg
(Duitsland), Film i Väst (Zweden), Filmstiftung
Nordrhein-Westfalen (Duitsland), Flemish
Audiovisual Fund / Flanders Image (België),
Indigenous Branch – Australian Film Commission (Australië), J-Pitch / Unijapan (Japan),
Korean Film Council (Zuid-Korea), National Film
Development Corporation India (India), National
Film and Video Foundation (Zuid-Afrika), New
Zealand Film Commission (Nieuw-Zeeland),
South African Broadcasting Corporation(ZuidAfrika), Telefilm Canada (Canada), UK Film
Council (Groot-Brittannië), Wallonie Bruxelles
Images (België)
Zonder de steun van deze instellingen zou de
organisatie van CineMart niet mogelijk zijn. Dat
grote maar onvermijdelijke kostenposten als
locatiehuur, horeca en hotels elk jaar stijgen
maakte het niet makkelijk om CineMart financieel sluitend te maken. Om de hoge kwaliteit
en efficiëntie, en het uitstekende ‘werkklimaat’
ook voor toekomstige edities te waarborgen, is
een redelijk budget vereist. Een belangrijke taak
door het jaar heen is de zoektocht naar aanvullende vormen van financiering, nieuwe partners
en hogere subsidiegelden.
De Sales & Industry Club, een besloten
vergaderruimte binnen de Doelen, maakte deel
uit van de Film Office-service. Daarin vonden
de professionals diverse faciliteiten waaronder
internet, vakbladen en promotiemateriaal van de
verschillende festivalfilms. De rustige atmosfeer
zorgde voor een ideale ontmoetingsplek voor
afspraken met betrekking tot projecten en
films. De Sales & Industry Club werd ook voor
specifieke ontmoetingen gebruikt, zoals met de
IFFR-programmeurs, de een-op- een Film Office
Meetings en de speeddate-sessies van het
Rotterdam Lab.
64
65
66
Liew Seng Tat (Maleisië) was met Flower in the Pocket
geselecteerd voor de VPRO Tiger Award-competitie.
67
Openingsparty van de 25ste CineMart
68 in het Groothandelsgebouw.
69
DISTRIBUTIE
Rotterdam
en route
Een van de kerntaken van het International
Film Festival Rotterdam (IFFR) is het aanbieden van kwalitatieve, hedendaagse, onafhankelijke en vernieuwende cinema aan een zo
groot mogelijk publiek. Die verantwoordelijkheid stopt niet na het festival. Al meer dan
tien jaar brengt het IFFR ook films uit buiten
die periode en buiten Rotterdam. Dat gebeurt
onder andere door zelf films landelijk uit te
brengen, door de uitbreng op dvd en door het
Zuid-Hollandse Meet the Maestro-project.
De prijswinnaars Die Unerzogenen, Love
Conquers All en Yo waren gebundeld als Tigers
on Tour na het 36ste festival in 25 theaters
te zien. De eerste twee wonnen een VPRO
Tiger Award en kwamen met een bijdrage van
het Hubert Bals Fonds tot stand. De trend
van een afnemend bezoekersaantal zette zich
voort. Kwamen op de eerste Tigers on Tour
2.000 bezoekers af, voor de laatste was dat
750. Uit onderzoek bleek dat het concept van
drie vaste titels ietwat sleets was geworden
en de titel ‘tour’ door gebruik van diverse
andere partijen was verwaterd. In overleg met
de samenwerkende filmtheaters is daarom
besloten tot een formulewijziging. In het najaar
zijn kleinschalig, maar intensief begeleid, de
door het HBF ondersteunde titels Antonia en
Opera Jawa landelijk uitgebracht, met mooie
bezoekersaantallen als gevolg. Voorjaar 2008
is de vervanger van Tigers on Tour van start
gegaan. Rotterdam en route is een eendaags
minifestival dat de bezoeker meer keuzemogelijkheid biedt dan voorheen. Rotterdam en route
bevat vijf bijzondere en prijswinnende speelfilms
én een blok met vier korte films, verdeeld over
twee zalen. De bezoeker bepaalt zelf welke
‘route’ hij gaat zien. Het sextet van Rotterdam en
route illustreert de diversiteit van het filmfestival
en bestaat uit VPRO Tiger Award-winnaar Go
with Peace Jamil, het door het Filmmuseum
uitgebrachte Help Me Eros en de HBF-film
Happy Desert. Ook uit de festivaloogst van
vorig jaar zijn twee parels opgenomen: De
HBF- en officiële openingsfilm La antena en de
KNF-prijswinnaar Operation Filmmaker. Aan
dit nieuwe programma doen alleen de veertien
grotere filmtheaters mee. De tour wordt georganiseerd in samenwerking met de Volkskrant
en de VPRO, die als partners advertentieruimte
beschikbaar stellen. Een speciale flyer met
aanvullende informatie over de geselecteerde
titels en de deelnemende filmhuizen is in alle
deelnemende theaters verspreid.
Het festival heeft een aantal effectieve instrumenten hiervoor ontwikkeld, maar enkele hiervan
zijn aan vernieuwing toe. De aanvankelijk populaire Tigers on Tour blijkt minder goed te lopen
en daarom gaat het festival dit jaar van start met
Rotterdam en route. De vertoning van arthousefilms online blijkt helaas niet zo’n succes.
Daarom is er per 1 maart een einde gekomen
aan tigeronline. De volgende distributieprojecten
worden gecontinueerd: het uitbrengen van
films in de filmtheaters in het najaar, de Meet
the Maestro-tour langs de filmtheaters in ZuidHolland en het uitbrengen van films op dvd.
70
Tijdens het festival werd het hele Schouwburgplein en de Doelen sfeervol verlicht.
Nu kan je nog een speld horen vallen in het Oude Luxor Theater. Dat kon uiteraaard niet tijdens het oorverdovende optreden
van The Melvins en Keiji Haino. Zij brachten live soundtracks
ten gehore bij films van Cameron Jamie.
71
DISTRIBUTIE
Dvd-releases
Het IFFR gaf opdracht aan twee (jonge)
filmmakers om een korte film te maken, geïnspireerd op het werk van de Coen Brothers.
De Nederlandse filmmaakster Sietske Tjallingii
en de Indonesische filmmaker Edwin volgden
in de voetsporen van de maestro’s Coen. Hun
opdrachtfilms gingen op het festival voorafgaand
aan de eerste voorstelling van No Country for
Old Men in première. De films waren tegelijkertijd ook op de festivalwebsite te zien, en zullen
ook op een gratis dvd belanden die met het
meinummer van het tijdschrift Skrien meegeseald wordt. Daarop staat ook een interview met
de Coen Brothers.
Jaarlijks brengt het IFFR een aantal HBFfilms uit op dvd onder het eigen label Tiger
Releases. In 2007 verschenen Los muertos,
Glue en Opera Jawa op dvd. De verkoop loopt
goed; verhuur- en verkooppunten variëren van
warenhuizen en gespecialiseerde videotheken
tot filmtheaters en webwinkels. De HBF-titels
Love Conquers All en Antonia worden in 2008
uitgebracht. In samenwerking met de afdeling educatie kwam vorig jaar een educatief
dvd-label van de grond. De eerste uitgave
was de beeldlesbrief van de door het HBF
ondersteunde Antonia. Dit jaar is de HBF-titel
Glue het onderwerp van de tweede educatieve
uitgave.
Ten slotte stelde Kunstgebouw een uitgebreid
educatief programma samen voor havo- en
vwo-leerlingen. Zij bezochten Fargo en tijdens
het IFFR het surrealistische The Big Lebowski.
In de maanden februari en maart namen ze deel
aan workshops, waarin men zelf een film van
anderhalve minuut maakte, losjes gebaseerd op
het oeuvre van de maestro’s.
Meet
the Maestro
Meet the Maestro is een vierjarig samenwerkingsproject tussen het IFFR, Kunstgebouw en
Zuid-Hollandse theaters, op initiatief van de provincie Zuid-Holland. Het doel is stimulering van
het filmbezoek en verbetering van het filmklimaat
in de provincie. Deze derde editie van Meet
the Maestro was uniek, want ditmaal stonden
er twee filmmakers centraal: het Amerikaanse
onafhankelijke filmmakersduo de Coen Brothers.
Meet the Maestro’s dus! Hun voorliefde voor
film noir en screwball komedies zorgt voor een
eigenzinnig oeuvre, vol inktzwarte humor, droge
dialogen en surrealistische gewelddadigheden
waarvan Oscarwinnaar No Country for Old
Men de meest recente exponent is. Het Meet
the Maestro-project viel in drie delen uiteen die
nauw op elkaar aansloten.
tigeronline.nl
Het kijken van arthousefilms op de computer
blijkt weinig succesvol. Daarom is er per 1
maart een einde gekomen aan de digitale
service tigeronline. Tigeronline was in Nederland
de eerste aanbieder van lange arthousefilms
op internet. In samenwerking met provider
Tiscali, Nederlandse distributeurs, buitenlandse
producenten en regisseurs bood het IFFR sinds
2005 meer dan vijftig speelfilms uit de recente
festivalgeschiedenis, tegen een kleine vergoeding. Deze service bleek echter om financiële
en organisatorische redenen niet langer realiseerbaar. Daardoor verschraalde het filmaanbod
en werd er nog maar mondjesmaat gebruik van
gemaakt. Per 1 maart 2008 ging tigeronline dan
ook offline. De opgedane kennis en ervaring zal
het IFFR zeker meenemen in de zoektocht naar
nieuwe (digitale) distributiemethodes.
Voorafgaand aan het festival toerde een eerdere
film van de Coen Brothers langs de ZuidHollandse theaters. Fargo bleek nog steeds
goed voor volle zalen.
72
DISTRIBUTIE
Televisie
(Daoud Aoulad Syad, Marokko, 2004) 39.000
The Storytellers
(Eliane Caffé, Brazilië, 2003)
17.000
Tirana, année zéro
(Fatmir Koçi, Frankrijk, 2001)
61.000
Uzak
(Nuri Bilge Ceylan, Turkije, 2002)
57.000
Women’s Prison
(Manijeh Hekmat, Iran, 2002)
20.000
Fuse
(Pjer Zalica, Bosnië-Herzegovina, 2003)113.000
Met vertoning op televisie wil het IFFR de films
een langer leven en meer kijkers bezorgen. De
VPRO spant zich in om de winnaars van de
VPRO Tiger Award Competitie op het scherm
te krijgen. De NPS vertoont ieder jaar minimaal
vijf door het HBF-ondersteunde films in het
programma Wereld Cinema. De films worden
doorgaans in het jaar na vertoning op het festival - tussen de twaalf en achttien maanden na
bioscoopvertoning - voor het eerst op de televisie
vertoond. In de jaren daarna worden de meeste
films twee à drie keer herhaald. In 2007/2008 zijn
de volgende HBF-films
uitgezonden (variërend van eerste vertoningen
tot herhalingen), met het totaal van 760.000
kijkers:
Rialto
De samenwerking met het Amsterdamse filmtheater Rialto is ook in 2007 met succes voortgezet.
In 2007 gingen de beide najaarsreleases Antonia
en Opera Jawa daar in première. Met name
de zomerse openluchtvoorstelling van Antonia
trok veel bezoekers, net als de première van
Opera Jawa in aanwezigheid van de regisseur
Garin Nugroho. Samenwerkingsverbanden als
deze blijven belangrijk en worden voorgezet en
verstevigd.
VPRO
Walking on the Wild Side
(Han Jie, China, 2006)
54.000
La perrera
(Manuel Nieto Zas, Uruguay, 2006)
72.000
Summer in the Golden Valley
(Srdjan Vuletic, Bosnië-Herzegovina, 2003)22.000
NPS
Abouna
(Mahamat-Saleh Haroun, Tsjaad, 2002) 24.000
Parapalos
(Ana Poliak, Argentinië, 2004)
51.000
Heremakono
(Abderrahmane Sissako, Mauretanië, 2002)34.000
Japón
(Carlos Reygadas, Mexico, 2002)
36.000
Kept and Dreamless
(Vera Fogwill, Martin Desalvo, Arg., 2005) 4.000
Na cidade vazia
(Maria Joao Ganga, Angola, 2004)
34.000
O diabo a quatro
(Alice De Andrade, Brazilië, 2004)
67.000
Occident
(Cristian Mungiu, Roemenië, 2002)
17.000
Parapalos
(Ana Poliak, Argentinië, 2004)
18.000
Promised Land
(Jason Xenopoulos, Zuid-Afrika, 2002) 53.000
Tarfaya
73
Openingsparty van de 25ste CineMart
74 in het Groothandelsgebouw.
75
76
Interview met IFFR-directeur Rutger Wolfson
77 tijdens de opening van 3Radicals.
EDUCATIE
Schoolvoorstellingen
Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst. Met
zijn educatieve programma wil het International Film Festival Rotterdam (IFFR) de liefde
voor alternatieve cinema overbrengen op de
nieuwe generaties. Met tal van activiteiten wil
het festival de mediawijsheid van jongeren
vergroten, door kennis van het medium
over te brengen en door eigen producties
en ideeën te stimuleren. De toekomst van
media-educatie stond centraal in de grote
internationale conferentie How to Stimulate
Film Sense(s)? Dit jaar namen meer dan
achtduizend bezoekers deel aan het educatieprogramma.
Circa 2.100 leerlingen gingen op het festival
naar de film. Op de doordeweekse ochtenden
bezochten zij met hun klas een film. Die voorstellingen werden ingeleid en ondersteund door
lesbrieven. Aanvullende informatie en opdrachten waren op de festivalwebsite te vinden. In het
kader van Cultureel Kunstzinnige Vorming (ckv)
waren twee films geprogrammeerd. Voor havo
en vwo was dat Paranoid Park, de nieuwste
film van Gus Van Sant. Deze Amerikaanse
onafhankelijke filmmaker was vorig jaar het
onderwerp van het Meet the Maestro-project.
Vmbo-leerlingen zagen de Japanse animatiefilm
Appleseed: Ex Machina. Voor dit spektakel
was de belangstelling zo groot, dat het IFFR
een extra vertoning inlaste. In het kader van de
vreemde-taalvakken Duits en Frans stonden respectievelijk Sieben Tage Sonntag en Persepolis
op het schoolmenu. Die laatste, een autobiografische animatiefilm over een uit Iran ontsnapt
meisje, bleek ook de favoriet van zowel het
publiek als de MovieSquad-jury. De film was op
het festival (en later in distributie) in de Engelse
versie te zien. In de schoolvoorstellingen werd
de originele Franstalige versie vertoond.
Educatie vormt een belangrijke pijler van het
IFFR. De mediaconsumptie van jongeren is
eenzijdig. Het festival biedt met het educatieprogramma een alternatief voor de mainstreamcinema en de dominante (Amerikaans geörienteerde) massacultuur. In de festivalperiode, maar
ook door het jaar heen organiseert het festival
een hele reeks aan activiteiten waarin jongeren
kennismaken met ‘Rotterdam’-films. De doelgroep is breed: van scholieren tot studenten.
Het educatieve aanbod bedient zowel het basis-,
het voorgezet als het wetenschappelijk onderwijs. Het festival ontwikkelt zelf lesmateriaal.
De dvd’s van het eigen educatieve label kunnen
eenvoudig in de lesstof worden ingepast. Op
die manier wil het festival de passie voor cinema
overbrengen. Jongeren leren zo bewust om te
gaan met de media en worden op een creatieve
en actieve manier betrokken bij de filmkunst.
Watch that Sound! Workshop tijdens de Kids Only-dag.
Daarnaast ziet het IFFR ook als taak de snel
veranderende context van filmeducatie te
onderzoeken en een bijdrage te leveren aan
het maatschappelijke debat. Dit gebeurde met
de internationale conferentie How to Stimulate
Film Sense(s), waarin media-educatie vanuit het
specifieke oogpunt van filmmakers en professionals benaderd werd.
78
Uitreiking van de79
Mini Tiger Awards.
23
EDUCATIE
MovieSquad
Kids Only
(mini)
De MovieSquad-jury is de jongste jury van het
IFFR. De jury bestond uit vijf jonge filmliefhebbers tussen de zestien en negentien jaar. In
samenwerking met het Nederlands Instituut voor
Filmeducatie (NIF) werd voor hen een selectie
van 22 films samengesteld. Hieruit kozen zij
Persepolis als winnende film. Daarmee is deze
bijzondere tekenfilm verzekerd van opname
in het landelijke filmeducatieve MovieZoneprogramma. De uitreiking van de MovieSquad
Rotterdam Award vond plaats in de grote zaal
van de Schouwburg, voorafgaand aan vertoning van de winnaar. Dit werd voor het eerst
gecombineerd met de uitreiking van de Digital
Playground Junior Tiger Awards. Daardoor trok
deze jeugdige awardceremonie meer bezoekers
dan ooit.
Het evenement voor de allerkleinste festivaltijgertjes was extra uitgebreid. Uiteraard was er
weer een Kids Only, voor kinderen tussen de
acht en twaalf én hun ouders. Samen zagen
ze eerst de kinderklassieker Le Ballon Rouge.
Aansluitend volgden de kleintjes de muziekworkshop Watch That Sound, terwijl de ouders naar
een festivalfilm keken. Dit jaar was er ook een
speciaal programma voor de allerkleinsten, van
vier tot acht jaar (Kids Only Mini). Zij keken hun
ogen uit bij de experimentele toverlantaarnvoorstelling Toverslag van Musiscoop.
Hollywood
in de klas
De naam zegt het al: in Hollywood in de klas
gaan leerlingen van de bovenbouw basisschool
zelf aan de slag met de camera. Op een actieve
manier komen ze zo in aanraking met beeldtaal
en film. Na een inleiding over de theorie
schrijven de kinderen een script voor een korte
film. Daarna maken ze de decors, acteren ze
en nemen de film onder begeleiding op. De
feestelijke finale vond plaats in de Schouwburg.
Daar zagen ongeveer 600 kinderen, leraren en
ouders welke filmpjes de Mini Tiger Awards in
de wacht sleepten. De jury bestond uit Rutger
Hauer, Ebbie Tam (het hoofdrolspeelstertje uit
Het Paard van Sinterklaas) en Erik van Muiswinkel. Sharon Dijksma, staatsecretaris van
OCW, opende de dag.
W R NXT
Kids Only Mini heeft activiteiten voor de allerkleinste filmfestivalbezoekertjes (4-8 jr) met een voorstelling, live muziek en spel.
Kids Only Mini
80
Wie volgt? Tijdens het festival kregen negen
jonge talenten de masterclass W R NXT aangeboden. Dit initiatief stimuleert de ontwikkeling
van talent door middel van de ontmoeting met
ervaren filmmakers. In de tweede editie van W R
NXT gaf de Ethiopische cameraman en filmmaker Abraham Haile Biru advies en voerde met
de aanstormende filmmakers een discussie over
het vak. Ook toonde hij voorbeelden uit eigen
films (over de burgeroorlog) en werk van zijn
studenten (over vrouwenonderdrukking en de
ontbossing van Ethiopië). Bijzonder was dat de
jongeren ook eigen producties aan hem konden
voorleggen, waar hij en de andere deelnemers
uitgebreid feedback op gaven. W R NXT is een
samenwerking met het NIF, Gerlinda Heywegen
was gespreksleider.
81
EDUCATIE
Workshops
en maart maakten de leerlingen in workshops
op school zelf korte filmpjes van één minuut
geïnspireerd op de openingsscène van The
Big Lebowski. De vijftien beste filmpjes gaan in
Filmhuis Lumen in Delft in première tijdens de
finale van Meet the Maestro Junior.
Samen met Digital Playground vinden tijdens
het festival speciale workshops plaats. In de
Moving-workshop maakten leerlingen uit het
voortgezet onderwijs een filmpje van maximaal
één minuut dat in het teken van het filmfestival
stond. Daarbij werden ze begeleid door jonge
Nederlandse filmmakers die hen de kneepjes
van het vak bijbrachten. De beste films werden
geselecteerd voor de finale die voorafgaand
aan de uitreiking van de MovieSquad Award
plaatsvond. Daar werden de drie winnaars in de
categorieën beste film, beste geluid en beste
montage bekroond met een Junior Tiger Award.
Conferentie
How to Stimulate
Film Sense(s)
Tijdens het festival organiseerden het IFFR en
het NIF voor de eerste keer een conferentie
over media-educatie vanuit artistiek oogpunt.
Staatssecretaris van OCW, Sharon Dijksma,
opende de conferentie. Verscheidene (inter)
nationale sprekers deelden kennis en expertise
in workshops, plenaire sessies en paneldiscussies. De nadruk lag daarbij steeds op mediaeducatie vanuit de filmmaker zelf. Onderwerpen
waren het effect van de digitalisering op
media-educatie en filmmakers en de invloed die
filmmakers op media-educatie (kunnen) uitoefenen. De primaire doelgroep van de conferentie
bestond uit filmmakers en -professionals,
beleidsmakers en educatieve medewerkers
van culturele instellingen. How to Stimulate
Film Sense(s)? resulteerde in een manifest met
daarin de belangrijkste bevindingen, conclusies
en aanbevelingen voor de toekomst.
In de Young Urban Lab workshops van Watch
That Sound leerden jongeren van twaalf tot
twintig jaar de betekenis van de relatie tussen
beeld en geluid door zelf een soundtrack bij een
korte film te maken. Studenten van de Willem de
Kooning Academie vervaardigden het gebruikte
filmmateriaal, op basis van een geluidsconcept
van muziekstudenten van Codarts, Hogeschool
voor de Kunsten. Net als vorig jaar namen circa
200 jongeren deel aan de workshops.
Projecten en
samenwerkingsverbanden
EDUCATIE
Rotterdam
Film
Course
Filmblik
Filmblik is een uniek project waarin de drie
grootste vertoners van arthousecinema in
Rotterdam de krachten bundelen: Cinerama,
Lantaren/Venster en IFFR. Deelnemende middelbare scholieren uit Rotterdam en omstreken
bekijken onder schooltijd een van de volgende
films met hun klas: Zozo, Litte Miss Sunshine,
Offside, Grbavica of Antonia. Lesbrieven en
een speciale Filmbliksite bieden de docenten
vervolgens lesmateriaal. De scholen konden ook
deelnemen aan de Moving-workshop van Digital
Playground: daarin maakten de leerlingen een
eigen videoclip voor de titelsong van Antonia.
De Rotterdam Film Course (RFC) laat hbo- en
wo-studenten kennismaken met thema’s uit
onafhankelijke en alternatieve films. Dit jaar
stond de cursus, bestaande uit een of twee
dagdelen, in het teken van Cinema & Censuur.
De cursus bestond uit lezingen en de vertoning
van The Battle of Algiers, Viva Zapatero en Cut
van Royston Tan. Van deze filmmaker werd zijn
nieuwste film, 881, voor RFC-cursisten op het
filmfestival gratis vertoond. De RFC deed in de
periode van oktober 2007 tot half januari 2008
in totaal vijftien landelijke filmtheaters aan en is
een samenwerking van IFFR, diverse onderwijsinstellingen en het NIF.
Lesmethodes en
– materiaal
Het door het IFFR ontwikkelde lesmateriaal
wordt als lesbrieven, maar ook op de festivalwebsite aangeboden. Daar is meer plaats voor
meer aansprekende audiovisuele informatie,
zoals trailers en YouTube-fragmenten.
In samenwerking met de afdeling distributie
kwam vorig jaar een educatief dvd-label van
de grond. De eerste uitgave was de beeldlesbrief van de door het Hubert Bals Fonds
ondersteunde Antonia. Deze bevat fragmenten
met vragen en opdrachten. De beeldlesbrief
van de HBF-titel en eerdere winnaar van de
MovieSquad Award Glue, de tweede educatieve
uitgave, is uitgebreider. Naast de dvd van de
film bevat het lespakket een boekje met achtergrondinformatie, diverse vragen en opdrachten
en een cd-rom met een praktijkopdracht. Daarin
zijn tekst, geluid en beeld losgekoppeld en moet
de leerling zelf (leren) monteren.
Voor eerste- en tweedejaarsstudenten van de
Nederlandse Film en Televisie Academie stonden er weer Tijgerdebatten op het programma.
Daarin gingen 75 filmmakers in spé in debat
met regisseurs uit de VPRO Tiger Awards
Competitie.
In het Meet the Maestro-project (zie het hoofdstuk Distributie), stonden de Coen Brothers
centraal. Kunstbouw stelde voor havo- en
vwo-leerlingen uit de provincie Zuid-Holland met
Meet the Maestro Junior een uitgebreid educatief programma samen. Voor hen draaide op het
filmfestival The Big Lebowski. 510 leerlingen
zagen in zo’n speciale schoolvoorstelling die
culthit van Joel en Ethan Coen. Hun oeuvre is
toegankelijk, veelzijdig en vindt goede aansluiting bij de leefwereld van jongeren. In februari
82
83
Black Air was een van de interactieve installaties van de expositie New Dragon Inns in het voormalig Fotomuseum.
84
85
86
De Oekraïense beeldend kunstenaar Podolchak, genomineerd voor de VPRO Tiger Awards met zijn zijn filmdebuut Las meninas,
samen op de foto met VPRO Tiger Award-winnaar
87 Aditya Assarat van Wonderful Town.
MARKETING
EN COMMUNICATIE
De 37ste editie van het International Film
Festival Rotterdam (IFFR) legde het accent op
Free Radicals: filmmakers en kunstenaars die
eigenzinnig en energiek een eigen koers volgen. Het grootste entreeheffende evenement
van Nederland sloot hier in zijn communicatie
op aan met een pure en rauwe campagne.
Het festival werd dit jaar circa 355.000 keer
bezocht.
Campagnebeeld
Voor de 37ste filmfestivaleditie werd een nieuwe
samenwerking aangegaan met het ‘jonge’
Rotterdamse vormgeverscollectief 75B van
Robert Beckand (1972), Pieter Vos (1971) and
Rens Muis (1974). Vanaf het eerste festival in
1972 is de tijger het beeldmerk van het IFFR.
Geen gewone tijger, maar een Bengaalse: een
bedreigde diersoort, omdat het festival vooral
bedreigde films vertoont. Ook voor het affiche
van dit jaar vormde de tijger het uitgangspunt.
Het door Max Kisman ontwikkelde logo kreeg
een Free Radical make-over en werd letterlijk
uitgekleed tot een sober maar krachtige zwartwitillustratie.
Binnen- en
buitenruimte
Programmauitgaven
De festivalbuzz begon al vroeg in december.
In de grote steden werd het IFFR onder de
aandacht gebracht door honderden A0-posters
en affiches speciaal voor abri’s, met name in
stadscentra en de grotere NS-stations in de
Randstad. Rotterdam Centraal werd voor de
gelegenheid door de NS helemaal in filmfestivalsfeer aangekleed, en bezoekers kregen
IFFR-gadgets uitgereikt. In de grote bioscopen
en filmtheaters en op de festivalsite draaide een
speciale trailer, die humoristisch invulling gaf
aan de inmiddels bekende campagneslogan
Discover Directors Before They’re Famous.
Traditioneel publiceert het IFFR in samenwerking met de hoofdpartners vanaf december
een aantal mediabijlagen met programma- en
achtergrondinformatie. In de tweede week van
december verscheen het Festival Magazine,
dat grootstedelijk werd gedistribueerd en
als insert bij de VPRO-gids verstuurd werd
(oplage:125.000 exemplaren, landelijke verspreiding). Op 17 januari beleefde de Volkskrant
traditioneel de jaarlijkse primeur en werd in
een 64 pagina’s tellende bijlage het volledige
festivalprogramma bekendgemaakt. De redactie
van de Volkskrant leverde haar eigen inhoudelijke bijdrage aan de uitgave (oplage: 390.000
exemplaren, landelijke verspreiding waarvan
190.000 door het IFFR verspreid).
Het Rotterdamse centrum was rijkelijk gevuld
met een ware vlaggenzee van ruim 150
banieren: van de Coolsingel, rondom de Hofpleinfontein, op het Schouwburgplein tot voor
de entrees van twintigtal festivallocaties.
Winkeliers(verenigingen) en de horeca sloten
zich thematisch aan bij het filmfestival. Boekhandel Donner, de Bijenkorf, Van Gennep, De
Slegte en de Bibliotheek Gemeente Rotterdam
versierden de etalages en de winkelvloeren
met promotiemateriaal en verkochten (met
uitzondering van de bibliotheek) festival- en
filmgerelateerde producten. Restaurants en
brasseries aan het Schouwburgplein boden
speciale filmmenu’s aan en café brasserie
Dudok exposeerde traditiegetrouw een historisch festivalafficheoverzicht. In de etalages aan
de Oude en Nieuwe Binnenweg hing het affiche
prominent in het zicht.
88
MARKETING
EN COMMUNICATIE
Voor enkele specifieke programmaonderdelen
en het internationale vakpubliek zijn speciale
Engelstalige brochures gemaakt. Het programma Short: As Long As It Takes kreeg een
publicatie met korte beschrijvingen van alle
films (oplage: 2.500). Voor het programma
Exploding Cinema, waarvoor het IFFR intensief
samenwerkt met andere kunstinstellingen in
Rotterdam is een brochure gemaakt waarin ook
andere activiteiten aan bod kwamen die onder
de noemer Free Radicals vielen. De folder werd
vooral verspreid in kunst- en cultuurinstellingen
in de grote steden, en via de deelnemende
organisaties (oplage: 2.500 exemplaren).
Tijdens het festival verscheen de festivaldagkrant Daily Tiger in een oplage van 12.000
exemplaren. De Daily Tiger bestond uit een
Nederlands- en Engelstalig gedeelte. De invulling met naast praktische informatie nieuws,
achtergrondartikelen en interviews was fris,
mede dankzij hoofdredacteur Hans Heesen en
zijn jonge redactieteam. De gratis festivaltabloid
kende tien normale edities; de Volkskrantdag
kreeg een speciale editie. De Daily Tiger werd
verspreid op alle festivallocaties en in Rotterdamse horeca, uitgaansgelegenheden, hotels
en culturele instellingen. Op de festivalwebsite
waren alle edities als pdf-bestand te downloaden.
De festivalcatalogus met daarin lange beschrijvingen van alle in het festival opgenomen titels
en programmaonderdelen bleek voor de internationale gasten een onmisbaar handboek maar
ook een waar collector’s item. De oplage van
3.500 exemplaren die een week voor de start
verscheen was al tijdens het festival uitverkocht.
De catalogus was te koop in de webshop, de
betere boekhandels in het land en in de Festivalshop in de Doelen. Geaccrediteerde gasten
en pers ontvangen een exemplaar. Met het oog
op de internationale doelgroep is de catalogus
geheel Engelstalig. De hele inhoud was tegelijkertijd ook online beschikbaar, zowel in het
Nederlands als in het Engels. Een aanvulling
op de vuistdikke catalogus was de handzame
Programme Guide, met programma-informatie
en praktische informatie voor de (inter)nationale
gasten (oplage: 3.000 exemplaren). Zie voor
meer informatie het hoofdstuk International
Public Relations.
89
MARKETING
EN COMMUNICATIE
Website
De evenementen die het IFFR traditiegetrouw
met hoofdsponsoren de Volkskrant en de VPRO
organiseert, zoals de VPRO Preview-, VPRO
Discovery-, VPRO Tiger-, en de Volkskrantdag
werden ook in de webshop aangeboden.
Partners als Hotel The Westin, Hostel ROOM
Rotterdam, Viva en de Bijenkorf brachten aantrekkelijke acties om een meer gesegmenteerd
publiek te bereiken.
Samen met de Volkskrant werd een 2-voor-1actie georganiseerd. Iedere dag communiceerde een bon op de voorpagina van de krant
dat men op de daluren – van 09:00 tot 13:00
uur - twee tickets voor de prijs van één kon
krijgen. Ook met de NS werd een speciale
kortingsactie georganiseerd: met drie ‘medepassagiers’ met korting naar de film. Het festival
lanceerde zelf met Routes Reliëf Rotterdam een
nieuw initiatief. In dat kader bood het festival
dagelijks drie verschillende routes door de
programmering aan. Een route bestond uit vier
of vijf thematisch geordende IFFR-activiteiten:
meestal filmvoorstellingen, maar in sommige
routes was ook plaats voor een bezoek aan een
expositie. De Routes Reliëf Rotterdam waren
ook te koop in de webshop. Het IFFR is van
plan om deze service komende edities verder te
ontwikkelen.
Sinds de vorige editie is de festivalwebsite
www.filmfestivalrotterdam.com in twee aparte
domeinen verdeeld: een professionals- en een
publieksgedeelte. Het publiek werd nog meer
dan vorig jaar uitgenodigd om interactief met de
site om te gaan: via ‘mijn iffr’ waren filmfavorieten op te slaan en kon men reacties op geziene
films achterlaten. De webshop was deze editie
beter gevuld dan ooit.
In de periode december-medio februari telde de
website het recordaantal van 430.222 unieke
bezoekers (publiek en professionals) en werden
ruim 3,5 miljoen pageviews gerealiseerd. De
absolute piek in zowel bezoekersaantallen als
opgevraagde pagina’s was op 17 januari, de
dag dat het volledige programma, inclusief
catalogusteksten, werd gepubliceerd. In de
festivalperiode verzorgde een redactieteam van
vier man de verslaggeving op de site. Dagelijks
werd het belangrijkste nieuws gebundeld in een
Tiger Alert, en naar meer dan 11.000 abonnees
gezonden. Ook werd de volledige dagkrant
als downloadbare pdf-bestand op de website
aangeboden.
Marketing
Festivalshop
in de Doelen
Voor de voorverkoop was er in de aanloop naar
het festival geen speciale voorverkoopwinkel
in de Doelen, maar kon men via de webshop
terecht. Daar werden ruim 10.000 tickets
verkocht voor arrangementen en speciale evenementen als bijvoorbeeld de openingsavond en
de verrassingsfilm. Op de digitale schappen lag
verder een breed assortiment aan Tijger-merchandise, waaronder kleding en accessoires.
De festivalshop in de Doelen, het fysieke verkooppunt van een breed assortiment van Tijgerhebbedingen was aan het eind bijna compleet
uitverkocht. Terwijl aan het begin van het festival
de festivalshop haast uitpuilde van kleurrijke
festivalkleding, tassen, mutsen, dvd’s en andere
IFFR-zaken. Het aanbod was uitgebreider dan
online verkrijgbaar was. De Tiger Releasesdvd’s worden ook buiten het festival via de site
en diverse distributiekanalen aangeboden. Maar
de rest van het aanbod, zoals onder andere de
rap uitverkochte catalogus, heeft nu de status
van collector’s items.
Het festival begon dit jaar eerder dan anders:
niet op woensdagavond, maar al in de ochtend
werden er films vertoond in de Robeco Filmdag.
Publiek kon daarin zes festivalklassiekers van
voorgaande jaren zien, tegen de klassieke prijs
van € 8. De Robeco Filmdag werd besloten met
een vertoning van de publieksopener Juno.
90
MARKETING
EN COMMUNICATIE
Ticketverkoop
Publieksonderzoek
Voor het tweede jaar was de onlineticketverkoop
in samenwerking met Top Ticket Line een
succes, ondanks de massale belangstelling.
In de nacht van vrijdag 18 januari op zaterdag
19 januari startte de onlineticketverkoop op
een speciale afgeschermde en beveiligde
website, die via de vertrouwde festivalwebsite
te bereiken was. Op zaterdagochtend ging
om 9:00 uur de Centrale Kassa in de Doelen
open. Op zondagmiddag 20 januari, na het
eerste traditiegetrouw drukke weekeinde, waren
online en aan de festivalkassa’s in de Doelen al
circa 95.000 tickets verkocht. Aan de kassa’s
van respectievelijk Pathé Schouwburgplein,
Cinerama en Theater Lantaren/Venster konden
tijdens het festival alleen tickets worden gekocht
voor de dag zelf.
De ticketsoorten en -prijzen zijn ten opzichte van
2007 gewijzigd. De prijs van losse tickets werd
met een euro verhoogd naar € 9, in combinatie
met de Tijgerpas € 6. Deze kortingspas was
in prijs verlaagd en kostte € 15, en € 10 voor
houders van een OV-studentenkaart, CJP,
Pas-65 of Rotterdampas. De Tijgerpas zorgde
voor voordeel voor iedereen die meer dan vijf
tickets kocht, terwijl de Tijgerpas met korting al
voordeel bood bij meer dan drie films. Per online
gekocht ticket werd € 0,70 handelingskosten
in rekening gebracht. De zeer gewilde en in
exclusieve oplage verschenen Unlimitedpas
kostte dit jaar € 335.
De festivalorganisatie verricht om het jaar
publieksonderzoek. In 2006, tijdens de 35ste
editie, werden het bezoekersprofiel en de klanttevredenheid onderzocht. Dat onderzoek kreeg
dit jaar een vervolg. De resultaten worden medio
mei bekendgemaakt en zijn vanaf dan in rapportvorm op te vragen bij de afdeling Marketing
& Communicatie. Belangrijk aandachtspunt is
de tevredenheid, dit is immers een belangrijke
voorwaarde voor herhalingsbezoek en bepaalt
zo (de toename van) de bezoekfrequentie en
uiteindelijk de zaalbezetting. Tevredenheid bij
het publiek biedt ook zekerheid aan sponsors
en adverteerders, en is een voorwaarde voor
het uitbouwen van het merk IFFR en het verder
ontwikkelen en uitbreiden van de activiteiten.
Activiteiten en publiciteit door het jaar heen
De promotie rondom de overige activiteiten
gedurende het jaar, zoals het uitbrengen van de
Tiger Releases op dvd, de releases van door het
Hubert Bals Fonds ondersteunde titels Opera
Jawa en Antonia en de voorjaarstoernee Rotterdam en route (zie Distributie), de Festivalpreview en de educatieve activiteiten (zie Educatie),
was merendeels evenredig aan voorgaande
jaren en kwam mede tot stand in samenwerking
met de betreffende afdelingen.
Een constant gegeven is de promotionele inzet
door de Volkskrant en de VPRO, die als hoofdsponsors van het filmfestival en mediapartners
van de activiteiten gedurende het jaar, volop
aandacht geven aan de eerder genoemde
activiteiten. Door het omvangrijke digitale abonneebestand kon het IFFR geïnteresseerden ook
door het jaar via e-mailnieuwsbrieven blijvend
informeren.
91
De CineMart Closing Party in Parkzicht 92
was een groot succes en werd druk bezocht.
93
De Japanse meester Kobayashi Masahiro was Filmmaker in Focus.
94
95
INTERNATIONAL
PUBLIC RELATIONS
Het International Film Festival Rotterdam
(IFFR) heeft internationaal altijd een goede
reputatie gehad. Om deze te waarborgen en
te versterken is sinds 2006 extra geïnvesteerd
in een internationale marketing en pr-campagne. Het afgelopen jaar is deze gevoerd
onder de noemer BE INSPIRED BY ROTTERDAM: 10 Reasons to Come to Rotterdam,
en bestond deze uit verschillende publicaties,
advertenties en evenementen. Daarnaast
organiseerde het IFFR tal van activiteiten om
Rotterdam – de stad en het festival - op de
internationale filmkaart te zetten.
De campagne bestond daarnaast uit meerdere
advertenties in de dagelijkse edities (Hongkong,
Cannes, Pusan en American Film Market) en
wekelijkse edities van de drie belangrijkste
internationale vakbladen: Variety, Screen
International en The Hollywood Reporter. In het
najaar 2007 ging de campagne ook online met
banners op de Variety-website en de Europese
nieuwsbrief van Screendaily.com
voor de internationale gasten een onmisbaar
handboek. De aanvulling daarop, de Programme
Guide, werd goed ontvangen. In deze praktische publicatie (oplage: 3.000) vond men
overzichtelijk nuttige informatie. Behalve een
duidelijk overzicht van de verschillende programmaonderdelen bevatte de Programme Guide
ook veel informatie over activiteiten en faciliteiten
van het festival en de stad Rotterdam.
Internationale
Pers
Voor het eerst waren het CineMart-dossier
en de Industry Manual niet alleen in gedrukte
versie, maar ook digitaal toegankelijk via de
festivalwebsite. Door deze digitaliseringsslag
hadden de gasten eerder toegang tot informatie.
Dat vereenvoudigde de voorbereidingen van hun
bezoek aan Rotterdam. De komende editie(s)
wil het IFFR deze nieuwe service uitbreiden en
perfectioneren.
De 25ste verjaardag van CineMart ging niet
onopgemerkt voorbij. Speciaal voor die gelegenheid pakte Screen International uit met een
feature, met advertenties van partners en extra
aandacht voor het festival in het algemeen en
CineMart in het bijzonder. Ook in de wekelijkse
editie van het toonaangevende Variety verscheen
een special met aandacht voor de breedte van
het IFFR, met aparte artikelen over het HBF, de
CineMart en het programma. Voor het festival
betekent dat de beste internationale publiciteit,
temeer omdat Variety een enorm bereik heeft.
Campagne
In het voorjaar van 2007 ging de campagne
BE INSPIRED BY ROTTERDAM: 10 Reasons
to Come to Rotterdam van start. Voor het Hong
Kong Asia Film Financing Forum in maart werd
een set met tien ansichtkaarten gedrukt. Ook
verschenen dagelijks advertenties in de festivaledities van de internationale vakbladen Screen
International en Variety.
Begin mei 2007 volgde de publicatie van een
algemene festivalbrochure die de diversiteit van
het IFFR onder de aandacht bracht. Zo werden
pagina’s besteed aan de VPRO Tiger Awards
Competitie, CineMart, het Hubert Bals Fonds,
de Film Office/Sales Club, het Rotterdam Lab,
de korte- en lange speelfilmprogramma’s, de
Filmmakers en Artist in Focus, de tentoonstellingen en de stad Rotterdam. Daarnaast
produceerde het IFFR flyers met daarin beknopt
de belangrijkste informatie over CineMart en
het HBF, zoals de deadlines en de basisvoorwaarden. Deze flyer kon in de binnenflap van
de algemene brochure worden gestoken. De
brochures zijn verspreid op andere internationale filmfestivals en -markten waaronder Cannes, Toronto, San Sebastian, Pusan, Londen en
Los Angeles.
Publicaties
Het IFFR verstuurt elke maand de digitale
nieuwsbrief Tiger Topics naar ongeveer 4.000
internationale relaties. In navolging van de 36ste
is die frequentie ook tijdens de 37ste editie
opgevoerd en kregen internationale relaties en
aanwezige gasten elke dag een Tiger Topics in
hun mailbox. Traditiegetrouw informeerde een
Engelstalig gedeelte in de dagkrant Daily Tiger
de internationale gasten over de laatste stand
van zaken. Thuisblijvers konden op de hoogte
blijven via de festivalwebsite, waarvan het
speciale professionalsgedeelte up-to-date werd
gehouden.
De geheel Engelstalige festivalcatalogus was
96
INTERNATIONAL
PUBLIC RELATIONS
met het team van de Internationale PR en de
programma-afdeling wederom de Press &
Industry-screenings. Deze besloten voorstellingen werden druk bezocht door internationale
gasten. Samen met de digitale videotheek zijn
de Press & Industry-screenings de belangrijkste
voorziening voor de aanwezige professionals om
geselecteerde films te bekijken.
Evenementen
Het IFFR ontvangt een keur aan internationale
gasten, van makers van korte en lange films en
journalisten tot producenten en distributeurs. De
Industry Party was het netwerkevenement dat
de onderlinge communicatie stimuleerde. Ook
was de Industry Party de officiële opening van de
vijfentwintigste editie van de CineMart, en naast
CineMart-gasten waren ook alle internationale
gasten welkom. Ruim 1.000 gasten hadden
in het Groothandelsgebouw, naast Rotterdam
CS, een echte room with a view met uitzicht op
de Euromast en de haven. Vakblad Variety, de
Gemeente Rotterdam (Chief Marketing Office
Rotterdam) en het Rotterdam Fonds voor de
Film en audiovisuele media steunden opnieuw
het evenement financieel; nieuwe partners waren
Holland Film en Kodak.
Naast deze informatiebronnen vergemakkelijkten
ook de Event List (overzicht van alle festival- en
CineMartevenementen) en de Delegates List
(gastenlijst) het festivalverblijf van de internationale bezoekers.
In samenwerking met de Film Office kregen
internationale gasten voor en tijdens het festival
een aantal informatieve documenten toegezonden. De Rights List verving de vroegere Sales
Letter: een overzicht van geselecteerde films die
nog geen internationale verkoopagent hebben.
De Distribution Letter met beschikbare territoria
en contactgegevens van rechthebbenden werd
regelmatig up-to-date gemaakt.
Nieuw tijdens CineMart was het Buyers &
Sellers-diner, aangeboden door wethouder van
Cultuur Orhan Kaya op het stadhuis. Internationale verkopers en distributeurs deden tijdens het
diner zaken op deze historische locatie, die voor
veel deelnemers een echte ontdekking was. Het
Buyers & Sellers-diner was zeer geslaagd, en
hopelijk het begin van een mooie traditie.
Activiteiten en
faciliteiten
Festivalgasten konden elke avond elkaar ontmoeten en verder netwerken op de Late Night
Festival Drinks (voorheen: Directors’ Drinks) in
de Rabobankzaal van de Doelen. Voor de uitreiking van de VPRO Tiger Awards, op de laatste
vrijdag van het festival, werd een speciale borrel
georganiseerd in de Sales & Industry Club voor
alle nog aanwezige gasten.
Voor de 37ste editie werd de Sales Club omgedoopt tot Sales & Industry Club. De naamswijziging was allesbehalve alleen cosmetisch: behalve
kopers en verkopers konden ook filmmakers nu
van deze besloten ruimte op de vierde verdieping
van de Doelen gebruikmaken, voor een afspraak
met een Film Office-consultant. Daarmee werd
een verbeterde afstemming van faciliteiten voor
de internationale gasten gerealiseerd.
De Film Office organiseerde in samenwerking
97
INTERNATIONAL
PUBLIC RELATIONS
Filmfestivals
Drie evenementen tijdens de 37ste editie van
het festival kwamen tot stand dankzij de CMO.
De CMO leverde een substantiële bijdrage aan
de Industry Party. Het Buyers & Sellers-diner
tijdens de CineMart werd gefaciliteerd door
de CMO. En er was een speciaal tweedaags
programma voor vertegenwoordigers van het
Torino Film Festival, het filmmuseum Museo
Nazionale del Cinema en de Film Commision
Torino Piedmonte. Dit in het kader van de vijftigjarige band van de zustersteden Rotterdam en
Turijn. Naast het bezoek aan de conferentie How
to Stimulate Film Sense(s)? (zie het hoofdstuk
Educatie) was voor deze gasten een speciale
toer door Rotterdam georganiseerd. Hotel New
York, het nieuwe Fotomuseum en de Schiecentrale werden daarin bezocht. Na afloop werd de
vertoning van de Rotterdamse klassieker En gij,
kameraad bezocht en daarna was er een diner
in restaurant De Pijp, het oudste restaurant van
Rotterdam.
Op het filmfestival van Cannes vond in mei
2007 voor de vierde maal de exclusieve lunches
‘Meet, Eat and Greet with Rotterdam’ plaats.
In vijf verschillende lunches schoven 150
relaties aan tafel aan, variërend van filmmakers,
producenten en internationale pers tot andere
festivalvertegenwoordigers. Alle gasten ontvingen ook een IFFR-aandenken: een tube met
IFFR-multivitamines. Op het festival van Toronto
organiseerde het IFFR met de jaarlijkse borrel
het drukst bezochte internationale evenement.
Op het dakterras van de nieuwe locatie The
Pilot Tavern ontmoetten 500 gasten de medewerkers van het IFFR. De introductie van Rutger
Wolfson als (interim-)directeur gebeurde op een
cocktail tijdens het London Film Festival. In een
centraal gelegen bar stelde hij zich voor aan een
dwarsdoorsnede van de lokale en internationale
filmindustrie. Deze borrel werd voor het eerst
georganiseerd, en mede gefinancierd door de
Nederlandse Ambassade in Londen. Terugkerende evenementen waren de borrel in Parijs op
het Institut Néerlandais en het ontbijt tijdens de
American Film Market in Santa Monica.
Een ontmoeting met de CEO van Arts Alliance
Media op het filmfestival van Cannes resulteerde
in een samenwerking met CineMart. Daarin
wordt eerder werk van filmmakers met een
project in deze coproductiemarkt gedigitaliseerd
en beschikbaar gesteld op de Vizumi Pro-site
van Arts Alliance Media. Deze extra service is
een aanwinst voor de Cinemart-bezoekers en
zal komende jaren worden geperfectioneerd.
Voor de komende editie(s) wil het IFFR met Arts
Alliance Media tot een uitgebreidere samenwerking komen. Ook zijn er in 2007 gesprekken
geweest met image.net om voor de komende
editie samen te werken. Het IFFR wil het persdossier op deze gespecialiseerde site plaatsen,
waarmee een netwerk 55.000 internationale
publicaties en journalisten de persberichten
ontvangt.
Samenwerkingsverbanden
De samenwerking met de Chief Marketing
Office Rotterdam (CMO) is in het afgelopen jaar
geïntensiveerd. Op het filmfestival van Cannes
is de gezamenlijke campagne BE INSPIRED BY
ROTTERDAM gevoerd, met als derde deelnemende partij het Rotterdam Fonds voor de Film
en audiovisuele media. De campagne bestond
uit banieren, advertenties en een brochure.
Mai Elmar (Chief Marketing Officer) en Dig
Istha (bestuursvoorzitter Rotterdam Fonds voor
de Film en audiovisuele media) kwamen een
dag poolshoogte nemen en kennismaken met
het grootste filmfestival ter wereld. Voor de
festivaleditie 2008 van Cannes zetten de partijen
deze samenwerking voort, heel concreet met
een Rotterdam Paviljoen, in samenwerking met
Holland Film naast het CMO en het Rotterdam
Fonds voor de Film en audiovisuele media.
98
Aan het Trainee Project for Young Film Critics namen zes enthousiaste jonge internationale filmcriciti deel. Van linksboven naar
rechtsonder: Emine Yildirim, Ma Ran, Luiz Carlos Oliveira Jr., begeleider Gert-Jan Bleeker, R. Emmet Sweeney,
Nandini Nair en Jana Kadlecova.
VPRO Tiger Award debat
99
23
PERS
research in de ontwikkeling van het medialandschap. Het IFFR figureert veelvuldig in de
kolommen en op de websites van de belangrijkste filmvakbladen Screen International, Variety
en The Hollywood Reporter. Ook critici van
gereputeerde filmbladen als Cahiers du cinéma
(Frankrijk), Sight & Sound (GB), Film Comment
(VS), CinemaScope (Canada) en Iskusstvo
Kino (Rusland) publiceerden over het IFFR.
Grote artikelen over het IFFR en Rotterdam
verschenen in dagbladen over de hele wereld:
lezers in Beiroet, Caïro, Boekarest, Kopenhagen, Mexico City, Buenos Aires, Londen, New
York, Sydney, Tokio, Bangkok en Jakarta konden
kennis nemen over wat in Rotterdam aan films
en exposities werd getoond. Invloedrijke kranten
als The Times, Le Monde, de International
Herald Tribune, South China Morning Post en
de Süddeutsche Zeitung stuurden journalisten
en schreven over het festival. Meer en meer ook
bereikt nieuws over het festival de ‘global community’ via satelliet verspreide televisiekanalen,
internetblogs en veel geraadpleegde websites
als bbc.com. Zo zal nieuwszender Al Jazeera
voorjaar 2008 een dertig minuten durende
reportage over het festival uitzenden. Voor het
eerst ontving het IFFR journalisten uit Syrië en
Kameroen.
Het International Film Festival Rotterdam
(IFFR) heeft een sterke reputatie als vernieuwend en innovatief festival. Daardoor
heeft het festival een grote internationale
nieuwswaarde. Jaarlijks ontvangt het IFFR
journalisten van over de hele wereld. Naast
de binnenlandse pers bezochten circa 200
buitenlandse filmjournalisten het festival en
deden er verslag over op radio en televisie, in
kranten, tijdschriften, filmbladen, weblogs en
op internetsites.
IFFR in de media
Rutger Hauer reikte op de slotavond de KPN Publieksprijs uit, winnende film was Persepolis van Marjane Satrapi.
In de internationale filmwereld staat ‘Rotterdam’
bekend als festival dat de jongste ontwikkelingen
in onafhankelijke, creatieve en experimentele
film- en filmgerelateerde beeldende kunst toont.
Daarnaast hebben de CineMart en het Hubert
Bals Fonds een hoge bekendheid en uitstekende
reputatie. Voor vele filmjournalisten is het IFFR
‘de vinger aan de pols’ van de onafhankelijke
filmkunst: zij komen om verslag te doen en
zichzelf op de hoogte te brengen van de jongste
ontwikkelingen. De Press Office informeert alle
belangrijke binnen- en buitenlandse filmmedia
over deze zaken.
Het programma van het IFFR, dat zich met veel
premières, tentoonstellingen en live performances buiten de gebaande paden van de commerciële filmindustrie houdt, is dermate onderscheidend dat veel buitenlandse media er graag over
publiceren. Een belangrijke extra reden voor
buitenlandse journalisten om naar Rotterdam af
te reizen is de aanwezigheid van filmmakers of
kunstenaars uit eigen land. Het IFFR ontvangt
journalisten uit bijna alle Europese landen, uit
Noord- en Zuid-Amerika, en in toenemende mate
uit Azië en de Arabische wereld. In de periode
tussen twee edities zorgt het Press Office voor
‘industry updates’ over het IFFR, CineMart en
HBF. Deze verschijnen tijdens de filmfestivals en
filmmarkten van Cannes, Berlijn, Toronto, Pusan
en Hongkong in de daar uitgegeven publicaties.
Onderhoud, aanvulling en constante vernieuwing van het perscontactennetwerk is daarbij
van vitaal belang. Belangrijke taken zijn verzending van persberichten, persoonlijk contact, en
De aandacht van buitenlandse verslaggevers
blijkt vooral uit te gaan naar de VPRO Tiger
Awards Competitie, ontdekkingen onder de
films die hun wereldpremière beleven en naar
smaakmakers uit de programmaonderdelen
waarmee het IFFR zich internationaal onderscheidt als Exploding Cinema, Short: As
Long As It Takes en Cinema Regained. Uit de
festivaleditie 2008 is veelvuldig geschreven over
bijvoorbeeld de tentoonstelling New Dragon
Inns met werk van Wang Bing (Crude Oil) en
Tsai Ming-liang (Is It a Dream?), de Tiger Awardwinnaar Wonderful Town van Aditya Assarat,
de Amerikaanse speelfilm Momma’s Man van
Azazel Jacobs en El cielo, la tierra y la lluvia van
de Chileense filmmaker José Luis Torres Leiva.
In Nederland is het IFFR een van grootste
media-evenementen met een grote impact op de
beleving van en deelname aan kunst en cultuur.
Interim zakelijk leider van het IFFR Stef Fleischeuer en IFFR-directeur Rutger Wolfson met Artist in Focus
Cameron Jamie
100
23en ‘een Melvin’.
101
PERS
PERS
mabijlage en verzorgt daarin een reeks artikelen,
interviews en korte filmbesprekingen. Dagelijks
kiezen de Volkskrant, NRC Handelsblad, NRC
Next, Trouw, De Telegraaf, AD, Het Parool en
AD Rotterdams Dagblad hun onderwerpen uit
het festivalprogramma, evenals de gratis dagbladen Spits, Metro, De Pers en DAG. Artikelen
van de persbureaus ANP en GPD verschijnen in
vele regionale kranten door heel Nederland.
Het IFFR en het programma zijn uitgebreid
aan bod gekomen op Nederlandse televisie en
radio. De VPRO pakte groots uit en verzorgde
op Nederland 2 dagelijks de Rotterdam Filmmatinee. Deze live talkshow van dertig minuten
werd vanuit de Rotterdamse Schouwburg
gepresenteerd door Twan Huys, en gevolgd
door uitzendingen van korte films en speelfilms
uit eerdere festivaledities. De talkshows werden,
aangevuld met actuele beelden, aan het eind
van de dag herhaald.
Premières van Nederlandse speelfilms en
documentaires zoals bijvoorbeeld TBS konden
op grote aandacht in televisie- en radioprogramma’s rekenen. Nieuwsrubrieken als het NOS
Journaal, RTL Boulevard, De Wereld Draait
Door, Goedemorgen Nederland, NOVA en het
Jeugdjournaal stuurden cameraploegen naar
Rotterdam voor een festivalverslag of ontvingen
filmmakers - en festivaldirecteur Rutger Wolfson
- in de studio. De interviewtelevisiezender Het
Gesprek zond een reeks gesprekken uit met
makers van geselecteerde films. Het Radio 1
Journaal verzorgde elke weekdag een verslag
vanaf het festival. RTV Rijnmond bood uitgebreide verslaggeving door middel van dagelijkse
televisie-items in Rijnmond Nieuws en dagelijkse
radioreportages met interviews en filmbesprekingen. Het digitale tv-kanaal Cultura stelde een
dagelijks IFFR-programma samen met nieuws,
speelfilms en uitgebreide aandacht voor de New
Arrivals-competitie.
De aandacht van de binnenlandse media heeft
zich voor wat betreft de festivaleditie 2008
geconcentreerd op het ditmaal uitgebreide
Nederlandse aandeel in het festival. Rutger
Wolfson is veel geïnterviewd als nieuwe IFFRdirecteur. Verder doken Rutger Hauer, Theo
Maassen (TBS) en Paula van der Oest (Tiramisu) veelvuldig op in interviews. Maar ook de
korte film Hemel boven Holland van Rolf van Eijk
en de documentaires Megumi van Mirjam van
Veelen, De match van Kees Hin en 2KM2 – het
heden van de stad van Carel van Hees en André
van der Hout kregen ruim aandacht. Veelbesproken waren verder de openingsfilm Cordero de
Dios, I’m Not There van Todd Haynes (mede
doordat daags voor het festival hoofdrolspeler
Heath Ledger overleed), het liveoptreden van
The Melvins en de films van Pièce Unique.
Vanaf september verzamelt de persafdeling
informatie en beeldmateriaal. De Press Office
speelt in op een veranderende mediabehoefte
door trailers of filmfragmenten voor internetgebruik te verzamelen. Meer en meer zijn
deze beeldfragmenten zowel beschikbaar via
internet als op dvd.Vanaf oktober worden de
diverse media met op maat gesneden informatie
benaderd. In december en januari organiseert
de afdeling zes persvoorstellingsdagen met een
keur aan films die een goede dwarsdoorsnede
van het festival geeft
In toenemende mate is ook online verslag
gedaan van het festival. Inmiddels plaatsen
zowel omroepen als kranten op hun sites steeds
vaker korte videoreportages of fragmenten en
trailers bij filmartikelen.
Cinema.nl (een samenwerking van hoofdsponsoren de Volkskrant en VPRO) deed
zeer uitgebreid verslag met nieuwsartikelen,
achtergrondinformatie, blogs van de recensenten en interviews met filmmakers. Ook nrc.nl
presenteerde dagelijks nieuws, recensies, blogs
en videoreportages.
IFFR Trainee
Project for
Young Film Critics
Het festival selecteerde zes enthousiaste, jonge
filmcriciti uit India, Hongkong, Brazilië, Slowakije
en de VS voor de tiende editie van het IFFR
Trainee Project. Zij hadden gedurende de festivalperiode een druk takenpakket: deelname aan
de FIPRESCI-juryvergaderingen, het dagelijks
bloggen op de festivalwebsite, het maken van
een aantal bijdragen aan de Daily Tiger, het
publiceren van een festivalverslag voor de eigen
affiliatie en een bijdrage voor de FIPRESCIwebsite. De trainees werden zoveel mogelijk
betrokken bij bijzondere festivalevenementen en
voorgesteld aan collega-critici.
Het Trainee Project blijft een van de mooiste
festivalinitiatieven. Mits zorgvuldige selectie,
goede voorbereiding, begeleiding en coördinatie
zijn gegarandeerd, scoort het project op veel
gebieden. Het biedt jonge filmcritici niet alleen
hun eerste internationale festivalervaring maar
ook, juist in de vroege, cruciale jaren van hun
carrière, perspectief om zich na deelname te
onderscheiden. Het project laat een nieuwe
generatie critici kennis maken met vormen van
cinema die ze wellicht nog niet of onvoldoende
kennen. Verder stimuleert en ondersteunt het
project de filmkritiek. Het festival profiteert van
de uitstraling die het project heeft en van ouddeelnemers als ambassadeurs van het festival.
Tijdens het festival voorziet een persbalieteam
van zeven medewerkers de circa 450 geaccrediteerde persvertegenwoordigers van informatie
en regelt hun interviewverzoeken. De persafdeling coördineert de media-aandacht voor de
openings- en slotavond, rond prijsuitreikingen
en andere nieuwswaardige momenten zoals het
bezoek van bekende filmmakers.
De dagbladen hebben speciale festivalpagina’s
en bijlages gepubliceerd. De Volkskrant publiceert samen met het IFFR de festivalprogram-
102
103
104
De gevel van het Oude Luxor Theater, sfeervol verlicht.
105
De VPRO verzorgde onder de noemer Rotterdam Filmmatinee live uitzendingen vanuit de Schouwburg.
Hier spreekt presentator Twan106
Huys met regisseuse Lucía Cedrón.
107
108
Theo Maassen en tegenspeelster Lisa Smit samen op de rode loper tijdens de première van TBS .
109
Financiën, sponsoring
en subsidies
Stichting Filmfestival Rotterdam heeft het
financiële boekjaar 2007-2008 afgesloten met
een resultaat van € 96.658 negatief. Het resultaat betekent weliswaar een sterke verbetering
ten opzichte van het vorige boekjaar door met
name een stijging van incidentele baten, de
stijging van de structurele lasten zorgde voor
opnieuw een negatief resultaat. Het festival
slaagde er opnieuw in vier hoofdsponsoren en
nieuwe partners aan zich te binden. De Tiger
Business Lounge groeide tot het beoogde
aantal van veertig leden. De 37ste editie was
een veelgebruikt platform voor relatiemarketing. Voor de tweede maal werd de conferentie
‘Leiderschap in beeld’ georganiseerd. Het
IFFR wordt structureel gesubsidieerd door de
Gemeente Rotterdam en het Ministerie van
Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen en
ontving daarnaast incidentele subsidies van
verschillende fondsen en instellingen.
dan begroot noodzakelijk. Daarnaast bleek
achteraf een fors extra bedrag voor de pensioenverzekering te moeten worden gereserveerd. De
stijging van de materiële beheerslasten wordt
onder andere veroorzaakt door stijgende kosten
van automatisering en van afschrijvingen. Het
resultaat van de materiële activiteitenlasten is
negatief ten opzichte van de begroting hetgeen
met name het gevolg is van de stijging van
programmakosten, reis- en verblijfskosten, en
kosten festivalproductie en techniek, zowel in
het reguliere filmprogramma als bij de activiteiten
van Exploding Cinema. Het negatieve saldo zal
worden onttrokken aan de algemene reserve,
die daarmee voor het eerst sinds jaren een
negatieve stand bereikt.
Onder het motto ‘Welke verdieping geeft de
Volkskrant aan het IFFR-thema undergroundcinema?’ namen twee als mijnwerkers uitgedoste
acteurs willekeurige festivalbezoekers mee op
sleeptouw naar de kelder in de Doelen. Daar
werden korte films met een Free Radicalsuitstraling vertoond.
In samenwerking met het festival werd opnieuw
de programmabijlage gemaakt in een oplage
van 390.000. De redactie van de Volkskrant
leverde haar eigen inhoudelijke bijdrage aan
deze uitgave. De allerlaatste festivaldag was voor
de traditionele Volkskrantdag met een marathonvertoning van publieksfavorieten. Deze dag met
8.000 bezoekers was, en dat is ook traditie, al
ruim voor aanvang van het festival uitverkocht.
Hoofdsponsoren
Ook Robeco was opnieuw hoofdsponsor. Het
vervolg op de succesvolle Robeco Filmdag van
de vorige editie was dit jaar naast eigen gasten
ook voor publiek toegankelijk. Robeco’s wens
om deze dag nog meer bij het festival te integreren werd vervuld door de dag af te sluiten met
de officiële openingsfilm voor het publiek: Juno
van Jason Reitman. Bezoekers van de Robeco
Filmdag konden vanaf woensdagochtend in
de grote zaal van de Schouwburg en Pathé 1
een aantal hoogtepunten van vorige festivals
zien,waaronder Brokeback Mountain en Das
Leben der Anderen. De ticketprijs was ook nog
die van vorig jaar: € 8. De films werden ingeleid
door bekende filmpresentatoren René Mioch en
Jac. Goderie. Uit het klantentevredenheidsonderzoek van Robeco bleek dat deze dag hoog
werd gewaardeerd. De uitdaging voor zowel
Robeco als het IFFR is om bij de volgende editie
nog meer publiek voor deze dag te trekken.
Naast naamsvermelding op de tickets, heeft
Robeco haar naam opnieuw verbonden aan het
Robeco Filmcafé in de hal van de Rotterdamse
Schouwburg. Een ontwerpbureau richtte het
Robeco Filmcafé sfeervol in met schermen
waarop commercials, de Tijger en filmbeelden
werden geprojecteerd. Het publiek kon tussen of
na de voorstellingen heerlijk uitpuffen in speciaal
ontworpen Fatboys.
De VPRO besloot, mede op verzoek van het
festival, de prijs verbonden aan een VPRO Tiger
De 37ste editie van het International Film Festival
Rotterdam (IFFR) kende vier hoofdsponsoren:
KPN, de Volkskrant, Robeco en de VPRO. De
KPN was voor het tweede achtereenvolgende
jaar hoofdsponsor en verbond haar naam aan de
publieksprijs. Deze prijs bestaat uit een bedrag
van € 7.500 en gaat naar de filmmaker wiens
film de hoogste waardering kreeg in de publieksenquête. Rutger Hauer maakte op de slotavond
de winnaar bekend: de autobiografische animatiefilm Persepolis van regisseurs Marjane Satrapi
en Vincent Paronnaud. Ook de samenwerking
van KPN en IFFR bleek een winnende combinatie. De gezamenlijke initiatieven van de vorige
editie, waaronder onder andere een digitale
videolounge, won namelijk een SponsorRing.
SPONSORmagazine koos de samenwerking tot
winnaar in de categorie kunst. Uit het juryrapport: “Als innovatief festival sluit het IFFR aan bij
de ambities van KPN en laat het de betrokkenheid van KPN zien bij film in Nederland.”
Financiën
De begroting van het International Film Festival
Rotterdam (IFFR) staat al enkele jaren fors onder
druk door een voortdurende stijging van ‘vaste’
lasten die niet wordt opgevangen door hogere
subsidiebijdragen en/of de jaarlijkse stijging van
inkomsten uit recette, sponsoring, horeca en
merchandising. Met een incidentele bijdrage
van de gemeente Rotterdam en een bezuinigingstaakstelling voor de eigen organisatie is
gestuurd op een uitkomst die de continuïteit van
het festival niet in gevaar brengt, in afwachting
van een hogere structurele bijdrage in de
komende subsidieperiode. De recette is evenals
voorgaande jaren gestegen, door zowel een
prijsverhoging voor losse kaartjes als door een
net wat betere gemiddelde zaalbezetting. Ook de
begrote inkomsten uit met name sponsoring en
horeca namen licht toe, evenals de incidentele
projectbijdragen uit fondsen en van overheden.
Aan de lastenkant zijn met name de personele en
materiële beheerslasten gestegen. De stijging
van de personele lasten heeft deels te maken
met het vertrek van de vorige directeur en van
het hoofd Financiën; het tijdstip van hun vertrek
maakte tijdelijke bezetting tegen hogere kosten
Aan de verlenging van het contract met drie jaar
met de Volkskrant gingen intensieve onderhandelingen vooraf. De Volkskrant - voor de 27ste keer
aan het festival verbonden - organiseerde een
ludieke actie die aansloot bij het Free Radicalsthema van deze editie en hun eigen campagne
waarbij de Volkskrant overal vraagtekens zet.
110
Financiën, sponsoring
en subsidies
Award, te verhogen van € 10.000 naar
€ 15.000. Daarmee is het belang van deze prijs
in de (inter)nationale filmwereld versterkt. Uit de
vijftien genomineerde eerste of tweede speelfilms koos de jury Wonderful Town van Aditya
Assarat, Flower in the Pocket van Liew Seng Tat
en Go with Peace Jamil van Omar Shargawi als
drie gelijkwaardige winnaars. De organisatie van
de VPRO Preview- en Discoverydag gebeurde
in nauw overleg met de VPRO. De Previewdag
bestond uit een selectie van zes films uit het
festivalprogramma, de Discoverydag uit zes films
die nog geen Nederlandse distributeur hadden.
Beide dagen werden via de voorverkoop van
het festival en lezersaanbiedingen in Backstage
aangeboden en waren uitverkocht. Op de laatste
vrijdag van het festival vond de VPRO Tigerdag
plaats. Daarin kregen bezoekers een selectie
van films uit de VPRO Tiger Awards Competitie
voorgeschoteld. Tot slot organiseerde de VPRO
vanuit het Robeco Filmcafé elke dag liveuitzendingen met Twan Huys als presentator.
Cinema.nl, een gezamenlijk project van de
Volkskrant en de VPRO, was dit jaar letterlijk
een halszaak: de logovermelding op de lanyards
die aan alle gasten, medewerkers en vrijwilligers
werden uitgereikt zorgde voor extra exposure.
Daarnaast was een gezamenlijke stand ingericht
in de Expohal van de Doelen, waarbij niet alleen
Cinema.nl onder de aandacht werd gebracht,
maar ook ledenwerving en verkoop van dvd’s en
aanverwante zaken centraal stonden. Cinema.nl
besteedde elke avond aandacht aan het IFFR op
de televisie en gedure nde de gehele dag op de
website. Tot slot bood Cinema.nl dagelijks een
routeplanner met tien filmtips als houvast in de
enorme hoeveelheid aan films tijdens het festival.
Deze routeplanner was dagelijks te zien in de
Daily Tiger en in de festivalstand.
Overige sponsors
Heineken was een nieuwe partner en voerde
de merken Brand op tap en Tiger Beer in fles.
Heineken trakteerde het publiek na afloop van de
slotfilm op een flesje Tiger Beer. TV5 besloot, na
afwezigheid van een jaar, opnieuw partner van
111
Financiën, sponsoring
en subsidies
het festival te worden. De samenwerking kwam
onder andere tot uiting in een TV5MONDE-dag
met twee - uiteraard Franstalige - films.
’s Avonds was er een besloten voorstelling van
Les amours d’Astrée et de Céladon van Eric
Rohmer plaats met aansluitend een receptie in
aanwezigheid van de hoofdrolspeler Andy Gillet.
Andere nieuwe partners waren Flashlight en
FedEx.
Sixt tekende bij voor de komende drie jaar en
voorzag het gehele wagenpark van bestickering
met de inmiddels vertrouwde tekst ‘It’s Tigertime’. Op een van de zijraamen prijkte de sticker
met een tijgerkop.
met de Gemeente Rotterdam en de Algemene
Bestuursdienst voor de tweede keer de conferentie ‘Leiderschap in Beeld’ georganiseerd.
Met het thema ‘van leiderschapsdenkers naar
persoonlijk leiderschap’ daagden Manfred
van Doorn en Ben Tiggelaar managers uit het
zakenleven, de overheid en maatschappelijke
organisaties, aan de hand van lezingen en veel
fragmenten, uit tot nadenken over leiderschap.
Deze bijzondere dag trok ruim 350 geïnteresseerden.
Subsidiënten
Het IFFR wordt structureel gesubsidieerd door
de Gemeente Rotterdam en het Ministerie van
Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. Daarnaast ontving editie 2008 incidentele subsidie
van verschillende fondsen en instellingen. Het
Thuiskopie Fonds was bereid een bijdrage te
leveren voor de algehele organisatie van het
festival. Het Nederlands Fonds voor de Film
leverde vanuit de HGIS-Cultuurmiddelen een
bijdrage aan het programmaonderdeel Exploding
Cinema. De Mondriaan Stichting, op grond van
de samenwerkingsverbanden, de internationale
programmering en de brugfunctie voor een
breed en nieuw publiek en het VSBfonds, op
grond van het omvangrijke, internationale programma waarmee een breed publiek wordt aangetrokken, besloten eveneens Exploding Cinema
te ondersteunen. Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam
(OBR) verleende subsidie aan het festival voor
de uitvoering van de inhoudelijke verbreding
van het IFFR en de verbetering van lokale en
(inter)nationale bekendheid en zichtbaarheid.
Prins Bernhard Cultuurfonds heeft een bijdrage
geleverd aan het programmaonderdeel Starting
from Scratch. Rotterdam Festivals leverde
traditiegetrouw een bijdrage voor de officiële
opening van het festival en daarnaast aan het
nieuwe programmaonderdeel Pop Cinema. Ook
Rotterdam Durft besloot een bijdrage te leveren
aan Pop Cinema. Provincie Zuid-Holland leverde
weer een bijdrage voor het succesvolle project
Meet the Maestro en Hogeschool INHOLLAND
voor de samenwerking betreffende de Rutger
Hauer Masterclass.
Behalve aan bovengenoemde (hoofd)sponsors,
is het festival ook buitengewoon veel dank verschuldigd aan Houthoff Buruma die het festival,
onder andere, juridische ondersteuning verleent,
aan JCDecaux die aan het IFFR abri’s ter
beschikking stelde, aan JVR, Pathé, Cinemeta
Digital, Argos Oil, Flashlight, Vitra en Fedex die
het festival op overige manieren ondersteunden.
En tot slot aan Unilever, die alle vrijwilligers
tijdens het festival voorzag van Cup-a-Soup in
een speciaal voor het festival ontworpen mok.
De Tiger Business Lounge, de zakenvriendenclub van het festival, groeide met negen extra
leden tot de maximumomvang van veertig. Om
elkaar beter te leren kennen en de band van de
leden met het festival te verdiepen werden er in
augustus en november bijeenkomsten georganiseerd waarbij het festival verslag deed en al een
tipje van de sluier van het komende programma
oplichtte. In plaats van Con Schoenmakers en
Frank van der Gevel, werden Onno Paymans en
Jacob van der Goot uitgenodigd om in de Raad
van Advies zitting te nemen. De leden van de
Raad van Advies staan vermeld in het Organisatieoverzicht in bijlage 6.
De 37ste editie was een veelgebruikt platform
voor relatiemarketing. In totaal werden er ruim
dertig ontvangsten georganiseerd met gezelschappen variërend van 10 tot 400 personen.
TV5 en de Lions Club organiseerden speciale
arrangementen. Tot slot werd in samenwerking
112
Onderdeel van CineMart: de ‘een-op-een’-afspraken tussen financiers en projectvertegenwoordigers.
Sponsor Heineken zorgde
113
23voor een toepasselijk bier.
FUNCTIONELE
EXPLOITATIEREKENING
2007/2008
begroting 2007/2008 2007/2008 2006/2007
€
€
€
BATEN
Opbrengsten
Directe opbrengsten
3.116.918 3.035.500 2.721.737
Directe opbrengsten Hubert Bals Fonds
1.080.520 996.000 1.071.326
Indirecte opbrengsten
543.006 362.000 517.991
Totaal opbrengsten
4.740.444 4.393.500 4.311.054
Bijdragen
Subsidie Ministerie van OCW
975.087 954.000 954.515
Subsidie Gemeente Rotterdam
1.160.000 884.036 867.000
Overige subsidie en bijdragen
646.585 582.000 604.297
Totaal bijdragen
2.781.672 2.420.036 2.425.812
Som der baten
7.522.116 6.813.536 6.736.866
LASTEN
Beheerslasten: personeelskosten 1.056.945 971.574 858.161
Beheerslasten: materiële lasten
653.689 582.250 616.557
subtotaal beheerslasten 1.710.634 1.553.824 1.474.718
Activiteitenlasten: personeelskosten 1.696.463 1.715.212 1.693.418
Activiteitenlasten: materiële lasten
3.273.425 2.806.000 3.067.818
subtotaal activiteitenlasten 4.969.888 4.521.212 4.761.236
Activiteitenlasten: personeelskosten HBF
79.835 69.500 104.713
Activiteitenlasten: materiële lasten HBF 1.003.743 1.071.500 947.126
subtotaal activiteitenlasten HBF 1.083.578 1.141.000 1.051.839
Som der lasten 7.764.100 7.216.036 7.287.793
Saldo rentebaten en -lasten
19.768 30.000 34.272
Saldo exploitatierekening
222.216-
372.500-
516.655
Onttrekking(toevoeging) aan bestemmingsreserve HBF
3.058-
19.490
Ontrekking(toevoeging) aan overige reserves
122.500-
122.500 288.141Onttrekking(toevoeging) algemene reserve
96.658-
250.000-
248.004-
114
ORGANISATIE
EN BESTUUR
Programmamanager René van der Giessen
voert het cluster Programma & Industrie aan, dat
bestaat uit de afdelingen Programma, CineMart,
Hubert Bals Fonds, Distributie, Educatie, Pers,
International PR, Gastenservice en Film Office.
Het International Film Festival Rotterdam
(IFFR) draait op de inzet van vele tijdelijke
medewerkers en vrijwilligers. Zij dragen in
belangrijke mate bij aan de jaarlijks terugkerende dynamiek binnen de organisatie, vooral
in de aanloop naar, en uiteraard tijdens, het
filmfestival. Voor het publiek en de gasten
vormen zij voor een belangrijk gedeelte het
‘gezicht’ en aanspreekpunt van het IFFR.
Gedurende het verslagjaar 2007-2008 had
IFFR 22 medewerkers in vaste dienst (19
fte). Daarnaast hadden 37 medewerkers
een contract voor een bepaalde periode (12
fte). De rest bestond uit zelfstandigen en
medewerkers in dienst van toeleveranciers
(223), stagiaires (8) en vrijwilligers (692).
Mede door een efficiëntere inzet is het aantal
vrijwilligers ten opzichte van het voorgaande
jaar gedaald. Tijdens het festival werkten nog
eens vele tientallen personen mee in dienst
van de verschillende deelnemende locaties
en horeca.
In september 2007 is ook Stef Fleischeuer
begonnen bij het festival, als interim-zakelijk
leider. Hij is verantwoordelijk voor het cluster
Bedrijfsvoering, met daarin de afdelingen Sponsor- en Fondsenwerving, Financiën, Marketing
& Communicatie, Productie, ICT, P&O en
Secretariaat. In de loop van 2008 zal het IFFR
een nieuwe zakelijk leider werven.
Op de afdeling Financiën vond een aantal
personeelswisselingen plaats. Dineke Keemink
en Maikel Oomens hebben de organisatie
verlaten om aan de slag te gaan bij respectievelijk kunstinstelling V2_ en CJP. Verder heeft Nico
Komen van de ICT-afdeling het festival verlaten.
Hij werkt nu onder andere bij het Nederlands
Film Festival.
Het IFFR nam drie nieuwe medewerkers in
dienst. Mariska Korff begon in september 2007
als financieel medewerker, en Janneke Langelaan is sinds juni 2007 medewerker Hubert
Bals Fonds. Marieke Holt nam eind november
2007 de functie van P&O-functionaris over van
Mariëlle van der Sterren, die inmiddels bij de
Universiteit Utrecht werkt.
Het bestuur van Stichting Filmfestival Rotterdam
staat sinds 7 september 2005 onder voorzitterschap van Melle Daamen. Het bestuur kende
in de periode 2007-2008 één wisseling van de
wacht: Rutger Wolfson trad af om directeur
te worden van het IFFR, Frans van Gestel,
producent bij MotelFilms, trad toe. Per 1 maart
2008 ziet het bestuur er als volgt uit: Melle
Daamen (voorzitter), Hans van der Vlist (penningmeester), Peter Delpeut, Francine Houben,
Rudy Stroink, Frans van Gestel.
Het jaar 2007 stond in het teken van het vertrek
van Sandra den Hamer als artistiek directeur.
Zij verliet na een 21 jaar lange carrière bij het
IFFR, waarvan de laatste drie jaar als directeur,
de organisatie voor het directeurschap van het
Filmmuseum in Amsterdam.
Per september 2007 is Rutger Wolfson
benoemd als interim-directeur van de 37ste
editie. Na het festival zouden het bestuur en
Rutger Wolfson een beslissing nemen over een
eventuele permanente aanstelling. Eind februari
is bekend gemaakt dat het bestuur Rutger
Wolfson voor een periode van vier jaar benoemd
heeft tot algemeen directeur. Tot nu toe combineert hij deze functie met het directeurschap van
De Vleeshal in Middelburg. In juli 2008 legt hij
die functie neer en wijdt hij zich fulltime aan het
IFFR.
Als algemeen directeur geeft Wolfson direct
leiding aan een programmaredactie bestaande
uit zes programmeurs, die in hun research
worden bijgestaan door een wereldwijd netwerk
van zeventien programma-adviseurs. Bovendien
is hij voorzitter van het Management Team dat
verder bestaat uit twee clusterhoofden die elk
leidinggeven aan de verschillende afdelingen.
115
BIJLAGE 1
BIJLAGE 1
Filmfestival titellijst (inclusief installaties, performances, lezingen, debatten en eenmalige presentaties en vertoningen)
(overzicht per programmaonderdeel, alfabetisch op land en titel)
wp wereldpremière
ip internationale première
ep Europese première
In Tiger Awards Competitie voor Korte Films
Genomineerd voor Prix UIP Rotterdam
VPRO
TIGER AWARDS COMPETITION
wp Cordero de Dios
Lucía Cedrón
Argentina, France, Chile
wp El cielo, la tierra y la lluvia
José Luis Torres Leiva
Chile, France, Germany
ep Fujian Blue
Weng Shou-ming
China
wp Go with Peace Jamil
Omar Shargawi
Denmark
ep Mange, ceci est mon corps
Michelange Quay
France, Haiti
wp Tale 52
Alexis Alexiou
Greece
ip Waltz in Starlight
Shingo Wakagi
Japan
ip Strizh
Abai Kulbai
Kazakhstan
ep Flower in the Pocket
Liew Seng Tat
Malaysia
wp Shanghai Trance
David Verbeek
Netherlands, China
wp Years When I Was a Child Outside
John Torres
Philippines
ep The King of Ping Pong
Jens Jonsson
Sweden
ep Wonderful Town
Aditya Assarat
Thailand
wp Las meninas
Ihor Podolchak, Dean Karr
Ukraine
wp Wellness
Jake Mahaffy
USA
STURM UND DRANG
El asaltante
Pablo Fendrik
Argentina
Encarnación
Anahí Berneri
Argentina
Una novia errante
Ana Katz
Argentina
El otro
Ariel Rotter
Argentina, France, Germany
wp Weltrevolution
Klaus Hundsbichler
Austria
wp Who’s Afraid of Kathy Acker
Barbara Caspar
Austria, Germany
Dagen zonder lief
Felix van Groeningen
Belgium
Small Gods
Dimitri Karakatsanis
Belgium
Alice’s House
Chico Teixeira
Brazil
Drifter
Cao Guimarães
Brazil
ip Still Orangutans
Gustavo Spolidoro
Brazil
Mutum
Sandra Kogut
Brazil, France
ip Estômago - A Gastronomic Story
Marcos Jorge
Brazil, Italy
Continental, un film sans fusil
Stéphane Lafleur
Canada
wp Crossroads
Wang Jing
China
The Summer Solstice
Li Ruijun
China
wp We Went to Wonderland
Guo Xiaolu
China, United Kingdom
Dolls
Karin Babinská
Czech Republic
Autumn Ball
Veiko Õunpuu
Estonia
Magnus
Kadri Kõusaar
Estonia
ip 57000 KM entre nous
Delphine Kreuter
France
Andalucia
Alain Gomis
France
Un baiser, s’il vous plaît!
Emmanuel Mouret
France
Captain Ahab
Philippe Ramos
France
Charly
Isild Le Besco
France
La France
Serge Bozon
France
Naissance des pieuvres
Céline Sciamma
France
Tout est pardonné
Mia Hansen-Løve
France
Le tueur
Cédric Anger
France
ip Sieben Tage Sonntag
Niels Laupert
Germany
Milky Way
Benedek Fliegauf
Hungary, Germany
Vasermil
Mushon Salmona
Israel
ep Bare-assed Japan
Ishii Yuya
Japan
ip Girl Sparks
Ishii Yuya
Japan
The Mourning Forest
Kawase Naomi
Japan
wp Of Monster Mode
Ishii Yuya
Japan
ip Rebel, Jiro’s Love
Ishii Yuya
Japan
wp Shadow of Sand
Kaida Yusuke
Japan
ep This World of Ours
Nakajima Ryo
Japan
Vogelfrei
Janis Kalejs, Gatis Smits, Janis Putnins, Anna Viduleja Latvia
ep Falling from Earth
Chadi Zeneddine
Lebanon, France
wp Wadley
Matias Meyer
Mexico
Stellet licht
Carlos Reygadas
Mexico, France, Netherlands
wp Links
Froukje Tan
Netherlands
wp Het moeras
BarBara Hanlo
Netherlands
wp Tiramisu
Paula van der Oest
Netherlands
wp A Song of Good
Gregory King
New Zealand
ip Drumbeat
Adolfo Alix Jr.
Philippines
wp Philippine Bliss
Khavn
Philippines
wp Tropical Manila
Lee Sang-Woo
Philippines, South Korea
wp Lucky 7
Sun Koh, K Rajagopal, Boo Junfeng,
Brian Gothong Tan, Chew Tze Chuan,
Ho Tzu Nyen, Tania Sng
Singapore
ep 881
Royston Tan
Singapore, Japan
wp Forever
Damjan Kozole
Slovenia
ip L... Like Love
Janja Glogovac
Slovenia, Czech Republic, Austria, Serbia
ip Fantastic Parasuicides
Park Soo-young, Cho Chang-ho, Kim Sung-ho South Korea
Let’s Finish!!!
Whang Cheol-Mean
South Korea
ip Rail Road Crossing
Pere Vilà
Spain
Help Me Eros
Lee Kang-sheng
Taiwan
ip What on Earth Have I Done Wrong?!
Niu Chen-zer
Taiwan
Ploy
Pen-ek Ratanaruang
Thailand
The Darjeeling Limited
Wes Anderson
USA
Juno
Jason Reitman
USA
ip Momma’s Man
Azazel Jacobs
USA
wp The Skyjacker
Jeff Pickett
USA
Liberation Day
Lee Isaac Chung
USA, France
TIME & TIDE
wp Men’s Group
Michael Joy
Australia
ep Unfinished Sky
Peter Duncan
Australia
ep It’s Hard to Be Nice
Srdjan Vuletic
Bosnia and Herzegovina,
Germany, United Kingdom,
Serbia, Montenegro, Slovenia
Behave
Maria Ramos
Brazil
wp End of the Line
Gustavo Steinberg
Brazil
Happy Desert
Paulo Caldas
Brazil, Germany
Winter Story
Zhu Chuan-ming
China
ip Life Track
Jin Guang Hao
China, South Korea
L’avocat de la terreur
Barbet Schroeder
France
Dans la vie
Philippe Faucon
France
La graine et le mulet
Abdellatif Kechiche
France
Le papier ne peut pas envelopper la braise
Rithy Panh
France
Persepolis
Marjane Satrapi, Vincent Paronnaud
France
Persepolis (Original Version)
Marjane Satrapi, Vincent Paronnaud
France
La maison jaune
Amor Hakkar
France, Algeria
Allein in vier Wänden
Alexandra Westmeier
Germany
ip Das Herz ist ein dunkler Wald
Nicolette Krebitz
Germany
116
117
BIJLAGE 1
wp The Revue
Sergei Loznitsa
Germany, Russia, Ukraine
Staub
Hartmut Bitomsky
Germany, Switzerland
Four Women
Adoor Gopalakrishnan
India
Frozen
Shivajee Chandrabhushan
India
ip Listener’s Tale
Arghya Basu
India
ip The Wild Bull
Umesh Vinayak Kulkarni
India
3 Days to Forever
Riri Riza
Indonesia
ep Unfinished Stories
Pourya Azarbayjani
Iran
wp War, Love, God & Madness
Mohamed Al-Daradji
Iraq, United Kingdom
ip Biùtiful cauntri
Esmeralda Calabria, Andrea D’Ambrosio,
Peppe Ruggiero
Italy
Mio fratello è figlio unico
Daniele Luchetti
Italy
ep L’ora di punta
Vincenzo Marra
Italy
ip Junk Films: The Collected Short Shockumentaries of
Tsurisaki Kiyotaka
Tsurisaki Kiyotaka
Japan
The Prisoner/Terrorist
Adachi Masao
Japan
Chouga
Darezhan Omirbaev
Kazakhstan, France
ep Welche Richtung geht’s nach Hause?
Anna Hoffmann
Kazakhstan, Germany
wp Absurd and Absurdity
Marat Alykulov
Kyrgyzstan
Pure Coolness
Ernest Abdyjaparov
Kyrgyzstan, Kazakhstan
Cochochi
Laura Amelia Guzmán, Israel Cárdenas
Mexico, United
Kingdom, Canada
ep Burned Hearts
Ahmed El Maanouni
Morocco
Nûba d’or et de la lumière
Izza Genini
Morocco, France
wp 2KM2 - het heden van de stad
Carel van Hees, André van der Hout
Netherlands
wp De match
Kees Hin
Netherlands
wp TBS
Pieter Kuijpers
Netherlands
wp De verloren kolonie
Astrid Bussink
Netherlands
wp Megumi
Mirjam van Veelen
Netherlands, Japan
wp Joaquín Sabina - 19 días y 500 noches
Ramón Gieling
Netherlands, Spain
ep Recycle
Mahmoud al Massad
Netherlands, USA,
Jordan, Germany, Spain,
Switzerland, France
ip Standing Up
Waise Azimi
Philippines, Afghanistan
ip The Existence
Marcin Koszalka
Poland
Tricks
Andrzej Jakimowski
Poland
ep Nothing Personal
Larisa Sadilova
Russia
Harvest
Nicolas Jolliet
Saint Lucia
wp Zimbabwe
Darrell James Roodt
South Africa, Zimbabwe
ip Hello, Stranger
Kim Dong-Hyun
South Korea
ip Uno de los dos no puede estar equivocado
Pablo Llorca
Spain
ep Out of Coverage
Abdullatif Abdulhamid
Syria
Hidden Faces
Handan Ipekçi
Turkey
Egg
Semih Kaplanoglu
Turkey, Greece
wp My Marlon and Brando
Hüseyin Karabey
Turkey, Netherlands, United Kingdom
Exodus
Penny Woolcock
United Kingdom
wp The End
Nicola Collins
USA
wp The Golden Age of Fish
Kevin Jerome Everson
USA
ep Margot at the Wedding
Noah Baumbach
USA
Redacted
Brian De Palma
USA
wp The Reinactors
David J. Markey
USA
wp Africa Unite
Stephanie Black
USA, Jamaica
ep Marrakech Inshallah
Steffen Fisker Pierce, Christian Pierce
USA, Morocco
TIME & TIDE:
HINGLISH
wp Beware Dogs
Spandan Banerjee
India
ip A Flowering Tree
Vipin Vijay
India
The Last Lear
Rituparno Ghosh
India
118
BIJLAGE 1
Let’s Talk
ip Mithya
Freaky Useless Spicy Story
Let the Wind Blow
A Thousand Dreams Such As These...
English, August
Ram Madhvani
Rajat Kapoor
Kalpesh CI Patel
Partho Sen-Gupta
Sudhir Mishra
Dev Benegal
India
India
India, Canada
India, France
India, France
India, France, Switzerland
KINGS & ACES
wp A prima vista
Michael Pilz
Austria
Import Export
Ulrich Seidl
Austria
Cléopatra
Júlio Bressane
Brazil
Useless
Jia Zhang-ke
China
Chaos
Youssef Chahine, Khaled Youssef
Egypt, France
L’aimée
Arnaud Desplechin
France
L’arrière pays
Jacques Nolot
France
Avant que j’oublie
Jacques Nolot
France
La chatte à deux têtes
Jacques Nolot
France
Médée miracle
Tonino De Bernardi
France, Italy
Les amours d’Astrée et de Céladon
Eric Rohmer
France, Italy, Spain
ip Meine Mütter - Spurensuche in Riga
Rosa Von Praunheim
Germany
Nachmittag
Angela Schanelec
Germany
ip Own Death
Péter Forgács
Hungary
The Man from London
Béla Tarr
Hungary, France, Germany
wp Hulahoop Soundings (Meet the Maestro)
Edwin
Indonesia
wp Teak Leaves at the Temples
Garin Nugroho
Indonesia
Hafez
Abolfazl Jalili
Iran, Japan
Centochiodi
Ermanno Olmi
Italy
Glory to the Filmmaker!
Kitano Takeshi
Japan
Sad Vacation
Aoyama Shinji
Japan
wp Bowled Over (Meet the Maestro)
Sietske Tjallingii
Netherlands
Death in the Land of Encantos
Lav Diaz
Philippines
Alexandra
Alexander Sokurov
Russia
Cargo 200
Alexei Balabanov
Russia
Kenedi Is Getting Married
Zelimir Zilnik
Serbia
Secret Sunshine
Lee Chang-Dong
South Korea
ep Unas fotos en la ciudad de Sylvia
José Luis Guerín
Spain
Die Stille vor Bach
Pere Portabella
Spain
En la ciudad de Sylvia
José Luis Guerín
Spain, France
You, the Living
Roy Andersson
Sweden, Germany, France
Two in One
Kira Muratova
Ukraine
wp The Sun and the Moon
Stephen Dwoskin
United Kingdom
Casting a Glance
James Benning
USA
I’m Not There
Todd Haynes
USA
No Country for Old Men
Joel Coen, Ethan Coen
USA
wp Over Here
Jon Jost
USA
Paranoid Park
Gus Van Sant
USA
RAZZLE DAZZLE the Lost World
Ken Jacobs
USA
FILM MAKER IN FOCUS:
ROBERT BREER
Portrait of Robert Breer
Pip Chodorov
France
Robert Breer at Home (Chez Robert Breer)
Jennifer L. Burford
France
ATOZ
Robert Breer
France, USA
Blue Monday
Robert Breer, William Wegman
United Kingdom
Robert Breer: ‘The Five & Dime’ Animator
Keith Griffiths
United Kingdom
66
Robert Breer
USA
69
Robert Breer
USA
70
Robert Breer
USA
119
BIJLAGE 1
BIJLAGE 1
77
Robert Breer
Bang!
Robert Breer
Blazes
Robert Breer
Breathing
Robert Breer
Colliding
Brady Lewis
Eyewash
Robert Breer
Eyewash
Robert Breer
Fist Fight
Robert Breer
Form Phases I
Robert Breer
Form Phases II
Robert Breer
Form Phases III
Robert Breer
Form Phases IV
Robert Breer
Frames of Mind
Ann Woodward, Camera Keiko Tsuno
Fuji
Robert Breer
Homage to Jean Tinguely’s ‘Homage to New York’
Robert Breer
I, of the Cyclops (Fragment)
George Kuchar
Jamestown Baloos
Robert Breer
Linoleum
Robert Rauschenberg
LMNO
Robert Breer
A Man and His Dog Out for Air
Robert Breer
Un Miracle
Robert Breer, Pontus Hulten
Le mouvement
Robert Breer, Pontus Hulten
Pat’s Birthday
Robert Breer
Recreation
Robert Breer
Sparkill Ave!
Robert Breer
Stockhausen’s Originale: Doubletakes
Peter Moore
Swiss Army Knife with Rats and Pigeons
Robert Breer
Time Flies
Robert Breer
Trial Balloons
Robert Breer
What Goes Up
Robert Breer
FILM MAKER IN FOCUS:
KOBAYASHI MASAHIRO
Amazing Story
Kobayashi Masahiro
Bashing
Kobayashi Masahiro
Bootleg Film
Kobayashi Masahiro
Closing Time
Kobayashi Masahiro
Flic
Kobayashi Masahiro
Man Walking on Snow
Kobayashi Masahiro
The Rebirth
Kobayashi Masahiro
FILM MAKER IN FOCUS:
SVETLANA PROSKURINA
ip The Best of Times
Svetlana Proskurina
Islands. Alexander Sokurov
Svetlana Proskurina
Reflection in the Mirror
Svetlana Proskurina
Remote Access
Svetlana Proskurina
Accidental Waltz
Svetlana Proskurina
Parents’ Day
Svetlana Proskurina
Playground
Svetlana Proskurina
FILM ARTIST IN FOCUS:
CAMERON JAMIE
JO
Kranky Klaus
Spook House
BB
Cameron Jamie
Cameron Jamie
Cameron Jamie
Cameron Jamie
120
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Russia
Russia
Russia
Russia
USSR
USSR
USSR
Austria
France, United Kingdom, Austria
United Kingdom, France
USA
Neotoma Tape
Cameron Jamie
USA
The New Life
Cameron Jamie
USA
Upland BB Fighting Follies
Cameron Jamie
USA
La baguette
Cameron Jamie
USA, France
Cameron Jamie Live:
Keiji Haino Plays JO
Cameron Jamie, Keiji Haino
USA
Cameron Jamie Live:
The Melvins Play BB, Kranky Klaus and Spook House
Cameron Jamie, The Melvins
USA
Cameron Jamie Live:
The Melvins & Keiji Haino Play BB/JO/KK Remix
Cameron Jamie, The Melvins, Keiji Haino
USA
Cinematic Nuggets: Selection of Films by Cameron Jamie
Various Directors
ROTTERDÄMMERUNG
Fear(s) of the Dark
Blutch, Charles Burns, Marie Caillou,
Pierre Di Sciullo, Lorenzo Mattotti, Richard McGuire France
ep Appleseed: Ex Machina
Aramaki Shinji
Japan
Dainipponjin
Matsumoto Hitoshi
Japan
REC
Jaume Balagueró, Paco Plaza
Spain
wp Let the Right One in
Tomas Alfredsson
Sweden
The Unseeable
Wisit Sasanatieng
Thailand
wp Able Danger
Paul Krik
USA
George A. Romero’s Diary of the Dead
George Romero
USA
CINEMA
REGAINED
Le ballon rouge
Albert Lamorisse
France
ip Half Empty or Half Full
Takefuji Kayo
Japan
ep Un lugar en el cine
Alberto Morais
Spain
Le voyage du ballon rouge
Hou Hsiao-hsien
Taiwan, France
Come Back Africa
Lionel Rogosin
USA
Seven Easy Pieces by Marina Abramovic
Babette Mangolte
USA
ep Trumbo
Peter Askin
USA
LYNCH
blackANDwhite
USA, Denmark
CINEMA REGAINED:
REDISCOVERING THE FOURTH GENERATION
The Alley
At the Beach
Black Snow
Evening Rain
In the Wild Mountains
Little Flower
My Memories of Old Beijing
A Narrow Lane Celebrity
River Without Buoys
Sacrificed Youth
Troubled Laughter
Woman Demon Human
Yang Yanjin
Teng Wenji
Xie Fei
Wu Yigong, Wu Yonggang
Yan Xueshu
Huang Jianzhong, Zhang Zheng
Wu Yigong
Cong Lianwen
Wu Tian Ming
Zhang Nuanxin
Yang Yanjin
Huang Shuqin
China
China
China
China
China
China
China
China
China
China
China
China
CINEMA REGAINED:
PIÈCE UNIQUE
Achterland
L’imitation du cinéma
Agrippina é Roma-Manhattan
Limite
Anne Teresa de Keersmaeker
Marcel Mariën
Hélio Oiticica
Mário Peixoto
121
Belgium
Belgium
Brazil
Brazil
BIJLAGE 1
BIJLAGE 1
Anémic cinéma
Marcel Duchamp
Un chant d’amour
Jean Genet
Der Verlorene
Peter Lorre
The House is Black
Forugh Farrokhzad
Yûkoku
Yukio Mishima
The Cabinet of Dr. Ramirez
Peter Sellars
Film
Samuel Beckett
The Honeymoon Killers
Leonard Kastle
In the Street
Helen Levitt
Miracle
Edward Ruscha
Phase IV
Saul Bass
True Stories
David Byrne
Wanda
Barbara Loden
SHORT:
AS LONG AS IT TAKES
Ahora todos paracen contentos
Gonzalo Tobal
Shmetamorphosis
Jack Feldstein
ip Spike Up
Anthony Maras
wp Wasting Away
Tim Dean
48/95 Tausendjahrekino
Kurt Kren
Bled
Siegfried A. Fruhauf
Cityscapes
Michaela Grill, Martin Siewert
wp Mosaik mécanique
Norbert Pfaffenbichler
Part Time Heroes
Chris Haring, Mara Mattuschka
wp Steifheit I + II
Albert Sackl
ip Vertigo Rush
Johann Lurf
Grill/Ielasi
Michaela Grill, Giuseppe Ielasi
ep The House
Asif Rustamov
wp 11 Coins
Volha Dashuk
Maria
Victor Asliuk
ip Le devoir
Ariane Lippens
Film (Hôtel Wolfers)
Dora García
Gravity
Nicolas Provost
ip Die Hütte
Sophie Nys
Made in Belgium
Vincent Meessen
wp Mouthface
Antonin De Bemels
Plot Point
Nicolas Provost
Stroom
Filip Sterckx
Suspension
Nicolas Provost
ip Sentinela
Afonso Nunes
ip Invitation to Dine with the Comrade StalinRicardo Alves Júnior, Gianfranco Rolando
Artist Statement
Daniel Barrow
ip The Boy Who Died
John Price
Butte
Philip Szporer, Marlene Millar
ip Camp Series #1
John Price
ip Camp Series #2
John Price
wp Intermittent Movement #3
John Price
Isolating Landscapes
Heidi Phillips
ep Odin’s Shield Maiden
Guy Maddin
wp School
Mike Hoolboom
wp Address Unknown
Guo Xiaolu
Ten Years
Jia Zhang-ke
Way Out
Chen Tao
731: Two Versions of Hell
James T. Hong
wp Failed States
Henry Hills
The Presence of Another Door
Morten Dysgaard
Contrapuntal
Jani Ruscica
Pilgrim
Jani Ruscica
122
France
France
Germany
Iran
Japan
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
Argentina
Australia
Australia
Australia
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria, Italy
Azerbaijan
Belarus
Belarus
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Brazil
Brazil, Argentina
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
China
China
China
China, USA
Czech Republic, USA
Denmark
Finland
Finland
Swan Song
ip Batbox/Beatbox
ep Aditi Singh
wp Las cinco de la tarde
ip La cité radieuse
Déperdition lointaine
L’escale
Eut-elle été criminelle...
Film annonce
ip Heureux qui comme Edouard
Hezraellah
ip J’ai pris la foudre
ip Made in Taiwan
La memoria dei cani
Mon Kaboul
ip Le mort n’entend pas sonner les cloches
ip Où se trouve le chef de la prison?
wp La peau dure
Résistance aux tremblements
Shopping
wp Sniper
Unlith
Viril
Le voyage de Rabia
Water Buffalo
wp Waltz on Thin Air
L’armée des fourmis
Energie!
Futures
Halbe Stunden
Haunt 1-3
Las Vegas, New York, Blackpool
Rauschen & Brausen I
wp Teaching the Alphabet
ip Die unsichtbare Hand
Weiss
ip Lovely Andrea
Polska Roadmovie
ip The Scarlet Robe
Wrestling
ip Bilal
wp Half Teaspoon
ip Home
wp Thou Shalt Not Wait
ip Trip to the Wound
ip When I Backed Home, No Mother in Front of the Door
ip Death Road
ip He Who Saw Everything
wp One Day in Khadimiya Prison for Women
ip The Beekeeper’s Son
Farewell Packets of Ten
wp The Man in 301
ip Hamdi and Maria
Pinocchio
ep Beijing Holiday
ip Elements of Nothing
ip Eve
ep The Festival in the Cage
wp Film of the Sea
Goujonnette and the Witch of the Windmill
Jani Ruscica
Finland
Jani Ruscica
Finland, USA
Mickael Kummer
France
Caroline Brunner
France
Romain Raynaldy
France
Dominik Lange
France
Shalimar Preuss
France
Jean-Gabriel Périot
France
Maurice Lemaitre
France
Franck Lebon, Vincent Burgevin
France
Yann Beauvais
France
Laurent Larivière
France
Alexandre Mehring
France
Simone Massi
France
Whahid Nazir
France
Benjamin Mirguet
France
Patric Chiha
France
Jean-Bernard Marlin, Benoit Rambourg
France
Olivier Hems
France
Sébastien More
France
Alain Rimbert
France
Mihai Grecu
France
Damien Manivel
France
Meyar Al-Roumi
France
Christelle Lheureux
France
Eric Beveraggi, Charles Bédué
France, China
Wissam Charaf
France, Lebanon
Thorsten Fleisch
Germany
Robert Seidel
Germany
Nicolas Wackerbarth
Germany
Niklas Goldbach
Germany
Sascha Pohle
Germany
Daniel Burkhardt
Germany
Volker Schreiner
Germany
Dirk Lütter
Germany
Florian Grolig
Germany
Hito Steyerl
Germany, Bosnia and Herzegovina
Bartosz Grudziecki
Germany, Poland
Mak Yan Yan
Hong Kong
Grímur Hákonarson
Iceland
Bagasworo Aryaningtyas
Indonesia
Ifa Isfansyah
Indonesia
Otty Widasari
Indonesia
Riri Riza
Indonesia
Edwin
Indonesia
Gelar Agryano Soemantri
Indonesia
Sanan Najim
Iraq
Husein Atshan
Iraq
Oday Salah
Iraq
Jamie Hannigan
Ireland
Ken Wardrop
Ireland
David Freyne
Ireland
Timor Britva
Israel, Germany
Luca Bolognesi
Italy
Edgar Honetschläger
Japan
Makino Takashi
Japan
Makino Takashi
Japan
Saruyama Norihiro
Japan
Ishida Takashi
Japan
Fukui Takuya
Japan
123
BIJLAGE 1
BIJLAGE 1
ip The Intimate Stars
ip Mirror for Eyes
ip No is E
OOIOO UMO
ip Real Access Discommunication
Headcharge
Ras Star
ep Searching for God
ep Water
ep We Have Gasoline
ep The White Page
ip Everything’s OK
Lebanon/War
My Palestine
Train-Trains (Where’s the Track?)
Drawing the War
ep *As I Lay Dying
ep Blue Roof
ep Nobody’s Girlfriend
wp Retrace
ip Shaking the Gods
wp 5 Walks
50 Cent
Agatha
wp Binnenverblijven
Dear Oprah: Non-Voting America’s Wildest Dream
Dream City
wp Getijden
wp Hemel boven Holland
Holland 07
wp Jolanda 23
wp Loud_Things
Moments of Considered Time
wp Nummer acht (Everything Is Going to Be Alright)
Oh Great Now Look What Happened
Paradiso Stills / Paradiso Still Lives
wp Rettich
Saeftinge
Safety First (On the Art of Flying Since 9-11)
wp Sarah Ann
wp De tijd
Worms
Zo mooi
Summer Camp
Taua
Acasá
On the Third Planet from the Sun
The Slippery Mountain
Allen Ginsberg Gives Great Head
Flat Dreams
Grandma
Sin Sai Hong
On the Sunny Side of the Alps
ip Lucid Dreaming
ip Waiting
Chocolate con churros
Flashback al revés
ip Paseo
Caravan Rally
wp Like. Real. Love
Makino Takashi
Kondo Hiroshi
Makino Takashi
Shoji Goto
Oguchi Yoko
Almagul Menlibayeva
Wanuri Kahiu
Zirek Mira
Mehdi Hesen
Shaxawan Idrees
Fethi Evari
Akjol Bekbolotov
Rania Stephan
Nadine Naous, Léna Rouxel
Rania Stephan
Lena Merhej
Ho Yuhang
Woo Ming Jin
Tan Chui Mui
Margaret Bong
Tey Kok Hau
Anna Abrahams
Ester Gould, Sarah Sylbing
Marta Jurkiewicz
Arianne Olthaar
Kasper Verkaik
Tomas Kaan
Karel Doing
Rolf van Eijk
This Lüscher
Pim Zwier
Telcosystems
Arthur Kleinjan
Guido van der Werve
Tijmen Hauer, Gerbrand Burger
Marc Geerards
Edward Luyken
Jacco Olivier
Robert Oey
Pim Zwier
Bart Vegter
Sil van der Woerd
Stefan van de Staak
Yael Bartana
Tearepa Kahi
Paul Negoescu
Pavel Medvedev
Galina Myznikova, Sergey Provorov
X’ Ho
Eva Tang
Anthony Chen
Royston Tan
Janez Burger
Ju Jaehyung
Kim Jong-Kwan
Mario de la Torre Espinosa
Chema Garcia Ibarra
Arturo Ruiz Serrano
Malid Skjöld, Jenny Bergman
Anocha Suwichakornpong
124
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Kazakhstan
Kenya, South Africa
Kurdistan
Kurdistan
Kurdistan
Kurdistan
Kyrgyzstan
Lebanon
Lebanon
Lebanon
Lebanon, USA
Malaysia
Malaysia
Malaysia
Malaysia
Malaysia
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands, Israel
New Zealand
Romania
Russia
Russia
Singapore
Singapore
Singapore
Singapore
Slovenia
South Korea
South Korea
Spain
Spain
Spain
Sweden
Thailand
Brain Surgeon
Ömer Ali Kazma
Turkey
wp Ah, Liberty!
Ben Rivers
United Kingdom
Bachelor Machines Part 1
Rosalind Nashashibi
United Kingdom
Forest Murmurs
Jonathan Hodgson
United Kingdom
ip Great American Desert
Stephen Connolly
United Kingdom
The Ivalo River Delta
Patrick Beveridge
United Kingdom
wp Joy
Joe Lawlor, Christine Molloy
United Kingdom
Magnetic Movie
Semiconductor
United Kingdom
Soft
Simon Ellis
United Kingdom
Son
Daniel Mulloy
United Kingdom
Invisibilities
Konrad J. Welz
United Kingdom, Malaysia
ip 27,000 Days
Naveen Singh
USA
ip 33 1/3 rpm
Jonathan Schwartz
USA
wp The Adventure
Mike Brune
USA
wp After Writing
Mary Helena Clark
USA
wp AKA Martha’s Vineyard
Richard Sandler
USA
ip All Through the Night
Michael Robinson
USA
At Sea
Peter Hutton
USA
ip Beirut Outtakes
Peggy Ahwesh
USA
ip Bergamasque
Unknown
USA
Between 2 Deaths
Wago Kreider
USA
wp Black and White Trypps Number Four
Ben Russell
USA
Cabinet
Todd Herman
USA
ip A Covenant Adam
Ariana Hamidi
USA
ep Dear Bill Gates
Sarah J. Christman
USA
Destiny Manifesto
Martha Colburn
USA
ep The Expiration
Leslie Thornton
USA
The Five Bad Elements
Mark LaPore
USA
ip Flight
Greta Snider
USA
Foggy Mountains Breakdown More Than Non-Foggy Mountains Jessie Stead
USA
wp A Hallow Kiss for Mark LaPore
Luther Price
USA
Hotel Chevalier
Wes Anderson
USA
House
Ben Rivers
USA
ip How to Conduct a Love Affair
David Gatten
USA
Jean Genet in Chicago
Frédéric Moffett
USA
ep Launch
Brian Doyle
USA
Mechanical Nights
Keja Ho Kramer
USA
ep Midden
David Dinnell
USA
wp Minot, North Dakota
Cynthia Madansky, Angelika Brudniak
USA
ip The Mongrel Sister
Luther Price
USA
ip Motion Studies #97: Inertia
Jake Mahaffy
USA
Nymph
Ken Jacobs
USA
ep Observando el cielo
Jeanne Liotta
USA
Office Suite
Robert Todd
USA
Perfect Day
Paul Wong
USA
Phantom
Luke Sieczek
USA
Pitcher of Colored Light
Robert Beavers
USA
Profit Motive and the Whispering Wind
John Gianvito
USA
ep Red Stallions Revenge
Vanessa Renwick
USA
Rehearsals for Retirement: In Memoriam Mark LaPore
Philip Solomon
USA
wp Remember Back, Remember When
Rainer Judd
USA
Selling of New York
Nam June Paik
USA
ip Shadow
Ernie Gehr
USA
ip Singing Biscotts
Luther Price
USA
ep Sketch Film # 5
Tomonari Nishikawa
USA
ip Smells Like Teen Spirit
Jem Cohen
USA
Sunshine State (Extended Forecast)
Christopher Harris
USA
wp Surf and Turf
Abigail Child
USA
wp Today!
Jessie Stead, David Gatten
USA
ip Tziporah
Abraham Ravett
USA
125
BIJLAGE 1
ep What the Water Said, Nos. 4-6
David Gatten
USA
Where Is Estel?
Jared Katsiane
USA
ip Zelienople
Darcy Shreve
USA
ip Armoire
Vincent Grenier
USA, Canada
Hobbit Love Is the Greatest Love
Steve Reinke
USA, Canada
ip Notes from a Bastard Child
Fern Silva
USA, Portugal
Historias del viento
Javier Beltrán Ramos
Venezuela
SHORT:
STARTING FROM SCRATCH
wp Destra o sinistra
LABO
Belgium
Across
Cara Morton
Canada
ep All That Rises
Daïchi Saïto
Canada
ep Behind the Walls and Under the Stairs
Christina Battle
Canada
Behind This Soft Eclipse
Eve Heller
Canada
ep By Grace
Joshua Bonetta
Canada
ep Death Pt.1
Sebastjan Henrickson
Canada
Fall
Deirdre Logue
Canada
ep Fallen Flags
Amanda Dawn Christie
Canada
ep The Finite
Alexi Manis
Canada
ep Fore-and-Aft
Sara Maclean
Canada
ep Guardian Angels
Michele Stanley
Canada
Hardwood Process
David Gatten
Canada
wp If There Are Any Heavens My Mother Will (All by Herself) HaveKelly Egan
Canada
ep Lab Movie
Sebastjan Henrickson
Canada
Minus
Chris Chong
Canada
ep A Noiseless Patient Spider
Andrew Lennox
Canada
Opening Series 3
Philip Hoffman
Canada
Phil’s Film Farm Film
John Porter
Canada
Scratch
Deirdre Logue
Canada
Taking Pictures
Scott Berry, Adam Segal
Canada
Towards Everyday Lightning
James Gillespie
Canada
We Are Going Home
Jennifer Reeves
Canada
ep The Wooden Lightbox: A Secret Art of Seeing
Alex MacKenzie
Canada
wp v=d/t
Amanda Dawn Christie
Canada, Netherlands
wp Passing Through
Frances Sander, Dimitri Berzon
Czech Republic
Cellule d’intervention Metamkine
Xavier Quérel, Christophe Auger, Jérôme Noetinger France
ep Faux mouvements
Pip Chodorov
France
ip Fellini G.Mastorna
Olivier Dutel
France
ip Le Granier
Olivier Fouchard
France
Lafoxe
Gaëlle Rouard, Etienne Claire
France
Le point aveugle
Collectif Burstscratch
France
wp Running Time
Hélène Martin
France
De un vastisimo mar
Yoana Urruzola, Stefano Canapa, Josefina Rodriguez, Julien
Tarride
France, Uruguay
De dentro
Peter-Conrad Beyer
Germany
ip From End to End
Peter-Conrad Beyer
Germany
Lauter Anfänge - Leise Enden
Sector 16
Germany
wp Pulse
Anuradha Chandra
India, Netherlands
Cucinema di Genzano
Italy
Jennifer Gentle
Italy
ip The Arietta of a Child
Katayama Kaoru
Japan
Ekuotosazu (in Seven Parts)
Oki Masaharu
Japan
Eyelids (World 6)
Kawaguchi Hajime
Japan
Film-Film #04 -Roll-
Oshima Keitaro
Japan
From the Train Window
Ohashi Masaru
Japan
ip Hakushu
Kawaguchi Hajime
Japan
ip Inclined Horizon
Ota Yo
Japan
Mudaikyu
Noto Masaru
Japan
126
BIJLAGE 1
ip A Portrait near the Window
Ohashi Masaru
Print 8
Noto Masaru
Regular8 is 16mm Film
Okuyama Jun’ichi
Suginami - Green
Kawaguchi Hajime
There Is Tomorrow
Maeda Toshiyuki
To the Suburbs
Maeda Toshiyuki
ip Tokyo/8mm/Still/Camera
Maeda Toshiyuki
wp Brief [1]
Arthur van der Lee
wp Idyll
Esther Urlus
wp Nook & Cranny
Francien van Everdingen
Paradiso Stills - Stil Levens
Jaap Pieters
wp Wijk
Daan de Bakker
wp Along with the Phoenix
Masha Godovannaya
ip Dolce far niente-The Tomb Story 1
Lee Wonwoo
Hit Stitch - Heat Shot 2
Kim Yeon Jeong
ip Tide
Jang Eunju
Super-8 Game Arcade
Mobileskino
wp Double Exposure
Sarah Tulloch
ep The Space Between
Karen Mirza, Brad Butler
30 Ways to Walk
Jeff Gill
ep Degradation #1: X-RAY
James June Schneider
Discoveries on the Forest Floor 1-3
Charlotte Pryce
Madame Winger Makes a Film: A Survival Guide to the 21st CenturyHelen Hill
The Shape of the Gaze
Maïa Cybelle Carpenter
ep Sketch Film #4
Tomonari Nishikawa
Your New Pig is Down the Road
Helen Hill
Metamkine Workshop Results
Various Directors
Portraits Project
Various Directors
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Russia, Netherlands
South Korea
South Korea
South Korea
Switzerland
United Kingdom
United Kingdom
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
EXPLODING CINEMA:
FREE RADICALS
Arnulf Rainer
Peter Kubelka
Dianthus
Karoe Goldt
Modell 5
Granular Synthesis
3Radicals: Joseph Plateau
Joseph Plateau
Futur anterieur
(aka Disciples of the Heinous Path - Part 1: The Pain of Everyone) Herman Asselberghs
Let’s Try to Find out What Goes on in the Male Barracks
Anne-Mie van Kerckhoven
O_Rex
Eric Joris
Presto, Perfect Sound
Manon de Boer
The Flicker Film
Norman McLaren
Critique de la séperation
Guy Debord
L’anticoncept
Gil Joseph Wolman
Cuidado’ Light
Edson Barrus
Gazes into Heaven
Cameron Jamie
Gutter Howl
Cameron Jamie
Hallucination of a Headhunter
Cameron Jamie
Holon
Christian Lebrat
Infernal Gemini
Cameron Jamie
The Juggler’s Delirium
Cameron Jamie
Loaf
Robert Breer
A Man and His Dog Out for Air
Robert Breer
Marvelous Black Soap
Cameron Jamie
Mask with Molten Braids
Cameron Jamie
Masque siamois
Cameron Jamie
La mémoire interne
Cameron Jamie
My Tree
Cameron Jamie
Papa Gateau
Cameron Jamie
Polymorphous Divinity
Cameron Jamie
127
Austria
Austria
Austria
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Canada
Denmark, France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
BIJLAGE 1
BIJLAGE 1
SHO(U)T
Silhouettes Salty
Still Life
Sur le passage de quelques personnes à travers une
assez courte unité de temps
When I’m Home
Wonder Voice Thrower
ip Leonie Saint
Xenogenesis
To Live Outside the Law You Must Be Honest
Sylvia Kristel - Paris
Umfeld Attention: Light!
Keith Rowe (Various Paintings)
Hera Piadosa
Basement Basement
ip Bogman Palmjaguar
New Ratio
The Nine Monads of David Bell
wp See Noise Hear Light
What You See Is Where You’re At
3-D Mutoscope
3rd Degree
Archangel
AUTO/PS.Y Study IV
Book
Column
Damaged Cells IV
Declarative Mode
Epileptic Seizure Comparison
Film Culture 65-66
Film in Which There Appear Edge Lettering, Sprocket Holes,
Dirt Particles, Etc.
Filmstrip Collage
The Flicker
Float
Float Porcupine
Flux Paper Games: Rolls & Folds
Flux Series
For ‘Luv/Fuck Mandalas’
The Forgetting of Intentions and Impressions
Form Phases IV
Free Radicals
Freud’s Psychopathology of Everyday Life
Frozen Film Frames: Dream Displacement
Homage to John Cage
Intimate Photo with Girlfriend
Jaye Lady Jaye
Location III: The Forgetting of Impressions and Intentions
A Man and His Dog Out for Air
Mural Flipbook
Open the Door: An Incision
Oscillation Frames
Panorama 1
Positano
Project for a New American Century
Rapture
Rate of Change
Ray Gun Virus
Razor Blades
128
Vincent Elka
Cameron Jamie
Yann Beauvais
France
France
France
Guy Debord
France
Cameron Jamie
France
Cameron Jamie
France
Jana Debus-Cologne
Germany
Akihiko Morishita
Japan
Nicoline van Harskamp
Netherlands
Manon de Boer
Netherlands, Belgium
Speedy J, Scott Pagano
Netherlands, USA
Jozef Robakowski, Wieslaw Michalak
Poland
Keith Rowe
Réunion
Manu Uranga
Spain
Peter Todd
United Kingdom
Luke Fowler
United Kingdom
Simon Payne
United Kingdom
Luke Fowler
United Kingdom
Matt Hulse
United Kingdom
Luke Fowler
United Kingdom
Robert Breer
USA
Paul Sharits
USA
Victor Grauer
USA
Paul Sharits
USA
Paul Sharits
USA
Robert Breer
USA
Paul Sharits
USA
Paul Sharits
USA
Paul Sharits
USA
Jonas Mekas
USA
Owen Land
Paul Sharits
Tony Conrad
Robert Breer
Robert Breer
Paul Sharits
Paul Sharits
Paul Sharits
Paul Sharits
Robert Breer
Len Lye
Paul Sharits
Paul Sharits
Robert Breer
Paul Sharits
Marie Losier
Paul Sharits
Robert Breer
Robert Breer
Paul Sharits
Paul Sharits
Robert Breer
Paul Sharits
Keith Sanborn
Paul Sharits
Bill Brand
Paul Sharits
Paul Sharits
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
Razor Blades
Sad Fun
Scenes From Under Childhood Section #1
Self-less Portraits
Self-Portrait with Bulbs
Sequence from ‘Breathing’ (Doodles)
Sequence from ‘Breathing’ (pluie d’étoiles)
Shutter Interface
Study ‘Frozen Film Frame’ of Frame Study 31: Pulse A
Sweethearts (for Emmett Williams)
Tableau
wp Tony Conrad: DreaMinimalist
Transcription (Study for Set A)
Untitled (1977)
Untitled (2004)
Untitled (undated)
Untitled (undated)
Untitled (undated)
Untitled (undated)
Untitled ‘CRIMS**O**N’
Untitled, Time Flies
Untitled, What Goes Up (4x)
Violin Sexuality
What Goes Up
Window Talk: Recent Opportunities for Peeping
Wintercourse
Word Movie (Fluxfilm #29)
EXPRMNTL, the Ghosts of Knokke-Le-Zoute
Pop Cinema - Live Performances
Pop Cinema - Talkshows
Paul Sharits
USA
Paul Sharits
USA
Stan Brakhage
USA
Paul Sharits
USA
Paul Sharits
USA
Robert Breer
USA
Robert Breer
USA
Paul Sharits
USA
Paul Sharits
USA
Andrew Lampert
USA
Robert Breer
USA
Marie Losier
USA
Paul Sharits
USA
Paul Sharits
USA
Robert Breer
USA
Paul Sharits
USA
Paul Sharits
USA
Paul Sharits
USA
Paul Sharits
USA
Paul Sharits
USA
Robert Breer
USA
Robert Breer
USA
Paul Sharits
USA
Robert Breer
USA
Tony Conrad
USA
Paul Sharits
USA
Paul Sharits
USA
Various Directors
Various
Various
EXPLODING CINEMA:
NEW DRAGON INNS
18 Days
Crazy Man
wp Crude Oil
History of Chemistry 1 & 2
i-Mirror
wp Nirvana
ep Only Child, Upward, Downward, Forward, Backward,
Rightward and Leftward
Seven Intellectuals in Bamboo Forest Part 1-5
Whose Utopia
Fengming, a Chinese Memoir
77
Is It a Dream?
On Going
The Route
Visitor
wp Yeeha formosa
ep Somewhere, Late Afternoon...
wp Black Air
ep Hero
ep Krasob
ep Middle-Earth
ip Nimit
ip The Planet
Xu Zhen
Zhang Ding
Wang Bing
Lu Chun Sheng
Cao Fei
Yang Heng
China
China
China
China
China
China
Cui Zi’en
China
Yang Fudong
China
Cao Fei
China
Wang Bing
Hong Kong, China, France
Shu Li-Ting
Taiwan
Tsai Ming-liang
Taiwan
Chen Chieh-jen
Taiwan
Chen Chieh-jen
Taiwan
Wang Ya-Hui
Taiwan
Hongjohn Lin
Taiwan
Ella Raidel, Hongjohn Lin
Taiwan, Austria
Apichatpong Weerasethekul (advisor),
Pimpaka Towira, Jakrawal Nilthamrong,
Akritchalerm Kalayanamitr, Koichi Shimizu
Thailand
Thaweesak Srithongdee
Thailand
Nitipong Thinthupthai
Thailand
Thunska Pansittivorakul
Thailand
Apichatpong Weerasethakul
Thailand
Uruphong Raksasad
Thailand
129
BIJLAGE 1
ep The Rocket
Uruphong Raksasad
Thailand
ep The Truth Be Told: The Cases Against Supinya Klangnarong Pimpaka Towira
Thailand
A Voyage of Foreteller
Jakrawal Nilthamrong
Thailand
DUTCH TREATS
(INDUSTRY EVENT)
Nightwatching
Peter Greenaway
Canada, France, Germany, Poland, Netherlands, United Kingdom
The Bird Can’t Fly
Threes Anna
Netherlands
Duska
Jos Stelling
Netherlands
Faces
Gmax
Netherlands
Gold
Niek Koppen
Netherlands
Love Is All
Joram Lürsen
Netherlands
The Muse
Ben van Lieshout
Netherlands
Nadine
Erik de Bruyn
Netherlands
Stages
Mijke de Jong
Netherlands
Blind
Tamar van den Dop
Netherlands, Belgium, Bulgaria
KORT ROTTERDAMS /
ROTTERDAM SHORTS 2007
wp De 3D-machine
Joost van den Bosch, Erik Verkerk
Netherlands
wp Camhead
Daniel van den Broeke
Netherlands
wp EIS FREI
Ivan Barbosa
Netherlands
wp Heartbeat
Edwin van Viegen
Netherlands
wp Woman in Front of a Camera
Kim Engelen
Netherlands
MADE IN ROTTERDAM
Aan ons den arbeid
Jeroen van Bergeijk
Netherlands
Bijna blind
Willem Baptist
Netherlands
Bo Dancing
Eddie van der Velden
Netherlands
Chanaika
Victor Vroegindeweij
Netherlands
Dance for Kika
Walter Brokx
Netherlands
Flikker
Arthur Bueno
Netherlands
He Said, She Said
Corinne Bot
Netherlands
Hunted
Eddie van der Velden
Netherlands
Little Bitch
Hester Scheurwater
Netherlands
Numoonlab TV
Maaike Engels
Netherlands
Ode ober
Hiba Vink
Netherlands
Overgeleverd
Walter Brokx
Netherlands
Postfabriek
Ewout Zimmermann
Netherlands
Purify
Hester Scheurwater
Netherlands
The Real Action Heroes
Mark Wallaard
Netherlands
Rotterdamse Saudade
Koert Davidse
Netherlands
Saut samt
Rosh Abdelfatah
Netherlands
Schoon
Martijn J. Kramp
Netherlands
De sleutelhanger
Jan Katsma, Debbie Kleijn
Netherlands
S.O.A
Corinne Bot
Netherlands
Sons of Art
Wendelien Voogd
Netherlands
Spider
Corinne Bot
Netherlands
The Tenants
Silvain Hooglander
Netherlands
Terug
Roy Dames
Netherlands
Trombón
Jasper Masthoff
Netherlands
Twee meisjes
Pablo Willems Ramirez
Netherlands
Two Sides of the Mirror
Corinne Bot
Netherlands
Uit het hart van Odessa
André Schreuders
Netherlands
De verhuizing, 15 jaar later
Jan Louter
Netherlands
Wabi, schoonheid zien in imperfectie
Farah Rahman
Netherlands
130
BIJLAGE 1
De wereld als verzameling
Koert Davidse
Garcia Lorca esta vivo?
Eef de Graaf
SPECIALS
Robeco Filmdag: Das Leben der Anderen
Florian Henckel von Donnersmarck
Robeco Filmdag: Anche libero va bene
Kim Rossi Stuart
Robeco Filmdag: Le grand voyage
Ismaël Ferroukhi
Robeco Filmdag: Brokeback Mountain
Ang Lee
Robeco Filmdag: Good Night, and Good Luck.
George Clooney
Robeco Filmdag: Me and You and Everyone We Know
Miranda July
Kids Only
Various directors
Kids Only Mini: Toverslag van Musicoop
Hollywood in de Klas
wp Simply Cinema 3
Christiaan van Schermbeek
Rotterdam Classics ‘En Gij, Kameraad?’
Cor Aafjes, Jan Jansen
Surprise Film: Lars and the Real Girl
Graig Gillespie
Closing Night Film: The Band’s Visit
Eran Kolirin
wp wereldpremière
ip internationale première
ep Europese première
In Tiger Awards Competitie voor Korte Films
Genomineerd voor Prix UIP Rotterdam
131
Netherlands
Netherlands, Spain
Germany
Italy
Morocco, France
USA
USA
USA
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
USA
Israel
BIJLAGE 2
BIJLAGE 2
Eindstand KPN Publieksprijs
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
Titel
Persepolis
Estômago - A Gastronomic Story
2KM2 - het heden van de stad
Cordero de Dios
Mio fratello è figlio unico
No Country for Old Men
War, Love, God & Madness
Allein in vier Wänden
Let the Right One in
TBS
Unfinished Sky
Tricks
REC
The Darjeeling Limited
Joaquín Sabina - 19 días y 500 noches
Men’s Group
It’s Hard to Be Nice
Dagen zonder lief
Hidden Faces
Alexandra
I’m Not There
Africa Unite
Naissance des pieuvres
Welche Richtung geht’s nach Hause?
Go with Peace Jamil
La maison jaune
La graine et le mulet
Redacted
Dans la vie
Centochiodi
Meine Mütter - Spurensuche in Riga
The End
Un baiser, s’il vous plaît!
De verloren kolonie
Fear(s) of the Dark
Biùtiful cauntri
Links
You, the Living
Sieben Tage Sonntag
The King of Ping Pong
Appleseed: Ex Machina
The Revue
Stellet licht
Still Orangutans
Paranoid Park
We Went to Wonderland
Recycle
Le tueur
Burned Hearts
Pure Coolness
Import Export
Seven Easy Pieces by Marina Abramovic
Dainipponjin
The Reinactors
Zimbabwe
My Marlon and Brando
Mutum
Score
4,5950
4,4892
4,4731
4,4524
4,4500
4,4266
4,4036
4,3381
4,3262
4,3109
4,3107
4,3082
4,2989
4,2976
4,2797
4,2784
4,2777
4,2504
4,2284
4,2182
4,1997
4,1914
4,1878
4,1750
4,1663
4,1504
4,1464
4,1305
4,1189
4,1022
4,0967
4,0934
4,0664
4,0552
4,0226
4,0157
3,9912
3,9739
3,9705
3,9646
3,9623
3,9567
3,9564
3,9401
3,9304
3,9291
3,9084
3,9083
3,9024
3,9016
3,8943
3,8692
3,8655
3,8603
3,8571
3,8538
3,8456
132
Aantal respondenten
1099
881
279
736
1171
1015
109
417
889
1219
560
545
475
1186
143
632
1037
1250
197
898
701
303
740
160
974
698
478
291
328
743
248
289
707
181
749
254
343
1188
339
1048
955
162
942
334
1194
268
404
480
246
417
615
130
372
179
371
301
434
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
Nûba d’or et de la lumière
Who’s Afraid of Kathy Acker
Frozen
Mithya
Continental, un film sans fusil
Small Gods
Das Herz ist ein dunkler Wald
Secret Sunshine
Wonderful Town
Weltrevolution
Tale 52
3 Days to Forever
L’ avocat de la terreur
George A. Romero’s Diary of the Dead
Out of Coverage
The Mourning Forest
Fantastic Parasuicides
Magnus
De match
Behave
Flower in the Pocket
Teak Leaves at the Temples
Tout est pardonné
881
What on Earth Have I Done Wrong?!
Glory to the Filmmaker!
Four Women
Vasermil
Nothing Personal
Momma’s Man
Egg
Sad Vacation
The Existence
Ploy
Autumn Ball
Andalucia
Chaos
Hello, Stranger
Cargo 200
L’ ora di punta
Alice’s House
Unfinished Stories
Exodus
Liberation Day
LYNCH
Le papier ne peut pas envelopper la braise
Hafez
57000 KM entre nous
Margot at the Wedding
Kenedi Is Getting Married
Uno de los dos no puede estar equivocado
L... Like Love
Drumbeat
Die Stille vor Bach
The Best of Times
A Song of Good
Forever
Dolls
Help Me Eros
Fujian Blue
3,8407
3,8352
3,8342
3,8339
3,8228
3,8203
3,8124
3,8062
3,7924
3,7923
3,7890
3,7890
3,7739
3,7625
3,7577
3,7562
3,7546
3,7532
3,7500
3,7294
3,7287
3,7234
3,7125
3,7042
3,7041
3,6961
3,6928
3,6917
3,6890
3,6837
3,6805
3,6645
3,6573
3,6548
3,6526
3,6489
3,6399
3,6338
3,6284
3,6123
3,6058
3,5940
3,5900
3,5745
3,5734
3,5714
3,5445
3,5358
3,5328
3,5321
3,5294
3,5259
3,5158
3,5062
3,5042
3,5040
3,5027
3,5016
3,4939
3,4933
133
226
176
525
277
463
384
709
1017
612
130
403
659
407
320
417
882
322
385
144
255
811
264
247
213
169
283
586
279
910
234
313
155
178
507
665
376
411
366
907
650
340
202
100
496
286
112
808
349
807
218
255
327
126
399
936
496
183
590
581
300
BIJLAGE 2
BIJLAGE 2
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
Milky Way
3,4923
End of the Line
3,4889
Wellness
3,4811
Staub
3,4779
Chouga
3,4754
Casting a Glance
3,4607
Cochochi
3,4606
Encarnación
3,4593
Vogelfrei
3,4482
The Wild Bull
3,4429
Una novia errante
3,4352
The Last Lear
3,4336
La France
3,4180
Absurd and Absurdity
3,4153
Le voyage du ballon rouge
3,4020
Girl Sparks
3,3962
En la ciudad de Sylvia
3,3888
Able Danger
3,3686
The Unseeable
3,3642
Strizh
3,3618
Shanghai Trance
3,3588
Marrakech Inshallah
3,3568
Happy Desert
3,3553
Captain Ahab
3,3393
Harvest
3,3314
This World of Ours
3,3275
Waltz in Starlight
3,3238
Mange, ceci est mon corps
3,3184
Tropical Manila
3,3142
The Rebirth
3,3107
The Man from London
3,3075
El asaltante
3,2987
El otro
3,2914
Avant que j’oublie
3,2591
Médée miracle
3,2547
Bare-assed Japan
3,2462
Les amours d’Astrée et de Céladon
3,2390
The Skyjacker
3,1887
Drifter
3,1578
Own Death
3,1282
Falling from Earth
3,1104
Nachmittag
3,1078
Useless
3,1041
Charly
3,0833
Winter Story
3,0707
Listener’s Tale
3,0683
Lucky 7
3,0546
Las meninas
3,0512
Of Monster Mode
3,0482
El cielo, la tierra y la lluvia
3,0388
Wadley
3,0232
Crossroads
3,0000
Shadow of Sand
2,9878
Freaky Useless Spicy Story
2,9501
Junk Films:
The Collected Short Shockumentaries of Tsurisaki Kiyotaka 2,9200
Rebel, Jiro’s Love
2,8504
L’ aimée
2,8410
The Summer Solstice
2,8409
Two in One
2,8296
134
130
857
372
136
204
102
660
418
232
219
680
113
488
325
694
376
342
586
313
362
1045
255
605
165
178
629
352
449
175
473
647
231
470
328
314
333
481
249
209
117
163
269
192
288
297
117
238
390
352
670
172
95
164
341
177
178
179
180
181
182
183
Let’s Finish!!!
Cléopatra
The Prisoner/Terrorist
Rail Road Crossing
Years When I Was a Child Outside
Only Child, Upward, Downward,
Forward, Backward, Rightward and Leftward
Philippine Bliss
2,7755
2,7506
2,7393
2,5914
2,5391
254
389
165
470
115
2,4929
2,4628
71
283
75
341
195
220
182
135
136
Een aantal juryleden van de VPRO Tiger Awards Competitie 2008: Royston Tan, voorzitter Jafar Panahi, Tiziana Finzi en
Rieks Hadders samen met IFFR-directeur Rutger Wolfson.
137
The Melvins
138
139
BIJLAGE 3
BIJLAGE 3
Gastenoverzicht
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria
Austria
Belarus
Belarus
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
(alfabetisch op land en achternaam)”
FF = IFFR
CM = CineMart
PR = Pers
Land
Naam
Type
Afghanistan
Nazir, Whahid
FF
Algeria
Mabrouki, Roseline
PR
Argentina
Bava, Violeta
CM
Argentina
Berneri, Anahí
FF
Argentina
Cedrón, Lucía
FF
Argentina
Clark, Conrad
FF
Argentina
Montero, Marta
FF
Argentina
Mumenthaler, Milagros
CM
Argentina
Musaluppi, Hernán
CM
Argentina
Rotter, Ariel
FF
Argentina
Stantic, Lita
CM
Argentina
Trerotola, Diego
FF
Argentina
Villegas, Juan
FF
Armenia
Arustamyan, Naira
FF
Armenia
Harutyunyan, Susanna
FF
Australia
Aguilar, Lien
CM
Australia
Bilbrough, Miro
CM
Australia
Campey, Philippa
CM
Australia
Clague, Pauline
CM
Australia
Currimbhoy, Hussain
FF
Australia
Dean, Tim
FF
Australia
Demy-Geroe, Anne
FF
Australia
Dobbin, Claire
FF
Australia
Duncan, Peter
FF
Australia
Duray, Anusha
CM
Australia
Edwards, Russell
PR
Australia
Fairbairn, Dale
CM
Australia
Farrant, Kim
FF
Australia
Feik, Nick
CM
Australia
Feldstein, Jack
CM
Australia
Griffen, Ryan
CM
Australia
Heydon, Nick
FF
Australia
Joy, Michael
FF
Australia
Moore, Richard
FF
Australia
Neighbour, Jenny
FF
Australia
O’Donohue, Nicole
CM
Australia
Ozolins, Simon
FF
Australia
Seres, Fiona
CM
Australia
Simpson, John L.
CM
Australia
Smallacombe, Penny
CM
Australia
Stewart, Clare
FF
Australia
Turnour, Quentin
FF
Australia
White, Nicola
FF
Australia
Woods, Mark
FF
Australia
Yaman, Selin
CM
Austria
Burger-Utzer, Brigitta
FF
Austria
Caspar, Barbara
FF
Austria
Dollhofer, Cristine
FF
Austria
Dumreicher-Ivanceanu, AlexanderCM
Austria
Durmusoglu, Övül
PR
Austria
Feichtenschlager, Pia
PR
Austria
Fink, Norbert
FF
140
Grill, Michaela
Huber, Christoph
Hufnagl, Carlo
Hundsbichler, Klaus
Hurch, Hans
Kamalzadeh, Dominik
Keuschnigg, Markus
Koenig, Hans
Kranzelbinder, Gabriele
Krausz, Danny
Lachman, Ed
Ladenbauer, Ulrike
Langheinrich, Ulf
Leitich, Hans Christian
Leitner, Joachim
Lurf, Johann
Mattuschka, Mara
McKechneay, Maya
Pfaffenbichler, Norbert
Pilz, Michael
Reinhart, Martin
Sackl, Albert
Schweighofer, Martin
Seidl, Ulrich
Siefen, Claudia
Sinzinger, Ebba
Standen-Raz, Andrew
Taborsky, Thomas
Wieser, Ralph
Wieser-Huber, Judith
Wurm, Barbara
Zawrel, Peter
Asliuk, Victor
Dashuk, Volha
Alboom, Ben Van
Alders, Bart
Baert, Nico
Bauw, Geneviève De
Bayer, Katia
Bernaers, Hugo
Bertels, Lieven
Bierinckx, Cis
Bois, Eliane du
Boonen, Marc
Boonman, Janneke
Bral, Tinne
Bussens, Marc
Capiau, Nathalie
Caruso, Valerio
Commenge, Eve
d’Alcantara, Vanja
De Bemels, Antonin
De Clercq, Jan
De Maegd, Peter
Debauche, Jennifer
Deboes, Patrick
Decabooter, Julie Marie
Decoster, Kevin Dhr.
Degryse, Annemie
Dekegel, Olivier
FF
PR
FF
FF
FF
PR
PR
CM
CM
CM
FF
CM
FF
PR
FF
FF
FF
PR
FF
FF
FF
FF
FF
FF
PR
FF
FF
PR
FF
FF
PR
CM
FF
FF
PR
FF
FF
CM
PR
PR
FF
FF
CM
FF
FF
CM
PR
CM
CM
CM
CM
FF
CM
FF
FF
FF
PR
FF
CM
FF
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Belgium
Delabie, Hilde
Delcampe, Denis
Delloye, Sébastien
Depraetere, Frie
Deprez, David
Desmet, Karl
Dewitte, Kris
Dick, John
Drouot, Pierre
Dubois, Olivier
Dumon, Siebe
Duret, Juliette
Elbaum, Diana
Engelen, Erik
Everaert, Hans
Fairclough, Julie
Festre, Marina
Forzani, Bruno
Franssen, Eric
Garcia Bardon, Xavier
Gillet, Nicole N.
Gilson, Ann
Groeningen, Felix van
Gysel, Eurydice
Halut, Bernard
Hänsel, Marion
Haute, Luk van
Hauwaert, Patrick van
Heynickx, Danielle
Jacobs, Marc
Joris, Luc
Karakatsanis, Dimitri
Keereman, Pieter
Kerckhoven, Anne-Mie van
Kika
Kinderen, Frank van der
Koeppel, Sebastien
Koper, Kosten
Kritis, Helena
Kusrini, Asmayani
Laer, Patrick van
Lamberts, Daniel
Lauwers, Sarah
LeClercq, Thierry
Lethem, Roland
Leyers, Tomas
Leysen, Frie
Liberge, Joke
Logie, André
Logie, Marie
Lormans, Erwin
Maertelaer, Laurent de
Malandrin, Guillaume
Miller, Chris
Moens, Frank
Mortier, Koen
Mundell, Ian
Nasielski, Tania
Notredame, Dries
Nys, Sophie
FF
CM
CM
FF
FF
CM
PR
CM
CM
CM
CM
CM
CM
CM
CM
FF
CM
FF
CM
FF
FF
FF
FF
CM
FF
CM
FF
PR
FF
FF
PR
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
PR
PR
FF
FF
CM
FF
CM
FF
CM
FF
FF
PR
FF
CM
CM
FF
CM
PR
FF
CM
FF
Belgium
Oittinen, Riitta
Belgium
Oleo, Jos
Belgium
Oost, Emmy
Belgium
Palestine, Charlemagne
Belgium
Pasquali, Arnaud
Belgium
Paulger, Gregory
Belgium
Piasek-Wanski, Adriana
Belgium
Potter, Stephan de
Belgium
Provo, Walter
Belgium
Provost, Nicolas
Belgium
Puttemans, Karla
Belgium
Raeman, Nadine
Belgium
Ribouville, Patrick
Belgium
Rigler, Marlene
Belgium
Rooij, Hetty van
Belgium
Roskam, Michael R.
Belgium
Rossini, Katia
Belgium
Sandor, Julie
Belgium
Sartor, Freddy
Belgium
Schmitz, Nathalie
Belgium
Schutter, Christian De
Belgium
Sterckx, Filip
Belgium
Stoclet, Aude
Belgium
Stroep, Vincent
Belgium
Strubbe, Caroline
Belgium
Taillieu, Marie Claire
Belgium
Terryn, Patrick
Belgium
Trapp, Tina
Belgium
Truc, Isabelle
Belgium
Vandemaele, Kurt
Belgium
Vanhoof, Floris
Belgium
Vankeirsbulck, Lieve
Belgium
Venlet, Richard
Belgium
Vermeren, Mayke
Belgium
Voropayev, Sergiy
Belgium
Vuillet, Stéphane
Belgium
Waele, Ellen de
Belgium
Waele, Tonie de
Belgium
Willemsen, Paul
Belgium
Winter, An De
Belgium
Winter, Grace
Belgium
Wit, Dirk De
Belgium
Yang, Yang
Bosnia and Herzegovina Baksic Camo, Amra
Bosnia and Herzegovina Begic, Aida
Bosnia and Herzegovina Bubric, Alma
Bosnia and Herzegovina Marjanovic, Jovan
Bosnia and Herzegovina Tataragic, Elma
Bosnia and Herzegovina Tuzlic, Dzevdet
Bosnia and Herzegovina Vuletic, Srdjan
Brazil
Alves Júnior, Ricardo
Brazil
Amaral, Olavo
Brazil
Bressane, Júlio
Brazil
Carvalhosa, Zita
Brazil
Cerveira, Eduardo
Brazil
Dias, Rosa
Brazil
Franco Jr., Ailton
Brazil
Jorge, Marcos
Brazil
Leblanc, Patrick
Brazil
Leite, Tatiana
141
PR
FF
CM
FF
CM
FF
CM
CM
FF
FF
CM
PR
FF
FF
PR
CM
FF
FF
PR
FF
CM
FF
FF
FF
CM
FF
FF
CM
CM
PR
FF
FF
FF
FF
PR
CM
CM
FF
FF
FF
CM
FF
FF
CM
CM
PR
CM
CM
PR
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
CM
BIJLAGE 3
BIJLAGE 3
Brazil
Brazil
Brazil
Brazil
Brazil
Brazil
Brazil
Brazil
Bulgaria
Bulgaria
Bulgaria
Bulgaria
Cameroon
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Canada
Levy, Julia
Magalhães, Beto
Mamede, Liciane
Oliveira Jr., Luiz Carlos
Spolidoro, Gustavo
Steinberg, Gustavo
Taddei, Fernanda
Teixeira, Chico
Dimitrova, Genoveva
Grozev, Alexander
Hristova, Mariana
Staykov, Georgi
Mba Bizo, Télesphore
Alexander, Kelley
AuYeung, Pochu
Bailey, Cameron
Benkara, Hayet
Bennett, André Marcel
Cervi, Matthew
Christie, Amanda Dawn
Cutler, Justin
Davies, Jon
Déry, Luc
Dobbin, Michael A.
Eigenmann, Jean-Daniel
Falco, Christine
Gillespie, James
Girard Deltruc, Nicolas
Gray, Robert
Henrickson, Sebastjan
Hoffman, Philip
Hoolboom, Mike
Howes, Lauren
Jolliet, Nicolas
Kevorkian, Noura
Lafleur, Stéphane
Lan, Stephen
Landry, François
MacKenzie, Alex
Miles, Rachel
Miller, Jan
Nathanson, Jan
Nordahl, Richard
Noth, Ryan J.
Patel, Kalpesh CI
Paul-Hus, Martin
Peranson, Mark
Peterson, Hope
Picard, Andrea Tavie
Price, John
Quandt, James
Raymond, Micheline
Roosen-Runge, Lisa
Rosen, Andrew
Saïto, Daïchi
Sanchez, Diana
Scherzer, Paul
Schmid, Regine
Shatzky, Melanie
VanderStoop, Wanda
Canada
Chile
Chile
Chile
Chile
Chile
Chile
Chile
Chile
Chile
Chile
China
China
China
China
China
China
China
China
China
China
China
China
China
China
China
China
China
China
China
China
China
China
China
China
China
China
China
China
China
China
China
China
China
China
Croatia
Croatia
Croatia
Croatia
Cuba
Czech Republic
Czech Republic
Czech Republic
Czech Republic
Czech Republic
Czech Republic
Czech Republic
Czech Republic
Czech Republic
Czech Republic
FF
FF
PR
PR
FF
FF
FF
FF
PR
CM
PR
FF
PR
CM
FF
FF
FF
CM
CM
FF
CM
FF
CM
FF
CM
CM
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
PR
CM
FF
FF
CM
CM
FF
PR
FF
CM
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
CM
FF
FF
CM
CM
CM
FF
142
Weyman, James
Briones, Inti
Cardone, Matias
Caro Cruz, Cesar
Figueroa, Julieta
Lira, Matias
Nunez, Carlos
Riquelme, Angelica
Stehberg, Ilán
Torres Leiva, José Luis
Waissbluth, Andrés
Céline, Lin
Chai, Tao
Cui Zi’en
Devillers, Natacha
Diao Yi Nan
Han, Yan
Huang Chih-ming
Huang Shuqin
Jin Guang Hao
Kong Lihong
Kraicer, Shelly
Kuan, Wendy
Li Ruijun
Li Zhen
Liu Dong
Liu Hangyue
Luo, Jin
Pan Li
Ruggieri, Maria
Tee, Lorna
Teng Wenji
Wang Bing
Wang Hongwei
Wang Jing
Wang, Mumu
Weng Shou-ming
Wu, Sisi
Xie Fei
Yang Heng
Yu, Feng
Zeng, Wenwen
Zhang Heng
Zhang Jianyong
Zhang Xian-min
Belina, Mirna
Grbin, Sanja
Kaludercic, Vanja
Knezevic, Vladislav
Ramos Ruiz, Alberto
Berzon, Dimitri
Cielova, Hana
Felcman, Jakub
Hansalova, Hedvika
Hills, Henry
Hovorka, Marek
Kopecka, Jana
Kubice, Petr
Novotna, Ivana
Ondrejcakova, Barbora
CM
FF
CM
CM
FF
CM
FF
FF
CM
FF
FF
FF
FF
FF
CM
CM
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
CM
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
CM
FF
FF
FF
FF
FF
CM
FF
PR
FF
PR
FF
FF
FF
FF
CM
FF
FF
CM
Czech Republic
Czech Republic
Czech Republic
Czech Republic
Czech Republic
Czech Republic
Czech Republic
Czech Republic
Denmark
Denmark
Denmark
Denmark
Denmark
Denmark
Denmark
Denmark
Denmark
Denmark
Denmark
Denmark
Denmark
Denmark
Denmark
Dominican Republic
Egypt
Egypt
Egypt
Egypt
Estonia
Estonia
Estonia
Estonia
Estonia
Ethiopia
Finland
Finland
Finland
Finland
Finland
Finland
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
Procházka, Michal
Riley, John
Sander, Frances
Stojakova, Karla
Svoboda, Petr
Szczukova, Andrea
Uhrik, Stefan
Ulver, Stanislav
Christensen, Line Daugbjerg
Christensen, Ole Bjorn
Fischer, Tine
Foldager, Meta
Ghazali, Fouad
Glad, Mogens
Høgel, Jakob
Koussa, Salah el
Leona, Kim
Mosegaard, Tine
Munkholm, Thure
Salim, Dar
Shargawi, Omar
Ulsteen, Helle
Wendt, Susan
Guzmán, Laura Amelia
Abdelfattah, Wael
El Hagar, Khaled
Maurice, Magda
Nelson, Kristina
Karjatse, Tonu
Kissa, Katrin
Mülbeier, Tatjana
Õunpuu, Veiko
Veeber, Artur
Biru, Abraham Haile
Hokkanen, Jouni
Kemppinen, Petri
Lanerva, Pekka
Pirkkala, Eeva
Raatikainen, Henna
Ruscica, Jani
Ada, Jacqueline
Adler, Karen
Andriot, Stéphanie
Anger, Cédric
Angrisani, Silvia
Appathurai, Anne
Atlan-Jackson, David
Attali, Manuel
Auger, Christophe
Auriol, Cyriac
Auzou, Sylvain
Avril, Philippe
Babin, Jean-Baptiste
Barbier, Laurence
Bardet, Pierre-Olivier
Barrus, Edson
Basutçu, Mehmet
Baudens, Laurent
Bayou, Armelle
Beffa, Sébastien
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
PR
CM
FF
CM
FF
CM
FF
PR
CM
CM
CM
FF
FF
CM
CM
FF
CM
CM
PR
FF
FF
CM
CM
FF
PR
CM
PR
FF
PR
FF
CM
FF
CM
FF
PR
CM
CM
FF
FF
FF
CM
CM
FF
FF
PR
CM
CM
CM
FF
CM
CM
CM
CM
FF
CM
FF
PR
CM
FF
CM
143
Béhar, Henri
PR
Behr, Noemie
FF
Bell, Anne-Laure
PR
Benski, Guillaume
CM
Berard, Nicolas
CM
Berger, Laurent
FF
Bergeron, Julie
CM
Berjon, Jean-Christophe
FF
Béroff-Gallard, Gabrielle
CM
Besse, Delphyne
CM
Bichon, Christophe
FF
Bidou, Jacques
CM
Bienzobas, Pamela
PR
Blézat, Emilie
CM
Bober, Philippe
CM
Bodet, Pascale
FF
Borlant, Valentine
FF
Bos, Harry
CM
Boulenger, Gilles
CM
Bourdon, Sophie
CM
Boutin, Nathalie
FF
Boye, Pape
CM
Bozon, Serge
FF
Brandi, Laurence
CM
Braunstein, Philippe
FF
Breer, Sally
FF
Breton, Pascale
CM
Brevière, Nicolas
CM
Brotons, Celine
FF
Bruncher, Christophe
CM
Caillol, Laure
CM
Camolli, Delphine
FF
Canapa, Stefano
FF
Cardella, Philippe
CM
Carey, Michelle
FF
Carreras, Stéphanie
CM
Cattelain, Marie-Michele
CM
Chabannes, Daniel
CM
Chauvin, Samuel
CM
Chave, Coralie
FF
Chesneau, Sebastien
CM
Chiha, Patric
FF
Chodorov, Pip
FF
Cikalovski, Nathalie
CM
Claire, Etienne
FF
Clanet, Anais
CM
Clermont-Tonnerre, Antoine deCM
Cleron, Celine
FF
Corvez, Frédéric
CM
Costet, Didier
CM
Creach, Erwann
FF
Da Silva, Francois
CM
Dalizon, Eric
FF
Danielou, Laurent
CM
Danner, Peter
CM
Darras, Matthieu
PR
De Pas, Rebecca
FF
Debord, Alice
FF
Decourcelle, Thierry
CM
Defosse, Raymond
FF
BIJLAGE 3
BIJLAGE 3
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
Deleau, Camille
Delsaux, Christophe
Dercourt, Tom
Destriez, Thierry
Devaux, Isabelle
Deveau, Jean Francois
Diederix, Eva
Dinhut, Charlene
Domehri, Didar
Dönmez-Colin, Gönül
Dopffer, Jerome
Douguet, Christina
Duboin, Clément
Dufour, Karin
Dumon, Gabrielle
Dumoulin, Marianne
Dupont, Joan
Dusa, David
Dutel, Olivier
El Maanouni, Ahmed
Elka, Vincent
Engler, Prune
Erbs, Sophie
Fernandez Ferrer, Nicole
Fialon, Estelle
Fogiel, Yaël
Fontan Tessaur, Adeline
Forets, Jean des
Foulon, Marie
Fournier, Alexandra
Frantz, François-Xavier
Fröchen, Vanessa
FUNATO, Keiko
Gaëlle, Joly
Galli, Amélie
Garcia, Jean-Pierre
Gedigier, Francois
Genini, Izza
Georges, Emilie
Gillet, Andy
Girard, Ilann
Girre, Ronan
Goldenstern, Georges
Goldschmeding, Eugenie
Gomez, Geraldine
Gomis, Alain
Gonzales, Peggy
Gonzalez, Laëtitia
Gragg, Laura
Grandval, Eugenie
Gualdi, Christelle
Guerrin, Pascal
Guidoni, Marc
Guillier, Solène
Hakkar, Amor
Hansen-Løve, Mia
Hashemian, Behrooz
Henrot, Mathilde
Hesbert, Aude
Hocquet, Hélène
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
CM
CM
CM
FF
CM
CM
CM
FF
CM
PR
CM
CM
CM
FF
CM
CM
PR
CM
FF
FF
FF
FF
CM
FF
FF
CM
CM
CM
CM
FF
CM
PR
CM
FF
FF
FF
FF
FF
CM
FF
CM
CM
CM
FF
FF
FF
FF
CM
CM
CM
FF
CM
CM
FF
FF
FF
CM
CM
FF
FF
144
Hsieh, Chinlin
Incerti, Matilde
Iteanu, Andre
Iteanu, Simon
Ivernel, François
Jacques, Catherine
Jalladeau, Alain
Jamie, Cameron
Kalmar, Lucie
Kauffman, Philippe
Khalife, Antoine
Klein, Michel
Klinkum, Brent
Klotz, Thomas
Kolar, Cedomir
Kreuter, Delphine
Kummer, Mickael
Laj, Silvia
Lalou, Serge
Lavolé, Laurent
Lechner, Marie
Lefrant, Emmanuel
Lenouvel, Thierry
Lepoutre, Juliette
Lequeret, Elisabeth
Leroux, Philippe
Leroy, Fabrice
Lheureux, Christelle
Loiseau, Celine
Lola, Iteanu
Lorant, Sophie
Lowensohn, Elina
Macia, Marie-Pierre
Malet, Dominique
Mallet-Guy, Alexandre
Mandelbaum, Jacques
Manivel, Damien
Marion, Guillaume
Markovits, Martine
Marlin, Jean-Bernard
Mas, Sophie
Maugis, Céline
Maynial, Philippe
Mehring, Alexandre
Meichtry Matadin, Yasmin
Meirovitz, Elie
Meissner, Tanja
Mergui-Rampazzo, Elisabeth
Merlin, Xavier
Mes, Tom
Michaud, Philippe-Alain
Miot, Eric
Mirguet, Benjamin
Moinard, David
Molinos Zabala, Estibaliz
Moravioff, Galeshka
Moretti, Paolo
Moris, Fabienne
Morsch Kihn, Eva
Mouret, Emmanuel
CM
FF
FF
FF
CM
CM
FF
FF
CM
CM
FF
CM
FF
FF
CM
FF
FF
FF
FF
CM
PR
FF
CM
CM
PR
CM
CM
FF
FF
FF
CM
FF
CM
CM
CM
PR
FF
FF
FF
FF
CM
CM
CM
FF
FF
CM
CM
FF
CM
PR
FF
FF
FF
FF
FF
CM
FF
FF
FF
FF
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
France
Georgia
Georgia
Georgia
Georgia
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Nataf, Caroline
CM
Nezan, Patrice
CM
Niedermayer, Frédéric
FF
Noetinger, Jérôme
FF
Nolot, Jacques
FF
Nora, Judith
CM
Nouaille, Gaël
CM
Nouchi, Claude
CM
Ntonga, Luc
CM
Obadia, Nathalie
FF
Olla, Roberto
CM
Orillard, Stephanie
FF
Ormières, Alice
CM
Ostrovsky, Vivian
FF
Padding, Manuel
FF
Paillard, Jerome
CM
Parion, Isabelle
CM
Paschetto, Nadia
FF
Paviot, Charles
CM
Pennequin, Hervé
CM
Perlié, Elisabeth
CM
Perrin, Valerie
FF
Pibarot, Thomas
CM
Pierre, Olivier
FF
Pillon, Isabelle
FF
Pintilie, Adina
FF
Poirier
CM
Prat, Corinne
FF
Preuss, Shalimar
FF
Quay, Michelange
FF
Queneau, Anne Isabelle
CM
Quérel, Xavier
FF
Queva Lajoumard, Claire-AgnèsCM
Raja, Alessandro
CM
Rambourg, Benoit
FF
Ravani, Marta
CM
Ravet, Christine
CM
Raymond, Yann
FF
Raynaldy, Romain
FF
Rehm, Jean-Pierre
FF
Reid, Sandra
FF
Reilhac, Michel
CM
Rettig, Jean-François
FF
Rey, Nicolas
FF
Rimbert, Alain
FF
Robichez-Quay, Elsa
FF
Rodriguez, Josefina
FF
Rosant, Lucas
CM
Rouard, Gaëlle
FF
Rouquier, Philippe
FF
Rousselet, Camille
CM
Roux, Stéphanie
CM
Rouxel, Léna
FF
Rowe, Keith
FF
Safaee, Ardavan
CM
Saint-Dizier, Esther
FF
Salvatierra, Violeta
FF
Schlumberger, Emmanuel
CM
Schmickl, Silke
FF
Schmidt, Arnold
FF
145
Schrameck, Juliette
Sciamma, Céline
Scippa Kohn, Francois
Secher, Marie
Segovia, Antoine
Seille, Guillaume de
Sepideh, Farsi
Simkine, Antoine
Simon, Silvi
Sluizer, George
Souchet, Chloe
Stephan, Rania
Tanaka, Yuko
Tarride, Julien
Tasca, Philippe
Tessé, Jean-Philippe
Thion, David
Turincev, Nadia
Urruzola, Yoana
Uzu, Charlotte
Vagenas, Maria Giovanna
Valens, Gregory
Vallet, Nathalie
Vandierendonck, Jan
Vannier, Alain
Vannier, Nicolas
Vautrot, Caroline
Vidal, Christophe
Vincent, Charlotte
Walker, Daniel J.
Welinski, Dominique
Westerhoff, Fabien
Wieczorek, Dieter
Wiegand, Isabell
Yggdre, Christopher
Yon, François
Zana, Michel
Chumburidze, Teimuraz
Jikurashvili, Nino
Robaqidze, Iatamze
Rusadze, Zaza
Aichinger, Olaf
Albers, Helge
Alexowitz, Myriam
Althoff, Burkhard
Andernach, Melanie
Arnold, Wilfried
Atef, Emily
Bartl, Thomas
Bauer, Marei
Baumgartner, Karl
Behesht Nedjad, Roshanak
Behm, Thomas
Bernstorff, Madeleine
Beyer, Peter-Conrad
Bialas, Dunja
Blondiau, Hans-Jörg
Bohr, Alexander
Bozic, Tonyslav Tony
Brauner, Frank
CM
FF
CM
FF
CM
CM
CM
CM
FF
FF
CM
FF
CM
FF
CM
PR
CM
FF
FF
CM
FF
PR
FF
CM
CM
CM
FF
FF
CM
CM
CM
CM
PR
CM
FF
CM
CM
PR
PR
PR
FF
CM
CM
FF
CM
CM
CM
CM
CM
FF
CM
CM
FF
FF
FF
PR
FF
CM
CM
FF
BIJLAGE 3
BIJLAGE 3
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Brehmer, Bernd
Bremen, Monika
Bremer, Udo
Breymann, Anne
Brinkmann, Kathrin
Brüning, Jürgen
Bugno, Vincenzo
Burkhardt, Daniel
Busse, Marcelo
Carvalho, Paulo Roberto de
Cornelius, Gwendolyn
Cotta, Ralph E.
Damian, Oliver
Damian, Sofie
Danielsen, Shane
Deckert, Heino
Dercon, Chris
Dierbach, Alex
Dornbach, Jonas
Drechsel, Benny
Ebel, Nicola
Eckelt, Michael
Ehret, Marian
Engelmann, Kerstin
Fangmeier, Jan
Fischer-Rittmeyer, Barbara
Friedel, Christoph
Ganschow, Uta
Gass, Lars Henrik
Gessner, Martin
Goebel, Raimond
Goossens, Misja
Grassman, Felix
Grimm, Hans Christian
Groener, Christoph
Grolig, Florian
Grudziecki, Bartosz
Gruen, Christiane
Haardt, Angela
Hanel, Heiko
Hartwig, Lilly
Heidenreich, Nanna
Hoff, Sabine Vom
Hoffmann, Anna
Höfner, Michael
Hubert, Eva
Hummel, Volker
Isele, Michael
Junkers, Sonja
Kahmann, Beatrix
Kaiser, Tina
Karathanos, Thanassis
Karl, Bernhard
King, Gregory
Kittel, Juergen
Kling, Peer
Klomfass, Marion
Kohlstedde, Kathrin
Kramer, Rolf
Krause, Matthias
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
PR
FF
CM
FF
FF
CM
CM
FF
CM
CM
CM
CM
CM
CM
PR
CM
FF
FF
CM
CM
FF
CM
CM
PR
PR
FF
CM
CM
FF
FF
CM
FF
FF
FF
PR
FF
FF
FF
FF
PR
FF
FF
FF
FF
CM
CM
PR
FF
FF
FF
FF
CM
FF
FF
FF
PR
FF
FF
FF
CM
146
Krebitz, Nicolette
Kreyenberg, Titus
Krisp, Rainer
Krolla, Isabel
Kronz, Volker
Kroymann, Maren
Kufahl, Volker
Laupert, Niels
Löbbert, Kristina
Lorenzo, Mariangela de
Ludwig, Arne
Lütter, Dirk
Mader, Ute
Marais, Pia
Marian, Susanne
Markgraf, Horst
Martens, Meike
Martins, Ida
McNicolas, Stina
Meinzolt, Gúdula
Merian, Susanne
Messmer, Susanne
Minneker, Marc
Möller, Olaf
Möller, Sirkka
Morata, Maria
Moschall, Wigbert
Müller, Birgit
Mundt, Wolfgang
Neumüller, Moritz
Nieser, Egon
Nowotny, Susanne
Pausinger, Tobias
Pérez, Raúl
Poloni, Marco
Popescu, Marcus
Praefke, Iris
Recktenwald, Holger
Rexin, Johannes
Rodenkirchen, Franz
Roginas, Renate
Rommel, Peter
Röpke, Oliver
Rose, Renate
Rothschild, Thomas
Rust, Roland
Santjer, Silke
Sausmikat, Ralf
Schanelec, Angela
Schaumann, Thorsten
Scheuring, Martin
Schiel, Betty
Schipschack, Sarah
Schneiderheinze, Jens
Scholl, Judith
Schreiner, Volker
Schulte Strathaus, Stefanie
Schulte, Nicky
Schwarz, Bettina
Schweckendiek, Helge
FF
CM
FF
CM
CM
CM
FF
FF
CM
PR
CM
FF
FF
CM
CM
CM
CM
CM
CM
CM
FF
PR
CM
PR
FF
FF
CM
FF
PR
FF
CM
FF
CM
PR
FF
CM
FF
CM
CM
CM
CM
CM
CM
CM
PR
FF
FF
FF
FF
CM
FF
FF
FF
FF
CM
FF
FF
FF
FF
FF
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Greece
Greece
Greece
Greece
Greece
Greece
Greece
Greece
Greece
Greece
Greece
Greece
Greece
Greece
Schweikhardt, Falk
Schwering, Herbert
Sharma, Gerriet K.
Sheean, Eron
Siepmann, Jörg
Sörgel, Wulf
Specht, Franziska
Steffen, Claudia
Steinbrügge, Bettine
Stewens, Simone
Steyerl, Hito
Stodolka, Jörg
Stottele, Thomas
Szebedits, Ernst
Taleb, Abdelaziz
Talpay, Doris
Tas, Hanneke Marlise van der
Taszman, Jörg
Tepe, Holger
Tetzlaff, Anne
Tews, Alfred
Thoke, Christoph
Thomas, Sandra
Tiarks, Markus
Tjio, Rudy
Toepfer, Jana
Trifonova, Elena
Voester, Conny E.
Vogt, David
Wackerbarth, Nicolas
Waldvogel, Florian
Weber Herrera, Jonas
Weber, Helmut G.
Weber, Michael
Weber, Stefan
Welch, Darryn
Westmeier, Alexandra
Wieners, Thomas
Wille, Petra
Wink, Andrea
Wolf, Janine
Zeitler, Stefanie
Ziannis, Stelios
Ziegert, Detlef
Zimmermann, Robert
Zurhorst, Meinolf
Adamidis, Lefteris
Alexiou, Alexis
Angelidou, Sophia
Behtsis, Christos
Drepas, Ioannis
Eipides, Dimitri
Filis, Telos
karamanis, christos
Kartalou, Athena
Kontovrakis, Konstantinos
Kourti, Stayroyal
Lopez, Margarita Macia
Nikolaidou, Afrodite
Sotirakopoulos, Andreas
Greece
Greece
Greece
Hong Kong
Hong Kong
Hong Kong
Hong Kong
Hong Kong
Hungary
Hungary
Hungary
Hungary
Hungary
Hungary
Hungary
Hungary
Iceland
Iceland
India
India
India
India
India
India
India
India
India
India
India
India
India
India
India
India
India
India
India
India
India
India
India
Indonesia
Indonesia
Indonesia
Indonesia
Indonesia
Indonesia
Indonesia
Indonesia
Indonesia
Indonesia
Iran
Iran
Iran
Iran
Iran
Iran
Iran
Iraq
Ireland
FF
CM
FF
CM
CM
CM
CM
CM
FF
FF
FF
PR
FF
CM
FF
PR
CM
PR
FF
CM
FF
CM
FF
FF
CM
CM
CM
FF
CM
FF
FF
FF
CM
CM
FF
FF
FF
FF
PR
FF
CM
CM
CM
CM
FF
CM
PR
FF
FF
CM
CM
FF
CM
FF
FF
FF
FF
CM
FF
CM
147
Sourrapas, Vassilis
Valti, Penelope
Vlachos, Spyridon
Barendrecht, Wouter
Choi, Ramy
Qu, Vivian
Ran, Ma
Tsui Foon, Fred
Csurdi, Gabor
Darvas, Csanad
Forgács, Péter
Pusztai, Ferenc
Szabó, Enikó
Tarr, Béla
Varo, Kata Anna
Vizer, Balazs
Johannesdottir, Hlin
S. Sigurjonsson, Thor
Banerjee, Spandan
Basu, Arghya
Chandra, Anuradha
Chhinal, Raja
Ganguly, Soumo
Ghosh, Balaka
Gopalakrishnan, Adoor
Gupte, Abhijit S.
Kanade, Kranti
Kapoor, Rajat
Khan, Aijaz
Kulkarni, Girish Pandurang
Kulkarni, Umesh Vinayak
Menon, Ayeesha
Mishra, Sudhir
Nair, Nandini
Pethe, Prashant
Raja, Talat
Shah, Rajula
Shera, Rajesh
Shetty, Pooja
V.P.Rao, Biyyala
Venugopal, Bina Paul
Badalu Matulatan, John
Cheryl, Ladya
Edwin
Harmayn, Shanty
Hauswirth, Toni
Lesmana, Mira
Nugroho, Garin
Riza, Riri
Saputra, Nicholas
Taurisia, Meiske
Ghasemi, Ali Mohammad
Jalili, Abolfazl
Panahi, Jafar
Serkanian, Reza
Shahabi, Katayoon
Shojanoori, Alireza
Taebi, Mazdak
Hesen, Mehdi
Collins, David
CM
FF
FF
CM
FF
CM
PR
CM
CM
CM
FF
CM
FF
FF
PR
FF
CM
CM
FF
FF
FF
CM
CM
CM
FF
CM
CM
FF
CM
FF
FF
CM
FF
PR
FF
FF
FF
CM
CM
CM
FF
FF
FF
CM
FF
FF
CM
FF
FF
FF
CM
FF
FF
CM
FF
FF
CM
CM
FF
CM
BIJLAGE 3
BIJLAGE 3
Ireland
Ireland
Ireland
Ireland
Ireland
Ireland
Ireland
Ireland
Ireland
Ireland
Ireland
Ireland
Ireland
Israel
Israel
Israel
Israel
Israel
Israel
Israel
Israel
Israel
Israel
Israel
Israel
Israel
Israel
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Donovan, Paul
Dungan, Rory
Freyne, David
Garland, Michael
Hannigan, Jamie
Hannigan, Michael
Holly, Katie
McGrath, Linda
O’Connor, Derek
O’Kane, Rachael
O’Mahony, Don
Perry, Simon
Wardrop, Ken
Ben Asher, Hagar
Britva, Timor
Feldman, Avi
Guggenheim, Matan
Harpak, Avinoam
Horowitz, Oded
Katz, Rafael
Kinan, Gal
Mendel, Gilli
Ratzkovsky, Eilon
Riklis, Eran
Rozenbaum, Marek
Schatz, Pinchas
Schory, Katriel
Amici, Massimo
Angelis, Stefano De
Arecco, Alice
Baglivi, Fulvio
Barisone, Luciano
Bedogni, Claudia
Bertolin, Paolo
Blasen, Christopher
Bocchi, Pier Maria
Bolognesi, Luca
Boni, Stefano
Bruno, Paolo
Buttari, Gianluca
Calabria, Esmeralda
Calcagni, Simona
Cavina, Teresa
Cerri, Lionello
Chatrian, Carlo
Chetta, Giancarlo
Coda, Carlo
Cosimati, Valentina
Cresto-Dina, Carlo
Curti, Stefano
d’ Antonio, Giuseppe
D’Ambrosio, Andrea
De Bernardi, Tonino
De Lorenzo, Dario
Dongen, Hanka Irma van
Fant, Sergio
Fanti, Elisabetta
Fattorossi, Romano
Fulvi, Giovanna
Fumarola, Donatello
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Italy
Jamaica
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
CM
FF
FF
CM
FF
FF
CM
FF
FF
FF
FF
CM
FF
CM
FF
FF
CM
FF
CM
CM
FF
FF
FF
CM
CM
FF
CM
CM
FF
FF
PR
PR
CM
PR
FF
FF
FF
FF
PR
FF
FF
CM
CM
FF
CM
FF
FF
PR
FF
FF
FF
FF
FF
CM
FF
FF
FF
CM
FF
PR
148
Fusco, Marco Valerio
Galimberti, Massimo
Gariazzo, Giuseppe
Ghezzi, Enrico
Gioffre, Rosella
Gironi, Federico
Grosoli, Marco
Gualandi, Enrico
Iannuzzi, Alberto
Ieie, Marco
Ielasi, Giuseppe
Lardieri, Luca
Luchetti, Daniele
Manera, Paolo
Marino, Bruno Di
Mascheroni, Alessandro
Massenzi, Stefano
Mendizabal, Alex
Miceli, Salvatore
Montinari, Mazzino
Morini, Andrea
Navale, Mariella
Oberto, Davide
Ottone, Giovanni
Pamphili, Francesco
Piccino, Cristina
Pollacchi, Elena
Ponti, Bruna
Ponzio, Livia
Rossini, Vincenzo
Santoro, Cosimo
Serini, Gabriele
Serra, Gianmarco
Sesti, Mario
Spagnoletti, Giovanni
Spinelli, Italo
Traversi, Paola
Turigliatto, Roberto
Morgan, Robert
Aihara Hiromi
Araki Keiko
Aramaki Shinji
Asai, Takashi
Haino, Keiji
Hama, Haruka
Hanabuso, Kayo
Hariki Yasuhiro
Harumi, Nakayama
HASEGAWA, Toshiyuki
Hibino-Uchikawa Yukiko
Hirasawa, Sho
Ideriha, Masanobu
Ishii Yuya
Kaida Yusuke
Kasahara, Sadanori
Kobayashi Masahiro
Koshikawa Michio
Kuroda, Miki
Lazic, Suncica
Matsudaira, Morihisa
CM
FF
PR
PR
CM
PR
PR
FF
CM
FF
FF
PR
FF
FF
PR
FF
CM
FF
PR
PR
FF
FF
FF
PR
CM
PR
CM
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
CM
FF
FF
FF
FF
PR
CM
FF
CM
FF
FF
FF
CM
FF
FF
FF
FF
CM
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Japan
Kazakhstan
Kazakhstan
Kenya
Kyrgyzstan
Latvia
Latvia
Latvia
Latvia
Latvia
Latvia
Lebanon
Lebanon
Lebanon
Lebanon
Lebanon
Lebanon
Lithuania
Lithuania
Lithuania
Lithuania
Lithuania
Luxembourg
Luxembourg
Macedonia
Macedonia
Malaysia
Miyazawa, Kana
Mizuguchi, Kaoru
Mizuyoshi Akira
Nakajima Ryo
Nakamura, Yusuke
NAKAZAKI, Kiyomi
Nishikawa, Tomonari
Niwa, Makiko
Niwa, Takashi
Noguchi, Junichi
Oguchi Yoko
Okazaki, Tadashi
Oki Masaharu
Okubo Ken’ichi
Ota Yo
Ruka Mori
Sato Dai
Sekiguchi, Yuko
Shimizu, Rakchanok
Soken, Itoh
Sono Sion
Suzuki Asami, Tomoko
Takashi, Makino
Takefuji Kayo
Tomiyama, Katsue
Tsurisaki Kiyotaka
Uchibori, Yoshiyuki
Wakagi, Shingo
Watanabe, Maremi
Yamamoto, Mayumi
Yamashita, Koyo
Yatabe Yoshi
Yoneyama Kanako
Yoshihiko, Taniguchi
Kulbai, Abai
Omirbaev, Darezhan
Kahiu, Wanuri
Alykulov, Marat
Broka, Sonora
Dudina, Zanda
Gelze, Alise
Kalejs, Janis
Lidumniece, Dace
Pitruka, Ieva
Abousleiman, Petra
Mismar El-Dib, Rima
Naous, Nadine
Nohra, Wassim
Quilty, Jim
Zeneddine, Chadi
Gelguda, Ugnius
Golovnitski, Vladimir
Kim, Uljana
Vildziunas, Kristijonas
Vildziunas, Linas
Hoeij, Boyd van
Maltese, Fabrizio
Kostova, Marina
Penev, Slagjan
Bong, Margaret
Malaysia
Malaysia
Malaysia
Malaysia
Malaysia
Malaysia
Malaysia
Malaysia
Mexico
Mexico
Mexico
Mexico
Mexico
Mexico
Mexico
Mexico
Mexico
Mexico
Morocco
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
FF
FF
FF
FF
FF
CM
FF
CM
CM
CM
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
PR
FF
FF
CM
CM
FF
FF
CM
FF
FF
FF
FF
FF
CM
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
CM
FF
FF
FF
FF
FF
PR
FF
PR
PR
FF
FF
FF
CM
CM
PR
PR
PR
PR
PR
FF
149
Ho Yuhang
Ing Yant, David Ngui
King, Gan Siong
Liew Seng Tat
Lo, Yen San Michelle
Tan Chui Mui
Tok, Nikki
Wong Tuck Cheong
Alcalá, Gerardo Barroso
Araiza, Estrella
Cárdenas, Israel
Imaz Castro, Ruben
Lipkes, Michel
Meyer, Matias
Michel, Daniela
Reyes, Elsa
Reygadas, Carlos
Romandía, Jaime
Messnaoui, Mostafa
Aa, Sander van der
Abdelfatah, Rosh
Abrahams, Anna
Abram, Ido
Ackermann, Bas
Adler, Maryl
Adriaansens, Alex
Aert, Jan van
Agt, Beatrijs van
Aime, Michele
Alarcon, Luis
Albers, Kitty
Alphen, Julien van
Amelsvoort, Casper van
Amersfoort, Anton van
Ammerlaan, George M.
Anink, Bastiaan
Anna, Threes
Appels, Bea
Ark, Daniëlle van
Arrate Fernandez, Isabel
Baardewijk, Joost van
Bais, Naomi
Bak, Frank
Bakari, Imruh
Baker - Choustova, Maria
Baker, Mark
Bakir, Nauzad
Bakker, Daan de
Bakker, Mariët
Bakker, Niels
Balbinot, Frederique
Ballintijn, Joke
Bals - de Vries, Marjolijn
Baltus, Marlies
Bankersen, Leo
Bannenberg, Esther
Baptist, Willem
Bary, Marc
Baser, Deniz
Beek, Sandra van
FF
CM
FF
CM
CM
CM
FF
FF
FF
FF
FF
CM
CM
FF
PR
CM
FF
CM
PR
FF
PR
FF
CM
FF
FF
FF
FF
PR
FF
FF
FF
FF
PR
FF
FF
CM
FF
CM
PR
FF
CM
FF
CM
FF
FF
PR
PR
FF
FF
PR
FF
FF
FF
CM
PR
CM
CM
CM
FF
FF
BIJLAGE 3
BIJLAGE 3
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Beekman, Bor
Beekmans, Bertil
Beers, Hans van
Beijn, Cathelijne
Beker, Jeroen
Belloni, Bram
Benschop, Maaike
Benvegnu, Massimo
Berbers, Toine
Berg, Marian van den
Bernhardt, Katja
Bernink, Mieke
Besselink, Guido
Beumer, Sara M.
Bevolo, Marco
Beyer, Bero
Bhalotra, Chetan
Bhalotra, Marianne
Bijl, Marco
Bijma, Frans
Bijvoet, Giulia
Biondina, Ron
Birkhoff, Walter
Bischop, Helga
Bitter, Henk
Blank, Rosemarie
Blekendaal, Martijn
Blij, Yolande van der
Blikkendaal, Dirk
Bloemhard, Jacqueline
Blok, Rogier de
Blokker, Bas
Blokland, Robbert
Bloor, Simon
Blote, Bob J.
Bockting, Berend Jan
Boekelman, Wilant
Boel, Ruud
Boer, Jankees
Boer, Laurens de
Bok, Marrigje de
Bommel, Rachel van
Boogaard, Raymond van den
Booij, Wouter
Boonekamp, Doreen
Boorsma, Berend
Boorsma, Roel
Borsboom, Carin
Bos, Martien
Bosklopper, Stienette
Bosma, Peter
Bosman, Hetty
Boudellah, Adel
Bouma, Ger
Bouvy, Kim
Bouwers, Ward
Boven, Maarten van
Boven, Martijn
Braakensiek, Liesbeth
Braams, Filip
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
PR
FF
FF
PR
FF
PR
CM
PR
CM
FF
FF
FF
FF
PR
FF
CM
FF
CM
FF
PR
PR
FF
FF
FF
FF
FF
PR
FF
FF
FF
FF
PR
PR
FF
FF
PR
CM
CM
FF
FF
PR
CM
PR
PR
CM
CM
CM
FF
PR
CM
FF
FF
FF
CM
FF
FF
FF
PR
FF
FF
150
Brand, Elaine
Brand, Katelyn
Brandt, Claudia
Braun, Marit
Breejen, Nicolaine den
Bremen, Geert van
Breugel, Berend-Jan
Briaire, Bas
Brigitha, Jamain
Brink, Hans Maarten van den
Brinke, Petra ten
Broeren, Joost
Bronwasser, Sacha
Brouwer, Thomas
Bruijn, Peter de
Bruyn, Erik de
Bruyne, Marnix de
Bueren, Peter van
Bulsink, A.
Bulsink, Anne
Bunt, Johan
Burg, Jos van der
Burg, Judith van den
Burger, Gerbrand
Burggraaff, Wim
Busch, Gerhard
Bussink, Astrid
Bussink, Peggy
Buth, Leendert
Byvanck, Valentijn
Camping, Henk
Cappetti, Charlie
Caspers, Paul
Chavoushi, Reza
Chen, Kathy
chiaradia, ted
Chow, Yiufai
Christiaanse, Jet
Chronis, Iwana
Cijsouw, Jacqueline
Citroen, Michal
Colegem, Britt
Commandeur, Danielle
Coninck, Flavieke de
Contreras, Carlos
Couwenbergh, Lisa
Creemers, Eric
Creemers, Michèle
Crone, Ton
Curiël, Herbert
Curlewis, Matthew
Daalderop, Fleur
Daalen, Hadewich van
Daamen, Joost
Daamen, Melle
Dahms, Heinrich
Damen, Anton
Dames, Roy
Davalos, Ximena
Davidse, Koert
PR
FF
CM
CM
CM
FF
FF
FF
FF
FF
FF
PR
FF
PR
PR
FF
PR
FF
PR
PR
FF
PR
FF
FF
FF
PR
FF
CM
FF
FF
FF
FF
PR
PR
PR
FF
PR
CM
CM
FF
PR
FF
FF
FF
CM
FF
PR
FF
FF
CM
CM
FF
PR
FF
FF
FF
PR
CM
FF
CM
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Davies, Claire
de Baan, Nora
de Berg, Dennis van
Deelder, Ari
Dekker, Herman
Dekker, Tibor
Dekker, Wim
Delpeut, Peter
Delwel, Peter
den Broeder, Sem
den Broeke, Daniel van
Denessen, Mark
Depeweg, Wilfried
der Goot, Jacob van
der Meulen, Rene van
der Schoot, Ellen van
der Spek, Allard van
der Waa, Marijn van
Derks, Ally
Diehl, Marjan
Diejen, Anke van
Dirkse, Brenda
Dirven, Wannes
Dissel, Fleur van
Doense, Jan
Doing, Karel
Domburg, Krista van
Dominicus, Mart
Donders, Sanne
Donsu, Ingrid
Dop, Peter
Dop, Tamar van den
Dornblut, Sabine
Dorré, Naomi
Draaijer, Katja
Draijer, Zyanya
Drenth, Mark
Driel, Hans van
Driel, Hedwig van
Driessen, Bastiaan
Driessen, Ellis
Driessen, Kees
Driessen, Nelleke
Driesum, Esther van
Drijver, Ruud den
Duijndam, Jannet
Dunnewind, Arjon
Dura, Job
Duursma, Mark
Eckelkamp, Monica
Eggink, Dorien
Eijk, Cecile van
Eijk, Rolf van
Eijk, Sander van der
Eijses, Hans
Eilander, Jan
Ekker, Jan Pieter
Elshout, Marit van den
Emonds, Andrea
Ende, Gert van der
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
CM
FF
FF
CM
PR
PR
CM
FF
PR
FF
FF
CM
CM
FF
FF
FF
FF
PR
FF
FF
FF
FF
PR
FF
FF
FF
CM
CM
PR
PR
CM
FF
CM
PR
CM
FF
FF
FF
PR
CM
CM
PR
CM
CM
FF
FF
FF
FF
PR
CM
FF
CM
FF
PR
CM
FF
PR
CM
FF
PR
151
Engbers, Victor
PR
Engel, Joke
FF
Es, Paul van
PR
Esmeijer, Jurriaan Paul
FF
Estdelacropolis, Demetri
FF
Estevez Simoes, Sofie MarquesFF
Everdingen, Francien van
FF
Ex, Sjarel
FF
Faes
FF
Faes, Nous
FF
Felix, Bruno
CM
Fiennes, Sophie
CM
Fok, Annemarie
FF
Frank, Marijn
PR
Franssen, Wim
FF
Freyssen, Andre
CM
Fröberg, Martin
CM
Galer, Monica
FF
Gatta, Maria-Silvia
CM
Geerards, Marc
FF
Geffen, Marco van
CM
Gehéniau, Liane
FF
Genderen Stort, Ilona van
FF
Gent, Karolien van
PR
Gerami, Kianoosh
CM
Gerber, Melinde
FF
Gerrets, Sven
PR
Gerritsma, Annemieke
FF
Gestel, Frans van
FF
Gieling, Ramón
FF
Gielis, Daan
CM
Gilissen, Miriam
FF
Gilsing, Merel
PR
Glas, Liesbeth
FF
Glas, René
PR
Gmax
FF
Goedings, Petra
CM
Goetheer, Willemijn
FF
Goikoetxea Langarika, Kristina PR
Goldman, Peter
FF
Gonzalez, Pascal
FF
Goossens, Eric
FF
Goossens, Naomi
FF
Goossens, René
CM
Gorp, Annemiek van
CM
Goto, Keiko
FF
Gould, Ester
FF
Graaf, Belinda van de
PR
Graaf, Eef de
FF
Graaf, Ton van der
PR
Grannetia, Mattijs
PR
Graveland, Mariska
PR
Groenen, Walter
FF
Groenveld, Frank
FF
Groot, Esther de
FF
Groot, Jos de
CM
Groot, Rindert de
PR
Groot, Wibo de
CM
Guirguis, Danielle
CM
Guldemond, Jaap
FF
BIJLAGE 3
BIJLAGE 3
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Gümürhan, Mete
Haan, Edwin de
Haans, Rob
Haar, Marjan van der
Haas, Anouk de
Haasbroek, Nico
Haaster, Kim van
Habets, Renata
Hadders, Rieks
Hadjiha, Rozita
Hagenaars, Paul
Hakke, Dimitri
Ham, Nick van der
Hamelijnck, Robert
Hamer, Sandra den
Hanlo, BarBara
Hannewijk, Leo
Harmon, Stephanie
Harskamp, Nicoline van
Hartlief, Mirjam
Hauer, Tijmen
Havenith, Ellen
Hee, Leo van
Heeckeren, Ilona van
Heerkens, Noud
Hees, Carel van
Heesen, Hans
Heide, Caro van der
Heiden, Remi van der
Heijl, Jean B.
Heijnen, Adrie
Heijningen, Jacques van
Hell, Rinke van
Hendrickx, Monic
Hengeveld, Frans
Hengeveld, Sophia
Henneveld, Ad
Herder, Rik
Hermanides, Laura
Hermans, Jaap
Hermeling, Pim
Heslenfeld, Arnold
Heywegen, Gerlinda
Hin, Barbara
Hin, Kees
Hin, Neeltje
Hoekstra, Diederik
Hoffmans, Marjolijn
Hofs, Henrik-Willem
Hollander, Dick
Holman, Ron
Homoet, Hedwig
Honigmann, Heddy
Hoogeboom, Jelle
Hoogh, Gerry de
Hoogh, Helmut de
Hoogland, Is
Hornman, Judith
Horssen, Petra van
Horst, Eva van der
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
CM
FF
FF
CM
FF
PR
PR
PR
FF
PR
FF
PR
FF
PR
CM
FF
FF
PR
FF
FF
FF
CM
FF
FF
CM
FF
PR
CM
PR
CM
FF
CM
FF
FF
FF
FF
FF
PR
PR
FF
CM
CM
FF
FF
FF
FF
PR
FF
PR
FF
PR
FF
FF
PR
FF
PR
FF
PR
FF
PR
152
Horst, Rogier van der
Hosman, Harry
Hout, André van der
Houthoff, Pien
Hughan, Ilse
Hulst, Auke
Hunnik, Rudolf
Huystee, Pieter van
Iburg, Lida
Ierland, Aad van
IJdis, Bernie
Imanjaya, Ekky
Istha, Dig
Jacob, Cathy
Jacobs, Cornelia
Jacobs, Mardou
Jacobs, Patty
Jaeger, Jessica de
Jaeger, Peter de
Jamin, Carine
Jankie, Ria A.
Jansen, Cas
Jansen, Christina
Jansen, Cindy
Jansen, Evelien
Janszen, Carlie
Jeffery, Hilary
Jellema, Martine
Jeu, Roloff de
Jole, Ton van
Jong, Annemiek de
Jong, Annet de
Jong, Fritz de
Jong, Jeroen de
Jong, Leendert de
Jong, Mijke de
Jonge, Dick de
Jongsma, Elsbeth
Jonkers, Ruud
Joolen, Hein van
Jurkiewicz, Marta
Kaaij, Raymond van der
Kagchèl, Saskia
Kamsma, Jelle
Kanters, Ineke
Kapetanovic, Mak
Kaptijn, Klaas
Kate, Olivier ten
Kathmann, Barbara
Katsma, Jan
Keesmaat, Dennis
Kegge, Henny
Keijl, Tea
Kelder, Lisette
Kemper, Nadadja
Kerkhof, Janneke van de
Kersten, Sander
Kester, Nathalie
Keyser, Gawie
Kiers, David
FF
PR
CM
FF
CM
PR
PR
CM
FF
CM
FF
PR
CM
FF
FF
CM
FF
FF
PR
FF
CM
FF
FF
CM
FF
FF
FF
PR
PR
FF
FF
PR
PR
FF
FF
FF
CM
PR
PR
FF
FF
CM
CM
PR
CM
FF
PR
FF
PR
FF
PR
CM
FF
CM
CM
FF
PR
PR
PR
FF
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Kiers, Gideon
Kishibe, Yasuo
Kisman, Max
Klaassen, Ina J.
Kleef, Mirjam van
Kleijer, Pauline
Kleijn, Debbie
Klein Wassink, Henk
Klein, Rosanne
Kleinjan, Arthur
Kleywegt, Maarten
Klootwijk, Mirjam
Kluyver, Adwin de
Knaap, Rob van der
Knegtmans, Hans
Knijff, Christjan
Knol, Jan Jaap K.
Knol, Matthijs Wouter
Koedoot, J.
Koedoot, P
Koetsier, Sasja
Kolet, Marieke
Kolkema, Janette
Kombrink, Hans
Kooistra, Sanne
Koot, Roman
Koppen, Niek
Koppes, Dirk
Kor, Gerben
Kornienko, Sophia
Kortum, Evelien
Korver, Wouter
Korzelius, Monique
Koster, Henny
Kramer, Hielke
Kriek, Kaisa
Krieken, Romy van
Krimpen, Maarten van
Kroeger, Bastiaan
Kroon, Jantiene de
Kropman, Rosanne
Kui, Kam Wai
Kuijpers, Pieter
Kula, Ergun
Kummer, Oene
Kuyvenhove, Meta
Kwakman, Bas
Laan, Michiel
Lafleur, Luc
Lam, Maria
Landmeter, Anika
Landsberger, Claudia
Langbroek, Jannie
Langenbach, Ted
Lardenoye, Fred
Laurillard, Eva
Lebbing, Mike
Lee, Arthur van der
Leeden, Maarten van der
Leek, Hugo van der
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
FF
FF
FF
FF
FF
PR
FF
FF
PR
FF
FF
FF
PR
CM
PR
FF
FF
CM
FF
FF
PR
CM
CM
FF
FF
PR
FF
PR
CM
PR
PR
FF
FF
FF
FF
CM
PR
PR
FF
FF
PR
FF
FF
PR
PR
FF
FF
FF
FF
FF
PR
CM
FF
FF
PR
FF
PR
FF
FF
CM
153
Leete, Jeannette
CM
Leeuw, Bjorn de
PR
Leeuwaarden, Mildred van
CM
Legein, Saskia
PR
Lemaire, Danielle
FF
lens, ellen
FF
Leopold, Nanouk
FF
Lesnikovska, Aneta
FF
Leurink, Henk
PR
Leyendekker, Tim
FF
Lezer, Jeroen
FF
Li, Rosa
CM
Liemt, Ben van
FF
Lier, Miryam van
FF
Lieshout, Ben van
FF
Ligura, Pietra
FF
Lilipaly, Caroline
FF
Linden, Willem van der
FF
Linssen, Dana
PR
Lint, Alexander
PR
Lion Sjin Tjoe, Rudy
PR
Lippe, Marieke van der
FF
Lobato, Heidi
FF
Loesberg, Eva
PR
Looijen, Henk
PR
Lor, Eric
FF
Louwman, Marcel
FF
Lubeck, Marijke van
FF
Lucassen, Radboud
FF
Lugt, Peter van der
PR
Lugthart, Sarah
FF
Lürsen, Joram
FF
Lüscher, This
FF
Luyken, Edward
FF
Luyken, Lucas
FF
Luyken, Thomas
FF
Maarse, Geert
PR
Maas, Nadine
PR
Maassen, Gabriël
FF
Maassen, Theo
FF
Machado, Louis
CM
Maclean, Sara
FF
Mallon, Mark
FF
Maltha, San Fu
CM
Manders, Mieke
FF
Mandos, Michelle
FF
Mandos, Paulien
FF
Manesh, Sharog
CM
Mangold, Ramon
PR
Manneke, Andrea
FF
Marchal, Marjolein
PR
Massad, Mahmoud al
FF
Maurits, Henk
PR
Meegdenburg, Michiel van
FF
Meer, Anne-Marie van der
CM
Meerburg, Krijn
CM
Meertens, Renske
FF
Meijaard, Lian
FF
Meijer zu Schlochtern, Thomas FF
Meijer, Sietse
PR
BIJLAGE 3
BIJLAGE 3
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Mekenkamp, Hans
Mekenkamp, Maurits
Memar Nezhad, Massoud
Mens, Maureen
Mensink, Peter Bas
Mentzel, Vincent
Merkus, Tejo
Mes, Martin
Meuldijk, Mark
Meulen, Helena van der
Meulen, Kim van der
Mil, Patrick van
Minkiewicz, Jan
Mioch, René
Mirrahimy, Parwin Roghyeh
Moerkerke, Jolanda
Moerman, Annemarie
Moerman, Johan
Moesa, Mohammad
Mohammadi, Sara
Mohrs, Natasja
Mol, Atie
Mol, Tom de
Möller, Andrea
Mooij, Martin
Moorman, Mark
Moridi, Said
Mouret, Alexander
Mulder, Floris
Mulder, Maarten C.D.
Müller, Klaus
Muller, Nat
Muns, Monica
Muttardy, Thoraya
Naafs, Mike
Nabbe, Pieter
Naeyé, Sannette
Naudzius, Vladas
Neeve, Frank de
Nelissen, Koji
Nelstein-Smit, Sacha
Németh, Anita
Nes, Jorien van
Nesselaar, Robbert
Ng, Julie
Niemeyer, Nancy
Nientied, André
Nierop, Ricco van
Nieuwdorp, Maricke
Nieuwenhuyzen, Adriek van
Noomen, Jedidjah Julia
Noyons, Marc
Ockhuysen, Ronald
Oest, Paula van der
Offenberg, Willem
Ohlraun, Vanessa
Oksal, Tonguc Y.
Olafsdottir, Katrin
Olfers, Sophie von
Olthaar, Arianne
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
FF
FF
PR
FF
PR
PR
FF
PR
FF
FF
PR
FF
PR
PR
FF
FF
PR
FF
PR
PR
CM
FF
FF
FF
FF
PR
CM
FF
PR
FF
PR
FF
FF
CM
PR
PR
FF
FF
PR
CM
FF
FF
CM
FF
FF
PR
PR
PR
PR
CM
FF
CM
PR
FF
PR
FF
FF
CM
FF
FF
154
Oomen, Fanny
Oomen, Frans
Oost, Alex
Oosten, Jasper van
Oosterhuis, Wiepko
Oosterloo, Stef H.
Oosterwijk, Lenny
Opdam, Claartje
Ophorst, Cynthia
Opstal, Michiel van
Ouwinga, Chris
Paak, Margot
Paap, Jochem
Paaschen, Paul van
Padabed, Natasha
Pal, Jos van der
Palmen, Caty
Pas, Dorien van de
Pas, Martijn te
Passet, René
Pedroli, Anna
Peeters, Floor
Peijnenburg, Frank
Peters, Harry
Petit, Leontine
Pieters, Ian
Pieters, Jaap
Pijbes, Wim
Piket, Anouk
Plas, Dolf van der
Plas, Els van der
Plaum, Marije
Pleijte, Jacco
Pohle, Sascha
Pohlman, Marieke
Polderman, Jolanda
Pollé, Wallie
Ponten, Leo
Porcelijn, Max
Posthuma, Andrea
Praag, Max van
Prins, Janine
Prins, Janine
Proost, Jaap
Provaas, Caroline
Pruimers, Sonja
Puerto, Xavier G.
Putten, Roland van
Putter, Jos de
Querido van Frank, Gideon
Raaijmakers, Hildert
Rabarts, Marten
Raben, Gonda
Rademaker, Suzanne
Radstake, In-Soo
Rakhorst, Ger
Ramaekers, Jeroen
Ramos, Maria
Ratingen, Dominique van
Rechsteiner, Emjay
CM
FF
FF
PR
FF
FF
PR
FF
FF
FF
FF
FF
FF
CM
FF
CM
FF
FF
FF
PR
FF
FF
CM
FF
CM
PR
FF
FF
FF
FF
CM
CM
FF
FF
FF
PR
CM
FF
FF
CM
FF
CM
FF
PR
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
CM
FF
FF
CM
PR
FF
FF
CM
CM
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Ree, Bas van der
Ree, Ed van
Ree, Petra van der
Reijen, Jan Wouter van
Renssen, Anneke van
Rhee, Annemart van
Richard, Theodoor
Riet, Hans van der
Rietvink, Bart
Riezen, Mimi van
Rijneke, Dick
Rijneke, Ricky
Rijssel, Els van
Ritsema, Maaike
Rodenburg, Floor
Roedolf, Martin
Roelofs, Joes
Roelvink, Huub
Roerdinkholder, Jurjen
Roeselers, Julia
Ronde, Alex de
Ronteltap, Ferri
Ronteltap, Ilse
Rooijen, Willy van
Roque, Juan Carlos
Rotteveel, Raymond
Rouveroy, Dorna van
Rouw, Heleen
Rovers, Ronald
Roza, Tim
Ruhe, Harry
Ruighaver, Taco
Ruijtenberg, Lisette
Ruijters, Marcel
Ruitenbeek, Mark
Ruiter, Marinus de
Runge, Bianca
Runge, Nanda
Runia, Erlijne
Rutten, Bart
Rutten, Marlou
Ruyters, Domeniek
Ruyters, Jann
Salden, Jan
Samson, Sherill
Sande, Monique van de
Sandee, Manon
Sanden, Clint van der
Sanders, Ruby
Santé, Nicole
Sassen, Hein
Scheepstra, Wouter
Scheers, Rob van
Scheers, Ruben
Scheltema, Wendela
Schendelen, Monique van
Schermbeek, Christiaan van
Schermer, Gerben
Scherpenzeel, Gerben
Schillings, Laurette
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
CM
FF
PR
FF
FF
PR
CM
PR
PR
FF
CM
CM
FF
FF
PR
FF
FF
FF
PR
FF
FF
FF
FF
PR
PR
PR
FF
FF
PR
PR
FF
FF
FF
PR
PR
PR
FF
FF
PR
FF
FF
PR
PR
PR
PR
PR
FF
FF
PR
PR
FF
PR
PR
PR
FF
FF
PR
FF
PR
CM
155
Scholten, Anton
Schoot, Marijke
Schouten, Robert
Schouten, Stef
Schreuders, André
Schrijber, Coco
Schrover, Adri
Schudel, Bregtje
Schuijren, Jan
Schuilenberg, Jelle
Schuilenburg, Marc
Schuring, Greetje
Schuringa, Wilko
Schut, Erik
Schwarz, Michiel
Séguin, Yannick Nézet
Selçuk, Kadir
Selen, Reinier
Sesic, Rada
Seth Paul, Haik
Simons, Hidde
Singelenberg, Daniel
Sinke, Digna
Sitter, Gideon van
Slagter, Herman
Sleegers, Femke
Slewe, Marion
Sloot, Miranda
Slot, Ernest
Slot, Marleen
Slotboom, Anton
Sluis, Janine van
Smit, Anton
Smit, Floortje
Smit, Harm
Smit, Liesbeth
Smit, Lisa
Smit, Pieter Jan
Smits, Alice
Smits, Dick
Smits, Ineke
Sonnen, Caspar
Spaas, Jac-Paul
Splunder, Jos van
Spreij, Petra
Sprey, Jetse
Staak, Stefan van de
Stamm, Baukje
Stanciu, Georgina
Starink, Misja
Starkenburgh, Jannemiek
Steeg, Geert ter
Steen, Marcel van der
Steenhuis, Jantje
Steenhuizen, Reinout
Stein, Saskia van
Stelling, Jos
Ster, Kamiel van der
Stevens, Greet
Stigter, Bianca
FF
FF
PR
FF
CM
FF
CM
PR
FF
PR
PR
CM
FF
CM
FF
FF
FF
CM
FF
FF
FF
PR
CM
CM
CM
PR
FF
FF
FF
CM
PR
FF
FF
PR
FF
PR
FF
CM
FF
FF
CM
FF
FF
FF
PR
FF
FF
PR
CM
FF
PR
FF
PR
FF
PR
FF
FF
FF
FF
PR
BIJLAGE 3
BIJLAGE 3
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Stout, Jeroen
PR
Stouthamer, Robert
FF
Straaten, Dirk van der
FF
Strangio, Benito
FF
Strien, Elbert van
CM
Stroeve, Coen
FF
Stuijvenberg, Eveline van
FF
Stumbraite, Daiva
FF
Sylbing, Sarah
FF
Tabarki, Farid
PR
Taebi, Behnam
CM
Tai, Jimmy
PR
Tan, Froukje
FF
Tardieu, Delphine
FF
Tee, Ernie
FF
Teenstra-Verhaar, M.D.
FF
Teiwes, Mitsuko
PR
Terpsma, Nienke
PR
Teunissen, Natascha
CM
Thelosen, Marc
CM
Thiel, Bart-René
PR
Tichler, Bastiaan
PR
Tiel, Dennis van
PR
Tiggelaar, Ben
FF
Tiggelaar, Ingrid
FF
Tijen, Tjebbe van
FF
Tijl, Floris
FF
Timimi, Intishal al
FF
Timmerman, Hans
FF
Timmermans, Ruth
PR
Tjallingii, Sietske
FF
Tjon, Carla
PR
Toebosch, Moniek
FF
Tol, Ingrid van
FF
Toma, Kevin
PR
Tomin, Milos
PR
Tongeren, Phil van
PR
Tongeren, Ulrik van
PR
Traïdia, Karim
CM
Trent
CM
Trommel, Annelies
FF
Truijen, Katia
PR
Tuna, Recep
FF
Twuijver, Wilbert van
FF
Typex
PR
Uchelen, Annephine van
PR
Uijtdewilligen, Ad
FF
Uijtdewilligen, Dian
FF
Uneken, Wietske
PR
Unoki, Katie Katsura
FF
Urlus, Esther
FF
Uz, Gunes
PR
Vaal, Tineke de
FF
Vallenduuk, Flora
FF
van de Beek, Ilma
FF
van den Berg, Leen
FF
van den Bosch, Joost
FF
van Leeuwen-Wentinck, Conny FF
van Zandvoort, Meike
FF
Vanackere, Annemie
FF
156
Vandermeer, Pieter
Vandevorst, Els
Vaslin, Denis
Veelen, Mirjam van
Veenendaal, Jacqueline
Veenhove, Wendela
Veer, Jonna ter
Veerkamp, Lex
Vegter, Bart
Velden, Carel van der
Velden, Eddie van der
Velden, Lucas van der
Veldhoven, Wouter van
Veldhuizen, Madri Van
Velzen, Jacqueline van
Vemer, Chris
Ven, Iduna van de
Verbeek, David
Verdaasdonk, Dorothee
Verdenius, Joop
Verdonk, Sander
Vergoossen, Glenn
Verkerk, Erik
Vermeulen, Rob
Vermij, George
Verpaalen, Jos
Verspeek, Paul
Verstraeten, Paul
Verwaal, Corrie
Viegen, Djoemila
Viegen, Edwin van
Vijn, Ard
Visbeen, Marcel
Visschedijk, Ruud
Visser, Anna
Visser, Bea de
Visser, Bob
Vlaanderen, Remco
Vliegenthart, Anton M.
Vlijmen, Coen van
Voet, Hanka van der
Vogelpoel, Peter van
Vollaers, Bram
Volpe, Marco
Voogd, Barend de
Voorham, Anita
Voorhuis, Nelly
Voorsmit, Arry
Voorst, Suzanne van
Voort, Cat van der
Vries, Inge de
Vries, Joost de
Vries, Marietta de
Vries, Marijn de
Vries, Wiilemijn de
Vrijdag, Kees
Vrijenhoek, Rien
Vroegindeweij, Victor
Vrolijk, Anne
Vugt, Tonio van
FF
CM
CM
FF
FF
FF
PR
FF
FF
PR
CM
FF
FF
FF
FF
PR
FF
FF
PR
FF
CM
PR
FF
CM
PR
FF
PR
FF
FF
PR
CM
PR
CM
FF
FF
CM
CM
PR
FF
CM
PR
CM
PR
FF
PR
CM
FF
CM
CM
PR
FF
CM
FF
CM
CM
CM
FF
PR
FF
PR
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Vuyk, Titia
Waal, Martijn de
Waardenburg, André
Wallaard, Mark
Walravens, Raymond
Walschots, Ingrid
Walthaus, Asing
Warmerdam, Marc van
Wassenaer, Michaela van
Weerd, John de
Weers, Hans de
Weijers, Suzanne
Welles, Arjan
Welten, Anke
Wenniger, Saskia
Werff, Kim van der
Wernke, Vincent
Westelaken, Gijs van de
Westerik, Helen
Westerink, Leanne
Westermann, Marc
Westerveld, Eric
Westra, Frans
Weststrate, Harriet
Wiebenga, Florine
Wiegel, Chrisnanne
Wielaert, Jeroen
Wierstra, Jeroen
Wiessing, Barbara
Wiggen, Femke van
Wigman, Roland
Wijker, Kees
Wijnen, Maaike
Wijngaarden, Clementine van
Wijngaarden, Ton van
Wijntjes, Babette
Williams, Jane
Willigenburg, Hans van
Willink, Joram
Willsdon, Dominic
Windhorst, Nathalie
Windt, Marcel
Winkler Prins Postma, Nynke
Winters, Marten
Wit, Herman de
Witty, Thijs
Woerd, Sil van der
Woerden, Ivo van
Wolf, Hans de
Wolf, René
Wolfs, Karin
Wolting, Femke
Wu, Yiemie
Wuijts, Alexander
Wulffers, Albert
Youssef, Susan
Yuen, Yan Ting
Zagt, Ab
Zahrai, Mahmoud
Zande, Erwin van der
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
Netherlands
New Zealand
New Zealand
New Zealand
New Zealand
New Zealand
New Zealand
New Zealand
New Zealand
Nigeria
Nigeria
Norway
Norway
Norway
Norway
Norway
Norway
Norway
Philippines
Philippines
Philippines
Philippines
Philippines
Philippines
Philippines
Philippines
Poland
Poland
Poland
Poland
Poland
Poland
Poland
Poland
Poland
Poland
Poland
Poland
Poland
Poland
Poland
Portugal
Portugal
Portugal
Portugal
Portugal
Portugal
Portugal
Portugal
FF
PR
PR
FF
FF
FF
PR
CM
FF
FF
CM
FF
PR
PR
PR
PR
PR
CM
FF
FF
FF
PR
FF
FF
FF
FF
PR
FF
FF
PR
FF
FF
FF
PR
PR
FF
CM
PR
CM
FF
CM
FF
FF
FF
FF
PR
FF
PR
CM
CM
PR
CM
PR
FF
FF
FF
CM
PR
PR
PR
157
Zanden, Jan van der
Zeeuw, Marjon de
Zhang, Jun
Zoelen, Kaj van
Zoet, Jan
Zschunke, Dirk R.
Zuijlen, Laura van
Zuydervelt, Rutger
Zuylen, Arthur van
Zwaag, Marcus van der
Zwakhals, Theus
Zwier, Pim
Gardner, Rachel
Haysom, Trevor
Hita, Quinton
Jean, Rachel
O’Brien, Timothy
Saunders, Leanne
Veber, Juliette
Wrenn, Michael
Abiodun, Omoniyi Ebenezer
Iyabode, Ojebisi Ibidun
Bjerkem, Brynjar
Froyseth, Arild
Gjerde, Eli
Johnsen, Sara
Martin, Christian Fredrik
Platou, Per
Vogel, Eric
Alix Jr., Adolfo
Azimi, Waise
Cuevas, Arleen
Khavn
Reyes, Richard
SungHyun, Cho
Templo, Margie
Torres, John
Biskupski, Lukasz
Borcuch, Jacek
Jakimowski, Andrzej
Janczak, Malgorzata
Jaworska, Katarzyna
Jaworski, Jaroslaw
Karpinski, Maciej
Kobus, Piotr
Lapinska, Joanna
Mietkiewicz, Ryszard
Poplawska, Marzena
Stadnik, Ania
Tereszczuk, Joanna
Wieckowska, Ewa
Wirkowski, Konrad
Branco, Jose Maria
Branco, Mariana
Dias, Miguel
Micaelo, Mario
Pereira, Rui
Rodrigues, José Nuno
Rodrigues, Susana
Sena, Nuno
CM
PR
PR
PR
FF
PR
PR
FF
FF
CM
FF
FF
CM
CM
CM
CM
CM
CM
CM
CM
FF
FF
FF
CM
FF
CM
CM
FF
CM
FF
FF
CM
FF
FF
FF
CM
FF
PR
FF
FF
FF
FF
FF
CM
CM
CM
FF
PR
CM
CM
FF
FF
CM
CM
FF
FF
FF
FF
CM
FF
BIJLAGE 3
BIJLAGE 3
Portugal
Portugal
Portugal
Romania
Romania
Romania
Romania
Romania
Romania
Romania
Romania
Romania
Romania
Russia
Russia
Russia
Russia
Russia
Russia
Russia
Russia
Russia
Russia
Russia
Russia
Russia
Russia
Russia
Russia
Russia
Russia
Russia
Russia
Russia
Russia
Russia
Russia
Russia
Russia
Russia
Russia
Russia
Russia
Russia
Russia
Russia
Saint Lucia
Serbia
Serbia
Serbia
Serbia
Serbia
Serbia
Serbia
Serbia
Serbia and Montenegro
Singapore
Singapore
Singapore
Singapore
Valverde, Miguel
Vieira da Silva, Hugo
Villa-Lobos, Francisco
Giurgiu, Tudor
Gligor, Mihai
Mitulescu, Daniel
Negoescu, Paul
Puiu, Anamaria
Puiu, Cristi
Salman Ali, Ghaith
Simonova, Zoya
Sitaru, Adrian
Solomon, Ada
Agisheva, Dana
Akhadov, Rustam
Alieva, Sitora
Bashirov, Alexander
Erchov, Stanislav
Freidkina, Asya
Gladilshchikov, Yury V.
Godovannaya, Masha
Gusyatinskiy, Evgeny
Ionova, Elena
Khokhryakova, Svetlana
Kostyleva, Elena
Kudriavtseva, Ludmila
Lavrentiev, Sergey
Layfurov, Alexey V
Litvinova, Renata
Litvintseva, Irina
Mikhaleva, Valentina
Plakhov, Andrei
Plakhova, Elena
Potapova, Marina d
Proskurina, Svetlana
Rozhdestvenskaya, Ksenia
Sadilova, Larisa
Shchetynsky, Oleksand
Sokurov, Alexander
Surova, Maria
Tarkhova, Anna
Telnov, Viacheslav
Tyrkin, Stas
Valyavkina, Elena
Yarovenko, Hanna
Yatsura, Yelena
Jolliet, Kyra
Bojovic, Mirko
Martinovic, Miljana
Milesevic, Zoran
Mogorovic, Miroslav
Novkovic, Oleg
Petkovic, Vladan
Stojkovic, Andrijana
Zilnik, Zelimir
Vuckovic, Miroljub
Anes, Jean
Koh, Sun
Ocon Fernandez, David
Pang Sunny
Singapore
Singapore
Singapore
Singapore
Slovakia
Slovakia
Slovakia
Slovakia
Slovakia
Slovakia
Slovenia
Slovenia
Slovenia
Slovenia
Slovenia
Slovenia
Slovenia
Slovenia
Slovenia
Slovenia
Slovenia
Slovenia
Slovenia
Slovenia
Slovenia
Slovenia
South Africa
South Africa
South Africa
South Africa
South Africa
South Africa
South Africa
South Africa
South Africa
South Africa
South Africa
South Africa
South Africa
South Africa
South Africa
South Africa
South Africa
South Africa
South Africa
South Africa
South Africa
South Africa
South Africa
South Korea
South Korea
South Korea
South Korea
South Korea
South Korea
South Korea
South Korea
South Korea
South Korea
South Korea
FF
CM
CM
CM
CM
CM
FF
CM
CM
FF
FF
CM
CM
FF
FF
FF
CM
FF
FF
PR
FF
PR
CM
PR
PR
FF
FF
PR
FF
FF
FF
FF
PR
PR
FF
PR
FF
FF
FF
FF
FF
CM
PR
FF
FF
CM
FF
CM
CM
FF
CM
FF
PR
FF
FF
FF
CM
FF
CM
FF
158
Sng, Tania
Tan, Royston
Tang, Eva
Zai Kuning
Ciel, Martin
Kadlecova, Jana
Kanuch, Martin
Steranka, Rastislav
Strelkova, Alexandra
Ulman, Miroslav
Bohinc, Nika
Brun, Miha
Burger, Janez
Daele, Koen Van
Glogovac, Janja
Hocevar, Danijel
Kocjancic, Nerina T.
Kozole, Damjan
Leiler, Zenja
Misic, Radovan
Popek, Simon
Rutar, Jozko
Sencur, Mitja
Slamic, Marjuta
Spasic, Dejan
Sterk, Igor
Apter, Gilli
Beatty, Christina
Berkel, Michael
Brown, David Max
Brown, Matthew A.
Ginindza, Noziswe
Hamilton, Clarence
Jawitz, Dan
Kyrus, Athos
Lazarus, Deborah
Lourens, Jacky
Maake, Norman
Matsunyane, Kgomotso
Mattera, Teddy
Mazoka, Che Che
Moodley, Nashen
Motsepe, Jackie
Nathan, Jeremy
Pickering, Bridget
Roodt, Darrell James
Rorvik, Peter
Singh, Nirvana
Trakoshis, Platon
Chung Woo-Chung
Dong-rak, Jung
Goh Young-jae
Han Baek-kyo
Hong Hyo-Sook
Hwang, Denise
Hwang, Hei-Rim
Hwang, Hye-jin
Jang Eunju
JANG, Yoo Kown
Jeon, Jay
FF
FF
FF
FF
FF
PR
FF
CM
CM
PR
PR
PR
FF
PR
FF
CM
CM
FF
PR
FF
PR
CM
CM
FF
FF
CM
CM
FF
CM
CM
CM
CM
CM
CM
PR
CM
CM
CM
CM
CM
CM
FF
CM
CM
CM
FF
FF
CM
CM
FF
FF
FF
FF
FF
CM
FF
CM
FF
CM
CM
South Korea
South Korea
South Korea
South Korea
South Korea
South Korea
South Korea
South Korea
South Korea
South Korea
South Korea
South Korea
South Korea
South Korea
South Korea
South Korea
South Korea
South Korea
South Korea
South Korea
South Korea
South Korea
South Korea
South Korea
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Spain
Sri Lanka
Sri Lanka
Sri Lanka
Suriname
Sweden
Sweden
Sweden
Sweden
Sweden
Sweden
Sweden
Sweden
Sweden
Marietta
Sweden
Sweden
Sweden
Sweden
Sweden
Sweden
Sweden
Sweden
Sweden
Sweden
Sweden
Sweden
Sweden
Sweden
Sweden
Sweden
Sweden
Switzerland
Switzerland
Switzerland
Switzerland
Switzerland
Switzerland
Switzerland
Switzerland
Switzerland
Switzerland
Switzerland
Switzerland
Switzerland
Switzerland
Switzerland
Switzerland
Switzerland
Switzerland
Ju Jaehyung
FF
Jung, Soo Wan
FF
Kim Dong-Hyun
FF
Kim Haery
PR
Kim Jong-Kwan
FF
Kim Sung-ho
FF
Kim Yeon Jeong
FF
Kim Yun-Tae
FF
Kim, Dong-Ho
FF
Kim, Ki Hyun
FF
KIM, Kyung Sun
CM
Kwak, Stanley
FF
Lee Sang-Woo
FF
Lee Wonwoo
FF
Lee, Duna
FF
LEE, Sebastian Dong Hun
CM
Lim, Jiyoon
CM
Paik Myung-Hee
FF
Park Jin
FF
Park Soo-young
FF
Piccato, Nicolas M.
CM
Roh, Gyeong-Tae
CM
Seungmin Song
FF
Suh, Youngjoo
CM
Alboniga, Norberto
PR
Armenteros, Marisa FernandezCM
Barcelo, Anna
FF
Barriendos, Esmeralda
PR
Conti, Christian
CM
d’Ascia, Luca
PR
Duffaut, Gilles
CM
Epiney, David
CM
Fernandez Perera, Jesus
FF
García, Verónica
FF
Gayo, Francisco J.
PR
Gordon, Juan
CM
Guerín, José Luis
FF
Guillot, Eduardo
FF
Lara Fernandez, Jose Maria CM
Lizarraga, Eneko
CM
Llorca, Pablo
FF
Llorens, Antonio
FF
Lopez Caballero, Carolina
PR
López, Elena
FF
Mardones, Andres
FF
Merino, Laura
FF
Mierop, Nathalie
FF
Molina, Rafael
FF
Morais, Alberto
FF
Morin, Lorena
FF
Olasolo, Amaia Torrecilla
FF
Ortega Galvez, Maria Luisa
FF
Pallier, Maria
FF
Pinzon, Nicolas
FF
Poch, Paco
CM
Pont Cháfer, Olimpia
FF
Portilla, Angelica Cuevas
FF
Prado Garcia, Jose Maria
FF
Riba, Saioa
CM
Roch, Edmon
CM
159
Rodriguez Rios, Carlos
Rowan, Jaron
Ruiz Serrano, Arturo
Salama Benarroch, Moisés
Schmitz, Jenny Gil
Sichel, Berta
Torres, Fran
Vilà Barcelo, Mar
Vila Guanter, Pere
Vilà, Pere
Weinrichter, Antonio
Hettiarachi, Prasanna
Jayakody, Prasanna
Jinasena, Rasitha
Wijngaarde, Eddy
Alfredsson, Tomas
Almér, Gunnar
Andersson, Willmar
Björk, Klara
Blomgren, Jan
Danielsson, Helena
Hammarén, Håkan
Hanak, Emilie
Hausswolff von Baumgarten,
CM
Ivanov, George
Janérus, Per
Jonsson, Jens
Kraft, Malin
Lange, Fredrik
Linder, Anna
Lundberg, Pia
Lundquist, Daniel
Mannheimer, Lina
Marcimain, Mikael
Mghamis, Kais Kasim
Molinder, Carl
Simovic, Anita
Smids, Camilla
Spång, Mimmi
Suarez Mazar, Charlotte
Werner, Michael
Baumgartner, Tobias
Dresti, Nadia
Finzi, Tiziana
Huber, Patrick
Kikos, Kyros
Maino, Rosa
Maire, Frédéric
Mingrone, Leo
Mumenthaler, Eugenia
Olloz, Florian
Pelusi, Tiziana
Pfaeffli, Andres
Pfluger, David
Reinhard, Nicole
Ruffo, Nicola
Samir, Samir
Schmidt, Roland
Schneider, Beat
FF
FF
FF
FF
PR
FF
CM
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
CM
FF
FF
CM
CM
CM
CM
CM
CM
FF
CM
FF
CM
CM
FF
FF
FF
CM
CM
PR
FF
CM
CM
CM
CM
CM
PR
CM
FF
FF
FF
FF
FF
FF
CM
FF
FF
CM
FF
FF
FF
FF
FF
CM
BIJLAGE 3
BIJLAGE 3
Switzerland
Switzerland
Switzerland
Switzerland
Switzerland
Switzerland
Syria
Syria
Taiwan
Taiwan
Taiwan
Taiwan
Taiwan
Taiwan
Taiwan
Taiwan
Taiwan
Taiwan
Taiwan
Taiwan
Taiwan
Taiwan
Taiwan
Thailand
Thailand
Thailand
Thailand
Thailand
Thailand
Thailand
Thailand
Thailand
Thailand
Thailand
Tunisia
Tunisia
Turkey
Turkey
Turkey
Turkey
Turkey
Turkey
Turkey
Turkey
Turkey
Turkey
Turkey
Turkey
Turkey
Turkey
Turkey
Ukraine
Ukraine
Ukraine
Ukraine
Ukraine
Ukraine
Ukraine
Ukraine
Ukraine
Singh, Anup
Thurston, Cyril
Trächslin, Pascal
Treichler, Daniel
Uk, Bennet
Wechsler, Dan
Abdulhamid, Abdullatif
Jbawi, Somar
Chang Chuti
Chiao, Peggy
Hongjohn Lin
Hou Hsiao-hsien
Hou Tsao Pao-feng
Hsu, Gino C.R.
Jane H.C. Yu
Lee Kang-sheng
Niu Chen-zer
Shu Li-Ting
Tsai Ming-liang
Wang, Veronica
Wang, Vincent
Yang, Yuan-ling
Yu, Hui-Chun Elgin
Assarat, Aditya
Chagasik, Maenum
Kalayanamitr, Akritchalerm
Kaweewattana, Chalermrat
Maneesutham, Chayaporn
Meksawan, Mai
Nilthamrong, Jakrawal
Shimizu, Koichi
Sukhum, Soros
Suwichakornpong, Anocha
Towira, Pimpaka
Bouchoucha Fourati, Dora
Mansouri, Hassouna
Balci, Emel
Celayir, Daghan
Damgaci, Ayça
Dogan, Burkay
Dolay, Nur
Eda Noyan, Nazli
Gümüs, Selda
Karabey, Hüseyin
Kazma, Ömer Ali
Özdemir, Emrah
Sahir Gürel, Kemal
Soysal, Faysal
Tufan, Ceyda
Yildirim, Emine
Yildiz, Hüseyin
Dyurych, Ihor
Dyurych, Iryna
Ihnatenko, Ihor
Kokhan, Oleg
Krupyna, Oleksiy
Kuvaldin, Myroslav
Kuvaldina, Lyudmyla
Loznitsa, Sergei
Lypnyk, Inna
Ukraine
Ukraine
Ukraine
Ukraine
Ukraine
Ukraine
Ukraine
Ukraine
Ukraine
Ukraine
Ukraine
Ukraine
Ukraine
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
CM
CM
CM
CM
FF
CM
FF
PR
FF
CM
FF
FF
FF
CM
FF
FF
FF
FF
FF
FF
CM
PR
FF
FF
FF
FF
FF
FF
CM
FF
FF
FF
FF
FF
CM
PR
FF
FF
FF
FF
PR
FF
PR
FF
FF
FF
FF
FF
CM
PR
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
160
Makarenko, Svitlana
Mlynarych, Kyryl
Mlynarych, Liliya
Mykhalchuk, Serhiy
Novikova, Lyudmila
Podolchak, Ihor
Podolchak, Tamara
Pugachev, Yevgen
Shukh, Marina
Sytnyk, Mykola
Tymoshevska, Lyubov
Yershova, Olena
Zinovyeva, Svitlana
Adams, Mark
Al-Daradji, Mohamed
Alizart, Suzanne
Allen, Karen
Allen, Robbie
Andrew, Geoff
Auret, Michael
Ballantyne, Suzanne
Baptiste, Madonna
Baxter, Jeremy
Bender, Darren
Berg, Eddie
Beumers, Birgit
Beveridge, Patrick
Binns, Clare
Bishop, Dave
Bode, Steven
Bonnel, Marie
Booth, Joshua
Boothe, Marc H A
Brooks, Bill
Brown, Tim
Brozzoni, Vera
Butler, Brad
Cameron, Al
Casey, Pamela
Ciompi, Philippe
Clark, George
Clarke, Ed
Clayton, Kieran
Collins, Maxine
Connolly, Stephen
Cook, Benjamin
Cox, Geoff
Cruz, Pablo
Cunningham, Nick
Dack, Natasha
Darke, Chris
Davey, Rosalynn
Davies, James
Davies, Mary
Davis, Isabel
Demange, Yann
Emary, Amir
Englehart, Lucinda
Evans, Daniel
Fell, Chris
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
CM
FF
FF
FF
FF
CM
FF
CM
FF
CM
PR
CM
FF
CM
CM
CM
FF
PR
FF
CM
CM
CM
FF
FF
CM
FF
FF
PR
FF
FF
CM
FF
FF
CM
CM
FF
FF
FF
CM
FF
PR
CM
PR
PR
CM
FF
CM
CM
PR
CM
FF
FF
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
Field, Simon
Finlay, Leslie
Finnemore, Chris
Flahive, John
Fountain, Alan
Fowler, Luke
Francis Clements, Ivan
Friedman, Ben
Gabrysiak, Diane
Gerhardt, Jarman
Gerhardt, Joe
Gillett, Suzy
Gopaul, Lina
Greenaway, Peter
Griffiths, Keith
Grove, Elliot
Guo Xiaolu
Guthrie, Will
Hammond, Wally
Harvey, Frances
Henderson, Diane
Heppell, Hugo
Herman, Robert
Hibbin, Sally
Hodgson, Jonathan
Hogan, Andrew
Hope, Robert
Hulse, Matt
Imani Thomas, Heather
James, Nick
Jarman, Ruth
Jurksaitis, Martha
Kaluarachchi, Mevan
Kar, Himesh
Kedzierski, Julek
Kelliher, Stephen
King, Alex
Kitamura, Katie
Knapp, Rebecca
Lavender, Sam
Lawlor, Joe
Lawrenson, Edward
Lawson, David
Lee, Stevie
Lousberg, Jan-Jacob
Mackey, Nicole
MacNab, Geoffrey
Mansfield, Heather
Marano, Anna
Mare, Michael
Martin, Hélène
Mata, Alain de la
Matits, Aranka
May, Derwent
McIntyre, Andrew
McIntyre, Bryony
Mercier, Christophe G.
Mirza, Karen
Mitchell, Fiona
Mitchell, Wendy
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
United Kingdom
USA
USA
USA
USA
CM
CM
FF
FF
CM
FF
CM
CM
FF
FF
FF
FF
CM
FF
CM
FF
CM
FF
PR
CM
FF
CM
CM
CM
FF
FF
FF
FF
CM
PR
FF
FF
FF
CM
CM
CM
FF
CM
CM
CM
FF
PR
CM
CM
CM
CM
PR
CM
FF
FF
FF
CM
CM
PR
FF
FF
CM
FF
CM
PR
161
Molloy, Christine
Momin, Alap
Neumann, Beatrice
Nevill, Amanda
Nightingale, Piers
Nolan, Jo
Nuttgens, Jamie
Oosterom, Chris
Orr, Andrew
O’Sullivan, Richard
Parker, Phil
Paton, Chris
Perilli, David
Perkins, Annie
Phillips, Gary
Poirier, Agnes Catherine
Pope, David
Potter, Darren
Potter, Keith
Powell, Nik
Pugh, Adam
Raeli, Patrizia
Rayns, Tony
Rees, Laura
Rivers, Ben
Robinson, David
Robinson, Miranda
Romney, Jonathan
Rosenbaum, Martin
Schmitzer, Joana-Maria
Schoukroun, Eve
Searle, Anna
Sen-Gupta, Partho
Shannon, Roger
Smith, Laura
Squire, Sara
Stead, Isabelle J.
Stevens, Sylvia
Stroink, Rudy
Tancic, Neda
Taylor, Kate
Tempest, Matthew
Tezuka, Yoshi
Todd, Peter
TOKIKAWA, Toru
Tulloch, James
Tulloch, Sarah
Vir OBE, Parminder
Webber, Mark
White, Ian
White, Rod
Witt, Helen De
Wollmann, Henriette
Wong, Joy
Wu, Laura A
Young, Neil
Allee, Jessica
Armas, Daniel
Askin, Peter
Askin, Sam
FF
FF
CM
FF
CM
FF
CM
CM
CM
FF
CM
CM
PR
CM
CM
PR
CM
FF
CM
FF
FF
CM
FF
CM
FF
FF
FF
PR
CM
CM
CM
FF
FF
CM
PR
CM
CM
CM
FF
CM
FF
PR
FF
FF
CM
FF
FF
CM
FF
PR
FF
FF
CM
CM
CM
PR
FF
FF
FF
FF
BIJLAGE 3
BIJLAGE 3
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
Bard, Perry
Barre, Lucius
Belsito, Peter
Beste, Amy
Bitomsky, Hartmut
Black, Stephanie
Blackaby, Linda
Boehm, Susan
Breer, Robert
Brousseau, Gannon
Brown, Molly
Brudniak, Angelika
Brune, Mike
Bussell, Mark
Butler, Sue
Carmichael, Helen
Carpenter, Maïa Cybelle
Cassidy, Brian M.
Castelli, Richard
Cecchine, Randi
Child, Abigail
Chirls, Brian
Christman, Sarah J.
Chung, Lee Isaac
Church, Kevin
Ciecko, Anne
Clark, Jeff
Collins, Nicola
Collins, Teena
Conrad, Tony
Crover, Dale
Curry, Adrian
Czyz, Jakub
Daniel, Mark
Dinnell, David
Doyle, Brian
Ellickson, Lee
Elliott, Barney
Eunson-Conn, Ethan
Everson, Kevin Jerome
Fehmiu, Uliks
Flax, Katherine
Foreman, Liza
Gallagher, Maria
Garland, Andrew
Gartenberg, Jon A.
Gatten, David
Ghareeb, Shirin
Gianvito, John
Gibson, Sandra
Gittens, Anthony
Goldberg, Darren
Gordon, Barbara Kelly
Gray, Ryan Harper
Haan, Russ
Harlan, Noah
Harris, Christopher
Havis, Richard James
Hoeven, Constant van
Hoffmann, Peter
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
FF
FF
CM
FF
FF
FF
FF
CM
FF
FF
FF
FF
FF
PR
FF
CM
FF
CM
FF
PR
FF
CM
FF
FF
FF
PR
FF
FF
FF
FF
FF
CM
FF
FF
FF
FF
FF
CM
FF
FF
FF
FF
PR
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
CM
FF
FF
CM
CM
FF
PR
PR
FF
162
Horrigan, William
Hu, Marcus
Jacobs, Azazel
Jenkins, Bruce
Jensch, Eric
Johnson, Jeffery
Johnson, Liza
Jones, Doug
Judd, Rainer
Jusick, Stephen Kent
Karr, Dean
Katsiane, Jared
Kern, Dan
Klinger, Gabe
Kneedler, Lane
Koh, Helen
Kreider, Wago
Krik, Paul
Kuroiwa, Hisami
Lampert, Andrew
Lange, Patricia
Lau, Winnie
Lee, In-Ah
Levine, Sydney
Lim, Dennis
Liotta, Jeanne
Loktev, Julia
Losier, Marie
Louie, Mynette
Loveridge, Helen
Macaulay, Scott
Macdonald, Louisa Spring
Madansky, Cynthia
Mahaffy, Jake
Mangolte, Babette
Manning, Abina
Markey, David J.
Masone, Marian
Mathis, Eric
McCaskill, James
McElhatten, Mark
McKay, Ralph
Meyer, Gary
Mohr, Kristin
Molyneaux, Madeleine
Montes, Mickael
Mooij, Thessa
MORI, Kotaro
Murray, Raymond
Nahmiache, Lindsay
Nevermann, Martina
Osborne, Roger
Oxtoby, Susan
Pagano, Scott
Parsons, Margaret
Pendleton, David
Peterson, Macauley
Phuan, William
Pickett, Jeff
Pierce, Christian
FF
CM
FF
FF
FF
FF
CM
FF
FF
FF
FF
FF
FF
PR
FF
FF
FF
FF
CM
FF
FF
CM
CM
CM
PR
FF
CM
FF
CM
CM
CM
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
CM
PR
FF
FF
FF
FF
CM
FF
PR
CM
CM
CM
FF
FF
FF
FF
FF
FF
PR
FF
FF
FF
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
USA
Pierce, Steffen Fisker
Powers, Jeffrey
Ravett, Abraham
Recoder, Luis
Robinson, Michael
Rohe, Tim
Rosenstein, Noah
Ross, Noah
Ross, Richard A.
Russell, Ben
Sanborn, Keith J.
Sanders, Jason
Sandler, Richard
Savjani, Anish
Scarlet, Peter
Schlegel, Kurt
Schneider, James June
Schwartz, David
Schwartz, Jonathan
Sekuler, Adam
Sellars, Peter
Shepard, Joel
Shirey, Brian
Shore, Josh
Shpizner, Jeremy
Smith, Gavin
Someren, Anna van
Spletzer, Andy
Stead, Jessie
Sullivan, Richard
Sweeney, Robert
Thomson, John
Thornton, Leslie
Tong, Corey
Traver, Jared
Vick, Tom
Warrell, Bill
Warren, Jared
Weiss, Bruce
Weissberg, Jay
Wertheim, Mirjam
Willis, Coady
Wofford, Richard
Yalkut, Judson L.
Yue, Genevieve
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
FF
CM
FF
FF
PR
FF
CM
FF
FF
FF
FF
FF
FF
CM
FF
CM
CM
FF
PR
FF
FF
FF
FF
PR
FF
FF
CM
FF
FF
CM
FF
CM
PR
CM
FF
FF
FF
PR
163
BIJLAGE 4
BIJLAGE 4
Hubert Bals Fonds gesteunde projecten 2007
(alfabetisch op land en werktitel)”
werktitel
eerste regisseur
land
categorie
Gabbla
Teguia, Tariq
Algeria/France
Script and project development
Cordero de Dios
Cedrón, Lucía
Argentina
Post-production funding or final financing
La libertad / Los muertos / Fantasma Alonso, Lisandro
Argentina
Distribution
Una semana solos
Murga, Celina
Argentina
Post-production funding or final financing
TyPA Workshops, Argentina Castilla, Américo
Argentina
Workshop & Training
Yo me llamo,
historias de call centre
Plataneo, Rubén
Argentina
Script and project development
Liverpool
Alonso, Lisandro
Argentina/Spain
Post-production funding or final financing
Ararat - 14 views
Askarian, Don
Armenia/Netherlands Distribution
Metamorphosis
Sayeed, Abu
Bangladesh
Script and project development
End of the Line
Steinberg, Gustavo
Brazil
Post-production funding or final financing
Mutum
Kogut, Sandra
Brazil
HBF Dioraphte Award
Tatuagem
Lacerda, Hilton
Brazil
Script and project development
Festa Da Menina Morta
Nachtergaele, Matheus
Brazil/Argentina
Post-production funding or final financing
Ocaso
Court, Théo Jose
Chile
Script and project development
El cielo, la tierra y la lluvia
Torres Leiva, José Luis
Chile/France
Post-production funding or final financing
Crude Oil
Wang Bing
China
Digital production
Feast of Villains
Pan Jian Lin
China
Script and project development
Oxhide II
Liu Jiayin
China
Digital production
River People
He Jianjun
China
Post-production funding or final financing
Tattoo
Wang Liren
China
Script and project development
Ufo in her Eyes
Guo Xiaolu
China
Script and project development
Black and White Photos
Shu Haolun
China/France
Script and project development
Fujian Blue
Weng Shou-ming
China/Japan
Post-production funding or final financing
Agua fria de mar
Fabrega, Paz
Costa Rica
Script and project development
Blue Nile Film Academy
Haile Biru, Abraham
Ethiopia
Workshop & Training
Fold of my Blanket
Rusadze, Zaza
Georgia
Script and project development
Susa
Chalauri, Giorgi
Georgia
HBF Award
Susa
Chalauri, Giorgi
Georgia
Script and project development
Umesh Chronicles
Kaul, Pooja
India
Script and project development
Wild Bull
Kulkarni, Umesh Vinayak India
Post-production funding or final financing
3 Days to Forever
Riza, Riri
Indonesia
Distribution
Beautiful Thing
Andibachtiar, Yusuf
Indonesia
HBF Award
Opa’s Letters
Jasanti, Dinna
Indonesia
HBF Award Coq
Farahani, Mitra
Iran
Script and project development
Untitled Bahman Ghobadi projectGhobadi, Bahman
Iran/Japan
Script and project development
Absurd and Absurdity
Alykulov, Marat
Kyrgyzstan
Digital production
I Want to See
Joreige, Khalil
Lebanon/France
Post-production funding or final financing
Does It Hurt? The First Balkan Dogma
Lesnikovska, Aneta
Macedonia/NetherlandsDistribution
I Am from Titov Veles
Mitevska, Teona
Macedonia/Slovenia Post-production funding or final financing
Rusty Hairpin
Ngui, David / Bong, MargaretMalaysia
Script and project development
Strangers
Lim, Charlotte Lay Kuen Malaysia
Digital production
Friccion
Lipkes, Michel
Mexico
Script and project development
Herederos
Polgovsky, Eugenio
Mexico
Digital production
Stroke
Schneider, Daniela
Mexico
Script and project development
Margarida
Azevedo, Licinio
Mozambique/S. Africa Script and project development
Un suspiro
Encina, Paz
Paraguay
Digital production
Las malas intenciones
Garcia Montero, Rosario Peru
Script and project development
Blind Pig Who Wants to Fly Edwin
Philippines
HBF Award
Cinemanila/Boracay 2007
Philippines
Workshop & Training
Death in the Land of Encantos Diaz, Lav
Philippines
Post-production funding or final financing
Independencia
Martin, Raya
Philippines
Script and project development
Moro2Moro Maharlika 2Moro Torres, John
Philippines
Digital production
Box
Stojkovic, Andrijana
Serbia
Script and project development
164
bedrag
€ 10.000,00
€ 7.555,00
€ 15.000,00
€ 20.000,00
€ 10.000,00
€ 9.000,00
€ 30.000,00
€ 7.500,00
€ 9.000,00
€ 20.000,00
€ 10.000,00
€ 10.000,00
€ 30.000,00
€ 10.000,00
€ 25.000,00
€ 20.000,00
€ 10.000,00
€ 20.000,00
€ 20.000,00
€ 9.000,00
€ 9.000,00
€ 10.000,00
€ 20.000,00
€ 9.000,00
€ 10.000,00
€ 9.000,00
€ 5.000,00
€ 5.000,00
€ 10.000,00
€ 20.000,00
€ 15.000,00
€ 5.000,00
€ 5.000,00
€ 10.000,00
€ 10.000,00
€ 20.000,00
€ 25.000,00
€ 10.000,00
€ 20.000,00
€ 9.000,00
€ 20.000,00
€ 10.000,00
€ 20.000,00
€ 10.000,00
€ 9.000,00
€ 20.000,00
€ 9.000,00
€ 10.000,00
€ 5.000,00
€ 20.000,00
€ 5.000,00
€ 20.000,00
€ 9.000,00
Zimbabwe
Agrarian Utopia
Wonderful Town
K and Ali Zara
Zephyr
My Marlon and Brando
Maisha Film Lab
Revue
40 Days of Silence
Mute Affairs
Roodt, Darrell James
Raksasad, Uruphong
Assarat, Aditya
Esmer, Pelin
Mutlu Saray, Ayten
Bas, Belma
Karabey, Hüseyin
Kashmiri, Musarait
Loznitsa, Sergei
Ismailova, Saodat
Bui Thac Chuyen
South Africa/ZimbabwePost-production funding or final financing
Thailand
Digital production
Thailand
Post-production funding or final financing
Turkey
Script and project development
Turkey
Post-production funding or final financing
Turkey
Script and project development
Turkey/Netherlands
Post-production funding or final financing
Uganda
Workshop & Training
Ukraine/Russia
Post-production funding or final financing
Uzbekistan/Italy
Script and project development
Vietnam
Script and project development
Totaal
Hubert Bals Fonds Harvest
VPRO Tiger Awards Competitie
El cielo, la tierra y la lluvia, José Luis Torres Leiva (Chile), wereldpremière
Cordero de Dios, Lucía Cedrón (Argentina), wereldpremière, openingsfilm
Fujian Blue, Weng Shou-min (China), Europese première
Wonderful Town, Aditya Assarat (Thailand), Europese première
Years When I Was a Child Outside, John Torres (Philippines), wereldpremière
Sturm und Drang
A casa de Alice, Chico Teixeira (Brazil)
Falling from Earth, Zeneddine Chadi (Lebanon), Europese première
Mutum, Sandra Kogut (Brazil)
El otro, Ariel Rotter (Argentina)
Time & Tide
3 Days to Forever, Riri Riza (Indonesia)
Absurd and Absurdity, Marat Alykulov (Kyrgyzstan), wereldpremière
Chouga, Darezhan Omirbaev (Kazakhstan)
End of the Line, Gustavo Steinberg (Brazil), wereldpremière
Happy Desert, Paulo Caldas (Brazil)
My Marlon and Brando, Huseyin Karabey (Turkey), wereldpremière
Pure Coolness, Ernest Abdyjaparov (Kyrgyzstan)
The Revue, Sergei Loznitsa (Ukrain), wereldpremière
The Wild Bull, Umesh Vinayak Kulkarni (India), internationale première
Zimbabwe, Darrell James Roodt (South Africa), wereldpremière
Kings & Aces
Death in the Land of Encantos, Lav Diaz (Philippines)
Hafez, Abolfazl Jalili (Iran)
New Dragon Inns
Crude Oil, Wang Bing (China), wereldpremière
165
€ 25.000,00
€ 20.000,00
€ 20.000,00
€ 9.000,00
€ 20.000,00
€ 10.000,00
€ 20.000,00
€ 10.000,00
€ 25.000,00
€ 9.000,00
€ 10.000,00
€ 883.055,00
BIJLAGE 6
BIJLAGE 5
ORGANISATIE EN BESTUUR
CineMart geselecteerde projecten 2008
(alfabetisch op titel)
titel
regisseur
7 Minutes in Heaven
Omri Givon
22nd of May
Koen Mortier
Aurora/Home Sweet Home
Cristi Puiu
Ausencias
Milagros Mumenthaler
The Blind Pig Who Wants to Fly
Edwin
Callgirl
Mikael Marcimain
Certified Copy
Abbas Kiarostami
Chants pour Gracchus
Pascale Breton
Errors of the Human Body
Eron Sheean
Floating | Fingergame | Sandman
Cindy Jansen
For Love With Best Intentions
Adrian Sitaru
France
David Dusa
Francine
Brian M. Cassidy,
Melanie Shatzky
Friccion
Michel Lipkes
Human Race
Jorien van Nes
The Iceman
Diao Yi Nan
Im Alter von Ellen
Pia Marais In What City Does It Live?
Liew Seng Tat
Le jour des enfants
Stéphane Vuillet
Land of Scarecrows
Gyeong-Tae Roh
The Last Days of Emma Blank
Alex van Warmerdam
The Loneliest Planet
Julia Loktev
Man in Tears
Fran Torres
Medianeras
Gustavo Taretto
Milo
Berend Boorsma, Roel Boorsma
Offside
Igor Sterk
Orly, Poem 1-4
Angela Schanelec
Las oscuras primaveras
Ernesto Contreras
Le père de mes enfants
Mia Hansen-Løve
The Pervert’s Guide to Ideology
Sophie Fiennes
Return
Jafar Panahi
Return
Liza Johnson
Rhapsody
Gillies MacKinnon
Room of Dreams
Sono Sion
Sleet
Alexander Bashirov
The Steppes
Vanja d’Alcantara
Upperdog
Sara Johnsen
Venice
Miro Bilbrough
productiemaatschappij
Transfax Film Productions
CCCP/Versus Production
Mandragora Movies
Ruda Cine/Bordu Films
babibutafilm/Miles Films
Garagefilm AB
MK2
Aurora Films
Axolotl Films/ROH Film Gmbh
SeriousFilm
Movie Partners in Motion FILM/
Hi Film Productions Srl/4Proof Film
Sciapode
Pigeon Projects
land
Israel
Belgium
Romania
Argentina/Switzerland
Indonesia
Sweden
France/Iran
France
Australia/Germany
Netherlands
France/Romania
Mantarraya Producciones
Submarine BV/KEYMAN Film
Ho-Hi Pictures
Pandora Film Produktion
Da Huang Pictures Sdn Bhd
La Parti Production
Teddy Bear Films co.
Graniet Film/La Parti Production
FaceFilm
Indio Films
Rizoma Films/
Zarlek Producciones SA/
Pandora Filmproduktion
Fu Works
Mexico
Netherlands
China
Germany
Malaysia
Belgium
South Korea/Philippines
Netherlands/Belgium
USA
Spain
Argentina/Germany
A.A.C. Productions
Nachmittagfilm Angela Schanelec/
La Vie est Belle Films Associés
Agencia SHA
Les Films Pelléas
P Guide Ltd/Kasander (KTV BV)
Jafar Panahi Productions
2.1 Films
Grand Pictures
PaxEterna Ltd./atRandom Inc. Cinema Nouveau OÜ/Deboshirfilm
Need Productions/Lumière
Friland AS
Dragonet Films/Firesign Productions
Slovenia
Germany/France
France
Canada/USA
Netherlands
Mexico
France
U.K./Netherlands
Iran
USA
Ireland
Japan
Estonia/Russia
Belgium
Norway
Australia/New Zealand
In samenwerking met South-African Broadcasting Corporation (SABC), National Film and Video Foundation (NFVF) en Binger
Filmlab, presenteert CineMart 2008 ook het project The Commandments van diverse Zuid-Afrikaanse filmmakers.
Blood Down Claim Street, Norman Maake, producent David Max Brown
Joseph, Gilli Apter, producent Dan Jawitz
Gazelle 911, Jean Meeren, Zinaid Meeran, producent Dan Jawitz
Marula Tree, Noziziwe Ginindza, producent TOM Pictures
Hidden Garden, Tristan Holmes, producent TOM Pictures
Belly Dancing and the Art of Catching Stars on Water, Akiedah Mohammed, producent David Max Brown
Gees, Teddy Mattera, producent Bridget Pickering
Lucky Lady, Niki Newman, producent Bridget Pickering
Road To Kambula, Busi Ntintili, Khalo Matabane, producent Cherglo Productions
The Other Son, Matthew Brown, producent Cherglo Productions
166
Gerrit Peters, Juul Veenboer, Joost Trines, Miga Bär, Rembrandt
Boswijk, Veronique ter Wolbeek, Wahid El Solh, Ted Boom,
Tom van de Loo
gastenservice en hospitality
Patrick Buis, Geneviève Jubitana, Carole Choucoutou,
Jordi van Even, Tina Farifteh, Anne Kervers, (jury:)
Jeroen Achterberg, Nathalie Mierop, Muriëlle Polak
personeelszaken
Mariëlle van der Sterren, Marieke Holt
informatie- en communicatietechnologie
Cornell den Broeder, Victor Verheij, Nico Komen
vrijwilligerscoördinatie
Matthijs van Burg, Adam Verhaar
ticketverkoop
Andrée van den Berg, Marco Oudewortel, Monique Trebacz,
Mark Stegweg
filmtechniek
Dick Moesker, Martin van Broekhoven, Christopher Mondt,
Els van der Meer
filmcontrole
Joop van Langen, Patricia Orlinska
car service
Ernesto Dixon, Eline Kunz
q&a en tolken
Tanja Vlieger, Anouk Ponjee
talkshow
Dicky Parlevliet, Mieke van der Linden, Gabriëlle Provaas,
Carlos van Hijfte
horeca
Marlies Mersch, Remco Ris, Greg Dijk
publieksprijs
Janneke Geertsma
raad van advies Tiger Business Lounge
Wim Pijbes (directeur Kunsthal Rotterdam, voorzitter),
Onno Paymans (directeur Bloemens Nassau Groep),
Job Dura (lid Raad van Bestuur Dura Vermeer Groep NV),
Wilbert van Twuijver (partner bij Freeland Corporate Advisors),
Jacqueline Veenendaal (directeur Bijenkorf Rotterdam),
Marcel Windt (partner bij Houthoff Buruma), Jacob van der Goot
(voorzitter Bank R’dam ABN Amro)
ambassadeur Tiger Business Lounge
burgemeester van Rotterdam, Ivo Opstelten
CineMart International Advisory Board
Ido Abram (Nederland), Wouter Barendrecht (Hongkong),
Karl Baumgartner (Duitsland), Dora Bouchoucha (Tunesië),
Georges Goldenstern (Frankrijk), Juan Gordon (Spanje),
Keith Griffiths (GB), Marion Hänsel (België),
Claudia Landsberger (Nederland), Scott Macaulay (VS),
Fiona Mitchell (GB), Jeremy Nathan (Zuid-Afrika),
Andrea Occhipinti (Italië), Tobias Pausinger (Duitsland),
Jorge Sanchez (Mexico), Christa Saredi (Zwitserland),
Lorna Tee (Hongkong, Maleisië)
international liaison
Lucius Barre
Hubert Bals Fonds commissie
Marianne Bhalotra, Ludmila Cvikova, Simon Field,
Sandra den Hamer, Ilse Hughan, Dicky Parlevliet, Bianca Taal,
Gerwin Tamsma, Gertjan Zuilhof, Erwin Houtenbrink,
Juliette Jansen, Rada Sesic
festival Groningen Image
Frans Westra, Henk Klein Wassink, Eva Warnders,
Gerben ter Haar, Peter Bon
bestuur
Melle Daamen, Hans van der Vlist, Peter Delpeut,
Francine Houben, Rudy Stroink, Frans van Gestel
directeur
Sandra den Hamer, Rutger Wolfson
zakelijk leider
Stef Fleischeuer
hoofd programmering
René van der Giessen
directie-assistent
Barbara Goldman
programmeurs
Edwin Carels, Ludmila Cvikova, Erwin Houtenbrink,
Gerwin Tamsma, Gertjan Zuilhof, Peter van Hoof, Kees Brienen,
(korte film:) Juliette Jansen, Erwin van ’t Hart, Sacha Bronwasser
programmaresearch
Dicky Parlevliet, Angeliki Koukoula, Erik Tijman
programma-adviseurs
Ralph McKay, Grace Winter, Irma Dulmers, Juliette Jansen,
Erwin van ’t Hart, Diana Sanchez, Intishal al Timimi,
Alberto Iannuzzi, Robert Gray, Aihara Hiromi, Rada Sesic,
Giovanna Fulvi, Miryam van Lier, Peter Taylor
programmacoördinatie
Chris Schouten, Inge de Leeuw, Anita van de Kamp,
Tanja Zuijderwijk
video library
Sofie Wentholt, Rob Duyser
pers
Bert-Jan Zoet, Nancy van Oorschot, Edwige Leblay,
Melissa van der Schoor
marketing en communicatie
Michelle Wilderom, Eveline Blok, Aukje Zwartjes,
Arleen van Londen, Anton Damen
sponsor- en fondsenwerving
Hester Barkey Wolf, Tamsin Campbell
CineMart
Marit van den Elshout, Jacobine van der Vloed, Loes Knape,
Maegene Fabias, Steven Kraan
Hubert Bals Fonds
Bianca Taal, Janneke Langelaan
international pr
Marnix van Wijk, Matt Blackhall
film office
Marnix van Wijk, Matt Blackhall, Rik Vermeulen, Corine Meijers,
Lucius Barre, Mary Davies, Jannie Langbroek, Hayet Benkara
catalogus
Anet ter Horst, Saskia Gravelijn, Tanja Vlieger,
Sander van der Eijk
distributie
Juliette Jansen, Ulrike Söbbeke
educatie
Ulrike Söbbeke, Layla Verbeek, Carolien Labib
financiën
Mariska Korff, Victoria Klyashtorna, Geert Hoeven, Joost Verduin,
Frank van Balen, Mirjam Hartlief, Meta de Mol van Otterloo,
Maikel Oomens, Dineke Keemink
secretariaat
Helma Haak, Yvonne van de Griendt, Miriam Benschop,
Wendy Meulendijks
productie
167
Filmmaakster Guo Xiaolu was bij de wereldpremière
van haar film We Went to Wonderland.
168
169
De conferentie Leiderschap in beeld, onder
leiding van Manfred van Doorn, is druk bezocht.
170
171
172
Opening van de 37ste editie van het IFFR: directeur Rutger Wolfson, oud-directeur Sandra den Hamer en burgemeester Ivo Opstelten.
173
De jonge talenten die met hun werk geselecteerd waren voor de VPRO Tiger Awards Competitie
samen op de foto met IFFR-directeur
Rutger Wolfson.
174
175
International Film Festival Rotterdam 2008 dankt zijn partners
Hoofdsponsors
Structurele subsidiënten
Sponsors
Suppliers
100C 72M 0Y 0K
0C 90M 86Y 0K
Subsidiënten
/HGIS
Hubert Bals Fonds wordt ondersteund door
Cinemart wordt ondersteund door
Australian Film Commission • Film I Väst • KOFIC • National Film and Video Foundation South Africa • National Film Development Corporation India • New Zealand Film Commission • Telefilm Canada • UK Film Council • Indigenous Branch – Australian Film Commission
• MEDIA Desk Nederland • Rotterdams Fonds voor de Film en de Audiovisuele Media • Vlaams Audiovisueel Fonds • Wallonie Bruxelles Images • Kodak • ACE • Binger Filmlab • Cinefondation-Résidence du Festival • EAVE • Cinelink Sarajevo • Marché International du
Film - Cannes • Berlinale Co-Production Market • IFP • Paris Cinema • Holland Subtitling • Filmstiftung Nordrhein-Westfalen • Vizumi Pro • Arts Alliance Media • J-Pitch UniJapan • South African Broadcasting Corporation • Asia-European Foundation (ASEF)
Tiger Business Lounge
Hospitality partners
Met dank aan
Ambassade van Frankrijk • Argos Oil • Japan Foundation •
CineMeta digital • Screenvision • Unilever • Vitra
Festivallocaties
de Doelen • Pathé Schouwburgplein • Rotterdamse Schouwburg
• Cinerama Filmtheater • Oude Luxor Theater • Theater
Lantaren/Venster • Zaal de Unie • V2_, Instituut voor de instabiele media • TENT. • Witte de With, center for contemporary art
• Roodkapje • Worm • Galerie Mama • voormalig Fotomuseum
•.Off_Corso
176
Campagnebeeld 2008
Concept en ontwerp: 75B
Festivalleader
Ontwerp: Max Kisman • Muziek: Leo Anemaet • Lab: Nedcipro
Festivaltrailer
Bureau: LaMarque • Creation: Ton van Jole, René van der
Meulen • Production company: LEV Pictures • Producer: Sander
Verdonk • Director: Max Porcelijn • Director of Photography:
Coen Stroeve • Music: Joris Oonk • Sound design: Hein Sassen
- Rec Sound • Post production: Filmmore • Lab: Nedcipro •
Distribution: Screenvision en Jean Mineur
Distributeurs
A-Film Distribution • Cinemien • Filmmuseum Distributie
• Filmfreak Distributie • Paradiso Filmed Entertainment •
Universal Pictures Nederland • Twentieth Century Fox Film
Nederland • Independent Films Nederland
COLOFON
Ontwerp
75B, Rotterdam
Druk
Veenman Drukkers, Rotterdam
Redactie
Hester Barkey Wolf, Edwin Carels,
Ludmila Cvikova, Marit van den Elshout,
Stef Fleischeuer, René van der Giessen,
Erwin van ’t Hart, Geert Hoeven, Marieke Holt,
Peter van Hoof, Erwin Houtenbrink,
Ulrike Söbbeke, Bianca Taal, Gerwin Tamsma,
Layla Verbeek, Marnix van Wijk,
Michelle Wilderom, Rutger Wolfson,
Bert-Jan Zoet, Gertjan Zuilhof
Eindredactie
Anton Damen, Anet ter Horst
Coördinatie en productie
Michelle Wilderom
Fotografie
75B, Danielle van Ark, Bram Belloni,
Ruud Jonkers, Nadine Maas, Ramon Mangold,
Leunis Verlinde
Oplage
500
Het jaarverslag is een uitgave van Stichting
Filmfestival Rotterdam.
Met dank aan Veenman Drukkers.
© IFFR 2008
Postbus 21696
3001 AR Rotterdam
T 010 890 90 90
F 010 890 90 91
tiger@filmfestivalrotterdam.com
www.filmfestivalrotterdam.com
180