Israel eta Hamasek su-etena adostu dute, zortzi - datu

Transcription

Osteguna
Azaroaren 22a
2012. X. urtea
2.923. zenbakia
1,30 €
www.berria.info
Oparotasuna Durangon
Azokan 300dik gora ekitaldi
egingo dituzte,
abenduraren 6tik 9ra q 36-37
Israel eta Hamasek su-etena adostu dute,
zortzi eguneko indarkeria oldearen ostean
Aire, itsaso eta lurreko erasoak bertan behera
utziko dituztela hitzeman dute, astebetean 158
palestinar eta bost israeldar hil ostean
ERREPORTAJEA
Zerua infernu
Ane Irazabal q Gaza
Egiptok bi aldeen bermeak jasoko ditu,
adostua betetzen dela ziurtatzeko. Nazioarteak
begi onez hartu du su-etenerako akordioa q 20
Inpugnazio
bati esker,
Kutxan EAJren
hautagaitza
nagusitu da
Xabier Iturbek zuzenean
eragile sozialen ordezkaria
hautatu duelako, EH Bilduk
ez du gehiengorik lortu.
Inpugnatu egingo dute q 16
GARI GARAIALDE &/ ARGAZKI PRESS
Hiesdunei arreta
emateko eskatu
die Jaurlaritzak
alboko
herrialdeei
DEuskararen komunitatearentzat,Hekimen. Herri ekimenetik sortutako euskarazko he-
Osasun sailburuordeak
salatu du murrizketengatik
osasun txartela kendu
dieten batzuk Osakidetzak
artatzen dituela q 10
dabide ez-publikoek ahots batez hitz egingo dute aurrerantzean, Hekimen elkartean bat eginda. Iban Arantzabal zuzendariak esan duenez, «euskararen hiztun komunitateak eremu komunikatibo sendo bat behar du, eta hori sendotzera dator Hekimen». Irudian, hainbat hedabidetako ordezkariak, atzo, Hekimen aurkezteko agerraldian. q 2-3
«Legebiltzarrean
akordio zabala
lortzen badugu,
Madrilek nekez
botako du
atzera»
«Bihar etxetik
botako
dutenarentzat,
independentzia
bigarren
mailakoa da»
Elkarrizketa q 6-7
Elkarrizketa q 23
Bakartxo Tejeria
Pere Navarro
Eusko Legebiltzarreko presidentea
PSCko hautagaia
p GAUR 48 ORRIALDE
q HARIAN 2
IRITZIA 4
EUSKAL HERRIA 6
EKONOMIA 16
MUNDUA 20
q ERDIZ ERDI 24
q KIROLA 26
Barrenak ETAren
biktimei esan die
ez zutela asmorik
haien mina
handitzeko q 9
q AGENDA 31
q PLAZA 36
2 berria 2012ko azaroaren 22a, osteguna
Harian›
Hedabideak D Hekimen elkartea
2011
D
Bi urte
elkarlana
taxutzen
pEditorial bateratua. Otsailaren 1ean editorial bat kaleratu
zuten euskarazko komunikabideek: Euskarazko hedabideak,
beste jauzi baterako ordua.
Ohartarazi zuten larria zela komunikabideen egoera, eta sektorearen aldeko apustu estrategiko eskatu zieten erakundeei.
pAgerraldia. Otsailaren 15ean
elkarrekin agertu ziren hedabideetako ordezkariak. Publizitatea eta diru laguntzak areagotzea galdegin zieten instituzioei.
pMahaia. Hedabideek eta EAEko erakundeek mahai bat eratu zuten, egoera aztertzeko. Hedabiderik gabeko egoera irudikatzeko kanpaina hasi zuten.
pGutuna.Aurrekontu planak
eskuan,gutun bat argitaratu zuten abenduaren 2an: Euskarazko hedabideek erakundeen
konpromisoa behar dute.Salatu zuten komunikabideen estrategikotasunak ez zuela islarik
instituzioen diru kontuetan.
«Behar eta merezi» zuten traturik ez izateko beldur agertu ziren.
2012
pHitzarmen eske. Gogoeta bat
aurkeztu zuten sektoreari buruz
martxoan. Diru laguntza deialdiak ez, itunak eskatu zituzten.
pMozketak. Murrizketak salatu
zituzten uztailean, eta inbertitzeko garaia zela nabarmendu.
pElkartea. Hekimen elkartea
sortu dute hedabideek azaroan.
«Ahots bateratuz» arituko dira herri
ekimeneko euskarazko hedabideak
Elkarlanerako aldarria ez da
oraingoa euskarazko hedabideen
artean. Egungo egoerak, ordea,
inoiz baino beharrezkoago egin
du elkartea sortzea. «Hainbat
saio egin dira azken urteetan euskal hedabideen elkarte bat sortzeko, eta azkenean hemen da», azaldu du Iban Arantzabalek. Elkartearen zuzendari izango da hurrengo bi urteetan. Karguan da
dagoeneko: atzo bertan, Hekimen
sortu zutela jendaurrean zabaldu
aurretik, egin zituzten hasierakoak. Beste zazpi kide ere izango ditu zuzendaritzan Arantzabalek.
Hekimen elkarteko zuzendaritzan egongo diren ordezkariak. Ezkerretik hasita laugarrena Iban Arantzabal da, presidentea. GARI GARAIALDE / ARGAZKI PRESS
Hekimen elkartean bat egin dute publiko ez
diren euskarazko komunikabideek; «egoera
latzari» elkarrekin aurre egitea dute helburu
Euskarazko hedabideak «nahitaezko» direla
nabarmenduta, baliabideak galdegin dituzte
Garikoitz Goikoetxea Donostia
Elkar hartzea eta aurrera «ahots
bateratuz» egitea erabaki dute
publiko ez diren euskarazko hedabideek: Hekimen elkartean bildu dira. «Bakarka baino, elkarrekin hobeto egingo diogu aurre dugun egoera latzari», adierazi dute.
Euskal hedabideak garatzea dute
xede, «nahitaezko» direla iritzita.
Orain bi urte hasitako elkarlanaren fruitua da, azken batean,
Hekimen elkartea. Krisi ekonomikoak eta hedabideenak eraginda, egoera gogortzen ari zela konturatu ziren bateko eta besteko
arduradunak, eta hizketan hasi
ziren elkarrekin, indar gehiago
egiteko asmoz. Editorialak, agerraldiak eta bestelakoak izan ziren, eta orain elkartea sortu dute.
G Elkarteko kideak
28 Kanala
Aiaraldea.com
Aikor
Aiurri
Aizu!
Anboto
Antxeta Irratia
Argia
Baleike
Barren
BERRIA
Bierrik
Bilbo Hiria Irratia
BLB (Berton + Prest)
Elhuyar
Erlo Telebista
Euskal Irratiak
Euskalerria Irratia
Galtzaundi
Gaur 8 / Zazpi
Haizetara
Gazteberri
Gaztezulo
Goiena
Goierriko Hitza
Goierri Irrati Telebista
Hamaika Telebista
Hernaniko Kronika
Hik Hasi
Hirinet.net
Irria
Irutxuloko Hitza
Jakin
Karkara
Lea-Artibai eta
Busturialdeko Hitza
Mailope
Noaua!
Oarso-Bidasoako Hitza
Pil-pilean
Sustatu.com
Tokikom
Tolosaldeko Hitza
Topagunea
Ttipi-Ttapa
Txintxarri
UK
Ukberri.net
Uztarria
Xorroxin Irratia
Urola Kostako Hitza
Uztaro
Xaloa Telebista
Zuzeu.com
Ahulguneak, baina indartsu
Zer egin izango dutela nabarmendu du, eta garrantzitsua izango
dela lan hori. Uste baitute euskarak ezinbesteko duela hedabideak izatea: «Euskararen hiztun komunitateak behar du eremu komunikatibo sendo bat, eta hori
sendotzera dator Hekimen». Indarra hor egingo dute, nahiz eta jakin txiki izateak zailtasunak ekarriko dizkiela: «Ahula eta hauskorra da euskararen komunikazio
esparrua. Hala da, ez dugu geure
burua engainatuko». Baina indarguneak ere badauzkate hedabideek: «Asko gara eta pertsona askorengana iristen gara. 600 bat langile sektorean, eta ehunka mila
pertsonarengana heltzen gara».
Baina egoera ez da erosoa, eta
horretaz ohartarazi dute elkarte
sorberriaren arduradunek. Urteak daramatzate erakundeei beste
tratu bat eskatzen. Elkarrizketa
mahai bat eratu zuten hedabideek eta instituzioek uda aurretik:
Eusko Jaurlaritzarekin batera,
partaide dira Arabako, Bizkaiko
eta Gipuzkoako diputazioak. Horri eustea eta mahai horretatik
egoera hobetzeko bidea jartzea
izango du xede elkarteak. Jaurlaritza berriarekin, kasu: «Serio
berba egin beharko dugu diru laguntzez, publizitate instituzionalaz, mintzakidetza iraunkorraz...».
2012ko azaroaren 22a, osteguna berria 3
8››
Batera-k ez ditu ofizialtzat hartu Lebranchuk
euskal elkargoa ukatzeko esandakoak
11››
Hollandek ez du onartuko sexu berekoak
ez ezkontzeko kontzientzia eragozpena
Hedabideak D Hekimen elkartea
Zergatik Hekimen,‘h’-rekin?
Herri ekimeneko euskarazko komunikabideek hitz jokoa egin nahi izan dute
elkarte berriari izena jartzerakoan. Herri
hitzetik h hizkia hartu dute, eta ekimen
hitza erantsi diote horri. Horren bitartez,
zer-nolako hedabideak diren adierazi
nahi izan dute; alegia, herri mugimenduetatik sortutako komunikabideak
direla elkartean bildu direnak.
?
Euskara garatzeko, hiru zutabe
ezinbestekoak direla azaldu dute
elkarteko ordezkariek: administrazioa, hezkuntza eta hedabideak. «Baliabideei dagokienez, administrazioan eta hezkuntzan indar handia jarri da azken hamarkadetan; euskarazko hedabide
publikoetan ere bai. Baina askoz
gutxiago hedabide ez publikoetan». Hori eskatu diete, beraz, instituzioei: gainerako alorrei adinako babesa emateko herri ekimeneko euskarazko komunikabideei.
Arantzabal: «Euskal gizarte moderno eta kohesionatua eratzeko,
garaia da azken hamarkadetan
sorturiko gizarte hedabideen sare
zabala behar bezala babesteko».
Komunikabideen behatokia
Krisi garaia ez ezik, aldaketa aldia
da komunikabideetan. Internetek iraultza ekarri du, oraingo ereduak ezbaian jartzeraino. Horren
aurrean, pausoak ematen ari direla adierazi dute Hekimen elkartean batutako hedabideek: «Gogor
ari gara lanean: XXI. mendeko
Euskal Herri euskaldun eta modernoa nahi dugu». Kazetaritza
ereduaren aldaketara egokitzeko
eginahalak «etengabe» egiten ari
direla nabarmendu dute. «Aurrera begira itzelak dira erronkak».
Nora jo aztertzeko gune bat sortzea jarri du mahai gainean Hekimen elkarteak: Euskal Hedabideen Behatokia. «Euskararen komunikazio esparru sendoa garatzeko behar dugun guztia» aztertzea izango du helburu behatoki
horrek: audientziak, teknologia
berriak, ikerketak eta beste hizkuntzetako esperientziak aipatu
ditu Arantzabalek. Hekimen elkartea bera ez ezik, beste kide batzuk ere balituzke behatokiak:
instituzioak, unibertsitatea eta
hedabide publikoak, esate batera.
Iban Arantzabal Tokikomeko
zuzendariaren eskutik egingo
ditu urrats horiek guztiak Hekimen elkarteak. 52 kiderekin hasi
du ibilbidea, baina jakinarazi
dute ateak zabalik dituztela beste
komunikabide batzuek ere, bat
egin nahi izatera. Bi baldintza:
euskara hutsez jardutea eta publikoak ez izatea. Elkarlanerako
gonbitea helarazi die Arantzabalek: «Ezaugarri horiekin bat egiten duten guztiei dei egiten diegu
gurekin bat egitera, elkarlanera».
Etxeburua: «Garrantzi totala
dute euskarazko hedabideek»
8
pElkarteko zuzendaritzan izango diren
kideak. Zortzi kidek osatuko dute Hekimen elkarteko zuzendaritza: Argia-k, BERRIAk, Euskal Irratiek, Gaur 8-k, Gazteberri-k, Hamaika Telebistak, Tokikom-ek
eta Xaloa Telebistak. Tokikomeko arduradun Iban Arantzabal izango da buru.
Hekimen elkartearen aurkezpenera ordezkaritza igorri zuen Gipuzkoako Foru
Aldundiak: Zigor Etxeburua,Euskara zuzendaria.«Babesa eta aldekotasuna»
agertzera joan zela adierazi zuen,eta garrantzizkotzat jo zuen elkarte berriak aurrean daukan egitekoa: «Uste dut sektorea aurretik egiten ari zen lana finkatzera
datorrela elkartea. Sektore eraginkorragoa izateko aukera handiak irekitzen ditu
proiektuak.Erakundetzea,printzipioz,
gauza positiboa da».Euskal hedabideen
garrantzia nabarmendu zuen: «Euskaraz bizitzeko bidean euskarazko hedabideek duten garrantzia totala da.Erakundetzeak lagundu egingo du euskaraz bizi
nahi dugunok hobeto,eraginkorrago eta
tresna gehiagorekin egin ahal izaten».
Elkartean bilduta, krisiaren eta erakundeen aurrean indar handiagoa izateko itxaropena dute hedabideetako
arduradunek. Ilusioz eta itxaropenez hartu dute Hekimen, baina aitortu dute erronka handiak dauzkatela.
Elkarrekin, indartsuago
Irati Sarasua Arabaolaza Donostia
Donostian egin zuten Hekimen
elkartearen aurkezpena, atzo,
Koldo Mitxelena kulturgunean.
Kide izango diren komunikabideetako ordezkariak bildu ziren ekitaldira. Jendaurrean elkartearen
berri eman aurretik sortu zuten
taldea bera. «Ospakizun eguna
da», adierazi zuen Iban Arantzabalek, lehen presidente izango denak. Dituzten erronkak hartu zituen hizpide: «Aurrera begira,
gauza asko ditugu egiteko: Internetek markatuko dizkigu hain-
bat gauza berri, baita teknologia
berriek ere. Garrantzitsua da
ikustea irakurleen kopurua nola
ari den mugitzen alde batetik bestera; erronka handiak ditugu
ikus-entzunezkoetan eta irratigintzan ere». Horri guztiari krisi
ekonomiko betean erantzutea
izango dute helburu: «Modu trinkoan horri erantzuna ematea egokitu zaigu. Guk emango diogu
erantzun bat horri, eta elkarlan
eske joango gara», azaldu du
Arantzabalek.
Tokiko hedabideak dira elkartean bildu diren batzuk; bakoitzak bere esparrua du, baina uste
dute elkartuta esparru zabalagoa
jorratu ahalko dutela. Elkartea
bera berritasuna da; horrelakorik
aurrez ez dela izan eta sortzeko
garaia bazela nabarmendu dute
ekitaldian izan diren ordezkariek. Behin pauso hori emanda,
itxaropentsu agertu dira komunikabideetako ordezkariak: euskarazko hedabideentzat garai berri
bat hasi dela goraipatu dute.
«Batera egingo ditugu
orain imajinatu ezin
ditugun hainbat gauza»
«Badago zer eginik
elkarlanean eta
aurrera begira»
«Iparraldeak modu
egokian ordezkatuta
egon behar du»
«Aurrera begira, ahots
bateratua izango dugu
komunikabideok»
Iban Arantzabal
Iban Arregi
Aitziber Zapirain
Xabier Letona
Tokikom
BERRIA
Euskal Irratiak
Argia
«Egoera ez da oso ona, eta beti
esan izan zaigu batuta indar
handiagoa erakutsiko genukeela bai instituzioen aurrean, bai
beste erakunde batzuen aurrean. Elkartea sortzeko beharra
diru laguntzen eta publizitate
instituzionalaren gaiak jorratzea izan da, esate baterako.
Baina hori zati bat besterik ez
da. Batera egin behar ditugu
hainbat gauza, oraindik imajinatu ere egiten ez ditugunak.
Horien artean, esaterako, behatokiarena dago; gure datuak
etxetik landu nahi ditugu, modu
iraunkor batean. Elkarteak erakusten du gai garela euskarazko
herri komunikabideok batzeko
eta garatzeko».
«Beti egon da beharra publiko
ez garen euskarazko hedabideok elkarrekin politika eta estrategia komunak batera aurrera
eramateko, eta, gaur egungo
egoeran, are eta gehiago. Badago zer eginik elkarrekin. Aurrera
begira jarrita, diagnostikoan
jaso genituen erronka horiei
eustea lehentasunezko kontua
da. Etorkizuna ez da erraza
izango, eta, hizkuntza normalizazioari eta herri normalizazioari begira, euskarazko hedabideak garrantzitsuegiak gara
desagertzen uzteko. Orain, helburua da diagnostikoan jaso
genituen erronka horiek plan
zehatzetara eta egitasmo batera eramatea».
«Egitasmoari egitura nazionala
eman nahi zaionez, eta Euskal
Irratien Federazioak Iparraldean
lan egiten duenez bereziki, hemen sartzea erabaki dugu garrantzitsua iruditzen zaigulako
sektorea osatzea. Denon gabeziak eta erronkak antzekoak
dira; batera bagoaz, errazago
gaindituko ditugu. Horrez gain,
zuzendaritzako kide izango
gara, egitura nazionala nahi
bada Iparraldeak modu egokian
ordezkatua egon behar duelako. Hegoalde eta Iparralde, bat
gara, baina errealitate oso ezberdinak dauzkagu. Horrelako
elkarte bat ez da sekula sortu,
eta bazen ordua. Asko dugu irabazteko, eta gogotsu gaude».
«Guk nahi edo asmatzen dugun
etorkizuna izango du Hekimenek. Bide horretan, hau hastapen
bat besterik ez da, oso garrantzitsua. Orain arte ez da egon
denok biltzen gintuen elkarterik,
eta, aurrera begira, ahots bateratua izango dugu hedabideok.
Gure erronka luze gabe krisiari
aurre egitea da, eta horri hobeto
aurre egingo diogu elkarrekin
bakarka baino. XXI. mendeko
komunikazioari aurre egiteko
erronka asko ditugu. Irudipena
daukat ondo ari garela, baina
oso estu gabiltza. Orduan, sostengu publikoa handitzea behar
dugu, eta guk geuk ere gure jardueran berrikuntzei erantzutea».
lusioz eta itxaropenez hartu
dute Hekimen elkartearen sorrera herri ekimeneko euskal
hedabideek. Erakundeen eta krisi ekonomikoaren aurrean interes komunak defendatzea izango
dute helburu nagusia. Elkarrekin
indartsuago izateko asmoa bai,
baina guztiek onartu dute erronkak badituztela; besteak beste,
diru laguntzen auzia eta erakundeen publizitatea aipatu dituzte.
I
G Erreakzioak
Harian › Iritzia
Gorriz
etxea izan nuenaren hondarrak, bazterrean utziak, higatuak, ez dakit zein
izan ziren Santi Brouard eta Josu
Muguruza, Wikipedian sartu eta gorriz
zin erantzun dut, ez dakit, ez dakit
dauden izenak egiten zaizkit interenormala den gazteek ez jakitea
santeak, hauen biografiarik ez du inork
zein izan ziren Santi Brouard eta Josu
idatzi, Luis Morcillo, Rafael Lopez
Muguruza, ez dakit normala den hain
Ocaña, gizajo gaizto batzuk, Alberto
gazteak ez diren askok ere ez jakitea
Granados Cespedes, LSDtan bustitazein izan ziren, haientzako ez izatea
ko bost kartoi puska sartu zizkioten,
gaueko albistegiak zeharka eta nahi
eta bala bat ere bai buruan,
gabe bezala aipatutako bi izen besbadaezpada.
terik, justu komunera jaiki aurretik
Ez dakit ezer, belakia naiz,
ikusi dituzten irudi batzuen gainease egiten naiz, hustu egiten
an ezarritako izen batzuk baino
naiz, ez dut ikasten, ez dakit
ez, Santi Brouard, Herri Batasuatzo baino gehiago, ez
na, Josu Muguruza, Alcala
dakit ezer, zer nahi
hotela, ez dakit zer diren
dudan, zer naizen ez
neuretzat ere, zer leku
dakit. Wikipedian gorriz
duten nigan, ez ote diren
Jira
dauden izenak gordeprehistoria bateko harri
Xabier
Gantzarain
tzen ditut gaur.
kozkorrak, aspaldi batean
E
Zuzendaria:
Martxelo Otamendi
Zuzendariordea:
Iñaki Petxarroman
Edizio arduraduna:
Andoni Alvarez
Argitaratzailea:
Euskal Editorea SM
Publizitatea: Bidera
publizitatea
Lege gordailua:
SS-0662/03
Batzorde parekidea:
0712I84059
Egoitza nagusia:
Martin Ugalde kultur parkea.
Gudarien Etorbidea, z/g.
20140 Andoain.
Telefonoa:
(0034) 943-30 40 30
Faxa: (0034) 943-30 09 43
Webgunea:
www.berria.info
Posta elektronikoa:
berria@berria.info
Publizitatea:
publi@bidera.eu
Harpidetza saila:
(0034) 943 - 30 43 45
Date: 22/11/2012
Exemplaire: 2.923
Editeur: Euskal Editorea s.l.
Directeur de publication:
Martxelo Otamendi
Comission paritaire:
0712I84059
Delegation Labourd:
Lisses 3, 64100-Baiona.
Tel.: (0033) 559256220.
Fax: (0033) 559254303.
E-mail: lapurdi@berria.info
ORDEZKARITZAK
Araba: Bizenta Mogel, 6.
Posta kodea: 01008
Gasteiz. Telefonoa:
945-15 04 52. Erredakzioko
faxa: 945-14 83 07.
Posta elektronikoa:
araba @berria.info.
Bizkaia: Uribitarte kalea, 18,
3. C. Posta kodea: 48001
Bilbo. Telefonoa:
94-435 26 00. Erredakzioko
faxa: 94-423 49 75.
Posta elektronikoa:
bizkaia@berria.info.
Lapurdi: Lisses, 3. Posta
kodea: 64100 Baiona.
Telefonoa: 559-25 62 20.
Faxa: 559-25 43 03.
Posta elektronikoa:
lapurdi @berria.info.
Nafarroa: Iratxeko Monasterioa, 45, 13. Posta kodea:
31011 Iruñea. Telefonoa:
948-36 66 22.
Publizitatea: 948-36 66 23.
Posta elektronikoa:
nafarroa@berria.info.
berria
Etxekoandreak
Ados nago Federicirekin.Are,esango
nuke kapitalismoak asmatu badu zerbait oso ezkutuan gordetzen horixe izan
dela: lan horien gutxiespena dela beste
apitalismoa ugalketa lanaren dezapalketa guztietarako lehen harria.
gradazioan oinarrituta eraiki dela
diosku Silvia Federici pentsalari feminis- Hain ondo gorde du,eze ezkerrik ezkerrenari ere kosta egiten zaiola etxekoandretak. Alegia, zaintza lana esaten diogun
horren gutxiespenean; mendeetan eta
en zeregin horietan lana ikustea,eta,
mendeetan emakumeen ardurapeko di- esaterako,grebarako subjektu izatea ere
ren zereginen baliogabetzean. Funtseukatu egiten diela.Eta,noski,lan izaeraan, kapitalismoaren katea bera sosrik aitortzen ez bazaio,are eta gutxiatengatuko duten jendeen sortze
go jakintzarena.Halaxe bizi gara,
eta mantentzea (izan) da emakumendeetan ametatik alabetara
meen zeregina, Federiciren termiigaro den ezagutza,gure ongizatenologia marxistan, lan indarraaren iturria mespretxatzen,harik
ren ekoizpena. Edo beste era
eta modako sukaldariren
batera esanda, eguneroko
batek edo mediku/psikopremien asetze ezinbestelogo ausarten batek gasko bezain ikusezina: jatetronomiaren edo zientziaBira
koa, garbitasuna, jantzi
ren kategoriara igotzen
Idurre
Eskisabel
hornikuntza, hazkuntza...
duen arte.
K
Elikadura burujabetza,
herritarron burujabetza
Jasone Mitxeltorena,
Gabriel Vallin eta
Leire Saitua
Auzolan proiektuko kideak
Z
ein da oinarrizko beharretako bat, bizitzeko indarra ematen diguna? Elikadura.
Noiz utzi genuen gure
elikadura esku arrotzetan? Nork
erabakitzen du zer jan behar dugun, eta jaten duguna nola ekoitzi
behar den? Zenbat ordu lan egin behar dugu elikatu ahal izateko? Zenbat energia xahutzen da (nekazarien lana, elikagaien tratamendua,
garraioa...) elikagaiak platerera
iristeko? Nola eragiten digu jaten
dugunak? Oinarrizko galderak,
bizi dugun egoeraz ohartzeko.
Elikadura burujabetza, mundu
mailan zabaltzen ari den bizitzeko
modu oso bat, herritarron burujabetzarako bidea ere bada, ezinbertzekoa. Zer behar dugu elikadura
burujabetzarako? Elikatzeko ditugun baliabideak ezagutu eta horien
erabilerari buruzko gogoeta. Gure
herrietan badira lurrak bertan bizi
izan direnak mendez mende elikatu dituztenak. Baina egun zein balio dute lurrek? Etxebizitzak eraikitzeko, salerosketa bidez dirua ateratzeko, aparkaleku, errepide eta
azpiegitura berriak egiteko, edo jateko? Zein da egiazko beharra?
Etxeak egiten segituko dugu, herriguneetan hainbat hutsik izanik?
Lurrak baditugu, horiek nola eskuratu? Jabego pribatuaren kontzeptua gure buruetan eraldatuz,
eta jabetasuna eman egiten dela
ulertuz. Gure antzinakoek bazekiten hori, eta hala, ondasunak he-
rriarenak dira, eta herritarrek erabiltzeko eskubidea dute. Egungo
gazte zenbaitek ere ulertzen dute,
eta beharrezkoak dituzten lurrak
zuzenean eskuratzen dituzte. Herri-lur direnak erabili ahal izateko,
tokiko erakundeekin adostu daiteke, hala egiten da geroz eta leku
gehiagotan. Halaber, herri-lur izandako baina desamortizatuak edo
pribatizatuak izan direnak berriz
ere herriarentzat berreskuratzea
zilegi zaigu. Erosketa bidez bakarka eskuratu ezin ditugun lurrak
kolektiboki eros ditzakegu, GFA
Lurra elkarteak egiten duen bezala.
Behin lurra badugula, hazia behar. Funtsezkoa da belaunaldiz belaunaldi eta elkartrukearen bidez
sortu, garatu eta zabaldu diren tokiko haziak eskuratzea, eta horien
erabilera zabaltzea. Edo elikadura
burujabetza merkatuan haziak erosiz lor daitekeela ulertzen al dugu?
Baliabideak izan baditugu, baina
zer ekoitziko dugu? Noski, egungo
elikadura eta kontsumo ohiturak
asetzeko adina baliabide ez dugu,
eta ezta lortuko ere. Zenbat Euskal
Herri beharko lirateke bertako herritarrok kontsumitzen duguna
asetzeko? Hala ere, Gipuzkoa, Araba eta Bizkaian kontsumitzen den
elikagaien %5 baino ez da bertan
ekoizten. Eta elikagaien erdia zaborretara botatzen omen da (saltoki
handietan, nagusiki). Desoreka
gehiegi, eredu honi eusteko.
Eta zein da gure elikadura eredua: gure beharrak asetzeko helburua du edo merkatuaren interesak?
1960ko hamarkadara arte, herritarren gehiengoaren elikadura zekale, lekale eta barazkietan oinarritzen zen, arrautzak, esnea eta haragia neurri batean kontsumituz;
orduz geroztik, haragia eta esnea,
bereziki, merkatuan balio handiko
gaiak dira, eta ekoizpen guneak
masiboki ari dira horiek merkaturatzen. Eta eredua erabat aldatzen:
ordura arte jendeen eta abereen
kontsumorako lantzen ziren landak ia-ia desagertu egin dira, eta
egun, animaliak bazkatzeko belardiek hartu dute haien tokia. Negurako elikagai garrantzitsua ziren
gaztaina edo ezkurra ematen duten
basoen lekua ere pinuek hartu
dute, Bizkaian eta Gipuzkoan bereziki. Araban eta Nafarroa Garaian,
berriz, hainbat zekale eta barazkiren ustiatze intentsiboari bidea egiteko desegin dira zuhaitzak eta tokiko ekoizpenen aniztasuna, gehienetan, abereen elikadurarako.
Beraz, norendako ekoizten dugu:
jendeok zuzenean jateko, edo abereak hazi eta horiek saltzeko? Nolatan bilakatu dira buruaski izandako landa-komunitateak hiriguneen
ekoizpen-gune eta, beraz, menpeko? Erantzun zehatz eta zorrotza:
merkatuak eta erakundeen diru-laguntza politikek, eskutik hartuta
baitaude, hala bideratuta. Eta bideratzen jarraitzen dute.
Nekazaritza zuzentzearekin batera, beharrezkoa izan da herritarren elikadura ohiturak ere bideratzea. Ohartzen gara horrek dituen
ingurumen eta energia kosteez? —
Katalunian, bertako txerri-haztegiak hornitzeko, lurralde osoa soja
ekoizpenera bideratu beharko litzateke—. Ohartzen gara gure osasunean duen eraginaz?
Izan ere, elikadura-industriak
ezarritako eredu honek gaixotu eta
menpeko egiten gaitu. Azukrea eta
gainerako estimulanteak, aberekien toxikoak, koipea, elikagaien
indarrik eza eta erantsitako gai ki-
miko guztiak... Aztertua eta frogatua izan da, berez (era biologikoan)
ekoitzitako elikagaiekin 800 kaloria
behar ditugula osasuntsu eta indartsu izateko; aldiz, kalitate eskaseko
elikagaien 200 kaloria hartu behar
izaten ditugu indarrak hartzeko.
Berez, zekaleen ale osoak, lekariek eta barazkiek lagunduta, ematen digute osasuntsu izateko beharrezko indarra. Hala agertzen dute
egungo hainbat elikadura ildok, eta
hala ageri zaigu gure antzinakoen
elikadura ohituretan ere. Antzinako erreferentziei behatuta, aniztasuna eta oreka jokatu izan direla
ageri zaigu; ingurumenak eskaintzen dituen baliabideak zuzenean
baliatuz (basa-elikadura) eta horretara egokitutako ekoizpen guneak
sortuz (abereendako bazka mendi
goietan, larreetan; jendeen eta abereen kontsumorako landa edo soro
zabalak etxetik hurbil (zekaleak eta
lekariak); eta baratzea, etxekoendako barazkiak ekoizteko.
Gaur egun zaila da antzinakoek
izandako aniztasun eta oreka hori
berreskuratzea, tartean, herri-sistema ahalbidetu duen komunitatesarea desegin delako. Baina urratsez urrats bilatu behar genuke burujabetzaranzko bidea. Ekoizlearen eta herritarren figurak hurbilduz, landa eremuetako
auzo-komunitateak berpiztuz, herri-baratzeak sortuz...
Merkatuak eta erakundeek baliabide handiak dituzte euren ereduak ezarri eta horiei eusten segitzeko; herritarrok, aldiz, ahalmena
dugu gure kontsumoaren bidez elikadura eredua norabidetzeko, eta
subjektu pasibo izatetik aktibo izatera iraganez, talde gisa sarean eratu eta gure ekoizpena erabaki, antolatu eta egiteko.
Iritzia ‹ Harian
b
Azokan
Hizpideak
Hekimen ezinbestekoa
Iñaki Petxarroman
ipetxarroman@berria.info
uskarazko hedabideek elkar hartu
dute, «ahots bateratua» izateko.
Segur aski beharrak bultzatuta, iraganean posible izan ez dena orain gauzatu dute: elkarte bat sortzea. «Jakitun
gara: bakarka baino, elkarrekin hobeto
aurre egingo diogu dugun egoera latzari». Esaten erraza bezain zaila da
hori egiteko, eta iraganari begiratzea
besterik ez dago horretaz jabetzeko.
Izan ere, euskara hizkuntza gutxitua
izanik, euskal hedabideek irauteko egin
E
r
behar duten ahalegin handia ikusita,
onartu ezin zitekeen luxu bat zen bakoitzak bere aldetik jarraitzea.
Analisi bateratuak egingo ditu sektoreak orain,eta ahots bateratua izango
du.Eta horrek berez dauka indarra.
Esaterako,instituzioek zailago izango
dute hedabide batzuk eta besteak irizpide ezberdinen arabera hartzea.Hekimenek garbi izan behar duelako ideia
hau: euskarazko hedabide bati kalte
eginez gero guztiei egiten zaie kalte.
Sektorea zenbat eta txikiagoa eta sakabanatuagoa orduan eta ahulagoa
izango baita,eta zenbat eta zabalagoa
eta trinkoagoa,orduan eta sendoagoa.
uskal tradizioak ugaria du merkatuei buruzko kanten
errepertorioa. Kantuotan agertzen denaren araura,
azokatik azokara arre-arre mandako zebiltzanen kastak
zapata eta gerrikoak zituen garraio eta salgai, eta klase
guztietako ardoa, hariak eta oihalak, oilar eta astoñoak.
Eta «ehun zaldi tropetan» Andaluziatik helduak. Baita
bildumenak ere. Baina liburuak garraiatzen zituztenik, ez
da inon agertzen. Horregatik da galdegarri Etxepare nola
zegoen hain ziur bera zela lehen euskal idazlea, bera zela
merkatuaren plazako ateak estreina zabaldu zizkiona
euskal liburuari. Nafarroa Behereko Sarasketako batek
nola ote zekien demagun Balmasedan edo Lizarran,
demagun Arabako Larrean (Lazarragaren jaioterrian) ez
zela euskal libururik egin berea baino lehenago?
Argitaletxeetako furgonetek laster hartuko dute
Durangoko bidea, liburuak dituztela garraio. Ez dakit
bertako Azokari inoiz kantatu zaion arre-arre mandakorik.
E
Hitz beste
Anjel Lertxundi
Zaldieroa
Balio etikoak
H
arrituta nago Espainian
enpresa baloratuenak zein
diren ikusita. Inditex, Santander, BBVA, Iberdrola, Repsol,
Telefonica eta Nestle daude lehen
postuetan. Egin duten inkesta baten emaitzak dira. Non lan egin
nahiko luketen galdetuta, jendeak
horixe erantzun du. Eta hara non,
baloratutako ezaugarrien artean
balio etikoak daude.
Besteren kontura aberastea balio etikoa al da? Aipatutako enpresa gehienak multinazionalak dira.
Erdiek baino gehiagok esplotatzaile sona dute. Eta euren kontrako salaketa mordoa. GKEenak,
Greenpeacenak…
Inditex (Zara, Bershka, Stradivarius). Marokon langileak lan
baldintza kaskarretan izatea leporatzen diote. Astean 65 orduz josten edukitzea, hilean 179 euro ordainduta. Eta adingabeak lanean
izatea. Bangladeshen langileentzat arriskutsuak diren teknikak
erabiltzea.
Repsol eta Iberdrola. Askotan
salatu dute Hego Amerikan duten
jarrera. Ingurumena suntsitzea
Larrepetit
Idoia Etxeberria
Herri txirotuak
esplotatzen
dituzten
enpresek
oniritzia dute.
Baina garapen
proiektuek
hika-mika pizten
dute, antza
u
egozten diete. Amazonas kutsatzea. Indigenak bizileku gabe uztea.
Nestle. Txokolatea egiteko, Indonesian ez dezala palma oliorik
eros eskatu diote sarri. Bertako
basoak desagertzen ari direla. Eta
orangutanak. Ez dezala Boli Kostako kakaoa erabil. Hango plantazioetan umeak esklabo gisa dituztela.
Santander. Presidentea, Botin
jauna, ezaguna da iruzur fiskalarengatik. Suitzan kontu sekretu
bat duelako, 2.000 milioi eurorekin. Aznarrek berak esana: «Aberatsek ez dute zergarik ordaintzen
Espainian». Etorkinak ere
160.000 eurotik gora dutenak dira
ongietorriak. Gainerakoei, osasun
zerbitzurik ere ez.
Joan zen astean, DV egunkarian,
honako hau galdetu zieten irakurleei: «Krisi garaian, beste herrialdeetako GKEen diru laguntzak
mantendu behar al dira?». Herri
txirotuak esplotatzen dituzten enpresek oniritzia dute. Baina garapen proiektuek hika-mika pizten
dute, antza.
Zuzendariari
BERRIAk irakurleen eskutitzak plazaratzen ditu. Ez dituzte 1.400
karaktere baino gehiago izan behar, tarteak barne, eta BERRIAk mozteko
eskubidea du. Helbide honetara bidali behar dira, izen-abizenak eta herria
adierazita: Berria, Martin Ugalde kultur parkea, 20140 Andoain. Eskutitzak
Internet bidez bidaltzeko: iritzia@berria.info.
Maddi Sarasua
gazteari
Zuberoako, Nafarroa Behereko eta Lapurdiko bertsolari
txapelketa Amets Arzallusek
irabazi du, eta zoriondu egin
nahi dut. Harekin batera aritu
diren beste guztiak ere aintzat
hartzen ditut, oso gazteak
izan arren dagokigun bidea
zein den erakutsi digutelako.
Eta, bereziki, haien artean,
Maddi Sarasua aipatu nahi
dut, 16 urteko neska goiztiar
bezain adoretsua.
Hasieran, ez nekien oso
ondo nondik atera zen Maddi
txapelketa honetan parte hartzeko, nor zen, baina gure
prentsan begiratu ondoren,
Aitor Sarasua bertsolariaren
alaba eta Jon Sarasua bertsolari eta irakaslearen iloba dela
jakin dut. Ematen du horregatik kokatu dudala. Hala eta
guztiz ere azpimarratu nahi
dut gazte askok hor dirautela,
gurea izan behar duen etorkizuna guri hurbiltzen. Eskerrik
asko!
Aspalditik ereindako haziak
fruituak ematen dituela erakusten dute bertsolari gazte
horiek praktikan. Gazteak bezain ausartak dira, eta frogatu
dute uzta oparoa dugula, ez
bakarrik hegoaldean, baita
iparraldean ere. Kasu honetan, inoiz baino gehiago agerian geratzen da guk ere arrazoiak ditugula harro egoteko,
nahiz eta maiz bidean agertzen zaizkigun oztopoak ez diren nolanahikoak.
Harritzeko parada ere izan
dut oraingoan. Gero eta arreta
gehiago jartzen dugun heinean, Iparraldeko egoeran are
eta hobeto murgiltzen garelako. Biziki hunkituta adierazten
diet nire esker ona gazte horiei
guztiei.
Tomas Anjel Gonzalez. Abanto.
Harian › Euskal Herria
JUANAN RUIZ / ARGAZKI PRESS
Bakartxo Tejeria q Eusko Legebiltzarreko presidentea
Bakartxo Tejeriak uste du ezinbestekoa dela erabakitzeko eskubidearen gainean «ahalik
eta adostasun zabalena» lortzea. Hala ere, uste du legebiltzarrean dagoen gehiengo
abertzalea ezin dela erabili gainerako taldeen nahia «zapaltzeko».
«Eusko Legebiltzarrean akordio
zabala lortzen badugu, Madrilek
nekez botako du atzera»
Edurne Begiristain Gasteiz
Kargu berriari tamaina hartzeko
denborarik ez du izan oraindik
Bakartxo Tejeriak (Donostia,
1971). Astearteko bilkuran legebiltzarreko presidente izendatu
zutenean baino «lasaiago» dagoela aitortu dio BERRIAri. «Poliki-poliki etxearen martxaz eta atarian
dauden ekitaldiez jabetzen ari
naiz».
Aholkuren bat eman al dizu Arantza
Quirogak?
Denbora gutxi egon naiz harekin.
Osoko bilkura amaitu zenean, kafea hartu genuen elkarrekin, eta
bulegoa erakutsi zidan. Berak
aholkua eman baino gehiago bere
lankidetza eskaini dit, edozein zalantza edo arazo dudala, laguntzeko prest agertu da. Behar izatekotan, deitu egingo diot.
Zein da presidente moduan hartuko
duzun lehen erabakia ?
Ezer zehatzik ez daukat buruan
oraindik. Nire helburua da guztien presidente izatea, alderdi
guztiena, bozkatu didatenena eta
bozkatu ez didatenena. Legebiltzarra akordioen gune izatea nahi
dut, eta horretan lagundu nahi
dut. Taldeen zerbitzura nago, eta
akordio sendoak lortzeko bidean
jarri beharreko guztia jarriko dut.
Hori izango dut eguneroko lana.
Legebiltzarreko presidenteak alderditik independente jardun dezake?
Uste dut posible dela independentea izatea. Nik alderdi batekoa
izaten jarraituko dut, baina presidente gisa nago hemen, erakunde
bat ordezkatzen dut eta nire eginkizuna horixe da. Errespetatua
izan nadin, nire lekua lortzen
ahalegindu behar dut. Dudarik
gabe saiatuko naiz independentea izaten, eta nahiko nuke nire
alderdiak eta gainontzeko taldeek ere horrela ikustea.
Aurrekoa baino euskaldunagoa
izango da oraingo legebiltzarra?
Bai, ni behintzat, saiatu, saiatuko
naiz. Euskara da nire hizkuntza,
eta euskara erabiltzen saiatuko
naiz. Besteek ere erabiltzen badute, bultzada bat emango diogu
euskarari.
Legegintzaldi honetan bakearen eta
bizikidetzaren oinarriak ezarri beharko direla esan zenuen zure hitzaldian. Nola lagundu dezake legebiltzarrak zeregin horretan?
Legebiltzarra ez da hutsetik hasiko, joan den legealdian ere bide
horretan saiatu egin baitzen. Bakerako lantalde bat osatu zen, eta
emaitza batzuk izan zituen. Beraz, bidea irekita dago, eta jarraibide bat eman dakioke; baina taldeek erabaki behar dute bide hori
nola jorratu nahi duten. Orain denok gaude ordezkatuta, eta, beraz, ez dago aitzakiarik oinarri
sendorik ez jartzeko bakegintzan
eta bizikidetzan aurrera egiteko.
Orain dugu momentua.
Zein eginkizun izan behar du legebiltzarrak aro politiko berrian?
Gauzak erraztu egin beharko ditu
legebiltzarrak. Aspaldi ez bezala,
ETAren mehatxurik gabe eta alderdi guztien parte hartzea bermatuta ekin diogu legealdiari, eta
horrek erabakiak eta akordioak
lortzeko bidea erraztu dezake.
Nire ustez, errazagoa izango da
akordioak lortzea, batzuekin zein
besteekin, baina hemen, parlamentuan.
Bakerako foro bakarra izan behar du
legebiltzarrak?
Uste dut akordioak legebiltzarrean hartu behar direla, baina horrek ez du kentzen hemendik
kanpo gaiari heltzen dioten eta bidea zehazten duten beste motatako talde batzuk osatzea. Ekarpenak beti dira onak, eta legebiltzarra elkarlanerako prest egon
beharko luke, baina akordioak legebiltzarrean gauzatu beharko
dira. Bi foro horiek bereizi egin
behar direla uste dut. Azken batean hemen herri ordezkariak gaude, eta herriak krisitik ateratzeko
eta bakegintzan urratsak egiteko
aukeratu gaitu. Honek izan beharko luke, beraz, horretarako tokia.
Uste duzu Aieteko bigarren puntua
aktibatzeko akuilua izan daitekeela
Eusko Legebiltzarra, alegia, Espainiako Gobernua ETArekin hitz egitera mugiarazten saiatu beharko litzatekeela?
Alderdi guztiek hala erabakiz
gero, bai noski. Baina akordioetara iritsi behar dugu, ados jarri behar dugu. Espainiako Gobernua
mugiarazteko bada, izan dadila,
baina betiere akordioetatik abiatuta. Ikusi dugu akordiorik gabe
ez goazela inora. Denbora asko
galdu dugu akordioak lortu ezinik, eta uste dut orain dela momentua gauzak adosteko. Lan
hori legealdi honetan egin beharko da.
Joan den legealdian eratutako bakerako lantaldea berriro martxan jartzeko aukera ikusten duzu? Baliagarria dela uste duzu?
Aurreko legealdian lantalde horrek egindako lanak emaitza batzuk izan zituen, nahiz eta batzuek parte hartzeari uko egin
zioten. Orain berriro osatu beharko dira lantalde eta batzorde berriak, eta alderdiek erabaki beharko dute bakerako lantalde
hori martxan jarri ala ez. Nik uste
dut lantalde horretan egindako
lana oso garrantzitsua izan zela;
benetan beharrezkoa zela, nonbaitetik hasi behar zelako, eta
ezinbestekoa dela hasitako lanari
jarraipena ematea. Orain denok
egon behar dugu eztabaida horretan, eta une honetan ez dago aitzakiarik inork parte hartzeari
uko egiteko. Norbaitek gelditu
nahi badu kanpoan, arrazoitu beharko du.
Eusko Legebiltzarra herritarren borondatearen isla da aspaldiko partez...
Dudarik gabe garrantzi handikoa
da. Aurreko legebiltzarra hanka
motz zegoen, Alderdien Legearen
ondorioz alderdi bat kanpoan geratu zelako. Orain ez dago horrelakorik, herriak botoa eman du
eta erabaki du zein alderdi nahi
dituen legebiltzarrean. Denok
gaude, bakoitza bere indarrarekin, eta horrek guztion arteko eztabaida ahalbidetuko du. Hori,
garrantzitsua ez ezik, beharrezkoa ere bada.
Mahaia pluraltasun irizpideen arabera banatu da.Irizpide hori errespetatu egingo da legealdi osoan?
Horrela beharko luke. Bakoitzak
duen indarraren araberako lekua
izango du legebiltzarrean. Mahaiaren eraketa horren ispilu
izan zen, eta hemendik aurrerako
erabakietan ere horrela izan beharko luke. Badago borondate
hori, mahaiaren eraketan agerian geratu zenez.
Euskal Herria ‹ Harian
EAJ gutxiengoan egongo da legealdi
honetan.Akordioak lortzeko orduan
malguago jokatu beharko du?
Bai; lana egin beharko da akordioak egiteko. Bakoitzak bere
programa dauka, denak kontrastatu beharko dira, eta erdibide
batera iritsiko beharko dugu.
EAJk agindu du hori egingo
duela. Benetan borondatea badago, ez da egongo lortu ezinezko
akordiorik. Nire zeregina hori
erraztea izango da, ahal den neurrian.
Alderdi abertzaleak ia bi heren dira
legebiltzarrean. Horrek zein garrantzi du zuretzat?
Garrantzia dauka herriaren
nahiaren isla delako. Eta nik, alderdi abertzale baten kide naizen
aldetik, gustuko dut. Baina horrek ez du esan nahi abertzale ez
direnekin elkar ulertzea eta akordioak lortu behar ez direnik.
Abertzaleak gehiengoa direlako
ezin dituzte gainontzekoak zapaldu. Denon arteko batasuna behar
da gauzak aurrera ateratzeko.
Legealdi honetan erabakitzeko eskubidearen inguruko akordioa lortuko al da?
Mahai batean esertzen garenean
ikusiko da noraino iristeko gai garen. Nire nahia da eztabaida horretatik ateratzen diren akordioek ahalik eta adostasun zabalena
izatea, horrek indarra emango
diolako. Etorkizunari begira,
akordioak gero eta sendoagoak
izan, orduan eta hobeto.
Baina legealdi hau erabakitzeko eskubidearena izango dela uste duzu?
EAJk alderdiekin egin duen elkarrizketa saioan bere asmoa zein
den azaldu du. Baina horrek ez du
esan nahi beste alderdiekin adostu behar ez duenik. Gehiengo
abertzalea egoteak gauzak erraztuko dituen ez dakit. Beste alderdiek zer nahi duten jakin beharko
da, eta erabaki.
EAJk estatus politiko berriaren eztabaida eramango du legebiltzarrera.
Zein izango da hemengo egitekoa?
Lehendabizi jeltzaleen proposamena iritsi beharko da legebiltzarrera, eta gero lantaldea osatu
beharko da. Eztabaidari bidea
eman behar zaio, eta taldeei lan
egiten utzi beharko zaie. Gauzak
ateratzen joango dira, eta denborarekin ikusiko da noraino garen
gai zerbait adosteko. Legebiltzarrari dagokio baliabideak jartzea
eztabaida ahalbidetzeko.
Ibarretxek bere garaian proposatutako bide orriaren antzekoa ari da
proposatzen Urkullu. Berriro Madrilek zapuztuko balu kontsulta?
Amaiera hori ekiditeko, hemen
ahalik eta akordio zabalena lortu
beharko da. Madrilek atzera botatzeko gai ez den akordio zabalena
lortu behar da. Ibarretxek mugarria jarri zuen, eta hemendik
aurrera hura baino adostasun
zabalagoa lortzen saiatu behar
dugu. Hemen lortzen badugu
guztion arteko akordio zabala,
nekez botako da atzera. Benetako
akordioa lortzeko unea da oraingoa.
Boterea nola eskualdatu aztertuko
dute gaur Lopezen gobernuak eta EAJk
beste, botiken berrordaintzea,
etorkinei eman beharreko arreta,
eta osasunari zein hezkuntzari
dagozkien murrizketak.
Jarduneko jaurlaritzak botere
aldaketari buruzko bileraren berri eman duen egun berean, aldaketarako prozedura azkartu dadila eskatu du PPk. Urkulluren inbestidura saiorako epeak ahal
bezain beste murrizteko esan dio
EAJri, eta 2013rako aurrekontuak lantzen hasteko. «Krisi egoera larriak azkar aritzea eskatzen
du, eta ez egungo desgobernuan
jarraitzea».
Epeak laburtzeko laguntza eskaini dio Antonio Basagoiti PPko
presidenteak EAJri. Haren esanetan, bateraezintasunen batzordeak ez du bost eguneko epea
amaitu beharrik. Bere lana bi
egunetan egin dezakeela uste du,
eta horretan laguntzeko prest
agertu da. Hala, Urkulluren inbestidura saioa abenduaren erdialdea baino lehen egin ahalko
litzatekeela adierazi du.
Egun hori iritsi aurretik lanean
hasteko gomendatu dio EAJri;
«proposamen serioak» egin ditzala eta datorren urteko aurrekontuetarako babes bila has dadila.
Horrekin, Jaurlaritza osatu bezain pronto legebiltzarrean aurrekontu proposamena aurkezteko moduan egongo litzatekeela
esan dio: «Ez dago galtzeko denborarik; ardura osoz jokatzeko
unea da».
PPko legebiltzar taldearen organigrama ere aurkeztu du Basagoitik. Orain arte legebiltzarreko
presidente izan den Arantza Quiroga PPren bozeramaile izango
dela jakinarazi du. PPk lehen aldiz jarriko du emakume bat lan
horretan. Laura Garrido, Borja
Semper eta Iñaki Oiartzabal izango dira haren ordezkoak.
Aieteko bilerari garrantzia kentzea
leporatu dio Pello Urizarrek EAJri
guntza «ongi etorria» izango dela
adierazi du Mendiak, baina euskal gizartea lagundu nahi badute,
ETArengana zuzendu eta desegin dadila eskatzeko esan die.
nek ere kezka eragin diote Urizarri. Tejeriak esan du ekarpen guztiak «onak» direla, Aieteko egitasmoa ere bai, baina zehaztu du eztabaidak legebiltzarrean egon
behar duela. Horixe da EH Bilduri
gustatu ez zaiona.
Idoia Mendia Jaurlaritzaren
jarduneko bozeramaileak ere legebiltzarreko presidente jeltzalearen antzeko interpretazioa egin
du. Duela urtebete Aieteko Adierazpenean jasotako neurriak betetzen diren ikusteko jarraipen
batzorde bat osatzeko asmoa adierazi duten nazioarteko bitartekariei «abisua» igorri die: «Euskadiko politikaren muinak Eusko Legebiltzarrean egon behar du».
Nazioarteko eragileek bakegintzari begira emandako edozein la-
Raxoirekin adostu nahian
EAJk Espainiako Kongresuan
duen bozeramaile Josu Erkorekak jakinarazi duenez, bestetik,
Iñigo Urkullu Mariano Raxoi Espainiako gobernuburuarekin «oinarri adostua» lortzen saiatuko
da bakegintzan eta autogobernuan aurrera egin eta «elkarbizitzarako esparrua» eraikitzeko.
Lehendakari denean, Urkulluk
horixe egin nahi duela esan du Erkorekak, baina bi buruzagiek ez
dutela oraindik hitzordurik egin.
EAJkoaren ustez, behin Kataluniako hauteskundeak pasata lortuko du Raxoirekin bilera. Urkulluk «adostasun zabalak» nahi dituela eta Espainia gobernatzen
duena ezin dela bazterrean utzi
esanez argudiatu du nahia.
Prozedura azkartzeko
eskatu du PPk, eta
Eusko Legebiltzarreko
bozeramailea Quiroga
izango duela azaldu du
Erredakzioa
Jarduneko Eusko Jaurlaritzak
eta etorkizunekoa osatuko duen
alderdiak bilera egingo dute gaur,
botere aldaketa nola gauzatu aztertzeko: Patxi Lopezen gobernu
sozialistak eta Iñigo Urkullu buru
izango duen ordezkaritza jeltzaleak. Aurreikuspenek diotenez,
abenduaren 10eko astean egingo
da, ziurrenik, Urkullu lehendakari izendatzeko saioa; Jaurlaritza
osatzekoa, ondorengo astean
izango dela espero da.
Idoia Mendia jarduneko Jaurlaritzaren bozeramaileak eman du
bileraren berri, eta jakinarazi du
boterea eskualdatzeko sistema
aztertzeaz gain Jaurlaritzaren
eta Espainiako Gobernuaren arteko liskarren iturri diren hainbat gairi buruz ere mintzatuko direla. Horien artean premia berezia
izango
du
EAEko
administrazio publikoko funtzionarioen Gabonetako sariari dagokionak. Gobernu sozialistari dagokio erabakia hartzea, eta, Espainiako Gobernuaren aginduari
muzin eginda, EAEko 70.000 funtzionarioei saria ordaintzearen
alde dagoela esana du. Jaurlaritzak hori ordaintzeko «dirua eta
borondatea» badituela esan du
Mendiak. Baina Jaurlaritzaren
agintea eskuz aldatzear dela eta,
«Euskadiko politikaren
muina» legebiltzarrean
dagoela ohartarazi die
Jaurlaritzak nazioarteko
bitartekariei
Erredakzioa
Asteartean Aieteko Jauregian
erakunde politiko, sozial eta sindikalek nazioarteko adituekin
egindako bilerari garrantzia kendu nahi izan dio EAJk, Pello Urizar EAren idazkari nagusi eta EH
Bilduren legebiltzarkidearen ustez. Jonathan Powell buru izan
zuen batzarraren esanahia «desbideratzeko» asmoa ikusi du Urizarrek hainbat eragilerengan:
Antonio Basagoiti, atzo eskainitako prentsaurrekoan. ALFREDO ALDAI / EFE
gaia EAJrekin aztertu beharra
duela adierazi du.
Beste gai batzuk ere izango dituzte mahai gainean PSE-EEko
eta EAJko agintariek; besteak
«Kezkatu egiten gaitu PSE-EEk
bilerara ez joatea erabaki izanak,
baina baita EAJk emandako mezuak ere; garrantzia kendu nahi
izan dio bilerari».
«Eusko Legebiltzarrak gai hau
sakon landu behar duen instituzioa izan behar du, baina ezin zaie
indarra kendu halako arazoak
nola konpondu badakiten nazioarteko pertsona eta fundazioek
sustatutako beste egitasmoei»,
adierazi du.
Gainera, ohartarazi du EAEk
ezin dituela Euskal Herri osoari
dagozkien gaiei buruzko erabakiak hartu, eta hori kontuan hartzeko eskatu dio EAJri.
Bakartxo Tejeria Eusko Legebiltzarreko presidente berriak
gaiari buruz egindako adierazpe-
Hitzemandakoa
betetzeko eskatu
dio Batera-k
Lebranchuri
Jenofa Berhokoirigoin Baiona
sautaren hitzetan. «Errespetatuak» eta «entzunak izatea» galdatzen dutela zehaztu zuten Batera-ko kideek. Gainera, Lebranchuk proposatu Pays egitura azkar baten aukera «sinesgarritasunik gabekoa» dela esan zuen
Nikolas Blain Makeako hautetsiak.
Nahiz eta «onartezintzat» jo
Marylise Lebranchu ministroak
euskal elkargoaren kontra egindako adierazpena, ez du erantzun
ofizial gisa hartu Batera plataformak. Erantzun bat eman aitzin,
urriaren 11n hartu zituen engaiamenduak betetzeko eskatu zion
atzo Batera-k Deszentralizazio
ministroari, Baionan egin prentsaurrekoaren bidez. Batetik, hitzeman bezala bere teknikariak
Hautetsien Kontseiluarentzat lan
egin duten Jean-Pierre Massias
eta Jean Gourdourekin biltzea;
eta bestetik, 2013 hastapenean
Euskal Herrira egin asmo zuen bisitari eustea. «Erantzun bat eman
aitzin, bertako eragileekin hitz
egiteko denbora hartu behar du»,
Martine Bisauta Baionako hautetsiak azaldu zuenez.
Batera-k ez ditu onartzen euskal lurralde elkargorik ez dela izanen azaltzeko eman argudioak.
Eskakizunari begira, «aterabide
juridiko eta instituzionalik» ez dagoela azaldu zuen herenegun ministroak. «Hautetsien Kontseiluak proposamen bat landua du;
horren ezagutzeko denbora hartu
behar du, hori erran aitzin», Bi-
Hautetsiei bidali mezua
Hautetsien Kontseiluak etzi egingo duen biltzar nagusian, euskal
lurralde elkargoaren alde bozkatzeko eskaera egin zien hautetsiei
Batera plataformak. Hain zuzen,
departamenduaren eskumenak
eta beste zortzi eskumen berezi
dituen lurralde elkargoaren alde
edo kontra azaltzera deituak dira
hautetsiak. Nahiz azken hilabeteetan hurbiletik aztertu instituzio
mota hori, ez du oraindik bere jarrera argitu Hautetsien Kontseiluak. Etzi jakinen da zein aldarrikapen eramanen duten Parisera.
Hautetsien Kontseilua lurralde
elkargoaren alde agertuko balitz
«beste pauso handi» bat izanen
dela esan zuen Jean-Rene Etxegarai
Baionako
hautetsiak:
«Gehiengoa alde baldin bada, gobernuak ezingo du eskaera horrela baztertu».
Lurralde elkargoaren antolaketaz, zerga sistemaz eta bozka
moldeez, txosten bat aurkeztuko
dute etzi. Lebranchuk erantzun
aitzin txosten horren berri ukan
beharko duela esan zuen Bisautak, elementu guztiak esku artean ukaiteko gisan.
Batera-k dio ministroak
bertako eragileekin
bildu behar duela
elkargoari buruz
erantzun aitzin
Batera plataformak atzo egindako agerraldia, Lebranchu ministroak iragarritakoari erantzuteko. GAIZKA IROZ
Nikolas Blain 1Batera-ko kidea
«Ipar Euskal Herriak aho
batez mintzatu behar du»
J.B. Baiona
Hautetsien Kontseiluko biltzar
nagusia pasatu ondoren, lurralde
elkargoaren alde diren eragileekin harremanetan sartuko da Batera, egin beharreko mobilizazioei buruz gogoetatzeko.
Hautetsien Kontseiluaren bilerari
garrantzi handia ematen diozue.
Bai. Euskal lurralde elkargoari
buruz hautetsien adostasun zabala lortzea genuen helburuen artean, eta lortu dugu. Agian lurralde
elkargoaren eskaera Lebranchuri eramatea onartuko dute; horri
buruz Batera-ren sostengu osoa
dute. Hautetsien Kontseilua, Garapen Kontseilua, Merkataritza
Ganbera edota beste eragile anitz,
guztien artean ikusi beharko dugu nola batzen garen, gure galdera Pariseraino eramateko.
Ez ote da herri mobilizazio handi baten garaia?
Bai, argi eta garbi. Aldiz, orain arte dosierra aitzinatzen zen, azken
hilabeteetan aurrerapausoak
eman ditugu azkarki. Etzikoa pasatu eta, harremanetan sartuko
gara eragile ugarirekin, zer-nolako ekintzak behar diren gogoetatzeko. Gai horri begira jendartearen sostengu zabala bada eta ondoko hilabeteetan, Lebranchuren
bisita bitartean, emendatu beharko dugu presioa.
Zer-nolako ekintzak izango dira?
Manifestazioak, herritar foroak,
herri galdeketak, bide blokeoak...
Batera-ren historian hainbat mobilizazio antolatu ditugu. Ideiak
ez ditugu eskas. Orain arte Batera-k kudeatzen zituen; orain, beste eragileekin lan eginen dugu.
Ikusiko nola gauzatuko diren aferak. Baina lehenik larunbatekoa
badugu. Hori da nolazpait lehen
fasearen azken etapa eta bigarrenaren hasiera.
Eragile guztiak batuko zarete beraz?
Zer forma hartuko duen ez dakigu; guk ere Batera-ren baitan proposamena ez dugu ongi landua.
Baina atea irekitzen dugu, Ipar
Euskal Herriak aho batez mintzatu behar duelako Parisi begira.
Sinboloen legea bete ez
Oposizioak atzera botako ditu
UPNren gobernuaren aurrekontuak duten udalei dirua kendu
PSNk, Bilduk, NaBaik,
Ezkerrak eta Geroa Baik
osoko zuzenketa
aurkeztu diote 2013ko
aurrekontu proiektuari
Erredakzioa Iruñea
Gaur da egun erabakigarria Nafarroako Parlamentuan. Bilduk,
NaBaik, PSNk, Geroa Baik eta Ezkerrak Nafarroako Gobernuaren
2013ko aurrekontu proiektuari
aurkeztutako osoko zuzenketak
eztabaidatu eta bozkatuko dira.
PSNren lurralde batzordeak asteburuan osoko zuzenketa aurkeztu eta onartzea erabaki ostean,
oposizioak atzera botako du
2013ko aurrekontu proiektua.
Azkenean emaitza egiaztatzen
bada, UPNrentzat porrot politikoa izango da. Dena den, praktikan 2012ko aurrekontuak luzatuta funtzionatu ahalko du. Yolanda Barcina lehendakariak aste
hasieran arrazoitu du egoera horrek ez diela zailtasunik eragingo.
Nahiz eta aurrekontuak atzera
bota, zailagoa izango da etorkizunean oposizioak bat egitea Barcina gobernutik kanporatzeko. Pe-
llo Urizar EAko idazkari nagusiak ETBri eskainitako elkarrizketan ziurtatu du Bildu koalizioa
«erreminta aktiboa» izango dela
UPN gobernutik kanporatzeko.
Urizarrek eskatu dio EAJri Nafarroan UPN gobernutik ateratzeko gehiengoaren nahiarekin bat
egiteko.
Miguel Sanz Nafarroako lehendakari ohiak, berriz, Diario de Noticias egunkariari eskainitako elkarrizketan aitortu du UPNk
huts egin zuela iaz PPrekin ituna
eginda. Haren iritziz, pauso horrek UPNk PSNrekin zuen harremanari kalte egin zion.
nahi izatea salatu dute
PPk, UPNk eta PSNk
onartu dute legea bete
ez duten udalak Udal
Ogasunen Parte Hartze
Funtsetik at geratzea
Joxerra Senar Iruñea
Asteartean, parlamentuan, aldaketa erabakigarria egin zen
PPren ekimenez. Zerga neurrien
eztabaidan, Udal Ogasunen Parte
Hartze Funtsean, udal bakoitzak
izan beharreko diru kopurua eta
formula zehazteko legearen eztabaidan, PPk proposatu zuen Sinboloen Legea bete ez duten udalak diru banaketatik kanpo geratzea. UPNk eta PSNk bat egin zuten.
NaBaiko Xabi Lasak «antidemokratikotzat» jo du erabakia,
eta atzerapauso larria dela deritzo. «Ideologikoki jazarpena egin
nahi diete euren kolorekoak ez diren udalei». Gobernuak dio legea
betetzen ez dutenen aurka jo beharra duela.
Biktimei buruzko
hitzaldi bat eman du
Bartzelonan, Ernest
Lluchen omenezko
hitzaldi sortan
Ernest Lluchen alabak
dio elkarrizketa
bultzatu behar dela
Oihana Elduaien
Bere erantzukizuna aitortu du ezker abertzaleak: «Aitortzen dugu
ETAren ekintzek eragindako minaren aurrean sentsibilitaterik
ezaren irudia eman dugula agian.
Sentitzen dugu gure jarrera politikoagatik edo bozeramaile lanean nahi gabe handitu ahal izan
dugun mina. [...] Sentitzen dugu,
asko sentitzen dugu; ez zen gure
asmoa izan». Ezker abertzaleak
han eta hemen esandakoak errepikatu zituen funtsean Pernando
Barrenak atzo. Baina berezitasun
bat bazuen ezker abertzaleko bozeramaileak Bartzelonan emandako hitzaldiak: biktima batzuen
aurrean mintzatu zen, eta sortutako mina haiei begietara begiratuz aitortzeko aukera izan zuen.
Ernest Lluch ETAk hildako politikariaren omenezko jardunaldietan aritu zen Barrena, 120 bat
lagunen aurrean.
Biktimen gaia gai konplikatua
da, baina nahitaez heldu behar
zaio, Barrenaren irudiko. Ekarpenak egiteko intentzioa du ezker
abertzaleak, «bake prozesuak aurrera egin dezan, eta inork eta
ezerk hura usteltzerik lortu ez dezan». Zintzo hitz egin zuen Barrenak, eta aitortu zuen biktimen
gaiak «errespetu handia» ematen
duela, «gizatasun handiko» gaia
delako, eta «gaizki jokatzea baino
ezer ez egitea hobea delako». Baina euren erantzukizunari eutsi,
eta egindako mina aitortu zuen.
Gogorarazi zuen Euskal Herrian egin den min bakarra ez dela
ezker abertzalearen eta ETAren
aldetik etorri: «Zoritxarrez, guk
ere badakigu zer den sufritzea»,
esan zuen, eta gogora ekarri zituen, hain justu, herenegun duela
Pernando Barrena, atzo, Ernest Lluch zenaren alaba Rosarekin. LARA MADINABEITIA
Mina handitzeko asmorik
ez zutela esan die Barrenak
biktimei: «Sentitzen dugu»
28 eta 23 urte hil zituzten Santi
Brouard eta Josu Muguruza. «Badakigu zer den maite duzun jendea galtzea; badakigu espetxea
zer den... Horregatik, ez diogu inori halakorik opa, eta nahiago genuke inork halakorik bizi behar
izan ez bazuen. Inork ere ez».
«Urte askoko sufrimenduak
irekitako zauriak sendatzeko»
lan asko egin behar dela espero
du Barrenak, luzea izango dela
berradiskidetzeko bidea: «Gainerakoen sufrimendua eta min guztia geure sentitzen dugunean lortuko dugu, agian, helburu handi
hori». Sufrimendu hori «guztiena» denean izango dira posible
«bizikidetza eta adiskidetzea», ezker abertzaleko bozeramailearen
irudiko.
«Ezker abertzaleak egindako
alde bakarreko urratsei esker
abiatu da prozesu demokrati-
koa», Barrenaren esanetan. Eta
hura burura eramateko, beharrezko da «justizia trantsizionala». Bost helburutarako behar da
hori, Barrenak Bartzelonan azaldu zuenez: «Indarkeria guztiak
amaitzeko; gatazkaren ondorio
guztiei erantzuteko; elkar onartuz adiskidetzea bultzatzeko;
Euskal Herriak egia jakiteko, gertatu diren egia guztiak batuz; eta
berriz ez gertatzearen berme gisa
elkarrizketa eta akordio demokratikoa kokatzeko».
Biktima guztiak onartu behar
direla esan zuen, eta ezker abertzalearen izenean, «giza eskubideen urraketa» sufritu duten guztiekiko «errespetua» azaldu zuen.
«Biktimak alde askotan egon direla esatea ez da propaganda ekintza bat, baizik eta gertaera erreal
bat», nabarmendu zuen. Euskal
Herria bera ere biktima izan da,
Poliziek mehatxatu egin zutela
salatu du presoen senide batek
Atxilotu egingo zutela
esanez mehatxatu
zuten; denbora gutxian,
bi jazarpen salatu
dituzte senideek
Hodei Iruretagoiena Donostia
«Esan zidaten amak nahikoa baduela semea eta suhia espetxean
edukita, eta ea gai izango nintzen
ni ere espetxeratzen utzi eta egoera gehiago zailtzeko». Neba eta bikotekidea espetxean ditu Izaro
Arruartek, eta salatu du horrekin
ETAk tiroz hil zuen Ernest
Lluch zenaren alaba
Rosa Lluchek hitz egiteko garaia dela nabarmendu zuen
atzo, Hitz egin dezagun Euskadiri buruz jardunaldietan: «Hitz
egin, hitz egin, hitz egin eta hitz
egiteko garaia da. Hitzen garaia
da». Gainera, adierazi zuen «ez
dakiela» testuinguru honetan
Arnaldo Otegik espetxean
egon behar lukeen ere. «Beste
biktimei» buruzko jardunaldiak
izan ziren atzokoak, eta Rosa
Lluchek argi dauka: «Gaurkoa
izango zen gure aita gehien gogobeteko lukeen ekitaldietako
bat». Gustura agertu zen: «Lehertu arte hitz egin behar da, elkar ulertzeko puntuak bilatzeko
lana eginez. Gaur puntu horietako batzuk topatu ditugula
uste dut».
D
egin ziotela mehatxu Espainiako
Poliziaren plaka erakutsi zioten
bi gizonezkok, joan den urriaren
25ean. Tenerifen (Espainia) zegoen, oporretan, eta korrika egiten
ari zela, herrigunetik kanpo zegoen leku batean geratu zuten.
Larri gaixo dagoen Gari
Arruarte presoaren arreba —Almerian dute espetxeratua— eta
Parisen preso duten Ugaitz Errazkinen bikotekidea da Arruarte.
Senide den aldetik, egoera politikoari buruz zuen iritzia jakin
nahi zutela esan zioten: «Ea behartuta nengoen galdetu nien,
eta irribarretsu zioten ez nintzela
konturatzen neukan zorteaz,
Euskal Herrian beste modu batera lan egiten duela Poliziak».
Atxilotzeko nahikoa froga bazituztela eta hurrengo egunean
leku berera joateko esan zioten.
Arruarte ez zen joan esandako lekura; salaketa jarri du.
Etxerat-eko Elias Minerrek gogorarazi du presoen senideek jasan duten bigarren «eraso larria»
dela denbora gutxian —Enara Rodriguezek ere salatu zituen mehatxuak urriaren 9an—: «Bizitza
arriskuan jartzen jarraitzen dugu, eta gainera, mota guztietako
jazarpenak bizitzen».
Barrenaren ustez: «Biktima, termino politiko eta kolektiboetan.
Bi estatuen indarkeria sistematikoaren biktima». Horregatik, Espainiako eta Frantziako estatuek
ere «eragindako mina onartu» beharko dutela dio, bai herriari, eta
baita «errepresioa beren larruan
bizi izan duten milaka gizon eta
emakumeei ere».
Barrenak ezinbestekotzat jotzen du «egia jakitea», eta horretarako Egiaren Batzorde bat sortzea proposatu du, «nazioarteko
izaerarekin, independentea, politikoki inpartziala, parte hartze
irekiarekin eta biltzeko jarre duena». Batzorde horretan alde guztien parte hartzea behar-beharrezkoa izango dela uste du ezker
abertzaleak.
Entzuteko garaia
Egiari Zor elkarteko Karmen Gal-
deanok ere hitz egin zuen jardunaldietan. GALek hildako Xabier
Galdeanoren alaba da, eta euskal
presoen abokatu lanetan ere aritu da. Gogorra egin zaiola esan
du, baina esperientziak kontatu
egin behar direla dio: «Oso itxita
bizi izan gara bakoitza geure
munduan. Ordua da gertatutako
dena entzuteko».
Gorka Landaburu kazetari eta
ETAren biktimak ere hitz egin
zuen, eta nabarmendu zuen, Katalunian bezala, Euskal Herrian
ere eztabaidatu egin behar dutela
sentsibilitate ezberdinetako jende eta biktimek. Elkarbizitza bideratu behar dela dio: «Indarkeriarik gabe aukera asko daude denontzat».
Informazio gehiago bildu
nahi izanez
gero, bisitatu
webgune hau:
www.berria.info
@
Hiesa dutenen arretari eusteko eskatu
die Jaurlaritzak inguruko herrialdeei
Osasun txartela kendu
dieten gaixo batzuk
EAEra etortzen ari
direla salatu du
Osasun sailburuordeak
Osasun profesionalen
lanabesa euskaratzeko
eskariak dozena
bat atxikipen jaso
ditu egun gutxian
Erredakzioa Bilbo
Espainiako Gobernuak osasungintzan ezarritako murrizketa
batzuen albo ondorioez ohartarazi du Eusko Jaurlaritzako Osasun
Sailak. Azken astetan hainbat erkidegok gaixotasun kronikoentzako botikak ukatu dizkiete osasun txartela kendu dieten pertsonei, adibidez, paperik gabeko
etorkinei. Hiesa duten pertsonei
buruz hitz egin du, zehazki, Jesus
Maria Fernandez Osasun sailburuordeak. Erabaki hori hartu duten erkidegoei atzera egin dezatela eskatu die.
Botikak ez jasotzearen ondorioz hiesa duten gaixo batzuek
Arabara, Bizkaira eta Gipuzkoara jo dutela jakinarazi du Fernandez sailburuordeak, Hiesaren
Aurkako nazioarteko Eguna
dela-eta egingo diren ekintzen
aurkezpena baliatuta. Espainiako Gobernuak agindutako murrizketen ondorioz, «milaka» pertsonari osasun txartela kendu
diotela ekarri du gogora. Ordea,
horrek ez du esan nahi behar dituzten botikak jasotzeko aukera
kendu dietenik, eta «ardura» eskatu du. «Gaixotasuna dutenen
bizia babesteko funtsezkoak dira
botika horiek, baita gizartean birusak duen presentzia txikitzeko
ere».
Fernandezek azaldu du Eusko
Jaurlaritzak banaka aztertzen
duela kasu bakoitza, eta, egoki
Jon Rejado Gasteiz
2011ko Hiesaren Aurkako Nazioarteko Eguneko ekimenak, Bilbon. JON HERNAEZ / ARGAZKI PRESS
ikusten badu, pertsonaren «jatorri familiar edo sozialera» jotzen
duela botika horiek eman ahal
izateko. Halaber, gaineratu du
Eusko Jaurlaritzak ez duela Espainiatik heldutako gaixoak artatu nahi. «Ez dugu Espainiako
GIBdunen ospitalea izan nahi».
Hori dela eta, sexu bidez kutsatzen den gaixotasuna duten pertsona guztiek sendabidea doan jasotzeko eskubidea dutela aldarrikatu du.
Erkidegoen eskumena
Espainiako Osasun Ministerioaren Hiesaren Aurkako Planeko
zuzendari Olivia Castillok nabar-
mendu du orain arte botikak
jasotzen zituzten pertsonek
aurrerantzean ere jaso egin
behar dutela. Espainiako Senatuak hori eskatzen zuen mozio
bat onartu zuela azaldu du, eta
hori betetzeko ardura erkidegoena dela esan du. Dena den, botikarik gabe geratzen ari diren pertsonak daudela onartu du, baina
gaur egun zenbat diren esaterik
ez dagoela.
Fernandezek jakinarazi du beste erkidegoetatik heldutako pertsonak «ezohiko kasuak» direla,
baina heldu direnen eta helduko
direnen datuak biltzen ari direla
aurreratu du. Datu bilketa ho-
rren helburua da, etorkizunean,
pertsona horien jatorrizko erkidegoei botikak ordaintzeko eskatzea. Fernandezek jakinarazitako
datuen arabera, GIBa duen gaixoen bakoitzaren urtebeteko tratamenduak 10.000 euro inguru balio
ditu.
Eusko Jaurlaritzak mintegi bat
egin du hiesaren eta teknologia
berrien arteko harremanaz hitz
egiteko. Teknologia berrien bidez
nahi duenak gaixotasun horri buruzko informazio anonimoa jasotzeko aukera du. Alde horretatik
hiru egitasmo abiarazi ditu Jaurlaritzak, gizartearen sektore ezberdinetara heldu ahal izateko.
Nafarroako genero politikak salatu dituzte
Gazteen arteko genero
indarkeriarekin
kezkaturik agertu dira
Eusko Jaurlaritza eta
Nafarroako Gobernua
Nagore Ares Amaya
Nafarroako Gobernuak azken
urteetan bultzatu dituen genero
politikak salatu ditu Indarkeria
Sexistaren Kontrako Emakumeen Plataformak. Indarkeria sexistaren kontrako 22/2002 Foru
Legea hamar urtean ez dela bete
salatu dute, eta Familia eta Berdintasunerako Nafarroako Institutuaren «bilakaera ideologikoa-
Sinadura bilketa
hasi dute
Osabide
euskaraz erabili
ahal izateko
rekin» kezkaturik agertu dira:
«Legea martxan jarri zenetik
hamar urte pasatu diren honetan, Nafarroan hamar emakume
baino gehiago hil dituzte. Indarkeria pairatzen duten emakumeen kopurua, gainera, handituz
doa. Horrek argi erakusten digu
sasi neurri horiek ez direla nahikoa».
Berdintasunerako Institutuari
dagokionez, salatu dute Nafarroako Gobernuak duen helburua
zera dela: berdintasunerako politiketan norabide aldaketa bat izatea, praktikan politika horiek
desagertuz joateko. Hala, iaz, institutuaren izenean familia hitza
gehitzean, beste zentzu ideologiko bat eman ziotela salatu dute.
Izenaren alde ideologikotik haratago, aldaketak alde materialari
eragingo diola azaldu dute eta,
hala, diru gutxiago erabiliko dela
berdintasuna sustatzeko. Ondorioz, herritarrei deia egin diete
igande eguerdian Iruñeko
Gaztelu plazatik abiatuko den
manifestaziora joateko, eta emakumeen aurkako tratu txarrak
salatzeko.
Eguneroko indarkeria
Eusko Jaurlaritza, Nafarroako
gobernua eta Gasteizko Udala
kezkaturik agertu dira indarkeria matxista areagotu egin dealko
gazteen artean. «Belaunaldi gazteenetan indarkeria matxistarik
eta desberdintasunik ez dela azal-
tzen duen mitotik urrun, errealitateak erakusten digu gazteen arten genero indarkeria arazo kezkagarri bat dela», salatu du Eusko Jaurlaritzak.
Indarkeria matxista, egunerokotasunaren parte dela agertu
dute, eta adierazpen anitz dituela
azaldu. «Guztiak» salatu dituzte.
Hala izanik, emakumeen kontrako indarkeriaren aurka egiteko,
ezinbestekotzat jo dute «maskulinititate eta feminitate ereduen aldaketa sakonaren beharraz ohartzea».
Donostiako Udaleko ordezkariek, berriz, «krisi ekonomiko matxista» salatu dute, eta kanpaina
bat jarri dute abian herritarrak
horretaz jabetu daitezen.
Osakidetzako osasun profesionalek erabiltzaileen gorabehera medikoak jasotzeko sistema informatikoa gaztelera hutsean dagoela salatu, eta euskaraz jartzea
eskatzeko sinadura bilketa hasi
dute hainbat osasun profesionalek. 1999. urtean ezartzen hasi zen
sistema hori, eta denbora gutxian
lehen arretako zentroetan guztiz
ezarri zen. Lanabes garrantzitsua
dela aitortu dute osasun profesionalek, baina salatu dute gaztelera
hutsez egoteak beren jarduna
baldintzatzen duela.
Aitor Montes Aramaioko (Araba) sendagileak abiarazi du sinadurak biltzeko ekimena, eta,
egun gutxian, dozena bat osasun
profesionalen sinadurak bildu
ditu, baita beste askoren hitza
jaso ere: medikuak, erizainak...
«Mediku askok eskatu dute lan
tresna hori euskaratzea, baina ez
dute kasurik egin». Debagoieneko Erakunde Sanitario Integratura zenbaitetan jo du Osabide euskaraz erabiltzeko eskubidea aldarrikatzeko: «Euskara hutsean
bidali nuen lehen gutuna, eta hor
egongo da galduta».
Teknikariak, informatikoak
Azaroaren hasieran bidalitako
gutunari erantzun zioten, ordea.
Eskaera Osakidetzako Informatikako zuzendariordetzara bidali
zuten. «Orain hiru urte euskara
teknikariek Osabide euskaratzeko eskatu zuten, baina teknikari
bezala ez dute bertan esku sartzerik; hortaz, informatikariek euskaraz ez badakite...». Ildo horretan, Montesek azaldu du Katalunian katalan hutsez dagoela
Osabideren baliokidea den programa, eta, horrenbestez, ez diola
arazorik ikusten euskaraz egoteari. «Euskarak parekotasuna lortzen ez badu, bigarren mailako
hizkuntza izango da».
Osabide euskaratzeko sinadurak biltzeaz gain Elebidera, Hizkuntza Eskubideen Behatokira
eta beste hainbat lekura jo duela
azaldu du. Bestalde, Arabako,
Bizkaiko eta Gipuzkoako osasun
zerbitzuetako erabiltzaileei ere
haien eskubideak aldarrikatzeko
eskatu die. Hau da, osasun historia euskaraz eska dezatela galdegin die, baita arreta euskaraz jasotzeko ere.
Hollandek ez du onartuko
kontzientzia eragozpena
Sexu berekoen ezkontzen
lege egitasmoa dagoen
bezala utziko duela
jakinarazi die gay eta
lesbianen elkarteei
Aitor Renteria Baiona
Francois Hollande Frantziako
presidenteak ez du auzapezen
kontzientzia eragozpena aintzat
hartuko sexu bereko pertsonak
ez ezkontzeko. Horrela jakinarazi
die astearte arratsaldean gay eta
lesbianen elkarteko kideei, bezperan Frantziako auzapezen bilkuran errandakoa bertan behera
utzita. Gay eta lesbianen elkarteek gogor salatu zituzten Hollanden hitzak, erranez haren hitzek
herritarrek legearen aitzinean
duten berdintasun irizpidea zangopilatzen zutela. Larrialdiko bilkura eskatu zioten Hollanderi.
Paris, Nantes eta halako hirietan
elkarretaratzeak antolatu zituzten Hollanden hitzak gaitzesteko.
Auzapezen bilkuran Hollandek
erran zuen pertsona guztiek ezkontzeko eskubide bera zutela,
baita sexu berekoek ere. Alta, ezkontza egin nahi ez duten auzapezek ordezko baten esku utz zezaketela azaldu zuen. Adierazpen
horrek bazterrak sutu zituen, eta
gay zein lesbianen elkarteetako
kideen haserre gorria piztu. Horregatik, berehala biltzea eskatu
zioten Hollanderi. Ikusita haien
haserrea, Hollandek gibelera egitea deliberatu du. Lege egitasmoa
zegoen bezala utziko duela jakinarazi die.
«Haserre gorria eragin zigun
Hollandek, kontzientzia eragozpenaren aipaldiak lege egitasmoaren oinarria eta zentzua zapuzten zuelako», erran du Beñat Gachen Les Bascos elkarteko presidenteak. Izan ere, lege egitasmoak aintzat hartuko balu
auzapezen kontzientzia eragozpena, bikote heterosexual eta homosexualen arteko ezberdintasuna
onartuko luke, eta horrela urratu
Frantzian indarrean dagoen legearekiko berdintasun irizpidea.
Auzapezek badituzte tresnak,
nahi ez badute ezkontzak ez egiteko. Alta, gay eta lesbianen elkarteek diote onartezina dela eskubide
hori legean barnatzea.
Eskuinari men
Azken asteotan Eliza katolikoak
eta eskuin muturreko alderdi eta
eragileek sexu bereko pertsonen
ezkontzen lege egitasmoaren aurkako kanpaina sutsua egiten ari
dira. Urtarrilean bozkatuko da legea parlamentuan. Hori heldu
baino lehen, «indar atzerakoien»
haserrea «gozotzeko» egindako
keinua onartezina dela dio Gachenek. Sexu bereko pertsonen ezkontza eskubidea unibertsala dela azpimarratu du, eta horregatik,
dei zabala egin die alderdi, sindikatu eta gizarte eragileei ondoko
egun eta asteotan antolatuko dituzten ekitaldietan parte hartzera.
Gibelera egin badu ere, Hollan-
den hitzek susmo txarrak utzi ditu gay eta lesbianen elkarteetako
kideengan. «Konfiantza arraildu
da. Zorrotz segituko dugu lege egitasmoaren bilakaera, urratsik ez
egiteko gibelera». Legea onartu
bitarte, iragarri ekitaldiak eta mobilizazioak atxikiko dituzte, pertsona guztien eskubideak berdin
bermatzeko legearen aitzinean.
Larunbatean gay eta lesbiana taldeek antolatutako musukatzea. GAIZKA IROZ
Miriam Floresq Bizkarrezur bifidoa
dutenen Nafarroako elkarteko kidea
Gorenak dio
ez dela legezkoa
Kristau Eskolako
langileei soldata
%5 jaitsi izana
Nafarroako Parlamentuan agerraldia egin du
bizkarrezur bifidoa dutenen elkarteak, eta
salatu du laguntzarik gabe utzi nahi dituztela.
«Azido foliko bidez
saihets daitezke
bizkarrezur-bifido
kasuen %70»
Ainara Arratibel Gascon
«Nafarroako Gobernuak gure eskariak entzuten ditu, baina gero
ez ditu kontuan hartzen. Ez ditu
guk eskatutako neurriak martxan jartzen». Miriam Floresen
(Iruñea, 1980) salaketa da, Nafarroan bizkarrezur bifidoa duten
elkarteko kudeatzailearenak.
Prebentzioa sustatu beharra nabarmendu du. Gainera, aldarrikatu du gaixo kroniko moduan
hartu beharko liratekeela bizkarrezur bifidoa duten pertsonak.
«Jaiotzetik hil arte dute eritasuna, eta gaixo kronikoak direla
argi dago».
Gaur [atzo] da Bizkarrezur Bifidoaren Nazioarteko Eguna. Gaixotasun
arraroen zerrendan dago. Zertan datza gaixotasuna?
Haurdunaldiaren hirugarren astean, ornoetako batek ez du behar
bezala bat egiten; ez da behar bezala lotzen. Ondorioz, bizkar muinean lesio bat gertatzen da. Lesio
hori gertatzen den lekuaren arabera, ondorioak larriagoak edo
arinagoak dira. Aipagarrienak
hauek izan daitezke: lesioa gertatzen den lekutik behera sentikortasuna galtzea, giharretan sentikortasuna galtzea, hidrozefalia,
gorabehera ortopedikoak, latexari alergia, pubertaro goiztiarra.
Horri halako gaixotasun batek
eragiten dituen ondorio psikologiko, sozial eta familiarrak gehitu
behar zaizkio.
Agerraldia egin duzue Nafarroako
Parlamentuan.Zertarako?
Batetik, eskatu dugu bizkarrezur
bifidoaren inguruan Nafarroako
Parlamentuak 2008an onartutako mozioa betetzea. Izan ere, Nafarroako Gobernuak ez du betetzen. Entzun, entzuten dituzte
gure eskariak. Baina gero ez dituzte betetzen. Bestalde, datorren
urteko aurrekontu zirriborroan
ikusi dugu fisioterapia eta psikologia zerbitzua emateko jasotzen
genuen 30.500 euroko laguntza
kendu digutela, eta hori salatu
dugu. Laguntza kenduta, gaixoek
beren poltsikotik ordaindu beharko dituzte zerbitzu horiek.
Argi dago krisi garaian denok estutu behar dugula gerrikoa. Baina ez da bidezkoa batzuei laguntza guztia kentzea, eta beste batzuei handitzea. Aurrekontuak
luzatuko balira, nekez jasoko
dugu, gainera, aurten eman diguten adinako laguntza. Gaixotasun arraroen kasuan, gainera,
EAEko Auzitegi
Nagusiaren epaia
berretsi du, eta pagatu
ez dieten dirua eman
beharko diete langileei
Erredakzioa Donostia
LANDER FDEZ ARROIABE / ARGAZKI PRESS
zailagoa da laguntzak lortzea.
Izan ere, horiek emateko irizpide
nagusia gaixotasuna dutenen kopurua izaten da.
Zer eskatzen zuen 2008ko mozioak?
Hiru eskari egin zitzaizkion
mozio hartan Nafarroako Gobernuari. Lehena zen erreferentziazko sendagile batzuk jartzea, eriei
arreta osoago bat eskaintzeko.
Baina Nafarroako Gobernuak ez
du beharrezko ikusten. Bigarrena prebentzio kanpainak egitea
zen. Izan ere, haurdun geratu
baino hilabete batzuk lehenago
amak azido folikoa hartuta, bizkarrezur-bifido kasuen %70
saihets daitezke. Emakume
askok ez dute hartzen, eta hartzen hasten direnerako berandu
izan daiteke. Elkartean egin ditugun afixak eta kartelak ere eskaini dizkiogu Nafarroako Gobernuari, hark zabaltzeko dirua jar
dezan. Falta zaiguna horiek
zabaltzeko dirua da. Hirugarrena
zen indarra egiteko bizkarrezur
bifidoko gaixoak kroniko gisa
hartzeko. Espainiako Gobernuaren esku dago hori. Baina orain
arte ez du halakorik egin. Nahiz
eta eriak gaixotasunarekin jaio
eta gaixotasunarekin hiltzen
diren.
Zein abantaila izango lukete gaixoek kroniko gisa hartuta?
Botika eta material ortopedikoetako asko doan izango lituzkete.
Kontuan izan behar da urtean
6.000 euro inguru gastatzen dituela gaixo bakoitzak horietan. Jasotzen dituzten laguntzak oso eskasak dira. 3.000 euro balio duen aulki
gurpildun
batengatik,
adibidez, 300 euro inguru.
Osasun alorrean egiten ari diren
mozketak zertan ari zaie eragiten
gaixoei?
Botikak berriz pagatzea nabarmen ari zaie eragiten, asko hartzen baitituzte. Bestalde, bizkarrezur bifidoa duten gaixoak tratatzeko erreferentziazko erietxea
Bartzelonan dago: Vall d’ Hebron. Gaur egun zailagoa da gaixo bat hara bideratzea. Ikerketari
dagokionez, lehen gutxi egiten
zen, eta egun are gutxiago.
Etorkizunari begira,zein beste eskari
dituzue?
Batez ere, Hezkuntza eta Osasun
departamentuen arteko koordinazioa hobetzea nahi dugu, bizkarrezur bifidoa duten gaixoek normal egin ahal izateko beren hezkuntza jarduera. Sarri askotan,
ez da horrela gertatzen, eskolak
galtzen dituztelako medikuarengana joan behar dutelako edo ebakuntzak egin behar dizkietelako.
Horren ondorioz, mantsoago
doaz ikasketan, eta, azkenean, laguntza berezia jasotzen dute. Koordinazioa hobetuko balitz, ez litzateke horrela gertatuko. Izan
ere, ikasteko arazorik ez duten
haurrak dira gehienak. Egin behar dena da ume horien hezkuntzarako eskubidea bermatzea.
Gizarte ekimeneko ikastetxe pribatuetan langileei ezarritako soldata jaitsiera baliogabetu du Espainiako Auzitegi Gorenak. Hala
jakinarazi dute ELA eta EILAS
sindikatuek. Gorenak EAEko Auzitegi Nagusiak emandako epaia
berretsi du. Auzitegiak dio ezarri
zitzaien %5eko soldata jaitsiera
ez dela legezkoa. 2010tik dago indarrean neurria, eta ordutik zor
zaiena pagatu beharko zaie langileei.
Bestalde, eusko legebiltzar berria martxan dela kontuan hartuta, agerraldia egin zuen atzo EILASek. Han, eskari argia egin
zion Jaurlaritza berriari: «Erabateko norabide aldaketa ezartzeko
hezkuntzan». EILASek beharrezkoa ikusten du «orain arte ezarri
diren murrizketak» atzera botatzea. «Bai lan taldeari begira hartu diren neurriak, bai eta baliabideei lotutakoakere».
Aurrekontuak igotzea galdegin dio EILASek, eta Europako
Batasuneko batez bestekoekin
parekatzeko. Hau da, gutxienez
barne produktu gordinaren %6,1
erabil dadila hezkuntzarako. Sindikatuak beharrezkoa ikusten du
inbertsio publikoa igotzea.
Espainiako Gobernuak egin dituen murrizketak eta erreformak
salatu, eta horiek ez aplikatzeko
eskatu du. «Ez dira gure hezkuntzari begira hartutako neurriak.
Zerbitzu publikoak desegitea dakarte, eta gizarte batasuna haustea»
Horri aurre egiteko, «benetako
balioetan» oinarritutako hezkuntza sistema bat aldarrikatu du EILASek. «Gure herria, kultura eta
hizkuntza aintzat hartuko dituen
hezkuntza bat behar dugu, hezkidetzan, berdintasunean eta elkarbizitzan oinarritua. Doktrinatzea
eta bazterkeria saihestu behar
dugu».
Hezkuntzako aldi bakoitzean
dagozkion neurriak hartzea nahi
du EILASek. Ondorengoak proposatu ditu: 0-3 urte arteko umeentzako eskaintza publikoa zabaltzea, eskola txikietan eta landa
eremuetakoetan arreta berezia
jartzea, unibertsitatez kanpoko
irakaskuntza publikoan ordezkapenak lehen egunetik egitea eta
Euskal Herriko Unibertsitateko
lantaldeari eustea.
‹ Publizitatea
1.780
30 urteko zigor eskaria
Iparragirre eta Antzarentzat
zigorra eskatu du Mikel Albisu eta Soledad Iparragirre euskal presoentzat. ETAko arlo ekonomikoko eta militarreko buruzagiak izatea egozten diete. Leporatzen dizkieten delituengatik
jaso dezaketen zigorrik handiena da 20 urteko
espetxe zigorra.
pIkerketan eta Garapenean Hegoaldean inbertitutakoa, milioitan. Iaz
1.780 milioi inbertitu zituzten Hego
Euskal Herrian ikerketan eta garapenean. Euskal Autonomia Erkidegoan
1.397 milioi, 2010ean baino %7 gehiago; eta Nafarroan 383 milioi, hau da,
%5 gehiago.
‘Fracking’-a «arretaz» egitea
baimendu du Bruselak
%1,7
PARIS › Frantziako Fiskaltzak 30 urteko espetxe
pAraban, Bizkaian eta Gipuzkoan
turismoak izandako beherakada.
Iaz baino %1,7 turista gutxiago izan
dira urrian Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan. 207.187 bisitari izan dira,
2011n baino 3.499 gutxiago. Araba
gertatu da beherakadarik handiena.
BRUSELA › Gasa haustura hidraulikoz erauzteko
proiektuak sustatzea herrialdeen eskumena
dela onartu du Europako Parlamentuak. Dena
den, gogorarazi du «arretaz» egin behar dela,
eta ingurumen kalteei buruzko plan zorrotzak
izan beharko dituztela egitasmoek. Gainera,
egungo araudia «sakon» begiratu behar dela
adierazi du, eta berriro aztertu behar dela aldaketaren bat egin behar den ikusteko.
CORUÑA › Prestige petroliontziak eragindako
hondamendi ekologikoaren inguruko epaiketa
eten zuten atzo Nunca Mais plataformako kideek, epaiketa gelara sartuta. Ardura politikoak
eskatzeko sartu ziren, «Zigorgabetasuna Galizian. Nunca mais» salatzen zuten kamisetak
jantzita. Horrekin batera, gogor salatu zuten
epaiketan galiziera erabili ezin izatea.
2
Laburrean
‘Prestige’-ren epaiketa
eten du Nunca Mais -ek
Erredakzioa
Eusko Jaurlaritzak umeen adopziorako dekretua aldatu du,
eta Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan ez da adin mugarik izango umeak adoptatzeko. Orain arte, gehienez, 44 urteko aldea
egon zitekeen umearen eta gurasoen artean. Hala ere, adina
«kontuan hartzeko irizpidea»izango da aurrerantzean ere.
Jaurlaritzaren ordezkariek azaldu dutenez, «baztertzailea»
zen araua. Bestalde, aurretik ere, ez zegoen adin mugarik
«beharrizan bereziak» zituzten umeak adoptatzeko. Talde
horretan sartzen zituzten: elkartzekotan ziren anai-arrebak,
osasun arazoak zituzten umeak, zazpi urtetik gorakoak eta
ondoretasunezko ezaugarri kliniko larriak zituztenak. Hemendik aurrera ez da bereizketarik egingo.
Irudia qDonostia
j
Nunca Mais plataformako kideak, atzo, Coruñan. EFE
Haurrak adoptatzeko adin
tartea kentzea onartu du
Eusko Jaurlaritzak
EUSKARAZ LAN EGITEA ALDARRIKATUZ
Euskaraz lan egiteko eskubidea aldarrikatu zuten
atzo,Donostian,hainbat herritarrek.Hala,erakundeei eskaria egin zieten: eremu sozioekonomikoan ere euskaraz bizi ahal izateko eskubidea bermatzeko neurriak hartzeko.Euskararen Gizarte
Hilberriak
ESKELAK
(0034)943 30 40 30
eskelak@bidera.eu
Erakundeen Kontseiluak deituta egin zuten agerraldia.Abenduaren 1ean egingo den manifestazioan beren eskubidea aldarrikatu dutela azaldu
zuten.Horrekin batera,manifestazioan parte hartzeko deia egin zieten herritarrei. JON URBE / ARP
2012ko azaroaren 22a, osteguna
berria 15
‹ Publizitatea
Harian › Ekonomia
Inpugnazio batek EAJ-PP-PSEren
esku utzi du Kutxaren zuzendaritza
Xabier Iturbek zuzenean hautatu du eragile
sozialen ordezkaria, eta horrek saihestu du
EH Bilduk gehiengoa izatea kontseiluan
EH Bilduk inpugnatu egingo du erabaki hori,
eta Permachek mafiarekin lotu du jazotakoa
Xabier Martin - Jon Fernandez
Donostia
Zapatuan Kutxak eragile sozialen hautagaitza (Kontseiluaren
ordezkariaren) adin epea ez betetzeagatik baliogabetu ez balu, EH
Bilduk Kutxako zuzendaritza lortuko zuen atzo. Baina ez da horrela izan. Inpugnazioaren ostean,
espero zitekeena gertatu da. EH
Bilduk ez du lortu Kutxako buruzagitza, eta, ondorioz, Kutxabankeko administrazio kontseilutik
kanpo geratuko da seguruenik.
Gipuzkoan EAJ-PP-PSE koalizioa gailendu zaio, CCOO eta Pixkanaka sindikatuek haien alde
egin dutelako, eta eragile sozialen
ordezkaria aldatu eta DYAko Javier Baraze izendatu zuelako Xabier Iturbek —Kutxako giza baliabideetako arduradun ohia da Baraze—, nahiz eta ordezkorik ez
eduki Kontseiluak ordezko izateari uko egin eta gero. Kutxaren lehendakariorde PSE-EEko Jose
Miguel Martin Herrera aukeratu
dute, eta idazkari Iñigo Barandiaran, EAJkoa.
Hala ere, parez pare geratu zi-
G Aginte banaketa
pBBK. Mario Fernandezek jarraituko du presidente karguan
(EAJ); bera da Kutxabankeko
presidentea ere. Administrazio
kontseiluaren banaketa: Bederatzi EAJk, hiru CCOOk, bi PSEk
eta bat eragile sozialek. Kutxabankeko administrazio kontseilurako bederatzi ordezkari aukeratuko dituzte.
pKutxa. Xabier Iturbek segiko
du presidentetzan (EAJ). Administrazio kontseiluaren banaketa: zazpi EH Bilduk, hiru EAJk, bi
PSEk, eta bana CCOOk, Pixakanak eta DYAk. Kutxabankeko
zuzendaritzarako lau ordezkari
izendatu behar dituzte.
pVital. Fernando Arangiz izango da presidente berria (PP).
Administrazio kontseiluaren
banaketa: PPk zazpi, bina EAJk
eta Cultura Vitalek, eta bana
PSEk, Bilduk, CCOOk eta gizarte
talde batek. Bi kide ditu Kutxabankeko kontseiluan.
ren indarrak batzarkideek bozkatutako administrazio kontseiluan, eta zazpiko berdinketa baten ostean (Baraze bera abstenitu
egin zen), bigarren bozketan, hautatu zuten Iturbe lehendakari.
Mahaiko presidentea ordezkari
zaharrena izatea erabakigarria
izan zen. Jacinto Hernandez 69 urteko sozialistak —70 urte da muga
kontseilari izateko; eragile sozialen zerrendako ordezkoak adin
hori gainditzen zuelako baliogabetu zuen Kutxak hautagaitza—
hautsi zuen berdinketa EAJ-PPPSEren alde kalitatezko botoa
erabilita. EH Bilduren arabera,
estatutuek ez dute jasotzen adinduenaren kalitatezko botorik;
PSE-EEren esanetan, berriz, EAEko Kutxen Legean jasota dago.
EH Bilduk lehendik ohartarazitako «iruzurra» salatu zuen. Joseba Permach Gipuzkoako Diputazioaren Kutxarako ordezkariak
gogor kritikatu zituen gainontzeko alderdiek izandako «jarrera
eta planteamendu mafiosoak».
Jesus Mari Larrazabalek EH Bilduk batzarra inpugnatuko duela
iragarri zuen. Zapatuan Kutxak
egindako baliogabetzea ere epaitegietan dago dagoeneko.
«Gaur eta hemen, beharrezkoa
da eztabaida politikoa amaitzea»,
erantzun zuen Iturbek bozketa
amaitu bezain laster. «Norbaitek
eztabaida politikoarekin jarraitu
nahi badu edo Kutxa borroka politikorako jokaleku egokia dela
uste badu, erakundeari eta gipuzkoar guztiei kalte egiten ari da»,
gaineratu zuen.
Hiru kutxetako administrazio
kontseiluak hautatu zituzten
atzo, eta Gipuzkoan zegoen ikusmin handiena, parez pare zeudelako EH Bildu (eragile sozialena
gehituta) eta EAJ-PP-PSE koalizioa, sindikatuak alde zituelako:
zazpina ordezkari hamabost kideko kontseiluan. Txanpon batek
erabaki behar zuen hamabosgarrena. EH Bilduren alde izan bazen ere, baliogabetzeak eta azken
izendapenak erabaki zuten azken
emaitza: EH Bilduk zazpi, EAJk
hiru, PSEk bi eta CCOOk, Pixakanak eta DYAk bana.
Giroa bero egon zen Kutxako
Batzarraren bozketan, eta baita
kanpoan ere. Permachek gogor
Xabier Iturbe (erdian) Kutxaren Batzarraren bileraren, atzo, Donostian. JUAN CARLOS RUIZ / ARGAZKI PRESS
kritikatu zuen gertatutakoa bozketaren ostean: «Erabat lotsagarria izan da». Pertsona eta alderdi
batzuk boterean eta eserlekuetan jarraitzearen truke «edozer
egiteko gai» direla salatu zuen.
CCOOren botoa
Zeresana emango du CCOOk azkenean EAJ-PP-PSEren alde bozkatu izanak. Atzoko batzarrean
bertan, ikusi ahal izan zen Stop
Kaleratzeak elkartearen oihuetan; izan ere PPren kontrako gre-
‘‘
Gaur eta hemen,
beharrezkoa da
eztabaida politikoa
amaitzea»
XABIER ITURBE
Kargua
Mafiak bururaino
eraman ditzakeen
jarrerak ikusi direla esan
behar zaio jendeari»
JOSEBA PERMACH
EH Bildu
ba orokorrera deitu eta kaleratzeen aurka eginda ere, haren aldeko
zerrenda babestu du. EH Bilduk
«politika neoliberaletan sakontzeko helburua duen EAJ-PPPSEren hautagaitzari» botorik ez
emateko eskatu zion bozketaren
aurretik. Sindikatuak, ordea, EH
Bilduren alde egiteko «bi oztopo
gaindiezin» dituela azaldu du. Batetik, «Kutxabankeko integrazio
ituna salatzeko mehatxua, Kutxa
fusiotik aterako lukeena»; bestetik, Euskal Herriko lan itunerako
esparrua proposatzea. Hala ere,
atzo EAJ-PP-PSEren alde bozkatuta ere, haien kutxa eredutik
urrun dagoela berretsi du. Kutxak Kutxabankera bidaliko dituen lau ordezkariek kutxaren
batzarreko aniztasuna irudikatzea eskatu du.
Datozen egunetan erabakiko
dute hiru kutxetako administrazio kontseiluek Kutxabankeko
kontseilura zein ordezkari bidali.
Atzoko bozketaren ondoren, Kutxari dagozkion lau ordezkariak
EAJ-PP-PSEren zerrendakoak
izango dira, azken orduko ezusterik ez badago.
EAJko eta PSE-EEko agintariek ez dute adierazpenik egin,
baina Antonio Basagoiti EAEko
PPren presidenteak bai. «Logikotzat» jo du EH Bilduri Kutxabanken sartzen ez lagatzea: «Kutxabankek ondo funtzionatzea eta
bezeroak izatea nahi badugu ezin
dute bertan egon Batasunakoek.
Beharbada Espainiako Auzitegi
Konstituzionaleko presidenteak
ez du ulertuko, berak onartu zituelako Bilduren zerrendak eta
berak legeztatu duelako Sortu,
baina nik ulertzen dut».
Nolanahi ere, ez da oraingoa
EH Bildu Kutxabanketik kanpo
lagatzeko emandako lehen pausoa. EAJren eta PPren arteko
akordio bati esker iaz Kutxabankeko administrazio kontseilutik
kanpo laga ituzten Bildu eta PSE.
Oraingoan, ordea, EAJrekin eta
PPrekin bat egin du PSEk.
EAJ Kutxabanken gidari
Gipuzkoan edozer gertatuta ere,
argi zegoen EAJk segiko duela
Kutxabank gidatzen. Hamabost
ordezkarik osatzen dute Kutxabankeko administrazio kontseilua, eta BBK-k bederatzi eserleku
ditu, Kutxak lau eta Vitalek bi.
EAJk arazo barik kontrolatzen
du BBK, eta PPrekin partekatzen
du Vitalen gaineko kontrola.
BBKn karguan jarraituko du
Mario Fernandezek. Vitalen Fernando Arangiz popularra izendatu dute lehendakari, EAJren eta
PPren arteko itun bati esker. Carlos Zapatero ordezkatuko du
Arangizek, azken urteotan PSEEEren eta EAJren arteko akorido
bati esker gobernatu baitu Zapaterok Vital.
LABen eta Stop Kaleratzeak elkartearen
protestak Kutxako egoitzaren aurrean
Kutxabank osatzen duten hiru kutxetako ateetan izan ziren
atzo protestak batzar berrien bilerak hasi baino lehen, LAB
sindikatuak eta Stop Kaleratzeak elkarteak deituta. Euskal banku
publikoaren alde lelopean, euskal aurrezki kutxak ez pribatizatzeko eskatu zuten LABeko kideek; etxe kaleratze gehiagorik ez egiteko, berriz, Stop Kaleratzeak elkarteko kideek.
Kutxak Donostian duen egoitzaren aurrean bildutako bi elkarrateratzeek batera egin zituzten hainbat aldarrikapen Kutxako batzarkide berriak egoitzara bozkatzera sartu bitartean: Lapurretarik ez eta Putxerazorik ez, eta baita Xabier Iturbe Kutxako lehendakari eta EAJ-PP-PSE koalizioko hautagaiaren kontrako oihuak
ere.
D
Ekonomia ‹ Harian
Irudia qBilbo
Enpresetako lan
itunetan zentratzea
eskatu du ELAk
Sektorekako hitzarmen
probintzialak, ordea,
«kasuz kasu» aztertu
beharko direla esan du
sindikatuak
Lander Muñagorri Garmendia Bilbo
KANPALDIRIK EZ LANBIDEN
Ertzaintzak eragotzi egin zuen atzo Bizkaiko zenbait gizarte taldetako kideek Lanbideren bulego
bat okupatzea.Hogei bat lagunek Mazarredo kaleko bulegoan kanpatu nahi izan zuten,haren eraginkortasunik eza salatzeko.Gizarte taldeen ara-
bera,langile gutxi ditu bulegoak,eta egunean hamar lagun baino ez ditu hartzen.Salatu dute,halaber,15:00etan bulegoan badirela ilara egin eta
haren atarian lo egiten dutenak ere,goizean harrera egin diezaieten. JON HERNAEZ / ARGAZKI PRESS
24 milioi galduko dituela
argudiatu du Guardianek
138 langile kaleratzeko
Laudioko beiragileak
gaur aurkeztuko die
erregulazio espedientea
sindikatuei; grebak bere
hartan dirau
Guardianek Laudioko fabrikako
239 langileri kontratua hausteko
erregulazio dosierra aurkeztuko
die gaur sindikatuei. Langileen
kaleratzea ezinbestekoa dela argudiatu du enpresako zuzendaritzak, «lantegiaren etorkizuna jokoan dagoelako». Enpresak dio
aurten 24 milioi euro galduko dituela, eskariak asko gutxitu zaizkiolako. Langileek atzo bertan
egin zuten kaleratzeen aurkako
beste ekintza bat: Laudiotik Bilbora oinez joan ziren.
Laudioko beira enpresak agiri
baten bidez azaldu duenez, lan
egiten duen hiru merkatuetan
jaitsi zaio eskaria: automobilgintzan, eraikuntzan eta eguzki
energian. Horrek ekarri dion galerari batu behar zaio langileen
protestak eragindakoa. Urriaren
23an greba hasi zutenetik 16.000
tona beira txikitu behar izan dituzte, bere labeak etengabe lan
egiteko prestatuta daudelako.
Greba amaitu ez denez, urte
amaieran galerak 24 milioitik
gora egongo direla ziurtatu du enpresak.
Sindikatuek ez dute greba
amaitzeko asmorik. Aitor Garriga ELAko ordezkariak Efe agentziari adierazi dionez, espedientea aurkezteak «borrokak jarraitzeko gogoa» handitu die
langileei. Haren iritziz, kaleratzeen bidez enpresak zigortu egin
nahi du lan itunaren negoziazioetan sindikatuek izandako jarrera,
eta haren porrotaren ostean hasitako greba.
Garrigak haserre hartu du dosierraren aurkezpena lantegian
ez egitea, Gasteizko hotel batean
baizik. Hilabete izango dute negoziatzeko. Epe hori amaituta akordiorik ez badago, langileen ordezkariek epaitegietara jo beharko
dute espedientea geratu nahi badute. Lan erreformaren ondoren,
administrazioaren oniritzirik ez
dute behar kaleratze kolektiboek.
Grebalariak lanera Celsan
Arabako beste enpresa handi batean, Celsa Atlanticen, auzitegietan dago langileen geroa. Garai
bateko Laminaciones Arreguiko
352 langile kaleratzeko dosierra
baliogabetu zuen EAEko Justizia
Auzitegi Nagusiak, eta Espainiako Auzitegi Gorenean dago orain
gaia. Bitartean, langileak lanera
itzuli dira Gasteizko eta Urbinako
lantegietan. Greba luze baten ondoren urriaren 22an lanera itzultzen saiatu ziren grebalariak, baina enpresak ez zien sartzen utzi
eta oporrak hartzera behartu zituen. Armando Ortega ELAko ordezkariak baieztatu duenez, atzo
hasi ziren lanean azken 40 langileak. Auzitegiaren erabakiaren aurretik kalean geratutako 178 behargin ez dabiltza lanean. Ortegak azaldu zuenez, lanera
itzulitako batzuk beste zeregin
batzuetan trebatu nahi ditu orain
enpresak. Lantegiaren geroari
buruzko kezka azaldu du, zenbait
makina garrantzitsu —laminatzailea, moztailea...— geratuta
daudelako.
CAFen ere erregulazio espedientea aurkezteko asmoa du zuzendaritzak, astelehenean enpresa batzordearekin egingo duen bileran, ziur aski. ETBk aurreratu
duenez, trenak bukatzen dituzten IV. ataleko 300 edo 400 langileri eragingo lioke, talde horretan
lan karga %40 gutxituko dela
uste baitu enpresak. Lanaldia
murrizteko espedientea izango litzateke. Espedienterik ez aurkezteko eskatu dio LABek zuzendaritzari, eta alternatibak negozia ditzala. Horien artean legoke lan
gutxi duten langileak «etorkizuneko erronketarako» prestatzea.
Enpresako hitzarmenak bultzatzea, horixe izango da ELAk datozen hilabeteetan negoziazio kolektiboaren arloan hartuko duen
jarrera. «Arloz arloko hitzarmenak gaur egun ez dira bete beharrekoak, gomendioak besterik ez
dira», esan du Adolfo Muñoz
ELAko idazkari nagusiak. Hori
dela eta, indar handien duten itunak enpresaz enpresakoak izango direlako, indarrak hor metatuko dituzte negoziazio kolektiboa
enpresaz enpresa zabaltzeko.
Joan den astean, Gipuzkoan
papergintzako lan ituna sinatu
zuen ELAk, baina ez du halako askoz gehiago espero. Kasuak «banan-banan» aztertu beharko dituztela esan du Muñozek. Papergintzan, «erosteko ahalmena
bermatu dugu langileen artean,
eta lan erreformari hainbat zuzenketak bildu dizkiogu».
Lanbide arteko itunetan, ordea, ELAk ez du parte hartuko.
«Era horretako akordio batekin
patronalak onarpen soziala besterik ez du lortu nahi, eta gure al-
detik, bederen, ez du horrelako
ezer lortuko», esan du.
«Sindikalismoak bere sustraietara itzuli beharra dauka», esan
du Muñozek. Hau da, enpresaz
enpresa antolatzera eta hor negoziatzera. «Sindikalismoa ez baldin badago enpresetan oinarrituta, ez baitu ezertarako balio, eta ez
du defenditzeko aukerarik izango».
Ultraaktibitatearen muga
Enpresaz enpresako hitzarmenak lortzeko epea jarrita dago:
2013ko uztailaren 7a. Egun horretan beteko da urtebete azken lan
erreforma martxan jarri zenetik.
Araudi berriaren arabera, epetik
kanpo dauden hitzarmenak berriz ituntzeko urtebete izango
dute. Egiten ez duten enpresetan
eta sektoretan «egoera zaila»
izango dela aurreratu du Joseba
Villarreal Negoziazio Kolektiboko arduradunak.
Enpresako hitzarmenik izan
ezean, lurralde mailakoak izango
luke garrantzia. Eta halakorik
egon ezean, «zantzu guztien arabera», langileen estatutuen araberakoa izango litzateke ituna,
ELAko ordezkarien esanetan.
Egoera horretara iritsi baino lehen enpresaz enpresa mobilizatzea izango da bidea, Muñozen
arabera. «Lan erreforma geldiarazteko modu bakarra enpresako
negoziazioa izango da».
Harian › Ekonomia
Bizkaiak eta Gipuzkoak ondare zerga
ezberdinak izango dituzte 2013an
Erreformaren tramiteak
aurrera egingo du orain
harmonizaziorik gabe,
eta Arabak zer egingo
duen argitzea falta da
Ivan Santamaria
Zerga sistema ulertzeko eredu ezberdinen arteko norgehiagokak
bere horretan jarraitzen du. Ondare zerga erreformatzeko asmoz
Bizkaiak eta Gipuzkoak aurkeztu
dituzten proiektuak aztertu zituen atzo Zergak Koordinatzeko
Organoak. Batak zein besteak ez
zuten aldeko irizpenik jaso, eta
harmonizatu gabe egingo du aurrera tramiteak. Batzar nagusiek
onartuz gero, ondare zerga ezberdinak izango dituzte datorren urtean Bizkaiak eta Gipuzkoak.
Bi administrazioek iritzi ezberdinak dituzte zergaren egiturari
eta antolakuntzari buruz. Fortuna handien gaineko zerga onartu
zuen Gipuzkoak, ondare zerga ordezkatzeko. Besteak beste, zerga
ezkutua desagertzea aurreikusten dute proiektu horrekin. Orain
arte, zergapeko batek ezin zuen
bere errentaren %60 baino gehiago ordaindu zergetan, eta muga
hori kendu du Gipuzkoak. Puntu
hori eztabaidagai nagusia bihurtu da Bizkaiarekin. Joan den aste-
Bilbao eta Garitano ahaldun nagusiak. JUANAN RUIZ / ARGAZKI PRESS
an ondare zerga berritzeko aurkeztu zuen Jose Luis Bilbao ahaldun nagusiak. Zerga ezkutuari
eusten dio (%65), baina, hala ere,
Gipuzkoarena baino «aurrerakoiagoa» dela ziurtatu du. Martin
Garitanoren gobernuak, aldiz,
eredu horrekin diru gutxiago bilduko lukeela ohartarazi du.
Bizkaiaren eta Gipuzkoaren arteko adostasuna lortzea ezinezkoa izan da, eta, bien bitartean,
zer egingo duen azaldu gabe jarraitzen du Arabak. Javier de Andresen gobernuak ez zuen ez baten eta ez bestearen alde egin atzoko bileran. Interpretazio ezberdinak ere kaleratu dira. Efe agentziak aipatutako Bizkaiko
Aldundiko iturrien arabera,
Bost langiletik batek
du mila eurotik
beherako soldata
INEren arabera,
Hego Euskal Herriko
soldatapekoen %43,8k
zuten 2.000 eurotik
gorako saria 2011n
Iker Aranburu
Hego Euskal Herriko langileen
%20,8k mila eurotik beherako soldata garbia dute. 204.300 behargin
ziren 2011n, INE Espainiako Estatistika Institutuak atzo zabaldutako datuen arabera. Horiek baino askoz gehiago dira, ordea, soldata nahiko edo oso handia dutenak: 460.300 lagunek irabazten
dute hilean 2.071 euroko soldata
gordina baino gehiago: %43,8k,
alegia.
Espainiako soldatapekoak dezil izeneko hamar talde berdinetan banatu ditu INEk: soldata gu-
txien duten herritarren %10 jarri
ditu lehen taldean (1,5 milioi lagun inguru), eta horrela hamar
talde osatu arte.
Lehen taldean hilean 687,1 euroko soldata gordina baino gutxiago irabazten dutenak azaltzen dira. Hego Euskal Herrian
Espainian baino nabarmen gutxiago dira: %7,6, hain zuzen ere.
Kopuru osoetan, 78.700, eta horietatik guztiz gehienek (75.900) lanaldi partziala dute. Lanaldi partzialekoak nagusi dira bigarren
dezilean ere —687 eta 1.008 euro
arteko soldata gordina dutenak—
, baina haien kopurua gutxituz
doa soldata mailak aurrera egin
ahala. Gehien irabazten dutenen
artean, denek dute lanaldi osoa.
1.218 euroko soldata gordinak gutxi gorabehera mila euroko soldata garbia dakarrenez, muga horretatik dauden hamar lagunetik
hiruk dute lanaldi osoa.
haien proiektua gehiago atsegin
du Arabak. Haatik, kontuak egin
eta Bizkaiko ereduarekin Arabak
dirua galduko lukeela adierazi dute Gipuzkoako Foru Aldunditik.
Erreformaren gainetik, zergaren iraupena bermatu gabe segitzen du Arabak. Izan ere, neurri
iragankor gisa zerga bi urterako
indarrean jartzea onartu zuen
foru aldundiak iaz, 2011. eta 2012.
urteetarako. Oraingoz zergaren
iraupena luzatzeko proiekturik
aurkeztu ez duen administrazio
bakarra da, baina denbora izango
luke abenduaren 31 arte. Hasiera
batean, gaur egun dituen baldintza eta ezaugarriei eustea zen
PPko gobernuaren asmoa.
Ondare zergatik aparte, Gipuz-
koak astearteko Diputatu Kontseiluan onartu zituen neurri fiskalak aztertu zituen Zergak Koordinatzeko Organoak. Kasu horretan, aldeko irizpena eman zuen
batzarrak, eta, honezkero, aldaketa posible horiek harmonizatutzat jo dira. Alegia, sistema fiskalarekin bat datoz, Batzar Nagusiek onartuz gero.
Horrek ez du esan nahi ezinbestean Arabak eta Bizkaiak bere
egingo dituztenik. Bizkaiak, esaterako, bere proiektu propioa laster aurkeztuko duela iragarri du,
eta kapital irabaziei zergak gehiago igotzeari ezetz esan dio. Hain
zuzen ere, aurrezkia hiru zatitan
zergapetzea nahi du Martin Garitanoren gobernuak. 1.500 euro arteko errentek %21 ordainduko dute; 1.500 eta 10.000 euro artekoek,
%23; eta hortik gorakoek, %25.
Orain arte, 4.000 euro arteko kapital irabaziek %20 ordaintzen zuten zergetan, eta hortik gorakoek,
%23. Bizkaian eta Araban tasa
%20 da 10.000 euro arte, eta hortik
gora, %22.
Kapital irabaziei zergak igotzeaz gain, neurri fiskal sorta onartu
nahi du Gipuzkoak datorren urterako. Errenta zergaren tarifari
eta kenkariei %1,5eko deflaktazioa ezarri nahi die, inflazioaren
eragina arintzeko. Era berean, dohaintzek duten kenkaria %30etik
%10era jaitsi nahi du.
G Soldatapekoen banaketa Hegoaldean
Soldatapekoak, %10eko taldeetan banatuta
Erreskatearen
azken zatia
atzeratzeak
haserrea eragin
du Grezian
Astelehenean bilduko
da berriz eurotaldea
Atenasen zorra
txikitzeko modua
erabakitzeko
Iker Aranburu
Haserre, oso haserre hartu du
Greziako Gobernuak euroguneak hari erreskatearen azken zatia
emateko erabakia atzeratu izana.
«Irtenbide tekniko bat aurkitzeko
zailtasun teknikoek ezin dute aitzakia izan arduragabekeriak edo
atzerapenak justifikatzeko», salatu du Antonis Samaras Greziako
lehen ministroak.
Astearte arratsaldean hasitako bilera goizaldeko bostetan
eten zuen Jean Claude Juncker
eurotaldeko buruak, ikusita ez zirela ados jartzen Greziaren zorra
txikitzeko moduari buruz. Haien
artean ez ezik, Nazioarteko Diru
Funtsarekin ere eztabaida biziak
izan zituzten ministroek; nazioarteko erakundeak nahi duelako
EBko estatuek Greziari zorraren
zati barkatzea, eta haiek ez daude
guztiz prest.
Junckerrek aitortu du Greziak
eskatutakoa egin duela, eta atzerapena ez dela haien errua, baina
azalpen horrek ez ditu greziarrak
baretu. «Gobernua eskatzen dizkioten mesede guztiak egiten ari
da, eta haren truke umiliazioak
jasotzen ditu», adierazi du Syriza
oposizioko talde nagusiko diputatu Dimitris Papadimulisek.
(soldata gordinak)
Soldata txikienak
% 7,6
<687,1 euro
% 7,6
687,1 <1.008,6
% 6,5
1008,6 <1.218,2
Erdibideko soldatak
% 6,5
1.218,6 < 1.386,6
% 7,1
1.386,6 < 1.563,2
% 9,5
1.563,2 < 1.774,4
21,8
44,83
%
35,2
Hiru multzo nagusietan banatuta
% 12,0 1.774,4 < 2.071,8
Soldata handienak
% 13,8 2.071,8 <2.513,7
% 16,4 2.513,7 < 3.280,2
% 14,5 >3.280,2
ITURRIA: INE.
Pentsa zitekeenaren aurka, krisia hasi zenetik ez da sekulako aldaketarik izan soldaten banaketan. Gutxitu egin dira soldata txikiena dutenak —%21,2 ziren
2008an; %20,8 iaz—, pixka bathanditu erdibidekoak —%34,5etik
%35,2ra—, eta praktikoki berdin
geratu dira gehien irabazten zutenak —%43,9tik %43,8ra—.
Hamar taldeetatik, azkenaurrekoa da jendetsuena: 153.000 lagunek dute 2.513 eta 3.280 euro arteko soldata gordina.
Alemaniaren jarrera
Astelehenerako jarri dute hurrengo bilera euroguneko kideek.
Orduan akordioa lortzeko itxaropena azaldu dute agintari gehienek, Angela Merkel buru dutela.
Iturri batzuen arabera, ordea,
Alemaniaren jarrerak eragotzi
du akordioa. Financial Times-ek
dio Berlinek ezezko borobila
eman ziola Greziari emandako
maileguei interes tasa txikiagoa
ezartzeari. Halaber, uko egin zion
aztertu diren beste proposamenetako bati: EBZk Greziako zorrarekin lortuko dituen etekinak Atenasi banatzea, banku zentralen
bidez. Horren bidez, Alemaniak
nahi du EFSF behin-behineko
erreskate funtsak beste 10.000
euro uztea Atenasi.
Greziari buruzkoak ez ezik, Europako Batasuneko aurrekontuei
buruzko desadostasunak oso
handiak dira. Gaur eta bihar bilera dute gobernuburuek 20132020ko kontuak lotzeko, baina ez
da guztiz baztertu behar akordiorik gabe bukatzea.
‹ Publizitatea
Harian › Mundua
Ekialde Hurbila D Gazaren aurkako erasoa
Hamasek eta Israelek su-etena adostu
dute, astebeteko erasoaldiaren ostean
Israelek lehengo astean Gazan hasitako
operazioaren ondorioz, 163 lagun hil dira
gutxienez: 158 palestinar eta 5 israeldar
Egipto izango da su-etenerako akordioaren
bermatzailea, bi aldeek hala adostuta
Arnaitz Lasarte
Astebeteko erasoaldiaren ondoren, su-etena hitzartu dute Israelek eta Hamasek. Gazan 21:00 zirenean jarri zuten su-etena indarrean, bi aldeak atzo arratsaldean
ados jarri ondoren. «Israelek Gazaren aurkako aire eta itsaso bidezko eraso guztiak geldituko
ditu, baita lurreko erasoak eta herritarren aurkako jarraipenak
ere». «Milizia palestinar guztiek
Israelen aurkako erasoak geldituko dituzte, suziri bidezko eta mugako erasoak barne». Horiek dira
Israelek eta Hamasek lortutako
akordioaren lehen bi puntuak.
Hurrengo puntuak honako hau
dio: «Pasabideak ireki behako
dira herritarren eta lehengaien
mugimenduak errazteko». 24 orduko epea dute horretarako. Israelek lehengo asteazkenean Gazan abiarazitako Segurtasunerako oinarria operazioak 163
hildako eragin ditu gutxienez: 158
palestinar eta bost israeldar.
Su-etenerako akordioaren berri Mohamed Kamel Amr Egiptoko Atzerri ministroak eman zuen,
Kairon, Hillary Clinton AEBetako Estatu idazkaria ondoan zuela. Hain zuzen ere, Egipto izango
da akordioaren bermatzaile. Suetenak hiru fase izango ditu: lehenik, erasoak bertan behera utzi
beharko dituzte Israelek eta milizia palestinarrek; gero, Egiptok bi
aldeen bermeak jasoko ditu, akordioak jasotzen duenarekin bat
egiten dutela ziurtatzeko; eta, azkenik, bi aldeek hitzeman beharko dute akordioa urratzen duen
alde bakarreko ekintzarik ez dutela egingo.
Espero baino egun bat geroago
iritsi da su-etena. Mohamed Mursi Egiptoko presidenteak herenegun eguerdirako esan zuen akordioa lortuta zegoela Israelekin.
Hamaseko eta Jihad Islamikoko
gauerdirako indarrean jarriko
zela esan zuten gero, eta handik
gutxira, iragarpen bera egin zuen
Turkiako Atzerri ministroak. Azkenean, ordea, ez zuten akordiorik lortu.
Israelek Clintonek Ekialde
Hurbilean egitekoa zuen bilera
sailaren ondoren egin du azken
urratsa. Clinton, Benjamin
Netanyahu Israelgo lehen ministroarekin bildu zen herenegun
gauean, Jerusalemen. Mahmud
Abbas Palestinako Aginte Nazio-
naleko presidentearekin atzo goizean, eta Mursirekin arratsaldean, Kairon. Su-etena iragarri
ostean, Netanyahuk esan du
Barack Obama AEBetako presidenteak «gomendatuta» onartu
duela akordioa: «Israelen segurtasuna bermatzea da nire ardura,
eta orain, Israelentzat egokiena
su-eten iraunkor bat da». Halare,
ohartarazi du Israelek «beharrezko neurri guztiak» hartzen jarraituko duela, «Israelgo zibilak
defendatzeko».
Hamasek, berriz, ontzat jo du
akordioa, eta esan du Israelera suziriak jaurtitzeari utzi diola. Ga-
zako herritarrek ere pozik hartu
dute su-etenaren albistea. Hamasek, Israelen erasoen beldur, etxean gelditzeko agindu arren, akordioa ospatzeko kalera atera dira
palestinarrak. Meskitetako bozgorailuetatik «garaipen bat lortu
da» oihukatu dute. Nazioarteak
ere berria ospatu du.
Gazan, gero eta larriago
Garaipen horren aurretik, hala
ere, Israelgo armadak atzo gogor
egin zion eraso Gazari. Gauez,
hango ehundik gora eremu bonbardatu zituen. Horien artean,
Hamasen gobernuko Segurtasun
Ministerioa eta nazioarteko hedabideetako langileak hartzen dituen eraikin bat —France Presseren bulegoek izan dituzte kalterik
handienak—. Ismail Haniye Gazako lehen ministroaren auzoari
ere egin zioten eraso.
Eraso horien ondorioz, Gazako
herritarren egoera larriagotzen
joan da. NBEk jakinarazi duenez,
Gaza iparraldetik ihes egin duten
11.000 herritarrentzat kanpamendu bat prestatu behar izan dute.
Iheslari horiek salatu dute azken
egunetan ez dutela jaso umeentzako janaririk, esnerik eta edateko urik.
Israelgo Poliziak eta salbamendu taldeetako kideak atzo, Tel Aviven, bonba jarri zioten autobusaren azpiak arakatzen. ABIR SULTAN / EFE
Bonba bat Tel Aviven, Defentsa Ministerio ondoan
Autobus batean
jarritako bonbak
23 zauritu eragin ditu,
hiriko eremu
zainduenetako batean
Amagoia Iban
Gazan su-eten deialdiak misil
jaurtiketekin tartekatzen ziren
bitartean, autobus batek eztanda
egin zuen atzo goizean Tel Aviven, non eta Kyriako gune milita-
rraren atzealdean. Leku hori hiriko zainduenetako bat da, bertan
baitago Israelgo Defentsa Ministerioaren egoitza nagusia. «Misil
jaurtiketa mehatxuaz gain, bagenekien hiri handietan atentatuak
izan zitezkeela, halakoak egiteko
gogoa eta ahala badagoelako»,
adierazi zuen Yohanan Danino
poliziaburuak.
Hasieratik, nahasmena izan
zen nagusi. Hedabide gehienen
arabera, pertsona bat edo bi autobusera atzeko atetik sartu eta lehergailu txiki bat bota zuten ba-
rruan. Segidan, lasterka egin ei
zuten ihes. Tel Aviv ondoko Ramat Ganen pertsona bat atxilotu
zutela zabaldu zen handik gutxira, baina ez zuten zehaztu atentatuaren egiletza egozten ote zioten
ala ez.
Ichilov ospitaleak, berriz, jakinarazi zuen 21 zauritu artatu zituela. Horietako hiruk zauri ez
oso larriak zituzten, sei etxera bidali zituzten berehala, eta gainerakoak antsietateak jota zeuden.
Beste iturri batzuek hiru zauritu
larri zeudela zabaldu zuten.
Berehala hasi ziren nazioarteko gaitzespen mezuak. AEBak,
Alemania, Errusia, Erresuma Batua... Hamaseko Sami Abu Zuhrik, eztandaren berri jakitean,
«Gazako zibil hilketei emandako
erantzun naturala» iruditzen zitzaiola esan zion Reuters agentziari. Israelgo Jerusalem Post
egunkariaren arabera, Al-Aksako Martirien Brigadek aldarrikatu zuten ekintza.
Tel Aviveko leherketa gertatu
eta berehala, misil zaparrada heldu zen Gazara.
Mundua ‹ Harian
Ekialde Hurbila D Gazaren aurkako erasoa
Turkia, Egipto
eta Iran gaur
bilduko dira
Siriako egoeraz
eztabaidatzeko
Iran da Al-Assaden
gobernuaren aliatu
nagusia; Egipto eta
Turkia Siriako
matxinoen alde daude
Erredakzioa
Su-etena lortzeko negoziazioak egin bitartean,
Gazaren kontrako eraso militarrak familia osoak
deuseztatu ditu. Palestinarrek duintasunez
aldarrikatu dute euren bizitzeko eskubidea.
Zerua infernu
Hamasen Gazako aginte egoitzak birrinduta, atzo goizean. Besteak beste, Barne Segurtasun Ministerioko egoitza jo zuen Israelgo armadak. M. SABER / EFE
Ane Irazabal Gaza
A
kram izeneko dendari
batek xehetasun osoz
azaldu du bere etxearen inguruan eztanda
egin duen misilak utzitako zuloa.
Urez beteta dago, baina inguruko
autoak eta errepidea zeharo hondatu ditu. Akramen etxea 50 metrora dago, Gaza Hiriko itsasaldean. Lorik hartu ezinik pasatu ditu
Akramek azken gauak: «Janarien denda txiki bat dut eraikinaren izkinan, baina itxita izan
dugu astebetez».
Akramen familiaren antzeko
milaka istorio aurki daitezke Gazan. Palestinarrekin hitz egin
besterik ez dago. Iragan astean Israelek Ahmed Jabari Hamaseko
buruzagi militarra hil zuenetik,
infernu batean bizi izan dira milaka herritar. Tel Avivek «Hamasen azpiegitura eta sare guztien
kontrako operazio» gisa azaldu
erasoak familia osoak deuseztatu
ditu.
Gazako biztanleek ez diote ahalegin diplomatikoari jaramonik
egiten. Mohamed Mursi, Hillary
Clinton edo Ban Ki-moon, berdin
zaie. Analisi edo iragarpen politikoetatik harago, eztandak entzuteari utzi nahi diote herritarrek.
Kalean, azken bonbardaketen
inguruko zurrumurruak dira nagusi. Eraso militarraren zortzigarren egunak hamahiru hildako
utzi ditu, izan ere. «Astebete igaro
da, nahikoa dugu», adierazi du
Um Khaled izeneko emakume batek. Inguruko meskitan, iragan
gauean hildako gizonezko baten
hileta egin dute. Zaki Gada, bere
autoa gidatzen ari zen bonba batek jo zuenean. Ehunka gizonezkok Zakiren gorpua hilerrira eraman bitartean, urrundik entzuten dira ondoko eraikinean salbu
gorde nahian ezkutatu diren
emakumeen tristura oihuak.
Umeek, berriz, kalean jolasten
jarraitzen dute. Haur izateari uko
egin gabe, irribarrea aurpegian
agurtzen dituzte kazetariak. Asko dira, ordea, eraso militarraren
ondorioz traumaren ondoko estresa nozitzen ari direnak.
Larrialdi egoera
Gazan hamabi ospitale publiko
daude, baina azken astean AlXifa ospitalak erakutsi du gatazkaren aurpegi krudelena. Medhat Abbas da hango zuzendaria.
«Aurrez antolatutako ebakuntzak geratu behar izan ditugu, eta
orain larrialdiei bakarrik erantzuteko gai gara. Egiptoko Sinai
penintsulako Arish ospitalera
eraman behar izan ditugu dagoeneko 28 zauritu». Abbasek dio
egoera okerrenari aurre egiteko
prest daudela, «prest egoterik badago». Halere, ez du ezkutatzen
Israelek legez kanpoko armak
erabiliko dituen beldur dela. Fosforo zuria da inork aipatu nahi ez
duen hitza. Tartean, anbulantziak uneoro iristen dira, eta, ospitaleko medikuez gain, kazetariz
josita dago ospitala.
«Larrialdi egoera okertu egin
da azken egunetan. Gasolina
amaitzen ari zaigu, eta 15 eguneko autonomia bakarrik daukagu
argindar sorgailua erabiltzen
hasi baino lehenago», nabarmendu du Abbasek.
Barruan, laugarren solairuan,
azken egunetan zauritutako palestinarrak ospitaleratu dituzte.
Ilaran pilatutako ohe guztien artean Abu Salha familiako hiru
anaia-arreba daude. Israelek aldarrikatzen dituen «bonbardaketa kirurgikoen» biktimak dira.
Duela hiru egun, haien etxea jo
Al-Xifa ospitalean,
medikuak Israelen
legez kanpoko armen
beldur dira
UNRWAko hiru
eskoletan 3.000
palestinar baino
gehiago babestu dira
zuen bonba batek. «Hauek al dira
terroristak?», nabarmendu du
Norvegiatik iritsi berria den Gilbert Mads medikuak. Duela lau
urte ere, Berun Urtuaoperazio garaian, Al-Xifa ospitalean izan zen
gazatarrei laguntza eskaintzen:
«Amets gaiztoa berriz ere bizitzen
ari garela dirudi».
Madsek argi du zeintzuk diren
Israelen erasoaren biktimarik
ahulenak: «Zaurituen erdia emakumeak eta umeak dira; hildakoen erdiak ere, beraz, haurrak eta
emakumeak dira». Gazako egoera demografikoa erakusten dute
estatistikek: «1,7 milioi biztanle
ditu eremuak, eta horien erdiak
18 urtetik beherakoak dira».
Ziurgabetasun osoa
Gazako lurra geratu gabe kolpatzen duten misilez gain, Israelek
ere milaka panfleto bora ditu zerutik, abisu gisa. Zenbait eremutako hiritarrei haien etxeak uzteko abisua eman diete, eta UNRWA Nazio Batuen Erakundeko
Palestinar Iheslarientzako Agentziako hiru eskoletan 3.000 palestinarrek baino gehiagok babesa
eskatu dute. Gaza hiriko erdigunean eta iparraldeko eremuetan
bizi diren palestinarrek tokiz aldatu behar izan dute azken egunetan.
UNRWAko eskoletan laguntza
eskaintzen ari da Judita Bratini
ekintzaile italiarra. «Gerra hitza
ez zait gustatzen. Hemen ez
daude bi armada elkar joka.
2007tik blokeopean den populazio
batek munduko armada indartsuenetarikoa du aurrez aurre»,
salatu du. Babes etxe bihurtu
zaien eskolan nola edo hala pilatuta moldatzen diren familietako
kideei begiratu, eta beldurra
sumatzen zaie. Ezin babestu eta
ezin neurririk hartu. «Etxea utzi
behar genuela esan ziguten, eta
orain guztiz suntsituta dagoela
dakigu. Nora itzuliko gara?»,
nabarmendu du Noura izeneko
emakume batek.
Arratsaldean, eguzkia ezkutatutakoan, bonbardaketek ez dute
etenik. Iragan astetik gauak gogorrak izan dira erasoen kopuruaren eta gogortasunaren ondorioz. Alta, herritar askok, kalean
xixa erretzen egiten diete aurre
Israelgo misilei. «Eguneroko bizimoduari eustea da, agian, palestinarren garaipenik handiena», dio
Madsek. Iluntasunaren babesean, baina, begiak zeruan dituzte
guztiek.
Gaur bertan batuko dira Recep
Tayyip Erdogan Turkiako lehen
ministroa, Mohamed Mursi Egiptoko presidentea eta Mahmud
Ahmadineyad Irango presidentea, Siriako egoeraz hitz egiteko.
Bilera D8 Garapen Bidean Diren
Zortzi Herrialde Musulmanen
Taldearen goi bileran izango da,
eta Islamabad Pakistango hiriburuan egingo da. Aki Akbar Salehi
Irango Atzerri ministroak adierazi duenez, «ahalik eta esfortzu
gehien» egingo dute Siriako egoera modu baketsuan zuzentzeko.
Salehik, hain zuzen ere, Siriako
«elkarrizketa nazionala» antolatu du azken egunetan, eta elkarrizketon emaitzen berrri emango du Islamabadeko bilkuran.
Iran Baxar al-Assaden gaur
egungo aliatu nagusietako bat
da.
Turkia eta Egipto, aldiz, matxinoen alde agertu izan dira nabarmen. Jarrera horren erakusle,
atzo Turkiak misilak eskatu zizkion ofizialki NATO Ipar Atlantikoko Itunaren Erakundeari.
Turkiak misilak galdegin ditu
Siriatik Turkiara jausitako bonbengatik, urriaz geroztik ari zen
Istanbul nazioarteari esku hartzeko eskatzen. NATO ko idazkari nagusi Anders Fogh Rasmussenek atzo jakinarazi zuenez, erakundeak Turkiaren eskaera
ofiziala jasoa dauka, Patriot misilak Siriarekiko mugan kokatzeko. «NATOren hego-ekialdeko
mugako krisia arintzeko» balioko
luke maniobrak, Rasmussenen
aburuz. «Defentsarako baliabideak ezartzea izango da; ez dira erasorako izango, ezta aire eremua
mugatzeko ere», gaineratu du.
Alemaniak,
AEBek
eta
Herbehereek dauzkate halako
misilak, eta haiek erabaki beharko dute laga ala ez, baita lagatzekotan zein eperako izango litzatekeen ere.
Bestalde, Marokon abenduaren 12an egingo da Siriari buruzko nazioarteko goi bilera. Siriaren Lagunen Taldeko kideek antolatu dute, eta Marrakexen
izango da. Siriako egoeraren bilakaera, trantsizio politikoa eta
giza laguntza izango dituzte hizpide nagusiak, Marokoko Atzerri
Ministerioaren arabera.
Harian › Mundua
Bengaziko
segurtasun
zuzendaria
tiroz hil dute
Libian
AEBetako enbaxadorea
hil ostean hartu zuen
kargua, iragan irailean,
eta onik aterea zen
beste atentatu batetik
Erredakzioa
Herritarrak Goma ingurutik ihesean, M-23 mugimenduko matxinoak Ipar Kivuko hiriburuan sartu aurretik. ALAIN WANDIMOYI / EFE
Kongoko Errepublika Demokratikoa
«erabat» hartu nahi dute matxinoek
Bukavura eta Kinshasa
hiriburura hedatzeko
asmoa agertu dute
matxinoek, Gomaren
kontrola hartu ostean
AFRIKA ERDIKO
ERREPUBLIKA
Kongoko Errepublika
Demokratikoa
KAMERUN
UGANDA
Ipar Kivu
Xabin Makazaga
GABON
Ipar Kivutik Hego Kivura, eta
jarraian Kongoko Errepublika
Demokratiko osora zabaltzeko
asmoa agertu zuen atzo M-23
Martxoaren 23 Mugimenduak,
bezperan Goma hiriaren kontrola hartu ostean. Joseph Kabila
presidentearen aurka altxatuak,
«Kongo erabat askatzeko zeharkaldia» hasi besterik ez dela egin
esan zuen atzo M-23ko eledun
Vianney Kazaramak, Gomako
estadio batean, mila lagun ingururen aurrean. «Bukavura abiatuko gara, eta ondoren Kinshasara. Prest zaudete gurekin bat
egiteko?», aldarrikatu zuen. Atzo
bertan, Sake herria ere mendean
hartu zuten matxinoek, Gomatik
30 kilometrora. Mai Mai miliziek
aurre egin zieten Sake kanpoaldeko mendietan, baina M-23ak
azkar eginarazi zien atzera.
Gomatik ihes egin ezinik geratu ziren Kongoko soldadu eta poliziek M-23 mugimenduari entregatu dizkiote beren buruak, eta, hiriko iturri zibilen arabera, 398
soldaduk eta 232 poliziak bat egin
dute matxinoekin. Gomako preso
guztiak ere askatu, eta beren lerroetan sartu ditu M-23ak.
Gaur bertan Goma ingurua administratzeko gobernu bat eratuko dutela iragarri dute matxinoek: Jean-Marie Runiga arduratu-
SUDAN
KONGO
Goma
RUANDA
Bukavu
Hego Kivu
BURUNDI
Kinshasa
TANZANIA
ANGOLA
ZAMBIA
ko da alor politikoaz, eta Sultani
Makenga jenerala alor militarraz.
Astebetean Kongoko armadarekin eta MONUC Nazio Batuen
Erakundearen bake misioarekin
Goma inguruan borrokatu ondoren, herenegun oposiziorik gabe
sartu ziren matxinoak Ipar Kivuko hiriburuan. Armadak alde
egin baitzuen Gomatik —Matata
Ponyo lehen ministroak atzo
onartu zuen gudu bat galdu duela, baina gerra ez—, eta NBEren
kasko urdinek ere uko egin zioten
hiria babesteari. Gomako aireportua, hala ere, kasko urdinek
kontrolpean zuten atzo.
CNDP Herriaren Defentsarako
Batzar Nazionala milizian dauka
ernamuina M-23 mugimenduak.
2009ko bake akordioen ostean,
Kongoko Errepublika Demokratikoko armadan sartu ziren soldadu, baina iragan apirilean berriro
armatan altxatu ziren herrialdearen ekialdean, Bosco Ntaganda
buru zutela. Tutsi etniako militar
ohia gerra krimenengatik auzipetuta dago Hagan.
Ruandako Gobernuaren itzala
Kongoko Gobernuari negoziatzeko deia egin zion M-23ak astelehenean, eta egun bateko epea eman
zion Goma desmilitarizatzeko.
Kabilak uko egin zion eskaintza
horri, matxinoen atzean Ruandako Gobernua dagoela eta hitz egitekotan harekin egin behar duela
argudiatuta. Kongoko Errepublika Demokratikoko indarrek «azken odol tanta isuri arte eusten»
jarraituko dutela ere adierazi
zuen gobernuko bozeramaile
Lambert Mendek, «tropa ruandarrak kanporatzea lortu arte».
NBEren Segurtasun Kontseiluko Adituen Batzordeko isilpeko
txosten batek ere Ruandako Gobernuari egotzi dio, berriki, M-23
mugimendua babestea. Kongoko
matxinoek Ruandako Defentsa
ministro James Kabareberen «zuzeneko aginduak» jasotzen dituzte, Charles Kayonga jeneralaren
bitartez, txosten horren arabera.
NBEren eta AEBen salaketa
M-23 mugimenduari «berehala»
Goma uzteko, hedatzeko ekimen
oro baztertzeko, taldea desegiteko eta matxinoek armak entregatzeko eskatu dio NBE Nazio Batuen Erakundeko Segurtasun
Kontseiluak, atzo gauean aho batez onartutako ebazpenean.
AEBetako Gobernuak ere M23ak Goma hartzea gaitzetsi du,
eta matxinoei Ipar Kivuko hiriburua utzi eta su-etena emateko eskatzeaz gain, Kongoko, Ruandako eta Ugandako presidenteei dei
egin die «zuzeneko elkarrizketa
zintzo bat» has dezaten, irtenbide
baketsu bat lortzeko.
Bezperan, Ruandako Atzerri
ministro Louise Mushikiwabok
ere, oso bestelako ikuspegi batetik, «aukera militarrak porrot»
egin duela argudiatu eta irtenbide bakarra elkarrizketak ekarriko duela esan zuen: «Nazioarteko
komunitateak Kongoko Errepublika Demokratikoari bakea ezartzen laguntzeko aukera galdu
egin du, errua nori bota lehenetsi
eta gatazkaren arrazoiak aztertzeari uko egin diolako».
Faray al-Darsi, Libiako Gobernuak iragan irailean Bengazirako
Segurtasun Nazionaleko zuzendari izendatua, tiroz hil zuten astearte gauean, bere etxe atarian.
AEBek Libiako bigarren hirian
duten kontsuletxeak jasan zuen
erasoaren ondotik izendatu zuten
Al-Darsi Bengazirako Segurtasun Nazionaleko zuzendari. Chris
Stevens enbaxadorea eta AEBetako beste hiru herritar hil ziren irailaren 11ko eraso hartan, eta Bengaziko segurtasun buru guztiak
berehalako batean aldatu zituzten, egoera arras okertua zelako.
Hiru tiro jaso zituen astearte
gauerdian Al-Darsik Bengaziko
Al Sabri auzoan, etxeko atarira
iritsi zelarik armatutako erasotzaileek ustekabean harrapatuta,
eta hiriko ospitalean hil zen. Aurrez, karguan egin dituen hiru hilabeteetan, bere aurkako beste
atentatu bat ere jasan zuen Bengazirako segurtasun zuzendariak, baina onik atera zen.
Muhammar Gaddafi hil ostean
asko ugaritu dira miliziak Libian,
eta armak dituzten herritarrek
haiek segurtasun indarren esku
utz ditzaten kanpaina bat hasia
zuen berriki Al-Darsik. Halaber,
polizia etxeren bati erasotzen
zion miliziano orori tiro egiteko
baimena emana zuela zabaldu
dute, erasotzaileak Barne Ministerioaren aterkipekoak izan edo
ez. Eta, izenik eman gabe, hainbat
goi kargudun droga trafikoan nahastuta daudela ere salatu zuen.
Panetta eta Al-Qaeda
Leon Panetta AEBetako Defentsa
idazkariak iragan irailaren 11n
Bengazin izandako atentatua gogoan izan zuen atzo, Al-Qaedari
jazartzen jarraituko dutela nabarmentzeko, «doan lekura doala». Izan ere, Al-Qaedaren kontra
Afganistanen egindako lanak
«benetako aurrerapenak» ekarri
arren, «minbizia» oraindik ez dutela deuseztatu eta beste herrialde batzuetan «metastasia» egin
duela esan zuen Panettak.
Al-Qaedako lau buruzagi hil
arren —tartean Osama Bin Laden— «mehatxua» ez dela amaitu
eta Yemenen eta Somalian zer
egin handia daukatela erantsi
zuen AEBetako Defentsa idazkariak.
Mundua ‹ Harian
KataluniaD Legebiltzarrerako hauteskundeak
DLaburrak
Pere Navarro q PSCren hautagaia
Independentzia nahi dutenen eta Espainiaren mende jarraitu nahi dutenen arteko eztabaidak
noraezean harrapatu du Kataluniako Alderdi Sozialista; federalismoa hartu du irtenbide gisa.
«Bihar etxetik botako dutenarentzat,
independentzia bigarren mailakoa da»
Samara Velte Bartzelona
q Berriemaile berezia
Azaroaren 25ko Legebiltzarrerako hauteskundeek ez dute Kataluniako alderdi sozialista une
sendoenean harrapatu. Espainiako eta Eusko Legebiltzarreko porrotak orbaintzeko ditu oraindik,
eta Kataluniako inkestek ere ez
diote patu hoberik desio: 28 eserlekutik hamabostera jaitsi daitekeela diote; kasu onenean, hemeretzira. Krisian dagoen alderdiaren gidaritzari heldu zion Pere
Navarro PSCko zerrendaburuak
(Terrassa, 1959) duela 11 hilabete,
baikor: «Ziklo politiko zailean
gaude, hori ez da berria. Europako alderdi sozialdemokrata guztiak egon dira hala, baina begira
Franziari, Danimarkari, Herbeheerei... han agintean dira berriz».
«Frentismoa haustera» dator
PSC; independentzia nahi dutenen eta Espainiaren mende jarraitu nahi dutenen arteko aukera gisa saldu du bere burua, federalismoa banderatzat hartuta.
Pil-pilean dagoen eztabaidan garaiz posizioa hartzen ez asmatzea
leporatzen diote aurkariek.
Kataluniako gizarteak federalismoa
eskatzen du?
Aukera federalista duela urte askotik dago present PSCren kongresuetan eta programetan. Pasqual Maragallek konbikzio handiz defendatu zuen. Kataluniako
Estatutua ere, neurri handi batean, Konstituzioaren irakurketa
federal bat egiteko saiakera izan
zen. Guretzat, Espainiako aniztasuna, eta baita Kataluniakoa ere,
modu egokienean bidera dezakeen estatu forma da. Autogobernurako eta gaitasun fiskalerako espazio handia eskaintzen du, denontzat ez baina bai askorentzat
ondare sentimentala den lotura
hautsi gabe. Duela urte askotatik,
galdeketa guztietan gehien hautatutako aukera estatu federalarena izan da.
«Europako Estatu Batuen» ideia aipatu izan duzue. Ez al litzateke posible, Katalunia estatu horietako bat
izanda?
Politikagintzan gauden guztiok
ditugu epe luzerako helburuak,
baina epe laburrekoak kudeatzen
ditugu, uneko errealitatetik abiatuta. Europako estatu batuen
Iranekin laster bilduko
dela esan du 5+1 taldeak
BRUSELA › NBEko potentzia
nuklear nagusiak (AEB, Txina,
Errusia, Frantzia eta Erresuma
Batua) eta Alemania batzen
dituen 5+1 taldeak bilera egin
du bruselan, eta Iranekin biltzeko asmoa duela adierazi. Datozen egunetan Islamabadekin
harremanetan hasteko asmoa
dute, bere programa nuklearra
bertan behera utz dezan. Arma
nuklearra lortuko duen beldur
direla argudiatu dute.
Indiak gizon bat urkatu du
Bombayko erasoengatik
NEW DELHI › Bombayn 2008an
luxuzko hotel baten aurkako
atentatuan parte hartu zuen
Ajmal Kasab urkatu dute
Indian. Kasabek barkamen
eskaera egina zeukan. 2004an,
heriotza zigorraren erabilera
bertan behera utzi zuten Indian,
eta Kasabekin berriz erabili
dute. Nazioarteko Legelarien
Batzordeak exekuzioa gaitzetsi
eta heriotz zigorra berriz ez erabiltzeko eskatu dio Indiari.
Fillonek uko egin dio
UMPko buru jartzeari
PARIS › François Fillonek esan
TONI ALBIR / EFE
ideia oso erakargarria da, baina
oso konplexua da planteatzeko.
Horrek funtzionatzeko, Europa
osoaren ongizatean pentsatuz
eraiki behar da, ez Kataluniaren
eta Espainiaren arteko harremanak dituen arazoak konpontzeko.
Benetan proposatuko balitz, eta
segun eta zein baldintzetan egiten den, hausnartu genezake Katalunia nola egokitu daitekeen
horra. Oraingoz, estatuen Europa daukagu, eta europar guztioi
ongizate gehien ekarriko digun
formula bilatu behar dugu.
Prozesu independentistaren inguruko eztabaida jarri da hauteskundeotan lehen planoan.
Mas presidenteak lehen planoan
jarri duen eztabaida da hori. Irailaren 11ko manifestariek ez zuten
hauteskunderik eskatzen; Masek
interpretatu zuen aldarrikapen
harekin bozak aurreratzea eskatzen zutela. Hartara, ihesbide bat
topatu du gobernari gisa izan dituen porrotei buruz ez hitz egiteko: oinarrizko gaietako batean
ere ez du hobera egin Kataluniak
azken bi urteotan. Konbikzio
handiz hasi zen gastu publikoa
desproportzionatuki murrizten,
eta orain agerian gelditu da Kataluniarentzat akats estrategiko
handi bat izan zela hori, Europan
ere izaten ari den bezalaxe.
Galdeketen arabera, bozen ostean
parlamentuaren ia hiru laurdena au-
todeterminazioaren alde legoke.
PSCk bederatzi eta hamahiru eserleku artean galduko lituzke. Zein irakurketa egiten duzu?
Egia da inkestak ez ditugula alde,
baina udaletatik gatozen politikariok asko hitz egiten dugu herrritarrekin, eta zantzu guztiei egiten diegu kasu, ez soilik inkestei.
Jakina, askok euren egoera pertsonal zaila aurreko gobernu so-
«Irailaren 11ko
manifestariek ez zuten
hauteskunderik
eskatzen»
«Ezkerreko aukerek
euren agenda soziala
Masen hitzen truke ez
ematea espero dut»
zialistekin lotzen dute, Katalunian zein Espainian. Porrot handi
batzuetatik gatoz, eta alderdira
duela gutxi heldu garenok ez
dugu astirik izan diskurtso bati
nahikoa denboraz heltzeko eta
behar bezainbeste hedatzeko.
CiUri gehien egin diozuen kritiketako
bat izan da diskurtso soberanistarekin azken urteotako kudeaketa txarra disimulatu nahi izatea. Hala ere,
galdeketek gehiengoa ematen diote; gehiengo osoa,beharbada.
Mas jaunak erabaki du iraganeko
eta etorkizuneko kudeaketa ez
dela garrantzitsuena; horren ordez, azken 32 urteotan erabili dugun eredu politikoa puskatzen
duen proposamen bat egin du, batere zehaztu gabe horrek zein ondorio izango dituen. Katalanen
zati handi baten ilusioen buru jartzea erabaki du, eta bere kudeaketaren balorazioa alboratzeko eskatu die, bestelako helburu baten
ordainetan. Egia da Raxoiren gobernuarekin, Kataluniak baduela arazo larri bat: bere konpetentziak inbadituta daude, Estatutua ez da betetzen finantzazio
arloan. Baina horri aurre egiteko
okerreko bidea hartuta, are okerrago buka dezakegu.
Zer moduzkoak dira beste alderdiekin dituzuen harremanak? Adostasunerako zein aukera daude?
PPrekin ez dugu inolako fronterik osatuko, bakoitzaren eredu
instituzional, ekonomiko eta sozialak desberdinak direlako. Bietako inork ez du independentza
desio; horretan bat egiten dugu,
baina bide desberdinak nahi ditugu. Bestalde, espero dugu ezkerreko aukerek ez dutela euren
agenda soziala estatu propio baterako promesengatik trukatuko.
Herritarren arazoak gaurkoak
dira, eta gaur konpontzeko. Bihar
etxetik botako dutenarentzat independentzia, gutxienez, bigarren mailako kontua da.
du ez duela UMPko presidente
kargua hartuko, botoen kontaketan izan diren irregulartasunengatik. «Nire alderdiaren
ohorea dago jokoan». Guztia
argitzeko ahaleginak egingo
dituela gehitu du. JeanFrançois Cope irabazletzat jo
zuten astelehenean, baina
hainbat boto ez direla kontuan
hartu esan dute Fillonen aldekoek.
Yemenen 10 militar hil dira
hegazkin istripuan
SANA › Yemengo armadako
hegazkin batek istripua izan du
eta 10 militar hil dira bertan,
gutxienez, Sana hiriburuaren
kanpoaldean. Herrialde horretan maiz izan ohi dira hegazkin
militarren istripuak, oso egoera
kaskarrean daudelako.
Kontserbadorea da EBko
osasun komisario berria
ESTRASBURGO › Europako
Legebiltzarrak Tonio Borg kontserbadore maltarra hautatu
du Europako Osasun eta Kontsumo komisario izateko. 100
boto baino gehiagoko aldeaz
irabazi du bere hautagaitzak.
Ezkerreko alderdiek eta liberalek kritikatu egin dute erabakia,
Borgek abortuaren eta homosexualen aurka oso gogor jo
izan duelako.
Erdiz erdi ›
Literatura itzulia D Euskal idazleen lanak Euskal Herritik kanpo
Juan Luis Zabala
O
Bernardo Atxagak beste pauso bat eman du
bere lana munduan zabaltzeko bidean.
‘Zazpi etxe Frantzian’-en itzulpena goiko
mailara iritsi da Erresuma Batuko eta
AEBetako hainbat sariketa eta zerrendatan.
Koxka bat
zabalago
babakoak-ekin duela
ia 25 urte urratzen hasitako bideetan aurrera jarraituz, euskal literatura Euskal Herriko mugetatik kanpo ezagutarazi eta zabaltzeko zereginean «pauso bat harago» iritsi da Bernardo Atxaga
Zazpi etxe Frantzian nobelaren
(Pamiela, 2009) ingelesezko itzulpenarekin, Mari Jose Olaziregi
Etxepare Euskal Institutuko Euskara Sustatu eta Hedatzeko zuzendariaren ustez, eta hala erakusten dute nobela horrek batez
ere Erresuma Batuan eta AEBetan jasotako laudorio suharrek.
Erresuma Batuan, Foreign Fiction Prize sariko azken sei finalisten artean izan da aurten Seven
Houses in France, Amos Oz eta
Umberto Ecoren liburu berriekin
lehian; AEBetan, Publisher Weekly aldizkariak urteko 18 liburu
onenen artekotzat jo du oraindik
orain, Alice Munroren Dear Liferekin batera besteak beste. Izendapen horiek Atxagak «Letren
Mundu Errepublika selekto ho-
rretan leku bat erdietsi duela»
erakusten dutelakoan dago Olaziregi. «Liburuaren lehiakideak
zeintzuk izan diren ikusita, izugarrizko arrakasta da».
Zazpi etxe Frantzian nobelaren
ingeleserako itzultzaile Margaret
Jull Costak uste du «kontalariaren ahotsa» dela Seven Houses in
France izaten ari den arrakastaren giltzarri nagusietako bat;
«Belgikako soldaduek ustiatzen
ari diren jendearekiko eta izadiarekiko erakusten duten erabateko axolagabekeria erakusten
duen kontalariaren ahots hori»,
zehazki. «Liburuak arrakasta
handia izan du Erresuma Batuan
eta AEBetan», komentatu du Jull
Costak, «eta litekeena da arrakasta hori gure iragan kolonizatzailea gaitzat hartzearen ondorio izatea; baita gizakiok gizatiar izateari uzteko dugun erraztasuna erakustearen ondorio ere. Afrikako
ilunpeen bihotzetatik kanpo ere
gertatzen den kontua da, dudarik
gabe. Baina arrakasta prosatik
ere badatorkio, itxuraz horren
soil eta erakargarria den arren hala kontatzen duenarengatik nola
kontatzeko moduarengatik irakurlea zanpatuta uzten duen prosa horretatik».
Itzultzailearen iritzitik gertu
dago Lourdes Otaegi ikerlariarena ere: «Liburu baten arrakastak
badu osagai ausazkorik, jakina,
baina beharbada anglosaxoientzat nabariagoa da liburu honen
hizkeraren erregistro satirikoa.
Errealismoaren itxurapean, aurpegia batere okertu gabe iradokitzen dituenek irakurlea asaldatzea dute helburutzat. Ezaxolaz
bezala mintzatzen da egintza eta
gertakari izugarriez, irakurleok
asaldatzetik hausnarketara bideratzeko helburuz».
Ikuspegi horretatik begiratuta,
Jonathan Swift-en A modest proposalipuin ezaguna oroitarazi dio
Otaegiri Atxagaren Zazpi etxe
Frantzian obrak. «Swiftek, XVIII.
mendeko Irlandako herriaren
egoera miserablea erremediatzeko, urtebete inguruko haurrak elikagai gisa erabiltzeko errezeta
sorta proposatu zuen, eta diskurtso guztiz arrazoitu batean, haren
negatiboa seinalatu zuen: aberatsen hipokresia, ingelesen tirania
Bernardo Atxaga,
San Franciscoko
City Lights liburu
dendaren aurrean.
ASUN GARIKANO
‹ Erdiz erdi
Literatura itzulia D Euskal idazleen lanak Euskal Herritik kanpo
Etxepare Institutuko Euskara Sustatu eta
Hedatzeko zuzendaria
«Prosatik ere badatorkio
arrakasta Atxagari,
zanpatuta uzten zaituen
prosa horretatik»
MARGARET JULL COSTA
Bernardo Atxagaren itzultzailea
«Anglosaxoientzat,
nabariagoa da ‘Zazpi etxe
Frantzian’-en hizkeraren
erregistro satirikoa»
LOURDES OTAEGI
Literatur ikerlaria
«Umorea gauza ederra
da idazle batengan, eta
ez dago inolako dudarik
Atxagak baduela»
BRIONY EVERROAD
Random Houseko editorea
Nolanahi ere, Jull Costak egindako itzulpena bera ere Seven
Houses in France-ren arrakastaren arrazoien artean jarri behar
da, Olaziregiren ustez. «Sarietan
ere onartu izan da itzultzailearen
lan ona», ohartarazi du. Jull Costaren itzulpena Oxford Weidenfeld Translation Prize sariketako
finalisten artean izan da; azken
urtean ingelesera egindako itzulpen lanik onenak saritzen ditu horrek.
Atxagaren obraren nazioarteko harrera aztertuta, Erresuma
Batua eta Italia izan dira Asteasun jaiotako idazleari harrerarik
«Politika sendo bat
behar du itzulpenak»
Liburuen generoak
Xede hizkuntzak
Haur eta gazte
literatura
Gaztelania
446
436
Katalana
934
Eleberria
125
934
197
Ingelesa
79
69
Beste
generoak
25
34
83
86
131
Po
es
ia
Beste
hizkuntzak
60
25 28 50
Alemana
B
este arlo askotan bezala,
nahiko berantiarra izan
da euskal literatura
itzulpenen bidezko kanporako zabalkuntzari dagokionez. Bernardo Atxagaren Obabakoak-ek narratiba arloko Espainiako Sari Nazionala eskuratzeak
—1989an— bultzada handia
eman zion euskal literaturaren
itzulpengintzari. Gaur egun, duela 25 urte baino askoz ere liburu
gehiago itzultzen da euskaratik
beste hizkuntza batzuetara. 2010.
urtera arte, 1.176 itzulpen argitaratu ziren euskaraz idatzitako liburuak abiaburu hartuta, 935 berrargitalpenak kontaduriatik
kanpo utziz gero, Elizabete Manterola ikerlariak (Orio, Gipuzkoa,
1982) Euskal literatura itzuliaren
katalogoa-n (www.ehu.es/ehg/eli/)
eta Euskal literatura beste hizkuntza batzuetara itzulia. Bernardo
Atxagaren lanen itzulpen moten
arteko alderaketa doktore tesian
jakinarazi duenez.
Euskal liburuen kanporako
itzulpengintzaz mintzatzean, ez
da ahaztu behar itzultzen denaren zati handi bat ez dela Euskal
Herritik ateratzen. «Itzuli egiten
da, baina zein da gure merkatua?», dio Manterolak. «Kanporako itzultzen da, ala hemen barruan gelditzen dira liburuak? Ez
da gauza bera itzulpen bat Alberdaniarekin argitaratzea edo Alfaguararekin, adibidez. Alberdaniak argitaratutako itzulpena liburu dendetan euskal literaturaren sailean sailkatuta geratuko
da; Alfaguarak argitaratutakoa,
gaztelaniazko edo Espainiako literaturaren sailean». Euskal Herriko mugak ez ezik Espainiakoak
ere gainditzen dituzten liburuak
idazle bakan batzuenak baino ez
dira, oraingoz.
Tesian aztertu dituen gaien artean, autoitzulpenaren eta itzulpen alografoaren —egilea ez den
norbaitek egindako itzulpenaren— arteko aldea dago. «Autoitzulpenean, egileak askatasun
handiagoa du aldaketak egiteko,
testua berea baita», Manterolaren iritziz. «Tesia egitean, dena
den, Atxagaren itzulpenen kasua
aztertu dut, batik bat», ohartarazi
du, «eta Atxagaren kasuan, itzulpenaren egile gisa beste norbait
G Euskaratik itzulitako liburuak
Na
rra
tib
a
Saia
kera
J.L.Z.
Jatorrizko liburu itzuliak
Italiera
MARI JOSE OLAZIREGI
Exotismoaz harago
Seven Houses in France laudatu
duten kritikarietako batzuek nabarmendu dute nobela hori ez dagoela Euskal Herrian girotuta,
eta pertsonaien artean ez dagoela
euskal herritarrik; idazle on baten eleberri gisa irakurri behar
dela, ez euskal idazle baten eleberri gisa; interesa kalitatean dagoela, ez exotismoan. Atxaga ez da
iritsi den lekura iritsi euskal idazlea delako, Olaziregiren ustez.
«Atxagak aurrera egin du idazle
ona delako, bistan da. Inork ez dizkizu obrak etengabe itzuli eta argitaratuko ‘euskal’ idazlea zarelako, ongi idazten duzulako baizik.
Hasieran exotikotasun eta desberdintasun marka izan daitekeen horrek, euskalduna izateak,
nahitaezkoa du kalitatezko literatura, berarekin aurrera egingo
baduzu. Euskaldunok oso interesgarriak garela onartuz ere, sorkuntzaz ari garenean, literaturaz
kasu honetan, parametro literarioek dute lehentasuna».
Ez da Atxaga jatorriz euskaraz
idatzitako literatura lanak mundu osora zabaltzen dituen idazle
bakarra. Obabakoak duela ia
25 urte zabaltzen hasi zen bidean,
gero eta handiagoa eta jariakorragoa da zirkulazioa. «Atxagaz
gain, Kirmen Uribe ari da nazioartean oso bide deigarria egiten»,
Olaziregik dioenez. «Frantzian,
Gallimard argitaletxearekin argitaratzen du; Japonian egon da
oraintsu, Bilbao-New York
Bilbao-ren itzulpena aurkezten;
nobela hori beste sei hizkuntzatara itzultzear dago; ingelesez aurki
aterako da… Espainiako merkatuan, Iban Zalduak bere lekua du:
erregularki argitaratzen ditu
itzulpenak argitaletxe komertzial ezagunetan, liburu horien
kritikak kaleratzen dira; Eider
Rodriguez ere ongi sartu da, kritika bikainekin, eta Harkaitz Canoren Twist oraintxe aterako da. Poesiari dagokionez, Rikardo Arregik ere badu bere izena
nazioarteko poesia jaialdietan».
Euskal literaturak beste hizkuntza batzuetara izan dituen itzulpenen inguruko
tesia egin du Elizabete Manterolak. Haren ustez, itzulpena «jatorrizko
hizkuntzaren kulturatik» sustatu behar da merkatu berrietara iristeko.
a
tses
Fran
‘‘
‘Zazpi etxe Frantzian’-ek
izan dituen lehiakideak
ikusita, izugarrizko
arrakasta da»
beroena egin diotenak, Olaziregik dioenez. «Erresuma Batuan,
izugarri ongi joan dira ingelesera
itzulitako lanak, egunkari eta aldizkari onenetan aipatua izan da,
leku enblematikoetan azaldu.
Duela aste batzuk, esaterako, Finantial Times-en ere elkarrizketa
bat egin zioten. Italian, berriz, oso
sari garrantzitsuak jaso ditu: Pavese poesia saria, Mondello eta
Grinzanne Cavour. Prestigio handia du Italian, argitaletxe enblematiko baten bermeaz gain, Einaudirena».
Mundu anglosaxoian eta Italian ez ezik, Alemanian ere sumatu du Olaziregik euskal literaturaren inguruko interes eta jakinmin handia; ez soilik Atxagaren
obraren inguruan, oro har euskal
literaturaren inguruan baizik.
Ipuinak
eta irlandarren ezgaitasuna.
Atxagaren obra honek ere beste
horrenbeste egiten du, eta historikoki inperio kolonialez ari bada
ere, irakurlearen interpretazioak
beste testuinguru hurbilagoetara
ekar dezake gogoeta».
Ez da oso bestelakoa itzulpenaren editoreetako baten ikuspegia,
Briony Everroadena: «Gu oso harro gaude Atxagaren liburua Harvil Secker argitaletxean argitaratu dugulako [Random Housek bereganatutako argitaletxea da
Harvil Secker]. Orriak bizi pasatzera bultzatzen zaituzten narrazioak idazten ditu, baina irakurlea pentsatzera bultzatuz, eta hori
lortzen duten idazleak bakanak
dira. Umorea gauza benetan ederra da idazle batengan, eta ez dago
dudarik Bernardok baduela. Seven Houses in France-n, eragin birrintzailea du haren umoreak. Zirrara handia eragiten duen liburua da. Atxagak Afrikako kolonialismoaren aroa erakusten digu, talentu handiz. Ez du inolako
alderaketarik egiten orainarekin,
baina alderaketa horren ideia une
oro dago gordea irakurlearen buruaren barruko gune batean».
G
al
izi
er
a
Argitaratutako itzulpenak
Tituluak
Tituluak
Juan Kruz Igerabide
44
Bernardo Atxaga
173
Bernardo Atxaga
35
Mariasun Landa
83
Patxi Zubizarreta
29
Juan Kruz Igerabide
61
Mariasun Landa
23
Patxi Zubizarreta
57
Anjel Lertxundi
14
Anjel Lertxundi
23
Xabier Mendiguren Elizegi
10
Unai Elorriaga
16
Harkaitz Cano
9
Xabier Mendiguren Elizegi
16
Jon Arretxe
8
Miren Agur Meabe
15
Gabriel Aresti
7
Harkaitz Cano
12
Miren Agur Meabe
7
Kirmen Uribe
12
ITURRIA: ELIZABETE MANTEROLAREN TESIA (‘EUSKAL LITERATURA BESTE HIZKUNTZA BATZUETARA ITZULIA’)
ageri denean ere, gauza jakina da
erabaki denen atzean Atxaga bera dagoela, behintzat aldaketa
handiak egon direnean. Itzultzaileek ez dute eskumenik izaten horrelako aldaketak egiteko».
Beste hizkuntza batera itzultzean, zuzeneko itzulpena «beti da
egokiagoa», Manterolaren ustez,
‘‘
Itzulpena egitea erraza
izan daiteke, baina
merkatu berri batean
sartzea zailagoa da»
ELIZABETE MANTEROLA
Literatur ikerlaria
zubi hizkuntza baten bidez egindakoa baino. «Baina hori ez da
nahikoa. Zuzeneko itzulpenak babes bat ere behar du. Nik liburu
bat itzul dezaket zuzenean, baina
gero inolako promozio lanik ez badago eta liburua testuinguru ezezagun batean inolako babesik ga-
be agertzen bada, normalean ez
da inora iritsiko. Itzulpena egitea
erraza izan daiteke, baina merkatu berri batean sartzea zailagoa
da, konplikatuagoa. Itzulpen politika sendo batzuen barruan kokatu behar dira itzulpenak, eta gure
kasuan, hizkuntza gutxitu baten
kasuan, hizkuntza nagusiago batzuetara itzulitakoan kontuan
hartu behar da hizkuntza nagusiago horiek ez dutela eskatzen
euskarazko literatura itzulirik.
Horregatik, jatorrizko hizkuntzaren kulturatik bultzatu behar dira itzulpenak, ezagutza eta zabalkunde minimo bat lortuko bada.
Itzulpenak itzulpen politika sendo baten barruan egon behar du».
Alemaniako Pahl Rugenstein
argitaletxeak euskal literaturari
eskainitako sailari eredugarri
irizten dio. «Urtero euskarazko bi
libururen itzulpenak argitaratzeko asmoarekin hasi zuten saila,
eta itzulpen horiek nolabaiteko
testuinguru batean kokatzen dituzte».
Kirola›
Athleticeko jokalariak fakturatzen, atzo goizean, Loiuko aireportuan. Minutu batzuk geroago jakin zuten Hapoel Kiriat Xmonaren aurkako partida bertan behera geratu zela. MIGUEL TOÑA / EFE
Ez zegoen berme nahikoa
UEFAk atzeratu egin du Hapoel Kiriat
eta Athleticen arteko partida, Israelen
segurtasun baldintzak nahikoak ez zirelako
Zuri-gorriak gaur bertan gera daitezke
Europako Ligatik at, Spartak berdinduz gero
Haritz Gallastegi Bilbo
Athletic gaur goizeko hamarretan entrenatuko da Lezaman.
Marcelo Bielsak entrenatutako
taldea igandean San Mamesen
Deportivoren kontra jokatu beha-
rreko norgehiagoka prestatzeko
asmoz elkartuko da. Berez, bestelako egutegia zuen talde zuri-gorriak. Gaur, Europako Ligako
norgehiagoka erabakigarria jokatu behar zuen Kiriat Xmonan
(Israel), etxeko taldearen aurka.
Baina partida hori ez da jokatuko.
Europako Futbol Federazioak
(UEFA) ezin izan du «bermatu»
zuri-gorrien segurtasuna Israelen. Atzo Tel Aviven autobus baten aurka izandako atentatuak
aldatu du Europako futbol agintari nagusien iritzia. Horren erakusle argiena da espedizio zurigorriari Loiuko aireportuan harrapatu zuela erabakiak, jokalari,
entrenatzaile, ordezkari eta zaleak hegazkinera igotzeko zain zeudenean. Athleticentzat albiste
pozgarria dela esan daiteke. Izan
ere, Ibaiganen kezka handia zegoen neurketaren inguruan. «Guk
larri ikusten genituen gauzak.
Horregatik, azken egunotan UEFArekin eta Espainiak Tel Aviven
duen enbaxadarekin harremanetan egon gara, espedizioaren segurtasuna bermatze aldera»,
adierazi zuen atzo Josu Urrutia
Athleticeko presidenteak aireportuan bertan, partida atzeratu
zela jakin bezain laster.
Neurketa jokatzearen alde zeudenak defendatzen zutena zen Israelgo hegoaldean dela egoera larria, baina iparraldean «normalnormal» ari direla bizitzen.
Athleticek Haifan, Tel Avivetik
ehun kilometrora jokatu behar
zuenez, ez zegoela kezkatzeko
arrazoirik, alegia. Baina atzo Tel
Aviven izandako atentatuak argi
gorria piztu zuen klubeko agintarien artean. «Gu Tel Aviven ginen
lur hartzekoak eta zer gertatu zen
jakin genuenean areagotu egin
genituen harremanak bai UEFA-
rekin, baita Espainiako Federazioarekin ere. Urrunetik gaitza
iruditzen zitzaigun gure segurtasuna erabat bermatuta egon zitekeenik eta UEFAk ere hala ikusi
du». Zuri-gorriei babesa ematera
abiatuta ziren jarraitzaile apurrak dira UEFAk azken unean
hartutako erabakiak kalterik
handiena egin dienak.
Eguna, gaur edo bihar artean
Kontua da azkenean neurketa ez
dela jokatuko. Eta horren harira,
bi galdera datorkie burua zailei.
Lehenengoa eta garrantzitsuena
da noiz jokatuko den neurketa.
UEFAk gaur edo bihar hartuko
omen du erabakia. Baina dagoeneko lanean ari dira egutegian
‘‘
Gaitza zirudien gure
segurtasuna erabat
bermatuta egotea, eta
UEFAk ere hala ikusi du»
JOSU URRUTIA
Athleticeko presidentea
leku bat aurkitzeko. Lehen pista
Israelgo Federazioak eman zuen.
Datorren astean joka daitekeela
aipatu zuten atzo. Ezinezkoa dela
pentsatuko dute Athletic jokatu
behar dituen neurketen berri dutenek. Izan ere, datorren asteazkenean Eibarren kontrako Espainiako Kopako final-hamaseirenetako itzulikoa jokatu behar dute
zuri-gorriek San Mamesen. Hala
ere, inork ez dezala baztertu aukera hori. Izan ere, ez dirudi oso gaitza Eibarrekin eta Espainiako Federazioarekin Kopako itzulikoa
jokatzeko beste egun bat adostea.
Aukera bat da. Europako Ligako
ligaxkako azken jardunaldia hamabost egun barru jokatuko dela
kontuan hartuta, ez pentsa denbora asko dagoenik. Dena dela,
egoeraren larritasunez ohartuta
egutegia ez dela «lehentasuna»,
azaldu zuen zuri-gorrien presidenteak. Non jokatuko den ere eztabaidatuko dute hurrengo egunetan. UEFAk orain arte erakutsi
duen jarrera aintzat hartuta, argi
dago Israelen jokatzeko ahalegina egingo duela. Baina auskalo.
Hala ere, baliteke Hapoelek eta
Athleticen arteko norgehiagokak
ezertarako ez balio izateak. Beti
ere kirol arloa aintzat hartuta.
Sparta Pragak eta Olympique
Lyonek gaur 19:00etan jokatuko
duten partidan etxeko taldeak
puntu bat lortzearekin nahikoa
izango litzateke Athletic eta Hapoel Kiriat Xmona sailkatzeko
aukera barik geratzeko. Beraz,
mereziko luke atzeratutako partida jokatzea? Bai. Batetik, txapelketa serioa baldin bada neurketa
guztiak jokatu behar direlako.
Eta, bigarrenez, diru asko dagoelako jokoan: publizitateari lotutakoak diruak, telebista eskubideenak, txarteldegietakoak… eta,
era berean, irabazitako puntu bakoitzeko klub0 bakoitzak irabazten dituenak. Interes ekonomikoa handia da.
29››
Gescrap Bizkaiak 64-85 irabazi du Sofian,
eta esku-eskura du Eurokopako Top16a
30››
Denboraldi ezin gorabeheratsuagoa
daramate Miarritzek eta Baionak Top14an
Carlos Velak hiru partidaz behin sartzen du gola,
eta horrek Realak irabazteko aukera handitzen du.
Azken bi hamarkadetan, Meho Kodrok eta John
Aldridgek soilik dituzte batez besteko hobeak.
Unerik
egokienean
Ander Altuna Donostia
utbol talde guztiei gertatzen zaie. Jokalaririk desorekagarriena ez badabil fin aurkariaren atea
zulatzeko garaian, ez bada eraginkorra, derrigorrean izango du horrek eragin zuzena neurketak irabazteko zailtasunak areagotzearekin. Bi hitzetan azaltzeko,
besteengandik ez dela nabarmentzen. Horrelako zerbait da Realari
gertatu zaiona Carlos Velarekin
(Cancun, Mexiko, 1989). Haren azken ukitu erabakigarriaren zain,
—batez ere Antoine Griezmann
min hartuta egon denean—, beharrak gehien estutzen zuen unean etorri dira azken bi partidetan
sartu dituen hiru golak. Garrantzitsuenak, gainera; markagailuko oreka hausteko baliagarriak
izan baitziren Malagan sartutakoa eta Rayo Vallecanoren kontrako aurreneko biak. Bost gol daramatza, horrenbestez, sasoi honetan Realarekin; beste inork
baino gehiago taldean, eta atera
erremate gehien egin duen ligako
hamargarrena da. Joan den sasoiko bidera itzuli —hamar gol sartu
zituen bigarren itzulian—, eta
bere alderik eraginkor eta erabakigarriena berreskuratu du. Aintzat hartzeko albistea, Velaren
zenbakiek txuri-urdinen historia
liburuko azken orrialdeetan azaltzen diren golegile bikain horiekin alderaketa onartzen baitute.
1989tik, John Aldridgek Atotxa
zapaldu zuenetik, 2007 arte, Realak maila galdu eta Darko Kovacevicek Grezia alderako bidea
hartu zuen arte, aurrelari bikai-
nak izan zituen Realak. Bi horien
pare Meho Kodro dago. Koska bat
beherago azaldu arren, Oscar De
Paulak, Gica Graioveanuk eta
Nihat Kahvecik ere arrastoa utzi
zuten. Seiren artean, 339 gol sartu
zituzten ligako hemezortzi denboralditan. Beste era batera esanda, tarte horretan gipuzkoarrek
sartutako gol guztien herenetan
baino gehiagotan, ez da erdira
iristen gutxigatik, horien izenabizenak irakur litezke.
Norberaren agiriei banaka helduz gero, Kovacevicek sartu zituen beste inork baino gol gehiago: 93 denera. Kodrok, 73. De Paulak eta Nihatek, 57na. Aldridgek,
33 eta Craioveanuk, 26. Velak hamazazpi daramatza 46 partidatan. Esan beharrik ez, horiek guztiek ez zituztela neurketa kopuru
berberak jokatu, baina golak sartzeko behar izan zituzten minutuen araberako azterketan oinarri liteke konparaketa. Aldagai
horrekin, Kodro azaltzen da guztien buru, 162 minutuz behin zulatzen baitzuen aurkariaren atea.
Bigarren tokian, alde txikiarekin,
Aldridgek egindako lan aparta
bereiz daiteke. 168 minutuz behin
sartu zuen gol bat ehiztari irlandarrak. Haien atzetik dator Vela
(184), gainontzeko lauei aurre
hartuta. Hitz lodiak. Mexikarrak
egungo taldean duen pisu eta garrantziaren adierazle argi.
Aurrelariak berak adierazi
duenez, bere tokia aurkitu omen
du Zubietan. Bilakaera bat antzeman daiteke haren jokoan. Ia beti
jokatzeak egonkortasuna ekarri
dionez, ez da bere maila oso noizean behin erakusten zuen aurrela-
DLaburrak
F
Azken zortzi derbietatik
seitan nagusitu da Reala
REALA-OSASUNA › 2001-2002
denboralditik Realak eta Osasunak Anoetan jokatutako zortzi derbietatik seitan irabazi du
talde txuri-urdinak. 2005-2006
sasoian, gorritxoak nagusitu
ziren (1-2), eta aurreko sasoian,
hutsean amaitu zen.
Carlos Vela, Rayo Vallecanori bigarren gola sartzen, herenegun, Anoetan. JUAN CARLOS RUIZ / ARGAZKI PRESS
G Datuak
pMeho Kodro. 25 gol, 19941995 denboraldian.
pNihat Kahveci. 23 gol, 20022003 denboraldian.
pDarko Kovacevic. 20 gol,
2002-2003 denboraldian.
pJohn Aldridge. 17 gol, 19901991 denboraldian.
pCarlos Vela. 12 gol, 2011-2012
denboraldian.
pGica Craioveanu. 11 gol 19951996 denboraldian.
pOscar de Paula. Bederatzi gol,
2000-2001 denboraldian.
Vela oso gustura dago Donostian. Jokalariak berak argi esan
zien Arsenaleko arduradunei ez
zuela gehiago Londresko taldean
jokatu nahi. Hori horrela eta Realak eskaintzen zizkien ordainketa
bermeekin, Arsene Wengerrek
Velaren salmenta onartu zuen.
Aurrez, hori bai, aurrelaria berreskuratzeko aukera akordio paperean izenpetuta. Eragiketa sinplea da. Realak hiru milioi euroren truke ekarri zuen, eta Londresko taldeak nahikoa luke beste
hainbeste jartzea hura berreskuratzeko. Diru kontuen gainetik,
noski, Velaren borondatea dago.
Hark izango du azken hitza, eta
hark ez du Arsenalekin deus jakin
nahi. Hori dela eta, Realeko agintariak ziur daude eurek egindakoak ez duela atzera bueltarik izango. Gainera, ez dute Wenger eta
enparauen berririk izan aspaldian. Hilabete asko geratzen da
sasoia amaitzeko, eta Velak ondo
daki zer egin behar duen bitartean: besteengandik nabarmendu.
Zaleek buruz baitakite ekuazioa:
harrobia gehi bizpahiru atzerritar on. Eta Velarekin, zelaian
emaitza ona lortzen du Realak.
Raoul Loe: «Ez dut sinesten
Lehen Mailan ari naizenik»
Ilarramendi: «Ezin gara
erotu laudorioekin»
Bravo: «Zehaztasun pixka
bat falta zait baloia jotzen»
OSASUNA › «Ametsa» ari da bizitzen Raoul Loe Osasunarekin
jokatuta. «Hirugarren Mailan jokatzen eta hilabetean mila euro
irabazita pozik banengoen, zer
esan orain. Ez dut sinesten Lehen Mailan ari naizenik. Ziurrenik, bi urte barru jabetuko naiz
bizitzen ari naizenaz», esan
zuen atzo. Taldearen egoeraz,
berriz, esan zuen «konfiantzaz»
daudela eta orain «dena errazagoa» dirudiela.
REALA › Asier Illarramendik
REALA › Claudio Bravok «ondo
pozik hartu ditu Rayoren aurka
egindako lan onagatik jasotako
laudorioak. Hala ere, Realeko
erdilariak ez du horrekin denbora asko galdu nahi. «Bolada
txarra batean ginen, baina
azken bi garaipenekin bederatzigarren postuan jarri gara, eta
ostiralean aukera polita dugu
jauzia emateko. Laudorioak
ondo daude, baina ezin gara
haiekin erotu», esan zuen atzo.
eta lasai» ikusi zuen bere burua
Rayoren aurka, bi hilabete eta
erdiz min hartuta egon ondoren
jokatu zuen lehen partidan.
Hala ere, Realeko atezainak
azaldu zuen oraindik «zehaztasun pixka bat» falta zaiola
baloia jotzen. Bihar Osasunaren
aurka jokatu beharreko derbiaz,
berriz, adierazi zuen azken
garaipenak eta datorren partidak «gosetu» egin dituela.
ri galdu hori. Realeko aldagela barruan batek baino gehiagok dio
Velarik onenak Real Madrilen
edo Bartzelonan tokia izan dezakeela. Anoetako harmailetan erabateko estimua du. Ez, ordea, sorterrian, non iritzi kontrajarriak
aurki daitezkeen. Txuri-urdinek
aurrelaria fitxatu berritan begira
zer zioen Luis Garcia Realean aritutako mexikarrak. «Galduta dabil, etengabeko egonkortze prozesu batean sartuta bezala. Segidan
ez jokatu izana, hori da haren arazo nagusia». Hugo Sanchezek, ordea, laudorioak izan zituen. «Chicharito baino hobea da [Javier
Hernandez Manchester Unitedeko aurrelari mexikarra]».
Hark du azken hitza
Segidan ez jokatu izanak eta denbora luzez iragarpenen azpitik
aritze horrek eragin du zatiketa.
Diziplina arazoak izan zituela ere
zabaldu zen, nahiz eta Velak beti
gezurtatu izan dituen. Realarentzat lanean dabilenetik, Luis Garcia bera konbentzitu du. «Mexikoko selekzioarekin jokatu beharko
luke, zelai erditik aurrerako jokalaririk desorekagarriena baita».
Raoul Loe. LANDER F. ARROIABE / ARGAZKI PRESS
GOLA ZENBAT MINUTUKO
pMeho Kodro. 162 minutuko.
pJohn Aldridge. 168 minutuko.
pCarlos Vela. 184 minutuko.
pGica Craioveanu. 207 minutuko.
pOscar de Paula. 232 minutuko.
pNihat Kahveci. 252 minutuko.
pDarko Kovacevic. 272 minutuko.
GOL GEHIEN SASOI BATEAN
Kirola ›
DLaburrak
Benitez da Chelseako
entrenatzaile berria
FUTBOLA › Rafael Benitez da
Chelseako entrenatzaile berria,
taldeko zuzendaritzak Roberto
Di Matteo kargutik kendu ondoren. Londresko taldeak ia ezinezko du Txapeldunen Ligan
jarraitzea eta horregatik kaleratu dute. Di Matteok pasa den
sasoi erdi aldera hartu zuen kargua eta Txapeldunen Liga irabazi zuen gero. Chelseak zazpi
entrenatzaile kaleratu ditu
azken bost urteetan.
Irujok gaur ziurtatuko du
igandean jokatuko duela
SASKIBALOIA › Juan Martinez
David Silva Manchester Cityko jokalaria Sergio Ramos Real Madrilekoa atzean uzten, atzo jokaturiko partidan. KERIM OKTEN / EFE
Libra asko, baina euro gutxi
Manchester Cityk agur
esan dio Txapeldunen
Ligari; Real Madril,
Borussia, Arsenal,
Milan eta PSG, aurrera
Imanol Magro Donostia
Dirua bai, baina Ingalaterran. Librak Esterlinak soberan ditu
Manchester City puntako talde bilakatu duen xekeak. Milioiak sartu ditu taldean puntako jokalariak fitxatzeko, eta etxean bai,
etxean jaso ditu fruituak. Iragan
sasoian Ingalaterrako liga irabazi
zuen, eta sasoi honetan lehen postuan dago. Europan, halere, ez dio
etekinik atera inbertsioari. Atzo
Real Madrilen aurka berdindu
zuen etxean (1-1), eta Txapeldunen Ligatik kanpo gelditu da lehen fasean. Iragan sasoian ere ez
zuen hasierako langa pasa. Librak
bai, baina nonbait Europan barna
ibiltzeko beharrezkoak diren euro
gutxi dago taldean.
City-a Ingalaterrako eta Espainiako ligetako txapeldunen arteko partida irabaztera behartuta
zegoen itxaropena bizi mantentzeko, baina Manchester Hiriko
estadioko zaleek burumakur egin
zuten etxerako bidea. Real Madrilek, bere aldetik, C multzoko bigarren postua eta final-zortzirenetako sailkapena ziurtatu zuen. Multzoko lehen postua, berriz, Borus-
sia Dortmundentzat izango da,
Ajaxi 1-4 irabazi ziolako.
Milanek, Paris Saint Germainek, Schalkek eta Arsenalek ere
ziurtatu zuten aurrera egitea euren partidak irabaziz. A multzoan
Portok txartela aurretik ziurtatua
zuen, eta heldu den astean lehen
postua izango du jokoan PSGren
aurka. Parisko taldeak 0-2 irabazi
zuen Kieven Lavezzik sarturiko bi
golei esker. Portok, bere aldetik, ez
zuen ustekabekorik ametitu etxean Dinamo Zagreben aurka (3-0).
Emeryren taldea, etxera
Unai Emeryk agur esan dio txapeldunen Ligari, Zenit San Petersburgok bina berdindu zuelako Malagan eta matematikoki kanpora-
tuta dago. Cityren antzeko kasua
da, fitxaketetan diru asko xahutu
arren Europan ez du distirarik
egin eta Irungo entrenatzailearen
postua kolokan dago. Malagak lehen postua ziurtatuta du, eta Milan izango da bigarren Anderlechti sufrituz 1-3 irabazi ondoren.
Azkenik, B multzoan, Arsenalek eta Schalkek etxeko lanak egin
zituzten eta multzoko bi faboritoak egongo dira hurrengo fasean.
Schalkek ondo kostata irabazi
zion Olympiakosi (1-0), Arsenalek,
berriz, partida erosoa izan zuen
Montpellierren aurka (2-0). Oraindik erabakitzeke dago zein pasako
den lehen postuan. Bi aste barru
jokatuko dituzte azken jardunaldiko partidak.
G Txapeldunen Ligako ligaxka
A multzoa (Atzo)
B multzoa (Atzo)
Porto-Dinamo Zagreb
Dinamo Kiev-PSG
3-0
0-2
Pt.
J
I
B G
1.Porto
13
2.PSG
12
3.Dinamo Kiev 4
4.Dinamo Zagreb 0
5
5
4
5
4
4
1
0
1 0
0 1
1 2
0 5
C multzoa (Atzo)
Arsenal-Montpellier
Schalke 04-Olympiakos
1.Schalke 04
2.Arsenal
3.Olympiakos
4.Montpellier
2-0
1-0
Pt.
J
I
B G
11
10
6
1
5
5
2
5
3
3
2
0
2 0
1 1
0 3
1 4
D multzoa (Atzo)
Zenit-Malaga
Anderlecht-Milan
1.Malaga
2.Milan
3.Anderlecht
4.Zenit
2-2
1-3
Ajax-Borussia Dortmund
Manchester City-Real Madril
1-4
1-1
Pt.
J
I
B G
Pt.
J
I
B G
11
8
4
4
5
5
5
5
3
2
1
1
2 0
2 1
1 3
1 3
1.B.Dortmund 11
2.Real Madril
7
3.Ajax
4
4.Manchester City 2
5
4
5
4
3
2
1
0
2 0
1 1
1 3
2 2
Azken jardunaldia (Abenduak 4)
D. Zagreb-D. Kiev (20:45)
PSG-Porto (20:45)
Montpellier-Schalke 04 (20:45)
Olympiakos-Arsenal (20:45)
Milan-Zenit (20:45)
Malaga-Anderlecht (20:45)
Dortmund-M. City (20:45)
Real Madril-Ajax (20:45)
E multzoa (Herenegun)
F multzoa (Herenegun)
G multzoa (Herenegun)
H multzoa (Herenegun)
Nordsjaelland-Xakhtar Donetsk 2-5
Juventus-Chelsea
3-0
Bate Borisov-Lille
Valentzia-Bayern Munich
0-2
1-1
Spartak Mosku-Bartzelona
Benfica-Celtic Glasgow
0-3
2-1
Galatasaray-Manchester United
Cluj-Sporting Braga
1-0
3-1
Pt.
J
I
B G
Pt.
J
I
B G
Pt.
J
I
B G
Pt.
J
I
B G
1.Xakhtar
10
2.Juventus
9
3.Chelsea
7
4.Nordsjaelland 1
5
5
5
5
3
2
2
0
1 1
3 0
1 2
1 4
1.Bayern Munich10
2.Valentzia
10
3.Bate Borisov 6
4.Lille
3
5
5
5
5
3
3
2
1
1 1
1 1
0 3
0 4
1.Bartzelona
12
2.Benfica
7
3.Celtic Glasgow 7
4.Spartak Mosku 3
5
5
5
5
4
2
2
1
0 1
1 2
1 2
0 4
1.M.United
12
2.Galatasaray
7
3.Cluj
7
4.Sporting Braga 3
5
5
5
5
4
2
2
1
0 1
1 2
1 2
0 4
Xakhtar-Juventus (20:45)
Chelsea-Nordsjaelland (20:45)
Lille-Valentzia (18:00)
Bayern Munich-Bate Borisov (20:45)
Celtic-Spartak Mosku (20:45)
Bartzelona-Benfica (20:45)
M. United-Cluj (20:45)
Sporting Braga-Galatasaray (20:45)
de Irujok Bilbon egingo du gaur
azken entrenamendua igandeko Olaizola II.aren aurkako partidaren aurretik, eta arazorik
ezean jokatuko duela ziurtatuko du. Ez da ezustekorik espero.
Bestalde, Bengoetxeak atzo
BIlbon entrenatu zuen, halere,
esan zuenez, ez daki finala han
edo Gasteizen jokatuko den.
Mikel Larunberen debuta
aztertzen ari da Asegarce
PILOTA ›Asegarce Mikel Larunbe 19 urteko atzelari galdakoztarraren debuta noizko antolatu
aztertzen ari da. Iñaki Otxandorenak etzi utziko du enpresa eta
Larunbe izango da ondo bidean
pilotari multzoa indartsuko
duen hurrengo atzelaria. Litekeena da urtarrilean egitea debuta, beti ere ez badute 2. Mailako
binakakorako aukeratzen.
Pisten zabalera handitu
nahi du Euroligak
SASKIBALOIA ›Euroligak hainbat arauren aldaketa proposatu
dizkio nazioarteko federazioaren batzorde teknikoari. Aldaketa nabarmenena pisten zabalera handitzea da, toki gehiago
egon dadin. Era berean hamalau segundora mugatu nahi du
eraso errebote osteko jabetza
eta biren arteko jauzia egon
dadila baloi atxikien ondoren.
Dakar Rallya Perun hasiko
da,urtarrilaren 5ean
RALLYAK ›2013ko Dakar Rallya
urtarrilaren 5ean hasiko da
Liman, eta Peruko, Argentina
eta Txileko lurretan ibiliko da
urtarrilaren 20an bukatu aurretik. Antolatzaileek ibilbide
«gogorra» diseinatu dute,
desertu eta Andeetan barrena.
Ibilbideak 4.000 kilometro izango ditu hamalau etapatan
banatuta. Era berean antolatzaileek «ezinezkotzat» jo dute
2014ean Afrikara itzultzea.
‹ Kirola
Lamont Hamilton izan zen onena atzo Sofian, hemeretzi puntu sartuta. JON HERNAEZ / ARGAZKI PRESS
Serio jarri ziren arte
Lukoil Academic Sofia 64
Gescrap Bizkaia
85
Lukoil Academic Sofia. Heath (5),
Abramov (6), Green (13), Abukar
(11), Watkins (10) —hasierako bostekoa—; Banev (8), Stoikov (2), Veselinov (5), Marinov eta Massamba
(4).
Gescrap Bizkaia. Zisis (7), Vasileiadis (15), Mumbru (13), Hervelle (9),
Hamilton (19) —hasierako bostekoa—; Rakovic (6), Moerman, Grimau (5), Pilepic (10), Samb eta
Sergio Sanchez (1).
Markagailua. 25-23, 42-43 (atsedenaldian); 51-64 eta 64-85.
Epaileak. Dozai, Herceg eta Ciulin.
Lukoil Academic Sofiako Green
kanporatu zuten (39. min.).
Bestelakoak. 1.300 ikusle inguru
Sofiako Samokov Arenan.
Hogei minutu behar izan
ditu Bizkaiak makurtu
eta lanean hasteko,
baina hasi denean, aise
menderatu du Lukoil
A.Urbistondo
Jolas baten pare. Gescrapek sobera sufritu gabe irabazi nahi izan
zuen Sofian, eta bertako Lukoil
taldearen amuari heldu lehen 20
minutuetan: jokaldi azkarrak,
buruz buruko norgehiagokak, defentsa lanik ez, eta erasoak nagusi. Ezin hobeto moldatu zen egoera horretan etxeko taldea molde
horretan, eta 42 puntu sartu bizkaitarrei lehen erdian. Bat gehiago (43) sartu zituen Katsikarisen
taldeak, baina greziarrak ez zuen
pozik hartu aldageletarako bidea.
Markagailuan aurretik joanda
ere, bestelako jokoa du gustuko,
defentsan aurkaria zailtasunean
jarriko duena, eta agindu garbia
eman zuen atsedenean.
Jokalariek fin-fin bete zuten
ugazabaren agindua. Hortzak estutu, eta giltzarrapoa jarri zioten
euren saskiari. Han sartuko zenik ez zegoen, eta sartzea lortzen
zuena uztarik jaso gabe bueltatzen zen bere kantxara. Lukoilek
bost puntu bakarrik sartu zituen
hirugarren laurdeneko lehen erdian, eta bederatzi baino ez laurden osoan. Bizkaiak, ostera, berean jarraitu zuen, lehen zatian bezala, laurden bakoitzean hogei
puntuko langa gaindituz, eta partida hautsi zuen erabat. Hamahiru puntuko zuloa ireki zuen, eta
bere ezinean ito. 51-64 zioen markagailuak azken hamar minutukoaren faltan, baina dinamika argia zen: Lukoilek ezinezko zuen
irabaztea.
Bizkaiak egurrean jarraitu zuelako defentsan partida bukatu
arte. Zenbat eta errazago irabazi,
orduan eta konfiantza handiagoa, eta Bilbokoak bikain ari dira
beren saskia zaintzen sasoi hasiera honetan. Lukoilek hamaika
arazo izan zituen berriro saskiratzeak lortzeko, eta Mahmadou
Samb eta Sergio Sanchezen kantxaratzea baliatu zuen arnasa
pixka bat hartu eta 13 puntu lortzeko. Sanchezek bere taldearen
azken puntua sartu zuen, 85. puntua, eta Eurocup txapelketan
punturen bat sartu duela esateko
moduan dago, behintzat.
Bizkaiak konfiantzaz lepo ekin
zion norgehiagokari, Alex Mum-
bruk hamar puntu saskiratuta,
erraz. Baina Lukoilek erantzun
egiten zuen. Devin Green nahierara zebilen, trantsizio jokoan korrika bizian, eta Darryl Watkinsek ere erakutsi zuen Bulgariako
liga baino hobeagoa den liga batean aritzeko lehengaia baduela.
Etxeko Bozidar Abramov ere oso
bizi zebilen, eta zaleek, behintzat,
partida polita ikusi zuten. Lukoilek bost punturen errenta ere
eduki zuen bi alditan, eta tarteka
Bizkaia mendera zezaketela pentsatu zuten.
Moermanen bihurritua
Azkar esnatu ziren beren ametsetik, hirugarren laurdenean horma gaindiezina eraiki baitzuen
bere saskian Bizkaiak. Zoritxarrez, jokalari bat galdu zuen lan
horretan: Adrien Moerman. Hegaleko frantziarrari eskuin orkatila bihurritu zitzaion barneraketa batean, eta aulkira eraman behar izan zuten. Bigarren lesioa du
hilabetean, eta berri txarra da.
G Eurokopa
Lehen ligaxkako 3. jardunaldia
Jokatutakoak
Emaitza
Lukoil Academic-Gescrap Bizkaia 64-85
Spirou Charleroi-Buducnost
53-66
Sailkapena
J
I
G
1.Gescrap Bizkaia 3 3 0
PA PK
255 211
2.Buducnost
3 2 1
219 210
3.Lukoil Academic
3 2 1
229 235
4.Spirou
3 0 3
197 244
Kirola ›
Eneritz Zabaleta Baiona
G Top 14a
T
op14ko lehen 11 jardunaldiak jokatu direlarik, ez dira egoerarik
onenean Miarritze eta
Baiona. Sailkapenari behako bat
emanez, argi ikusten da bi euskal
taldeak gora begiratzeko baino
gehiago, behera begiratzeko moduan daudela. Top 14ko lehen erdia bururatzekotan direlarik, bi
taldeek pausoa aldatu nahi dute.
Sailkapena
Puntuak J I B G
1.Toulon
42 11 9 0 2
2.Clermont
40 11 9 0 2
3.Tolosa
38 11 8 0 3
4.Montpellier
32 11 7 0 4
5.Castres
32 11 7 1 3
6.Grenoble
30 11 7 0 4
7.Miarritze
24 11 5 0 6
8.Paris
24 11 5 1 5
9.Perpinya
21 11 4 0 7
10.Racing Metro
21 11 4 0 7
11.Baiona
20 11 4 0 7
12.Agen
16 11 3 0 8
p 13.Bordele
16 11 2 0 8
p 14.Mont de Marsan 6 11 1 0 10
p Heineken kopara p Bigarren Mailara
p
p
p
p
p
p
1. Baionaren
hastapen txarra
Baionak anbizioarekin hasi nahi
zuen sasoi berria. Iragan sasoia
beltza izan zen, eta Christian Lanta eta Christophe Deylaud entrenatzaile berriak ekarri ondotik,
proiektu berri batean sartu nahi
zuten zuri-urdinek. Zaleek esperantza zuten entrenatzaile berriek aurreko denboraldiko fitxaketa handiei zukua ateratzen asmatuko zutela. Lehen partidak
jokatu ondotik, baina, Joe Rokocoko, Mike Phillips edo Cedric
Heymansek ez dute dakiten moduan jokatu oraino.
Sasoi hastapena bereziki txarra izan zen Baionarentzat. Lehen sei partidetatik bost galdu zituen, eta azken postuetan egon
zen, luzaz. Hastapen txar horrek
taldea berriz tentsioan eman
zuen, eta jokalariek presiopean
jokatu zuten sasoi hastapena. Horren adierazle da Miarritzeren
aurkako derbiaren atarian Alain
Afflelou presidenteak Heymans
eta Phillips zigortu izana.
2. Miarritzeren
hastapen biribila
Baionak ez bezala, Miarritzek jende anitz ezustean harrapatu zuen
bere sasoi hastapen ederrarekin.
Dudak ez ziren guti Top14a hasi
aitzinetik, Aguilerako taldeak
bere bi jokalari nagusiak gabe jokatu behar izan baitzuen: Dimitri
Yachvili eta Imanol Hariñordoki.
Baina haien falta ez zuen asko nabaritu Miarritzek, eta lehen lau
partidak jarraian irabazi zituen.
Benoit Guyot, Wenceslas Lauret
edo Raphael Lakafia gazteak bikain aritu dira, eta Miarritzek kritika oso onak jaso ditu.
3. Derbia,mugarri
Bi taldeak erabat egoera desberdinean iritsi ziren orain aste batzuk jokatutako euskal derbira.
Miarritze sasoi betean zegoen,
derbiaren atarian etxetik kanpo
bi partida galdu arren —Castres
eta Racingen aurka—. Baiona, ordea, krisi betean zegoen, bost aldiz jarraian galduta. Inork ez
zuen zentimo bakar bat ere Baionaren alde jokatuko, baina gauzak nola diren, Baionak irabazi
zuen derbia (15-16).
Usu gertatzen den bezala, derbia mugarri izan da bi taldeentzat. Baionarrek Aguileran hasi
Ian Balshaw Miarritzekoa, baloiarekin, Dwayne Haare eta Benjamin Boyet Baionakoak gainditu nahian. GAIZKA IROZ
Miarritzek eta Baionak ibilbide desberdina egin dute Top14aren
hastapenean: batek, goitik behera egin du, eta besteak, behetik
gora. Biak, halere, suspertu beharrean dira, behealdean baitaude.
Azpitik goiti
begiratzeko
zuten susperraldia, eta Agen eta
Bordeleren aurka irabazi zuten
jarraian. Miarritzek, ordea, bere
bolada txarrarekin jarraitu du;
Baionakoaren ondotik, beste hiru
partida jarraian galdu zituen. Sasoi hastapenean bi taldeak elkarrengandik biziki urrun egon
arren —Miarritze lehen postuetan eta Baiona azkenekotan—,
pixkanaka bi euskal taldeak hurbildu egin dira elkarrengana.
Azaroaren 10eko partiden atarian, puntu bakarraren aldea zegoen Baiona eta Miarritzeren artean. Sasoi honetan bi taldeen artean izan den alderik txikiena.
Gauzak, baina, pixka bat aldatu dira, joan zen jardunaldian
Miarritzek etxean Perpinyari irabazi ziolako, eta Baiona Grenoblen galtzaile aterako zelako.
Top14ak atseden hartu duen
honetan, lau punturen aldea
dago Miarritze eta Baionaren
artean.
4. Miarriztarrak
Europari begira
Miarritze paradoxa batean dago.
Top14an, sailkapeneko erdiko
postuetan dago. Jaitsiera postuekiko segurtasun tartea dauka
—zortzi puntu ateratzen dizkio
Ageni, jaisteko postuetako lehe-
nari—, baina Heineken Kopako
postuetatik urrun, Grenoble seigarren sailkatuak sei puntu ateratzen dizkiolako. Perpinyaren
aurka irabazita martxa zuzendu
arren, azken bolada ez du oso ona
izan. Hala ere, helburua gora begira ezartzea da, eta lehen sei postuetan sartzea. Horretarako, aldeko egutegia izanen du. Hurrengo astean, ez jaisteko borrokan
dagoen Bordele jasoko du. Ondoren, gaizki dabiltzan Paris eta
Mont de Marsanen zelaietan ariko da. Puntuak lortzeko aukerak
dira horiek, Heineken Kopako borrokan bete-betean sartzeko.
Europako lehiaketa nagusian,
bestalde, bizirik dago Miarritze.
Gaizki hasi zuen arrunt, Harlequinsen zelaian astindua jasota.
Porrotaz gain, Londresko taldeari
erasoko puntua eman zion Miarritzek. Multzoko lehen postua
lortzea oso zail izanen du orain.
Alta, bigarren postuan bukatzeko aukera du. Ibilbide ona eginez
gero, multzoetako bigarren sailkatu onenen artean sartzen ahalko da, eta horrela final-laurdenetarako sailkatu.
5. Baionarrak,
konfiantza bila
Baionari dagokionez, azken hilabete eta erdiak esperantzarako
tartea ireki du. Derbia irabazi
ondoren, itxura hobea ematen ari
da. Ageni eta Bordeleri irabazi
dio, eta jaitsiera postuetatik atera
da. Top14ko azken partidan ere,
etxetik kanpo Grenobleren aurka
galdu arren, itxura ona eman
zuen. Pixkana, Deylaud eta Lantaren joko sistema plantan ezartzen ari dira jokalariak, eta taldeak partida hobeak jokatu ditu.
Hala ere, hobekuntza horrekin
jarraitzeko lanak izanen ditu.
Hurrengo partidetan, aurkari
zailak egokitu zaizkio. Clermont
eta Montpellierrera joan beharko
du lehenik. Ondotik, etxean
Mont de Marsan jasoko du, eta
Parisen zelaira joanen da. Lehen
bi partidak zailak badira ere,
hurrengo bietan emaitza onak
lortu beharko ditu, sailkapenean
gora egiteko.
D
‹Agenda
Ekitaldiak
Zure ekitaldia BERRIAn agertzea nahi baduzu: www.berria.info/zerbitzuak/agenda/bidali/
Musika
pAndoain. Bi arreba, Andoni
Egaña eta Xabier Lizasorekin.
Gaur, 20:00etan, Bastero kulturgunean.
pBilbo. All Nighters' Club. Gaur,
19:00etan, Fnac saltokian.
pBilbo. Bilboko Udal Musika
Eskolako irakasle eta ikasleen
kontzertua. Gaur, 19:30ean,
Hika ateneoan.
pBilbo. Free the Wheel eta Janire. Gaur, 20:00etan, Santana
27 aretoan.
pBilbo. Betagarri. Gaur,
21:30ean, Kafe antzokian.
pBilbo. Greg Diamond Quartet.
Gaur, 22:30ean, Bilbaina Jazz
Clubean.
pDonostia. Ty Segall. Gaur,
20:30ean, Gazteszenan.
pElorrio. Elorrioko XXIII. Jazz
Blues Jaialdia: Miguel Salvador
Quartet. Gaur, 22:00etan, Arriola antzokian.
pErrenteria. Brasilgo musika,
Yemamah taldearekin. Gaur,
22:30ean, De Cyne Reina tabernan.
pIruñea. Neguari Abesten.
Gaur, 19:00etan, Elkar aretoan
(Comedias).
pUrretxu. Cisma eta Dictadura
taldeen kontzertua. Gaur,
20:00etan, Gaztetxean.
pBeasain. Loinatz Musika Eskola. Gaur, 19:00etan, Igartzako
Multzoan.
Bertsolaritza
pAndoain. Bertso afaria. Gaur.
Bertsolariak: Alaia Martin, Unai
Gaztelumendi eta Beñat Gaztelumendi.
pLaudio. Bertso saio didaktikoa. Gaur, 09:30ean, AEK euskaltegian, eta, 11:15ean, Udal
euskaltegian. Bertsolariak: Unai
Mendibil eta Izar Mendiguren.
Hitzaldiak
pAbadiño. Fábricas de creación y la experiencia de Astra en
Gernika. Gaur, 20:00etan, Matienako Errota kultur etxean.
pBilbo. Mileva Maric: la gran
marginada de la teoría de la Relatividad, Mercedes Gonzalez
Moreno hizlariarekin. Gaur,
19:30ean, Bidebarrieta kulturgunean.
pDonostia. Sakelakoentzako
aplikazioez mintzatuko da Nagore Guarretxena Akting Ingeniaritza enpresako burua. Gaur,
18:00etan, Deustuko Unibertsitateko Garate eraikinean.
pDonostia. Iñaki Perurenaren
‘Badu, bada’. Gaur, 19:00etan,
San Telmo Museoan.
pDonostia. Jesus A. Nuñez:
Egipto, clave de las revoluciones árabes. Gaur, 19:30ean, San
Telmo museoan.
pGaldakao. Independentziaren bideragarritasun ekonomi-
koa, Oskar Aranzabal ekonomialariarekin. Gaur, 19:00etan,
Gandasegi eskolan.
pGetxo. Alberto Iñurrategik Porrotaren gorazarrea hitzaldia
emango du. Gaur, 19:30ean, Fadura kiroldegiko aretoan.
pOlatzagutia. Jostailuak... Bidezko Kontsumoa... Gaur,
15:00etan, udal ludoteka.
pVillabona. Prekaritateari buruzko mahai ingurua. Gaur,
18:00etan, balio anitzeko gelan.
Ikus-entzun
pAretxabaleta. Emakumeak
Francoren espetxeetan dokumentala, Josu Martinez eta Txaber Larreategirekin. Gaur,
19:00etan, Zaraia aretoan.
pArrasate. Zuloak dokumentala. Gaur, 22:00etan, Gaztetxean.
pEibar. Amor bajo el espino
blanco. Gaur, 17:30ean, Hezkuntza Esparruan.
pErmua. Gazta zati bat filma
eta solasaldia Jon Maiarekin.
Gaur, 20:30ean, antzokian.
pErrenteria. Qalbi (Nire bihotza) Palestinari buruzko film laburra. Gaur, 19:00etan, Mikelazulon.
pIrun. Nafarroa, Miguel Angel
Otsoa de Alda eta Imanol Diaz
de Garaioren eskutik. Gaur,
19:30ean, Amaia kultur zentroan.
Lehiaketak
pDonostia. ZZ Blues Ban eta
The Amendoins. Gaur,
20:00etan, Dokan.
Bestelakoak
pBilbo. Zinebi 2012. Bilboko
Zine Dokumental eta Laburmetraia Nazioarteko Zinemaldia.
Gaur, 18:30ean, Golem Alondegian.
pBilbo. Uxue alberdi idazlea
izango da Irakurketa Txokoan.
Gaur, 19:00etan, Bizkaiko Foru
Liburutegiko hitzaldi aretoan.
pBilbo. Ahotsak elkarri lotuz.
Gaur, 19:30ean, Alondegian.
pDonostia. Hedoi Etxartek Sinplistak poema liburua aurkeztuko du. Gaur, 11:00etan, liburutegi zaharreko sotoan.
pDonostia. Crisis y prostitución
en el futuro lana aurkeztuko du
Arrats elkarteak. Gaur,
19:30ean, Kaxilda liburutegian.
pGasteiz. Harkaitz Canoren
Twist nobelaz ariko dira. Gaur,
20:00etan, Ignacio Aldekoa
kultur etxean.
pGetxo. Arrate Egañaren Paradisua ipuin liburua aurkeztuko
dute. Gaur, 20:00etan, Algortako Aldai patronatuan.
pZumaia. Mundipurdiko ipuinak. Oso urrutitik datozen kontuak. Gaur, 17:30ean, Alondegiko haur liburutegian.
JON URBE / ARGAZKI PRESS
Nagore Guarretxena q Ingeniaria
Akting Ingeniaritza enpresako sortzaile eta buruetako bat da
Guarretxena. Sakelako telefonoentzako aplikazioak garatzen dabiltza
jo eta ke. Adibide batzuk erakutsiko ditu gaur, Donostian.
«Enpresak eta garatzaileok
sekulako ahalmena dugu
hemen; baina lotura falta»
Edu Lartzanguren
Nagore Guarretxena (Andoain,
Gipuzkoa, 1982) Akting Ingeniaritza enpresako sortzaile eta buruetako bat da. Aktingek ekitaldietarako sarrerak saltzea errazteko
sorturiko BarraBarra aplikazioa
eta Interneten enkanteak gardentasunez egiteko DingaDanga sistema aurkeztuko ditu gaur,
18:00etan, Deustuko Unibertsitateko Donostiako campuseko Innogunean, Betor hitzaldi sortaren barruan.
Sakelako telefonoekin maiteminduriko jendea gara. Zuek hasieratik
zenuten argi etorkizuna poltsikoan
egongo zela?
Telekomunikazio Ingeniaritza
ikasi genuen Donostian; lehen
promozioa izan ginen. Artean sakelako telefonoekin hasiberriak
ginen geu ere, eta gailu bat asmatu genuen itxarote ilarak saihesteko. Txanda eskatu ondoren,
busca moduko bat ematen zizuten. Kafea hartzera-edo joan, eta
gailuak ohartarazten zintuen
noiz zenuen txanda. Ez genuen
aurreikusi sakelako telefonoekin
gaur noraino irits gintezkeen,
baina argi ikusi genuen geure
ideia oso lotuta zegoela sakelakoekin.
Hasierako ideia horren kumea da BarraBarra sarrerak saltzeko aplikazioa?
Euskal Herriko Bertsozale elkarteak eskatuta egin genuen plataforma, ez zutelako Internetez sarrerak saltzeko modurik eta ilara
handiak sortzen zitzaizkielako
ekitaldien aurretik. Plataforman
norberak jartzen du ekitaldia, sarreren salneurria eta kopurua,
enter sakatu, eta, prest, sarrerak
saltzen has daiteke. Bezeroak
erosten du, eta mezu elektroniko
batez jasotzen du sarrera. Inprimatu edo sakelakoan gorde, eta,
gero, atean, hori erakusten duzu.
lana kentzen dio ekitaldiaren antolatzaileari eta entzuleari. Gainera, une oroz kontrolatzen duzu
zenbat saldu diren. EH Zuzenean
jaialdirako erabili dute sistema,
BECatu kontzertuan duela gutxi,
Pirritxek eta Porrotxek...
Tabletak heldu eta, agian, galdu
egingo dira urte gutxitan,netbookekin gertatu bezala. Baina argiagoa
dirudi telefonoak eramaten jarraituko dugula.Zuen apostua hori da?
Gailu horietarako produktuekin
asmatzea da gure erronka. Horretarako aplikazioak eskatzen dizkigute gehienbat gaur. Gure kasuan, ikerkuntza eta garapena
ezinbestekoa zaigu, orain sakela-
ko adimendunak bezala, bost
urte barru beste zerbait izan daitekeelako.
Askok pentsatuko dute mundu horretan dena jokoak direla.
Trenen mantentze lanean dabilen enpresa batekin egin dugu
lan: gurpilak neurtzeko, perfilometro laser bat erabiltzen dute,
zenbat eta non gastatu diren jakiteko. Gailu hori lehen PDA batekin kontrolatzen zen, eta oso garesti ateratzen zen. Orain, aplikazio bat egin diegu, eta
sakelakoarekin kontrolatzen du
langileak. Berdin gabiltza ate automatikoen mantentzea Internet
bidez kontrolatuz kilometro asko
aurrezten duen beste enpresa batekin.
Behar bezalako komunikazioa dago
Euskal Herrian enpresen eta aplikazio garatzaileen artean?
Askoz handiagoa beharko genuke; oso argi daukat. Haiek ez dakite aukera piloa daukatela halako
teknologia erabilita, eta halako
teknologian gabiltzanok ez dugu
jakiterik haiek zer-nolako gauzak
behar dituzten. Bi aldeetatik sekulako potentziala dago, baina lotura falta zaigu. Pentsatu beharko genuke nola sustatu komunikazio hori, denon artean gauza
bikainak egiteko.
Agenda ›
b
Eguraldia
Joera
Bihar
t°
Itsasoa
pHegoaldeko haizea,3-4ko indarrarekin.Lehenengo 2 milietan,itsaso kizkurra,eta itsaskirria gainontzekoan.Ipar-mendebaldeko hondoko itsasoak
2,5 metroko olatuak altxatuko
ditu.Arratsaldean,2 metrokoak.
t°
t°
Larunbata, 24
t°
Igandea, 25
Astelehena, 26
p
Baiona 8/18
p
Bermeo 9/16
p
Donostia 7/17
p
p
Bilbo 8/17
p
Donibane Garazi 5/17
Durango 6/14
p
Azpeitia 4/14
p
p
p
Leitza 1/13
Arrasate 5/15
Amurrio 6/15
Maule 4/16
p
p
Balmaseda 6/14
Iruñea 6/14
t°
Giro eguzkitsua
eta epelagoa
pGaur,zerua ez da erabat
oskarbi egongo,batez ere
Nafarroan eta Ipar Euskal
Herrian,non goizean tantaren bat bota dezakeen.Baina orduak aurrera joan ahala,denean jasoz joango da,
eta eguzki ordu asko izango
dira.Beroenak igo egingo dira,eta 18 gradura helduko di-
b
Lainotuta, baina ateri
pBihar, laino asko izango dira,
batez ere mendebaldean,
hainbat fronte sistema hurbil
ibiliko baitira. Nafarroan, hodei
gutxiago agertuko da, baina lainoak ugarituz joango dira
orduak aurrera joan ahala.
Dena dela, ateri eutsiko dio
denean. Eguneko tenperatura
ez da askorik mugituko, aurreko
egunekoarekin alderatuz, hego
haizeak indarrez joko baitu, goizean batez ere. Beraz, tenperatura epela izango da, zein urtarotan gauden kontutan hartuta
noski.
p
p
Gasteiz 3/13 Agurain 2/12
Gaur
ORDUA
Itsasbehera
05:30
1,62
Itsasgora
11:58
3,65
Itsasbehera
18:12
1,44
METROAK
p
Abaurregaina -1/10
p
Itsasaldiak
p
p
Tafalla 5/14
Guardia 4/13
p
ra kostaldetik hurbil.Egunaren amaieran,hego haizeak
indarra hartuko du,eta mendi eta itsasotik hurbil bolada
zakarrekin ibiliko da.
Tutera 4/13
Isobara mapa
Eguzkia
S0RTU
08:14
Ilargia
GORDE
17:42
EGUNA
Ilbete
Azaroaren 28a, asteazkena
Ilbehera
Abenduaren 6a, osteguna
Ilberri
Ilgora
Hitz-jokoak
G Logika jokoa
G Sudokua
Ibilbide luzeko tren batean jazotako lapurreta bat ikertzen ari dira bost euskal detektibe ospetsu. Diamante
bat ostu dute. Arrastoetan oinarrituta, esaguzu zein susmagarri galdekatu duen detektibe bakoitzak,
treneko zein tokitan topatu duen, eta zertan ari ziren susmagarriak detektibeek aurkitu zituztenean.
Arrastoak
Lotan
9
Musika entz.
10
Biltegia
11
Ikaztegia
12
Jangela
13
Logela
14
Lotan
Musika entz.
Idazten
Irakurtzen
Gidatzen
Lokomotorra
Jangela
Logela
Ikaztegia
Zozaia
Biltegia
Sarobe
Lertxundi
Agirre
TOPAGUNEA
entzuten
ari zen.
ZERTAN ARI
SUSMAGARRIA
Badiola
1. Lokomotorrean topatutako susmagarria, gizonezkoa bera, egiazki gidatzen ari zen trena.
2. Agirre detektibeak galdekatu zuen Felix, eta Lertxundi detektibeak Ainhoa. Azken hori ez
zen irakurtzen ari.
DETEKTIBEA
TOPAGUNEA
ZERTAN ARI
3. Biltegian zegoena lo topatu zuen
detektibeak. Haren arropak arakatzean,
ostutako diamantea aurkitu zuen.
4. Badiola detektibeak ikaztegian
topatu zuen susmagarria.
5. Sara jangelan zegoen detektibeak
aurkitu zuenean.
A B C D F
G H I
J K
L M N O P
6. Iker, aldiz,
1
Ainhoa
idazten ari zen
detektibeak
2
Iker
esan zionean
3
Gorka
harekin
4
solastatu nahi
Felix
zela.
5
Sara
7. Zozaia
detektibearen
6
Gidatzen
susmagarria,
7
Idazten
gizonezkoa
8
bera, musika
Irakurtzen
7
4
2
5
4
6
7
4
5
7
4
1
2
3
1
8
3
6 5 4
6
6
9
1
5
8
G Goitibehera
G Atzoko erantzunak
2
3
4
5
6
7
8
9
DETEKTIBEA
6
1
Lokomotorra 15
SUSMAGARRIA
9x9-ko laukian hutsik
dauden gelaxkak bete
behar dituzu, 1etik 9ra
bitarteko zenbakiak
idatziz, eta kontuan izanik
zenbaki bakar bat ere ez
dela bi aldiz azaltzen
errenkada eta zutabe
berean, ezta dagokion
3x3-ko laukian ere.
7
TOPAGUNEA
ZERTAN ARI
Goiti eta beheiti letra bat gutxiago edo
gehiago du asmatu beharreko hitzak.
1. Oxidoen taldeko minerala. 2. Eurasiako
estatua. 3. Berehala. 4. Zuhaitz mota.
5. Akuri. 6. Ipar Euskal Herrian, lehengusu.
7. Lehorra. 8. Hozka. 9. Maisuen modura,
bikain.
2
6
7
1
9
4
5
8
3
9
3
8
6
2
5
7
1
4
4
1
5
3
8
7
9
6
2
6
8
9
2
3
1
4
5
7
3
5
2
4
7
8
6
9
1
1
7
4
5
6
9
3
2
8
5
2
1
9
4
3
8
7
6
8
4
6
7
5
2
1
3
9
7
9
3
8
1
6
2
4
5
Goitibehera: 1. Mordoka. 2. Kromoa.
3. Mokor. 4. Koro. 5. Oro. 6. Orio. 7. Oroit.
8. Protoi. 9. Tropiko.
‹ Agenda
1
Aretoak
D DURANGO. Zugaza.
Araba
A Roma con amor 20:30
D ERMUA. Ermua Antzokia.
GASTEIZ
Gazta zati bat 20:30
D FLORIDA
San Prudentzio,22 (94-5231940).Ikuslearen eguna: asteazkena.
Amanecer II
Baztan
Argo
En la casa
La parte de los ángeles
Lo imposible
Skyfall
Todo es silencio
17:15 19:45 22:30
18:00 20:15 22:30
20:00 22:30
17:30 20:00 22:30
18:00 20:15 22:30
17:45
22:30
18:00 20:45
17:30
D YELMO BOULEVARD
Boulevard merkataritza gunea (902-221622).Ikuslearen eguna: osteguna.
Argo
17:50 19:30
22:30
18:40
17:50 20:00
18:35 20:35
18:00 19:00
21:15 21:45
17:30
17:50 18:50
22:30
Campanilla,el secreto de las hadas
En la mente del asesino
Hotel Transilvania
Amanecer II
Las aventuras de Tadeo Jones
Lo imposible
Looper
Sinister
Skyfall
20:10 21:55
Amanecer II
Campanilla,el secreto de las hadas 16:20
Drácula
16:10
El profesor
16:10
En la casa
16:00
Hotel Transilvania
16:00
La isla de los Olvidados
La parte de los angeles
16:30
Lo imposible
Skyfall
18:10 20:20
18:00
20:20
18:30 20:30
18:10 20:20
19:50
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
La pianiste (JBA) 20:00
19:30 20:15
22:30
LEIOA
20:10 21:10
Artea merkataritza gunea (902-333 231).Ikuslearen eguna: asteazkena.
D CINESA ARTEA
D YELMO GORBEIA 3D
17:30 18:45 19:45 21:00
22:00
18:10 20:00
18:10
17:50 20:00 22:10
17:30 19:30
18:30
17:45
18:00 20:15 22:30
19:50 22:10
20:20 22:30
21:30
19:00 20:30 21:50
Bizkaia
BILBO
Amanecer II
Argo
Hotel Transilvania
Lo imposible
Los amos del barrio
Si de verdad quieres
Sinister
Skyfall
16:00 17:00 18:15 19:30 20:30
22:00 22:45
17:00 20:00 22:20
16:00
20:45 22:45
16:15 18:15
16:00 18:15 20:30 22:45
16:00 18:10 20:20 22:30
16:00 18:00 20:00 22:00
20:00 22:20
16:00 18:00 19:00 22:00
D KULTUR LEIOA
Ez dago emanaldirik.
PORTUGALETE
20:00
17:50 20:00
17:45 20:00
17:40
17:50 20:00
18:00
18:00
20:00
IRUN
ANGELU
D CINEBOX MENDIBIL
D MONCINE
22:10
22:10
22:15
22:15
21:30
22:10
Amanecer II
Hotel Transilvania
Lo imposible
Los amos del barrio
Skyfall
Vacaciones en el infierno
18:00 20:20
18:15
18:15 20:20
18:15 20:20
19:00
18:00 20:20
20:20
22:30
22:30
22:30
22:30
22:00
22:30
D SERANTES
(94-4839244).Ikuslearen eguna: asteazkena.
16:00 17:00 18:15 19:3020:00
22:00 22:45
Argo
20:00 22:15
Campanilla,el secreto de las hadas 16:00 18:00
Drácula
16:00
Hotel Transilvania
16:00 18:00
Lo imposible
16:00 18:15 20:30 22:45
Looper
20:00 22:30
16:00 18:00 20:00 22:00
Sinister
18:00
Skyfall
16:00
19:00 22:00
D GOLEM ALHONDIGA
Amanecer II
El artista y la modelo
Incendies
Amanecer II
16:00 17:00 18:15 19:30 20:30
22:00 22:45
22:30
18:30
20:15
18:30 20:30 22:30
18:00 20:00
DONOSTIA
Argo
Drácula
Hotel Transilvania
16:10
16:30
Lo imposible
16:00
Sinister
Skyfall
D ANTIGUO BERRI
D LASARTE. Manuel Lekuona. Melancolía 21:30
17:15 19:45 22:15
17:30 20:00 22:30
18:00 20:30
Gipuzkoa
Argo
El profesor
En la casa
Amanecer II
Lo imposible
Zinebi
17:15 20:00
17:30
17:15 20:00
17:15 20:00
17:30 20:00
22:15
22:15
22:15
20:10 22:15
22:15
22:15
D MULTICINES
17:30 20:00
17:30 20:00
19:45
19:45
17:30
17:30 20:00
17:30 19:45
17:30 20:00
17:30
22:15
22:15
22:15
22:15
22:15
22:15
22:15
BARAKALDO
D COLISEO CINESA MAX OCIO
Kareaga kalea z/g (94-4310310).Ikuslearen eguna: astelehena.
16:00 17:00 18:15 19:30 20:30
22:00 22:45
19:00 22:00
18:00
19:30
20:30
22:45
20:20
18:10
22:45
18:15 20:30 22:45
Argo
16:00
Clint Eastwood zikloa
Drácula
Drácula 3D
El fraude
16:00
El ladron de palabras
16:00
16:00
Frankenweenie
16:00
Hotel Transilvania
16:00
Hotel Transilvania 3D
Lo imposible
16:00
Looper
Los amos del barrio
16:00
Paranormal activity 4
Salvajes
16:00
Sinister
Skyfall
16:00
Todo es silencio
Venganza: Conexión Estambul
19:45
17:15 20:00
17:15
17:00 19:45
17:15 20:00
17:15 19:45
17:15 19:45
19:30
22:15
18:00
17:30
18:15 20:30 22:45
17:00
22:00
18:15 20:30 22:45
20:20
22:45
18:15 20:30 22:45
18:00 20:15 22:30
19:00 20:00 22:00
20:00 22:00
18:10
22:30
Amanecer II
16:00 17:00 17:50 18:15 19:30
20:10 20:30 22:00 22:30 22:45
Argo
20:00 22:30
16:00 18:30 20:30 22:45
Hotel Transilvania
16:10 18:00
Lo imposible
16:00 18:10 19:45 20:20 22:30
Los amos del barrio
18:15 20:30
Sinister
22:45
Skyfall
17:00 19:45 22:00 22:30
Tadeo Jones
16:00
Todo es silencio
16:00
D PRINCIPE
San Joan,10 (943-421247).Ikuslearen eguna: asteazkena.
Argo
Blancanieves
Bypass
Drácula
El festin da Babette
El festin de Babette(JBA)
El fraude
El profesor
En la casa
Lo imposible
Pura vida (JBA)
Reality
Skyfall
Skyfall (JBA)
17:15 19:45 22:15
20:00
17:30
22:30
17:00 20:00
22:15
16:45
22:00
17:15 19:45
17:30
17:00 19:30 22:00
17:15 20:00 22:30
22:15
22:00
19:30 22:00
16:45
19:00
D TRUEBA
S.Esnaola,10 (943-271391).Ikuslearen eguna: asteartea.
En la casa (JBA)
Holy Motors (JBA)
17:30 19:45 22:00
17:15 19:45 22:00
D BEASAIN. Usurbe. Tyranousaurius 21:00
D YELMO MEGAPARK
Erribera etorb.(94-4181672).Ikuslearen eguna: astelehena eta asteazkena.
Amanecer II
15:45 16:30 17:15 17:30 18:00
18:45 19:30 19:45 20:15 21:00
21:45 22:00 22:30 23:15
Argo
19:55 22:15
Campainilla,el secreto de las hadas
17:35
17:40 19:50 22:05
Hotel Transilvania
16:05 18:00
17:00
17:30
Lo imposible
17:45 19:00 20:00 21:30 22:10
Looper
15:50
Los amos del barrio
21:35
Sinister
19:20
Skyfall
18:20 19:30 21:15 22:30
BASAURI
D IBAIGANE
20:00 22:00
D COLISEO
Ikuslearen eguna: astelehena.
D ELGOIBAR. Herriko Antzokia.
Carmina o revienta 21:30
ERRENTERIA
D NIESSEN ZINEMAK
(943-345291).
Amanecer II
Hotel Transilvania
Lo imposible
Sinister
Skyfall
17:15 20:00 22:45
18:00
17:30 20:00 22:45
17:45
17:00
17:00 19:45 22:30
22:30
19:40 22:35
Après Mai
Comme des frères
Dans la maison
La fille du régiment
Le capital
Royal Affair (JBA)
Thérèse Desqueyroux
Une nouvelle chance (JBA)
16:30
19:30 22:00
14:00
21:00
18:00
18:00
15:00
D CINEBOX URBIL
Urbil merkataritza gunea (943-221622).
16:00 18:15 20:00 20:30 22:30
22:45
20:00 22:30
18:00
22:00
18:00 20:00
18:00
18:05 20:25 22:45
20:00 22:30
19:00 22:00
Argo
Campainilla,el secreto de las hadas 16:00
El fraude
Hotel Transilvania
16:00
16:00
Lo imposible
15:45
Los amos del barrio
Skyfall
16:00
D ZUMAIA. Aita Mari. El topo 22:00
D ROYAL
Amour
Après Mai
Chinatown (JBA)
Dans la maison
Frankenweenie (JBA)
L’air de rien
N’aie pas peur (JBA)
Red Heart (JBA)
Royal Affair (JBA)
21:00
21:00
18:40
16:25
21:40
14:00
21:00
22:10
18:00
18:00
D CGR CENTRE
(0559-599090).
Argo
Asterix et Obelix: au ...3D
Comme des frères
Looper
Nous York
Skyfall
Stars 80
The Impossible
Twilight Chapitre 5...
Une nouvelle chance
11:15
15:45
11:15
11:15 13:45 16:00 18:00 20:00 22:15
22:15
13:45
20:00
22:15
11:00 13:45 16:30
19:45 22:15
17:55
11:15 13:45 15:55 18:05 20:15 22:30
11:15 13:45 15:55 18:05 20:15 22:30
11:15 13:45 15:50 17:55 20:00 22:15
D L’ATALANTE
(05559-557363).
Amour
Le capital
Royal affair
21:00
16:30
14:00
18:30
15:30
14:00 16:00
19:40
19:40
IRUÑEA
17:15 20:00
17:30 20:10
19:30
17:30 20:10
17:30 20:10
17:15
17:00
Amanecer II
16:30 17:30 18:30 19:0020:00
21:00 21:30 22:30
Argo
17:15 20:00 22:30
Brave indomable
16:30
17:30 20:30 22:30
Hotel Transilvania
16:30 18:30 20:30 22:30
16:30 18:30
Lo imposible
16:30 17:30 19:00 20:00 21:30
22:30
Looper
20:00 22:30
Los amos del barrio
20:30 22:30
Pura vida (JBA)
16:30 18:00 20:30 22:30
Skyfall
17:00 19:45 22:30
D GOLEM YAMAGUCHI
18:15
17:15
21:00
20:45
19:00
Amanecer II
El fraude
Skyfall
Todo es silencio
17:30 19:45 22:00
17:30 19:45 22:00
17:30 19:45 22:00
17:00
22:00
19:45
D GOLEM LOS LLANOS
D OCINE
Amanecer II
Argo
Campainilla,el secreto de las hadas
Drácula
El fraude
Hotel Transilvania
Lo imposible
Sinister
Skyfall
Tadeo Jones
18:15 20:30
20:15
18:15
18:30
20:30
18:30 20:30 22:30
18:00 20:00
22:30
20:00 22:00
19:00 22:00
18:00
UHARTE
(902-463269).Ikuslearen eguna: osteguna.
Amanecer II
16:00 16:30 17:00 18:10 18:45
19:30 20:20 20:55 22:00 22:30
16:00 18:10 20:20 22:30
18:10
20:20 22:30
20:15
18:15 20:15 22:15
18:15 20:15 22:15
Los amos del barrio
Sinister
Skyfall
Vulnerables
18:10 18:45 19:45 20:20
22:20 22:30
16:20 18:20
20:20 22:20
16:00
19:00 22:15
18:10 19:10 22:10
VIANA
D LAS CAÑAS
Atraco!
Blancanieves
El fraude
Hotel Transilvania
Amanecer II
Lo imposible
Vulnerables
17:15
16:15 18:15
16:15 18:15 20:15
18:15 20:15
17:15 20:00
16:15
20:15
20:00
17:15 19:45
22:30
20:00 22:35
17:00 18:45
20:30 22:45
17:30
20:00 22:40
18:00
17:00 18:00 19:30 20:15
22:00 22:45
18:00
17:15 19:45 22:30
20:00 22:30
Nafarroa Beherea
D DONIBANE GARAZI. Le Vauban.
Ombline 20:30
A Roma con amor
Baztan
El profesor
En la casa (JBA)
Holy Motors (JBA)
La pequeña Venecia
Reality
14:15
22:15
22:15
22:30
22:15
(948-222333).Ikuslearen eguna: astelehena.
16:15
22:15
22:15
D GOLEM LA MOREA
D L’AUTRE CINEMA
14:30
Argo
Atraco!
16:00
16:15
Hotel Transilvania
16:10
16:00
Lo imposible
16:00
Nafarroa
(05559-555298).
22:30
22:30
D ITAROA
14:00
D GOLEM BAIONA
BAIONA
22:30
TUTERA
Lapurdi
22:30
22:30
18:00
Amanecer II
Argo
Barrura begiratzeko leihoak
En la casa
Lo imposible
Skyfall
17:30 20:00
20:00
18:00
17:30 20:00
18:00
17:30 20:00
20:00
LIZARRA
20:00
14:00
14:00
MIARRITZE
USURBIL
Amanecer II
Argo
Hotel Transilvania
Lo imposible
Skyfall
D SAIDE OLITE
Les saveurs du palais 20:30
Sólo es el principio (JBA) 19:15 21:45
Au-dela des collines
Etre la
Frankenweenie
La chasse
Rengaine
Traviata et nous
EIBAR
16:30
16:30
16:30
16:30
D KANBO. Aiglon.
D OÑATI. Herri antzokia. Playgravity 2 20:00
Amanecer II
Arraindegi eraikina (943-421371).
22:00
19:30 21:30
19:30 22:00
19:30 22:00
19:30 22:00
Les saveurs du palais 21:00
D TOLOSA. Leidor.
22:15
22:30
22:15
22:15
22:30
22:30
D LA BRETXA
Eskutza kalea,13 (94-4310310).Ikuslearen eguna: astelehena.
Amanecer II
Baztan
El festín de Babette
El fraude
Holy Motors
Lo imposible
Reality (JBA)
Argo (JBA)
Buscando a Eimish
En la casa
La pequeña Venecia
La saga crepusculo 2.zatia
Lo imposible
Skyfall
16:45
¡Atraco!
14:00
14:00
14:00
14:00
14:00
14:00
19:30
17:00 20:30
D HAZPARNE. Haritz Barne.
18:15 20:30 22:30
22:45
17:00 19:45
(94-6070767).
14:00 16:30
D LE SELECT
Amanecer II
Argo
La Bretagne
Skyfall
The Impossible
Twilight Chapitre 5: Revelation II
Un plan parfait
Une nouvelle chance
D SAIDE CARLOS III
DONIBANE LOHIZUNE
D OCINE TXINGUDI
Leizaola Lehendakariaren kalea,Ikuslearen eguna: astelehena.
D SOCIAL ANTZOKIA
Cosmópolis (JBA)
Comme des frères, Hugo Gelin zuzendariaren filma. BERRIA
Mendibil merkataritza gunea (943-630223).Ikuslearen eguna: osteguna.
D BALLONTI
Animal´s
Atraco!
Hotel Transilvania
Los amos del barrio
Skyfall
Tadeo Jones
Venganza
SANTURTZI
D COLISEO CINESA ZUBIARTE
Amanecer II
17:00 19:30 22:00
18:20
D IGORRE. Lasarte aretoa.
Gorbeia merkataritza gunea (94-5460623).Ikuslearen eguna: asteazkena.
El fraude
Hotel Transilvania
Lo imposible
Looper
Los amos del barrio
Sinister
Skyfall
D LAUREN GETXO
Arriluze z/g (94-4310310).Ikuslearen eguna: asteazkena.
22:10
22:35
20:10 22:25
18:45 21:30
Amanecer II
GETXO
22:15
22:15
Zuberoa
22:15
22:15
22:15
D MAULE-LEXTARRE. Baitha.
L’air de rien 21:00
Después de Lucía (JBA) 21:00
Agenda ›
Komunikazioa D
Gerra propaganda Interneten
Irlen sarea
Gorka Julio
G
erra propaganda Internetera ere aspaldi iritsi
bazen ere, orain gordintasun osoan ari da agertzen. Aldi
berean, orain arteko hedabideen
neutraltasun faltsua agerian uzteko ere balio du Internetek.
Internetek aukera eman digu
Ekialde Hurbilean gertatzen ari
denari buruzko informazio asko
izateko. Batez ere sarean, Palestinarren sufrimendua eta Israelen
biolentzia argi gelditu diren bi
gauza dira. Bide horretatik iritsi
zaizkigun haurren argazkiak,
adibidez, beldurgarriak dira. Horiek ikusirik, Israelgo Estatuaren
propagandaren erantzuna espero genuen, baina zenbait hedabidek, baita Interneteko batzuek
ere, ez ikusiarena egiten diote.
Indar korrelazioaren ezberdintasunak alde batera utzi, eta bi
berdinen arteko borroka dela is-
latu nahi duenik ere bada. Aire
erasoak, misilak, teknologia aurreratua... suziriekin parekatzerik balego bezala. Hori ere ezaguna zitzaigun, eta askotan gertatutako gauza, behintzat, hedabide
tradizionalagoetan.
Oraingo berrikuntzak bi dira.
Alde batetik, berria ez, baina garrantzi berezia hartzen duen AlJazeera-ren garrantzia. Bere gordintasun osoan eta beste ikuspuntu batzuetatik, herrialde
arabiarretako egoera islatzen
baitu. Interneteko sare sozialetan zabaldu den bideo horrek,
adibidez, garrantzi hori azpima-
rratzen du: www.youtube.com/
watch?v=SqeZoW7C2Ng.
Bestalde, sare sozialen esparruan gerra izaten ari da. Batzuetan zuzena da, gerra hori alde
bien bozeramaileek bitartekari
gabe hitz egiten dute. Haien elkarrizketak eta akusazioak ere egon
daitezke, zenbaitetan. Horren
adibideak dira @alqassambrigade eta @idfspokesperson Twitterreko erabiltzaileak. Baina borroka nagusia gerra edo gatazka esparru batean ikusezina izaten da.
Horretaz gain, bada beste ekimen mota garrantzitsuago bat.
Ustezko injustizia baten ingu-
ruan mobilizaziora deitu eta
erantzuten duten pertsonena.
Orain arte, mugimendu sozialak,
elkartasun taldeak eta pertsona
arruntak izan dira, baina horien
artean baziren hacker kultura
errotuta zuten hacktibistak ere.
Orain eta etorkizunean, horiek
ere izango dute zer esanik injustizien inguruan, eta hurrengo urteetan ikusiko ditugu hacker talde antolatuen erasoak ere. Elementu askotarikoak izango dira
hemendik aurrera; hori bai,
oraindik ere egia izan ohi da lehen biktima kasu horietan guztietan.
Arantxa Iturbe q
Euskadi Irratiko esataria
Euskadi Irratiaren 30. urteurrena (II) q
Kulturgintzako ahots askotarikoak uhinetara
eramaten ditu arratsaldero Iturbek.
«Euskadi Irratiak
behar luke euskal
kultura guztien
topaleku»
Urtzi Urkizu Donostia
1985. urtean hasi zen Euskadi
Irratian esatari lanetan Arantxa
Iturbe (Alegia, Gipuzkoa, 1964).
Idazlea eta zutabegilea. Bere lanarekin maiteminduta dagoela
aitortzen du, entzuleen mesederako.
Nola gogoratzen duzu Euskadi Irratian 80ko hamarkadan bertan lanean hasi zineneko unea?
Ametsetako maitearekin lehendabiziko hitzorduan bezala esatea, gehiegi esatea izango da beharbada. Baina elkarrekin zerbait egiteko gogoa, istorio eder
bat bizitzeko ilusioa, ezezagunarekin topo egiteak sortzen duen
pudorea eta aukera ona egin izanaren itxaropena oso desberdinak ez zirela esango nuke.
Nolakoak ziren baliabideak 80ko
hamarkadan? Nola bizi izan duzu
gertatu den bilakaera teknologikoa?
Garairako egokiak ziren. Elkar
ezagutuz eta garaian garaikora
egokituz joan gara. Bilakaera ikaragarria eta garrantzitsua izanik
ere, funtsean irratiaren baliabi-
derik garrantzitsuenak berberak
dira oraindik ere: entzuten dakiten kontalari onak. Hori egiten
duen teknologiarik ez dute oraindik asmatu.
Irratia euskaraz 24 orduz entzutea
mirari txiki bat izan zen entzule askorentzat. Entzuleek gertu sentitu
al dute beti Euskadi Irratia?
Eurek esan beharko dute hori.
Guk entzuleak oso gertu sentitzen ditugu gehienetan. Saiatzen
gara egunero belarrira hitz egiten. Gertuago, nekez.
Jaime Otamendirekin batera egiten
zenuen Goizean Behin saioa oraindik
jende askok du oroimenean.Nolakoak izan ziren programa horretan bizi
zenituen urteak?
Gazteak ginen, eta freskoak. Hasiberriak eta langileak. Gogotsuak eta ausartak. Urte zailak ziren, zentzu askotan. Ordukoak ditut lankiderik leialenak eta
lagunik kuttunenak.
Kulturari lotuta zabiltza azkeneko
urteetan. Euskal kulturak Euskadi
Irratiarekin lotuta joan behar al du?
Ez naiz loturazale, baina horixe
da plazera ematen didan lotura
gutxietako bat. Euskadi Irratiak
JON URBE / ARGAZKI PRESS
behar luke euskal kultura guztien topaleku. Eta ez bakarrik
oihartzun lanerako. Zirika dezake, eta bultza egin.
Zertan asmatu du Euskadi Irratiak
30 urte hauetan,eta zertan ez?
Asmatu du komunikabide handiago eta boteretsuagoen ondoan
bizirik irauten eta entzule komunitate leial bat sortzen. Ez du asmatu (oraindik) komunikabide
handiago eta boteretsuagoak imitatzeari utzi eta txiki izatearen
onurak sinisten, eta entzule komunitate gazteenak erakartzen.
Euskadi Irratiko langileek, oro har,
askatasunez lan egiteko aukera izan
duzue 30 urte hauetan, hau da, presio politikorik gabe?
EITBko beste batzuek baino dezente presio txikiagorekin, seguru asko. Seinale txarra. Ez da askeago utzi gaituztelako; politikariek gure jardunari garrantzi
txikiagoa eman izan diotelako
baizik.
Han eta hemen, adituek diote irrati
eta telebista publikoek menpekotasun txikiagoa izan beharko luketela
gobernuetatik. Kasu honetan,
EITBk Jaurlaritzatik. Nola ikusten
duzu gai hori?
Menpekotasun guztiek egiten
diote kalte kazetaritzari: ekonomikoak, sentimentalak, boterearekikoak, ideologikoak, ospearekikoak, itxurarekikoak...
Azkeneko hiru urteetan asko sumatu al da 2009. urtean egon zen gobernu aldaketa?
Bai. Baina ez bereziki agintzen
dutenak aurreko urteetakoen aldean ideologia desberdinekoak
direlako.
Hizkuntzaren aldetik, erabilitako
euskaraz zer esan dezakezu? Entzule guztiak asetzeko moduko hizkera
da Euskadi Irratikoa?
Ezer ez da entzule guztiak asetzeko modukoa. Esatariok batuaz
—euskalki guzien erabiltzaileekiko errespetuz— eta gonbida-
tuek bakoitzak berean eginez
gero, bihotz gehiagotara iritsiko
gara.
Zer eskatuko zenioke Euskadi Irratiko hurrengo zuzendariari?
Izateko konfiantza bere ardurapeko lantaldean, markatzeko irizpideak eta uzteko lanean; jokatzeko ausardiaz eta argi izateko urte
batzuetarako dela. Asmatzeko
langileak ilusionatzeko bideak.
Eta emateko lehentasuna irratiari. Sinis dezala belarriz mundua
erakusteko gaitasuna duen tramankulu majiko eta miresgarri
honetan, inguruko apaingarriekin itsutu gabe. Eta gogoratzeko
lidergoa ez doala karguarekin.
Zertan hobetu daiteke Euskadi Irratiak etorkizunean?
Dena hobetu liteke. Baina belarria kalean jarri eta soinuz jasotakoa besteei erakusteko ahalegina
irudimenez garatuz gero, hogei
urte barru izango dugu zer ospatua. Seguru naiz horretaz.
‹ Agenda
E
Gaurko filmak
La dama de la frontera
1
p Etb2, 19:05. Zuz.: Charles Lamont.
Akt.: Yvonne De Carlo, Rod Cameron,
Andy Devine. AEB. 1945.
Au nom d’Anna
11
p Arte, 20:45. Zuz.: Edward Norton.
Akt.: Ben Stiller, Edward Norton, Jenna
Elfman AEB. 2000.
Altxor kulturalaren
inguruan berriketan
Hauteskunde
kanpaina, barrutik
Senda al daiteke
hiesa?
Israel eta Palestinaren
arteko gatazka hizpide
Atik Zra saioan hizkuntzari
buruz hitz egingo dute. Eztabaidan, Isabel Isaselaia irakasleak,
Jone Uria bertsolariak, Adriano
Mata itzultzaileak eta Iker Martinez de Laos Topaguneko kideak hartuko dute parte.
Iñaki Lopezek Kataluniara egingo du bidaia bertako politikarien ikuspuntua gertutik ezagutzeko. Besteak beste,
Carod-Rovira (ERC) eta Jordi
Turull (CiU) elkarrizketatuko
ditu gaurko saioan.
Timothy Ray Brownen kasu
berezia aurkezten dute dokumentalean. Hiesa atzeman
zioten 2007. urtean, eta tratamendu berezi bat jaso zuen.
Handik urtebetera GIB birusa
desagertu zitzaion.
Azken egunotako Hamasen eta
Israelen arteko gatazka izango
da Hora GTM saioaren ardatz
nagusia. Bigarren zatian,
UMP alderdi frantziarrean
dauden barne eztabaidak ere
aztertuko dira.
‘Atik Zra’. Hamaika, 22:00.
‘60 Minutos’. ETB2, 22:30.
‘Guérir du VIH?’. Arte, 23:45.
‘Hora GTM’. ETB2, 00:50.
Licencia para matar
1
p La1, 22:30. Zuz.: John Glen. Akt.: Timothy Dalton, Carey Lowell, Erresuma
Batua. 1989.
Danger immédiat
11
p France3, 23:30. Zuz.: P. Noyce. Akt.:
Harrison Ford, Anne Archer. AEB. 1994.
Seducción obsesiva
1
p Antena3, 00:00. Zuz.: Peter Svatek.
Akt.: Elizabeth Berkley, Corey Sevier.
AEB. 2003.
D
D
Telebista
ETB 1
ETB 2
Hamaika
Antena 3
Cuatro
TF1
08:20: Balbemendi. 09:20:
DBH. 09:30: In english please.
09:35: Kerman mintzalagun
bila. 09:40: Euskal Herritik.
10:05: Ibiliz. 10:30: Mendebalde Basatia. 11:20: Bidaide.
12:15: Martin. 12:45: Mugaldekoak. 13:30: In english please.
13:35: Oihaneder bere saltsan.
14:00: Gaur egun. 14:45: Eguraldia. 15:05: Euskal Herria
bide batez. 15:30: Barne barnetik. 16:05: Goenkale. 16:35:
Euskal Herria: Lau Haizetara.
17:00: Bidaide. 17:50: Haratago. 18:50: In english please.
19:00: Oihaneder bere saltsan. 19:20: Iparraldearen orena. 19:30: Azpimarra. 20:00:
Gaur egun. 20:45: Eguraldia.
21:00: Kantuan Prest. 21:30:
Mihiluze. 22:15: DBH. 22:55:
Harian. 23:25: Bi eta bat.
00:50: Martin. 01:15: Jatekoak
auzitan.
07:00: Los increibles viajes de
Steve Leonard. 07:50: In english please. 07:55: Forum.
David Barberok aurkeztua.
08:30: Egun On Euskadi. 11:00:
Vaya Semanita. 13:50: Robin
Food. 14:58: Teleberri. 16:05:
Eguraldia. 16:25: Ni mas ni
menos. Klaudio Landak aurkeztutako saioa 19:05: Zinema. ‘La dama de la frontera’
Zuz.: Charles Lamont Akt.:
Yvonne De Carlo, Rod Cameron, Andy Devine. 20:25: Euskadi directo. 20:58: Teleberri.
22:10: Eguraldia. 22:30: 60 minutos. 23:30: Equipo Euskadi
Directo. 00:20: Me lo pongo.
00:50: Hora GTM. 01:20: Zinema. ‘Una trompeta lejana’
Zuz.: Raoul Walsh Akt.: Troy
Donahue, Suzanne Pleshette, James Gregory. 03:10: Forum. 03:50: Musika gauak
jazz.
08:00: Gurean gaur. 09:15:
Euskal Herria esnatuz. 12:30:
Ekogunea. 13:00: Sakelakotik.
13:15: Beranduegi. 13:30:
Onein. 14:00: Gurean gaur.
15:15: Gurean gaur orain. 15:30:
Esatea libre. 16:30: Sakelekotik. 16:45: Hamaika.bit. 17:15:
Bizi musika. 18:10: Ikusmira.
18:25: Gurean gaur orain.
18:50: Herriz herri. 19:30: Gipuzkoa kultura. 19:50: EH kirola. 20:45: Gurean Gaur. 22:00:
Atik Zra. 23:00: Skapa. 23:15:
Gurean gaur. 00:30: Atik Zra.
01:45: Gurean gaur. 02:45: Atik
Zra. 03:35: Bizi Musika.
06:15: Noticias de la mañana.
09:00: Espejo publico. 12:00:
Karlos Arguiñano en tu cocina. 12:30: La ruleta de la suerte. 14:00: Los Simpson. 15:00:
Antena3 noticias. 15:45: Deportes. 16:00: Tu tiempo con
Roberto Brasero. 16:15: Bandolera. 17:15: El secreto de
puente viejo. 18:30: Ahora caigo. 19:45: Atrapa un millon
diario. 21:00: Antena3 noticias2. 21:30: Deportes. 21:40:
El Tiempo. 21:45: El hormiguero 3.0. 22:30: El barco. 00:00:
Zinema. ‘Seduccion obsesiva’.
06:30: Puro Cuatro. 07:00: El
zapping de surferos. 08:30:
Top gear. 09:30: Alerta cobra.
12:30: Las mañanas de Cuatro. 14:00: Noticias Cuatro.
14:50: Deportes Cuatro. 15:45:
Castle. 19:00: Las tardes de
cuatro. 20:00: Noticias Cuatro. 21:00: UEFA Europa League. At.Madril-Tel Aviv. 23:00:
Zinema. ‘G.I JOE’ Akt.: Stephen Sommers Akt.: Dennis
Quaid, Channing Tatum eta
Brendan Fraser 2009. 01:00:
Conexion Samanta. 03:00:
Minutos magicos. 04:00:
Shopping.
09:20: Quatre mariages pour
une lune de miel. 10:20: Mon
histoire vraie. 10:50: Au nom
de la vérité. 12:00: Les 12
coups de midi!. 13:00: Journal.
13:55: Les feux de l’amour.
14:55: Telefilma. ‘Insoupçonnable’. Zuz.: Allan Kroeker.
Akt.: John Corbett. 2011. 16:35:
American wives. 17:25: Quatre
mariages pour une lune de
miel. 18:20: Une famille en or.
19:05: Le juste prix. 19:45: Nos
chers voisins. 20:00: Journal.
20:50: No Limit. Telesaila.
22:50: New York, section criminale. 01:20: Reportages.
La 1
Tele 5
Arte
France 2
‘Kantuan Prest’ saioa. 21:00
‘La dama de la frontera’. 19:05
06:30: Telediario matinal.
09:00: Los desayunos de
TVE. 10:15: La mañana de La 1.
14:05: Informativo territorial.
14:30: Corazón. 15:00: Telediario1. 16:05: Informativo territorial resumen. 16:15: Eguraldia.
16:30: La Señora. 17:40: Amores verdaderos. 18:30: +Gente. 21:00: Telediario2. 22:15:
Eguraldia. 22:30: Zinema. ‘Licencia para matar’ Zuz.: John
Glen Akt.: Timothy Dalton,
Carey Lowell eta Robert Davi
1989. 00:30: El debate de La 1.
02:00: La noche en 24h. 03:35:
Es Musica.
06:30: Informativos Telecinco. 08:55: El programa de Ana
Rosa. 12:45: Mujeres y Hombres y viceversa. Emma Garciak aurkeztutako saioa.
14:30: De buena ley. 15:00: Informativos Telecinco. 16:00:
Sálvame diario. 20:00: Pasapalabra. Lehiaketa. 21:00: Informativos Telecinco. 22:00:
La Voz, la hora de los elegidos. 22:30: Hospital Central.
‘Algo que quiero decirte’
00:00: El coche fantástico.
00:30: La Voz, la hora de los
elegidos. 02:00: Premier Casino. 05:00: Fusión sonora.
12:40: Reg’arts de femmes.
12:50: Arte journal. 13:00: X:
enius. 13:25: Le Retour de
l’aingle de mer à queue blanche. 14:10: Photo. 14:40: Le
Père de mes enfants. 16:30:
X:enius. 16:45: Alerte rouge
sur le thon. 17:00: Jardins célestes. 17:45: Le Trésor du lac
Kivu. 18:30: Prochain arrêt:
Montreal. 19:00: La Kenya en
montgolfière. 19:45: Arte journal. 20:05: 28 minutes. 20:45:
Silex and the city. 20:50: Borge, une femme au pouvoir.
Telesaila. 23:45: Guérir du
VIH?. Dokumentala.
09:55: C’est au programme.
10:55: Motus. 11:30: Les z’amours. 12:00: Tout le monde
veut prendre sa place. 13:00:
Journal. 14:00: Toute une historie. 15:10: Commet ça va
bien!. 16:15: Le jour où tout a
basculé. 17:10: Seriez-vous un
bon expert?. 17:55: On n’demande qu’a en rire. 18:55:
N’oubliez pas les paroles!.
20:00: Journal. 20:45: Envoyé
spécial. 22:15: Complément
d’enquête. 23:15: Grand Public. 00:50: Journal. 01:05: Telefilma. ‘Gérald K. Gérald’.
Zuz.: Elisabeth Rappeneau.
ETB 3
ETBK Sat
La 2
La Sexta
Teledeporte
France 3
11:05: Pingu. 11:35: Doraemon.
12:10: Abeltxoroak. 12:30: Berebiziko espioiak. 13:10: Doraemon. 13:55: Kodea Lyoko.
14:45: Doraemon. 15:25: Abeltxoroak. 15:50: Etxekaltetxoak. 16:15: Benetako mamuak.
17:00: Etxekaltetxoak. 17:20:
Burdin aho. 18:05: Kodea Lyoko. 18:50: Doraemon. 19:40:
Kodea Lyoko. 20:00: Sin
Chan. 20:45: Clang inbasioa.
21:20: One piece. 22:10: Megaman. 23:10: Abentur@roa.
23:40: Kultura gaua. 00:40:
Fringe. Mugako zientzia.
01:25: Zirriborro.
10:00: Egun On Euskadi. 12:30:
Esto no es serio. 12:40: Zona
zapping. 13:35: Futbol: Gol a
Gol. 14:30: Gaur egun. 15:20:
Eguraldia. 15:30: Saskibaloia.
Eurokopa: Academic SofiaGescrap Bilbao Basket. 17:10:
La entrevista. 17:45: Zona zapping. 18:00: Futbola: 2.B Maila. Real Union-Amorebieta.
19:40: Etb Kantxa. 20:45: Saskibaloia. Euroliga: Bartzelona-Lietuvos. 22:30: Jai alai
2012: Zesta. Foronda-Hernandez/Egiguren II-Alliez II.
23:30: Zona zapping. 00:00:
Boxeoa.
08:00: Dokumentala. 08:55:
Biodiario. 09:00: La fabrica de
ideas de TVE. 09:30: Aqui hay
trabajo. 10:00: La aventura
del saber. 11:00: Dokumentala. 12:00: Para todos La2.
13:45: Comida global. 14:40:
Docufilia. 15:35: Saber y ganar. 16:05: Grandes documentales. 18:00: Docufilia.
19:00: El arca de Noe. 19:30:
Para todos La 2. 20:00: Miradas 2. 20:15: Frasier. 20:55: Docufilia. 22:00: Un mundo
aparte. 22:55: Cronicas. 23:40:
La2 noticias. 00:05: Días de
cine. 01:10: Somos cortos.
06:00: La Sexta en concierto.
07:45: Al rojo vivo. 09:25: Crimenes imperfectos. 10:20:
Crimenes imperfectos, ricos y
famosos. 11:15: Informe criminal. 12:25: Al rojo vivo. 14:00: La
Sexta noticias. 15:00: La Sexta deportes. 15:30: Alguien tenía que decirlo. 16:30: Bones.
18:05: Más vale tarde. 20:00:
La Sexta noticias. 20:55: La
Sexta deportes. 21:30: El Intermedio. Gran Wyomingek
aurkeztua. 22:25: Pesadilla en
la cocina. 23:20: Pesadilla en
la cocina EEUU. 02:15: Astro
TV.
09:00: Motor freestyle. 11:15:
Conexion teledeporte. 11:45:
Eskubaloia: Asobal liga. 11.
jardunaldia: At.Madril-Granollers. 13:15: Futbola. Txapeldunen Liga: Ajax-Borussia.
14:15: Futbola. Txapeldunen
Liga: Zenit-Malaga. 15:20:
Futbola. Txapeldunen Liga:
Man.City-R.Madril. 16:25: Igeriketa. Europako Txapelketa.
Frantziatik zuzenean. 18:50:
Motoziklismoa. Superbikes.
19:30: Futbola. Zenit-Malaga.
20:30: Conexion teledeporte.
21:00: Futbola. Man.CityR.Madril.
10:50: Midi en France. 12:00: Le
12/13. 12:55: Méteo à la carte.
13:45: Si près ce chez vous.
14:45: Keno. 14:55: Sénat. 16:10:
Des chiffres et des lettres.
16:50: Harry. 17:30: Slam. 18:10:
Questions pour un champion. 19:00: Le 19/20. 20:15:
Plus belle la vie. 20:45: Zinema. ‘Air Force One’. Zuz.:
Wolfgang Petersen. Akt.: Harrison Ford, Gary Oldman.
1997. 22:55: Soir 3. 23:30: Zinema. ‘Danger immédiat’.
00:00: 23:20. 01:50: Libre
court. 02:45: Soir 3. 03:15: Plus
belle la vie.
Plaza›Kultura
47. Durangoko Euskal Liburu eta Disko Azoka D
Azoka bakar bat osatuz
Durangoko Azokako guneak kudeatuko dituzten eragileek Bilbon egin zuten agerraldia, atzo. MARISOL RAMIREZ / ARGAZKI PRESS
Flamenkoa eta bertsolaritza uztartzen
dituen ikuskizun baten aurrerapenarekin
inauguratuko dute 47. Durangoko Azoka
Azokak zazpi gune izango ditu, eta hainbat
arlotako 300dik gora ekitaldi egingo dituzte
Irune Berro Urrizelki Bilbo
2003an Landako eraikina estreinatu zutenean, azokak goia jo zuela pentsatu zuten Gerediaga elkartekoek, Nerea Mujika lehendakariak onartu duenez. Berehala konturatu ziren ezetz. Euskal
kulturaren sorkuntzaren oparotasunak gaina hartzen ziela lau
pareta haiei. Urteen joan-etorrian
guneak abian jarriz joan dira, iaz
zazpi areto antolatzeraino. Eta
krisiak azokaren aurrekontua higatu duen arren, egiturazkoak diren apustuei eusteko eta ahal den
neurrian indartzeko ahalegina
egin dutela adierazi du Aiert Goenaga Durangoko Azokako zuzendariak. Hainbat elkarterekin elkarlanean landu dute egitaraua.
300dik gora ekitaldi izango dira,
orotara, gune horietan. Abenduaren 6tik 9ra egingo dute azoka.
Ijito kultura izango da 47. Durangoko Azokako kultura gonbidatua, eta haren erakustaldi batekin irekiko dute azoka. Abenduaren 6an egingo dute inaugurazio
ekitaldia, 12:00etan, eta euskal
kultura eta flamenkoa uztartuz
hainbat sortzaileren artean onduriko ikuskizunaren aurrerapen
bat emango dute. Besteak beste,
Las Fanis eta Bien me sabe taldeek eta Arkaitz Estiballes eta
Amets Arzallus bertsolariek parte hartuko dute. Ikuskizun osoa
Plateruenan emango dute abenduaren 7an, 22:30ean.
Aurreiritzi eta uste okerren bidez kriminalizaturiko ijito herria
eta hark landutako kultura ikusgarri egiteko xedez, hainbat ekinbide antolatu dituzte auzolanean
Gerediagak eta Kale Dor Kayiko
elkarteak. Hala, Emakume ijitoaren aldarria hitzaldia izango da
abenduaren 7an. Halaber, erromintxelaren nondik norakoak aztertuko dituzte beste hitzaldi batean, abenduaren 9an. Ez dute ze-
haztu nortzuk izango diren hizlariak.
Oroitzakizenburupean, bi urtemuga gogoraraziko dituzte 47. Durangoko Azokan: Nafarroako
konkistaren 500. urteurrena eta
36ko gerrako bonbardaketen 75.
urteurrena. Hiru horien inguruko hitzaldiak eta mahai inguruak
egingo dituzte areto nagusian.
Esaterako, Patxi Zabaletak Nafarroa: 500 hitzeko gutuna hitzaldia
emango du abenduaren 7an. Eta
Xabier Irujo Ametzagak eta Jon
Irazabalek bonbardaketen testuinguru historikoan sakonduko
dute, abenduaren 9an emango duten hitzaldian.
Orobat, euskarazko kulturgintzak hedabideetan duen oihartzunaz hausnartuko dute Goizalde
Landabasok, Karmelo Landak
eta Urtzi Urrutikoetxeak. Abenduaren 8an egingo dute mahai ingurua, eta Alberto Barandiaran
izango da moderatzailea.
Ahotseneak ere egitarau joria
izango du. 88 aurkezpen izango dira, orotara. 10:30ean irekiko dute,
eta 22:00 arte, ordu erdiro izango
dira literatura zein musika emanaldiak, abenduaren 6tik 9ra. Sortzaile konsagratuak zein hasi berriak igaroko dira karpapetik.
«Bernardo Atxaga, Ramon Saizarbitoria nahiz debuta aurkeztera datorren talde gaztea», adierazi
du Gotzon Barandiaran Ahotseneako arduradunak.
Irudieneak jauzi kualitatiboa
emango du. Topaguneak eta Gerediagak kudeatuko dute, eta euskarazko film laburrez gain, bideoklipak ikusteko parada eskainiko
Piztien bidez pentsamenduari
leku bat egin dio Txilikuk
Bi abezedariotan
banatuta irudimenetik
nahiz naturatik jasotako
54 piztia bildu ditu
‘Piztiarioak’liburuan
Gorka Erostarbe Donostia
Ireki liburua A letratik eta, batetik, Akelarreetako piztia azalduko da, eta bestetik, Arratoi-sator
larrugorria. Ireki liburua azken
letratik, Z-tik, eta beste bi piztiak
agurtuko dute irakurlea, Zaldi
hegalaria-k eta Zakur-burudun
jainkoa-k. Horixe da Jesus Mari
Olaizola Txiliku-ren Piztiarioak
liburu berriaren funtsa. Abezedarioaren arabera antolatutako bi
piztiarioz osatu du liburua, eta Elkar argitaletxearekin plazaratu
berri du. Txilikuk berak azaltzen
du argi zer den piztiarioa: «Liburu
bat da, gehienetan irudiduna, eta
animaliak gai dituena, eta haien
izaera nolakoa den eta zer ohitura
dituzten argitzen saiatzen dena».
Animalia horiek bi modutakoak
izan daitezke: «Batzuetan benetako animaliez aritzen da, baina ez
da harritzekoa benetakotasuna
irudimenarekin nahastea. Beste
batzuetan asmatutako animaliak
deskribatzen dira, besterik gabe.
Piztiarioetan deskripzioa ez da
behin ere deskripzio hutsa izaten,
beti izaten ditu aldamenean sineskeriak, adierazpen moralak
eta etsenpluak. Badu beti irakatsi nahia».
Piztiarioa ez da entsegu liburu
bat. Ez da dibulgazio lan bat. Ez
da nobela. Ez dira ipuinak. Bere
horretan du indarra, generotzat
har liteke, Erdi Aroan Ingalaterran eta Frantzian bereziki indartutako generotzat. «Ez da erraza
esaten zer den. Zineman aipatzen
den dokumental faltsuaren antza
Jose Belmonte marrazkilaria eta Txiliku liburuaren egilea. GARI GARAIALDE / ARP
38››
Mikel Aierbek apailatu gatazkari buruzko
antologia Mexikon aurkeztuko du Etxeparek
40››
Miguel Etxauriren sekula erakutsi gabeko lanak
jarri dituzte ikusgai hari eskainitako fundazioan
47. Durangoko Euskal Liburu eta Disko Azoka D
joaten ahal denez testuen bidez:
«Hori da behar bada idazleen
ametsa. Biziari iraunaraztea hitzekin. Beharbada, hori entseatu
naiz egiten. Esperantza nonbait
badela sinetsi nahiz».
dute. Abenduaren 7an, hiru dimentsioko hiru lan estreinatuko
dituzte: Aiert Goenagaren Morritson eta Gartzia filma eta Goseren
eta Keu Agirretxearen bideoklipak. Bide bat egina duten filmak
ere erakutsiko dituzte, hala nola
Bertsolari, Gazta zati bat, Barrura
begiratzeko leihoak... Zuzendariekin solastatzeko aukera izango
da. Landako barruan kokatuko
dute Irudienea, autobusa txiki geratu baitzen iaz.
Sei2012 sari banaketa
Szenatokian, berriz, hiru eguneko antzerki maratoia izango da
aurten. Euskal Herriko 12 taldek
erakutsiko dituzte beren lanen laginak, goizez zein arratsaldez.
San Agustin kulturgunean atonduko dute gunea, eta Ehazek kudeatuko du.
K@bia gunea hiru egunez irekiko dute, abenduaren 6tik 8ra. Gorka Julio, Maite Goñi, Joxe Rojas
eta Imanol Epeldek kudeatuko
dute. Besteak beste, ipuin kontalari inprobisatuak, hainbat aplikazioren aurkezpenak eta hitzaldiak izango dira. Euskarazko Wikipedia osatzeko, hainbat testu
sareratuko dituzte. Halaber, Rojasek sustaturiko Sei2012 sari banaketa egingo dute, abenduaren
7an.
Berbarok zuzentzen duen haur
literatura aretoak Saguganbara
izena izango du aurrerantzean.
Transmisioan egingo dute indarra aurten.
Horretaz gain, Plateruena kafe
antzokia azokaren parte izango
da ofizialki, aurrenekoz. Hala,
azokari loturiko egitaraua abenduaren 1ean hasiko da, Willis
Drummond eta Joseba Irazokiren
kontzertuekin. Abenduaren 6an,
Bizardunak-ek eta Vendettak joko dute; eta abenduaren 8an, Betagarrik.
Halako tripako min batekin zebilela aitortu du Lucien Etxezaharretak. Hain usatua Maiatz aldizkariaren zenbaki berriak aurkezten, edota argitaratu liburuen
berri ematen, aldi honetan, hark
berak idatzi Begirada liburua
aurkeztea zaio tokatu. Hainbat
lan argitaratuak baditu euskarri
kolektiboetan, bakarkako biga-
rren lana du Begira. Hortaz, hauskortasun bat senti zitekeen liburuaz mintzatzean: «Duda anitzen
ondotik sortu lana» dela azaldu
du. Azalean agertzen den irudiak
ere izan du horretan bere eragina.
Hor, neska txiki bat ageri da, gora
begira, eskuekin ikurrina atxikitzen duela. Gernikako geltokiaren inguruetako murru bateko
freskoa da: «Haur horren begiradak inpresionatu ninduen. Harritua, munduari begira dela. Eta
ohartu naiz, azken batean, ni ere
horrela egona nintzela».
Garai berdintsuetan, bilketa lanean ari zela, zaku batean elkarturik, duela 45 bat urte izkiriatu
gauza andana bat aurkitu zuen.
Hortik galdera, «ea berrikiago
izango luke, agian». Zientzia eta
liburua uztartzen ditu idazleak liburuan, Txilikuren bi zaletasun
handi bestalde, baina helburua
«literarioa da», haren hitzetan;
idazlearen kezkek, nahiek, beldurrek eta abarrek isla dute liburuko piztia horietan.
Irudimenak sortutako piztiak
liburuetan bilatzea «aspaldiko zaletasuna» du Txilikuk. Juan Luis
Baroja Collet artista lagun hartuta Piztiario bat sortu zuten, hark
egindako 26 grabatu izanik lanaren oinarri. «Benetako piztiarioa
izan zen hura, Erdi Aroko haien
antzekoa». Liburu berria egiteko
proposamena Xabier Mendiguren Elizegi Elkarreko editoreak
proposatu zion, baina oraingo honetan, animalia benetakoak ere
sartu zituen: «Animalien bila hasita, piztiarioetan agertzen diren
piztiek adinako lilura sortzen zituztenak aurkitu nahi nituen,
irudikatzen ere zailak egiten zaizkigun benetako animalia arraro
batzuk». Espezie horretakoak
dira, esaterako, fugua arraina,
glaziarretako herensugetxoa intsektua, hiena pikartaedota kapibara.
Orotara, 54 piztia bildu ditu liburura Txilikuk. Letra bakoitzarekin bi piztia hautatu ditu. «Lehenengo alfabetoko 27ak irudimenak sortutako animaliak dira
guztiak, antzinako piztiarioetatik
eta fantasiazko liburuetatik ekarritakoak. Beste 27ak benetako
animaliak dira, naturaren arauetara eta eboluzioaren bidera lerrotuak, arraroak baina benetakoak».
Antzinako tradizioetatik ekarritakoen artean badira euskal
mitologiak elikaturikoak, lamiarena esaterako, edo bestelako tradizioetan oihartzuna lortutakoak. Honela dio, adibidez, JinshinUwo-ri buruzko testuaren
hasierak. «Jinshin -Uwo izeneko
aingira erraldoiak bere bizkar
gainean darama Japoniako uharte-multzoa. Jinshin-Uwok bizkarra mugitzen duenean, lurrikarak (edota tsunamiak sortzen dituzten it0sasikarak) sortzen dira
Japoniako lurraldeetan».
Piztien bilaketan ordu asko pasatu ditu Txilikuk Donostiako
Koldo Mitxelena liburutegian,
«eta are ordu gehiago Interneten
informazioa biltzen eta bildutako
informazio hori baieztatzen». Liburuko marrazkiak Jose Belmontek egin dizkio. Hark ere Internet
eta liburuetan egin du dokumentazio lan handiena.
Lucien Etxezaharretaren bakarkako bigarrena da Begira eta Xabier Soubeleten bosgarrena Oroitzirriak II. G.IROZ
Sentimenduz
Lucien Etxezaharreta,
Xabier Soubelet eta
Ainara Maia Urrozen
liburu bana argitaratu
ditu Maiatzek
Nora Arbelbide Baiona
idatzi gauzekin junta zerbait bazenez». Eta baietz dirudi, guztiak
elkartu baititu Begira bilduman.
80 testuen bidez, poemak barne,
iraganari, barnean sentitu duenari begira jartzen den liburua
da: «Hemen bildu testuak bide
bazterretan ibili mirail batzuen
gisara itzali nahi ez den argi zerbaiten umeak dira, presaka doan
biziak bazuela eta baduela, libertatearen adarrei lotuz, munduen
soka luzean, irauteko arrazoirik».
Gazte denborako munduaren
berri emateaz gain, oldar franko
ere agertzen da bertan: «Diskretuki, sobera oihukatu gabe ere.
Heriotzaren aurka bereziki». Aspaldiko desioa baitu ikustea ea
heriotzaren, ezabatzearen aurka
Irria sortu nahi dutenak
Barneko sentimenduz josirik,
oroitzapenak ditu ekartzen Xabier Soubelet Xubiltz margolari
idazleak Oroitzirriak II liburura.
Hau ere Maiatzek argitaratua,
duela bost urte argitaratu Oroitzirriak (Maiatz) liburuaren haria
segitzen du. Hemen ere berrogei
bat kronika elkartzen ditu. Bien
artean, enfokea da aldatzen doi
bat, azpititularrek azaldu dezaketena. Lehena Baztaneko lapurtar
baten leihotik zuen azpititulatu
Soubeletek. Berri hau, berriz, Lapurdiko baztandar baten leihotik: «Lehenbizikoan Baztango istorioak ziren. Gazte denbora eta
oporretan egindakoak. Hemen,
gehiago agertzen dira Lapurdin
bizituak, nahiz eta Baztan agertu», esplikatu du autoreak. Hori
bai, lehenean bezala, bigarrenean
ere «irri egiteko istorio umoretsuak dira». Bazuen gogoa horrelako zerbaiten idazteko: «Irri guti
agertzen baita euskal literaturan». Etxezaharretak nabarmendu du euskaltzaleen, abertzaleen
mundua aipatzen dela ere, «halako saihetseko begirada batekin».
Maiatzek kaleratu hirugarren
berrikuntza Ainara Maia Urroz
irundarraren Chansons d’amour /
Ilargi beterik gabeko gaualiburua
da: «Amodiozko atsegin, minak
eta esperantzak» agertzen dituena Etxezaharretaren hitzetan.
«Barneko sentimenduen inarrosaldi horietan anitzek beren burua aurkituko dute dudarik
gabe». Txekian irakasle, abenduan aurkeztuko du autoreak berak liburua Irunen.
Hitzak. Hika Teatroaren antzezlan berria.
Hitzak, hitzak besterik ez.
Hitzez eragindako tratu txarrei
buruzko istorioa.
Klara Badiola, Ainhoa Aierbe, Ane Pikaza eta Jabi Barandiaran, Agurtzane Intxaurragaren zuzendaritzapean.
Estreinaldia Donostiako Antzoki Zaharrean, azaroaren
23, 24 eta 25ean arratsaldeko 20:00etan.
Plaza › Kultura
Gatazkari buruzko
ipuinen antologia
bat apailatu du
Mikel Aierbek
Renoko Center for
Basque Studiesek
argitaratu du, ingelesez,
eta Etxepare Institutuak
Mexikon aurkeztuko du
Juan Luis Zabala Donostia
Mari Jose Olaziregi Etxepare Euskal Institutuko Euskara Sustatu
eta Hedatzeko zuzendaria lagun
dutela, Harkaitz Cano idazleak
eta Mikel Aierbe literatur ikerlariak liburu bana aurkeztuko dute
azaroaren 24tik abenduaren 2ra
arte Guadalajarako Nazioarteko
Liburu Azokan (Mexiko) egingo
duten egonaldian: Canok Twist
nobela (Susa, 2011) aurkeztuko
du; Mikel Aierbek Our Wars.
Short Fiction on Basque Conflict,
Aierbek berak Nevadako Unibertsitateko (Reno, AEB) Center for
Basque Studies-en enkarguz apailatutako bilduma. Horrez gain,
Etxepare Euskal Institutuak 10
Books from the Basque Country
aurkeztuko du, Estibalitz Ezkerra
literatur ikerlariak hautatutako
euskarazko hamar libururen berri ematen duen katalogoa.
Our Wars. Short Fiction on Basque Conflict (Gure gerrak. Fikzio
laburra euskal gatazkan) bildumak 36ko gerrari eta Euskal Herriko egungo gatazkari buruzko
Aizpea Goenaga, Harkaitz Cano, Mari Jose Olaziregi eta Mikel Aierbe, atzo, Donostian. ANDONI CANELLADA / ARGAZKI PRESS
narrazio laburrak jasotzen ditu
ingelesera itzulita, Mikel Aierbek
hautatuak eta egile berak idatzitako hitzaurre batez aurkeztuak.
Bernardo Atxaga, Inazio Mujika
Iraola, Ramon Saizarbitoria eta
Iban Zalduaren narrazio bana dago 36ko gerrari eskainitako atalean; Euskal Herriko egungo gataz-
ka politikoari buruzko atalerako,
berriz, Jokin Muñoz, Eider Rodriguez, Xabier Montoia, Arantxa
Iturbe, Karmele Jaio, Harkaitz
Cano, Ur Apalategi, Aingeru
Epaltza eta Joseba Gabilondoren
ipuin bana hautatu du Aierbek.
Basque Literatur Series bilduman kaleratu du Nevadako Unibertsitateko Center for Basque
Studiesek Aierbek prestatu duen
bilduma. Mari Jose Olaziregiren
An Anthology of Basque Short
Stories ipuin antologia (2004) da
bilduma horretan argitaratutako
lehen liburua. «Our Wars bildumako bigarren antologia da», beraz, Aierbek gogora ekarri duen
moduan. Enkargua Euskal Herriko gatazka politikoaren berri jasotzen zuten ipuinen bilduma
osatzea izan baldin bazen ere,
Aierbek nahiago izan du «XX.
mendeko gatazka nagusien artean lerro bat egin» eta 36ko gerrari
buruzko ipuinak ere sartu liburuan. «Espainiako Gerra Zibila gisa ezagutzen denaren eta egungo
euskal gatazka eufemismoaren
baitan jorratzen diren narrazioak
ekarri ditugu liburu honetara,
Harkaitz Cano ere
Guadalajarako Liburu
Azokan izango da,
‘Twist’ aurkezten
memoria eta testigantza literarioaren erakusle», adierazi du Aierbek. «Hein batean, ETAren indarkeria armatuak eta bestelako auzi
politikoek markaturiko egungo
euskal gatazkaren bilakaera gerra osteko errepresio bortitzaren
ondorioa ere badela ulertzen dugulako, eta euskal literaturak gertaera horien inguruan eraturiko
errepresentazioekin lagin sendo
eta esanguratsua eskaini nahi
izan dugulako».
Behin, esparru hori zedarrituta
—36ko gerra eta egungo gatazka
politikoa gaien artean dituzten
ipuinak—, «kalitatea» izan da
«irizpide nagusia» ipuinen aukeraketarako. «Baina kontu horretan halako muga bat ere ezarri
nahi izan dugu, denborari edo argitaratze garaiari dagokiona. Liburu honetan 2000tik 2010era bitartean argitaratutako lanak baino ez ditugu bildu. Horrela, denbora murriztu dugu, betiere gertukoena den euskal literatura
garaikidea biltzeko asmoz, lehen
aipatutako gaien inguruan».
Luzeak zein laburrak
Ipuinen luze-laburrari begira «laxoago» jokatu du Aierbek, berak
aitortu duenez. «Ipuinetako batzuk nouvelle-aren edo nobela laburraren neurrira hurbiltzen dira, Saizarbitoriarena eta Atxagarena adibidez». Atxagaren kasuan, gainera, Soinujolearen semea nobelaren baitatik narrazio
autonomo gisa aterea da hautatutako lana, Obabako lehen amerikanoa, liburuan Obaba’s First
American gisa itzulia.
10 Books from the Basque
Country katalogoak interes handia piztu zuen, urriaren hasieran,
Frankfurteko Nazioarteko Liburu Azokan, eta Guadalajaran ere
hala gertatzea espero du Mari Jose Olaziregik. Honako hauek dira
Estibalitz Ezkerrak katalogo horretarako hautatutako liburuen
egileak: Bernardo Atxaga, Harkaitz Cano, Anjel Lertxundi, Jokin Muñoz, Eider Rodriguez, Ramon Saizarbitoria, Joseba Sarrionandia, Kirmen Uribe, Arantxa
Urretabizkaia eta Iban Zaldua.
Euskal Editoreen Elkartearen
eta Euskadiko Editoreen Elkartearen erakusmahaian erakutsiko
ditu katalogo hori, ipuin antologia berria eta beste hainbat argitalpen Etxepare Euskal Institutuak Guadalajarako Nazioarteko
Liburu Azokan. Azokan ez ezik,
Olaziregi, Cano eta Aierbe bertako hainbat ikastetxe, fakultate, liburu denda eta kultur gunetan
ere izango dira, hitzaldiak ematen
eta mahai inguruetan parte hartzen.
Informazio gehiago bildu
nahi izanez gero, bisitatu
webgune hau:
www.etxepareinstitutua.net
@
‹ Publizitatea
Plaza › Kultura
Artiumetik bere
lan bat kendu du
Marrodanek,
museoaren aurka
protesta egiteko
Lana erregulatzeko
dosierra onartu du
museoak, eta hiru lagun
kalera bota eta zortzi
lanaldi murriztuko ditu
Erredakzioa
Miguel Etxauri margolariaren Homenaje izeneko koadroa da Iruñean haren fundazioan ikusgai jarri dutenetariko bat. IDOIA ZABALETA / ARGAZKI PRESS
Harrien tragikotasun arina
Miguel Etxauriren
sekula erakutsi gabeko
lanak jarri dituzte
ikusgai Iruñean, hari
eskainitako fundazioan
Iñigo Astiz Iruñea
«Harrien pintorea». Ongi irabazia
du ezizena Miguel Etxauri margolariak (1927, Iruñea). Lurraren kolore ñabardura guztiak hartzen
ditu haren paletak, eta basamortu paisaia idor eta biluziak dira
nagusi haren koadroetan. Abandonatutako etxe eta inguruak.
Harea zaporea dute, kasik. Pertsonarik ez da ageri; harriak. Harri pilo bat. Hondakinetan diren
etxeak eta hutsik diruditen herriak. Artistaren hitzek ongi deskribatzen dute haren margolanek irudikatzen duten giroa. «Ez
dakit zer neurritaraino den soila
nire pintura, baina bada serioa,
eta arinki tragikoa». Aurrez sekula erakutsi gabeko haren lanak jarri dituzte orain ikusgai Iruñean,
Miguel Etxauri Fundazioan, eta
urtarrilaren 8ra arte egongo da
zabalik erakusketa.
85 urte ditu artistak egun, eta
lehen baino gutxiago bada ere,
margotzen jarraitzen du oraindik. Iruñeko San Anton kaleko 6.
zenbakian ditu etxea eta estudioa, bere fundazioaren gaineko
solairuetan, hain justu. Bertan
sortzen ditu irudi idor horiek.
Pertsianak itxita, eta argi artifizialez, beti. 18 urterekin Kuban familiaren negozioak gidatzen aritu ondoren, Uruguain emandako
urteetan hasi zen hala margotzen. Pintura eskolak ematen zituen egunez, eta gauez sortzen zi-
tuen bere lanak. Argi artifiziala
erabili behar, beraz, ezinbestean.
Eta mantendu egin du geroztik joera hori. Hortik datoz koadroetako argiztapen efektista eta dramatikoa. Barroko garaiko argi indartsu eta zuzenen modukoa.
Caravaggio, Zurbaran eta Daliren
eragina igartzen dio, adibidez,
Edorta Kortadi arte historialariak Etxauriren argiari.
Javier Ziga margolariarekin
hasi zituen ikasketak, baina Uruguain egin zen pintore. Sorterrira
itzuli zenean, «kolpe bat» izan ziren Etxauriren piezak garai hartako Iruñeko arte zaleentzat,
Emilio Quintanilla fundazioko
zuzendari teknikoak azaltzen
duenez. «Gauza guztiz klasikoetara ohituta zeuden hemen, eta
Etxauriren margolanak apurtzaileak izan ez arren, deigarri egin zitzaizkien harriz betetako bodegoi
horiek. Interes handia piztu zuen.
Berehala izan zuen arrakasta, eta
oso kritika onak jaso zituen».
Luzea da, ordea, Etxauriren
ibilbidea. Berrogei urtez aritu da
lanean, eta garai guztietako lanak
bildu dituzte erakusketan. Informalismoak tentatu zuen Etxauri
gaztea 1960ko hamarkadan, baina
abangoardiaren orpotik zoraturik joan gabe egin zuen bere ibilbidea. Antonio Tapies eta garai hartako beste artista askoren eragina
igar daiteke koadro horietan.
Margolariaren ibilbide
osoko lanak bildu
dituzte bilduma
partikularretatik
Harriz osatutako
bodegoiak dira
Etxauriren bereizgarri
nagusietariko bat
«Kiskalitako lurren garaia» deitzen du Quintanillak, eta inguru
lehor bat irudikatzen duten bi
triptiko aipatzen ditu frogatzat.
Lur koloreak eta paisaia idorrak dira nagusi garai horretako
margolanetan ere, eta ez da figu-
Urtebete egingo du zabalik Etxauri anaien
lanari eskainitako fundazioaren egoitzak
Etxauri anaien lana bizirik mantentzea da Miguel Etxauri
izeneko fundazioaren asmoa. Orain bi urte sortu zuten Miguel Etxauri artistak eta Fermin Etxauri galeristak irabazi asmorik
gabeko erakundea, eta iazko abenduan zabaldu zuten Iruñeko
Alde Zaharrean haien egoitza. Etxauriren lanari eskainitako bi erakusketa antolatu dituzte ordutik hona, eta katalogo bana ere egin
dute, margolariaren lan osoa aztertzea baita asmoa.
Hiru dira fundazioaren xedeak: Etxauriren figura aldarrikatzea,
hiriko erdiguneko eskaintza kulturala indartzea eta sortzaile gazteak laguntzea. Bisita gidatuak egiten dituzte erakusketan, aurrez
948-22 30 24 telefonora deituz gero, eta, hemendik gutxira, margolariaren etxean ere egin nahi dituzte bisitak, fundazioaren urteurrenaren aitzakian.
D
raziotik aldentzen, baina garrantzi berezia ematen dio materiari.
Agerikoak dira pintzelaren arrastoak mihisean, baita espatularenak ere. Baretuz joango da gero
haren margokera urteekin. Koloreak indarra galdu, eta lerroa gailenduko da berriz ere. Zehaztasuna irabaziko dute haren irudiek
horrekin, eta pisu handiagoa hartuko dute harriek koadroetan.
Xehetasun gehiago.
Oroitzapen egiten den bizitza
Trantsizio horretan sortu zituen
bere lehen harri bodegoiak, eta
bere sinadura dira egun. Garai
hartatik datorkio ezizena, Quintanillak azaltzen duenez:
«Harrien pintorea». Izan ere, denboraren joana da Etxauriren
margolanaren konstante nagusia, arte adituaren hitzetan.
«Obsesioa», dio hark. «Desagertu
egiten den mundu bat irudikatzen du. Badoan denbora. Eta
ikuslea da, gero, horri emozioa
jartzen diona. Hor daude abandonatuta diruditen herri zaharrak,
esaterako, eta haien ondoan
haiek baino are zaharragoak
diren harriak. Pasatu egiten dira
gizakiak, eta harriak dira irauten
dutenak». Bildumako koadroak
biltzen dituen katalogoan, Maria
Luz Arlaban poetaren bertso
lerro batek deskribatzen du sentsazio hori: «Oroitzapen egiten da
bizitza».
Bilduma pribatuetan izan dira
orain arte erakusketako koadro
guztiak, eta orain erakutsi dituzte publikoki lehenengoz.
Erakusketari buruzko
bideoa ikusteko, bisitatu
BERRIAren webgunea:
www.berria.info
@
Arte garaikidearekiko eta gorabidean diren artistekiko konpromiso handiagoa eskatu dio Imanol
Marrodan artistak (Bilbo, 1964)
Gasteizko Artium museoari. Horregatik eskatu dio erakundeari
bere lanetariko bat bildumatik
kentzeko. Haren politikaren aurkako protesta gisa. ¿Vienes conmigo? —Bazatoz nirekin?— izeneko
lana da Haritik tiraka erakusketatik kendu duena, zehazki. Gainera, museoaren egoera ekonomikoa bereziki estua denean egin
ditu artistak salaketa horiek.
Zorrotza da Marrodanek erakundeari egin dion kritika. Artistak dio museoak bekarik ez duela
ematen, ikerketarik ez duela egiten eta ekintzarik ere ez duela antolatzen. Bere egitekoa hori izan
arren, arte garaikidea eta sortzaileak ez dituela nahikoa laguntzen, alegia. Gogorrak izan dira
artistaren hitzak: «Oso bilduma
ona du Artiumek, eta izan zitekeen erreferente nazionala. Baina
zuzendaritzaren kudeaketa txarrak probintziako museo zahar
bilakatu du». Ikusgai diren erakusketa batzuen kalitatearen
aurka ere aritu da.
Museoak onartu du Marrodanen lana bildumatik kentzea. Baina ez du haren kritikarekin bat
egin. Artiumeko arduradunek
azaldu dutenez, artistaren jarreraren oinarrian dagoena zuzendaritza taldeak artistak proposatutako bakarkako erakusketa bat
antolatzeko
proposamenari
emandako ezetza da .
Lana erregulatzeko dosierra
Estua da egoera, bestalde, museoarentzat. %25eko murrizketa
izango du datorren urteko aurrekontuetan, eta lana erregulatzeko dosierra proposatu du horregatik zuzendaritzak. Hiru kaleratze, zortzi lanaldi murrizketa eta
%7 eta %14 arteko soldata jaitsiera proposatu dituzte, eta aho batez onartu du museoko batzorde
eragileak plana.
Erabakia «zaila» izan dela esan
du udal eta gobernu erakundeetako kideetako ordezkariek osatutako batzorde horrek, baina aurrekontu murrizketa aipatu dute
argudiotzat. 2013an, 150.000 euro
gutxiago izango dituzte, adibidez,
programaziorako.
Kultura ‹ Plaza
Malandainek zuzenduta,bi emanaldi
egingo ditu Ballet Biarritzek Donostian
Kubako Ballet
Nazionaleko bi
dantzarik ere parte
hartuko dute asteburu
honetako emanaldietan
‘Macabros’eta ‘Huellas
de azul eléctrico’
serietako inoiz erakutsi
gabeko 61 lan bildu
dituzte
Odei Irigoien Donostia
Datorren zapatuan eta domekan
emanaldi bana eskainiko ditu
Malandain Ballet Biarritzek
Donostiako Viktoria Eugenia
antzokian. Thierry Malandain
koreografoa aritu da zuzendaritza eta koreografo lanetan, eta
hiru pieza aurkeztuko dituzte:
Une derniere chanson, Malandainen sorkuntza berriena, Frantziako Kritikaren Sari Nagusia
jaso duena aurten; L’apres-midi
d’un faune, Stephane Mallarmeren poema batean inspiraturikoa, eta Le spectre de la rose,
Michel Fokineren obraren
berrinterpretazio bat. Horretaz
gain, Annette Delgado eta Dani
Hernandez Kubako Ballet Nazionaleko bakarlariak ere gonbidatu dituzte Malandain Ballet Biarritzek eta Viktoria Eugenia
antzokiak. Azken horiek, zapatuko emanaldian Muñecos eta Don
Quijote piezak eskainiko dituzte,
eta domekakoan Muñecos eta
Diana y Anteon.
Une derniere chanson balletaren koreografiarako Errenazimendu garaiko musika piezak
aukeratu ditu Malandainek,
«nahiz eta abesti batzuk gaur
Amable Ariasen
marrazkiak
jarri ditu ikusgai
Irungo
Gal aretoak
Miyuki Kanei eta Daniel Vizcayo dantzariak. OLIVIER HOUEIX
egungo haurrek oraindik abesten dituzten», koreografoaren
berbetan. Aux marches du palais
eta Le petit cordonnier dira abestiotako batzuk.
Azaroaren hasieran, Malandain Ballet Biarritz Kuban izan
zen, Habanako Ballet Jaialdian
dantzatzen. Thierry Malandain
taldearen zuzendariak eta Alicia
Alonso dantzari ohi eta koreografo ospetsuak elkarlanean aritzea
erabaki zuten. Kubako Ballet
Nazionala bere gidaritzapean
izan du luzaroan, eta bera izan
zen balletari zeukan kutsu tradizionala erauzi eta ballet klasikoa
herrialdean indartu zuena. Gaur
egun, 91 urte ditu Alonsok.
Malandain bi ikuskizunetan
izan da Alonsorekin Kuban.
Adierazi duenez, «jendaurrean
agertzen denean jendea tente jartzen da, eta estatuburua balitz
bezala txalotzen dute». Bere ibilbidean Malandainek horrelakorik «sekula» ez duela ikusi aitortu du. Izan ere, «Kuban soldatak
apalak izan arren, balleteko
sarrerek euro erdi baino gutxiago
balio dute, eta jende guztiak
dauka ikuskizunaz gozatzeko
aukera». Baieztapena egiaztatzeko, «duela zazpi urte, Kuban izan
nintzenean taxi bat hartu eta
gidariak aurreko eguneko emanaldiagatik zoriondu ninduen»,
kontatu du Malandainek, beste
inon gertatzea esperoko ez lukeena.
Malandain Ballet Biarritzen
eta Kubako bakarlarien bi emanaldiak 20:00etan hasiko dira, eta
sarrerak 30, 22 eta 16 euroan eskuratu daitezke.
Amable Ariasek (1927-1984) Macabros eta Huellas de azul eléctrico
serietarako egin baina inoiz ikusgai jarri gabeko 61 marrazkik osatzen dute Irungo Menchu Gal aretoan ireki duten erakusketa. Erakusketa 2013ko otsailaren 10era
arte egongo da ikusgai. «Garrantzi
handiko gertaera». Hitz horiekin
definitu du Juan Pablo Huercanos
Jorge Oteiza Fundazioaren zuzendariordeak Amable Ariasen erakusketa, «haren marrazkirik
gabe ezin delako artistaren obra
bere osotasunean ulertu».
Marrazkietako 36 Macabros seriekoak dira, eta indarkeria dute
ezaugarri nagusi. 1983an egin zituen, bizitzako azken garaian eta
ordurako gaixo zegoela. Gainerako 25 marrazkiak Huellas de azul
eléctrico seriekoak dira, eta tinta
urdinez bustiriko tanpoien gainean daude eginak. Horietan biluziak, autorretratuak eta faunarekin lotutako irudiak azaltzen
dira. Ez daude ez sinatuak ez datatuak, baina Huercanosen arabera «ziurtasun osoz» esan daiteke 1973an eginikoak direla.
Plaza › Kultura
Justiziarik ez den lurraldea
Analisia
Beñat Eizagirre Indo
I
az Palestinari buruzko ziklo
bat antolatu zuen Zinebik,
baina gatazkak ez dirudi
amaierarik duenik, eta, hortaz,
Ra’anan Alexandrowicz zuzendari israeldarraren Shilton Ha Chok
—The Law in These Parts, 2011—
dokumentala ikusteko aukera
izan da aurtengoan. Gatazka mila bider eraman da pantailara, beraz, zuzendariak beste alderdi batzuk azpimarratu nahi izan ditu.
Zuzenbidean aditua ez den arren,
unibertsitateko irakasleen lanak
baliatu ditu proiektu hau gauzatzeko unean. Israeldar eta palestinarren arteko desoreka ahalbidetzen duten legeei buruz hausnartu nahi izan du, eta, horretarako,
Israelgo fiskalak, epaile militarrak… elkarrizketatu ditu. Astun
samarra suerta daiteke une askotan, baina biziki interesgarria denik ezin uka.
1967an Israelgo armadak Palestinako hainbat lurralde okupatu
zituen, eta Israelgo Gobernuaren
legeak aplikatu beharrean, lege
berriak onartu zituzten. Lege horiek palestinarrak israeldarrengandik bereizten zituen. Harrigarria badirudi ere, militarrek euren lege propioak ezarri zituzten,
eta, beraz, armadaren ekintza oro
legitimatuta geratu zen. Euren
betebeharra herritarren segurtasuna bermatzea zen, eta, beraz,
palestinar eremuan nazioarteko
legeek eta Genevako Konbentzioak ez zuten inongo baliorik. Hasiera batean, kolonoak lurralde
okupatuetan ezartzea legez kanpokotzat jo zuen Israelgo Auzitegi Gorenak, baina militarrek otomandarren garaiko lege bat baliatu zuten egoera desblokeatzeko. Orduz geroztik, militarrek eta
kolonoek nahi duten guztia egin
dute legearen babes osoa eduki
baitute. Zoritxarrez, gauzak ez dira aldatu ordutik.
Palestinarren giza eskubideak
defendatzea absurdoa da, palestinarrak gobernuaren etsai direnez gero, eta epaitegi militarrek
herritarren segurtasuna bermatzea baitute helburu bakartzat.
Justizia eta segurtasuna ez direla
bat etortzen esan nahi du horrek.
Militarrek egiten duten guztia legezkoa da; palestinarrek, ordea,
ez dute inongo babes juridikorik.
Jeroen Van Velzenen Wavumba erabat bestelako proposamena da. Poetikoa eta intimista da,
eta sekulako lilura eragiten du.
Desagertzear dagoen mundu bati
egindako omenaldi bizi eta kitzikagarria da. Kenyako Wavumba
tribuko azken arrantzalearen bizitza kontatzen du, eta une askotan dokumental baten aurrean
gaudela ahazten zaigu. Dokumental autobiografikoa da, baina
protagonismoa arrantzale zaharrarena da. Egileak bere haurtzarora egingo du bidaia txikitako istorioen bila. Ametsezko mundu
batean murgiltzeko aukera paregabea eskaintzen du. Zoragarria.
Berpizkundea
Kritika
Zinema
‘Holy Motors’
1111!
Zuzendaria: Leos Carax. Aktoreak:
Denis Lavant, Edith Scob, Kylie
Minog, Eva Mendes. Herrialdea:
Frantzia. Iraupena: 115 minutu.
Gontzal Agote
P
elikula batzuk sentitu behar dira eta, hala eginda,
zorte apur batekin gozatu,
disfrutatu. Beste adierazpide artistikoetan ere antzeko zerbait
gertatzen da, baina zinemarekin
istorioaren atzean dagoena ulertzeko joera izaten dugu ia beti.
Zer esan nahi zuen zuzendariak?
Nola interpretatu behar da
amaiera? Holy Motors-ekin alferrikakoa da horrelakorik saiatzea, horren ordez pelikulak harrapatu behar gaitu. Bestela, jai.
Isilaldi luze baten ostean, sasoi
betean itzuli da Leos Carax. Dagoeneko ez da garai bateko enfant
terrible-a, ez da Godarden tronua
okupatu behar zuen esperantza
frantziar berria. Urte asko pasatu
dira 1984an bere lehen film luzea
Cannesen aurkeztu zuenetik; zinemagintza guztiz irauli da, eta
denboraren pasaerak utzi duen
arrastoa agerikoa da haren azken
filmean. Horregatik, zerbait izatekotan, Holy Motors zinema moderno eta garaikideari botatako
begirada zorrotz eta poliedrikoa
da.
Federico Fellinik La Dolce Vitarekin egin nahi izan zuena bere
erara egin nahi izan du Caraxek,
eta italiarraren ifrentzu iluna sortu. Pantaila eta begirada aniztuetan errealitatea sakabanatzen
den garai nahasietan, pilula txiki
eta pozoitsuak eskainiko dizkio
ikusleari. Pont Neufeko maitale
ero haiekin gertatzen zen bezalatsu, Parisek bere alderik anti-
Holy Motors filmeko irudia.
erromantiko eta gordinena erakutsiko du berriro, gauaren muturrerainoko bidaia batean murgilduko dira Denis Lavant zuzendariaren alter egoa eta hari lotutako hamaika pertsonaiak.
Gauza asko da, edo izaten ahal
da, Holy Motors, horien artean zinemaren historiari eginiko begiratu subjektiboa. Hainbat genero
eta garaitako collage harrapagaitza, Georges Franjurengandik
David Lynchenganaino ailegatuko den ibilbide guztiz pertsonala.
Era berean, Caraxen beraren filmografiaren gaineko berrinterpretazioa da filma, aspaldi batean
bisitatu zituen geografia eta pertsonaietara itzuliko baita zinemagilea. Hori guztia oso pelikula garaikidea izateari utzi gabe
Hortik aurrera, norberaren lana da filmak ezkutatzen dituen
sekretuetako batzuk antzematea, haren arrakaletan arakatzea,
erreferentzien bitartez batetik
bestera jauzi egitea. Zuzendariak
hartu duen askatasun bera du
ikusleak filma bere egiteko, sentitzeko, gozatzeko eta disfrutatzeko.
Atzera
(gehiegi)
begiratu gabe
Bi ahotsetara
Antton Iturbe
T
he Ex eta Saint Etienneren kontzertuak gure artean izan ditugun asteburu honetan, Yo La Tengo-ren biografia irakurtzen bukatu dut.
Kasualitateak hiru taldeen ibilbide eta jarrera miresgarriak ekarri
dizkit gogora. 20 urte baino gehiagoz, estilo eta modu ezberdinetan
aurrera egin baitute hirurek,
inoiz atzera begiratu gabe eta beti
aukera berriak probatzeko prest.
Beren lehen urteetako punk jarrera mantenduta, gitarra elektriko zorrotzak afrikar erritmoekin nahastu eta inprobisazioaren
askatasunarekin koloreztatu dituzte The Ex-ekoek. Konpromiso
politikoa, Afrikaren garapena eta
musika arkeologia etengabe hazten doan espresio artistiko eder
batean bateratuz.
Yo La Tengo-k 90eko hamarkadako indie-ean eta New Yorkeko
musika kazetaritzan du oinarri.
Rock glamour-etik urrunen dagoen ertz batetik, benetako jarrera
independentea eta musikarako
maitasun amorratuena eta zabalena erakutsi dute beti. Ondorioz,
zarata bortitzari, bossa novari eta
jazzari beldurrik ez dion obra aberatsa eta askotarikoa eraiki dute
pixkanaka. Gainera, 2013aren hasieran disko berria plazaratuko
dutenez, zorte pittin batekin gure
artean izan ditzakegu berriz ere.
Saint Etienne-n pop dantzagarriak komertzialitate hutsa bilatzen duen eskema estu batean
mugitzen direla pentsarazi dezake. Duela 20 urteko festibal baten
dance gunearen giroan geratu direla betiko. Ezta gutxiago ere,
atentzio pittin batez entzunez
gero, sumatu baitaitezke doinu
erakargarrien atzean ezkutatzen
den bilakaera etengabea, esperimentazioa eta jakituria harrigarria.
Haren garaikide diren hainbat
talde —baita Euskal Herrian
ere— disko zahar mitikoak zuzeneko ekitaldietan abestiz abesti
errepikatzeko ohitura hartzen
ari dira azkenaldi honetan. Ez
daukat ezer atsegingarri eta
batzuetan hunkigarri ere izan
daitekeen jardute horren aurka.
Baina hiru horien adibideak ikusirik, 40 edo 50 urtez gorako poprock musikarientzat karaoke
nostalgikoa baino irtenbide zirraragarriagoak daudela pentsatu
nahi nuke.
‹ Publizitatea
Plaza › Bizia
Erreportaje bat egiteko asmoa
zuen hasieran; gero etorri zitzaion liburua osatzeko proposamena.
2005. urtean egin zuen lehen bidaia, eta 2009an azkena; guztira,
hamar bat. «Oso gogorra da. Ni
hamar aldiz bakarrik joan naiz
lau urtean». Argazkilaria joan
den guztietan, jendearekin topo
egin du, eta haiekin hitz egitean,
konturatu da sekula ez dutela hu-
‘‘
Bidaia kontatu nahi
nuen, haiek ezagutu:
bai senideak, bai bidaiak
antolatzen dituztenak»
«Ez da bidaia huts bat,
ezta bidaia normal bat
ere; bidaia tramite bat
besterik ez da»
GARI GARAIALDE
Argazkilaria
Lau urtean Herrera de la Mancha espetxera eginiko bidaietan ateratako irudiekin, argazki liburu bat osatu du Gari Garaialde argazkilariak. GARI GARAIALDE
Gari Garaialde argazkilariak senideek presoak bisitatzeko bete behar duten bidaia
irudikatu du ‘Zu ikusteko bidean’argazki liburuan. Zuri-beltzean landutako 40 argazkiz
osatua dago. Bihar aurkeztuko dute liburua, Donostiako Kaxilda liburu dendan.
Bidaia soilik bitartekoa da
Adrian Garcia
E
z da bidaia huts bat, ezta
bidaia normal bat ere. Bidaia tramite bat besterik
ez da; helburua errepidearen bestaldeko pertsona bisitatzea da».
Gari Garaialde argazkilariak
presoen senideek egindako bidaia «amaigabeak» irudikatu
ditu, eta Zu ikusteko bidean argazki liburua osatu, Edo argitaletxearen eskutik. Bihar arratsaldean aurkeztuko dute liburua,
19:30ean, Donostiako Kaxilda liburu dendan.
Oiartzunen (Gipuzkoa) ostiralean furgoneta hartu, eta 22:00 inguruan hasi ohi da asteroko bidaia, asteburua hartuko duen
ohiko errituala. Beste herrietan
bidaia berbera egin behar duten
senideak hartu, eta zuzenean helburura doaz: Manzanares herriko
(Ciudad Real, Espainia) Herrera
de la Mancha espetxera. Mirentxin boluntario taldeak gidatzen
du furgoneta, senideek atseden
har dezaten.
Lau urtean eginiko bidaietan
ateratarako argazkien aukeraketa egin eta bidaia bera bere ikuspegitik azaltzea izan da Garaialderen xedea. Argazki liburuan ez
daude argazkiak bakarrik, ordea:
Mikel Etxaburu preso izandakoaren idazki bat ere aurki daiteke
bertan. «Argazkien bidez, bidaiaren irudikapen bat egin nahi
nuen, baina norbaitek kontrapuntua ematea behar nuen». Mikel Etxabururen poema liburua
irakurria zuen Garaialdek, eta
bestaldeko ikuspegia emateko
pertsona egokia zela iruditu zitzaion. «Liburu horretan gauzak
nola planteatzen dituen gustatu
zitzaidan. Erabat barruan dagoen
baten ikuspuntua ematen du, zer
den bidaian etorriko direnen zain
egotea».
Guztira, 40 argazkirekin osatu
du liburua, denak zuri-beltzean.
Betidanik izan du gustuko euskarri horretan lan egitea. «Beti gustatu izan zait zuri-beltzak ematen
duen puntu estetikoa, eta argazkiak horrela lantzea egokia zela
iruditu zitzaidan, batez ere jakinda argazki asko gauez atera nituela».
Ostiralero presoen senideek
egiten zuten bidaia barrutik ezagutzeko gogoa zuen Garaialdek.
«Bidaia kontatu nahi nuen, kartzelaraino iristeko senideek egin
behar dutena. Haiek ere ezagutu
nahi nituen: bai senideak, bai bidaiak antolatzen dituztenak».
Mikel Etxabururen idazkia irakur daiteke liburuan. GARI GARAIALDE
Mirentxin taldeak antolatutako bidaietan joan da Garaialde. GARI GARAIALDE
tsik egiten. «Astero-astero, urteko asteburu guztiak galtzen dituzte bidaiaren erruz. Bi orduko
bisita egiteko, larunbat guztia
hankaz gora jarri behar dute».
Lanak eta beste etxeko zereginek utzitako tarteak baliatu ditu
argazkilariak bidaia horietan joateko, eta nekagarria egin zaiola
aitortu du. «Noizean behin joaten
nintzen, baina oso nekagarria
egin zait, horregatik utzi nion joateari». Harrigarria egin zitzaion
konturatzea kartzelan baten bat
zain duen jende askok erakusten
duen irmotasuna. «Joan egin behar dute, eta ez dago aitzakiarik
haientzat».
Iluntzean abiatu ostean, goizeko lehen orduetan ailegatu ohi da
furgoneta Manzanaresera, 06:30
inguruan. Bisitak hasi aurretik,
gosaldu egiten dute furgoneta
konpartitzen duten senideek. Horrenbeste orduko bidaiak ezinbestean nekea sortzen du bidaiarien artean. «Monotonoa egiten
zaie. Gainera, taldean joanda,
norberak ezin du bidaia nahieran
antolatu».
Hala ere, Garaialdek argi du
elkarrekin joatea lagungarria
zaiela oso, batak besteari aholkuak eman eta elkar babesten
dutelako. «Batzuek, urte asko
daramate kartzelak bisitatzen;
beste batzuk, berriz, hasi berriak
dira». Urtean behin bisitatzera
joaten den lagunak eta astero
bidaia egiten duen senar edo
emazteak, guztiek elkar laguntzen dute. «Ez duzu ezezagun
batekin bakar-bakarrik hamar
orduko joan etorria egiten. Elkar
ezagutzen dute, gutxienez elkarrizketarako gai komun bat edukitzeko». 1.600 kilometro inguru
egiten ditu astero Mirentxin
boluntario taldeak antolatzen
duen furgonetak.
Bisitak amaitzean, itzultzeko
ordua da. Furgonetan sartu, eta
etxerako bidea hartu. Hurrengo
ostiralera arte.
Bizia ‹ Plaza
Asteburuko proposamenak D
DLaburrak
Ibilgailu bereziak BECen,
asteburu honetan
BARAKALDO › Antzinako ibilgailuak, klasikoak eta bereziak
elkartuko dira ostiraletik igandera Barakaldoko (Bizkaia)
BECeko bosgarren pabiloian.
Guztira, 160 erakusle batuko
dira. Iaz egin zuten lehen aldiz
azoka, eta 30.000 lagun izan
ziren; aurten, kopuru hori gainditu nahi dute antolatzaileek.
Aurtengo Ekobira
azokaren azken geldialdia
Lehen probak mahaian eserita egingo dituzte lehiaketako parte hartzaileek. GARI GARAIALDE / ARGAZKI PRESS
Euskarazko hitz egokien bila
Irun q Hainbat proba
gainditu beharko
dituzte lehiakideek
Hitz Gurutzatuen
Txapelketan
Nagore Rodriguez
Euskararekin jolasteko modu
asko daude, eta horietako bat da
hitz gurutzatuak egitea. Hain
zuzen ere, larunbatean hitz gurutzatuak egiteko elkartuko dira
hainbat lagun Irungo Ola sagardotegian (Gipuzkoa), Luma aldizkariak antolatutako Hitz Gurutzatuen
Txapelketan,
euskararekin eta euskaraz jolasteko.
Txapelketaren aitzakian, gai-
nera, festa eguna prestatu dute.
Goizean hasiko dira txapelketarekin, 09:30ean; eta ondoren, bazkaldu eta jai giroan pasatuko
dute arratsaldea; sariak banatu,
eta kantuan ariko dira. Bertsolariak ere izango dituzte.
Lehiaketari dagokionez, parte
hartzaile guztiek bi taula osatu
beharko dituzte, 10x10 eta 11x11
neurrikoak. Proba horien ondoren, hamasei lagun sailkatuko
dira finalerdirako. 12x12ko taula
osatuko beharko dute horiek. Eta
azkenean, lau lagun bakarrik igaroko dira finalera. Azkeneko
taula 15x15 tamainakoa izango
da. Ordubete izango dute finalistek azken lana osatzeko.
Finalera arteko lanak eserita
egingo dituzte parte hartzaileek,
baina finala zutik jokatuko dute;
kubo handi bat jarriko dute antolatzaileek, eta kuboaren alde
banatan ariko dira finalistak,
beste lehiakideek zer egiten
duten ikusi gabe.
Sari ugari
Lehiaketa irabazi ahal izateko,
hainbat taula osatuko beharko
dituzte, eta horiek betetzeko, gai
asko menperatu beharko ditu irabazleak, denetarik eskatuko baitzaie: geografia, hizkuntzarekin
lotutako hitzak... Baina antolatzaileek diotenez, «batez ere,
ondo ulertu behar da emandako
definizioa; eskatzen dena ondo
irakurri».
Txapela eta 350 euro lortuko
ditu txapelketa irabazten duenak. Bigarrenak, berriz, 225 euro.
Hirugarrenak, 120, eta laugarre-
nak, 60. Finalera iristen diren gainontzekoek 20 euro jasoko dituzte. Parte hartzaile guztiek, hala
ere, Eusko Labela duen produktu
sorta bana eskuratuko dute.
Luma-k antolatutako lehiaketaren seigarren aldia izango da
aurtengoa. Urtez urte, pixkanaka hazten ari da parte hartzaileen
kopurua; lehen urtean, hogei
parte hartzaile elkartu zituen,
eta iaz, berriz, 37. Ainhoa Arregi
bilbotarrak lortu zuen iaz txapela.
Ekobira azoka.
HITZ GURUTZATUEN
LEHIAKETA
pNon. Irungo Ola sagardotegian (Gipuzkoa).
pNoiz. Larunbatean.
pInformazio gehiago.
www.xedera.com.
Mahai inguruan kantuan aritzeko eguna
Urdazubi q Egun osoa
emango dute kantuan
larunbatean, herrian
ospatuko duten Kantu
Zaharren Egunean
Iñigo Astiz
«Kantuz sortu naiz eta / kantuz
nahi bizi / kantuz igortzen ditut /
nik penak ihesi». Ezagunak dira
kantuaren hitzak, eta egia bihurtuko dituzte asteburu honetan
Urdazubin (Nafarroa). Urteroko
ekitaldi bat da orain bederatzi
urtez geroztik, eta aurtengoa ez
da salbuespena izango. Kantu
Zaharren Eguna ospatuko dute
larunbatean. Aukera ederra lasai
bazkaldu eta kantuan lasai aritu
ahal izateko. Egun bete eztarriari
eragiteko. Dantxarineko Peio
Bentan egingo dute bazkaria,
Lugarana jatetxean, eta abestien
tartea izango da gero.
Angel Mariezkurrena eratsundarrarena da ekitaldia, eta erantzun ona izan du beti. Ahoz ahokoari esker izan da. Jendetza
elkartzen da beti elkarrekin abes-
tera, eta amaituta daude jadanik
aurtengo txartelak ere. 350 ziren
guztira, eta denak saldu dituzte.
Egun bakarrean. Sinplea da egitaraua, baina efektiboa. Bazkaria
izango da 14:00etan, eta kantuan
arituko dira gero gauera arte.
20:00etan merendua izango da,
eta kantua berriz 22:30era arte.
Kantu liburuxka
Liburuxka bat prestatzen dute
urtero antolatzaileek 155 euskal
abestirekin, eta horiek dira jendeak abestuko dituenetariko
batzuk. 2.500 ale argitaratu ditu
DONOSTIA › Ekobira kontsumo
iraunkorraren azoka Donostian
izango da larunbat honetan,
Europako hondakinen murrizketaren astearekin bat eginez.
Ekobiraren bigarren aldia da
aurtengoa: ekainaren 2an hasi
zuen bere ibilbidea, Zarautzen.
Asteburuan, Donostian izango
da, eta han izango da, hain
zuzen ere, azken geldialdia,
Gipuzkoako hamar herri bisitatu ostean.
Mariezkurrenak, eta bazkarian
direnen artean banatuko ditu
bostehun. Joaterik ez dutenentzat ere gordeko ditu batzuk,
ordea. 5 euroren truke eskuratu
ahal izango ditu nahi duenak, eta
San Fermin ikastolari laguntzeko erabiliko dituzte gero lortutako sosak. Disko bat ere jarriko
dute salgai, 12 abestirekin.
Horrez gain, bazkarian eztusteak izango direla ere iragarri dute.
KANTU ZAHARREN EGUNA
pNon. Urdazubin (Nafarroa).
pNoiz. Larunbatean.
Igor Yebrarekin dantzan
aritzeko aukera
URNIETA › Igor Yebra dantzariak
haur, gazte eta helduentzako
dantza eskolak emango ditu
larunbatean, Urnietan (Gipuzkoa). Aukeran dantza konpainiak antolatutako ekintza bat
da. Egun osoan, adinen araberako taldeetan banatuta, dantza eskolak emango dizkie dantza klasikoko dantzariei.
Niko Etxart eta Hapa
Hapa, ikastolaren alde
URRUÑA › Musikak eta euskara-
ren aldarriak bat egingo dute
igandean, Urruñako ikastolaren
alde (Lapurdi). Kiroldegian,
16:30ean, kantaldia izango da.
Lehenik, ikastola eta Ziburuko
Piarres Larzabal kolegioko haur
eta gaztetxoek abestuko dute,
eta ondoren, Niko Etxart eta
Hapa Hapa taldearen txanda
izango da.
Plaza › Bizia
Ezarian D Zientzia
Elektroiek eta beste oinarrizko
partikulek daukaten propietate
bat da spina, eta informazioa
igortzeko eta, gordetzeko oso
baliagarria dela erakutsi duenez,
hori ustiatzeko bideak bilatzen
dihardu spintronikak gaur egun.
Hain zuzen ere, gailu elektronikoen etorkizuneko belaunaldiek
bide horretatik joko dutela uste
da.
Spintronikaren barruan, isolatzaile topologikoen alorrean ikertzea da Nanoimaging taldearen
egiteko zehatzetako bat orain,
material hori oso egokia baita
spinak baliatzeko. «Informazioa
igortzeko spina erabiltzea, iraku-
‘‘
Naturaren efektu berriak
bilatzen ditugu guk.
Edo iragarri baina
egiaztatu ez direnak»
NACHO PASCUAL
Nanoimaging taldeko burua
Nacho Pascual Nanoimaging taldeko burua, CIC Nanogunen. JON URBE / ARGAZKI PRESS
Nanoeskalari buruz gehiago ikasteko sortu dute Nanoimaging taldea; haren buru Jose
Ignacio Pascual Berlindik etorri berri da,‘Science’aldizkariko artikulu bat besapean.
Txikiaren handitasuna
Amaia Portugal
E
z daukat bost urteko epean eraikitzeko moduko
gailu bat sortzeko asmorik», esan du Jose Ignacio Pascualek, bere lan moldearen argigarri. Ez du ukatu bere
ikerketek egin diezaioketela
ekarpenik nanoteknologiari, baina horrek baino zirrara handiagoa eragiten dio jakintzak berak:
«Naturaren efektu berriak bilatzen ditugu guk. Edo iragarri baina egiaztatu ez direnak. Bai eta
dagoeneko balioztatuta dauden
efektuak hartu eta horiek interes
handiagoa izan dezaketen alorretan aplikatzea ere».
CIC Nanogunen osatu berri duten Nanoimaging taldeko burua
da Pascual. Hain zuzen ere, duela
bi hilabete eskas iritsi da Donostiara, Berlingo Unibertsitate Libretik. Han egindakoaren uzta jasotzen ari da oraindik, bertan koordinatu zuen ikerketa taldearen
lan baten berri eman baitzuen
Science aldizkariak duela bi aste
eskas.
Artikulu horretan aipatutakoek badute zerikusirik gurean
egingo duen jardunarekin: erabateko txikitasunetik energia mekanikoa ateratzea lortu zuten.
Dagoen molekula txikienak, hi-
drogenozkoak, mugimendu ia sumaezina, zorizkoa egiten du tenperatura oso hotzetan —bost kelvin kasu honetan—. Bada, eskala
nanometriko horretan, molekulari elektroiak bidali zizkioten,
eta haren mugimendu kaotiko
hori modulatu eta baliatzeko gai
izan ziren. Energia elektrikotik
mekanikoa eskuratzeko aukera
identifikatu zuten horrela.
Tunel efektuko mikroskopioa
—molekularekin eta elektroiekin
jolasteko ezinbestekoa— da Pascualen jardunaren bereizgarria;
Nanoimaging taldean ere bai.
Baina ez hori bakarrik. Science-n
argitaratutakoaren moduko lanak egiteko, beharrezkoa dute
oso tenperatura hotzetan eta erabateko hustasuna duen espazioan lan egitea. Kondizio horiek
hain dira bereziak, ordea, ezen ez
baitute CIC Nanoguneko edo beste edonongo talderentzat balio,
eta jardun zehatz horretan ezin
dute inorekin elkarlanean aritu,
beraz.
Horrenbestez, talde berriak
beste bide batzuk ere urratuko dituela esan du Pascualek, eta beste
taldeekin ere aritu ahal izango
dute horrela: «Nire estrategiaren
zati bat zabaltzean datza. Ibilbide
zientifikoan aurrera eginarazi didan lerro horri eutsi, baina aldi
berean bide alternatiboak hartu».
Spintronika
Nanoeskalaren ezagutzen mugetan aurrera egitea da taldearen
helburua. Horretan laguntzen
die, adibidez, Science-ko ikerketa
egiteko erabili zuten mikroskopioa Euskal Herriratu izanak.
«Propietate magnetikoak, kimikoak... molekula bakarreko eskalari erreparatzeko aukera ematen
digu. Banako molekula bat har
dezakegu gure makinarekin, manipulatu eta molekularen bidez
elektroiak txertatu. Horrelako
gauza txiki batetik korrontea pa-
satzen denean, gauza asko gerta
daitezke. Argia sartzen da, molekula aldatu, berotu... Elektronika
molekularrari informazio dezente ekar diezaioketen kontuak
dira», esan du Pascualek.
Nanoeskalak aurpegi asko
ditu, eta spintronikan ekarpena
egitea ere bada taldearen asmoetako bat. Kazetariaren grabagailuari erreparatu dio ikertzaileak:
«Horrek funtzionatzen du transistore batzuk dituelako; karga
sartu edo atera egiten duten gailu
txikiak, oinarrian. Karga horrez
gain elektroiaren spina erabiltzerik bagenu, askoz ere ahalmen
gehiago izango lituzke».
Madrildik Donostiara, Berlingo
egonaldi oparoa tartean
Jose Ignacio Pascual Chico (Madril, Espainia, 1968) fisikaria da. 1998an izendatu zuten doktore, Madrilgo Unibertsitate Autonomoan, nanometro eskalako objektuen propietate
elektronikoen inguruan egin zuen tesiari esker. Jarraian, Max
Planck Elkarteko Fritz Haber Institutuan (Berlin, Alemania) eta
Bartzelonako (Herrialde Katalanak) Material Zientzien Institutuan jardun zuen, 2004an Berlingo Unibertsitate Librera iritsi zen
arte. Azken urteotan Fisikako katedraduna izan da bertan, eta hark
zuzendutako ikerketa taldeak zenbait artikulu argitaratu ditu
prestigio handiko aldizkarietan; hil honetan Science aldizkarian
plazaratutakoa, tartean. Irailaz geroztik, Ikerbasque ikertzailea eta
CIC Nanoguneko Nanoimaging taldeko burua da Pascual.
D
rri ahal izatea, horren bitartez
eragiketa logikoak egiteko aukera edukitzea... Epe ertainera begira spintronikari laguntzeko pentsatuta daude bilatzen ari garen
efektuak», esan du Pascualek.
Horretarako, besteak beste, Luis
Hueso Nanogailuen taldeko liderrarekin ariko dira elkarlanean,
CIC Nanogunen bertan.
Ikertzaileak behin eta berriz
adierazi bezala, oinarrizko zientzia egiten dute haiek. Etorkizunean, agian, hariari tiraka, aplikazioren batera bideratu
daitekeen oinarrizko zientzia.
Halaxe gertatzen da isolatzaile
topologikoekin. Bai eta Nanoimaging taldearen funtsezko
beste ikergai batekin ere: eskala
atomikoko magnetismoa.
Konputazioari eta, batez ere,
horren atzean dagoen logikari
lotuta azaldu du Pascualek magnetismo atomikoa: «Gaur egun
daukagun eredua goia jotzen ari
da, gailu elektronikoak atomo
gutxi batzuen eskalara iritsi baitira jada, eta handik aurrera
materiak desberdin jokatzen
du». Bestela esanda, gailuak txikitzen eta hobetzen jarraitzekotan, ereduak irauli behar dira,
orain artekoak ez baitu garatzen
jarraitzeko tarterik.
«Logika mekanismo berriak diseinatu behar dira, eta, mekanismo horiei dagokienez, lan asko
egiten ari gara konputazio kuantikoa garatze aldera. Horretarako, atomo eta molekulen eskalan
magnetismoa nolakoa den ulertu
behar dugu, eta ari gara lanean.
Horrek ez du esan nahi gure ezagutzatik abiatuta konputagailu
kuantiko bat aterako denik. Besterik gabe, esan nahi du atomo eskalako magnetismoa oso garrantzitsua dela gailu berriak garatzeko», esan du Pascualek.
Bizia ‹ Plaza
Ezarian D Zientzia
Javier Lakunza 1Iruñeko Planetarioaren kudeatzailea
«Zientzia ekitaldietan
erreferentzia izatea lortu da»
Marian Iriarte
EHUko kimika irakaslea
Doinuak eta fisika
A.Portugal
Nafarroako Gobernuak datorren
urterako aurkeztutako aurrekontuen arabera, 50.000 euro besterik
ez du jasoko Iruñeko Planetarioak, oraingo 564.000 euroko diru laguntzaren aldean. «Dena dela,
2012an bertan ere, aurreikusitako
laguntza 564.000 eurokoa izan
arren, foru agindu batek % 25eko
murrizketa ekarri zuen. 2012ko
ekarpena 423.000 eurokoa izango
da azkenean», azaldu du Javier
Lakunzak. ENEC (Kultura Espazioen Nafarroako Enpresa) erakundearen kudeatzailea da, zeinak Planetarioa eta Baluarte batzen dituen.
Diru laguntza hori aldatzeko aukerarik ba al da oraindik?
Aurrekontuarekin zer gertatzen
den, iazkoa luzatzeko aukerarik
ba ote dagoen… horren araberakoa da. Baina nire abiapuntua,
errealitatea, hori da: jasoko dugun diru laguntza 50.000 eurokoa
izango da. Guk zifra horien arabera egin behar ditugu planak.
Nafarroako Gobernutik bakarrik jasotzen al du Planetarioak laguntza
publikoa?
Proiektatzen ditugun ikus-entzunezko ekoizpen gehienak etxean
egiten ditugu, eta, horregatik, batzuetan aukera izaten dugu
FECYTen [Zientzia eta Teknologiaren Espainiako Fundazioa]
diru laguntzetara aurkezteko.
Halakoetan aukera izaten dugu
bide horretatik sarreraren bat
lortzeko, baina noizean behin izaten da hori.
Halako murrizketarekin, ba al dago
Planetarioari eusterik? Diru sarrerak
lortzeko beste bide batzuk begiratzen ari al zarete?
Otsailean kudeatzaile hasi nintzenean, zuzendaritza planean
funtsezko lau bideak zehaztu genituen. Batetik, sarreren salmenta. Bestetik, espazioen alokairua
gutxi baliatu dugu orain arte, eta
landu egin behar dugu orain.
Etxean egindako ekoizpenak
merkaturatzeko bilaketa zorrotzagoa egitea da beste kontu bat:
aktibo garrantzitsua da, eta hori
ere jorratzen ari gara. Eta laugarren bidea, elkarlan hitzarmenak
erakundeekin. Hori guztia zuzendaritza planean bazegoen, baina
kontua da murrizketa oso handia
izan dela; guk aurreikusi baino
handiagoa, eta uste baino epe laburragoan.
Diru laguntzak banatzeaz arduratzen direnen aurrean Planetarioa
defendatu beharko bazenu, zer
esango zenieke?
Argi Aldian
steburu honetan kuadrilla eder batekin musikaz gozatzeko
aukera izan dut, eta horrek ekarri nau gaurko zutabetxoan
musikaz eta fisikaz idazten ausartzera. Ezer baino lehen,
esandakoren bat guztiz zehatza ez bada, fisikariek barkatzea espero dut, fisikaz baino gehiago, musikaz idatzi nahi baitut.
Solfeoa ikasi duen orok ezin ahaztu teoriako lehenego liburuxkan
azaltzen zen lehenengo definizioa: «Zer da musika? Soinuak elkarrekin eta denborarekin konbinatzeko artea» (hori noski gazteleraz zetorren, garai batekoak garenok ongi dakigun bezala). Eta gero soinu hori
definitzen hasitakoan, lau ezaugarri dituela esaten ziguten: tonua edo
altuera, bolumena edo indarra, tinbrea edo kolorea, eta iraupena. Hizkuntza arruntean, eta soinuaren izaera kontuan hartu gabe, nahikoa
erraza da lau ezaugarri horiek zertan diren azaltzea. Denok dakigu eskala bat jotzen denean soinu batzuk baxuago eta beste batzuk altuago
daudela (horixe da tonua, ez da gauza bera do edo mi edo sol jotzea).
Bestalde, bolumena edo indarra ulertzea ere nahiko intuitiboa da, batzuetan ozenki abesten dugu eta beste batzuetan xuabe edo apalago.
Iraupena ere antzera, nota edo soinu batzuk luzeak eta beste batzuk laburragoak izaten dira. Beharbada, zailena tinbrea zer den esatea izango litzateke, baina musika jakin gabe ere, doinu edo soinu berbera biolin batek edo piano batek jotakoan, gure belarriek ongi bereizten dute
soinua nork egiten duen, eta horixe da tinbrea, hau da, badago zerbait
tonu, bolumen eta iraupen berbera jotakoan bi soinu-tresnek edo bi
ahotsek gure belarriak ongi bereizten dituena.
Gatozen orain soinuaren izaera fisikoa pixka bat azaltzera. Gizakiok
aditu dezakegun soinua uhin mekanikoek osatzen dute, azken finean
presio-uhinak dira airean zehar presioaren aldaketak eragiten dituztenak eta gure belarrira iritsitakoan uhin mekaniko horiek gure garunak jaso egiten ditu. Uhina mugimendu periodiko baten moduan ikus
dezakegu. Uhinak ibilbide osoa egiteko behar duen denbora uhinaren
A
BALUARTE
Erreferente bat dela. Eskoletako
bisitarien %42 Nafarroatik kanpokoak dira. Urtean eskoletako
20.000 bisita izaten ditugu, eta
80.000 bisitari gehiago urte osoan
egiten diren ekitaldi guztiak kontuan hartuta. Ikus-entzunezko
programazioari dagokionez ere
erreferentea da. Defendatzen
erraza da, daukan balioari eta garrantziari erreparatuta. Kontua
da gobernuak erabaki oso mingarriak hartu behar dituela hezkuntzari dagozkion aurrekontuetan,
eta hor garrantzi handiagoa
eman diotela araututako hezkuntzari, eta kolpe zaila tokatu zaigu.
Zientziari hertsiki begiratuta, zer
ekarpen egiten dio Planetarioak gizarteari?
Espezialitate nagusia astronomia
da, noski. Bi astrofisiko ditugu,
Javier Armentia eta Fernando
Jauregi. Horrela, aukerak agorrezinak dira: zuzeneko zeru saioak,
haien parte hartzea ikastetxeen
saioetan, ikastaroak, behaketak,
elkarlanak beste astronomia elkarteekin... Baina ez hori bakarrik. Dibulgazio zientifikoari lotutako gauza asko Planetarioan egiten dira: matematika hitzaldiak
egon dira, biologiari buruzkoak,
Telenatura jaialdia, zientziaren
asteak gurean dauka erdigunea
ia... Zientzia eta ikerketa ekitaldietan erreferentzia zentro bat
izatea lortu da. Ingurune atsegina
eskaintzen du, jendea gustura
egoten da, eta herritarrek oso gertuko daukate. Gainera, langileen
kategoria profesionala oso handia da. Era berean, kontuan izan
behar da ekoizpen propioan,
proiektatzen ditugun filmetan,
astronomia beste diziplina askorekin lotzen dela: antropologia,
artea... Orduan, beste diziplina
zientifiko batzuetara gerturatzeko lana ere hartzen du astronomiak.
Datorren urtean,ekitaldi horien guztien kopurua asko murriztuko al da?
Ez. Kostuen egitura bestelakoa
da: Planetarioan egiten diren gauza asko kanpo programatzaileen
bitartez antolatzen da. Murrizketak langileen gastuetan du inpaktu garrantzitsua, eta, horrenbestez, gure baliabideak lanpostuak
mantentzera bideratuta daude;
izan ere, aldi berean, beharrezkoak dira zentroarentzat.
Planetarioa ENEC enpresaren parte
da,Baluarterekin batera.Batzuek ez
dute begi onez ikusten halako instituzio bati enpresa ikuspegia ematea.Zure ustez,ikuspegi hori ona edo
txarra da?
Bi unitateotako bakoitzak bere aldetik egiten du lan, eta gero biei
dagozkien zerbitzu orokor batzuk
daude, administrazioari dagozkionak. Horren haritik, horrek
Planetarioari aukera eman dio
enpresa askoz handiago baten
egitura baliatzeko. Alde horretatik abantailak daudela uste dut,
beste egoera batean Planetarioak
ez lukeelako, une jakin batzuetan,
nominak ordaintzeko dirurik
izango. Nik, kudeatzaile gisa, bi
unitateek funtzionamendu ekonomiko independentea izan dezaten nahi dut, baina, horrelako krisi egoera batean, uste dut Baluartek egonkortasuna ematen diola
Planetarioari.
Gizakiok aditu dezakegun soinua uhin
mekanikoek osatzen dute; presio-uhinek airean
zehar presioaren aldaketak eragiten dituzte
frekuentzia edo maiztasunarekin dago lotuta. Oszilazio oso bat egiteko denbora asko behar badu, frekuentzia baxukoa izango da eta alderantziz. Frekuentzia Hertz-etan neurtzen da (Hz) eta horregatik frekuentzia baxuko soinuak grabeak izango dira, eta frekuentzia altukoak agudoak, hots, frekuentziak mugatuko du soinu baten tonua edo
altuera. Gizakion belarriak 20 Hz eta 20 KHz-en arteko soinuak aditu
ditzake. Hortik gorakoak ultrasoinuak dira eta gure belarriak ez ditu
jasotzen.
Baina uhina handiagoa edo txikiagoa izan daiteke, hots, sokasaltoan ari garenean gehiago ala gutxiago zabaldu dezakegu. Hori uhinaren anplitudea izango da, eta horrek mugatuko du zein den soinuaren
indarra edo bolumena. Soinuaren intentsitatea dezibeliotan neurtzen
da, jatorrizko unitatea belioa da, Graham Bell-en oroimenez, baina
unitate handiegia da, eta horregatik erabiltzen da bere hamarrena, dB.
Iraupena azaltzeko ez dago besterik, pianoko nota oso labur jotzen
badugu edo luze sakatuta mantentzen badugu, soinua luzeagoa edo laburragoa izango da.
Tinbrea zerekin dago erlazionatuta? Soinuaren armonikoekin. Uhina sortzen denean ez da soilik soinu hori sortzen, bere gainetik eta altuera jakin batzuetan beste batzuk ere sortzen dira, oinarrizko soinuaren armonikoak deitutakoak. Lehenengo armonikoa oinarrizko notaren errepikapena izango da, zortzikote bat altuago (eskala baten goiko
nota hain zuzen), eta hori zergatik oinarrizko notaren frekuentzia bikoitza duelako. Hurrengo armonikoak lehenengoaren frekuentzia hirukoitza du, eta bigarrenetik 5eko tartean dago; laugarrena bigarrenaren frekuentzia bikoitza da, eta beraz oinarrizko soinutik bi zortzikotera aurkitzen da. Eta horrela jarraituz beste asko sortzen dira.
Armoniko horien indarrak eta izaerak mugatuko du soinuaren kolorea, tinbrea. Soinu baten serie armonikoaren errezetak mugatzen du
soinuaren distira, berotasuna, indarra...
r
Zakilixut
Bilboren historia betidanik egon da bertako zubiei lotuta. Urteetan hirian eraiki izan
dituzten zubien maketak bildu ditu Berreginen Museoak erakusketa batean.
Maratila
Xabier
Etxaniz
Rojo
Bilbon, zubirik zubi
Lelo-keriak
Bilboko 19 zubiren maketak ikus daitezke Berreginen Museoan. LUIS JAUREGIALTZO / ARGAZKI PRESS
Egungo Areatzako zubia eraiki aurretik,
Isabel II.aren zubia deiturikoa egin zuten XIX. mende erdialdean. Areatza eta
Abandoko San Bizente elizatea lotu zituen, elizateak eraikuntza geldiarazi
nahi izan zuen, ez baitzuten Bilbora batu
nahi. Gerra Karlistan hondatu zen.
Udaletxea Erribera kalean zegoen,
San Anton elizaren aldamenean. Baina
1890ean, Abando Bilbora guztiz anexionatu zenean, udaletxe berria egitea erabaki zuten —egun dagoen tokian—. Itsasadarraren alde biak lotzea ezinbestekoa zenez, 1892an zubia eraiki zuten. San
Agustin edo Udaletxeko Zubia birakaria
zen, eta minutu bi baino gutxiago behar
zuen zubiak irekitzen, itsasontziak bertatik pasa zitezen. Zubia igarotzeko, txakur txiki bat ordaindu behar zen, eta horregatik, Txakur Txiki zubia deitzen zioten bilbotarrek.
Erakusketarekin bat etorriz, Berreginen Museoak, Euskal Museoak eta Itsas
Museoak txartel konbinatua prestatu
dute, 10 euro ordainduta hiru museoak
bisitatzeko. Oinez eta tranbian egindako
zirkuitu bat antolatu dute; hala, Bilbo
ezagutzeko modu ezberdin bat proposatu dute.
ehengo batean Euskaltelen azken iragarkia ikusi nuen, permanentearena,
gazteleraz «te quedarás por el
precio, no por la permanencia»
leloa duen eta euskaraz
«hemen prezioagatik geratuko
zara, ez iraupen-konpromisoagatik» dioen hori. Jarraian
bihurrikeria bat bururatu
zitzaidan, edo nahiago baduzue, lelokeria bat.
Bihurrikeria: demagun Euskaltelek kanpaina berri bat
egin nahi duela non beste konpainietako bezeroak animatu
nahi dituen Euskaltelera pasatzera. Beste konpainiak oso
txarrak direnez eta Euskaltel
onena denez, mundu guztiak
popatik hartzera bidali beharko lituzke beste konpainiak.
Ideia horrekin joan dira publizistarenera, eta han bi kanpaina jarri dizkiete aukeran:
A) Lekeitioko Antzara
Eguna oinarritzat hartuta,
hango gazteak agertuko dira
iragarkian, txalupetan gora
eta behera, baina antzarei
burua moztu beharrean antzarak ferratzen saiatuko dira.
Leloa: bidal itzazu beste konpainiak antzarak ferratzera.
Gaztelerazko bertsioan,
irudi berberak eta leloa: «mandales a freir esparragos».
B) Argiñano agertuko da
bere sukaldean, lanean eta
txisteak kontatzen. Halako
batean zainzuriak frijitzen
hasiko da. Eta leloa: «mandales a freir esparragos».
Euskarazko bertsioan, irudi
berberak eta leloa: «bidal itzazu beste konpainiak antzarak
ferratzera».
Bi kanpaina horien artean
aukeratu behar izatekotan…
zein aukeratuko lukete Euskalteleko agintariek? Nik,
behinik behin, ez dut zalantzarik.
Eta zuek?
L
D
U
holdeek, gudek, herdoiltze
prozesuek... Faktore askoren eraginez, iraganean, zubiek ez zuten denbora askorik irauten zutik. Egun, Bilbon dauden
zubiak eraiki aurretik, hainbat bertsio
izan zituzten. Bilboko San Frantzisko auzoan dagoen Berreginen Museoak hiriko
zubi historikoei buruzko erakusketa ireki berri du. Zubiz Zubi du izena, eta Jaime Gustavo Laitak egindako 19 maketa
jasotzen ditu, hiribilduan 1300. eta 1902.
urteen artean eraikitako zubienak, hain
zuzen. Telesforo de Errazkin XIX. mendeko argazkilari ospetsuaren argazkiek
osatzen dute erakusketa, eta urtarrilaren 31ra arte egongo da ikusgai guztia.
Maketen egilea, Jaime Gustavo Laita,
bere bizitza osoan egin ditu zubien maketak; horretarako, dokumentu zaharrez, planoez eta grabatuez baliatu da.
Orain arte biltegi batean zituen gordeak, baina auzoko sortzailea izanik, eta
museoan bertan zaharberritzaile lana
egindakoa zenez, bere obra museoari uztea erabaki zuen, erakusketa antolatu
zezaten.
San Antongo zubiak irekitzen du erakusketa; diotenez, Bilbo sortu aurretik
existitzen zen, 1300. urtean. San Anton
zubiaren bertsio bi irudikatu zituzten
Guiard eta Baldwin historialariek; izan
ere, ez zegoen garai hartako zubiaren dokumenturik, ez da ezer kontserbatzen.
XIX. mendean ere zubi esekiak eraikitzen zituzten. San Frantzisko zubia
(1855-1880), alanbrezko pasarela ere deitua, eraiki zuten, bilbotarrek benetan
gustuko zutena. Hala dio abestiak: No
hay en el mundo puente colgante mas elegante que el de Bilbao —ez da Portugaleteko Bizkaia Zubiari buruz ari askok
uste duten bezala—. Ondoren, Pablo Alzola ingeniariak zubia berregin zuen;
burdinazkoa izan zen, eta oso dotorea.
Bilboko erdigunea (Zazpikaleak) eta San
Frantzisko langileen auzoa lotzen zituen; Miribilla eta Mena meategiak zeuden bertatik hurbil, eta hori dela eta, jende askok erabiltzen zuen.
Errekako ibilbideari jarraituz, egungo
Mesedeetako eta Areatzako zubien artean dagoen bihurgunean, txalupen zubia
eraiki zuten. Ez zen kokaleku aproposa;
izan ere, urak indar handia hartzen zuen
eta uholdetan hondatu egiten ziren.
Osteguna
2012ko azaroaren 22a
Jonebati Zabala Bilbo

Israel eta Hamasek su-etena adostu dute, zortzi - datu

Transcription

Similar documents

BERRIA, 2013-12-18 - datu

Laurent Gbagbo atxilotu dute - datu

( ) * + +- , - -> . 0 1 10 100 1000 10cc

Charlie Hebdo - datu