Untitled

Jezu – wprost na Wielkanoc
usi¹dŸ miêdzy nami –
wierz¹cych niewierz¹cych
poobmywaj ³zami
(Jan Twardowski, Przy stole)
Z okazji
zbli¿aj¹cych siê Œwi¹t Wielkanocnych
sk³adamy mieszkañcom
Gminy Zawoja wiosenne ¿yczenia:
Aby w czas Œwiêta Paschy
w rodzinnych domach
zagoœci³a radoœæ,
spokój i wielka nadzieja
odradzaj¹cego siê ¿ycia
Aby zmartwychwsta³y
w Was zapomniane marzenia,
m³odzieñczy optymizm
w podchodzeniu do przeciwnoœci losu
Niech Pokój Wielkanocny
zawsze panuje w Waszych sercach
Niech zsy³a na Was ³aski
i wnosi szczêœcie do Waszego ¿ycia.
Jerzy Paj¹k
przewodnicz¹cy
Rady Gminy Zawoja
2
POD DIABLAKIEM
WIOSNA/2006
Marek Listwan
wójt gminy Zawoja
Weso³ych
pe³nych nadziei
i wiary
Œwi¹t Wielkiej Nocy
spêdzonych
wœród
srebrnych bazi
i kochaj¹cej rodziny
przy wspólnym
stole.
Smacznego
œwiêconego jajka
oraz
mokrego
poniedzia³ku
¿yczy
Redakcja
Za naszym oknem
SZUKAMY WIOSNY!
Fot. Przemys³aw Bucki
Zespó³ Szkó³
w Zawoi
Wilcznej
Babiogórskie Liceum Ekonomiki
i Organizacji Turystyki
Liceum Profilowane
•
Babiogórskie Liceum
Ogólnokszta³c¹ce
LiceumOgólnokszta³c¹ce
- profil informatyczny;
- profil sportowy (narciarski)
Zastanawiasz siê, co odró¿nia nasz¹ szko³ê od innych? Oto odpowiedŸ:
POD DIABLAKIEM
Pismo nawi¹zuj¹ce do tradycji pisma
Stowarzyszenia Mi³oœników Ziemi
Babiogórskiej pod tym samym tytu³em.
Redaktor naczelna: Gabriela Tryba³a
Adres redakcji: Gminne Centrum Kultury,
Promocji i Turystyki w Zawoi, 34-222 Zawoja
Centrum, tel. (033) 877 50 66, fax 877 69 49,
e-mail: diablak@zawoja.pl
Wypowiedzi naszych czytelników zawarte
w dzia³ach OPINIE i POCZTA
POD DIABLAKIEM
nie zawsze prezentuj¹ pogl¹dy redakcji.
Oddano do druku: 23.03.2006 r.
Zdjêcie na I stronie: Przemys³aw Bucki.
• bliski i ³atwy dojazd autobusami;
• przyjemna atmosfera;
• indywidualny kontakt z nauczycielami;
• bardzo dobra baza lokalowa i sportowa;
• sta³y dostêp do Internetu;
• biblioteka multimedialna;
• du¿a liczba zajêæ pozalekcyjnych;
• zajêcia fakultatywne z wybranych przedmiotów maturalnych;
• wspó³praca z Babiogórskim Parkiem Narodowym;
• wspó³praca ze szko³¹ w Granville we Francji;
• mo¿liwoœæ uzyskania stypendium w ramach
programów unijnych oraz stypendium socjalnego;
• kurs narciarski dla uczniów.
Jakie s¹ kryteria przyjêæ do naszych
Liceów na rok szkolny 2006/2007?
O przyjêciu kandydata do szko³y decyduje ³¹czna
liczba punktów uzyskanych za:
1) oceny na œwiadectwie z przedmiotów:
• Liceum Profilowane: jêzyk polski, matematyka,
geografia, jêzyk obcy (wybrany przez kandydata) –
maks. 80 pkt.;
• Liceum Ogólnokszta³c¹ce: profil informatyczny
(informatyka, matematyka, geografia) – maks. 80
pkt.; profil sportowy (wychowanie fizyczne, biologia, geografia) – maks. 80 pkt.
2) wynik egzaminu gimnazjalnego – maks. 100 pkt.;
3) inne osi¹gniêcia ucznia wymienione na œwiadectwie – maks. 20 pkt.
Sposób przeliczania na punkty ocen uzyskanych
z wymienionych wy¿ej przedmiotów: celuj¹cy – 20
pkt.; bardzo dobry – 18 pkt.;dobry – 15 pkt.; dostateczny – 10 pkt.; dopuszczaj¹cy– 2 pkt.
Nasz adres:
Zespó³ Szkó³ w Zawoi Wilcznej,
34-223 Zawoja Wilczna 1570,
woj. ma³opolskie, tel. (0-33) 877 60 44
www.Wilczna.wZawoi.pl
Sposób przeliczania na punkty osi¹gniêæ ucznia
wymienionych na œwiadectwie:
• ukoñczenie gimnazjum z wyró¿nieniem – 5 pkt.;
• finalista konkursu ponadwojewódzkiego – 12 pkt.;
• finalista konkursu wojewódzkiego – 10 pkt.;
• osi¹gniêcia sportowe lub artystyczne na szczeblu
ponadwojewódzkim – 5 pkt.;
• osi¹gniêcia sportowe lub artystyczne na szczeblu
wojewódzkim – 4 pkt.;
• osi¹gniêcia sportowe na szczeblu powiatowym –
3 pkt.
Sekretariat szko³y czynny jest od poniedzia³ku do pi¹tku w godz. 7.30-14.30.
Uwaga! Punkty mo¿na otrzymaæ wy³¹cznie za konkursy organizowane przez Kuratora Oœwiaty.
ZAPRASZAMY NA DZIEÑ OTWARTY
20.04.2006 r. (czwartek)
POD DIABLAKIEM
WIOSNA/2006
3
NASZE TRADYCJE
Od Popielcowej
do Wielkanocy
Wielki Post rozpoczyna³a Œroda Popielcowa. Podobnie jak w adwencie od tego
dnia a¿ do Wielkanocy milk³a muzyka, zaprzestawano wszelkich zabaw. Przez ca³y
ten czas starano siê zachowywaæ post; g³ównym po¿ywieniem, jeszcze do II wojny
œwiatowej, by³ postny ¿ur i owsiane placki.
Miêso jadano prawie wy³¹cznie w niedziele. W ostatni¹ niedzielê Wielkiego Postu –
Palmow¹ – œwiêcono podczas mszy palmy. We wsiach podbabiogórskich s¹ one
niewielkie i maj¹ postaæ pêczka, z³o¿onego z kilku ga³¹zek bazi, zwi¹zanych kolorow¹ nici¹ lub wst¹¿k¹, ubranego mirtem.
Tylko wieœ Skawica robi³a wysokie, okaza³e palmy, uk³adane z d³ugich biczy wierzbowych. Z ga³¹zek poœwiêconej palmy robiono krzy¿yki, które nastêpnie by³y zatykane w uprawne pola, by chroni³y zasiewy
przed klêskami ¿ywio³owymi. Resztê palmy przechowywano w domu, za œwiêtymi
obrazami lub wieszano nad drzwiami. Podobnie jak gromnicy, u¿ywano jej potem
do szeregu zabiegów o charakterze magicznym. Tak¿e pod Babi¹ Gór¹, jak w ca³ych
Karpatach, wierzono, ¿e w Palmow¹ Niedzielê susz¹ siê zakopane w ziemi skarby,
pilnowane przez z³e duchy. Skarby te mo¿na by³o zabraæ tylko wtedy, gdy podczas
niedzielnej mszy kap³an czyta³ ewangeliê
o Mêce Pañskiej, wtedy to stra¿nicy skarbów udawali siê do œwi¹tyni, aby jej wys³uchaæ, zostawiaj¹c na chwilê skarby bez
dozoru.
We Wielki Czwartek, wieczorem, Górali Babiogórscy palili Judasza. By³a to kuk³a ze s³omy, wyobra¿aj¹ca zdrajcê Chrystusa. Ch³opcy ci¹gnêli j¹ przez wieœ, przy
akompaniamencie krzyków i klekotów wielkopostnych ko³atek, by w koñcu spaliæ nad
rzek¹ na kamieñcu. Po wrzuceniu Judasza
do ognia, uciekali do domu, nie ogl¹daj¹c
siê za siebie. Na pocz¹tku XX wieku Piotr
Wyrobek pisa³ o tym obrzêdzie, ¿e: (…)
odbywa siê tutaj w wielki czwartek o zmroku. Na wszystkich wzgórzach pal¹ siê ognie,
a przy nich dziatwa ha³asuje i œpiewa,
a w³aœciwie w niebog³osy drze siê.
gdzieœ czarów, zw³aszcza sierœci z byd³a,
co powodowa³o stratê mleka u krów. Rano,
przed wschodem s³oñca, obmywano siê
w rzece, ¿eby przez ca³y rok nie chorowaæ.
Wielki Pi¹tek by³ te¿ dobrym momentem
do zapewnienia dobrego urodzaju. Gospodynie sadzi³y wiêc o œwicie czosnek, groch,
obmywa³y wod¹ z potoku krowy w stajni,
¿eby dawa³y du¿o mleka. Robiono te¿ z ga³¹zek tarniny krzy¿yki, które gospodarz,
przed wschodem s³oñca, wbija³ w pole
obsiane ozimin¹, aby burze i grady nie niszczy³y plonów. Po po³udniu gospodynie
wyrzuca³y post, którego symbolem by³ popió³, rozsypywa³y po polu i t³uk³y garnek,
w którym go przynios³y na pole. Ch³opcy
z kolei rozbija³y garnek z ¿urem, co mia³o
oznaczaæ koniec postu i postnego jedzenia. W koœciele kobiety i dziewczêta ubiera³y Bo¿y Grób. Jeszcze do niedawna, dekorowano go ja³owcem, brzózkami, mirtem
i owsem, zasianym odpowiednio wczeœniej
w drewnianych skrzynkach. Przy Bo¿ym
Grobie, cz³onkowie miejscowej Ochotniczej
Stra¿y Po¿arnej zaci¹gnêli wartê. Zwyczaj
ten istnieje do dzisiaj.
We Wielk¹ Sobotê, kobiety i dziewczêta nios³y do koœcio³a pokarmy do poœwiêcenia: chleb, ko³acze, baranka z ciasta, miêso, jaja, chrzan, butelkê z wod¹, sól. Obecnie, œwiêcone w ma³ych koszyczkach, raczej symboliczne, nios¹ do koœcio³a dzieci.
Wielkanoc, podobnie jak Bo¿e Narodzenie, by³a i jest œwiêtem rodzinnym. Na
rezurekcjê udawano siê ca³ym rodzinami.
W czasie procesji rezurekcyjnej pilnowano,
¿eby wszystkie kobiety obesz³y trzy razy
z procesj¹ koœció³, istnia³o bowiem przekonanie, ¿e czarownica, aby mieæ moc czarowania, mo¿e uczyniæ to tylko raz. Po powrocie z koœcio³a zasiadano, tak jak i dzisiaj, do œniadania wielkanocnego. Podobnie jak op³atkiem, w czasie wigilii Bo¿ego
Narodzenia, dzielono siê jajkiem, sk³adaj¹c
sobie ¿yczenia. Jedzenie œwiêconego zaczynano od chrzanu, ¿eby zachowaæ przez ca³y
rok zdrowie.
W Poniedzia³ek Wielkanocny ch³opcy wczeœnie rano przychodzili do domów,
gdzie by³y panny na wydaniu i oblewali je
wod¹. Oblewanie to trwa³o potem ca³y
dzieñ. Tak¿e wczeœnie rano, domy odwiedzali ch³opcy z du¿ymi kijami w rêku, uderzali nimi o pod³ogê, recytuj¹c oracje i sk³adaj¹c domownikom ¿yczenia. Otrzymywali za to jajka, placki, pieni¹dze.
Urszula Janicka-Krzywda
Monografia Zawoi,
Elementy kultury spo³ecznej i duchowej
Górali Babiogórskich.
W NASZEGO ALBUMU
WeŸ kija – obroñ siê,
Jak¿e siê obroniê,
Kie mi siê kij ³omie.
Wielki Pi¹tek, podobnie jak dzieñ
œw. £ucji, uwa¿ano za sprzyjaj¹cy dzia³aniu
z³ych mocy, zw³aszcza czarownic, oraz za
wa¿ny moment w magicznych zabiegach,
zabezpieczaj¹cych przed czarami. Pilnowano wiêc stajni, ¿eby nie dosta³a siê do niej
czarownica, sprawdzano wszystkie zakamarki w zagrodzie, czy nie podrzuci³a
4
POD DIABLAKIEM
WIOSNA/2006
Honorowa warta przy Grobie Chrystusa w koœciele w Zawoi Górnej. Fot. Andrzej Siwek.
W WÓJTOWEJ ZAGRODZIE
Bud¿etowa sesja
16 lutego w sali obrad Urzêdu Gminy odby³a siê sesja Rady Gminy. By³a to
sesja bud¿etowa, ale nie tylko. W porz¹dku obrad znalaz³y siê tak¿e uchwa³y
w sprawie za³o¿enia i prowadzenia Babiogórskiego Liceum
Ogólnokszta³c¹cego, które to ma byæ w³¹czone do Zespo³u Szkó³ w Zawoi
Wilcznej.
Liceum ma dzia³aæ od 1 wrzeœnia, jednak
warunkiem jego dzia³alnoœci jest liczba
uczniów – 25 osób. Gdyby jednak nie uda³o siê zebraæ odpowiedniej iloœci uczniów,
liceum nie rozpocznie swojej dzia³alnoœci.
Powo³anie takiego liceum nie oznacza likwidacji Babiogórskiego Liceum Turystyki,
jednak aby dalej dzia³a³o wymagana jest
odpowiednia iloœæ uczniów. Miejmy nadziejê, ¿e absolwenci gimnazjów wybior¹ szko³ê
w Zawoi, która na pewno nie bêdzie odbiegaæ poziomem nauczania od innych liceów poza naszym terenem.
Na sesjê zaproszony zosta³ kierownik Samodzielnego Publicznego Zak³adu Opieki
Zdrowotnej w Zawoi, pan Staefan Chadziñski, który doœæ d³ugo t³umaczy³ uczestnikom sesji, dlaczego nasz oœrodek nie bêdzie mia³ dy¿urów w soboty. Jak wiemy od
1 stycznia br. w oœrodku zdrowia w Zawoi
nie ma opieki ca³odobowej, jest to spowodowane brakiem pieniêdzy na tak¹ obs³ugê. Oœrodek zdrowia otrzyma³ pieni¹dze
tylko na dzia³alnoœæ podstawow¹, tj. od
poniedzia³ku do pi¹tku. Oczywiœcie s¹ pewne pieni¹dze przekazywane dla nas na opiekê ca³odobow¹, ale jest to tak ma³a kwota,
¿e oœrodek nie by³by w stanie zap³aciæ lekarzowi wraz z obs³ug¹ za dy¿ury w wolne
dni od pracy. Pieni¹dze te odprowadzane
s¹ do Suchej Beskidzkiej. Ca³odobow¹ opiek¹ jest objêta nasza gmina, ale dy¿ury lekarzy i pielêgniarek pe³nione s¹ w Suchej
Beskidzkiej w ambulatorium przy Pogotowiu. Numer telefonu do opieki ca³odobowej nie jest numerem na pogotowie ratunkowe, jest to oddzielny numer i pacjenci
powinni go znaæ. Dla przypomnienia jest
to numer: (0) 668 31 29 38.
By³y te¿ pytania, jak w takim przypadku
jest z zastrzykami lub kroplówkami w dni
wolne od pracy. Oczywiœcie odpowiedŸ
brzmi: dzwoniæ do Suchej Beskidzkiej do
opieki ca³odobowej lub zawieŸæ chorego.
Mo¿na wybraæ jeszcze inn¹ opcjê, zap³aciæ
pielêgniarce œrodowiskowej, która tê us³ugê wykona.
Poza tym kierownik odpowiada³ na pytania radnych, szczególnie interesuj¹cych siê
gabinetem stomatologicznym, który nie
spe³nia oczekiwañ mieszkañców. Jak wyjaœnia³ kierownik, jest to problem, bowiem
stomatolodzy tylko wynajmuj¹ pomieszczenia w oœrodku zdrowia, natomiast kontrakty maja podpisane bezpoœrednio z Narodowym Funduszem Zdrowia, a to oznacza, ¿e
nie maj¹ nad sob¹ ¿adnej lokalnej kontroli.
Oczywiœcie mo¿na wnieœ skargê, a nawet
zmieniæ lekarza, ale zmiana taka spowoduje d³uga przerwê i mo¿e okazaæ siê ¿e bêdziemy przez pó³ roku bez stomatologa.
Nastêpnym punktem sesji by³y sprawozdania z dzia³alnoœci Gminnej Biblioteki Publicznej w Zawoi oraz Gminnego Centrum
Kultury, Promocji i Turystyki za rok 2005,
jak i zamierzenia na 2006 r. Dzia³alnoœæ tych
instytucji bêdzie zbli¿ona do lat poprzednich, jednak Centrum Kultury bêdzie otwarte na dzia³ania spo³eczne, które przyczyni¹
siê do lepszego poznania potrzeb œrodowiska.
Je¿eli chodzi o bud¿et gminy, to zosta³
uchwalony jednog³oœnie, radni nie wnosili
poprawek do projektu bud¿etu. Planowane dochody bud¿etu zamykaj¹ siê w kwocie 16.210.178 z³, natomiast wydatki w kwocie 18.281. 950 z³. Deficyt bud¿etowy
w kwocie 2.071.772 z³ bêdzie pokryty z zaci¹gniêtego kredytu. Wydatki maj¹tkowe
w bud¿ecie gminy szacuje siê na kwotê
3.273.200 z³, a plany to m.in. modernizacja
drogi gminnej Zawoja Przys³op – Lachy, modernizacja budynku przy boisku sportowym
w Zawoi Centrum, budowa parkingów
w Zawoi Centrum i Wid³ach, Skawica – Sucha Góra, Skawica – Centrum, kontynuacja
inwestycji - budowa boiska sportowego
w Skawicy oraz skoczni narciarskich na terenie gminy, termomodernizacja budynków
oœrodków zdrowia, modernizacja oczyszczalni œcieków i projekt sieci kanalizacyjnej na terenie Gminy Zawoja.
Radni przyjêli te¿ uchwalê w sprawie regulaminu dostarczania wody i odprowadzania œcieków na terenie Gminy Zawoja. Regulamin taki okreœla zasady zbiorowego
zaopatrzenia w wodê i zbiorowego odprowadzania œcieków, w tym prawa i obowi¹zki przedsiêbiorstw oraz odbiorców. Regulamin taki dostêpny bêdzie po og³oszeniu
w Dzienniku Urzêdowym Województwa
Ma³opolskiego na stronie internetowej
www.zawoja.pl (BIP).
Na zakoñczenie pozostaje tylko ¿yczyæ
realizacji planowanych dzia³añ, które, nie
da siê ukryæ, s¹ bardzo ambitne.
Wanda Bucka
Bud¿et gminy Zawoja na 2006 rok
Rada Gminy w Zawoi 16 lutego 2006 roku uchwali³a tegoroczny bud¿et.
Dochody bud¿etu ustalono w wysokoœci 16.210.178 z³. Wydatki
bud¿etu ustalono w wysokoœci 18.281.950 z³. Deficyt w bud¿ecie
to kwota 2.071.772 z³, który zostanie pokryty przychodami
z zaci¹gniêtych kredytów w kwocie 2.071.772 z³. Przychody
gminy ustalono w wysokoœci 3.576.772 z³, natomiast rozchody
WYDATKI DO DYSPOZYCJI SO£ECTW
Zawoja Centrum – 71.320 z³.
Zawoja Dolna – 43.740 z³.
Zawoja Mosorne – 38.080 z³.
Zawoja We³cza – 31.760 z³.
Zawoja Wilczna – 57.160 z³.
Zawoja Przys³op – 26.240 z³.
Skawica Centrum – 73.040 z³.
Skawica Sucha Góra – 29.060 z³.
Razem – 370.400 z³.
w wysokoœci 1.505.000 z³. Wydatki maj¹tkowe ustalono
w wysokoœci 3.273.200 z³. Do dyspozycji jednostek pomocniczych
gminy (so³ectw) wyodrêbniono kwotê w wysokoœci 370.400 z³.
Utworzono rezerwê ogóln¹ na nieprzewidzialne wydatki
w wysokoœci 128.000 z³.
WYDATKI NA WIELOLETNIE PROGRAMY INWESTYCYJNE oraz limity wydatków (ogó³em)
Modernizacja oczyszalni œcieków
i projekt sieci kanaliz.
Rok 2006
Rok 2007
Rok 2008
330.000
40.000
20.000
100.000
300.000
Termoizolacja budynków
u¿ytecznoœci publicznej na terenie gminy
Termoizolacja Zespo³u Szkó³ w Zawoi
Wilcznej oraz instalacja kolektorów
s³onecznych na terenie gminy
Rok 2009
20.000
2.480.856,70
POD DIABLAKIEM
WIOSNA/2006
5
W WÓJTOWEJ ZAGRODZIE
Bud¿et gminy Zawoja na 2006 rok
PLANOWANE DOCHODY
RÓD£O DOCHODÓW
KWOTA w z³
Rolnictwo i ³owiectwo
387.251
w tym: • restrukturyzacja i modernizacja sektora ¿ywnoœciowego
oraz rozwój obszarów wiejskich (dotacja celowa) 387.251
Leœnictwo (gospodarka leœna)
1.500
Gospodarka mieszkaniowa
263.500
w tym: • op³aty za zarz¹d i u¿ytkowanie nieruchomoœci
3.500
• najem i dzier¿awa sk³adników
maj¹tkowych Skarbu Pañstwa
160.000
• wp³ywy z odp³atnego nabycia prawa w³asnoœci oraz
prawa u¿ytkowania wieczystego nieruchomoœci
100.000
Administracja publiczna
w tym: • dotacja celowa z bud¿etu pañstwa
na realizacjê zadañ zleconych gminie
• dochody zwi¹zane z realizacj¹ zadañ zleconych
• wp³ywy z ró¿nych op³at
• wp³ywy z us³ug
Urzêdy naczelnych organów w³adzy pañstwowej,
kontroli i ochrony prawa oraz s¹downictwa
(dotacja z bud¿etu pañstwa)
72.000
61.400
1.100
2.000
7.500
1.390
Obrona narodowa (dotacja z bud¿etu pañstwa)
300
Bezpieczeñstwo publiczne i ochrona przeciwpo¿arowa
250
Dochody od osób prawnych, osób fizycznych i od innych
jednostek nie posiadaj¹cych osobowoœci prawnej
3.796.977
Podatki od dzia³alnoœci gospodarczej osób
fizycznych op³acany w formie karty podatkowej
30.000
Podatki i op³aty lokalne od osób
prawnych i innych jednostek organizacyjnych
• podatek od nieruchomoœci
• podatek leœny
• podatek od œrodków transportowych
• podatek rolny
• odsetki od nieterminowych op³at
700.000
75.000
5.300
200
16.000
Podatki i op³aty od osób fizycznych
• podatek od nieruchomoœci
• podatek leœny
• podatek od œrodków transportowych
• podatek rolny
500.000
69.000
164.700
13.800
RÓD£O DOCHODÓW
KWOTA w z³
• odsetki od nieterminowych wp³at
• podatek od spadków i darowizn
• wp³ywy z op³aty targowej
• wp³ywy z op³aty miejscowej
• wp³ywy z op³aty administacyjnej
za czynnoœci urzêdowe
• podatek od czynnoœci cywilnoprawnych
4.000
20.000
30.000
10.000
3.000
100.000
Wp³ywy z innych op³at stanowi¹cych dochody
jednostek samorz¹du terytorialnego
• op³ata skarbowa
• op³ata za zezwolenie na sprzeda¿ alkoholu
• inne op³aty lokalne
45.000
215.000
10.000
Udzia³ gmin w podatkach stanowi¹cych dochód
bud¿etu pañstwa
• podatek dochodowy od osób fizycznych
• podatek dochodowy od osób prawnych
Pobór podatków i op³at (wp³ywy z ró¿nych op³at)
1.777.977
3.000
5.000
Ró¿ne rozliczenia
9.000.600
w tym: • czêœæ oœwiatowa subwencji ogólnej
5.820.537
• czêœæ wyrównawcza subwencji ogólnej dla gmin 2.971.898
• czêœæ równowa¿¹ca subwencji ogólnej dla gmin
196.165
• ró¿ne rozliczenia finansowe
12.000
Oœwiata i wychowanie
w tym: • szko³y podstawowe (ró¿ne dochody i dotacje)
• przedszkola (wp³ywy z us³ug)
• gimnazja (m.in. dochody z najmu i dzier¿awy)
151.800
113.300
35.000
3.500
Pomoc spo³eczna
w tym: • œwiadczenia rodzinne, zaliczka alimentacyjna
oraz sk³adki na ubezpieczenia emerytalne
i rentowe z ubezpieczenia spo³ecznego
• sk³adki na ubezpieczenie zdrowotne
• zasi³ki i pomoc w naturze (razem)
• oœrodek pomocy spo³ecznej
•pozosta³a dzia³alnoœæ
2.523.610
2.146.300
20.000
230.100
98.650
28.560
Edukacyjna opieka wychowawcza (œwietlice szkolne)
6.000
Gospodarka komunalna i ochrona œrodowiska
5.000
RAZEM DOCHODY
16.210.178
PLANOWANE WYDATKI
KIERUNKI WYDATKOWANIA
KWOTA w z³
Rolnictwo i ³owiectwo
w tym: • infrastruktura wodoci¹gowa i sanitacyjna wsi
• izby rolnicze
• restrukturyzacja i modernizacja sektora
¿ywnoœciowego oraz rozwój obszarów wiejskich
Leœnictwo (nadzór nad gospodark¹ leœn¹)
6
POD DIABLAKIEM
WIOSNA/2006
665.280
10.000
280
655.000
6.000
KIERUNKI WYDATKOWANIA
Dostarczanie wody (wydatki bie¿¹ce)
Transport i ³¹cznoœæ
w tym: • drogi publiczne wojewódzkie (wydatki bie¿¹ce)
• drogi publiczne powiatowe (wydatki bie¿¹ce)
• drogi publiczne gminne
(wydatki bie¿¹ce i maj¹tkowe)
KWOTA w z³
75.000
1.546.000
500
500
1.545.000
KIERUNKI WYDATKOWANIA
KWOTA w z³
Turystyka (zadania w zakresie upowszechniania turystyki)
8.000
Gospodarka mieszkaniowa
w tym: • gospodarka gruntami i nieruchomoœciami
(wydatki bie¿¹ce i wydatki maj¹tkowe)
522.650
Dzia³alnoœæ us³ugowa
(plan zagospodarowania przestrzennego)
160.000
Administracja publiczna
w tym: • urzêdy wojewódzkie
• rada gminy
• Urz¹d Gminy
• promocja jednostek samorz¹du lokalnego
• pozosta³a dzia³alnoœæ
522.650
1.637.540
61.400
90.000
1.433.140
33.000
20.000
Urzêdy naczelnych organów w³adzy pañstwowej, kontroli
i ochrony prawa oraz s¹downictwa
1.390
Obrona narodowa
Bezpieczeñstwo publiczne i chrona przeciwpo¿arowa
w tym: • jednostki terenowe Policji
• Ochotnicze Stra¿e Po¿arne
• Obrona Cywilna
Pobór podatków, op³at i nieopodatkowych
nale¿noœci podatkowych
300
122.500
3.000
115.000
4.500
30.000
Obs³uga d³ugu publicznego
350.000
Ró¿ne rozliczenia (rezerwy ogólne i celowe)
128.000
Oœwiata i wychowanie
8.074.010
w tym: • szko³y podstawowe
5.004.160
• oddzia³y przedszkolne w szko³ach podstawowych 320.650
• przedszkola
129.380
• gimnazja
1.886.200
• dowo¿enie uczniów do szkó³
136.990
• zespo³y obs³ugi ekonomiczno-administr. szkó³
210.890
W WÓJTOWEJ ZAGRODZIE
KIERUNKI WYDATKOWANIA
• licea profilowane
• dokszta³canie i doskonalenie nauczycieli
KWOTA w z³
349.680
36.060
Ochrona zdrowia
w tym: • zwalczanie narkomanii
• przeciwdzia³anie alkoholizmowi
217.000
2.000
215.000
Pomoc spo³eczna
2.893.150
w tym: • domy pomocy spo³ecznej
20.000
• œwiadczenia rodzinne i sk³adki ubezpieczeniowe 2.146.300
• sk³adki na ubezpieczenie
zdrowotne za osoby pobieraj¹ce œwiadczenia
20.000
• zasi³ki i pomoc w naturze oraz sk³adki
na ubezpieczenie spo³eczne
340.100
• dodatki mieszkaniowe
18.000
• oœrodki pomocy spo³ecznej
258.750
• pozosta³a dzia³alnoœæ
90.000
Edukacyjna opieka wychowawcza
w tym: • œwietlice szkolne
• dokszta³canie i doskonalenie nauczycieli
62.130
61.780
350
Gospodarka komunalna i ochrona œrodowiska
1.299.000
w tym: • gospodarka œciekowa i ochrona wód
498.000
• oczyszczanie
180.000
• utrzymanie zieleni
10.000
• oœwietlenie placów i dróg
188.000
• pozosta³a dzia³alnoœæ (wyd. bie¿¹ce i maj¹tkowe) 423.000
Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego
w tym: • centrum kultury, œwietlice, kluby
• biblioteki
351.000
258.000
93.000
Kultura fizyczna i sport
w tym: • obiekty sportowe
• zadania w zakresie kultury fizycznej i sportu
133.000
53.000
80.000
RAZEM WYDATKI
18.281.950
WYDATKI MAJ¥TKOWE W BUD¯ECIE GMINY NA ROK 2006 w z³otych
Remont wraz z termomodernizacj¹
instytucji pe³ni¹cej funkcje kulturalne w Skawicy
387.251
Urz¹d Gminy
– zakupy inwestycyjne (komputery, programy, licencje)
44.200
Remont wraz z termomodernizacj¹
instytucji pe³ni¹cej funkcje kulturalne w Skawicy
267.749
Gara¿ dla samochodów po¿arniczych
– OSP Zawoja Górna (kontynuacja inwestycji)
15.000
50.000
Budynek remizy OSP Zawoja Przys³op (kontynuacja inwestycji) 15.000
Budowa wiat na przystankach autobusowych w Zawoi i Skawicy 36.000
Budowa hali sportowej przy SP w Zawoi Centrum (kontynuacja) 762.000
Modernizacja drogi gminnej Zawoja Przys³op - Lachy
532.000
Modernizacja drogi gminnej Zawoja Przys³op - Lachy
228.000
Gminny Zespó³ Oœwiaty
– zakupy inwestycyjne (programy ksiêgowe)
Modernizacja ujêcia wody pitnej – Zawoja Centrum
Modernizacja budynku
przy boisku sportowym w Zawoi Centrum
15.000
Budowa parkingu przed cmentarzem w Zawoi Centrum
90.000
Budowa parkingu w Zawoi Wid³y
15.000
Parking w Skawicy Centrum
25.000
Termomodernizacja
budynków oœrodków zdrowia na terenie gminy
Budowa parkingu w Skawicy Suchej Górze
180.000
5.000
5.000
Modernizacja oczyszczalni œcieków
i projekt sieci kanalizacyjnej na terenie gminy Zawoja
330.000
Most na potoku Skawica w Skawicy So³tystwo Zawodzie
150.000
Sk³adka inwestycyjna – Zwi¹zek Gmin
Dorzecza Górnej Skawy „Œwinna Porêba”
91.000
LKS „Huragan” Skawica
– budowa boiska sportowego (kontynuacja inwestycji)
20.000
Budowa skoczni narciarskich na terenie gminy
10.000
RAZEM:
3.273.200
POD DIABLAKIEM
WIOSNA/2006
7
ZIMA W ZAWOI
Zjazd na byle cym
Jedn¹ z atrakcji „Zimy w Zawoi” by³ zorganizowany ju¿ po raz trzeci „Zjazd na byle
cym”. Odby³ siê on 18 lutego w Skawicy.
Na pagórek „przyjecha³o” 16 pojazdów.
By³ „Poci¹g skazañców” prowadzony przez
dzieci ze Œwietlicy Œrodowiskowej w Skawicy w sk³adzie: Kasia Buba, Ma³gorzata
Matusik, Miros³aw Pacyga, Darek Dyrcz,
Justyna Franczak i Iwona Dyrcz. „Odjazdowa chatka” – pojazd Adama Piaseckiego.
Nastêpnie by³ „Pojazd policyjny” Daniela Pacygi i Marcina Wojtyczki, „Formu³a
dziewczyn” Magdy Mazurek, Asi Tarczoñ,
Sylwi Pacygi, Justyny Pacygi, Martyny Mazurek, „Œlubny kabriolet” Asi Kaczmarczyk,
Ali Marek, „Koñ i panda pod jednym dachem” Kamila i Weroniki Gawe³, „Kosmiczna wiosna” Klaudii Ba³os i Patrycji Zagórskiej, „Ferrari 7” Daniela i Kamila Pacygi,
„Policja” Mariusza Pacygi, „Ostatnia beczka
ratunku” Kamila Polaka, „Lamborgini dia-
blo” Patryka Polaka, „M³oda para na Dziwaku” Katarzyny Warty i Wiktorii Paj¹k,
„Becikowe” Anety Polak, „Piraci ze Skawicy” Kingi Paj¹k i Kacpra Paj¹ka, „Smoczysko” Magdy Pacygi.
Jury przyzna³o 9 nagród. Jednog³oœnie
I miejsce zaj¹³ Adam Piasecki ze swoj¹ „Odjazdow¹ chatk¹”. Równie¿ Adam otrzyma³
nagrodê za najciekawszy pojazd. Wyró¿nienie w tej kategorii otrzyma³y „Koñ i panda
pod jednym dachem” i „M³oda para na Dziwaku”. Za najliczniejszy sk³ad nagrodê
otrzyma³ „Poci¹g skazañców”, Ala Marek
otrzyma³a nagrodê jako najm³odszy uczestnik.
„Za odwagê” nagrodê otrzyma³a Aneta
Polak. Za najbardziej egzotyczny pojazd nagrodê otrzymali „Piraci ze Skawicy”.
„Zjazd na byle cym” to gwarancja wspania³ej zabawy.
MK
Odjazdowa Chatka
Piraci ze Skawicy
Popisowe zjazdy uczestników konkursu
Uczestnicy „Zjazdu na byle cym” wspólnie pozowali do pami¹tklowego zdjêcia
8
POD DIABLAKIEM
WIOSNA/2006
Poci¹g Skazañców
ZIMA W ZAWOI
Pucharowy slalom
Œlubny Kabriolet oraz Koñ i Panda pod
Jednym Dachem
Formu³a Dziewczyn
Ferrari 7. Fot. arch. GCKPiT w Zawoi
188 zawodników z Zawoi, Skawicy, Makowa Podhalañskiego, Suchej Beskidzkiej, Krakowa, Szczawnicy, Rabki, Tych, Radziszowa, Radomia, Tarnowskich Gór, Skawiny,
Przeciszowa, Bia³ki, Alwerni, Bystrej Podhalañskiej, Sidziny, Juszczyna, Skomielnej
Czarnej, Huciska, Biertowic, Zebrzydowic,
Tokarni, Stryszawy, Bielan, Rzozowa, ¯ywca, Nowego S¹cza, Miêdzybrodzia, Zembrzyc, Libi¹¿a stanê³o na starcie VI ju¿
Zawodów w Slalomie Gigancie o Puchar
Wójta Gminy Zawoja.
Rywalizacja by³a w 6 kategoriach wiekowych z podzia³em na mê¿czyzn i kobiety oraz wspólnej kategorii przedszkolaki (do
7 lat).
Organizatorami tych zawodów byli:
Gminne Centrum Kultury, Promocji i Turystyki w Zawoi, Wójt Gminy Zawoja oraz
Wyci¹g Narciarski „Baca”, oni te¿ byli fundatorami nagród. Ka¿dy uczestnik zawodów
otrzyma³ ciep³y posi³ek – bigos z pieczywem.
Zwyciêzcy poszczególnych kategorii
otrzymywali medale, dyplomy oraz nagrody rzeczowe. Ponadto statuetki otrzymali:
najm³odszy uczestnik piêcioletni Gruca Jaœ
z Rzozowa, najstarszy uczestnik – Koprzak
Józef oraz najliczniejsza rodzina: pañstwo
Denisowie z Zawoi, którzy wystartowali
w 7-osobowym sk³adzie. Podkreœliæ nale¿y, ¿e piêcioletni Szczepan w swojej kategorii zaj¹³ 10 miejsce i wyprzedzi³ jeszcze
dwóch uczestników.
Zawody narciarskie w Zawoi ciesz¹ siê
coraz wiêksz¹ popularnoœci¹. Z roku na rok
przybywa uczestników. Cieszy fakt, ¿e w kategoriach, w których w poprzednich latach
by³o ma³o chêtnych obecnie to siê zmienia. Przybywa zwolenników zimowego szaleñstwa.
Najszybciej trasê slalomu przejecha³
Smajdor Jaros³aw z Nowego S¹cza z czasem 0:26,18 i zosta³ zdobywc¹ g³ównego
pucharu Wójta Gminy Zawoja, a wœród pañ
najlepsz¹ okaza³a siê Mastalska Karolina ze
Szczawnicy z czasem 0:27,64, która równie¿ odebra³a puchar z r¹k wójta Gminy
Zawoja. Analizuj¹c wyniki mo¿na stwierdziæ, ¿e o czasie przejazdu poszczególnych
zawodników nie decydowa³a data urodzenia, ale chyba technika, bo czas który mia³a Karolina jest czasem rewelacyjny, a startowa³a w kategorii juniorka m³odsza. Tylko
pozazdroœciæ i ¿yczyæ dalszych sukcesów.
Wanda Bucka
W zawodach brali udzia³ narciarze w wieku od 5 do ponad 70 lat
POD DIABLAKIEM
WIOSNA/2006
9
ZIMA W ZAWOI
Zwyciêzcy zawodów: Karolina Mastalska
i Jaros³aw Smajdor
WYNIKI ZAWODÓW
Przedszkolaki:
1. Ada Wawrzyk – Przeciszów
2. Maciej Miêso – Sucha Beskidzka
3. Maria Stanaszek – Sucha Beskidzka
Dzieci – Dziewczynki:
1. Kinga Marek – Skawica
2. Aleksandra Luberda – Sucha Beskidzka
3. Marta WoŸniak – Zawoja
Dzieci – Ch³opcy:
1. Jakub Wiciarz – Maków Podhalañski
2. Kacper Denis – Zawoja
3. Jan Maciaszek – Sucha Beskidzka
Dekoracje najlepszych narciarzy w poszczególnych kategoriach
Juniorzy m³odsi:
1. Piotr Stanaszek – Sucha Beskidzka
2. Tomasz Kêpa – Sucha Beskidzka
3. Miko³aj Gorczyca – Sucha Beskidzka
Juniorki:
1. Anna Faber – Sucha Beskidzka
2. Karolina Ficek – Bia³ka
Juniorzy:
1. £ukasz Buksa – Rabka
2. Dominik Bro¿ek – Bia³ka
3. Damian Marek – Zawoja
Open – Kobiety:
1. Anna Wawrzyk - Przeciszów
2. Krystyna Kuœ – Zawoja
M³odziczki:
1. Aleksandra Faber - Sucha Beskidzka
2. Alicja Stanaszek - Sucha Beskidzka
3. Magdalena Kubasiak – Sucha Beskidzka
Open – Mê¿czyŸni:
1. Jaros³aw Smajdor – Nowy S¹cz
2. Karol Krawczyk – Sidzina
3. £ukasz Marek – Zawoja
M³odzicy:
1. Adrian Bro¿ek – Bia³ka
2. Maciej Górecki – Rabka
3. Micha³ Basiura – Sucha Beskidzka
Senior – Kobiety:
1. Anna Górecka – Rabka
2. Irena Denis – Zawoja
3. Jolanta Miêso – Sucha Beskidzka
Juniorki m³odsze:
1. Karolina Mastalska – Szczawnica
2. Katarzyna Gielas – Sucha Beskidzka
3. Kamila Bartunek – Sucha Beskidzka
Senior – Mê¿czyŸni:
1. Jacek Biedrawa – Maków Podhalañski
2. Mariusz Stanaszek – Sucha Beskidzka
3. Jan Listwan - Skawica
10
POD DIABLAKIEM
WIOSNA/2006
Rodzina Denisów z Zawoi wystartowa³a
w 7-osobowym sk³adzie
Jaœ Gruca – najm³odszy zawodnik
zawodów na rêkach wójta gminy Marka
Listwana. Fot. arch. GCKPiT w Zawoi
OGÓLNOPOLSKI TURNIEJ
WIEDZY PO¯ARNICZEJ „M£ODZIE¯ ZAPOBIEGA PO¯AROM”
CENNE INICJATYWY
Zanim Wojtek
zostanie stra¿akiem
Jednym z najgroŸniejszych ¿ywio³ów, z którym spotykamy siê najczêœciej, jest ogieñ.
Po¿ary zdarzaj¹ siê czêsto. Nie zawsze wiemy jak sobie radziæ z takim niebezpieczeñstwem, dlatego ju¿ od najm³odszych lat uczy
siê dzieci zapobiegania po¿arom i zachowania siê w razie wyst¹pienia zagro¿enia.
Aby przybli¿yæ ten problem organizowany jest ju¿ po raz drugi Ogólnopolski
Turniej Wiedzy Po¿arniczej „M³odzie¿ Zapobiega Po¿arom”. Najpierw m³odzie¿ rywalizowa³a na szczeblu szkó³. Najlepsi zostali oddelegowani do konkursu gminnego. W tym roku gminne eliminacje odbywa³y siê w Zespole Szkó³ w Skawicy. M³odzie¿ zebra³a siê na sali gimnastycznej, gdzie
pod okiem egzaminatorów pisa³a sprawdzian.
Wœród m³odzie¿y ponadgimnazjalnej
pierwsze miejsce zajê³a Sylwia Szczurek,
drugie Anna Smycz a trzecie Sebastian Kozina. Wszyscy s¹ uczniami Babiogórskiego
Liceum. Najlepszym gimnazjalist¹ okaza³ siê
Krzysztof Franczak z Gimnazjum w Skawicy, drugie miejsce zaj¹³ uczeñ Gimnazjum
z Zawoi Centrum – Dariusz Kozina, a trzecie Wojciech Niemiec z Gimnazjum w Zawoi Wilcznej. Spoœród uczniów szkó³ podstawowych pierwsze miejsce zdoby³ Dawid
Basiura z Przys³opia, drugie Rafa³ Chowaniak z Zawoi Centrum, a trzecie Wioletta
Niemiec z Zawoi Go³yni. Zdobywcy pierwszych miejsc bêd¹ reprezentowaæ nasz¹
gminê w eliminacjach powiatowych Ogólnopolskiego Turnieju Wiedzy Po¿arniczej.
Ma³gorzata Kozina
Pisemny egzamin konkursowy z wiedzy po¿arniczej
Babiogórskie Produkty
Ju¿ po raz trzeci organizowany jest konkurs na Babiogórskie Produkty przez
Grupê Partnersk¹ „£¹czy nas Babia Góra” i Stowarzyszenie EkologicznoKulturalne „LAS”.
III Edycja Konkursu o Znak Promocyjny
„£¹czy nas Babia Góra”, daje mo¿liwoœæ
przedsiêbiorcom z Regionu Babiogórskiego wypromowania swoich produktów. Przyznawany znak pomaga przedsiêbiorcom
zaistnieæ na rynku i wypromowaæ swoje
niepowtarzalne produkty. Produkt lokalny
jest wyrobem lub us³ug¹, z któr¹ uto¿sa-
miaj¹ siê mieszkañcy regionu, produkowany w sposób nie masowy i przyjazny dla
œrodowiska, z surowców lokalnych. Specyfika, niepowtarzalnoœæ oraz zaanga¿owanie mieszkañców w wytwarzanie produktu
lokalnego staje siê wizytówk¹ regionu.
W poprzednich edycjach konkursu Znak
Promocyjny „£¹czy nas Babia Góra” otrzy-
Wrêczenie dyplomów uczestnikom
konkursu. Fot. arch. GCKPiT w Zawoi.
ma³y takie produkty jak: „Ptaszki Stryszawskie”, „Bugle Zembrzyckie”, „Miodówka Sidziñska”, „Warsztaty Edukacyjne”, „Gospodarstwo Agro-Eko-Turystyczne”. Produkty
te stanowi¹ namacalny dowód szerzenia siê
tradycji Regionu Babiogórskiego.
Zg³oszenia do III Edycji Konkursu przyjmowane s¹ do dnia 7 kwietnia 2006 roku
w Sekretariacie Grupy Partnerskiej „£¹czy
nas Babia Góra”: 34-200 Sucha Beskidzka,
ul. Koœcielna 5b (pokój 316).
Informacje na temat konkursu: Sekretariat Grupy Partnerskiej, tel.: (033)
87-41-655, www.gp.babia-gora.pl.
POD DIABLAKIEM
WIOSNA/2006
11
CENNE INICJATYWY
TURNIEJ BEZPIECZEÑSTWA W RUCHU DROGOWYM
Wiedza i praktyka
Po raz kolejny Komenda Powiatowa Policji wraz z Ma³opolskim Kuratorium
zorganizowa³a „Turniej bezpieczeñstwa w ruchu drogowym”. W tym roku
eliminacje gminne odby³y siê 14 marca na hali widowiskowo-sportowej
w Zawoi Centrum.
Reprezentacje szkó³ podstawowych i gimnazjów z Zawoi i Skawicy wraz ze swoimi
opiekunami stawi³y siê 14 marca br. na hali
sportowej w Zawoi Centrum, gdzie zosta³y
powitane przez wójta pana Franciszka Klimasarê. Witaj¹c uczestników turnieju, pan
wójt przypomina³ wszystkim, jak wa¿na jest
znajomoœæ przepisów ruchu drogowego
i konsekwentne ich przestrzeganie. Zawodnikom ¿yczy³ dobrych rezultatów i „zdrowej” rywalizacji podczas turnieju.
Nastêpnie asp. Wojciech Fluder przedstawi³ uczniom zasady udzia³u w turnieju,
a pani wizytator mgr Izabela £oœ, witaj¹c
Pisemny egzamin ze znajomoœci przepisów ruchu drogowego
zebranych, ¿yczy³a jak najlepszych wyników i godnej reprezentacji Gminy Zawoja
w dalszych etapach Turnieju BRD.
Turniej sk³ada³ siê z dwóch czêœci: teoretycznej i praktycznej. Najpierw zawodnicy musieli rozwi¹zaæ test, wykazuj¹c siê znajomoœci¹ przepisów ruchu drogowego. Po
czêœci teoretycznej by³a krótka przerwa na
sprawdzenie testów i poczêstunek. Nastêpnie asp. Jerzy Siwiec z Komendy Powiatowej Policji omówi³ przygotowany tor przeszkód i zwróci³ uwagê na najczêœciej pope³niane b³êdy, po czym odby³o siê losowanie kolejnoœci startów i pierwsze jazdy.
Trzyosobowe dru¿yny musia³y wykazaæ siê
umiejêtnoœci¹ jazdy na rowerze po przygotowanym torze przeszkód. W tej czêœci turnieju, decyduj¹cy wp³yw na rezultat koñcowy, mia³a jazda nie na czas, lecz dobra
technicznie. Zawodnicy, tor przeszkód pokonywali z ró¿nym skutkiem. Bezb³êdne
przejechanie toru przypad³o w udziale tylko dwóm zawodnikom: Jakubowi Trzebuniakowi i Dariuszowi Trzebuniakowi ze
Szko³y Podstawowej nr 8 z Zawoi Mosorne.
Po zakoñczeniu czêœci praktycznej nast¹pi³o podsumowanie i og³oszenie wyników.
Zawodnikom kibicowali opiekunowie
przybyli z poszczególnych szkó³ wraz ze
swoimi podopiecznymi: pani Maria Sumera ze Skawicy, pan Marek Bogacz z Go³yni,
pan Mariusz Zasadziñski z Przys³opia, pani
Lucyna Sroka z Zawoi Centrum, pani Lucyna Kuœ z Mosornego i pan Wojciech Ko³odziej z Wilcznej oraz dyrektor ZS w Zawoi
Centrum pan Zbigniew Hutniczak i zastêpca wójta pan Franciszek Klimasara.
W tegorocznych eliminacjach gminnych
turnieju BRD w kategorii szko³a podstawowa zwyciê¿y³a dru¿yna ze Szko³y Podstawowej nr 4 z Przys³opia w sk³adzie: Dariusz Mêdrala, Dawid Basiura i Przemys³aw ¯urek, W kategorii gimnazjum pierwsze miejsce zajê³a dru¿yna z Gimnazjum
z Zawoi Wilcznej w sk³adzie: Mariusz Basiura, Tomasz Bia³as i Szymon ¯urek.
Dru¿yny bior¹ce udzia³ w eliminacjach:
Gimnazjum – Zawoja Wilczna,
Gimnazjum – Zawoja Centrum,
Gimnazjum – Skawica,
Szko³a Podstawowa nr 4 – Zawoja Przys³op,
Szko³a Podstawowa – Skawica,
Szko³a Podstawowa nr 8 – Zawoja Mosorne,
Szko³a Podstawowa nr 5 – Zawoja Go³ynia,
Szko³a Podstawowa – Zawoja Centrum
Punktacja dru¿ynowa (punkty karne):
I.Gimnazjum Zawoja Wilczna – 3 pkt.
II. Gimnazjum Skawica – 4 pkt.
III. Gimnazjum Zawoja Centrum – 5 pkt.
Czêœæ praktyczna egzaminu
12
POD DIABLAKIEM
WIOSNA/2006
Szko³y Podstawowe:
I. SP 4 Zawoja Przys³op – 3 pkt.
II. SP 8 Zawoja Mosorne – 4 pkt.
III. SP Skawica – 6 pkt.
IV. SP Zawoja Centrum – 7 pkt.
V. SP Zawoja Go³ynia – 9 pkt.
Zwyciêskie dru¿yny otrzyma³y pami¹tkowe dyplomy i nagrody. Pozosta³ym
uczestnikom turnieju wrêczono upominki,
najlepsi zaœ zarówno w czêœci praktycznej,
jak i teoretycznej obdarowani zostali nagrodami dodatkowymi.
Nad prawid³owoœci¹ konkursu czuwa³a
komisja sêdziowska w sk³ad której weszli
przedstawiciele Komendy Powiatowej Policji z Suchej Beskidzkiej: asp. Jerzy Siwiec
– przewodnicz¹cy, asp. Wojciech Fluder –
cz³onek oraz przedstawiciel Kuratorium
Ma³opolskiego mgr Izabela £oœ – sekretarz.
Zwyciêskie dru¿yny pojad¹ reprezentowaæ nasz¹ gminê w eliminacjach powiatowych, które w tym roku odbêd¹ siê 6 kwietnia w Tarnawie Dolnej. Ju¿ dziœ trzymamy
za nich kciuki i ¿yczymy powodzenia!
Gabriela Tryba³a
CENNE INICJATYWY
Czyta³em
Gminna Biblioteka Publiczna w Zawoi
zorganizowa³a konkurs czytelniczy
„Wiem, bo czyta³em”.
Uczestnicy rozwi¹zywali zestawy konkursowe przez 4 tygodnie (w ka¿dym tygodniu inny zestaw pytañ). Po rozwi¹zaniu
zadania (na miejscu w bibliotece), podpisan¹ kartkê czytelnik wrzuca³ do specjalnej
skrzynki. Po miesi¹cu komisja z³o¿ona z bibliotekarki i 2-3 osób z Ko³a Przyjació³ Biblioteki, sprawdza³a prawid³owoœæ rozwi¹zania zadañ. PóŸniej nast¹pi³o losowanie nagród wœród osób, które mia³y prawid³owo wype³niony zestaw konkursowy.
Reszta uczestników otrzyma³a nagrody pocieszenia (najczêœciej drobne s³odycze).
Uczestnicy turnieju na rowerowym torze przeszkód
Wyniki konkursu
czytelniczego „Wiem bo czyta³em”
Kategoria I
(czytelnicy od 10-12 lat)
1. Lidia Paj¹k – 30 pkt.
2. Kornelia Pacyga – 28 pkt.
3. Urszula Paj¹k – 26 pkt.
Paulina Stañczyk – 26 pkt.
Pozostali uczestnicy:
Przyjemny akcent konkursu – rozdawanie dyplomów i nagród
Sylwia Kobiela – 25 pkt.
Alicja Hujda – 25 pkt.
Julia Paj¹k – 22 pkt.
Joanna Czaja – 22 pkt.
Marzena Wnêczak – 20 pkt.
Rafa³ Chowaniak – 19 pkt.
Marta WoŸniak – 18 pkt.
Anna Jarosz – 17 pkt.
Izabela Sroka
Kategoria II
(czytelnicy 13 –16 lat)
1. Karolina Paj¹k – 33 pkt.
2. Dawid Malik – 31 pkt.
3. Monika Bargiel – 28 pkt.
Pozostali uczestnicy:
Justyna Sarna – 15 pkt.
Katarzyna Tomczak – 11 pkt.
Przemys³aw Tomczak – 11 pkt.
Marzena Hujda – 11 pkt.
Zwyciêzcom
i uczestnikom
serdecznie
gratulujemy.
Zwyciêzkie dru¿yny z Gimnazjum w Zawoi Wilcznej i Szko³y Podstwowej w Zawoi
Przys³op. Fot. arch. GCKPiT w Zawoi
POD DIABLAKIEM
WIOSNA/2006
13
CENNE INICJATYWY
Szko³a w Skawicy
na 102… drzewa!
Rozbudzanie œwiadomoœci ekologicznej dzieci i m³odzie¿y to jedna z misji naszej
szko³y. Zadanie to jest realizowane na zajêciach przyrody w szkole podstawowej
oraz w gimnazjum, g³ównie na lekcjach biologii, geografii i chemii. Treœci
ekologiczne s¹ przekazywane uczniom przez nauczyciela, który omawia przyczyny
i skutki wielu zagadnieñ w formie pogadanki lub wyk³adu, prowokuje uczniów do
dyskusji, sporz¹dza mapy mentalne, drzewa decyzyjne, czêsto popiera to wszystko
prezentacj¹ medialn¹. Takie dzia³ania to pierwszy ekologiczny krok. Obecnie wiele
szkó³, równie¿ z naszej gminy, podejmuje dalsze wyzwanie i teoriê stara siê
uzupe³niaæ dzia³aniami praktycznymi.
W Zespole Szkó³ w Skawicy w bie¿¹cym
roku szkolnym przyst¹piono do Programu
Edukacji Ekologicznej „Ekoprzyjaciel”. Jest
to przedsiêwziêcie, któremu patronuje Kuratorium Oœwiaty w Krakowie, Marsza³ek
Sejmiku Województwa Ma³opolskiego, Stowarzyszenie im. Ksiêdza Marcina Wadowity oraz Fundacja „Sursum corda”, która bezpoœrednio kontaktuje siê ze szko³ami. Celem programu jest zmniejszenie zanieczyszczenia œrodowiska naturalnego. Sposobem
na jego realizacjê by³a zbiórka, krótko mówi¹c, wszechobecnych œmieci.
Podobno o zamo¿noœci spo³eczeñstwa
œwiadczy iloœæ wyprodukowanych œmieci.
Fakt ten okreœla³by nasz¹ spo³ecznoœæ jako
bardzo zamo¿n¹. Œmieci równie¿ wiele
mówi¹ o kulturze spo³eczeñstwa. W tym
wymiarze wypadamy znacznie s³abiej. Produkujemy tony odpadów, które niekoniecznie l¹duj¹ w pojemnikach rozstawionych na
terenie gminy. Spotykamy je w rowach, przy
drogach, w rzece lub na miedzy nielubianego s¹siada. Czêsto po prostu wrzucamy
je do pieca, bo tak jest przecie¿ naj³atwiej,
nie zdaj¹c sobie jednak sprawy z tego, ¿e
uwalniamy wówczas z nich mnóstwo szkodliwych py³ów, gazów – dwutlenku siarki,
chlorowodoru, tlenków azotu oraz substancje truj¹ce i rakotwórcze, np. pochodne
dioksyny. Z pewnoœci¹ du¿¹ iloœæ œmieci
produkuj¹ sami uczniowie. Jednak to oni
najczêœciej je te¿ zbieraj¹, choæby podczas
akcji „Sprz¹tania œwiata”. Ale nie s¹ odpowiedzialni za wszystkie spotykane wówczas
œmieci, bo lodówki lub starej pralki albo
zu¿ytego eternitu dzieci do lasu nie wywo¿¹. Przystêpuj¹c do tego projektu chcieliœmy pokazaæ, ¿e œmieci bêd¹ zawsze mam
towarzyszyæ, ale niekoniecznie musz¹ nam
przeszkadzaæ lub zanieczyszczaæ nasze œrodowisko i niszczyæ nasz¹ przyrodê. Zachêciliœmy wiêc uczniów do selekcji swoich
domowych œmieci, g³ównie papieru, puszek
aluminiowych oraz tak popularnych teraz
opakowañ plastikowych typu PET. Te bowiem odpady mo¿na raz jeszcze przetworzyæ i wykorzystaæ, czyli poddaæ tzw. recyklingowi. Zadanie tylko z pozoru wydaje
14
POD DIABLAKIEM
WIOSNA/2006
siê byæ ³atwym. Trzeba przede wszystkim
mieæ „natchnienie” i posegregowaæ odpady w domu, nie³atwy jest te¿ ich transport
do szko³y, a i w szkole trudno znaleŸæ odpowiednie miejsce na przechowanie takich
materia³ów. Okaza³o siê jednak, ¿e z pomoc¹ dyrekcji szko³y oraz konserwatora
szkolnego i przy niesamowitym zaanga¿owaniu wielu rodziców problemy te zosta³y
pokonane. Z wielkim entuzjazmem ca³a
nasza spo³ecznoœæ szkolna w³¹czy³a siê
w ten projekt: uczniowie zbierali makulaturê, puszki aluminiowe i plastikowe butelki, rodzice przywozili ca³e paki i worki
samochodami, nauczyciele i wychowawcy
klas wspierali swoich wychowanków, taszcz¹c do szko³y swoje pakunki, kuchnia zbiera³a plastik po produktach wykorzystywanych do sporz¹dzania posi³ków, a panie
sprz¹taczki segregowa³y szkolne kosze. Najpilniejsi odbierali makulaturê ze sklepów
spo¿ywczych w Skawicy, Zawoi, a nawet
z Suchej Beskidzkiej.
Wszystkie surowce wtórne odpowiednio
spakowane i zwa¿one odebra³a od nas fir-
ma „Eko-Wtór” z Wilamowic, której pracownicy przyje¿d¿ali ciê¿arówk¹ do szko³y a¿
cztery razy.
Pe³ne zaanga¿owanie, praca, wysi³ek i…
rywalizacja o zdobycie jak najwy¿szego
miejsca w konkursie na najlepsz¹ ekoklasê, wœród zg³oszonych do tego projektu -to
by³o dla nas mi³e zaskoczenie!
Uczestnicz¹c w segregacji i zbiórce odpadów od paŸdziernika do grudnia 2005 r.
zgromadziliœmy: 5870 kg makulatury, 126
kg puszek Alu i 82 kg opakowañ plastikowych PET! Za tê olbrzymi¹ iloœæ niepotrzebnych, zbêdnych i przeszkadzaj¹cych
nam œmieci szko³a uzyska³a 1156,40 z³! Fundusze te zosta³y wykorzystane na nagrody
dla uczniów, bilety do kina, op³atê konkursu ekologicznego, zakup materia³ów do
edukacji ekologicznej i pozycje encyklopedyczne, plansze korkowe oraz nowe kosze
do segregacji œmieci na terenie szko³y. Z nadejœciem wiosny planujemy zakup kwiatów
doniczkowych na szkolne korytarze i roœlin do szkolnego ogródka.
Podsumowanie pierwszej edycji projektu „Ekoprzyjaciel” nast¹pi³o podczas uroczystej imprezy 7 lutego 2006 r. w Wadowickim Centrum Kultury. Przybyli na ni¹
przedstawiciele z oko³o 100 szkó³ i przedszkoli z powiatu suskiego, wadowickiego
i oœwiêcimskiego, równie¿ w³adze powiatowe. Uroczystoœæ uœwietni³a obecnoœæ Pani
Burmistrz Miasta Wadowice oraz Pan Senator RP Piotr Boroñ. Iloœæ zebranych przez
wszystkich uczestników programu odpadów przesz³a najœmielsze oczekiwania!
Uczniowie wszystkich szkó³ zebrali 103 tony
332 kg makulatury, 2 tony 959 kg plastiku,
2 tony 394 kg puszek aluminiowych. Ten
dzieñ przyniós³ jeszcze jedn¹ mi³¹ informacjê dla naszej szko³y: w konkursie na najwiêksz¹ iloœæ zebranych surowców wtórnych pierwsze miejsce zajê³a klasa II b naszego gimnazjum. Klasa ta okaza³a siê najlepiej dbaj¹c¹ o czystoœæ œrodowiska ze
wszystkich klas, bior¹cych udzia³ w pro-
Uroczyste podsumowanie I Edycji Programu EKOPRZYJACIEL w Wadowicach
CENNE INICJATYWY
Uczennice klasy II b gimnazjum w Skawicy z dyplomem uzyskania I miejsca w
selektywnej zbiórce odpadów (od lewej Anna Ba¿ak, Anita Ba³os, Agnieszka Koziana).
Fot. www.ekoprzyjaciel.pl
jekcie „Ekoprzyjaciel”. Nagrodê pieniê¿n¹
wynosz¹c¹ 1 tysi¹c z³ uczniowie wykorzystaj¹ na dofinansowanie swojej wycieczki
do Warszawy.
Zaanga¿owanie uczniów towarzysz¹ce
projektowi „Ekoprzyjaciel” wykorzystano,
zachêcaj¹c do udzia³u w konkursie ekologicznym „Doroœli i dzieci – wszyscy segregujcie œmieci”. Zadaniem konkursu, zorga-
nizowanego przez Babiogórski Park Narodowy, by³o wykonanie plakatu, propaguj¹cego segregacjê odpadów w gminach babiogórskich. Uczniowie naszej szko³y przygotowali prace, które w sposób niezwykle
ciekawy i obrazowy przedstawia³y problemy segregacji œmieci, w kontekœcie ochrony œrodowiska oraz ochrony przyrody. Autorzy u¿ywali w swoich plakatach kolorów
zwi¹zanych z segregacj¹: niebieski – makulatura, pomarañczowy – aluminium, ¿ó³ty - plastik. Spoœród ponad stu nades³anych
do parku prac pierwsze miejsce zdoby³a
praca ucznia kl. IIIb naszego gimnazjum
Marcina Dyrcza. Pan Wójt Gminy Zawoja
wrêczy³ zwyciêzcy dyplom i upominki, natomiast pracê ucznia wydrukowano w formie plakatu i rozwieszono w ca³ej gminie.
Kszta³towanie œwiadomoœci ekologicznej
spo³eczeñstwa to wa¿ne, ale jednak trudne
zadanie. W Zespole Szkó³ w Skawicy rozpoczêliœmy je, przystêpuj¹c do projektu
„Ekoprzyjaciel” i anga¿uj¹c 412 uczniów –
ze szko³y podstawowej, z gimnazjum nie
zapominaj¹c o przedszkolakach. Niew¹tpliwym sukcesem tych dzia³añ by³o zwyciêstwo jednej z klas, uzyskanie przez ni¹ tytu³u ekoklasy oraz nagrody finansowej. Sukcesem by³o zebranie i sprzeda¿ materia³ów
wtórnych na bardzo wysok¹ kwotê. Jednak
za nasz najwiêkszy sukces uwa¿amy to, ¿e
poprzez raczej proste dzia³ania, uda³o siê
pokazaæ uczniom, jak mo¿na praktycznie
chroniæ i dbaæ o œrodowisko przyrodnicze
lokalnej ojczyzny.
I na koniec... skoro jedna tona makulatury ratuje 17 drzew, to uczniowie Zespo³u Szkó³ w Skawicy uratowali 102 drzewa!
Krystyna Kuœ
Zbieramy surowce wtórne
INFORMACJA NA TEMAT CEN SKUPU SUROWCÓW WTÓRNYCH REJONOWEJ SORTOWNI I SK£ADOWISKA ODPADÓW KOMUNALNYCH W SUCHEJ BESKIDZKIEJ
Godziny przyjmowania odpadów: od poniedzia³ku do pi¹tku – 7.00-15.00. P³atnoœæ
za skupione surowce: gotówka. Informacje na temat cen skupu surowców wtórnych
mo¿na uzyskaæ pod numerem telefonu: 033
874-41-13, lub e-mailem: sortownia@interia.pl.
Zestawienie cen skupu surowców wtórnych
obowi¹zuj¹cych na dzieñ 1 marca 2006 r.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Rodzaj odpadu
Cena z³/kg
Z³om drobny
0,30
Z³om mieszany
0,35
Z³om gruby
0,45
3,10
Puszki aluminiowe
Butelki PET
0,60
Karton
0,13
Papier i gazety
0,06
Szk³o opakowaniowe bia³e
0,08
Szk³o opakowaniowe kolorowe 0,04
Charakterystyka surowców:
a) z³om drobny: zanieczyszczony z elementami innych tworzyw, bardzo drobny.
b) z³om mieszany: Zanieczyszczony zmieszany o ró¿nych wymiarach i wadze
c) z³om gruby: czysty surowiec o stosunkowo du¿ej wadze oraz wymiarach.
d) puszki aluminiowe: ka¿dy odpad bez
wzglêdu na wymiar kolor czy zanieczyszczenie
e) karton: niezat³uszczone czyste pude³ka
opakowaniowe wysegregowane
f) papier i gazety: niezat³uszczony cienki
papier biurowy oraz opakowaniowy, ksi¹¿ki, zeszyty, gazety, bez domieszki folii ( odpad nie powinien zawieraæ opakowañ po
soczkach czy mleku) czy elementów metalowych (skoroszyty, segregatory powinny
byæ pozbawione metalowych zapinek czy
klamer). Jednorazowe talerzyki czy papierowe serwetki rêczniki nie mog¹ byæ zawilgocone oraz zat³uszczone.
h) szk³o opakowaniowe bia³e: odpady (s³oiki, butelki, pojemniki szklane, zastawy kuchenne) mog¹ byæ opatrzone etykiet¹.
Wskazane jest opró¿nienie surowców z resztek odpadów ¿ywnoœciowych oraz usuniêcie zakrêtek czy kapsli.
Odpady szklane nie obejmuj¹: monitorów,
szk³a: okiennego, samochodowego, zbrojeniowego oraz luster, lamp, wyrobów
kryszta³owych, porcelany, ceramiki czy
szklanych elementów dekoracyjnych
(ozdób, figurek)
g) butelki PET: czyste wysegregowane odpady opakowaniowe oznaczone symbolem:
bez wzglêdu na kolor. Butelki czy kubki
mog¹ byæ opatrzone etykietami. Wskazane
jest opró¿nienie surowca z resztek napoju
czy ewentualnych odpadów ¿ywnoœciowych oraz pozbawienie nakrêtek czy kapsli.
i) szk³o opakowaniowe kolorowe: odpady
wysegregowane wed³ug koloru (s³oiki, butelki, pojemniki szklane, zastawy kuchenne) mog¹ byæ opatrzone etykiet¹. Wskazane jest opró¿nienie surowców z resztek odpadów ¿ywnoœciowych oraz usuniêcie zakrêtek czy kapsli.
POD DIABLAKIEM
WIOSNA/2006
15
POD RÊK¥
Wiele osób zmaga siê z problemami, z którymi nie wie jak sobie poradziæ.
W Polsce jest wiele instytucji i organizacji zajmuj¹cych siê tym tematem.
Wystarczy siê z nimi skontaktowaæ. Podajemy Pañstwu kilka potrzebnych adresów.
Wa¿ne @dresy
• Gdzie siê mo¿esz leczyæ, jak trafiæ do specjalisty, gdzie s¹ najkrótsze kolejki. Strona internetowa Narodowego Funduszu Zdrowia
www.nfz.gov.pl. Informacje uzyskaæ mo¿na
te¿ w siedzibie NFZ: 02-390 Warszawa, ul. Grójecka 186, tel. 022-572-61-55.
• Je¿eli jesteœ niezadowolony z opieki lekarskiej, nie mo¿esz dostaæ siê do specjalisty, zbyt
d³ugo czekasz na operacjê skontaktuj siê
z Rzecznikiem Praw Pacjenta przy NFZ.
Adres: 02 -390 Warszawa, ul. Grójecka 186.
Tel. 022-572-61-55
• Jesteœ wiecznie przygnêbiony. Mo¿e to byæ
depresja. Zajrzyj na stronê internetowa poœwiêcon¹ temu problemowi: www.depresja.org;
www.nie-dla-depresji.pl.
• Gdy pracodawca ³amie prawo i nie wyp³aca
ci na czas wynagrodzenia, nie chce zap³aciæ
za nadgodziny, przymusza ciê do pracy w niebezpiecznych warunkach,poinformuj o tym
Pañstwow¹ Inspekcjê Pracy, adresy i telefony w Internecie: www.pip.gov.pl lub w G³ównym Inspektoracie Pracy, 00-926 Warszawa,
ul. Krucza 38/42, tel. centrali: 022-661-81-11.
• Je¿eli szef znêca siê nad tob¹ i szykanuje,
ROZMAITOŒCI
Przys³owia o wioœnie
wspó³pracownicy ciê przeœladuj¹ skontaktuj siê
z Krajowym Stowarzyszeniem Antymobbingowym. Adres: 50-237 Wroc³aw, ul. O³biñska
18/5. Tel. 0606-37-19-19, lub www.mobbing.most.org.pl
• Szukasz pracy, a nie wiesz jak siê do tego
zabraæ? Na stronie internetowej: www.pracuj.pl
znajdziesz du¿o porad na ten temat (m.in. jak
napisaæ CV, jak rozmawiaæ z pracodawc¹).
• Je¿eli twoje nastoletnie dziecko ma k³opoty
z samym sob¹, namów je, by skontaktowa³o
siê z Towarzystwem Pomocy M³odzie¿y, 00159 Warszawa, ul. W³adys³awa Andersa 29.
Telefon zaufania i informacyjny: 022-635-5467 (pn.-pt. w godz. 13.00 – 18.00).
• Podejrzewasz, ¿e twoje dziecko bierze narkotyki, a nie wiesz, jak to sprawdziæ – zajrzyj
na strony internetowe poœwiêcone tej problematyce: www.narkotykinie.pl, www.narkotykistop.pl.
• Je¿eli chcesz siê dowiedzieæ, jakie niebezpieczeñstwa czyhaj¹ na twoje dziecko w szkole, na ulicy lub podczas surfowania w Internecie, zajrzyj na stronê internetow¹ Fundacji
Kindprotect: www.kidprotekt.pl, 44-100 Gliwice, ul. Jagielloñska 21, tel. 0693-254-898.
• Twoje dziecko ma problemy z czytaniem
i pisaniem? Szukaj pomocy w Polskim Towarzystwie Dysleksji, 80-343 Gdañsk, ul. Pomorska 68. Tel. 058-557-05-31 (œroda-czwartek w godz. 9-14). Adresy oddzia³ów towarzystwa w Polsce szukaj na: www.dysleksja.univ.gda.pl.
• Masz dziecko z ADHD i poszukujesz pomocy i wsparcia? Znajdziesz je w Stowarzyszeniu Pomocy Dzieciom z Nadpobudliwoœci¹
Ruchow¹ „Pomost”, 81-591 Gdynia, ul. Tatarczana 1a/21. Tel. 058-552-10-21. Szczegó³owe informacje w Internecie: www.pomost.ima.pl
• Kiedy zgubisz karty p³atnicze lub ktoœ ci je
ukradnie, natychmiast zadzwoñ do swojego
banku. Zastrzec karty mo¿esz, dzwoni¹c podnumer: PKO BP – 022-639-66-00, PKOSA –
042-683-83-16 lub 0800-120-016, WBK – 061856-53-26 lub 0801-666-056, BPH – 012-62884-76, Citi – 0801-32-24-84, Mbank – 0801300-800, ING Bank Œl¹ski – 032-357-00-12,
Millenium – 022-521-12-21 lub 0800-12-2000.
• Rozk³ady jazdy w internecie: poci¹gi:
www.rozklad.pkp.pl, autobusy: www.rozklady.com.pl, linie lotnicze: www.pasa¿er.com
i www.mojeprzeloty.pl.
• Chcesz wybraæ siê do kina? Zajrzyj do Internetu: www.stopklatka.pl/repertuar, lub
www.repertuar.filmweb.pl. Idziesz do teatru,
sprawdŸ repertuar na stronie: www.art.pl.
Gdzie siê znajduje…?
Je¿eli w kwietniu pszczo³y nie lataj¹,
To d³ugie ch³ody siê zapowiadaj¹.
Gdy Wielki Pi¹tek ponury,
Wielkanoc bêdzie bez chmury.
Gdy na dzwony wielkanocne pada,
Suchoœæ nam przez ca³e lato w³ada.
Grzmot w kwietniu – dobra nowina,
Ju¿ szron roœlin nie poœcina.
Deszcze czêste w kwietniu wró¿¹,
¯e owoców bêdzie du¿o.
Gdy w koñcu kwietnia deszcz porosi,
B³ogos³awieñstwo polom przynosi.
OG£OSZENIE DROBNE
„Ni ma se to ni ma jak w Zawoju bywaæ,
Nie kazujo robiæ ino piyknie œpiwaæ”.
Jeœli lubisz œpiewaæ i tañczyæ – to od³¹cz do
nas! Og³aszamy nabór do regionalnego zespo³u „Kicora”. Spotykamy siê w ka¿d¹ niedzielê
o godz. 19.00. Szczegó³owe informacje pod
nr. tel. 0 691-818-600.
Zapraszamy osoby pe³noletnie.
16
POD DIABLAKIEM
WIOSNA/2006
1. Szko³a Podstawowa nr 3. 2. Znana zawojska kapliczka zbójnicka. 3. Przysió³ek z kompleksem wyci¹gów narciarskich. 4. Pocz¹tek szlaku im. kard. Karola Wojty³y. 5. Zabytkowy koœció³
z 1888 roku. 6. Hala z owcami. 7. Przysió³ek wójta gminy Zawoja. 8. Miejsce katastrofy lotniczej z 1969 roku. 9. Wiatrak i klasztor OO. Karmelitów Bosych. 10. Miejsce znanego wodospadu. 11. Skansen im. Józefa ¯aka.
CENNE INICJATYWY
S£OWNIK GWARY ZAWOJSKIEJ
Godaæ kozdy umie,
ale nie ka¿dy rozumie
Uczniowie Szko³y Podstawowej nr 1 w Zawowi Centrum (obecna
klasa IV a) w ramach zajêæ I etapu kszta³cenia, poznaj¹c swoj¹
miejscowoœæ, zainteresowali siê problemem gwary. Mowa dziadków, pradziadków sta³a siê dla nich œmieszna i niezrozumia³a.
W tym celu mali dziennikarze z notatnikiem w rêku wêdrowali
po Masówce, Skutowej, Koszarku. Kalinie Dolnej, Bartyzelach, Swalisku, Miœkowcach, Gliœnicy, Sa³aciakach, Centrum i zapisywali s³ówka gwarowe, które u¿ywane s¹ w mowie potocznej starszych ludzi.
Zadanie to nie by³o ³atwe ze wzglêdu na fonetyczny zapis wyrazów. Z tego powodu uczniowie zapisywali s³ówka tak jak s³yszeli.
W rezultacie swych dziennikarskich poczynañ zapisali oko³o
370 s³ów. Zbiór tych wyrazów zosta³ przekazany do GCKPiT w Zawoi w czerwcu 2005 roku w celu opracowania. Poni¿ej drukujemy wyrazy i wyra¿enia gwarowe zebrane przez ucznów.
A. Kostyra
Uczniowie podczas segregacji s³ówek gwarowych. Fot. A. Kostyra
B
brusek – kamieñ do ostrzenia narzêdzi
bek – p³acz
bocyæ – pamiêtaæ
bukta – ciasto dro¿d¿owe
bryndza – ser owczy
bulceæ – mówiæ szybko i niewyraŸnie
burzy – puka g³oœno
bekno³ – upad³ ciê¿ko
brzyzek – niewielkie wzniesienie
baranico – czapka
bocy sie – gniewa siê
baba – ¿ona
baca – g³ówny pasterz
na burk – na kredyt
bacioki – gumowce
bez tydzioj – przez tydzieñ
brzuk – brzuch
C
czopek – rozbity, dziurawy garnek
cas – czas
cior – nieporz¹dek
ciosek – drewniany przyrz¹d do wygarniania wêgli z pieca chlebowego
cewieæ – d³ugo chorowaæ
cebrzyk – drewniane naczynie do pojenia
byd³a
cucha – ko¿uszek krótki , bez ramion
cliwy – brzydki
chyrlok – chorowity
comu – czemu
chowaniec – adoptowane dziecko
æuæmok – gapa
cupryno – du¿o w³osów na g³owie
cuba – kok upiêty z w³osów
coby – ¿eby
cha³pa – dom
ciŸba – t³ok
copka – czapka
chyci³o – zaniemówi³
chowi³ – hodowa³
æmok – mrok
ciozko – ciê¿ko
chrobocki – robaki
czeœnia – czereœnia
coby se przybocy³ – ¿eby sobie przypomnia³
cuska – ciep³a kurtka sukniana
coroz syrzy – coraz szerzej
cniæ – têskniæ
cupieæ – kucaæ
cieœlica – siekiera
cejco – ró¿noœci
D
donko – pokrywka na garnek
drabiniok – wóz do zwo¿enia siana
drob – ³obuz
droŸny – dró¿nik
dosiela – dot¹d
dzieciotka – ma³e dzieci
dej se pozór – przypilnuj
dyloki – pod³oga
dwok – dwóch
doŸro³ – dojrza³
doœ wrodny – odra¿aj¹cy
do cna – do reszty
dycho – dyszy
dopiyka³o – mocno grza³o
z dalsa – z daleka
doziyro³ – pilnowa³
dziady – snopy
POD DIABLAKIEM
WIOSNA/2006
17
J
CENNE INICJATYWY
dychy – p³uca
dogryzaæ – dokuczaæ komuœ
drzyæ sie – krzyczeæ
dziopa – szmata
dziyska – naczynie do wyrabiania ciasta
F
jojcy – jêczy
juhas – pomocnik bacy
jako fajno – jaka dobra
jedlica – jod³a
jagek – kiedy
japtyka – apteka
jedno z nik – jeden z nich
jono – tylko
K
fura – wóz
fajne by³o – by³o smaczne
frasowaæ sie – smuciæ siê
fuki – gniew
fes – du¿y
futrowaæ – karmiæ
flaska – butelka
fuceæ sie – gniewaæ siê
hoækany – gdziekolwiek
handrocyæ sie – przekamarzaæ siê
harceæ – chrapaæ
haryndowaæ – dzier¿awiæ
harowaæ – pracowaæ ciê¿ko
honorny – dumny
Hameryka – Ameryka
haj – tam
krozalnica– przyrz¹d do szatkowania kapusty
kurniawa – œnie¿yca
kumoska – s¹siadka lub chrzestna
krzypaæ – kaszleæ
kido sie – pada œnieg
kabotek – krótki ¿akiet, marynarka
kijanka – przyrz¹d do prania
koziorki – suche ga³êzie
kabot – kurtka
kubajka – pojemnik na ostrze do kosy
kwaœnica – zupa z kapusty kwaszonej
komórka– spi¿arka
krompac – kilof
kreple– szczotki do czesania we³ny
kwaki – karpiele
kozanie – kazanie
kidaæ – wyrzucaæ obornik
kuca – szopka na drewno
kupa – du¿o
krozaæ – szatkowaæ
kcia³a – chcia³a
kopa – kêpa kamieni
kasik – gdzieœ
kurzy sie – dymi siê
kasa – kasza
kany – gdzie
kapko – trochê
kiela mos – ile masz
ka – gdzie
klysce – kleszcze
kozanica – ambona
krociæ sie – krêciæ siê
krzycy – p³acze
ko³oc – placek dro¿d¿owy z serem lub jagodami
kieœnia – kieszeñ
klepisko – pod³oga ubita z gliny
korzec – 100 litrów
krupy – kasza
kulasa – potrawa z m¹ki pszennej gotowana na wodzie
kiela – ile
kwacanka – zupa z karpieli i z marchwi
I
L
iglice – spinki do w³osów
izba – pokój
izdebka – ma³y pokój
inacy – inaczej
inse – inne
inaksy – inny
lycyc sie – leczyæ siê
lyterki – ma³y wóz drabiniasty
lubio³ spasy – lubi³ ¿arty
G
grapa – góra
god – w¹¿
gielatka – dzie¿a do wyrobu ciasta
gielas – kwaœna zupa z owoców
goba – twarz
gydlaæ – ³askotaæ
gdowa – wdowa
gaŸdzinki – gospodynie
by³ gryfny – by³ szybki
godo – mówi
gwery – karabiny
gacie – kalesony
goj – drzewo
gojni – gajowi
gumiok – wó¿ na ko³ach gumowych
grabina – drabina
gryfnie – zgrabnie
gornecek – kubek
gibki – szybki
gnotek – pien do r¹bania drew
gliniocek – ma³y kamionkowy garnek
H
18
POD DIABLAKIEM
WIOSNA/2006
latoœ – tego roku
liter – litr
labiydziæ – ¿alic siê
ladaco – ma³o
£
³oœnik – przyrz¹d do zdzierania kory
³otawiæ sie – od¿yæ
³yŸnik – pó³eczka na ³y¿ki i talerze
³oni – zesz³ego roku
³opiekanek – pieczony ziemniak
£orawa – Orawa
³obiodaæ – jeœæ obiad
³obudzi³ – obudzi³
³od – od
³oŸlatuje – rozlatuje
³oblyc sie – ubraæ siê
³omglo³ – omdla³
³obzieraæ – ogl¹daæ
³ocydzanka – naczynie drewniane z dziurkami
³ojskiego roku – ubieg³ego roku
³yskaæ sie – b³yska siê
³ubko – t³ucze siê
³obocy³ – zobaczy³
³okocek – snop zbo¿a
³opedzio³ – opowiedzia³
³ozerwo³ – otworzy³
³ogioj – ogieñ
³ozoni³ sie – o¿eni³ siê
³oscypek – wêdzony ser owczy
³onycka – onuca
³odrapek – miot³a z suchych ga³êzi jod³y
³owce – owce
³okopiasty – pe³ny
³ociepka – bardzo ma³o
³ostrew – przyrz¹d do suszenia siania
³ozpajezony – z³y
³ochliæ siê – ocieraæ siê
³obyrtaæ siê – obracaæ siê
³odzyæ – od¿yæ
M
moœci piykni – zwrot grzecznoœciowy
mitryn¿yæ czas – marnowaæ czas
miarkuje – domyœla siê
m³acka – mokra ³¹ka
modrys – modrzew
mocie mieœce – macie miejsce
medytuje – rozmyœla
maœnicka – naczynie do wyrobu mas³a
muca – pysk
mlyko – mleko
mycka – ma³a czapka œciœle przylegaj¹ca
do g³owy
masny – t³usty
meter – metr
meszty – tenisówki
N
R
naloz – znalaz³
nabytni syn – syn nieœlubny
niepilec – obcy
naucy³a – nauczy³a siê
nog³y – popêdliwy
nima – nie ma
nika– nigdzie
nienazarty – chciwy
nowiocy – najwiêcej
namiono sie – nat³uko siê
nolepa – czêœæ pieca kaflowego
nojpiyrsy – najwa¿niejszy
norocko – narêcze
naœci – weŸ sobie
napodrodziu – pod rêk¹
niepile – cudze
rzezo³ – rzeŸbi³
rypaæ – burzyæ, kuæ
redyk – spêdzanie owiec z hal
ryktowaæ – przygotowywaæ
rajili – radzili
ronna – rynna
raiæ – doradzaæ
roce – rêce
rachowaæ – liczyæ
P
popró¿nicy – daremnie
przodzi – przedtem
patorocny – niezrêczny
pumog – pomóg³
pyto – prosi
packa – paczka
prasnoæ – przewróciæ siê
popyrtany – niepowa¿ny
pedzieæ – powiedzieæ
przyconiæ – dodaæ
p³ony – nêdzny
pawoz – ¿erdŸ podtrzymuj¹ca siano na
wozie
potela – dot¹d
przytarasiæ – przydeptaæ
powa³a – sufit
pszonica – pszenica
porado – porada
placki tarciane – placki ziemniaczane
pazury – paznokcie
pyciok – ma³y garnek
pci³y – pszczo³y
pó³koski – wóz z wikliny
psz¹taæ – sprz¹taæ
pyjdy – narzêdzie do dŸwigania wiader
z wod¹
pszedo³ – sprzeda³
prazuchy – kluski na parze
prasy – ¿elazko
pogródka – podmurówka z kamienia ko³o
domu
przednówek – przedwioœnie
plozder – plaster
poŸro³ – spojrza³
pazgrawy – chciwy
przebocujcie – przebaczcie
powoska – œciereczka lniana do cedzenia
mleka
portki – spodnie
piecorki – suszone jab³ka
potlybiaæ – nadskakiwaæ
do piykna – do czysta
pazerny – zach³anny
S
sparty – uparty
skopiec – drewniane wiadro przeznaczone do dojenia krów
sulaæ – zawijaæ
stanijze – zatrzymaj siê
suzy³ – s³u¿y³
skrobaæ – obieraæ ziemniaki
spyrka – wêdzona s³onina
skropcaæ sie – marszczyæ czo³o
sowa³ – schowa³
strasny – straszny
scypa – potrawa : kapusta z mlekiem
i ziemniakami
smrek – œwierk
sprzycny – niegrzeczny
som ³osto³ – sam zosta³
sieckarnia – urz¹dzenie do przecinania
s³omy
sarpaæ siê – z³oœciæ siê
spadzisto – stromo
suzyli – odbywali s³u¿bê wojskow¹
smontyrz – cmentarz
sosiek – skrzynia na zbo¿e
skdaæ – zrzuciæ
siyc – kosiæ
stawioæ siê – protestowaæ
sza³as – pomieszczenie dla pasterzy
syja – szyja
smaciotko – chusteczka do nosa
smatka – chustka na g³owê
zkie³znoæ – zeœlizgn¹æ
Œ
œniodaæ – œniadanie
œciebaæ – oszczêdzaæ
œliptaæ – szlochaæ
œciojze – zawo³aæ na krowe by siê zatrzyma³a
œwidrowaty – zezowaty
œciyb³o – ŸdŸb³o
œniom – z ni¹
œklonka – szklanka
œwiedrzyk – wiert³o do drewna
œturchaæ – zprzeczaæ
œpontowaæ – buntowaæ
œtama – komitywa
CENNE INICJATYWY
T
tragarz – belka podtrzymuj¹ca sufit
tamok – tam
telicka – odrobina
trzos³o – nóz do p³uga
tu haw – tutaj
trapiæ sie – martwiæ siê
tocki – snopy owsa
U
upytali – uprosili
urok – choroba spowodowana czarami
uwijacka – krz¹tanina , poœpiech
usuæ – usypaæ
uwazyæ – ugotowaæ
uzar – ugryz³
uœwierkn¹æ – umrzeæ, zamarzn¹æ
uwidzieæ – zobaczyæ
umyœleæ – postanowiæ
usuchciæ – zaplanowaæ coœ
W
wiecerza – kolacja
wredny – brzydki
wyŸro³ – wyjrza³
wiela – ile
wosy – w¹sy
wychodek – ubikacja na zewn¹trz
wedle – ko³o
wloz – wszed³
wartko – prêdko
wierchowaæ – upieraæ siê
wogie³ – k¹t
wodzianka – zupa z suszonych grzybów
niezabielana
wykopyrtn¹æ – przewróciæ
wycytowaæ – wypominaæ
wyœliktowaæ – wyg³adziæ
Z
zabocyæ – zapomnieæ
zoniaty – ¿onaty
zacierka – zupa mleczna
za widyka – przed zmierzchem
zmiono sie – potrzaska³o siê
zbyrceæ – dzwoniæ
zmordowaæ sie – zmêczyæ siê
zopaska – fartuch
zagowek – poduszka
zwyrtn¹æ sie – obrócic siê
zygor – zegar
zmrok³o sie – zapad³ zmierzch
zaŸro³ – zajrza³
zaœ – znowu
zawdy – zawsze
zyrtki – ¿erdzi
zgibaæ sie – pochylaæ siê
POD DIABLAKIEM
WIOSNA/2006
19
Z historii We³czy
We³cza – przysió³ek Zawoi po³o¿ony w dolinie We³czówki (lewy dop³yw Skawicy) oraz na po³udniowych zboczach Pasma
Ja³owieckiego, u stóp Ja³owca (1111 m n.p.m). Jest to jedna z najstarszych czêœci wsi. We³cza sk³ada siê z licznych
przysió³ków, wœród których najwiêksze to: Barany, Buczyna, Churbolówka, Dolina, Dolinka, Jaworskie Dolne, Jaworskie
Górne, Kolêdówka, Korycina, Kudzie, £abêdzie, Marki, Mentle, Mleczna, Mo¿na, Opaczne, Pod Figur¹, Potok, Skupnie,
Solanki, Surzyny, Trzebuniaki, U Boru, Za Polan¹, a tak¿e graniczne Gliœnica, Kukle, Miœkowce.
Fot. arch. Schroniska M³odzie¿owego w Zawoi We³czy
Po raz pierwszy We³cza pojawi³a siê (podobnie jak Wilczna) na mapie z 1790 roku
(skala 1 : 28000), wydanej w 1824 roku, na
któr¹ w nastêpnych latach powo³ywa³o siê
wielu autorów pisz¹cych o Babiej Górze
i zamieszkuj¹cych jej pó³nocne podnó¿a
Góralach Babiogórskich. Na mapie tej zatytu³owanej: Königreich Galizien und Lodomerien herausgegeben im Jahre 1790 von
Liesgarig. Nach den vorzuglichsten neuern
Hulfsquellen vermehrt und verbessert nov
K.K. Oest. Generalquartiemeisterstaben in
Jahre 1824 We³cza zosta³a potraktowana
jako osobna osada. To z tej mapy korzysta³
miêdzy innymi Wincenty Pol, który, na jej
podstawie, sam nie znaj¹c dostatecznie terenu, potraktowa³ prawdopodobnie We³czê
jako odrêbn¹ wieœ i wymieni³ j¹ wœród miejscowoœci zamieszka³ych przez Górali Babiogórskich (W. Pol, Rzut oka na pó³nocne
stoki Karpat, Kraków 1851, [w:] Dzie³a, t. 6,
s. 96-116).
Z tego samego roku co wspomniana
mapa pochodz¹ dwa dokumenty wydane
przez ówczesnego starostê lanckoroñskiego Jana hrabiego na ¯ywcu i Pieskowej Skale, z Wielopola Wielopolskiego. S¹ to akta
nadania polan mieszkañcom Skawicy. Dokument z dat¹ 3 listopada to nadanie dla
Macieja Trzebuniaka polany Sotnisko po³o¿onej ...gdzie droga gminna z We³czy dochodzi do drogi g³ównej wojewódzkiej, jak
wyjaœnia opis topograficzny zawarty we
20
POD DIABLAKIEM
WIOSNA/2006
wspomnianym dokumencie Jerzy Muszyñski, autor Monografii letniska Zawoi (Kraków 1930). Drugi dokument nosi datê 4 listopada. Starosta lanckoroñski nadaje tu
Polanê Kempowsk¹ w okrêgu nad We³czonk¹ Marcinowi Maryniakowi.
Wydany przesz³o sto lat póŸniej S³ownik
Geograficzny Królestwa Polskiego i innych
krajów S³owiañskich (Warszawa 1881) nie
wymienia We³czy, jak uczyni³ to Wincenty
Pol, jako osobnej osady, a umieszcza j¹
wœród przysió³ków Zawoi. Figuruje tu natomiast jedna nazwa o identycznym brzmieniu We³cza – attync.do folw. (folwarku)
£uszczewek w pow. B³oñskim (t. 13, s. 199),
oraz We³cz Wielki i We³cz Ma³y – miejscowoœci w pow. Grudzi¹dz. Dwudziestowieczne skorowidze i spisy: Skorowidz
miejscowoœci Rzeczypospolitej Polskiej
z oznaczeniem terytorialnie im w³aœciwych
w³adz i urzêdów oraz urz¹dzeñ komunikacyjnych, (prac. zbior. pod. red. Tadeusza
Bystrzyckiego, Przemyœl – Warszawa 1932,
t. 3, s. 1807), Spis miejscowoœci Polskiej Republiki Ludowej (Warszawa 1967, t. 2,
s. 1202) oraz Wykaz urzêdowych nazw
miejscowoœci w Polsce, (Warszawa 1982, t. 3,
s. 526) wymieniaj¹ We³czê jako przysió³ek
Zawoi. Wszystkie te spisy podaj¹ tak¿e zamieszczone w S³owniku Geograficznym…
wspomniane ju¿ nazwy We³cz, a wykaz
z 1982 roku ponadto: We³cze – czêœæ wsi Widaczów w przemyskim.
Sama nazwa We³cza pochodzi prawdopodobnie od s³owa wilk (rus. wo³k, wo³cza) i zwi¹zana jest z tutejszym osadnictwem rusko-wo³oskim. Inna, ludowa interpretacja tej nazwy, podawana niekiedy
w XIX-wiecznych materia³ach ludoznawczych, wywodzi j¹ od s³owa we³na czyli od
runa owiec. Dolina We³czówki by³a w XVII
stuleciu, a wiêc w czasie kiedy powsta³a
wieœ Zawoja (do tej pory nazywana Górn¹
Skawic¹), terenem niezasiedlonym, gdzie
znajdowa³y siê jedynie polany wypasowe,
nie wiadomo czy tylko owczarskie, czy tak¿e przeznaczone do wypasu krów. O pasterskiej przesz³oœci We³czy mog¹ te¿ œwiadczyæ zwi¹zane z wypasem przyœpiewki z Zawoi i Skawicy, jak np.
We³conka, We³conka,
Syroka pasionka,
Kazeœ sie pozby³a
Frajerecko wionka.
Pasa³ baca owce,
Na we³coñski hali,
Przyœli tam zbójnicy,
Barany zabrali.
Prawdopodobnie pasterski rodowód ma
tak¿e nazwa osiedla s¹siaduj¹cego z We³cz¹ – Podsot, oraz dawnej polany Sotnisko
wspomnianej w cytowanym ju¿ dokumencie z 1790 roku. Wed³ug tradycji tak nazywano miejsca koszarowania byd³a w pro-
NASZA HISTORIA
Widok na przysió³ek Marki (szko³a, remiza, kaplica).
Fot. arch. Schroniska M³odzie¿owego w Zawoi We³czy
wizorycznych wiatach nakrytych ga³êziami.
Byæ mo¿e nazwê tê mo¿na wi¹zaæ ze s³owiañskim (do dzisiaj w jêzykach wschodnios³owiañskich) skot czyli byd³o. Podobne w brzmieniu nazwy wystêpuj¹ m. in. na
Ukrainie i Bia³orusi, g³ównie na Podolu i Polesiu.
Ciekaw¹ informacjê o We³czy, a w³aœciwie o jej przysió³ku Opaczne, podaje w jednym ze swoich artyku³ów tutejszy nauczyciel i pierwszy przewodnik po Babiej Górze – Wawrzyniec Szkolnik. Jeszcze w XIX
stuleciu sta³a tam podobno cha³upa lub
dwór zbójnicki, gdzie mia³a zamieszkiwaæ
kobieta, u której zbójnicy przebywali i ona
by³a niejako ich gospodyni¹, bo im gotowa³a i bieliznê pra³a […] nazywa³a siê Katarzyna Kusiowa, a pospolicie zwano j¹ Kasi¹ w Opacznem (W. Szkolnik, O Zawoi,
„Pamiêtnik Towarzystwa Tatrzañskiego”
1904, t. 25, s. 44). Dzisiaj Opaczne to jedyne osiedle Zawoi pozbawione œwiat³a elektrycznego. Jest tu tylko kilka starych cha³up, w wiêkszoœci zamienionych na dacze,
a w górnej czêœci osiedla do niedawna sta³
wiatrak pr¹dotwórczy, który niestety na
skutek wad konstrukcyjnych nigdy nie podj¹³ pracy. Sto metrów ni¿ej, w starym murowanym domu, znajduje siê prywatne schronisko Opaczne zwane te¿ Ranczem Pod
Zbójami, czynne przez ca³y rok.
Przez We³czê, dolin¹ We³czówki, prowadzi droga, pocz¹tkowo asfaltowa, za ostatnimi domami bita, na prze³êcz Klekociny.
Mo¿na ni¹ przejœæ do s¹siedniej wsi Koszarawy. Tu¿ poni¿ej prze³êczy, po stronie
Koszarawy, stoi, dzia³aj¹ce okresowo, schronisko Zygmuntówka.
Na odcinku od zjazdu z drogi g³ównej
nr 957 Bia³ka – Jab³onka prawie do ostatnich domów We³czy (We³cza Solnisko) kil-
ka razy dziennie kursuje autobus PKS (przystanek koñcowy Zawoja We³cza Górna).
Najstarszym zabytkiem We³czy jest kamienna przydro¿na figura Chrystusa Nazareñskiego z 1865 roku stoj¹ca w otoczeniu
starych drzew przy pêtli autobusowej w We³czy Solnisku. Figurê ufundowali Piotr i Marcin Trzebuniacy (ojciec i syn), bogaci gospodarze, którzy zamieszkiwali stoj¹cy w s¹siedztwie dom, dzisiaj ju¿ nieistniej¹cy. Nie
jest znana intencja tej fundacji. Wed³ug tradycji budowali j¹ obcy kamieniarze spoza
wsi, prawdopodobnie z któregoœ ze zna-
nych warsztatów kamieniarskich z okolic
Krakowa. Figura Chrystusa Nazareñskiego
umieszczona jest na dwukodygnacyjnym
postumencie. Na frontowej œciance pierwszej kondygnacji widnieje napis: Fóndatorowie tej figóry Trzebóniacy prosz¹ o jeden
ojcze nasz i zdrowaœ Maryio za dusze. R.P.
1865. Czo³owa œciankê drugiej kondygnacji zdobi p³askorzeŸba Ukrzy¿owanie: u stóp
krzy¿a stoj¹ Matka Bo¿a i œw. Jan Ewangelista. Œcianki boczne zdobi¹ malowane postacie œwiêtych: Marcina i Piotra.
Mniej wiêcej w po³owie drogi biegn¹cej
przez We³czê, w osiedlu Marki, stoi du¿a
kaplica pod wezwaniem œw. Andrzeja Boboli, dzisiaj ju¿ nieu¿ywana, oraz s¹siaduj¹cy z ni¹ nowy koœció³ pod wezwaniem
Najœwiêtszego Serca Pana Jezusa. Kaplicê
poœwiêcono 31 lipca 1936 roku. Jej budowê zainicjowa³ ówczesny proboszcz zawojskiej parafii pod wezwaniem œw. Klemensa
– ks. Józef Œwi¹der. Zbudowano j¹ ze sk³adek ca³ej parafii. Autorem projektu architektonicznego by³ prawdopodobnie Stefan
Ficek, architekt pochodz¹cy ze Skawicy.
Kaplica zosta³a wzniesiona z kamienia
³amanego, na planie prostok¹ta, z trójkondygnacyjn¹ wie¿¹ od frontu. Wewn¹trz,
w o³tarzu umieszczono obraz œw. Andrzeja
Boboli pêdzla M. Sabotowicza. Nad wejœciem do kaplicy widnieje kamienna ludowa p³askorzeŸba Chrystusa Ukrzy¿owanego. We wnêce na drugiej kondygnacji wie¿y, od frontu, znajduje siê kamienna ludowa figura Matki Bo¿ej z Dzieci¹tkiem. Wed³ug tradycji sta³a ona niegdyœ na kamiennym postumencie w miejscu dzisiejszej kaplicy. Elementy tego postumentu wmurowano we frontow¹ œcianê wie¿y kaplicy.
Kaplica pod wezwaniem Najœwiêtszego Serca Pana Jezusa. Fot. arch. GCKPiT w Zawoi.
POD DIABLAKIEM
WIOSNA/2006
21
NASZA HISTORIA
Zachowa³y siê na nich fragmenty napisu
fundacyjnego: emblemat maryjny oraz s³owa Fundator Tomasz Marek D. 23 i dalej
wyraz nieczytelny. Figura pochodzi prawdopodobnie z pocz¹tku XIX stulecia. Wed³ug tradycji zosta³a ufundowana przez bezdzietn¹ rodzinê Marków. Ros³y ko³o niej
4 stare lipy, z których trzy wyciêto buduj¹c
obecn¹ kaplicê, zaœ czwarta zosta³a œciêta
w 1978 roku, kiedy do kaplicy doprowadzano elektryczne œwiat³o. Niegdyœ ko³o
figury znajdowa³a siê tak¿e drewniana
dzwonnica loretañska. Stoj¹cy obok kaplicy koœció³ zbudowany zosta³ w 1998 roku.
Na dolnej granicy przysió³ka Marki, po
prawej stronie drogi (id¹c od do³u), sta³a
stara drewniana szko³a. Zbudowano j¹ pod
koniec lat 80. XIX wieku. By³a to trzecia
z kolei filia szko³y w Zawoi Centrum (obok
szko³y w Skawicy i szko³y w Zawoi Wilcznej). Zachowa³ siê dokument z 1882 roku,
w którym mieszkañcy We³czy informuj¹
w³adze, ¿e odleg³oœæ do szko³y w Zawoi
Centrum jest zbyt du¿a, aby ich dzieci mog³y tam uczêszczaæ, domagaj¹ siê wiêc zorganizowania szko³y na miejscu. Obecnie po
lewej stronie drogi jest murowana szko³a
zbudowana w 1971 roku jako tzw. tysi¹clatka. Mieœci siê tu dzisiaj ca³oroczne schronisko m³odzie¿owe.
Nieco poni¿ej, w We³czy Surzynach (niedaleko przystanku PKS Zawoja We³cza Kawiarnia), po prawej stronie drogi stoi stara
zrêbowa chata, obecnie czêœciowo przebudowana, nale¿¹ca niegdyœ do rodziny Marków. Wed³ug tradycji rós³ tu niegdyœ stary
jawor, na którym wsia³a szafkowa kapliczka, przeniesiona potem na inne drzewo.
Umieszczono j¹ tu w pocz¹tkach XIX wieku w miejscu, gdzie zbójnicy zabili kupca
zd¹¿aj¹cego na prze³êcz Klekociny.
Obecnie na We³czy oprócz wspomnianej ju¿ szko³y i koœcio³a, znajduje siê sklep
oraz leœniczówka u Boru. W jej s¹siedztwie
Zawojskie Stowarzyszenie W³aœcicieli Lasów
Prywatnych powo³ane do ¿ycia w 2003
roku, urz¹dzi³o Skwerek Edukacyjny z krêgiem ogniskowym. Jest tu miejsce na zapalenie ogniska, zaplecze w postaci drewnianej chatki, drewniane wiaty ze sto³ami i ³awami. Druga leœniczówka znajdowa³a siê
przy koñcu We³czy, przy bocznej drodze,
w Uroczysku Korycina. Niestety sp³onê³a
ona w listopadzie 2001 roku.
Przez We³czê prowadz¹ dwa szlaki turystyczne PTTK: niebieski na szczyt Ja³owca
oraz czarny do Zawoi Sk³ady, zaczynaj¹ce
siê w We³czy Markach przy przystanku PKS
We³cza Szko³a. Ponadto biegn¹ tu dwa szlaki
prywatne: bia³o-niebieski dolin¹ We³czówki na Prze³êcz Klekociny i do schroniska
Zygmuntówka oraz bia³o-zielony od przystanku PKS Zawoja We³cza Kawiarnia do
schroniska Opaczne na polanie Opaczne.
Urszula Janicka-Krzywda
22
POD DIABLAKIEM
WIOSNA/2006
Leœniczówka w Zawoi We³czy – U Boru
Kaplica pod wezwaniem œw. Andrzeja Boboli. Fot. arch. GCKPiT w Zawoi
¯yje
w naszych sercach
Fot. Przemys³aw Bucki
2 kwietnia 2005 rok. Ca³y œwiat modli siê o zdrowie papie¿a Jana Paw³a II. Na Placu Œwiêtego Piotra oraz we wszystkich koœcio³ach trwaj¹
mod³y. Godzina 21.37. Œwiat zamiera. Papie¿ Jan Pawe³ II nie ¿yje. Katolicy i nie tylko s¹ w szoku. Odszed³ na zawsze najlepszy Ojciec,
Nauczyciel, Przyjaciel. Nic ju¿ nie bêdzie takie samo. Wszyscy Polacy ogromnie prze¿ywaj¹ tê stratê.
W³aœnie zbli¿a siê rocznica œmierci naszego Wielkiego Polaka – Papie¿a Jana Paw³a II. Ju¿ teraz Polacy przygotowuj¹ siê do uroczystoœci rocznicowych. O obchodach pierwszej rocznicy œmierci Ojca Œwiêtego Jana Paw³a II na terenie naszej gminy bêdziemy pisali w kwietniowym numerze Wieœci Pod Diablakiem. Dzisiaj przedstawiamy Pañstwu wiersz napisany przez mieszkankê Skawicy pani¹ Józefê Migas.
16 paŸdziernika co siê wtedy sta³o
Konklawe w Watykanie Polaka wybra³o.
By³ nim Ojciec Œwiêty, jakiego nie by³o
Nasz kochany rodak Karol Wojty³a.
Godzi³ narody ze sob¹ zwaœnione
Zawsze bra³ w obronê pokrzywdzon¹ stronê.
Pod Jego opiek¹ naród by³ spokojny,
Bo On godzi³ pañstwa, za¿egnywa³ wojny.
Jak historia œwiata, to siê nie zdarzy³o,
¯e takiego jak Jan Pawe³ II to jeszcze nie by³o.
By³ On dobrym pasterzem wszyscy o tym wiecie
Podbi³ serca ludzkie na calutkim œwiecie.
Nikt wtedy nie wiedzia³, ¿e dostojnik taki
Odwiedza³ tu hale, turystyczne szlaki.
Od samego Boga zdolnoœci posiada³
Bo prawie wszystkim jêzykami w³ada³.
Na Jasnej Górze o swój naród w trosce
Odda³eœ siê ca³y wtedy Matce Boskiej.
Najœwiêtsza Panienka zawsze przy Nim by³a
W niebezpiecznych chwilach zawsze Go chroni³a.
Zawojska pielgrzymka u Ojca Œwiêtego Jana Paw³a II
(24 wrzeœnia 1997 r.). Fot ze zbiorów Stanis³awa Smyraka.
Strzelali do Ciebie, to przy Tobie by³a
I zdradzieck¹ kulê w swoj¹ d³oñ chwyci³a.
JeŸdzi³eœ po krajach, sia³eœ ziarno cnoty
A rola, choæ twarda wyda³a plon z³oty.
Wszyscy Ciê kochaj¹, wszystkie œwiata strony
Pogodzi³eœ naród tak bardzo zwaœniony.
Dziêkowa³ m³odzie¿y, która przy Nim by³a
¯e w najgorszych chwilach Go nie opuœci³a.
Bo¿emu Mi³osierdziu odda³eœ œwiat ca³y,
¯eby Twoje dzieci krzywdy nie dozna³y.
Przyje¿d¿a³ do Polski do swojego kraju
I na Franciszkañskiej nie zazna³ spokoju.
Tak siê Mu pielgrzymka do Polski zaczyna,
¯e na Franciszkañskiej swe ¿ycie wspomina.
Wierni pod oknami ca³¹ noc czuwali,
Z mi³oœci do Niego spaæ Mu nie dawali.
Bo inaczej wtedy w naszym kraju by³o
Bo siê w drewniakach i boso chodzi³o.
Chodzi³ On pieszo w drewnianych bucikach
Kiedy to odwiedza³ koœció³ w £agiewnikach.
Odwiedza³ On koœció³ po pracy w Solvaju
By siê tam pomodliæ o wolnoœæ w swym kraju.
Wtedy nawet by³o chodziæ niebezpiecznie,
Wszêdzie sta³y stra¿e i wojska niemieckie.
Chodzi³eœ za m³odu tymi tu œcie¿kami
Zamkn¹³eœ swe oczy, zostaliœmy sami.
Przyjmij Jego duszê o Najœwiêtszy Panie
Dzisiaj Ciê ¿egnaj¹ wierni Skawiczanie.
Dziœ Ci dziêkujemy za Twe nauczanie,
Bo pamiêæ o Tobie zawsze nam zostanie.
Z bólem serca Ciê ¿egnamy, ale tego ma³o
Bo nam zawsze bêdzie Ciebie brakowa³o.
¯egnamy Ciê Ojcze Œwiêty, ¿egnamy ze ³zami,
Zostaliœmy w smutku, ¿alu, teraz sierotami.
Modl¹ siê ludzie do Boga, ¿eby to tak by³o
¯eby Jego cia³o, tu w Polsce spoczê³o.
Tu w Polsce spoczê³o, miêdzy rodzicami,
Wtedy na zawsze pozosta³byœ z nami.
Bo ju¿ rok dochodzi jak jest pochowany.
W sercach naszych ¿yje nasz rodak kochany.
Teraz patrzysz na nas z niebieskich komnatów.
Z domu Ojca swego b³ogos³awisz œwiatu.
POD DIABLAKIEM
WIOSNA/2006
23
Restauracja
ZAWOJANKA
(1910)
ZAWOJA CENTRUM 838
34-222 Zawoja, tel (033) 877 52-24
www.zawojanka.szu.pl
ORGANIZUJEMY:
• Przyjêcia
weselne do 80-osób
• Przyjêcia
okolicznoœciowe:
chrzciny, imieniny, stypy
itp.
Istnieje mo¿liwoœæ wynajêcia sali na: szkolenia, kursy, zebrania itp.
W OFERCIE
GASTONOMICZNEJ
• Kuchnia domowa,
regionalna
• Posi³ki tanie,
smaczne i obfite
• ZAPRASZAMY •