Un estado autoritario contras as nacións

Transcription

►“É preciso descolonizar o feminismo"
O semanario coa información precisa
Quinta feira, 2 de outubro de 2014
3,50 euros
Conversamos con Wadi N-Daghestani,
feminista islámica e afondamos nesta
corrente de pensamento que procura a
emancipación das mulleres e a xustiza
social desde unha perspectiva propia.
N-Daghestani asegura que existen
prexuízos "islamófobos" nas comunidades
occidentais promovidos pola "propaganda
imperial" para xustificar, asegura, "os
seus fins políticos" no mundo árabe.
. Páx 32-33
Número 116, ano III.
Tribunal Constitucional.
Un estado autoritario
contras as nacións
editorial e páx. 10-11
Orzamentos 2015: os
investimentos aumentan
en Galiza por debaixo do
promedio estatal. Páx.12
"A candidatura de Marina
Silva é funcional aos
interesses da direita e o
imperialismo". Páx. 26-27
Un ollar AFONDO sobre
Ramón Suárez Picallo, a
figura que aliou marxismo e
nacionalismo. Caderno AFONDO
2 opinión
A semana
en chíos
Quinta
feira,
2 de
outubro
de 2014.
Nº 116
Quinta
feira,
x de
xxxxxx
de 2014.
Número
xx
a ghoma rota por nachortas
Sobre os antidisturbios en
BCN contra as acampadas
soberanistas
@Endavant_Bcn
Escandalós desplegament
d'antidisturbis tallant els
carrers adjacents. S'ha
quedat RogerLlúria provença
#Acampada9N
Sobre o veto español ao dereito
a decidir catalán
@montseprado Quen durante
anos dixeron que sen violencia
toda reivindicación era posíbel
hoxe impiden que Catalunya vote
@xcampos_ribadeo Nun
momento de acoso mediático
e político contra o dereito de
Cataluña a votar, de España non
sae unha soa voz na súa defensa.
Nin unha.
@FacuDiazT Facer referendos
en Venezuela é de ditadores.
Prohibilos en España é de
demócratas. A ver se o vamos
pillando, mangurriáns
@carlos_taibo Que diría
Montesquieu ao comprobar como
Moncloa ordea ao poder xudicial
o que hai que facer coa lei de
consultas catalá?
Sobre o Estado Islámico
@aranagoiri Esta xente á que
bombardeamos hai 10 anos
virouse máis radical aínad.
Bombardeémolos #Isis #Lentella
Sobre os transportes
públicospúblicos
@xico_de_nelhe Xente de
pé no autocarro no traxecto
Betanzos-A Coruña. Xente de
pé no autocarro no traxecto A
Coruña-Sada nas horas punta. É
inaceptábel
Sobre a opresión sionista
en terras palestinas
@palestina De repente chegan
á túa casa soldados q invadiron a
túa terra terra e dinche, vaite, a
casa non é túa
#Palestina
máis de 140 caracteres
Catalunya está, Euskal Herria estará, e Galiza?
S
e ollamos
o que está
a pasar no
Estado con
perspectiva galega, tiraremos a conclusión
Xosé Mexuto
de que nos imos ver
Director de
abocados a un debaSermos
Galiza
te constituínte onde Catalunya está na
primeira liña e Euskal Herria, máis cedo
que tarde, tamén estará, así que inevitabelmente a pergunta é: que hai do noso? Que opcións temos para xogar nesta
partida? Que rol nos agarda?
O réxime do 78 está nas boqueadas,
non vai durar, España foi secularmente
un pacto entre a oligarquía castellanoandaluza e as burguesías catalá e vasca
e ese contrato está roto, talvez de forma
irrevogábel. Todos o saben. A Moncloa, a
primeira. Rajoy fixo toda a súa carreira
política especulando cos tempos, mais o
tempo, por relativo que sexa, non é adiábel ad eternum. Está a chegar a hora, ara
es l´hora, segadors.
É restaurábel o pacto no Estado? Na
entrevista con Ana Pastor, Mas non dixo
que non, dixo que dependía de que o Estado puxese unha proposta sobre a mesa,
dixo algo máis, dixo que o Estado podía,
el sen o problema do veto do Tribunal
Constitucional, convocar o referendo, e
submeter unha proposta ao pobo catalán.
Que proposta tiña na cabeza Mas? Nada
moi distinto a unha reforma da Consti-
tución española -ou mellor, unha Constitución española feita ex novo- que recoñecese explicitamente que o Estado
está constituído por nacións e que as
nacións teñen dereito a estar ou non estar nese Estado.
Eses son os termos do debate, inevitabelmente, un debate constituínte. Nese debate vai estar Catalunya. Vai estar
Euskal Herria. E Galiza?
Galiza estará se somos quen a facer
algunhas cousas ben. E non se trata de
inventar a pólvora. Ollemos para o mundo. Que podemos aprender do que se fai
por aí fóra? Que podemos aprender de
Escocia? Que de Catalunya?
a emancipación
nacional no planeta
Se analisamos a realidade sen preconceitos, veremos que ningún proceso
de emancipación nacional no planeta se
produciu pola vía de reforzar o pólo progresista/guay das metrópoles, senón pola
vía do fortalecimento e alargamento dos
movimentos soberanistas. Escocia non
conquistou o dereito a decidir pola vía de
que o SNP se diluíse nun magma informe
con forzas da esquerda inglesa. Non, Escocia conquistou o seu dereito á autodeterminación afortalando o SNP como forza central e hexemónica -no mínimo nas
eleccións ao Parlamento de Edimburgo-.
Analogamente, Catalunya non se puxo á
beira da independencia pola vía de o nacionalismo catalán se mesturar/coligar/
fusionar cos pretensas forzas rupturistas
españolas. Non, avanzou porque apostou
sempre en alargar o espazo de influencia
social das forzas política propias (e, si, as
forzas políticas propias son aquelas que
teñen os seus centros soberanos no país
e non na capital do Estado que nega os
seus dereitos a ese país).
A conclusión é nidia: se queremos estar
como está o pobo catalán e como estará o
pobo vasco, teremos que afortalar a serio
o movimento nacionalista/soberanista/
autodeterminista deste país. Teremos que
pór Galiza por diante e facelo agora. Sen
dar ningún proceso eleitoral por perdido.
Defendendo a unidade como ben a preservar, claro, mais sempre a condición
de que os cantos á unidade non anulen
o pluralismo que hai no país nin mascaren unha coartada, un álibi, para quitar
de en medio o referente soberanista que
este país necesita para respirar.
Podemos talvez se pode permitir o luxo
de prescindir dun proceso eleitoral porque o seu hábitat básico son os platós das
televisións sistémicas onde sempre haberá minutos de prime time para o seu
líder, mais o soberanismo galego carece
desa cobertura e ten que dar a cara en
todos os escenarios, porque se non está,
Galiza non está, é así de claro.
Queremos que Galiza xogue na partida
post-réxime do 78 que inevitabelmente
se vai xogar? Queremos que o faga como actor protagonista e non como membro indistinguíbel dun coro liderado por
referentes da esquerda estatal? Pois se
queremos, sexamos Galiza.
opinión 3
Quinta feira, 2
outubro.de
Nº2014.
116 Número xx
x de xxxxxxx
prosa do observatorio
editorial
Ética do consumo
O Estado das
"four nations"
A
sociedade que
nos ten
tocado
vivir está inzada de trampas,
de trapalladas, de miXavier Queipo
raxes que contribúen
Escritor
á nosa manipulación
permanente. O eido
do consumo de bens e servizos non é unha excepción á regra nesta serie de celadas
que o capitalismo –agora amosando a súa
faciana máis salvaxe- nos tende na súa lóxica binaria de produción/consumo, que non
é outra que a lóxica binaria explotación/
manipulación. Nas dúas fases os xestores
do sistema saen gañando. Na primeira, está claro, pola explotación das clases traballadoras e a extracción da plusvalía a partir da suor dos traballadores. É certo que se
produciron avances sociais e que o nivel de
explotación non é agora o mesmo que hai
unhas décadas, mais coidado, pois os dereitos dos traballadores están en retroceso
evidente: os contratos son precarios, as subas salariais non se corresponden co valor
do producido e a inestabilidade no emprego –co corolario tantas veces dramático do
desemprego crónico- son síntomas dunha
deterioración diacrónica das condicións de
traballo. Na segunda, os axentes do capital
estimulan o consumo para poder recuperar así a parte do león dos salarios que lles
outorgaran aos traballadores. Manipulan
a opinión pública, adormecen a xente coa
publicidade e coa criación de “necesidades”
espureas, sen interese para o que consome,
mais das que xa non pode prescindir. Nada que vostedes non saiban, pois a análise
é canónica (un servidor non é especialista
en economía, senón un biólogo que pensa, que escribe e que tantas veces adianta
teorías ou observacións que os máis non
comparten).
Nesta situación hai que actuar, pois, nas
dúas frontes, loitando para consolidar os
dereitos adquiridos, como moi ben saben os
compañeiros das organizacións sindicais e
practicando un consumo responsábel, consciente, medido, para evitar darlle un gaño
maior ao inimigo. Xa sei que o inimigo é tantas veces opaco, está tan agochado baixo o
enxaretado dunha rede de corporacións e
multinacionais, que resulta difícil dar con el.
A non ser que, como nalgúns casos, se nos
amose sen arroubo, como inimigo organizado, socialmengte refractario aos cambios e
negador dos dereitos dos traballadores e, non
poucas veces, cunha conciencia de explotación digna do conservadurismo máis rancio
e reaccionario. Estes días, por exemplo saiu
á luz que un directivo dos grandes almacéns
mais emblemáticos do estado español (logo
O
humor gráfico tokio
conflito entre o Estado e Catalunya é basicamente un conflito de
natureza política, mais Madrid
opta por tentar zanxalo a partir
dunha focaxe do asunto exclusivamente de orde pública, legalista. Emprega
o Tribunal Constitucional como ariete, pondo
en evidencia que aquí non existe división de
poderes, e xa sabemos que cando o xudicial é
un apéndice do executivo, mal se pode falar
da existencia de democracia. Estamos a falar
dun conflito secular e dun conflito que as elites españolas xestionan en 2014 como desde
hai 300 anos, desde 1714, facendo abstracción
de que Catalunya existe como nación e ten
unha vocación inquebrantábel por exercer os
dereitos que como tal lle corresponden.
Se o conflito é
político, a solución
terá de ser política
de que o partido socialista obrero español
malvendera Galerías Preciados ao capital
venezolano) foi candidato pola Falanxe española en varias ocasións e, por tanto, participa da ideoloxía que sustenta esa formación política. Os que concorden coas ideas da
Falanxe poderán moi ben seguir mercando
neses almacéns, mais os que se sitúen nas
antipodas desa ideoloxía non deberían, por
unha cuestión ética, pisar as súas instalacións (como é o caso de moitos amigos que
eu teño, socialistas e acionalistas declarados eles, asiduos clientes senón promotores directos ou indirectos das compras en
semellante lugar).
Dirán algúns que a condición de falanxista
do directivo non é condición suficiente para
a deserción desa arcadia do consumo. Direilles que terían razón se esa non fose senón
a punta dun iceberg, que agocha o 90% da
súa masa baixo unha aproximación paternalista (e, por tanto, machista) ás relacións
entre patróns e empregados.
Puxen ese exemplo, pois as noticias confirmaron esa militancia, mais a cuestión non
é o detalle, que só ilustra sen pretender ser
exhaustivo. Coido en pensar que como consumidores temos que intentar en todo momento e lugar non lle dar a gañar ao inimigo, pagar o prezo xusto e, cando se poida
escoller, intentar un consumo responsábel.
Podemos seguir apáticos e derrotados, non
querendo ouvir, nin ver, nin falar, como eses
famosos macacos da historia, mais tamén
podemos tomar unha decisión activa, informarnos (observar que non é ver, escoitar que non é ouvir) e tomar a palabra do
xeito que sexa máis doado, consumindo de
xeito responsábel.
Custa traballo, seino, mais a liberdade
sempre custou traballo, non é nada que nos
veña dado nin ao que haxa que lle ter medo.
Algúns dirán que para min é moi fácil, pois
hai vintecinco anos que vivo fóra e non teño
que confrontar co día a día da vida no país.
Certo, mais tamén é certo que aquí onde
eu vivo observo e mais escoito, falo con feitos e tomo as decisións que considero máis
doadas. Pódome trabucar –quen non- mais
o único que lles pido aos meus amigos é un
pouco de coherencia, unha pizca de reflexión,
unha dose elemental de ética.
Rajoy manexa o asunto con ollar curtopracista, pensando só no calendario eleitoral, sabedor de que a súa única baza é a de
se envolver na bandeira españolista. Mas até
A Moncloa sabe que o agravamento do problema da distribución do poder político no
Estado é irreversíbel e que o que até agora
valía -contemporizar, agardar que Catalunya recuperase o seny- xa non funciona. Até
a Moncloa sabe que o réxime do 78 non dá
máis de si. Até Rajoy sabe que terá que mover
peza, aínda que iso -ser proactivo, non deixar
que o tempo resolva por si só os problemaslle inspire unha preguiza infinita.
Se o conflito é político, a solución terá de
ser política. O Estado español ten perante si
dúas opcións. A primeira, a puramente resistencialista, a da afirmación de que España
é una e soberana, a de tentar alargar a agonía da restauración borbónica. A segunda, a
pragmática, a de sintonizar con Cameron e
a súa expresión do Estado das four nations.
Esa é a única saída a este conflito. Si, no Estado hai nacións distintas da española. E si,
todas e cada unha delas teñen dereito a decidir se queren ou non queren estar, se queren
ou non queren independizarse.
consello de administración
Xoan Costa, Manuel Mera, Marga
Romero, Xoán Colazo, Nemesio
Barxa, Xurxo Souto, Xoan Carlos
Garrido, Iria Villar, Xabier P. Igrexas,
Francisco Miranda, Xoán Sande,
Rubén Lois e Anabel Gulias.
O papel utilizado para a impresión deste semanario conta co selo FSC e foi fabricado e partir de fragas e plantacións xestionadas cos máis altos estándares ambientais, garantindo un tratamento dos recursos
sustentábel para o medio ambiente e beneficioso para as persoas. Sermos Galiza asegura, asemade, a reutilización do papel excedente e convida, após a lectura,
á reciclaxe das páxinas ou exemplares que non se arquivaren.
4 a semana en imaxes
Quinta feira, 2 de outubro de 2014. Nº 116
MNG.
social. As mulleres volveron este
28 de setembro a facer súas as rúas e
prazas de Galiza e o Estado español
para reclamaren o dereito a decidir
sobre os eu propio corpo.
Yazhira.
Internacional. Al Fatah e Hamas acadaron en Exipto un acordo para
estabelecer un goberno de unidade en Gaza. A intención de ambas as dúas
organizacións é que ese goberno comezase canto antes a exercer as súas
funcións na franxa palestiniana.
Anova.
Política. Compostela acolleu a asemblea deliberativa de Anova-Irmandade
Nacionalista, encontro previo á Asemblea Nacional que esta organización realizará
neste mes de outubro. Debates ideolóxicos e organizativos centraron a xuntanza
que decorreu na Facultade de CC Políticas.
Adega.
social. A VII edición da Limpeza
Simultánea de Ríos que organiza Adega
reuniu 520 persoas, que actuaron en
45 concellos e retiraron máis de 11.600
quilogramos de refugallos e lixo.
a semana en
imaxes 5
opinión
Quinta feira, 2 de outubro. Nº 116
GN.
Nationalia.
Internacional. Por volta de 30.000 persoas manifestáronse en Nantes a prol da
reunificación de Breizh (Bretaña), país que actualmente está dividido entre dúas rexións. Diferentes
entidades, plataformas e colectivos anunciaron que van impulsar consultas nos concellos sobre a
reunificación, así como sobre maior autogoberno para o pobo bretón.
Nació Digital.
Memoria. Máis un ano, Galiza Nova e BNG homenaxearon
a Pedro Galán Calvete, mozo galeguista asasinado en 1936
polo fascismo. O acto decorreu no cemiterio coruñés de San
Amaro. Tres mozos de GN foron identificados por realizar un
mural de lembranza a Pedro Galán.
internacional. Milleiros e milleiros de persoas ateigaron
rúas e prazas de Catalunya convocadas pola ANC e Òmnium
para rexeitar a decisión do TC de suspender o referendo do 9N
e reclamar o seu dereito a votar.
O.G.
deportes. Galiza
conquistou seis medallas
no mundial de piragüismo
na modalidade de
maratón, que tivo lugar
en Oklahoma (Estados
Unidos). Ósca Graña,
Fiuza, Ferro, T. Campos
e I. Alonso gañaron
medallas nas probas de
C-2 e K-2.
6 anÁlise
a CRÓNICA
Espías
nos
quiosques
Mortes de menos
É, sen dúbida, a imaxe real en
movemento máis icónica deste
século e pode ser que da historia da
humanidade: avións que se estrelan
contra as Torres Xemelgas en Nova
York un 11 de setembro de 2001,
hai xa algo máis de trece anos, pero
cuxas tomas seguen aparecendo
cada pouco tempo nas televisións,
imposíbel é sacalas da cabeza, pola
súa dureza e polo que significaron.
O ataque -que se atribuíu a unha
suposta franquicia mundial do
islamismo estremo chamada AlQeda en cuxo nacemento moito
tiveron que ver os propios EUAasasinou a tres mil persoas. As
mortes co maior tratamento
mediático de todos os tempos.
No entanto, hai outros 3.000
con menos sorte. Entendan a
odiosa comparanza, pero os
mesmos xornais que dedicaron
milleiros -sen esaxerar- de páxinas
a glosar as vidas d@s caíd@s no
World Traid Center -con todo
o respecto para esas vítimas,
por suposto- non publican ou
reducen ao mínimo, ou limítanse
a presentala moi agochada nos
seus webs, novas que falan doutras
3.000 persoas mortas, no que
seguramente tamén é un crime.
Que para coñecer, hai que atopalo
no pequeno faldón dunha páxina
par de El País, por exemplo. Ese é o
limitado espazo que se lles concede
aos tres milleiros de mort@s que se
ten cobrado o Mar Mediterráneo
por mor dos naufraxios sufridos
por persoas migrantes desde
que comezou este mesmo ano.
Un masacre inhumano que aos
periódicos convencionais parece
importarlles pouco, en vista do
escaso eco que neles atopa. Non
sempre 3.000 mortes son iguais.
As de africanos famélicos seica
importan menos que outras.
Nisto das prioridades, fica clara
cal é a da prensa española e galega
partidaria do réxime do 78: frear
os desexos democráticos de
Catalunya. E, así, oferecer unha
imaxe ben simbólica. Non hai nin
unha soa cabeceira deste estilo
que defenda minimamente a
consulta do 9-N. Así é a pluralidade
española. Tan monolítica como en
vellos e aínda peores tempos.
Cosme Torreiro
Xornalista
Galiza é cemento
nos orzamentos
do Estado
As contas de Montoro apenas crecen no que
respecta a Galiza, que ademais fica relegada
de conceptos de máxima urxencia social
namentres a maior parte dos orzamentos
destínanse a grandes infraestruturas propias
doutras épocas e mesmo afastadas das
necesidades principais do país.
R.S.
A poucos días do Debate do Estado
da Nación no Parlamento galego e
en medio do balbordo xerado pola
prohibición española da consulta sobre o futuro de Catalunya, o Goberno
central presentou os seu orzamentos xerais para 2015, os correspondentes a un exercicio que se prevé
decisivo para o débil modelo estatal
e que tamén son os derradeiros que
presenta o PP antes das eleccións
municipais do ano que vén, onde
están postas moitas miradas ante a
posibilidade de que cambien un ciclo que, de todos os xeitos, ten agora
en Catalunya o seu reto central en
chave de ruptura democrática. Porén, desde o Consello de Ministr@s
de Mariano Rajoy intentan amosar
normalidade, e así presentan os Presupostos, coa habitual cerimonia de
pousado ante a prensa gráfica coa
versión dixital das contas, antes
enormes tixolos de papel.
O titular de Economía e Facenda,
Cristóbal Montoro, foi como adoito
o encargado de anunciar os orzamentos estatais, sen desmarcarse
nin un milímetro da teoría da recuperación que publicita o PP desde hai xa varios meses, pero que
non acaba de confirmarse nas sensacións sociais, onde tamén -por
posíbel influencia da mobilización
catalá- son cada vez máis os ollos
que poñen atención no reparto territorial destes cartos públicos, algo
que sempre deixa datos matizábeis
-publícanse balanzas fiscais incompletas, ou datos que nunca contan
co factores tan relevantes como a
produción enerxética- pero tamén
avanza algúns indiscutíbeis, como
que de cara a 2015 Galiza é a comunidade onde menos aumenta -só un
2,1 por cento- o presuposto que recibe do Estado. Significativo.
Serán transferidos a Galiza
Cristóbal Montoro, ministro de Facenda.
1.385,78 millóns de euros en concepto de investimento, un 12,3% do
investimento que non oculta que
o país perderá diñeiro en partidas fundamentais no social, como
a referente á compensación intraterritorial (cun 1,63% menos) que
segundo o Goberno valora “renda”,
“poboación” e “saldo migratorio”, todas eles asuntos que afectan a Galiza de forma directa pero non son
recollidas nunhas contas que malia as prioridades existentes nestes
momentos -desemprego, servizos...centran as partidas en infraestruturas viarias e ferroviarias, nun modelo máis propio doutras épocas que
da actual. Así, priorízanse as liñas
de ferro radiais con Madrid ou tamén se inviste en autovías, estradas e autopistas, aproximadamente, 30 millóns de euros procedentes
dos fondos de compensación (19,34
millóns) e complementarios (10,73
millóns). Asemade, destínanse 7,68
millóns para infraestruturas portuarias. Para Galiza -e o beneficio
das construtoras- só hai cemento.
Para as persoas, especialmente as
vítimas da crise, moito menos.
eu quero ter un
millón de amigos
Estado
in-constitucional
política 7
'Marés' por unha democracia radical
Cada unha do seu pai e da súa nai mais con vontade de "facer as cousas dun xeito radicalmente diferente" á duns partidos
que non queren imitar nin suplantar. Son as marés ou /e plataformas cidadanistas. Non pensan caducar coas municipais.
Autor: X.M.P
Imaxe: M-A.
en movemento
marea atlántica
Foi un verán atípico en Galiza. No meteorolóxico e no político. Os días de nubes e poalla que inzaron xuño, xullo e agosto semellaron ser propicios para o nacer e agromar
de diferentes plataformas e iniciativas cidadás, algunhas auto-cualificadas como marés, denominación que xa se emprega como
un garda-chuvas que as acobille a todas.
Marea Atlántica, Somos Maioría, Marea de
Vigo, Ourense en Común, Marea Ártabra...
son algunhas das experiencias que xurdiron en Galiza á marxe dos partidos e apelando á 'base', o asemblearismo e falando de
procesos sen dirixismos.
Este sábado 4 de outubro teñen unha cita
na Coruña para, en palabras de Rocío Fraga
(Marea Atlántica), "falar, poñer en común,
debater, porque tamén hai diferenzas entre
unhas e outras...intercambiar meteodoloxías
e experiencias". Tecer unha rede de contactos e confianza, necesaria no camiño cara
ás municipais de 2015, o horizonte próximo
destas plataformas. "Mais pensamos que isto non pode ser un proceso que acabe o día
das eleccións. Gañemos ou non, entremos
no Concello con representación ou non, hai
que manter viva a participación cidadá", sinala a Sermos Galiza Rocío Fraga.
Superadas as 2.500 sinaturas
para validar o seu manifesto,
a primeira da vaga de marés
que está a xurdir en Galiza
segue a folla de rota cunha
data clave marcada no
calendario: Maio de 2015 e
"recuperar María Pita para o
99%".
Somos Maioría
O 60% dos máis de mil
asinantes do manifesto
'Somos Maioría' aprobaron
dar pasos cara á confluencia
coas 'marés'. Defenden
candidaturas abertas nadas de
asembleas cidadás e con eixos
na esquerda e respetando o
dereito a decidir.
Ourense en común
a nova política
Desde Ourense, Martiño Ramos (Ourense en
Común) enmarca o nacemento destas 'marés' en que a xente "ve que hai posibilidade
de facer as cousas dun xeito radicalmente
distinto", que "hai unha posibilidade real de
cambio, con base cidadá e aberto a alternativas políticas". Coincide Rocío, que entende que após o 15M e as eleccións europeas,
moita xente viu que se "abrían posibilidades
para o cambio", e comezaron a traballar en
chave municipal. "Anos de vazquismo e PP
deixáronnos unha cidade que agora queremos recuperar para todas e todos", sinala.
Mais esa recuperación non vai polas canles clásicas.
"Non hai ánimo de suplantar aos partidos
políticos" apunta Martiño Ramos a Sermos
Galiza. Rocío Fraga ten claro que a Marea
Atlántica non naceu "para ser un partido
máis. E desde logo imos máis alá dunha
simple candidatura dos movementos sociais da cidade".
Ramos considera que estamos nun período no que hai "un marco de derrubo do
sistema, está a haber un cambio, e vémonos
na obriga de explorar outras vías". Nesas
outras vías estarían as marés. "A nova política faise con novas formas de facer política,
e as vellas prácticas desterralas xa desde a
base", acrecenta.
Desde a maré coruñesa Rocío Fraga a punta: "Hai xente que vén do activismo social
Unha xuntanza da Marea Atlántica.
Este sábado 4 de
outubro reuniranse
na Coruña
para partillar
metodoloxías e
experiencias
"Hai unha
posibilidade real de
cambio que se pode
construír desde os
concellos" (Ourense
en Común)
e político da cidade e outra que nunca estivo organizada en nada. Hai máis de mil
persoas que tomaron parte en asembleas
e debates".
co nacional, na que non sempre hai consenso nun movemento con persoas tan heteroxéneo".
Rocío parte de entender que a Marea Atlántica é "unha candidatura municipal para A Coruña, mais a Coruña non acaba na
ponte da Pasaxe. está nunha comarca e tamén nun país". Sobre a 'cuestión nacional'
é clara: "Na medida en que participen e se
impliquen neste proceso aberto persoas que
pulen por ese marco", este tomará forma e
peso no seo de MA .
a 'cuestión nacional'
Queren estas experiencias municipais achegar en chave 'nacional'? Martiño Ramos fala
da "xenerosidade" do "principio de confluencia" como dous dos eixos sobre os que se
constrúen estas iniciativas cidadás. "E hai
cuestións, e unha delas pode ser a do mar-
Xa recolleron máis de 400
sinaturas de apoio e queren
chegar a 1.500 antes de fin
de novembro. Impulsada
por colectivos sociais e de
esquerda da cidade, pulan por
un "proceso participativo, non
dirixido" para artellar unha
alternativa para as municipais.
Marea de vigo
Máis de 100 sinaturas
avalaron a presentación
desta plataforma (entre elas,
as de Ferrín, Reixa, Julián
Hernández...) que quer pular
por "un proceso asembleario
pola concreción dun
programa común da esquerda
rupturista".
gañemos-vigo
Entre as persoas impulsoras
está a deputada de AGE
Chelo Martínez e o cofundador de CCOO en Vigo,
Miguel Quinteiro. Afirman
que parten co apoio de máis
de 200 persoas e apoio da
coordenadora estatal.
8 galiza
economía
X.Lorenzo
Imaxe: Xurxo Díaz
O tren constitúe un paradigma, o máis fidel se
cadra, do atraso ao que o Estado español vén
submetendo a Galiza nas últimas décadas a
respecto das infraestruturas. Lonxe de propiciar maiores investimentos para amortecer as
diferenzas con outros territorios peninsulares,
a situación periférica do país consolídase un
ano tras outro polo desleixo da Administración
central á hora de pór en marcha uns planos
de actuación que compensen os efectos dunha
rede deficitaria e obsoleta en moitos treitos. O
caso das autoestradas –as peaxes máis caras e
as vías peor coidadas están aquí- só é comparábel ao que ocorre con sinalados tramos da
rede ferroviaria interna, como Vigo-Ourense
e, principalmente, A Coruña e Ferrol, dúas cidades que continúan, en pleno século XXI, a
setenta e seis minutos de distancia.
O desvertebramento no que se atopa o ferrocarril en Galiza experimentou avanzos -cativos,
mais avanzos- nas últimas décadas; porén, a
realidade decimonónica na que están ancorados os camiños de ferro entre as dúas urbes
do arco ártabro mantívose ou mesmo agravouse neste tempo, froito dunha cativa política
de investimentos e unha nula consciencia da
importancia que debera ter para o país unha
boa e áxil conexión interurbana interior e a
aposta polo medio de transporte menos contaminante que existe.
A realidade a día de hoxe pode ilustrarse cun
exemplo: un pasaxeiro tarda pouco máis, apenas dez minutos, en chegar en tren de Madrid a
Valencia –separadas por 350 quilómetros- que
de Ferrol á cidade da Coruña –só 66 kms.-. Como pode explicarse este disparate? O ex deputado do BNG no Congreso Francisco Rodríguez
ten claro que a política da Administración do
Estado neste eido é inequívoca: “Todos os investimentos están destinados á conexión do
Eixo Atlántico con Madrid, é dicir, o prioritario
é relacionármonos con Madrid, non entre nós,
entre as cidades galegas”. Unha ollada ás hemerotecas e aos Orzamentos Xerais do Estado dos
últimos quince anos permite confirmar esta
tese: a racanaría coa que se foi mellorando e
modernizando a rede entre A Coruña e Vigo
contrasta coas partidas por valor de máis de
7.000 millóns para conectalas coa capital do
Estado para non superar as tres horas e media
de viaxe. “É un modelo irracional que produciu
investimentos de 1.000 millóns en implantar
a alta velocidade entre Santiago e Ourense e,
pola contra, rexeita a extensión de servizos
de proximidade ou media distancia”, subliña
o exdeputado. O importante, eis a mensaxe, é
acadar un achegamento maior a Madrid, aínda
que entre os grandes núcleos poboacionais do
país persistan modelos obsoletos. “Non existe”,
engade Rodríguez, “un concepto de conexión
interurbana do transporte por ferrocarril e todos os investimentos que se teñen realizado
e todas as melloras que se teñen acometido
nestes últimos anos foi porque os gobernos
se viron forzados dalgún xeito pola presión
de organizacións como o BNG”.
tres trens diarios
A realidade actual é reveladora. Hoxe hai tres
trens diarios que conectan Ferrol con Madrid
directamente, dous Alvias e un tren-hotel noc-
Galiza carece dun sistema de cercanías ferroviario.
Un ferrocarril do século XIX
para a Galiza do XXI
A conexión entre A Coruña e Ferrol mantén uns tempos de viaxe inasumíbeis para
as e os pasaxeiros.
Un servizo rápido para reducir a viaxe a 50 minutos
“Con vontade si se pode e debe
mellorar”. Esta é a conclusión
que extrae o enxeñeiro Xosé
Carlos Fernández a respecto
das posibilidades de facer do
tren entre Ferrol e A Coruña un
servizo moderno e atractivo para
o viaxeiro, sempre que se adapte
a uns horarios comerciais. O
técnico descarta a implantación
das cercanías neste trazado
turno. Os primeiros poden utilizarse para ir á
Coruña; o das 7.15 da mañá de xeito directo e o
das 9.10 horas de maneira indirecta, isto é, con
trasbordo en Betanzos Infesta. O que sae ás 14.10
cara á Coruña faino ademais a esta hora para
os viaxeiros poderen facer trasbordo na cidade
herculina e coller un Alvia a Madrid ás 15.35.
O que vai ás 17.18 para A Coruña está pensado
para que se poida facer trasbordo en Betanzos Infesta e colleren o Tren Hotel que sae da
Coruña para Barcelona, e o tren das 19.10 para
en Betanzos Infesta para recoller os viaxeiros
que veñen de Madrid nun Alvia destino Ferrol
para así poderen chegar á Coruña.
Á vista desta planificación horaria, Francisco Rodríguez sostén que “nada está posto en
función das comunicacións Ferrol-A Coruña,
polos inconvintes que provocaría
–moitas paradas, 14, e, polo tanto,
excesivos tempos de viaxe- e aposta
por uns servizos rápidos entre
ambas as dúas cidades con paradas
só en Betanzos e Pontedeume.
“Iso, mesmo cos trens que ten
agora Renfe, sen necesidade de
facer investimentos novos, podería
reducir a duración da viaxe até os
50 minutos, uns tempos que poden
competir co autobús e mesmo
cos coches particulares, tal e
como están hoxe as peaxes e
mais a gasolina”. Fernández, con
todo, pensa que se Renfe non
os ten posto até o de agora é
porque a Xunta non os reclama e
o operador “tampouco publicita
os seus servizos rexionais”, se
cadra, sinala o enxeñeiro, porque
“lle dá vergoña o que oferece”.
Tárdase pouco máis, apenas
dez minutos, en chegar en
tren de Madrid a Valencia que
de Ferrol á cidade da Coruña
e menos co resto de Galiza, senón co exterior.
Renfe ten abandonado o tren de media distancia como concepto de servizo autónomo, agás
no Eixo Atlántico A Coruña-Vigo”. A este déficit
súmase o feito de que non existen tampouco
as cercanías, un caso único entre os territorios
periféricos do Estado. “O deseño é, xa que logo,
centralizador, madrileñista e desvertebrador
para Galiza”, sentencia
o exdeputado.
A chegada do PP ao
poder mellorou, pois,
a comunicación con
Madrid, mais empeorouna coa Coruña, xa
que os horarios son
menos axeitados ás
rutinas dos pasaxeiros, obrígase a facer trasbordos e abre a posibilidade de que, chegado o
momento, os Alvias deixen de prestar os servizos de media distancia, co conseguinte encarecemento do billete. Ademais, os Alvias non
paran nas estacións intermedias, agás Pontedeume e Betanzos, polo que o abandono do
tren por moitos viaxeiros é forzado.
galiza 9
A fusión das caixas galegas, unha operación con pontos escuros.
X.M.P
Imaxe: Xunta
A documentación anónima remitida á CIG e
que desvelaba presuntas vendas irregulares
de bens de Caixa Galicia á muller do daquela
director xeral da entidade por baixo do seu valor de taxación volveu traer ao primeiro plano
a xestión das desaparecidas entidades galegas.
Unha Caixa Galicia que foi case como un 'cortijo' onde José Luis Méndez e os seus facían e
desfacían ao seu antollo, como teñen denunciado diversos sindicatos. Méndez cobraba 2,5 millóns de euros anuais, intentou amarrar unha
xubilación de 17 millóns e 'enchufou' fillos en
postos de alta responsabilidade. Aliás, a muller
adquiriu pisos, garaxes e locais da caixa un 30%
máis baratos que o valor de taxación.
"É un exemplo máis do saqueo das caixas
galegas", en palabras do portavoz parlamentar do BNG Francisco Jorquera. " Méndez recibiu 16,5 millóns de euros en concepto de xubilación e ademais percibiu outros 11 millóns
por deixar o cargo 5 anos antes do remate do
seu mandato, aínda que o Banco de España
só lle permitiu acceder finalmente a 2,5 millóns de euros".
Tamén AGE se mostrara moi dura cos e coas
xestoras da entidade: "Fixeron unha desfeita".
audiencia nacional
A propia Audiencia Nacional ten unha sentenza na que se dá conta dunha serie de irregularidades cometidas por Casixa Galicia na
taxación de bens e propiedades. Fálase así de
'sobrevaloracións' de até o 40 por cento ou ben
de como se taxaban como se fosen urbanizábeis terreos que non o eran. Unhas prácticas
que axudan a comprender a existencia do gran
O 'Clan Méndez': facer caixa na
fusión das entidades galegas
A documentación que desvela presuntas vendas irregulares de bens á muller de J.L. Méndez é
máis un exemplo dun modelo de xestión que levou, en última instancia, á perda do sistema.
Interrogantes sobre a
procedencia dos cartos
Rosa Pascual desembolsou
1,5 millóns de euros polos
15 inmobles de Caixa Galicia
taxados en case dous millóns.
Unha cifra considerábel.
Neste tipo de operacións
con tanto diñeiro, lembran
diversas fontes, é mester
achegar documentación
que demostre e garanta a
procedencia deses cartos.
E hai quen aponta a que
iso non se tería feito nestas
operacións por parte da
muller de José Luis Méndez.
"Iso teno que saber o
Consello de Administración
que estaba daquela, que foi o
que deu o visto bon a todas
esas vendas", indican fontes
sindicais. "Podería ser unha
das cuestións a debullar na
Comisión de Investigación
das Caixas".
A Audiencia
Nacional
confirmou a "falla
de veracidade" en
moitas taxacións
de Caixa Galicia
buraco en caixa que tiña a entidade e que obrigou a meter cartos públicos..
responsabilidades
Mais os movementos do 'Clan Méndez' non remataron coa fusión e posterior desaparición
de Caixa Galicia. José Luis Méndez asesora o
grupo hoteleiro Inversora de Hoteles Vacacionales, o que financiou con 35 millóns de euros
vía créditos e participacións acionariais en determinados proxectos durante a súa etapa á
fronte da extinta caixa galega.
E os seus fillos e unha das noras irromperon na banca de investimento, empregando
dúas sociedades opacas para 'mover' o patrimonio familiar.
uns papeis en mans da
fiscalía
A CIG fixo entrega á fiscalía
da documentación na
que se recollen presuntas
irregularidades da familia
Méndez. O secretario xeral da
central nacionalista explicou
que se “deu este paso "para
que se abra o procedemento
penal que esta estime e que
non se deixe isto sen pasar
polo xulgado”. Suso Seixo
considera que é máis grave
aínda que estas operacións
coincidiran nun momento
delicado para as caixas que
levou á súa fusión e no que se
estaba·enganando claramente
as e os preferentistas. “Que
neste contexto haxa unha
apropiación por parte da
familia Méndez de todo o
que era patrimonio das caixas
por debaixo do valor real é
escandaloso e delitivo”.
10 tema dA SEMANA
O estado,
incapaz de deter
o desexo catalán
Milleiros de persoas nas rúas, chamadas á desobediencia
desde ERC e a CUP e Artur Mas negándose a parar o
proceso simbolizan a contestación popular e institucional
da Catalunya soberana após a prohibición por parte
dos mecanismos do Estado español da convocatoria da
autodeterminación do 9-N.
Rodri Suárez
Imaxes: SG
Non por esperados resultaron menos poderosos os acontecementos que se levan vivindo
desde o pasado 11 de setembro en Catalunya,
cando a Diada reuniu a 1,8 millóns de persoas
nas rúas de Barcelona a prol da independencia e dun proceso de autodeterminación que
alcanzou o seu cumio nos últimos días, de xeito especial a partir de a Generalitat asinar o
decreto que convocaba a consulta do 9 de novembro, contestada polos poderes españois
cunha urxente prohibición que non fixo máis
que teimar no conflito, dándolle aínda máis
forza á maioría que en Catalunya defende a
soberanía propia diante dun Estado supostamente democrático pero disposto a todo con
tal de evitar un chamado ás urnas, ademais
moi semellante ao que apenas dúas semanas
antes se celebrou sen ningún tipo de problema en Escocia.
O antagonismo que se está a dar en Catalunya amósase como o confronto entre un desexo
común e unha imposición; entre un afondamento democrático e o inmobilismo dun modelo como o español de 1978, con claros vencellos
coa anterior ditadura mediante os discutidos
consensos da chamada Transición, que talvez
nunca se atoparon cun desafío cidadá e político tan fondo como o que agora sae das rúas
catalás. E que ninguén cun mínimo de visión
analítica do proceso pode acreditar en que se
poida deter cunha simple decisión censora das
elites españolas ante a enorme mobilización
do pobo en Catalunya, que se traslada a outros
territorios e que, dun xeito ou outro, parece
evidente que acabará provocando importantes cambios; ben lexislativos, ben directamente
sociais, xa que a posibilidade dunha declaración unilateral de independencia é xa un escenario completamente posíbel, namentres
que desde o banco unionista ameázase coa
suspensión da autonomía, que de seguro só
provocaría maior intensidade na reivindicación soberanista.
A segunda feira 27 asinou Artur Mas -co
apoio presencial da ampla maioría do Parlament- o decreto que, baseado na Lei de Consultas, convocaba o referendo do 9-N, decisión que
Multitudinarias mobilizacións en defensa do dereito a votar o 9N.
foi celebrada nas prazas pero que decontado
atopou resposta en negativo por parte do Goberno español, que acelerou reunións do máis
alto nivel para frear o anuncio dun chamado
ás urnas que (como xa ocorrera cando a reforma do Estatut que, segundo moitas versións,
activou a xa latente arela independentista ao
negar o carácter nacional de Catalunya ou impedir determinado tipo de avances en cuestións
sociais ou lingüísticas) por medio do Tribunal
Constitucional (TC). Acudiu Rajoy ao primo de
Zumosol que as propias maiorías políticas -bipartidistas se a referencia é o xa caduco reparto
de escanos no Congreso de Madrid- designan
e que, como era de agardar, rapidamente suspenderon o referendo e tamén a Lei emanada do Parlament, coas habituais acusacións de
“inconstitucionalidade”, referencia que agocha
a determinación cadrada do que xa se define
en cada vez máis amplas capas de poboación
como “réxime do 78”, alérxico e mesmo histérico ante calquera paso que dirixa a mirada á
soberanía das nacións que fan parte do Estado
español, queiran pertencer a el ou non.
En principio, o Goberno de Mas -co sector
de Convergència sen fisuras, algo máis visíbeis pero menores en Unió- reaxiu á prohibición teimando na unidade das forzas favorábeis á consulta -que suman o 80 por cento
da Cámara, ou unha porcentaxe semellante
ou maior dos concellos do país, ben como a
diversas organizacións sociais- e tamén con
prudencia, retirando xa os anuncios televisivos que pedían participación no referendo e
lanzando directrices para preservar o funcionariado, posto que desde Madrid se insiste na
posibilidade de que sexa encausado todo aquel
que desoia o máis mínimo a medida do TC, o
que abrangue tamén a rexedores ou calquera
que decida sacar as urnas ou manter o mandato social do 9-N. Fálase desde o unionismo
de supostos delitos como “sedición” ou “prevaricación”, cos que tamén pretenden asustar a un Artur Mas (que manexou ao seu favor os tempos da convocatoria para limitar o
efecto do escandaloso -e interesado en determinadas esferas- Caso Pujol) que mantén que
Catalunya decidirá por sufraxio o seu futuro,
dun xeito ou outro. Algúns indicios apuntan
a unhas eleccións autonómicas plebiscitarias.
Primeiro, seica é posíbel que esgote a vía legal que ofrece a posibilidade de recurso ante o
Constitucional. Porén, a palabra que máis soa
é outra: desobediencia.
multitudes nas rúas
ERC e, sobre todo, a CUP consideran que a lexitimidade do desexo popular é inmensamente
maior que o dunhas leis que cualifican de “antidemocráticas” e que pretenden combater a
todos os niveis, mesmo aceptando un enfrontamento radical -pero pacífico- co Estado. E tamén nese caso semellan estar acompañados
pola cidadanía. No mesmo momento no que
se coñeceu a decisión do TC, a CUP convocou
varias concentracións, nalgún caso reprimida
por forzas de seguridade tanto estatais como
autonómicas. Despois, foron de novo multitudes as que se concentraron antes os concellos
de toda Catalunya para protestar contra a negación do seu dereito a decidir, mobilización
que tivo réplicas solidarias noutros puntos do
Estado, tamén nas cidades galegas.
“Xa lles gustaría, pero a partida non rematou”, afirman desde o Govern. O movemento pola soberanía non para de medrar. Certa
España amosa, pola contra, a súa identidade
máis pechada, tanto por parte do PP como do
PSOE de Pedro Sánchez, defensor da prohibición da consulta que logo decora con chamadas á reforma constitucional, fórmula que xa
nin atopa credibilidade en amplas faccións do
PSC. O reto parece claro: ou a fórmula do Madrid unionista ou a do soberanismo catalá -que
tamén é o doutras nacións-; ou a prohibición
ou a democracia. Ou a imposición ou as urnas.
Aí decídese o futuro. E, malia ter menos poder gobernamental, por agora o combate está
claramente do lado do pobo que pide autodeterminación.
tema dA SEMANA 11
Oriol Junqueras (ERC)
Artur Mas (CiU)
referendo como o convocado para o 9 de novembro, en vez de atentar contra os dereito do
resto dos cidadáns. Paréceme moi triste que
haxa deputados que sosteñan o contrario. A
cuestión non é votar ou non votar senón o respecto pola lei que deben ter todos os gobernantes, posto que sen lei non hai democracia”.
asier Harraiz (Bildu)
“O Estado xoga suxo, mais Catalunya non
se volverá render ante o TC como pasou coa
sentenza do Estatut, xerme da situación actual. Se boa parte do proceso que estamos
vivindo comezou cunha decisión dese órgano xudicial en contra da vontade da cidadanía desta nación, alguén cre que este
proceso ten que rematar con outra sentenza na nosa contra? E para nós supón unha
mágoa que a dirección do PSC non acompañe a súa xente nos concellos que si está
a apoiar a consulta”.
“Non rectificarei. No que dependa de min, o
proceso continuará e acabaremos votando,
e votando a pregunta acordada, algo que o
PP non poderá impedir. Defendemos unha
resposta conxunta de todas as formacións
e movementos que están a prol da consulta
porque se trabucan aqueles que pensan que
o encargado de facer política é un Tribunal
e non os Parlamentos. Eu actúo en función
do que pensa a maioría social de Catalunya”.
Pedro Sánchez (PSOE)
Dolors Camats (ICV)
OITO VERSIÓNS
“Condenamos a quebra da legalidade perpetrada polo presidente da Generalitat coa convocatoria do referendo e garantimos o apoio
socialista a todos os recursos que se poñan
en marcha para detelo, posto que a conduta
de Mas dana fondamente a democracia española, se ben Rajoy debería aceptar que a mellor defensa da Constitución é renovala e facer
política con ela, na vez de petrificala”.
David Fernández (CUP)
“O Non a Catalunya significa tamén un Non a
Euskal Herria, polo que tamén artellaremos
unha rolda de contactos desde aquí para esa
negación que estamos a sufrir. Os axentes políticos vascos non poden deixar soas as institucións catalás neste camiño que están facendo xunto á súa cidadanía para converter
os cataláns nos únicos donos do seu futuro
político, algo que tamén desexamos para o
noso pobo”.
Xavier Vence (BNG)
Mariano Rajoy (PP)
“É vergoñenta a monitorización do Tribunal
Constitucional que exerce o PP, polo que apelamos á mobilización popular e á desobediencia
civil para facer fronte á suspensión do 9-N. A
nosa preocupación é atopar unha saída á peor
crise social e política que se vive en Catalunya, nós estamos ao carón do 80% da sociedade
deste país, onde un sector moi relevante está
constantemente mobilizado, o que exerce un
efecto democratizador”.
“Usaremos todos os mecanismos políticos
e xurídicos para garantir que se celebre
o chamado ás urnas do 9 de novembro,
cuxa convocatoria por parte do Goberno
catalán valoramos positivamente porque
supón cumprir co mandato parlamentar
e social que reclama votar, que é a única
solución posíbel, ao contrario do que está
a facer Mariano Rajoy e o PP ao levar esta
decisión democrática ao Tribunal Constitucional”.
“A obriga da Generalitat de Catalunya é a de
cumprir coa lei, que impide la celebración dun
“Desde o BNG demandamos mesura, diálogo e respecto ás institucións, ao pobo catalán e a todos os demócratas que non lle temos nunca medo as urnas, sexa cal sexa o
resultado. O pobo de Catalunya ten dereito a
expresarse a través dunha consulta convocada pola maioría do Parlament, en función
das competencias que teñen recoñecidas no
seu Estatuto. É unha consulta plenamente
democrática e legal”.
12 galiza
economía
Quinta
feira,
2 de
outubro
de 2014.
Nº 116
Quinta
feira,
x de
xxxxxx
de 2014.
Número
xx
Obras do AVE ao seu paso por Ourense.
O.R.
Imaxe: Treneando
O Ministerio de Economía e Facenda presentou o 30 de setembro o anteproxecto de
lei de Orzamentos para 2015. Na proposta
deseñada polo goberno español, Galiza sitúase como o territorio onde menos se incrementarán os investimentos o vindeiro
ano --só o 2,16% a respeito do período anterior e até 6 puntos menos en relación coa
suba media no conxunto do Estado. Porén,
as partidas orzamentarias procedentes do
Ministerio de Fomento -e, nomeadamente, o
desembolso económico destinado ao financiamento das liñas de Alta Velocidade- sitúan o país entre as comunidades con maior
investimento estatal.
Neste senso, dos 1.385 millóns de euros
que o executivo español transferirá a Galiza,
578 millóns irán parar a Adif como investimento no Tren de Alta Velocidade (TAV).
Nomeadamente, para sufragar os costes da
liña que conecta Galiza coa Meseta e, en último termo, con Madrid.
As partidas de Fomento sitúan o país como o terceiro territorio con maior investimento –o 12,3% dos orzamentos de Estado-após Andalucía e Castela e León. Un feito que
apurou as gabanzas do Partido Popular galego á proposta lexislativa deseñada desde
Madrid. Segundo @s populares, “Galiza recebe o duplo dos cartos que por poboación
lle corresponden” nunha contas que definen
como o “traslado” da “recuperación económica” á “economía doméstina”, sinalou en com-
O AVE suga o investimento
estatal en Galiza
As infraestruturas levan a parte do león do gasto estatal, que se sitúa como o territorio
onde menos se incrementan as partidas orzamentarias.
parecencia de imprensa o recén nomeado
voceiro do PP, Miguel Tellado.
orzamentos “propagandísticos”
No entanto, desde os grupos da oposición
parlamentar criticaron o proxecto de lei de
orzamentos para 2015 polos consideraren
“propagandísticos” e mesmo lembraron que
“segundo a previsión de investimento para
2014 do sector público empresarial en Galiza, inicialmente de 1.127 millóns de euros,
só está previsto investir o 74%” (834 millóns
de euros), salientou a voceira do BNG no
Congreso español, Olaia Fernández Davila.
Trátase, denunciou, “duns orzamentos ficticios” e “de eslogan publicitario”, acrecentou, nun exercicio marcado polas eleccións
municipais de 2015 e autonómicas (agás en
Galiza, Euskadi, Catalunya e Andalucía), en
maio do vindeiro ano.
Desde a organización frontista lembran
que o investimento finalmente executado “é
menos do previsto” no proxecto lexislativo
como reflicte a autovía que unirá Lugo e
A oposición
advirte de que
os orzamentos
deseñados en
Madrid non se
executarán na súa
totalidade como
aconteceu en 2014
Compostela, proxectada desde os anos '90
e aínda pendente de executar.
Desde Alternativa Galega de Esquerda
(AGE) a vice-voceira do grupo parlamentar, Yolanda Díaz, criticou que sexa o “tren
de alta velocidade” o que “coma” os investimentos estatais en Galiza. "Un proxecto
faraónico, que non contribúe a vertebrar
o país nin a cohesionar a sociedade”, enfatizou Díaz, no que coidan supón o herdo
por parte de Feijóo e Ana Pastor das “liñas
políticas de Zapatero”. Ora ben, desde o PsdeG, o seu líder, Xosé Ramón Gómez Besteiro criticou que Galiza “perda peso” no
conxunto do Estado español en relación
coas contas públicas aprobadas polos anteriores gobernos de Rodríguez Zapatero.
"Todos lembramos como Feijóo criticaba,
no ano 2010 e xa en plena crise, os máis
de 2.000 millóns que o goberno de Zapatero destinaba a Galiza”, asegurou, ao tempo que advertiu de que a respeito do “nivel de execución previsto, non se investirá
nin o 70%".
comarcas 13
Quinta feira, 2
outubro.de
Nº2014.
116 Número xx
x de xxxxxxx
O Pazo de Tovar podería
agochar irregularidades
na xestión municipal de
Lourenzá
Incumprimentos municipais nas obras desenvolvidas no
Pazo destapan un posíbel caso de nepotismo.
D.A.
Imaxe: SG
Segundo denunciou o grupo municipal do
BNG, após comunicárselles a retirada da subvención concedida pola Xunta de Galiza através do AGADER para o desenvolvemento do
proxecto Museo e Centro de Interpretación
da Cultura dos Pazos Galegos, a xestión municipal desenvolvida pola equipa de goberno
evidencia irregularidades.
Neste senso, @s nacionalistas denuncian
que a “falta de control” e a “deficiente ou nula xestión” no “seguimento e evolución do
proxecto” pon de manifesto que existiu unha
“deixadez de funcións” por parte da alcaldesa, Emma Álvarez Chao (PP) en calidade de
interlocutora única para a xestión dos trámites e sinaturas dos contratos.
E é que o prego de condicións polo que
se rexe a concesión da axuda pública –que
supón o 66% do custe das obras a desenvol-
O
Pazo de Tovar.
ver no Pazo-- non foi cumprido, o que impide a abertura do Centro de Interpretación
e o cumprimento dos obxectivos fixados. A
Xunta reclama agora ao Concello de Lourenzá a devolución de 98.000 euros, con cargo
aos orzamentos.
obras contratadas a un familiar
Para alén dos prexuízos que este feito poida
causar para a veciñanza laurentina, desde o
grupo municipal do Bloque aseguran que tales incumprimentos exixen a depuración de
responsabilidades políticas pois, alertan, os
labores de proxección e dirección das obras
non foron concedidas através dun concurso
de adxudicación pública, malia ser un BIC
–como chegou a confirmar en resposta escrita a propia alcaldesa-- senón que foron
contratadas a “un familiar do concelleiro de
Obras e Persoal”, denuncian. No concreto, a
filla do devandito edil.
Embora ter presentado un recurso xudicial
desde o goberno local de Lourenzá perante a retirada da axuda de AGADER –e cuxos
custes deberán ser sufragados polo erario
público-- para @s nacionalistas “existen responsabilidades que deben aclararse de inmediato, á vez que apuntan que o concello
non pode ser unha ferramenta ao servizo do
partido Popular para colocar a familia e tapar con fondos públicos os erros técnicos e
administrativos do goberno local”.
14 comarcas
economía
Cristian López
Imaxe: C.L.
Unión fronte á emerxencia social. Até 15
colectivos sociais, plataformas, sindicatos
e formacións políticas de Vigo decidiron sumar forzas nos últimos meses para crear a
Asamblea de Movementos Sociais. Os recortes, as continuas demoras e os obstáculos
administrativos e legais deixaron desprotexidas a centos de persoas e familias empobrecidas no que vai de ano.
O propio Concello de Vigo recoñeceu recentemente que 700 familias encóntranse
en situación de extrema necesidade, mentres máis de 3.000 agardan por unha axuda
municipal que lle permita pagar a vivenda,
as facturas ou os alimentos. Cifras que non
reflicten a profundidade do problema. As organizacións sociais calculan que son máis
de 50.000 as persoas que malviven baixo o
limiar da pobreza na comarca viguesa.
Un caldo de cultivo que empurrou os
axentes sociais de Vigo a un achegamento, que deu como resultado a Asamblea de
Movementos Sociais. A Federación Veciñal
Eduardo Chao foi a anfitrioa das primeiras
reunións as que se foron sumando integrantes, como o colectivo Imán, a Rede de
Solidariedade Popular, a plataforma Xuntos
ou a Plataforma contra as Claúsulas Solo. A
Asamblea ten o apoio ademais de forzas sindicais (CIG, CUT, CGT e Sindicato Ferroviario)
e políticas (BNG, Equo, Podemos, Alternativa
Social, Anova e Esquerda Unida).
servizos sociais baixo
mínimos á beira do colapso
Unha situación que se agrava semana tras
semana polo enorme colapso dos servizos
sociais de Vigo, que provoca retrasos de meses na tramitación das axudas. Cada traballador e traballadora social acumula unha
media de entre 150 e 300 solicitudes sen resolver, situación que o mesmo persoal denunciou, pois atenden ao duplo de persoas
das que deberían segundo fixan os ratios.
Esa é unha das principais denuncias da
Asamblea. Consideran que para o volume
de persoas peticionarias serían necesarias
40 persoas no departamento de Benestar
Social, que conta hoxe con 17. A acumulación de traballo provocou varias baixas por
depresión e ansiedade entre o cadro de persoal. Cada baixa merma máis o funcionamento dun servizo xa saturado.
Mentres, o goberno municipal garda silencio, pese a incumprir todos os prazos
fixados para a concesión das axudas por
falta de persoal. Dende a CIG apuntan que
inda ten pendente convocar unha Oferta
Pública de Emprego do período 2010-2011,
que se nega a facer.
En setembro xuntáronse ademais o pago das axudas de comedor e de libros, con
centos de peticións sen resolver e co curso
comezado por falta de presuposto. Igual que
as axudas de emerxencia, uns 200 euros de
media, cuxo orzamento se liquidou en apenas seis meses.
No caso da principal prestación municipal para necesidades básicas, o coñecido como ‘cheque social’, o retraso podería
chegar a decembro, igual que o pasado cur-
Unidade social en Vigo
contra Xunta e concello
A Asamblea de Movementos Sociais de Vigo presiona as institucións, ante a falta de
respostas para as familias e persoas empobrecidas.
Protesta da Asamblea que coincidiu coa chegada de dous megacruceiros a Vigo.
A pobreza fronte ao “glamour internacional”
A pasada fin de semana, mentres
Vigo ollaba expectante para
os dous megacruceiros que
chegaban á cidade, a Asamblea
de Movementos Sociais remataba
a súa última manifestación fronte
á Delegación da Xunta, a escasos
metros dos barcos de luxo. Os
turistas, uns 10.000, observaban
con interese e fotografaban o
centenar de manifestantes que
foron rodeados por un forte
dispositivo policial.
A imaxe social do ano foi
unha casualidade, recoñecen
so, segundo fontes dos servizos. Todo pese
a que na convocatoria fixaban unha data,
xa incumprida. O Concello recortou por riba os fondos para o ‘cheque social’ un 40%
ao tempo que endureceu as bases para reducir o número de solicitantes, mil menos
que en 2013.
xunta: axudas de 400 euros
con 11 meses de retraso
Axudas municipais que son incompatíbeis
coa alternativa autonómica, a Renta de Integración Social de Galicia (Risga), que presenta os mesmos problemas. A prestación
rolda de media os 400 euros, con atrasos de
até 11 meses e claramente insuficiente para
vivir, segundo denuncian ducias de solici-
os organizadores, pero unha
casualidade benvida. O contraste
entre a pobreza local e o “glamour
internacional”, recibido polos
gobernos municipal e autonómico
con gran despregamento, foi o
escenario perfecto para cambiar a
foto agardada polos responsábeis
políticos.
“Abel Caballero protexe os
pasaxeiros millonarios destes
cruceiros, pero non aos pobres da
súa cidade. Di que a cidade é fermosa
pero será para a clase alta, non para
os excluídos sociais”, asegurou ao
remate Antón Bouzas, voceiro
do colectivo Imán, integrada na
Asamblea.
Bouzas criticou políticas como
reformar o estadio de Balaídos,
“porque dá votos”, cando recorta
en programas sociais como
Sereos, que axuda a persoas
sen recursos e sen teito. “Poñen
gaiteiros para que as multitudes
se divirtan mentre expulsa os
usuarios e usuarias de Sereos do
centro da cidade e os manda a
unha zona industrial. Para que os
turistas non vexan a pobreza”.
Son máis de
50.000 as persoas
que malviven
baixo o limiar
da pobreza na
comarca viguesa
la tamén os continuos recortes en materia
social do goberno de Núñez Feijoo, un 10%
menos de investimento dende 2012, segundo datos do Colexio Oficial de Traballo Social de Galiza. Por esta razón, as familias e
persoas empobrecidas vense na obriga de
depender, en grande medida, de organizacións asistenciais onde as propias institucións os derivan.
A intensidade das protestas da Asamblea vai en aumento ante a xordeira institucional. Na última xuntanza, esta mesma
semana, acordaron iniciar unha recollida
de sinaturas e consideraron saír de novo a
rúa, logo de varias concentracións e unha
manifestación, que deixou a imaxe social
do ano.
tantes. A reforma da Lei de Risga, en vigor
este ano, aínda non ten aprobado o decreto
que a desenvolva, pese a que se venceron
os seis meses que marca a norma.
A Asamblea de Movementos Sociais sina-
traballo
opinión 15
Quinta feira, 2
outubro.de
Nº2014.
116 Número xx
x de xxxxxxx
apuntamentos de clase
Combatermos
todos os
tratados
O
UE e EUA negocian ás costas das populacións europeas un acordo de libre comercio.
CIG adhire a un manifesto
contra os tratados
trasatlánticos de libre comercio
sen respecto ás
condicións laborais
<<Cómpre
xa que logo
evitarmos caer
na trampa
de combater
só as últimas
medidas>>
Para alén do máis, o AECG non incorporará mecanismos efectivos e vinculantes para garantir o respecto das condicións laborais e salariais, logo de que a
UE rexeitase a súa inclusión. Impedirá
tamén que se favorezan produtos ou servizos locais nos contratos públicos e fará
imposíbel “volver a nacionalizar servizos
privatizados, ou desenvolver novos servizos públicos”.
É por iso que as organizacións asinantes sintetizan o seu rexeitamento contra
os acordos trasatlánticos de libre comercio, asegurando que estes provocarán “un
aumento das desigualdades, o retroceso considerábel das nosas proteccións
sociais e ambientais, e permitirá o control das empresas transnacionais sobre
os nosos dereitos económicos, sociais e
ambientais máis elementais”. Amais do
manifesto promoveranse acción internacionais. O vindeiro 11 de outubro celebrarase o Día Europeo de Acción contra
o TTPI, o AECG e o Acordo de Comercio
sobre Servizos (ACS).
A Directiva de servizos, antes coñecida
como Bolkestein, a forzosa transposición
normativa, ou as imposicións da Troika, son
exemplos recentes que nos deben axudar a
comprender que a dimensión do problema
que enfrontamos é moito máis profunda, e
a súa raiceira claramente sistémica, afecta
o cerne do modelo de organización económico e social dominante no polo Atlántico
do planeta.
Cómpre, xa que logo, evitarmos caer na
trampa de combater só as últimas medidas,
en troca de dar a batalla contra o deseño político e económico do que agroman. Non abonda con confrontar os síntomas máis recentes,
pois a doenza que enfrontamos ten unha dimensión canceríxena, se se permite o símil,
o que nos obriga a incidir na metástase e nas
súas áreas de orixe. Porque o TTPI e o AECG
son, ao cabo, consecuencia e alargamento
doutros tratados: desde o de Roma, pasando
pola Acta Única Europea e Maastritcht até
o de Lisboa. Hai que os combater todos, ou
seguiremos perdendo sempre.
130 organizacións internacionais opóñense ao AECG (UE-Canadá) e o TTPI
(UE - EUA), denunciando que suporán unha maior desregulación social,
laboral e ambiental impondo un severo retroceso en dereitos para beneficiar as
grandes corporacións.
Davide Terán
Imaxe: SG
A Confederación Intersindical Galega é unha
das 130 organizacións que subscreben unha declaración conxunta contra o Acordo
Económico e Comercial Global (AECG), que
o Goberno de Canadá e a Comisión Europea
levan moitos meses a negociar de maneira
secreta. Canda o AECG a Unión Europea está tamén a traballar nun tratado comercial
cos EUA, o Parternariado Trasatlántico para o Comercio e os Investimentos (TTPI). A
aprobación de ambos os dous pactos minguará a soberanía dos Estados, limitando
a capacidade de decisión dos Gobernos e
administración públicas como medio para garantir os máximos lucros da grandes
corporacións transnacionais.
A declaración subscrita pola CIG xunto a
máis dun centenar de organización sindicais,
labregas, de mulleres, grupos das primeiras nacións, ONGs, asociacións de consumidores, grupos ambientais, redes de investigación e outras organizacións sociais,
denuncia que o AECG non só regulará o intercambio de mercadorías, senón que, aseguran, “afectará tamén á comercialización de
numerosos servizos, incluídos os financeiros
e os servizos públicos, á cooperación regulamentada, aos contratos nos sectores públicos,
á agricultura, á protección dos investidores e
a mobilidade da man de obra”.
No manifesto cualifican ao AECG como antidemocrático, non só por se estar a negociar
sen transparencia, senón polo feito de que os
pactos que inclúe ultrapasan os acordos adoptados dentro da OMC e da maioría dos acordos
comerciais vixentes, “sen que os Parlamentos
teñan coñecemento”.
Aliás, alertan de que a súa posta en marcha
limitará a capacidade dos Estados para lexislar. No cerne desta limitación estaría o mecanismo de resolución de litixios que se fixe no
acordo. Segundo apuntan as filtracións dos
últimos rascuños, a mesma permitirá aos investidores privados estranxeiros denunciar os
gobernos dos Estados que estabelezan medidas de regulación que “poidan afectar o valor
económico dos seus investimentos ou os beneficios esperados”. Situación que xa ten antecedentes noutros acordos, como as reclamacións millonarias de grandes transnacionais
contra os gobernos de Exipto, Canadá, Alemaña, Uruguai ou Australia, por teren aprobado medidas que prexudicaban ou limitaban
o lucro privado do capital monopolista. “Este
mecanismo limita globalmente o dereito dos
s novos tratados de libre comercio
que se están a
negociar --de costas ao
povo-- entre a Unión
Europea e Canadá e
Xabier P. Igrexas
máis os Estados Unidos
@contradiscurso
agudizarán o crecente
Activista
proceso de deresgulación e precarización social e laboral. Porén, o TTPI e o AECG, non son
en si propios o problema, senón apenas un
novo e agravado síntoma da doenza de fondo.
De feito, ambos os dous acordos son os desenvolvementos dos parámetros sob os que se
cimentou o chamado proceso de construción
europea, do que nacerían a actual UE e o euro.
A prelación antidemocrática do mercado sobre as persoas e os povos ou a superposición
do poder económico-empresarial do capital
monopolista sobre a (presunta) soberanía dos
Estados, son realidades que anteceden aos novos tratados. Forman parte da xenética neoliberal da que xurdiu a Unión Europea.
Estados a regular e gobernar no interese público”, enfatizan.
16 traballo
Primeira semana de folga en Treves
X.P.I.
Imaxe: CIG
A folga na auxiliar da automoción Treves
xa superou a primeira semana de duración ante a falla de acordo entre as partes.
O paro indefinido pretende forzar á dirección da factoría de Campolongo (Pontevedra) á negociación de melloras salariais e
de condicións de traballo no próximo convenio colectivo.
Malia se produciren xa varias reunións
entre a representación sindical e a empresa, coa mediación do Consello Galego de
Relacións Laborais, o acordo antóllase aínda difícil. “Houbo achegamentos, pero inda
estamos moi lonxe de chegar a un acordo”,
advertía David Couñago, presidente do Comité de Empresa.
O sindicalista da CIG explicou que a demanda de máis días de libranza é o único
dos ámbitos nos que se produciu algunha
aproximación entre posturas. As diverxencias mantéñense practicamente inalteradas
no referido á redución da xornada laboral
–dado que a empresa insiste en manter unha xornada de segunda feira a domingo— e
tamén aos aumentos salariais demandados
para comezar a equiparar as retribucións
co resto de empresas do sector.
O plantel demandou tamén a implicación
da Xunta de Galiza. O pasado día 30 concentráronse diante da delegación do Goberno galego en Pontevedra, para solicitar
seren recebidos polo delegado provincial,
a quen lle trasladarán o seu reclamo de
X.P.I.
Imaxe: CIG
A folga indefinida convocada en FaureciaAsientos (Vigo) para este dous de outubro
non terá lugar. O Comité de Empresa, presidido pola CIG, asinaba o pasado día 29 un
preacordo que foi ratificado pola asemblea
de traballadores e traballadoras, no que lograban que a dirección se comprométese a
aumentar o número de operarios nas liñas 1
e 2 de produción e en loxísitca. Desta maneira reduciranse os elevados ritmos de traballo que estaban a producir un problema de
saúde laboral.
O acordo suporá a incorporación de dúas
persoas por cada quenda nas liñas de produción e outras tres persoas no departamento
de loxística. Neste último era onde se rexistraba un agravamento da situación após o verán coa implantanción dun novo sistema de
traballo. “O labor que antes se facía utilizando
maquinaria, vano facer agora traballadores e
traballadores arrastrando uns carros”. A esta circunstancia engádense tamén as novas
exixencias formuladas polo grupo PSA-Peugeot Citroën, quen demanda da factoría que
fabrique “asentos máis completos”.
A falla de avances na negociación apunta a que o conflito se vai prolongar. Citroën
decide adiantar a súa parada de produción en favor da empresa auxiliar.
Aspecto dunha mobilización dos operarios de Treves.
que “exixan que as pezas que se fabrican
en Portugal, Girona ou Valladolid as fagan
aquí”. Tanto Treves como o grupo PSA-Peugeot Citroën receberon importantes subvencións públicas por parte da administración autonómica.
citroën para antes
Treves fornece á factoría viguesa de Citroën
de fundas de asento, cabezais e apoia có-
Treves e o grupo
PSA-Peugeot
Citroën receberon
subvencións
públicas
bados do seu modelo C4 Picasso. A multinacional francesa decidiu adiantar a súa
parada de produción –que afecta as dúas
quendas-- prevista para os días 9 e 10 de
outubro aos días 1 e 2. Unha decisión coa
que, en opinión da CIG, Citroën pretende
“botarlle unha man a Treves” no conflito,
xa que desta maneira “poderá contar con
stock un par de días máis, o que nos obrigará a manter a folga máis tempo”.
Suceso sindical en Faurecia-Asientos
Os elevado ritmo de
produción estaba
a provocar un
problema de saúde
laboral
Saúde laboral
Un operario de Faurecia-Asientos.
“De xaneiro a agosto deste ano as baixas médicas por causas derivadas de lesións muscoesqueléticas situáronse no 70,37%”, explican
desde o Comité de Empresa para ilustrar a
problemática que enfrontaban na empresa e
que os levou a promover a convocatoria dun
paro indefinido na factoría que provee a PSACitroën, que finalmente non se producirá.
Desde a representación sindical denuncian,
ademais, que, por mor da nova Lei de mutuas,
as persoas afectadas por estas doenzas “van
ser derivadas á Seguranza Social por enfermidade comúns”.
a fond
Caderno de análise.
Quinta-feira, 2 de outubro de 2014 • Número 81
"Ramón Suárez Picallo, 50 anos canda nós"
O descoñecemento é sempre camiño aberto para o desprezo. Ramón Suárez Picallo, o mariñeiro emigrante, dirixente obreiro e militante comunista na Arxentina dos anos vinte, xornalista impenitente na terra e nas Américas, nacionalista, era ben consciente disto. A súa obra só
nunha pequena parte é coñecida. No cincuentenario do seu cabodano, achegamos esta pescuda coordenada por Cilia Torna sobre a súa vida
e o seu pensamento, acompañada de textos esquecidos que nos descobren ese outro grande Ramón, o don Ramón de Sada.
Imaxe: retrato de Ramón Suárez Picallo.
2
en profundidade
Ramón Suárez Picallo. De Veloi ao
C
A FONDO
<<O seu labor
parlamentario é
o máis prolífico
da bancada
nacionalista, coa
defensa dun
pensamento
nacionalista e
marxista>>
ando Ramón Suárez Picallo arribou no porto de Bos Aires aínda pelexaba cos dezasete
anos. Quedaba atrás un pai, Eduardo Suárez
Fernández, e unha nai, Teresa Picallo Martínez, que pariría en vinte e tres anos once
fillos e fillas. Deixaba no seu Veloi natal, alí fronte á
Ría de Sada no corazón das Mariñas coruñesas, unha
vida de traballo e privacións que comezara naquel 4
de novembro de 1894. A súa mochila cheiraba a salsa, tiña marcados na man os callos e tatuadas na cabeza aquelas escasas xornadas escolares canda o seu
mestre Xosé Somoza Eirís. Antes de chegar á capital
arxentina iniciárase como labrego aos sete anos traballando nos leiros familiares, ao pouco embarcouse
de “cho” canda seu pai mariñeiro, loitando co remo
coa axuda do “tolete”, e polo medio foi peixeiro, tendo
entre a clientela a mesmísima Emilia Pardo Bazán. A
súa foi unha xinea de rebeldes, uns emigrantes que
poboaron América de Norte ao Sur, outros revolucionarios, iso si el protestou dos dous xeitos.
Non tardou en tomar partido. Á altura de 1915 xa
militaba nas Xuventudes Socialistas Arxentinas e fai
parte do colectivo que edita o seu boletín, Adelante, que
defende as posicións do grupo de Zimmerwald, orientado por Lenin, onde publica o seu primeiro artigo en
1916. Por conseguinte, mantén unha visión critica coa
posición da II Internacional e da maioría dos Partidos
Socialistas por non identificar a “Grande Guerra” como unha guerra imperialista. Participa como convidado no III Congreso do Partido Socialista Arxentino
en abril de 1917, onde sae triunfante esta posición, se
ben a dirección oponse a executar os acordos. Así as
cousas, o 5 e o 6 de xaneiro de 1918 participa na fundación do Partido Socialista Internacional, canda a recoñecidos dirixentes revolucionarios como Victorio
Codovila, eterno secretario xeral do PC Arxentino e
delegado do Kominter para América do Sur, ou Luís
Emilio Recabarren, o dirixente histórico do proletariado chileno.
O nacer político na Arxentina
Nesta formación política que rematará por converterse
en 1920 no Partido Comunista Arxentino, presentarase
a concelleiro e senador en diferentes procesos electorais con resultados pouco satisfactorios. O proceso de
división do PCA acelera o abandono deste partido. Volve
ás filas do socialismo pero cunha posición ideolóxica
que bebía da experiencia soviética e do tronco doutrinal leninista. O mesmo Picallo explicará este proceso:
“Inicieime politicamente nas filas socialistas e nos sindicatos de oficios, dividido aquel movemento ante os
problemas da posguerra, especialmente a Revolución
Rusa e o rexurdimento das pequenas nacionalidades
oprimidas ou aletargadas, formei parte das filas comunistas, convencido de que remataba o ciclo histórico do
capitalismo e da súa representación política, o estado
imperialista. A revolución rusa facendo primeiro unha
Federación de Repúblicas e despois unha unión de repúblicas reivindicaba aos vellos povos rusos afogados
polo zarismo”. A reflexión do de Veloi, achegada nunha
carta a Casares Quiroga en 1933, dá para pensar que naquela altura o feito nacional xa facía parte da súa axenda ideolóxica. A significación política que Suárez Picallo
acadara no mundo da esquerda Arxentina explica o feito
de ser un dos oradores que participan no enterro civil
que se lle organiza a Lenin en Bos Aires en 1924.
Só levaba tres anos en Arxentina cando é despedido
do seu traballo por acudir á manifestación do 1 de Maio.
Xa daquela Suárez Picallo era un destacado dirixente
sindical que viña de fundar con Victorio Codovila o Comité de Propaganda Gremial que funcionou entre 1915 e
1917, ano da súa incorporación a FORA, e que aglutinaba na altura cincuenta organizacións de oficios. Suárez
Picallo, que xa fundara o Sindicato do Comercio, participa tamén na fundación do Sindicato de Viaxantes,
no que son elixidos para a directiva dous nacionalistas como Eliseo Pulpeiro e Ramiro Illa Couto. Á altura
de 1916 embárcase como camareiro e pinche de cociña
nos barcos de pasaxe que comunicaban por río e mar
as localidades arxentinas, actividade
que lle permite a organización dos traballadores do mar na Unión Sindical
Nadela - Lugo,19 de Xuño de 1932.
Arxentina, de cuxo Comité Central faría parte. No 1918 era o secretario da
Unión de Traballadores do porto de Bos
Aires e comeza a publicar o boletín Libertad, todo un manual do que debe
ser acción sindical: “los sindicatos no
estamos para conducir a los trabajadores a la lucha por el socialismo pero tampoco nos podemos quedar en
la defensa de los intereses concretos
de los mismos”. Nesas mesmas datas
publica xa en galego un opúsculo titulado “Cartas a un Obreiro” e continúa
o seu traballo como figura máis emblemática da Federación Obrera Marítima. A reacción situouse á ofensiva a
finais do primeiro quinquenio da década dos vinte e o movemento obreiro
comezou a concatenar derrotas até o
punto de que a finais de 1927 a Federación Obrera Marítima estaba derrotada e o conxunto do movemento ficaba
moi debilitado.
Homenaxe a Castelao. No centro Daniel Castelao, a súa esquerda Lugris Freire e a súa dereita Suárez Picallo. Entre os presentes atópanse
Maside, Alexandre Bóveda, Otero Pedraio, os irmáns Vilar Ponte, Paco del Riego, López Durá, Manuel Beiras, Rodríguez Somoza, Plácido
Castro, Anxel Casal ou María Miramontes.
A volta a Galiza
Após catorce anos fóra da terra, Suárez
Picallo, que viña de participar canda
Alfredo Viola na VIII e IX Conferencia Internacional da OIT, é recibido en
en profundidade
Congreso, mar por medio
A Coruña, 5 de Xuño de 1931.
Representantes nacionalistas na asemblea republicana dÁ Coruña. De esquerda á dereita na primeira fila: Antón Vilar
Ponte, Ramón Otero Pedraio, Suárez Picallo, Rodríguez Sómoza, Banet Fontenla e Daniel Castelao.
agosto de 1926 pola Galiza nacionalista. No mes escaso
que pasa entre nós, participa nunha chea de actos, destacando a homenaxe que en San Pedro de Nós lle organizan as Irmandades da Fala da Coruña coa presenza,
entre outros, de Antón Vilar Ponte, Víctor Casas, Lugrís
Freire ou Ben-Cho-Shey. Suárez Picallo achegarase ao
nacionalismo da man de Blanco Amor. Na súa compaña, e na de Eliseo Pulpeiro, botan a andar en setembro
de 1924 a revista Céltiga, arredor da cal se aglutinaban
unha parte do nacionalismo en disputa cos arredistas
da Sociedade Pondal. Ao ano seguinte, a compañía teatral de Concepción Olona poría en escena a súa obra
teatral “Marola”, hoxe infelizmente perdida.
Nesas mesmas datas, Suárez Picallo é unha das persoas de referencia do sector nacionalista da Federación de Sociedades Galegas, inmerso na altura nun forte
conflito interno co sector socialista que tiña á federación integrada na UGT. O traballo do nacionalismo na
mesma foi dando os seu froitos: desvinculouse da UGT,
incorporou aos poucos o galego como o seu idioma, e
tamén situou no seu calendario a celebración do 25 de
xullo e do día dos Mártires de Carral e de Pardo de Cela.
O sector nacionalista, que en 1928 sería expulsado da
Federación, volvería ás súas filas en 1930, designando xa
en 1931 a Suárez Picallo, a Alonso Ríos e a Campos Couceiro como representantes en Galiza. Sobre este grupo, isto é, as xentes de Céltiga e o sector nacionalista da
Federación, constituiríase en 1930 a sección Arxentina
da ORGA, que após a fundación do Partido Galeguista
mudaría o nome polo de Organización Republicana Nacionalista Galega Autónoma.
Non deixa de sorprender que o Suárez Picallo que
chega a Galiza teña un pensamento tan perfilado como expresa nunha serie de catro artigos publicados en
El Despertar de Galicia a finais de 1926 no que afirma:
“Glosaremos, al efecto, los dos libros fundamentales que
tratan del asunto: Teoría do nazonalismo Gallego, de
Vicente Risco, y Doutrina nazonalista, de Ramón Villar
Ponte. Estableceremos la diferencia fundamental que
existe entre el “chauvinismo” o nacionalismo imperialista y el espíritu de libertad nacional –esencialmente
avanzado, liberal y pacifista– que tiende a reivindicar el
derecho de los pueblos a disponer de sí mismos, postulado que han hecho suyo los espíritus más avanzados
del presente siglo” para rematar: “Queremos, además,
<<Mentres
presentaba o
Estatuto en
Madrid, saberá
do terremoto
que cambiará
para sempre a
súa vida e tamén
a do seu País>>
Bos Aires, Outubro de 1926.
Suárez Picallo, intervindo na Federación de Sociedades
Galegas.
que el nacionalismo luche, no sólo por la libertad política de Galicia, sino que también esa libertad se traduzca en libertad económica y justicia social para el
pueblo gallego”.
O labor parlamentario
Eran tempos de non parar. O 4 de Xuño de 1931 desembarca nÁ Coruña e o día 5 xa estaba participando
na asemblea republicana que se celebraba na cidade,
de onda sairá como candidato a Cortes. O labor parlamentario de Suárez Picallo é sen dúbida algunha o
máis prolífico do conxunto da bancada nacionalista.
Desde o primeiro momento defende o seu pensamen-
to nacionalista e marxista e interpreta a realidade galega desde esta perspectiva. Aproveita a súa intervención sobre o proxecto de constitución para explicar o
nacemento revolucionario da reivindicación galega en
1846. Xa que logo, desde entón houbo sempre na Galiza
unha arela autonomista, que a chegada da República
non fixo máis que avivar.
Son moitos os problemas que merecen a súa atención máis especial: a crise da industria conserveira, o
ferrocarril, a situación do campo, a crise do naval en
Ferrol o paro obreiro en xeral... Nunha palabra, os intereses da clases traballadora do campo, como a máis
relevante do país, e os da industria característica, a naval militar e a conserveira. Porén, este tratamento da
problemática social e económica que afecta as clases
populares galegas incardínase dentro dun contexto nacional galego e do papel que cumpre Galiza dentro do
Estado, isto é, do trato que recibimos, da incomprensión que padecemos.
Aínda así, a acción institucional só foi unha parte do
seu accionar político, sempre nas filas do Partido Galeguista desde a súa fundación en Pontevedra en 1931.
Foi un home de Partido e como tal defendeu a posición
deste en centos de actos públicos, deste a trincheira
xornalística, ás veces como director dÁ Nosa Terra ou
de Ser, outras como colaborador. Viviu en primeira liña os debates internos da organización, destacando a
súa participación na IV Asemblea, celebrada en Abril de
1935, onde manterá un vivo debate con Otero Pedraio.
Este proceso asembleario, saldarase cun trunfo das teses expostas polo de Veloi nas que defendía a unidade
do partido, alén do eixo dereita esquerda, xa que era a
expresión política dunha nación sen estado e a colaboración electoral coas forzas da esquerda española para
conseguir o Estatuto. Non aforrou esforzos na campaña do mesmo, se ben a súa vida viña de dar un xiro ao
ter rematado os estudos de dereito e estar exercendo
de avogado con Luís Seoane. Mentres presentaba o Estatuto en Madrid, saberá do terremoto que cambiará
para sempre a súa vida e tamén a do seu País.
Por Cilia Torna
Ensaísta e investigadora
3
4
en profundidade
Cando ser de esquerdas non é
escusa para desertar da nación
A FONDO
A
Bos Aires, 1957..
s afinidades de Picallo no
ideolóxico (socialista) e no
persoal (no republicanismo español) fixeron que
se dubidase da súa lealdade nacionalista. Confesou nunha carta
do 1940: “Sigo mantendo dous principios:
Galiza sobre todas as cousas; e despois
os meus amigos persoais, intelectuais e
espirituais...". Recoñece o condicionante
que ten no seu ánimo as relacións afectivas, mais deixa clara a súa prioridade.
Vexamos como na xestión da súa rede
de amizades e tamén no plano teórico
prima o servizo a Galiza.
Ter un ideario sobre o modelo social
xa fai que se lle asigne á organización
estatal que di posuílo. Mesmo se presenta como incompatíbel coa pertenza
a forzas galegas nas que se convive con
persoas de sensibilidade diferente. Así
úsanse eses idearios como instrumento desnacionalizador galego ao mesmo
tempo que se recruta sen necesidade de
xustificalo a quen os posúe ao servizo
do centralismo. O poder, desde a súa posición dominante, adxudícase sempre a
Recepción da actriz galega María Casares polo Consello de Galiza. Sentados, Alonso Ríos, presidente do Consello de Galiza, María
si mesmo o espazo neutro mais nisto,
Casares, Elpidio Villaverde e Suárez Picallo.
nas realidades plurinacionais, como no
demais, esa neutralidade é unha toma
de partido a prol do hexemónico.
Picallo viña da militancia socialista e comunista
las personalidades máis proclives á comprensión
do nacionalismo. É de subliñar o caso Martínez
na Arxentina. Chegou a través do republicanismo
Barrio (que será fundamental para a tramitación
da ORGA a Galiza, mais veu coa clara intención de
do Estatuto nas Cortes de Montserrat logo da matraballar a prol da soberanía para o país. Por iso,
nobra dilatoria nas de Valencia para non consticando esta organización virou cara unha forza estuír a Comisión), mais non houbo ningunha orgatatal e relegou o obxectivo do autogoberno, el ficou
nización do abano democrático coas que tiveran
nas filas do Partido Galeguista. Subordinou calescrúpulos a colaborar, mesmo a masonería (que
quera outra opinión que o afastase dos seus correserá fundamental para, por exemplo, atopar o Eslixionarios nacionalistas ao fin de acadar o poder
tatuto Galego perdido en Madrid).
para a nosa Terra. Deixouno claro na IV Asemblea
Bótase man das relacións persoais tamén cos
do Partido Galeguista no 35, cando polemizou con
afíns. Cómpre lembrar que os galeguistas, xa insOtero Pedrayo sobre o marxismo, ao soster que a
pesares de el provir desa corrente ideolóxica e ter
talados en Barcelona coa sede do Partido e do Conesa sensibilidade de esquerdas consideraba que o
sello de Galeusca, tamén atoparon un trato diferente do nacionalismo vasco e catalán segundo
Partido non podía definirse por unha soa ideoloxía
con que personalidade trataran. Irujo chibábase
por ter que asumir a representación de toda unha
a Largo Caballero das xestións que estaba a facer
nación e ser esta plural, o que non quita que nos
confrontos que están a darse no mundo se vexa
Castelao diante dos seus “amigos” no goberno vasna obriga de ter que escoller bando e loxicamente
co cara promover un desembarco na Galiza, e na
opte polos oprimidos antes que polos opresores.
Generalidat é Companys en persoa xunto con MiE é así que no 18 de xullo toma partido xunto coa
ratvilles quen finalmente porá o aparello de proEspaña progresista, mais en ningún momento se
paganda do seu goberno e un local ao servizo dos
Galeguistas, fronte á actitude dun Tarradellas ou
dilúe nela, sendo unha das súas preocupacións que
mesmo Pi y Sunyer que lle dan largas.
se visibilice a Galiza democrática, e para iso animou publicacións (Nova Galiza) ou mesmo forzas
Fálase das relacións fraternas de Picallo cos anararmadas con distintivos propios.
provisional de Dirección do Partido Galeguista no
quistas na fronte de Aragón que lle levarán a aliñarse con eles e mesmo se lle imputa a esta época
exterior, dada a imposibilidade deste desenvolverse
ingresar no anticomunismo, mais serán precisaOs anos da guerra
na Terra, e tamén no Consello Galego de Galeusca
A Suárez Picallo cóllelle o golpe militar en Madrid
co fin de coordinarse con Vascos e Cataláns á hora
mente os comunistas quen logren enviar a Castelao
e desde o primeiro día ponse a traballar incesande participar na loita republicana desde a propia
de xira de propaganda a prol da República a Amétemente a prol da vitoria antifascista desde posirica tal como demandaban os galeguistas.
perspectiva de defensa dos dereitos nacionais dos
Picallo asume en Barcelona a Secretaría Xeral
cións galeguistas. O 20 de xullo, xunto con Castelao,
tres países. Isto tería consecuencias na rotura de
do PG e, cando se vai Castelao á Unión Soviética,
relacións preferentes con Izquierda Republicana
crea as Milicias Galegas con preto dun millar de
é el quen presidirá o partido. Certo que logo da
(ao ficar fóra do seu grupo por apoiar o PG ao Espaisanos que entran en combate axiña para frear
o avance dos militares contra a capital. Ao mesmo
tatuto Vasco) mais tratouse de establecer lazos con
guerra se produce un enfrontamento con Castelao
tempo participa na constitución dunha estrutura
todo o republicanismo español apoiándose naqueque desemboca mesmo no insulto cruel. Ambos
<<A fenda aberta
por Piñeiro,
que abandonaba
o nacionalismo
para rematar
no PSOE,
non foi seguida
por Suárez
Picallo>>
en profundidade
Bos Aires,1954.
Paco del Riego en Bos Aires con membros das Mocidades Galeguistas e do Consello de Galiza. De esquerda a dereita:Alonso Ríos, Paco del
Riego, Neira Vilas, Adelina González, Roberto Veloso, Denís Conles e Suárez Picallo.
Santiago de Chile,1956.
os dous tiñan unha posición diferente a respecto
dos bandos nos que se dividiron os republicanos
españois derrotados. Suárez Picallo asina o manifesto da Junta Española de Liberación (JEL) de
Prieto mentres Castelao non está disposto a unir
a causa galega a ningún dos pleiteantes españois
que disputaban a herdanza do réxime democrático.
Mais será Picallo quen poña a Prieto no seu sitio
nas Cortes de México cando este tentou, máis unha
vez, facer descarrilar o Estatuto Galego.
No exilio
A guerra afectou moito o ánimo de Picallo, sobre
todo o asasinato do seu irmán, que lle pesará coma unha lousa toda a súa vida. Durante a guerra
fixo amigos e inimigos propios de situacións extremas e circunstancias terríbeis. O certo é que a
fractura na esquerda española era tal que ás veces o máis mínimo xesto xa era motivo de reproche por estar ao servizo dunha ou outra facción.
Lembremos como o propio Castelao non puido librarse diso ao acusárselle de “piltrafa comunista”
polas súas relacións cordiais co PCE. Mais Picallo,
ao igual que Castelao, por enriba de todo estivo ao
servizo de Galiza sen que iso lle implicara renegar
das súas conviccións.
O que se puxo imposíbel era ser leal a Galiza e
ao mesmo tempo militar nas forzas estatais. Soto, Elpidio Villaverde, Marcial Fernández e outros
acabaron abandonando a obediencia a forzas alleas
para apoiar a causa galega. Nada que ver con outros,
sobre todo no PSOE co Manuel Cordero que nas
Cortes de Montserrat foi un dos argallantes contra o Estatuto Galego, ou Pedro Longueira, quen
en México foi o galego deste partido encargado de
facer ese papel.
Suárez Picallo lembrou en Mexico a súa colaboración con Quintanilla e outros militantes do
PSOE nos mitins pro Estatuto, mesmo apelou ao
seu activismo sindicalista e a súa sensibilidade de
esquerdas, mais coa pretensión de desbaratar a
manobra deste partido español. O seu ideario social ou as súas discrepancias con outros galeguistas (Bóveda, Castelao, Otero, etc....) durante toda a
súa vida, mesmo a súa amizade intima cun Blanco Amor que se confrontaba publicamente co PG,
non poden alegarse a favor dun abandono das posicións nacionalistas. A actuación no Consello de
Galiza (do que será o seu animador logo da morte
de Castelao) e, sobre todo, coa súa participación
en Galeusca, colócano fóra de calquera adhesión a
forzas españolas pois ningunha delas recoñecía estas entidades. É mais, todas elas eran abertamente
hostís. De feito, é a súa lealdade a estas institucións
e a súa fidelidade aos principios do nacionalismo
que o afastan dun galeguismo do interior que non
só non recoñecía ao Consello de Galiza senón que
renunciaba á formulación propiamente política do
galeguismo como tal nacionalismo.
A fenda aberta por Piñeiro, que abandonaba o nacionalismo para rematar no PSOE, non foi seguida
por Suárez Picallo porque el non estaba disposto
a claudicar e subsumirse en alternativas españolas nas que o noso pobo quedara invisibilizado e
descualificado para acreditar en si mesmo. Suárez
Picallo, coa súa actuación na Irmandade Galega,
no Congreso da Emigración, como responsábel de
Relacións Exteriores do Consello de Galiza, como
activista cultural e social, até os seus últimos días
mantivo firme a súa lealdade á Terra. É de xustiza
que un país lembre a quen nunca o traizoou.
Suárez Picallo, no exilio chileno.
Por Xosé Carlos Garrido
Escritor e investigador
5
6
en profundidade
Textos
descoñecidos
Nuestro nacionalismo
Boa parte da obra de Suárez Picallo fica esparexida e descoñecida. Estes textos
botan luz sobre o pensamento do nacionalista, dan conta das súas preocupacións
no contexto político que lle tocou vivir e descóbrennos a un Suárez Picallo nunha
posición de avanzada no debate doutrinal ao redor do nacionalismo.
Santiago de Compostela, Agosto de 1926.
En Galicia tienen representación todos los partidos políticos nacionales que, como es natural,
tratan de no desglosar nuestros problemas peculiares de los del resto de España. De ahí su
decadencia. Porque decaen de verdad. Salvo el
de Azaña, que empieza ahora, sobre la base de
la desbandada de las fuerzas de Casares. El Partido de Casares vivirá tanto tiempo como su jefe sea ministro. Después no interesará a nadie,
ni al propio Casares. Frente a todos ─tenemos a
Azaña, con quien y con cuyo partido podemos
entendernos─ el Partido Galleguista, luchando, en
su interín, con los resabios del viejo galleguismo
─patriarcal y bien querido pero con falta absoluta
de visión política─ para imponer el pensamiento de
los núcleos jóvenes, vigorosos, dinámicos avanzados, sin marrullerías y luchando en un país de
almas rendidas. No es un partido de masas, pero
es la fuerza política más pura, más enfervorizada
y que cuenta con la más ancha y desinteresada
zona de simpatía popular, cuyos propagandistas
somos hoy los más atentamente escuchados. En
la pieza sólo pueden compararse los socialistas.
Los socialistas gallegos ─como los del resto de
España─ están divididos espiritualmente en dos
bandos. Los viejos “pablistas”, austeros, ascetas,
proletarios, modelo en la ciudad industrial, pero
extraños a todo matiz humanista en el que aparezca una desvirtuación de su internacionalismo
de anteguerra; y núcleos juveniles que se bañan,
cantan, hacen gimnasia sueca y leen las herejías
de Henry de Maun. Estos, que son los menos, están muy cerca de nosotros. Ante todos está el
problema previo de la autonomía. Yo sostengo
que ninguno de los problemas más urgentes de
Galicia tendrá solución fuera de la órbita autonomista. Todos ellos nacen en la parroquia rural
o marinera y van encadenándose en la comarca para sintetizarse en la región, que es unidad
política, unidad económica, unidad de formas de
trabajo, además de unidad lingüística. De nosotros para el mundo. El mundo para los gallegos
empieza en Galicia. Más aún, Galicia, como Suecia,
Dinamarca, Holanda y todos los países con sus
medios de producción distribuidos, pueden, por
una ordenación racional de su economía, yendo para arriba, constituir una democracia social
perfecta y salvarse de esta catástrofe que estremece al mundo capitalista donde los medios de
producción están, por el contrario, acaparados
por una décima parte de la sociedad. Pero para
ello es indispensable la autodeterminación en lo
político. El estado del problema es éste: Contra la
autonomía los radicales gallegos, más fieramente
los que acaudilla Emiliano Iglesias y las extremas
derechas; inhibidos, los socialistas; semi-inhibidos
los radicales socialistas. Con la autonomía naturalmente los galleguistas; los grupos azañistas
y, por obligación, no por fervor, Casares Quiroga. Nuestra posición es ir al plebiscito de todos
modos. Para ganarlo, mejor; para perderlo, nos
serviría para descubrir a los traidores y levantar como bandera su exterminación de la tierra
gallega. Al plebiscito con este gobierno obligado
a ser consecuente y también por que no se sabe
que vendrá después.
Fragmento dunha carta a
Eliseo Pulpeiro. 16 de xuño de 1933.
Tales los vientos que soplan en Galicia. Tales las inquietudes que allí aumentan día a día y que nosotros
estamos obligados a observar, desde que hoy, todo
cuanto signifique una protesta contra el actual orden
de cosas –y el nacionalismo gallego, como el catalán,
es una protesta única en este sentido– ha de merecer
nuestra atención y nuestro respeto.
Glosaremos, al efecto, los dos libros fundamentales
que tratan del asunto: Teoría do nazonalismo Gallego,
de Vicente Risco, y Doutrina nazonalista, de Ramón
Villar Ponte. Estableceremos la diferencia fundamental que existe entre el “chauvinismo” o nacionalismo
imperialista y el espíritu de libertad nacional ─esencialmente avanzado, liberal y pacifista─ que tiende a
reivindicar el derecho de los pueblos a disponer de sí
mismos, postulado que han hecho suyo los espíritus
más avanzados del presente siglo.
Nuestro nacionalismo es de avanzada y rebelde,
inspirada en los principios democráticos de los últimos tiempos y en el pensamiento revolucionario
de los hombres que hacen del problema de las nacionalidades oprimidas una cuestión de libertad, antes
que una cuestión de tradición. No vacilamos en tomar
posición al lado de los que piensan en este siglo, de
los que entienden el nacionalismo con criterio universalista, de los que anhelan una Humanidad mejor,
donde todas las partes integrantes, disfrutando de
plena libertad, aporten su esfuerzo a la gran colectividad universal en pleno desarrollo de sus elementos
espirituales y materiales. Queremos, además, que el
nacionalismo luche, no sólo por la libertad política e
histórica de Galicia, sino que también esa libertad se
traduzca en libertad económica y justicia social para el pueblo gallego.
El Despertar Gallego nº 87.7/11/26
A FONDO
Dos nacionalismos
No se nos escapa que hablar de nacionalismo es cosa
harto delicada en los tiempos que corren. En nombre
del nacionalismo se vio la humanidad envuelta en guerras terribles; se ahogaron justísimos anhelos de los
que han hambre de pan y de justicia; se almacenan
armamentos fratricidas comprados con el sudor del
pueblo para matar al pueblo; se han hecho dueños del
poder dictadores feroces a lo Mussolini, a lo Zankoff,(3)
a lo Primo de Rivera. Necesitamos nosotros afirmar
que nada de común tenemos con ese nacionalismo,
con esa manera de hacer patria? Eso es chauvinismo,
patrioterismo, más aún, imperialismo. Ese es afán de
someter, de conquistar; el nuestro es ahínco de libertar, de reconquistar lo que está sometido precisamente, por virtud de aquel “patriotismo” “sui generis”. De
ahí que nos alborocen como cosa propia los esfuerzos
de las nacionalidades orientales por la reconquista
de sus libertades nacionales. De ahí que la noble y
heroica Irlanda haya contado con nuestra ferviente
simpatía. Y de ahí también que nos repugne íntimamente la odiosa aventura marroquí, pues deseamos
para el pueblo árabe la más absoluta libertad para
gobernarse y resolver como mejor le venga en gana
sus problemas. Como se ve, de nuestro nacionalismo
─anhelo de libertad para nuestra Galicia y para todos
los pueblos que cual a ella les haya sido arrebatada─
al “otro nacionalismo”, al chauvinismo imperialista,
hay la diferencia que hay de la tiranía a la libertad.
Es precisamente su sentido más opuesto.
El Despertar Gallego nº89 17/11/26
Suárez Picallo nunha homenaxe a Rosalía.
Publicada en Galicia o 19 de xuño de 1973.
en profundidade
Un pioneiro da esquerda nacionalista
Bos Aires, 1956.
o 28 do mesmo mes sae elixido deputado
da ORGA (o único desa lista co engadido
de “galeguista”). Como deputado, non só
defenderá sen éxito a República Federal,
senón que propoñerá numerosas medidas
a favor de labregos, mariñeiros e obreiros.
E farao tamén nos numerosos mitins nos
que participa en Galicia.
Suárez Picallo toma a palabra
no I Congreso Galego da
Emigración con Antón Moreda,
Denis Conles e Carlos Abraira
en primeiro plano que fan
garda de honra co resto dos
membros das Mocidades
Galeguistas.
<<Suárez Picallo
tende unha ponte
cara ao novo
nacionalismo
galego que, este
si, será maio
ritariamente
de inspiración
marxista>>
N
a diversidade ideolóxica do nacionalismo
galego da II República. a esquerda obreira apenas tiña presenza. É certo que o
sector demócrata, cada vez máis maioritario, amosaba unha crecente vontade de reformismo social no campo e na cidade, como
demostra o programa do Partido Galeguista, moito
máis avanzado nisto que as anteriores Irmandades
da Fala. Pero non até o punto de predicar o socialismo
como sistema económico alternativo ao capitalismo
nin de apelar ao marxismo como guía da acción política. De aquí que o médico ferrolán Xaime Quintanilla, un dos poucos obreiristas entre os fundadores
das Irmandades, marchara ao PSOE nos anos vinte.
Neste panorama, Ramón Suárez Picallo foi unha das
poucas excepcións (Xan Xesús González foi outra) e
dende logo a de maior relevancia política.
A súa orixe social labrego-mariñeira en Sada e a
súa militancia comunista e sindical na emigración
arxentina dan o perfil de tantos activistas de esquerdas do período de entreguerras. Pero no seu caso,
ademais, dáse algo menos frecuente neses anos: o
compromiso simultáneo coa nación galega, grazas
á súa integración no galeguismo porteño, moi vizoso neses anos, e no que participou activamente, por
exemplo, coa posta en marcha da revista Céltiga en
1924. Dous anos despois, co gallo dunha viaxe sindical
a Europa, contacta co nacionalismo metropolitano a
través de Antón Villar Ponte e outros dirixentes da
Irmandade da Coruña. Por esa vía participa en 1929
no experimento nacionalista-republicano da ORGA,
da que mesmo funda unha filial en Arxentina.
Dende o seu retorno á Terra en xuño de 1931 é ininterrumpidamente un dos grandes protagonistas do
rexurdimento e rápida expansión do nacionalismo
galego até 1936, nun primeiro momento aínda como afiliado da ORGA pero a partir de decembro de
1931 como dirixente do Partido Galeguista. E así, na
Asemblea pro-Estatuto de 4 de xuño de 1931 propón
un Estado Galego dentro da Federación Española e
Entre o marxismo e o
Partido Galeguista
En decembro de 1931 participa activamente
na fundación do PG, momento no que por
certo é o único que se declara “marxista”, e
sae da ORGA como fan tamén Ánxel Casal,
Víctor Casas e a maioría dos nacionalistas
que entraran en 1929. Cando en 1932 as relacións do PG coa ORGA se deterioran por
mor do incumprimento dos compromisos
iniciais co Estatuto de Autonomía por parte
da segunda, cústalle romper por completo
cos de Casares Quiroga, o que provoca un
rifirrafe transitorio con Bóveda, pero cedo
acata a chamada á disciplina e non volverá a ter ningunha discrepancia máis coa
dirección do PG.
A derrota electoral de novembro de 1933
e o crecente acoso do goberno de centrodereita ao nacionalismo galego en 1934-1935
demostra que a autonomía de Galicia só
será posible mediante unha alianza coas
esquerdas españolas, vía que emprenderá a
dirección do PG a partir da represión gobernamental
após da chamada revolución de outubro de 1934. Por
certo, Suárez Picallo, con sona de esquerdista, é detido uns días (sen facer nada que o xustificase) “como
un carterista” e perante as ameazas da policía agóchase un tempo en Sada. Esa deriva á esquerda do PG
provoca unha fonda división interna na que el estará
sempre, xunto con Castelao, Bóveda, Víctor Casas e
outros, firmemente contra as posturas illacionistas
dos católico-tradicionalistas do partido. Medra aínda máis o seu peso político e confíaselle nada menos
que a dirección de A Nosa Terra, órgano oficial do PG
e como tal instrumento maior de orientación política
e de articulación organizativa.
Aparte disto, fai todo o posible por reforzar o
conxunto das esquerdas, algo imprescindible daquela para a consolidación da República e a consecución
do autogoberno de Galicia. Con tal fin promoveu as
revistas Claridad e Ser, como campos de encontro do
nacionalismo co republicanismo de esquerdas.
En febreiro de 1936 sae elixido deputado do PG dentro das listas do Frente Popular. E como tal combatirá
os intentos da reacción para destruír a democracia
ao tempo que contribúe ao triunfo do Estatuto o 28
de xuño. En xullo, salva a vida (non así o seu irmán
Xohan, paseado en Sada) igual que Castelao polo azar
de atoparse en Madrid para a entrega oficial do Estatuto nas Cortes. Durante a Guerra Civil é un antifascista moi activo que, por exemplo, codirixe con
Castelao Nova Galiza, boletín dos escritores galegos
antifascistas. E no exilio seguirá mantendo aceso o
facho do nacionalismo galego até a súa morte, tendendo así cos seus irmáns de loita unha ponte cara
ao novo nacionalismo galego que, este si, será maioritariamente de inspiración marxista.
Por Justo Beramendi
Catedrático de Historia Contemporánea
7
CONTRACAPA
Xosé Neira Vilas
escritor
entrevista
"Aínda vencido pola vida,
sempre mantivo o amor a Galiza"
Como foi que se estableceu a túa relación con Suárez Picallo? Que lembras del no plano persoal?
Estaba exiliado en Chile. Traballaba como redactor
do xornal El Mercurio. Daquela eu non o coñecía
persoalmente aínda que sabía da súa traxectoria
sindical e política. Sabía que emigrara novo a Arxentina e fora un destacado líder do
movemento obreiro daquel país, tanto que en 1926 representouno nun
congreso internacional en Xenebra.
En 1954, cando se cumpría un aniversario máis do Plebiscito de Autonomía de Galicia, de 1936, propuxémonos celebralo en Buenos Aires, e
invitamos a Suárez Picallo. Fun esperalo cun compañeiro meu de traballo nunha camioneta ó aeroporto
internacional de Ezeiza. Foi tamén
un compañeiro das Mocedades Galeguistas. Voltou a Buenos Aires en
1956, para tomar parte no Primeiro
Congreso da Emigración. E radicouse
definitivamente na Arxentina. Mostroume moito aprecio e eu admirábao. Paseille a máquina algúns artigos que seguía enviando ó xornal de
Santiago de Chile. Estivo con Anisia
e comigo na inauguración de “Follas
Novas” o 15 de xullo de 1957. Conservo
o texto manuscrito que puxo no libro
de visitas que el inauguraba. En 1958
prologou o libro do poeta arxentino
Víctor Luís Molinari Itinerario, sobre
Galicia, que eu traducín ó galego. El
formaba parte do Consello de Galiza
que creara Castelao
Como dirixente do nacionalismo, cal foi a súa
relación coas mocidades galeguistas na Arxentina?
Un ano antes da súa chegada a Buenos Aires nós
fundaramos as Mocedades Galeguistas. Interesouse
pola nosa organización, que viña sendo a rama xuvenil da Irmandade Galega, que fundara Castelao (a
Irmandade viña sendo o Partido Galeguista no exilio, pero non podía denominarse partido de acordo coas leis arxentinas). Axudounos co periódico
Adiante. Falounos varias veces. Por certo, nunha
ocasión díxonos que nós eramos uns nacionalistas
moi radicais, nos nosos postulados e nas actividades que levabamos a cabo, e que a Irmandade, ou
sexa, eles, os “adultos” non estaban moi de acordo,
e logo engadiu: “pero se ós vinte anos un non está
máis alá das cousas, cando o vai estar?”. Total, que
aprobaba o noso comportamento político.
Cal lembras que foi o seu papel no Consello de
Galiza?
No Consello de Galiza, como os demais deputados,
actuaba, falaba cando había algún acto. El, con Castelao, eran os únicos do Partido Galeguista pois Alonso Ríos era dos Agrarios e Elpidio Villaverde, de
Esquerda Republicana. Cando el volta de Chile por
Xosé Neira Vilas é testemuño vivo do activismo político e cultural de Ramón
Suárez Picallo. Cóntanos dos últimos anos do loitador galeguista nun exilio no
que, a pesar das tristuras e decepcións, sempre conservou o seu incansábel
labor de defensor da cultura galega e dos nosos dereitos nacionais.
SG.
primeira vez xa Castelao morrera, e non quixeron
nomear outro presidente. Dirixía o Consello o secretario, que era Alonso Ríos. O Consello era respectado polas asociacións de emigrantes e por todos nós. Cando se convoca o primeiro Congreso da
Emigración en 1956, o Consello foi o que publicou
o Manifesto e o que nos designou ós membros da
Comisión Organizadora.
Que papel xogou no Congreso da Emigración?
Suárez Picallo, durante o Congreso, traballou moito.
Interveu nas comisións, nos debates, falou en homenaxes como o de Bernardino Rivadavia, Rosalía,
Castelao, etc. E organizou os materiais e o libro do
Congreso que publicariamos meses despois (o Consello da Cultura celebrou o cincuentenario daquel
congreso en 2006 e publicou unha edición facsímil
do libro, no que constan relatorios, actos, etc.
A Suárez Picallo tocáballe facer o libro “Castelao
Político”, obra que nunca foi feita. Que lembras
disto?
A través da Comisión Intersocietaria (integrada polos
centros provinciais e polo de Betanzos, o de Corcubión e a Federación de Sociedades galegas) creado
para algunhas conmemoracións históricas como o
aniversario do plebiscito, o Día dos Mátires Galegos
(17 de agosto, aniversario do fusilamento de Bóveda)
e algúns outros, encargámoslle un “Castelao artista”
a Seoane, un “Castelao escritor” a Blanco Amor e un
“Castelao político” a Suárez Picallo. El, aínda que facía xornalismo, era máis un orador que un home de
letras, un dos nosos grandes oradores. Non chegou
a escribilo. Era naqueles anos un home vencido pola vida, deprimido, descrido, escéptico. Só mantiña
o sentimento de amor a Galicia e cando máis falaba nalgún acto, só iso. Anisia e máis eu viámonos
con el moi seguido nun café da Avenida Federico
Lacroze, case fronte á tenda Celta, de Abraira, non
lonxe de onde tiña el a pensión onde paraba. Era
unha ledicia escoitalo. Chegou a escribir dous folios
do libro, que me regalou, e que, lamentablemente,
non conservo. Anisia ofreceuse para copiar o que el
lle ditase. Agradeceu o xesto pero nada, non pasou
de aí. Dicía seguido, tocando a testa: “o libro téñoo
aquí”, pero foi á tumba sen escribilo. Nos últimos
anos chamouno o Centro Lucense e encargoulle
que se ocupase da Cátedra de Cultura Galega que
esa asociación patrocinaba. Tamén dirixiu o periódico Lugo. Aquela actividade reanimouno un algo e
ata organizou un curso de redacción xornalística ó
que asistía moita xente.
Por Xoán Carlos Garrido
deportes
opinión 25
17
Sandra Fernández, gañadora do último Campionato Mundial de motonáutica .
A.E.
Imaxe: F.G.M.
Os deportes náuticos seguen a dar moitas
alegrías ao noso país. Desta vez o protagonismo levouno a motonáutica galega tras a
vitoria no campionato do mundo da viguesa
Sandra Fernández Rodriguez. A medalla de
ouro acadada o mes pasado en augas de Eivissa confirma unha traxectoria impresionante que comezou con varios campionatos galegos e o último campionato europeo
que tivo lugar en Mirandela (Portugal) no
mes de xullo. Os resultados chegaron logo
dun intenso traballo e unha firme aposta
por un deporte non sempre comprendido
pola maioría do público.
chegar á elite
O caso de Sandra Fernández é moi semellante ao doutras deportistas. Entra en contacto coas motos acuáticas pola vía familiar, seu pai é un dos introductores deste
vehículo no país, e comeza de moi noviña,
con tan só 14 anos. Daquela, pouco a pouco,
chegan as vitorias. En cinco ocasións gaña o Campionato Galego de Motos Acuáticas modalidade Jet Ski (as tempadas 2005,
2006, 2011, 2012 e 2013), sendo a única muller participante e superando o resto de
competidores.
“Cheguei con moito esforzo físico e económico”, comenta a Sermos Galiza en conversa
teléfónica desde China onde participará estes días noutra das probas do mundial, “para practicar este deporte tes que vivir nun
lugar onde as condicións sexan favorábeis...
e Galiza ten unhas costas marabillosas”. A
viguesa lembra que non todo é tan bonito
no día a día polas condicións climáticas e
A motonáutica galega na elite
da man de Sandra Fernández
Gañadora do último campionato europeo e tamén do mundial, a viguesa
conseguiu elevar a motonautica galega ao nivel máis alto.
"Para practicar este
deporte tes que
vivir nun lugar
onde as condicións
sexan favorábeis...
Galiza"
os recursos cos que contan agora mesmo.
“Ás veces adestramos con moito frío e non
contamos cun circuíto permanente”.
Co esforzo individual supera estes atrancos e condiciona a mover ficha ás instancias
deportivas e políticas. Hai uns días, nunha
recepción no peirao de Bouzas do Porto de
Vigo, recibiu os parabéns por parte do secretario xeral para o Deporte, José Ramón
Lete Lasa, cun discurso no que aseguraba
que “os deportes náuticos” teñen “un carácter estratéxico” para o seu departamento. A
realidade, polo de agora, é outra. “As costas
son axeitadas mais non temos ningunha
instalación para a motonáutica”, afirma a
viguesa, “polo que sei, a Federación está a
negociar un circuíto permanente que melloraría as cousas”.
condicionantes económicos
O outro problema da motonáutica, compartido tamén co resto de deportes, é o
económico. Desde a titulación necesaria
até o propio vehículo todo pasa por un importante investimento, case sempre desde os seus propios petos. “Os deportes de
motor levan máis gastos, isto é unha realidade: hai que pagar a moto, os recambios,
a mecánica, o combustíbel... aínda que vai
en función da moto que teñas”. As cifras
varían e unha moto pode custar ao redor
de 16.000 euros aos que hai que engadir
outros 5.000 euros nas modificacións necesarias para dotala da potencia necesaria, temos que lembrar que en competición
poden chegar a superar os 100 Km/h de
velocidade. “Sempre podes comezar cunha moto económica, mesmo é mellor para
aprender máis equilibrio e técnica do que
aprenderías cunha moto último modelo na
que teñas que investir moito”.
Sandra Fernández lembra que noutros
países como Portugal e Francia hai moi-
"Ás veces
adestramos con
moito frío e
non contamos
cun circuíto
permanente"
tos pilotos porque están patrocinados por
grandes marcas. "Se cadra grazas ao traballo de medios de comunicación como o
voso, este deporte poderá chegar a ser un
pouco máis recoñecido e nos axudedes a
conseguilo”.
Neste último mundial a prensa especializada lembrou o grande mérito da galega por
acadar o título sen ser unha das habituais
nun circuíto para o que é necesario contar
con grandes patrocinadores que se fagan
cargo das viaxes aos diferentes campionatos. “Eu cheguei e gustaríame que outros
pilotos chegasen a ver cumprido o seu soño coma min!”.
26 internacional
José Reinaldo Carvalho
editor do portal vermelho e dirigente do partido comunista do brasil
“Para a direita brasileira e o imperialismo,
a tarefa principal é derrotar as forças que
estão no governo hoje”
Duarte Correa
Imaxes: Vermelho.Org.Br
Que resumo faz de 12 anos de governos progressistas baixo as presidências de Lula e
Dilma?
A partir da primeira eleição de Lula, em outubro de 2002, abriu-se novo ciclo político no
país, depois de mais de duas décadas de ditadura militar (1964-1985) e de governos civis
neoliberais e conservadores (1990-2002). Nos
últimos 12 anos, os governos progressistas do
Partido dos Trabalhadores (PT) e dos partidos
aliados, entre eles o PCdoB, sob a liderança
primeiramente de Lula e agora da presidenta
Dilma Rousseff, deram início a um processo de
mudanças como jamais se viu na história do
país; ampliaram e aprofundaram a democracia; elevaram a participação e o protagonismo
popular e revelaram sua acentuada vocação
social, retirando 36 milhões de brasileiros da
miséria, e promoveram a maior redução da
desigualdade social de nossa história. A prioridade das ações do governo tem sido a distribuição de renda, a inclusão social, a defesa
da economia popular, a valorização dos salários, a oferta de emprego, o fortalecimento do
poder aquisitivo das massas, a realização de
políticas sociais em todos os âmbitos – combate à pobreza extrema, reformas nos sistemas educacional e de saúde, construção de
moradias populares, defesa dos direitos trabalhistas e sociais.
Desde 2002, foram 20 milhões de empregos formais gerados, acompanhados de uma
política de valorização do salário mínimo que
teve aumento real de 75%.
Na economia, o governo estabeleceu como
objetivo principal o desenvolvimento nacional,
como base para o progresso social, o resgate do papel do Estado nacional como um dos
elementos indutores desse desenvolvimento, e a superação da herança nefasta legada
pelos governos neoliberais.
Estes 12 anos têm sido igualmente um período de ampliação da democracia e da participação popular. Além de dialogar permanentemente com o Poder Legislativo e os partidos
políticos, os governos de Lula e Dilma criaram
mecanismos de consulta com os movimentos sociais organizados para a elaboração de
políticas públicas.
Ao balanço positivo dos últimos 12 anos dos
Falamos com o jornalista, editor do Portal Vermelho e dirigente do Partido Comunista
do Brasil José Reinaldo Carvalho sobre as eleições do próximo 5 de Outubro no Brasil.
José Reinaldo, editor de Vermelho.
governos progressistas, é necessário ressaltar
uma política externa soberana, independente,
ativa e altiva, o empenho do Brasil em promover a integração latino-americana e caribenha, baseada na solidariedade com povos amigos e nações soberanas e a contribuição que
dá na luta pela democratização das relações
internacionais, pela construção de nova ordem econômica e política internacional, por
um mundo de cooperação e paz.
Sendo muitos os avanços há elementos que
desde fora do Brasil parecem contraditórios
como a aposta nos mega-eventos desportivos tendo em conta as necessidades que
ainda tem a população, que visão tem você ao respeito?
Desde 2002, foram 20
milhões de empregos
formais gerados e o
salário mínimo teve um
aumento real do 75%
O Brasil é uma grande nação, um país que adquire importância geopolítica cada vez maior.
É justo que a par dos esforços pelo seu fortalecimento econômico e superação das injustiças sociais, projete sua imagem no mundo
por meio de eventos como a Copa do Mundo de
Futebol e os Jogos Olímpicos.
Os esportes, principalmente
o futebol, são indissociáveis
da cultura brasileira, estão
na alma e no coração do povo. Do ponto de vista econômico e social, esses eventos
deixam um legado importante, em obras de infraestrutura urbana e em equipamentos para competições
esportivas nacionais posteriores. Igualmente,
estimula a indústria do turismo, o ingresso
de recursos no país.
O importante apoio que está tendo a candidatura de Marina Silva pensa que é uma
aposta à esquerda por parte de sectores
descontentos por uma lentidão nas transformações ou uma mudança na estratégia
da direita brasileira e do imperialismo?
Os avanços alcançados não significam que o
Brasil tenha superado seus problemas estruturais, que são imensos e graves. Somos um
país ainda desigual, as classes dominantes retrógradas e as potências imperialistas mantêm seu poder e exercem enorme influência
na vida política e cultural do país. O governo, seja por insuficientes convicções, pelas
alianças que foi obrigado a fazer com setores
do centro, democráticos, mas conservadores,
o quadro de uma correlação de forças ainda
bastante desfavorável, não promoveu rupturas radicais com o sistema político, econômico e social herdado. Os problemas realmente
existentes criam uma insatisfação difusa em
diferentes setores da população, inclusive em
setores beneficiados pelas políticas sociais.
Há sempre o legítimo anseio de querer mais
e melhor. Além disso, o governo e o principal partido que lhe dá sustentação política e
ideológica cometeram erros políticos e administrativos que são magnificados e explorados ad-nauseam por uma mídia monopolista
privada que se converteu no principal portavoz das classes dominantes e do imperialismo, com enorme capacidade de influenciar os
trabahadores e a população em geral. Eleitoralmente, as candidaturas oposicionistas tradicionais não reuniram força para recuperar
a Presidência da República, pois ainda está viva na memória do povo a desastrosa política
que levaram à prática quando estiveram no
poder. É nesse quadro que – em decorrência
de uma circunstância imprevista, a saída de
cena do candidato do Partido Socialista Brasileiro (PSB), morto em acidente aéreo durante a campanha, que também não foi capaz de
galvanizar suficientes apoios – surge a candidatura de Marina Silva. Ela explora a imagem
de ambientalista, ex-esquerdista, ex-militante do PT, pelo qual foi eleita ao Parlamento,
ex-dirigente do Partido Verde, candidata nas
eleições presidenciais de 2010, ex-ministra do
governo de Lula. Faz propaganda da imagem
de uma mulher de origem humilde, portadora de uma mensagem “inovadora”, a que chama de “nova política”, “diferente de tudo e todos que estão aí”, explorando a rejeição geral
que existe realmente na sociedade contra “a
política” e “os políticos”. Sim, nesse quadro, a
candidatura de Marina Silva é funcional aos
interesses da direita, das classes dominantes e do imperialismo, que a estão manejando bem. Para a direita brasileira e o imperialismo, a tarefa principal é derrotar as forças
que estão no governo hoje. Se com os políticos
tradicionais neoliberais e conservadores isto
não for possível, tentarão fazê-lo por meio da
candidatura de Marina Silva.
Há perigo real de uma derrota da coligação
Com a Força do Povo que sustenta a candidatura de Dilma num segundo turno?
A eleição está muito disputada. As sondagens
de opinião pública apontam que a presidenta
Dilma ficará em primeiro lugar no primeiro
turno (5 de outubro) e Marina em segundo
lugar. O segundo turno, que se realizará dia
26 de outubro, se afigura como uma intensa
disputa. Nesse quadro, o resultado está em
aberto. Temos confiança em que a presidenta
Dilma vencerá e estamos lutando por isso.
internacional 27
Lula sustem a mao de Dilma num comício do PT.
A candidatura
de Marina Silva
é funcional aos
interesses da
direita, das classes
dominantes e do
imperialismo
O conseguido está aí mas numas eleições o
fundamental é o objectivo de futuro, quais
são os reptos que para você deveria marcarse um novo periodo de governo de Dilma?
O Brasil necessita de realizar grandes reformas estruturais democráticas: reforma política,
regulamentação dos meios de comunicação,
reforma urbana, reforma agrária, defesa e universalização de direitos sociais, o que inclui
revolucionar a educação e o sistema de saúde
púbica. É necessário ainda reunir forças para
enfrentar a oligarquia financeira nacional e
internacional, cujos interesses preponderantes na atual etapa do sistema capitalista, impõem políticas macroeconômicas restritivas
ao desenvolvimento nacional e ao progresso
social. O governo deve ter uma estratégia clara
de prioridade à defesa da economia nacional
e popular, defesa dos direitos laborais e continuar valorizando os salários, aumentando
o nível de emprego e realizando as políticas
voltadas para combater a pobreza. São tarefas gigantescas que só se podem realizar em
perspectiva histórica. O futuro governo da
presidenta Dilma pode constituir um passo à
frente nessa direção, uma nova fase na acumulação de forças do povo brasileiro em sua
luta histórica pela definitiva independência
nacional e emancipação social.
Um debate sempre presente é o de acompanhar os logros económicos e sociais com
um avanço no nível de consciência de modo
que o povo valore o conseguido como parte
de um processo político determinado, como é a situação a esse respeito no Brasil?
Há perigo de que sectores favorecidos pelas mudanças apoiem em massa às opções
de direita?
Este é um dos problemas mais complexos da
atualidade – como fazer a luta de ideias num
quadro em que os meios de comunicação e a
indústria cultural são cada vez mais monopolizadas pelo imperialismo e as classes dominantes nacionais. Temos de resolver este
problema, enfrentar a tarefa de desenvolver a
luta de ideias, despertar e mobilizar energias
do povo, mobilizar sua força.
Até que ponto estão involucrados os movimentos sociais na campanha a favor da
reeleição de Dilma?
A disputa político-eleitoral em curso no País
não é um fato isolado das lutas do povo brasileiro, nem terreno exclusivo dos candidatos e partidos. Tem tudo a ver com os movimentos sociais. No embate político-eleitoral,
há dois caminhos opostos para os movimentos populares trilharem. Continuar ampliando e aprofundando as mudanças de sentido
progressista, ou retroceder, com a perda das
conquistas alcançadas. Na medida em que a
campanha eleitoral se desenvolve, vai ficando
claro que são as propostas da presidenta Dilma, candidata à reeleição, que apontam para
o avanço. É por isso que, crescentemente, os
movimentos sociais, através das suas entidades mais representativas, vão tomando posição e se mobilizando em prol da reeleição
de Dilma Rousseff.
Parece que os processos transformadores na América Latina têm chegado a
um ponto de inflexão, qual considera que
deve ser o caminho a seguir?
A tendência principal ainda é o desenvolvimento das conquistas democráticas,
malgrado a contra-ofensiva da direita e do
imperialismo. É necessário persistir no caminho de fortalecer os governos democráticos, populares e patrióticos, consolidar
a integração soberana latino-americana
e caribenha, reforçar o movimento antiimperialista
Ademais do apoio à candidatura de Dilma o PCdoB que objectivos próprios se
marca nestas eleições?
O Partido Comunista do Brasil está em
campanha em todo o país. Além da reeleição da presidenta Dilma, lutamos pelo
aumento da influência eleitoral do Partido,
em unidade com outras forças de esquerda. É necessário aumentar a presença das
forças de esquerda nas duas casas legislativas nacionais (Câmara e Senado e assembleias legislativas estaduais). Temos
expectativa positiva quanto ao desempenho eleitoral do PCdoB, com a eleição de
deputados e senadores. É possível também, na liderança de uma ampla coalizão democrática, eleger um governador
de estado.
20 deseño
28
economía
Lola Dopico.
Profesora e Investigadora da
universidade de Vigo.
Imaxes: Helena Mareque
Aínda que a primavera na súa espectacularidade é con moito a temporada preferida
para a celebración de vodas, non debemos
tampouco desdeñar o poder de atracción que
para estas citas supón setembro e o inicio do
outono. Temperaturas mornas e aínda agradábeis e días dunha matizada luminosidade
que convidan a aproveitar o calendario. As
vodas son en si mesmas pequenas “alfombras
vermellas”. En relación á moda non se nos
pode escapar o feito de que dende as revistas,
bloges, e escaparates televisivos, as vodas de
famosos e famosas analízanse e estúdanse
como pequenas pasarelas, destacando os
mellores estilismos e inclusive oferecendo
rankings anuais das mellores noivas ou as
convidadas mellor vestidas.
As vodas son grandes eventos arredor
dos que interveñen centos de pequenos
aspectos que xeran un negocio importante
nunha multitude de servizos que van dende restaurantes a manicura e perruquería
, da fotografía aos músicos. Tocados, xoias,
lencería, calzado, e unha longuísima listaxe
na que atopamos dende floristas até deseñadores de moda. Cada celebración, xa sexa
grande ou pequeña, toma forma arredor do
xeito de vida dos noivos e materialízase a
través do ambiente que lle queren dar a ese
día. A moda está presente en moitos detalle, pero un dos aspectos centrais vén dado
polo vestido de noiva. Ademais de grandes
tendas e firmas especializadas en noiva, de
todos coñecidas, cada vez son máis numerosas as clientas que se decantan por pequenas firmas e ateliers, centrados unicamente na creación de deseños en relación
a eventos nupciais tanto para noivas como
para convidadas.
tépeda luz de setembro
Hai poucos días, a través dunha de esas vodas enmarcadas pola tépeda luz de setembro e a suavidade do inicio do outono, tiven a
oportunidade de descubrir o traballo dunha
creadora galega especializada no universo
da noiva. Do taller de Helena Mareque emerxen continuamente obras dunha exquisitez
incuestionable. Mais alá das últimas tenden-
Helena Mareque. Vintage en branco
cias o seu traballo resulta persoal e dunha
grande sensibilidade. Dende o seu atelier situado no centro do barrio de Salamanca en
Madrid, Helena Mareque confecciona prenda
únicas, parte de bocexos e toiles e as veces de
prendas de herdanza familiar para recrear
unha historia única que se materializa nun
vestido especial, sorprendente. Tras a súa
impecable receptividade para interpretar a
personalidade de cada clienta, eríxese a súa
experiencia de máis de vinte anos e os seus
comezos no taller de Santiago de Compostela,
e saberse herdeira dunha tradición costureira, onde agarimo e mimo son fundamentais.
Sutileza e sensibilidade son adxectivos que
emanan das súas creacións dun marcado
aire vintage conseguido a través da selección de tecidos e patróns que se dan a man
con pezas, encaixes e detalles antigos, recuperados en anticuarios e mercadillos ou
procedentes da historia familiar e que confiren unha dimensión realmente única a cada
vestido, as súas noivas son lixeiras, amosan
algo etéreo pero a un tempo nos devolven
o reflexo dunha estética procedente da primeira metade do século XX.
Vestímonos para as vodas, é por iso que
seguen a ser un dos motores principais que
dinamizan o negocio e especialmente están
a permitir que sigan a existir este tipo de talleres, onde a calidade artesanal, o feito con
tempo e coidado permiten a continuidade
da mestría costureira de deseñadoras como
Helena Mareque. Se xa tedes algunha cita
nupcial por diante, na axenda dos próximos
meses, non deixedes de coñecer o traballo
desta creadora. Do seu taller saen algunhas
das noivas mellor vestidas do momento, pero
tamén as convidadas mais elegantes a través da súa liña Lady Mareque. Achegarvos a
coñecer o seu atelier paga a pena, orientarse
canto a tecidos, ver como funcionan, estudar
as combinacións de materiais e volumes resulta un luxo para os sentidos.
puntos de venda
www.helenamareque.es
Calle Ayala 53 , 1ºD
Madrid, 28001
Quinta feira, 2
outubro.de
Nº2014.
116 Número xx
x de xxxxxxx
Andrea Ferreiro
Imaxe: Barriga Verde
As festas de San Froilán achéganse e canda
elas regresa Barriga Verde á cidade. Nesta
ocasión, por medio da exposición “Barriga
Verde, de feira en feira”, da Asociación Cultural Morreu o Demo, promovida pola Vicepresidencia da Deputación de Lugo, que está
aberta no Pazo de San Marcos.
Cando o San Froilán, Barriga Verde era cita obrigada para nenos e nenas de Lugo. Na
memoria das festas está a barraca da familia Silvent que visitaba cada ano a cidade por
estas datas. A exposición “Barriga Verde, de
feira en feira”, aberta no Pazo de San Marcos
da man da Vicepresidencia da Deputación de
Lugo, trae de novo á Lugo a memoria dos tradicionais títeres nas súas festas grandes.
“Morreu o Demo, acabouse a peseta” era a
mítica despedida de Barriga Verde no fin de
cada espectáculo. A frase prendeu na memoria colectiva de Lugo e aínda hoxe, máis de
cen anos despois de que José Silvent comezase a recorrer o país de feira en feira e de
romaría en romaría é fácil que apareza coa
súa peculiar contundencia en calquera conversa. Da mesma maneira, a memoria continúa aínda viva nas persoas de máis idade
mais é un legado que cómpre transmitir ás
novas xeracións con iniciativas como as que
desenvolve a Asociación Cultural Morreu o
Demo, promotoras da exposición que, durante as festas do San Froilán, se pode visitar no
edificio do Museo Provincial de Lugo.
de feira en feira
“Barriga Verde, de feira en feira” é o título da
mostra que recolle a historia do titiriteiro José Silvent Martínez, o introdutor no país da
tradición de monicreques orixinaria na Italia
do Renacemento. A mostra, comisariada pola
actriz, directora e escritora Comba Campoy,
inclúe presentación de libros, obradoiros de
confección de marionetas e a proxección dun
documental dentro do amplo proxecto desenvolvido para recuperar a figura de Barriga
Verde. A exposición permanecerá aberta até o
vindeiro 15 de outubro e contou na súa inauguración, na que participou o vicepresidente
da Deputación, Antonio Veiga, coa presenza
de Alfonso Silvent, fillo de José Silvent, como
representante da familia, que prestou pezas
orixinais para a mostra.
A través das distintas seccións, pódese facer un percorrido pola historia de Barriga Verde, considerado o último monicreque popular
galego. A mostra iníciase por un percorrido
polas feiras tradicionais, o mundo no que se
moveu o singular espectáculo, para seguir
adentrándose nos segredos dos titiriteiros
que levaron a alegría e a maxia a milleiros
de nenos e nenas para os que o encontro con
Barriga Verde formaba parte da propia festa e
era, cada ano, ritual obrigado do San Froilán.
Percorrían vilas e aldeas, buscando esas xuntanzas festeiras nas que a xente preparada
para a alegría sorprendíase coa súa historia
e coa súa peculiar rebeldía contra todo tipo
de autoridades.
nas entrañas da
historia do monicreque
A exposición quere mostrar o interior da his-
publireportaxe
opinión 29
21
Barriga Verde volve
a Lugo polo San Froilán
As festas de San Froilán achéganse e canda elas regresa Barriga Verde á cidade.
Nesta ocasión, por medio da exposición “Barriga Verde, de feira en feira”, da
Asociación Cultural Morreu o Demo, promovida pola Vicepresidencia da
Deputación de Lugo, que está aberta no Pazo de San Marcos.
toria do moneco da cachiporra para superar
o esquecemento que estaba a pesar sobre
a súa memoria. Trátase tamén dunha proposta visual, na que o público pode tocar,
escoitar ou mesmo ulir un dos episodios
máis singulares da historia dos monicreques galegos como un convite tamén para
sumar máis apoio social á tarefa de recuperar a memoria de Barriga Verde, o heroe
da infancia de antes e unha figura que, a
nada que se mente, recupera sorrisos e a
melancolía dos primeiros anos de tantas e
tantas vidas.
En “Barriga Verde, de feira en feira” o público visitante pódese atopar coa tradición
europea dos títeres, a recreación do mundo das feiras e festas, a biografía da familia
Silvent e as entrañas do seu espectáculo
con elementos auténticos como o dintel da
barraca, marionetas orixinais, obxecto da
escenografía ou mesmo a recreación dun
teatriño tradicional. Ao vivo, proxéctanse
entrevistas dos membros da familia Silvent
para coñecer de primeira man o mundo da
barraca que facía xira por todo o país.
“Morreu o Demo, acabouse a peseta” era
a frase de despedida da barraca e tamén o
nome da asociación cultural que, desde hai
xa máis de dous anos, traballa cun amplo
abano de propostas para revivir a memoria de Barriga Verde, aquel moneco sempre
enfrontado ás autoridades e que falaba galego en tempos nos que a lingua aínda non
volvera á escola. Neste proxecto participan
ademais da comisaria da exposición, Comba Campoy, o autor da primeira biografía de
Xosé Silvent, Xaime Iglesias os membros da
compañía Viravolta Títeres, que recuperaron a famosa barraca ou a produtora Tintimán audiovisual, que asina o documental
sobre Barriga Verde.
Reclamar as feiras e festas populares como espazos de ocio, recuperar a figura do
máis famoso monicreque galego e reivindicar a importancia dos títeres son algúns dos
obxectivos de “Morreu o Demo, acabouse a
peseta” que promove un amplo proxecto de
divulgación no que se insire a exposición
que está aberta no Pazo de San Marcos durante todos os días do San Froilán, volvendo de novo a ser protagonista familiar das
máis populares festas.
Patrocinado por:
30 cultura VIAXES NA MIÑA TERRA
A COSTA EXTERIOR DE RIBADEO
Das catedrais á illa Pancha,
ou da illa Pancha ás Catedrais
U
se atopa máis ou menos na metade do percorrido, e de Rinlo ao final.
Empezamos o percorrido nas Catedrais achegándonos, pola pasarela de madeira (está prohibido facelo pola liña da costa) ao regueiro da
Malata que separa os territorios dos concellos
de Ribadeo e Barreiros e desauga por un estreito
canón. Volvemos ás Catedrais, e se tivemos en
conta o horario das mareas poderemos gozar
das espectaculares formacións creadas pola
erosión do mar nas rochas, volvemos ao inicio
e arrancamos a camiñada, pasando pola parte
alta dos arcos; ao pouco de deixar atrás as Catedrais atopamos a enseada do Cadramón que
acolle a praia do Esteiro, logo a das Covas e un
pouco máis alá a praia das Illas, a dos Castros
ou de Marbadás e a dos Xuncos; a partir deste
punto deixa de haber praias de entidade e as
poucas que hai son de dimensións reducidas
e están agochadas no fondo de estreitas enseadas. Os cantís perden un algo de altitude
pero gañan en cores e texturas. Pasamos polos
restos abandonados de antigas cetáreas, a de
Rinlo foi a primeira de Galiza, antes de chegar
á localidade que se asenta no único espazo con
certa amplitude e seguridade desta parte da
costa, ao abrigo da Punta Lapela no estreito canón da desembocadura dun pequeno rego. De
Rinlo para adiante a costa vólvese áspera pola
posición inclinada dos estratos e retorcida como consecuencia das numerosas fracturas e
polo efecto do traballo do mar contra os diferentes tipos de rochas. Neste traxecto atopamos a desembocadura do rego dos Caínzos, coa
súa recollida praia-coído, o castro costeiro de
Piñeira, a agochada e sonora desembocadura
do rego dos Tacós ou Moreira, punta Gallín, a
enseada de Loureiro, a punta do Mourón, a enseada da Arnela, o penedo do Corvo, os cantís
do Ollo e o castro das Grovas. Desde o castro
das Grovas temos que saír á estrada, non atopamos camiño nin carreiro practicable que
nos permita seguir pola liña da costa, e pola
estrada achegámonos á praia de Rochas Brancas e ao miradoiro sobre a illa Pancha no que
remataremos a ruta.
Arcos a xeito de contraforte de catedral que dan nome a este singular monumento xeolóxico, unha zona
de cantís e praias que só teñen acceso na marea baixa. A intensa erosión e a disposición dos estratos da
lugar a formacións moi curiosas e espectaculares: arcos, furnas, illotes, columnas, buratos (bocas do
inferno)... A praia das Catedrais foi declarada Monumento Natural en novembro de 2003.
nha camiñada por unha área costeira de gran interese xeolóxico e
paisaxístico que forma parte da
Rasa Cantábrica que se extende
desde o cabo de Peñas (Asturias)
ata Burela; unha superficie elevada (planalto)
sobre o nivel do mar, moi chan, cunha pendente suave cara ao mar que se corta bruscamente terra adentro, na liña na que se cre
que antigamente estaban os cantís. Na beira
costeira remata en cantís, que caen case verticais, entre os que se atopan algunhas praias.
A maior parte deste tramo de costa está protexida como LIC “As Catedrais” e o concello de
Ribadeo ten solicitada a súa declaración como
Parque Natural. A Illa Pancha forma parte do
LIC e ZEPA Ría do Eo.
Os ecosistemas presentes son zonas rochosas nos que se forman pozas que acollen algas
e animais durante a marea baixa e seres que
viven entre as algas ou fixados nas rochas; os
areais e as dunas.
A lonxitude do traxecto non é como para
facela de ida e volta, polo que aconsellamos
buscar a maneira de atopar unha combinación
de xeito que dispoñamos de transporte ata o
inicio, ou de recollida no final da ruta. Tamén é
aconsellable consultar a taboa de mareas para
poder gozar en plenitude das formacións das
Catedrais e de moitas das praias, de area branca
fina e compacta, ás que coa marea alta apenas
lles queda ao descuberto unha estreita liña de
area ou un pequeno coído.
Sete horas de camiñada (con parada para
un bocado en calquera dos numerosos puntos
panorámicos do traxecto), e máis que se poden botar se se lle adica toda a atención que
merece, para facer un percorrido duns 20 km,
case todo chan; por camiños e carreiros, ou por
leiras e rochedos, sempre beireando o cantil,
sempre ou case sempre polo sitio máis achegado á liña da costa. Unha ruta para facer sen
présa, na que cada volta é unha descuberta:
unha forma, unha cova, un recanto, o xogo das
ondas, o mar a bater no cantil… Unha ruta que
se pode facer tamén en dúas partes: do inicio
ata Rinlo, a única localidade do traxecto e que
Praia de Esteiro.
Praia das Illas. Entre as praias dos Castros e das Illas atópase un grupo de illotes de tamaños variados
chamados “Os Castros”, que, segundo a tradición local, estaban unidos entre sí formando un castro.
Autores: Colectivo XEA (Adela Leiro,
Xoán Colazo e Mon Daporta)
Imaxes: Colectivo XEA
Patrocinado por:
cultura VIAXES NA MIÑA TERRA 31
Faro na Illa da Pancha na costa exterior da Ría de Ribadeo. Foi construído en 1880.
Pregue nos cantís da enseada do Loureiro. Toda a
formación do planalto cantábrico está intensamente repregada pola Oroxenia Hercínica.
Mapa da zona.
Praia das Illas. Entre as praias dos Castros e das Illas atópase un grupo
de illotes de tamaños variados chamados “Os Castros”, que, segundo
a tradición local, estaban unidos entre sí formando un castro.
Antiga cetárea de Rinlo (a primeira de Galiza) construída aproveitando unha falla
natural no cantil preto da pequena poboación pesqueira asentada nun abrigo
natural da costa.
Arco na enseada da Olga de Arnela.
Cantís entre Rinlo e a enseada do Loureiro.
32 cultura conversas con...
Wadi N-Daghestani
activista feminista
“Crer que ser musulmá
e feminista supón
unha contradición
é un prexuízo”
Wadi N-Daghestani defínese como unha persoa “de corazón asturiano e sangue árabe”.
Descende dunha familia de orixe siria instalada no Estado español. Activista a prol dos
dereitos das mulleres, afirma que seus pais lle inculcaron "desde o deber e o compromiso
islámico á loita pola xustiza social e de xénero". Con "20 anos", di, "decidín porme o hijab
por razóns exclusivamente relixiosas". Con ela falamos do Feminismo islámico.
Olalla Rodil
Imaxe: SG
Que é o feminismo islámico?
O feminismo islámico nace como unha necesidade por recuperar todos os dereitos lexímtos que a Sharia --a lei islámica-- outorga
explicitamente á muller através dos seus textos sagrados mais que foron extorsionados,
manipulados e prostituídos ilexitimamente
por sociedades pratiarcais en moitas comunidades musulmás de países árabes e occidentais. O Corán recoñécenos como cidadás
de pleno dereito no ámbito público e privado.
Neste senso, o feminismo islámico é a aposta
segura para lle facer fronte ao patriarcado,
que nos negou historicamente os nosos dereitos e, o que é máis grave, en moitas ocasións facéndoo 'no nome' da relixión, unha
estratexia ruín, deleznábel e anti-islámica,
que condenamos de maneira rotunda.
Cales son os seus obxectivos?
Son tan amplos e variados como conseguirmos que as mulleres conduzan en Arabia
Saudita, asegurarmos o seu pleno dereito a decidir en todos os ámbitos, quer nos
países árabes, quer nos occidentais; impedirmos a 'imposición' de se poren o veo en
países como Irán ou a obriga de o quitaren
noutros como España para conseguiren un
posto de traballo. Por desgraza, moitas persoas aquí [no Estado español] chegáronme
a dicir que ser musulmá e feminista é un
'oxímoron'[contradición]. Porén, eu coido que
se trata máis dun outro prexuízo que xor-
"O Corán recoñece
as mulleres como
cidadás de pleno
dereito mais
o patriarcado
negounos os nosos
dereitos mesmo 'en
nome' da relixión"
de froito de xeracións de adoutrinamento e
propaganda islamófoba e dun sistema maquiavélico e neoliberal que promove estereotipos contra o mundo musulmán como
unha estratexia para xustificar os seus fins
políticos. Pretender coñecer o Islam e os seus
valores através dos medios de difamación
masiva é como querer coñecer a historia da
Guerra Civil española através de César Vidal
[historiador e escritor español colaborador do
diario Libertad Digital], por exemplo. Quen
non acode a medios alternativos, non contrasta as fontes ou non somete a información
que recibe a un mínimo de autocrítica, rematará por asumir por idiosincrasia que os
homes barbudos son "terroristas" e as mulleres musulmás unhas "pobres oprimidas".
Ás correntes [de pensamento] dominantes
non lles interesa darnos voz a nós porque
iso significaría difundir ou promover a liberación da muller musulmá e, nese caso, con
que pretexto poderán invadir países árabes
para 'liberar' as mulleres a canonazos?
É o Feminismo islámico unha corrente de
pensamento maioritaria?
É minoritario, mais está en crecente expansión. Cada vez adquire maior popularidade,
sobre todo entre a mocidade e dentro dos
círculos académicos. De feito, é un novo concepto de feminismo e unha outra maneira de
entender a liberación das mulleres, axustada
a un contexto histórico, cultural e relixioso
determinado.
Levas anos tecendo redes co feminismo occidental, predominantemente laico. Existen nel prexuízos islamófobos?
O feminismo laico e occidental é moi variado. Hoxe en día, afortunadamente, conta con
moitas correntes. Moitos feminismos laicos,
se non a maioría, déronnos a benvida. É certo que todos temos prexuízos contra os que
loitar, en maior ou menor medida. A chave
do éxito do feminismo está, non só en non
os fomentar, senón en derrubarmos, através
da sororidade, as barreiras mentais e ideolóxicas que poidan limitar a nosa visión. E
construírmos a partir do respecto e o non
cuestionamento das loitas das nosas conxéneres. No caso dos feminismos laicos con respeito cara aos relixiosos, temos que lembrar
que o inimigo é o patriarcado, non Deus. Para iso é preciso descolonizar o feminismo.
Algunhas feministas eurocentristas negan
a posibilidade de liberación se non é "á súa
maneira", partindo de premisas nihilistas e
discriminatorias que inclúen o imperativo
de ser branca, europea e atea. Desde a nosa
cultura
cultura conversas
con... 25
33
"O feminismo
islámico entende
a liberación das
mulleres axustada
a un contexto
histórico, cultural
e relixioso
determinado"
posición rexeitamos esa premisa pola considerarmos autoritaria, excluínte e etnocentrista. Nese senso, expresamos o noso dereito
a nos "liberar" á nosa maneira, baixo as nosas propias condicións e sen que outras non
impoñan cando, como e desde onde facelo.
Que teñen en común as mulleres indíxenas,
as do centro de África, as latinas, as árabes,
as asiáticas ou as aborixes? Aparentemente
pode que non moito, mais se loitan pola súa
emancipación e plenitude, debemos apoiar as
súas loitas, respectalas sen cuestionamentos e, sobre todo, aprendermos delas e non
xulgalas desde unha suposta superioridade
moral. Entendemos que existen tantos feminismos como mulleres en loita e que ningún
pode imporse aos demais.
Nun artigo teu publicado en Play Ground
criticas con retranca "estereotipos infundados, terxiversados e mal-aprendidos" sobre
a cultura árabe e o Islam. Como é ser musulmana nun estado como o español?
Non é doado, implica unha loita constante
por nos reafirmarmos todos os días. Faise
máis difícil aínda porque, como dixen, as
campañas de propaganda --psicolóxica e
bélica-- só tentan reforzar determinados
estereotipos falsos desde a súa raíz, manipulándoos tendenciosamente en beneficio
do Imperio e do capitalismo. Así é como se
implanta a doutrina do medo nunha opinión pública informada "á carta" e exposta,
continuamente, ao horror do "yihadismo" e
o "terrorismo islámico" --ou anti-islámico
para sermos politicamente correctos. Se no
século XX o principal inimigo a combater
era o comunismo, no século XXI é o Islam.
Hai ocasións en que te preguntas como vivindo supostamente nun país democrático
no que a súa propia Constitución respecta as
liberdades individuais, son exixidas amiúdo tantas xustificacións a condutas, pensamentos, ou formas de vestir, de crer ou
de entender a vida que se saen dos patróns
estabelecidos ou normalizados. Só polo feito de levar hijab teño que lle demostrar ao
mundo que non son sumisa ou non estou
supeditada a ningún home. É como crer de
antemán que calquera home é culpábel até
que se demostre o contrario. É unha loita
extenuante e incomprensíbel nun contexto democrático.
Noutra ocasión respondiches ao xornalista Ricardo Benjumea cando afirmou que
"En países de maioría musulmá, só un
réxime militar garante a estabilidade
social suficiente, posto que a democra-
"É preciso
descolonizar o
feminismo de
visións autoritarias,
excluíntes e
etnocentristas"
cia, máis tarde ou máis cedo, dexenera
en islamismo radical". Unha opinión que
se ten empregado para xustificar intervencións militares...
Se o señor Benjumea se tivera referido ao
pobo xudeu, a presión popular e política e
as condenas unánimes de antisemitismo teríano forzado a rectificar publicamente por
semellante atropelo, para alén de perder toda a credibilidade, o seu posto de traballo e
mesmo, nalgúns países europeos, tería sido xulgado por un tribunal. Mais ao se referir ao pobo musulmán, ninguén tomará
represalias nen medidas contra el. Bendita
hipocrisía! [di con retranca]. A Primavera
árabe [á que se refería o xornalista] non fracasou, como di el, porque o pobo musulmán
sexa antagónico á democracia, senón polo
vil apoio que desde Occidente se brindou aos
ditadores árabes en detrimento da sublevación lexítima dos pobos. Eis o apoio militar
e financeiro da Casa Branca, e doutros países imperiais, ao golpe militar contra Mursi
e os Irmáns Musulmáns --elixidos democraticamente polo pobo exipcio nas urnas,
igual que Hamas. As democracias árabes
son en realidade unha ameaza para Occidente, de aí o apoio mediático, financeiro e
militar, se é preciso, para boicotar as súas
dignas revolucións populares e en beneficio
do estabelecemento de gobernos títeres que,
en todos os casos salvagarden os intereses
xeopolíticos occidentais e a súa pretensa
hexemonía mundial.
Que opinas do ISIS ou o chamado "terrorismo islámico"?
A posición da Sharia e do Islam é rotunda
e inequívoca: condenan categoricamente o
terrorismo. Os dexenerados do ISIS nen forman ningún califato nen son islámicos. Que
insulto á intelixencia humana. Son monicreques que, financiados e adestrados desde Occidente ao máis puro estilo Al-Qaeda,
non matan no nome de Alá, matan en nome
dos petrodólares, o deus imperial, que non
se nos esqueza. Aliás, cumpren o seu papel
de "perigosos barbudos" dentro do circo imperial, mentres terman dun Corán que non
leron na súa vida. É patético. Nen que dicir
ten que os seus actos foron repudiados por
toda a comunidade musulmá. Outro termo
acuñado pola imprensa "occidenta-lista" é o
de 'extremistas islámicos'. Non existe interpretación posíbel do Corán que poida derivar
na xustificación da decapitación, o asasinato ou a tortura. Por iso debemos chamalos
terroristas sen máis. O Islam defende e protexe nos seus textos sagrados a liberdade
de credo e de pensamento, tal e como foi
recollido historicamente polos historiadores que describiron o esplendor do Califato
e de Al-Andalus.
34 cultura CRÍTICAS
CINEMA
Un calidoscopio de camiños cruzados e diverxentes sobre como se vive –ou sobrevive– nun dos barrios máis perigosos do
planeta. Tan perigoso que tivo que filmarse
nos arredores da favela, xa que de facelo
na propia Cidade de Deus a seguridade do
equipo non quedaba garantida.
Cidade
de Deus
Tras dedicar a crítica de cinema da semana pasada ao Festival de San Sebastián,
retomamos esta coa “crítica á carta” a
petición dun dos gañadores do concurso
que podedes atopar todas as semanas
en facebook/criticadcinema. Suxeriunos
Cidade de Deus, unha película que nos
traslada directamente a unha das zonas
máis inseguras do Brasil: as favelas de
Río de Janeiro. En concreto o título fai
referencia a unha que está situada no
lado oeste. Baseada na novela homónima –de toques autobiográficos– de Paulo
Lins e producida por Walter Salles (Estação Central do Brasil, Diarios de motocicleta) conta a historia de Buscapé e
Zé Pequeno: dous amigos da favela con
soños ben diferentes. O primeiro quere
ser fotógrafo e o outro loita coas bandas
locais para se converter no capo máis temido do Brasil. Aínda que se trata dunha
historia coral onde se entrecruzan varias
personaxes nun período de máis de 20
anos, a trama céntrase principalmente
na guerra que manteñen Zé Pequeño e
Mané Galinha polo control de Cidade de
Deus. Mentres isto pasa, Buscapé vai
lidando cos atrancos de vivir nun sitio
onde o tráfico de drogas, delincuencia
gañou en toronto
Cidade de Deus
Director: Fernando Meirelles, Kátia Lund
Guión: Braulio Mantovani
Fotografía: César Charlone
Música: Ed Côrtes e Antonio Pinto
Reparto: Alexandre Rodrigues, Leandro Firmino,
Douglas Silva, Phellipe Haagensen, Jonathan
Haagensen, Seu Jorge, Alice Braga, Matheus
Nachtergaele
brasil, 2002
130 min.
Sinopse: Buscapé é un rapaz de Cidade de Deus,
unha favela de Río de Janeiro, que quere ser
reporteiro gráfico. Por contra Zé Pequeno fai
todo o posíbel para se converter no criminal máis
perigoso do Brasil. Un e outro tratarán de facer o
que sexa necesario para lograr os seus soños.
e asasinatos son o pan de cada día. Mais
ás veces os inconvenientes pódense tornar en oportunidades. Toda esa violencia
imperante vaille proporcionar unhas excelentes fotografías na súa andaina de chegar a ser un reporteiro gráfico profesional.
Contou cun reparto en estado de graza composto maiormente por actores afeccionados e habitantes da propia favela. E non só
nos roles figurantes... Moitos deles acabaron proporcionando máis de un momento
irrepetíbel difícil de reproducir por actores
profesionais que, por suposto, acabou incluído na metraxe aínda que non estivera
previsto no guión orixinal. Todo un éxito
de público e crítica. Entre outros, levou o
Premio á Mellor Película Estranxeira no
Festival de Toronto, unha nominación aos
Globos de Ouro na mesma categoría, un
BAFTA á Mellor Montaxe e catro nominacións aos Óscar nas categorías de director,
guión, fotografía e montaxe. Algo insólito
e sen precedentes na historia do cinema
brasileiro. O éxito alcanzou a gran parte
do reparto que se fixo famoso ao instante.
Cóntase que o até o mesmo Barack Obama
quixo coñecer a Lendro Firmino (Zé Pequeno) nunha visita ao Brasil, mais este
rexeitou o encontro alegando problemas
de axenda. Pouco despois recoñeceu que
non quería participar dun paripé meramente político, así que seguiu coa súa vida na favela como se nada. A maioría fixo
libros
O pulo sideral
do acontecer
Manuel Forcadela é unha das figuras da literatura galega que máis partido lle ten sacado
ao actual momento tecnolóxico de cara á difusión das súas creacións. Para a nosa cultura foi
un luxo contar dende moi cedo coas distintas
encarnacións de O Ximnasio de Academo, o
seu voceiro e fogar dixital, unha casa chea de
tesouros entre os que podemos achar, en formato electrónico, distintos materiais difíciles
de atopar por outras vías: dende os poemarios
descatalogados do autor até videopoemas, artigos de teoría literaria ou materiais didácticos.
Porén, se por unha cousa destacou O Ximnasio de Academo nos últimos anos foi polo seu
blogue, unha bitácora que escolleu un camiño
distinto ao da maioría dos blogues de escrito-
Nunca se sabe
Manuel Forcadela
o ximnasio de academo, 2014
119 páxinas
Edición electrónica gratuíta
res e escritoras galegas, en xeral máis tendentes a configurarse como columnas de opinión
ou simples tribunas de promoción das súas
actividades. O Ximnasio de Academo converteuse, pola súa banda, nun verdadeiro diario
poético, onde a creación literaria tomou un
absoluto protagonismo, por máis que aínda
deixe oco a ocasionais reflexións, xeralmente tamén sobre teoría literaria.
Non cabe dúbida de que a popularización
dos blogues, hai xa algo máis dunha década,
favoreceu unha enorme enxurrada de creatividade e o traslado dos máis variados proxectos
creativos ao seu ámbito. Porén, tamén é xusto
recoñecer que, se ben utilizados con frecuencia polas novas voces poéticas para difundir e
dar a coñecer a súa obra, o seu emprego por
parte de figuras xa consagradas foi escaso,
polo menos á hora de amosar a súa creatividade. A perdurabilidade no tempo desta actividade e a excelente forma poética que Forcadela demostra a cotío nese seu ximnasio
particular son aspectos que moi raramente
atoparán eco nunha crítica afeita a non considerar elementos que eviten os canais de edición convencionais.
O seguinte paso nesta actividade poética
Manuel Forcadela.
dixital resulta evidente e xa hai un par de anos
que Manuel Forcadela ofrece compilacións periódicas dos seus poemas. A este Nunca se sabe, antecedérono Xardín queimado e Sales do
ano doce, ofrecidos tamén de balde e en pdf.
Ben é certo que podemos constatar de novo
en cada un deses libros que a maioría de bos
escritores non saben moito sobre os procesos
de edición, nin sequera á hora de preparar as
súas propias obras, e que non lle sobraría a
ningunha delas unha revisión que mellorase
a súa presentación estética. Porén, por outro
lado resulta evidente, no actual escenario da
edición en galego, que existen máis alternativas alén do papel e as edicións convencionais,
alternativas que non adoitan ser transitadas
por persoas cunha traxectoria consagrada como a de Manuel Forcadela.
Nunca se sabe volve ser parte do mellor
Forcadela, cun oficio poético insubornábel,
igual. Retornaron ás vidas na favela,
iso si, algo máis famosos e alternando
con algún breve traballo para cine ou
televisión mentres coleaba o éxito da
película. En cambio si supuxo o lanzamento internacional de Alice Braga, a
sobriña de Sonia Braga (O principiante),
á que lle comezaron a chover papeis de
Hollywood. Tras o filme, os directores
Fernando Meirelles (O xardineiro fiel) e
Kátia Lund apadriñaron unha serie de
19 episodios titulada Cidade dos homens
que afonda aínda máis sobre o turbio
mundiño das favelas. De cando en vez
hai proxectos e películas que afondan
no tema das favelas (e tamén da corrupción policial). Conseguen sacar á luz algo que as autoridades brasileiras prefiren tapar en troques de solucionar.
Apenas con repercusión nos medios de
comunicación e inclusive disfrazado de
maneira impúdica mediante tours para turistas, coma fixeron para o recente Mundial de Fútbol, coma se alí non
pasase nada. Un despropósito... Cidade
de Deus é probablemente á mellor película brasileira de todos os tempos e
película de culto desde a estrea. Ensina, entretén e asombra pola dualidade
das belísimas imaxes cargadas de violencia e secuencias imposibles. Xa paga
a pena só pola escena de persecución
da galiña por toda a favela. Toda unha clase maxistral de fotografía, planificación e montaxe. Imprescindible.
Andrés Castro García
e manifestando algunhas das tendencias da
que se deu en chamar xeración dos 80, unha
etiqueta impugnada en ocasións polo autor e
que sen dúbida merecería unha revisión, particularmente en canto se entende como tallo
cronolóxico en oposición á posterior xeración
dos 90. Porén, sexa como for, o pulso das referencias cultas, o coidado formal (con atención especial a un ritmo moi ben conseguido)
e o ton levemente decadentista non fan outra
cousa que evocar as características máis destacábeis dun tipo de poética moi común nas
persoas desa promoción. Ao mesmo tempo, a
aposta por metáforas moi visuais, e que xogan
a carta do seu persoal preciosismo, segue a
ser unha marca distintiva do autor.
Na temática, a tentativa de facer unha recompilación dos días pasados, algo que non
deixa de ser unha forma de reflexionar tamén
sobre o tempo e, por tanto, sobre a fugacidade da existencia. Unha vontade declarada
dende o primeiro poema: Quen escriba a súa
memoria sentirá como un afán/ Por dar conta do seu eco/ E tecer os novos lances da súa
lenda,/ Por abrir contra o solpor ese espello
regalado,/ Reverter o raio cego para o fondo
do universo. Unha intención na que, como vemos, brilla a transcendencia que van cobrando os momentos fugaces tomados das lembranzas do autor, das vellas fotografías e do
eco dos seus pasos polas vellas cidades onde,
nalgún momento, transcorreu a Historia. Todos eses elementos, salvados para o pulo sideral do acontecer do destino de perderse para
sempre entre as infinitas sementes do tempo.
Mario Regueira
cultura 35
Carme Vidal
Imaxe: SG
Cando se abre o Glosario da poesía medieval profana galego-portuguesa a sensación
é a de estar diante dun traballo de moito
tempo.
Desde hai anos estou centrado no estudo lingüístico-filolóxico das cantigas medievais, un
monumento literario da nosa historia e do occidente europeo. Trátase da nosa carta de presentación inicial do século XIII e XIV. As cantigas foron sempre estudadas desde Portugal e
Italia mentres a dimensión de investigacións
desde Galiza eran reducidas. Algúns eruditos
como Xosé Luís Méndez Ferrín, Cotarelo Valledor ou Filgueira Valverde achegáronse a súa
edición ou investigación con mellor ou peor
sorte mais a erudición portuguesa e a escola
italiana impuxéronse no seu estudo.
Que relevancia ten entón achegarse ás cantigas medievais desde unha visión galega?
Estou convencido de que cando os galegos
nos achegamos ao noso patrimonio medieval lemos os textos doutra maneira porque
forman parte de nós, non é pasto filolóxico,
é o noso pasado, o que falaban os nosos devanceiros. Nesa liña de dedicación é na que
compre situar este proxecto. Desde a Galiza
non nos achegamos a estes textos como arqueoloxía. Son os nosos clásicos e temos que
reivindicalos, actualizalos e interpretalos desde nós mesmos.
Manuel Ferreiro
profesor e investigador
“A autoestima é fundamental para
unha nación e as cantigas medievais
poden contribuír a elevala”
Se o Glosario da poesía medieval profana galego-portuguesa fose publicado en
papel andaría polas cinco mil páxinas. A través da páxina web (http://glossa.illa.udc.
es/) móstrase o monumental traballo desenvolvido pola equipa de investigación
dirixida polo profesor da Universidade da Coruña, Manuel Ferreiro, que vén de gañar
o premio Concepción Arenal de investigación.
tura galega. Non concibo un autor ou autora
de hoxe que non teña lido a Rosalía, a Pondal,
a Curros ou as principais mostras da nosa literatura medieval. Somos o que fomos. Está
moi ben o contacto con todas as culturas do
mundo, mais antes que nada temos que mirar
para nós mesmos, para a nosa tradición. Cada
vez que rehabilitamos unha forma correcta e
eliminamos un castelanismo moi probabelmente estamos a utilizar unha palabra que
aparece xa nos textos do século XIII. Lelos e
recorrer a eles só pode traer beneficios para
a lingua e para a escrita.
Que supón a publicación deste dicionario
do léxico das cantigas?
Detrás hai toda unha prehistoria importante.
O texto das nosas cantigas foi transmitido por
manuscritos e a lectura é diferente segundo
quen a faga. De aí tamén a importancia deste traballo. Onde un filólogo le unha palabra
outro le outra. Non é como coa imprenta, que
non hai dúbida da interpretación. Para este
traballo collemos todos os textos, revisáronse todos os manuscritos e todas as lecturas
que fixeron os diversos editores desde 1900
até hoxe, confrontáronse as máis importantes edicións de texto. Revisei e corrixín millares de lecturas que considero que estaban
erradas e a partir de aí organizouse un glosario convencional mais que é exhaustivo, non
deixa fóra ningún contexto. Non fai só relación de palabras e aparicións senón que en
cada unha distínguense acepcións e usos, locucións, construcións, rexencias... un traballo complexo. Calquera persoa que investigue
ou calquera persoa con interese pode consultar calquera palabra dado que é accesíbel na
páxina web.
Polo que di, será unha ferramenta útil para
futuras edicións?
Considero que pode ser un material de consulta para unha futura edición, alén de poñelo a
disposición dos galegos e galegas ademais de
contribuír a traballar con máis seguranza na
fixación dos textos dos nosos devanceiros. Ao
noso ver era tamén a única maneira de publicar o traballo. Se fose en papel andaría arredor
das cinco mil páxinas co que a súa difusión
noutro soporte sería moi difícil.
Suporá tamén unha nova plataforma pa-
De que nos fala ese léxico da lingua dos
cancioneiros?
Ademais de que os sentimentos expresados
son os de hoxe, que senten e padecen polas
mesmas cousas, se nos achegamos sen prexuízos comprobamos tamén que falaban coma
agora. Mesmo as palabras consideradas nesta altura como obscenas están xa todas neses
textos. En especial nas cantigas de escarnio e
nas de amigo atopamos unha lingua rica, variada e expresiva. Naceron na Galiza histórica que chegaba ao río Douro e representan o
que era unha unidade lingüística obvia e indiscutíbel que existiu até finais do século XIV
mais que a deriva histórica levou a se separaren, Portugal independente e Galiza sometida
a Castela primeiro e logo a España.
ra a difusión das cantigas, á maneira da
da Universidade de Lisboa ou da do Centro
Ramón Piñeiro?
A plataforma é un instrumento posto ao servizo dos investigadores e de quen se queira
achegar. Internet fai que moitos resultados
das investigacións se podan difundir con rapidez e se democraticen e nós temos a obriga
de devolverlle á sociedade o que ten investido
en nós. A páxina da Universidade de Lisboa
inclúe as imaxes dos manuscritos ademais de
informacións relacionadas coa música ou aspectos literarios. A do Ramón Piñeiro é máis
erudita, inclúe os textos e ferramentas de tipo técnico. Xunto co Glosario constitúen, ao
meu ver, as tres páxinas máis relevantes de
difusión das nosas cantigas.
No equipo da Universidade Nova de Lisboa
sorprende ver nomes como o de Nuno Júdice, escritor consagrado na actualidade. A
nova literatura ten que ser debedora da riqueza das cantigas?
Son dos que penso que escritores e escritoras
teñen que beber da tradición e a primeira son
as cantigas que son os primordios da litera-
Da mesma maneira que desde o nacionalismo se reivindicou o Reino de Galiza, compre
defender as cantigas como expresión literaria para a construción nacional?
É unha das glorias nacionais e, despois da
provenzal, en todo o occidente europeo a lírica máis importante era a nosa. Nesa altura,
na Península, foi a única escola lírica. Son un
patrimonio indiscutíbel, non só de Galiza senón tamén de Portugal. Compre convencelos
de que teñen que mirar máis para o norte e
nós tamén máis para o sur. As cantigas son a
expresión máis brillante do Reino de Galiza.
Desde o punto de vista nacional é fundamental a autoestima e as cantigas poden contribuír a elevala.
36 cultura
PASATEMPOS xoán costa
1
Encrucillado
Horizontal 1. Fidelidade,
sinceridade. 2. O mesmo
que fento. 3. Ao revés,
preposición ~ Acedo ~
A parte ancha do remo.
4. Xabón líquido para o
baño ~ Resentemento
arraigado. 5. Toma por
modelo ~ Letra. 6. Capa
sólida que se forma sobre
o leite ~ Desequilibrada. 7.
Apropiado, adecuado ~ Ao
revés, entrada do mar na
terra pola desembocadura
dun río. 8. Pronome persoal
~ Un bairro de Vigo ~ Carta
da baralla. 9. Pretérito de
caber. 10. Teñamos.
2
FUTOSHIKI
3
4
5
6
7
8
9 10
1
Futoshiki é un pasatempo lóxico numérico. Consta de un cadrado con números
nalgunhas casas e os signos "<" e ">" entre estas que indican a correlación de
números adxacentes. O xogo resólvese enchendo as celas libre con números de
xeito que non se repitan os números na mesma fila e columna .
2
3
4
5
6
7
8
9
Vertical 1. Legal, lícito. 2.
Pasado de moda. 3. Ao
10
revés, símbolo de ferro ~
Adiviñeino, interpreteino ~
Contracción. 4. Institutriz ~
Puntos. 5. Realiza un legrado ~ Estados Unidos
6. Contará ~ Parroquia de Ortigueira. 7. Lugar público da Grecia antiga dedicado á deusa
Palas Atenea, onde se lían obras literarias ~ Ao revés, período de trinta días. 8. Sentimento de
pena, compaixón. ~ Que non está cocida ~ Lazo que ao tirar se apreta máis. 9. Filla de Catón
Uticense. 10. Sentir mareo.
kendoku
como se xoga:
Para o resolver é necesario
poñer os números en cada
cela, de tal xeito que cada fila e
columna conteñan os números
de 1 a 5. Cada dominio (o que
vai en trazo máis groso) contén
unha información consistente
nun número e un dos símbolos
matemáticos ( + x - /) O número
é o resultado da aplicación
da operación matemática
representada
polo símbolo
para os
díxitos
contidos
dentro do
dominio.
Solucións. Horizontal: 1. lealdade. 2. fieito. 3. ed ~ agre ~ pa. 4. xel ~ rancor. 5. imita ~ erre. 6. tona ~ louca. 7. idóneo ~ air. 8.
me ~ teis ~ as. 9. couben. 10. posuamos. Vertical: 1. lexítimo. 2. demodé. 3. ef ~ lino ~ co. 4. aia ~ tantos. 5. legra ~ eeuu. 6.
dira ~ loiba. 7. ateneo ~ sem. 8. do ~ crúa ~ no. 9. porcia. 10. marearse.
sudoku
como se xoga:
Encha todas as casas con
números de 1 a 9 sen que se repita
o mesmo número
.... na mesma fila
.... na mesma coluna
.... na mesma
cela de tres
por tres (as
que están
marcadas
con liñas máis
grosas)
crítica de música
A dança dos moscas – Caxade
O pasado ano saía a A Dança dos moscas, de
Caxade. De feito, o mesmo Alonso Caxade
facíase co Premio Opinión na categoría ao
mellor artista na súa última edición. Deste
estupendo acordeonista, posuidor dun estilo
inconfundible, xa sabiamos da súa fantástica musicalidade, mais non me estraña que, a
modo de premio revelación, conseguise ser
proclamado o mellor artista do ano da música galega.
Este disco propio sorprende pola súa
orixinalidade. Cun estilo calcado ao do grupo Beirut -non é aquí onde reside o novidoso-, consegue introducilo con grande mestría na música galega. A maiores da voz (de
afinación mellorable, pero con moitas posibilidades e boa materia prima) e acordeón
do líder, escoitamos unhas percusións -Xosé Tunhas- acústicas dun gusto e elegancia
sen comparación. Ademais, como é carac-
A dança dos moscas
Caxade
Edita: Discos da Máquina
terístico no “estilo Beirut”, hai un alto protagonismo dos ventos: bombardino a cargo
de Manu Espinho e, para rematar, temos ao
trompetista máis cotizado da música galega,
Manuel Paino, capaz de facer xogos incribles
de improvisación.
Con esta tímbrica tan diferente, tamén os
arranxos o son. As melodías popeiras non son
nada complexas, pois estaría de máis ante a
carga tan fonda de harmonías e rítmicas, que
levan o protagonismo do discurso.
Se teño que recomendarvos encarecidamente que merquedes un dos últimos discos
para a vosa estantería, sería este, sen dúbida.
Pero ollo, porque as letras non son aptas para
conformistas que miran a situación do país
ao seu redor e non teñen gañas de berrarlle
a quen Caxade chama “Gente Pota”.
Con esta alta carga de reivindicación nas
letras, que remata co tema “Foliom da rebeliom”, e pasando pola preciosa peza “Amélia”
onde se conxuga á perfección este novo estilo
de tímbricas diferentes co noso sentir galego,
todo remata cunha presentación, a cargo de
Logoferoz e Ariel Ninas, do máis surrealista
e atractiva: como podemos imaxinar polo título, unha mosca bailando na capa e contra-
capa non debería xa sorprendernos.
Ogallá este fascinante camiño aberto por
Caxade se siga na nosa música e poidamos
viaxar por outros roteiros para saír da monotonía musical... e vital.
“Nom tenho mais que che pedir que nom fales
por mim, o que ti dis que me convem non é mais
que o teu interesse; recortas-me as mãos, recortas-me os pés, nom me quitarás a palavra”. ”.
Olga Brañas
cultura
okapi no courel 37
Unha torta galega para o
cincuenta aniversario de Mafalda
Con cincuenta anos,
Mafalda sigue igual de
contestataria. Apagamos
con sotaque galego as
velas polo seu aniversario.
Carme Vidal
Imaxes: SG
Mafalda cumpre cincuenta anos e a celebración conmemórase en todo o mundo. Exposicións, reedicións e homenaxes festexan á irreverente e antisopeira cativa ideada por Quino,
de maneira especial no seu Bos Aires natal
mais tamén na Galiza onde nos achegamos a
catro persoas que teñen moito a dicir da súa
relación coa rebelde nena.
“Mama, que che gustaría ser se viviras?”
espétalle Mafalda nun cadriño no que a súa
nai súa ao facer a colada. Intervencións como
estas déronlle á personaxe merecida sona de
feminista e certo é que numerosas son as ocasións nas que cuestiona nas tiras a discriminación das mulleres, en especial, desde a crítica
do papel de “ama de casa” que reflicte na súa
propia nai. Razón esta para que a revista feminista Festa da Palabra, dirixida por Mª Xosé
Queizán, decidira seleccionar varias das tiras
e ao seu autor Quino para o número especial
dedicado a “Os feministas”. “O autor proxecta
a súa personalidade a través das personaxes.
A visión crítica da familia que ten Mafalda, da
organización social tradicional fan dela unha
figura a reivindicar. Ría, por exemplo, da súa
amiga Susanita e da súa aspiración a unha
familia convencional. Ademais, os temas que
trata son de total actualidade. ”, defende Mónica Bar, da equipa da Festa da Palabra, arredor
do recoñecemento do autor na súa condición
de home “feminista”.
Que relación ten o investigador e escritor
Ramón Reimunde, especialista entre outros
en Leiras Pulpeiro, con Mafalda? Pois é, xunto con Xoán Ramón Díaz o tradutor das tiras
que saíron publicadas en galego. Era o 1983 e
a libraría Souto de Lugo foi a que levou a iniciativa de publicar os famosos volumes alongados na nosa lingua. Nin Reimunde o ten moi
claro mais coida que deberon saír como tres
daqueles cadernos hoxe xa fóra da circulación. “Colliamos os debuxos de Quino nos escribiamos os textos nos bocadillos. Eramos
moi respectuosos co autor mais tamén faciamos algunha cousa da nosa parte como, por
exemplo, unha homenaxe a Castelao”, lembra
Reimunde. E por que traducir Mafalda? “Pois
porque naquel tempo queriamos que en galego houbera de todo. Daquela empregaramos
a normativa de mínimos”, explica o tradutor
quen mostra tamén a súa querencia por aquela “nena contestataria e atrevida cunha filosofía crítica que era tamén moi acaída para
levar ás aulas”.
manoliño como estigma
Os volumes traducidos por Reimunde
e Díaz remataban co debuxo de Manoliño, o fillo de galego comerciante,
que indicaba os datos técnicos da publicación, a data de remate de impresión, por exemplo. Foi precisamente
ese personaxe o que saturou no seu
momento a Enrique Albor no seu Bos
Aires natal. Fillo de galegos mais nacido en Arxentina onde pasou a súa
infancia e mocidade non tarda en definir que durante aquel tempo a imaxe de
Manoliño foi para el “un estigma”.
“O personaxe perseguiume durante toda a vida. O curioso, e que case non se sabe,
é que Quino -de orixe andaluz anarquistase inspirara no fillo dun taberneiro dun
bar ao que ía ao que chamaban galego
-como facían coa maior parte dos españois- era realmente de Soria e cando se lle
acababan os dedos das mans contaba cos
dos pés”, explica Albor, daquel personaxe real
no que se inspiraba Manolito, o amigo de Mafalda. “Ao meu ver máis unha vez os prexuízos
que hai contra os galegos. Para un arxentino
medio era o paradigma do fillo do galego, que
nunca estudaba literatura senón economía e
só fai mirar polos cartos, un modelo que non
se corresponde coa realidade”, comenta Enrique Albor que, curiosamente traballou distribuíndo libros para o primeiro selo editorial
que publicou Mafalda.
“mafaldistas” confesas
O que non faltan son “mafaldistas” confesas,
lectoras que gozan e recomendan as tiras e a
sagacidade da protagonista que pode remexer
a moit@s no seu asento. Unha delas é a profesora e escritora Goretti Sanmartín que é quen
de contaxiar o gusto pola obra de Quino ao
seu entorno. “Para min, Mafalda fai que levemos mellor as nosas contradicións. Paralízanos
chamando á reflexión ao tempo que consegue
que nos riamos de nós mesmas. Todo un luxo
de nena provocadora que mete o dedo nunha
ferida que non somos quen de cerrar”, coméntanos co entusiasmo co que defende a Mafalda.
Da mesma promoción e compañeira de estudos é a escritora Marga do Val que compartiu
con Goretti o gusto pola nena rebelde e visitou
os lugares de Mafalda na súa visita a Bos Aires. “Sempre tiven claro que a miña xeración
estaba marcada, nacemos coa OLP, coa UPG e
cando Mafalda comezou a falar.... Mafalda está
comigo desde a mocidade, non apareceu na
miña infancia como Pippi Langstrump, mais
coma ela segue habitar os meus días. Mafalda
é a nena, como Pippi, que levamos dentro... Vai
crecendo coma nós e os seus argumentos seguen sendo definitivos, rotundos, revolucionarios” explica Marga do Val para quen algunhas
das frases de Mafalda abondan para “rematar
coa fantasía sofisticada dos superheroes americanos”. “Que paren o mundo que me baixo”,
é, posibelmente unha das máis famosas e repetidas, a visión crítica dun estado de cousas
contra o que a nena se revoltaba.
38 cultura axenda
as citas da cultura de gz coordEna: iria vilar
ribadeo
Teatro. MENÚ DO DIA. Domingo 5 de
outubro ás 20:30 no auditorio Hernán
Naval.
allariz
Exposición. FESTIVAL INTERNACIONAL
DE XARDÍNS. Até o 30 de novembro.
Exposición. NARCISO CORRAL. Do 27
de setembro ao 12 de outubro na sala A
Fábrica.
Música. DOA. Domingo 5 de outubro ás
19:00 na igrexa de Santa Mariña de Augas
Santas.
Exposición. XAPÓN ANTES E DESPOIS DE
3/11. Do 3 de outubro ao 2 de novembro
na Fundación Vicente Risco.
lugo
betanzos
Música infantil. PACO NOGUEIRAS.
Sábado 4 de outubro ás 12:00 na libraría
Biblos.
vilar de santos
Música. SERGIO TANNUS TRIO. Sexta
feira 3 de outubro ás 21:30 na Arca de
Noé.
carral
Exposición. AS MARIÑAS DE NUNCA
XAMAIS DE LUIS GALÁN. Até o 12
de outubro no edificio social Toñito
Espiñeira
oroso
Música. 51 NOITES DE TASCA. Sexta feira
3 de outubro ás 21:30 na cafetería Che
en Sigüeiro. Actuacións de “O Ghusto
do Boi” e “Néboas do Cumio” e despois
foliada.
gondomar
Exposición. CALENDOSCOPIO
DE VICENTE PREGO. Até o 21 de
novembro na Aula de cultura Ponte de
Rosas.
Audiovisual. O MEU NOME É LUIS
“FERREIRO”. UNHA HISTORIA DO
ANTIFRANQUISMO GALEGO. Cuarta
feira 8 de outubro ás 20:30 na Aula de
cultura Ponte de Rosas.
oleiros
Teatro. “MEU BEN” DA COMPAÑÍA
EME2. Sábado 4 de outubro ás 20:30
no Auditorio Gabriel García Márquez.
Exposición. IDENTIDADES E LATEXOS. PAULA NOYA. Até o 12 de outubro no
Refectorio do museo provincial.
Exposición. BARRIGA VERDE, DE FEIRA EN FEIRA. Até o 15 de outubro na sala de
exposicións do Pazo de San Marcos.
Festival. IV FESTIVAL DE NOSO. Sexta feira 3 de outubro ás 22:00 nos xardíns do
museo. Concertos de “O Sonoro Maxín” e “Familia Caamagno”.
Exposición. TECIDO NO TEMPO. Até o 15 de outubro no Museo interactivo de Lugo.
Música. SES. Sábado 4 de outubro ás 23:00 na Praza da Horta do seminario.
Música. MARFUL. Cuarta feira 8 de outubro as 20:00 na Praza de Santa María.
Música. EN CLAVE DE FADO. 9 de outubro ás 21:00 no patio do seminario.
compostela
Exposición. ELAS SEMPRE ESTÁN. ELISA GIANNI. Até o 26 de outubro no Museo
do Pobo Galego.
Títeres. GALICREQUES. Até o 5 de outubro en diferentes espazos da cidade.
Programa completo en: www.galicreques.com
Teatro. TEMPESTADE da COMPAÑÍA VOADORA. Quinta feira 2 e sexta feira 3 de
outubro ás 20:30 e o domingo 5 ás 18:00 no salón teatro.
Música. GARCÍA MC. Quinta feira 2 de outubro ás 22:00 no pub Ultramarinos.
Música. OS NOVOS+BARBITÚRICOS. 3 de outubro ás 22:00 no C.S O Pichel.
Música. XARDÍN DESORDENADO. Sábado 4 de outubro ás 19:00 na Biblioteca e
arquivo de Galiza na Cidade da cultura.
Música. NAO. Sábado 4 de outubro ás 13:00 na Praza do Toural.
Audiovisual. CURTOCIRCUÍTO 2014. Do 6 ao 11 de outubro en diversos espazos
da cidade. Programa completo en www.curtocircuito.org
Convocatorias
I CERTAME XUVENIL DE TEATRO
AFECCIONADO DE CULLEREDO
XI CERTAME DE NARRATIVA
ROSA REBOREDO
A Asociación Cultural Galega
Rosalía de Castro de Cornellá
convoca este certame literario
ao que poderá concorrer
calquera persoa que presente os
seus textos en galego ou catalán,
linguas obxecto de promoción
deste certame. Os orixinais
deberán presentarse antes do
15 de Outubro. Premio está
dotado con 500 euros. Bases:
emigracion.xunta.es
XXVIII CERTAME DE POESÍA EN
LINGUA GALEGA "ROSALÍA DE
CASTRO"
A A.C.G. Rosalía de Castro de Cornellá
tamén organiza este certame de poesía
no que se poderán presentar textos
escritos en lingua galega de mínimo
trinta e máximo cen versos. O prazo
remata tamén o 15 de Outubro e
este certame conta con tres premios
de 500, 300 e 200 euros. Bases:
emigracion.xunta.es
PREMIO CORUÑAFILM
Co obxectivo de difundir o patrimonio
audiovisual galego, o Premio
CoruñaFilm recoñecerá a mellor
cortometraxe dirixida por un autor
galego. O premio ten unha dotación de
600 euros e o prazo de presentación
dos cortometraxes finaliza o 21 de
Outubro. Mais información: www.
coruna.es/centroagora.
XV PREMIOS VIADUTOS
DE RELATOS CURTOS
O Concello de Redondela organiza
estes premios no que poderán
participar todos os autores e autoras
con idades entre dezaoito e trinta e
cinco anos que presenten unha obra
escrita en lingua galega. O prazo de
admisión das obras rematará o día
10 de Novembro. Estabelécese un
rianxo
Exposición. H2O...BOTAR AUGA NO MAR.
Do 3 ao 25 de outubro no Auditorio.
Teatro.”MISIÓN SAPIENS” DA COMPAÑÍA
MALASOMBRA. Sexta feira 3 de outubro
ás 21:00 no Auditorio.
Teatro infantil. CONTACONTOS: “O
SOÑO DO RATO”. Sábado 4 de outubro
ás 12:00 na Biblioteca municipal Castelao.
valdomiño
Música. IV FESTIVAL DE CANTAREIRAS
MESTURA. Sábado 4 de outubro ás
18:30 no local social da A.VV de Meirás.
Actuacións de: ”Raíces combinadas de
Limiñoa”, “A.C Maghúa”, “Cantareiras de
colexiata do Sar”, “Pandereteiras de A.C.
Rosalía de Castro”, “Cantareiras Mestura”.
primeiro premio dotado con 1.200
euros e un segundo con 600 euros.
Máis información na web: www.
redondela.es
PREMIO ESTORNELA
DE TEATRO PARA NENOS
Coa finalidade de estimular a
creación teatral, a Fundación Xosé
Neira Vilas convoca este premio
literario no que poderán participar
todas as persoas que o desexen
con textos inéditos escritos en
galego. O prazo de admisión de
orixinais remata o 30 de Outubro.
O premio ten unha dotación
económica de 600 euros e as
bases pódense consultar en: www.
fundacionxoseneiravilas.com
25
axenda cultura 39
Contacta con nós en info@sermosgaliza.com
pontevedra
Exposición. ÉRASE UNHA VEZ...A
FALA!. Até o 21 de outubro na carpa
instalada na Praza de España.
Exposición. PARÁBOLAS E OUTRAS
SOMBRAS do fotógrafo Xosé
Manuel Otero Castro. Inauguración
a sexta feira 3 ás 20:00 e até o 31
de outubro no salón de actos da
fundación Alexandre Bóveda.
Música. OSCAR IBAÑEZ E TRIBO.
Sexta feira 3 de outubro ás 21:00 no
Teatro Principal.
Música. BMP. CONCERTO
SYMPHONIC INTERCONTINENTAL.
Quinta feira 2 de outubro ás 21:00
no Teatro principal.
Audiovisual. CICLO QUEN MOVE
OS FÍOS?: ELECTION. Sexta feira
3 de outubro ás 19:30 na Casa das
Campás.
Exposición. “A PORTA DO NORTE”
DE ROSA NEUTRO. Até o 16 de
novembro no Pazo da Cultura.
Exposición. NA BEIRA DO RÍO.
DIÁLOGOS NA PINTURA. Até o 16
de novembro no Pazo da cultura.
moaña
Varios. VARIETÉ D’CLO CLÓ.
Da sexta feira 3 ao domingo 5
de outubro en diversos espazos
do concello. A sexta feira 3 no
auditorio da Quintela ás 16:00,
presentación da varieté. O sábado
no skatepark das 12:00 ás 18:00,
obradoiros, e ás 22:00, concertos
de “Boom Box”, “Showcase
Fiah-Oh” e “Hadri Hache Dj”. O
domingo no palco da música ás
12:30 pasarrúas coa “Treboada do
ghato”, “Danzantes de Cobas”, “Os
Carballeiras”. Ás 13:30 Floki jam
no skatepark. Ás 18:30 no palco
da música Gala Spectacular con:
“Moito Morro Teatro”, “Escola
de danza Inés Núñez”, “Andrés
Juncal & Joel”, “Cristina Díaz de
Espada e Budiño”, Natalia Iglesias”,
“Assircópatas”, “Mago Berto”, “Trio
Trezklowski”, “Ardora”.
carballo
Teatro. FIOT 2014.
Do 3 de outubro
ao 1 de novembro.
Programación completa
en www.fiot.org
Teatro. XVI RÚA DOS
CONTOS. Domingo 5
de outubro ás 21:00
na Barra Bar “Bacana:
Batman e Bobyn, a
revolta das cloacas” e
ás 22:30 no Boulevard
Musicafé “Isabel Risco:
As aventuras de nabiza
girl e a súa sobriña”.
vigo
Exposición. EIDOS DA IMAXE. GRAFÍAS DOS FEITOS E DO PENSAMENTO. Até o 12 de outubro no Marco.
Exposición. AGOCHANDO PUDORES: A MUDA. Até o 15 de novembro na sala de exposicións temporais do Museo Liste-Cat.
Música. CAMARADA NIMOY. Sábado 4 de outubro ás 22:30 na Pecera.
Música infantil. AS MAMAIÑAS. Sábado 4 de outubro ás 18:00 na libraría Andel.
Audiovisual. FERMOSA MOCIDADE. Cuarta feira 8 de outubro ás 20.30 no Auditorio.
a coruña
Títeres. II FESTIVAL INTERNACIONAL DE
MONICREQUES DA CORUÑA. Da sexta
feira 3 ao domingo 5 de outubro na sala
Gurugú. A sexta feira ás 19:00 “O meu
amor é un colador” de Chachakun. O
sábado ás 19:00 Viktor Antonov (Rusia)
“Circus on the strings”, o domingo ás
19:00 - Teatro a Estrela (Valencia) “Os
músicos de Bremen”.
Música infantil. VAI SER BOA! DE
MIGALLAS TEATRO. 5 de outubro ás 18:00
no Auditorio do Fórum metropolitano.
Música. X CICLO DE COROS GALEGOS
HISTÓRICOS. Domingo 5 de outubro ás
19:00 no Teatro Rosalía Castro.
Audiovisual. O DOCUMENTAL DO MES:
DEMONSTRATION. Terza feira 7 de
outubro ás 20:00 no Centro Ágora.
Audiovisual. O RESPLANDOR DAS
ATOCHAS. Terza feira 7 de outubro ás
19:00 no Centro Cívico San Diego.
Exposición. MANUEL RODRIGUEZ
LÓPEZ: EMIGRANTE GALEGO, POETA
OBREIRO. Até o 7 de outubro na
Biblioteca Miguel González Garcés.
Audiovisual. OFF GALICIA. Sábado 4 de
outubro ás 18:00 no CGAI.
muros
Teatro. ULTRANOITE NO PAÍS DOS
ANANOS. Sábado 4 de outubro ás
21:30 no Centro Cultural e Xuvenil.
ferrol
Audiovisual. LA CARRETERA. Terza
feira 7 de outubro ás 19:30 no
Ateneo Ferrolán.
Exposición. 12 OLLOS 24 MIRADAS.
Até o 31 de outubro no Ateneo
Ferrolán.
Teatro. PRESENTACIÓN RADIO
TEATRO “A GUERRA DOS MUNDOS”.
Quinta feira 9 de outubro ás 20:00
no Ateneo Ferrolán.
Música. ULTRAQÄNS. Sábado 4 de
outubro ás 22:00 na Fundaçom
Artabria.
O BARCO DE VALDEORRAS
Teatro. DA VINCI TIÑA RAZÓN!.
Sexta feira 3 de outubro ás 21:00
no Teatro Laura Olmo.
narón
Música. MILLADOIRO+TREIXADURA.
Quinta feira 2 de outubro ás 20:30 no
Pazo da Cultura.
Teatro. NOITES DE RETRANCA: CANDIDO
PAZÓ+CELSO SANMARTÍN+CARLOS
BLANCO. Sábado 4 de outubro ás 20:00
no Pazo da cultura.
boiro
Teatro. “MARTES” DE BAOBAB TEATRO.
Sexta feira 3 de outubro ás 20:00 na Casa
da cultura.
tomiño
Teatro. SEDE DE MAL. Domingo 5 de
outubro ás 20:00 na Casa da cultura.
ourense
Teatro infantil. “MARTES” DE BAOBAB
TEATRO. Domingo 5 de outubro ás 12:00
no Auditorio.
Teatro. AS LARANXAS MÁIS LARANXAS
DE TODAS AS LARANXAS. Sexta feira 3 de
outubro ás 20:30 no Teatro Principal.
Director: Xosé Mexuto.
Redacción e colaboradores: Carme Vidal, Olalla Rodil,
X. M. Pinheiro, Belén Puñal, X.P. Igrexas, R.Suárez,
Antón Escuredo e X.Lorenzo.
Deseño e maquetación: Ángela Costas e María Sabarís.
Enderezo Avenida de Lugo, 2-A. Entresollado A. Compostela.
Correo-e info@sermosgaliza.com Teléfono 981 51 91 02
Edita Sermos Galiza S.A. Depósito legal C 955-2012
www.sermosgaliza.com
Twitter @SermosGaliza Facebook sermosgaliza
“Aumentan as vendas de libros
nas pequenas librarías e baixan
nos grandes almacéns”
Rodri Suárez
Imaxe: cedida polos entrevistados
Daniel R. Cao e Alberto Pombo
donos do café-libraría linda rama
Por desgraza, a tendencia é ao seus peches,
pero tamén hai novas en sentido inverso, máis
feliz. Por exemplo, vén de abrir na Cidade Vella da Coruña unha nova libraría, neste caso
algo distinta ao incorporar local de hostalaría e especializarse en ensaio. Sermos Galiza conversou cos seus responsábeis, o politicólogo Daniel Rodríguez Cao e o filólogo
Alberto Pombo.
É
Como sae a idea de combinar café e libraría?
Ambos somos ávidos lectores e, porén, ás veces encontrabamos que a algunhas librarías
lles faltaba ese punto de espazo de encontro
social. E tamén queriamos romper coa seriedade que tradicionalmente caracteriza este
tipo de lugares.
Algún local que lles inspirara?
Manexamos diversos e moi interesantes referentes: Centésima Página en Braga, Ler Devagar en Lisboa, Tipos Infames en Madrid e
outras. O ingrediente que nós achegamos foi
a aposta polo espazo cultural. Era preciso termos un lugar para o traballo cooperativo, para
realizar exposicións, para proxectarmos filmes, para realizarmos concertos...
Nun momento de crise salvaxe, fálase moito
de e“ mprendemento”, en moitos casos confundíndose coa auto-precarización ou co
último recurso laboral. Como chegan vostedes a montar Linda Rama?
Linda Rama aparece nun momento de desemprego e precariedade nas nosas vidas en que
as perspectivas laborais, dentro das nosas especializacións académicas, non parecían unha alternativa a curto prazo. Con todo, desde
que lanzamos a hipótese até que abrimos as
portas do local pasaron pouco mais de dous
meses, e a razón é que por tras desta aventu-
A propósito de
Pessoa: O suxeito
como arte
ra xa había un espazo desexado por ambos
desde había moito tempo.
A súa aposta pasa por especializarse en
ensaio, non? Atravesa un momento de alza ese xénero? Tamén na Galiza?
A cuestión non é tanto do que está mais ou
menos na moda, que é un carro que cambia
de rumbo a cada pouco, como de gustos ou
necesidades persoais. Ambos os dous levamos varios anos ligados ao mundo académico e da investigación por diferentes razóns e
por diferentes vías sendo que, por isto, o noso consumo de libro de ensaio ten sido muito
superior ao de outros xéneros. Isto transmitímolo agora a Linda Rama, pero aquí tamén
cabe a poesía, a narrativa, o teatro, a banda
deseñada, o libro infantil e xuvenil...
Ten futuro o formato físico en papel?
É un debate do que se fala desde hai xa anos
e o que nos din os datos aos que temos acce-
so é que o formato dixital e o de papel están a
convivir sen grandes dramas. Mesmo no eurobarómetro de marzo de 2014 sobre hábitos de
consumo cultural aprézase que, malia que as
ventas decaian, aumenta de xeito exponencial o número de persoas que compran libro
en formato papel única e exclusivamente en
pequenas librarías, en detrimento dos grandes almacéns.
Por que Linda Rama?
Linda Rama é, como a xente saberá, unha cantiga popular do Além-Minho (“Oh rama, que
linda rama, oh rama da oliveira”) que serviu
de banda sonora a un momento da nosa amizade, pouco anterior á aparición do proxecto, cando convertidos nunha sorte de personaxes saídos da imaxinación de João César
Monteiro colonizamos a madrugada lisboeta
e encontramos o fin da noite cantando esta
cantiga en rouca voz ao pé do mellor de cada casa.
xisten xenios, segundo
Heinz Kohut, capaces de
mudar totalmente de
personalidade en etapas
avanzadas das súas vidas. Nun artista un cambio total
de estilo equivale a un cambio de
identidade. “Ao pasar dunha fase a
outra, moitos dos máis grandes artistas revelan que neles desenvólvese unha loita por acadar formas
sempre novas de identidade”. Sen
creación, afirma Winnicott, non hai
máis que supervivencia. Pretender
que o pensamento sexa igual a un
proceso de subxectivación resulta
tan pouco frutífero e estúpido como intentar ver niso “un retorno ao
suxeito”. Trátase da constitución de
modos de existencia ou de posibilidades vitais. Non a existencia como
suxeito, senón como obra de arte;
e, nesta última fase, o pensamento
é un pensamento-artista.
Nietzsche devolve ao suxeito o
seu papel de protagonista como
artista; pero esta vez a todos os
suxeitos, e non soamente ao “xenio”. Para Félix de Azúa a delicada posición das artes na teoría
romántica foi aproveitada por Hegel para renovar a teoría platónica (a arte de ofrecer mentiras ou
“necidades”), e rematar dese xeito
coa arte, facendo das obras de arte meros documentos históricos
dunha verdade social ou nacional.
A máscara da arte ofrecida como
a mentira que anuncia a verdade
profunda do ser que quere ser en
aquel que se oculta, e polo tanto
no agocho aparecerá tal como é: a
pluralidade do ser:
Deus nâo tem unidade,
Como a terei eu?
(F. Pessoa)
Fidel Vidal
Escritor

Un estado autoritario contras as nacións

Transcription

Similar documents

XXIV Festival da Poesia no Condado. Língua e

A papeleira feliz

Número 137 - Código Cero

Revista - Federación Galega pola Cultura Marítima e Fluvial

A moi extraordinaria historia do home que foi engulido

Orde DOG Luns, 27 de abril de 2015 - Benestar

Carta de Castelao a Rodolfo Prada

a fala galego-portuguesa da baixa limia e castro laboreiro

Lendas urbanas. Mitos e ritos dos tempos modernos

á trombeta luzitana.

FLORIANO PEIXOrrO

Bases reguladoras - Sede ElectrÃ³nica