Kiribati (PDF 2175 KB)

Kiribati
katauraoia

mwakuria/karaoia

maiu man kanganga
TAAN BABAIREI TOKOKOAN
RIKIN KANGANGA IAON LOGAN
BUILDING OUR COMMUNITIES
BUSINESSES AND PRIDE
N aiaron taabo nako iaon Aotiteria, tiaki n ae ana aki kona n aki rotaki n taian kanganga aika a bon ririki n aron te iekaki man bibitakin
kanoan te bong, te urarake ni buakonikai, ao ai angibuaka. E ngae n anne, ao a bon mwaiti naba ara iango ngaira aomata ni kona ni
kauarerekei rikin kanganga aikai n te aro bwa ana aki kona n rotaki ara botannaomata, ara man ao ara bwai nako. Te beba ni kaongora
aio, e a katauraoi iango ma buoka bwa tina kanga ni kona ni kaitarai kanganga aikai, baikara arora aika tina karaoi ao baikara naba
aika tina aki riai ni karaoi.
katauraoi imwain rikin taian kanganga ran aika korakoran aika kona reke te iekaki te urarake ni buakonikai korakoran te kabuebue
Te beba ni kaongora aio, e kairiko ao n tuangko naba bwa tera ae kona riai n rangi ni
kainanoi bwa ana riai n tauraoi bwa maurim n tain rikin kanganga aikai. E bon oti naba
ikai aomata aika kona konaa n reitaki ma ngaia ake ngaia ae a tabe ma itera aika rikin
ao totokoan kanganga aika a kona ni karina n riki.
Bon tabera n tatabemanira nako aron maurira ao mwengaraoira iaan mwengara. Tina
riai ni kaitiaka raoi ara kawawaa n ran ni katoa tai n te aro bwa e na aki katoka kawain
te ran rinanon te bwaibu n ran ao n aki karekea te iekaki man te bareka nakon ara ran
ni mooi man te karau. Ti bon riai naba n tararuaia raoi ara man iaan mwengara nako.
Te Botaki ke te Rabwata are e tei ibukin Babairea aron Kanganga aika a bon ririki,
e kaainaki irouia taan tei nako man ana Kauntira Logan ake a tia n rineaki n reitaki
ma tabeman man taabo tabeua ake a tabeakina kauarerekean kanganga aika a bon
ririki inanon maiura ao ai tabeman riki ake a anga nanoia ni kan boutoka te waaki aio.
Koraki aikai a teimatoa ni botaki ni katoa tai ao ni iangoia bwa ena rangi ni korakora
atakin te bibitaki ni kanoan te bong ao n teimatoa ni katanoata nakoia te botannaomata
iaon Logan n te tai naba are a ataia iai bwa iai bitaki ni baika a ririki. Te aro aio, e bon
rangi ni ibuobuoki nakoia aomata nako n te tabo aio n te aro bwa ana kona naba ni
kakatauraoi ni kaitarai baika ana riki n te tai anne.
Te beba ni kaongora aio e a kona ni karekei rongorongo nako man irouia taan kareke
rongorongo iaon te itera are e tabe ma kanganga aika a bon ririki iaan ana kariaia te
rabwata are e a tia ni kateaki bwa tabena te kaongongo aron bibitakin kanganga aika a
karina n ririki ao n kona n tauraoi naba rinanon taeka aika a kakaokoro, karekea noran
anne n te tabo ae onoti aio: www.logan.qld.gov.au
Bwaai ni ibuobuoki ibukin kanganga aika a karina n riki
N ai aron:
Ko riai n reitaki ma taan tararua aron te mauri iaon Queensland ke tao reitaki
ma te tabo ae aranaki bwa Tianto Tiaon Amburanti ibukin kamatatan
riki rongorongon baika kona riai ni katauraoi ibukin maurim man taian
aoraki inanon rikin kanganga aika ana karina n riki.
•
Bwai ni makuri ao bwai riki tabeua
Baika ana riai n tauraoi imwain te kanganga
•
•
Te ran – E na riai ni kona n tauraoi ae raka iaon 5 te rita ibukin temanna te
aomata
Tatara ni bwai n aoraki ao baika ko kainanoi ibukin te nako tinaniku ao te
tebotebo, tem wane, am raka n auti ao kingin am ka
Te amarake – E na riai n tauraoi kanam ibukin teniua te bong ke e raka riki ae n
riai n tau ibukin am utu inanon bong akanne tatauraoi naba ma am bwai ni kauki
tiin n amarake ao bwai n amarake.
Baeteren te rerio ao te tooti ao uringnga n aki maninga ni katatarai
riki am baetere n te aro bwa ana tatauraoi n tain te
kanganga, ana bwai n tiaati am tareboon uringnga naba
ni uouotia n tainako ni ikotaki naba ma maben te tabo are
ko mena iai ko bon riai n ataia bwa ko mena ia n tain te
kanganga.
Bwai ni matu ao kunikai
E na bon riai n tatara te kunikai n tainako ma te kau ni wae
ibukin temanna ma temanna, ana bon riai ni karauaki raoi
ni kawakinaki bwai aikai inanon te baeki ae e kanganga
rinin te ran iai. Bwai aika a kamwengaraoi ibukin te matu ao bwai ni kaembwa
ana rangi ni manena.
Baika a rangi ni moa ni kakawaki
Te na ni beba aika kakawaki (n ai aron raitienti ni kabuti ka,
bwatiboti ibukin te mamananga). Ana riai ni bane ni kawakinaki
raoi inanon te buraetitiki baeki.
Baao ni mamananga
Ngkana e tau te tai, taraia raoi bwa ena riai n on am tangke ni bwaa n am ka
ao bwai ni makuri bwa ana riai n tatauraoi n tainako.
TABO NAKO ARE KO NA RANGI NI KAINANOI – koroi numbaia inanon am tarebon!
Te rerio (kakaonimaki ongora nakon am rerio ibukin waekoan atakin bibitakin baika
101FM ao ABC local (4QR – 612AM)
Ana tabo ae e onoti te Kauntira
www.logan.qld.gov.au
ana karina n riki nte bong teuana ma teuana)
SES
Rietatan te ieka (are ngke e riki ngkekei)
Ana tabo ni buobuoki te Kauntira
(ni ikotaki ma tani babaire ibukin kanganga)
Tabo ni Buobuoki ibukin Kanganga aika a bon karina
naba n riki n te tai ae rangi n tawe ao reitaki ma
(Bureitiman, Amburanti, Tabo n tiri ai)
Bao ni mamananga ao Kawai aika Bubura
Ao aikai riki taabo aika a onoti ake ko kona n reitaki iai
www.logan.qld.gov.au
www.disaster.qld.gov.au
132 500
3412 5222
3412 3412 ke 1300 1LOGAN
000 ke 112 (tarebon ake a uouotaki are a kabuta n te aonaba)
131 940
Reitaki mangaira: disastermanagement@logan.qld.gov.au
www.ema.gov.au
Buakan karawa / Taian ang buaka / Itin karawa
N aekakin taabo nako iaon Maiaki Meangin Queensland, Logan e bon kona naba n rotaki n te ang ae rangi ni korakora, ea moa riki ngkana iriana te iti. Te buaka n ang
ae korakora kanga e aki bati n rereke, ma enga n anne, ao boni iai naba taain angibuaka aika kona n riki n (Okitoba ao Eberi).
Te kakatauraoi - imwain ae reke
Te katauraoi ngkana e nang kaoti te angi buaka ea kan te tai
• Kakatauraoi baika a rangi ni kainanoaki inanon tain te kanganga.
• Ana riai ni koreaki mwangan taian kaiao ni kaitiakaki raoi aroka irarikin auti (nako n
te aro bwa ana aki roko mwangaia n rietan mwin taura ni iti are nanona bwa aroka
nako ana kauarerekeaki nakon te rieta ae na riaan 4 te mita).
• Taraia/tuoaki raoi taubukin te auti
• Kawawa n ran ana riai raoi ni kaitiakaki ao ni karinanoaki naba ma mwin taian iti.
• E na riai ni kaitiakaki raoi tinanikun te auti n ringaki raoi bwaina nako bwa ana aki
ukaki nako nte ang ao ni karika te urubwai ao te kabuanibwai nakoia tabeman.
• Ngkana e riai, winto nako ana riai ni bane ni matoa ao n aki kai uruaki man kai
rotakin taian kanganga nako.
• Ongora n rerion te tabo ane ko mena iai ibukin katanoatakin baika a riki inanon te
tai teuana ma teuana
• Katani raoi ma ni kawakini am man, ao man n nako naba.
• Kabaei raoi bwain am auti aika ana kai ukaki nako nte ang (karini taiboran ma
kaitekatekan tinaniku inanon te tabo ni uaua).
• Taraia raoi bwa mataroa ma winto a na riai raoi ni kainaki, kaina rabun te na ni
winto.
• Karini baika arangi ni kakawaki ae ko na kain nanoi inanon te buratitiki baeki n airon
tatara ni kunika ibukin te kamaitoro ao bai riki are ko na kain nanoi.
• Kamatei ao koutinakoi mwini bai ake a maiu man te iti n airon waiaen te TV ao
kamatea te kaeti naba.
• Kaoni tangke ao taabu n tebotebo n te ran.
• Bwaana am ka ni kaonna ao ni kateia nte tabo ae tan man te ang buaka, karaua
rabunna raoi nte taborein.
• Kamatanai am kai ma am neera ao am aama nte aro bwa ana tatauraoi irarikim n
tainako.
Naake a mwakuri ma te iti a kaungaia aomata bwa ana riai n aki uniki arokaia i aan
mwin taian iti, Iai aia beba ni kairiri iaon te itera aio are ana kona ni kabongana aomata
nako, ao ibukin rongorongon aio ao ko kona naba n noora aia tabo ae onoti
www.energex.com.au
Te ieka
Man taai aika bati, tabo tabeua iaon Logan a kona naba n rotaki n te ieka. Ao aei e kona n rereke ngkana e rangi ni korakora bwakan te karu ao e wawanako nakon te
Logan, Albert Rivers, ScrubbyCreek ao Slacks Creek. Iai mwabe are e katauraoaki ibukin kaotan tabo iaon Logan aika ko na n rotaki n te ieka. Ngkana kam kan ata riki
rongongona, nakon aobitin te Kauntira, 150 Wembley Road, Logan Central, ko kona naba n reitaki ma koraki aikai iaon te namba n tarebon aio 3412 5282.
Katauraoi
Inanon tain te kanganga
• Katauraoi baika kona kainanoi ibukin totokoan rikin
kanganga aika ana karina n riki ao kaona am ka n
te bwa
• Katokai bwain am auti ni karietatai bwa ana aki
iekaki, (karietata bwai ake maiu n te iti) kamwaingi
maange ao baika a kamamate man kaikoaki ni kaaki
taabo n aika a rietata
• Tararuai raoi baika ana kona ni beti ao ni karika te
kanganga
• Tuoa ana tabo ae onoti te kauntira n aron ae oti ikai
www.logan.qld.gov.au
• Kona tai kabuti ka rinanon kawai aika a iekaki
• Tarenibonia te Kauntira ibukin rongongon te ieka n te
namba aio 3412 5222 ibukin bwaninin rongorongon
karanga n taabo aika Logan, Albert ao Scrubby
Creek. Rongorongo aika a tia n raweaki, a teimatoa
ni kaotaki aron teia ma bibitakia ngkana iai atakin
bitaki aika a karina
Imwin baika a riki/Imwin rikin te kanganga
• Tai kanii baika a tia n rotaki ni korakoran te ieka.
Kaburoi raan ni karokoa te tai are e roko te katanoata
bwa a raoiroi.
• Tai kabonganai baika a tia n rotaki n te ieka n aiaron
baika a maiu man te iti ke te kaeti.
• Tarataraiko raoi mai irouia naeta ma takareau ake
ana kona ni mwaing nakon taabo aika a mwau imwin
te ieka.
• Tai nakonako n rinanon te ran ae ea tia n rotaki
ni buakakan te ieka. Ngkana kona rinanon te ran
anne ao kona riai n nangoi waem ni kaau aika ana
kamanoi raoi waem ao kabongana te kai n tuoa
iabutin te ran.
• I main ae ko buti n am ka nakon tabo tabeua,
tarebonia bureitiman ke te RACQ moa ni kakaea
rongongoni kawai aika a araroi n touaki.
• Ongora nakon katanoata man te rerio ao te TV mai
irouia mataniwi bwa kona atai baika a riki.
Uraraken buakonikai
Kaai aika a maiu baeia ke aroka aika a bati iaon Logan, boni ngaia oin rikin te kanganga ni uraraken buakonikai riki, inanon ririkin te mwautakataka.
Te katauraoi
• Kakatauraoi buokam aika ana riai ni katauraoaki
ibukin uraraken buakonikai ao tai maninga naba
n rekenibai am tatara ni kunikai ibukin kamanoan
rabatam man te ura, am bwai n aoraki, nimam te ran
ao ai am bwai n tiri ai
• Ngkana ko kona ni buoka totokoan rakanakon uran
te ai nakon am auti ao kona riai ngkanne ni koroi raoi
mwangan kain rarikin am auti
• Kaitiaka raoi maengen taubikin am auti ao kanakoi
banikai ma maenge ake ko kona n noori inanon am
kawawa n ran
• Kanokoi ke kamwaingi mange ma aroka nako aika
arangi ni kaan ma te auti.
• Kamawawa am uteute ao koroia raoi ni kauarerekea.
• Kanimwi uaean mataroa ao winto, ao bonoti
banganga nako ian taubukin te auti ma tabo nako
ian te auti.
Korakoran rikiraken
te kabuebue
• Katika mwin te ran n te aro bwa ena kona n roko te
ran n taabo nako ni mwengam
Inanon tain te urarake ni buakonikai
E ngae ngke ko a iangoia bwa ko nang waekoa
ni kitana te auti ke tao ni waekoa n reitaki ma
bureitiman ibukin kainanoan aia buoka, ko bon riai n
tiku nte auti imwin karaoan am kabanea ni konabwai
n totokoa te kanganga:
• Tarebonia 000: Tai taku bwa a bon ataia ae iai te ai n
riki n am tabo
• Kamatei mwin te kaeti ao te iti.
• Kaini am winto ao am mataroa ake mai tinaniku
ao mai inanon am auti totokoa rinin te ai n te aro
are kona bonoti bwangabwanga ma te taara ae
mwaimwai.
• Kaoni tabu n tebotebo, bwaketi nako nte ran ae tatara.
• Bonoti mwin am bwaibu n ran man moimoti ni
kunikai ao kamwaimwa am kawawa nte ran.
Totokoan te kanganga iaon rikiraken korakoran
te kabuebue
• Bwaini kunikai aika a bebete ao aika a bebete naba
mataia ao a mawawa.
Maiaki- maeaon Queensland boni ngaia nnen te kabuebue
•
Tai karaoi makuri aika a rangi ni kakua ao nima 2 ke 3
inanon te tai ae maan ngkana e a manga roko tain te kabuebue.
te rita te ran ni katoa bong e ngae ngke ko aki taka
N tauan kanoan ara bong iaon Queensland ao e kona n
• Tai mooi manging, tai mooi koobe ao tai mooi
namakinaki bwa rikiraken korakoran te kabuebue e kona ni
karewerewe naba
karekei kanganga. E kuneaki bwa inanon te ka 20 n tienture,
• Tai nima te taoro, bon ti nima are e anganiko am taokita
Aotiteria e a tia n rangi n korakora iai te mate mani korakoran
• Kateimatoa maitoron am auti, katekei am kunikai n
rikiraken te kabuebue.
rabuna am winto man te riringa
Ni katoaa tain te kabuebue ao aomata a kona n rotaki n te
•
Kabongana te iriba, kamwaimwa te kunikai ke tebotebo
kabuebue ngaia are aomata ana riai ataia bwa tera te baai
ni katoa tai ngkana ko namakina te kabuebue
ae ana riai ni karaoia bwa aonga n aki aoraki rabataia. Angia
aomata aika kakai rotaki n te kabubue bon ataei aika a uarereke, • Kabanea am tai ae bon tau inanon te ruu ae mwaitoro
kaara, aomata ake a rangi ni kakabongana te manging, a
• Kabongana te bwara ao kabiriko n totokoa rotakin
marikarika ao ake iai rotakin marurungin rabwataia man aoraki
kunim nte kabuebue
aika a kakaokoro. Tiaki ti ngaia ma a kona n rotaki naba ake
• Tai katikuia ataei ao maan inanon te ka ngkana e aki
a teimatoa n ninim bwatin ao baika a kona n rooti marurungin
buti
rabwataia ni irekereke ma te akea n ran inanon te rabata.
• Kawara te taokita ngkana ko namakina te aoraki
Ao imwin anne
• Ienikuri n kamatei mwin taian ai ake ana kona ni
manga karekea uran te ai n taabo nako inanon,
itinanikun ao irarikin te auti, Tuoa raoi taubukin am
auti.
• Ngkana ko taraia bwa e a bon aki kona n toki uran te
ai anne ao waekoa kitana aan am auti imwain buen
aontano.
• Tai kitana am auti - taninga rokon buokam
• Teimatoa ongongora nakon taian katanoata iaon
te rerio ao riki n ongora nakon taian kaetieti ake a
katauraoaki ibukin te uruaki imwin baika a tia n riki
A rangi ni mwaiti anga ni ibuobuoki ibukim ake a
bane n tia ni katauraoaki man te tabo are a tabe ma
uraraken buakonikai ao babaire iaon te itera aio iaon
Queensland. Ibukin rongorongona ae bwanina noora
aia tabo ae onoti aio: www.ruralfire.qld.gov.au
Tararuakia maan
Aikai taeka ni ibuobuoki tabeua ibukin aron tararuan am man inanon
tain te kanganga:
• Karinia am man n te tai ae waekoa ngkana iai te kanganga n te
aro bwa ana aki waekoa ni birinako ngkana a rotaki iai
• Teimatoa ni karinia n te auti n te ruu ae uarereke ae okoro n akea
te karongoa iai ao n akea te winto iai
• Katauraoa kanaia ao te ran ibukia ma tai rangi n akoia n te aro
are arawa n namikina ingangam.
• Tai maninga ni kanikinaeia; te katoto ena riai ni iai araia iaoia ke
aia taitai ke tao aia kanikina n te aro ae kona kinaia iai bwa bon
am man
• N tain te kamwaing n tain te kanganga ao ko riai ni waekoa n
reitaki ma te kauntira ibukin am man n ongora bwa ena kanga
aroia, ana kona ni iriko nakon te tabo are baireaki bwa te tabo ni
kamwaing inanon tain te kanganga ke tao bon iai aia tabo maan
ae katauaki naba man te Kauntira.
• Tai katikuia maan nte ka
Ngkana e karina ni bua am man inanon tain te kanganga ae karina
n riki ao ko riai ni waekoa n reitaki ma te kauntira ibukin tararuakia
maan ao n tarebonia n aia namba n tarebon aio 3412 5318.