Witamy w Niemczech - Bundesamt für Migration und Flüchtlinge

Transcription

Witamy w Niemczech
Informacje dla imigrantów
Niniejsza broszura została wydana w ramach działalności informacyjnej Federalnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i udostępniona bezpłatnie. Nie mogą jej wykorzystywać dla celów
propagandy wyborczej ani partie, ani kandydaci w wyborach, ani osoby pomagające podczas
kampanii wyborczych. Dotyczy to wyborów do Parlamentu Europejskiego, Parlamentu Federalnego, parlamentów krajów związkowych, jak i wyborów komunalnych. Nadużyciem jest w
szczególności rozpowszechnianie jej na imprezach wyborczych, stoiskach informacyjnych partii
oraz dołączanie, nadrukowywanie czy przyklejanie do niej informacji o partiach politycznych
albo reklamy. Zabrania się także przekazywania ich osobom trzecim celem reklamy wyborczej.
Niezależnie od tego, jak i w jakiej ilości niniejsza broszura dotarła do odbiorcy, nie może ona
być wykorzystywana w żaden sposób (bez względu na czasowy związek z przyszłymi wyborami), który mógłby być zrozumiany jako opowiedzenie się rządu federalnego za daną grupą
polityczną.
O broszurze
O broszurze
Planują Państwo przeprowadzić się do Niemiec, bądź przybyli Państwo
do Republiki Federalnej niedawno, aby zamieszkać tu na stałe? Taki krok
pociąga za sobą wiele zmian. Niniejsza broszura ma być przewodnikiem
i dzięki podstawowym informacjom ma Państwu pomóc w integracji i w
szybkim odnalezieniu się w nowej Ojczyźnie.
Na następnych stronach znajdą Państwo:
QQ ważne informacje dotyczące życia w Niemczech,
QQ przydatne numery telefonów, zalecaną literaturę i adresy kontaktowe,
QQ rady, które ułatwią codzienne życie.
Prawdopodobnie mają Państwo wiele pytań. Jak mogę znaleźć pracę?
Gdzie mogę się lepiej nauczyć języka niemieckiego? Które dokumenty są
ważne i gdzie moje dzieci mogą pójść do szkoły? Przy tych i innych pytaniach pomocne będą informacje zawarte na następnych stronach. Znajdą
tu Państwo również porady, gdzie można się zwrócić ze szczegółowymi
pytaniami, np. do pracowników doradztwa migracyjnego w okolicy. Wiele
problemów można także rozwiązać, pytając o radę sąsiadów, kolegów
z pracy lub przyjaciół.
Witamy w Niemczech – także w Internecie
Uzupełnienie do zagadnień poruszonych w niniejszej broszurze znajdą
Państwo w wielojęzycznej witrynie internetowej Federalnego Urzędu ds.
Migracji i Uchodźców pod adresem:
www.bamf.de/willkommen-in-deutschland.
Informacje dla późnych przesiedleńców
Jeżeli przybyli Państwo do Niemiec jako późni przesiedleńcy, to dalsze
informacje znajdą Państwo w broszurze opracowanej specjalnie dla osób
w Państwa sytuacji. Nosi ona tytuł: „Willkommen in Deutschland – zusatzliche Informationen für Spätaussiedler” (Witamy w Niemczech – dodatkowe informacje dla późnych przesiedleńców). Mogą ją Państwo zamówić w dziale wysyłki publikacji Rządu Federalnego (patrz: Impressum).
1
Przewodnik po broszurze
Potrzebują Państwo wizy
wjazdowej do Niemiec?
Proszę czytać dalej na
stronie 8
Chcą Państwo wiedzieć, do
jakiej szkoły może uczęszczać
Państwa dziecko?
Więcej na ten temat na stronie 72
Są Państwo chorzy i potrzebują
pomocy?
2
Chcą się Państwo uczyć
języka niemieckiego?
Więcej na ten temat na
stronie 12
Oczekują Państwo dziecka
i szukają porady?
Więcej na ten temat
na stronie 58
Jakie ubezpieczenia są dla Państwa istotne?
Potrzebują
macji dotyWięcej
stronie 106
Przewodnik po broszurze
Potrzebują Państwo szczegółowego doradztwa?
Poszukają Państwo mieszkania?
na stronie 50
Państwo infor-
czących zakupów?
na ten temat na
Mają Państwo pytanie co do
pobytu w Niemczech?
Szukają Państwo pracy?
na stronie 36
Czy chcą Państwo poznać
ludzi z najbliższego otoczenia?
Więcej na ten temat na
stronie 112
3
4
Spis treści
Spis treści
I. Wjazd do Niemiec
8
1.Przepisy wjazdowe
2.Informacje o łączeniu rodzin
8
10
II.Nauka języka niemieckiego
12
1. Kurs integracyjny: język i nie tylko
2.Język niemiecki dla celów zawodowych
3.Język niemiecki dla dzieci i młodzieży
III. Informacje i doradztwo
12
16
17
18
1. Doradztwo migracyjne dla dorosłych imigrantów
18
2. Służby migracyjne dla młodzieży – doradztwo dla młodzieży
imigranckiej
21
3. Obsługa obywateli w Federalnym Urzędzie ds. Migracji
i Uchodźców22
4. Internet jako źródło informacji
22
IV.Pobyt i naturalizacja
1. Osoby do kontaktu ws. prawa pobytu
2. Informacje o prawie pobytu
3. Niebieska Karta UE
4. Naturalizacja
V.Praca i zawód
1. Uznawanie zagranicznych świadectw i dokumentów 2. Doradztwo zawodowe, pośrednictwo miejsc pracy i nauki
3. Dalsze doskonalenie zawodowe
4. Zakładanie działalności gospodarczej i samozatrudnienie
5. Prawo pracy: czas pracy, urlop i choroba
6. Dochody i podatki
24
24
26
30
32
36
37
39
43
44
46
48
5
VI. Mieszkanie
1. Poszukiwanie mieszkania
2. Co po przeprowadzce?
3. Wsparcie państwa
4. Czynsz i prawo najmu
VII. Dzieci i rodzina
50
50
52
53
54
58
1. Ciąża i ochrona macierzyństwa
58
2. Urlop rodzicielski, zasiłek wychowawczy i zasiłek dla opiekunów62
3. Dodatek i zasiłek na dziecko
65
4. Możliwości opieki nad dzieckiem
68
5. Konflikty, kryzys i przemoc w rodzinie
69
VIII. Szkoła, edukacja i studia
1. System szkolnictwa i rodzaje szkół w Niemczech
2. Wykształcenie zawodowe
3. Studiowanie w Niemczech
4. Edukacja dorosłych
IX. Zdrowie i profilaktyka
1. Pomoc w razie chorób i wypadków
2. Badania profilaktyczne i szczepienia
3. Porady/informacje dot. HIV/AIDS, chorób przenoszonych
drogą płciową (STI)
4. Doradztwo ws. narkomanii i uzależnień
5. Integracja osób niepełnosprawnych
6
72
72
78
80
83
84
84
87
89
91
92
Spis treści
X. Banki i ubezpieczenia
1. Transakcje pieniężne i środki płatnicze
2. Ustawowe ubezpieczenia społeczne
3. Ubezpieczenia osób i rzeczy
XI. Zakupy i ochrona konsumentów
94
94
96
105
106
1. Zakupy i płatności
106
2. Rękojmia i gwarancja
108
3. „Sprzedaż obwoźna“ i umowy zawierane za pośrednictwem
listu, faksu, e-mailu lub internetu
109
XII. Związki i organizacje
1. Stowarzyszenia i związki
2. Organizacje imigranckie
XIII. Życie w Niemczech
1. Porządek polityczny i prawny
2. Partie i zaangażowanie polityczne
3. Rady i doradcy ds. integracji
4. Religia
112
112
114
116
116
119
120
121
Indeks124
W razie nagłego wypadku
128
7
I. Wjazd do Niemiec
1. Przepisy wjazdowe
Obywatele państwa członkowskiego Unii Europejskiej mogą wjechać do
Niemiec bez wizy. Od cudzoziemców z innego kraju pochodzenia jest
z zasady wymagana wiza.
RADA
Obywatele określonych państw mogą przebywać w Niemczech do 90 dni bez wizy. Czy do
tych państw zalicza się kraj, którego są Państwo są obywatelami, można się dowiedzieć
w przedstawicielstwach zagranicznych Niemiec lub na stronie internetowej Federalnego
Ministerstwa Spraw Zagranicznych pod adresem: www.diplo.de.
Postępowanie wnioskodawcze
Wniosek o wizę należy złożyć jeszcze w kraju ojczystym, w niemieckim
przedstawicielstwie zagranicznym właściwym dla miejsca zamieszkania.
Najlepiej jest wcześniej zasięgnąć informacji, jakie dokumenty są potrzebne i co w szczególności trzeba wziąć pod uwagę. Niezbędne informacje
o postępowaniu wizowym znajdą Państwo bezpośrednio na stronie internetowej właściwej ambasady bądź konsulatu. Spis niemieckich przedstawicielstw zagranicznych z adresami kontaktowymi i numerami telefonów
dostępny jest na stronie internetowej Urzędu Spraw Zagranicznych – Federalnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych Niemiec – pod adresem:
www.diplo.de. Znajdują się tam również ogólne informacje o wjeździe do
Niemiec i o przepisach wizowych. Opłata wizowa wynosi z reguły 60 euro
od osoby.
Przedstawicielstwo zagraniczne potrzebuje średnio od dwóch do dziesięciu dni roboczych na podjęcie decyzji w sprawie wniosku o wizę na
pobyt krótki do 90 dni. w sezonie urlopowym okres ten może się niekiedy
wydłużyć. Jeżeli chcą Państwo złożyć wniosek o wizę na dłuższy pobyt,
proszę liczyć się z tym, że jego rozpatrzenie może zająć wiele miesięcy. Aby
uniknąć długiego czasu oczekiwania, w wielu przedstawicielstwach za8
Wjazd do Niemiec
granicznych występuje możliwość ustalenie terminu na złożenie wniosku
o wizę.
WAŻNA WSKAZÓWKA
Jeżeli chcą Państwo pracować w Niemczech, to zasadniczo będą musieli Państwo wystąpić o wizę. Wymóg ten nie dotyczy obywateli Unii Europejskiej, Islandii, Liechtensteinu, Norwegii i Szwajcarii. Obywatele Australii, Izraela, Japonii, Kanady, Republiki
Korei, Nowej Zelandii i Stanów Zjednoczonych Ameryki mogą uzyskać wymagany tytuł
pobytowy po przyjeździe we właściwym Urzędzie ds. Obcokrajowców w Niemczech.
Należy przy tym zwrócić uwagę, że zamierzoną pracę zarobkową można podjąć dopiero
po przyznaniu tytułu pobytowego
9
Tutaj można otrzymać informacje
Internet:
QQ Federalne Ministerstwo Spraw Zagranicznych: www.diplo.de,
pozycja menu: „Einreise und Aufenthalt”
QQ Niemiecka Centrala Wymiany Akademickiej (Deutscher
Akademischer Austauschdienst): www.daad.de
E-mail:
QQ Obsługa obywateli w Federalnym Ministerstwie Spraw Zagranicznych:
buergerservice@diplo.de
Telefon:
QQ Obsługa obywateli w Federalnym Ministerstwie Spraw Zagranicznych:
+49 30 1817-2000 (pn. – pt., godz. 9–15)
2. Informacje o łączeniu rodzin
Obcokrajowiec, który nie posiada obywatelstwa państwa Unii Europejskiej, ani też nie jest małżonkiem obywatela Unii Europejskiej, a chce
pozostać na stałe u mieszkającego w Niemczech współmałżonka, musi
wykazać zasadniczo jeszcze przed wjazdem, że posiada przynajmniej
podstawową znajomość języka niemieckiego. Obowiązek wykazania
znajomości języka przy wniosku wizowym istnieje niezależnie od tego, czy
żyjący w Niemczech małżonek posiada niemieckie obywatelstwo. Znajomość języka niemieckiego ma ułatwić dołączającemu współmałżonkowi
w uczestniczeniu od samego początku w życiu społecznym w Niemczech.
RADA
Co dokładnie rozumie się przez „podstawową znajomość języka niemieckiego”, wyjaśnia
ulotka o „Potwierdzeniu podstawowych znajomości języka niemieckiego przy łączeniu
rodzin z zagranicy” („Nachweis einfacher Deutschkenntnisse beim Ehegattennachzug
aus dem Ausland”), którą można zamówić i pobrać na stronie internetowej Federalnego
Urzędu ds. Migracji i Uchodźców pod adresem: www.bamf.de/publikationen .
10
Wjazd do Niemiec
Wyjątki
Wyjątki obowiązują między innymi:
QQ jeżeli małżonek-obcokrajowiec już żyjący w Niemczech jest wysoko
wykwalifikowany lub jest naukowcem i małżeństwo istniało już przed
jego przyjazdem do Niemiec,
QQ jeżeli małżonek już żyjący w Niemczech jest posiadaczem Niebieskiej
Karty UE,
QQ jeżeli współmałżonek żyjący w Niemczech może wjeżdżać na teren
Republiki Federalnej Niemiec nawet na dłuższy pobyt bez wizy i przebywać na tym terenie,
QQ w przypadku możliwej do rozpoznania, niewielkiej potrzeby integracji
(z reguły, gdy dołączający współmałżonek ukończył studia wyższe)
QQ w stosunku do osób, które ze względu na chorobę fizyczną, umysłową
lub psychiczną nie mogą uczyć się języka niemieckiego.
Na miejscu:
QQ Urząd ds. cudzoziemców
QQ Doradztwo migracyjne dla dorosłych imigrantów
Internet:
QQ Federalny Urząd ds. Migracji i Uchodźców: www.bamf.de/ehegattennachzug
QQ Informacje dot. potwierdzenia znajomości języka przy łączeniu rodzin: Instytut
Goethego: www.goethe.de, pozycja menu: „Deutsch lernen”, link „Ehegattennachzug”
E-mail:
QQ Obsługa obywateli w Federalnym Urzędzie ds. Migracji i Uchodźców:
formularz kontaktu: www.bamf.de/kontakt-buergerservice
Telefon:
+49 911 943-6390
Materiały informacyjne:
QQ Federalny Urząd ds. Migracji i Uchodźców (dostępny na stronie internetowej:
www.bamf.de/publikationen):
• Nachweis einfacher Deutschkenntnisse beim Ehegattennachzug aus dem
Ausland (Potwierdzenie podstawowej znajomości języka niemieckiego przy
łączeniu rodzin z zagranicy) (w różnych językach)
11
II. Nauka języka niemieckiego
Istnieje wiele możliwości nauki języka niemieckiego. Kursy oferują szkoły,
uniwersytety, centra kultury, stowarzyszenia, uniwersytety ludowe i prywatne szkoły językowe. Najdroższy kurs nie musi być przy tym kursem
najlepszym. Proszę dokładnie porównywać kursy. Ile godziny jest oferowanych? Jak duże są grupy? Jakie są programy? Jakie wykształcenie mają
nauczyciele?
RADA
Jeżeli chcą Państwo mieszkać w Niemczech, wskazane jest możliwie szybkie nauczenie
się języka niemieckiego. Jest to ważne do poznawania nowych ludzi, porozumiewania się
w życiu codziennym i znalezienia pracy. Dzięki nauce języka niemieckiego na kursie będą
się Państwo uczyć języka od początku prawidłowo.
1. Kurs integracyjny: język i nie tylko
Państwo niemieckie wspiera imigrantów w nauce języka niemieckiego,
zapewniając kursy integracyjne. Jeżeli nie opanowali Państwo języka
niemieckiego w stopniu wystarczającym do porozumiewania się w życiu
codziennym, mogą lub muszą Państwo w określonych warunkach wziąć
udział w kursie. Kursy integracyjne dofinansowywane są przez państwo
niemieckie i składają się z kursu językowego oraz kursu orientacyjnego.
Kurs integracyjny obejmuje z reguły 660 godzin. Prowadzone są kursy
intensywne i zwykłe. w Internecie mogą Państwo sprawdzić, czy spełniają
Państwo wymagania pozwalające na uczestnictwo w kursie integracyjnym
(www.bamf.de/integrationskurs).
Kurs językowy
Kurs językowy obejmuje 600, a w niektórych przypadkach 900 godzin.
Przerabia się na nim ważne tematy z życia codziennego, jak np.:
QQ zakupy i mieszkanie,
QQ zdrowie,
QQ praca i zawód
QQ edukacja i wychowanie dzieci,
12
Nauka języka niemieckiego
QQ
QQ
czas wolny i kontakty społeczne,
media i mobilność.
Prócz tego kursanci uczą się pisania e-maili i listów po niemiecku, wypełniania formularzy, telefonowania i ubiegania się o pracę na danym stanowisku.
Kurs orientacyjny
Ostatni blok kursu integracyjnego zwie się kursem orientacyjnym i obejmuje z reguły 60 godzin. W trakcie kursu orientacyjnego rozmawia się o:
QQ niemieckim porządku prawnym, historii i kulturze,
QQ prawach i obowiązkach w Niemczech,
QQ regionie miejsca zamieszkania,
QQ wartościach, które są ważne w Niemczech, jak np. wolność wyznania,
tolerancja i równouprawnienie,
QQ kulturze kraju pochodzenia.
13
Specjalne kursy integracyjne
Najlepiej jest się uczyć wspólnie z ludźmi, którzy mają podobne zainteresowania i potrzeby. Ma to zastosowanie również przy kursach integracyjnych. Z tego względu obok ogólnych kursów integracyjnych przewidziane
są również dla określonych grup docelowych:
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
kursy alfabetyzacji dla osób potrzebujących pomocy w czytaniu
i pisaniu,
kursy integracyjne dla kobiet, tj. takie, w których uczestniczą tylko
kobiety i które ukierunkowane są na ich potrzeby,
kursy integracyjne dla rodziców, w trakcie których w szczególności
poruszane są tematy z zakresu wychowania i edukacji,
kursy integracyjne dla młodzieży, przygotowujące młodzież do edukacji, bądź studiów,
kursy wyrównawcze dla osób, które żyją już dłużej w Niemczech i wymagają szczególnego wsparcia w nauce języka
Prócz tego możliwe jest wzięcie udziału w 430-godzinnym intensywnym
kursie dla osób szybko uczących się.
Certyfikat ukończenia kursu integracyjnego
Na zakończenie każdego z kursów, tj. językowego i orientacyjnego należy
przystąpić do egzaminu. W przypadu zdania obu egzaminów otrzymają
Państwo „Certyfikat ukończenia kursu integracyjnego” (Zertifikat Integrationskurs). Certyfikat ten potwierdza posiadanie wystarczającej znajomości języka niemieckiego i zdobycie najważniejszej, podstawowej wiedzy
o niemieckim społeczeństwie. Dzięki temu zaświadczeniu o pomyślnym
zakończeniu kursu integracyjnego nabycie obywatelstwa możliwe jest
już po siedmiu latach legalnego pobytu w Niemczech, a nie – jak w pozostałych przypadkach – dopiero po ośmiu latach. Oprócz tego „Certyfikat ukończenia kursu integracyjnego” może być bardzo przydatny przy
szukaniu pracy.
14
Na miejscu:
QQ Służby migracyjne dla młodzieży
QQ Urząd ds. integracji lub międzykulturowe biuro gminne
QQ Centra kulturalne
QQ Szkoły językowe i uniwersytety
QQ Agencja pracy oraz biuro pośrednictwa pracy
Internet:
QQ Federalny Urząd ds. Migracji i Uchodźców:
www.bamf.de/integrationskurs
E-mail:
Telefon:
+49 911 943-6390
QQ Federalny Urząd ds. Migracji i Uchodźców (dostępny na stronie
internetowej:
• Lernen Sie Deutsch! (Uczmy się języka niemieckiego!)
(broszura o kursach integracyjnych w różnych językach)
• Deutsch lernen – Chancen verbessern (Uczmy się języka niemieckiego – wykorzystajmy szansę)
(broszura o kursach integracyjnych dla młodzieży – w języku
niemieckim, angielskim, rosyjskim i tureckim)
15
2. Język niemiecki dla celów zawodowych
Dobra znajomość języka niemieckiego jest istotna dla znalezienia pracy
i osiągnięcia sukcesu zawodowego. Z tego względu prowadzone są specjalne kursy, w trakcie których można się nauczyć języka niemieckiego
ukierunkowanego na cele zawodowe. w trakcie kursów poznaje się słownictwo, gramatykę i zwroty, które będą przydatne, aby porozumiewać
się z kolegami w pracy, klientami oraz przełożonymi. Prócz tego można
nauczyć się skomplikowanych poleceń służbowych i rozumienia tekstów,
a także dowiedzieć się na przykład, czego należy przestrzegać przy pisaniu
służbowych e-maili i listów.
Federalny Urząd ds. Migracji i Uchodźców oferuje imigrantom bezpłatnie
kursy „Deutsch für den Beruf” (Język niemiecki dla celów zawodowych)
w ramach tzw. programu EFS-BAMF (ESF-BAMF-Programm). Na kursy te
składają się lekcje języka niemieckiego, kształcenie zawodowe i możliwość
poznania zawodu dzięki praktykom.
Obok kursów dofinansowywanych przez Federalny Urząd ds. Migracji
i Uchodźców prowadzone są inne kursy niemieckiego dla celów zawodowych. Za udział w takim kursie często należy wnieść opłatę. Warto
dokładnie przejrzeć i porównać kursy, ponieważ ich programy wykazują
często daleko idące różnice. Proszę zawsze wybierać kurs, który najbardziej
odpowiada Państwa potrzebom.
Na miejscu:
QQ służby migracyjne dla młodzieży
QQ szkoły językowe i uniwersytety
QQ agencja pracy, biuro pośrednictwa pracy lub odpowiednia
instytucja gminna
QQ pracodawca
16
Internet:
www.bamf.de/esf-bamf
E-mail:
Telefon:
+49 911 943-6390
internetowej:
• Berufsbezogene Deutschförderung
(broszura o kursach języka niemieckiego dla celów zawodowych
w ramach tzw. programu EFS-BAMF)
3. Język niemiecki dla dzieci i młodzieży
Różnorodne możliwości nauki języka niemieckiego dla dzieci i młodzieży
oferują przedszkola i szkoły. Więcej na ten temat dowiedzą się Państwo
w rozdziale VIII niniejszej broszury – „Szkoła, wykształcenie i studia”,
a także bezpośrednio w przedszkolu, czy w szkole dziecka.
17
III. Informacje i doradztwo
W pierwszych tygodniach i miesiącach pobytu w Niemczech zapewne
wiele rzeczy będzie się Państwu wydawać obce. To, co było w kraju pochodzenia zupełnie oczywiste i proste, może rządzić się tutaj innymi prawami.
Proszę dokładnie zbierać informacje i korzystać z ofert doradczych.
W Niemczech istnieje wiele organizacji, które chętnie udzielą Państwu
pomocy w przypadku, gdy nie będą Państwo wiedzieć, jak dalej postąpić.
Tu dowiedzą się Państwo, gdzie można udać się w pierwszej kolejności.
1. Doradztwo migracyjne dla dorosłych imigrantów (MBE)
Pracownicy doradztwa migracyjnego dla dorosłych imigrantów (Migrationsberatung für erwachsene Zuwanderer) pomogą szybko i bez biurokracji rozwiązać problemy. Udzielą wsparcia od pierwszego dnia pobytu
w Niemczech i doradzą w razie pytań, np. w następujących kwestiach:
QQ
18
(np.: Gdzie mogę uczyć się języka niemieckiego? Czy muszę sam opłacić kurs?)
Informacje i doradztwo
QQ
QQ
QQ
QQ
Szkoła i zawód
(np.: Czy moje świadectwo ukończenia szkoły zostanie uznane? Gdzie
znajdę pracę?)
Mieszkanie
(np.: Jak znaleźć mieszkanie? Ile kosztuje mieszkanie?)
Zdrowie
(np.: Czy jest mi potrzebne ubezpieczenie zdrowotne?
Do jakiego lekarza mogę się udać?)
Małżeństwo, rodzina i wychowanie
(np.: Kto pomoże mi w czasie ciąży?
Kto doradzi mi w razie problemów małżeńskich?)
Wspólne rozwiązywanie problemów
Doradcy przeważnie rozumieją także język kraju Państwa pochodzenia
oraz są im znane problemy i wyzwania, które mogą się pojawić w trakcie
aklimatyzacji w Niemczech. Po osobistej rozmowie opracują wspólnie
z Państwem plan, który pomoże Państwu szybko odnaleźć się w niemieckich realiach. Doradztwo skupione zostanie przede wszystkim na Państwa
umiejętnościach i wiedzy. Dowiedzą się Państwo, jakie są oferty wsparcia
i gdzie można nauczyć się języka niemieckiego. Doradcy sprawdzą także,
czy mogą Państwo wziąć udział w dofinansowywanych przez państwo
kursach integracyjnych i innej lokalnej ofercie integracyjnej.
WAŻNA WSKAZÓWKA
Doradztwo migracyjne dla dorosłych imigrantów jest dla Państwa zawsze bezpłatne.
Kto oferuje doradztwo migracyjne?
W wielu miastach w Niemczech są ośrodki doradcze zajmujące się sprawami imigrantów. Następujące organizacje oferują bezpłatne doradztwo
w tym zakresie:
QQ
QQ
QQ
Związek Robotniczej Opieki Społecznej (Arbeiterwohlfahrt),
Niemiecki Związek Caristas (Deutscher Caritasverband),
Instytucja Diakoniczna Kościoła Ewangelickiego w Niemczech (Diakonisches Werk der Evangelischen Kirchen in Deutschland),
19
QQ
QQ
QQ
QQ
Niemiecki Parytetowy Związek Socjalny (Deutscher Paritätischer
Wohlfahrtsverband),
Niemiecki Czerwony Krzyż (Deutsches Rotes Kreuz),
Centralna Instytucja Pomocy Społecznej dla Żydów w Niemczech
(Zentralwohlfahrtsstelle der Juden in Deutschland),
Związek Wypędzonych (Bund der Vertriebenen).
Na miejscu:
QQ doradztwo migracyjne dla dorosłych imigrantów
QQ urząd ds. cudzoziemców
QQ ośrodek przejściowy
QQ administracja gminy, miasta lub powiatu
QQ przyjaciele, rodzina, sąsiedzi
QQ pracodawca
QQ stowarzyszenia
Internet:
www.bamf.de/migrationsberatungsstellen
System informacyjny WebGIS pomoże w znalezieniu lokalnego
punktu doradczego.
E-mail:
Telefon:
+49 911 943-6390
internetowej:
• Lassen Sie sich beraten! (Zapraszamy do korzystania z porad!)
(broszura odnośnie doradztwa migracyjnego iw różnych językach)
20
2. S
łużby migracyjne dla młodzieży – doradztwo dla młodzieży imigranckiej
Szczególnie dla młodych ludzi pierwszy okres pobytu w obcym kraju jest z jednej strony ekscytujący, z drugiej zaś wyczerpujący. Chcą znaleźć przyjaciół oraz
wykazać się w szkole i w zawodzie. Służby migracyjne dla młodzieży pomagają
młodym ludziom sprostać wyzwaniom w trakcie aklimatyzacji w Niemczech.
Doradzają i wspomagają imigrancką młodzież i dorosłych do 27 roku życia.
WAŻNA WSKAZÓWKA
Doradztwo służby migracyjnej dla młodzieży jest dla Państwa i Państwa dzieci każdorazowo bezpłatne.
Oferty szczególne i doradztwo indywidualne
Oferta służby migracyjnej dla młodzieży jest szeroka: od indywidualnego
wsparcia według planu wspomagającego integrację poprzez doradztwo
w przypadkach szczególnych, pracę z rodzicami, aż po zajęcia grupowe
i kursy. Otrzymają tam Państwo np. pomoc i informację w razie pytań
dotyczących następujących tematów:
QQ
QQ
QQ
QQ
wychowanie, dzieciństwo i młodość,
system szkolnictwa i edukacji,
plany zawodowe,
korzystanie z komputera i programów do nauki języka niemieckiego.
Służby migracyjne dla młodzieży działają w całym kraju w ponad 420
miejscach. Instytucje, przedstawione poniżej, posiadają doświadczenie
w pracy socjalnej z młodzieżą:
QQ
QQ
QQ
QQ
Federalna Wspólnota Robocza Ewangelickiej Pracy Socjalnej z Młodzieżą (Bundesarbeitsgemeinschaft Evangelische Jugendsozialarbeit),
Federalna Wspólnota Robocza Katolickiej Pracy Socjalnej z Młodzieżą
(Bundesarbeitsgemeinschaft Katholische Jugendsozialarbeit),
Związek Robotniczej Opieki Społecznej (Arbeiterwohlfahrt),
Związek Międzynarodowy (Internationaler Bund), Parytetowy Związek Socjalny (Paritätischer Wohlfahrtsverband) i Niemiecki Czerwony
Krzyż (Deutsches Rotes Kreuz)
21
Na miejscu:
QQ urząd ds. cudzoziemców
QQ ośrodek przejściowy
QQ przyjaciele, rodzina, sąsiedzi
QQ pracodawca
QQ stowarzyszenia
Internet:
QQ Służby migracyjne dla młodzieży w pobliżu Państwa można znaleźć pod:
www.jugendmigrationsdienste.de
3. Obsługa obywateli w Federalnym Urzędzie ds. Migracji
i Uchodźców
Jeżeli mają Państwo ponadto dalsze pytania, mogą się Państwo zwrócić do
działu obsługi obywateli w Federalnym Urzędzie ds. Migracji i Uchodźców. Pomoże on szczególnie w razie pytań dotyczących tematu migracji
i integracji, czy też np. kwestii kursów integracyjnych, prawa pobytu lub
nadania obywatelstwa.
Z działem obsługi obywateli można się skontaktować pod numerem
telefonu +49 911 943-6390 lub pisemnie za pośrednictwem formularza
kontaktowego www.bamf.de/kontakt-buergerservice.
4. Internet jako źródło informacji
Bardzo przydatny w poszukiwaniu informacji może być Internet. Wiele
urzędów, rad miejskich i organów państwowych posiada strony internetowe, na których można znaleźć cenne informacje. Informacje o życiu
codziennym w Niemczech, adresy i dalsze wskazówki znajdują się na stronie internetowej w punkcie menu „Willkommen in Deutschland” Urzędu
22
Federalnego ds. Migracji i Uchodźców pod adresem:
www.bamf.de/willkommen-in-deutschland.
WAŻNA WSKAZÓWKA
Coraz więcej ludzi korzysta z Internetu. Aby nie stać się ofiarą oszustwa, należy zachowywać w Internecie ostrożność, szczególnie jeśli chodzi o dane bankowe czy osobiste.
Także przed zakupami w Internecie wskazane jest zebranie dokładnych informacji.
Przydatny przegląd niebezpieczeństw związanych z Internetem prezentuje broszura: „Verbraucherschutz kompakt – guter Rat in Alltagsfragen” (Zwięźle o ochronie
konsumenta – dobra rada w sprawach życia codziennego) wydana przez biuro prasowe Rządu Federalnego, a dostępna pod adresem: www.bundesregierung.de, pozycje
menu: „Publikationen/Infomaterial”. Także centrale ochrony konsumentów, pracownicy
doradztw ds. migracji dla dorosłych imigrantów oraz służby migracyjne dla młodzieży
mogą udzielić dalszej pomocy.
Nie należy zapominać, że nie wszystkie oferty w Internecie są godne
zaufania i prawdziwe. Na niektórych stronach znajdują się również fałszywe informacje. Pod pozycją menu „Impressum” na stronie internetowej
można dowiedzieć się, kto jest odpowiedzialny za daną stronę. Nie należy
mieć zaufania do stron internetowych, które nie posiadają impressum.
Szczególnie godne zaufania są strony internetowe ministerstw, urzędów
i organów państwowych.
RADA
Inną możliwość znalezienia ważnych adresów i numerów telefonu daje uporządkowana tematycznie lub w odniesieniu do danej specjalności książka teleadresowa Gelbe
Seiten®. Książka ta dostępna jest dla każdego miasta i regionu. Jednostki państwowe,
jak np. urząd ds. mieszkaniowych można znaleźć pod hasłem: „Behörden” (Urzędy).
Książka teleadresowa Gelbe Seiten® dostępna jest także w Internecie pod adresem:
www.gelbeseiten.de.
23
IV. Pobyt i naturalizacja
1. Osoby do kontaktu ws. prawa pobytu
Znajomość przepisów dotyczących prawa pobytu jest szczególnie istotna,
jeżeli chcą Państwo przenieść centrum aktywności życiowej do Niemiec
lub jeżeli już się tu Państwo przeprowadzili. Warunki ramowe pobytu
w Niemczech zależą od tego, czy przybywają Państwo jako późny przesiedleniec, obywatel państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG – składa się z państw członkowskich UE
oraz Islandii, Liechtensteinu i Norwegii) lub Szwajcarii, czy też pochodzi
się z kraju spoza Unii Europejskiej.
Gdzie powinni zgłosić się obywatele Unii Europejskiej, Europejskiego
Obszaru Gospodarczego i Szwajcarii
Jeżeli chcą Państwo zamieszkać w Niemczech na stałe jako obywatele UE
lub EOG, mogą Państwo skorzystać z prawa do swobodnego przemieszczania się, które obowiązuje również członków rodziny, także gdy posiadają
oni inne obywatelstwo. Po przyjeździe muszą się Państwo, tak jak obywatele niemieccy, zameldować się w urzędzie meldunkowym. Jeżeli członek
rodziny posiada inne obywatelstwo niż wcześniej wymienione, to z urzędu
ds. cudzoziemców otrzyma tzw. kartę pobytu.
Dzięki porozumieniu o swobodzie przemieszczania się, zawartym pomiędzy Unią Europejską a Szwajcarią, obywatele Szwajcarii mogą swobodnie
przemieszczać się po Niemczech. Prawo pobytu poświadczy urząd ds.
cudzoziemców, wystawiając dokument pobytowy.
2424
Pobyt i naturalizacja
WAŻNA WSKAZÓWKA
W wyborach komunalnych mogą brać udział wszyscy zameldowani w Niemczech obywatele UE, którzy przebywają w Niemczech od przynajmniej 3 miesięcy i osiągnęli 18
rok życia.
2525
Gdzie powinny zgłosić się osoby z państw spoza Unii Europejskiej,
Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Szwajcarii
Obywatele państw nienależących do UE, EOG czy Szwajcarii muszą zwracać się z wszelkimi pytaniami dotyczącymi prawa pobytu do urzędów ds.
cudzoziemców w swoim mieście lub gminie. Urzędy te są właściwe we
wszelkich sprawach związanych z prawem pobytu – włącznie z zezwoleniem na podjęcie pracy zarobkowej – i wydają dokument pobytowy lub
zezwolenie na osiedlenie się, niebieską kartę UE oraz zezwolenie na pobyt
rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich. Administracja
miasta, gminy lub powiatu w gminie bądź mieście udzieli dalszej pomocy
w razie niejasności, który urząd ds. cudzoziemców jest właściwy.
Gdzie powinni zgłosić się późni przesiedleńcy
Późni przesiedleńcy lub członkowie ich rodzin mogą zwracać się z pytaniami dotyczącymi obywatelstwa do urzędu miasta, gminy lub powiatu
w miejscu zamieszkania. Tamtejsi pracownicy pomogą również w innych
pytaniach dotyczących kwestii urzędowych. Dalsze informacje dostępne
są w broszurze „Willkommen in Deutschland – Zusatzinformationen für
Spätaussiedler” (Witamy w Niemczech – informacje dodatkowe dla późnych przesiedleńców).
2. Informacje o prawie pobytu
W razie nieposiadania obywatelstwa państwa członkowskiego UE, Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) lub Szwajcarii, a przy zamiarze
pozostania w Niemczech na stałe niezbędne jest zezwolenie – tzw. tytuł
pobytowy. Obok wizy wjazdowej pobytowej, na pobyt długoterminowy na
terytorium Niemiec przewidziane są cztery tytuły pobytowe:
QQ
QQ
QQ
QQ
26
dokument pobytowy (Aufenthaltserlaubnis),
zezwolenie na osiedlenie się (Niederlassungserlaubnis),
zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich (Erlaubnis zum Daueraufenthalt-EU).
niebieska Karta UE (Blaue Karte EU)
Dokument pobytowy
Dokument pobytowy jest czasowo ograniczony i połączony z określonym
celem pobytu. Wydawany jest dla osób, które:
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
chcą zdobyć w Niemczech wykształcenie
chcą pracować w Niemczech
z przyczyn prawnomiędzynarodowych, humanitarnych lub politycznych chcą pozostać w Niemczech
imigrują do Niemiec ze względów rodzinnych
są obcokrajowcami – byłymi Niemcami, którzy chcą powrócić do
Niemiec
posiadają prawo pobytu stałego w innym państwie członkowskim Unii
Europejskiej
Dokument pobytowy może być przedłużany, o ile występują jeszcze warunki do jego przyznania. z zasady uwzględnia się przy tym, czy dana osoba regulaminowo wzięła udział w kursie integracyjnym. Posiadacze Niebieskiej Karty UE, posiadacze tytułu pobytowego w celu przeprowadzenia
badań naukowych, jak również osoby z najwidoczniej niewielką potrzebą
integracji nie są zobowiązani do ukończenia kursu integracyjnego.
WAŻNA WSKAZÓWKA
Cudzoziemiec z państwa trzeciego (państwa spoza Unii Europejskiej, EOG i Szwajcarii)
może pracować w Niemczech z reguły tylko wtedy, gdy jest to wyraźnie stwierdzone
w dokumencie pobytowym. Dla obywateli UE, czy państw EOG, jaki i Szwajcarii obowiązuje ogólnie swoboda przepływu pracowników. Dokładne informacje otrzymają
Państwo we właściwym urzędzie ds. cudzoziemców w miejscu zamieszkania.
Zezwolenie na osiedlenie się
Zezwolenie na osiedlenie się wydawane jest na czas nieograniczony.
Posiadając je, mogą Państwo pracować w Niemczech. Aby otrzymać
zezwolenie na osiedlenie się, należy z reguły mieć przez pięć lat dokument
pobytowy oraz spełniać jeszcze inne wymogi. Kto chce wystąpić o zezwo27
lenie na osiedlenie się, musi przykładowo samodzielnie pokrywać koszty
utrzymania siebie i swojej rodziny, posiadać wystarczającą znajomość
języka niemieckiego i nie może być uprzednio karany. Ewentualnie może
być również wydane zezwolenie na osiedlenie się bez czasowego ograniczenia lub z niewielkim czasowym ograniczeniem, np. dla imigrantów o
wysokich kwalifkacjach. Posiadacze niebieskiej karty UE po już ok. dwóch
latach mogą składać wniosek o zezwolenie na osiedlenie się (Niederlassungserlaubnis), o ile opanowali język niemiecki w stopniu wystarczającym.
Zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich
W przypadku zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE
chodzi także o nieograniczony czasowo tytuł pobytowy, który daje prawo
do zarobkowania. Jego warunki zasadzają się wyraźnie na zezwoleniu
na osiedlenie się. Zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE
pozwala również przemieszczać się w granicach Unii Europejskiej oraz
uprawnia do otrzymania tytułu pobytowego na czas ograniczony w innym
państwie członkowskim.
WAŻNA WSKAZÓWKA
Wystarczającą znajomością języka, wymaganą dla potrzeb zezwolenia na osiedlenie się
i zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE można wykazać się m.in. dzięki
pomyślnie zakończonemu udziałowi w kursie integracyjnym. Dalsze informacje o kursie
integracyjnym znajdują się w rozdziale II „Nauka języka niemieckiego” w niniejszej broszurze.
RADA
Jeśli mają Państwo pytania co do swojego tytułu pobytowego, proszę nie zwlekać.
W placówkach doradztwa migracyjnego znajdą Państwo osoby, które chętnie udzielą
dalszej pomocy.
28
Na miejscu:
QQ administracja gminy, miasta lub powiatu – urząd ds. cudzoziemców,
urząd paszportowy
Internet:
QQ Federalne Ministerstwo Spraw Wewnętrznych: www.bmi.bund.de,
pozycja menu: „Migration und Integration/Aufenthaltsrecht”
E-mail:
QQ Federalne Ministerstwo Spraw Wewnętrznych: formularz kontaktowy na stronie internetowej: www.bmi.bund.de, pozycja menu:
„Kontakt/Bürgerservice”
Telefon:
QQ Obsługa obywateli w Federalnym Ministerstwie Spraw
Wewnętrznych: +49 30 18681-0 lub +49 228 99681-0
(pn. – pt., godz. 7–20)
QQ Federalny Urząd ds. Migracji i Uchodźców (dostępny na stronie internetowej: www.bamf.de/publikationen):
• Bildung und Beruf in Deutschland (Edukacja i zawód w Niemczech) (broszura w języku niemieckim i angielskim)
29
3. Niebieska Karta UE
Dokument pobytowy „Niebieska Karta UE” jest skierowany do obywateli
krajów spoza Unii Europejskiej, którzy przybywają do Niemiec w celu
podjęcia pracy wymagającej wysokich kwalifikacji, przebywają już w Republice Federalnej Niemiec z innego powodu, np. studiów, bądź chcą
przyjechać z innego kraju UE na podstawie Niebieskiej Karty UE.
Wymagania
Jeżeli chcą Państwo otrzymać Niebieską Kartę UE, należy spełnić następujące warunki:
QQ
QQ
Należy udokumentować ukończenie studiów wyższych. Jeżeli studia
nie zostały ukończone w Niemczech, uzyskany tytuł musi być akceptowany w Niemczech lub porównywalny z niemieckim tytułem
akademickim.
Musi być podpisana umowa o pracę lub istnieć wiążąca oferta pracy
z określonym rocznym minimalnym wynagrodzeniem brutto. Minimalne wynagrodzenie brutto zmienia się co roku i w 2014 wynosiło 47.600
euro w tak zwanych brakujących zawodach – na przykład naukowcy z zakresu nauk przyrodniczych, matematycy, inżynierowie, lekarze i kadra
akademicka w dziedzinie technologii informatycznych i komunikacyjnych – wskazana granica wynagrodzenia jest niższa i w roku 2014 wynosi
37.128 euro. Zasadniczo w takim przypadku Federalna Agencja Pracy musi
sprawdzić, czy warunki pracy odpowiadają warunkom u ich porównywalnych pracodawców w kraju pochodzenia. Zgoda taka nie jest jednakże
potrzebna, jeżeli studia wyższe zostały ukończone w Niemczech.
Zakres odpowiedzialności
QQ
QQ
30
Jeżeli przebywają Państwo w Niemczech na podstawie innego dokumentu pobytowego, Niebieską Kartę UE otrzymać można w Urzędzie
ds. Obcokrajowców właściwym dla swojego miejsca zamieszkania.
Jeżeli nie zamieszkują Państwo jeszcze w UE, niezbędne jest złożenie
wniosku o krajową wizę we właściwej niemieckim oddziale konsularnym. Proszę zwrócić uwagę, że wjeżdżają Państwo z wizą, która odpowiada rzeczywistemu celowi Państwa pobytu, a więc pracy zarobkowej.
Po przybyciu do Niemiec należy następnie, przed upływem ważności
wizy, złożyć wniosek o wydanie Niebieskiej Karty UE w Urzędzie ds.
Obcokrajowców właściwym dla swojego miejsca zamieszkania.
QQ
QQ
Jeżeli są Państwo obywatelami Australii, Izraela, Japonii, Kanady,
Republiki Korei, Nowej Zelandii lub Stanów Zjednoczonych Ameryki,
istnieje możliwość wjazdu do Niemiec bez wizy. Jednakże w ciągu
trzech miesięcy od momentu wjazdu należy złożyć wniosek o wydanie
Niebieskiej Karty UE w Urzędzie ds. Obcokrajowców właściwym dla
swojego miejsca zamieszkania.
Jeżeli od co najmniej 18 miesięcy posiadają Państwo Niebieską Kartę
UE wydaną przez inny kraj członkowski UE, istnieje również możliwość otrzymania Niebieskiej Karty UE w Niemczech. Wniosek należy
w takim przypadku złożyć w ciągu miesiąca od wjazdu na terytorium
Republiki Federalnej Niemiec w Urzędzie ds. Obcokrajowców właściwym dla swojego miejsca zamieszkania.
Ważność
Niebieska Karta UE stanowi najpierw zezwolenie na pobyt na czas określony. Ważność zezwolenia wynosi do czterech lat, jeżeli umowa o pracę
przewiduje odpowiedni lub dłuższy czas trwania. Wydłużenie czasu
ważności zezwolenia jest możliwe. Jeżeli czas trwania umowy o pracę jest
krótszy niż cztery lata, Niebieska Karta UE zostaje wystawiona na czas
trwania umowy i dodatkowo na trzy miesiące. w pierwszych dwóch latach
miejsce pracy można zmienić tylko wtedy, gdy uzyskane zostanie pisemne
pozwolenie właściwego Urzędu ds. Obcokrajowców i ewentualnie Federalnej Agencji Pracy.
Korzyści z posiadania Niebieskiej Karty UE
QQ
QQ
Jako posiadacze Niebieskiej Karty UE mają Państwo możliwość otrzymania w Niemczech krajowego zezwolenia na osiedlenie na czas nieokreślony. Warunkiem jest wykonywanie pracy wymagającej wysokich
kwalifikacji przez 33 miesiące i odprowadzanie składek emerytalnych.
Jeżeli wcześniej mogą Państwo potwierdzić znajomość języka niemieckiego na poziomie B1 (patrz rozdział II niniejszej broszury), uzyskanie
zezwolenia na osiedlenie może nastąpić już po 21 miesiącach.
Jeżeli od przynajmniej 18 miesięcy posiadają Państwo Niebieską Kartę
UE, istnieje możliwość wjazdu bez wizy do innego kraju członkowskiego UE w celu wykonywania tam pracy wymagającej wysokich
kwalifikacji i złożenia tam w ciągu miesiąca od wjazdu wniosku o tamtejszą Niebieską Kartę UE. To samo obowiązuje w przypadku przyjazdu
członków Państwa rodzin.
31
QQ
QQ
Członkowie Państwa rodzin mają prawo do otrzymania zezwolenia na
pobyt bez konieczności wykazania znajomości języka niemieckiego
przed wjazdem do Niemiec. Małżonkowie otrzymują natychmiast
nieograniczone prawo do pracy zarobkowej.
Ponadto jako posiadacze Niebieskiej Karty UE – podobnie jak członkowie Państwa rodzin – mogą Państwo przebywać za granicą do dwunastu następujących po sobie miesięcy, nie tracąc ważności uzyskanego
dokumentu uprawniającego do pobytu.
WAŻNA WSKAZÓWKA
Przepisy związane z Niebieską Kartą w Unii Europejskiej nie mają zastosowania w Wielkiej
Brytanii i Irlandii Północnej, Irlandii i Danii.
4. Naturalizacja
Jeżeli mieszkają Państwo na stałe w Niemczech, pod pewnymi warunkami
mogą się Państwo poddać naturalizacji. Konieczne jest do tego złożenie
wniosku. Cudzoziemcy od 16 roku życia mogą występować z wnioskiem
samodzielnie, za dzieci i młodzież do 16 roku życia wniosek składają
rodzice.
Przyznawanie obywatelstwa leży w gestii krajów związkowych. Formularze wniosku otrzymają Państwo we właściwych urzędach ds. obywatelstwa. Który urząd jest właściwy w sprawie naturalizacji, można dowiedzieć
się w administracji miasta, gminy lub powiatu, urzędzie ds. cudzoziemców
lub w doradztwie migracyjnym dla dorosłych imigrantów, jak również
w służbach migracyjnych dla młodzieży.
RADA
Przed złożeniem wniosku przydatne jest zasięgnięcie porady w urzędzie. w ten sposób
można bezpośrednio wyjaśnić wszelkie wątpliwości.
32
Koszty
Naturalizacja kosztuje 255 euro od osoby. Za małoletnie dzieci, które wraz
z rodzicami nabędą obywatelstwo, opłata wynosi 51 euro. Za małoletnich,
którzy nabędą obywatelstwo bez ich rodziców, opłata wynosi również
255 euro. Jeżeli mają Państwo niewielkie dochody, lub jeżeli kilkoro dzieci
wspólnie z Państwem podda się naturalizacji, istnieje możliwość ustalenia
mniejszej opłaty lub rozłożenia płatności na raty.
Wymagania
LISTA KONTROLA
Prawo do naturalizacji przysługuje, jeżeli spełnione są następujące warunki:
QQ prawo do czasowo nieograniczonego pobytu w momencie naturalizacji,
QQ zdanie testu wiedzy obywatelskiej (znajomość porządku prawnego i społecznego
oraz realiów życia w Niemczech)
QQ od 8 lat normalny i zgodny z prawem pobyt w Niemczech,
QQ samodzielne pokrywanie kosztów utrzymania (także względem członków rodziny
uprawnionych do alimentów), bez pomocy społecznej czy zasiłku dla bezrobotnych typu II (tzw. „Hartz IV”),
QQ wystarczająca znajomość języka niemieckiego,
QQ brak wyroku skazującego za czyn karalny,
QQ uznawanie wolnościowego i demokratycznego porządku ustrojowego Ustawy
Zasadniczej Republiki Federalnej Niemiec
QQ utrata bądź oddanie dotychczasowego obywatelstwa
W razie niespełnienia tych warunków zasadniczo prawo do naturalizacji nie przysługuje.
Urząd ds. obywatelstwa może jednak wyrazić zgodę na naturalizację, jeżeli istnieje interes publiczny w uzyskaniu przez Państwa obywatelstwa i przynajmniej niektóre ważne
warunki z powyższej listy są spełnione.
33
Przepisy dotyczące dzieci
Dzieci urodzone w Niemczech nabywają automatycznie obywatelstwo
niemieckie, jeżeli ojciec lub matka, lub też oboje rodzice są Niemcami.
Dzieci cudzoziemców nabywają obywatelstwo z chwilą urodzenia się
w Niemczech, jeżeli przynajmniej jedno z rodziców posiada w czasie narodzin dziecka od ośmiu lat swoje stałe, zgodne z prawem miejsce pobytu
w Niemczech i posiada prawo do bezterminowego pobytu na terenie
Niemiec. Jednakże po ukończeniu 21 roku życia muszą one się zdecydować, czy chcą zachować obywatelstwo niemieckie, czy też obywatelstwo
rodziców, jeżeli w przypadku tego innego obywatelstwa nie jest to obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub Szwajcarii i nie
dorastały one w Niemczech.
Test wiedzy obywatelskiej
Jeżeli chcą Państwo wystąpić z wnioskiem o przyznanie niemieckiego obywatelstwa, konieczne jest wykazanie się w teście wiedzą o życiu
w Niemczech. Test wiedzy obywatelskiej składa się z 33 pytań. Jeżeli odpowiedzą Państwo na przynajmniej 17 pytań prawidłowo, test będzie zdany.
30 pytań obejmuje następującą tematykę: „Życie w demokracji”, „Historia
i odpowiedzialność” oraz „Człowiek i społeczeństwo”. Trzy pytania dotyczą
kraju związkowego miejsca zamieszkania.
WAŻNA WSKAZÓWKA
Nie muszą Państwo podchodzić do testu, jeżeli mają Państwo świadectwo ukończenia
niemieckiej szkoły lub spełnienie wymagań nie jest możliwe ze względu na chorobę
fizyczną, umysłową lub psychiczną, bądź też w związku z wiekiem.
Na stronie internetowej Federalnego Urzędu ds. Migracji i Uchodźców
www.bamf.de/einbuergerung dostępne są wzory testów i wszystkie pytania testu wiedzy obywatelskiej.
34
RADA
Test on-line Federalnego Urzędu ds. Migracji i Uchodźców jest bezpłatny. Przygotowanie do testu wiedzy obywatelskiej oferują jednakże również prywatne strony
internetowe. Informacje o kosztach ukryte są drobnym drukiem na końcu bądź marginesie strony. z tego powodu proszę zawsze czytać dokładnie ogólne warunki umowy
oferenta!
Na miejscu:
QQ administracja gminy, miasta lub powiatu – urząd ds. cudzoziemców,
urząd paszportowy
Internet:
QQ Rzecznik Rządu Federalnego ds. Migracji, Uchodźców i Integracji:
www.einbuergerung.de
www.bamf.de/einbuergerung
E-mail:
QQ Obsługa obywateli w Federalnym Urzędzie ds. Migracji i Uchodźców:formularz kontaktu: www.bamf.de/kontakt-buergerservice
Telefon:
+49 911 943-6390
QQ Broszura Rzecznika Rządu Federalnego ds. Migracji, Uchodźców
i Integracji (dostępna na stronie: www.integrationsbeauftragte.de,
pozycja menu: „Publikationen”):
• Wege zur Einbürgerung. Wie werde ich Deutsche – wie werde
ich Deutscher? (Droga do obywatelstwa. Jak stać się Niemką –
jak stać się Niemcem?)
35
V. Praca i zawód
W tym rozdziale dowiedzą się Państwo o uznawaniu kwalifikacji nabytych
za granicą, wskazówki dot. poszukiwania pracy, dalszego doskonalenia
zawodowego, własnej działalności gospodarczej, prawa pracy, a także
dochodów i podatków.
WAŻNA WSKAZÓWKA
To, jakie mają Państwo możliwości podjęcia pracy w Niemczech, zależy od Państwa
kraju pochodzenia. Obywatele państw Unii Europejskiej (poza Chorwacją - tymczasowo do dnia 30.06.2015 r.) oraz Szwajcarii, Norwegii, Islandii i Liechtensteinu nie
potrzebują w Niemczech zezwolenia na podjęcie pracy zarobkowej. Jeśli pochodzą
Państwo z Chorwacji lub innego państwa spoza UE, proszę się poinformować na stronie internetowej Centralnego Pośrednictwa Cudzoziemców i Pracowników Wykwalifikowanych (ZAV) Federalnej Agencji Pracy o warunkach podjęcia pracy w Niemczech
(www.zav.de).
36
Praca i zawód
1. U
znawanie zagranicznych świadectw i dokumentów
Ustawa dotycząca uznawania równoważności kwalifikacji zawodowych
(BQFG) reguluje proces nostryfikacyjny dla zawodów, które podlegają
zakresowi odpowiedzialności Federacji. Gwarantuje sprawdzenie przez
właściwą w danej sprawie instytucję równoważności kwalifikacji zawodowych nabytych za granicą, poprzez porównanie ich z niemieckimi
wymaganiami zawodowymi jako punktami odniesienia. Dzięki temu mają
Państwo prawo do porównania kwalifikacji zawodowych nabytych w swoim kraju z kwalifikacjami nabywanymi w Niemczech, i to niezależnie od
obywatelstwa. Decydująca jest tu wyłącznie jakość wykształcenia.
W wielu zawodach - tzw. zawodach niereglamentowanych - mogą Państwo podjąć pracę od razu, bez formalnego uznania Państwa kwalifikacji.
Postępowanie nostryfikacyjne jest jednak sensowne, aby pracodawca
i przedsiębiorstwo mogło lepiej ocenić Państwa kwalifikacje i wiedzę
zawodową. w przypadku tzw. zawodów reglamentowanych niezbędne jest
natomiast uznanie zagranicznego wykształcenia zawodowego i świadectw.
Chodzi tu przede wszystkim o zawody medyczne (np. lekarz, pielęgniarka),
jak również zawody pedagogiczne i związane z pracą socjalną.
Czy do podjęcia pracy w wyuczonym zawodzie konieczna jest nostryfikacja Państwa dyplomów, można dowiedzieć się na stronie internetowej
pod adresem www.anerkennung-in-deutschland.de. Tam znajdują się
informacje, jaka instytucja jest właściwa w przypadku Państwa zawodu
i gdzie można uzyskać dalsze porady. W razie pytań do Państwa dyspozycji jest serwis telefoniczny – gorąca linia Federalnego Urzędu ds. Migracji
i Uchodźców – w języku niemieckim i angielskim (nr tel.: + 49 30 1815
-1111).
Postępowanie nostryfikacyjne przeprowadza się w tym kraju związkowym, w którym zamierzają Państwo pracować. Wniosek można składać
jednak również za granicą. Do postępowania nostryfikacyjnego potrzebne są przeważnie poświadczone kopie świadectw wraz z tłumaczeniem
sporządzonym przez tłumacza zaprzysiężonego lub powołanego urzędowo w kraju lub za granicą (baza danych tłumaczy ustnych i pisemnych,
zaprzysiężonych lub powołanych urzędowo w Niemczech dostępna jest na
stronie internetowej: www.justizdolmetscher.de). Poświadczenie dokumentów często jest możliwe w urzędach meldunkowych oraz w instytucjach kościelnych.
37
WAŻNA WSKAZÓWKA
Proszę zapytać we właściwej instytucji, jakie dokumenty są Państwu potrzebne i w jakiej
formie mają być przedłożone, np. jako oryginał, tłumaczenie przysięgłe czy poświadczona
kopia.
Na miejscu:
QQ Poradnie programu pomocowego IQ
Internet:
QQ www.anerkennung-in-deutschland.de
QQ www.bmbf.de
QQ www.bamf.de
QQ www.anabin.de
QQ www.netzwerk-iq.de
QQ Dla niereglamentowanych dyplomów ukończenia szkoły wyższej:
www.kmk.org, pozycja menu „Zentralstelle für ausländisches Bildungswesen”
QQ Federalna Agencja Pracy: www.arbeitsagentur.de
QQ Baza danych tłumaczy ustnych/pisemnych:
www.justiz-dolmetscher.de
E-mail:
formularz kontaktu: www.bamf.de/kontakt-anerkennung
Telefon:
QQ Gorąca linia Federalnego Urzędu ds. Migracji i Uchodźców:
+49 30 1815-1111 (pn. – pt., godz. 9–12)
38
Praca i zawód
QQ Federalny Urząd ds. Migracji i Uchodźców (dostępny na stronie internetowej: www.bamf.de/publikationen):
• Anerkennung ausländischer Berufsabschlüsse (Uznawanie zagranicznego wykształcenia zawodowego)
(broszura w różnych językach)
• Anerkennung Ihres Berufsabschlusses - Ein Schritt auf Ihrem Weg
zum Arbeiten in Deutschland (Uznanie Państwa wykształcenia
zawodowego – krok na Państwa drodze do pracy w Niemczech)
(wkładka złożona w licznych językach)
• Berufliche Anerkennung für Spätaussiedler (Uznanie kwalifikacji
zawodowych dla późnych przesiedleńców)
(broszura w języku niemieckim i rosyjskim)
2. D
oradztwo zawodowe, pośrednictwo miejsc pracy i nauki
Zdobycie stosownego miejsca pracy czy wykształcenia nie zawsze jest
łatwym zadaniem. Poniżej przedstawiamy przydatne informacje dot.
doradztwa zawodowego i poszukiwania miejsc pracy lub nauki.
Znalezienie w Niemczech odpowiedniego zawodu wymaga Państwa
aktywności. Centra informacji zawodowej Agencji Pracy oferują liczne
informacje o różnych zawodach w Niemczech, zajęciach i niezbędnych
kwalifikacjach. Prócz tego pracownicy Agencji Pracy służą radą i pomocą
w szukaniu odpowiedniego miejsca nauki lub stanowiska pracy.
W całych Niemczech są Agencje Pracy. Proszę dowiedzieć się, która jest dla
Państwa właściwa miejscowo. W poszukiwaniach pomoże strona internetowa Federalnej Agencji Pracy: www.arbeitsagentur.de, pozycje menu:
„Kontakt/Anschriften der Agenturen vor Ort”.
WAŻNA WSKAZÓWKA
Zdobywanie wykształcenia w wielu zawodach w Niemczech (w szczególności rzemieślniczych i handlowych) odbywa się w systemie dwutorowym. Oznacza to, że kształcenie
ma miejsce w zakładzie (praktyka) i w szkole zawodowej (teoria).
39
Poszukiwanie pracy w gazetach codziennych i w Internecie
W Internecie istnieją różnorodne portale o pracy, które pomagają w poszukiwaniu stanowiska odpowiedniego do kwalifikacji i/lub w określonym regionie (np. giełda pracy Federalnej Agencji Pracy). Na niektórych
stronach internetowych można skorzystać z możliwości uzyskania informacji drogą elektroniczną, jeżeli pojawi się nowa oferta pracy w poszukiwanym zawodzie.
Oprócz tego informacje o ofertach pracy firm dostępne są na ich stronach
internetowych. Oferty pracy znajdują się tam często pod hasłami: „Jobs”
(Praca) lub „Karriere” (Kariera).
Wiele stanowisk pracy oferowanych jest również w prasie codziennej.
Ogłoszenia o pracy pojawiają się przeważnie w wydaniach środowych
i sobotnich.
LISTA KONTROLA
W poniższych gazetach znajdą Państwo na przykład dużą ponadregionalną giełdę pracy:
QQ Süddeutsche Zeitung
QQ Frankfurter Allgemeine Zeitung
QQ Frankfurter Rundschau
QQ Die Zeit
Kolejną możliwością szukania pracy jest danie w gazecie własnego ogłoszenia w rubryce „Stellengesuche” (Szukam pracy) lub umieszczenia w Internecie na portalu o pracy własnego profilu. Można tam zaprezentować
umiejętności i kwalifikacje oraz opisać, jakiego rodzaju pracy się szuka.
RADA
Proszę udać się bezpośrednio do potencjalnego pracodawcy i nawiązać z nim osobisty
kontakt.
40
Praca i zawód
WAŻNA WSKAZÓWKA
Uwaga! w Internecie lub w prasie codziennej zdarzają się niepoważne ogłoszenia np.
o pracy w domu. Proszę zebrać dokładne informacje, o jaką pracę chodzi, zanim podpiszą Państwo umowę o pracę.
Ubieganie się o stanowisko pracy
Istotną rzeczą, zwiększającą szanse na uzyskanie pracy, jest podanie
o pracę zawierające opis kwalifikacji i doświadczenia. Pracodawca, aby
móc ocenić kwalifikacje, oczekuje z reguły pisemnego podania z listem
motywacyjnym, CV (przeważnie ze zdjęciem i podpisem), świadectwami
szkolnymi oraz świadectwami pracy. Świadectwa i inne ważne dokumenty
powinny być złożone w języku niemieckim. Coraz częściej możliwe jest
składanie podań o pracę online. Proszę się zorientować, w jakiej formie
pracodawca chce otrzymać podanie to pracę.
LISTA KONTROLA
Podanie o pracę powinno zawierać:
QQ list przewodni (pismo)
QQ list motywacyjny (pismo), życiorys ze zdjęciem i podpisem (w formie tabelarycznej
lub zwykłej),
QQ świadectwa, referencje, świadectwa pracy (przetłumaczone na język niemiecki)
RADA
Agencja Pracy oferuje szkolenia przygotowujące do ubiegania się o pracę. Można się na
nich nauczyć, jak należy pisać podanie o pracę, co należy w nim ujmować.
41
Na miejscu:
QQ Agencja Pracy
Internet:
QQ Federalna Agencja Pracy:
www.arbeitsagentur.de i www.planet-beruf.de
QQ Federalne Ministerstwo Pracy i Spraw Socjalnych: www.bmas.de
QQ Informacje dot. wykształcenia: www.ausbildung.net
QQ Informacje o pracy w Niemczech: www.ba-auslandsvermittlung.de,
pozycja menu: „Arbeit/Arbeiten in Deutschland”
QQ Portal Agencji Pracy:
www.jobboerse.arbeitsagentur.de
QQ Portal o pracy:
www.stepstone.de, www.jobrapido.de, www.monster.de
QQ Informacje dot. ubiegania się o pracę:
www.bewerbungsdschungel.com
Telefon:
QQ Centrum serwisowe Agencji Pracy:
+49 800 4 5555 00 (pn. – pt., godz. 8–18, bezpłatny)
QQ Federalna Agencja Pracy (dostępna na stronie internetowej:
www.arbeitsagentur.de):
• JOBBÖRSE (GIEŁDA PRACY) pod adresem www.arbeitsagentur.de
• Einfach und schnell eine Stelle finden (Szybkie i łatwe znalezienie oddziału)
• durchstarten (Łatwe i szybkie znalezienie miejsca pracy - start),
wydanie 2012 r.: „Zeitarbeit” (Praca czasowa)
• planet-beruf.de, Mein Start in die Ausbildung (Moje pierwsze
kroki ku zdobyciu wykształcenia) (zeszyt)
• planet-beruf.de, Berufswahl begleiten (Pomoc w wyborze
zawodu) oraz Meslek seçiminde destek (magazyn dla rodziców
i uprawnionych do sprawowania władzy rodzicielskiej)
42
Praca i zawód
3. Dalsze doskonalenie zawodowe
Kształcenie i dalsze doskonalenie zawodowe jest w Niemczech bardzo
istotne. w wielu zawodach po zakończeniu edukacji niezbędne jest podnoszenie kwalifikacji. w tym celu przewidziane są różnorodne formy kontynuacji kształcenia i zdobywania dalszych kwalifikacji:
QQ
QQ
QQ
QQ
kursy i seminaria,
programy przekwalifikowujące,
studia (studia zaoczne, studia przez Internet),
e-learning.
Federalna Agencja Pracy jest ważnym punktem kontaktowym w zakresie dalszego doskonalenia zawodowego. Informacje i porady dotyczące
zawodowej integracji i dalszego kształcenia znajdują się w również w programie „Integration durch Qualifizierung” IQ (Integracja dzięki kwalifikacjom). Często także sam pracodawca oferuje możliwości podnoszenia
kwalifikacji. Jeżeli chcą Państwo z niej skorzystać, proszę porozmawiać
z pracodawcą.
Na miejscu:
QQ Agencja Pracy
QQ instytucje doskonalenia zawodowego
Internet:
kursnet-finden.arbeitsagentur.de
QQ www.bildungsserver.de
QQ Program pomocowy IQ: www.netzwerk-iq.de (punkty menu „Anerkennung” (Nostryfikacja), „Berufsbezogenes Deutsch” (Język niemiecki dla celów zawodowych), „Diversity Management”, „Existenz
gründung” (Założenie działalności gospodarczej), „Qualiﬁzierung”
(Podnoszenie kwalifikacji))
QQ DGB Bildungswerk (podnoszenie kwalifikacji i doskonalenie
zawodowe): www.proqua.de
43
4. Zakładanie działalności gospodarczej
i samozatrudnienie
Istotną rolę odgrywają w Niemczech samodzielni przedsiębiorcy. Niemcy
potrzebują ludzi z kreatywnymi pomysłami, tworzących nowe produkty,
procesy i usługi. z założeniem własnej działalności gospodarczej wiąże się
jednak problem finansowego ryzyka. Z tego względu dobre przygotowanie i wystarczające zabezpieczenie finansowe są tu niezbędne. Jeżeli chcą
Państwo założyć firmę, istnieje możliwość wystąpienia o dotację ze strony
państwa.
WAŻNA WSKAZÓWKA
Kto jako cudzoziemiec może podjąć samodzielną działalność, uregulowane jest w ustawie
o pobycie, działalności gospodarczej i integracji cudzoziemców na terenie RFN (Aufenthaltsgesetz) oraz w ustawie o powszechnej swobodzie osiedlania się i przemieszczania
w Unii Europejskiej (Freizügigkeitsgesetz/EU). Jeżeli przybywają Państwo w szczególności spoza Unii Europejskiej, proszę koniecznie zebrać dokładne informacje o obowiązujących Państwa przepisach.
44
Praca i zawód
Na miejscu:
QQ Agencja Pracy
QQ Izba przemysłowo-handlowa, izba rzemieślnicza
Internet:
QQ Portal o zakładaniu działalności gospodarczej Federalnego Ministerstwa Gospodarki i Energii (m.in.: informacje dla imigrantów rozpoczynających własną działalność gospodarczą):
www.existenzgruender.de
QQ Program pomocowy IQ:
www.netzwerk-iq.de, pozycja menu „Existenzgründung“
Telefon:
QQ Infolinia Federalnego Ministerstwa Gospodarki i Energii:
• Średnie przedsiębiorstwa/zakładanie działalności gospodarczej:
+49 30 340 60 65 60 (pn. – czw., godz. 8–20 oraz pt., godz. 8–12)
QQ Publikacje Federalnego Ministerstwa Gospodarki i Energii
(dostępne na stronie: www.existenzgruender.de, pozycja menu:
„Mediathek/Publikationen”):
• Starthilfe – Der erfolgreiche Weg in die Selbständigkeit (Starter
– dobra droga do samozatrudnienia)
• EXIST – Gründerstipendium (EXIST - stypendium na założenie
własnej działalności)
• Informator Gründerzeiten
• Gründungslotse Deutschland (Pilot w pomocy zakładania własnej działalności - Niemcy)
45
5. Prawo pracy: czas pracy, urlop i choroba
Pełny etat wynosi w Niemczech 40 godzin tygodniowo. Możliwe jest także
podjęcie pracy w niepełnym wymiarze godzin. Maksymalny tygodniowy
czas pracy jest ograniczony ustawowo, średnio do 48 godzin (60 godzin
z wyrównaniem do 48 godzin w ciągu 6 miesięcy). Normalnie pracuje się
od poniedziałku do piątku. Ustawowo dopuszczalna jest praca we wszystkie dni robocze tygodnia (od poniedziałku do soboty) oraz praca w nocy
i na zmiany. W wielu obszarach, przykładowo w służbie zdrowia, gastronomii i zakładach komunikacji dopuszczalna jest praca w niedzielę i święta.
Kto pracuje pięć dni w tygodniu, ma ustawowe prawo do 20 dni roboczych
urlopu w roku. Młodzież ma przy pięciodniowym tygodniu pracy ustawowe prawo do urlopu w dłuższym wymiarze: w wieku poniżej 16 lat do
przynajmniej 25 dni, poniżej 17 lat do przynajmniej 23 dni i poniżej 18 lat
do przynajmniej 21 dni.
Choroba
Pracodawca wypłaca w czasie choroby pełną pensję przez 6 tygodni.
W razie choroby trwającej dłużej niż 6 tygodni i posiadania ubezpieczenia
ustawowego kasa chorych wypłaci Państwu 70 procent pensji. W ubezpieczeniach prywatnych obowiązują różne zasady. Proszę poinformować się
bezpośrednio w swojej kasie chorych.
W przypadku choroby istotne jest natychmiastowe poinformowanie o niej
pracodawcy. Jeżeli są Państwo chorzy dłużej niż 3 dni, należy najpóźniej do
czwartego dnia przekazać pracodawcy zaświadczenie (zwolnienie). Pracodawca jest jednakże uprawniony także wcześniej zażądać przedłożenia
zaświadczenia lekarskiego.
46
Praca i zawód
WAŻNA WSKAZÓWKA
Nie muszą Państwo informować pracodawcy o swoich chorobach. Informacje te podlegają tajemnicy lekarskiej i w związku z tym nie są wymienione w zaświadczeniu lekarskim, które wydaje lekarz.
Kündigungsschutz (Ochrona przed wypowiedzeniem)
W przedsiębiorstwach zatrudniających w Niemczech ponad 10 pracowników znajduje zastosowanie ustawa chroniąca przed wypowiedzeniem
(Kündigungsschutzgesetz), która chroni w razie wypowiedzenia społecznie
nieuzasadnionego. Szczególna ochrona przed wypowiedzeniem przysługuje np. członkom rady zakładowej, ciężarnym i matkom, które pozostają
w stosunku pracy, aż do upływu 4 miesięcy od porodu, oraz pracownikom w trakcie urlopu rodzicielskiego oraz niepełnosprawnym w stopniu
znacznym.
Im dłużej pracuje się w danej firmie, tym dłuższy jest ustawowy okres
wypowiedzenia na wypadek wypowiedzenia stosunku pracy przez pracodawcę. Okresy wypowiedzenia mogą też wynikać z mającej zastosowanie
umowy zbiorowej.
Internet:
QQ Portal informacyjny o życiu zawodowym i niepełnosprawności:
www.talentplus.de
QQ Publikacje Federalnego Ministerstwa Pracy i Spraw Socjalnych
(dostępne na stronie: www.bmas.de, pod pozycją menu: „Service/
Publikationen”):
• Das Arbeitszeitgesetz (Ustawa o czasie pracy)
• Kündigungsschutz (Ochrona przed wypowiedzeniem)
• Arbeitsrecht (Prawo pracy)
• Teilzeit – Alles, was Recht ist (Praca w niepełnym wymiarze
godzin – wszystko od strony prawnej)
47
6. Dochody i podatki
Dochody muszą być w Niemczech opodatkowane. Sposób opodatkowania zależy od tego, czy jest się zatrudnionym, czy też prowadzi się własną
działalność.
Jako osoba zatrudniona otrzymuje się od pracodawcy na konto kwotę dochodu netto. Ubezpieczenie emerytalne, ubezpieczenie zdrowotne, ubezpieczenie na wypadek bezrobocia oraz ubezpieczenie pielęgnacyjne są
odliczane od pensji i opłacane przez pracodawcę bezpośrednio. Prócz tego
zostają przekazane urzędowi skarbowemu: podatek dochodowy, podatek
solidarnościowy i ewentualnie podatek kościelny. Prowadzący własną
działalność powinien samodzielnie odprowadzać podatek od dochodów.
Na miejscu:
QQ Miejscowe stowarzyszenie pomocy w rozliczaniu podatku od płac
(Örtlicher Lohnsteuerverein)
QQ urząd skarbowy
Internet:
QQ Kalkulator do wyliczania podatku od wynagrodzenia i podatku
dochodowego Federalnego Ministerstwa Finansów: www.bmf-steuerrechner.de
QQ Informacje o pojęciach z zakresu niemieckiego prawa podatkowego:
www.bundesﬁnanzministerium.de, pozycja menu: „Service/Glossar”
Telefon:
QQ Obsługa telefoniczna dla obywateli w Federalnym Ministerstwie
Finansów: +49 30 18682-3300
48
Praca i zawód
49
VI. Mieszkanie
1. Poszukiwanie mieszkania
W przypadku poszukiwaniu domu lub mieszkania, Internet jest pierwszym źródłem informacji. Znajdują się tam oferenci, którzy specjalizują
się w pośrednictwie wynajmu mieszkań i domów. Wiele gazet publikuje
również na swoich stronach internetowych ogłoszenia dotyczące wynajmu mieszkań.
Ogłoszenia w gazetach
Pomocne może okazać się przejrzenie gazet. Proszę uprzednio zapytać
sąsiadów, znajomych albo bezpośrednio w gazecie, w jakim dniu ukazują się ogłoszenia mieszkaniowe – często pojawiają się one w wydaniach
weekendowych.
Jeżeli znajdą Państwo w gazecie coś odpowiedniego, należy nawiązać
kontakt z wynajmującym, ewentualnie ze sprzedawcą. W ofertach zamieszczane są numery telefonu lub adresy mailowe. Niekiedy podany jest
numer identyfikacyjny lub kombinacja literowa – tak zwany kod. Na ofertę
z kodem należy odpowiedzieć pisemnie i przesłać list gazecie. Będzie on
automatycznie przekazany wynajmującemu lub sprzedawcy. Proszę pamiętać o podaniu właściwego kodu na kopercie oraz w liście.
Pomoc urzędu ds. mieszkaniowych
Przy poszukiwaniu mieszkania pomocny może być urząd ds. mieszkaniowych w mieście lub gminie. Często oferowane są tam mieszkania bezpośrednio. W innym przypadku pracownicy urzędu mieszkaniowego mogą
udzielić dalszej pomocy, udostępniając przydatne adresy i informacje.
50
Mieszkanie
Zlecenie dla agenta obrotu nieruchomościami
Można także skorzystać z pomocy agentów nieruchomości. Pośredniczą oni za opłatą w obrocie mieszkaniami i domami. Adresy kontaktowe znajdują się w wykazach branżowych lub lokalnych książkach
telefonicznych.
WAŻNA WSKAZÓWKA
Jeżeli zdecydują się Państwo na pomoc agenta nieruchomościami, muszą się
Państwo liczyć przy najmie z kosztami w wysokości maks. dwóch miesięcznych
czynszów wraz z VAT. W razie kupna prowizja agenta wynosi z reguły 3 do 6% ceny
kupna wraz z VAT.
51
Na miejscu:
QQ administracja gminy, miasta lub powiatu – urząd ds. mieszkaniowych
QQ prasa codzienna
QQ gazety z ogłoszeniami
QQ pośrednik (pośrednictwo płatne)
Internet:
QQ strony internetowe prasy codziennej
QQ strony o nieruchomościach w Internecie
2. Co po przeprowadzce?
Przemeldowanie miejsca zamieszkania
Jak tylko będą mieli Państwo nowe mieszkanie i w związku z tym nowy
adres, będą Państwo musieli powiadomić o zmianie właściwy urząd meldunkowy w gminie.
WAŻNA WSKAZÓWKA
Jeżeli przemeldują się Państwo za późno, zapewne będą musieli Państwo zapłacić grzywnę. Prócz tego może mieć to negatywne skutki dla Państwa statusu pobytowego. Niektóre administracje przewidują tu termin tygodniowy.
Zlecenie przekierowywania przesyłek
Po przeprowadzce powinni Państwo zlecić poczcie przekierowywanie
przesyłek. Listy i paczki będą w ustalonym przedziale czasu automatycznie
przesyłane na nowy adres. Usługa ta jest jednak odpłatna. Okres czasu, który objęty jest zleceniem przekierowywania przesyłek należy wykorzystać
do poinformowania o przeprowadzce banków, ubezpieczycieli, urzędów
i innych instytucji.
52
Mieszkanie
Przemeldowanie telefonu
Jeżeli mają Państwo telefon stacjonarny, proszę nie zapomnieć o wyrejestrowaniu i zarejestrowaniu telefonu w odpowiednim czasie.
3. Wsparcie państwa
Mieszkania socjalne
W większości miast i gmin są tzw. mieszkania socjalne, które są dotowane
przez państwo, aby umożliwić korzystne cenowo opłaty za zamieszkania.
Te mieszkania można wynajmować tylko potrzebujących grupom ludzi.
Do najmu takiego lokalu niezbędne jest zaświadczenie uprawniające do
mieszkania socjalnego (Wohnberechtigungsschein). Jeżeli Państwa dochody są poniżej określonej granicy, mogą Państwo wystąpić z wnioskiem do
administracji miasta lub gminy o takie zaświadczenie. Z reguły właściwy
jest tu urząd ds. mieszkaniowych.
WAŻNA WSKAZÓWKA
Zaświadczenie uprawniające do mieszkania socjalnego obowiązuje na czas ograniczony.
z tego względu proszę w odpowiednim czasie postarać się o jego przedłużenie!
Zasiłek mieszkaniowy
Jako najemcy mogą mieć Państwo prawo do zasiłku mieszkaniowego. Czy
i w jakiej wysokości otrzymają Państwo dofinansowanie do czynszu – zależy to od liczby osób w gospodarstwie domowym, wysokości wspólnych
dochodów oraz wysokości czynszu.
RADA
Czy i w jakiej wysokości przysługuje zasiłek mieszkaniowy, można obliczyć przy pomocy
kalkulatora zasiłku mieszkaniowego. Kalkulatory udostępnione są przez osiem krajów
związkowych w Internecie pod adresem: www.wohngeldrechner.nrw.de.
53
Również właściciele mieszkań i domów przez nich bezpośrednio zamieszkiwanych mogą otrzymać dofinansowanie od państwa – tzw. dodatek
na pokrycie obciążeń. Dodatek ten zależny jest od liczby podlegających
uwzględnieniu osób w gospodarstwie domowym, miesięcznej wysokości
wspólnych dochodów oraz branego pod uwagę obciążenia. Dalsze informacje i niezbędne formularze dostępne są w urzędzie ds. zasiłków mieszkaniowych administracji gminnej lub miejskiej.
Na miejscu:
QQ administracja gminy, miasta lub powiatu – urząd ds. mieszkaniowych
Internet:
QQ Federalne Ministerstwo Ochrona Środowiska i Przyrody, Budownictwa i Bezpieczeństwa Atomowego: www.bmub.bund.de
E-mail:
QQ Federalne Ministerstwo Ochrona Środowiska i Przyrody, Budownictwa i Bezpieczeństwa Atomowego: service@bmub.de
Telefon:
QQ Federalne Ministerstwo Ochrona Środowiska i Przyrody, Budownictwa i Bezpieczeństwa Atomowego: +49 30 18305-0 (pn. – pt., godz.
9–12)
4. Czynsz i prawo najmu
Umowa najmu jest ważnym dokumentem i reguluje wiele szczegółów stosunku najmu. Jest ona wiążąca zarówno dla Państwa, jak i dla wynajmującego, o ile jej ustalenia nie kolidują z prawnymi przepisami dot. ochrony
najemcy. w związku z tym należy dokładnie przeczytać umowę najmu
przed jej podpisaniem.
Wprawdzie umowa najmu może być zawarta ustnie, ale ze względu na
bezpieczeństwo prawne zaleca się jednak zawarcie umowy w formie pisemnej. W praktyce wynajmujący wykorzystują najczęściej wydrukowane
umowy, które udostępniane są przez związki wynajmujących. Te umowy
muszą spełniać również ustawowe przepisy dot. ochrony najemcy.
54
Mieszkanie
LISTA KONTROLA
Przed zawarciem umowy najmu należy zebrać szczegółowe informacje np. o:
QQ wysokości czynszu,
QQ wysokości opłat eksploatacyjnych (w szczególności także o kosztach ogrzewania,
można poprosić o przedłożenie świadectwa energetycznego),
QQ wysokości kaucji,
QQ ewentualnej prowizji pośrednika,
QQ ewentualnym czynszu progresywnym (czynsz, który będzie automatycznie ulegał
podniesieniu),
QQ czasie trwania umowy najmu (czas określony bądź nieokreślony),
QQ obowiązkach w zakresie remontu
RADA
Proszę domagać się zawarcia wszelkich porozumień co do umowy najmu w formie
pisemnej, ustne ustalenia prowadzą później często do sporów.
Przy wprowadzaniu się do nowego mieszkania często trzeba dodatkowo
podpisać przy umowie najmu tzw. protokół zdawczo-odbiorczy. Podpisując go, potwierdza się, w jakim stanie było mieszkanie w momencie jego
przejęcia. Z tego względu proszę bardzo dokładnie przeczytać protokół
zdawczo-odbiorczy. Za szkody, które nie zostaną odnotowane, mogą
być Państwo zostać później pociągnięci do odpowiedzialności przez
wynajmuiącego.
Wynajmujący może zażądać kaucji do zabezpieczenia mieszkania.
Jeżeli mieszkanie zostanie w złym stanie po Państwa wyprowadzce,
może zatrzymać kaucję i sfinansować nią naprawy, bądź pokryć zaległości
czynszowe, jeśli czynsz nie został w całości opłacony, Kaucja nie może
w sumie przekraczać trzech miesięcznych czynszów podstawowych
(czynsz bez opłat eksploatacyjnych).
55
Na miejscu:
QQ Administracja gminy, miasta lub powiatu: urząd ds. mieszkaniowych
QQ Stowarzyszenia najemców (członkostwo płatne)
Internet:
QQ Deutscher Mieterbund e. V. (Niemiecki Związek Najemców stow.
zarej.): www.mieterbund.de
Opłaty eksploatacyjne i usuwanie odpadów
Oprócz czynszu za lokale mieszkalne (czynsz bez opłat za ogrzewanie,
netto) należy z reguły płacić tzw. opłaty eksploatacyjne (często określane
także jako koszty dodatkowe), które są rozliczane raz do roku. Należą do
nich przykładowo koszty ogrzewania i wody oraz opłaty za ścieki i śmieci.
Z reguły opłaca się z góry co miesiąc określoną kwotę zaliczki tytułem
opłat eksploatacyjnych i otrzymuje się na koniec roku rozliczenie (najczęściej rok kalendarzowy). Rozliczenie kosztów dodatkowych należy dokładnie sprawdzić.
Śmieci w Niemczech zbiera się i utylizuje posegregowane. Na papier
i tekturę, odpady organiczne (przykładowo resztki owoców i warzyw) oraz
na pozostałe odpady przeznaczone są oddzielne pojemniki. Dodatkowo są
punkty do składowania lub kontenery na pozostałe rodzaje odpadów np.
szkło i odpady szkodliwe (jak farby i lakiery).
Dla sąsiedzkiej zgody!
Przestrzeganie ciszy nocnej w godz. od 22 do 6 jest nakazane ustawowo.
Prócz tego mogą być regulaminy budynków. Mają one charakter dobrowolnej regulacji, na którą wyraża się zgodę, podpisując umowę najmu.
Regulamin budynku określa zasady współżycia wszystkich mieszkańców.
Otrzymuje się go od administracji budynku lub wynajmującego.
56
Mieszkanie
Jako najemca domu lub mieszkania podlega się określonym obowiązkom,
np. konieczności terminowego opłacania czynszu. Przysługują jednak także prawa, np. w przypadku większych napraw. W razie pytań dotyczących
prawa najmu dobrymi punktami kontaktowymi są Związek Najemców
i lokalne stowarzyszenia najemców. W wielu miastach mają otwarte biura,
do których mogą się Państwo udać. Ich oferta jest jednakże częściowo
odpłatna.
Na miejscu:
QQ administracja budynku
QQ wynajmujący
QQ Stowarzyszenia najemców (członkostwo płatne)
QQ centrale konsumenckie
Internet:
QQ Deutscher Mieterbund e. V. (Niemiecki Związek Najemców stow.
zarej.): www.mieterbund.de
QQ Mieterschutzbund e.V. (Związek Ochrony Najemców stow. zarej.):
www.mieterschutzbund.de
57
VII. Dzieci i rodzina
Dla wielu ludzi w Niemczech rodzina jest bardzo ważna. Wpływa ona na
nasze życie w różnorodny sposób. Większość ludzi w Niemczech traktuje
wychowanie dzieci jako wspólne zadanie matek i ojców. Wiele matek pracuje, coraz więcej ojców po narodzinach dziecka decyduje się przez pewien
czas pozostać w domu, aby się nim opiekować.
1. Ciąża i ochrona macierzyństwa
Poradnie ciążowe
Istnieją oferty doradcze przewidziane specjalnie dla przyszłych matek
i rodziców. Jeżeli oczekują Państwo dziecka, poradnia ciążowa pomocna
będzie we wszelkich pytaniach dotyczących ciąży i porodu, a także będzie
w okresie ciąży przekazywać informacje dotyczące kwestii medycznych,
socjalnych i prawnych. Doradztwo odbywa się na życzenie anonimowo
i w wielu językach.
W poradni ciążowej otrzymają Państwo informacje odnośnie tego i innych
tematów:
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
kwestii związanych z ciążą i porodem,
świadczeń finansowych i socjalnych wspierających matkę w czasie
ciąży i po porodzie,
prawa pracy (np. ochrona macierzyństwa i urlop rodzicielski),
aborcji,
ofert przyjaznego porodu,
świadczeń dla rodzin i dzieci,
możliwości opieki nad dziećmi.
Ciężarne, które są w konfliktowej sytuacji w związku z ciążą i rozważają
przerwanie ciąży, mają możliwość skorzystania z tak zwanego doradztwa
w razie konfliktów w związku z ciążą. Jest ono jednym z warunków przerwania ciąży w terminie dwunastu miesięcy. Doradztwo jest na życzenie
anonimowe, zawsze nieodpłatne i jest prowadzone niezależnie od wyników. Placówka ds. doradztwa w razie konfliktów w związku z ciążą w Państwa pobliżu mogą Państwo znaleźć pod adresem www.familienplanung.
de/beratung/.
5858
Dzieci i rodzina
Fundacja Federalna „Matka i Dziecko - ochrona nienarodzonego życia”
(„Mutter und Kind – Schutz des ungeborenen Leben“) udziela pomocy
kobietom w ciąży szybko i niebiurokratycznie poprzez finansowe wsparcie
w powiązaniu z doradztwem indywidualnym. Kobiety w ciąży znajdujące
się w trudnym położeniu mogą otrzymać środki z fundacji, jeżeli nie dysponują dostateczną ilością pieniędzy, aby pokryć koszty związane z ciążą,
a następnie z pielęgnacją i wychowaniem dziecka. Aby to stwierdzić; incówka doradztwa kobiet w ciąży sprawdza zarobki. Świadczenia wspierające może otrzymać tylko matka, która mieszka w Niemczech, przedłożyła
zaświadczenie lekarskie o ciąży i gdy inne świadczenia nie wystarczają na
pokrycie wydatków lub nie napływają w odpowiednim czasie. Wniosek na
pomoc finansową ze strony Fundacji Federalnej Matka i Dziecko (Bundesstiftung Mutter und Kind) musi zostać złożony przed porodem dziecka
w placówce ds. doradztwa kobietom w ciąży.
5959
RADA
Organizacje dobroczynne i rodzinne, kościoły, urzędy socjalne, urzędy ds. zdrowia oraz
lekarze oferują doradztwo dot. ciąży i w razie konfliktów w zw. z ciążą. Większość ofert
doradczych jest bezpłatna i można z niej skorzystać anonimowo. Oprócz doradztwa osobistego często oferuje się również doradztwo przez Internet lub telefon.
Ciąża i okres tuż po porodzie
Podczas ciąży i po porodzie matka ma prawo do opieki położnej lub
lekarza. Jak tylko stwierdzona zostanie ciąża, powinny Panie raz na cztery
tygodnie udawać się do lekarza ginekologa, a od 32. tygodnia ciąży nawet
raz na dwa tygodnie. Koszty profilaktyki w trakcie ciąży zostaną pokryte
przez kasę chorych.
Kobiety ciężarne, które są zatrudnieni w zależnych stosunku pracy aktywne zawodowo znajdują się pod szczególną ochroną, tzw. ochroną macierzyństwa. Okres ten zaczyna się na 6 tygodni przed porodem i kończy
8 tygodni po nim. Ochrona ta jest w Niemczech uregulowana ustawowo.
W tym okresie kobiety zasadniczo nie mogą pracować. Ich miejsce pracy
zostaje zachowane, mogą one po okresie ochronnym znowu powrócić do
pracy. Prócz tego kobiety ciężarne nie mogą pracować dłużej niż 8,5 godziny dziennie i wykonywać ciężkiej pracy fizycznej. Dokładnych informacji
udzieli w tym względzie pracodawca lub jeden z wymienionych punktów
doradztwa.
Na miejscu:
QQ lekarze ginekolodzy
QQ poradnie dot. ciąży/poradnie na wypadek konfliktów w zw. z ciążą
QQ urząd ds. zdrowia
QQ pracodawca
60
Dzieci i rodzina
Internet:
QQ Federalne Ministerstwo ds. Rodziny, Seniorów, Kobiet i Młodzieży:
• www.bmfsfj.de
• www.familien-wegweiser.de
QQ Bundesstiftung „Mutter und Kind – Schutz des ungeborenen Lebens
(Fundacja Federalna „Matka i Dziecko - ochrona nienarodzonego
życia”): www. bundesstiftung-mutter-und-kind.de
QQ Beratung und Geburt vertraulich (Doradztwo i oferta przyjaznego
porodu): www.geburt-vertraulich.de
QQ Wyszukiwarka lekarzy ginekologów: www.frauenaerzte.de
QQ Federalna Centrala Oświaty Zdrowotnej:
www.familienplanung.de
QQ Elternratgeber des Bayerischen Landesjugendamtes (Poradnik dla
rodziców Bawarskiego Krajowego Urzędu ds. Dzieci i Młodzieży):
www.elternimnetz.de
Telefon:
QQ Telefon serwisowy Federalnego Ministerstwa ds. Rodziny, Seniorów,
Kobiet i Młodzieży: +49 30 20179130 (pon. - czw., godz. 9 - 18)
QQ Pogotowie telefoniczne Urzędu Federalnego ds. Rodziny i Społeczeństwa obywatelskiego dla kobiet w ciąży, które życzą sobie
zachować anonimowość: +49 800 4040020 (bezpłatne)
QQ Publikacje Federalnego Ministerstwa ds. Rodziny, Seniorów, Kobiet
i Młodzieży (dostępne na stronie internetowej: www.bmfsfj.de):
• Leitfaden zum Mutterschutz (Wprowadzenie do ochrony macierzyństwa)
• Schwangerschaftsberatung § 218 (Doradztwo przy ciąży niechcianej)
• Die vertrauliche Geburt - Informationen über das Gesetz
zum Ausbau der Hilfen für Schwangere und zur Regelung der
vertraulichen Geburt (Przyjazdy poród – informacje dotyczące
poszerzenia pomocy dla kobiet ciężarnych i regulacji przyjaznego porodu)
• Hilfe und Unterstützung in der Schwangerschaft Bundesstiftung Mutter und Kind (Pomoc i wsparcie w czasie
ciąży – Fundacja Federalna Matka i Dziecko)
• Broszura informacyjna dotycząca świadczeń Bundesstiftung
„Mutter und Kind” (Fundacja Federalna „Matka i Dziecko”)
(w wielu językach)
61
2. Urlop rodzicielski, zasiłek wychowawczy i zasiłek dla
opiekunów
Urlop rodzicielski
W Niemczech państwo udziela wsparcia przy wychowaniu dzieci. Pracownicy mają prawo do urlopu rodzicielskiego do trzecich urodzin dziecka.
Urlop rodzicielski stwarza możliwość opiekowania się dziećmi. Podczas
urlopu rodzicielskiego można pracować do 30 godzin tygodniowo, nie jest
to jednak obowiązek. Stanowisko pracy zostaje zachowane i pracodawca
nie ma prawa do jego wypowiedzenia. Urlop rodzicielski może być wzięty
samodzielnie lub wspólnie przez matki i ojców. Także dziadkowie mają
prawo do urlopu rodzicielskiego, jeżeli mieszkają oni wspólnie z wnuczkiem w jednym gospodarstwie domowymi i opiekują oraz wychowują
to dziecko, a odpowiedni rodzic jest jeszcze niepełnoletni lub w trakcie
ostatniego bądź przedostatniego roku kształcenia zawodowego, które rozpoczął, były jeszcze niepełnoletni, a żaden z obydwu rodziców nie zgłasza
roszczeń o urlop rodzicielski.
LISTA KONTROLA
Istotne jest, aby Państwo:
QQ mieszkali z dzieckiem w jednym gospodarstwie domowym,
QQ w przeważającej mierze sami dzieckiem się opiekowali i je wychowywali,
QQ w okresie urlopu rodzicielskiego nie pracowali dłużej niż 30 godzin tygodniowo.
Wniosek o urlop rodzicielski powinien być złożony pracodawcy najpóźniej
na 7 tygodni przed rozpoczęciem urlopu rodzicielskiego. Po urlopie rodzicielskim pracodawca musi z reguły zaoferować stanowisko równoważne.
Zasiłek wychowawczy
Zasiłek wychowawczy jest wsparciem ze strony państwa dla rodziców,
którzy po urodzeniu dziecka chcą się sami opiekować dzieckiem przez
pierwsze 14 miesięcy i z tego względu nie są czynni zawodowo lub są, ale
w niepełnym wymiarze godzin. Także rodzice, którzy przed urodzeniem
dziecka nie byli czynni zawodowo, otrzymują zasiłek wychowawczy.
62
Dzieci i rodzina
Najważniejsze informacje o zasiłku wychowawczym:
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
Jego wysokość wynosi około dwóch trzecich dotychczasowych dochodów przed porodem – przynajmniej 300 euro i maks. 1.800 euro.
Zasiłek wychowawczy wypłacany jest przez pierwsze 14 miesięcy
po porodzie. Rodzicom przysługuje 12 miesięcznych wypłat zasiłku
wychowawczego.
Jeżeli matka i ojciec dzielą między siebie zasiłek wychowawczy i utracili dochody, otrzymują razem maksymalnie 14 miesięcznych wypłat
zasiłku wychowawczego. Przy czym jeden z rodziców może pobierać
zasiłek wychowawczy przez przynajmniej dwa miesiące i przez najwyżej 12 miesięcy.
Zasiłek wychowawczy w pełnym – 14-miesięcznym wymiarze przysługuje rodzicom samotnie wychowującym dzieci, jeżeli otrzymują go
jako wyrównanie utraconych dochodów.
Również w przypadku gdy nie pracowali Państwo przed narodzinami
dziecka, mogą Państwo otrzymać minimalny zasiłek wychowawczy
w wysokości 300 euro.
LISTA KONTROLA
Jeżeli chcą Państwo otrzymać zasiłek wychowawczy, muszą Państwo spełniać następujące warunki:
QQ sami Państwo opiekują się dzieckiem i wychowują je po narodzinach,
QQ mieszkają Państwo z dzieckiem w jednym gospodarstwie domowym,
QQ nie są Państwo czynni zawodowo dłużej niż 30 godzin tygodniowo,
QQ Państwa miejsce zamieszkania jest w Niemczech.
Obywatele państw członkowskich UE, Islandii, Liechtensteinu, Norwegii
i Szwajcarii mają tak jak Niemcy również prawo do zasiłku wychowawczego, jeżeli są w Niemczech czynni zawodowo lub w Niemczech mieszkają.
Dla innych cudzoziemców obowiązuje zasada: osoby posiadające zezwolenie na osiedlenie się mogą otrzymać zasiłek wychowawczy. Kto posiada
dokument pobytowy, ma prawo do zasiłku wychowawczego, jeżeli jest
uprawniony do zarobkowania w Niemczech lub już tu legalnie pracował.
Proszę skorzystać z porady w kwestii dokładnych przepisów.
Wniosek o zasiłek wychowawczy musi być złożony pisemnie. Kraje związkowe zorganizowały w tym celu punkty ds. zasiłku wychowawczego.
63
RADA
Za pomocą kalkulatora zasiłku wychowawczego można obliczyć wysokość zasiłku wychowawczego, który Państwo otrzymają. Dostępny jest on na stronie internetowej Federalnego Ministerstwa ds. Rodziny, Seniorów, Kobiet i Młodzieży: www.bmfsfj.de, pod
pozycją menu: „Familie”.
Zasiłek dla opiekunów
Jeżeli Państwo sami opiekują się małym dzieckiem i nie korzystają Państwo
i nie korzystają Państwo z opieki, za które ponoszona jest publiczna odpowiedzialność (patrz odnośnie tego ustęp 4. Możliwości opieki nad dzieckiem), mogą Państwo mieć prawo do zasiłku dla opiekunów. Pieniądze dla
opiekunów mogą być pobierane maksymalnie 22 miesiące. Przechodzą one
bez przerw w czternastomiesięczny okres pobierania zasiłku wychowawczego. z reguły istnieje prawo do zasiłku dla opiekunów od pierwszego dnia
15-go miesiąca życia do maksymalnie 36-go miesiąca życia dziecka. Zasiłek
dla opiekunów wynosi od 1-go sierpnia 2014 miesięcznie 150 euro. Jest on
wypłacany jako świadczenie pieniężne i nie należy go opodatkowywać. Zasiłek dla opiekunów jest wypłacany jako świadczenie priorytetowe i jest zaliczany w poczet zasiłku dla bezrobotnych II, pomocy społecznej. Partnerami
kontaktowymi są placówki zasiłków dla opiekunów, które z reguły posiadają
swoje siedziby w placówkach odpowiedzialnych za zasiłek wychowawczy.
Na miejscu:
QQ punkty doradztwa rodzinnego
QQ punkty ds. zasiłku rodzinnego
Internet:
QQ Federalne Ministerstwo ds. Rodziny, Seniorów, Kobiet i Młodzieży
www.bmfsfj.de, punkt menu „Familie” (informacje o urlopie rodzicielskim, zasiłku wychowawczym, zasiłku dla opiekunów, przegląd
punktów ds. zasiłków wychowawczych i zasiłków dla opiekunów
w krajach związkowych, wraz z pytaniami i odpowiedziami)
64
Dzieci i rodzina
QQ
QQ
Portal informacyjny Federalnego Ministerstwa ds. Rodziny, Seniorów,
Kobiet i Młodzieży: www.familien-wegweiser.de
www.elterngeld.net (informacje o zasiłku wychowawczym, ogólne
informacje i doradztwo dla rodziców)
Telefon:
QQ Telefon serwisowy Federalnego Ministerstwa ds. Rodziny, Seniorów,
Kobiet i Młodzieży: +49 30 20179130 (pon. - czw., godz. 9 - 18)
• Elterngeld und Elternzeit (Zasiłek wychowawczy i urlop wychowawczy)
• Informationen zum Betreuungsgeld (Informacje o zasiłku dla
opiekunów)
3. Dodatek i zasiłek na dziecko
Dodatek na dziecko
Rodzice posiadają prawo do dodatku na dziecko do ukończenia przez
nie 18 lat, jeżeli mieszka ono w Niemczech, państwie członkowskim Unii
Europejskiej lub w państwie, w którym zastosowanie znajduje porozumienie o utworzeniu Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Jeżeli dziecko
zdobywa wykształcenie lub studiuje, prawo to wydłuża się do 25 roku
życia. Dla pierwszej dwójki dzieci przysługuje miesięcznie po 184 euro
na dziecko, na trzecie dziecko 190 euro i na każde następne dziecko 215
euro. Dodatek na dziecko przysługuje w kasie rodzinnej Agencji Pracy po
złożeniu wniosku. Ze względu na posiadanie dzieci zapewnia się rodzinom
dodatkowo tzw. kwotę wolną od podatku od dochodów i wynagrodzeń.
Formularz wniosku o dodatek na dziecko otrzymać można w kasie rodzinnej, a także on-line na stronie internetowej: www.familienkasse.de.
65
WAŻNA WSKAZÓWKA
Obywatele państw członkowskich UE, Islandii, Liechtensteinu, Norwegii i Szwajcarii mają
tak jak Niemcy prawo do dodatku na dziecko, jeżeli są w Niemczech czynni zawodowo
lub w Niemczech mieszkają. Wobec innych cudzoziemców obowiązuje zasada: osoby
z zezwoleniem na osiedlenie się mogą otrzymać zasiłek wychowawczy. Kto posiada dokument pobytowy, ma prawo do zasiłku wychowawczego, jeżeli jest uprawniony do zarobkowania w Niemczech lub już tu legalnie pracował. Proszę skorzystać z porady w kwestii
dokładnych przepisów.
Zasiłek na dziecko
W niżej wymienionych przypadkach państwo niemieckie wspiera rodziny
z niewielkimi dochodami, przyznając dodatkowo zasiłek na dziecko:
QQ
QQ
QQ
Dziecko jest stanu wolnego, ma mniej niż 25 lat i mieszka w tym samym gospodarstwie domowym.
Dochody i majątek zapewniają wprawdzie minimum egzystencji
rodzicom, ale nie dzieciom.
Nie przysługuje prawo do pomocy społecznej lub do zasiłku dla bezrobotnych typu II.
Wysokość zasiłku na dziecko zależy od dochodów i majątku rodziców
i wynosi maks. 140 euro na dziecko miesięcznie. Wniosek o zasiłek na
dziecko otrzymają Państwo w kasie rodzinnej, a także on-line na stronie
internetowej www.familienktasse.de.
Prócz tego osoby, które pobierają zasiłek na dziecko lub zasiłek mieszkaniowy dla swoich dzieci mają od 01.01.2011 r. prawo do świadczeń edukacyjnych i integracyjnych. Obejmują one:
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
66
jednodniowe wycieczki klasowe ze szkoły lub przedszkola
wielodniowe wycieczki klasowe ze szkoły lub przedszkola,
100 euro rocznie na potrzeby szkolne,
dofinansowanie kosztów przejazdu uczniów,
stosowne wsparcie edukacyjne,
posiłek obiadowy w szkole, przedszkolu i świetlicy
świadczenia na udział w społecznym i kulturalnym życiu społeczności.
Dzieci i rodzina
Świadczenia edukacyjne i integracyjne należą do kompetencji administracji lokalnej, tzn. urzędu miasta, gminy lub powiatu.
Na miejscu:
QQ punkty doradztwa rodzinnego
QQ Kasa rodzinna Federalnej Agencji Pracy
Internet:
QQ Kasy rodzinne: www.familienkasse.de lub www.kinderzuschlag.de
QQ Portal serwisowy Federalnego Ministerstwa ds. Rodziny, Seniorów,
Kobiet i Młodzieży: www.familien-wegweiser.de
Telefon:
QQ Kasy rodzinne (pn. – pt., godz. 8–18, bezpłatny):
• Pytania dot. dodatku i zasiłku na dziecko: +49 800 4555-30
• Informacja o terminie wypłaty dodatku i zasiłku na dziecko: +49
800 4555-33
QQ Publikacje kasy rodzinnej
(dostępne na stronie internetowej: www.familienkasse.de):
• Merkblatt Kindergeld (Pouczenie: dodatek na dziecko)
• Merkblatt Kinderzuschlag (Pouczenie: zasiłek na dziecko)
67
4. Możliwości opieki nad dzieckiem
Jak najwcześniejsze uczęszczanie dzieci do przeznaczonych dla nich placówek opieki dziennej jest dla nich ważne, ponieważ działa stymulująco na
ich rozwój i znajomość języka. Równocześnie rodzice otrzymują porady,
w jaki sposób ich dzieci, a także rodzina mogą uzyskać wsparcie. Dzieci od
ukończenia pierwszego roku życia mają prawo do miejsca opieki. w Niemczech istnieje szereg możliwości opieki nad dzieckiem, w szczególności:
QQ
w wieku do 3 lat:
OO
grupy dla raczkujących,
OO
w domu opiekunek/opiekunów
OO
grupy zabaw,
OO
żłobki,
OO
przedszkola dla różnych grup wiekowych;
QQ
od 3 lat do rozpoczęcia szkoły:
OO
przedszkola,
OO
pozostałe placówki przygotowujące do szkoły, placówki opieki
dziennej
OO
w domu opiekunek/opiekunów
QQ
w wieku szkolnym:
OO
szkoły całodzienne,
OO
świetlice,
OO
pomoc w zadaniach domowych.
RADA
Aby skorzystać z oferty opieki, należy najpierw zgłosić udział dziecka. Czasami w związku
z dużym zainteresowaniem rodziców brakuje miejsc. Najlepiej jest jak najwcześniej dowiadywać się, czy są w danej placówce wolne miejsca.
68
Dzieci i rodzina
Na miejscu:
QQ administracja gminy, miasta lub powiatu – urzędy ds. młodzieży
QQ doradztwo rodzinne
QQ placówki opieki dziennej dla dzieci
Internet:
www.bmfsfj.de, pozycja menu: „Kinder und Jugend”
QQ informacje o opiece nad dziećmi: www.fruehe-chancen.de
QQ oraz wiele innych stron internetowych: www.familien-wegweiser.de
5. Konflikty, kryzys i przemoc w rodzinie
Kryzysy i konflikty mogą się pojawić w każdej rodzinie. Jeżeli jednak
następuje ich eskalacja i ewentualnie dochodzi do tego nawet przemoc,
należy koniecznie poszukać pomocy w punkcie doradztwa. Wszystkie
punkty doradcze są bezpłatne, a ich pracownicy pomogą szybko i bez
biurokracji – także jeśli pozostaną Państwo anonimowi. Wszystkie dzieci
w Niemczech mają prawo do wychowania bez przemocy. Przy tym jest
wiele dzieci – przede wszystkim niemowląt i małych dzieci – które są
zdane na naszą czujność. w razie podejrzenia, że dziecko jest zaniedbywane lub wykorzystywane, proszę zwrócić się do policji, urzędu ds. młodzieży
lub punktu doradztwa ws. wychowawczych.
69
Na miejscu:
QQ punkty doradztwa ws. wychowania, rodziny i małżeństwa
QQ urzędy ds. młodzieży
Internet:
QQ Niemiecki Związek Ochrony Dzieci: www.dksb.de
QQ Lokalne punkty doradztwa dla dzieci, młodzieży i rodziców oraz doradztwo w języku ojczystym znajdą Państwo na stronie internetowej:
www.bke.de
QQ Bawarskie Centrum ds. Rodzinnych i Społecznych/Urząd ds. Młodzieży Kraju Bawarii: www.elternimnetz.de
Telefon:
QQ Telefon dla rodziców - Niemiecki Związek Ochrony Dzieci:
+49 800 1110–550 (pn. i śr., godz. 9–11; wt. i czw., godz. 17–19,
bezpłatny)
QQ Telefon zaufania w całym kraju (24 godziny na dobę, bezpłatny):
+49 800 1110111 lub +49 800 1110222
QQ pomoc w razie kłopotów (bezpłatna):
• dla dzieci i młodzieży: +49 800 1110333
• dla rodziców: +49 800 1110550
• Kinder-und Jugendhilfe (Pomoc dla dzieci i młodzieży)
• Häusliche Gewalt – Kinder leiden mit (Przemoc domowa –
dzieci cierpią wraz z nami) (w języku niemieckim, arabskim,
rosyjskim i tureckim)
70
Dzieci i rodzina
71
VIII. Szkoła, edukacja i studia
1. System szkolnictwa i rodzaje szkół w Niemczech
Obowiązek szkolny
Wszystkie dzieci mieszkające w Niemczech muszą chodzić do szkoły.
Obowiązek szkolny rozpoczyna się z reguły jesienią roku, w którym dziecko kończy 6 lat. Trwa on zazwyczaj do zakończenia roku szkolnego, w którym młodzież osiąga wiek 18 lat. Konkretne regulacje dotyczące obowiązku szkolnego różnią się w niektórych krajach związkowych. Istnieją także
możliwości zapisu do szkoły w trakcie roku szkolnego.
Uczęszczanie do szkół państwowych jest bezpłatne. Dodatkowo są
w Niemczech szkoły prywatne. Te wymagają od rodziców z reguły opłacenia czesnego.
72
Szkoła, edukacja i studia
RADA
To, kiedy najwcześniej dziecko może lub musi uczęszczać do szkoły, uregulowane
jest różnie w Poszczególnych krajach związkowych. Proszę dowiedzieć się w gminnym lub miejskim urzędzie ds. oświaty, bądź w doradztwie migracyjnym, jakie są
przepisy w Państwa kraju związkowym.
Rodzaje szkół
Edukacja szkolna w Niemczech pozostaje w gestii krajów związkowych.
Każdy kraj związkowy wykazuje odmienności, przede wszystkim różne
mogą być określenia rodzajów szkół. Ścieżka edukacyjna dzieci i młodzieży
jest jednak we wszystkich krajach związkowych podobna.
RADA
Pierwszy przegląd systemu szkolnego, rodzajów szkół i świadectw szkolnych można znaleźć w wielu językach na stronie internetowej www.wir-sind-bund.de, punkt
menu „Eltern”.
Szkoła podstawowa (poziom podstawowy)
Dzieci uczęszczają najpierw przez 4 lata do szkoły podstawowej (6 lat
w krajach związkowych Berlin i Brandenburgia). Obowiązująca jest zasada
rejonizacji, tzn. dzieci chodzą z reguły do szkoły podstawowej w pobliżu
miejsca zamieszkania. w niektórych krajach związkowych rodzice mogą
sami wybrać szkołę podstawową dla swoich dzieci.
W ostatniej klasie szkoły podstawowej podejmuje się decyzje, do jakiej
szkoły ponadpodstawowej (poziom średni stopnia I) dzieci będą uczęszczać. W tym celu nauczyciele wydają zalecenie – tzw. zalecenie dot. dalszego kształcenia, które połączone jest z doradztwem dla rodziców. W większości krajów związkowych rodzice mogą decydować, do jakiej szkoły
ponadpodstawowej będą uczęszczać ich dzieci. Przy zalecaniu szkoły
rozstrzygające są wyniki w szkole podstawowej i ocena indywidualnych
predyspozycji dziecka, dokonana przez nauczyciela.
73
Szkoły ponadpodstawowe (poziom średni, stopień i i II)
W niektórych krajach związkowych dziecko może wziąć udział w lekcji próbnej
w szkole ponadpodstawowej. Przegląd poszczególnych regulacji dostępny jest
na stronie internetowej Stałej Konferencji Ministrów Kultury (www.kmk.org)
System szkół ponadpodstawowych na poziomie średnim (stopnia i i II) jest
w Niemczech bardzo zróżnicowany. Rodzice powinni wspólnie ze swoim
dzieckiem i nauczycielami staranie rozważyć wybór szkoły dla dziecka. Urzędy ds. oświaty oferują w tym względzie stosowne informacje.
Istnieją następujące szkoły ponadpodstawowe:
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
szkoły główne (Hauptschulen) – do IX lub X klasy,
szkoły realne (Realschulen) – do X klasy,
szkoły z kilkoma trybami edukacji (można w nich uzyskać świadectwo
ukończenia szkoły głównej lub realnej),
gimnazja (Gymnasien) – do XII lub XIII klasy,
szkoły zbiorcze (Gesamtschulen) – z wyższym lub bez wyższego poziomu gimnazjalnego, można w nich uzyskać wszystkie świadectwa
ukończenia szkoły.
W wielu krajach związkowych istnieją typy szkół ponadpodstawowych,
w których tryb kształcenia szkoły głównej i realnej jest organizacyjnie połączony; w szkołach tych można uzyskać zarówno świadectwo ukończenia
szkoły głównej, jak i realnej:
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
74
szkoła średnia niższego stopnia (Mittelschule) – Saksonia, Bawaria,
szkoła ponadpodstawowa (Sekundarschule) – Saksonia-Anhalt, Brema,
Berlin,
szkoła regularna (Regelschule) – Turyngia,
szkoła średnia wyższego stopnia (Oberschule) – Brandenburgia, Dolna
Saksonia,
szkoła realna o poszerzonym programie (Erweiterte Realschule) – Saara
szkoła realna plus (Realschule plus) i łączona lub zintegrowana szkoła
główna i realna (Verbundene oder Zusammengefasste Haupt- und
Realschule) – Nadrenia-Palatynat,
zintegrowana szkoła główna i realna (Integrierte Haupt- und Realschule) lub też szkoła rejonowa (Stadtteilschule) – Hamburg,
szkoła regionalna (Regionalschule) (Nadrenia-Palatynat, Meklemburgia–Pomorze Przednie, Szlezwik-Holsztyn),
szkoła realna z warsztatami (Werkrealschule) – Badenia-Wirtembergia.
Obowiązek szkolny obejmuje też dzieci i młodzież niepełnosprawną oraz
wymagającą specjalnego wsparcia pedagogicznego. W kwestii ewentualnej potrzeby objęcia szczególną opieką pedagogiczną decyzje podejmuje
urząd ds. szkolnictwa po przeprowadzeniu stosownego postępowania.
Wniosek o taką opiekę muszą złożyć rodzice lub szkoła. W zależności od
wyniku dziecko może albo uczęszczać dalej do szkoły powszechnej lub
być skierowane do szkoły specjalnej. Istnieją różne typy szkół specjalnych
(Sonderschulen), w niektórych krajach związkowych określane jako szkoły
dokształcające (Förderschulen), ośrodki dokształcające (Förderzentren) lub
szkoły dla niepełnosprawnych (Schulen für Behinderte).
Po ukończeniu szkoły głównej lub realnej młodzież może uczęszczać
do szkoły średniej II stopnia aż do egzaminu dojrzałości (Allgemeine
Hochschulreife) – tzw. matury (Abitur) lub do kierunkowego egzaminu
dojrzałości (Fachgebundene Hochschulreife) – tzw. matury kierunkowej
(Fachabitur), które uprawniają do podjęcia studiów na uniwersytetach
i w szkołach wyższych bądź rozpoczęcia edukacji w szkole zawodowej.
Świadectwo ukończenia szkoły realnej daje większy wybór pola aktywności zawodowej niż świadectwo ukończenia szkoły głównej. Edukacja
w gimnazjum lub na wyższym poziomie gimnazjalnym kończy się po XII
lub XIII klasie egzaminem dojrzałości (maturą) i uprawnia do studiów
na uniwersytetach i w szkołach wyższych. Matura kierunkowa uprawnia
do studiów w szkołach wyższych (zawodowych). W niektórych krajach
związkowych możliwe jest po ukończeniu szkoły realnej uzyskanie matury
także w szkole zawodowej.
Jeżeli uczeń osiągnie wymagane wyniki, może z zasady zmienić typ szkoły
na inny w trakcie trwania nauki.
RADA
Proszę poinformować się, jakie szkoły ponadpodstawowe są w Państwa kraju
związkowym, jakie można w nich zdobyć świadectwa ukończenia szkoły, i do jakiej
dalszej ścieżki edukacyjnej one uprawniają. Każde ministerstwo oświaty lub szkolnictwa posiada stronę internetową, na której wyjaśnione są wszystkie możliwości
przebiegu edukacji. Także administracja szkolna i same szkoły oferują doradztwo.
Większość szkół organizuje (głównie na początku roku) „Dzień otwartych drzwi”,
kiedy to rodzice i dzieci mogą uzyskać informacje o ofercie szkoły.
75
LISTA KONTROLA
Oferta szkół jest zróżnicowana. Proszę zbierać informacje w urzędach ds. szkolnictwa,
przez Internet lub u innych rodziców na miejscu w szkołach. Przy wybieraniu szkoły dla
dziecka pomocne mogą być następujące pytania:
QQ Jaką formę ukończenia umożliwia dana szkoła?
QQ Jaką dodatkową ofertę edukacyjną posiada szkoła, np. języki obce?
QQ Jaka jest ponadto oferta dla dzieci (np. grupy robocze, kursy sportowe, oferta kulturalno-muzyczna, kółka teatralne itd.)?
QQ Czy jest dodatkowa oferta wyrównawcza (np. pomoc w problemach z językiem,
pomoc w zadaniach domowych)?
QQ W jaki sposób pomaga się dzieciom w problemach w nauce?
QQ Jak zaaranżowane są sale lekcyjne?
QQ Czy szkoła posiada ofertę całodzienną lub opiekę w godzinach popołudniowych?
QQ Czy jest ciepły obiad w szkole?
QQ Czy są wywiadówki lub inne propozycje dla rodziców?
WAŻNA WSKAZÓWKA
Wyjazdy klasowe, wycieczki, święta szkolne, szkolne przedstawienia i nauka pływania
stanowią w Niemczech część lekcji i dnia szkolnego. Dziecko powinno w nich brać udział,
bo dzięki temu może się nauczyć wielu nowych rzeczy; wspólne działania szczególnie
wzmacniają u dzieci motywację i poczucie zadowolenia ze szkoły, a także ich kompetencje
językowe.
Szczególna oferta wyrównawcza
Dla dzieci i młodzieży, które dorastały w kontakcie z językiem ojczystym
innym niż język niemiecki, przewidziana jest w przedszkolach i szkołach
szczególna oferta wyrównywania nauki języka niemieckiego, prowadzona
częściowo również w języku ojczystym. We wszystkich krajach związkowych przeprowadzane są już w przedszkolu lub przed przyjęciem do szkoły testy językowe w celu sprawdzenia indywidualnych potrzeb dziecka. Do
tego dochodzą różne w zależności od kraju związkowego oferty edukacji
wyrównawczej.
76
RADA
Rzeczą istotną dla osiągnięcia sukcesów szkolnych jest mówienie w języku niemieckim.
z tego względu proszę korzystać z ofert lekcji wyrównawczych! W niektórych krajach
związkowych udział w programach wspierających naukę języka jest obowiązkowy, jeżeli
zostanie stwierdzona taka potrzeba. w wielu krajach związkowych – w zależności od szkoły
– istnieje także możliwość nauki w szkole jako języka obcego poszczególnych języków kraju
pochodzenia, np. tureckiego, włoskiego, rosyjskiego, hiszpańskiego. Informacje o ofercie
wspomagającej naukę języka niemieckiego i możliwości nauki języka kraju pochodzenia
w szkole można uzyskać bezpośrednio w przedszkolu lub w szkole dziecka, w doradztwie
migracyjnym dla dorosłych imigrantów oraz w służbie migracyjnej dla młodzieży.
Dzieci i młodzież, które przybędą do Niemiec w trakcie trwania szkoły,
wymagają specjalnej pomocy. Dla nich przewidziane są klasy edukacji
wyrównawczej i klasy z ukierunkowaniem na naukę języka. w klasach
tych, zanim dzieci przejdą do klasy zwykłej, towarzyszyć im będą nauczyciele o odpowiednich kwalifikacjach. Jakie możliwości ma dziecko, można
dowiedzieć się w urzędach ds. szkolnictwa.
RADA
Jeżeli chcą Państwo udzielić wsparcia dziecku, ważną rzeczą będzie zebranie dokładnych informacji o systemie edukacji w Niemczech, jak i o lokalnej ofercie.
Powinni Państwo wiedzieć zarówno o dniu codziennym w szkole, jak i o postępach
dziecka. Szkoły oferują w tym celu wywiadówki i rozmowy z rodzicami. Można
na nich porozmawiać z nauczycielami dziecka i omówić problemy. w niemieckich
szkołach są komitety rodzicielskie. Proszę nawiązać kontakt z komitetem rodzicielskim w szkole, aby mieć możliwość rozmowy z innymi rodzicami. Prócz tego
każdy kraj związkowy ma swoje przedstawicielstwo rodziców, u którego można
uzyskać poradę.
77
Na miejscu:
QQ kuratorium/urząd ds. szkolnictwa
QQ szkoła/dyrekcja szkoły
QQ komitet rodzicielski/grupy kontaktowe rodziców
QQ organizacje imigrantów
Internet:
QQ Stała Konferencja Ministrów Kultury, Nauki i Oświaty Krajów Związkowych w Republice Federalnej Niemiec: www.kmk.org
QQ Niemiecki Serwer Edukacyjny: www.bildungsserver.de
QQ Federalne Ministerstwo Edukacji i Badań Naukowych: www.bmbf.de
www.bmfsfj.de
QQ Federalna Rada Rodziców: www.bundeselternrat.de
QQ Administracja Federalna: www.wir-sind-bund.de
2. Wykształcenie zawodowe
Dobre wykształcenie jest istotnym warunkiem powodzenia w chwili rozpoczęcia życia zawodowego. Aby znaleźć pracę w Niemczech, ważne jest
posiadanie wykształcenia zawodowego lub dyplom ukończenia studiów.
Kształcenie zawodowe trwa z reguły od 2 do 3 lat i odbywa się w tzw. systemie dwutorowym. Oznacza to, że praktyczne przyuczanie w zakładzie
jest połączone z etapami nauki teorii w szkole. Zdobycie wykształcenia
w niektórych zawodach, np. w zakresie sprawowania opieki oferowane jest
tylko w szkołach. Warunkiem rozpoczęcia tej ścieżki edukacji jest z reguły
świadectwo ukończenia szkoły głównej.
Wybór zawodu
W Niemczech istnieje ok. 400 zawodów wymagających kształcenia. Porad
dotyczących wyboru zawodu udziela młodzieży doradztwo zawodowe
Agencji Pracy. Mogą się Państwo zwrócić w tej sprawie do pracowników
centrów informacji zawodowej Agencji Pracy.
78
Administracja Federalna poszukuje kandydatów wszystkich narodowości do
ponad 130 różnych zawodów wymagających kształcenia. Jaki istnieją zawody
i w jaki sposób Państwa dziecko może ubiegać się o miejsce wykształcenia,
można dowiedzieć się na stronie internetowej www.wir-sind-bund.de.
Informacje dla rodziców oferowane są w wielu językach.
RADA
W wielu zawodach istotna jest znajomość języków obcych. Proszę wspólnie z dzieckiem
uzyskać informacje, w jakich dziedzinach zawodowych znajomość języka kraju pochodzenia może być zaletą.
Przed rozpoczęciem kształcenia zawodowego uczniowie zawierają z zakładem szkolącym pisemną umowę ws. nauki zawodu. Określa ona zakres
i cele kształcenia. Młodzież, która wymaga finansowego wsparcia podczas
kształcenia zawodowego, może wystąpić do Agencji Pracy z wnioskiem
o tzw. dofinansowanie nauki zawodu.
Na miejscu:
QQ doradztwo zawodowe Agencji Pracy
Internet:
• www.arbeitsagentur.de, dział: „Bürgerinnen und Bürger”, poddział: „Ausbildung”
• www.planet-beruf.de
• www.berufenet.arbeitsagentur.de
QQ Federalny Instytut Kształcenia Zawodowego: www.bibb.de,
pozycja menu: „Berufe”
79
Telefon:
QQ Publikacja Agencja Pracy (dostępna na stronie www.arbeitsagentur.
de): Beruf aktuell – Lexikon der Ausbildungsberufe (Zawód aktualnie - leksykon zawodów wymagających kształcenia)
3. Studiowanie w Niemczech
W Niemczech istnieją różne typy szkół wyższych:
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
uniwersytety,
techniczne szkoły wyższe,
wyższe szkoły muzyczne i artystyczne,
wyższe szkoły pedagogiczne,
wyższe szkoły zawodowe,
wyższe szkoły zawodowo-administracyjne.
Warunki podjęcia studiów
Warunkiem podjęcia studiów jest posiadanie w zależności od typu szkoły
wyższej świadectwa dojrzałości (Hochschulreife), ewentualnie świadectwa
dojrzałości upoważniającego do studiowania na kierunkach zawodowych
(Fachhochschulreife). W odniesieniu do dyplomów zagranicznych decyzje
co do spełnienia warunków podjęcia studiów podejmują akademickie
urzędy ds. cudzoziemców w szkołach wyższych lub instytucja usługowa
„uni-assist”. Jak dalece osiągnięcia na studiach ukończonych w innym
kraju mogą być zaliczone na poczet studiów w Niemczech, decydują same
szkoły wyższe.
Fundusz gwarancyjny dla szkolnictwa wyższego Fundacji Otto Benecke
zapewnia szczególny rodzaj pomocy w formie programu wsparcia dla
młodych imigrantów, którzy żyją w Niemczech jako uchodźcy, imigranci
żydowscy, późni przesiedleńcy lub członkowie ich rodzin, którzy zdają
maturę i chcą się przygotować do studiów na wyższej uczelni. Informacje
80
i adresy w tym zakresie dostępne są pod adresem internetowym: www.
jmd-portal.de pozycja menu: „Bildungsberatung”.
Opłaty za studia
Za studia licencjackie (Bachelor-Studium) na niemieckich państwowych
szkołach wyższych nie trzeba wnosić żadnych ogólnych opłat. Każdy
student musi uiszczać opłaty semestralne. Za określone programy magisterskie mogą być pobierane opłaty za studia. Wyższe uczelnie prywatne
pobierają najczęściej zdecydowanie wyższe opłaty. Kraje związkowe
i liczne fundacje finansują lub dofinansowują studia w Niemczech osób
szczególnie uzdolnionych.
RADA
Studiujący mają pod określonymi warunkami prawo do państwowego stypendium
socjalnego dla studentów (BAföG). Po zakończeniu edukacji jego część musi być
zwrócona.
Oprócz klasycznych kierunków studiów, które występują wyłącznie na
wyższych uczelniach i wyższych szkołach zawodowych, w ostatnich latach
oferowane są również w większym stopniu kierunki studiów w systemie
dwutorowym. Są one bardziej powiązane z praktyką. Pomiędzy studiującymi a przedsiębiorstwem występuje powiązanie w formie umowy, która
z reguły zawiera płatności w różnej wysokości.
RADA
Również Administracja Federalna oferuje kierunki studiów w systemie dwutorowym.
Opisy kierunków studiów znajdą Państwo na stronie internetowej
www.wir-sind-bund.de.
81
Na miejscu:
QQ uniwersytety/urząd wspierania edukacji przy dziale spraw studenckich
Internet:
QQ Federalna Agencja Pracy: www.arbeitsagentur.de, dział: Bürgerinnen
und Bürger, punkt menu: „Studium”
QQ Platforma internetowa „abi” Federalnej Agencji Pracy:
www.abi.de
QQ Niemiecka Centrala Wymiany Akademickiej (Deutscher Akademischer Austauschdienst): www.daad.de
QQ Służby migracyjne dla młodzieży: www.jmd-portal.de
QQ Fundacja Otto Benecke stow. zarej.: www.obs-ev.de
QQ uni-assist e. V. (uni-assist stow. zarej): www.uni-assist.de
QQ System informacyjny poświęcony nostryfikacji dyplomów zagranicznych: www.anabin.de
QQ Federalne Ministerstwo Edukacji i Badań Naukowych: www.bafög.de
QQ Przegląd stypendiów: www.stipendienlotse.de
QQ Organizacje wspierające osoby uzdolnione:
www.begabtenfoerderungswerke.de
Telefon:
QQ Infolinia – gorąca linia z informacjami o państwowym stypendium
socjalnym dla studentów (BaföG) Federalnego Ministerstwa Edukacji
i Badań Naukowych: +49 800 2236341 (pn. – pt., godz. 8–20, bezpłatna)
QQ Fundacja Otto Benecke stow. zarej.: +49 228 8163-0
82
4. Edukacja dorosłych
W Niemczech istnieje wiele możliwości kształcenia się po ukończeniu
szkoły lub uniwersytetu. w ramach dalszego kształcenia można zdobyć
kwalifikacje ogólne lub ukończyć szkołę. Można uczyć się na kursach
dziennych i wieczorowych, a także w domu np. w ramach teleedukacji
(Telekolleg lub na studiach zaocznych).
Federalna Agencja Pracy jest ważnym punktem kontaktowym w zakresie
dalszego kształcenia zawodowego. w książce telefonicznej i książce branżowej (Gelbe Seiten©) znajdą Państwo dodatkowo instytuty edukacyjne
i kształcenia ustawicznego. Uniwersytety ludowe oferują swoje kursy
prawie wszędzie w Niemczech.
Możliwe są np.:
QQ
QQ
QQ
QQ
zajęcia kształcenia ustawicznego,
kursy językowe,
pośrednictwo w zakresie miejsc praktyk,
specjalne kursy integracyjne dla młodzieży dorosłej.
Na miejscu:
QQ Agencja Pracy
QQ uniwersytety ludowe
QQ instytuty edukacyjne, instytuty kształcenia ustawicznego
Internet:
QQ Federalna Agencja Pracy: www.arbeitsagentur.de, dział: Bürgerinnen
und Bürger, pozycja menu: „Finanzielle Hilfen”
QQ KURSNET – portal edukacji zawodowej i kształcenia ustawicznego:
www.kursnet.arbeitsagentur.de
QQ Wykaz uniwersytetów ludowych: www.vhs.de
QQ Niemiecki Serwer Edukacyjny: www.bildungsserver.de
83
IX.Zdrowie i profilaktyka
1. Pomoc w razie chorób i wypadków
W razie choroby należy udać się do miejscowego lekarza pierwszego kontaktu. Udzieli on pomocy i ewentualnie skieruje do lekarza specjalisty.
WAŻNA WSKAZÓWKA
Koszty leczenia lekarskiego, pobytu w szpitalu czy leków pokrywają w Niemczech z reguły
– do pewnego udziału własnego – kasy chorych. Z tego względu istotne jest posiadanie
ustawowego lub prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego.
84
Zdrowie i profilaktyka
Większość ludzi w Niemczech jest ubezpieczona w ustawowych kasach
chorych. Są one do pewnej wysokości dochodów obowiązkowe. Przy wyższych dochodach możliwy jest wybór pomiędzy ustawowym i prywatnym
ubezpieczeniem zdrowotnym (zobacz rozdział X „Banki i ubezpieczenia”,
gdzie szczegółowo omówiono ten temat).
W aptece otrzymają Państwo przepisane lekarstwa, których niewielką
część kosztów (najwyżej 10 euro) będą musieli Państwo pokryć – resztę
przejmuje kasa chorych. Lekarstwa dla dzieci i młodzieży do ukończenia
18 roku życia są bezpłatne, jeżeli zostały przepisane przez lekarza. w razie
ubezpieczenia w prywatnej kasie chorych muszą Państwo najpierw sami
opłacić wizyty u lekarza i lekarstwa. Następnie można przesłać rachunek
ubezpieczalni, która zwróci koszty.
WAŻNA WSKAZÓWKA
Po wypadkach, w nagłych przypadkach lub w razie choroby poza godzinami przyjęć
przychodni można zadzwonić do lekarza na dyżurze lub w szczególnie pilnych przypadkach zwrócić się do pogotowia ratunkowego.
Ważne numery telefoniczne, obowiązujące w całym kraju:
• pogotowie ratunkowe: 112,
• telefon alarmowy w przypadkach zatruć: +49 30 19240
Również apteki mają dyżury nocne na wypadek nagłych przypadków. Aktualne informacje na ten temat dostępne są w lokalnej gazecie.
Pomoc w języku ojczystym
Mówią Państwo na razie słabo po niemiecku i z tego względu chcą udać się
do lekarza, który mówi w Państwa języku? Związek Lekarzy Ustawowych
Kas Chorych kraju związkowego, w którym Państwo mieszkają może
udzielić dalszej pomocy. Adresy i numery telefonów niniejszych związków
dostępne są na stronie internetowej: www.kbv.de pod pozycjami menu:
„Service/Arztsuche”.
85
Tajemnica lekarska
Lekarzom zasadniczo nie wolno bez Państwa zgody przekazywać – ani
urzędowym podmiotom, ani pracodawcy czy członkom rodziny – żadnych
dotyczących Państwa informacji. Częściowo znajduje to zastosowanie
w odniesieniu do informacji o stanie zdrowia dzieci. Przykładowo, lekarz
ginekolog nie może poinformować Państwa o wynikach badań 16-letniej
córki bez jej zgody.
Na miejscu:
QQ lekarz domowy lub lekarz pierwszego kontaktu
QQ lekarz pediatra
QQ kasa chorych
Internet:
QQ Federalne Ministerstwo Zdrowia:
www.bundesgesundheitsministerium.de
QQ Niezależne Doradztwo Pacjentów Niemcy:
www.unabhaengige-patientenberatung.de
QQ Federalna Centrala Oświaty Zdrowotnej: www.bzga.de
QQ Federalna Izba Lekarska: www.bundesaerztekammer.de, pozycja
menu „Patienten/Arztsuche“ (szukanie lekarzy według krajów związkowych)
QQ www.aok.de, pod pozycjami menu: „Gesundheit/Behandlung/Suche
Ärzte & Co” (szukanie lekarzy i szpitali w okolicy według miejscowości i kodu pocztowego)
QQ www.gkv-spitzenverband.de, pod pozycjami menu „Krankenversicherung/Grundprinzipien/Alle gesetzlichen Krankenkassen“ (przegląd ustawowych ubezpieczeń zdrowotnych)
86
E-mail:
QQ Federalne Ministerstwo Zdrowia: info@bmg.bund.de
Telefon:
QQ Federalne Ministerstwo Zdrowia (pn. – czw., godz. 8–18 oraz pt.,
godz. 8–15):
• Pytania dot. ubezpieczeń zdrowotnych: +49 30 340 60 66-01
• Pytania dot. ubezpieczeń zdrowotnych: +49 30 340 60 66-03
• Punkt doradztwa dla osób głuchych i niedosłyszących (tekstofon): +49 30 340 60 66-09; wideofon ISDN do komunikacji
migowej: +49 30 340 60 66-08
2. Badania profilaktyczne i szczepienia
Wiele chorób można leczyć z powodzeniem, jeżeli zostaną wcześnie
zdiagnozowane. Pomocne są w tym badania profilaktyczne oraz badania
w kierunku wczesnego wykrycia choroby dla dzieci i dorosłych. Dzięki
temu np. kobiety i mężczyźni od 35 roku życia mogą co dwa lata brać
udział w profilaktycznym badaniu zdrowotnym („check-up 35”). Oprócz
tego kobiety i mężczyźni mają prawo do regularnych badań wczesnego
rozpoznania określonych chorób nowotworowych Wiele badań profilaktycznych opłacają kasy chorych. Lekarz może Państwu doradzić w tej
kwestii.
Szczepienia należą do ważnych i skutecznych środków ochronnych.
Nowoczesne szczepionki są dobrze tolerowane i chronią przed ciężkimi
chorobami. w Niemczech wszystkie szczepienia są dobrowolne. Istnieją
jednak szczepienia ochronne, które są zalecane. Ich koszty przejmuje kasa
chorych.
Profilaktyka zdrowotna i szczepienia ochronne dzieci
W związku z tym, że choroby infekcyjne są szczególnie niebezpieczne dla
niemowląt i dzieci, już w 6 tygodniu życia należy poddać dziecko szczepieniu. Najpóźniej do końca drugiego roku życia dziecko powinno być całkowicie zaszczepione przeciw najważniejszym chorobom.
87
RADA
W Niemczech zalecane są określone szczepienia dla niemowląt, dzieci, młodzieży
i dorosłych. Ujęte są one w kalendarzu szczepień. Kalendarz szczepień dostępny jest
po niemiecku i w wielu innych językach obcych na stronie internetowej Federalnej
Centrali Oświaty Zdrowotnej: www.bzga.de, pod pozycją menu: „Infomaterialien”.
Wczesna diagnostyka u dzieci
W Niemczech przeprowadza się jednolite badania w ramach programu
wczesnej diagnostyki dzieci od urodzenia do wieku szkolnego – tzw.
badania U1 do U9. Te regularne badania pomagają we wczesnym rozpoznaniu zaburzeń rozwoju i schorzeń u dzieci oraz w ich leczeniu. Koszty
tych badań ponoszą kasy chorych. Badania te powinny być przeprowadzane w określonych momentach rozwoju dziecka. Poddanie się im jest
dobrowolne. Aby wspomóc rozwój dziecka, warto regularnie poddawać
je tym badaniach. Dokładny termin badania można ustalić z lekarzem
pediatrą.
Na miejscu:
QQ lekarz domowy lub lekarz pierwszego kontaktu
QQ kasa chorych
Internet:
QQ Niemiecki Związek Profilaktyki i Promocji Zdrowia:
www.bvpraevention.de
88
QQ
informacje o zdrowiu dziecka:
• www.bundesgesundheitsministerium.de, „Themen von A-Z”
(zagadnienia od A do Z), litera: K
• www.kindergesundheit-info.de, pod pozycją menu: „Für Eltern”
E-mail:
Telefon:
Obsługa telefoniczna dla obywateli dot. tematu „Gesundheitliche
Prävention” (Profilaktyka zdrowotna):
+49 30 340 60 66-03 (pn. – czw., godz. 8–18; piątek, 8 - 15)
QQ Federalne Ministerstwo Zdrowia (dostępne na stronie:
www.gesundheitsministerium.de, pod pozycją menu: „Publikationen”):
• Ratgeber zur gesundheitlichen Prävention (Poradnik profilaktyki zdrowotnej)
3. Porady/informacje dot. HIV/AIDS, chorób przenoszonych drogą płciową (STI)
Istnieją choroby, którymi można zarazić się w trakcie stosunku płciowego.
Na przykład HIV, wirusowe zapalenie wątroby i kiła. Prezerwatywy mogą
chronić przed infekcją.
Infekcję HIV można dzisiaj bardzo dobrze leczyć lekarstwami. Dlatego też
jest ważne, aby jak najwcześniej poddać się testom. Inne choroby przenoszone drogą płciową (STI) można jeszcze łatwiej i szybciej wyleczyć, im
wcześniej zostaną wykryte i będą leczone.
Proszę zasięgnąć informacji we właściwych poradniach lub w urzędzie ds.
zdrowia (Gesundheitsamt) i poddać testowi na obecność HIV. Porady i test
są dostępne również wówczas, gdy chcą Państwo pozostać anonimowi.
89
Na miejscu:
QQ urząd ds. zdrowia
QQ Pro Familia
QQ poradnie ds. AIDS
Internet:
QQ www.aidshilfe.de
QQ www.aidsberatung.de
QQ www.gib-aids-keine-chance.de
QQ Federalna Centrala Oświaty Zdrowotnej: www.bzga.de,
• pozycja menu „Themen/Aidsprävention”
• pozycja menu „Service/Beratungsstellen/Aids”
QQ www.profamilia.de, pozycja menu „Angebote vor Ort“
(wykaz poradni „pro familia”)
E-mail:
telefonberatung@bzga.de (po niemiecku)
Telefon:
QQ Niemiecki: Federalna Centrala Oświaty Zdrowotnej:
+49 221 892031 (pn. – czw., godz. 10–22 oraz pt. – ndz., godz. 10–18)
QQ Rosyjski i turecki: Centrum Zdrowia dla Imigrantek i Imigrantów,
Kolonia: +49 221 420398-0 (pn. – czw., 8:30 - 17, piątek, 8:30 - 15)
QQ Angielski, francuski i portugalski: VIA-Afrikaherz, Berlin:
+49 30 4224706
QQ Federalna Centrala Oświaty Zdrowotnej (dostępne za pośrednictwem
www.gib-aids-keine-chance.de):
• HIV-Übertragung und Aids-Gefahr (Przenoszenie HIV i zagrożenie Aids) (broszura w wielu językach)
• Sexualität, Deine Gesundheit und Du (Seksualność, Twoje zdrowie i Ty) (broszura w wielu językach)
90
4. Doradztwo ws. narkomanii i uzależnień
Narkotyki, alkohol, nikotyna, lekarstwa, hazard, jedzenie, Internet i konsumpcja – wiele czynników może prowadzić do uzależnienia. Każde uzależnienie jest chorobą wymagającą poważnego potraktowania. Uzależnieni
i ich rodziny potrzebują porady i profesjonalnej pomocy. Powinni zwrócić
się o pomoc do lekarza lub do poradni. Im szybciej uzależnienie będzie
leczone, tym większe są szanse na wyzdrowienie. Szybką i anonimową
pomoc oferują również liczne organizacje i grupy wsparcia.
Internet:
QQ Poradnie:
• Federalna Centrala Oświaty Zdrowotnej: www.bzga.de, pozycje
menu „Service/Beratungsstellen”
• Deutsche Hauptstelle für Suchtfragen e.V. (Niemiecka Centrala
ds. Uzależnień stow. zarej.): www.dhs.de, pozycje menu „Einrichtungssuche/Online-Suche”
QQ www.beratung-caritas.de, pozycja menu „Sucht”
QQ Fachverband Sucht e. V. (Związek Specjalistyczny Uzależnienie stow.
zarej.): www.sucht.de
QQ www.drugcom.de, www.kenn-dein-limit.de, www.rauchfrei-info.
de, www.spielen-mit-verantwortung.de, www.ins-netz-gehen.de
E-mail:
telefonberatung@bzga.de
Telefon:
QQ Federalna Centrala Oświaty Zdrowotnej: infolinia ds. zapobiegania
uzależnieniom: +49 221 892031 (pn. – czw., godz. 10–22, pt. – ndz.,
godz. 10–18)
QQ Gorąca linia Uzależnienie & Narkotyki: +49 185 313031 (24 godziny
na dobę)
QQ Federalna Centrala Oświaty Zdrowotnej (dostępne za pośrednictwem
www.bzga.de, pozycje menu „Infomaterialien/Suchtvorbeugung”)
QQ Niemieckie Centrum ds. Uzależnień stow. zarej. (dostępne na stronie
internetowej: www.dhs.de, pod pozycją menu: „Informationsmaterial”)
91
5. Integracja osób niepełnosprawnych
Niemieckie państwo wspiera równoprawny udział osób niepełnosprawnych fizycznie, psychicznie lub umysłowo w życiu społecznym. Osoby
niepełnosprawne w stopniu znacznym otoczone są szczególną ochroną
w pracy i życiu zawodowym, np. w razie wypowiedzenia.
W razie niepełnosprawności – także w stopniu znacznym – otrzymają
Państwo na wniosek w urzędzie ds. profilaktyki legitymację inwalidzką
potwierdzającą stopień niepełnosprawności. Mając taki dokument, można
np. korzystać ze zniżek na transport publiczny.
92
Na miejscu:
QQ kasa chorych, jednostki ubezpieczeń społecznych
QQ Agencja Pracy
QQ administracja gminy, miasta lub powiatu – urząd ds. socjalnych, urząd ds. profilaktyki
QQ Wspólne punkty serwisowe placówek prowadzących rehabilitację
Internet:
QQ Federalne Ministerstwo Pracy i Spraw Socjalnych:
• www.bmas.de, pozycje menu „Themen/Teilhabe von Menschen mit Behinderung und Rehabilitation”:
• www.einfach-teilhaben.de
QQ Pełnomocnik Rządu Federalnego ds. Osób Niepełnosprawnych:
www.behindertenbeauftragter.de
QQ Deutsche Rentenversicherung (Ubezpieczenie rentowo-emerytalne), wspólne
punkty serwisowe: www.reha-servicestellen.de
E-mail:
QQ Federalne Ministerstwo Pracy i Spraw Socjalnych: info@bmas.bund.de,
info.gehoerlos@bmas.bund.de
Telefon:
QQ Federalne Ministerstwo Pracy i Spraw Socjalnych (pn. – czw., godz. 8.00–20.00):
• Ratgeber für Menschen mit Behinderung (Poradnik dla osób niepełnosprawnych): +49 30 221911-006
• Serwis dla osób głuchych i niedosłyszących, tekstofon:
+49 30 221911-016, ; wideofon:
gebaerdentelefon@sip.bmas.buergerservice-bund.de
wideofon: (ISDN do komunikacji migowej): +49 30 188080-805
QQ Publikacje Federalnego Ministerstwa Pracy i Spraw Socjalnych (dostępne na
stronie: www.bmas.de, pod pozycją menu: „Service/Publikationen”):
• CD-ROM: Informationen für behinderte Menschen (Informacje dla osób
niepełnosprawnych) (dostępnych jest kilka broszur)
• Ratgeber für Menschen mit Behinderung (Poradnik dla osób niepełnosprawnych)
• Rehabilitation und Teilhabe behinderter Menschen (Rehabilitacja i integracja osób niepełnosprawnych) (w języku niemieckim, angielskim i francuskim)
• Das Gesetz zur Gleichstellung behinderter Menschen (Ustawa o zrównaniu
praw osób niepełnosprawnych)
93
X. Banki i ubezpieczenia
1. Transakcje pieniężne i środki płatnicze
Wiele transakcji pieniężnych odbywa się w Niemczech bezgotówkowo.
Przy płatnościach bezgotówkowych korzysta się z tzw. konta oszczędnościowo-rozliczeniowego. Za jego pośrednictwem można realizować
kompletny obrót płatniczy. Na poczet dobra konta zapisywane są środki
pieniężne (np. ze względu na przelewy lub wpłaty gotówki) lub z konta potrącane są środki pieniężne (np. z powodu wypłaty gotówki z konta, płatności kartą, przelewów, zapisów obciążających, stałych zleceń regularnych
przelewów). Konto oszczędnościowo-rozliczeniowe służy szczególnie do
opłaty rachunków i regularnych wydatków (czynszu, energii elektrycznej).
Również pensje i wynagrodzenia przelewane są bezpośrednio na konto
oszczędnościowo-rozliczeniowe. Założenie takiego konta w banku jest
szczególnie wskazane w przypadku, gdy są Państwo aktywni zawodowo.
Przed założeniem konta oszczędnościowo-rozliczeniowego proszę dowiedzieć się w wybranym banku, jakie są warunki i koszty. Mogą być one
zróżnicowane. Proszę również ustalić, jakie dokumenty i zaświadczenia
należy przedłożyć w celu otwarcia konta.
Kredyty
W razie konieczności większych zakupów, banki oferują często kredyty.
Jednak banki pobierają za pożyczone pieniądze z reguły opłatę i odsetki,
które są bardzo wysokie. Z tego względu proszę się dokładnie zastanowić
przed zawarciem umowy kredytowej. Proszę wziąć pod uwagę, że będą
Państwo być może musieli spłacać kredyt przez wiele lat i że również
mogą zmienić się Państwa zarobki. Proszę się dokładnie poinformować
i sprawdzić, czy dana oferta jest wiarygodna, i porównać kilka ofert.
94
Banki i ubezpieczenia
RADA
Jeżeli stwierdzą Państwo, że nie mogą dalej spłacać kredytu, proszę niezwłocznie poszukać profesjonalnej pomocy. Doradztwo dla dłużników jest w każdej większej miejscowości. Także doradcy zajmujący się sprawami dorosłych imigrantów chętnie udzielą pomocy.
Kredyt dyspozycyjny
Tym, którzy posiadają rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy, banki
często gwarantują tzw. kredyt dyspozycyjny – określany także jako kredyt
debetowy. z takim kredytem mogą Państwo wydawać więcej środków
niż jest dostępnych na Państwa koncie – do ustalonego limitu. Dzięki
temu w razie nagłych wydatków mogą być Państwo finansowo elastyczni. Odsetki za kredyt dyspozycyjny są jednakże znacznie wyższe niż przy
normalnym kredycie. w związku z tym uzasadniony jest on tylko wtedy,
gdy nagle potrzebne są niewielkie sumy.
95
Na miejscu:
QQ okoliczne kasy oszczędnościowe i banki
Internet:
QQ Verbraucherzentrale Bundesverband e. V. (Centrala Konsumencka
Związek Federalny stow. zarej.):
www.verbraucherzentrale.de
Telefon:
Związek Federalny stow. zarej.): +49 30 25800-0
2. Ustawowe ubezpieczenia społeczne
Niemiecki system ubezpieczeń społecznych jest systemem ustawowym,
który skutecznie chroni finansowo na wypadek życiowych zagrożeń i ich
następstw, takich jak choroba, bezrobocie, starość oraz konieczność pielęgnacji. Ma on każdemu zapewnić niezbędną stabilność życiową, wspomagać a także finansować emeryturę w razie decyzji o wycofaniu się z życia
zawodowego.
Ubezpieczenie społeczne jest obowiązkowe. Połowę składek na ustawowe
ubezpieczenie społeczne opłaca pracodawca. Drugą połowę opłaca sam
pracownik. Jest ona automatycznie potrącana z pensji lub wynagrodzenia.
Istnieją dwa wyjątki: za ubezpieczenie zdrowotne pracownicy płacą więcej
niż pracodawcy, za to ci ostatni opłacają całościowo ubezpieczenie od
nieszczęśliwych wypadków. Dzięki tym opłatom uzyskują Państwo prawo
do świadczeń w różnych obszarach ubezpieczenia społecznego.
Składki na ubezpieczenia społeczne ustanawiane są zasadniczo w relacji
do dochodów. Jednakże w przypadku ubezpieczeń zdrowotnych i emerytalno-rentowych od określonej wysokości dochodu składka nie może być
dalej podnoszona (tzw. granica wymiaru składki).
96
Internet:
QQ Federalne Ministerstwo Pracy i Spraw Socjalnych: www.bmas.de,
pozycje menu „Themen/Soziale Sicherung” i „Themen/Rente”
QQ Centralne związki ds. niemieckiego ubezpieczenia społecznego:
www.deutsche-sozialversicherung.de
E-mail:
info@bmas.bund.de
QQ Federalne Ministerstwo Pracy i Spraw Socjalnych (dostępne na stronie: www.bmas.de, pod pozycją menu: „Publikationen”):
• Soziale Sicherung im Überblick (Zabezpieczenie społeczne
w zarysie) (w języku niemieckim, angielskim, francuskim, włoskim,
hiszpańskim i tureckim)
• Sozialhilfe und Grundsicherung (Pomoc społeczna i podstawowe
zabezpieczenie)
Ubezpieczenie rentowo-emerytalne
Pracownicy są z zasady obowiązkowo ubezpieczeni w ramach ustawowego
ubezpieczenia rentowo-emerytalnego. Dzięki temu ubezpieczeniu posiada
się zabezpieczenie na starość. Do 2012 r. wypłata emerytury przysługuje
z reguły od 65 roku życia, potem wiek emerytalny będzie stopniowo podnoszony do 67 lat; od 2029 r. ta granica wieku będzie obowiązywać wszystkich,
którzy urodzili się po roku 1964. Przewiduje się jednak wyjątki, np. dla
osób, które szczególnie długo opłacały składki na ustawowe ubezpieczenie
emerytalno-rentowe. Ubezpieczenie emerytalno-rentowe wesprze również
w razie niezdolności do pracy w trakcie życia zawodowego, tj. jeżeli w związku z chorobą czy niepełnosprawnością nie będą mogli Państwo pracować,
bądź będzie to możliwe tylko częściowo, a także jeżeli dotknie Państwa
wdowieństwo lub sieroctwo.
97
WAŻNA WSKAZÓWKA
Emerytura ustawowa jest niższa niż zarobki uzyskiwane w czasie aktywności zawodowej.
Aby w okresie starości utrzymać dotychczasową stopę życiową, konieczne jest uzupełnienie ustawowego ubezpieczenia emerytalno-rentowego przez zabezpieczenie prywatne.
Na miejscu:
QQ administracja gminy, miasta lub powiatu – urząd ds. ubezpieczeń
QQ Punkty informacyjno-doradcze Niemieckiego Ubezpieczenia Rentowo-Emerytalnego
Internet:
QQ Federalne Ministerstwo Pracy i Spraw Socjalnych: www.bmas.de,
pozycje menu „Themen/Rente”
QQ Niemieckie Ubezpieczenie Rentowo-Emerytalne:
www.deutsche-rentenversicherung.de
QQ Verbraucherzentrale Bundesverband e.V. (Centrala Konsumencka
Związek Federalny stow. zarej.): www.verbraucherzentrale.de,
pozycje menu „Themen/Versicherung”
E-mail:
info@bmas.bund.de
QQ Niemieckie Ubezpieczenie Rentowo-Emerytalne:
info@deutsche-rentenversicherung.de
Telefon:
QQ Telefon serwisowy Niemieckiego Ubezpieczenia Rentowo-Emerytalnego: +49 800 10004800 (pn. – czw.: 7:30 - 19:30, piątek: 7:30 - 15:30,
bezpłatny)
QQ Obsługa telefoniczna dla obywateli Federalnego Ministerstwa Pracy
i Spraw Socjalnych dot. pracy i spraw socjalnych odnośnie tematu
„Rente” (Renta): +49 30 221 911-001
98
QQ Broszury Federalnego Ministerstwa Pracy i Spraw Socjalnych
(dostępne na stronie: www.bmas.de, pod pozycją menu: „Publikationen”):
• Ratgeber zur Rente (Poradnik emerytalny)
• Erwerbsminderungsrente (Renta w razie niezdolności do pracy)
• Zusätzliche Altersvorsorge (Dodatkowe zabezpieczenie na
starość)
Ubezpieczenie zdrowotne
Ustawowe ubezpieczenie zdrowotne pomoże Państwu i Państwa rodzinie
w razie choroby. Prócz tego pokryje wiele kosztów profilaktyki zdrowotnej, np. koszty usług stomatologicznych, opłaci rehabilitację i pokryje
koszty narodzin dzieci. Jeżeli z powodu choroby nie mogą Państwo przez
dłuższy okres czasu pracować i z tego względu nie otrzymują Państwo od
pracodawcy wynagrodzenia, ustawowa kasa chorych wypłaci Państwu
jako wyrównanie tzw. zasiłek chorobowy.
Dla osób pracujących ubezpieczenie zdrowotne jest obowiązkowe do ustawowo określonego limitu wynagrodzenia (ogólnego, względnie specjalnego rocznego limitu wynagrodzenia pracowniczego). Powyżej tego limitu
istnieje – po spełnieniu dalszych warunków – możliwość wyboru, czy
chcą Państwo być ubezpieczeni w czy prywatnie. Konieczne jest wybranie
jednego z tych wariantów. Całkowita rezygnacja z ubezpieczenia zdrowotnego nie jest możliwa.
RADA
Także w razie prowadzenia działalności gospodarczej można dowolnie decydować, czy
chce się być ubezpieczonym ustawowo czy prywatnie. Prywatne ubezpieczenia zdrowotne często jednak różnią się w zakresie składek i świadczeń – proszę zawsze zebrać
dokładne informacje i porównać kilka ofert! Także doradcy zajmujący się sprawami
dorosłych imigrantów chętnie udzielą pomocy.
99
Na miejscu:
QQ kasy chorych i urzędy ds. ubezpieczeń
Internet:
QQ Centrala Konsumencka Związek Federalny stow. zarej.:
www.verbraucherzentrale.de, www.vzbv.de
QQ Przegląd ustawowych ubezpieczeń zdrowotnych Związku ustawowych kas chorych stow. zarej.:
www.vdek.com, pozycja menu „Mitgliedskassen”
E-mail:
Telefon:
QQ Federalne Ministerstwo Zdrowia:Obsługa telefoniczna dla obywateli
dot. tematu „Krankenversicherung” (Ubezpieczenie zdrowotne):
+49 30 3406066-01
(pn. – czw., godz. 8–18; piątek, 8 - 15)
• Gesundheitspolitische Informationen (Informacje dot. polityki
zdrowotnej)
100
Ubezpieczenie pielęgnacyjne
Ubezpieczenie pielęgnacyjne pomoże Państwu, gdy ze względu na wiek
lub z powodu ciężkiej choroby nie będą Państwo w stanie samodzielnie
o siebie zadbać i będą skazani na opiekę. Prócz tego placówka oferująca
ubezpieczenie pielęgnacyjne wspomaga finansowo i służy radą osobom
pielęgnującym swoich najbliższych. W celu skorzystania ze świadczeń
ubezpieczenia pielęgnacyjnego konieczne jest złożenie wniosku.
Ustawowe ubezpieczenie zdrowotne gwarantuje automatycznie członkostwo w ustawowym ubezpieczeniu pielęgnacyjnym. w przypadku posiadania prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego należy dodatkowo zawrzeć
prywatne ubezpieczenie pielęgnacyjne.
Na miejscu:
QQ kasa chorych lub ubezpieczenie prywatne
Internet:
QQ Centrala Konsumencka Związek Federalny stow. zarej.:
www.verbraucherzentrale.de, www.vzbv.de
E-mail:
Telefon:
QQ Federalne Ministerstwo Zdrowia: Obsługa telefoniczna dla obywateli
dot. tematu „Pflegeversicherung” (Ubezpieczenie pielęgnacyjne):
+49 30 3406066-02 (pn. – czw., godz. 8–18; piątek, 8 - 15)
• Ratgeber Pflege: Alles was Sie zur Pflege wissen müssen (Poradnik pielęgnacyjny: wszystko, co należy wiedzieć o pielęgnacji)
101
Ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków
Ustawowe ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków pomoże Państwu i Państwa rodzinie rozwiązać zdrowotne i finansowe problemy
stanowiące bezpośredni skutek wypadków w pracy lub chorób zawodowych. Do wypadków w pracy zalicza się wypadki w drodze do pracy lub
szkoły oraz z pracy i ze szkoły do domu.
Na miejscu:
QQ pracodawca, jednostki ubezpieczające od nieszczęśliwych wypadków
Internet:
QQ Niemieckie ustawowe ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych
wypadków (DGUV) – organizacja parasolowa dla spółdzielni zawodowych i kas ds. nieszczęśliwych wypadków: www.dguv.de, pozycja menu
„Beschäftigte”
Ubezpieczenie od bezrobocia
Kto stanie się w Niemczech w sposób niezawiniony bezrobotnym, nie
będzie pozostawiony sam sobie, ale otrzyma wsparcie od państwa. Przysługuje mu nie tylko pomoc finansowa. Można także skorzystać w celu poszukiwania pracy z usług pośrednictwa Federalnej Agencji Pracy. W razie
potrzeby można wziąć udział w różnych formach reintegracji zawodowej,
np. w kursach dokształcających i szkoleniach, można ewentualnie skorzystać ze świadczeń wspierających, ukierunkowanych na ten cel.
Zasiłek dla bezrobotnych
Jeżeli utracą Państwo pracę, będąc zatrudnionymi i podlegając ubezpieczeniu przez przynajmniej 12 miesięcy, to będą mogli Państwo wystąpić z wnioskiem o zasiłek dla bezrobotnych. Federalna Agencja Pracy
sprawdzi, czy warunki są spełnione. Zasiłek dla bezrobotnych otrzymuje
się przez maks. 12 miesięcy, w wieku od 50 lat przez maks. 15 miesięcy,
w wieku od 55 lat przez maks. 18 miesięcy i w wieku od 58 lat przez maks.
24 miesiące.
102
WAŻNA WSKAZÓWKA
Najpóźniej na trzy miesiące przed zakończeniem zatrudnienia należy zgłosić się osobiście we właściwej miejscowo Agencji Pracy i poinformować o poszukiwaniu pracy.
w razie niezgłoszenia się w terminie możliwy jest okres karencji, w którym to wstrzymany będzie zasiłek dla bezrobotnych. Jeżeli nie jest możliwe dotrzymanie terminu, gdyż
o utracie pracy dowiedzieli się Państwo nagle, należy zgłosić się najpóźniej trzeciego
dnia od chwili uzyskania informacji o wypowiedzeniu.
Dłużej bez pracy? Zasiłek dla bezrobotnych II
Prawo do wsparcia ma także osoba, która dłużej pozostaje bezrobotna.
Zasiłek dla bezrobotnych, tzw. II (Arbeitslosengeld II) otrzymują wszyscy,
którzy wprawdzie mogą pracować, ale długoterminowo nie mogą znaleźć
pracy i wymagają pomocy. Również ci, których praca nie wystarcza na pokrycie kosztów utrzymania siebie i mieszkających z nimi członków rodziny, otrzymują tę formę wsparcia od państwa. Zasiłek dla bezrobotnych II
będzie Państwu tak długo wypłacany, jak długo będą Państwo bezrobotni
i bez wystarczających dochodów, aby pokryć swoje koszty utrzymania.
Dalsze informacje o zasiłku dla bezrobotnych II i dokładne przepisy otrzymają Państwo m.in. w Federalnej Agencji Pracy. Prócz tego chętnie udzielą
pomocy doradcy zajmujący się sprawami dorosłych imigrantów.
103
Na miejscu:
QQ Agencja Pracy
QQ centrum pośrednictwa pracy
Internet:
QQ Federalna Agencja Pracy: www.arbeitsagentur.de
Telefon:
QQ Centrum serwisowe Agencji Pracy: +49 800 4 5555 00
(pn. – pt., godz. 8–18, bezpłatny)
QQ Federalna Agencja Pracy (dostępna na stronie internetowej: www.
arbeitsagentur.de, pozycja menu „BA-Bestellservice”):
• Tureckie i rosyjskie wersje najważniejszych formularzy
Federalnej Agencji Pracy dostępne są na stronie internetowej:
www.arbeitsagentur.de, pod pozycjami menu: „Bürgerinnen
und Bürger/Arbeit und Beruf/Arbeits-/Jobsuche/Arbeit in Deutschland/Migrantenberatung”
104
3. Ubezpieczenia osób i rzeczy
Obok ubezpieczeń ustawowych jest wiele możliwości ubezpieczeń prywatnych. Przykładowo:
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
prywatne ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej,
ubezpieczenie mieszkania,
ubezpieczenie od niezdolności do pracy,
ubezpieczenie na życie,
samochodowe ubezpieczenie OC,
Każde ubezpieczenie kosztuje. Przed zawarciem ubezpieczenia należy się
dobrze zastanowić, które z nich jest naprawdę potrzebne. Jeżeli posiadają Państwo samochód lub motor, są Państwo zobowiązani do zawarcia
ubezpieczenia komunikacyjnego. Bardzo istotne jest także ubezpieczenie
od odpowiedzialności cywilnej. Jeżeli Państwo spowodują innym osobom
nieumyślnie szkody materialne, to ubezpieczenie wypłaca odszkodowanie.
Na miejscu:
QQ centrala konsumencka
QQ ubezpieczenia
Internet:
QQ Bundesanstalt für Finanzdienstleistungsaufsicht (Federalny Zakład
Kontroli Usług Finansowych): www.bafin.de
Związek Federalny stow. zarej.):
www.verbraucherzentrale.de
Telefon:
QQ Telefon konsumenta Federalnego Zakładu Kontroli Usług Finansowych: +49 228 29970299 (pn. – pt., godz. 8–18)
Związek Federalny stow. zarej.): +49 30 25800-0
105
XI.Zakupy i ochrona
konsumentów
1. Zakupy i płatności
Produkty spożywcze i inne codziennego użytku można kupić w marketach spożywczych, centrach handlowych lub w sklepach branżowych.
Proszę jednak nie zapominać, że te same lub podobne produkty mają
w różnych sklepach często rozmaite ceny. Szczególnie korzystne ceny,
w tzw. ofertach promocyjnych, obowiązują tylko przez krótki czas. Dlatego
opłaca się zbierać dokładne informacje oraz porównywać jakość i ceny.
Przy większych zakupach uzasadnione jest zapoznanie się z raportami
z oceny danych produktów. Istnieje wiele możliwości, aby dowie- dzieć
się, czy produkt jest naprawdę dobry. Przede wszystkim Fundacja Test
Produktu (Stiftung Warentest) i centrale konsumenckie w krajach związkowych prezentują informacje i oceny produktów w prasie, czasopismach
specjalistycznych oraz w publikacjach internetowych.
Godziny otwarcia sklepów
Sklepy w Niemczech nie wszędzie są równie długo otwarte, godziny
otwarcia różnią się w poszczególnych krajach związkowych. z reguły sklepy są otwarte od poniedziałku do soboty w godz. od 9 do 20.
Płacenie za zakupy
W Niemczech można wszędzie płacić gotówką. Możliwość płatności
bezgotówkowej też jest powszechna. Jeżeli mają Państwo konto w banku
lub w kasie oszczędnościowej, to często wydawana zostaje Państwu tzw.
karta płatnicza lub karta kredytowa (częściowo odpłatnie) umożliwiającą
dokonywanie płatności. Zapłacona kwota będzie automatycznie pobrana
z Państwa konta (proszę sprawdzić rozdział X „Banki i ubezpieczenia”).
106
Zakupy i ochrona konsumentów
Zakupy w Internecie
Wiele produktów można w dzisiejszych czasach zamówić w Internecie.
Jednakże nie wszystkie oferty są poważne. z tego powodu należy szczególnie uważać przy zakupach w Internecie i przy aukcjach internetowych.
Bezpieczną formą zakupów w Internecie jest zakup, w którym płatności
np. dokonuje się dopiero po otrzymaniu produktu i rachunku. Równie
pewne jest tzw. debetowanie bezpośrednie, w którym pieniądze pobierane
są prosto z Państwa konta (proszę sprawdzić rozdział X („Banki i ubezpieczenia”). Aby doszło do takiej transakcji, sprzedawca musi najpierw uzyskać Państwa zgodę. Taka procedura ma tę zaletę, że w okresie 8 tygodni
bank może zażądać zwrotu pieniędzy.
RADA
Jeżeli stali się Państwo ofiarami oszustwa w Internecie, koniecznie trzeba jak najszybciej
złożyć o tym doniesienie na policji i poinformować administratora strony internetowej.
Proszę nie tracić czasu – przy ściganiu oszusta liczy się każdy dzień.
107
WAŻNA WSKAZÓWKA
Ostrożnie z konkursami
Proszę zachować ostrożność przy udostępnianiu adresu. Adresy są często zbierane przy
okazji różnych konkursów. Potem drogą pocztową, elektroniczną lub telefoniczną klienci
otrzymują reklamę w dużych ilościach. Dla wielu osób stanowi to obciążenie. Karta klienta
i karta bonusowa również mogą stanowić dla sprzedawców pretekst do zbierania adresów
w celu rozsyłania reklam.
2. Rękojmia i gwarancja
Każdy sprzedawca musi zapewnić, aby klient otrzymał towar wolny od
wad. Jeżeli klient stwierdzi w okresie dwóch lat pod dostawie towaru
wadę lub usterkę, które występowały już w chwili zakupu, przysługuje
mu ustawowe prawo do rękojmi. Prawo to obowiązuje także w przypadku
produktów przecenionych lub promocyjnych. Prawo to oczywiście nie
przysługuje, jeżeli produkt został zniszczony wskutek użytkowania. Jeżeli
wada pojawi się w ciągu pierwszych 6 miesięcy po zakupie w ramach
umowy kupna-sprzedaży zawartej pomiędzy przedsiębiorcą lub konsumentem, sprzedawca musi wykazać, że produkt został sprzedany bez wady
lub usterki. Po upływie ponad 6 miesięcy klient musi wykazać, że produkt
już od początku wykazywał wady.
WAŻNA WSKAZÓWKA
Gwarancja i rękojmia to nie to samo. Gwarancją określa się zapewnienie producenta,
że produkt ma określone właściwości i/lub że będzie funkcjonował przez określony
czas. Każda gwarancja jest dobrowolna. Żaden producent nie musi udzielać gwarancji
na produkt.
108
RADA
Jeżeli chcą Państwo zakupiony produkt zwrócić bądź wymienić z powodu jakieś
wady, to w tym celu nie jest konieczne opakowanie oryginalne. Nikt nie może wymagać przechowywania kartonów lub plastikowych folii. Nie jest także bezwzględnie
konieczny paragon. Pomaga on jednak udowodnić, gdzie i kiedy dany produkt został zakupiony. Jako dowód posłużyć może także wyciąg z konta lub poświadczenie
świadka.
Wymiana
Wymiana jest zawsze dobrowolna. Żaden sklep nie musi wymieniać produktu, jeżeli nie jest on dotknięty wadą.
3.„Sprzedaż obwoźna” i umowy zawierane za pośrednictwem listu, faksu, e-mailu lub internetu
Umowę można szybko zawrzeć i podpisać – czasem zbyt szybko – przede
wszystkim przed drzwiami mieszkania, w Internecie lub przez telefon.
z tego względu przy umowach tego przysługuje zasady ustawowe 14-dniowe prawo odstąpienia od umowy. Oznacza to, że mogą Państwo odstąpić
od oświadczenia o zawarciu umowy, którą po odstąpieniu nie są już Państwo związani. Uzasadnienie odstąpienia nie jest konieczne. Ze względów
dowodowych zaleca się jednakże złożenie oświadczenia o odstąpieniu od
umowy w formie pisemnej (np. w postaci listu lub faksu lub wiadomości
e-mail). Jeżeli mimo to pojawią się problemy, należy zwrócić się do centrali
konsumenckiej (www.verbraucherzentrale.de).
109
LISTA KONTROLA
Powyższa regulacja ma zastosowanie do:
QQ umów zawartych w miejscu Państwa zatrudnienia, w mieszkaniu prywatnym, przez
telefon, na ulicy lub w środkach komunikacji,
QQ Umowy kupna-sprzedaży, które zostały wprawdzie zawarte w lokalach handlowych, lecz w przypadkach, gdy wcześniej zostali Państwo zagadnięci osobiście lub
indywidualnie przez przedsiębiorcę poza pomieszczeniami służbowymi
QQ umów (kupna) zawartych w Internecie,
QQ zamówień katalogowych,
QQ umów zawartych listownie, faksem lub drogą elektroniczną,
QQ Umów zawartych w trakcie wycieczek połączonych z prezentacją produktów (często określanych jako „promocja przy kawie”)
Zasadniczo obowiązuje zasada: nie należy niczego podpisywać, jeżeli coś
jest niezrozumiałe. Przed zakupem należy uzyskać informacje, czy jest
możliwe odwołanie umowy i w jaki sposób można złożyć odwołanie oraz
jakie wyjątki wchodzą w rachubę (np. rezerwacje hotelowe). Najczęściej
odwołanie na piśmie musi być wniesione w ciągu 14 dni. Proszę zatem za
długo nie zwlekać, jeżeli chcą Państwo odstąpić od umowy.
110
Na miejscu:
QQ centrale konsumenckie 16 krajów związkowych z prawie 200 punktami doradztwa w całych Niemczech
QQ testy produktów w telewizji, Internecie i gazetach, w szczególności
„test” Fundacji Test Produktu (Stiftung Warentest)
Internet:
QQ Fundacja Test Produktu: www.test.de
QQ Federalne Ministerstwo Sprawiedliwości i Ochrona konsumentów:
www.bmjv.de
QQ Centrala Konsumencka Związek Federalny stow. zarej. – organizacja
parasolowa dla 16 central konsumenckich krajów związkowych i 26
związków ukierunkowanych na ochronę konsumenta: www.vzbv.de
QQ Służba Informacyjna aid stow. zarej. (aid Infodienst e. V.) – (iformacje
dot. rolnictwa, produktów spożywczych i żywności: www.aid.de
QQ Niemieckie Stowarzyszenie ds. Żywności stow. zarej. (Deutsche
Gesellschaft für Ernährung e. V.): www.dge.de
QQ Broszura informacyjna Verbraucherschutz kompakt – guter Rat in
Alltagsfragen (Ochrona konsumenta zwięźle – dobra rada w problemach życia codziennego) (dostępna w Internecie na stronie internetowej: www.bundesregierung.de, pod pozycjami menu „Service/
Infomaterial der Bundesregierung”)
111
XII.Związki i organizacje
1. Stowarzyszenia i związki
W Niemczech istnieje ponad 500 000 różnorodnych stowarzyszeń i związków. Są to organizacje ludzi o wspólnych celach i zainteresowaniach. Wielu ludzi podejmuje się zadań w stowarzyszeniu honorowo, tzn. ochotniczo
i nieodpłatnie, inni pozostają tylko jego członkami. Wśród nich jest także
wiele dzieci i młodzieży. Jako członkowie stowarzyszenia mogą Państwo
korzystać z jego oferty i przy tym poznać wielu ludzi o podobnych zainteresowaniach. W niektórych związkach trzeba wnieść niewielką opłatę za
członkostwo.
Tematy przewodnie, dla których związki lub stowarzyszenia (zwane też
klubami) zostały założone, mogą być przeróżnego rodzaju. Istnieją np.:
QQ
QQ
QQ
QQ
112
stowarzyszenia sportowe,
stowarzyszenia muzyczne,
stowarzyszenia społeczne,
kluby młodzieżowe,
Związki i organizacje
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
stowarzyszenia rodziców.
stowarzyszenia ochrony zwierząt,
stowarzyszenia artystyczne,
kluby kucharskie,
kluby komputerowe.
RADA
Kto szuka kontaktu z ludźmi z jego otoczenia i chce się zaangażować w życie gminy
i społeczności ją zamieszkującej, szybciej poczuje się dobrze w nowej ojczyźnie. Dlatego
proszę korzystać z ofert stowarzyszeń w nowym miejscu zamieszkania.
Jeżeli chcą się Państwo zaangażować w pracę jakiegoś stowarzyszenia
i zostać jego członkiem, ale nie wiedzą Państwo, jakie stowarzyszenia
są w okolicy, stosowne informacje uzyskają Państwo w urzędzie ds.
obywatelskich/punkcie informacyjnym dla obywateli oraz na stronach
internetowych miejsca zamieszkania. Niektóre kluby sportowe wychodzą
z ofertami szczególnie do osób, które niedawno przybyły do Niemiec. Podejmują one próby ułatwienia im integracji z nowymi grupami i udzielają
im doradztwa dotyczącego codziennych spraw wykraczających poza sport.
Te zrzeszenia punktów wsparcia oraz dalsze informacji dotyczące programu „Integracja poprzez sport” („Integration durch Sport“) Niemieckiego
Związku Olimpijskiego znajdą Państwo pod adresem
www.integration-durch-sport.de.
RADA
Wiele stowarzyszeń, związków i grup wsparcia pomaga rodzinom. Paleta możliwości pomocy jest różnorodna, np. w razie problemów z dziećmi, w chorobie lub jeżeli
konieczna jest zwykła pomoc w dniu codziennym. Proszę zasięgnąć informacji, jakie
działają u Państwa organizacje.
113
Na miejscu:
QQ urząd ds. obywatelskich/punkt informacyjny dla obywateli
Internet:
QQ www.vereinsverzeichnis.eu
QQ www.verbandsforum.de
2. Organizacje imigranckie
W Niemczech istnieje szereg organizacji zrzeszających osoby pochodzące z innych krajów. Większość organizacji imigranckich angażuje się na
poziomie lokalnym, a ich członkowie pracują społecznie. Prócz tego są
w całym kraju organizacje centralne. Wiele z nich – małych i dużych,
lokalnych i krajowych – koncentruje się na integracji imigrantów. Ważny
wkład wnoszą tu stowarzyszenia rodziców, w których rodzice pochodzący
z innych krajów angażują się w edukację swoich dzieci.
Członkowie tych organizacji sami najczęściej mają doświadczenia imigranckie, co im pozwala lepiej pomagać nowo przybyłym do Niemiec
w ich aklimatyzacji.
Tak jak zróżnicowani są sami imigranci, takie też są ich organizacje. Istnieją np.:
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
114
stowarzyszenia rekreacyjne i sportowe,
stowarzyszenia kulturalne,
stowarzyszenia i wspólnoty religijne,
stowarzyszenia robotnicze,
stowarzyszenia polityczne,
organizacje studenckie,
związki przedsiębiorców,
stowarzyszenia rodziców.
Związki i organizacje
Organizacje imigranckie posiadają często szeroką ofertę, jak np.:
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
służba translatorska,
doradztwo,
imprezy,
kursy i zajęcia dokształcające,
oferty w zakresie edukacji, przykładowo pomoc w zadaniach domowych dla dzieci,
edukacja rodziców,
projekty integracyjne.
Reprezentują one ponadto interesy swoich członków. Coraz częściej stają
się liczącymi się partnerami w dialogu z politykami, przedsiębiorcami
i przedstawicielami administracji rządowej.
Na miejscu:
QQ biura lokalnych organizacji imigranckich
QQ pełnomocnik ds. integracji w gminie lub komunalne biuro ds. migracji
Internet:
www.bamf.de/migrantenorganisationen
www.migrantinnenforum.de
QQ Federalna Wspólnota Robocza Związków Imigrantów:
www.bagiv.de
QQ Niemiecki Parytetowy Związek Socjalny (Deutscher Paritätischer
Wohlfahrtsverband – Gesamtverband e. V.): www.migration.paritaet.
org, pozycja menu „Migrantenorganisationen”
115
XIII. Życie w Niemczech
1. Porządek polityczny i prawny
Ustawa Zasadnicza jest konstytucją Republiki Federalnej Niemiec. Stanowi
ona najważniejszą prawną podstawę koegzystencji w Niemczech.
Prawa zasadnicze
Prawa podstawowe gwarantowane są jednostkom wobec państwa w artykułach od 1 do 19 Ustawy Zasadniczej. Szczególnie istotnymi prawami
podstawowymi są:
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
ochrona godności ludzkiej,
prawo do życia i nienaruszalności cielesnej,
równość wszystkich wobec prawa,
swoboda wyznania,
wolność przekonań,
wolność zgromadzeń,
wolność wyboru zawodu,
gwarancja własności i prawa dziedziczenia,
wolność prasy.
Najważniejsze zasady, na podstawie których skonstruowany jest system
polityczny Republiki Federalnej Niemiec, określa artykuł 20:
QQ państwo federalne
QQ demokracja
QQ państwo prawa,
QQ państwo socjalne
116
Życie w Niemczech
KILONIA
SzlezwigHolsztyn
MeklemburgiaPomorze Przednie
HAMBURG
Brema
Hamburg
SCHWERIN
BREMA
Berlin
Dolna Saksonia
HANOWER
MAGDEBURG
Nadrenia
Północna-Westfalia
Brandenburgia
Saksonia
ERFURT
NadreniaPalatynat
POCZDAM
SaksoniaAnhalt
DÜSSELDORF
Hesja
BERLIN
Turyngia
DREZNO
WIESBADEN
MOGUNCJA
Saara
SAARBRÜCKEN
STUTTGART
BadeniaWirtembergia
Bawaria
MONACHIUM
Państwo federalne
Niemcy są państwem federalnym, składającym się z 16 krajów związkowych:
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
Badenia-Wirtembergia,
Bawaria,
Berlin,
Brandenburgia,
Brema,
Hamburg,
Hesja,
Meklemburgia-Pomorze Przednie,
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
Dolna Saksonia,
Nadrenia Północna-Westfalia,
Nadrenia-Palatynat,
Saara,
Saksonia,
Saksonia-Anhalt,
Szlezwik-Holsztyn,
Turyngia.
117
Demokracja
Niemcy są państwem demokratycznym, co oznacza, że wszelka władza
pochodzi od narodu. Naród sprawuje ją poprzez:
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
wybory
głosowanie,
organy ustawodawcze (parlament),
organy władzy wykonawczej (rząd i administracja),
organy wymiaru sprawiedliwości (sądy).
Parlament Federalny (Bundestag) to zgromadzenie wybranych przedstawicieli narodu.
Państwo socjalne
Niemcy są państwem socjalnym. Oznacza to, że zasadniczo każda obywatelka i każdy obywatel powinien dzięki pracy zapewnić sobie utrzymanie.
Państwo pomaga jednak ludziom, którzy nie są w stanie – bądź są, ale
tylko w stopniu ograniczonym – własnymi siłami zapewnić sobie podstawy egzystencji. Wyrównuje krzywdy. Istnieje cały szereg państwowych
świadczeń społecznych. Do najważniejszych należą ustawowe ubezpieczenia społeczne i zasiłek dla bezrobotnych II (zobacz rozdział X „Banki
i ubezpieczenia”), a także dodatek na dziecko (zobacz rozdział VII: „Dzieci
i rodzina”).
Internet:
QQ Federalna Centrala Kształcenia Obywatelskiego: www.bpb.de
QQ Federalna Centrala Kształcenia Obywatelskiego (dostępne za pośrednictwem: www.bpb.de, pozycja menu „Shop”)
118
Życie w Niemczech
2. P
artie i zaangażowanie polityczne
Partie
Każda obywatelka i każdy obywatel ma w Niemczech możliwość brania
udziału w życiu politycznym oraz wpływania na politykę na poziomie
lokalnym, krajowym i federalnym. Jedną z ważnych możliwości w tym
zakresie jest udział w grupach interesów, inicjatywach obywatelskich,
związkach zawodowych i partiach.
Partie wystawiają kandydatów do wyborów lokalnych przedstawicielstw
i parlamentów na poziomie krajowym, federalnym i unijnym. Są to m.in.:
QQ
QQ
QQ
QQ
rady gminne i miejskie,
parlament krajowy,
Parlament Federalny,
Parlament Europejski.
Partie polityczne w Niemczech mają różną pozycję i różne programy polityczne. Na stronach internetowych partii można uzyskać informacje o ich
stanowiskach w poszczególnych kwestiach.
Wybory
Wybory w Niemczech są powszechne, bezpośrednie, wolne, równe i tajne.
Co to oznacza?
QQ
QQ
QQ
QQ
QQ
Powszechne: Wszystkie obywatelki i wszyscy obywatele Niemiec
mogą wybierać i być wybierani, jeżeli ukończyli 18 lat.
Bezpośrednie: Naród wybiera posłów bezpośrednio lub w systemie list
partyjnych, a nie pośrednio poprzez elektorów.
Wolne: Nikt nie może wywierać nacisku na wyborcę, aby wybrał
określoną kandydatkę lub kandydata. Nie ma obowiązku udziału
w wyborach.
Równe: Każdy głos liczy się tak samo.
Tajne: Pozostaje tajemnicą, jak poszczególni wyborcy głosowali. Ogłoszony zostaje tylko wynik ogólny.
119
Jeżeli posiada się obywatelstwo niemieckie, można brać udział we wszystkich wyborach. Jeżeli mieszka się w Niemczech dłużej niż trzy miesiące
jako obywatel innego państwa członkowskiego UE, możliwe jest wzięcie
udziału w wyborach gminnych i miejskich oraz w wyborach do Parlamentu Europejskiego.
Wybór do Parlament Federalnego i do większości parlamentów krajowych
ma następujący przebieg. Każdy wyborca ma dwa głosy: pierwszy i drugi
głos. Pierwszy głos wyborca oddaje na kandydata ze swojego okręgu wyborczego (wybór większościowy). Drugi głos oddaje na listę partii (wybór
proporcjonalny). Drugi głos jest ważniejszy, ponieważ decyduje o podziale
miejsc w parlamentach. Wybory do przedstawicielstw gminnych są uregulowane w ustawie kraju związkowego. Ich regulacje mogą być rozmaite,
bazują one jednak na podstawowych zasadach: powszechnych, bezpośrednich, wolnych, równych, tajnych wyborów.
3. Rady i doradcy ds. integracji
Prawie w każdej gminie są rady i doradcy ds. integracji – w niektórych
gminach określane jako rady/doradcy ds. cudzoziemców lub doradztwo
migracyjne. Reprezentują interesy imigrantów, doradzają radzie gminnej czy miejskiej we wszystkich kwestiach dotyczących imigrantów oraz
w kwestiach integracji. w wielu gminach mają prawo głosu oraz prawo
zgłaszania wniosków.
Prócz tego pomagają oni imigrantom we wszystkich istotnych sprawach,
np. bytowych, kulturowych oraz w kwestiach prawnych związanych
z azylem.
Rady i doradcy ds. integracji wybierani są z reguły przez wszystkich imigrantów gminy.
120
Życie w Niemczech
Na miejscu:
QQ lokalne biuro rady/doradcy ds. integracji
Internet:
QQ Rada Federalna ds. Integracji i Imigracji:
www.bundesintegrationsrat.de
4. Religia
Konstytucja gwarantuje w Niemczech każdemu człowiekowi swobodę
wyznania. Wolny wybór religii, wspólne z innymi jej praktykowanie, ale
także niedokonywanie wyboru religii – wszystko to mieści się w ramach
wolności religijnej. Zasadniczą treścią swobody religijnej jest równe traktowanie wszystkich religii. Stąd, zgodnie z Ustawą Zasadniczą nie ma
żadnego kościoła państwowego. Państwo ma zachowywać się względem
religii neutralnie, nie może żadnej religii wyróżniać ani dyskryminować.
Między państwem a wspólnotami religijnymi istnieje jednak partnerska
współpraca.
Większość ludzi w Niemczech jest wyznania chrześcijańskiego: około 24
milionów mieszkańców Niemiec przynależy do kościoła katolickiego, prawie tyle samo do kościoła ewangelickiego. Częścią społeczeństwa niemieckiego są także prawosławni, muzułmanie, żydzi i buddyści. Licząca około 4
milionów osób społeczność muzułmańska stanowi trzecią co do wielkości
wspólnotę wyznaniową w kraju.
Ustawy o niedzieli i świętach uwzględniają chrześcijańskie dni świąteczne, np. Boże Narodzenie czy Wielkanoc. w święta innych religii istnieje
w niektórych krajach związkowych możliwość zwolnienia dzieci z lekcji
szkolnych.
Rodzice mogą decydować, czy dziecko ma uczestniczyć w lekcjach religii
w szkole. Z reguły oferowana jest w szkołach katecheza religii ewangelic121
kiej i katolickiej. w zależności od zapotrzebowania mogą odbywać się lekcje religii prawosławnej lub żydowskiej. w większości zachodnich krajów
związkowych próbuje się w szkołach pilotażowo wprowadzić lekcje religii
muzułmańskiej w języku niemieckim. w niektórych z pozostałych krajów
związkowych również planuje się wprowadzić takie lekcje.
RADA
Proszę zapytać nauczyciela dziecka o regulacje i ofertę lekcji religii w jego szkole.
Na miejscu:
QQ kościoły wspólnot religijnych
Internet:
QQ Kościół Ewangelicki w Niemczech: www.ekd.de
QQ Kościół Katolicki w Niemczech: www.katholisch.de
QQ Kościół Prawosławny w Niemczech: www.kokid.de
QQ Centralna Rada Żydów w Niemczech: www.zentralratdjuden.de
QQ Turecko-Islamska Unia Instytutów Religii stow. zarej. (DITIB):
www.ditib.de
QQ Związek Islamskich Centrów Kultury stow. zarej. (VIKZ):
www.vikz.de
QQ Alewicka Gmina Niemiec stow. zarej. (AABF): www.aabk.info
QQ Rada Centralna Muzułmanów w Niemczech stow. zarej. (ZMD):
www.islam.de
QQ Niemiecka Konferencja Islamu (DIK):
www.deutsche-islam-konferenz.de
122
Życie w Niemczech
123
Indeks
Agencja Pracy: . . . . . 15, 16, 39, 41, 42, 43, 45, 65, 78, 79, 80, 82, 83, 93, 103, 104
Agencja Pracy: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30, 31, 36, 38, 39, 40, 42,
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43, 67, 79, 82, 83, 102, 103, 104
Centrum informacyjne ds. zatrudnienia
(Berufsinformationszentrum BIZ): . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
Certyfikat ukończenia kursu integracyjnego: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Choroba: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11, 34, 46, 47, 84, 87, 89, 91, 96, 97, 99, 101, 113
Ciąża: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19, 58, 59, 60, 61
Czas pracy: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Czynsz: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51, 53, 54, 55, 56, 57, 94
Dalsze doskonalenie zawodowe: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43, 83
Dodatek na dziecko: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65, 66, 67, 118
Dodatkowe zabezpieczenie na starość: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Dokument pobytowy (Aufenthaltserlaubnis): . . . . . . . . . . . 24, 26, 27, 31, 63, 66
Doradztwo dla dłużników: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
Doradztwo ds. narkomanii: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
Doradztwo ds. uzależnień: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
Doradztwo migracyjne: . . . 1, 11, 15, 16, 18, 19, 20, 23, 28, 29, 32, 35, 38, 42, 43,
. . . . . . . . 45, 67, 69, 73, 77, 78, 79, 82, 83, 95, 99, 103, 104, 111, 115, 121, 122
Doradztwo migracyjne: . . . . . 23, 28, 29, 32, 35, 38, 42, 43, 45, 67, 69, 73, 77, 78,
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79, 82, 83, 95, 99, 103, 104, 111, 114, 115, 121, 122
Doradztwo ws. AIDS: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
doradztwo,
Doradztwo ws. AIDS: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
Poradnictwo zawodowe: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39, 78, 79
Doradztwo ds. wychowawczych: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
Doskonalenie zawodowe: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36, 43, 83, 102
Kasy rodzinne: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65, 66, 67
Konto oszczędnościowo-rozliczeniowe: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94, 95
Kredyt: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94, 95
Kurs integracyjny: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12, 13, 14, 15, 19, 22, 27, 28
ze zwalczaniem analfabetyzmu: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
dla rodziców: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14, 15
124
Indeks
Kursy wyrównawcze: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
dla kobiet: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
dla młodzieży: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Kurs intensywny: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Kurs intensywny: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Kurs językowy: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12, 14
dla celów zawodowych: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
dla dzieci i młodzieży: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Kurs orientacyjny: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12, 13, 14
Kursy alfabetyzacji: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Kursy integracyjne dla kobiet: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Kursy integracyjne dla młodzieży: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Kursy integracyjne dla rodziców: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Lekcja religii: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121, 122
Łączenie rodzin: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10, 11
Matura: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
Nadanie obywatelstwa: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22, 24, 32, 33, 35
Nagły przypadek: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85, 128
Niebieska Karta UE: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26, 30, 31
Niepełnosprawność: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11, 34, 47, 75, 92, 93, 97
Obywatel UE: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24, 25, 27
Obywatelstwo: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10, 24, 26, 33, 34, 37, 120
Ochrona konsumentów: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23, 106, 111
Ochrona macierzyństwa: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58, 60, 61
Ochrona przed wypowiedzeniem (Kündigungsschutz): . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
Oferty wyrównywania nauki języka niemieckiego: . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76, 77
Opieka nad dzieckiem: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64, 68, 69
Organizacja imigrancka: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78, 114, 115
Państwowe stypendium socjalne dla studentów (BAföG): . . . . . . . . . . . . 81, 82
Partie: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
Podatki: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36, 48, 64
Poszukiwanie mieszkania: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
Poszukiwanie pracy: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14, 36, 40
Pośrednictwo pracy: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
Późni przesiedleńcy: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1, 24, 26, 39, 80
Prawo pobytu: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22, 24, 26, 27, 29, 33, 34
125
Prawo pracy: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36, 46, 47, 58
Profilaktyka: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84, 98
zdrowotne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87, 99
Programm ESF-BAMF: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16, 17
Przedszkola: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
Przemeldowanie: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52, 53
Przeprowadzka: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52, 53
Rada ds. Integracji: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120, 121
Rekrutacja: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41, 42
Renta: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48, 93, 96, 97, 98
Rodzaje szkół: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72, 73, 74
Samozatrudnienie: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36, 44
Służby migracyjne dla młodzieży: . . . . . . . . 11, 15, 16, 21, 22, 23, 29, 32, 35, 38,
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42, 67, 77, 78, 79, 82, 121
Studia wyższe: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75, 80
Studia: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14, 17, 30, 43, 72, 75, 78, 80, 81, 82
Swoboda poruszania się: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24, 27, 44
Szkoła: . . 1, 12, 17, 19, 21, 39, 66, 68, 72, 73, 74, 75, 76, 77, 78, 83, 102, 121, 122
Test wiedzy obywatelskiej: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34, 35
Ubezpieczenie od bezrobocia: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48, 102
Ubezpieczenie od wypadków: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96, 102
Ubezpieczenie pielęgnacyjne: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48, 103
Ubezpieczenie rentowo-emerytalne: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48, 95, 98, 99, 100
Ubezpieczenie społeczne: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96, 97, 118
Ubezpieczenie zdrowotne/Kasa Chorych: . . . 19, 46, 48, 84, 85, 86, 87, 96, 99, ��100, 101
Ubezpieczenie: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52, 85, 94, 98, 101, 105, 106, 107, 118
od bezrobocia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48, 102
zdrowotne: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19, 46, 48, 84, 85, 86, 87, 96, 99, 100, 101
pielęgnacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48, 101
rentowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48, 93, 96, 97, 98
osób i rzeczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
społeczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96, 97, 118
od wypadków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96, 102
Umowa najmu: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54, 55, 56
Uniwersytety ludowe: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12, 83
Urlop rodzicielski: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47, 58, 62, 64, 65
126
Indeks
Urlop: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Urząd ds. mieszkaniowych: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23, 50, 52, 53, 54, 56
Urząd ds. zdrowia: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60, 90
Urząd skarbowy: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
Ustawa o pobycie: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
Ustawa Zasadnicza: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33, 116, 121
Uznawanie: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36, 37, 38, 39, 43, 82
Wiza: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8, 26, 30, 31
Wjazd: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8, 9, 10, 11, 24, 26, 30, 31
Wspieranie edukacji: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
Wybory: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118, 120
Wykształcenie: 12, 14, 17, 19, 21, 27, 37, 39, 42, 43, 62, 65, 72, 75, 78, 79, 81, 83
Zakładanie działalności gospodarczej: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43, 44, 45
Zakupy: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12, 23, 106, 107
Zasiłek chorobowy: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Zasiłek dla bezrobotnych (ALG i + II): . . . . . . . . . . . . . . . 33, 64, 66, 102, 103, 118
Zasiłek dla opiekunów: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62, 64, 65
Zasiłek mieszkaniowy: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .53, 66
Zasiłek na dziecko: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64, 65, 66, 67
Zasiłek wychowawczy: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62, 63, 64, 65, 66
Zaświadczenie uprawniające do mieszkania socjalnego: . . . . . . . . . . . . . . . . 53
Zdrowotne środki zapobiegawcze: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87, 99
Zezwolenie na osiedlenie się (Niederlassungserlaubnis): 26, 27, 28, 31, 63, 66
Zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego - UE
(Erlaubnis zum Daueraufenthalt - EU): . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26, 28
127
W nagłym wypadku
Czasem wszystko dzieje się błyskawicznie. Wtedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc. z tego względu należy znać następujące numery telefonów. Pod tymi numerami w nagłych wypadkach otrzymają Państwo
pomoc.
Przegląd najważniejszych numerów telefonów
Dyżur lekarski: 112
Tutaj otrzymają Państwo natychmiastową pomoc, jeżeli ktoś będzie ciężko
chory lub ranny.
Straż pożarna: 112
Jeżeli pali się u Państwa lub widoczny jest pożar w innym budynku, należy
natychmiast zadzwonić na ten numer.
Policja: 110
Stali się Państwo ofiarą przestępstwa lub byli jego świadkiem? Proszę natychmiast zadzwonić na policję! Funkcjonariuszom policji można zaufać.
Telefon zaufania: 0800 1110111 lub 0800 1110222
Są Państwo zrozpaczeni i nie wiedzą, co dalej? Pracownicy telefonu
zaufania chętnie udzielą porady – jeżeli Państwo chcą, mogą pozostać
anonimowi.
RADA
Wszystkie telefony alarmowe są bezpłatne i dostępne całą dobę. Proszę się nie obawiać
i dzwonić!
128
Impressum
Wydawca
Federalne Ministerstwo Spraw Wewnętrznych
Alt-Moabit 101 D, 10559 Berlin
od maja 2015 r.: Alt-Moabit 140, 10557 Berlin
Redakcja
Federalny Urząd ds. Migracji i Uchodźców
Referat „Steuerung und Qualitätssicherung der Projektarbeit,
Integration durch Sport” (Sterowanie i zabezpieczenie jakościowe projektu, integracja przez sport)
90343 Nürnberg
Stan
sierpień 2014 r.
Druk
Bonifatius GmbH Druck-Buch-Verlag, Paderborn
5-te, aktualizowane wydanie
Projekt i przygotowanie
MediaCompany – Agentur für Kommunikation GmbH, Berlin
Pochodzenie zdjęć
Karta tytułowa: © BMI, S. 2, 9: © Pavel Losevsky/fotolia.com; S. 4, 13, 18: © Katy Otto;
S. 4, 25, : © Marion Vogel; S. 4, 36: © endostock/fotolia.com; S. 4, 51: © iStockphoto.com/m-1975;
S. 2-3, 59: © iStockphoto.com/monkeybusinessimages; S. 4, 72: © contrastwerkstatt/ fotolia.com; S.
4, 84: © Mast/fotolia.com; S. 95: © iStockphoto.com/basht; S. 4, 107: © iStockphoto.com/aloha-17;
S. 3, 112: © Marion Vogel
Niniejsza broszura jest bezpłatna i dostępna w różnych wersjach językowych. Można ją zamówić
pod adresem
Publikationsversand der Bundesregierung
Postfach 48 10 09, 18132 Rostock
Tel.: +49 30 18 272 272-1
Faks: +49 30 1810 272 272-1
E-mail: Publikationen@bundesregierung.de
Internet: www.bmi.bund.de
Numer produktu: BMI06319
Dane osobowe podane celem przesłania publikacji zostaną usunięte po jej skutecznym
dostarczeniu.
Wskazówka
Zmiany przepisów prawnych, adresów i numerów telefonu mogą negatywnie wpłynąć na aktualność
niniejszej broszury, a nawet uczynić ją częściowo nieaktualną.
Dlatego w ważnych sprawach proszę zawsze zasięgać informacji na miejscu.
www.bmi.bund.de
www.bamf.de

Witamy w Niemczech - Bundesamt für Migration und Flüchtlinge

Transcription

Similar documents

Życie i praca w Niemczech - Willkommen Europa Dortmund

„Przecież nie jestem dzikim lokatorem!”>>str. 6

Ubezpieczenie społeczne w Austrii