Ajuɛr de kaye thukuul ke piööc ne Australian

Ajuɛr de kaye thukuul ke piööc ne Australian

Ajuɛr de kaye thukuul ke piööc ne Australian
ATHÖÖR DE LEK
Pɛi diak 2010
Deŋlith (apam 1 de 2)
Yekaŋo thiekic tɔ ne athöör de K -10 yic tenɔŋ
Ajuɛr piööc deŋlith ne Australian?
Gar de K - 10 de ajuɛr piööc deŋlith ne Australian
anɔŋic kɛŋ kediak:
• Thok – yen anɔŋic bɛ kɔc piööce keek thok
deŋlith piɔc ku nyicki yethok guel adɛ.
• Nyic de thok – kɔc pioce keek aye thok deetic,
warki yic, caarki ku gɛtki kake thok cit mande,
buɔ, many, pöl, kɛɛr, diɛt, ku gɛn de kake thok
wäcic,guɛl, ku kuɛn de kaci gɔr ku jɔl ya thok ci
tau ne kompiota yic.
• Kuɛn ku gar – Kɔc pioce keek aye nyicden de
thok nyuɔth ne piŋ, kuɛn, guɛl, gar ku gɛn de
athöör wäcic.
Gar de K - 10 de ajuɛr piööc deŋlith ne Australian
acin kɛci wan ne pioc de kuɛn ku gɛn de thok deŋlith
tenɔŋ mïth gɔl thok e kuen, anɔŋic pioc de akeer de
rör ku cɔ̈l de wël, cɔl de wurup, ku raan pioce aleu bɛ
maana de wɛrkui kɔɔr abɛ nyic ne gɛn cene wël thiak
keneyen gɔr ka mɛny cene wël mai kɔth. E nyic kene
a pioc ne ruun yen meth ketɔ ne thukulic kedhia.
Piööce de gërama ne ruun tɔ meth keek ne thukulic
aye mar keneke kakenhiɛ kediak cikee luel tueŋ. Ne
piööc de thok ke meth aye pioc ne gërama ku bɛ
deetic yelui ede. gërama e lui ne nyiny de thok kujɔ̈l
ya kuɛn ku gar ne nyindhia. athör de wël riric e gɔr
ago kɔc piɛ̈i ne thok ya kuɔny ne dɛr de wëlic ku luoi
ye gërama lui ne ajuɛr de piööcic.
Ye Gar de K - 10 de ajuɛr piööc deŋlith ne
Australian wuɔc ka thöŋ nede kene ajuɛr de piööc
tɔ ne wilayai?
Athöör de K - 10 de ajuɛr piööc deŋlith ne Australian
anɔŋic kɛŋ kediak ye thok, Nyic de thok kujɔ̈l ya
kuɛn ke gar. ye awäc kene ajuir ke wilayai ka ajuir ke
piööc tɔ ne tiopnom cikee gɔr bi guɛl ke piŋ, kuɛn ke
gar ya pioc, kueyen ka tɔ ne keyic athöŋ.
Gar de K - 10 de ajuɛr piööc deŋlith ne Australian
yen anɔŋic ka bɛkee ya pioc gɔl dhel de K–10, ku
ajuir ke piööc tɔ ne wilayatic ayeneke ajuɛr de pioc
ne run kerou mar.
Ci mande ajuɛr de pioc tɔne wilayatic, Gar de K - 10
de ajuɛr piööc deŋlith ne Australian acin kɛci wan ne
pioc de kuɛn ku gɛn de thok deŋlith tenɔŋ mïth gɔl
thok e kuen.
Dhel cene Gar de K - 10 de ajuɛr piööc deŋlith ne
Australian luoi thin e meth cɔk piööc ne gërama
ago thok deetic apiɛth. ne ye mɛn pioc de gërama
awäc ne wilayatic. anɔŋ ɣän kɔk cene ke gëram ye
pioc kune ɣän tɔ gërama ke thin keyen aye mar kene
guɛl. kunaye wilaya yegërama pioc kekaye nyin tiit
bɛ gërama ci ye wuɔc ne kɔc piöc thok.
Gar de K - 10 de ajuɛr piööc deŋlith ne Australian
anhiɛr bɛ gɛn de kake thok wäcic kujɔl ya thok ci tau
ne kompiota yic ya pioc ciman thɛɛr yene yen pioc
ne wilayatic.
Pioc de Nyic de thok aye loi ne thukul peraimeri ago
juak kucɔk meth nhiar thok kubɛ lön yene thok gɔr
ku kuen deetic. piööc de athor ke kuen ku gar yeloi
emɛn ne wilayatic, yen e nyin tiit bɛ mïth juak ne
kuen, ku bike ciɛnh ye thok ciɛth thin deetic.
Lɔr ne apam dɛ yic.
Apam 1
Ajuɛr de kaye thukuul ke piööc ne Australian
ATHÖÖR DE LEK
Pɛi diak 2010
Deŋlith (apam 2 de 2)
Ye buɔ ko kepiny nom cike kuen ne gɛn de K - 10
de ajuɛr piööc deŋlith ne Australian?
Buɔ kɔk ke piny nom cike luel rin ne ye athöre yic:
Australia e pan tok de bɛ̈i eke ci nyic lui ne caar
de kuen e loi mïth ke thukuul ɣɔn loi ne run 2006
de akutnom e caar mith ne tiopnom (International
Student Assessment (PISA)). Gar de K - 10 de ajuɛr
piööc deŋlith ne Australian: Kɔc gɛt ajuɛr de pioc ake
ci piŋ tenɔŋ bɛi yelui apiɛth cit mande Finland, Hong
Kong, Canada (Ontario ku British Colombia), New
Zealand Ku Ireland.
• Buŋ de The Report of the National Reading
Panel: Teaching Children to Read, National
Reading report akutma de USA (2000)
Buɔ kɔk ke deŋlith cike kuen aye buɔ eke loom keek
ne England, California ku Singapore. Gar de K - 10
de ajuɛr piööc deŋlith ne Australian athöŋ ke ajuɛr
de pioc de kebɛikɛ ne lɔŋ cɔl wël ku mɛny de wël
kɔ̈th tenɔŋ mïth gɔl thoŋ ne kuen ku gar, ku tok wäc
e gare yene wɛr gɔr ku gɛn de cin yene meth kɔɔr
bɛ gɛrthin awac keneke tɔ ne Gar de K - 10 de ajuɛr
piööc deŋlith ne Australian.
• Ajuɛr e caar de mïth ke thuuul ne tiopnom
eben (PISA) 2009 Assessment Framework–Key
Competencies in Reading, OECD.
Ne lɔŋ de pioc de gërama ke Gar de K - 10 de ajuɛr
piööc deŋlith ne Australian yen e nyin tiit ne ka jot
ci luoi kɔc ye kɛŋ kɔɔric ne lɔŋ de piɛ̈i ku thukuul.
buɔk juic ke tiop nom aci pioc de gërama e juir
apiɛth. Naye buŋ ci gërama gɔr keka tiit nyin ne awɛ̈c
yekeek loi ne gërama yic.
Ajuir juic ke piööc deŋlith ne tiopnom aye nyin tiit ne
guɛl ku piŋ, kuen ku gar. Ɣän kɔk citmnade Ontario
anɔŋ kɔ̈k cikee juak thin ci mande, pioöc ciɛl de kɛŋ.
Finland ee thok, Nyic de thok kujɔ̈l ya kuɛn ke gar
matic ku yen guɛl week bɛ ya piööc yetok.ɛɛ
Gar de K - 10 de ajuɛr piööc deŋlith ne Australian
anɔŋic kabi thukuul ke ya pioc ne run kerou kekerɛ̈.
Ajuir ke pioc ke bɛi kɔk ke tiop nom cit mande
California aye keye piöc dhel ci meth ɣet thin nyuɔth.
Apam 2
• Buŋ de National Inquiry into Teaching of
Literacy, Akutnom mac thukuul, thäny ku
piööc, Akuma de Australia (2005)
• Buŋ de Progress in International Reading
Literacy Study (PIRLS) 2006 Assessment
Framework and Specifications. Akutnom
de tiop nom ye lɔtueŋ de piööc caar (IEA),
Amsterdam, paan de Netherlands.
Ajuɛr de kaye thukuul ke piööc ne Australian
ATHÖÖR DE LEK
Pɛi diak 2010
Akɔ̈kɔ̈l (apam 1 de 2)
Yekaŋo thiekic tɔ ne athöör de K -10 yic tenɔŋ
Ajuɛr piööc Akɔ̈kɔ̈l de Australian?
Athöör de K–10 de ajuɛr pioc Akɔ̈kɔ̈l de Australian
e loi ne biak kerou - nyic ku deet yic akɔ̈kɔ̈l kujɔ̈l ya
nyic dhɔl yeneke akɔ̈kɔ̈l kɔɔric.
Nyic ku deet yic de akɔ̈kɔ̈l e juir bɛ ya pioc ne ruɔn
ku ruɔn. Gɔl Rödha agut dhel rou, mïth abɛ ya pioc
akɔ̈kɔ̈l ke bɛiken ku akɔ̈kɔ̈l de komionitiden. gɔl dhel
3 agut 6, mïth abɛ ya pioc ne akɔ̈kɔ̈l ke ɣän cieŋkeek
thin ku akɔ̈kɔ̈l de wilaya kujɔ̈l ya akɔ̈kɔ̈l de ye paane
eben. Keek abɛ pioc ne piir eyene piir ne Australia ke
run de 1800 ŋöt, yiek nhial de paan Australia kujɔ̈l
ya dɔr yen dɔ̈ɔr̈ kene bɛi thiak ne yen. Pioc de akɔ̈kɔ̈l
neke ruɔnkɛ abɛ meth yiɛn tok benaŋ nyicdit.
Pioc de akɔ̈lkɔ̈l tenɔŋ mïth ke dhel 7 agut dhel 10
anɔŋic biak thɛɛk keŋuan. dhel 7 aye gɔl e ciɛŋ de
komionitith thɛɛr agut cieŋ thiɔ̈ war cike wan
(c. 60000 ke Yecu ŋöt (BC) –c.500 ke Yecu cithou
(AD). dhel 8 e gɔl ne cieŋ thiɔ̈ war cike wan agut ci
ceŋ de thɛɛk jot thɛɛr cike wan.(c. 500–1750). Dhel 9
e gɔl ne cieŋ de tiopnom jot ku Australia gɔl ne 1750
agut 1901. Dhel 10 e gɔl ne akɔ̈kɔ̈l Australia ku cieŋ
ke tiopnom jot gɔl ne run de 1901 agut ce mɛn.
Ajuɛr de piööc dhel 7 agut 10 yen anɔŋic keriec nyic
eben ci tau thin kuka nɔŋic kayekee piööc, kujɔ̈l ya
ɣän dit ke piööc keŋuan. ɣän ke piööc keŋuan aye
mïth cɔk nɔŋ nyic bikeek akɔ̈kɔ̈l nyic ku deetki yic
apiɛth. töŋ de kadir yekeek piööc dhel 7 agut 9 e
pioc de cil - thukul ago ajuɛr de ka piööce keek ya
cɔl lɔ apiɛth ku cɔk piɛth te kɔɔr yen thin ne piir de
kɔc.
Nyic de akɔ̈kɔ̈l aye ne run rɛ̈ kerou kuka nɔŋiɔ ɣändit
kepiööc keŋuan, gɔl dhel K - 10 kuyen e nyin tiit ne
dhɔl piɛth yeneke akɔ̈kɔ̈l juir. Ɣändit kepiööc keŋuan
aye, thiec ku kɔɔric de akɔ̈kɔ̈l; bɛ akɔ̈kɔ̈l läthic ku
kɔɔr cok ke; deet de yic ku gɛɛr yic de akɔ̈kɔ̈l; piŋ ku
juir de akɔ̈kɔ̈l.
Töŋ de ka lɔ gɔlɔ̈k ne gar de ajuɛr pioc de akɔ̈kɔ̈l de
Australia e juir cene akɔ̈kɔ̈l de Australia juir ci piny
lɔŋ tɔ Australia thin kujɔ̈l ya tiopnom eben. yen e
mïth cɔk nyic piath de akɔ̈kɔ̈l de Australia, ku tɔ cen
dac tɔ ci wɛ̈c wɛ̈ɛc
̈ i ciɛŋ ku akɔ̈kɔ̈l de Aboriginal ku
Torres Strait Islander kene akɔ̈kɔ̈l kɔk, ku gɛr geere
Australia rɔt kuluoide ne tiopnom, citɔ tɔɔ en ne piny
lɔŋde wɛɛr abapdiɛtic (Asia-Pacific Region).
Ye Gare K - 10 de ajuɛr piööc Akɔ̈kɔ̈l ne
Australian wuɔc ka thöŋ nede kene ajuɛr de piööc
tɔ ne wilayatic?
Ajuɛr de pioc akɔ̈kɔ̈l tɔne wilayatic ecene nyin tiit war
gɛre ajuɛr K -10 de piööc akɔ̈kɔ̈l de Australia. Tenɔŋ
wilayai kɔk, akɔ̈kɔ̈l acie piööc ne rɔtde yetok ne
runke K - 10 ye meth ketɔ ne thukulic.
Töŋ de ka thöŋ e piööc de akɔ̈kɔ̈l ne ruun ke K - 10
ye meth ke lɔ ne thukulic, aye gɔl ne akɔ̈kɔ̈l de meth
ke paanden, ku leer ne akɔ̈kɔ̈l de tecieŋ, akɔ̈kɔ̈l de
wilaya ku akɔ̈kɔ̈l de Australia ku teci thukul mɛnh
peraimeri rɔt cuɔr tueŋ ke akɔ̈kɔ̈l de tiopnom a
nyoothe nyin. yen anɔŋic ka tök wäc kene ajuɛr
de piööc tɔ ne wilayatic, ne lɔŋ de gɔ̈c thukul de
thekɔndari.
Ajuɛr yene akɔ̈kɔ̈l pioc ne ruɔn ku ruɔn athöŋ kene
ajuɛr tɔ ne wilayatic. kukɛ wäc, e juɛr yeneyen juir
citɔ tɔɔ akɔ̈kɔ̈l yene kaci thöŋ ne wilayatic.
Lɔr ne apam dɛ e yic
Apam 1
Ajuɛr de kaye thukuul ke piööc ne Australian
ATHÖÖR DE LEK
Pɛi diak 2010
Akɔ̈kɔ̈l (apam 2 de 2)
Gare K - 10 de ajuɛr piööc Akɔ̈kɔ̈l ne Australian awäc
kene ajuɛr de piööc akɔ̈kɔ̈l tɔne wilayatic neke kakɛ:
• Nyooth de kɛŋ nyin kedhiɛ ku kɔɔre yic dit aye
kake ajuɛr.
• Thiec ku kɔɔric de akɔ̈kɔ̈l, bɛ akɔ̈kɔ̈l läthic ku
kɔɔr cok ke,deet de yic ku gɛɛr yic de akɔ̈kɔ̈l,
piŋ ku juir de akɔ̈kɔ̈l, keek aye dhɔl yeneke
akɔ̈kɔ̈l piööc kubɛ kɔɔric apiɛth.
• Anɔŋ ajuir ke piööc tɔ ne thukuulic ye mïth cɔk
löi ne bian de akɔ̈kɔ̈l bi kuen gɔl dhel 7 agut
9. Ne ye ajuɛre ke thukuul ku dupiööc aleu
bi bian de akɔ̈kɔ̈l nhiarki piööoc, citmnade,
akɔ̈kɔ̈l de teceŋki, ago mïth naŋ nyic de ke
nhiarki ku jɔl ya ke piɛth kekeek bike nyic.
Ye buɔ ko kepiny nom cike kuen ne gɛn de K - 10
de ajuɛr piööc Akɔ̈kɔ̈l ne Australian?
Luoi ajuɛr gɛn de K - 10 de piööc akɔ̈kɔ̈l ne
Australian yen e cene buɔ yeneke akɔ̈kɔ̈l ke bɛ̈i ke
tiopnom piööc kuen, kuyen eci nyin tiit neka jot cike
piäi kɔɔric ne piööc de akɔ̈kɔ̈lic. Akɔ̈kɔ̈l deye paane
ajuir kethiɛke kene piny lɔŋ tɔ Australia thin ku
akɔ̈kɔ̈l tiopnom eben. yen aye loi ne kebɛ piath kene
Australia. piööc de aye loi ne thöŋ yene akɔ̈kɔ̈l thɔ̈ŋ
ku car keriɛcic eben.
Bian de Nyic ku deet de yic akɔ̈kɔ̈l yen anɔŋic kajuic
ne nyic de akɔ̈kɔ̈l ku piööc juak cike ye dac yok ne
buɔ ke tiopnomic. bak dit keka yekeek piööc ayeke
yok ne ajuɛr de kɔɔre yic de juɛr ku piööc akɔ̈kɔ̈l , ku
kanɔŋic luoi de kɔc ci piɛ̈i nyic akɔ̈kɔ̈l cit mande Peter
Seixas, Sam Wineburg, Stephane Levesque, Jannet
van Drie ku Carla van Boxtel.
Apam 2
Ajuɛr de kaye thukuul ke piööc ne Australian
ATHÖÖR DE LEK
Pɛi diak 2010
Cin de jieŋ
Yekaŋo thiekic tɔ ne athöör de K -10 de Ajuɛr
piööc Cin de jieŋ de Australian?
Athöör K -10 de Ajuɛr piööc Cin de jieŋ anɔŋic kɛŋ
ke diak ku jɔ̈l ya ɣän ke nyic ke ŋuan.
Kɛŋ ke diak tɔ thin aye Nambai ku aljɛbɛra, itatithtik
ku meek, ku them kene thöŋ de aguuk. ke kakɛ
kediak acene ke bɛ ya piööc tenɔŋ meth juir ne
keyic.
Ɣän ke nyic keŋuan aye - adöt, ba ya ciir apiɛth, ba
kenuɛn ya loi kuba kɛŋ ya takic keek aci ciir apiɛth
ne piööc bene cin de jieŋ ya pioc ne juɛŋ bene meth
juak bɛ ya ‘tak’ ku ‘loi’ cin de jieŋ. Nyic de cin jieŋ
atɔ neke kayeke piockɛ yic kediak. yen e mith cɔk
nyic cin de jieŋ apiɛth ne run yikeek ketɔ ne thukulic
ku kelɔ ke riric teci runken röth juak, ku ke mïth cɔk
yetak apiɛth ku cɔk luoi den piɛth, ci mande bi kedɛ
caaric, kudötki, ku tiŋki piɛth den ka rɛɛcde, bi kede
juɛr ne kɔc niim, bi ya dhuk ne kede yic te jiɛm keek,
bi luel yeŋo ye wɛrden ya yic ku bi kɛŋ matic ne wɛr
tok.
Ye Gare K - 10 de ajuɛr piööc cin de jieŋ ne
Australian wuɔc ka thöŋ nede kene ajuɛr de piööc
tɔ ne wilayatic?
Ajuɛr de pioc cin de jieŋ tɔne wilayatic ecene nyin
tiit war gɛre ajuɛr K -10 de piööc cin de jieŋ ne
Australia. Ajuɛr de piööc cin de jieŋ athöŋ kene
keek ne lɔŋ de Nambai ku aljɛbɛra kujɔ̈l ya them
kene thöŋ de aguuk. ajuɛr eci nyin tiit eyade ne luoi
ajuɛr de caar ne Australia eben - Kuen, gar ku cin
de jieŋ (National Assessment Program –Literacy and
Numeracy (NAPLAN)) ne run de 2008 ku 2009 ajuɛr
ɣɔn gɛre kabɛ tau thin kujɔ̈l ya bɛ yicthiɛ de cɔk dhia
netɔ.
Apam 1
Ne wuɔc den, ke Athöör K -10 de Ajuɛr piööc Cin de
jieŋ e yic thiɛk de tithtik ku meek ago wët bi cin dit
de kaci gɔr ya deetic apiɛth ku warki yic ci ke cieŋ de
ruɔn ke bianabur 21 (21st century).
Bian adöt ku nyic cin de jieŋ tɔne ajuɛr de K - 10 yic
awac kene ketɔ ne buɔke wilayatic neke nɔŋ ke piööc
de keyiki cɔl ‘ba ya lui ci cin de jieŋ’. yen anɔŋ bian
toŋ ci tau ago cɔk yekeek piööc ne cin de jieŋ cin
nyic bɛ piɛth kene keek kun juak ne nyic de cin.
Ye buɔ ko kepiny nom cike kuen ne gɛn de K - 10
de ajuɛr piööc Cin de jieŋ ne Australian?
Singapore yeneke paan tok yelui apiɛth ne bɛ̈i
kedhia ye nyuc ne caar de Trends in International
Mathematics and Science Study (TIMSS, 2007).
England ku United States de Amerika aye lui apiɛth
awɛrki Australia ne caar de dhel 4 ku jɔ̈lki bɛɛr wuɔr
areetic ne caar de dhel 8.
Athöör K -10 de Ajuɛr piööc Cin de jieŋ , ne ɣän
juic, yen athöŋ kene cin ye piööc ne United States
de Amerika (Akutnom de dupiööc ke cin de jieŋ
-National Council of Teachers of Mathematics
Standards), Ajuɛr de piööc cin de jieŋ ne New
Zealand, kujɔ̈l ya ajuɛr de pioc ne Finland ku United
Kingdom. Ripot de American Statistical Society,
Guidelines in Assessment and Instruction in
Statistical Education (GAISE) eci loom ne luoi de ajuɛr
pioc de itatithtik ku meek.
Ne lɔŋ de ajuɛr pioc de cin de jieŋ ne Singapore, ke
ajuɛr de pioc de cin de jieŋ ne Australian aye pioc ke
meth piɛ̈c thukul gɔl ago naŋ adot piɛth kubɛ jal lɔ
kejuak rɔt. Na ci meth dhel 10 deer, ke adön de cin
de jieŋ e yic riɛl cike ye piööc ne Singapore ci gɔr ne
buɔk yic.
Ajuɛr de kaye thukuul ke piööc ne Australian
ATHÖÖR DE LEK
Pɛi diak 2010
Thany (apam 1 de 2)
Yekaŋo thiekic tɔ ne athöör de K -10 de Ajuɛr
piööc thany ne Australian?
Athöör K-10 de Ajuɛr piööc thany anɔŋic kɛŋ ke diak
ye–adön de thany, thiec ku nyic de thany, ku thany
keyeke yi raan them be loi.
E loi ago:
• Mïth ke thukul thany ya cɔk kony keek ne
piirdenic ku bi ya mïth piɛth ke bai agoki ya lui
apiɛth ne ye paan ci thany ku tekenoloji thioŋe
yic.
• Ye e dhel de piɛ̈i juir ago thany lɔ kuen
thekɔndari, ku kuenki thany kene mandïth te
leere keek jamiya ka thukul tekinikol ku thukul
de luoi kɔc cin ku piööc.
Pioc de thany ne Australia acie bɛ mïthkuɔ nyiɛi ya
tiem ne caar de tiopnom, ee bɛ mïth cɔk ye thany
kuen ku nhiarki neke piöth. Athöör de ajuɛr pioc de
thany ci gɔr e nyin tiit ne pioc de thany tenɔŋ mïth
kujɔ̈l ya kake thany loi röth emɛn. e bɛ dupiööc ke
thany juak ne nyic piɛth bikeek thany ya pioc ku
cɔkki yekuen ne dhel piɛth leu bɛ keek cɔk ye thany
nyic ku kony keek ne piirdenic ne nyindhiɛ.
Athöör K -10 de Ajuɛr piööc thany:
• E thiec cöthic areetic kujɔ̈l ya piööc yene mïth
röth marthin kuci röth week wëi.
• E ɣän ke nyic de thany week thok, adot ku
nyic ku kaci athöör de ajuɛr pioc ye thioŋnom
ne dundit de kaci gak kuyen e mïth yiɛn thɛɛk
bikeek kenaŋ adön piɛth de kake thany.
• Yen anɔŋic pir de pinynom tɔ emɛn ka piir
de nin kɔk bɛ ben piɛth bi mïth ke thukul ne
Australian nyic, cit mande, yiek nhial de bai ye
nyin ne köl ciɛn, piu ne Australia, mac ci piny e
nyaŋ ayiɛl, paan akim, tuɔc de pinynom, wɛr ci
ka nhial röth war (kelaimet cieny). luoi de kake
tekenoloji ku madïth.
Apam 1
• E mïth cɔk piööce keek ne kaloi röth emɛn
ne ɣän ceŋki keek agokikee deetic ku piɛ̈iki
apiɛth.
Ye Gare K - 10 de ajuɛr piööc thany ne Australian
wuɔc ka thöŋ nede kene ajuɛr de piööc tɔ ne
wilayatic?
Ajuɛr de pioc thany tɔne wilayatic ecene nyin tiit war
gɛre ajuɛr K -10 de piööc thany ne Australia, yen
ecene kekakɛ muk nyin:
• Ajuɛr K -10 de piööc thany ne Australia e loi
kethöŋe ke ajuir tɔ ne wilayatic ne lɔŋ de bian
thiec ku adön de thany.
• Bian tök de katɔ ne ajuɛr piööc de thanyic ye
cɔl thany keyeke yi raan them be loi yen eke
jot e loi netok kene wilayai ci ajuɛr den piööce
thany gɔl dhele K agut dhel de 6/7 kujɔ̈l ya kɔk
tɔ dhel de 7/8 agut 10.
• Lieu de kacit mande (‘wi ku piir’,’piny ku
nhial’, ‘mac ku ka ger röth’ yekee pioc dhel
de K agut 6; ka piööc de kacit mande ‘thany
de wëi’, ka ‘thany de piny kukatɔ thin’ yekee
piööc dhel 7/8 agut 10) ne ajuɛr piööc thany
ne Australian yic aye yen cɔk wäc kene ajuir
juic kɔk. Keka cikeek kuen tueŋ kɛ ake nyiɛi
keek ago keriɛ̈c eben cɔk pialic tenɔŋ ajuɛr
de pioc ku raan aleu bɛ dhia ketiŋ kekakɛ ne
yintanet nyin te kɔɔr en yen.
• Buɔk ke thany piööoce keek emɛn ne thukuul
ke peraimeri yic ne Australia athöŋ kene ketɔ
ne athöör ajuɛr de piööc thany ne Australian
yic.
Lɔr ne apam dɛ e yic
Ajuɛr de kaye thukuul ke piööc ne Australian
ATHÖÖR DE LEK
Pɛi diak 2010
Thany (apam 2 de 2)
Ye buɔ ko kepiny nom cike kuen ne gɛn de K - 10
de ajuɛr piööc Thany ne Australian?
Australia e paan tok de bɛ̈i yelui apiɛth ne lɔŋ
piööc de thany kune bɛ̈i kedhia ye nyuc ne caar
de thany e loi mïth ke thukuul ɣɔn ne run 2006 de
akutnom e caare mith ne tiopnom (International
Student Assessment (PISA)). of those participating
in the 2006 Programme for International Student
Assessment (PISA). Kɔc eke gɛt ajuɛr de pioc thany
ne Australia ake ci piŋ tenɔŋ bɛi yelui apiɛth cit
mande United Kingdom, New Zealand, Singapore,
Finland ku Ontario, kujɔ̈lya akutniim riɛlic ye kɛŋ
kɔɔric ne lɔŋ de piööc thany.
Ɣän kɔk leu bin kekuɛn ago wët dit yok ayë:
• National Science Education Standards
(National Research Council, USA, 1996)
• Benchmarks for Science Literacy
(American Association for the Advancement
of Science, Project 2061, USA, 1993)
• 21st Century Skills Map for Science
(Partnership for 21st Century Skills and
National Science Teachers Association, USA,
2009)
• Independent Review of the Primary Curriculum
(Rose, UK, 2009)
• Australian School Science Education National
Action Plan 2008 – 2012 (Goodrum and Rennie,
2007)
• Re-imagining Science Education: Engaging
students in science for Australia’s future
(Tytler, 2007).
Apam 2