wytyczne do oceny zanieczyszczenia pozostałościami

Transcription

wytyczne do oceny
zanieczyszczenia
pozostałościami
pestycydów
na użytek
międzynarodowego
handlu produktami
ekologicznymi
wytycznE SĄ pilnie potrzebnE
do harmonizacji sektora
ekologicznego w UE
Publikację przetłumaczono i wydano
w ramach projektu: „Opracowanie najlepszych
praktycznych modeli przekazywania wiedzy
od nauki do praktyki w sektorze rolnictwa
ekologicznego” LEONARDO DA VINCI
Partnerships, Lifelong Learning Programs
wytyczne do oceny
zanieczyszczenia
pozostałościami
pestycydów
na użytek
międzynarodowego
handlu produktami
ekologicznymi
Wersja z 3 sierpnia 2011 r., aktualizowana 12 marca 2012 r.
Editor and publisher:
IFOAM EU Group
Rue du Commerce 124, BE - 1000 Brussels, Belgium
Phone: +32 2280 1223 - Fax: +32 2735 7381
info@ifoam-eu.org
www.ifoam-eu.org
Wydanie wersji polskiej: Bioekspert Sp. z o.o.
Tłumaczenie: Katarzyna Andryka
Redakcja językowa: Dorota Metera, Bioekspert Sp. z o.o., Urszula Sołtysiak, AGRO BIO TEST Sp. z o.o.
Publikację przetłumaczono i wydano w ramach projektu: "Opracowanie najlepszych praktycznych modeli przekazywania
wiedzy od nauki do praktyki w sektorze rolnictwa ekologicznego" LEONARDO DA VINCI Partnerships, Lifelong Learning Programs.
spis treści
Wstęp do wydania polskiego
7
Wprowadzenie/Kontekst
8
1. Cel wytycznych
10
2. Regulacje prawne UE dotyczące pozostałości pestycydów w produktach ekologicznych i nieekologicznych 11
3. Poziom ostrzegawczy
12
4. Ocena założeń i dalszy rozwój
14
5. Argumenty za przyjęciem rozporządzenia dotyczącego żywności dla niemowląt i małych dzieci
jako odniesienie do poziomu ostrzegawczego
15
Projekt został zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej w ramach programu „Uczenie się przez całe życie”.
6. Załączniki
16
Publikacja powstała w wyniku projektu zrealizowanego przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej w ramach programu
„Uczenie się przez całe życie”. Publikacja odzwierciedla jedynie stanowisko autora. Komisja Europejska ani Narodowa Agencja
nie ponoszą odpowiedzialności za umieszczoną w niej zawartość merytoryczną ani za sposób wykorzystania zawartych w niej informacji.
7. Najważniejsze akty prawne
28
8. Aprobowane laboratoria
31
9. Rolnictwo ekologiczne
32
10. IFOAM
33
11. Organizacje członkowskie IFOAM w Polsce 34
Warszawa, lipiec 2014
Załączniki:
Załącznik 1. Zalecenia do dalszej pracy
16
Załącznik 2. Schemat podejmowania decyzji w przypadku stwierdzenia pozostałości pestycydów
16
Załącznik 3. Pobieranie próbek produktów ekologicznych oraz gleby do badań
17
Załącznik 4. Artykuł 26 rozporządzenia (EC) Nr 889/2008
21
Załącznik 5. Artykuł 91 rozporządzenia (EC) Nr 889/2008
22
Załącznik 6. Argumenty prawne z odniesieniem do stanowiska BÖLW
23
wytyczne do oceny zanieczyszczenia pozostałościami pestycydów na użytek międzynarodowego handlu produktami ekologicznymi
5
Wstęp do wydania polskiego
Jak wykazały konsultacje przeprowadzone przez Komisję Europejską w 2013 r.1, głównym motywem zakupów żywności
ekologicznej jest troska o ochronę środowiska (83% odpowiedzi) oraz przekonanie konsumentów, że produkty ekologiczne są wolne od GMO (81%) oraz nie zawierają pozostałości chemicznych środków ochrony roślin (80%).
Oczekiwaniom konsumentów powinni sprostać producenci legitymujący się odpowiednim certyfikatem, czyli objęci systemem kontroli. Należy zatem opracować efektywny system zapobiegania zanieczyszczeniom produktów przez substancje niedozwolone w rolnictwie ekologicznym. Badanie wszystkich produktów przeznaczonych do przetwarzania, sprzedaży i konsumpcji byłoby kosztowne i nierealne. Dlatego niezbędne są wytyczne pobierania próbek (na podstawie oceny
ryzyka zagrożeń) i interpretacji wyników ich analiz, które można byłoby szybko wdrożyć w dobie prężnie rozwijającego się
rynku żywności ekologicznej, zarówno na poziomie lokalnym, jak i międzynarodowym.
Pierwsze wytyczne tego rodzaju opracował niemiecki Związek Ekologicznych Przetwórców i Handlowców (Bundesverband
Naturkost Naturwaren Herstellung und Handel e.V., BNN2) w 2001 r. W następnych latach powstawały kolejne wytyczne autorstwa następujących organizacji:
•G
rupa UE Międzynarodowej Federacji Rolnictwa Ekologicznego (International Federation of Organic Agriculture Movements
- IFOAM EU Group) w 2011 r.3
• E uropejskie Stowarzyszenie Jednostek Certyfikujących w Rolnictwie Ekologicznym (European Organic Certifiers Council,
EOCC) w 2012 r.4,5
• Instytut Badawczy Rolnictwa Ekologicznego (Forschungsinstitut für Biologischen Landbau, FIBL) w 2013 r.6
W związku z wejściem w życie 1 stycznia 2014 r. rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 392/2013, wprowadzającego obowiązek pobierania przez jednostki certyfikujące próbek produktów u co najmniej 5% kontrolowanych podmiotów,
należy niezwłocznie opracować stosowne wytyczne obowiązujące w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Zanim
to nastąpi, warto skorzystać ze sprawdzonych wzorców. Dlatego oddajemy w Państwa ręce wytyczne IFOAM, jako „wspólne dobro”. Mam także nadzieję, że lektura zainspiruje wszystkich zainteresowanych do wypracowania i uzgodnienia wersji
krajowej.
Dorota Metera
Prezes Bioekspert Sp. z o.o.
1.Report on the Results of the Public Consultation on the Review of the EU Policy on Organic Agriculture conducted by the Directorate General for Agriculture and Rural
Development (15 January-10 April 2013), Bruksela, 2013, http://ec.europa.eu/agriculture/consultations/organic/contributions_en.htm
2. BNN Orientation Value for pesticides - A guideline to evaluate pesticide residues in organic products. Version: August 2012. Bundesverband Naturkost Naturwaren Herstellung
und Handel e.V., Berlin, 2012:
3. Guideline for Pesticide Residue Contaminations for International Trade in Organic, IFOAM EU Group, Brussels, 2012, http://www.ifoam-eu.org/sites/default/files/page/files/
ifoameu_reg_pesticide_residue_cont_guideline_201203.pdf
4. Guidance document for the certification decision making process, Etterbeck, 2012 http://www.eocc.nu/home/pdf/survey_guidelines/AS_EOCC_Pesticide_Guidelines_
version_Sept2012.pdf
5. Pesticide Residues Guideline: A guidance document for the certification decision making process, Etterbeck, 2013, http://eocc.nu/home/pdf/guidelines/EOCC_task_force_
residues.pdf
6. Guideline for handling pesticide residues in Czech organic production, Frick, 2013, http://www.fibl.org/fileadmin/documents/de/schweiz/forschung/Residue_guideline_
June_2013.pdf
6
7
Dokument wytycznych
jest pilnie potrzebny
do dalszej harmonizacji
rozwoju sektora
ekologicznego w UE
wprowadzenie/kontekst
Rolnictwo ekologiczne jest systemem produkcji, bazującym nie na chemicznych środkach produkcji, lecz na szerokiej gamie działań, zapobiegających wystąpieniu problemu. Jest to system, który ogranicza stosowanie pestycydów do niewielkiej liczby substancji naturalnych, mimo że funkcjonuje w świecie, w którym pestycydy i inne substancje chemiczne są
stosowane powszechnie. Toteż ryzyko zanieczyszczenia pestycydami zawsze istnieje: w uprawach, podczas przetwarzania i transportu. Jak każda branża, sektor rolnictwa ekologicznego jest także narażony na oszustwa. Toteż oprócz ryzyka
przypadkowego zanieczyszczenia, pozostałości niedozwolonych środków w certyfikowanych produktach ekologicznych
mogą wynikać z oszustwa.
W celu zapewnienia integralności i jakości certyfikowanego rolnictwa ekologicznego, jego produktów i żywności przetworzonej, analiza pozostałości nabrała znaczenia w ostatnich 10 latach. Jest coraz ważniejszą częścią systemów zapewnienia
jakości w prywatnych firmach, w jednostkach certyfikujących i inspekcyjnych w handlu i przetwórstwie żywności. Różne
programy monitoringu, jak np. Öko monitoring z Badenii Würtembergii, „BNN residuemonitoring” (Bundesverband Naturkost Naturwaren Herstellung und Handel e.V. – Związek Ekologicznych Przetwórców i Handlowców, BNN) w Niemczech
oraz BIOKAP – monitoring pozostałości prowadzony przez VBP (Vereniging van Biologische Productie en handelsbedrijven – Stowarzyszenie Producentów i Handlowców Biologicznych) w Holandii, pokazują znaczenie monitoringu pozostałości. Wzmiankowane programy monitoringu produktów ekologicznych wykazują obecność niedozwolonych substancji
w 5-22% badanych próbek, przy czym większość pozostałości jest na poziomie poniżej 10 ppb. Warto odnotować, że na
tę wielkość składa się wysoki udział wyników uzyskanych podczas badania produktów wysokiego ryzyka, toteż nie jest to
wielkość reprezentatywna dla poziomu zanieczyszczenia w całym sektorze rolnictwa ekologicznego.
ekologicznych w przypadkach, gdy producenci nie mają wiedzy lub konieczne jest zapobieganie utracie integralności
produktów ekologicznych w przypadkach oszustwa.
Dokument wytycznych jest pilnie potrzebny do dalszej harmonizacji rozwoju sektora ekologicznego w UE. Wspólne podejście zaproponowane w tym dokumencie opiera się na tym, co aktualnie dzieje się w Niemczech, Holandii i Francji.
Tylko w Belgii i Włoszech podejście do tego zagadnienia jest obecnie odmienne. Niniejszy dokument został przygotowany z zamiarem rozwijania go wraz z rosnącym doświadczeniem w badaniu i interpretacji wyników analiz pozostałości
w żywności ekologicznej.
Z praktycznych powodów poziom pozostałości obowiązujący w żywności dla dzieci został użyty jako poziom ostrzegawczy,
sygnalizujący potrzebę rozpoczęcia działań w przypadku produktów ekologicznych. Taka praktyka została wprowadzona
przez grupę przetwórstwa i handlu w BNN w 2000 r. i przyjęta później przez inne organizacje, jak VBP BIOKAP w Holandii.
W Belgii krajowe urzędy także widziały potrzebę ustalenia poziomu ostrzegawczego. Urzędy oparły się na granicy oznaczalności substancji (Limit of Quantification, LOQ), a dokładnie na poziomie 1.5 x LOQ. Co ważniejsze, w Belgii ten poziom
jest uznawany jako poziom decertyfikacji. W większości innych krajów UE, sektor rolnictwa ekologicznego przeciwstawia
się ilościowemu poziomowi decertyfikacji, ponieważ jest zbyt duże ryzyko, że produkt ekologiczny zostanie sprowadzony
do towaru wolnego od pozostałości niedozwolonych substancji.
Także w Belgii, Włoszech i Francji rozpoczęto bardziej intensywny monitoring przez urzędy i/lub sektor prywatny. Coraz
więcej prywatnych firm w krajach członkowskich UE ustala wewnątrzorganizacyjne, tzw. prywatne standardy, przenosząc
różne wartości z jednego systemu do innego. W 2009 r. została utworzona nieoficjalna Grupa Zadaniowa w Stałym Komitecie ds. Rolnictwa Ekologicznego (SCOF) - komitecie doradczym Komisji na temat zagadnień rolnictwa ekologicznego,
w celu dyskutowania nad pojedynczymi przypadkami pozostałości. Nadszedł czas na prawdziwą dyskusję na temat pozostałości na poziomie UE z wszystkimi zainteresowanymi oraz pracy nad wspólnym podejściem.
Wraz z rosnącą codzienną praktyką analizowania pozostałości w sektorze rolnictwa ekologicznego, w UE pojawia się nowe
podstawowe pytanie w odniesieniu do zagadnienia pozostałości pestycydów. Zanim zagadnienia te zostaną poruszone,
należy przypomnieć, że regulacja prawna dotycząca rolnictwa ekologicznego została ustanowiona dla produkcji rolnej
i przetwórstwa żywności, rozumianych jako proces. W dyskusji na temat potrzeby harmonizacji zagadnień pozostałości,
możemy popełnić błąd, przyjmując prywatnie ustalone poziomy ostrzegawcze, inicjujące działania, jako ostry poziom decertyfikacji w prawie UE. Podczas, gdy państwa takie jak Belgia pracują w tym systemie efektywnie przez wiele lat, większość
państw EU uważa, że obecnie nie jest to najlepsza droga postępowania. Gdyby poziom ostrzegawczy został zamieniony
w poziom decertyfikacji, zagadnienia pozostałości łatwo zastąpiłyby inne ważne zagadnienia rolnictwa ekologicznego, jak
ocena czy produkt jest ekologiczny (chociaż nie stało się tak w Belgii).
Rolnictwo ekologiczne jest metodą produkcji, która nie może być zastąpiona brakiem lub obecnością pozostałości niedozwolonych substancji poniżej lub powyżej pewnego poziomu! Z drugiej strony jasne wytyczne w UE dotyczące zanieczyszczenia pozostałościami mogą pomóc sektorowi rolnictwa ekologicznego zapewnić i podwyższać jakość produktów
8
9
Producent powinien wdrożyć
strategię postępowania
w przypadku zanieczyszczenia
1. Cel opracowania wytycznych
2. Regulacje prawne UE dotyczące pozostałości pestycydów
w produktach ekologicznych i nieekologicznych
Celem tego dokumentu jest zaproponowanie praktycznego
zestawu wskazówek postępowania w przypadku pojawienia
się zanieczyszczenia pozostałościami w procesie produkcji.
W ogólnym prawie żywnościowym przyjęto standardowy Najwyższy Dopuszczalny Poziom (NDP, ang. Maximum Residue
Limits - MRL) dla każdej substancji aktywnej (który jest różny
dla różnych produktów). Te poziomy opierają się na Dobrej
Praktyce Rolniczej i są oceniane pod kątem bezpieczeństwa
w odniesieniu do najwyższej dawki dziennej w żywności oraz
danych na temat toksyczności danej substancji.
Wdrożenie tych wytycznych przez producentów, stowarzyszenia, jednostki certyfikujące i urzędy we wszystkich krajach UE
przyniesie następujące korzyści:
1. Ustalenie wspólnego podejścia w przypadku zanieczyszczenia pozostałościami i lepsza wymiana informacji między
podmiotami gospodarczymi, stowarzyszeniami, jednostkami
certyfikującymi i urzędami;
2. Poprawa wymiany informacji i współpracy na temat zanieczyszczenia pozostałościami i oceny ryzyka między prywatnymi firmami, jednostkami certyfikującymi i urzędami we wszystkich państwach członkowskich;
3. Zbudowanie wspólnego podejścia do sprawy zanieczyszczeń pozostałościami;
4. Ocena poziomu ostrzegawczego w oparciu o codzienną
praktykę, wymianę informacji, monitoring i badania;
5. Strukturyzacja ogólnej wymiany informacji o podejściu sektora ekologicznego do zanieczyszczenia pozostałościami i zarządzania kryzysem w przypadku "katastrofy";
6. Wsparcie ruchu rolnictwa ekologicznego w podejściu opartym na analizie ryzyka podczas badań i oceny wyników. W przypadku niektórych podmiotów proces oceny oparty na ocenie
ryzyka pozwoli na zmniejszenie programu pobierania próbek;
7. Zapewni to ukierunkowane dochodzenie w przypadku wykrycia pozostałości, w których stwierdza się najwyższe ryzyko wskazujące na poważne naruszenie zasad rozporządzenia
w sprawie rolnictwa ekologicznego.
10
pestycydami. Stwierdzony poziom zanieczyszczenia powyżej
poziomu ostrzegawczego stwarza „podejrzenie” w rozumieniu pierwszego wiersza art. 91 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr
889/2008.
Rozporządzenie UE w sprawie pestycydów potwierdza, że żywność nie może pozostawać w obrocie, jeśli zawiera pozostałości pestycydów na poziomie powyżej NDP. Przetwarzanie lub
sprzedaż produktów nie jest dozwolona, jeśli poziom pozostałości przekracza NDP, włącznie z produktami, w których przekroczone są NDP dla pestycydów dopuszczonych w produkcji
ekologicznej jak azadirachtyna (neem), miedź, siarka, pyretryna,
rotenon i spinosad.
Zgodnie z art. 26 ust. 2 rozporządzenia (WE) 889/2008 „… Podmioty gospodarcze produkujące przetworzone pasze i żywność
ustanawiają i uaktualniają odpowiednie procedury opierające
się na systematycznej identyfikacji krytycznych etapów przetwórstwa.” (patrz: załącznik 4). Celem jest zachowanie integralności produktu ekologicznego. W art. 26 ust. 4 podkreśla się, że
w odniesieniu do wyżej wspomnianej procedury przetwórcy:
„(a) podejmują środki ostrożności w celu uniknięcia ryzyka zanieczyszczenia przez niedozwolone substancje lub środki”.
Producent powinien wdrożyć strategię postępowania w przypadku zanieczyszczenia. Zgodnie z obowiązkiem wskazanym
w art. 91 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 889/2008 podmiot
musi podjąć działania, jeśli “uważa lub podejrzewa, że produkt
(...) nie jest zgodny z zasadami rolnictwa ekologicznego” (patrz:
załącznik 5).
By spełnić te wymagania, w przypadku stwierdzenia pozostałości konieczne jest określenie poziomu ostrzegawczego,
sygnalizującego konieczność podjęcia działań. Taki poziom
ostrzegawczy dla pozostałości jest potrzebny na poziomie
firmy lub we wspólnym systemie zapewnienia jakości, czego
wymaga art. 26 ust. 2 - 4 rozporządzenia (WE) nr 889/2008, jako
część strategii postępowania w przypadku zanieczyszczenia
11
Niniejsza wytyczna zaleca,
by w przetwórstwie produktów
ekologicznych przyjąć poziom
podjęcia działań taki sam
jak w przypadku żywnośCI
dla dzieci
3. Poziom ostrzegawczy
Podstawą tej wytycznej jest praktyczny poziom ostrzegawczy,
sygnalizujący potrzebę rozpoczęcia działań. To narzędzie jest
ważnym elementem każdego wspólnego podejścia do zanieczyszczeń pozostałościami.
W prawie dotyczącym żywności dla dzieci ustalono poziom 10
ppb dla każdej substancji powyżej najwyższego poziomu. Jeśli
został przekroczony poziom 10 ppb, produkt, zgodnie z prawem, nie może być sprzedany jako żywność dla dzieci.
W prawie dotyczącym rolnictwa ekologicznego nie wspomina się o żadnej wartości. To jest prawidłowe podejście, gdyż
zanieczyszczenie może powstać poza zakresem działania producenta ekologicznego, czyli bez winy rolnika ekologicznego
lub przetwórcy.
Zgodnie z prawem, każde zanieczyszczenie może być rozumiane jako podejrzenie, że produkt „nie jest zgodny z zasadami
produkcji ekologicznej…”. Tak jest właśnie w Belgii. Gdy rozpoczęto monitoring pozostałości, producenci uzgodnili praktyczną ilość pozostałości lub poziom podjęcia działań, co oznacza,
że gdy ta ilość pozostałości lub poziom ostrzegawczy jest przekroczony, mamy do czynienia z podejrzeniem, o którym mowa
w art. 91 ust. 1 i produkt musi być zatrzymany do przeprowadzenia dochodzenia. Przy tym podejściu jest przeprowadzane
ostre i szczegółowe dochodzenie w przypadku najpoważniejszych zanieczyszczeń.
Jeśli podejrzenia nie da się wyjaśnić podczas dochodzenia, staje się ono „uzasadnionym” i produkt nie może być sprzedany
ani przetwarzany jako ekologiczny. W tym przypadku powinna
być poinformowana jednostka certyfikująca lub urząd, ponieważ jest oczywiste, że podejrzenie nie może być usunięte.
Niniejsza wytyczna zaleca, by w przetwórstwie produktów
ekologicznych przyjąć poziom podjęcia działań taki sam jak
w przypadku żywności dla dzieci. Powody są wyjaśnione poniżej.
12
Poziom składa się z następujących punktów:
• 0,010 mg/kg (10 ppb) jako poziom działania ze współczynnikiem korekcji na zróżnicowanie analitycznej niepewności
rozszerzonej - 50% (przykład: 20 ppb x 50% = 10 ppb).
• Przeliczniki powinny być ustalone i używane dla skoncentrowanych/suszonych produktów i świeżych produktów
(przykład: wykrycie pozostałości 25 ppb w suszonych morelach odpowiada poziomowi 5,48 ppb w świeżych owocach przy zastosowaniu wskaźnika suszenia 4,5.
Wyjątki dla następujących substancji:
• Bromek nieorganiczny: ten element może wskazywać na
traktowanie produktu bromkiem metylu, fumigantem, który nie jest dopuszczony w produkcji ekologicznej. Nie sugerujemy od razu podejmowania działań, jednak poziom
powyżej 5 mg/kg powinien zostać sprawdzony. Nawet jeśli
ta wartość jest przekroczona, ale można wykazać, że bromek nie znajduje się powyżej naturalnego poziomu, produkt może zachować status ekologiczny. Jest to związane
z faktem, że nieorganiczny bromek pochodzenia naturalnego można znaleźć w wielu produktach.
•P
oziom ostrzegawczy nie dotyczy substancji wymienionych w załączniku II rozporządzenia Rady (WE) nr 889/2009,
jednak zanieczyszczenie tymi substancjami nie może przekraczać NDP.
• Poziom ostrzegawczy nie dotyczy substancji synergicznych
jak piperonylobutoksyd (PBO), jeśli jest dopuszczony przez
jednostkę certyfikującą.
• Poziom podjęcia działań nie dotyczy 4 IPA w nasionach
kminku, jeśli stwierdza się tylko zawartość 4 IPA.
że dla wielu składników NDP jest ustalona na najniższym
możliwym poziomie wykrywania, toteż może się zdarzyć,
że produkt zawierający pozostałości na wykrywalnym poziomie nie może być sprzedawany jako ekologiczny.
• Dla celów analitycznych, z powodu naturalnej zawartości
dwusiarczku węgla CS , który może być mylony z wykry²
ciem dwukarbaminianów, poziom ostrzegawczy nie dotyczy roślin z rodziny kapustowatych i liliowatych.
• W produkcie mogą być obecne nie więcej niż dwie substancje powyżej poziomu ostrzegawczego. W przypadku
zanieczyszczeń wieloma substancjami czynnik poprawki
na zmienność analityczną nie ma zastosowania. Jeśli zatem
wykrywa się dwie substancje na poziomie powyżej 10 ppb,
podejrzenie, że produkt nie jest ekologiczny nie może być
łatwo usunięte i musi być przeprowadzone dochodzenie,
zanim produkt będzie sprzedany jako ekologiczny.
• Powtarzające się wyniki (więcej niż trzy razy) tych samych
pozostałości w różnych próbkach z tego samego źródła,
w których jednak poziomy są poniżej poziomu podjęcia
działań, są powodem do podjęcia dochodzenia.
• Co ważniejsze - gdy w produkcie stwierdza się poziom
ostrzegawczy, musi on zostać zatrzymany, czyli nie może
być sprzedawany ani przetwarzany jako ekologiczny do czasu, aż zostanie wyeliminowane podejrzenie, że produkt ten
nie pochodzi z produkcji ekologicznej. Podejrzenie może
być wyeliminowane przez potwierdzenie, że produkcja rolnicza i przetwarzanie partii jest zgodne z wymaganiami rozporządzenia o rolnictwie ekologicznym. Jeśli ta wątpliwość
nie może być usunięta, produkt nie może być sprzedawany
ani przetwarzany jako ekologiczny. Ten proces dochodzenia musi być prowadzony przez jednostkę certyfikującą
i tylko ona może podjąć decyzję, kiedy podejrzenie zostaje
wyeliminowane w rezultacie prowadzonego dochodzenia.
• W przypadku trwałych zanieczyszczeń, jak DDT, możliwe jest
zaakceptowanie przekroczenia poziomu ostrzegawczego,
jeśli raporty jednostki certyfikującej potwierdzają, że nie ma
podejrzenia zastosowania środka. Jednak trzeba zauważyć,
13
Pozostałości pestycydów powinny
być interpretowane indywidualnie,
ponieważ rozkład pestycydów
zależy od różnych czynników
4. Ocena założeń i dalszy rozwój
5. Argumenty za przyjęciem rozporządzenia dotyczącego
żywności dla niemowląt i małych dzieci jako odniesienie
DO poziomu ostrzegawczego
Wszystkie zainteresowane strony są proszone o komentowanie
tej wytycznej, jeśli nowe praktyki i nowe wyniki dają podstawy
do jej uzupełnienia lub wydają się konieczne w przypadku pojawiających się wyjątków od standardowego poziomu ostrzegawczego. Wówczas, po rzetelnej analizie, IFOAM opublikuje
nową wersję tej wytycznej.
Niemożliwe jest znalezienie naukowego poziomu, na podstawie którego można odróżnić celowe zastosowanie od
niezamierzonego zanieczyszczenia. Pozostałości pestycydów
powinny być interpretowane indywidualnie, ponieważ rozkład pestycydów zależy od różnych czynników. Toteż poziom
ostrzegawczy nie może być źródłem informacji o przyczynie
wykrycia pozostałości.
Zdecydowanie podkreślamy, że proponowane wspólne podejście opiera się na zasadzie rozpatrywania każdego przypadku.
Do podejmowania decyzji w trudnych i/lub konfliktowych
przypadkach lub w celu dalszego działania i zróżnicowania
wartości poziomu ostrzegawczego dla konkretnych substancji
może okazać się potrzebna grupa ekspertów międzynarodowych lub unijnych.
Najlepszym rozwiązaniem byłoby stosowanie tych samych
wyjątków i poziomów ostrzegawczych przez wszystkich użytkowników tej wytycznej. Niemniej jednak, przepisy krajowe
mogą sprawić, że w danym państwie będą obowiązywać inne
wymagania. Jeśli jednostki certyfikujące chciałyby używać innych wartości jako poziomy ostrzegawcze lub jako poziomy
decertyfikacji, powinny zapewnić, że podmioty przez nie kontrolowane są poinformowane o tych wartościach.
14
Propozycja, by poziom ostrzegawczy, inicjujący działania, zaczynał obowiązywać na poziomie 0,010 mg/kg (10 ppb), (dyrektywa w sprawie preparatów dla niemowląt i preparatów
pochodnych 91/321/EWG) nie opiera się na dowodach naukowych. Proponuje się ją w celach praktycznych, ponieważ:
1. jest przyjęta przez większość zainteresowanych z prywatnego sektora rolnictwa ekologicznego,
2. jest przyjęta przez wiele jednostek certyfikujących,
3. jest przyjęta/akceptowana przez wiele urzędów krajowych.
15
Z próbką należy postępować
w taki sposób, żeby zminimalizować
pogorszenie produktu
i zapobiec zanieczyszczeniu
6. Załączniki
Producent otrzymuje informację
z laboratorium o pozytywnym
wyniku analizy próbki,
wartości powyżej 0, 010 mg/kg
Załącznik 1
Zalecenia do dalszej pracy
Załącznik 2
Załącznik 3
Produkt
jest wstrzymany
Schemat podejmowania decyzji w przypadku stwierdzenia pozostałości pestycydów
Pobieranie próbek produktów ekologicznych i gleby do
badań
Konieczna jest dalsza praca w następujących zakresach:
• Nasiona i materiał siewny wymagają dalszych badań, jeśli
chodzi o wyznaczenie właściwego poziomu podjęcia działań. Takie badania rozpoczęto w Wageningen University
w Holandii.
Uwaga: szczegóły procesu badań są skomplikowane i zostały
nadmiernie uproszczone w tym diagramie.
Wykonanie analizy
powtórnej próbki
Negatywny wynik
analizy powtórnej próbki
(<0,010 mg/kg)
• Dalsze badania są konieczne w celu ustalenia różnych metabolitów w różnych produktach jako przyjęty wskaźnik zamierzonego użycia chemicznych substancji aktywnych.
• Ważne jest gromadzenie przypadków zanieczyszczeń
stwierdzonych przez jednostki certyfikujące i inne organizacje oraz publikowanie ich bez wymieniania nazwy podmiotów, by umożliwić rozwój wspólnego podejścia do specyficznych przypadków.
Zgodnie z prawem pobieranie próbek do badań na pozostałości pestycydów powinno się odbywać zgodnie z normą ISO
13690, aczkolwiek nie zawsze jest to możliwe lub pożądane.
Nierzadko próbki są pobierane przez samych producentów,
w sposób nieformalny. Dochodzenie jest często ukierunkowane na obszary wysokiego ryzyka i dlatego wyników nie można traktować jak w przypadku formalnego próbkobrania. Dla
wszystkich próbek trafność wszystkich rezultatów musi być
rozpatrywana łącznie. W każdym przypadku pobieranie próbek
musi być przeprowadzone w taki sposób, żeby zapobiec zanieczyszczeniu próbki jakimkolwiek materiałem, pochodzącym z
powietrza, opakowania, innych produktów lub innych źródeł.
Z próbką należy postępować w taki sposób, żeby zminimalizować pogorszenie produktu i zapobiec zanieczyszczeniu.
nie
tak
• Potrzebne są dalsze badania w celu znalezienia współczynników przeliczeń dla innych produktów suszonych niż
owoce.
• W obszarach konfliktowych lub w obszarach, co do których
nie ma zgody, może być potrzebna grupa międzynarodowych lub unijnych ekspertów do podjęcia decyzji.
Producent decyduje
o pobraniu drugiej próbki
nie
tak
Potwierdzenie,
że analiza pierwotna
była nieprawidłowa
Producent ocenia
powody różnic
Procedury pobierania próbek
Producent informuje
jednostkę certyfikującą
i organizację producentów,
jeżeli jest to wymagane
Potwierdzenie,
że analiza pierwotna
była prawidłowa
Producent zachowuje
wyniki do kontroli
przez jednostkę
certyfikującą
Jednostka certyfikująca
analizuje pozytywny wynik
kontroli i powiadamia jednostkę
certyfikującą dostawcy
tak
Zatwierdzenie
i zwolnienie produktu
Partia
decyduje czy jest zgodność z przepisami
nie
informuje odpowiednie władze
Odrzucenie
i decertyfikacja partii
produktu jako
ekologicznego
16
Ponieważ zanieczyszczenie może pochodzić z opakowania
i z nieodpowiedniego postępowania, konieczne jest przestrzeganie szczegółowych wymagań. Jeśli próbobiorca ma wątpliwości, może skonsultować wymagania odnoszące się do
pakowania i sposobu postępowania z laboratorium, które będzie wykonywać badania. Jeżeli nie wynika to jasno z procedur
pobierania próbek, może być konieczna pomoc w określeniu
wielkości próbki.
Próbka powinna być zwykle zapakowana do czystego pojemnika lub torebki plastikowej tzw. koperty bezpiecznej. Próbka
powinna być oznakowana i zamknięta w taki sposób, żeby
podczas otwierania uszkodzić zabezpieczenie. Żeby zapobiec
zanieczyszczeniu, co może prowadzić do błędnych wyników,
próbobiorca musi przestrzegać poniższych zasad:
• Należy dokładnie umyć ręce przed pobraniem próbki głównej lub próbek cząstkowych. Próbobiorca musi używać rękawiczek lateksowych, torebki plastikowej lub czystej szufelki.
17
może pobrać próbkę nawet jeśli
producent odmawia podpisania
protokołu pobrania próbki
• Należy używać tylko czystych torebek polietylenowych lub
pojemników (nie polipropylenowych lub PVC).
• Podczas pobierania próbki ważne jest, by była ona reprezentatywna dla całej partii.
• Próbka musi być przechowywania w czystym i suchym
miejscu.
•M
oże być konieczne schłodzenie lub zamrożenie próbki
tak szybko jak to możliwe. Jeśli jest pobrana próbka produktu zamrożonego lub została zamrożona po pobraniu,
musi pozostać zamrożona aż do dostarczenia do laboratorium.
• Próbki pobierane przez urzędy kontrolne lub jednostki certyfikujące powinny być zwykle pobierane w trzech powtórzeniach. Jedna próbka powinna być pozostawiona u właściciela partii towaru. Jedna z dwóch pozostałych próbek
powinna pozostać u próbobiorcy/jednostki certyfikującej
w celu sprawdzenia w innym laboratorium, jeśli to będzie
konieczne.
Jednostka certyfikująca powinna posiadać odpowiednie formularze (protokół pobrania próbki do badań). Jednostka certyfikująca może pobrać próbkę nawet jeśli producent odmawia podpisania protokołu pobrania próbki.
Metody pobierania próbek
Pobieranie próbek może mieć charakter nieformalny i formalny. Nieformalne pobieranie próbek jest określone jako metoda
nie spełniająca wymagań statystycznych, jak to opisano poniżej. Na przykład pobranie próbki pochodnej (pod-próbki) składowej z próbki pozostawionej u producenta będzie zakwalifikowane jako nieformalne, podobnie jak pobranie produktu
z linii produkcyjnej lub kilku produktów z opakowania zbiorczego albo z magazynu.
Formalne pobieranie próbek powinno odbyć się w następujących sytuacjach:
18
• jeśli poprzednio stwierdzono zanieczyszczenie w wyniku
nieformalnego pobierania próbek, a ta próbka ma potwierdzić poprzedni wynik,
• jeśli próbki są pobierane przez jednostkę certyfikującą.
Jednak nie jest możliwe pobranie formalnej próbki we wszystkich przypadkach np. jeśli dana partia jest niedostępna lub jest
problem z dostępnością do niej (np. w silosie). W tym przypadku może być pobrana nieformalna próbka i użyta jako podstawa do podjęcia decyzji w sprawie certyfikacji partii produktu
lub danego procesu.
Próbka musi być pobrana z dokładnie określonej partii. „Partia”
jest identyfikowalną ilością produktu o tych samych właściwościach lub jednolitych cechach. Na polu partia składa się
z rośliny tej samej odmiany na dokładnie określonej powierzchni, i która może być potraktowana jako ta sama partia. Po zbiorze, w przypadku produktów luzem lub zapakowanych, partia jak najbardziej powinna odpowiadać próbce
z pola. W przetwórni partia może być „partią” przeznaczoną do
wysyłki surowców lub oznakowaną partią produktów przeznaczonych do wysyłki.
W celu otrzymania „próbki laboratoryjnej” do analizy, pewna
liczba próbek pierwotnych musi być pobrana z partii źródłowej, by złożyć z nich próbkę zbiorczą. Jeśli to możliwe, pobrana próbka zbiorcza powinna być wysłana do analizy jako
próbka laboratoryjna. W zależności od wskazówek laboratorium, próba zbiorcza może być zmniejszona do odpowiedniej wielkości. Próbki gleby powinny być również włączone
do badań, ponieważ przetwórcy, importerzy, jednostki certyfikujące i inne instytucje mogą być zainteresowane wyjaśnieniem źródła zanieczyszczenia, włączając dochodzenie
prowadzone w gospodarstwie, we współpracy z rolnikiem,
którego to dotyczy.
Próbki gleby
Należy wizualnie podzielić pole na części o powierzchni do
4 ha. Idąc przez pola zgodnie z kształtem litery „W”, pomijając
uwrocia i niereprezentatywne części pola np. drogi i cieki wodne należy pobierać próbki wzdłuż ramion litery „W”.
nych (powinno być to wykonane raczej w postaci ćwiartek,
a nie pasów).
Liczba próbek, które należy pobrać zależy od wielkości pola,
a jako wytyczne mogą być użyte poniższe kryteria:
Pobiera się jedną próbkę pierwotną z każdej części partii
źródłowej lub jedną całą roślinę lub produkt z jednej rośliny.
W przypadku roślin, z których zbiera się owoce, powinny być
zebrane z obydwu stron rośliny, a także z jej górnej i dolnej części. W przypadku pakowni owoców i warzyw, próbki można
pobierać przed pakowaniem, po nim albo w jednym i drugim
przypadku. By ocenić dostawę, próbka powinna być pobrana
przed pakowaniem, jeśli jest to możliwe. W celu oceny ryzyka
zanieczyszczenia podczas pakowania, wymagane jest pobranie próbek przed i po pakowaniu.
Powierzchnia działkiMinimalna liczba próbek
(ha)
pierwotnych
poniżej 0,5 0,5 - 2,5
2,5 - 25
25 - 250
powyżej 250
4
4-8
8-20
20-70
powyżej 70
Należy pobrać próbkę o grubości 6 cali, czyli 150 mm z górnej warstwy gleby, za pomocą łopatki lub świdra glebowego,
do czystego wiadra lub worka polietylenowego. Ilość nie jest
ważna; wystarczająca jest próbka o masie około 0,5 kg gleby.
Należy połączyć wszystkie próbki z każdej części pola o powierzchni 4 ha (lub mniejszej), usunąć kamienie, materiał roślinny i zwierzęta glebowe, jeśli zostały pobrane wraz z glebą.
Próbkę należy wymieszać na czystej płachcie foliowej, a następnie podzielić na cztery części i odrzucić dwie przeciwległe
ćwiartki. Powtórzyć dla każdej próbki zbiorczej tak, by pozostało około 1 kg gleby.
Próbki materiału roślinnego
Każda sytuacja, w której jest pobierana próbka musi być najpierw oceniona, by uniknąć tej części partii, która może być
zróżnicowana i jednocześnie zapewnić, że próbka reprezentuje całą partię. Powinno się unikać zwłaszcza produktów zakażonych lub zainfekowanych, o ile nie jest to typowe dla danej
partii.
Należy ustalić powierzchnię pola/działki w hektarach i określić
liczbę próbek pierwotnych, które mają być pobrane (zgodnie z
wytycznymi do pobierania próbek). Unika się 2 metrowej strefy
krańców pola/działki i jednego drzewa w przypadku owoców
o wysokiej wartości rynkowej. Partia powinna być podzielona
na części odpowiednio do planowanej liczby próbek pierwot-
Pobieranie próbek zboża
Podczas pobierania próbek zboża z magazynu, należy używać zgłębnika, tam gdzie jest to możliwe. Zbudowany jest on
z wydrążonej rurki, nagwintowanej na końcu lub rurkowanego
zgłębnika, jedno- lub kilkuczęściowego.
Przyrząd musi być czysty przed użyciem. Próbki pobiera się
z kilku miejsc, i na różnych głębokościach i miesza w czystym
wiadrze. Jeśli nie ma zgłębnika, próbka powinna być pobrana
z powierzchni, do której najdalej można dosięgnąć. Dodatkowy dostęp jest możliwy z włazów do silosów. Do chodzenia
po zbożu należy używać czystych butów i zachować zasady
bezpieczeństwa.
Z partii 50 t należy pobrać około 1 kg zboża, do wiadra i zapakować do oznakowanej torebki plastikowej. Dla większych
ilości należy użyć osobne wiadro na każde 100 t.
Jeśli istnieje ryzyko zanieczyszczenia kurzem, cieczą z opryskiwacza lub fumigantem, zanieczyszczenia najprawdopodobniej będą obecne w pobliżu powierzchni składowanego
zboża. Jeśli cała partia została potraktowana środkami ochrony
roślin, największym ryzykiem będzie obarczona część zboża
blisko ścian i podłogi. W takim przypadku druga próbka powinna być pobrana z obszaru ryzyka.
19
Podmioty gospodarcze produkujące
przetworzone pasze i żywność
ustanawiają i uaktualniają
odpowiednie procedury opierające się
na systematycznej identyfikacji
krytycznych etapów przetwórstwa
Produkty niepakowane (tzw. luzem)
W przypadku produktów niepakowanych liczba próbek pierwotnych zależy od masy produktu.
Masa partiiMinimalna liczba
(t)
próbek pierwotnych
poniżej 10 10 - 50
50 - 500
500 - 5000
powyżej 5000
4
4-8
8-20
20-70
powyżej 70
Partię produktu luzem należy podzielić na części, w sposób
najwłaściwszy dla danej sytuacji. Należy unikać produktów
w zewnętrznej strefie szerokości 0.5 m oraz górnej strefy pojemnika, w którym znajduje się partia towaru. Należy pobrać
jedną próbkę pierwotną z każdej części partii.
ProduktMinimalna
(g)
próbka laboratoryjna
Produkty lekkie
1 kg
(do 25 g) Produkty średnio ciężkie
1 kg (co najmniej 10 szt.)
(od 25 g do 250 g)
Produkty ciężkie 2 kg (co najmniej 5 szt.)
(ponad 250 g)
Produkty pakowane
Liczba próbek pierwotnych zależy od liczby opakowań w partii.
Liczba pojedynczych Minimalna liczba
opakowań w partii
próbek pierwotnych
poniżej 100 100 - 500
500 - 5000
5000 - 50 000
Ponad 50 000
20
4
4-8
8-20
20-70
co najmniej 70
Partię opakowań należy podzielić na części odpowiednio do
liczby próbek pierwotnych. Należy pobrać po jednej próbce
pierwotnej z każdej części i zapewnić, by próbki były pobrane z górnej, środkowej i dolnej części opakowań, by utworzyć
próbkę pierwotną. Nie należy pobierać próbek z powierzchni
opakowań.
Załącznik 4
Artykuł 26 rozporządzenia (WE) Nr 889/2008
Zasady produkcji przetworzonej paszy i żywności
1. Dodatki, substancje pomocnicze w przetwórstwie i inne substancje i substancje pomocnicze w przetwórstwie żywności
i pasz, a także inne praktyki stosowane w przetwórstwie, takie
jak wędzenie, muszą spełniać zasady dobrych praktyk produkcyjnych.
2. Podmioty gospodarcze produkujące przetworzone pasze i żywność ustanawiają i uaktualniają odpowiednie procedury opierające się na systematycznej identyfikacji krytycznych etapów przetwórstwa.
3. Stosowanie procedur, o których mowa w ust. 2, musi gwarantować, że wytwarzane produkty przetworzone spełniają zasady
produkcji ekologicznej.
4. Podmioty gospodarcze spełniają i wdrażają procedury, o których mowa w ust. 2. W szczególności podmioty gospodarcze:
a) podejmują środki ostrożności w celu uniknięcia ryzyka zanieczyszczenia przez niedozwolone substancje lub środki;
b) wdrażają odpowiednie działania w zakresie czyszczenia, monitorują ich skuteczność i prowadzą ich ewidencję;
c) zapewniają, aby produkty nieekologiczne nie były wprowadzane do obrotu z oznaczeniem odnoszącym się do ekologicznych
metod produkcji.
5. Oprócz przepisów określonych w ust. 2 i 4, jeśli w danej jednostce przetwórczej są również przetwarzane lub przechowywane
produkty nieekologiczne, podmiot gospodarczy:
a) prowadzi działania w sposób ciągły aż do ich całkowitego zakończenia, w oddzielnym miejscu lub w innym terminie, w sposób
zapewniający, że są one fizycznie lub chronologicznie odseparowane od podobnych działań wykonywanych na produktach nieekologicznych;
b) przechowuje produkty ekologiczne, przed i po zakończeniu
wyżej wspomnianych działań w sposób zapewniający, że są one
fizycznie lub chronologicznie odseparowane od produktów nieekologicznych;
c) powiadamia o tym organ lub jednostkę certyfikującą i udostępnia aktualny rejestr wszystkich działań i przetworzonych ilości;
d) podejmuje konieczne środki w celu zapewnienia możliwości
identyfikacji partii i uniknięcia mieszania się lub zamiany z produktami nieekologicznymi;
e) prowadzi działania na produktach ekologicznych wyłącznie po
odpowiednim oczyszczeniu urządzeń produkcyjnych.
21
Jednostka lub organ kontrolny
może wymagać, aby produkt
nie był umieszczany na rynku
z oznaczeniami, dotyczącymi
metody produkcji
ekologicznej
Załącznik 5
Artykuł 91 rozporządzenia (WE) nr 889/2008:
Środki stosowane w przypadku podejrzenia naruszeń prawa i nieprawidłowości
1. Jeśli podmiot gospodarczy uważa lub podejrzewa, że produkt,
który wyprodukował, przetworzył, wwiózł lub który został mu dostarczony przez inny podmiot gospodarczy, nie jest zgodny z zasadami rolnictwa ekologicznego, uruchamia on procedury albo
usunięcia z tego produktu wszelkich odniesień do ekologicznej
metody produkcji albo oddzielenia i oznaczenia produktu. Podmiot gospodarczy może wprowadzić taki produkt do przetwórstwa, pakowania lub do obrotu tylko po wyeliminowaniu tych
wątpliwości, chyba że wprowadzi go do obrotu bez odniesienia
do ekologicznej metody produkcji. W przypadku pojawienia się
takiej wątpliwości podmiot gospodarczy niezwłocznie powiadamia jednostkę certyfikująca lub organ kontrolny. Organ kontrolny
lub jednostka certyfikująca może wymagać, aby produkt nie był
umieszczany na rynku z oznaczeniami dotyczącymi ekologicznej
metody produkcji do czasu uzyskania od podmiotu gospodarczego lub z innych źródeł zadowalającej informacji o wyeliminowaniu wątpliwości.
2. Jeżeli organ kontrolny lub jednostka certyfikująca posiada uzasadnione podejrzenia, że dany podmiot gospodarczy zamierza
wprowadzić do obrotu produkt niezgodny z zasadami produkcji
ekologicznej, ale oznaczony odniesieniem do ekologicznej metody
produkcji, ten organ kontrolny lub jednostka certyfikująca mogą
wymagać, aby podmiot gospodarczy tymczasowo nie wprowadzał do obrotu produktu z takim odniesieniem w okresie wyznaczonym przez ten organ kontrolny lub tę jednostkę certyfikującą.
Przed podjęciem odnośnej decyzji organ kontrolny lub jednostka
certyfikująca dają podmiotowi gospodarczemu możliwość zgłoszenia uwag. Decyzję tę uzupełnia się obowiązkiem usunięcia
z tego produktu wszelkich odniesień do ekologicznych metod produkcji, o ile organ kontrolny lub jednostka certyfikująca jest pewna, że produkt nie spełnia wymagań produkcji ekologicznej.
Jednakże jeżeli podejrzenie nie potwierdzi się we wspomnianym okresie, decyzja, o której mowa w akapicie pierwszym, jest
22
unieważniania przed upływem tego okresu. Podmiot gospodarczy
w pełni współpracuje z jednostką certyfikującą lub organem kontrolnym w celu wyjaśnienia podejrzeń
Załącznik 6
Argumenty prawne z odniesieniem do stanowiska BÖLW
Załącznik III nr 9 do rozporządzenia (EWG) nr 2092/911 w sprawie
produkcji ekologicznej produktów rolnych oraz znakowania produktów rolnych i środków spożywczych
6. Decyzję tę uzupełnia się obowiązkiem usunięcia z tego produktu
wszelkich odniesień dotyczących metody produkcji ekologicznej
o ile jednostka lub organ kontrolny jest pewien, że produkt nie spełnia wymagań niniejszego Rozporządzenia.
7. Jeśli jednak podejrzenie nie zostaje potwierdzone, powyższa
decyzja zostaje anulowana najpóźniej w okresie, na jaki została
podjęta. Okres ten określa jednostka lub organ kontrolny.
I. Tekst rozporządzenia
9. Produkty, co do których zachodzi podejrzenie o niespełnianiu wymagań niniejszego Rozporządzenia
8. Podmiot gospodarczy w pełni współpracuje z jednostką lub organem kontrolnym w usuwaniu podejrzeń.
1. Jeśli podmiot gospodarczy uważa lub podejrzewa, że produkt,
który wyprodukował, przetworzył, wwiózł lub został mu dostarczony
przez inny podmiot gospodarczy, nie jest zgodny z niniejszym Rozporządzeniem, uruchamia on procedury albo wycofania w stosunku do
tego produktu wszelkiego odniesienia do ekologicznej metody produkcji albo wyodrębnienia i zidentyfikowania produktu.
2. Podmiot gospodarczy może wprowadzić taki produkt do przetwórstwa lub pakowania lub do obrotu tylko po wyeliminowaniu
tych wątpliwości, chyba że wprowadzi go do obrotu bez odniesienia, dotyczącego metody produkcji ekologicznej.
3. W przypadku takiej wątpliwości podmiot gospodarczy niezwłocznie powiadamia jednostkę lub organ kontrolny.
4. Jednostka lub organ kontrolny może wymagać, aby produkt nie
był umieszczany na rynku z oznaczeniami, dotyczącymi metody
produkcji ekologicznej do czasu uzyskania od podmiotu gospodarczego lub z innych źródeł zadowalającej informacji o wyeliminowaniu wątpliwości.
5. Jeżeli jednostka lub organ kontrolny posiada uzasadnione podejrzenia, że podmiot gospodarczy zamierza wprowadzić do
obrotu produkt niezgodny z niniejszym Rozporządzeniem, ale
zaopatrzony w odniesienie do metody produkcji ekologicznej, to
taka jednostka lub organ kontrolny może wymagać, aby podmiot
gospodarczy tymczasowo nie mógł wprowadzać do obrotu produktu z takim odniesieniem.
23
Stowarzyszenie „Forum rolnictwa
Ekologicznego im. M. Górnego” (Forum RE)
II. Komentarz w świetle stanowiska BÖLW
9. Produkt, w przypadku którego podejrzewa się, że nie spełnia wymagań rozporządzenia
Jeśli podmiot gospodarczy uważa (…)
“uważa „oznacza“ ma odpowiednią wiedzę”.
1
cji. Celem tych proceduralnych działań powinno być wstrzymanie
dalszego obrotu „podejrzanym” produktem, dopóki wątpliwości nie
zostaną wyjaśnione (tzw. samodzielne zablokowanie produktu).
O ile podmiot posiada miarodajną wiedzę, że produkt nie spełnia
wymagań produkcji i przetwórstwa określonych w rozporządzeniu (EWG) 2092/91, te działania są ostateczne, w przeciwnym
przypadku mogą służyć jako czasowe zabezpieczenie.
lub podejrzewa (…)
Podmiot gospodarczy może wprowadzić taki produkt do
przetwórstwa lub pakowania lub do obrotu tylko po wyeliminowaniu tych wątpliwości, chyba że wprowadzi go do
obrotu bez odniesienia, dotyczącego metody produkcji ekologicznej.
2
“Podejrzenie” istnieje, jeśli, przy zachowaniu wymogów poufności, konkretne i znaczące dowody wskazują na niezgodności. Jeśli
podejrzane czynniki powstaną podczas inspekcji wewnętrznej lub
opierają się na dowodach od strony trzeciej, powinno się je szybko
prześledzić jako część intensywnego wewnętrznego dochodzenia.
Kilka przykładów konkretnych punktów odniesienia:
• kontrola przyjmowanych produktów, wygląd, pozostałości oznakowania, opakowania, zanieczyszczenia,
• produkty o cenach zaniżonych w stosunku do normalnych cen
rynkowych,
• wątpliwości dotyczące autentyczności certyfikatu,
• wykrycie pozostałości na poziomie, który wskazuje na użycie
substancji niedozwolonych przez rozporządzenie UE o rolnictwie
ekologicznym
(…) że produkt, który wyprodukował, przetworzył, wwiózł
lub został mu dostarczony przez inny podmiot gospodarczy,
nie jest zgodny z niniejszym Rozporządzeniem (…)
Wymogi te służą upewnieniu się, co do pochodzenia produktu
i potwierdzeniu, że rozporządzenie o rolnictwie ekologicznym było
przestrzegane podczas wszystkich faz produkcji i przetwarzania.
Rozporządzenie (EWG) nr 2092/91 stosuje, jak wynika z użytej
argumentacji, podejście do produkcji jako procesu.
(…) uruchamia on procedury albo wycofania w stosunku do
tego produktu wszelkiego odniesienia do ekologicznej metody
produkcji albo wyodrębnienia i zidentyfikowania produktu.
Podmiot gospodarczy decyduje, jakie kroki muszą być podjęte,
zgodnie z procedurami, przy zachowaniu obowiązującej dyskre-
24
Celem tego zapisu z załącznika III nr 9 do rozporządzenia (2092/91)
o rolnictwie ekologicznym jest ochrona konsumentów i innych
podmiotów na rynku przed oszustwem, że status ekologiczny produktu jest zgodny z rozporządzeniem2. Rozbieżne poglądy konsumentów i innych podmiotów na rynku, odnoszące się do jakości
produktów ekologicznych, nie mają znaczenia prawnego.
Zapis ten nie służy celowi ochrony zdrowia publicznego lub bezpieczeństwa żywności. Należy to wziąć pod uwagę, gdy jednostka
certyfikująca lub urząd nadzoru decyduje jakie kroki muszą być
podjęte przez podmiot.
Podmiot jest związany zasadą proporcjonalności, by podjąć działania, które są:
• stosowne,
• absolutnie niezbędne,
• odpowiednie,
• rozsądne.
Oznacza to, że:
• Powyżej określony cel musi być zawsze osiągany przy zastosowaniu tych działań (stosowność).
• W zasadzie, od podmiotu wymaga się tylko podjęcia kroków
z listy stosownych działań, najmniej dla niego uciążliwych
(niezbędność).
• Uciążliwości spowodowane przez wymagane działania powinny być proporcjonalne do korzyści, jakie wynikają z tego
 Zostało założone początkowo jako grupa nieformalna
w 2006 roku przez profesorów zajmujących się zawodowo
rolnictwem ekologicznym, po czym w dniu 5 czerwca 2009
roku oficjalnie zarejestrowane zostało Stowarzyszenie
„Forum Rolnictwa Ekologicznego im. M. Górnego”.
Forum RE przybrało imię M. Górnego na cześć pamięci
prof. Mieczysława Górnego (1929 – 2005), który był ojcem
rolnictwa ekologicznego w Polsce, pierwszym wykładowcą
uczelnianym w tej dziedzinie, wieloletnim kierownikiem
Zakładu Ekologicznych Metod Produkcji Żywności
oraz współzałożycielem Stowarzyszenia Producentów
Żywności Metodami Ekologicznymi EKOLAND.
 Forum RE działa intensywnie, organizując
co najmniej 4 spotkania tematyczne w każdym roku.
Efektem działania Forum RE jest konsolidacja
środowiska zajmującego się rolnictwem ekologicznym
w Polsce, formułowanie oficjalnych stanowisk w ważnych
dla kraju sprawach jak np. produkcja GMO i kierowanie
tych stanowisk do decydentów. Dodatkowo ważnym
rezultatem działania Forum RE jest wymiana
i upowszechnianie wyników aktualnych opracowań
i badań naukowych z zakresu rolnictwa ekologicznego,
a także praktycznych aspektów wdrażania przepisów
prawnych. Forum RE stara się naświetlać aktualne
problemy sektora rolnictwa ekologicznego
oraz proponować konstruktywne rozwiązywanie
tych problemów.
 Jako członkowie Forum RE jesteśmy ekspertami
w zakresie rolnictwa ekologicznego i jakości żywności
ekologicznej. Oferujemy szkolenia dla rolników
i innych uczestników łańcucha produkcji ekologicznej.
Stowarzyszenie „Forum Rolnictwa Ekologicznego im. M. Górnego”ul. Nowoursynowska 159 C lok. 1105,
02-776 Warszawa, tel. (22) 59 37 037, fax: (22) 59 37 036, email: forumrolnictwaekologicznego@gmail.com,
www.forumrolnictwaekologicznego.pl
25
Jeśli w produkcie są obecne
tylko śladowe zanieczyszczenia,
możliwości dochodzenia
przez podmiot są poważnie
ograniczone
dla konsumentów; konieczne jest tu zachowanie zdrowego
rozsądku. Powyższe odnosi się ogólnie do skali naruszenia
i pilności argumentów użytych do uzasadnienia podjętych
działań (odpowiedniość /rozsądność)3.
Podmiot powinien rozpocząć własne wewnętrzne dochodzenie
i/lub współpracę ze stroną trzecią, w celu oceny ważnych faktów
i ich analizy, z której mogą wynikać konkretne działania. Dokładna lista działań jest sporządzana dla każdego przypadku. Oczekiwania wobec podmiotu powinny być formułowane na Zasadzie
Proporcjonalności lub Zakazie Nadmiernej Kary 4 jak uznał to sąd.
Ograniczenia wynikające z owych działań powinny być brane pod
uwagę przez jednostkę certyfikującą lub organ kontrolny.
4
Jednostka lub organ kontrolny może wymagać, aby produkt nie był umieszczany na rynku z oznaczeniami, dotyczącymi metody produkcji ekologicznej do czasu uzyskania od
podmiotu gospodarczego lub z innych źródeł zadowalającej
informacji o wyeliminowaniu wątpliwości.
Jeśli w produkcie są obecne tylko śladowe zanieczyszczenia,
możliwości dochodzenia przez podmiot są poważnie ograniczone. Często niemożliwe jest jednoznaczne sklasyfikowanie faktów
istotnych i nieistotnych, w danej sprawie. W myśl przytoczonych tu
zapisów, liczba producentów obciążonych niezliczonymi „dowodami” jest nieproporcjonalnie wysoka. Zastrzeżenia, które czasem
przedłużają się mimo intensywnych starań, zwłaszcza w przypadkach dochodzenia do źródła pozostałości, są akceptowalne, o ile
odpowiadają zasadzie proporcjonalności.
Odnośny zapis jest częścią obowiązkowej dyskrecji upoważnionej jednostki certyfikującej lub urzędu. W oparciu o okoliczności
z tym związane i biorąc pod uwagę wszystkie fakty, które dotychczas ustalono, jednostka jest zobowiązana do oceny, czy dalsze
dochodzenie jest konieczne. Jednostka certyfikująca lub urząd są
zobowiązane do uważnego rozpatrzenia przypadku, w oparciu
o wiedzę i rozległe praktyczne doświadczenie, do szybkiego zakończenia wyjaśnień kwestionowanych faktów oraz do uczestniczenia
w dodatkowych dochodzeniach, zgodnie z najlepszą wiedzą.
3
W przypadku takiej wątpliwości podmiot gospodarczy niezwłocznie powiadamia jednostkę lub organ kontrolny.
5
Głównym celem tej zasady jest dostarczenie wyjaśnienia kwestionowanego faktu tak szybko jak to możliwe, w oparciu o informacje od ekspertów i spójne praktyczne doświadczenie.
Zawiadomienie producenta jest wymagane, jeśli jest dostępna
wystarczająca wiedza o potwierdzeniu niezgodności lub istotne,
jasne stwierdzenie niezgodności. Jednocześnie z zawiadomieniem, podmiot przekazuje każdą informację, która może być użyta na poparcie podejrzenia lub wyjaśnienie go.
Podmiot jest zobowiązany “niezwłocznie” poinformować jednostki lub urzędy zgodnie z warunkiem opisanym w paragrafie
1 załącznika III nr 9. Wyrażenie “niezwłocznie” jest prawnie określone w § 121 niemieckiego Kodeksu Cywilnego (BGB, Bürgerliches
Gesetzbuch) następująco: “bez karygodnej zwłoki”. Wyrażenia
“bez karygodnej zwłoki” 5 nie interpretuje się jako „natychmiast!”.
26
W regułach wynikających z tego zakresu prawa cywilnego, powiadomiony podmiot jest uprawniony do pewnego okresu rozważenia sprawy, który jest ograniczony do nie więcej niż dwóch
tygodni 6.
W krajach, gdzie prywatne jednostki certyfikujące są upoważnione do przeprowadzania inspekcji, zawiadomienie jest wysyłane
wyłącznie do upoważnionej prywatnej jednostki certyfikującej.
Jeżeli jednostka lub organ kontrolny posiada uzasadnione
podejrzenia, że podmiot gospodarczy zamierza wprowadzić
do obrotu produkt niezgodny z niniejszym Rozporządzeniem, ale zaopatrzony w odniesienie do metody produkcji
ekologicznej, to taka jednostka lub organ kontrolny może
wymagać, aby podmiot gospodarczy tymczasowo nie mógł
wprowadzać do obrotu produktu z takim odniesieniem.
Odnośny warunek dotyczy pełnej dyskrecji upoważnionej jednostki certyfikującej lub urzędu.
• Sankcje, które może nałożyć urząd nadzoru lub jednostka certyfikująca opierają się na założeniu, że podmiot mógłby wprowadzać do obrotu kwestionowany produkt oraz
• opierając się na zebranym materiale dowodowym, urząd lub
jednostka mają niezbity dowód, że zachodzi niezgodność.
Jednostka certyfikująca lub urząd są zobowiązane przekazać
podmiotowi gospodarczemu szczegółowe uzasadnienie podjętej decyzji. Wymaga to formy pisemnej.
6
Decyzję tę uzupełnia się obowiązkiem usunięcia z tego produktu wszelkich odniesień dotyczących metody produkcji
ekologicznej, o ile jednostka lub organ kontrolny jest pewien, że produkt nie spełnia wymagań niniejszego Rozporządzenia.
Opierając się na zebranych faktach, jednostka certyfikująca lub
urząd muszą mieć absolutną pewność niezgodności. Jednostka
certyfikująca lub organ kontrolny są zobowiązane ujawnić podmiotowi szczegółowe informacje o decyzji w tej sprawie. Wymaga
to formy pisemnej.
Jeśli jednak podejrzenie nie zostaje potwierdzone, powyższa decyzja zostaje anulowana najpóźniej w okresie, na jaki
została podjęta. Okres ten określa jednostka lub organ kontrolny.
Jednostka certyfikująca lub urząd są zobowiązane uchylić wyżej
wspomniany warunek, jeśli podejrzenia, że podmiot może wprowadzać do obrotu wątpliwy produkt nie można uzasadnić w ustalonym okresie. Zgodnie z intencją tego rozporządzenia, takie niepewne i niewyjaśnione fakty nie mogą skutkować decertyfikacją.
Okres obowiązywania sankcji ustalony przez jednostkę certyfikującą lub urząd, jest określony przy zachowaniu obowiązującej
dyskrecji i po rozważeniu zasady proporcjonalności. Okres obowiązywania sankcji jest ustalany w decyzji nakładającej sankcję.
W czasie tworzenia tego wymogu, rozważano okres dwóch-trzech
tygodni; ten okres powinien służyć jako ogólne zasady odniesienia.
7
DOKUMENT JEST RÓWNIEŻ DOSTĘPNY W JĘZYKACH:
ANGIELSKIM, NIEMIECKIM I FRANCUSKIM.
Data wydania oryginału: 07/07/2003
Odnośniki do załącznika 6:
1. Subsequently referred to as EU Org. REG.
2. Zipfel/Rathke, Lebensmittelrecht (Food Legislation), Bd. C 130, Vorb. Rn. 3; Rathke/
Weitbrecht/Kopp, Ökologischer Landbau und Bioprodukte (organic production and
eco product), Teil 1. M. III. Irreführung und ÖkoV, Rn. 161.
3. Jarass/Pieroth, Grundgesetz (basic law), Art. 20 Rn. 86 with information pertaining
to the ruling of the Federal Constitutional Court (Bundesverfassungsgericht).
4. Bundesverfassungsgerichtsentscheidungen (federal constitutional court decision):
Amtl. Sammlung 35, 400; 84, 72; Deutsches Verwaltungsblatt DVBl 1992, 145; Neue
juristische Wochenschrift – NJW 1878, 2442; 1985, 2019;
Bundesverwaltungsgerichtsentscheidungen(Federal Administrative Court decision):
Amtl. Sammlung 1, 163; 30, 313; 44, 159; 51, 115; 54, 62; 56, 123; 59, 108; 62; 219; 70,
56; 70, 141; 75, 61.
5. According to opinion in general, this legal definition is equally applicable within
the entire sphere of private and public law, cf Palandt/Heinrichs, Bürgerliches Gesetzbuch, § 121, Rn. 3.
6. Palandt/Heinrichs, e.s.
dalej nazywane rozporządzeniem UE o rolnictwie ekologicznym
Podmiot gospodarczy w pełni współpracuje z jednostką lub
organem kontrolnym w usuwaniu podejrzeń.
8
Wszechstronne dochodzenie faktów i możliwie jak najszybsze
wyjaśnienie każdego podejrzenia powinno być celem podmiotu
gospodarczego, jednostki certyfikującej i urzędów. Wymaga to
szerokiej współpracy wszystkich stron, zgodnie z możliwościami
opartymi na zasadzie proporcjonalności.
27
w
BIOEKSPERT S p. z o. o. , J ed n o s tk a Cer t y f i k u j ą c a w ro l n i c t w i e ek o l ogi c z nym PL-EKO -0 4
7. Najważniejsze akty prawne
Akty Unii Europejskiej
• Rozporządzenie (WE) Nr 396/2005 Parlamentu Europejskiego
i Rady z dnia 23 lutego 2005 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości pestycydów w żywności i paszy
pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz na ich powierzchni,
zmieniające dyrektywę Rady 91/414/EWG
Rozporządzenie to ustanawia zharmonizowane przepisy
wspólnotowe dotyczące najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości pestycydów w żywności i paszach pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz na ich powierzchni.
ochrony roślin oraz alternatywnych podejść i technik, takich jak
niechemiczne alternatywy dla pestycydów.
• Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 392/2013 z dnia
29 kwietnia 2013 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 889/2008
w odniesieniu do systemu kontroli produkcji ekologicznej.
Rozporządzenie ustala m.in. minimalną liczbę próbek do pobrania i poddania analizie przez organy kontrolne lub jednostki
certyfikujące w oparciu o ocenę ryzyka niezgodności z zasadami produkcji ekologicznej.
Akty krajowe
• Rozporządzenie Rady nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r.
w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych.
Rozporządzenie ustala cele i zasady dotyczące wszystkich etapów produkcji, przygotowania, dystrybucji produktów rolnictwa ekologicznego oraz ich kontroli, a także stosowania na etykietach i w reklamach oznaczeń odnoszących się do produkcji
ekologicznej.
• Rozporządzenie Komisji (WE) nr 889/2008 z dnia 5 września 2008
r. ustanawiające szczegółowe zasady wdrażania rozporządzenia
Rady (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych w odniesieniu do produkcji
ekologicznej, znakowania i kontroli.
Rozporządzenie określa szczegółowe zasady dotyczące produkcji ekologicznej, znakowania i kontroli produktów rolnictwa ekologicznego.
• D yrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/128/WE
z dnia 21 października 2009 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania na rzecz zrównoważonego stosowania pestycydów.
Dyrektywa ustala ramy dla osiągnięcia zrównoważonego stosowania pestycydów i ich wpływu na zdrowie ludzi i na środowisko, a także poprzez zachęcanie do stosowania integrowanej
28
Kontrola i certyfikacja w rolnictwie ekologicznym
Ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin
Ustawa reguluje zagadnienia związane z ochroną roślin uprawnych przed organizmami szkodliwymi.
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 października 2007 r.
w sprawie pobierania próbek żywności w celu oznaczania pozostałości pestycydów.
Rozporządzenie określa najwyższe dopuszczalne poziomy pozostałości pestycydów, które mogą znajdować się
w środkach spożywczych pochodzenia roślinnego, zbożach,
w środkach spożywczych pochodzenia zwierzęcego oraz
w środkach spożywczych przeznaczonych dla niemowląt (do
12. miesiąca życia włącznie) i małych dzieci (w wieku od roku
do 3 lat).
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 września 2010 r.
w sprawie środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego.
W rozporządzeniu są określone najwyższe dopuszczalne poziomy pozostałości pestycydów w środkach spożywczych dla
niemowląt i małych dzieci.
BIOEKSPERT Sp. z o.o. jest jednostką certyfikującą w rolnictwie ekologicznym, akredytowaną w Polskim Centrum Akredytacji i upoważnioną przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
do przeprowadzania kontroli gospodarstw ekologicznych i przedsiębiorstw, wydawania
i cofania certyfikatów zgodności. BIOEKSPERT prowadzi kontrolę i certyfikację od 1998r.
BIOEKSPERT Sp. z o.o. oferuje przeprowadzenie kontroli w celu uzyskania certyfikatu na:
• rośliny i produkty roślinne
• zwierzęta gospodarskie i produkty zwierzęce
• produkty przetworzone, w tym drożdże i wino oraz pasze
• wprowadzane do obrotu produkty rolnictwa ekologicznego z importu
Podstawy prawne: Rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej
i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie (EWG) nr 2092/91, Rozporządzeniem Komisji (WE) nr
889/2008 z dnia 5 września 2008 r. ustanawiające szczegółowe zasady wdrażania rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007
w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych w odniesieniu do produkcji ekologicznej, znakowania i kontroli (z późn. zm.)
W ramach współpracy z zagranicznymi jednostkami certyfikującymi oferujemy także kontrolę na inne standardy:
• rolnictwa biodynamicznego dla celów certyfikacji przez Demeter International
• standardy rolnictwa ekologicznego Soil Association
• standardy rolnictwa ekologicznego Naturland
BIOEKSPERT Sp. z o.o. Jednostka Certyfikująca w rolnictwie ekologicznym PL-EKO-04
Biuro: ul. Narbutta 3 A, lok. 1, 02-564 Warszawa, tel. (22) 825 10 78
fax: (22) 499 53 67, tel. kom. 509 535 583, e-mail: bioekspert@bioekspert.waw.pl
www.bioekspert.waw.pl
P L -E K O -0 4
Wszechstronne dochodzenie
faktów i możliwie jak najszybsze
wyjaśnienie każdego podejrzenia
powinno być celem podmiotu
gospodarczego, jednostki
certyfikującej i urzędów
8. Aprobowane laboratoria
Ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin
Ustawa reguluje wprowadzanie środków ochrony roślin do
obrotu oraz stosowanie ich, a także definiuje metody niechemicznej ochrony roślin.
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 listopada 2013 r. w sprawie pobierania próbek roślin, produktów roślinnych lub przedmiotów do badań pozostałości środków ochrony
roślin.
Rozporządzenie określa sposób pobierania próbek do badań
laboratoryjnych na obecność pozostałości środków ochrony
roślin oraz sposób dalszego postępowania z próbkami oraz pozostałościami po tych próbkach.
Instytut Ogrodnictwa
Zakład Badania Bezpieczeństwa Żywności
ul. Pomologiczna 18, 96-100 Skierniewice
Kierownik Zakładu:
Dr Artur Miszczak
tel. 46 834 52 72
fax: 46 834 52 85
e-mail: Artur.Miszczak@inhort.pl
www.inhort.pl/laboratoria/laboratoria-akredytowane/zakladbadania-bezpieczenstwa-zywnosci/zbbz
Zakład Badania Bezpieczeństwa Żywności wchodzi w skład Kompleksu Laboratoryjno-Szklarniowego Centrum Zaawansowanych
Technologii „AgroTech” (CZT AgroTech) do Badań Bezpieczeństwa
Żywności (BBŻ) współfinansowanego przez Unię Europejską ze
środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
Zakład wykonuje badania pozostałości środków ochrony roślin
w materiale roślinnym (owoce, warzywa, liście, pędy, korzenie)
i produktach żywnościowych pochodzenia roślinnego (np.
soki, soki zagęszczone, susze, konfitury, dżemy, konserwy).
Wykonuje również analizy w glebie, wodzie i produktach
pszczelniczych (pyłek, pierzga, miód).
Instytut Ochrony Roślin - Państwowy Instytut Badawczy
Zakład Badania Pozostałości Środków Ochrony Roślin
ul. Władysława Węgorka 20, 60-318 Poznań
Kierownictwo Zakładu:
Prof. dr hab. Bogusław Gnusowski
tel. 61 86 491 78
dr Anna Nowacka
tel. 61 864 90 54
fax: 61 864 91 80
e-mail: klienci.pozostalosci@iorpib.poznan.pl
www.ior.poznan.pl
Zakład Badania Pozostałości Środków Ochrony Roślin w Poznaniu (Laboratorium) jest jednostką organizacyjną Instytutu
Ochrony Roślin – Państwowego Instytutu Badawczego w Poznaniu. Celem Laboratorium jest prowadzenie badań nauko-
30
wych nad pozostałościami środków ochrony roślin w płodach
rolnych, nieprzetworzonej i przetworzonej żywności pochodzenia roślinnego, glebie i wodzie.
Poza badaniami naukowymi Laboratorium wykonuje na zlecenie firm lub osób prywatnych badania pozostałości środków
ochrony roślin w roślinach, nieprzetworzonej i przetworzonej
żywności pochodzenia roślinnego, paszach, wodzie, glebie
i pszczołach.
Instytut Ochrony Roślin - Państwowy Instytut Badawczy
Terenowa Stacja Doświadczalna w Białymstoku
ul. Chełmońskiego 22, 15-195 Białystok
Kierownik Stacji
Dr hab. Bożena Łozowicka, prof. nadzw. IOR-PIB
tel. 508 461 805
tel./fax 85 678 54 70
e-mail: biuro@ior.bialystok.pl
www.ior.bialystok.pl
Terenowa Stacja Doświadczalna w Białymstoku (i jego Laboratorium) jest jednostką organizacyjną Instytutu Ochrony Roślin
– Państwowego Instytutu Badawczego w Poznaniu. Celem Laboratorium jest prowadzenie badań naukowych nad pozostałościami środków ochrony roślin w płodach rolnych, nieprzetworzonej i przetworzonej żywności pochodzenia roślinnego,
glebie i wodzie.
Poza badaniami naukowymi Laboratorium wykonuje na zlecenie firm lub osób prywatnych badania pozostałości środków
ochrony roślin w roślinach, nieprzetworzonej i przetworzonej
żywności pochodzenia roślinnego, paszach, wodzie, glebie
i pszczołach.
31
Rolnictwo ekologiczne stanowi
system produkcji, który utrzymuje
zdrowotność gleb, ekosystemów
oraz człowieka
9. ROLNICTWO EKOLOGICZNE Wg. Międzynarodowej
Federacji Rolnictwa Ekologicznego, IFOAM:
10. ifoam
Rolnictwo ekologiczne stanowi system produkcji, który utrzymuje zdrowotność gleb, ekosystemów oraz człowieka. Opiera
się na procesach ekologicznych, biologicznej różnorodności
i cyklach przemian dostosowanych do lokalnych uwarunkowań, odrzucając środki produkcji o niekorzystnych skutkach.
W działaniach na rzecz środowiska rolnictwo ekologiczne łączy
tradycję, innowacyjność i osiągnięcia nauki, propagując przy
tym właściwe postawy i pozytywnie wpływając na jakość życia
tych, których dotyczy.
Rolnictwo ekologiczne ukształtowało się w latach 70-tych XX
wieku na fali protestów przeciwko degradacji środowiska i płodów rolnych, powodowanej przez nadmierną chemizację
rolnictwa. Początek Międzynarodowej Federacji Rolnictwa
Ekologicznego, IFOAM dało porozumienie pięciu organizacji reprezentujących alternatywne metody gospodarowania,
podpisane w listopadzie 1972 r. w Wersalu.
Zasady rolnictwa ekologicznego dotyczą gospodarki rolnej
w najszerszym znaczeniu, począwszy od sposobu traktowania gleby, wody, roślin i zwierząt, w celu produkcji, przetwarzania i dystrybucji żywności oraz innych dóbr. Obejmują one
poszanowanie krajobrazu i całej wspólnoty istnień – wartości
składających się na dziedzictwo przyszłych pokoleń. Rolnictwo
ekologiczne funkcjonuje na wzór systemów ekologicznych
o samoregulującym się obiegu materii, wpisuje się w te procesy i pomaga je podtrzymać.
Celem rolnictwa ekologicznego na szczeblu produkcji rolnej,
przetwórstwa, dystrybucji, jak też konsumpcji, jest utrzymanie
i wzmacnianie zdrowotności ekosystemów i organizmów
– od mikroorganizmów glebowych po człowieka. W szczególności, rolnictwo ekologiczne unika stosowania nawozów, środków ochrony roślin, leków dla zwierząt i dodatków do żywności, które mogą mieć negatywny wpływ na szeroko rozumianą
zdrowotność.
Zasługą IFOAM jest oddolne sformułowanie Podstaw Kryteriów Rolnictwa Ekologicznego (IFOAM Basic Standards, publikowane od 1982 r.) oraz założeń weryfikacji eko-producentów.
IFOAM-owskie kryteria, nieustająco aktualizowane i rozwijane,
przyczyniły się do rozwoju rolnictwa ekologicznego w kilkudziesięciu krajach, w tym także w Polsce. Miarą znaczenia
IFOAM jest fakt, że Podstawy Kryteriów stały się punktem wyjścia dla międzynarodowego ustawodawstwa w zakresie ekologicznej produkcji żywności.
Misją IFOAM jest inicjowanie, integrowanie i wspieranie rozwoju rolnictwa ekologicznego w jego całej różnorodności poprzez upowszechnianie ekologicznych, społecznych i ekonomicznych pożytków, jakie ten system przysparza człowiekowi
i przyrodzie.
badawcze, jednostki certyfikujące, pozarządowe organizacje
ekologiczne i konsumenckie, a także firmy reprezentujące łańcuch żywnościowy. Zadania programowe są realizowane przez
grupy eksperckie oraz Zarząd, który jest wybierany przez Walne
Zgromadzenie członków oraz Radę, którą tworzą przedstawiciele krajowi, wybierani w państwach członkowskich.
Poprzez swe brukselskie biuro, Grupa IFOAM UE odgrywa
kluczową rolę w obronie interesów sektora ekologicznego
w Europie: stanowi forum wymiany informacji i kształtowania stanowisk programowych. Ostatni wielki wkład na poziomie politycznym to czynny udział w procesie przeglądu przepisów regulujących ekologiczną produkcję w Unii
Europejskiej, uwieńczony przyjęciem nowego rozporządzenia
nr 834/2007, a aktualnie - udział w przeglądzie wdrożenia przepisów rozporządzenia nr 834/2007.
IFOAM UE Group
Rue du Commerce 124
BE – 1000 Bruxelles, Belgia
tel. +32 2 280 12 23, Fax +32 2 735 73 81
e-mail: info@ifoam-eu.org
http://www.ifoam-eu.org
Obecnie Federacja liczy ponad 730 organizacji członkowskich
w ponad 114 krajach świata, jej siedziba od kilku lat znajduje
się w Niemczech.
IFOAM Head Office
Charles-de-Gaulle-Str.5
53113 Bonn, Niemcy
Tel. +49 228 9265010
e-mail: headoffice@ifoam.org
http://www.ifoam.org
Grupa regionalna IFOAM UE utworzona w 1992 r., stanowi europejską strukturę Międzynarodowej Federacji Rolnictwa Ekologicznego. Tworzy ją ponad 160 organizacji spośród 730 organizacji członkowskich IFOAM.
Grupa IFOAM UE skupia różnorodne organizacje eko-rolnictwa, w tym stowarzyszenia producenckie i handlowe, zespoły
32
33
11. Organizacje członkowskie Międzynarodowej Federacji
Rolnictwa Ekologicznego - IFOAM w Polsce (stan: lipiec 2014)
AGRO BIO TEST Sp. z o.o.
ul. ZWM 22
02-786 Warszawa
tel./fax: +48 22 847 87 39
e-mail: agro.bio.test@agrobiotest.pl
www.agrobiotest.pl
Bioconcept Gardenia Sp. z o.o.
ul. Kwiatowa 2
37-220 Kańczuga
tel./fax: +48 16 642 41 32
e-mail: info@bioconcept.pl
www.bioconcept.pl
Bioekspert Sp. z o.o.
ul. Narbutta 3A lok. 1
02-564 Warszawa
tel. +48 22 825 10 78, fax: +48 499 53 67
e-mail: biuro@bioekspert.waw.pl
www.bioekspert.waw.pl
Forum Rolnictwa Ekologicznego im. M. Górnego
ul. Nowoursynowska 159 C lok. 1105
02-776 Warszawa
e-mail: info@forumrolnictwaekologicznego.pl
www.forumrolnictwaekologicznego.pl
Stowarzyszenie POLSKA EKOLOGIA
ul. Miodowa 14
00-246 Warszawa
tel. +48 791 999 724
e-mail: polskaekologia@o2.pl
www.polskaekologia.org
34
Stowarzyszenie Producentów Żywności
Metodami Ekologicznymi EKOLAND
ul. Jana Pawła II 2
89-200 Szubin
tel.: +48 52 384 81 10, 668 527 624
e-mail: biuro@ekolandpolska.pl
www.ekolandpolska.pl
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji
Zakład Żywności Ekologicznej
ul. Nowoursynowska 159 C
02-776 Warszawa
tel. +48 22 593 70 38, fax: +48 22 593 70 36
e-mail: ewa_rembialkowska@sggw.pl
www.wnzck.sggw.pl
Związek Zawodowy Rolników Ekologicznych
św. Franciszka z Asyżu
ul. Jana Pawła II 2
89-200 Szubin
tel. + 48 523848110
e-mail: biuro@rolnicyekologiczni.pl
www.rolnicyekologiczni.pl
Międzynarodowe Targi Łódzkie
Spółka Targowa Sp. z o.o. – członek afiliowany
ul. Wólczańska 199
90-531 Łódź
tel. +48 42 674 15 00
fax +48 42 674 15 01
e-mail: info@targi.lodz.pl
www.targi.lodz.pl
IFOAM EU Group - Grupa regionalna IFOAM UE
jest europejską organizacją rolnictwa
ekologicznego. Jesteśmy za wdrożeniem systemów
ekologicznych, społecznych i ekonomicznych
opartych na zasadach rolnictwa ekologicznego
- zdrowiu, ekologii, sprawiedliwości i trosce.
The IFOAM EU Group is the European
umbrella organisation for organic food
and farming.
We fight for the adoption of ecologically, socially
and economically sound systems based on the
principles of organic agriculture - health,
ecology, fairness and care.
Wraz z ponad 160 organizacjami członkowskimi
nasza praca obejmuje cały łańcuch produkcji
żywności, a nawet wykracza poza niego:
od rolników i przetwórców, sprzedawców,
jednostki certyfikujące, doradców, handlowców
i naukowców aż do organizacji ekologicznych
i konsumenckich.
With more than 160 member organisations our
work spans the entire organic food chain and
beyond: from farmers and processors, retailers,
certifiers, consultants, traders and researchers to
environmental and consumer advocacy bodies.
Publikację przetłumaczono i wydano
w ramach projektu: „Opracowanie najlepszych
praktycznych modeli przekazywania wiedzy
od nauki do praktyki w sektorze rolnictwa
ekologicznego” LEONARDO DA VINCI
Partnerships, Lifelong Learning Programs

wytyczne do oceny zanieczyszczenia pozostałościami

Transcription

Similar documents

europejskie partnerstwo innowacji

edukacja ekologiczna w województwie dolnośląskim

Metody uczenia z nadzorem – kalibracja, dyskryminacja i klasyfikacja

Załącznik nr 1