Turkcast Issue #48

AKADEMİ
TEKNİK TABLOLAR
RÖPORTAJ
AKADEMİ ETKİNLİKLERİ
DEVAM EDİYOR
SFERO DÖKME DEMİRLER
GÜNCEL TABLOLARI
İÇİMİZDEN BİRİ:
ZEKERİYA ŞAHİN
TÜRKDÖKÜM
SAYI 36
TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2015
TÜRKİYE DÖKÜM SANAYİCİLERİ DERNEĞİ YAYIN ORGANIDIR
TUDOKSAD.ORG.TR
ALÜMİNYUM
DÖKÜMÜN SEYRİ
Türk döküm sektöründe alüminyum döküm sanayinin birçok açıdan durumu ve ilerleyişi,
TÜDÖKSAD tarafından yürütülen detaylı envanter çalışması ile değerlendirildi.
Teşekkürler Türkiye.
Krom
Mangan
Shell Kumu
Silis Kumu
Filtre
Yapı
BAŞKANDAN
Uğur KOCAOĞLU
TÜDÖKSAD Yönetim Kurulu Başkanı
Değerli Türkdöküm okurları,
Dergimizin bu yılki üçüncü sayısını sizinle buluşturuyoruz. Bir önceki sayımızda temenni etmemize rağmen,
7 Haziran 2015 Genel Seçim sonuçları doğrultusunda hükümet kurma çalışmalarının tekrar seçim kararıyla
neticelenmiş olması, ekonomi ve endüstri alanında etkilerini hissettirmektedir. Beklentilerimiz; kısa sürede
Türkiye’yi üretim alanında büyütecek, istikrarlı bir yönetimin hayata geçmesidir. Haziran ayından itibaren
yaşadığımız terör olaylarının, ülkemiz üzerinden Avrupa’ya iltica ederken hayatlarını kaybeden Suriyeli göçmenlerin, iş kazalarında hayatını kaybeden emekçilerin acıları hepimizin canını yakmakta ve üzüntüye boğmaktadır. Bir an önce coğrafi bölgemizde kalıcı barış ve huzurun tesisini temenni ediyorum.
Yaz dönemi olması ve genel ekonomik konjonktürün yarattığı durgunluk ile bu yaz aylarını rehavet ile geçirdik. Ancak sonbahar ile imalat sanayiinde beklenen canlanmayı hissedemediğimizi görüyoruz. Hammadde
fiyatlarındaki gevşemeler ve göstergeler önümüzdeki günlerin de çok rahat olmayacağını işaret etmekte.
Türk döküm sanayiinin en başarılı alanı olan alüminyum dökümcülerimizin son yıllardaki başarılı büyüme
performansı 4 Ağustos tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 2015/7971 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile çok
önemli bir darbe aldı. Bu karar ile 3. ülkelerden ithal edilen alüminyum hammaddelerine yüzde 3 ila yüzde
6 arasında telafi edici vergi uygulaması gelmiş oldu.
Türkiye’nin yegane primer alüminyum üreticisi olan Seydişehir yerli talebin çok az bir miktarını karşılarken
ve bu alanda yeterli yatırım planlanmamışken alınan bu kararın Türk sanayiine faydası olmadığı aşikardır.
Türk sanayicisi Rusya ve Körfez ülkelerinden primer ve alaşımlı alüminyum hammaddesini uygun koşullarla
temin etme imkanı varken bu karar ile rekabet avantajını kaybetmiştir. Kaldı ki, uzun süreli sözleşmeler ile
çalışılan otomotiv ana sanayileri ile çalışan dökümhanelerimizi, yıl ortasında uygulamaya sokulan bu karardan olumsuz etkilemiştir.
Türk sanayii için alüminyum döküm birincil ve stratejik önemdedir. Yüzde 3’lük hammadde kaynaklı maliyet
artışı nihai ürünlerde daha fazla maliyet artışına neden olacaktır. Söz konusu verginin Avrupa Birliği’nde
de gereksizliği ve kaldırılması Brüksel’de tartışılırken, Türkiye’nin de uygulamaya koymasının kime faydası
olacağını anlamamız mümkün değildir. Bu kararın geri alınması veya düzenleyici önlemlerin kısa süre içinde
h a y a t a geçirilmesini bekliyoruz.
Sonbahar döneminde TÜDÖKSAD Akademi etkinlikleri yüksek katılımlarla devam etmekte. Dergimizin ilerleyen sayfalarında haberlerini bulacaksınız. Eğitim komitemiz
sektörden gelen talepler ile etkinliklerine devam edecek. 2016 ANKIROS ile eşzamanlı
yapacağımız Uluslararası Döküm Kongremizin de Yürütme Kurulu oluşturuldu ve etkinliklerine Kasım ayında başlayacak.
20 Eylül günü amansız hastalığından kurtulamayarak aramızdan ayrılan Arfesan ve Arpek kurucusu, TAYSAD’ın kurucularından, sanayimizin öncü girişimcilerinden Sayın Ahmet ARKAN’ın ailesine ve yakınlarına sabır ve camiamıza da başsağlığı diliyorum.
Genel Sekreterimiz ve mesai arkadaşımız Kubilay DAL’ın babası ve annesinin
aynı gün içinde vefatı ile yaşadığı acıyı da paylaşıyor, ailesine sabır ve başsağlığı diliyorum.
Bu vesile ile geçirdiğimiz Kurban Bayramınızı kutluyor, başarılı ve aydınlık
bir gelecek diliyorum.
Sevgi ve saygılarımla.
K U R U M S A L K AY N A K P L A N L A M A
U Ç TA N U C A
ERP ÇÖZÜMLERİ
Ya z ı l ı m s e k t ö r ü n d e 3 0 y ı l l ı k g e ç m i ş i y l e Tü r k i y e ’ n i n ö n d e g e l e n d ö k ü m
firmalarıyla çalışma deneyimi
D e m i r, Ç e l i k v e A l ü m i n y u m b a ş t a o l m a k ü z e re t ü m d ö k ü m s e k t ö r ü n e y ö n e l i k ç ö z ü m l e r
D ö k ü m o p e r a s y o n u n u t a k i p e d e n ı s ı l i ş l e m , t a l a ş l ı i m a l a t , k a y n a k g i b i d i ğ e r t ü m ü re t i m s ü re ç l e r i n i n
yönetilmesi
Sektörün kullandığı kalite yönetim sistemleriyle tam uyum, belge yönetimi ve üst düzey izlenebilirlik
Alaşım, yarı-mamul, mamul maliyetlerinin hesaplanması
D i p t e k a l a n , k ü t ü k , d ö n d ü k u l l a n ı m ı , d e re c e t a k i b i , f a s o n i ş l e m l e r, o r t a k m o d e l y ö n e t i m i v e m o d e l ö m r ü
g i b i s e k t ö re ö z e l b i rç o k ko n u d a ç ö z ü m l e r
S e k t ö re ö z e l i l e r l e m e l i e k r a n l a r l a s t o k g i r i ş ç ı k ı ş , v a rd i y a k a y ı t l a r ı n ı n o p e r a t ö r d ü z e y i n d e s a h a d a
g e rç e k l e ş t i r i l m e s i
Ü re t i m v e L o j i s t i k s ü re ç l e r i n i n y ö n e t i l m e s i v e y ü r ü t ü l m e s i i ç i n b ü t ü n l e ş i k m o b i l s a h a y ö n e t i m i
uygulamaları
İŞİNİZİN
GELECEĞİ
www.bilisim.com.tr
bilisim@bilisim.com.tr
İÇİNDEKİLER
EYLÜL’15
12 TÜDÖKSAD Akademi
TÜDÖKSAD Akademi Etkinlikleri
Tüm Hızıyla Devam Ediyor
14 Ahde Vefa
Türk Sanayisinin Acı Kaybı: Ahmet Arkan
26 Fuar
EUROGUSS 2016
Uluslararası Basınçlı Döküm Fuarı’na Doğru
30 Dernekten
Sfero Dökme Demirler İçin Geçerli
Güncel Teknik Tablolar
36 Analiz
İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu
Arasında 12 TÜDÖKSAD Üyesi
Siyasi Belirsizlik İmalat Sanayini
Olumsuz Etkiliyor
42 Üyelerden
Magma’dan Mühendis Adaylarına
Destek
16
KAPAK KONUSU
Spectro’dan Yeni Standart:
SPECTROLAB M12
COLD BOX Yönteminde Amin Gazı
Optimasyonu
Ekspert Mümessillik Türkiye
Endüstrisinde Yeniliklerle İlerliyor
Alüminyum Döküm
Sanayinin Görünümü
Türk imalat sanayinin temel taşlarından
olan Türk döküm sektöründe metal döküm
sanayinin birçok açıdan durumu ve ilerleyişi,
TÜDÖKSAD tarafından yürütülen detaylı
envanter çalışması ile değerlendirildi.
LMA Yeni Projeleriyle Teknoloji
Geliştirmeye Devam Ediyor
SPECTROLAB ve SPECTROMAXx İle
Dökme Demirde Karbon Analizi
Magma, Kullanıcılarıyla Buluştu
Sardoğan Endüstri, Inductoforge
Isıtma Sistemini Devreye Aldı
FPT’den Ağır Sanayi Çözümleri
TÜRKDÖKÜM
TURKCAST DERGİSİ
İMTİYAZ SAHİBİ:
Türkiye Döküm Sanayicileri
Derneği adına
Yönetim Kurulu Üyesi
Mehmet Atik
SORUMLU
YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ:
Kubilay Dal (Genel Sekreter)
YAYIN KURULU:
Umur Denizci - Mehmet Atik Uğur Demirci - Prof. Dr. E. Sabri
Kayalı - M. Erhan İşkol
YÖNETİM YERİ:
Ortaklar Cd. Bahçeler Sk.
18 Plaza No: 18 Kat: 4 Mecidiyeköy
- İstanbul Tel: 0212 267 13 98
Faks: 0212 213 06 31
www.tudoksad.org.tr
YAYINA HAZIRLAYAN:
Tematik Medya Yayıncılık ve
Ajans Hiz. Ltd. Şti.
www.tematik.com.tr
BASKI:
Bilnet Matbaacılık ve
Ambalaj San. A.Ş.
Dudulu Organize San. Bölgesi
1.Cad. No:16 Ümraniye / İstanbul
Tel: 0 216 444 44 03
Baskı Tarihi: Ekim 2015
İSO İLK 500
36 İSO İkinci 500’de 12 TÜDÖKSAD üyesi
Türkiye Döküm Sanayicileri Derneği üyelerinden Cevher Döküm, Erkunt Sanayi,
Demisaş, Yılmaz Redüktör, Cevher Jant, Akım Metal, Çelikel Alüminyum, Akdaş Döküm,
Hema Otomotiv, Kırpart Otomotiv, Eku Fren ve Çukurova Kimya listede yer aldı.
YAYIN TÜRÜ:
Yerel - Süreli /
TÜRKDÖKÜM - TURKCAST
dergisi 3 ayda bir yayınlanır.
62 Başarı Hikayesi
Yüksek Basınçlı Döküm Prosesi İle
Dökülen Alüminyum Parçanın Kalitesinin Metal Tretmanı Kullanılarak
Kontrol Edilmesi
68 Yeni Ürün
Magma5 Tam Entegre Optimizasyon
İmkanları Sunuyor
72 Mevzuatın Dökümü
Yatırımlarda Devlet Yardımları
Kapsamında Teşvik Unsurları
İçimizden Biri
80 Zekeriya Şahin
Çırak olarak girdiği sektörde yılların verdiği
deneyim ve tecrübeyle, alüminyum pres
dökümde Türkiye’de ilk ihracatı yapan Aslar
Pres’in kurucularından olan Zekeriya Şahin’e
hayatını, Aslar Pres’i ve geçmişten günümüze
alüminyum pres sektörünün gelişimini sorduk.
76 Sözleşme hukuku
Milyon Dolarlık Sözleşmeler
86 Hammadde
TÜDÖKSAD Hammadde Fiyat Endeksi
Dergimizdeki yazılar kaynak
gösterilerek kısmen veya
tamamen yayınlanabilir.
İ
N
D
E
X
Ankiros................................................24
Ark Metalurji..................................... 61
Aveks................................................. 25
Bes Mühendislik ............................. 15
Bilişim Ltd......................................... 6
BVA Mühendislik ........................... 59
Çeliktaş ............................................... 5
Euroguss.......................................... 28
Evren ................................................... 11
Expert............................................ 53-71
Ferro Trade... Arka Kapak İçi Karşısı
Foseco ............................................. 29
Heraeus ..................... Arka Kapak İçi
Inductotherm................................... 47
İstaç................................................... 10
LMG................................................... 43
Magma.............................................. 35
Marmara Metal .............. Arka Kapak
Rösler-Kromaş ................................. 7
Örs Makina ..................................... 57
Siltaş .................................................... 3
Tezmaksan ...................................... 67
Tosçelik ......................... Ön Kapak İçi
Zenmet ............................................. 51
AKADEMİ
TÜDÖKSAD
Akademi
Etkinlikleri
Tüm Hızıyla
Devam Ediyor
Türkiye Döküm Sanayicileri
Derneği (TÜDÖKSAD), döküm
sektörünün teknolojik gelişimine
katkı sağlamak amacıyla
geçmişte de yürüttüğü teknik
kongre, seminer ve diğer eğitim
çalışmalarını TÜDÖKSAD Akademi
başlığı ile yürütmeye devam ediyor.
B
u yıl başlatılan “Döküm Günleri”nin yedincisi 25 Ağustos tarihinde İstanbul
Gayrettepe Sürmeli Hotel’de ve sekizincisi de 29 Eylül tarihinde Dernek Genel
merkezinde düzenlendi. TÜDÖKSAD Akademi
eğitim danışmanı Seyfi Değirmenci moderatörlüğünde 25 Ağustos tarihinde gerçekleştirilen
“EN 1563:2012 Sfero Dökme Demir Standartları Teknik İncelemesi” başlıklı seminer katılımcılardan yoğun ilgi gördü.
KATILıMCILAR FAYDALI
BİLGİLER EDİNDİ
20 üye dökümhanemizden gelen toplam 47
katılımcı ile gerçekleşen etkinlikte eski ve
yeni standarttaki hususlar karşılaştırılarak;
katılımcılara yeni standardın önemli noktaları,
standardın beklentileri ve edinilen tecrübeler
hakkında bilgi paylaşımı yapıldı. Aktif soru-
12
cevap bölümü ile beraber katılımcıları Seyfi
Değirmenci’nin tecrübelerinden yararlanma
fırsatı bularak oldukça yararlı bilgiler edindi.
Ayrıca önceki yıllarda dernek üyelerine
teknik konularda yardımcı olması amacıyla
TÜDÖKSAD tarafından yazılı olarak yayınlanan
Teknik Bilgi Yaprakları’ndan standartlar ile ilgili olan sayıların; seminer sırasında katılımcılar
ile yapılan değerlendirmeler sonucu güncelleneceği noktaları belirlenerek çalışmalara başlandı. Teknik Bilgi Yaprakları’nın güncellenerek
ve ihtiyaç olan yeni konularda da yeni bilgi
yapraklarının hazırlanarak üyelerin kullanımına
sunulması planlanlanıyor. Seminer ile ilgili kısa
bir makaleyi ilerleyen sayfalarda göreceksiniz.
TÜDÖKSAD AKADEMİ
ETKİNLİKLERİ DEVAM EDECEK
Sekizinci Döküm Günleri etkiniği ise 29 Eylül’de
ı EYLÜL 2015
47 katılımcı ile
gerçekleşen
etkinlikte
eski ve yeni
standarttaki
hususlar
karşılaştırılarak;
yeni standardın
önemli noktaları
hakkında bilgi
paylaşımı
yapıldı.
ı EYLÜL 2015
TÜDÖKSAD Toplantı Salonu’nda düzenlendi. “İnorganik Bağlayıcılar Bilgilendirme Toplantısı” konulu etkinlikte inorganik
bağlayıcılar teknolojisi hakkındaki son gelişmeler TÜDÖKSAD üyesi olan ASK Chemicals Türkiye ve Metko HA firmalarından
katılan yetkililerce katılımcılara anlatıldı ve
sonrasında konu ile ilgili olarak soru-cevap
kısmına geçilerek bilgilendirme yapıldı.
Üyelerden gelen talepler doğrultusunda
TÜDÖKSAD Akademi olarak yapılması
planlanan yeni etkinliklerin çalışmaları da
devam ediyor. Bir sonraki etkinlik; 27 Ekim
2015 Salı günü, moderatörlüğü Seyfi Değirmenci tarafından yapılacak olan “ISO TS
16949 - Otomotiv Kalite Standardı Dökümcülerden Ne Bekliyor?” başlıklı seminer
olup,
çok
yakında
tüm
üyelere
duyurulacak.
13
AHDE VEFA
Türk Sanayisinin Acı Kaybı:
Ahmet Arkan
Eski milletvekili ve Arpek Arkan A.Ş. ve Arfesan Kurucusu ve Yönetim Kurulu
Başkanı duayen sanayici Ahmet Arkan vefat etti.
21. dönem milletvekili, Cumhuriyet Aydını, Arpek
Arkan A.Ş. ve Arfesan Kurucusu ve Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Arkan hayatını kaybetti. Ahmet Arkan hem başarılı bir sanayici hem de milli
bir siyasetçiydi. 45 yıllık sanayicilik geçmişinde
birçok başarılara imza attı. 1969 yılında kurduğu Arpek Arkan, Arfesan adlı üretim tesislerini
önemli birer marka yaptı. TOSB Taysad Organize Sanayi bölgesi ile TAYSAD kurucularından ve
1986-1996 yılları arasında TAYSAD Yönetim Kurulu Başkanlığı da yapan Ahmet Arkan, İstanbul
Sanayi Odası’nda da (İSO) aktif görevlerde bulundu ve İSO’dan “Ömür Boyu Onur Ödülü” aldı.
Türkiye
Döküm
Sanayicileri
Derneği
(TÜDÖKSAD) üyesi de olan Ahmet Arkan, 2014
yılında Türkdöküm’e verdiği röportajda “Benim
ne olmak istediğim yaşamım boyunca çok
önemli olmadı. Ben neyle karşılaştıysam, onun
en iyisi olma kavgasını verdim” diyordu ve bu
felsefeyle 70 yıllık yaşamına bir çok başarı sığdırdı. Türkiye sanayisinin gelişimi için milletvekili olduğu dönemde de çaba sarf eden Ahmet
Arkan geride bir çok başarı, önemli sanayi ve
ticaret kuruluşları bırakarak aramızdan ayrıldı.
14
ı EYLÜL 2015
KAPAK KONUSU
Türkiye’de Alüminyum
Döküm Sanayinin
Görünümü
Türk imalat sanayinin temel taşlarından olan Türk
döküm sektöründe alüminyum döküm sanayinin
birçok açıdan durumu ve ilerleyişi, TÜDÖKSAD
tarafından yürütülen detaylı envanter çalışması ile
değerlendirildi.
16
ı EYLÜL 2015
D
ökümcülük; metalleri işlemek ve şekillendirmek konusunda yüzyıllardır kullanılagelen en önemli endüstri dallarından birisi.
Gündelik hayatımızın her aşamasında; kuyumculuktan, ağır sanayi tezgâhlarına, tarım makinelerinden gemi makinelerine kadar çok değişik alanlarda
döküm yöntemi ile üretilen malzemeler kullanılıyor.
Birçok sanayi işletmesinde de dökümhaneler bulunuyor.
Türkiye’de döküm sektörü ve zanaatı köklü tarihsel geçmişi ile beraber sanayileşme döneminde
özel teşebbüs yatırımları ile gelişerek Avrupa’da ve
dünyada önemli bir noktaya ulaştı. Türkiye döküm
üretimi 2014 yılı rakamları itibari ile Almanya ve
İtalya’yı takiben Avrupa’da 3. sıraya yerleşmiş olup,
dünyanın önde gelen döküm üreticileri arasında
yükselmeye devam etti. Sektör, 2013 yılı dünya sıralamasında ise 12. sırada yer aldı.
1.1. Üretim Yöntemleri ve
Teknoloji
Demir ve çelik döküm sanayi; endüksiyon, elektrik ark ocakları veya kupol ocaklarında, çeşitli pik
demiri, metal hurdaları ve ferro alaşımların ergitilerek, kalıplama tesislerinde hazırlanmış kum,
seramik veya metal kalıplar içerisinde şekillendirilmesi ve özel ısıl işlemler ile değişik mekanik
özellikler kazandırılması sureti ile pik döküm,
çelik döküm, sfero döküm ve temper döküm türündeki ürünleri ham döküm, işlenmiş döküm ve
mamul olarak üreten bir sektör.
Demir dışı metallerin dökümünde de benzer
yöntemler kullanılırken, alüminyum ve zamak
parça üretiminde yüksek hız ve verimlilikte basınçlı döküm yöntemleri hızla gelişiyor.
ISIC Rev.4 NACE Rev.2
C
24
243
24.5
2431
24.51.00
24.52.00
24.53.01
24.53.99
2432
24.54
ı EYLÜL 2015
3.
Türkiye döküm
üretimi 2014 yılı
rakamları itibari
ile Almanya ve
İtalya’yı takiben
Avrupa’da 3.
sıraya yerleşti.
Metal döküm üretim yöntemi, Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararası Standart Sanayi Sınıflandırması (International Standard for Industrial Classification) ISIC Rev.3 ve Rev 3.1’de, 273 kod ile
gruplandırıldı. 2008 yılında yapılan değişlikle, ISIC
Rev.4 yayınlandı ve metal döküm sanayi kodu 243
olarak belirlendi. Alt kırılımlarda, Kod 2431 demir
ve çelik dökümünü, Kod 2432 ise demir dışı metallerin dökümünü kapsıyor.
Bir diğer sınıflandırma ise Avrupa Birliği’nde
ekonomik faaliyetlerin istatistiksel olarak sınıflandırılmasını sağlayan bir sistem olan NACE
(Nomenclature générale des Activités Economiques dans les Communautés Européennes).
NACE Rev. 2’de tüm metallerin dökümü Kod 24
ile sınıflandırıldı.
Döküm sektöründe kullanılan üretim proseslerini; metal ergitme, kum hazırlama, maça imali,
kalıplama, dökme, temizleme, ısıl işlem, taşlama
ve kaplama olarak sıralayabiliriz.
Döküm üretim yöntemi sanayi üretiminin temel unsurlarından ve bu teknik ile üretim yapan
kuruluşlar ikiye ayrılıyor. Bunlardan birinci bölüm,
tamamen müşteri talepleri doğrultusunda döküm
mamulleri üreten kuruluşlar; diğerleri ise, bitmiş
ürünlerinde kullandıkları malzemeler için döküm
prosesi ile üretim yapanlar (örneğin kilit ve fermuar üreticilerinin zamak dökümhaneleri, elektrik motoru üreticilerinin alüminyum dökümhaneleri mevcuttur). Bazı tesisler ise döküm tekniği ile
ürettiklerini son işlemlerden geçirdikten sonra
nihai ürün olarak son kullanıcıya ulaştırıyor. Bunlara örnek olarak radyatörler, alaşımlı otomobil
jantları, kapı kolları gibi ürünler gösterilebilir.
NACE Rev.2 Definition
Manufacturing
Manufacture of basic metals
Casting of metals
Casting of iron
Casting of steel
Casting of light metals
This class includes:
- casting of semi-finished products of aluminium,
magnesium, titanium, zinc etc.
- casting of light metal castings
Casting of other non-ferrous metals
This class includes:
- casting of heavy metals
- casting of precious metals
- die-casting of non-ferrous metal castings
Açıklama
Üretim
Ana metallerin üretimi
Metallerin dökümü
Demir dökümü
Çelik dökümü
Hafif metallerin dökümü
Bu sınıfın kapsamı:
- Aluminyum, magnezyum, titanyum, çinko vb
malzemelerden dökülen yarı mamulleri
- Hafif metallerin dökümü
Diğer demir dışı metallerin dökümü
Bu sınıfın kapsamı:
- Ağır metallerin dökümü, (bakır ve alaşımları vb)
- Değerli metallerin dökümü
- Demir dışı metallerin kokil kalıba dökümü
17
KAPAK KONUSU
2.1. Sektörün Türkiye
Ekonomisindeki Yeri
Döküm ürünleri hemen hemen tüm sanayi dallarında girdi olarak kullanılıyor ve bu nedenle dökümcülük imalat sanayinde “olmazsa olmaz” bir
öneme haiz. Döküm yöntemi ile üretilen birçok
mamul imalat sanayinin her alanında kullanılıyor. Öyle ki, üretilen sanayi mamullerinin yüzde
90’ında en az bir adet döküm ürünü bulunuyor
Türk döküm sektörü, Türk imalat sanayinin temel taşlarından biri. Dizayndan, prototipe, testlere
ve nihai ürüne kadar geçen sürede teknik bilgi birikimi ve tesisleri ile başta makine, ulaşım araçları
ve savunma sanayi olmak üzere tüm üretim taleplerini karşılayabilecek yetenekte.
Döküm sanayi sektörü, katma değeri yüksek
bir üretim alanı. Girdilerinin yüzde 70’inden fazlası yurtiçi kaynaklı olup, yüksek nitelikli istihdam
yaratıyor. Bununla beraber çıktıları birçok sanayi
üretimi için temel oluyor. Bu durumun en çarpıcı
örnekleri pompa ve vana üretimi.
Sektörün temel müşterisi ana üretim sanayi
olurken, sektör ancak ana sanayinin kuvvetli olduğu ülkelerde pazar bulabiliyor. Döküm diğer
üretim metotlarına göre sahip olduğu üstünlükleri
ve gelişen modern teknolojiler ile hem dünyada
hem de Türkiye’de uzun yıllar önemini koruyacak.
Hitap ettikleri pazarlardaki gelişmeler, rekabet güçlerinin değişimi, yeniliklerin takibi ve uygulanması ve mali güçler göz önüne alındığında,
Türkiye’de faaliyet gösteren birçok döküm fabrikası ve atölyesinin AB ve ABD’deki örnekleri
gibi uzun vadede ayakta kalması zor. Takribi 2
milyon tonluk yurt içi kapasitenin 1,4 milyon tondan fazlası büyük ölçekli firmalar tarafından üretildiğinden, toplam üretim kapasitesinde yakın
gelecekte önemli bir düşüş olmayacak.
Bu büyük firmalar da, rekabet güçlerini koruyacak idari, teknik, ticari ve en önemlisi ürün
yapısı yönünden atılımlar yapmazlarsa uzun vadede sayıları azalacak.
2.2. Türkiye’de Döküm
Firmalarının Sayısı
Döküm prosesi birçok işletmenin içinde kendi
üretimleri kapsamında mevcut. Bu işletmeleri
entegre tesis olarak değerlendirmemiz mümkün. İşletme döküm yapıyor ancak döküm satmıyor, bitmiş ürün üretimi ve satışı yapılıyor. Örnek,
kilit ve musluk bataryası üretimi. Firma sayılarının tespitinde bu ayrıntı en önemli parametre.
Türkiye’de dökümhane veya dökümcüler sayıldığında 2000’li yıllarda 1400’e yakın isimden
söz ediliyorken, TÜDÖKSAD tarafından yürütülen detaylı envanter çalışması ile faaliyeti metal
döküm ürünü ve satışı olan işletmelerin sayısı
2015 yılında 962 olarak sayıldı.
TÜDÖKSAD tarafından başlatılan ve halen
devam eden detaylı envanter çalışmasının ilk
çıktılarına göre, Türkiye’de faaliyette bulunan
dökümhaneler temel yapılarına göre sınıflandırılıyor olup, detaylı sektörel değerlendirmeler
halen devam ediyor.
ISO - TÜRKİYE’NİN 500 BÜYÜK SANAYİ KURULUŞU – 2008 – 2014 Aluminyum Döküm Firmaları ve Satış Ciroları
2014
130
158
183
196
515
651
703
796
946
18
2013
135
141
186
170
585
563
782
815
-
2012
127
162
268
176
546
620
818
863
-
2011
112
132
254
154
402
599
820
766
-
2010
145
158
314
171
480
685
860
834
-
2009
220
209
444
185
463
686
839
897
-
2008
111
178
354
152
455
559
839
876
-
Firma İsmi
Componenta Dökümcülük AŞ
CMS Jant Makina Sanayii AŞ
Maxion İnci Jant Sanayi AŞ
Federal-Mogul Piston Tesisleri AŞ
Cevher Döküm Sanayii AŞ
Cevher Jant San AŞ
Akım Metal San AŞ
Çelikel Alüminyum Döküm San. AŞ
Kırpart Otomotiv Parçaları San Tic AŞ
Toplamlar
2014
705.484.870
594.816.780
525.014.068
495.953.118
206.625.159
162.584.884
151.209.713
129.712.618
101.450.953
3.215.497.555
2013
606.465.041
571.718.843
470.502.746
497.892.858
159.534.415
165.389.236
117.611.034
113.224.979
2.791.186.621
ı EYLÜL 2015
Büyüklüklerine göre işletmelerin
değerlendirilmesi:
Döküm sanayi sektöründeki yapı; büyük sanayi kuruluşları, KOBİ’ler ve mikro işletmeler olmak üzere
üç ana grup altında inceleniyor.
Büyük Sanayi Kuruluşları:
1980’li yıllardan itibaren Türkiye’de artan otomotiv
ve yan sanayi yatırımlarına paralel olarak, önde gelen holdinglerin ve yerli girişimcilerin yeni yatırımları
ve mevcut işletmelerinin de büyüyerek 30 bin tonun
üzerinde yıllık kapasiteye ulaşan, büyük çoğunluğu
demir grubu dökümhaneleri olan tesisler mevcut.
30 bin ton üzeri yıllık kapasiteye sahip 15 firma
Türkiye kapasitesinin yüzde 58’ini ve 10 bin -30
bin ton arası kapasiteye sahip 17 firma ise Türkiye
kapasitesinin yüzde 13’ünü karşılarken, bu gruptaki
32 kuruluş toplam Türkiye demir döküm kapasitesinin yüzde 71’ini temsil ediyor.
Ağırlıklı olarak çıktılarının çoğunluğu otomotiv,
kamyon ve beyaz eşya sektörleri. Aralarında nihai
ürün üreten dökümhanelerin de bulunduğu büyük
grup sanayi kuruluşlarının çoğunluğu Avrupa ülkelerindeki ana sanayicilerin güvenilir tedarikçileri
oldular.
Otomotiv ve benzeri ana sanayiler, küresel rekabet nedeniyle kendi fiyatlarını düşürmek ve/veya
kâr marjlarını yükseltmek için, sistem teslimatçılarına fiyat baskısı yapıyor. Bu baskı ise döküm sanayi
gibi diğer alt sanayicilere yansıyor. Sonuç olarak,
alt sistemlerin büyük bir kısmını oluşturan basit dökümler, ağırlıklı olarak daha ucuz enerji ve işgücü
ile devlet desteklerinin olduğu ülkelerden tedarik
edilmeye başladı. Otomotiv sanayicileri, hangi ülkede üretim yapıyorlarsa, alt sistem üreticilerini de
yanlarında istiyor. Alt sistem üreticileri ise döküm
taleplerini gittikleri ülkelerden temin ediyor veya
mevcut üreticilerinin bu ülkelerde stok tutma sureti ile JIT ( just in time) teslimat yapmalarını talep
ediyor. Alt sistem konusundaki bu beklentiler, ana
üreticilerin yatırım kararlarında yönlendirici rol oynuyor.
Son zamanda özellikle otomotiv ana sanayi ve
yan sanayinde yurtiçinde planlanan yeni komponent yatırımları döküm sektörüne iç pazarda da
genişleme imkanı yaratacak.
Bu gruptaki firmalara yabancı yatırımcıların giderek artan ilgisi dikkat çekiyor.
KOBİ’ler
KOBİ tanımına giren ve sektör firmalarının sayıca
çoğunluğunu temsil eden işletmeler grubu. Birçoı EYLÜL 2015
%
58
30 bin ton üzeri
yıllık kapasiteye
sahip 15
firma Türkiye
kapasitesinin
yüzde 58’ini
temsil ediyor.
ğu bireysel atölyelerin büyümesi ile pazarda payını
artırmış, son 15 yıl içinde ihracata başlamış, sermaye birikimini yatırıma yönlendiren firmalar. Müşteri
profilleri ve üretim yetenekleri çok geniş.
Orta-uzun vadede KOBİ’lerin otomotiv ve benzeri sanayiye gerek finansman yapısı, gerek kalite
ve istenilen sertifikalar nedeniyle yüksek serilerde
ürün vermesi beklenmemeli. Bu işletmeler makine
imalat ve inşaat sektörü gibi kısa serili, değişik malzemelerden değişik ağırlık ve parça türlerinde ve
özellikle çok fazla fiyat baskısı olmayan sektörlere
yönelik üretim yaparak gelişimlerini devam ettirecekler. Bu işletmelerin rekabetçi olabilmeleri için
bir alternatif ise, kendi dizayn ettikleri ya da geliştirdikleri bir vitrin malını nihai tüketiciye yönelik
olarak üretip, monte ederek pazarlamaları. İhracat
yeteneği gelişenler için ise yabancı firmalar ile ortaklıklar mümkün olacak.
Kümelenmeler
2009 yılında AB proje desteği ile sektörde “Döküm
Kümelenmesi” yapısına gidildi ve proje Konya’da
yürütülerek gerekli altyapı hazırlandı. Ortak teknik
ve idari eğitimler ile küme, rekabeti arttıracak faaliyetler yapıyor. Konya döküm kümesinin sektöre
önemli katkılar sağladığı izlenirken, bu durum bir
başarı örneği olarak değerlendirilebilir.
Mikro İşletmeler:
Çok küçük aile işletmeleri olan mikro işletmeler,
dökümü zanaat olarak yürütüyor. Yurt sathında
yaygın olarak bulmak mümkün fakat rekabet güçleri çok zayıf. Uzun vadede, 2–3 kişilik bu tarz aile
dökümhanelerinin sayıları önemli ölçüde azalacaksa da, yedek parça gibi mamuller için her şehirde
mikro boyutta 3–5 tane dökümcünün kalması beklenmeli.
Mikro işletmeler; yüksek genel giderleri, tekno
İstihdam Düzeyi, Niteliği ve Maliyeti
19
KAPAK KONUSU
gösteren işletmelerin büyük çoğunluğu (110) mikro
işletmelerden oluşuyor, bunların 18 tanesi de KOBİ
ölçekli (GRAF BALONLU).
lojik yatırım yapmaya elverişsiz finansal yapıları,
nakit akış problemleri ve yönetimin sadece aile
üyelerinden oluşması gibi birçok nedenle hem üst
kategorideki otomotiv sektörüne hem de bir alt
kategorideki tüketim sektörüne sürdürülebilir hizmet ve ürün sağlamakta zorlanıyor. Bu işletmeler,
sermaye arttırarak ve teknik altyapılarını geliştirip
yapısal değişiklikle büyüyerek bir üst kategoriye
geçebilir, daha da küçülüp niş/dar pazarlarla yetinebilir ya da dünyadaki birçok benzerleri gibi pazardan çekilmek zorunda kalabilecekler.
Üretim cinslerine göre işletmelerin
değerlendirilmesi:
Sektörde çok farklı teknik ve ticari özellikte işletmeler bulunuyor. 2014 yılında, demir - çelik döküm
sanayinde 490 kuruluş, demir dışı döküm sektöründe ise 381 kuruluş faaliyet gösteriyor. Alüminyum dökümde faaliyet gösteren 163 firma bulunuyor. Bunlardan 43 tanesi KOBİ olup bünyelerinde
30 ile 100 kişi arasında işçi çalıştırıyor. Bu işletmelerin yanı sıra, 100’ü aşkın küçük atölye şeklinde
aile işletmesi mevcut. Zamak dökümde faaliyet
20
Grafik 1
Döküm
Sanayindeki
İstihdamın
Yıllara göre
Değişimi
Grafik XXX
Avrupa
ülkeleri tesis
başına üretim
ortalamaları
Döküm sanayi, 2014 yılında 33 bin kişiye istihdam
yarattı. Demir - çelik döküm sanayinde faaliyet gösteren kuruluşlar 2014 yılında yaklaşık 23 bin kişiye;
demir dışı döküm sektöründeki işletmeler ise 10
bin kişiye iş imkânı sağladı. Sektördeki mavi yakalı
sayısı 19 bin 300 kişi, bunların yüzde 67,4’ü ise kalifiye eleman. Gerçekleştirilen yeni kapasite yatırımları ile kişi başına düşen döküm üretimi de artıyor.
Grafik XXX’de görüldüğü üzere; dünyanın önde
gelen üreticileri ile mukayese edildiğinde kişi başına döküm üretim miktarlarımız hedeflerin çok
gerilerinde. Önümüzdeki dönemlerde kişi başına
verimliliği yükseltecek doğrultuda yatırımlar bekleniyor.
Türkiye’de Alüminyum Döküm;
Alüminyum yüksek basınçlı döküm firmaları yatırımlarına devam ederken, artan iç ve dış talep ile
her yıl gibi bu yıl da üretim miktarlarını artırdı. Sektörde ürün çeşitliliği arttıkça ileri teknoloji yatırımları gözleniyor. Talep artmakla beraber konjonktürün
yarattığı pazar daralması nedeniyle AB ülkelerindeki dökümhaneler ile çok sıkı rekabet yaşanıyor.
Kapasite kullanımı yüzde 75’in üzerinde.
Alüminyum alaşımlı jant üretimi büyümesine devam ediyor. Rakamlar 15 milyon adet jant üretildiğini
gösteriyor. Bu üretimin tonaj karşılığı yaklaşık 150 bin
ton alüminyum döküm üretimi.
Sektörde 55 firmanın kum ve kokil döküm, 169 firmanın yüksek basınçlı döküm olmak üzere, 224 firmanın
ı EYLÜL 2015
Avrupa’nın İlk 5 Döküm Ülkesinin Toplam
Hafif Metal Döküm Üretimi 2014
1.008.795
730.338
340.000
Almanya
İtalya
Polonya
300.000
297.117
Türkiye
Fransa
üretim yaptıkları, toplam hesaplanan üretim kapasitesinin 350 bin ton olduğu tespit edildi. Jant hariç toplam alüminyum döküm üretiminin 140 bin ton civarında gerçekleştiği hesaplanıyor.
Zamak/Çinko alaşımları özellikle inşaat - yapı
bileşenleri alanındaki talepler ile büyüyor. 134 firmanın hesaplanan kapasitesi 40 bin ton, 2014 yılı
üretimleri 31 bin ton olarak tespit edildi. 1500 civarında istihdam tahmin ediliyor.
Alüminyum Döküm Sanayi:
Yurtiçi ve yurtdışı talebin önemli şekilde gelişmesi nedeniyle alüminyum döküm üretimi özellikle
2005 yılından itibaren önemli artış gösterdi Türkiye
2014 yılında gerçekleştirdiği 300 bin ton üretim ile
CAEF verilerine göre Avrupa’nın 4. büyük alüminyum döküm üreticisi.
Yeni gelişmekte olan alüminyum dökümde özellikle yerli otomotiv sanayinin gelişmesi ve döküm
ihracatında talep artışı nedeniyle önümüzdeki yıllarda daha hızlı büyüme bekleniyor.
Alüminyum sektöründe kapasite kullanım oranı yüzde 85’in üzerinde. Ancak kapasite kullanım
oranları ürün cinsine ve üretim proseslerine göre
büyük değişiklikler gösteriyor.
Grafik 12.
Alüminyum
Döküm Üretiminin Yıllara
Göre Gelişimi
Alüminyum döküm sektörünün yurtiçinde en
önemli kullanım alanları şunlar:
Otomotiv sanayi (alaşımlı jant, dişli kutuları, silindir kafaları)
Elektrikli aletler ve elektronik sanayi (elektrik
motor gövde ve kapakları, buat kutuları, cep telefonları, TV, video, müzik sistemleri)
Mobilya sanayi (masa ve koltuk ayakları)
Beyaz ve kahverengi eşya (dişli kutuları, kapaklar, kulplar)
Döküm sektöründe kullanılan birincil alüminyum
hammaddeleri Rusya, Dubai, Bahreyn ve AB’den ithal edilirken, ikincil alüminyum ise iç piyasadan temin ediliyor. Alüminyum döküm sanayinde makine
parkının yüzde 70’i AB menşeli, yüzde 20’si yerli
üretim, diğerleri ise Uzakdoğu menşeli.
ALUMİNYUM DÖKÜM ÜRETİMİ (ton)
2010
* YBD
75.000
* Kum
13.000
* Alçak Basınç 4.000
* Jant
90.000
* Hassas
450
Toplam
182.450
2011
92.000
13.000
4.000
93.000
500
202.500
2012
97.000
14.000
4.500
120.000
500
236.000
2013
110.000
15.000
5.000
140.000
500
270.500
2014
120.000
15.000
5.500
145.000
750
286.250
Alaşımlı Jant Üretimi :
Türkiye’de alüminyum alaşımlı yerli jant üretimi 25
yıl önce yıllık 20 bin - 25 bin adet olarak başlarken,
bugün 15 milyon jant/yıl kapasiteye ulaşıldı Sektörde üçü yabancı ortaklı 7 adet alüminyum jant üreticisi mevcut. Bu tesislerimizde 4 binin üzerinde nitelikli çalışan istihdam ediliyor. Alaşımlı jant üretim
üssü haline gelen İzmir’de 15 milyon adet/yıl kurulu
kapasiteye ulaşılırken, 2014 yılında yüzde 97 kapasite ile üretim yapıldı, üretimin yüzde 80’i OEM;
yüzde 20’si yan sanayiye oldu. Üretimin yüzde 90’ı
ise ihraç edildi. Bu firmalardan CMS, Componenta,
Cevher Jant ve Maxion HL yerli ve yabancı OEM’lere (Renault, Fiat, VW, Peugeot, BMW, Bentley, Audi,
Mercedes) alüminyum jant satıyorken, ihracat
oranları yüzde 80’e ulaşıyor.
Alüminyum Yüksek Basınçlı Döküm
Alüminyum döküm üretiminin yüzde 80’i yüksek basınçlı döküm, yüzde 15’i gravite (kokil)
döküm, yüzde 5’i ise alçak basınçlı döküm prosesleri ile oluyor. Alüminyum ve zamak döküm
yapan 380 civarında işletme bulunuyor ve bunların 295 tanesi yüksek basınçlı makinelere sahip.
ı EYLÜL 2015
21
KAPAK KONUSU
Üretimin yüzde 50’si otomotiv, yüzde 25’i beyaz
eşya, yüzde 10’u elektronik, yüzde 5’i pompa ve
makine ve yüzde 10’u elektrik motorlarına dağıldı.
Zamak Döküm
Zamak dökümhaneleri çoğunlukla KOBİ-mikro
boyutlarında firmalar. Temel müşterileri inşaat,
mobilya, beyaz eşya, konfeksiyon ve çanta aksesuarları, kilit, elektrik / elektronik sanayi ile otomotiv sanayi. Endüstriyel boyuttaki tesisler az sayıda.
2009 yılında yapılan araştırmada toplam 227 işletme tespit edilirken, küresel krizin etkisi ve alternatif plastik malzemelerin kullanımının artması
ile pazarın ve sektörün küçüldüğü düşünülüyor.
Döküm Sanayi Dış Ticareti
3.1. Döküm İhracat Rakamları
2014 yılında sektörün ihracatının 1 milyon ton ile
miktarsal olarak yüzde 59, değer olarak ise yüzde 75 civarında gerçeklemesi ve 2,7 milyar Euro
– (3,7 Milyar USD) ihracat cirosuna ulaştığı hesaplanıyor. Bu miktarın içinde alüminyum dökümün
miktarı 250 bin tona yaklaştı.
Toplam ihracatın yüzde 75’i Avrupa ülkelerine
gerçekleşti. Bu miktara yerli imal edilmiş araç, sanayi malı ve teçhizatta bulunan döküm parçalar
dahil edilince sektörün ihracat tutarının 3.5 milyar
€’yu geçtiği düşünülüyor.
1995 yılından itibaren başlayan ihracat artışı
ile sektör büyümesi hızlanmış, özellikle 1994 ve
2008 yılı krizleri Türk döküm sanayinde ihracatın
önemini kanıtladı. Çeşitli yurtdışı fuarlara katılım
yoluyla yapılan yurtdışı satışlar, büyük birkaç işlet-
22
Grafik 13.
Metal Döküm
Üretimi ve
İhracatının
Gelişimi
menin dışına çıktı ve Anadolu’daki birçok döküm
fabrikası da ihracat yapar hale geldi. Emek yoğun
bir sanayi olmakla birlikte yüksek teknoloji gerektiren ağır endüstri makineleri yatırımını da içerdiğinden dolayı özel önem taşıyan döküm sektörü,
sanayileşme hamlesine paralel olarak gelişmeye
açık. Otomotiv sanayinin gelişmesi ve montaj yerine yerli üretim ve işleme ağırlıklı yatırımların yapılması ile döküm sanayinde bu konudaki taleplerin
de artması bekleniyor.
Türk döküm sanayinin, Polonya, Hindistan ve
Çin gibi diğer gelişmekte olan ülkeler ile düşük
katma değerli ürünlerde rekabet etmek yerine,
katma değeri daha yüksek ve gelişmiş ülkelerde
üretilen ürünlere kayması ve bu segmentteki payını artırması gerekiyor.
Döküm ürünleri ağırlık/kıymet oranı düşük
ürünler olduğundan navlun bedeli dış ticarette
önemli bir maliyet kalemi oluyor. Verimli demiryolu ve denizyolu taşımacılığı sektörün ihracat maliyetlerini düşürecek ve rekabet gücünü artıracak.
Batı Avrupa ülkelerindeki pazarlardan uzaklığı nedeniyle, navlunun mal bedeli içindeki payı yüzde
10–15 seviyelerinde.
Otomotiv sektörüyle birlikte gelişen ve yatırımlarını artıran Türk döküm sektörü, otomotiv sektöründe yerli katkı oranının düşük seviyede kalması
nedeniyle yurtdışına açıldı ve kapasite kullanımını yüksek tutabilmek için son 10–15 yıl içerisinde Avrupa ve ABD ile önemli ihracat bağlantıları
gerçekleştirdi. Bu durum hem küresel teknolojiye ulaşabilmede, hem de işgücünün uluslararası
alanda tecrübe kazanmasında Türkiye lehine
ı EYLÜL 2015
Döküm Sanayi İhracatçılar Sıralaması - 2014 – 2006 – Aluminyum Döküm Firmaları TİM 1000
İHRACAT ($)
2013
2010
2007
2014 2013 2012 2011 2010 2007 FİRMA ADI
49
204.495.532 167.024.430 229.636.264
COMPONENTA DÖKÜM TİC. SAN. AŞ
46
69
51
47
43
42
185.272.512 200.891.510 223.481.335
CMS JANT VE MAKİNA SAN. AŞ
49
52
50
49
59
134 181
179.972.050
66.067.571 69.011.562
MAXİON İNCİ JANT SANAYİ AŞ
170
117
71
72
80.045.016
59.082.929 78.721.886
178 201 183 125 157 202 CEVHER DÖKÜM SAN. AŞ
449
28.102.070 34.949.631
528 492 ÇELİKEL ALÜM. DÖKÜM İMAL SAN. AŞ 26.811.743
512 585 547
22.073.227
KIRPART OTOMOTİV PARÇ.I SAN. AŞ
683 942
26.564.833
AKIM METAL SANAYİ VE TİCARET AŞ
773 777 764
SÜPERPAR OTOMOTİV SANAYİ TİC AŞ 894 728
EDS ENJEKSIYON DOKUM SAN TIC AS 795
988 541.730.287 543.751.458 796.722.357
TOPLAMLAR
rol oynadı.
Türk döküm sanayi ihracatında 2000 yılından
itibaren sürekli artan bir gelişme trendi gözleniyor (Grafik XXX). İhracatın içinde AB ülkelerinin
payı büyük bir yer tutuyor.
İhracattaki bu artış, Çek Cumhuriyeti ve
Polonya’nın yanı sıra Hindistan, Çin ve İran’lı
üreticilerin sübvansiyonlu ve/veya dampingli fiyatlar ile Avrupa pazarlarındaki rekabete karşılık üretilen katma değer ve nitelikli üretimler ile
sağlanıyor. Bunun yanı sıra uygulanmakta olan
kur politikaları, tüm ihracat yapan sektörlerde
olduğu gibi, döküm sektörünün de yurtdışı pazarlardaki rekabet gücünü değiştiren bir unsur
oluyor.
Döküm
sektörünün
toplam ihracata katkısı, Türkiye İhracatçılar
Meclisi (TİM) tarafından
yapılan ilk “1000 İhracatçı Firma” araştırmasında da görülüyor (Tablo
XXX).
Sektörün İthal Girdileri
Döküm sanayinde kullanılan alaşım malzemeleri de ithal kaynaklardan
temin ediliyor. Demir
çelik sanayinde de ortak
kullanılan metalik alaşım
malzemelerinde istenen
nitelik ve miktarlarda
malzemeler temin etmek
mümkün oluyor.
Alüminyum
döküm
hammaddelerinde
ise
tek yerli üretici olan Seyı EYLÜL 2015
2014
251.150.281
210.952.776
177.102.268
93.741.953
39.460.938
31.376.394
27.945.546
24.603.921
22.444.156
878.778.235
dişehir alüminyum arzı yetersiz kalıyor. Tesisin
yatırımlarını tamamlayarak üretimini artırması
bekleniyor. Sekonder alüminyum alaşımlarının
da iç piyasadan tedariği ve kullanımına rağmen
gelişen kalite standartlarına uygun üretim için
nitelikli ithal hammadde ihtiyacı da artıyor.
2014 yılında üretilen 300 bin ton aluminyum
döküm için yaklaşık 170 bin ton primer hammaddenin LME fiyatlarıyla ithal edildiği tahmin
ediliyor.
Alüminyum Dökümde Hammadde Dengesi
ALUMİNYUM DÖKÜM ÜRETİM GİDERLERİ (ton)
Toplam Hammadde İhtiyacı
2010
218.940
Primer 128.940
Seconder 90.000
2011
243.000
136.680
106.320
2012
283.200
170.580
112.620
2013
324.600
198.000
126.600
2104
343.500
207.000
136.500
ALUMİNYUM DÖKÜM İÇİN HAMMADDE İTHALAT (ton)
2014*
2013
İşlenmemiş Diğer Alaşımlardan Dilim ve Kütükler 230.207 234.326
İşlenmemiş Diğer Aluminyum Alaşımları 132.333 170.204
(* Eylül 2014 verilerine göre endekslenmiştir.)
23
Global
PARTNERİNİZ.
Uluslararası geniş ağımız,
Stok gücümüz ve
Kaliteli ürünlerimiz ile ...
SEKTÖRDE
20 YIL
www.aveks.com
İmes Sanayi Sitesi C Blok 306 Sk. No. 4
Yukarı Dudullu, Ümraniye, İstanbul, 34775
T. +90 (216) 540 00 60 F. +90 (216) 540 00 61
Eski Yapanlar Plaza No. 1/1 K. 6
S.M. Fatih Öngül Sk. Kozyatağı, İstanbul, 34742
T. +90 (216) 410 00 60 F. +90 (216) 410 00 90
E-5 Karayolu Üzeri Tavşanlı Mevkii
Yolbulan Antrepo Yanı Gebze,Kocaeli
T. +90 (262) 724 99 14-15 F. +90 (262) 724 99 12
FUAR
EUROGUSS 2016
Uluslararası
Basınçlı Döküm
Fuarı’na Doğru
12-14 Ocak 2016 tarihleri arasında
düzenlenecek olan fuarın hazırlık
çalışmaları sürerken Alman Basınçlı
Döküm Sanayicileri Derneği (VDD)
Başkanı Gerd Röders ile yapılan
söyleşiden otomotiv sektöründe
daha hafif parçalara yönelik
trendler, 3D yazıcılar ile üretim
gibi yenilikler ve eş zamanlı olarak
gerçekleştirilecek olan Uluslararası
Alman Basınçlı Döküm Kongresi’nin
içeriği hakkındaki görüşlerinden
satır başlarını paylaşıyoruz.
A
vrupa Birliği’nin 2020 yılına kadar motorlu
taşıtlardaki emisyon oranının 95 CO2/km
değerine düşürülmesi yönünde koyduğu
hedeflerden sonra otomotiv üreticileri bu doğrultuda motorların ağırlıklarının azaltılması amacıyla
daha hafif parçalara yönelerek verimliliği artırma
politikalarına ağırlık veriyor.
Röders; söz konusu politikalar sonucu basınçlı
döküm ile üretilen motor parçalarının da hafifletilmesi konusunda basınçlı döküm sanayicileri;
makina imalatçıları, hammadde tedarikçileri ve
üretim sonrası işlemler alanında faaliyet gösteren
firmalar ile sürekli ortak çalışmalar yapmakta ve
inovatif çözümler ortaya koymakta olduğunu paylaşıyor. Çalışmaların sonucu gayet başarılı. Hatta
Alman Alüminyum Derneği (GDA) ile Initiative Zink
ödüllerine aday olacak derecede çözümler ortaya
çıkıyor. Otomotiv üreticilerinin bu yöndeki taleplerinin karşılanacağına dair hiçbir şüphe yok.
Yeni gelişen bir teknoloji olan 3D yazıcılar ile
parça üretiminin döküm tekniğinin yerini alıp ala-
26
mayacağı konusunda ise Röders; teknolojinin
üreticilere önemli derecede esneklik sağlaması
ile beraber gerekli ekipmanların maliyetlerinin de
düşmesi sonucu 3D teknolojisinin önemli bir seviyeye gelebileceğini düşünüyor. Ancak her zaman
diğer üretim tekniklerinin kullanımına devam edileceğini belirten Röders; döküm sektöründeki yenilikçi gelişmeler ve basınçlı döküm teknolojisinin
sunduğu sadece birkaç saniye içinde parça üretebilme, CAD/CAM yazılımları ile çok kısa sürede
proseste yeniliklerin yapılabilmesi gibi avantajlar
sayesinde sektörün yüksek serilerin üretiminde
pozisyonunu koruyacağını öngörüyor.
12-14 Ocak 2016 tarihleri arasında fuar ile beı EYLÜL 2015
Gerd Röders
Alman Basınçlı Döküm Sanayicileri Derneği (VDD) Başkanı
Röders; söz konusu
politikalar sonucu
basınçlı döküm ile üretilen
motor parçalarının da
hafifletilmesi konusunda
basınçlı döküm sanayicileri,
makina imalatçıları,
hammadde tedarikçileri
ve üretim sonrası işlemler
alanında faaliyet gösteren
firmalar ile sürekli ortak
çalışmalar yapmakta ve
inovatif çözümler ortaya
koymakta olduğunu
paylaşıyor.
raber eş zamanlı olarak gerçekleştirilecek olan
Basınçlı Döküm Kongresi’nin içeriği hakkında da
önemli bilgiler veren Röders; sektörün kapsamının çok geniş olduğunu vurgulayarak basınçlı
döküm prosesinin tüm adımları ile ilgili tebliğler
olacağını belirtiyor. Yeni malzemeler ve parçalar
hakkında önemli bilgilerin paylaşılacağını söyleyen Röders; ayrıca kalıp tasarımında yenilikçi
temperleme metotları, Industry 4.0 ve “Internet of
Things” yani kısaca çeşitli haberleşme protokolleri ile haberleşen ve birbirine bağlanarak, bilgi paylaşarak akıllı bir ağ oluşturan cihazlar sisteminin
dökümhanelere entegrasyonu gibi konularda ilgi
çekici sunumların olacağının altını çiziyor.
ı EYLÜL 2015
27
Nürnberg, Almanya
12 –14 Ocak 2016
Uluslararası Basınçlı Döküm İhtisas Fuarı :
Teknik, Süreç ve Ürünler
Biz basınçlı döküm konuşuyoruz
Yenilikçi teknoloji, verimli süreç yönetimi ve en yeni
ürünler - Hepsi Avrupa’nın lider ihtisas fuarında !
euroguss.com
Sizi memnuniyetle bilgilendirelim !
Feustel Fairs & Travel
Tel +90 212.2 45 96 00
info@feustelfairs.com.tr
Fahri sponsor
VDD Verband Deutscher
Druckgießereien, Düsseldorf
CEMAFON
(c / o VDMA), Frankfurt am Main
Organizatör / Düzenleyen
NürnbergMesse GmbH
Tel +49 (0) 9 11. 86 06-49 16
visitorservice@nuernbergmesse.de
Sadece Foseco Yeter
Foseco, gittikçe artarak karşınıza çıkan zorluklara, sonuçları
açıkça görülen yenilikçi çözümler sunarak operasyonlarınızı
kolaylaştırmaktadır.
Seksen yılı aşkın bir süredir sektörde oyunun kurallarını değiştiren,
fikirleriyle benzersiz bir ün sahibi olan şirketimiz, bütün işlerinize yeni
değerler katmaktadır. Her zaman üstün kaliteli sonuçlar sağlayan Foseco,
bugün artık dünyanın dört bir yanındaki dökümhaneler tarafından tercih
edilen bir ortaktır.
Gerçek potansiyelinizi ortaya çıkarmak için: Sadece Foseco Yeter.
+ Ortaklık
+ Küresel Teknoloji - Yerel Hizmet
+ Yaratıcı, Yenilikçi Çözümler
+ Uzman Tavsiyesi
+ Güvenilirlik
+ Bilgide Öncülük
0262 677 1050
foseco.turkiye@foseco.com
www.foseco.com.tr
DERNEKTEN
Sfero Dökme Demirler İçin Geçerli
Güncel Teknik Tablolar
TS 526 EN 1563:2000 Dökümler-Küresel Grafitli Dökme Demirler standardı,
TS EN 1563:2011(EN) olarak 2012 yılında güncellendi. TÜDÖKSAD tarafından
organize edilen ve 25 Ağustos 2015 günü İstanbul Sürmeli Oteli’nde Seyfi
Değirmenci moderatörlüğünde gerçekleşen EN 1563:2011 standardının teknik
irdelemesi toplantısında konu ayrıntılı olarak tartışıldı.
S
tandartta bahsedilen küresel grafitli dökme demirlerin kum kalıplara döküldüğü,
mekanik özelliklerin 25 mm çap ya da kalınlığa sahip bir döküm numuneden ölçüleceği
belirtilmektedir. Ancak mekanik özelliklerin cidar
kalınlığına bağlı olduğu tablolara bunun üç ayrı
grupta yani 30 mm altı, 30-60 mm arası ve 60200 mm arası olarak yansıdığı görülmektedir.
200 mm üzeri değerlerin tedarikçi ile müşteri
arasında özel anlaşma ile tanımlanması gereği
vardır.
EN 1563:2000 standardı iki ayrı sfero dökme demir grubunu tanımlamaktadır:
-Ferritik-perlitik sfero dökme demirler,
-Katı çözelti ile güçlendirilmiş (SSF) ferritik sfero dökme demirler (“Yeni nesil”)
30
Bu iki gruptaki sfero dökme demir malzemelerin test
numuneleri dört ayrı yöntemle elde edilmektedir:
a) Ayrı döküm, b)Yanyana aynı kalıpta döküm, c)
Parçaya bitişik döküm ve d) Parça üzerinden alınan döküm test numunesi.
Ayrı döküm test parçaları için hangi kalıp türünün kullanılacağı et kalınlığına göre Tablo 4 kullanılarak belirlenmektedir. Yine bu tabloya göre
test çubuğunun çapı seçilebilir.
Ek C’de verilen HBW Brinell sertlik aralıkları tamamen bilgi amaçlı olup, müşterinin sertlik ölçümü istediği bölgedeki et kalınlığına bağlı olarak
bu aralık değişebilmektedir. Tablonun verdiği en
kritik bilgi SSF sfero dökme demirlerdeki sertlik
değişim aralığının 30 HB civarında olduğu ve bunun işleme maliyetlerini düşürmede önemli bir
avantaj sağlayacağıdır.
ı EYLÜL 2015
Malzeme
Kod
EN-GJS-350-22-LTa
EN-GJS-350-22-RTb
EN-GJS-350-22
EN-GJS-400-18-LTa
EN-GJS-400-18-RTb
EN-GJS-400-18
EN-GJS-400-15
EN-GJS-450-10
Et kalınlığı
Numara
5.3100
5.3101
5.3102
5.3103
5.3104
5.3105
5.3106
5.3107
%2 Kalıcı
akma
dayanımı
Çekme
dayanımı
Uzama
t
Rg0,2
Rm
A
mm
MPa
MPa
%
min
min
min
t ≤ 30
220
350
22
30 < t ≤ 60
210
330
18
60 < t ≤ 200
200
320
15
t ≤ 30
220
350
22
30 < t ≤ 60
220
330
18
60 < t ≤ 200
210
320
15
t ≤ 30
220
350
22
30 < t ≤ 60
220
330
18
60 < t ≤ 200
210
320
15
t ≤ 30
240
400
18
30 < t ≤ 60
230
380
15
60 < t ≤ 200
220
360
12
t ≤ 30
250
400
18
30 < t ≤ 60
250
390
15
60 < t ≤ 200
240
370
12
t ≤ 30
250
400
18
30 < t ≤ 60
250
390
15
60 < t ≤ 200
240
370
12
t ≤ 30
250
400
15
30 < t ≤ 60
250
390
14
60 < t ≤ 200
240
370
11
t ≤ 30
310
450
10
30 < t ≤ 60
alıcı ve tedarikçi arasında karar verilir
60 < t ≤ 200
320
500
30 < t ≤ 60
300
450
7
60 < t ≤ 200
290
420
5
t ≤ 30
370
600
3
30 < t ≤ 60
360
600
2
60 < t ≤ 200
340
550
1
t ≤ 30
420
700
2
t ≤ 30
EN-GJS-500-7
EN-GJS-600-3
EN-GJS-700-2
EN-GJS-800-2
5.3200
5.3201
5.3300
5.3301
7
30 < t ≤ 60
400
700
2
60 < t ≤ 200
380
650
1
t ≤ 30
480
800
2
30 < t ≤ 60
alıcı ve tedarikçi arasında karar verilir
60 < t ≤ 200
t ≤ 30
600
900
2
30 < t ≤ 60
alıcı ve tedarikçi arasında karar verilir
60 < t ≤ 200
Not: Dökülen parçalardan alınan numunelerin tespit edilen mekanik özellikleri tüm parçanın özelliklerini belirtmeyebilir.
EN-GJS-900-2
5.3302
Bilgi için parça çekme değerlerini içeren Ek-B incelenmelidir.
a
b
LT: düşük sıcaklık
RT: oda sıcaklığı
Tablo 1: Ferritik-perlitik sfero döküm malzeme test numuneleri için mekanik özellikler rehberi
ı EYLÜL 2015
31
DERNEKTEN
Malzeme
Et kalınlığı
Minimum çarpma enerjisi değerleri
J
t
Kod
Numara
mm
EN-GJS-350-22-LTa
EN-GJS-350-22-RTb
EN-GJS-400-18-LTa
EN-GJS-400-18-RTb
5.3100
5.3101
5.3103
5.3104
Oda sıcaklığı
(23 ± 5)0C
Ortalama
Tek
değer
değer
(3 test)
Düşük sıcaklık
(-20 ± 2)0C
Ortalama
değer
(3 test)
Tek
değer
t ≤ 30
-
-
-
-
Düşük sıcaklık
(-40 ± 2)0C
Ortalama
Tek
değer
değer
(3 test)
12
12
30 < t ≤ 60
-
-
-
-
12
12
60 < t ≤ 200
-
-
-
-
10
10
t ≤ 30
17
14
-
-
-
-
30 < t ≤ 60
17
14
-
-
-
-
60 < t ≤ 200
15
12
-
-
-
-
t ≤ 30
-
-
12
9
-
-
30 < t ≤ 60
-
-
12
9
-
-
60 < t ≤ 200
-
-
10
7
-
-
t ≤ 30
14
11
-
-
-
-
30 < t ≤ 60
14
11
-
-
-
-
60 < t ≤ 200
12
9
-
-
-
-
Not: Dökülen parçalardan alınan numunelerin tespit edilen mekanik özellikleri tüm parçanın özelliklerini belirtmeyebilir.
Tablo 2: Dökülen parçalardan alınan numunelerin tespit edilen mekanik özellikleri tüm parçanın özelliklerini belirtmeyebilir.
Malzeme
Kod
EN-GJS-450-18
Numara
5.3108
Et kalınlığı
%2 Kalıcı
akma
dayanımı
Çekme
dayanımı
Uzama
t
Rg0,2
Rm
A
mm
MPa
MPa
%
min
min
min
t ≤ 30
350
450
18
30 < t ≤ 60
340
430
14
t > 60
EN-GJS-500-14
5.3109
alıcı ve tedarikçi arasında karar verilir
t ≤ 30
400
500
14
30 < t ≤ 60
390
480
12
alıcı ve tedarikçi arasında karar verilir
t > 60
EN-GJS-600-10
5.3110
t ≤ 30
470
600
10
30 < t ≤ 60
450
580
8
alıcı ve tedarikçi arasında karar verilir
t > 60
Not: Dökülen parçalardan alınan numunelerin tespit edilen mekanik özellikleri tüm parçanın özelliklerini belirtmeyebilir.
Bilgi için parça çekme değerlerini içeren Ek-B incelenmelidir.
Tablo 3: SSF (Solution Strengthened Ferritik) döküm malzeme test numunelerinin ölçülen mekanik değerleri
Numune tipi
Et kalınlığı
t
Uygulama 1
mm
U tipi
(şekil 1)
t ≤ 12,5
-
Uygulama 1
Y tipi
(şekil 2)
Uygulama 1
Tercih edilen
çekme
numunesi çapıa
d
mm
Yuvarlak çubuk
(Şekil 3)
Parça üzerinden
(Şekil 4)
I
Tip b, c
A
7
(Uygulama 3: 14 mm)
12,5 < t ≤ 30
-
II
Tip a, b, c
B
14
30 < t ≤ 60
b
III
-
C
14
60 < t ≤ 200
-
IV
-
D
14
a
Diğer çaplar (Şekil 5’e uygun olarak) alıcı ve tedarikçi arasında belirlenir
b
Bu numunenin soğuma hızı 40 mm et kalınlığına sahip numune ile aynıdır.
Tablo 4: Çekme testi numunelerinin et kalınlığına bağlı olarak tip ve boyutları
32
ı EYLÜL 2015
Malzeme
Kod
Et kalınlığı
5.3108
5.3109
Rg0,2
Rm
A
MPa
MPa
%
min
min
min
t ≤ 30
350
440
16
30 < t ≤ 60
340
420
12
alıcı ve tedarikçi arasında karar verilir
t ≤ 30
400
30 < t ≤ 60
390
5.3110
480
12
460
10
alıcı ve tedarikçi arasında karar verilir
t > 60
EN-GJS-600-10
Uzama
t
t > 60
EN-GJS-500-14
Çekme
dayanımı
mm
Numara
EN-GJS-450-18
%2 Kalıcı
akma
dayanımı
t ≤ 30
450
30 < t ≤ 60
430
580
10
560
8
alıcı ve tedarikçi arasında karar verilir
t > 60
Not: Alıcının üretilen parçanın belirtilen bir noktada minimum özellikleri sağlamasını istemesi durumunda bu değerlere
tedarikçi ile karar verilir.
Ek B.2: SSF (Solution Strengthened Ferritic) sfero döküm parçalardan alınan numuneler için mekanik özellikler rehberi
Brinell sertlik aralığı HBW
Malzeme
Et kalınlığı, t
Kod
Numara
t ≤ 60 mm
60 mm < t ≤ 200 mm
EN- GJS-350-22
5.3102
<160
<160
EN-GJS-400-18
5.3105
130-175a
130-175a
EN-GJS-400-15
5.3106
135-180a
135-180a
EN-GJS-450-18
5.3108
170-200
160-190
EN-GJS-450-10
5.3107
160-210a
160-210a
EN-GJS-500-14
5.3109
185-215
170-200
EN-GJS-500-7
5.3200
170-230a
150-230a
EN-GJS-600-10
5.3110
200-230
190-220
EN-GJS-600-3
5.3201
190-270a
180-270a
EN-GJS-700-2
5.3300
225-305a
210-305a
EN-GJS-800-2
5.3301
245-335a
240-335a
EN-GJS-900-2
5.3302
270-360a
270-360a
Not 1: : En düşük sertlik değeri ferritik matriste düşük silis içeriğinde elde edilir, artan perlit oranı veya silis içeriği ile sertlik
değeri de yükselir.
Not 2: Ötektik karbürler sertliği arttırmasına rağmen genellikle yapıda istenmezler ve düşük oranlarda olmaları istenir.
a
Alıcı ve tedarikçi arasındaki anlaşmaya göre sertlik aralığı daraltılabilir, genellikle 30-40 HB arası brinell sertlik aralığı
uygundur. Bu aralık perlitik-ferritik malzemelerde daha büyük olabilir.
Ek C: Brinell (HBW) sertlik aralıkları
ı EYLÜL 2015
33
DERNEKTEN
Malzeme
Kod
Numara
Et kalınlığı
%2 Kalıcı
akma
dayanımı
Çekme
dayanımı
Uzama
t
Rg0,2
Rm
A
mm
MPa
MPa
%
min
min
min
220
340
20
t ≤ 30
EN-GJS-350-22C-LT
EN-GJS-350-22C-RT
EN-GJS-350-22C
EN-GJS-400-18C-LT
EN-GJS-400-18C-RT
EN-GJS-400-18C
EN-GJS-400-15C
EN-GJS-450-10C
5.3100
5.3101
5.3102
5.3103
5.3104
5.3105
5.3106
5.3107
30 < t ≤ 60
210
320
15
60 < t ≤ 200
200
310
12
t ≤ 30
220
340
20
30 < t ≤ 60
210
320
15
60 < t ≤ 200
210
310
12
t ≤ 30
220
340
20
30 < t ≤ 60
210
320
15
60 < t ≤ 200
210
310
12
t ≤ 30
240
390
15
30 < t ≤ 60
230
370
12
60 < t ≤ 200
220
340
10
t ≤ 30
250
390
15
30 < t ≤ 60
240
370
12
60 < t ≤ 200
230
350
10
t ≤ 30
250
390
15
30 < t ≤ 60
240
370
12
60 < t ≤ 200
230
350
10
t ≤ 30
250
390
12
30 < t ≤ 60
240
370
11
60 < t ≤ 200
230
350
8
t ≤ 30
300
440
8
30 < t ≤ 60
alıcı ve tedarikçi arasında karar verilir
60 < t ≤ 200
t ≤ 30
EN-GJS-500-7C
EN-GJS-600-3C
EN-GJS-700-2C
EN-GJS-800-2C
5.3200
5.3201
5.3300
5.3301
300
480
6
30 < t ≤ 60
280
450
5
60 < t ≤ 200
260
400
3
t ≤ 30
360
580
3
30 < t ≤ 60
340
550
2
60 < t ≤ 200
320
500
1
t ≤ 30
410
680
2
30 < t ≤ 60
390
650
1
60 < t ≤ 200
370
600
1
t ≤ 30
460
780
2
30 < t ≤ 60
alıcı ve tedarikçi arasında karar verilir
60 < t ≤ 200
Not: Alıcının üretilen parçanın belirtilen bir noktada minimum özellikleri sağlamasını istemesi durumunda bu değerlere
tedarikçi ile karar verilir.
Ek B.1: Ferritik-perlitik sfero döküm parçalardan alınan numuneler için mekanik özellikler rehberi
34
ı EYLÜL 2015
„Başarı tesadüf değildir.“
MAGMA ailesine hoşgeldiniz.
MAGMA Bilisim ve Teknoloji Hizmetleri Ltd. Sti.
Kuzguncuk Mah.Paşalimani Cad.
Boğaziçi Apt. No:112 B Blok D:1
34674 Kuzguncuk-Üsküdar
İstanbul, Turkey
Tel +90 (216) 557 64 00
Fax +90 (216) 557 50 26
info@magmasoft.com.tr
www.magmasoft.com.tr
ANALİZ
İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu
Arasında 12 TÜDÖKSAD Üyesi
İstanbul Sanayi Odası (İSO), her yıl geleneksel olarak Türkiye’nin 500 Büyük
Sanayi Kuruluşu’nun ardından açıkladığı Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi
Kuruluşu araştırmasının sonuçlarını kamuoyu ile paylaştı. İkinci 500 büyük
sanayi kuruluşları arasına TÜDÖKSAD üyesi 12 firma listeye girdi.
İ
stanbul Sanayi Odası’nın (İSO) ikinci 500 Büyük
Sanayi Kuruluşu 2014 araştırması tamamlandı.
Araştırmaya göre İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu, 2014 yılında bir önceki yıla göre üretimden
satışlarını yüzde 12,9 arttırarak, 71.8 milyar TL’ ye
çıkardı. Net satışlardan da yüzde 11,3’lük artışla
81.9 milyar TL elde etti.
Türkiye
Döküm
Sanayicileri
Derneği
(TÜDÖKSAD) üyelerinden Cevher Döküm, Erkunt
Sanayi, Demisaş, Yılmaz Redüktör, Cevher Jant,
Akım Metal, Çelikel Alüminyum, Akdaş Döküm,
Hema Otomotiv, Kırpart Otomotiv, Eku Fren ve
Çukurova Kimya listede yer aldı.
36
İSO araştırmasına göre, Türkiye’deki sanayi şirketlerinin faaliyetlerinin finansmanında özkaynak
kadar borçlanma olanakları da önemli bir kaynak
olarak kullanılıyor. İSO 500 ve İSO İkinci 500 sonuçlarından gelen rakamlar Türkiye’de şirketlerin
en önemli sorunlarından biri olan ve yıllardır süren
borçlanma/özkaynak ilişkisindeki dengesizliği ortaya koyuyor.
Türkiye’nin sanayi kuruluşları, Birinci 500 ve
İkinci 500 araştırma sonuçlarının da ortaya koyduğu gibi, diğer ülke örneklerinden farklı olarak,
daha yüksek borç oranları ile faaliyetlerini sürdürüyor.
ı EYLÜL 2015
Finansal Kaldıraç Oranında
İyileşme
Araştırmaya göre İSO İkinci 500 Büyük Sanayi
Kuruluşu’nda özkaynakların toplam varlıklar içindeki payının 2007 yılından itibaren gerilediği biliniyor. Bu oran 2007 yılında yüzde 47,6 iken, 2013
yılında yüzde 38,8’e kadar inmişti. Aynı dönem
içinde toplam borçların toplam varlıklar içindeki
payı ise yüzde 52,4’ten yüzde 61,2’ye yükselmişti. 2014 yılında ise özkaynakların toplam varlıklar
içindeki payı yüzde 39,8’e yükselse de bu oran
hala sürdürülebilir bir borç/özkaynak ilişkisinden
oldukça uzak.
2014 yılında, İkinci 500 Büyük Sanayi
Kuruluşu’nda toplam aktifler cari olarak yüzde 14,5
artarken, özkaynaklar yüzde 17,4, toplam borçlar
ise yüzde 12,7 oranında arttı. İSO İkinci 500 kuruluşları, 2014 yılındaki bilanço büyümesini daha
çok özkaynakları ile gerçekleştirdi. Bu da İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun finansal kaldıraç oranının iyileşmiş olduğunu gösteriyor.
Bu iyileşmeye etki eden faktörlerden biri de
İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun üretimden satışlarının 2014 yılında yüzde 12,9 artması
oldu. Vergi öncesi kâr ve zarar toplamı ise yüzde
106,2 oranında arttı. Buna karşın toplam borçlar
ise sadece yüzde 12,7 yükseldi.
Bu göstergeler İkinci 500 Büyük Sanayi
Kuruluşu’nun, 2014 yılında yaşanan mali dalgalanmaları daha iyi yönettiğini, mali yapı açısından
sağlıklı bir gelişme içinde olduğunu gösteriyor.
Buna bağlı olarak sanayi kuruluşları 2014 yılında
artan gelirleri ile özkaynaklarını arttırabildiler ve
kısmen yeterli iç kaynak yaratabildiler. Bu da şirketlerin borçlanma bağımlılığının bir miktar azalmasını sağladı.
İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nda Temel Göstergeler
2012
2013
2014
Değişim (%)
Tutar
(Milyon TL)
Net Satışlara
Göre Pay (%)
Tutar
(Milyon TL)
Net Satışlara
Göre Pay (%)
Tutar
(Milyon TL)
Net Satışlara
Göre Pay (%)
2013/2012
2014/2013
Üretimden Satışlar
57.157
88,1
63.641
86,5
71.824
87,7
11,3
12,9
Net Satışlar
64.906
100,0
73.576
100,0
81.905
100,0
13,4
11,3
Faaliyet Kârı (Zararı)
3.591
5,5
5.367
7,3
6.182
7,5
49,5
15,2
Finansman Giderleri
1.563
2,4
2.716
3,7
2.581
3,2
73,8
-5,0
Faiz Amortisman ve Vergi
Öncesi Kâr (EBITDA)
-
-
6.933
9,4
8.905
10,9
-
28,4
Dönem Kârı (Zararı) (V.Ö.)
3.161
4,9
2.206
3,0
4.547
5,6
-30,2
106,2
Araştırmaya göre, İkinci 500 Büyük Sanayi
Kuruluşu’nun üretimden satışları 2014 yılında yüzde 12,9 artarak 71.8 milyar TL’yi buldu. Şirketlerin
geçen yılki esas faaliyet kârlılıklarına bakıldığında,
önceki yıla göre 2013 yılında esas faaliyet kârını
ı EYLÜL 2015
5.3 milyar TL’ye çıkararak yüzde 50’ye yakın artıran
İkinci 500 Büyük kuruluşun geçen yılki esas faaliyet kârı ise yüzde 15’lik artışla 6.2 milyar TL oldu.
2014 yılında İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu
yüzde 7,5 oranında bir faaliyet kârına sahip oldu.
Bu oran Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nda
yüzde 6,4’tü.
İkinci 500’ün geçen yıl dikkat çeken mali göstergelerinden biri de üretim faaliyetleri dışı gelirlerindeki artış oldu. İkinci 500’ün üretim faaliyeti
dışı gelirlerinin, dönem kâr ve zarar toplamı içindeki payları yıllar itibariyle dalgalanma gösteriyor.
Üretim faaliyeti dışı net gelirler, 2013 yılında yüzde 153,2 oranında azalmışken, 2014 yılında yüzde
219,3 artmış ve 736,5 milyon TL olarak gerçekleşmiş bulunuyor. 2014 yılında üretim dışı faaliyetlerden yeniden gelir elde edildiği görülmekle birlikte,
bu gelirin 2012 yılındaki 1.2 milyar TL’lik üretim faaliyeti dışı gelirin oldukça altında olduğu görülüyor.
2014 yılında İkinci 500 Büyük Sanayi
Kuruluşu’nda EBITDA/FAVÖK (Faiz Amortisman ve
Vergi Öncesi Kâr), mutlak büyüklük olarak 8.9 milyar TL olarak hesaplandı. İkinci 500 kuruluşlarının
FAVÖK/net satışlar oranı 2013 yılında yüzde 9,4
iken 2014 yılında yüzde 10,9’a yükseldi. Birinci 500
Büyük Sanayi Kuruluşu’nda bu oran yüzde 10,7 olarak ortaya çıkmıştı.
Satış kârlılığı verileri İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun olumlu gelen verilerinden biriydi.
2014 yılında yüzde 5,6’ya yükselen satış kârlılığı,
son 10 yılın en yüksek oranı olarak dikkat çekiyor.
Dönem kâr ve zararının toplam aktiflere bölünmesi
ile hesaplanan aktif kârlılığını da 2014 yılında son
10 yılın en yüksek oranı olan yüzde 5,5’e çıkaran
İkinci 500 şirketleri, yine özkaynak kârlılığını da
yüzde 13,9’a yükselterek son on yılın en yüksek seviyesini yakaladı.
Görece iyileşen bu rasyolara karşın, İkinci 500
Büyük Sanayi Kuruluşu’nun finansal tabloları, şirketlerin esas faaliyetlerinden elde ettikleri kârların
önemli bir kısmını hala finansman giderine harcadıklarını ortaya koyuyor.
İkinci 500’ün toplam borçlar/özkaynaklar dengesinde son 10 yıldır özkaynaklar aleyhine oluşan
bozulmanın geçen yıl biraz düzelmeye başladığı
görülüyor. İSO İkinci 500’de toplam borç/özaynak
oranı 2012 yılında 133,5 iken, 2013 yılında 25 puana
yakın artarak 157,8 olmuştu. 2014 yılında ise bu oran
151,6’ya indi.
2013 yılında yüzde 157,8 ile zirveye çıkan borç/
özkaynak oranının 2014 yılında gerilemesi, büyük ölçüde şirketlerin kârlılık ve özkaynak yaratma olanak-
37
ANALİZ
larındaki iyileşmeden kaynaklandı. Bu oranın gerilemesinde döviz cinsi borçların 2014 yılında daha sınırlı
büyümesinin de etkisi bulunuyor.
payını büyütmeleri için duran varlıkların toplam varlıklar içindeki payı daha yüksek olmalı.
Bu rasyo Türkiye’nin Birinci 500 şirketine göre
İkinci 500 şirketlerinde biraz daha kötü görünüyor. Birinci 500 şirkette duran varlıkların toplam varlıklar içerisindeki payı yüzde 45 civarındayken İkinci 500’de
bu oran yüzde 41’lere kadar gerilemiş bulunuyor.
Toplam varlıklar içinde duran varlıkların payının
artması bir firma için yatırım yaptığı anlamına geliyor
ve bu durum dolaylı yoldan imalat sanayi ve ekonomi
üzerinde olumlu bir etki yaratıyor.
İkinci 500’ün bu rasyosu ele alındığında son 10 yıl
içinde duran varlıkların toplam varlıklar içindeki payının yüzde 50’lerden yüzde 41’lere kadar gerilemiş
olduğu görülüyor.
İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nda
Borç/Özkaynak Oranı
170
157,8
160
144,5
150
133,5
140
151,6
120,2
125,0
130
118,6
120
105,1
110
120,5
110,0
100
90
80
88,8
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
70
Diğer yandan kısa vadeli borçların toplam borçlar
içindeki payı 2014 yılında hemen hemen aynı kaldı.
İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nda kısa vadeli borçların toplam borçlara oranı 2010 yılında yüzde
70,9 iken, 2014 yılında yüzde 65,6’ya kadar gerilemiş
olması, olumlu bir gelişme olarak değerlendirilebilir
İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun öz kaynaklarının toplam varlıklar içindeki payı, 2014 yılında 1
puanlık bir artış gösterse de, bu payda 2007 yılından
bu yana yaşanan trendin tersine döndüğü söylenemez.
Bugün İkinci 500’deki toplam borçların toplam
varlıklar içindeki payı yüzde 60,2 ile oldukça yüksek
bir seviyede bulunuyor ve bu durum İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun mali yapısında öz kaynaklar
aleyhine bir kompozisyonu işaret ediyor. Bu veriler,
şirketlerimizin borç bağımlılığının ve öz kaynak ihtiyacının sürmekte olduğu gösteriyor.
İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nda
Dönen ve Duran Varlıklar İlişkisi
43,8
41,4
41,9
42,0
43,6
42,2
38,6
38,8
39,8
39,8
56,2
58,6
58,1
580
56,4
57,8
61,4
61,2
60,2
60,2
2007
2009
2010
2011
2012
2013
2014
50,7
2006
8
2005
100
60
40
20
49,3
2008
2004
0
Dönen Varlıklar
Duran Varlıklar
İSO’nun, 1000 büyük sanayi kuruluşunu kapsayan
araştırmasının ortaya koyduğu ve sanayimizin genel
durumunu ortaya koyan en önemli verilerden biri de
ve duran varlıklar ile dönen varlıklar arasındaki ilişki...
Duran varlıklar bir işletmenin gelişimi, üretimi, ürün
geliştirmesi ve katma değer yaratması adına gerekli
yatırımı içinde barındıran bir gösterge olarak kabul
ediliyor. Özellikle imalat sanayi alanında faaliyet gösteren firmaların üretimlerini artırmaları, yenilikçi ve
yüksek teknolojiyle katma değerlerini artırıp pazar
38
İstanbul Sanayi
Odası (İSO)
Yönetim Kurulu
Başkanı Erdal
Bahçıvan
İSO BAŞKANI LİSTEYİ
DEĞERLENDİRDİ
İstanbul Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Erdal
Bahçıvan İkinci Büyük 500 Sanayi Kuruluşu 2014
araştırmasını şu sözlerle değerlendirdi: “Türkiye’nin
500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırmasıyla nispeten
daha KOBİ nitelikli kuruluşların performansını mercek
altına almaya çalışıyoruz. Bu araştırma, öncelikle bize
İkinci 500’de yer alan firmalarımızın, sanayimizin ihtiyaç duyduğu atılım için büyük bir potansiyeli taşıdığını göstermektedir. Dolayısıyla yönlendirilmeleri ve
desteklenmeleri halinde Türkiye ekonomisi için çok
daha yüksek ve kaliteli katkı yaratacaklarını söyleyebiliriz.
Araştırmanın 2014 verilerine baktığımızda ilk göze
çarpan sonuçlardan biri esas faaliyet kârlarında istikrarlı artışın sürmekte olduğudur. 2013 yılında önceki
yıla göre üretimden satışlarını yüzde 11,3 artıran İkinci
500, geçen yıl da bu alanda yüzde 12,9’luk bir artışla
enflasyonun üstünde bir performans sergilemiştir.
İkinci 500’ün 2014 yılı kârlılık verileri ve finansal
giderlerinde de olumlu bir tablo ile karşı karşıyayız.
Bir önceki yıl finansal giderleri yüzde 73 artan İkinci
500 Büyük şirketin, 2014 yılında bu kayıplarını önemli
ölçüde telafi ettikleri anlaşılıyor. Şirketlerin finansman
giderlerini yüzde 5 azaltmış olması bu anlamda seı EYLÜL 2015
İkinci 500 şirketleri bir önceki yılı göre 2014 yılında
istihdamını yaklaşık 2 bin kişi artırdı.
İSO İkinci 500 içinde yer alan yabancı sermaye
paylı kuruluş sayısı yıllar itibariyle dalgalanma gösteriyor. 10 yıldır bu klasmandaki yabancı sermayeli şirketler 65-75 bandı içinde görülürken, 2014 yılı içinde bu
şirketlerin sayısının 71’e çıktığı görülüyor. 2014 yılında
yabancı sermaye paylı kuruluşların katma değer ile
dönem kâr ve zararı hariç diğer tüm göstergelerde
İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu içindeki paylarında
artış ortaya çıktı.
2014 yılında İSO İkinci 500 kapsamındaki 71 yabancı sermaye paylı kuruluşun toplam üretimden
satışlar içindeki payı, 2013 yılına göre 1,2 puan artarak yüzde 14,7 oldu. Yabancı sermaye paylı kuruluşlar
2014 yılında İSO İkinci 500 ihracatının yüzde 19,1’ini
gerçekleştirdi. Bu oran 2013 yılında yüzde 17,8’di. Bu,
Türkiye’nin ihracatının yüzde 1,15’ine denk geliyor.
2014 yılının ilk 10 sırasında yer bulan şirketlerin
hiçbirinin 2013 yılı sıralamasının ilk 10 şirketi arasında
bulunmaması dikkat çekti.
2014 yılında İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu sıralamasına 95 yeni şirket girdi. Bunlardan 27’si 2013
yılında “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu” sıralamasında yer alırken, bu yıl İkinci 500’e geriledi. 68
kuruluş ise geçen yılki İSO 1000 sıralamasının dışından gelerek sıralamaya girme başarısı gösterdi.
Birinci 500 araştırmasında olduğu gibi İkinci 500
şirketlerinde de veri kapatma eğiliminin devam etmekte olduğu görülüyor. İkinci 500’de isminin açıklanmasını istemeyen firma sayısı geçen yıla göre
30’dan 41’e çıktı. Yine bu araştırmada kârını açıklatmayan şirket sayısı yarıdan fazla (275) olurken, 187
şirket ise ihracatını açıklatmadı. Çalışan sayısını kapatan şirket sayısı da 206 oldu.
vindirici. Bu durum, finansal dalgalanmaların yüksek
seyrettiği bir yılda, şirketlerin finansman yönetiminde
geçmiş yıllara göre daha yaratıcı ve verimli bir yol izleyebildiklerini ortaya koyuyor.
İkinci 500’ün borçlanma hızının 2014’te yavaşladığını görüyoruz. Bu veri, kaynak kıt olunca, şirketlerin
işletme sermayesini daha iyi kullanmaya başladıklarını göstermesi açısından sevindirici.
Şirketlerin özellikle mali borçlarda kısa vadeli borçlarının azalmaya başladığını, uzun vadeli kaynak bulma imkanlarının artmış olduğunu görmekteyiz. Borç
yönetimi ve sürdürülebilirliği açısından bu da İkinci
500’ün bu yıl dikkat çeken iyileşmelerinden biri olarak gösterilebilir.
Ne var ki, dünya ortalaması yüzde 70 civarında
olan borç/özkaynak oranının, 2014’te bir önceki yıla
göre azalmasına rağmen halen yüzde 150’lerin üzerinde olmasını da görmezden gelemeyiz.
Geçen yıl gerek içerde ve gerekse dışarda yaşanan durgunluk ve yüksek rekabet koşullarına karşın
İkinci 500’de yer alan şirketlerimizin istihdam yaratma noktasındaki çabalarının sürmekte olduğuna tanık oluyoruz. Geçen yıl yaşanan tüm olumsuzluklara
karşın İkinci 500 Büyük Sanayi şirketlerimizin istihdamını yüzde 1 oranında artırmayı başarmıştır.
Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu verilerini paylaşarak, Türkiye’nin sanayileşme fotoğrafını
daha net bir şekilde ortaya koyduğumuz bu araştırmanın, sanayileşme sürecimize verimli bir katkı olarak değerlendirilmesini diliyorum.”
İstihdama Katkı Sürüyor
Sanayiciler ekonomide yaşanan durgunlukla ve zor
rekabet koşulları ile mücadele ederken Türkiye’nin
istihdamına katkıda bulunmaya devam ediyor. İSO
ISO - TÜRKİYE’NİN İKİNCİ 500 BÜYÜK SANAY KURULUŞU - 2014
İkinci 500 Büyük Kuruluş Sıra No
2014
Üretimden Satışlar Net TL
Kuruluşlar
2013
2014
2013
515
585
Cevher Döküm Sanayii A.Ş.
206.625.159
159.534.415
580
554
Erkunt Sanayi A.Ş.
183.439.474
169.060.678
590
586
Demisaş Döküm Emaye Mamulleri San. A.Ş.
179.050.186
158.890.860
649
707
Yılmaz Redüktör San. Ve Tic. A.Ş.
162818668
131.896.702
651
563
Cevher Jant San. A.Ş.
162.584.884
165.389.236
703
782
Akım Metal San. ve Tic. A.Ş.
151.209.713
117.611.34
796
815
Çelikel Alüminyum Döküm İmalat San. ve Tic. A.Ş.
129.712618
113.224.979
876
870
Akdaş Döküm San. ve Tic. A.Ş.
114.046.400
104.873.559
915
904
Hema Otomotiv Sistemleri A.Ş.
105.894534
98.087.610
946
-
Kırpart Otomotiv Parçaları San. ve Tic. A.Ş.
101.450.953
-
966
-
EKU Fren Kampana ve Döküm Sanayi A.Ş.
98.389.089
-
986
-
Çukurova Kimya Endüstrisi A.Ş.
94.945190
-
ı EYLÜL 2015
39
ÜYELERDEN
ANALİZ
Siyasi Belirsizlik İmalat Sanayini
Olumsuz Etkiliyor
İstanbul Sanayi Odası Türkiye PMI™ İmalat Sanayi Raporu Türkiye imalat
sektörünün faaliyet koşullarında kötüleşmeye işaret etti.
İ
stanbul Sanayi Odası ve Markit’ten elde edilen son PMI™ anket verileri, Ağustos ayında
Türk imalat sektörünün faaliyet koşullarında
kötüleşme olduğuna işaret etti. Yeni işlerde süregelen hafif sıkıntılı dönem, fabrika çıkışlarında
üst üste iki ay boyunca genel anlamda bir değişiklik olmamasına ve firmaların son altı yıl içinde
ikinci kez istihdamda kesintiye gitmelerine yol
açtı. TL’ nin zayıflamasıyla bağlantılı olarak yeni
ihracat siparişlerinde meydana gelen hafif artışa rağmen yeni işlerde genel anlamda düşüş
gözlendi. Döviz kurları da ay boyunca enflasyon
baskısının keskin bir şekilde ivme kazanmasına
yol açtı.
İstanbul Sanayi Odası/Markit Türkiye İmalat
Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI), imalat
sanayisinin kaydettiği performansı sergilemek
amacıyla tasarlanmış tek rakamlı, bileşik performans göstergesi. Bu veriler, yeni siparişler, fabrika çıkışları, istihdam, tedarikçilerin teslim süresi
40
ve satın alma stokları gibi göstergelerden elde
ediliyor. 50,0 değerinin üzerinde ölçülen tüm rakamlar sektörde genel anlamda iyileşmeye işaret ediyor.
Temmuz ayında 50,1 olarak ölçülen İstanbul
Sanayi Odası Türkiye PMI, Ağustos’ta 49,3’e düşerek Türk imalatçıların ticaret koşullarının genel anlamda kötüleştiğine işaret etti. PMI değeri,
2015 yılının ilk sekiz ayında altıncı kez negatif
bölgede kaydedildi ve son değer, bu dönem boyunca ölçülen ortalamaya paralel seyretti. Beş
PMI bileşeninin dördü ay boyunca olumsuz etkilenirken, bunlardan en önemlileri istihdam, satın
alma stokları ve tedarikçilerin teslimat süreleri
oldu. Fabrika çıkışları önemli bir değişiklik göstermedi.
Türk imalatçılar tarafından alınan yeni siparişler Ağustos ayında üst üste sekizinci kez düşüş
gösterirken şirketler durgun piyasa koşullarına
ve süregelen siyasal belirsizliğe dikkat çekti.
Buna rağmen, düşüş hızı Temmuz’da ölçülen
marjinal hıza nazaran pek değişiklik göstermedi
ve 2015 yılının ilk yarısına göre daha zayıf seyretti. Bunun yanı sıra, yeni ihracat imkânlarında
hafif bir yükseliş gözlendi ve firmalar bu durumu
zayıflayan TL’ nin rekabeti artırmasına bağladı.
Ay boyunca birikmiş işlerin azalmaya devam etmesine rağmen, Ağustos ayına kadar geçen son
Tarihsel Bakış:
ı EYLÜL 2015
Yorum:
Markit Kıdemli Ekonomisti
Trevor Balchin, İstanbul
Sanayi Odası Türkiye İmalat
PMI anketi hakkında yaptığı
değerlendirmede şunları söyledi:
“Temmuz ayında istikrar
kazanma sinyalleri veren
Türk imalat sanayi sektörü
Ağustos ayında yeniden
daralmaya döndü. Ağustos’ta
yeni siparişlerdeki gerileme
iç piyasadan kaynaklanırken
ihracat zayıflayan TL’ nin
katkısıyla hız kazandı. Bununla
birlikte yeni ihracat imkanları çok
küçük oranlı bir artış gösterdi.
Hem yeni işler hem de üretim
2015 boyunca henüz hiçbir
ayda büyüme gösteremedi. İş
koşullarındaki zayıf tablonun
yanı sıra Ağustos’ta istihdam da
hafif bir düşüş gösterdi. Ayrıca,
imalatçılar son 1,5 yıllık dönem
boyunca girdi fiyatlarında en
güçlü enflasyonist baskıyla
karşılaştı.”
iki aylık dönemde imalat fabrika çıkışları önemli
bir değişiklik göstermedi. Firmalar kapasitelerini
gelen yeni siparişlerin zayıf düzeyine göre ayarladı. İstihdam Haziran 2009’dan bu yana yalnızca ikinci kez gerilerken, girdi stokları son yedi
ayın en yüksek hızında daralma gösterdi. Yeni
girdi satın alma faaliyetleri kısmi bir artış göstererek, ay boyunca teslimat sürelerinde iyileşme
gözlenen tedarikçilerin üzerindeki baskıyı hafifletti.
Girdi fiyatları enflasyonu Ağustos ayında keskin bir ivme kazanarak son 18 ayın en yüksek
seviyesine yükseldi. Anket katılımcılarına göre,
ı EYLÜL 2015
artan maliyet baskılarına katkıda bulunan ana
faktör, TL’ nin değer kaybı oldu. Bunun sonucunda, firmalar kendi fiyatlarını ay boyunca
daha büyük bir hızla artırdı.
Üretim Endeksi:
Üretiminiz bir ay öncesine
göre nasıl değişti?
Mevsimsel etkilerden arındırılmış Fabrika Çıkışları Endeksi Ağustos ayında önemli bir değişiklik
göstermedi ve Türk imalat üretiminde duraklamanın devam ettiğine işaret etti. 2015 yılının ilk
yarısı boyunca düşüş gösteren fabrika çıkışları
üst üste ikinci ayda da yatay bir seyir izledi. Firmaların fabrika çıkışlarını azalttığı hallerde, bu
durum kısmen süregelen siyasi istikrarsızlığa
ve seçimlerin ardından ortaya çıkan belirsizliğe,
ayrıca Amerikan dolarının güçlü seyretmesine
bağlandı.
Girdi Fiyatları Endeksi
Satın aldığınız malların
ortalama fiyatı bir ay
öncesine göre nasıl değişti?
Türk imalat sektöründe girdi fiyatları enflasyonu
Ağustos ayında keskin bir şekilde ivme kazanarak Şubat 2014’ten bu yana ölçülen en yüksek
seviyeye tırmandı. Anket katılımcılarının yüzde
41’i ay içinde girdi fiyatlarının arttığını belirtirken,
bu artışı genel olarak TL’ nin zayıflamasına bağladı. Mevsimsel etkilerden arındırılmış Girdi Fiyatları Endeksi son dönemde, uzun vadeli ortalaması olan 62,8’in üzerinde ölçüldü.
41
ÜYELERDEN
Magma’dan
Mühendis
Adaylarına Destek
Magma Türkiye Ofisi,
Magmaacademy çerçevesinde
“Yaz Okulu” ile lisans ve lisansüstü
öğrencilere eğitim desteği verdi.
T
ürk döküm pazarına adım atmasından itibaren Magma, Türkiye’de sektörde çalışmaya
istekli pek çok donanımlı öğrenci olmasına
rağmen, dökümhanede çalışmaya hevesli ya da en
azından döküm hakkında bilgi sahibi genç mühendis bulmanın her zaman bir sorun olduğunu gördü.
Türkiye üniversiteleri, malzeme bilimi ve metalürji ile
ilgili dünya çapında pek çok akademik çalışma sunmasına rağmen, ne yazık ki döküm ile ilgili konular
bu yayınların çok az bir kısmını oluşturuyor. Ayrıca,
dökümün; tüm dünyadaki kirli, pis kokan ve tozlu
dökümhane algısı maalesef Türkiye’de de hala değişmedi.
ÜNİVERSİTELER MAGMASOFT
MODÜLLERİNİ KULLANIYOR
Döküm hakkında insanların bilgilendirilmesi ve dökümhanelerdeki çalışma ortamı imajının iyileştirilme-
42
si her zaman Magma’nın önceliklerinden biri oldu.
Akademik tezlere ve makale çalışmalarına destek
olmak için üniversitelere ücretsiz lisanslar sunmak
Magma’nın ilk günden beri verdiği bir hizmet. Magma, eğitim faaliyetlerini daha iyi organize edebilmek
için dört yıl önce Magma Almanya ofisinde kendi
öğretim birimi Magmaacademy’i kurdu. Magmaacademy, Magmasoft kullanıcıları, dökümhane çalışanları ve döküm parça kullanıcılarına yönelik geniş bir
alanda farklı seminerler ve atölye çalışmaları veriyor.
Mart 2014 tarihinden itibaren Magma Türkiye ofisi
de, Magmaacademy Türkiye bünyesinde çeşitli seminerler ve atölye çalışmaları gerçekleştiriyor. Ayrıca Türkiye’ deki üç üniversite; İstanbul Üniversitesi,
Koç Üniversitesi ve Selçuk Üniversitesi öğrencilerine çeşitli Magmasoft modülleri ile çalışma imkanı
sunuyor.
MAGMASOFT YAZ OKULU
TEKRARLANACAK
Bu yaz Magma Türkiye ilk kez “Magmasoft Yaz
Okulu”nu başlattı. Üç gün boyunca farklı üniversitelerden yaz okuluna katılan lisans ve yüksek lisans
öğrencilerine, Magmasoft ile nasıl çalışılacağı, genel döküm bilgisi ve optimizasyonu konularında
eğitimler verildi. Sekiz genç mühendis adayı, eğitim
sonunda sertifikalarını alıp Magmasoft ile çalışabilir duruma geldi. Yaz okuluna katılan öğrencilerin
CV’leri döküm sektörü tarafından büyük bir ilgiyle
karşılandı.
Dökümhaneler ve öğrenciler tarafından gösterilen yoğun ilgiden dolayı, Magma Türkiye
2016 yılında “Magmasoft Yaz Okulunu” tekrarlamaya karar verdi.
ı EYLÜL 2015
ÜYELERDEN
Spectro’dan Yeni Standart:
SPECTROLAB M12
Türkiye temcilciliğini Bes Mühendislik firmasının yaptığı
Spectro, metal analizinde yeni modelinde yıllardır geliştirmiş
olduğu iki ayrı teknolojiyi birleştirerek, iki yeni model yarattı.
YENİ ELEMENT İLAVESİ
Yeni element ilavesi eskiden çok pahalı ve zaman
kaybettiren bir işlemdi. Çünkü optik ve donanımsal bir sürü ilave ve ayar yapılması gerekiyordu.
Artık yeni element eklenmesinde sorun olmayacak. Kullanıcı eski sistemlere harcayacağı paradan çok daha düşük bir rakama satın alacağı ek
bir yazılımla, tek bir element veya istediği kadar
metal bazını cihaza yükleyebilecek. SPECTROLAB, kullanıcılarına uygulama ve malzemeye bağlı olarak ppm mertebesinde bir hassasiyet vadediyor.
YENİ PLASMA JENERATÖRÜ
SPECTROLAB tasarımcıları cihazı tasarlarken,
kullanının ihtiyaçlarını göz önünde bulundurdu.
Örneğin hızlı analiz gibi. Analiz süresi, uygulama-
S
PECTRO, yeni modelinde yıllardır geliştirmiş olduğu iki ayrı teknolojiyi birleştirerek,
iki yeni model yarattı. Hybrid ve Full-CCD,
Hybrid modelinde, analog fototüp (PMT) dedektörleri ve dijital CCD teknolojisi bir arada kullanılarak ultra-hassas ve tekrarlanabilir analiz sonuçlarına ulaşıldı. Bu cihaz, Ar-Ge çalışmaları, iz analiz
ölçümleri ve değerli metal analizleri için tasarlandı.
Bunun yanında Full-CCD modeli ise çok bazlı metal
uygulamalarında hızlı, hassas, tekrarlanabilir ve esnek analiz imkanı sağlayan proses ve kalite kontrol
ihtiyaçları için tasarlanmış bir çözüm.
44
SPECTRO’nun
yeni yazılımı,
deneyimsiz
kullanıcılara
bile kullanım
kolaylığı
sağlıyor.
Araç çubuğu
butonları
yardımıyla
operatöre basit
bir kullanım
sunuyor.
ı EYLÜL 2015
ya bağlı olarak 4-8 saniye daha az. Yeni plasma
jeneratörü, hızlı analiz, hızlı numune akışı, az zaman kaybı sağlıyor.
VAKUMSUZ OPTİK SİSTEMİ
Metal üreticileri için güvenilmez analiz sonuçları
kabul edilemez bir konu. Çünkü zaman, para ve
iş kaybı anlamına geliyor. SPECTROLAB kullanıcılara kararlılık ve doğruluk sunuyor. Farklı olarak
vakumsuz optik sistemi UV bölgesinde bile ışık
transferi sağlar. Tasarımcılar analitik ve referans
kanalları seçerken çok sayıdaki seçenek arasından mümkün olan en iyi ölçümleri sağlayacak şekilde çalıştı. Optik sistem, soğutularak +20°C de
sabit sıcaklıkta tutulmakta olup, bu stabiliteyi etkileyebilecek ısı yayan elektronik bölümler, cihazın
üst tarafına yerleştirildi. Bu da SPECTROLAB cihazının optik kararlılığa ulaşmasını sağlıyor.
ICAL yazılımı, rekalibrasyon numuneleri harcamalarını ortadan kaldırıyor. UV-Plus sistemi, vakum pompası ve yağ harcamalarını sıfırlıyor. Geliştirilmiş hata bulma sistemi ve diğer sistemler,
bakımı, onarımı kolaylaştırıyor ve plansız duruşları
minimuma indirgiyor.
SPECTROLAB’IN SON VERSİYONU
SPECTRO’nun yeni yazılımı, en deneyimsiz kullanıcılara bile en üst düzeyde bir kullanım kolaylığı
sağlar. Karmaşık diyalog kutularından farklı ola-
rak, araç çubuğu butonları yardımıyla operatöre
basit bir kullanım sunuyor. Yine karmaşık metod
geliştirme menülerinden farklı olarak kullanıcıların ihtiyacı olan veya istedikleri uygulamalar, özel
dikilen bir elbise gibi kullanıcıya has bir profil şeklinde hazırlanabiliyor.
SPECTROLAB’ın son versiyonunda tüm elemanlar, okuma sistemi ve diğer elektronik bölümler, güç kaynakları cihazın üst tarafında ayrı bir bölüme yerleştirildi. Bu, cihazın bakım/onarımı
sırasında bu elemanlara ulaşım esnasında cihazın
ısı kontrolünü de bozmuyor ve kullanıcının cihazı
devreye alırken zaman kaybını önlüyor.
SPECTROLAB
tasarımcıları,
cİhazı tasarlarken,
kullanıcıların
İhtİyaçlarını gözönünde
bulundurdu. Yenİ
plasma jeneratörü, hızlı
analİz, hızlı numune
akışı ve az zaman kaybı
sağlıyor.
CCD Optics
Hybrid Optics
ı EYLÜL 2015
45
ÜYELERDEN
COLD BOX Yönteminde
Amin Gazı Optimasyonu
Cold Box maça üretiminde amin gazı ile tam reaksiyona
giren bölgeler Hüttenes Albertus indikator sayesinde tespit
edilebiliyor.
Test:
Toplam amin miktarı 150 gramlık test numuleri için
0.3-1.0 ml arasında değişen deneylerin 8 saatlik
mukavemet dağılımı
Sonuç:
Laboratuvarda mukavemet testi için kullanılan
test çubuklarında indikator kullanılarak optimum
amin miktarının 1 ml olması gerektiği görüldü.
İndikatör kullanımının işletmelerde maça sandığı ve süzgeç dizaynında ve toplam amin miktarının tespitinde yararlı olacağı açık.
P
atenti Hüttenes Albertus firmasına ait
olan indikator kullanımı ile Cold Box maça
üretiminde maça renk değişiminden amin
gazı ile tam reaksiyona giren bölgelerin tespiti
yapılabiliyor.
Kırmızı renkli kum hazırlanıp, amin gazının üflenmesi ile reaksiyon sonucu maça yeşil renge
dönüyor. Bu sayede gerekli amin miktarına tam
olarak karar verilebiliyor ve ayrıca renk degredasyonundan amin gazının ulaşmakta zorluk
çektiği bölgeler de rahatlıkla tespit edilebiliyor.
Deneylerde Hüttenes Albertus laboratuvarında bulunan Morek Multiserw Cold Box maça üretim cihazı kullanıldı.
Test parametreleri;
Kum üfleme basıncı
Üfleme süresi
Amine (DMIPA) miktarı
Amin dozlama debisi
Amin basıncı
Kum miktarı
Gasharz 6546
Activator 5333
Indikator
46
Resim 1: Mukavemet test çubukları fotoğrafı.
Degradasyon yönü baz alınmıştır.
8 saatlik Eğme mukavemet testleri
: 3 bar
: 4 sn
: 0.3 ml-1.0 ml
: 20 ml/min
: 2 bars
: 4 kg
: % 0.8
: % 0.8
: %0.5
ı EYLÜL 2015
ÜYELERDEN
Ekspert Mümessillik Türkiye
Endüstrisinde Yeniliklerle İlerliyor
Ekspert Mümessillik, yaptığı yeni mümessillik ve distribütörlük anlaşmalarıyla 20
yıldır W Abrasives markasıyla tedarik ettiği yüksek karbonlu çelik bilya ve grit
kumlama ürünlerine, yüzey işlem proseslerinde kullanılan başta paslanmaz çelik
bilya, aluminium shot, camküre, garnet ve aluminyumoksit olmak üzere tamamı
uluslararası kalite normlarına sahip metal ve metal-dışı sarf malzemelerini de
eklemeye devam ediyor.
2
5 yıl öncesinde sektöründe önemli yere
sahip 3 – 4 global üreticinin Türkiye mümessili ve distribütörü olarak faaliyetlerine başlayan firma, bugün konusunda dünyada
önemli 20 civarında firmanın mümessili ve distribütörü olarak ilerliyor. Ekspert Mümessillik’in,
WINOA mümessili olarak 20 yıldan uzun süredir
tedarik ettiği WA marka yüksek karbonlu çelik bilya ve çelik grit ürünlerine ilave olarak 2014 sonundan itibaren ithal ederek Türkiye endüstrisine
sunduğu WINOA üretimi STELUX marka paslanmaz çelik bilya ürünleri de her geçen gün daha
fazla kullanıcıyla buluşuyor.
48
ENDÜSTRİYE VERİLEN HİZMETLER
W Abrasives markasıyla bilinen WINOA, Ekspert
Mümessillik’in 25 yıldır başarıyla sürdürdüğü mümessilliklerin başında geliyor. Merkezi Fransa’da
bulunan ve 1961 yılından beri faaliyet gösteren
Winoa Group, dünya genelinde sahip olduğu 14
fabrika ile büyük çelik bilya & grit ve paslanmaz
çelik bilya üreticisi konumunda olup, global pazarın yüzde 40’ından fazlasına ulaşıyor.
WINOA, müşterilerine sağladığı teknik destek, maliyet düşürücü kapsamlı kumlama ve yüzey işlem analiz ve raporlamaları ile müşterilerine avantaj sağlayan çelik abrasivler sektöründe
ı EYLÜL 2015
önemli kuruluş. Ekspert Mümessillik, yüksek
kalite standartları ile üretilen STELUX marka paslanmaz çelik bilya ürünlerini son bir yıldır Türkiye
endüstrisine sunuyor.
WINOA/EKSPERT, STELUX paslanmaz çelik
bilya ürünleri yüksek WINOA kalitesi ve teknik
konulardaki bila bedel destek uygulamaları ile
Türkiye’de müşterilerine hizmetler sunuyor.
STELUX, üstün teknik özellikleri ve içerdiği
birçok kullanım avantajları nedeniyle paslanmaz
döküm ve dövme parçalarda, tüm aluminyum
parçalar ile aluminyum ve zamak enjeksiyon dökümlerde ve tüm demir-dışı metallerde yüzey temizleme, yüzey hazırlama ve son işlem amacıyla
kullanılıyor.
STELUX, aluminyum, zamak, pirinç, paslanmaz
ve metal-dışı dökümlerin çapak alma, yüzey temizleme, boya ve kaplama öncesi yüzey pürüzlendirme ve benzeri amaçlar için malzeme yüzeyinde oksidasyon ve korozyon riski olmadan
güvenle kullanılıyor.
HER GEÇEN GÜN GÜVEN ARTIYOR
WINOA, STELUX Paslanmaz çelik bilyaları, kumlama ve kumlama sonrası proseslere uygun olarak
kullanıcılarına maliyet avantajı sağlayan, martenzit yapıda krom paslanmaz çelik bilya STELUX C
ve östenik yapıda ve 18/10 krom-nikel paslanmaz
çelik bilya STELUX CN olmak üzere iki kalitede
üretiyor. STELUX paslanmaz çelik bilyalar, aluminyum, zamak, pirinç ve paslanmazdan üretilen
muhtelif ürünlerin pürüzsüz ve dekoratif görünüm kazandırma (satine etme) işlemlerinde yaygın olarak kullanılıyor.
Aluminyum ve paslanmaz çelikten mamul
ürünlerin asitle yüzey hazırlama ve yüzey temizleme prosesleri yerine de kullanılan STELUX
paslanmaz çelik bilyalar ile yapılan kumlama işlemi sonrasında asitle temizleme işlemine gerek kalmıyor.
STELUX, Teflon®, eloksal, boya ve benzeri kaplama uygulamaları öncesi aluminyum ve zamak
parçaların yüzey pürüzlendirme proseslerinde
uygun bir ürün.
Malzeme direnç ve ömrünü artırma amacıyla
yapılan shot peen proseslerinin en ideal ürünü
olarak yaygın kullanımı bulunan Kesme-tel ürünler, Ekspert Mümessillik’in, Alman Krampeharex
mümessilliği ile Türkiye endüstrisinde üreticiler
tarafından güvenle kullanılıyor.
Ekspert Mümessillik’in yüzey işlem ve shot
peen proseslerinde uzman teknik ve satış ekibinin
ı EYLÜL 2015
deneyimleri ile Krampeharex ürünleri kısa sürede
Türkiye pazarında önemli bir konuma gelmiştir.
Krampeharex, Türkiye pazarında sahip olduğu
çelik kesme-tel başarısıyla, aluminyum ve zamak
üreticilerinin, hem alternatif ürün olarak hem de
paslanmaz bilya ile birlikte kullanabilme özellikleriyle çarpıcı avantajlar sağlayan Aluminium Shot
ürünlerini de hizmete sunuyor.
MÜŞTERİ ODAKLI HİZMET
Krampeharex Aluminium Shot kullanımı ile malzemenin hassas yüzeyi deforme edilmeden, pürüzsüz, parlak ve çok temiz bir yüzey efekti elde
ediliyor. Bu kalitedeki yüzey efekti, bu ürünler
haricinde ancak parlatma ve vibrasyon prosesleri
ile sağlanabilir.
Ekspert Mümessillik, kumlama yüzey işlem konusunda birçok farklı sektörde yaygın kullanımı
bulunan camküre abrasivlerde için Fransız-Belçika firması Sovitec’in distribütörü olarak faaliyetlerini sürdürüyor.
SOVITEC tarafından MasterBlast® markasıyla
üretilen yüksek kalite camküre ürünleri, özellikle
pürüzsüz ve homojen yüzey efekti, satine görünüm vermesiyle kullanıcılar tarafından tercih edilen ürünlerdir.
MasterBlast® metal, plastik, ahşap, cam, kauçuk vb materyallerden mamul malzemelerin temizleme, çapak alma, radyüsleme, matlaştırma,
satinize etme, yüzey hazırlama ve shot peen prosesleri için kullanılıyor.
Masterblast, bilhassa aluminyum, bronz vs gibi
yumuşak metallerin yüzey işlem prosesleri için
tercih ediliyor.
8-10 Ekim tarihlerinde Aluexpo Fuarı’na katılacak olan Ekspert Mümessillik, birçok sektördeki
güvenilir ve tedarikçi olma özelliği ile, Türkiye aluminyum endüstrisinde kalite beklentisini müşteri
odaklı hizmet anlayışıyla karşılamayı hedefliyor.
STELUX, alümİnyum, zamak,
pİrİnç, paslanmaz ve metal-dışı
dökümlerİn çapak alma, yüzey
temİzleme, boya ve kaplama
öncesİ yüzey pürüzlendİrme
İçİn malzeme yüzeyİnde
oksİdasyon ve korozyon rİskİ
olmadan güvenle kullanılıyor.
49
ÜYELERDEN
LMA Yeni Projeleriyle Teknoloji
Geliştirmeye Devam Ediyor
LMA, geçtiğimiz aylarda Componenta’da başarıyla devreye alınan maça
kumu hazırlama tesisi sonrasında Hema’da yeni bir maça kumu hazırlama
tesisi devreye aldı. Hema’da 1 ay içerisinde kurulumu tamamlanarak 2015
yılında çalışmaya başlayan sistem ile başarılı sonuçlar alındı.
SİSTEM NASIL ÇALIŞIYOR?
L
MA firması 2012 yılından beri dökümhanelere yönelik maça makineleri, gazlama jeneratörleri, merkezi amin gazı dağıtım istasyonları, mekanik ve termik reklamasyon sistemleri,
senderler ve vibratörler üretiyor.
LMA, Hema’da kum göndericideki boru aşınması ve kum gönderilmesi sırasında tozuma problemlerine kum hazılama tesisi ile çözüm getirdi.
Hema’da Temmuz 2015’de kurulumu tamamlanan
sistem 1 ay içerisinde sıfırdan kurulup devreye alınarak tam randımanlı olarak çalışmaya başladı.
Bu sistem günlük silolardan gelen kromit kumu
ya da silisi alıp havalandırarak ortaya çıkan tozu filtre sistemi vasıtasıyla kumdan ayırıyor.
LMA kum hazırlama sisteminde kum düşük hava
basıncı ile sistemin özel tasarımı sayesinde türbülanslı akışı laminar akışa çevirerek merkez eksendeki çekim kuvveti ile kumu gönderiyor. Devreye
alınan bu sistem özel kum gönderme teknolojisi
ile kumun borunun cidarlarına sıvanmasını engellerken, kumun yapısının bozulmadan gönderilmesini sağlıyor. Bu şekilde kumun kalitesi koruyor ve
kullanılan bağlayıcı miktarında belirli oranda düşüş
sağlanıyor.
50
Tozdan ayrılan kum, belirlenen miktarda batch
mixere alınarak dozajlama ünitesinden gelen A
ve B komponenti reçineler ile karıştırılıyor. Sistem
additive silosu sayesinde kumun yanında istenen
katkı maddelerinin de kullanılmasına izin veriyor.
Dozajlama ünitesinde bulunan reçineler sıcaklığın her noktada aynı olmasını sağlamak için özel
tasarlanmış pompalar ile sürekli devir daim ettiriliyor. Özel olarak tasarlanmış karıştırma bıçakları sayesinde 75-150 kg arası miktarlarda kum
bağlayıcı reçinelerle homojen olarak karışır. Kısa
zamanda homojen olan karışım, maça üretimi için
maça makinalarına sevk ediliyor. Tüm bu sistem
PLC üzerinden otomatik olarak gerçekleştirilir.
Sistem additive silosu
sayesinde kumun yanında
istenen katkı
maddelerinin
de kullanılmasına izin
veriyor.
YENİLİKÇİ TASARIMa sahip
Eski sistemlerde boru, pinch vanaları ve dirseklerin aşınması nedeniyle sıklıkla boru değiştirmek
zorunluluğuna LMA’nın kurmuş olduğu kum hazırlama sistemi ile çözüm getirildi. Sistemin otomasyonu, insan ile çalışmayı azaltmak için tamamı
otomatik olacak şekilde tasarlandı. LMA tarafından gerekli eğitimleri alan her bir maça makinasının operatörü PLC ekranından reçetelerini sisteme girebiliyor.
Hema’da LMA Kum Hazırlama Tesisi’ nin devreye alınması sonrasında Hema’nın kumu ile gerçekleştirilen çalışmada tozu alınmış ve tozu alınmamış kumların mukavemetleri karşılaştırıldığında,
tozu alınmamış kumda hemen mukavemet değeri
150 N/cm2 iken tozu alınmamış kumun hemen mukavemet değerleri 180 N/m2 olduğu görüldü. Yani
LMA mikserinden alınan tozu alınmış kum ile elde
edilen mukavemet değeri yüzde 20 daha yüksek
oldu. Bu çalışma farklı reçine tiplerinde de gerçekleştirildiğinde yine LMA mikseri ile hazırlanan
tozu alınmış olan kumun mukavemet değerlerinin
daha yüksek olduğu görüldü.
ı EYLÜL 2015
ÜYELERDEN
SPECTROLAB ve SPECTROMAXx İle
Dökme Demirde Karbon Analizi
Bilindiği üzere karbon, dökme demirlerde en önemli elementlerden biri.
Karbon miktarındaki çok küçük değişmeler, malzemenin mekanik ve diğer
özelliklerini önemli ölçüde değiştiriyor.
1980’lere kadar, “combustion” metodu, demirçelik üreticilerinin toplam karbon miktarını belirlemek için kullandıkları standart bir teknik idi.
Hassas bir yöntem olmakla birlikte, son derece
zaman alıcı, pahalı ve zahmetli bir işlemdi.
Son yıllarda, elektrik ark-spark tekniğini
kullanan OES (optical emission spectrometry)
tekniği, tercih edilmeye başlandı. Ancak, malzemenin tanecik yapısı ve serbest karbon parçacıklarının varlığı yüzünden bu yöntemin karbon
tayininde hata payı yüksek. Ancak “combustion” metodunda ölçülemeyen ve demir-çelikte
önemli olan nitrojen, silikon, sülfür ve manganez, nikel ve krom gibi alaşım elementlerini de
ölçme imkanı vermesi bakımından çok avantajlı. Karbon tayinindeki hatalar ise – neredeyse
çoğu- numune alma ve hazırlamada yapılan
yanlışlardan kaynaklanıyor.
numunelerinin OES tekniğinde ve “combustion”
tekniğinde alınmış sonuçlarını aşağıdaki tablo
1’de görebilirsiniz.
Bu örnekte numuneler yapay bir şekilde hazırlandı ancak numune alma tekniğinin önemini
açıkça gösteriyor.
TABLO 1
Tipik OES
sonuçları
Numune
(OES sonucu-geleneksel metod) Karbon sonucu
Karbon
Combustion
1 neredeyse beyaz
1 gri
fark
3.54 %
3.19 %
0.350 %
3.623 %
3.679 %
-0.056 %
8 neredeyse beyaz = 3.58 %
8 gri
3.29 %
fark
0.290 %
3.589 %
3.664 %
-0.075 %
16 neredeyse beyaz
16 gri
fark
3.599 %
3.666 %
-0.067 %
3.52 %
3.15 %
0.370 %
OES Tekniği ve Dökme demirlerde
Karbon ölçümü
OES ve Gri Dökme DemirlerAnalitik Problemler
OES tekniğinde karbon ölçümünü etkileyen en
önemli faktör, numunede oluşan inklüzyonların
büyüklüğü olup, bu büyüklük, numunenin soğuma hızına bağlı olarak değişiyor. Hızlı soğutulan
numunede küçük, yavaş soğutulan numunede
ise büyük inklüzyonlar (serbest grafitler) oluşuyor, bu da OES karbon analizini etkiliyor.
Yavaş ve çok yavaş soğutulmuş dökme demir
Türkiye’de temsilciliğini Bes Mühendislik’in
yaptığı Spectro firması, bu problem için yeni bir
teknik geliştirdi ve bu tekniği SPECTROLAB ve
SPECTROMAXx cihazlarında kullandı. Tekniği
kısaca özetlenirse, ön yakma sırasında inklüzyon tespit edilerek, buna uygun yakma şartlarının devreye sokulması ve hatanın minimuma
indirilmesi olarak özetlenebilir. Örneğin, karbon
normal şartlarda 193 nm’den ve internal standard olarak da demir 187.7 nm’den ölçülüyor.
Ancak bu tip numunelerde bu ideal bir C-Fe ikilisi değildir, C 148.2 nm ve Fe ise 149.7 nm’den
ölçülürse çok daha iyi sonuçlar alınıyor.
Ön yakma sırasında serbest grafitlerin (free
graphite) büyüklüğü tespit ediliyor ve büyüklük
belirlenen seviyenin altında ise, analiz normal
C ve Fe dalga boylarını kullanarak devam ediyor (C 193 nm ve Fe 187.7 nm). Eğer inklüzyon
boyutları bu seviye ve üst seviyenin arasında
ise, C konsantrasyonu 148.2 nm ve Fe 149.7 nm
SPECTROMAXx
52
ı EYLÜL 2015
çifti kullanılarak tespit ediliyor. Eğer inklüzyon
büyüklüğü bu seviyenin üzerinde ise, numune
“kötü numune” olarak reddediliyor.
Tablo 2’de, Spectro’nun geliştirdiği ve patent
altına aldığı bu sistemin, geleneksel OES tekniği ve combustion tekniği ile karşılaştırmasını
görebilirsiniz.
Karbon sonuçlarının, geleneksel, combustion ve
SPECTRO cihazlarındaki karşılaştırması
(OES sonucu-geleneksel metod)
Numune
Karbon sonucu
Fe-25 metodu (yeni teknik) SPECTRO Cihazları
Karbon
Combustion
1 neredeyse beyaz
1 gri
fark
3.54 %
3.19 %
0.350 %
3.63 %
3.64 %
-0.010 %
3.623 %
3.679 %
-0.056 %
8 neredeyse beyaz =
8 gri
fark
3.58 %
3.29 %
0.290 %
3.623 %
3.62 %
-0.040 %
3.589 %
3.664 %
-0.075 %
16 neredeyse beyaz
16 gri
fark
3.52 %
3.15 %
0.370 %
3.69 %
3.68 %
-0.010 %
3.599 %
3.666 %
-0.067 %
Döküm
Sektöründeki
Güçlü Partneriniz
TABLO 2
Yukarıdaki tablo, SPECTROLAB ve SPECTROMAXx cihazlarında geliştirilen yeni tekniğin,
karbon analizinde geleneksel yöntemlere göre
farkını ve combustion cihazlarına yakın sonuçlarını gösteriyor.
Numune alma ve hazırlamaya bağlı hatalar
büyük oranda azaltılarak sonuçlar neredeyse
combustion analizi sonuçları ile aynı hale
geliyor.
www.joest.com
Ziyaretiniz
için teşekkür
ederiz!
Tek makineler veya komple çözümler.
İhtiyaçlarınıza en uygun çözümleri sunuyoruz!
Dökümhaneler için sarsaklar, döküm parça soğutma
konveyörleri, yolluk ayırma konveyörleri ve kum
soğutucular.
Reçineli döküm prosesi için kum geri kazanım
üniteleri ve tesisleri.
Köpük kalıp prosesi için sıkıştırma tablaları.
Ergitme birimleri için ocak yükleme arabaları ve alyaj
yükleme sistemleri.
Türkiye Temsilcimiz:
Ekspert Mümessillik Tur. ve Tic. Ltd. Şti.
SPECTROLAB
İçerenköy Mah. Eski Bakkalköy Yolu
Tezcan Apt. No:54/6
34752 Ataşehir – İstanbul / Türkiye
Tel +90 216 573 38 88
Fax +90 216 573 06 28
E-Mail expert@expert.com.tr
Web
www.expert.com.tr
ÜYELERDEN
Magma,
Kullanıcılarıyla
Buluştu
İki yılda bir yapılan Türkiye
Kullanıcı Toplantısı 17 Eylül 2015
tarihinde Haliç’te Rahmi Koç
Müzesi’nde gerçekleştirildi.
N
isan 2015 tarihinden itibaren yeni
MAGMA 5 Release 5.3 müşterilerin kullanımına sunuldu. Bu yeni versiyon,
tüm döküm uygulamalarının proses optimizasyonuna yönelik yeni nesil simülasyon araçlarını
içermekte. Çok sayıdaki iyileştirme ve geliştirmelere ek olarak, yeni yazılım ilk defa sanal
deney ve otomatik optimizasyon imkanını sağlıyor. MAGMA 5 bu sayede sağlam proses koşullarının kurulumu ve ilk döküm işleminden önce
optimize edilmiş döküm tekniği çözümlerinin
yanında proses anlayışını geliştirmeye yönelik
tamamen yenilenmiş bir metodoloji sunuyor.
KULLANICILAR BİLGİ ALIŞVERİŞİNDE
BULUNDU
Magma müşterileriyle tartışma ve bilgi alışverişinde bulunma amacıyla 17 Eylül 2015 tarihinde İstanbul’da Geleneksel Kullanıcı Top-
Magma Türkiye
Genel Müdürü
Marc Kothen
54
lantısı gerçekleştirildi. Rahmi Koç Müzesi’nde
gerçekleştirilen toplantıda çok sayıda katılımcı
yer alırken MAGMA 5 Release 5.3 katılımcılar tarafından ilgiyle karşılandı. Magma Türkiye’den
Birgi Özçelik’in açılış konuşmasıyla başlayan
toplantı dökümhanelerden gelen mühendislerin sunumlarıyla devam etti. Sunumların ardından Murat Akçin, MAGMA 5 Release 5.4 yenilikleri hakkında konuştu. Soru - cevap şeklinde
geçen toplantıda katılımcılar MAGMA 5 Release
5.3 hakkında bilmek istediği bütün bilgilere
ulaşabildi. Katılımcıların hep birlikte katıldığı
öğlen yemeğinden sonra devam eden toplantıda konuşan Magma Türkiye Genel Müdürü
Marc Kothen katılımcılara OEM örneği (yüksek
basınçla dökülen ön konsol parçasına otomatik yolluk dizaynı optimizasyonu) ile birlikte MAGMA 5 Release 5.3 yenilikleri hakkında
bilgiler vererek, sohbet tadında bir konuşma
yaptı. Kothen’in konuşmasının ardından müşteriler tarafından yapılan sunumlarla toplantıya
devam edildi. Akşam saatlerine kadar devam
eden toplantıda katılımcılar MAGMA 5 Release
ı EYLÜL 2015
5.3 hakkında olumlu reaksiyonlar verdi.
ARALIK AYINDA MAGMAACADEMY
DÜZENLENECEK
Akşam
saatlerine
kadar devam
eden toplantıda
katılımcılar
MAGMA5
Release 5.3
hakkında
olumlu
reaksiyonlar
verdi.
ı EYLÜL 2015
Optimizasyon teknolojisinin entegrasyonu sayesinde Magma programları artan bir
hızla, profesyonel iletişimi sağlayan, net
karar verme taleplerini destekleyen, işle ilgili daha fazla bilgi oluşturan ve belgeleyen
bir yönetim aracına dönüşmekte. Üretim biriminin yanında, satış, maliyet planlama ve
kalite kontrol gibi birimler de daha fazla
dahil olarak bu bilgilerden yararlanmakta.
Bu amaçla Aralık 2015’te MAGMAacademy
“Maliyet etkinliği ve maliyet yönetimi – Dökümde metodolojik iyileştirme proseslerinin gerçekleştirilmesi” konulu seminer
düzenleyecek. Bu seminerle dökümhane
yöneticilerinin yanısıra, dökümden sorumlu
birimler, satış sorumluları, döküm alıcılarına
da maliyet, kalite ve verimlilik konusunda
yol göstermek amaçlanıyor.
55
ÜYELERDEN
Sardoğan Endüstri, Inductoforge
Isıtma Sistemini Devreye Aldı
Sardoğan Endüstri flanş üretiminde Türkiye coğrafyasına yakın ülkelere
dövme ısıtma sistemi üreten Inductotherm ile çalışmaya başladı.
T
ürkiye’nin sektör dikişsiz boru üreticisi
olan Sardoğan Endüstri, flanş üretiminde kullandığı dövme öncesi ısıtma için
Inductoforge İndüksiyon Isıtma Sistemi’ni tercih etti. 2002 yılından itibaren Türkiye ve yakın coğrafyadaki ülkeleri dövme ısıtma sistemi
üreten Inductotherm, bugüne kadar ürettiği
200’den fazla İndüksiyon Isıtma ve Sertleştirme
Sistemini sanayicilerin hizmetine sunuyor.
600kW-1kHz Inductoforge İndüksiyon Isıtma
Sistemi, Inductotherm Group Ar-Ge’si ile Inductotherm Türkiye Gebze Fabrikası’nda üretildi.
Inductoforge İndüksiyon Isıtma Sistemi Sardoğan Endüstri’inin İstanbul Pendik fabrikasında
kullanılmaya başlandı. Enerji verimi ve kapasi-
56
tesi ile firmanın beğenisini kazandı.
Sardoğan Endüstri, gelişen birçok sektöre kendi markasıyla hizmet veriyor. Sardoğan, teknolojisi ve yeni yatırımları savunma sanayi olmak
üzere inşaat, otomotiv ve doğalgaz sektörlerine
hizmet veriyor.
Inductotherm, Gebze/Kocaeli’de kurulu farbrikasında Inductotherm Group bünyesinde indüksiyon ergitme ve indüksiyon ısıtma sistemleri
üretiyor. Ergitme Sistemlerini Inductotherm, İndüksiyon Isıtma Sistemlerini ise Inductoheat
markası ile üreten İnductotherm Türkiye, Metalurji, Makina, Elektrik ve Elektronik Mühendisleri
ve 70 çalışanı ile sanayicilere hizmet veriyor.
ı EYLÜL 2015
yıllık deneyimle
tozsuz, dumansız bir hayat...
BOMAKSAN, üretim tesislerinde ortaya çıkan toz, duman ve yağ buharı gibi zararlı maddeleri kaynağından
emerek filtre edip, Çevre Bakanlığı’nın yayınlamış olduğu yönetmeliklere uygun olarak atmosfere deşarj eder.
Sistem, insan sağlığını koruması ve çevre dostu olmasının yanı sıra üretim verimliliği ve döküm kalitesini
arttırması nedeni ile tercih edilmektedir.
www.orsmakina.com
ÜYELERDEN
FPT’den Ağır Sanayi Çözümleri
Makine ekipmanları, her türlü yedek parça,
kalıp, otomotivden havacılık, enerji sanayinden
tarıma kadar çok çeşitli sektörlerde kullanılabilen
makineler üreten FPT‘nin geliştirdiği Spirit
modeli Boverkler ve tam hidrostatik eksen
hareketi ile Vertigo ön plana çıkıyor.
T
ürkiye temsilciliğini Tezmaksan’ın yaptığı FPT
Industrie kurulduğu 1969 yılından bugüne CNC
Freze ve Bohrwerk (Delik İşleme) tezgâhları
imalatı yapıyor. Makine ekipmanları, her türlü yedek
parça, kalıp, otomotivden havacılık, enerji sanayinden
tarıma kadar çok çeşitli sektörlerde kullanılabilen makineler üreten FPT, Castel, Ronin, Spirit, Tessen, Dino,
DinoMax, Area, M-Arx, Stinger, Raid, Verus gibi model
isimleriyle 1.5m X ekseninden 40m X ekseni hareketine, sabit, gezer ya da döner tablalı işleme merkezlerine, 3 veya 5 eksenli ya da 5 yüzey işleme kabiliyetli
işleme merkezlerine kadar çok geniş bir ürün gamına
sahip. FPT, özellikle komple hidrostatik yataklı model-
58
leri, özel koç kafa gövde dizaynı, tümüyle kendi imalatı
olan 2 eksenli iş mili kafaları ve daha birçok patentli
özelliğiyle ciddi avantajlar sağlıyor.
TAM HİDROSTATİK EKSEN HAREKETİ İLE
“VERTIGO”
VERTIGO, farklı tonajlarda bağlanan iş parçalarına
bağlı olarak, tablanın geometrisini, sağlamlığını “patentli hidrostatik sistemi” sayesinde sabit tutan özellikte bir yük kontrol sistemine sahip. Bu sayede de her
koşulda hassas parça üretimine imkan sağlıyor.
Ayrıca bu modeller tablaya hareket veren, iş miline tahrik veren hibrit sistemli (planet paralel), yüksek
torklu ve su soğutmalı entegre motorludur. Patent bekleyen akıllı balans sistemi sayesinde tornalama yaparken parçanın salınımını minimize ediyor.
FPT, hidrostatik eksen hareketli tezgah üretimi konusunda tornalama, frezeleme ve taşlama konusunda
hassas işleme teknolojileriyle öne çıkıyor. Direkt tahrikli kinematik, yüksek torklu iş mili sayesinde, şanzımanlı
iş millleri gibi mekanik dişli aşınma ve ısınma sorunlarını ortadan kaldırıyor.
ı EYLÜL 2015
HİDROSTATİK AĞIR İŞ FREZELEME VE BORVERK TEZGAHI “SPIRIT”
FPT’nin geliştirdiği hidrostatik Borverk tezgahları, birçok inovasyonu ile teknoloji ve hassasiyette öne
çıkıyor.
Spirit modeli Borverkler, dört kızakla tam kapalı koç
sistemine, koçu tam anlamıyla kavrayan dört kızaklı gövdeye ve bu sayede simetri ve rijitliğe de sahip.
BHB sistemli yeni hareket sistemi (Destekli Hidrostatik Rulman) sayesinde lineer eksen hareketlerindeki
aşınma ve yüklenme sönümlemesini optimize ederek
rijitlik ve hız performansını arttırır.
Yıllardır FPT’nin uyguladığı patentli Dinamik - Hidrostatik balans sistemi ile yatay ve dikey hareketlerde eski
usul karşı ağırlığa ihtiyaç duyulmamaktadır. BHB sistemi, özel koç ve yatak tekniği yani “WACHES sistemi”
“Çok Eksenli Hidrostatik Elektronik Sistem” sayesinde
FPT yıllardır inanılmaz hassasiyet ve rijitlik performansını müşterilerine sunuyor.
Tüm bu fonksiyonel özellikleri sayesinde, “SPIRIT
serileri”, başta ağır sanayi olmak üzere, enerji ve gemi
inşa sanayisinde tercih ediliyor.
The World Standard for Quality
Paslanmaz Çelik
Bilya & Grit
1920’den beri
En yüksek enerji
transferi ve
dayanıklılık
Yuvarlak yapısı
sayesinde
optik görünüm,
performans ve
fiziksel özellikler
bakımından
en üst kalite
Amerika ve
Almanya’da
üretim
En düşük işlem
maliyeti
Hassas Yüzey İşlemler
Precision Surface Treatment
T. +90 216 658 80 05
F. +90 216 658 80 06
info@bva.com.tr
www.bva.com.tr
advertorial
SPECTROCHECK’ten Yüksek Performans
Alman mühendisliği ve SPECTRO’nun geleneksel
kalite anlayışı ile üretilmesine karşın, düşük olması
sizi şaşırtmasın. SPECTRO, kalitesinden asla taviz
vermeden, kullanıcıların ihtiyacına cevap veren
bir cihaz üretti. SPECTROMAXx ve SPECTROLAB
cihazlarında da kullandığı ICAL, (Intelligent CALibration Logic-tek numune ile rekalibrasyon), Dijital yakma kaynağı (Plasma Generator) gibi özellikleri bu cihaza da uyguladı ve ortaya iyi fiyat ve
performans oranına sahip SPECTROCHECK çıktı.
tasarlanmış, element etkileşimleri minimuma indirgenmiştir.
BASİT YAZILIM
Yeni yazılım ve kullanıcı arayüzü, en deneyimsiz
operatörler de düşünülerek, buton-bazlı olarak
hazırlanmıştır; uzun ve karmaşık menüler arasında
kaybolma ihtimali yoktur. Fabrikanıza geldiği gün,
uzun eğitimlere gerek kalmadan ” fişe tak, çalıştır
“ imkanı vardır.
GELİŞTİRİLMİŞ OPTİK
SATIŞ SONRASI DESTEK
Optik tank, okuma kararlılığı için ısı kontrollü ve
elde edilen ışığın iyi şekilde transferi için argon
akışlıdır. SPECTROCHECK, dökümhanelerin ihtiyacı olan elementler gözönünde bulundurularak,
iyi sonuçları alabileceğiniz dalga boyları seçilerek
Cihazınızı aldıktan sonra her türlü servis, destek
ve yedek parça ihtiyaçlarınız için, deneyimli servis
grubu, geniş yedek parça stoğu ile şu ana kadar
olduğu gibi bundan sonra da BES Mühendislik,
daima yanınızda olacaktır .
60
ı EYLÜL 2015
BAŞARI HİKAYESİ
Yüksek Basınçlı Döküm Prosesi
İle Dökülen Alüminyum Parçanın
Kalitesinin Metal Tretmanı Kullanılarak
Kontrol Edilmesi
Yüksek Basınçlı Döküm prosesinde maliyetlerin uygunluğu ve hızlı üretim avantajı
döküm parça müşterisinin ilgisini daha çok kazanmasına neden oldu. YBD prosesinde
döküm parça metal tretmanı kullanılarak kontrol gerçekleştiriliyor.
Roger KendrIck
Demir Dışı Metaller Uluslararası Ürün Direktörü-Foseco
Y
üksek Basınçlı Döküm prosesi optimize
edilmiş maliyetleri ile birleştirilmiş hızlı üretim oranları vadetmesi sebebiyle döküm
parça müşterisi için çok çekici. Geçmiş 10 yılda
YBD prosesinde belirgin bir büyüme gerçekleşti ve
yüksek mukavemetli parçalar üretilmeye başladı.
Döküm parçanın daha karmaşık hale gelmesi ve et
paylarının kalınlaşması çabuk soğuma oranı avantajının azalmasına neden oldu. Ayrıca kokil ve kum
dökümde daha çok hata görülmeye ve bu parçalar
YBD prosesinde denenmeye başladı. Döküm parçanın kaynak ve ısıl işlem yapılma ihtiyacı parça kalite seviyesinin iyileştirilmesi gerektiği anlamına geliyor. Kritik emniyet parçaları X-Ray ile incelendi ve
döküm parçadan belirli mekanik özellikler istendi.
Bu nedenle kalitesi ve metal temizlik seviyesi daha
yüksek alaşımlar hayati öneme sahip hale geldi.
Bu nedenle alüminyum sıvı metal tretmanında taze
bir bakış açısına ihtiyaç var. İyi biliniyor ki sıvı alü-
62
minyum alaşımlarının doğasında bulunan iki özellik:
atmosferden hidrojen gazı absorbe etme yatkınlığı
ve oksidasyona hazır olma kabiliyeti. Ergitme sırasında, anında alumina film oluşuyor ve bulunduğu
ortam yüzeyinde bir koruyucu tabaka görevi yapıyor. Ancak metal tretmanı, taşınması ve doldurulması esnasındaki metal hareketi ile birlikte alumina
film kırılarak oksit filmler ve inkluzyonlar oluşarak
ergiyik içine giriyor. Zaman geçtikçe bu oksitlerin
refrakter ve pota duvarlarında oluşma yatkınlığı da
artıyor. Bu yoğun sert inkluzyonlar bir süre sonra
kırılarak döküm parça içinde sert noktalar olarak
karşımıza çıkıyor. Aşırı hidrojen kapma ve oksit oluşumunu engellemek için koruyucu kimyasal tozlar
uzun süreden beri kullanılıyor. Bu tozlar amacına
göre kategorilendirilebilir.
• Ergiyiği oksidasyon ve hidrojen kapmasından korumak için sıvı tabaka oluşturan örtü tozları.
• Egzotermik şekilde reaksiyona girerek serbest
alüminyumun sıvı metale geri akmasını sağlayan,
aynı zamanda oksitleri toplayarak sıvı metal yüzeyinden kolayca temizlenmesine olanak tanıyan
curuf alma tozları. Bunlar tipik olarak taşıma veya
doldurma öncesi kullanılıyor.
• Sıvı metal içindeki inkluzyonları yukarı yüzmeye
teşvik ederek metalik olmayanları gideren ve sonrasında onları curuf tabakası içine hapseden temizleme tozları. Bu tozlar sıvı metal tabanına kadar
gidebilmesi için teşvik edilmelidir ki oksit ve inkluzyonları kendileri ile birlikte metal yüzeyine kadar
çıkarabilsinler. Bu hareket aynı zamanda pota ve
refrakter duvarlarındaki zararlı inkluzyon oluşumlarını önleyecek.
• Ocak duvarlarındaki oksit oluşumunu gideren
ı EYLÜL 2015
tozlar. Bu tozlar temizleme programının bir bölümü
olarak veya oksit oluşumunu önlemek için düzenli
olarak kullanılabilir.
Temizleme tozları geleneksel olarak elle ilave
edilir ve sıvı metal içinde karıştırılıyor, fakat bu işlemin verimliliğinde, operatöre dayalı olduğu için
bir sınır var. Bu ihtiyaçtan yola çıkarak tam otomatik
ve verimliliği daha yüksek bir proses geliştirildi. Bu
prosesin adı MTS 1500 prosesi.
Şekil 2: Girdap oluşumu ve tozun sıvı metal içine dağıtılması
Şekil 3: Yüzdürme ve gaz giderme işleminin devam etmesi
Şekil 1: MTS 1500 metal tretman istasyonu, toz silosu, dozajlama
ünitesi ve hareketli dalgakıran
MTS 1500 prosesi kendisini kanıtlamış olan FDU
döner gaz giderme teknolojisine dayanıyor. Ayrıca buna ek olarak tüm metal tretman ürünlerinin
otomatik bir şekilde ilave edilebilme kapasitesine
sahip. Bu tretman ürünlerinin ilavesi eşsiz bir metot
kullanılarak yapılıyor, tozlar yukarı doğru çekilmiş
dalgakıran sayesinde dönen rotor ile yaratılmış girdap içine dağıtıcı ünite ile besleniyor.
Metal Tretman İstasyonu MTS 1500 aşağıdaki
ilave özelliklere sahip döner gaz giderme cihazı:
•Bir veya iki silolu sonsuz dişli dozajlama ünitesi ile
besleme
•Plc tarafından farklı hızlarda kontrol edilebilen
motor
•Program esnasında sıvı metal içine ve dışına hareket eden dalgakıran
ı EYLÜL 2015
Şekil 4: MTS 1500 tretmanı sonrası kuru curuf oluşumu, belirgin
şekilde aliminyum kaybında azalma
Şekil 5: Elle ilave edilen geleneksel toz ile MTS 1500 prosesi ile
ilave edilen granul COVERAL MTS 1524 tozunun curuf oluşumu
karşılaştırması
63
BAŞARI HİKAYESİ
Tretman standart bir FDU cihazı gibi başlıyor; dalgakıran sıvı metale girerken rotor dönüyor. Birkaç
saniye sonra dönüş hızı artıyor ve dalgakıran sıvı
metalden çıkıyor. Güçlü devire sahip patentli XSR
pompalama rotoru, sıvı metalde girdap oluşumunu
sağlıyor. Girdap oluşturulduktan sonra özel geliştirilmiş toz, belirlenmiş ağırlıkta dozajlama ünitesinden
girdap içine veriliyor. Bu toz sıvı metalin tabanına
kadar çekiliyor. Sonra dalgakıran tekrar sıvı metal
içine giriyor ve kontrollü gaz giderme ile yüzdürme
işlemi başlatılıyor. Toz, sıvı metal içinden yukarı doğru çıkarken oksit inkluzyonlar ile reaksiyona giriyor,
inkluzyonların etrafındaki yüzey gerilimini düşürerek
onları metal yüzeyine doğru çıkmaya teşvik ediyor.
Bu tretman, oksitlerin ve çözünmüş hidrojenin giderilmesinde daha önce çok ender görülen, metal
temizlik seviyeleri arasında fark yaratarak çok etkili
bir yöntem olarak kendini kanıtlandı. Otomatik ilave
metodu tutarlı bir tretman garanti ederken, operatör
katılımını azaltarak daha güvenli bir çalışma ortamı
sağlıyor. Bu şekilde tretman için gerekli olan toz ilave miktarı ihtiyacı da büyük oranda azaltılıyor. Tozun
reaktif doğası gereği, aynı zamanda egzotermik bir
şekilde yüzeyde alüminyum içeriği düşük, kuru toz
curuf oluşmasını teşvik ediyor.
Şekil 7: Çekintiye yatkınlık gösteren test örneklerinin imalatı
Şekil 8: Kalın kısımlardaki poroziteyi gösteren simulasyon
Örnek Çalışma 1
Dökümhane: Dökümhane hem yüksek basınç hem
de alçak basınç metodu ile çeşitli ürünler imal ediyor.
Dökümhane Pratiği: Dökümhane merkezi ergitme
sonrası taşıma potası vasıtasıyla metali döküm ocaklarına transfer ediyor. Metal tretmanı taşıma potasında manuel toz ilavesi ile döner gaz giderme cihazı
kullanılarak yapılıyor.
Geliştirme: MTS 1500 prosesi kurulumu sonrası aynı
yoğunluk indeksi seviyelerine yüksek verimli MTS
1500 prosesi ile 9 dakika yerine 7 dakika tretman
süresinde ulaşıldı. MTS 1500 prosesi ayrıca inert
gaz tüketiminde azalma, toz tüketiminde tasarruf ve
curufa kaçan metal kaybında düşüş gibi konularda
kayda değer maliyet tasarrufları sağladı.
Yıllık kazançlar aşağıda hesaplandı:
ŞEKİL 6
Tretman
öncesi ve
sonrası
Yoğunluk
İndeksi
64
Örnek Çalışma 2
800 kg’lık taşıma potasında tretman yapan Yüksek
Basınç Dökümhanesi.
Problemler:
•Tutarlı olmayan yoğunluk değerleri
•Sızdıran parçalar
•Yüksek fire seviyesi
•Haddinden fazla temizlik
400 gr COVERAL MTS 1524 tozu ile 3 dakika MTS
1500 tretmanı
İyileşmeler:
•Curuf oluşumunda azalma
•Temizlik seviyesindeki iyileşmeye bağlı olarak bekletme ocağında refrakter ömründe artış
•Tekrarlanabilir yoğunluk sonuçları (Şekil 6)
•Müşteri için yüksek kaliteli parçalar
•Üretkenlikte artış
•İşleme uç bakımında azalma (metalde daha az sert
nokta)
Endüstriyel tecrübeler ışığında açık ki, MTS 1500
prosesi curuftaki alüminyum miktarını azaltmakla
beraber alaşımı inkluzyon ve sert noktalardan da temizliyor. Ancak, daha fazla YB Dökümhanesi daha
karmaşık parçalarda çekinti ve porozite görüyor ve
hemen akla şu soru geliyor: “Metal tretmanı porozite
ı EYLÜL 2015
kontrolü için kullanılabilir mi?”
Bunun üzerine çekintiye yatkın ve beslenmesi
zor çeşitli kısımları olan YBD üretimine uygun bir
alet tasarlanması kararlaştırıldı. MAGMA simülasyonu bu aletin tasarlanmasının desteklenmesinde
kullanıldı ve Şekil 7 aleti, Şekil 8 katılaşma esnasında simülasyon programı tarafından önceden haber
veren porozite ölçümünü gösteriyor.
Ergitme, metal tretmanı ve döküm için 300 kg’lık
elektrikli bekletme ocağı kullanıldı. Alaşım olarak AlSi9Cu3Fe 46000 (A 380) seçildi ve şarj yüzde 100
geri dönüş içeriyordu. Pompalama etkili XSR rotoru
kullanılarak FDU cihazı ile parçalar döküldü. Daha
sonra ocak dökümhane geri dönüşleri ile tekrar dolduruldu ve 0.15 yüzde COVERAL MTS 1524 tozu kullanılarak MTS 1500 tretmanı yapıldı.
YBD parçalara ek olarak, göreceli sıvı metal temizliğini SEM ve imaj analizinde ölçmek için bir seri
K-Mould numuneleri alındı.
Toplam gözenek ve inkluzyonlar (Şekil 9) boyutları ile birlikte (Şekil 10) raporlandı. Bu bize sadece
inert gaza ilave pompalama etkili XSR rotorla metalin
temizleneceğini, fakat girdap oluşumu ile sıvı metal
tabanından yukarı doğru gelen özel tasarlanmış toz
kullanılarak yapılan tretmanın daha düşük inkluzyon
ve porozite seviyelerine ulaşacağını gösterdi.
Şekil 10: Ergitme sonrası metal temizliği, FDU sonrası inert gaz
tretmanı ve COVERAL MTS 1524 tozu ile MTS 1500 tretmanı
Şekil 11: Ergitme sonrası dökülen parça, metal tretmanı yapılmamış
Şekil 12: Ergitme sonrası inkluzyon ve gözenek boyutu, FDU
inert gaz giderme sonrası, COVERAL MTS 1524 tozu ile MTS
1500 tretmanı (mikron cinsinden)
Şekil 13: 25 litre / dakika akış hızıyla FDU ile 15 dakika gaz
giderme sonrası dökülen parça
Şekil 9: Deneme sırasındaki makina parametreleri
ı EYLÜL 2015
Parçalar FDU inert gaz tretmanı ile aynı makina parametreleri ile alaşımdan üretildi.
COVERAL MTS 1525 tozu kullanılarak MTS 1500
tretmanı uygulandı.
Parçalar farklı bölümlerin sağlamlığı gözlenmeden
önce X-Ray’de incelendi. (Şekil 14 ve 15) Sonuçta
parçaların porozite seviyelerinin karşılaştırılması için
X-Ray tomografisi kullanıldı (Şekil 16).
65
BAŞARI HİKAYESİ
Şekil 14: Metal tretmanı yapılmamış parçanın üç kısım bosları
Şekil 15: MTS 1500 tretmanı sonrası koşullarda parçanın X-Ray
tomografisi, Boşluk sayısı 49476 ve Boşluk hacmi 156.67 cu mm
Saptamalar
•HPDC’lerde daha fazla kesit kalınlığı çeşitliliğine
sahip döküm parça üretmek için yapılan geliştirmeler daha önce HPD dökümhanelerinde nadiren görülen hatalara neden oldu.
•Porozite YBD de fire ve tekrar çalışma için daha
yaygın bir sebep haline geliyor.
•Döner gaz giderme ve MTS 1500 özel geliştirilmiş
tozlu girdap oluşumlu döner gaz giderme şunları yapabilir:
- Oluşan curuf miktarının azalması ve daha az
alüminyum içeren curuf oluşumu, metal kaybını ve
operasyon maliyetlerini azaltma
- Yüksek üretkenlik sağlayan, tretman sürelerinde kısalma
- Daha az inert gaz tüketimi ile operasyon maliyetlerinde tasarruf
- Besleme mesafelerinde uzama, daha iyi kalıp
dolumu ve akışkanlık sonuçlarını getiren belirgin
olarak metalin daha iyi temizlenmesi
•Bu tretmanın kullanımı bir test dökümü ile porozitenin pozisyonunu ve büyüklüğünü modifiye edebilir.
•Daha sonraki çalışmalar özel dökümhane ihtiyaçlarına göre metal tretmanı optimize edilerek gerçekleştirilecek.
ÇEVİRİ:
* Murat Kezkiç - Uygulama Mühendisi, Demir Dışı Döküm
Foseco Türkiye
Şekil 16: Metal tretmanı yapılmamış parçanın üç kısım bosları
Şekil 17: MTS 1500 tretmanı sonrası koşullarda parçanın X-Ray
tomografisi, Boşluk sayısı 49476 ve Boşluk hacmi 156.67 cu mm
66
ı EYLÜL 2015
YENİ ÜRÜN
Magma5 Tam Entegre
Optimizasyon İmkanları Sunuyor
Merkezi Almanya - Aachen’da bulunan MAGMA
GmbH, tüm döküm uygulamalarının proses
optimizasyonu için yeni nesil simülasyon
yazılımını sunuyor. Yeni versiyon, deney analizi
ve otomatik optimizasyon sanal tasarımı için tam
entegre imkanlar sunmakla birlikte, tüm döküm
prosesleri için genişletilmiş imkanlar içeriyor.
Grafik 1: MAGMA5 ile döküm kalitesi ve verimlilik optimizasyonu
İ
lk defa, Magma5 Release 5.3 sanal deney ve otomatik optimizasyonunu ekran üzerinde mümkün kıldı. Parça üretiminde ve döküm planlamada sağlam proses koşulları ve optimize sonuçlar,
henüz ilk döküm üretilmeden önce belirlenebiliyor
ve böylece önemli miktarda tasarruf potansiyeline
ulaşılabiliyor. Yazılım, yolluk boyutları, giriş pozisyonları ve besleyici ve soğutucuların hem pozisyon
hem de optimum boyutları için verilen aralıklardaki
en iyi çözümü bulmak için tasarlandı. Bu sayede
dökümcüler farklı kalite ve maliyet hedeflerine eşzamanlı olarak ulaşabilmek için sanal bir doğrulama alanında simülasyonu kullanabiliyorlar.
BİLGİ, SAĞLAMLIK, VERİMLİLİK
Bu yeni metodolojiyi desteklemek amacıyla, parametrik tasarım anlamında geometrilerin otomatik
varyasyonları için kapsamlı imkanlar yaratıldı. Bunun da ötesinde, proses optimizasyonu için deney
analizleri ve genetik algoritmaların tasarımına özel
istatistiksel araçlar Magma5’ya eklendi. Yeni Değer-
68
lendirme Perspektifi, çok sayıdaki simülasyon sonuçlarının hızlı ve kolay kantitatif karşılaştırmasına
imkan veriyor. Geometrik ve proses değişkenlerinin, kalite kriterlerinin ve optimizasyon hedeflerinin
arasındaki korelasyonlar kısaca özetlendi ve net
bir şekilde görselleştirildi. Ön tanımlanmış ayarlar
ve hem hesaplama hem de sonuç oluşturma otomasyonu Magma5 ile çalışmayı daha da etkili ve
verimli hale getirdi.
Sanal deney ve optimizasyon böylece Magma5
içerisine ilk defa tam entegre olmuş oldu. Döküm
uzmanının bireysel bir proje, deneylerin sanal tasarımı veya kapsamlı bir optimizasyon yürütmesinden
bağımsız olarak her durumda: Magma5 tamamen
yeni bir metodoloji ile birlikte proses bilgisini daha
da derinleştiren, sağlam proses koşullarını belirleyen ve ilk döküm üretilmeden önce döküm planlaması ve proses parametrelerini bulmayı sağlayan
güçlü araçlar sunuyor.
MAGMA5 DÖKÜMÜN BÜYÜSÜ
Ek olarak, Magma5 Rel. 5.3 farklı döküm proseslerinin ayrıntılı incelenmesinin yanı sıra ham döküm
ve ısıl işlem uygulanmış döküm özelliklerinde kantitatif tahmin yapabilmek için çeşitli yeni gelişmeleri sunuyor. Dökme demir alaşımları için, ferrit/perlit
oranı öngörülmesi, ötektik sıcaklığın hesaplanması
ve çil oluşum modeli daha da geliştirildi. Östemperlenmiş dökme demir (ADI) üretiminde ısıl işlem modellemesi önemli bir ileri adım. Magmasteel modülü artık doldurma sırasında kum ve reoksidasyon
inklüzyonları, katılaşma sırasındaki konveksiyon
ı EYLÜL 2015
alınabilecektir. Kullanıcı artık FOSECO Pro Module
içerisindeki genişletilmiş verilere ve ASK Chemicals ve Chemex’in yeni gömlek verilerine ulaşabilmekte.
Stres modülü olan Magmastress çatlak problemleri ve çarpılmayı öngörebilmek amacıyla ısıl işlem
ve mekanik işlem adımları dahil tüm proses adımları için dökümlerdeki ve kokil kalıplardaki termal
stresleri belirlemek amacıyla tasarlandı. Soğuma
ve ısıl işlem sırasındaki sürünme etkileri ele alındı.
Ölçme perspektifindeki geliştirmeler artık öngörülmüş ve ölçülmüş çarpılmanın daha kolay karşılaştırılmasına olanak vermektedir. Yeni dosya formatlarıyla ve daha pek çok sayıdaki geliştirmelerle
birlikte Magmalink artık tamamen Magma5 içerisine
entegre oldu.
Grafik 2: Farklı çelik döküm yolluk sistemlerinin kantitatif değerlendirilmesi, burada dökümdeki reoksidayson inklüzyonları
değerlendirilmektedir.
sebebiyle oluşan hareketleri de dahil olmak üzere öngörülebiliyor. Magmanonferrous modülü lokal katılaşma ve besleme koşulları ve dentrit kolu
uzunluğunun geliştirilmiş öngörülmesi için yeni kriterler sunuyor.
Kum ve kokil kalıp döküm proseslerinde kalıp
doldurma koşullarının tanımlanması artık döküm
havzasının otomatik doldurma kontrol ayarları ile
desteklenmektedir. Hedef dolum seviyesi ayarlanabilir, ve yazılım otomatik olarak doldurma hızıyla
doğru bir şekilde uyumlanır. Kalıp doldurma sırasında oluşan gaz önemli ölçüde iyileştirilmiştir. Büyük
parçaların dökümünde dökümcüler artık birkaç
potadan paralel, ardı ardına ve süreksiz döküm ile
desteklenmiş geliştirilmiş pota yardımından faydalanabilecek.
Yeni geliştirilmiş radyasyon modeli, hassas döküm ve ingot döküm proseslerinde ısı transferi için
farklı radyasyon modelleri ve gölgeleme etkilerini
ele almak için kullanılabilir.
RESİM 1
Doldurma
havzasındaki
metal seviyesinin otomatik
kontrolü
MAGMA C+M MAÇA ÜRETİMİNDE
TRASPARANLIK
RESİM 2
Basınçlı
döküm yolluk
sisteminin
parametrik
tasarımı
Tüm kum döküm prosesleri için, döküm kumundaki su için geliştirilmiş bir buharlaşma modeli entegre edilmiştir. Bu sayede daha doğru bir şekilde
özellikle de yaş kum için soğutma gereklilikleri ele
ı EYLÜL 2015
Yeni Magma C+M versiyonunda artık maça üretim
proseslerinin öngörülme ve optimize edilmesi için
birçok yeni seçeneğe ulaşılabilmektedir. Magma
C+M maça basımı, gazlama ve organik veya inorganik maçaların sertleştirilmesi simülasyonlarına
imkan verir. Maça kutuları ve üretim proseslerinin
optimize edilmiş planlaması, Magma C+M hem
maça basımı hem gazlama proseslerinin değerlendirilmesi ve maça kutusu aşınmasının öngörülmesi
için yeni kriterler sunmaktadır. Bunlara ek olarak,
Grafik 3: Maça çıkarma sırasındaki akış davranışının öngörülmesi:
kum tracer (sol) ve hava tracer (sağ)
69
ÜYELERDEN
YENİ
ÜRÜN
artık hava ve kum akışı, tracer (izleyici) partikülleri
ile görselleştirilebilmekte.
YENİ ARAÇLARLA VERİMLİ
ÇALIŞMALAR
Magma5 içerisindeki sıralı simülasyon ve görüntülerin otomatik olarak oluşturulabilme imkanı iş ve
kaynak planlamayı desteklediği gibi sanal test ve
optimizasyonu verimli hale getiriyor.
Yeni Değerlendirme Perspektifi çok sayıdaki simülasyon sonucunun kolay ve hızlı kantitatif karşılaştırılmasına olanak verir. Sonuç Perspektifi ile
birlikte, sağlam proses koşullarının ve farklı kalite
kriterleri için optimum sonuçların verimli bir şekilde incelenmesi artık mümkündür. Her iki perspektif birleştirilirken sanal denemenin her bir çalışma
noktası için ilgili 3D sonuçlarına direkt olarak ulaşılabilir.
diyagramı bu amaçla kullanılan önemli araçların
arasında yer almaktadır. Belirgin neden-sonuç ilişkileri, ana etki diyagramları, korelasyon matriksi ve
eğim karşılaştırmaları ile grafik olarak değerlendirilebilir.
MAGMA
Magma metal döküm endüstrisi, döküm alıcıları ve
döküm parça tasarımcılarına tüm dünya çapında
kapsamlı çözümler sunuyor. Magma ürünleri ve
servis portfolyosu güçlü, modüler simülasyon yazılımı MAGMASOFT® ile birlikte en yeni Magma5
Release 5.3 sürümünü ve bunların yanında döküm
tasarımı, optimizasyon ve simülasyon kullanımı ve
sonuçların uygulanması alanında eğitim olanakları
için mühendislik hizmetlerini içermekte.
Grafik 5: Farklı aşılama koşullarının analizi için dağılım grafiği
Grafik 4: Paralel koordinat diyagramında somut ölçümlerin
geliştirme için gösterimi
Ulaşılabilen araçlar, bağımsız simülasyonların
tüm sonuçlarını kapsamlı kantitatif değerler olarak
tablolar ve diyagramlarla göstermektedir. Tasarım
ve proses değişkenleri, kalite kriterleri ve hedefler
arasındaki korelasyonlar, hızlı ve net bir şekilde
görselleştirilir. Ana sonuç tablosu, sıralanmış çubuk
çizelge, dağılım çizelgesi ve paralel koordinatlar
Yeni Değerlendirme
Perspektifi çok
sayıdaki simülasyon
sonucunun kolay
ve hızlı kantitatif
karşılaştırılmasına
olanak verir.
Bugün, Magma yazılımı metal döküm endüstrisinin her alanında, özellikle otomotiv ve ağır endüstriyel uygulamalarda döküm optimizasyonu için
kullanılıyor.
Magma Gießereitechnologie GmbH 1988’de kuruldu ve merkezi Aachen, Almanya’da yer almaktadır. Küresel mevcudiyeti ve desteği ABD, Singapur,
Brezilya, Kore, Türkiye, Hindistan, Çin ve Çek Cumhuriyeti’ndeki ofislerle garanti altına alınmıştır. Ek
olarak, 30’dan fazla kalifiye ortakları ile Magma
dünyanın her yerinde temsil ediliyor.
Grafik 6: Değişkenler ve kalite kriterleri etkileşimini özetleyen
korelasyon matriksi
70
ı EYLÜL 2015
DERNEKTEN
MEVZUATIN DÖKÜMÜ
Yatırımlarda
Devlet Yardımları
Kapsamında
Teşvik Unsurları
Evren Güldoğan
evren@promaya.com.tr
72
Türkdöküm’ün geçtiğimiz sayısında yatırımlarda
devlet yardımları konusunu ele alarak döküm
sektörü açısından incelemiş, sektördeki yaygın
algı yanılgısının tersine döküm faaliyetlerine
yönelik olarak cömert destekler bulunduğunu
belirtmiştik. Bu yazımızda ise söz konusu teşvik
unsurlarına daha yakından bakmaya çalışacağız.
ı EYLÜL 2015
A
ncak dilerseniz öncelikle ilk yazımızı bir hatırlayalım. Bakanlar Kurulunun 15/06/2012
tarih ve 2012/3305 sayılı Kararnamesine
ekli Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar
ile Ekonomi Bakanlığı tarafından yayımlanan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2012/1) konuyla ilgili temel mevzuatı teşkil ediyor. Mevzuatta
dört teşvik sistemi ile bunlara ilişkin bazı olumlu ve
olumsuz istisnalar düzenlenmekte. Bahse konu
teşvik sistemleri sırasıyla genel, bölgesel, büyük
ölçekli ve stratejik yatırımlara yönelik.
Döküm faaliyetleri Yatırımlarda Devlet Yardımları
Hakkında Karar Ek-4’te listelenen teşvik edilmeyecek veya teşviki belirli şartlara bağlı yatırım konuları arasında yer almıyor. Dolayısıyla döküm sektörünün genel teşvik sisteminden faydalanmasına
bir engel yok. Bölgesel teşvik sistemi kapsamında
dökümün desteklenmediği mahaller ise İstanbul
ili ile Gökçeada ve Bozcaada’dan ibaret. Motorlu
kara taşıtları yan sanayine yönelik döküm yatırımlarının büyük ölçekli yatırımlar teşvik sisteminden
faydalanması mümkün.
Kamu destekli Ar-Ge projeleri neticesinde geliştirilen ürünlerin veya parçalara, savunma sanayine
ve motor aksamları ile aktarma organ ve aksamlarına yönelik olası döküm yatırımları da öncelikli
yatırımları konuları arasında yer almaya aday. Öncelikli yatırımların özelliği bölgesine bakılmaksızın
5’inci bölge desteklerinden yararlandırılıyor olmaları. Tabi 6’ncı bölgede değillerse. Yani aslında 1 ila
4’üncü bölgelere yönelik bir ek teşvik söz konusu.
Tabi tüm bunlar mevzuatta yer alan asgari yatırım tutarlarının gerçekleştirilmesi şartına bağlı.
Stratejik yatırımların teşvikine geldiğimizde ise asgari yatırımın yanı sıra ithalat hacmi, yerli üretimin
miktarı ve katma değerine ilişkin bazı koşullar da
getirilmiş olduğunu görüyoruz. Bu nedenle döküm
sektörünün şimdilik stratejik yatırımların teşvikinden faydalanması zor görünüyor.
Gelelim Teşvik Unsurlarına
Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar ve
Tebliğ’de yer alan teşvik unsurları yukarıda hatırlattığımız teşvik sistemlerine göre farklılık gösteriyor.
Hangi sistemin hangi unsurlara açık olduğunu Tablo 1’de özetliyoruz.
Katma değer vergisinden (KDV) başlamak gerekirse öncelikle istisna ile iadeyi birbirine karıştırmamız gerektiğini vurgulamamız gerekiyor. Zira hem
vergi hukuku hem de yatırımlarda devlet yardımları
mevzuatı açısından ayrı ayrı düzenlenen kavramlar.
KDV istisnası yatırım teşvik belgesine sahip yatırımcılara teşvik belgesi kapsamında yapılacak makine ve teçhizat teslimleri için geçerli. İthalat ya da
yerli üretim fark etmiyor. Ancak KDV Genel Tebliği
kapsamında makine ve teçhizatın “amortismana
tabi iktisadi kıymet niteliği taşıyan ve mal ve hizmet
ı EYLÜL 2015
üretimine kullanılan sabit kıymetler” olarak tanımlandığını unutmamak gerekiyor. Örneğin yedek
parçalar bu istisna kapsamında değil. KDV iadesi
ise sadece sabit yatırım tutarı beş yüz milyon Türk
Lirası üzerindeki stratejik yatırımlar kapsamında yapılacak bina ve inşaat harcamaları için geçerli.
Bir teşvik unsuru olarak gümrük vergisi muafiyeti geniş anlamıyla değil, dar anlamıyla gümrük
vergilerine ilişkin. Zira gümrük mevzuatı gereğince gümrük vergileri ithalat ve ihracatta alınan tüm
vergilerden oluşup oldukça uzun bir liste teşkil ediyor. Yatırımlarda devlet yardımları mevzuatı kapsamında ise gümrük vergisinden kasıt yürürlükteki
İthalat Rejimi Kararı ile belirlenen gümrük vergileri.
Destek Unsurları
Genel
Bölgesel
Büyük
Ölçekli
Stratejik
KDV İstisnası
Gümrük Vergisi
Muafiyeti
Vergi İndirimi
Sigorta Primi İşveren
Hissesi Desteği
Gelir Vergisi Stopajı
Desteği (6. Bölge)
Sigorta Primi Desteği
(6. Bölge)
Faiz Desteği
(Bölge 3, 4, 5 ve 6)
Yatırım Yeri Tahsisi
KDV İadesi
Tablo-1: Teşvik Sistemleri ve Destek Unsurları
73
DERNEKTEN
MEVZUATIN DÖKÜMÜ
Bölgesel Teşvik Uygulamaları
Bölgeler
Büyük Ölçekli Yatırımlar
Yatırma katkı
oranı (%)
Kurumlar vergisi
veya gelir vergisi
indirim oranı (%)
Yatırıma katkı
oranı (%)
Kurumlar vergisi
veya gelir vergisi
indirim oranı (%)
50
1
15
50
25
2
20
55
30
55
3
25
60
35
60
4
30
70
40
70
5
40
80
50
80
6
50
90
60
90
Tablo-2: 31/12/2015’e Kadar Başlayan Yatırımlarda Vergi İndirimleri
Bu teşvik unsuru yatırım malı makine ve teçhizatları, otomobil ve hafif ticari araç yatırımlarında yatırım
dönemi içerisinde ithal edilen CKD aksam ve parçaları ve de gemi ile büyük yatlarda tekne kabuklarını
kapsıyor.
Vergi İndirimi Meselesi
Vergi indirimi kurumlar vergisi veya gelir vergisinden
yapılıyor ve yatırımın bölgesel mi büyük ölçekli mi
olduğuna ve – şimdilik – 31/12/2015 tarihine kadar
başlayıp başlamadığına göre değişiklik gösteriyor.
Bölgesel Teşvik Uygulamaları
Bölgeler
Yatırma katkı
oranı (%)
Büyük Ölçekli Yatırımlar
Kurumlar vergisi
veya gelir vergisi
indirim oranı (%)
Yatırıma katkı
oranı (%)
Kurumlar vergisi
veya gelir vergisi
indirim oranı (%)
1
10
30
20
30
2
15
40
25
40
3
20
50
30
50
4
25
60
35
60
5
30
70
40
70
6
35
90
45
90
Tablo-3: 31/12/2015’ten Sonra Başlayan Yatırımlarda Vergi İndirimleri
74
Şimdilik diyoruz, zira bahse konu tarih Yatırımlarda
Devlet Yardımları Hakkında Karar ilk yayımlandığı
günden bu yana ötelenip duruyor. Mevcut durumda
31/12/2015’e kadar ve bu tarihten sonra başlayacak
yatırımlar için vergi indirimleri Tablo 2 ve 3’teki şekilde. Burada yatırıma katkı oranı yatırımın yüzde
kaçının vergiden indirilebileceğini, indirim oranı ise
bu rakama ulaşana kadar ödenmesi gereken vergilerden indirilebilecek olan yüzdeyi gösteriyor. 6’ncı
bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için ise asgari
ücrete tekabül eden sigorta priminin tamamının ve
gelir vergisi stopajının da karşılanması gündeme geliyor. Hem de 10 yıl süreyle.
Ele alacağımız son destek unsuru ise faiz desteği.
3 ila 6’ncı bölgelerde, bölgesel teşvik uygulamaları
ve stratejik yatırımlar ile AR-GE ve çevre yatırımları
kapsamında desteklerden yararlanacak yatırımlar
için bankalardan kullanılacak en az bir yıl vadeli yatırım kredilerinin teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının yüzde yetmişine kadar olan kısmı için
ödenecek faizin veya kâr payının belirli bir kısmının
karşılanmasını öngören bir teşvik unsuru. Doğrudan değil, aracı kuruluşlar üzerinden veriliyor. Burada dikkat edilmesi gereken husus faiz desteğinin
talebe bağlı olması. Yatırım yeri tahsisi konusunda
ise mevzuatın önemli bir yenilik getirmediğini söyleyebiliriz.
Gördüğünüz üzere yatırımlarda devlet yardımları
kapsamında birçok teşvik unsuru bulunmakta.
Bunların öngördüğünüz yatırımlar için ne denli kullanılabileceğini saptamak, alabileceğiniz kümülatif
desteği ve net bugünkü değerini hesaplamak belirli bir uğraşı gerektiriyor. Dolayısıyla bu konulara yatırım planlamasının ilk aşamasından itibaren eğilmek ve karar-alma sürecinin bir faktörü haline
getirmek gerekiyor.
ı EYLÜL 2015
SÖZLEŞME HUKUKU
Milyon Dolarlık
Sözleşmeler
Av. Alper SARGIN
KMK Hukuk Bürosu
1. Domino Etkisi
Teknolojinin gelişmesi belki de en çok ticari hayatı etkilemiş ve küresel bir pazar oluşturmuştur.
Mahallemizin sokağında, evimizin yanı başında
8 m2‘lik dükkanda ekmek savaşı veren bakkal
amca da her gün milyon dolarlık sözleşmelere
imza atan çok-uluslu holdingler de bu evrensel
pazarın aktörleridir.
Ancak bu makalemiz, özellikle Türkiye’de kurulup, küresel pazarda sektörün devleriyle bir
şekilde ticari ilişkiye giren, işbirliği yapan, reka-
76
Türkdöküm için hazırladığımız bu makalemiz,
Türkiye’de kurulup, küresel pazarda sektörün
devleriyle bir şekilde ticari ilişkiye giren, işbirliği
yapan, rekabet eden orta ve büyük ölçekli
şirketler için kaleme alındı.
bet eden orta ve büyük ölçekli şirketler için kaleme alınmıştır.
Bu evrensel pazarda yer alabilmek için şirket
iç yönetiminde uzmanlaşmaya dayalı sorumluluk
ve rol dağıtımının ne denli önemli olduğu zaten
bilinmektedir. Bu bakımdan bu yazımızda, uluslararası tecrübeye ve uzmanlaşmaya dayalı bir yapılaşmanın zorunluluğuna, ürün-hizmet sorumluluğu yanında sosyal sorumluluğa sahip olmanın
önemine değinmeyeceğiz.
Ticaretin genişlemesi, şirketlerin işlem hacmiı EYLÜL 2015
nin ve cirolarının artmasını da beraberinde getirmiş ve bu şirketler, ekonomimizin birer domino
taşı haline gelmişlerdir. Her bir ticari iş, bir domino dizini oluşturur. Her domino dizininde olduğu
gibi, bu evrensel pazarda da ayakta kalabilmek,
sadece doğru yapılaşmaya sahip olmakla, mükemmel ürünü üretmekle ve doğru şirket politikalarını takip etmekle mümkün olmamaktadır.
Hemen her hafta dünyanın bir başka ucundaki
kişiler ile toplantılar yapıyor, milyon dolarlık sözleşmelere imza atıyoruz. Artık dünyanın bir başka
ucundaki dünya devleri ile rekabet etmek, işbirliği yapmak ya da ticari ilişkiye girmek çok kolaydır. Ancak ticari büyümenin böylesine artması,
şirketler için yeni bilinmeyen faktörlerin oluşmasına ve ticari risklerin de artmasına sebebiyet
vermiştir. Bu bakımdan, özellikle, orta ve büyük
ölçekli şirketler için bir ticari işten beklenen kar
ile ticari ilişkinin getirebileceği risk analizi doğru
bir şekilde yapılmalıdır.
Peki, bu evrensel pazarda kendimizi krizlerden, küresel risklerden ve çevresel etkilerden
nasıl koruyacağız. Öncelikle, resmin geneline
bakmak, bağlantılı olduğumuz domino dizinini
görmek, riskleri tespit etmek, doğru yerlerde
doğru mesafeleri koymak (doğru önlemleri almak) şarttır.
İşte bu noktada ticari sözleşmeler önem kazanmaktadır. Gerçekçi bir risk analizi, ancak ticari ilişkiye vücut veren sözleşmenin doğru incelenmesi ve irdelenmesi ile mümkün olabilir.
Doğru yerlerde doğru müdahalelerin yapılması
da riski en aza indirir.
Her sözleşmede yer alması gereken bazı olmazsa olmazlar ve altın hükümler vardır.
2. Sözleşmelerin
Olmazsa Olmazları
Öncelikle, her bir ticari sözleşmede; 1) Sözleşmeye konu ürüne/hizmete ilişkin hükümler kaleme alınmalıdır, 1.a) Ürüne ilişkin detaylar (varsa
sapma payı), 1.b) Ürün fiyatı, paketleme, hamaliye, nakliye, gümrük, vergi dahil fiyata dahil olan
ve olmayan her türlü kalemler, 1.c) Ödeme şekli ve zamanı, 1.d) Teslim şekli, süresi, 1.e) Varsa
ürünler ile birlikte sunulması gereken belgeler
yazılmalıdır; 2) Tarafların hakları kaleme alınmalıdır, 2.a) Anlaşılan zamanda ödeme yapılmaması
durumunda satıcının hakları, 2.b) Anlaşılan zamanda teslimin yapılmaması, ayıplı ürün teslim
edilmesi, ürünün spesifikasyonlara ve siparişe
uygun olmaması durumunda alıcının hakları ve
mülkiyetin geçişi belirtilmelidir; 3) Sözleşmenin
fesih edilmesine ve tarafların zararlarına ilişkin
hükümler düzenlenmelidir, 3.a) Fesih sebepleri,
3.b) Fesih usulü, 3.c) Feshin etkileri, 3.d) Tazminat hükümleri, 3.e) Olası zarar ve zararda indirim şartları detaylandırılmalıdır; 4) Ve son olarak
ı EYLÜL 2015
genel hükümler yer almalıdır, 4.a) Sözleşmeyi
oluşturan belgeler ve bunların öncelik sırası, 4.b)
Sözleşmenin devir ve temlik edilemezliği, 4.c)
Sözleşmenin bölünebilirliği, 4.d) Taraflar arasındaki hukuki ilişkinin belirlenmesi 4.e) Ve ayrıca
mücbir sebep halleri ve sonuçları da ayrıca kaleme alınmalıdır.
3. Sözleşmelerin Altın Hükümleri
Sözleşmelerde, bir de öyle bazı hükümler vardır
ki bunlar altın gibidirler; topraktan çıkarılmadıkları sürece değerleri anlaşılamaz. Bu hükümlerin
sözleşmelerde yer alması şirkete ayrı bir güvence sağlar, şirketin ticari değerlerini korurlar ve
olası bir uyuşmazlıkta şirketin mahvedici ekonomik zararlara maruz kalmasını engeller. Bu hükümlerin değerleri ancak uyuşmazlık hallerinde
ortaya çıkar. Bu nedenle de yeterli tecrübeye
sahip olmayan şirketler bu hükümlerin önemini
göz ardı ederler. Bu hükümlerin ne denli değerli
olduğu ya da ne denli yıkıcı bir etkiye sahip oldukları ancak sözleşmenin tarafları arasında bir
uyuşmazlık yaşandığı zaman ortaya çıkar.
Cezai şart niteliğindeki hükümlerin değerlendirilmesi risk analizinin tam ve doğru yapılması
için gerekli olduğu kadar şirketi koruyan hükümlerin kuvvetinin arttırılması bakımından da önemlidir.
Ayrıca tarafların sır saklama yükümlülüklerine
ve fikri haklara ilişkin hükümler de altın hüküm
kategorisine sokabileceğimiz nitelikte olan hükümlerdendir.
Ticari hayatın böylesine şekil değiştirmesi ve
evrensel bir niteliğe kavuşması nedeniyle, ticari
değerler de değişmeye başlamıştır. Artık, şirketlerin öyle değerleri vardır ki bunlar elle tutulamazlar ancak belki de şirketin sahip olduğu tüm
gayrimenkullerden bile öncelikli olarak, şirketin
en önemli ticari değerleri arasında gösterilirler.
Bunlar yönetim stratejileri, iş planları, fikirler, fikri
mülkiyete konu olabilecek her türlü fikri yaratımlar olarak karşımıza çıkarlar.
Burada fikri hakların neden ve ne derece
önemli olduklarını belirtmek bu yazının sınırlarını aşacaktır. Ancak, fikri yaratımların kullanılmasına ilişkin çerçevenin net bir şekilde çizilmesi
gerekir. Aynı şekilde şirketler, “ticari sır” ve “gizli
bilgi” kavramlarını detaylı bir şekilde tanımlamalı, bunlara uygulanacak istisnalar, gizli bilgilerin
verilme şart ve prosedürleri detaylandırılmalıdır.
Nasıl ki bir şirketin iç yönetiminde dahi bazı
ticari bilgilere sadece yetkili ve sadece ilgili personeller ulaşabiliyor; nasıl ki bu bilgilere erişimde
şirket çalışanlarının rolleri ve sorumlulukları net
çizgilerle belirleniyorsa, bu bilgilerin 3. Kişilerle
paylaşılmasında da maksimum özen gösterilmeli ve gerekli her türlü tedbir alınmalıdır. Bu konu
öylesine ehemmiyetlidir ki bugün hemen hemen
77
SÖZLEŞME HUKUKU
her alanda şirketler, ticari ilişkiye daha girmeden,
pazarlıkların hemen öncesinde “Gizlilik Sözleşmesi” imzalamak isterler. Böylece taraflar pazarlık
aşamasından sonra ticari bir işbirliğine başlasalar
da başlamasalar da pazarlık sürecinde paylaştıkları tüm bilgileri güvence altına almış olurlar.
İşte ayrıca bir “Gizlilik Sözleşmesi”nin imzalanmadığı hallerde imzalanacak her sözleşmede bir
gizlilik maddesinin olması, tarafların sır saklama
yükümlülüğüne tabi tutulması bir zarurettir.
Diğer bir husus ise sözleşmeye uygulanacak
olan hukukun ve olası bir uyuşmazlıkta tarafları yargılayacak olan mahkemelerin seçilmesidir.
Çok soyut bir şekilde Avrupa, İngiltere ve Amerika farklı hukuk sistemlerine sahiptirler. Türkiye
genel olarak Avrupa hukukuna yakın iken; Dubai,
Hong Kong, Hindistan gibi ülkeler İngiliz hukukuna yakındır. Uluslararası tecrübeye sahip hukuki
danışmanlık şirketlerinin de önemi burada ortaya
çıkmaktadır.
Bu ülkelerin farklı hukuk sistemlerine sahip olması, doğru risk analizinin yapılmasını da zorlaştırır. Mesela Avrupa’da yazılı hukuk normları belirli
ölçülerde taraflar arasındaki sözleşmelere uygulanırlar. Dahası sözleşmeler, emredici nitelikteki üst
normlara aykırı olamazlar. Bu bakımdan da söz konusu hukuk normlarının bilinmesi, sözleşmelerin
bu açıdan değerlendirilmesi esastır. İngiltere’de
ise yazılı hukuk normları yoktur, sözleşmelere
sıkı sıkıya bağlılık esastır. Bu bakımdan İngiliz
Hukuku’nun uygulanacağı sözleşmeler Avrupa
78
Hukuku’nun uygulanacağı sözleşmelerden daha
farklı değerlendirilmelidir. Örneğin Avrupa’da taraflar sözleşme kapsamındaki haklarını iyi niyet
çerçevesinde kullanmalıdır ve sözleşme ile de
tanınmış olsa da bir hakkın kötüye kullanılması
korunmamaktadır. Oysa ki İngiltere’de taraflar,
menfaatleri doğrultusunda sözleşme kapsamındaki haklarını serbestçe kullanılabilirler. Sözleşme
hukukunda iyi niyet kavramı daha yeni yeni gelişmeye başlamıştır.
Yine Avrupa’da özellikle üreticiler ve tedarikçiler açısından mutlak bir ürün sorumluluğu söz
konusudur. Bu bakımdan da sözleşmelere konulacak olan sorumluluk sınırlandırmaları hayati önem
taşır. Burada unutulmaması gereken husus, hukuk
sistemleri, cezai sorumlulukların, kasıtlı ihlallerden doğan sorumlulukların ve her türlü ölümle ya
da kişisel yaralanma ile sonuçlanan kusurlu ifalardan doğan sorumlulukların sınırlandırılmasına izin
vermez.
Bu yazımızda risk analizlerinin yapılması sırasında sözleşmelerin önemini açıklamaya çalıştık.
Gerçekçi bir risk analizinin ancak ve ancak ticari
ilişkiye vücut veren sözleşmenin doğru incelenmesi ve irdelenmesi ile mümkün olabileceğini ve
ancak doğru yerlerde doğru müdahalelerin yapılması ile risklerin en aza indirilebileceğini belirttik.
Bir sonraki yazımızda da özellikle uluslararası ticari sözleşmelerde sık sık karşılaştığımız kurnazlıklara, hilelere, yaygın hatalar ile bunlardan korunma yollarına değineceğiz.
ı EYLÜL 2015
DERNEKTEN
İÇİMİZDEN BİRİ
İçimizden Biri:
Zekeriya Şahin
Türkdöküm’ün bu sayıdaki İçimizden Biri konuğu, alüminyum pres döküm
sektörünün gelişimine büyük katkıları bulunan Aslar Pres Yönetim Kurulu
Üyesi Zekeriya Şahin. Çırak olarak girdiği sektörde, yılların verdiği deneyim ve
tecrübeyle, alüminyum pres dökümde Türkiye’de ilk ihracatı yapan Aslar Pres’in
kurucularından olan Şahin’e hayatını, Aslar Pres’i ve geçmişten günümüze
alüminyum pres sektörünün gelişimini sorduk.
Öncelikle sizi tanımak isteriz?
1945’te
Kosova’da
bulunan
Priştina’da doğdum. 1958’de ordan
Türkiye’ye göç ettik. Kökenimiz
Konya’ya dayanıyor; Anadolu’dan
gelmeyim diyebilirim. İstanbul’a
geldikten sonra o yaşlardan itibaren bu sektörün içindeyim. Mesleğin eğitimini almadım; alaylı
olarak yetiştim. Döküm mesleğinden evvel ilk mesleğim kalıpçılıktı.
Askere gidene kadar çeşitli atölyelerde önce çıraklık sonra kalfalık yaptım. Askerden döndükten
sonra da birkaç atölyede çalıştım.
Çalıştığım atölyelerden biri de
meşhur Necati Usta’nın yanında
Akın Kalıp’ta çalıştım. Daha sonra
ise Nihat Akdemir ağabeyimizle
beraber ortak bir tezgah açtık ve
uzun yıllar birlikte kalıpçılık yaptık.
1979 yılında ise Kemal Bektaş ve
Özdemir Bektaş isimli iki kardeşle
beraber ben ve Nihat ağabey, 4
ortak olarak beraber dökümhane
kurduk.
İlk başladığımız zaman piyasada çeşitli ihtiyaçlara göre parçalar
döküyorduk. 1985’lere doğru ise
ihracata karar verdik. İlk ihracatımızı da Almanya’da bulunan AEG
firması için çamaşır makinelerinin
kasnaklarını dökmeye başlayarak
gerçekleştirdik. Ondan sonra da
yavaş yavaş çeşitli pazarlar ara-
80
ı EYLÜL 2015
yarak Avrupa’da birçok firmayla çalıştık. 1979
yılında başlayan ortaklığımız da halen devam
etmekte.
Aslar Pres şu anda ne yapıyor?
Aslar Pres şu anda sipariş üzerine üretim yapıyor. Mesela şu an yerli piyasaya direksiyon
kovanlarını yapıyoruz. Bu direksiyon kovanları
Tofaş’ın, Renault’un, Ford’un, Otosan’ın direksiyon kovanlarıdır. İç piyasada bir miktar Arçelik’e
çalışıyoruz, onlar için çamaşır makinelerinin
kasnaklarını döküyoruz. Bunların haricinde
Avrupa’da Bosch’a, Simens’e vb. birçok firma
için çalışıyoruz. Ağırlıklı olarak otomotiv sektörü için çalışıyoruz. Beyaz eşya için ise çok cüzi
miktarda çalışıyoruz şu an.
Ana sanayide otomotiv sektörünün durumu
nedir?
Şu an için konuşmak gerekirse öyle çok kötü
bir duruş yok. Biz otomotiv sektörü için yüzde
60 civarında ihracat yapıyoruz ve bu ihracatta
da bir durma yok. Hatta ben ilerleyen günlerde
daha da hareketleneceğini düşünüyorum.
Geçmişten günümüze döküm sanayini karşılaştırdığınızda döküm sanayisi nasıl bir gelişim katetti sizce?
Alüminyum sektörü için konuşmak gerekirse
önemli bir yol katettik. Biz direksiyon yapmadan evvel X-Ray cihazı almamıştık; gerek görmüyorduk, gerek de yoktu. Ama direksiyon
İlk başladığımız zaman
pİyasada çeşİtlİ
İhtİyaçlara göre
parçalar döküyorduk.
1985’lere doğru İse
İhracata karar verdİk.
İlk İhracatımızı da
Almanya’da bulunan
AEG fİrması İçİn
çamaşır makİnelerİnİn
kasnaklarını
dökmeye başlayarak
gerçekleştİrdİk.
ı EYLÜL 2015
yapmaya başladığımız zaman önümüze gelen
şartnamede direksiyonların X-Ray cihazından
kontrol edilmesi gerektiği söylendi. Nedeni ise
önemli bir parça olan direksiyonun herhangi
bir kusurundan dolayı insan emniyetine zarar
verebileceği endişesiydi. Büyük mesafeler büyük yollar katettik. Şu anda aslında nihai yerli
aracımızı üretebiliriz. Çünkü şu anda yan sanayimiz hazır buna. Dinamik kadrolarımız ve iyi
mühendislerimiz var. Biraz pazarla ilgili bir şey,
biraz da talebe bağlı. İyi insanlar yetiştirmemiz
gerekiyor. Genç arkadaşlarımız masabaşı bilgisayardan yapılan işleri tercih ediyor ama üretim
bu değil, asıl üretim aşağıda. Üretim yapmak
istiyorsak mühendis ve tekniker arkadaşlarımızın elleri yağlanacak başka çaresi yok. Meslek
okullarının artması gerekiyor ve önem verilmesi
gerekiyor. Gençlerimize fiili olarak mesleği öğretmemiz gerekiyor.
Ana sanayinin yan sanayiye olumlu anlamda
etkisi nasıl oldu?
Şimdi Hema nihai ürün yapıyor ve bunları ihraç
ediyor. Ana sanayi dediğimiz kim? Tofaş, Renault vb. geliyor. Hema’dan direksiyon gövdesi istiyor, şartlarını sunuyor. Hema da geliyor bizden
parça istiyor, şartları sunuyor. Şartlar neyi gerektiriyor mesela X-Ray cihazı ya da tomografiyi gerektiriyor. Böylece birbirimizi zorlayarak, birbirimizi kalkındırıyoruz. Fiyat da önemli burada. Biz
piyasada hala rekabetçiyiz. Avrupa ülkeleri bu
ürünleri kendileri yapmak istemiyor çünkü ucuz
ülkelere gönderiyorlar; pis iş olarak görüyorlar.
Dökümhanelerde artık günümüzün hijyen şartları oluşturuluyor. Dökümhaneleri gezdiğimizde
artık çok modern fabrikaların olduğunu görüyoruz. Büyük ülkeler katma değeri yüksek ürünler yaptıkları için girmiyorlar bu işlere aslında.
81
DERNEKTEN
İÇİMİZDEN BİRİ
Bizim ismimiz fasoncu sonuçta, nihai ürün üretmiyoruz. Bu yüzden de fasonculuktan kurtulmamız gerekiyor. Kendi ana sanayimizi kurup kendi
arabamızı ürettiğimizde de illa ki bu yan sanayi
ürünlerimiz de olacak.
alümünyum dolu fakat bunu işleyecek tesis yok.
Bir tek Seydişehir’de bir tesis var. Eğer ki motor
gövdesi üretmeye başlarsak bu tesislerin de kurulması lazım çünkü madeni ithal etmekle dövizi
Türkiye’de tutamayız.
Alüminyum dökümün geldiği noktayı nasıl görüyorsunuz?
Alümünyum genç metal olduğu için birçok sahada kullanılıyor. Özgül ağırlığı az olduğu için otomobillerin motor gövdelerinde kullanılıyor; hatta
artık şaselerinde de kullanılıyor. Türkiye’deki alüminyum sektörü çok yukarda.Bu konuda Avupa
ile çok rahat boy ölçüşebiliriz. Zaten Avrupa’ya
yapıyoruz bu parçaları. Mesela biz bir İsviçre firması için hassas ölçüm cihazlarının parçalarını
yapıyoruz. Dolayısıyla alüminyum sektörümüz
Avrupa’yı aratmayacak şekilde ilerliyor. Tek eksiğimiz var; biz makine gücü olarak hala 2 bin
tonlardayız. Avrupa ise bu konuda 3 - 5 bin tonlarda. Avrupa’nın makine gücü 5 bin tonlarda olduğu için motor gövdesi döküyorlar. Türkiye’de
motor ithal edildiği için motor gövdesi dökme
gibi bir durum olamıyor. Türkiye’de motor gövdesi dökebilecek tecrübeye ve birikime de sahibiz; 30 yıl önceki gibi değiliz büyük sıçrama
yaşadık. Bizde de nihai araba üretimi başlarsa
ve üretim adetleri milyonları bulursa alüminyum
sektörü katlamalı gidecek. Türkiye’de dağ bayır
Sektörde ilerlemenizdeki başarının ana nedeni nedir anlatır mısınız?
Başarımızın ana nedeni çok çalışmak. İkinci olarak da bu işi bilmek ve çekirdekten yetişmek
diyebilirim. Bu işe girerken ortaya sadece sermaye koyup sektöre girenler de var ama bizim
gibiler çekirdekten yetişiyor; alüminyumu tanıyor, kalıbı tanıyor, açıkçası her şeyi biliyor. Ortaklarımdan bir tanesi talaşlı imalatı biliyor, bir
tanesi kalıbı yapıyor, bir tanesi de dökümü biliyor derken üç ayak birleşiyor ve ortaya böyle bir meyve çıkıyor. Şimdi de ikinci jenerasyon
geldi dahil oldu, onların da bizden hiçbir farkı
yok. Döküm sektörü aileden gelen bir şey. Babalar çocuklarını da dahil ediyor, onlar da bu işi
çekirdekten öğreniyorlar. Aslar Pres bu konuda
örnek alınacak bir firma, hiçbir sıkıntımız yok.
Ayrıca firmanın oturmuş bir deneyim ve tecrübesi var. İharacatın ne demek olduğunu biliyoruz, ihracat mantığını biliyoruz, otomotiv sektörünün önemini ve risklerini biliyoruz ve bütün
bunları bilince de ortaya bir başarı çıkıyor. Her
geçen gün hassasiyetlerimiz artıyor. Eskiden
82
ı EYLÜL 2015
üretmiş olduğumuz parçalarda ondalıklı ölçümler yapıyorken şimdilerde yüzdelikli ölçümler
yapıyoruz. Eskiden tam zamanında üretim yapamıyorken şimdi ABD’ye tam zamanında üretim
yapıyoruz. Orada depomuz var. Ürünlerimiz depoda duruyor ve müşteri istediği ürünü istediği zaman alabiliyor. En fazla ihracatı Avrupa’ya
yapıyoruz, sonrasında da ABD var.
Türkiye’de alüminyum döküm sektöründe eksik gördüğünüz bir şey var mı? Olması gerekiyor dediğiniz ne olabilir?
Biraz önce de söylediğim gibi 2 bin tonun üzerine çıktığınız zaman her şey değişiyor. İlk olarak presin büyüklüğü değişiyor. İkinci olarak
kalıbın ebadı büyüyor ve kalıp büyüyünce de
kalıbı işleyecek tezgahlar büyüyor. Dolayısıyla,
siz bu kategoriden beş basamak daha yüksek
bir kategoriye sıçramış oluyorsunuz. Üretmeye
başladığınız zaman daha kalifiye, güzel yetişmiş
ve sanatkar insanlara ihtiyaç oluyor. En önemli sorun da burada yetişmiş eleman azlığı. İlk
olarak mesleği öğretmek gerekiyor ve eğitimi
vermemiz gerekiyor. Makine mühendisliğinden
mezun olan gençler, çeliği bilmiyor çünkü aşağıya inmiyor ki sadece teoride kalıyor. Yaşamadan ve görmeden de öğrenilmiyor. Kalkınmak
için olması gereken en önemli şey bu. İşi bilen
çok eleman olursa üretim artar, üretim artarsa
kâr da artar.
Ben ihracatın heyecanını hala içimde taşıyorum. İlk ihracat işini nasıl aldığımızı anlatayım;
Almanya’ya gittim AEG firmasının stratejik satın alma müdürüyle görüştük. Ben de giderken
üreteceğimiz kasnağın resmini nasıl olacağını
göstermek amacıyla çizdim. Sonra firmamıza
geldiler, kontrol ettiler, eksiklerimizi söylediler.
Biz de eksiklerimizi hemen tamamladık ve öyle
başladık. Ben o heyecanı hala hissediyorum.
Pres dökümde ilk ihracatı biz gerçekleştirdik ve
ı EYLÜL 2015
Dökümhanelerde artık
günümüzün hİjyen
şartları oluşturuluyor.
Dökümhanelerİ gezdİğİmİzde
artık çok modern
fabrİkaların olduğunu
görüyoruz. Büyük ülkeler
katma değerİ yüksek ürünler
yaptıkları İçİn gİrmİyorlar
bu İşlere aslında. Bİzİm
İsmİmİz fasoncu sonuçta
nİhaİ ürün üretmİyoruz. Bu
yüzden de fasonculuktan
kurtulmamız gerekİyor.
çok büyük bir iş yaptığımız için çok gurur duyuyordum.
Aileler çocuklarının ellerinden tutup meslek
okullarına yazdırmalı ve bu meslek okullarının da iyi eğitim veriyor olması lazım, kalkınma
için gerekli olan bu. Bu meslek bir aşk olmalı.
Ülkemizde de öyle kuruluşlar var ki Avrupa’da
eşi benzeri yok, bunu iddia edebilirim. Çünkü
bu kuruluşlardaki insanlar bu mesleğe aşık, o
yüzden bu kadar önem veriyor. İşte bu noktada
böyle kuruluşların artması gerekiyor. Alüminyum döken firmalara her yıl yüzde 2’lik bir pay
çıkın, alüminyum döküm okulu açalım desek
kimse yanaşmaz. Ama eğitimli adamın ve mühendisin çıkacağı yerler oralar. Mesleğe karşı
sevgiyi oluşturmamız lazım, başka türlü olmaz.
Bize doğru firma lazım. Yani firma 500 kişilik olmasın 50 kişilik olsun ama mühendisiyle,
AR-GE’siyle firma olsun. Fakat sermaye birikimi
olmadığı için biraz zor oluyor, seramaye de tek
başına yeterli olmuyor, bir de inanmak lazım.
Alüminyum sektörünün önü çok açık ve hep büyüyor. Yarın Türkiye kendi arabasını üretirse ve
bu üretim adetleri milyon adeti bulursa motor
gövdesi dökemeyiz. Avrupaya motor gövdesi
dökebiliriz, o kabilyetimiz var fakat kaşılayamayız bunu. Ancak devlet teşvik verir de burda
motor üretimi olsun derse ya da motor üretimi
yapan büyük bir firmayla ortaklığa gidilirse rahat
karşılayabiliriz. Bundan da korkmamak lazım ve
güven vermemiz lazım.
83
HAMMADDE
TÜDÖKSAD Hammadde Fiyat Endeksi
Hammadde fiyat endeksi tablosu, her ayın ilk haftası güncelleniyor.
TÜDÖKSAD’ın resmi web sitesinde (www.tudoksad.org.tr) yayınlanıyor.
Hurda (1)
Dönem
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012 / 01
2012 / 02
2012 / 03
2012 / 04
2012 / 05
2012 / 06
2012 / 07
2012 / 08
2012 / 09
2012 / 10
2012 / 11
2012 / 12
2012 ORT
2013 / 01
2013 / 02
2013 / 03
2013 / 04
2013 / 05
2013 / 06
2013 / 07
2013 / 08
2013 / 09
2013 / 10
2013 / 11
2013 / 12
2013 ORT
2014/01
2014/02
2014/03
2014/04
2014/05
2014/06
2014/07
2014/08
2014/09
2014/10
2014/11
2014/12
2014 ORT
2015/01
2015/02
2015/03
2015/04
2015/05
2015/06
2015/07
2015/08
84
Ort.
407
487
612
502
651
830
931
895
881
889
918
863
835
840
836
750
810
814
855
815
804
835
808
784
823
838
836
880
883
886
905
841
940
932
900
915
905
895
895
900
900
880
810
790
889
820
720
750
798
837
831
788
735
Max
560
910
639
708
865
944
940
950
960
970
920
930
900
900
800
890
890
916
890
860
890
860
810
900
909
950
999
980
980
995
919
1.040
1.000
972
990
990
960
960
950
950
900
840
850
950
850
780
800
860
900
896
810
775
Sfero Piki (2)
Hematit Pik (3)
Ort.
515
589
978
698
842
1.087
1.159
1.090
1.152
1.130
1.167
1.121
1.122
1.085
1.088
1.000
1.080
1.084
1.107
1.054
997
1.005
999
980
1.047
1.075
1.102
1.165
1.116
1.146
1.137
1.069
1.238
1.218
1.223
1.223
1.208
1.215
1.215
1.174
1.247
1.245
1.202
1.196
1.209
1.210
1.257
1.242
1.332
1.332
1.311
1.137
1.128
Max
Ort.
Max
717
1.605
897
929
1.183
1.275
1.280
1.355
1.412
1.450
1.410
1.313
1.370
1.358
1.220
1.270
1.220
1.328
1.270
1.160
1.260
1.160
1.096
1.220
1.225
1.350
1.425
1.320
1.300
1.270
1.255
1.374
1.377
1.380
1.370
1.330
1.350
1.350
1.300
1.376
1.426
1.420
1.443
1.351
1.480
1.496
1.552
1.600
1.600
1.488
1.482
1.482
594
982
656
834
1.072
1.141
1.082
1.058
1.035
1.057
1.048
1.056
997
993
966
956
929
1.027
938
913
966
936
992
1.026
1.056
1.068
1.065
1.071
1.094
1.130
1.021
1.227
1.196
1.190
1.185
1.170
1.144
1.144
1.200
1.265
1.263
1.208
1.203
1.200
1.189
1.222
1.242
1.265
1.266
1.267
1.051
1.083
641
1.416
992
878
1.132
1.230
1.220
1.177
1.165
1.160
1.130
1.130
1.095
1.080
1.004
998
980
1.114
970
960
1.028
976
1.025
1.073
1.090
1.100
1.164
1.095
1.114
1.190
1.065
1.300
1.250
1.250
1.215
1.210
1.187
1.187
1.250
1.316
1.300
1.230
1.294
1.249
1.317
1.372
1.345
1.340
1.340
1.342
1.132
1.197
Çelik Piki (4)
Ort.
462
521
859
564
779
987
1.005
930
980
994
1.007
962
1.011
962
890
856
888
870
946
850
829
857
836
854
889
910
992
1.050
995
970
990
919
1.077
1.055
1.050
990
970
1.017
1.017
1.010
1.071
1.057
1.006
1.022
1.029
1.040
1.048
1.009
1.023
990
988
921
903
Max
592
1.227
840
847
1.066
1.098
1.100
1.170
1.150
1.150
1.190
1.200
1.120
925
900
929
930
1.072
931
880
885
870
887
950
962
1.127
1.190
1.080
1.010
1.080
988
1.161
1.180
1.160
1.065
1.100
1.102
1.102
1.120
1.183
1.162
1.096
1.123
1.130
1.090
1.122
1.086
1.100
1.100
1.100
983
940
Hurda Fiyatı (1)
Çolakoğlu Metalurji A kalite fiyatı ve Türkiye genelindeki dökümhanelerce satın alınan paketli
veya dökme, kaplamasız, DKP sac hurdalarının
maliyet fiyatlarının günlük hesap edilmiş, ağırlıklı
aylık ortalaması
Sfero Piki (2)
İthal kaynaklardan temin edilen Sfero pikinin
güncel fiyatlar ve bağlanan sözleşmeler ile dökümhanelere maliyet fiyatlarının ortalaması
Hematit Piki (3)
İsdemir, Kardemir ve ithal kaynaklı pikin güncel
fiyatlar ile dökümhanelere maliyet fiyatlarının ortalaması
Çelik Piki (4)
İsdemir, Kardemir ve ithal kaynaklı pikin güncel
fiyatlar ile dökümhanelere maliyet fiyatlarının ortalaması
ı EYLÜL 2015
CAEF Avrupa Metalik Malzeme Fiyat Endeksi
EUROFER Avrupa Hurda Endeksi (2001=100)
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Ortalama
2010
219
221
255
319
306
289
279
300
311
277
296
325
283
2011
364
339
339
326
327
340
335
337
327
312
294
301
328
2012
319
309
322
320
319
301
289
298
293
275
286
290
302
2013
298
287
290
290
278
259
257
263
268
260
271
275
275
2014
280
267
255
264
264
260
261
261
266
251
236
235
258
2015
240
224
223
232
233
233
218
202
Eurofer Avrupa Hurda Fiyatı Endeksi (2001=100)
ı EYLÜL 2015
85
İKİNCİ EL
Satılık Kullanım Dışı
Dökümhane Ekipmanları
Karadeniz Ereğli bölgesinde, çelik döküm, pik döküm, manganlı döküm, sfero döküm paslanmaz
döküm, bronz döküm, sarı döküm ve alüminyum döküm alanında faaliyet gösteren Espak Döküm
Makina’dan kullanım dışı satılık dökümhane ekipmanları.
Eges marka 150kw 200 kg kapasiteli indüksiyon ocağı. Ocağın iç elemanları ve kartları yeni sisteme
çevrilmiştir. Kompanzasyon panosu yeni bakımlı şelale korumalıdır. Ayrıca iç trafo da mevcuttur.
10 bar Dalgakıran marka vidalı kompresör ve havalı tokmaklar,
Yücel makina askılı kumlama makinası
2 adet kum değirmeni
1 adet Askaynak gazaltı kaynak makinası
1 adet 400’lük trafo kaynak makinası
1 adet 600 kg. kapasiteli elektronik kantar
1 adet 20 kg. kapasiteli alaşım hazırlama terazisi elektronik
1 adet tonluk tavan vinci
2 adet spiral taşlama makinası
1 adet radyal matkap tezgahı
1 adet parmak taşlama makinası
1 adet avuç taşlama makinası
1 adet fırlatma bantlı kum eleği
Ocak suyu soğutma kulesi, muhtelif ölçülerde kalıplama dereceleri, döküm potaları, muhtelif ölçülerde
model ve maça sandıkları, ocak pota astarı ve muhtelif döküm malzemeleri, oksijen tüpü, karbondioksit tüpü, aygaz tüpü, kesim takımı şaloma vs.
İRTİBAT
ESPAK DÖKÜM MAKİNA- SAİT PAK
Adres: Belen Yeni Sanayi Sitesi H Blok No:29 Kdz.Ereğli/Zonguldak
Tel: 0532 391 67 60 ve 0535 889 52 06 Mail: espak67@gmail.com
2. El Ergitme İndüksiyon
Ocağı Sistemi İhtiyacı
Ankara’da kurulu olan Cer Döküm Makina 2. El ergitme indüksiyon ocağı yatırımı yapmak istiyor.
Cer Döküm’ün istediği sistem özellikler şöyle;
Tristür Kontrollü
Paralel Rezonans Güç Ünitesi 2000-2500 kW
500 Hz
3-4T/Saat Çelik Ergitme
Çelik Gövdeli
3-5 Ton Pota Kapasiteli
Not: Bu değerlere yakın ergitme sistemi de olabilir.
İRTİBAT
Cer Döküm ve Makina Sanayi A.Ş.
Tel: 0312 267 11 25 Mail: cer@cerdokum.com
86
ı EYLÜL 2015
Atik Metal’den İhtiyaç Fazlası
Makine ve Ekipmanlar
Satılacak Makine/Techizat
Marka
Tip
İmal Yılı
Kapasite
1
Kum Hazırlama (Tartı elemanları, Mikserler)
Eirich
R23
1989
60 Ton/Sa
1
Kum Hazırlama (Tartı elemanları, Mikserler)
Eirich
R23
1999
60 Ton/Sa
1
Kum Soğutucu
JÖST
1989
60 Ton/Sa
1
Kum Soğutucu
JÖST
1999
1
Misketleme Makinası (Bombardıman)
Wheelabrator Berger
Tünel tip DP-2
1989
1
Misketleme Makinası (Bombardıman)
Wheelabrator Berger
Tek Kapı BKA 1.6/1600
2003
1
Maça Makinesi
Hottinger
Cold-Box
1984
60 Ton/Sa
Askı Çapı 1600 mm & Türbin
Çapı 524 mm. 4x22 kW
Askı Çapı 1600 mm & Türbin
Çapı 524 mm. 2x22 kW
40 Lt.
1
Kompresör
Ingersol-Rand
Vidalı
1
Jeneratör
Cummins
Adet
250 kW
İRTİBAT
Atik Metal San. Ve Tic. A.Ş.
10037 Sok. Nr:6 Atatürk Org. San. Blg. 35620 Ciğli-İzmir TR
Tel: 0232 328 35 10 Faks: 0232 328 35 18 Mobil: 0543 218 54 00
İlgili kişi: Halit Kutlu
halitkutlu@atikmetal.com.tr
Chiron Yeni Yerinde
CNC Dik İşleme Merkezleri ve Turnkey - Anahtar Teslim
Çözümleri ile hizmet veren Chiron İstanbul Makina yeni
ofisine taşındı.
De
Ad
res
ikli
ğ
ğiş
i
Yeni Adres:
CHIRON İstambul Mak. Tic. ve Ser. Ltd.Şti.
Muratpaşa Mah. Uluyol Cad. No:19
İstanbul Tower Plaza Kat.13 D.59-60
34040 Bayrampaşa - İstanbul
www.chiron-turkey.com
ı EYLÜL 2015
87
TÜRKİYE DÖKÜM SANAYİCİLERİ DERNEĞİ ÜYE FİRMALARI
FİRMA ADI
ADARAD DÖKÜM ÜRÜNLERİ SAN. TİC. A.Ş.
AKDAŞ DÖKÜM SAN. TİC. A.Ş.
AKMETAL METALURJİ ENDÜSTRİSİ A.Ş.
AKPINAR DÖKÜM MAK. SAN. A.Ş.
ALFA DÖKÜM MAK. SAN. TİC. İTH. İHR. LTD. ŞTİ.
ALTAN MAKİNA İMALAT TİCARET LTD. ŞTİ.
ALTUN DÖKÜM SAN. A.Ş.
ANADOLU DÖKÜM SANAYİ A.Ş
ARAL DÖKÜM MAK. SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
ARDEMİR DÖKÜM SAN. TİC. A.Ş.
ARDÖKSAN DÖKÜM SAN. VE TİC. A.Ş.
ARPEK ARKAN PARÇA ALUM. ENJEK. KALIP SAN. TİC. AŞ
ARSLAN MAKİNA DÖK. SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
ARTI DÖKÜM SAN.TİC.LTD.ŞTİ
AS ÇELİK DÖKÜM İŞLEME SAN. TİC. A.Ş
ASLAR PRES DÖKÜM SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
ATİK METAL SAN. TİC. A.Ş.
AY DÖKÜM MAKİNA SAN. TIC. A.Ş.
AYHAN METAL PRES DÖKÜM SAN. TİC. A.Ş.
AYZER DÖKÜM SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
BEYZA METAL PRES DÖK. KALIP SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
BİLGE DÖKÜM MAKİNA SAN. TİC. A.Ş.
BMC SANAYİ TİCARET A.Ş.
BORAN ÇELİK DÖKÜM SAN. TİC. A.Ş.
BURDÖKSAN DÖKÜM MAD. NAK. TİC. SAN. LTD. ŞTİ.
CANBİLENLER DÖKÜM MAK. SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
CEVHER DÖKÜM SANAYİ A.Ş.
CER DÖKÜM MAKİNE VE SANAYİ A.Ş.
COMPONENTA DÖKÜMCÜLÜK TİC. SAN. A.Ş.
ÇELİK GRANÜL SANAYİ A.Ş.
ÇELİKEL ALÜM. DÖKÜM İMALAT SAN. TİC. A.Ş.
ÇEMAŞ DÖKÜM SANAYİ A.Ş.
ÇUKUROVA İNŞAAT MAK. SAN. TİC. A.Ş.
DALOĞLU DÖKÜM MAK. SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
DEMİSAŞ DÖKÜM EMAYE MAM. SAN. A.Ş.
DENİZ DÖKÜM SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
DENİZCİLER DÖKÜMCÜLÜK SAN. TİC. A.Ş.
DMS DENİZLİ DÖKÜM MAK.SAN.TİC.A.Ş
DİRİNLER DÖKÜM SAN. TUR. LİMAN İŞL. TİC. A.Ş.
DOĞRU DÖKÜM MAK. SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
DOĞU DÖKÜM SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
DÖKERLER DÖK. VE PLASTİK POLİETİLEN SAN.İTH.İHR.VE TİC.LTD.ŞTİ
DÖKSAN BASINÇLI DÖKÜM SAN.TİC.LTD.ŞTİ
DUDUOĞLU ÇELİK DÖK SAN. TİC. A.Ş.
DUYAR VANA MAKİNA SANAYİ TIC. A.Ş.
EKİP METALURJİ DÖK.VE MAK.PARÇ.İMLT. SAN. VE TİC.LTD.ŞTİ.
EKSTRA METAL DÖKÜM İZABE MAK.SAN.İTH.İHR T.L. ŞTİ
EKU FREN VE DÖKÜM SAN. A.Ş.
ELBA BASINÇLI DÖKÜM SAN. AŞ ODÖKSAN OSMANELİ ŞB
ELİT METALURJİ SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
EMİN YALDIZ METALURJİ MAK. GIDA OTOM. S.T.L. ŞTİ.
ENTİL END. YAT. TICARET A.Ş.
ER DÖKÜM MAK. SAN. TİC. A.Ş.
ERGİN MAKİNA MODEL DÖKÜM SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
ERKON DÖKÜM İNŞ. TUR. TİC. VE SAN. A.Ş.
ERKUNT SANAYİ A.Ş.
ERTUĞ METAL DÖKÜM MAKİNA SAN. TİC. LTD. ŞTİ
FERRO DÖKÜM SANAYİ DIŞ TİC. A.Ş.
GEDİK DÖK. VANA SAN. TİC. A.Ş.
GÜRMETAL HASSAS DÖKÜM SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
GÜRSETAŞ DÖKÜM SAN.TİC.LTD.ŞTİ
GÜVEN PRES DÖKÜM SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
HASTEKNİK MAK.MOD.DÖK.METAL.SAN.VE TİC.LTD.ŞTİ.
HAYTAŞ DÖKÜM SANAYİ TİC. A.Ş.
HEKİMOĞLU DÖKÜM SAN. NAK. TİC. A.Ş.
HEMA OTOMOTİV SİSTEMLERİ A.Ş.
HİSAR ÇELİK DÖKÜM SAN. TİC. A.Ş.
İĞREK MAKİNA SAN. TİC. A.Ş.
İMPRO METAL MET.DÖKÜM MAK.SAN.TİC.LTD.ŞTİ
İPB ÇELİK DÖKÜM METAL MAK. SAN. TİC. A.Ş.
İSTANBUL DÖKÜM SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
KAĞAN DÖKÜM MODEL SAN.TİS.LTD.ŞTİ
KALKANCI PRES DÖKÜM VE KALIP SAN. TİC. A.Ş.
KARAMAN DÖKÜM SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
KARDÖKMAK - KARDEMİR DÖKÜM MAK. A.Ş.
KAYDÖKSAN - KAYSERİ DÖKÜM SAN. TİC. A.Ş.
KIRPART OTOMOTİV PARÇALARI SAN. TİC. A.Ş.
KIZILIRMAK DÖKÜM SANAYİ TİC. A.Ş.
ŞEHİR
BURSA
ANKARA
İSTANBUL
ANKARA
ANKARA
ÇORUM
KONYA
KOCAELİ
İSTANBUL
KONYA
KIRKLARELİ
KOCAELİ
İSTANBUL
ESKİŞEHİR
SAMSUN
İSTANBUL
İZMİR
ANKARA
KOCAELİ
İSTANBUL
İSTANBUL
İSTANBUL
İZMİR
ANKARA
BURSA
KONYA
İZMİR
ANKARA
BURSA
İSTANBUL
KOCAELİ
KIRŞEHİR
MERSİN
ADAPAZARI
KOCAELİ
ESKİŞEHİR
İZMİR
DENİZLİ
İZMİR
BURSA
ELAZIĞ
ANKARA
KOCAELİ
ÇORUM
İSTANBUL
ANKARA
ANKARA
KOCAELİ
BİLECİK
İZMİR
KONYA
ESKİŞEHİR
İSTANBUL
KAYSERİ
KONYA
ANKARA
İSTANBUL
KOCAELİ
İSTANBUL
İSTANBUL
İSTANBUL
İSTANBUL
ANKARA
İSTANBUL
TRABZON
TEKİRDAĞ
İSTANBUL
BURSA
KOCAELİ
ANKARA
KOCAELİ
KONYA
İSTANBUL
DÜZCE
KARABÜK
KAYSERİ
BURSA
ÇORUM
0224 714 82 00
0312 267 18 80
0216 593 03 80
0312 267 04 50
0312 267 17 97
0364 254 93 93
0332 345 07 70
0262 527 23 51
0212 771 45 45
0332 248 25 00
0288 263 43 20
0262 658 97 44
0212 552 09 92
0222 236 20 70
0362 266 88 47
0216 593 25 60
0232 328 35 10
0312 267 04 57
0262 751 21 94
0212 771 51 00
0212 485 49 66
0212 691 01 02
0 232 477 18 00
0312 640 11 66
0224 493 26 06
0332 342 10 70
0232 478 10 00
0312 267 11 25
0224 573 42 63
0212 771 45 55
444 82 55
0386 234 80 80
0324 221 84 00
0264 275 48 07
0262 677 46 00
0222 236 00 58
0232 621 55 00
0258 267 10 33
0232 376 87 87
0224 482 29 35
0424 255 50 77
0312 280 95 01
0262 658 29 10
0364 254 90 01
0212 668 18 08
0312 267 00 86
0312 267 05 56
0262 658 10 01
0228 461 58 30
0232 877 15 37
0332 239 22 80
0222 237 57 46
0216 377 01 42
0352 327 27 38
0332 239 16 50
0312 397 25 00
0212 691 02 72
0262 653 42 60
0216 307 12 62
0216 394 33 31
0262 658 30 01
0216 365 94 34
0312 267 04 40
0216 365 10 56
0462 325 00 25
0282 758 10 40
0216 464 70 00
0224 243 16 06
0262 646 76 98
0312 815 12 44
0262 728 13 00
0332 239 17 36
0216 593 07 55
0380 537 52 67
0370 418 22 34
0352 321 12 57
0224 586 53 50
0364 235 03 16
0224 714 87 49
0312 267 16 70
0216 593 03 82
0312 267 04 51
0312 267 05 63
0364 254 96 48
0332 345 07 72
0262 527 28 76
0212 771 45 43
0332 249 40 40
0288 263 43 24
0262 658 97 49
0212 652 34 62
0222 236 18 64
0362 266 67 16
0216 593 25 69
0232 328 35 18
0312 267 04 56
0262 751 21 98
0212 771 51 02
0212 485 49 68
0212 691 03 85
0 232 477 18 83
0312 640 11 77
0224 493 26 09
0332 342 09 98
0232 478 10 10
0312 267 06 79
0224 573 42 73
0212 771 20 57
0262 658 06 96
0386 234 83 49
0324 221 84 05
0264 275 14 11
0262 677 46 99
0222 236 06 04
0232 621 55 04
0258 267 18 88
0232 376 85 67
0224 482 29 39
0424 255 56 56
0312 280 95 00
0262 658 26 69
0364 254 90 04
0212 594 73 42
0312 267 00 89
0312 267 05 59
0262 658 10 00
0228 461 58 36
0232 877 15 36
0332 239 22 81
0222 237 26 79
0216 377 01 47
0352 327 29 45
0332 239 16 54
0312 397 25 07
0212 691 02 97
0262 653 41 60
0216 307 28 68
0216 394 32 88
0262 658 30 05
0216 365 29 82
0312 267 11 68
0216 314 19 80
0462 325 00 72
0282 758 10 90
0216 464 70 20
0224 243 13 20
0262 646 70 30
0312 815 12 48
0262 728 13 08
0332 239 15 99
0216 593 17 42
0380 537 54 58
0370 424 36 81
0352 321 11 94
0224 586 53 53
0364 235 03 20
www.adarad.com.tr
www.akdas.com.tr
www.akmetal.com
www.akpinardokum.com
www.alfadokum.com.tr
www.altanmakina.com
www.altundokum.com.tr
www.anadoludokum.com.tr
www.araldokum.com.tr
www.ardemir.com
www.ardoksan.com
www.arpek.com.tr
www.arslanmakina.com
www.artidokum.com.tr
www.ascelik.com
www.aslarpres.com
www.atikmetal.com.tr
www.aydokum.com
www.ayhanmetal.com.tr
www.ayzerdokum.com
www.beyzametal.com
www.bilgedokum.com
www.bmc.com.tr
www.borancelik.com
www.burdoksan.com
www.canbilenler.com
www.cevherdokum.com
www.cerdokum.com
www.componenta.com
www.celikgranul.com
www.celikel.com
www.cemas.com.tr
www.cimsatas.com
www.daloglu.com
www.demisas.com.tr
www.denizdokum.com.tr
www.denizcast.com
www.denizlidokum.com
www.dirinlerdokum.com
www.dogrudokum.com
www.dogudokum.com.tr
www.dokerler.com
www.doksandokum.com.tr
www.duduoglu.com.tr
www.duyarvalve.com
www.ekipmetalurji.com.tr
www.ekstrametal.com.tr
www.eku.com.tr
www.odoksan.com.tr
www.elitmetalurji.com.tr
www.eminyaldiz.com.tr
www.entil.com
www.erdokum.com
www.erginmodel.com
www.erkondokum.com.tr
www.erkunt.com.tr
www.temsidokum.com
www.ferrodokum.com.tr
www.gedikdokum.com.tr
www.gurmetal.com.tr
www.gursetas.com
www.gpdpress.com
www.hasteknikdokum.com
www.haytas.com.tr
www.hekimogludokum.com
www.hattatholding.com
www.hisarcelik.com
www.igrek.com.tr
www.impro.com.tr
www.ipb.com.tr
www.istanbuldokum.com
www.kagandokum.com
www.kalkanci.com
www.karamandokum.com
www.kardokmak.com.tr
www.kaydoksan.com.tr
www.kirpart.com.tr
www.kizilirmakdokum.com
FİRMA ADI
KOÇAK METALURJİ MAK. SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
KONDÖKSAN DÖKÜM SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
KÖRFEZ DÖKÜM SANAYİ TİC. A.Ş.
MAKİM MAKİNA TEKN.SAN.TİC.A.Ş.
MENSAN OTOMOTİV MAK. AKS. SAN. TİC. A.Ş.
MERT DÖKÜM İNŞAAT SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
MES ELEKTROMEKANİK DÖKÜM SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
MESA MAKİNA DÖKÜM A.Ş.
METKOM MET.MAK.MÜT.NAK.SAN.TİC.LTD.ŞTİ.
MİTA KALIP DÖKÜM SAN. A.Ş.
MOTUS OTOMOTİV MAK. MET. SAN. TİC. A.Ş.
NORMSAN TİCARET METAL İMALAT SAN. LTD. ŞTİ.
ÖNMETAL DÖKÜM SAN. TİC. LTD. ŞTİ
ÖZGÜMÜŞ DÖKÜM SAN. TİC. A.Ş.
ÖZGÜR DÖKÜM MAD. MAK. İNŞ. TAAH. MÜM. SAN. TİC. İTH. İHR. LTD. ŞTİ.
ÖZGÜVEN DÖKÜM MAK. SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
PARSAT PİSTON DAĞITIM TİC. VE SAN. A.Ş.
PAYZA DÖKÜM UĞUR PAYZA
PINAR DÖKÜM SANAYİ TİC. A.Ş.
RUBA FERMUAR VE PRES DÖKÜM SAN. A.Ş.
SAMSUN MAKİNA SANAYİ A.Ş.
SEFER DÖKÜM MAK.SAN.LTD.ŞTİ
SERPA HASSAS DÖKÜM SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
SİLVAN SANAYİ A.Ş.
SÜPERPAR OTOMOTİV SAN. TİC. A.Ş.
ŞAHİN DÖKÜM SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
ŞAHİN METAL İMALAT SAN. VE TİC. A.Ş.
ŞENKAYA CELIK DOKUM YEDEK PARÇA FABR.
TAN ÇELİK DÖKÜM MAK. SANAYİ TİC. A.Ş.
TOSÇELİK GRANÜL SANAYİ A.Ş.
TRAKYA DÖKÜM SANAYİ TİC. A.Ş.
UYAR DÖKÜM SAN.TİC.LTD.ŞTİ.
ÜMİT DÖKÜM TİC. SAN. LTD. ŞTİ.
ÜNİMETAL HASSAS DÖKÜM MAK. YED. PAR. A.Ş.
YAZKAN MÜH. DÖKÜM MAK. SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
YILKAR DÖKÜM SAN.TİC.LTD.ŞTİ.
ŞEHİR
KONYA
KONYA
KOCAELİ
ANKARA
MANİSA
İSTANBUL
TEKİRDAĞ
KONYA
HATAY
İSTANBUL
KONYA
İSTANBUL
İSTANBUL
ADANA
ANKARA
ANKARA
İSTANBUL
KAYSERİ
İZMİR
MANİSA
SAMSUN
İSTANBUL
İSTANBUL
İSTANBUL
İZMİR
İZMİR
İSTANBUL
İZMİR
ELAZIĞ
İSTANBUL
İSTANBUL
BURSA
İSTANBUL
İSTANBUL
ANKARA
KONYA
0332 239 21 11
0332 239 06 55
0262 754 51 77
0312 267 56 87
0236 213 02 30
0216 364 32 12
0282 726 92 94
0332 239 18 72
0326 755 82 10
0212 552 12 35
0332 239 12 41
0216 593 11 61
0212 485 48 74
0322 441 07 07
0312 267 12 10
0312 267 41 61
0212 591 01 41
0352 321 15 96
0232 479 03 53
0236 213 08 86
0362 266 51 60
0212 441 09 77
0216 394 23 52
0216 399 15 55
0232 877 02 12
0232 437 01 83
0212 875 19 00
0232 877 21 23
0424 255 55 60
0216 544 36 00
0212 315 52 40
0224 411 09 77
0216 499 46 46
0216 591 08 70
0312 641 32 10
0332 239 04 47
0332 239 22 11
0332 239 06 58
0262 754 51 80
0312 267 56 99
0236 213 02 29
0216 415 74 51
0282 726 90 42
0332 239 18 76
0326 755 76 84
0212 552 60 65
0332 239 12 43
0216 593 05 15
0212 485 48 73
0322 441 14 14
0312 267 12 11
0312 267 51 61
0212 591 01 46
0352 321 23 79
0232 479 05 16
0236 213 08 08
0362 266 51 62
0212 441 46 86
0216 394 23 55
0216 383 31 38
0232 877 02 17
0232 437 01 85
0212 875 11 07
0232 877 21 24
0424 255 55 63
0216 544 36 06
0212 274 01 12
0224 411 09 78
0216 499 46 50
0216 591 08 79
0312 641 31 82
0332 239 00 36
www.kocakdokum.com
www.kondoksan.com
www.korfezdokum.com
www.makim.com.tr
www.mensanotomotiv.com.tr
www.mertdokum.com.tr
www.mesdokum.com.tr
www.mesamakina.com.tr
www.metkom.com.tr
www.mita-kalip.com
www.motusdokum.com
www.normsan.com
www.onmetal.com.tr
www.ozgumus.com.tr
www.ozgurdokum.com.tr
www.ozguvendokum.com
www.parsatpiston.com.tr
www.payzadokum.com.tr
www.pinardokum.com.tr
www.rubapresdokum.com
www.samsunmakina.com.tr
www.seferdokum.com
www.serpahassasdokum.com
www.silvansanayi.com
www.superpar.net
www.sahindokum.com
www.sahinmetal.com
www.senkaya.com
www.tancelik.com
www.toscelikgranul.com.tr
www.trakyadokum.com.tr
www.uyardokum.com
www.umitcasting.com
www.unimetal.com.tr
www.yazkan.com.tr
www.yilkardokum.com.tr
İSTANBUL
İSTANBUL
ANKARA
İSTANBUL
İSTANBUL
İZMİR
İSTANBUL
İSTANBUL
ESKİŞEHİR
MANİSA
İSTANBUL
İSTANBUL
İSTANBUL
İSTANBUL
İSTANBUL
İSTANBUL
ANKARA
ANKARA
ANKARA
KOCAELİ
KOCAELİ
KARABÜK
İSTANBUL
İSTANBUL
İSTANBUL
İSTANBUL
İSTANBUL
İSTANBUL
İSTANBUL
İSTANBUL
İSTANBUL
İSTANBUL
İSTANBUL
İSTANBUL
İSTANBUL
İSTANBUL
İSTANBUL
KOCAELİ
BURSA
İSTANBUL
0212 280 50 50
0216 414 96 16
0312 212 72 91
0216 410 00 60
0216 420 89 09
0232 433 72 30
0212 612 12 11
0212 275 57 13
0222 236 1956
0236 233 23 20
0212 446 41 21
0212 691 13 70
0212 325 96 60
0216 573 38 88
0212 211 33 00
0216 364 34 01
0312 440 82 28
0312 439 67 92
0312 267 08 88
0262 646 34 24
0262 311 29 49
0370 424 10 50
0216 593 09 57
0216 593 13 61
0216 409 14 14
0216 557 64 00
0216 447 29 55
0216 428 54 41
0212 270 07 08
0216 411 69 11
0212 438 07 78
0216 683 58 00
0212 247 49 85
0216 335 70 09
0216 380 36 18
0216 463 33 90
0216 399 98 68
0262 677 10 50
0224 573 88 72
0216 411 69 16
0212 280 50 51
0216 414 96 20
0312 212 75 61
0216 410 00 90
0216 364 66 48
0232 457 37 69
0212 612 48 28
0212 347 87 07
0222 236 1957
0236 233 23 23
0212 446 41 15
0212 672 95 92
0212 283 77 78
0216 573 06 28
0212 275 11 42
0216 364 90 47
0312 439 66 84
0312 439 67 66
0312 267 08 87
0262 646 29 62
0262 311 24 49
0370 415 66 50
0216 593 09 59
0216 593 13 62
0216 409 14 18
0216 557 50 26
0216 447 29 69
0216 325 98 11
0212 270 08 88
0216 369 64 59
0212 438 33 92
0216 683 59 21
0212 247 49 91
0216 335 71 57
0216 416 91 59
0216 384 36 77
0216 442 11 90
0262 677 10 60
0224 573 74 93
0216 363 60 73
www.acarermetal.com
www.amcol.com.tr
www.ask-chemicals.com
www.aveks.com.tr
www.besmuhendislik.com
www.bilginoglu-endustri.com.tr
www.chiron.de
www.celiktassilis.com
www.cmscetinmakina.com
www.cukurovakimya.com.tr
www.eges.com.tr
www.ermetaldemir.com
www.evren.ws
www.expert.com.tr
www.ferromet.com.tr
www.fetasmetalurji.com
www.fostema.com
www.ankiros.com
www.electro-nite.com
www.inductotherm.com.tr
www.indemak.com
www.kadioglumaden.com.tr
www.kumsandokum.com.tr
www.lma.com.tr
www.lmg-global.com
www.magmasoft.com.tr
www.marmarametal.com
www.megaelektronik.com
www.metamak.com.tr
www.metkoha.com
www.nederman.com
www.ortadogumineral.com
www.sandb.com
www.siltas.com.tr
www.silvanticaret.com
www.teknometalurji.com
www.unikon.com.tr
www.foseco.com.tr
www.yilkanchaplet.com
www.zenmet.com
KATILIMCI ÜYELER
ACARER METAL SANAYİ TİC. A.Ş.
AMCOL MİNERAL MADENCİLİK SAN. TİC. A.Ş.
ASK CHEMİCALS TR T.C LTD.ŞTİ.
AVEKS İÇ VE DIŞ TİC. A.Ş.
BES MÜHENDİSLİK SAN. TİC. A.Ş.
BİLGİNOĞLU ENDÜSTRİ MALZ. SAN. TİC. A.Ş.
CHİRON İSTANBUL MAK. TİC. VE SER. LTD. ŞTİ.
ÇELİKTAŞ SINAİ KUMU SAN. VE TİC. A.Ş.
ÇMS ÇETİN DÖK. MAK. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.
ÇUKUROVA KİMYA END. A.Ş.
EGES ELEKTRİK & ELEKTRONİK GER. SAN. TİC. A.Ş
ERMETAL END.GERİ DÖNÜŞ. TAŞ. SAN. A.Ş.
EVREN İTHALAT İHRACAT PAZ. A.Ş.
EXPERT MÜMESSİLLİK TURİZM TİC. LTD. ŞTİ.
FERROMET MÜMESSİLLİK TİC. A.Ş.
FETAŞ METALURJİ YÜZEY İŞLEM ÜRÜNLERİ SAN.TİC.LTD.ŞTİ
FOSTEMA METALURJİ SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
HANNOVER-MESSE ANKİROS FUARCILIK A.Ş.
HERAEUS ELECTRO-NİTE TERMO TEKNİK SAN. TİC. A.Ş.
INDUCTOTHERM İNDÜKSİYON SİST. SANAYİ A.Ş.
İNDEMAK İNDÜKSİYON DÖK. MAK. LTD. ŞTİ.
KADIOĞLU MADENCİLİK SAN. TİC. A.Ş.
KUMSAN DÖKÜM MALZEMELERİ SAN. TİC. A.Ş.
LMA MOTİF ALÜM. DÖKÜM SAN. MÜM. LTD. ŞTİ.
LMG ENDÜSTRİYEL ÜRÜNLER HAMMADDE SAN.TİC.A.Ş.
MAGMA BİLİŞİM TEKN. HİZM. LTD. ŞTİ.
MARMARA METAL MAM. TİC. A.Ş.
MEGA ELEKTRONİK TALAŞLI İML. MAK. TİC. A.Ş.
META-MAK METALURJİ MAK. MÜM. LTD. ŞTİ.
METKO-HÜTTENES ALBERTUS KİMYA SAN TİC. A.Ş.
NEDERMAN MAKİNA SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
ORTADOĞU MİNERAL SAN. TİC. LTD. ŞTİ
S&B ENDÜSTRİYEL MİNARELLER A.Ş.
SİLTAŞ SİLİS KUMLARI SAN. TİC. A.Ş.
SİLVAN DIŞ VE İÇ TİC. A.Ş.
TEKNO METALURJİ MALZ. MAK. TİC. LTD. ŞTİ.
UNİKON METALURJİ VE KİMYA SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
VESUVIUS İSTANBUL REFRAKTER SAN.TİC.A.Ş.FOSECO
YILKAN MAÇA SUP. ÜRETİM PAZ. SAN. TİC. A.Ş.
ZENMET DIŞ TİCARET A.Ş.
Dökümhanelerde
Verimlilik ve Kalitenin Sırrı
“Heraeus Electro-Nite”
- Bir Teknoloji Lideri 
Dökme Demirde Termal Analiz
(%C, %Si, TL, TS, ∆T, ∆TM, Sc)

Dökme Demirde Oksijen Aktivitesi Ölçümü

Sayısal Sıcaklık Ölçüm Cihazı
Duvar Tipi (Kablolu/Kablosuz) veya
Portatif (Hafızalı / RF Antenle Veri İletimi)

Daldırma Tip Termokupllar

Spektrometre Analizi için Sıvı Metalden Numune
Alıcılar

Kompanzasyon Kabloları, Daldırma Lansları ve
Kontak Elemanları
Your critical link to quality through sensor technology
Organize Sanayi Bölgesi, Dağıstan Caddesi No:15 06935 Sincan/ANKARA • Tel: (0.312) 267 08 88 • Fax: (0.312) 267 08 87 • info.electro-nite.tr@heraeus.com
www.heraeus-electro-nite.com
92
ı EYLÜL 2015