Handleiding Studie Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek

Transcription

Handleiding Studie Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek
Studiejaar 2001/2002
COLOFON
Onderwijshandleiding studie Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek
Delft, 20 juli 2001
Redactie
I.M. Croese
M.M. Heiligers
A.R. Rademaker-van Baar
B.A. Reith
Druk
Sieca Repro – Delft
VOORWOORD
De luchtvaarten ruimtevaarttechniek is een uitdagend vakgebied dat zich voortdurend verder ontwikkelt. Onze
faculteit verzorgt onderwijs en doet onderzoek op het hoogste niveau en krijgt daarvoor internationale erkenning.
Zonder overdrijving kan worden gesteld dat onder de Europese collega-faculteiten de onze het meest compleet is en
het best is uitgerust met faciliteiten voor onderwijs en onderzoek. Met 1500 studenten en ruim 250 medewerkers is LR
één van de grotere opleidingen. De afgestudeerden werken zowel binnen als buiten de luchtvaarten
ruimtevaartsector, in Nederland en daarbuiten. Voorwaarde daartoe is wel dat de erkend hoge kwaliteit van de
opleiding wordt behouden. Dit vereist een gezamenlijke inspanning van zowel personeel als student.
De luchtvaarten ruimtevaarttechniek is een diepgaande studie meer dan waard. Deze handleiding biedt daarbij een
helpende hand. Zij bevat een overzicht van de structuur van ons studieprogramma en de inhoud van de vakken.
Tevens worden de 'spelregels' aangegeven die aan het studieprogramma verbonden zijn. Het is dan ook
vanzelfsprekend dat van studenten wordt verwacht dat zij zich op de hoogte stellen van de informatie en dat zij zich
aan de spelregels houden. Bovendien geeft het centrale en facultaire deel van het Studentenstatuut informatie over de
"rechten en plichten" van student en faculteit. Aangeraden wordt niet te aarzelen om bij problemen of vragen contact
op te nemen met docenten, staf of studieadviseur.
Als decaan van de faculteit is het mij een genoegen de eerstejaars studenten van harte welkom te heten en alle LRstudenten veel succes met de studie toe te wensen in het voor ons liggende jaar 2001/2002.
Prof.dr.ir. Th. de Jong
INHOUDSOPGAVE
HANDLEIDING STUDIE LUCHTVAART- EN RUIMTEVAARTTECHNIEK 2001/2002
HOOFDSTUK 1. ALGEMENE INFORMATIE ..................................................................................................... 1
INLEIDING .........................................................................................................................................1
Inhoud en gebruik van de handleiding 2001/2002 ......................................................................1
Belangrijke wijzigingen in het studiejaar 2001/2002 ...................................................................1
De faculteit ............................................................................................................................1
Bureau Onderwijs- en Studiezaken ...........................................................................................1
Faculteitsorganisatie onderwijs.................................................................................................2
Eindtermen van de LR-opleiding ...............................................................................................3
Het onderwijsprogramma ........................................................................................................5
Opbouw vijfjarig programma....................................................................................................5
Jaarindeling 2001/2002...........................................................................................................6
Het semestersysteem en overgangsregelingen ...........................................................................6
Overgangsregeling Nieuw Basisprogramma voor generatie 2000 en ouder. ....................................7
STUDIEFACILITEITEN ........................................................................................................................ 10
Faculteitsbibliotheek ............................................................................................................. 10
Centrale bibliotheek .............................................................................................................. 10
Dictaten, studieboeken en tentamens ..................................................................................... 10
Onderwijs I.T.-voorzieningen ................................................................................................. 11
Studieadvisering en -begeleiding ............................................................................................ 11
Studieadviseur......................................................................................................... 11
Mentorsysteem ........................................................................................................ 12
Studieadvies............................................................................................................ 12
Studentenadviesbureau ............................................................................................ 13
Studiefinanciering................................................................................................................. 13
Tempobeurs ............................................................................................................ 13
Prestatiebeurs ......................................................................................................... 13
Tempometer............................................................................................................ 14
Studievoortgangsoverzichten..................................................................................... 14
Regeling Financiële Ondersteuning Studenten (RFOS) ............................................................... 14
Prof.dr.ir. H.J. van der Maas Fonds ......................................................................................... 14
Studieprijzen ....................................................................................................................... 15
PROCEDURES EN REGELS .................................................................................................................. 15
Tentamens .......................................................................................................................... 15
Examens ............................................................................................................................. 16
Afstuderen van begin tot eind ................................................................................................ 17
Studiepunten ....................................................................................................................... 18
Aangepaste programma's ...................................................................................................... 18
Veiligheid, Gezondheid, Welzijn en Milieu................................................................................. 19
STUDENTENORGANISATIES ............................................................................................................... 20
VSV ’Leonardo da Vinci’ ......................................................................................................... 20
SSVOBB ............................................................................................................................. 21
EUROAVIA ........................................................................................................................... 21
Vereniging voor Studie- en Studentenbelangen te Delft (VSSD) ................................................. 21
HOOFDSTUK 2. PROPEDEUSE (1e studiejaar) ............................................................................................ 23
HET P-EXAMENPROGRAMMA............................................................................................................... 23
INHOUDSBESCHRIJVING P-PROGRAMMA ............................................................................................. 24
HOOFDSTUK 3. KANDIDAATSSTUDIE (2e studiejaar) ................................................................................ 39
PROGRAMMA 2E STUDIEJAAR ............................................................................................................. 39
INHOUDSBESCHRIJVING 2E STUDIEJAAR ............................................................................................. 40
HOOFDSTUK 4. KANDIDAATSSTUDIE (3e studiejaar) ................................................................................ 61
INDELING ........................................................................................................................................ 61
PROGRAMMA 3E STUDIEJAAR .............................................................................................................. 62
INHOUDSBESCHRIJVING 3E STUDIEJAAR ............................................................................................. 64
INHOUDSOPGAVE
HOOFDSTUK 5. DOCTORAALSTUDIE (4e en 5e studiejaar) ........................................................................ 81
KEUZE VAN HET AFSTUDEERPROGRAMMA............................................................................................ 81
AFSTUDEREN OP EEN HORIZONTAAL LUCHTVAART- OF RUIMTEVAART PROJECT ...................................... 81
AFSTUDEREN VIA HET ECATA-JUNIOR ’MULTINATIONAL TEAM PROJECT' ................................................. 82
PRAKTISCH WERKEN (AE4-001) ......................................................................................................... 82
OVERZICHT VAN DE AFSTUDEERPROGRAMMA'S ................................................................................... 83
I.
AERODYNAMICA ...................................................................................................................83
Werkterrein en eindtermen .................................................................................................... 83
Leerstoelpersoneel................................................................................................................ 84
Onderwijsdoelen van het 4e studiejaar .................................................................................... 84
Onderwijsprogramma van het 4e studiejaar ............................................................................. 84
Onderwijsprogramma van het 5e studiejaar: de afstudeeropdracht (ae5-100).............................. 86
Afstudeeronderwerpen .......................................................................................................... 87
II.
PRESTATIELEER ................................................................................................................... 88
III.
BESTURING EN SIMULATIE .................................................................................................... 92
Onderwijsdoelen van het 4e en 5e studiejaar ........................................................................... 93
IV.B.
INDUSTRIËLE ORGANISATIE .................................................................................................. 97
Onderwijsprogramma van het 5e studiejaar: de afstudeeropdracht (ae5-400B)............................ 99
Afstudeeronderwerpen .......................................................................................................... 99
V.
CONSTRUCTIES EN COMPUTATIONAL MECHANICS ................................................................. 100
Werkterrein en eindtermen .................................................................................................. 100
Leerstoelpersoneel.............................................................................................................. 100
Onderwijsdoelen van het 4e studiejaar .................................................................................. 100
Onderwijsprogramma van het 4e studiejaar ........................................................................... 100
Onderwijsprogramma van het 5e studiejaar: de afstudeeropdracht (ae5-500)............................ 101
VI.
PRODUCTIETECHNOLOGIE................................................................................................... 102
Afstudeeronderwerpen ........................................................................................................ 104
VII.
VLIEGTUIGMATERIALEN ...................................................................................................... 105
VIII.
ASTRODYNAMICA EN SATELLIETSYSTEMEN ........................................................................... 109
INHOUDSOPGAVE
IX.
ENGINEERING MECHANICS.................................................................................................. 112
Research areas and goals .................................................................................................... 112
Chair personnel .................................................................................................................. 112
Educational goals of the fourth course year............................................................................ 113
Fourth course year program description ................................................................................ 113
Educational goals of the fifth course year............................................................................... 113
Fifth course year program description ................................................................................... 114
Graduation project description ............................................................................................. 114
H1.
DESIGN AND INTEGRATION OF AIRCRAFT AND OTHER ADVANCED TRANSPORT SYSTEMS .......... 115
Research areas and goals .................................................................................................... 115
Chair personnel .................................................................................................................. 115
Educational goals of the fourth course year............................................................................ 115
Fourth course year program description ................................................................................ 116
Educational goals of the fifth course year............................................................................... 116
Fifth course year program description ................................................................................... 116
Graduation project description ............................................................................................. 116
H2.
SYSTEEM INTEGRATIE / ANALYSE EN ONTWERP VAN RUIMTEVAART- SYSTEMEN. ...................... 117
LIJST VAN KERNVAKKEN EN KEUZEVAKKEN VOOR DE DOCTORAALSTUDIE ............................................ 121
INHOUDSBESCHRIJVING 4e STUDIEJAAR ........................................................................................... 125
HOOFDSTUK 6. VAKCODES EN VAKNAMEN............................................................................................... 187
NIEUWE VAKKEN MET INGANG VAN STUDIEJAAR 2001-2002 ............................................................... 187
OMCODERINGSTABEL OUD NAAR NIEUW ........................................................................................... 188
OMCODERINGSTABEL NIEUW NAAR OUD ........................................................................................... 190
VERTAALLIJST VAKNAMEN ENGELS NAAR NEDERLANDS ...................................................................... 192
ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING ........................................................................................................ 195
TELEFOONLIJST DOCENTEN..................................................................................................................... 209
INDELING STUDIEJAAR 2001-2002 ......................................................................................................... 213
ALGEMENE INFORMATIE
HOOFDSTUK 1. ALGEMENE INFORMATIE
INLEIDING
Inhoud en gebruik van de handleiding 2001/2002
De handleiding 2001/2002 bevat gedetailleerde informatie over het vijfjarige onderwijsprogramma en de onderwijsen
examenregeling (OER). De gegevens over het studieprogramma zijn per studiejaar gerangschikt. Eerstejaars
studenten zouden dus kunnen volstaan met het lezen van het eerstejaars programma en het OER. Echter, ook voor
eerstejaars is het aan te raden om de handleiding helemaal door te nemen, om zo inzicht te krijgen in de studie als
geheel.
Voor het Engelstalig programma is een aparte Handleiding beschikbaar.
De handleiding wordt aangevuld met een college- en tentamenrooster die aan het begin van het studiejaar
verkrijgbaar zijn bij de onderwijsadministratie. De meest recente onderwijsmededelingen vindt men op de LR-site
(www.delftaerospace.com/education/) en op de publicatieborden van de faculteit. Verder worden in het faculteitsblad
'Syncom' regelmatig mededelingen opgenomen die voor de studie van belang zijn. Omdat de Syncom maar eens per
maand verschijnt kunnen alleen de mededelingen op de mededelings-borden en op de internetsite als de officiële
kennisgevingen van de faculteit worden opgevat. Ouderejaars studenten raden wij aan om naast deze handleiding de
jaarlijks verschijnende Gids van de Technische Universiteit Delft te raadplegen waarin alle vakken worden omschreven
die op de TU worden gegeven.
Belangrijke wijzigingen in het studiejaar 2001/2002
•
•
•
•
Het Propedeuse programma is ingrijpend gewijzigd t.o.v. vorig jaar. De studenten die voor september 2000 aan de
studie begonnen zijn en hun propedeuse nog niet afgerond hebben dienen de overgangsregeling (p.6 en verder) te
bestuderen.
Met ingang van dit studiejaar volgt de faculteit de uniforme jaarindeling van de TU Delft. Dit heeft onder meer tot
gevolg dat tentamens van vakken worden samengevoegd, de tentamenperiodes gereduceerd zijn en er minder
frequent getentamineerd wordt. Meer hierover is te vinden op p.6 en verder.
De vakbeschrijvingen zijn dit jaar in het Engels opgenomen in de handleiding. Een vertalingstabel van de
vaknamen is te vinden op p. 192.
Aan de Onderwijs- en Examenregeling (OER) is de absentieregeling voor eerste en tweede jaars projecten
toegevoegd.
De faculteit
Bezoekadres
Faculteit der Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek
Kluyverweg 1
2629 HS Delft
Postadres
Postbus 5058
2600 GB Delft
De opleiding tot ingenieur luchtvaarten ruimtevaarttechniek bestaat sinds 1940, toen prof.dr.ir. H.J. van der Maas tot
hoogleraar in de Vliegtuigbouwkunde werd benoemd aan de Technische Hogeschool Delft. Zoals de naam van de
faculteit aangeeft is het doel van de opleiding de vorming van ingenieurs voor zowel de luchtvaart- als de
ruimtevaarttechniek. De Engelse naam is 'Faculty of Aerospace Engineering'. De opleiding heeft na 1945 een snelle
groei doorgemaakt. De historie van de faculteit van 1940-1990 is beschreven in een jubileumboek, dat ter gelegenheid
van het 50-jarig bestaan werd uitgegeven door de Delftse Universitaire Pers. De titel van dit unieke boekwerk is 'Vijftig
jaar Vliegtuigbouwkunde in Delft'. Het boek is verkrijgbaar bij de balie van de Vliegtuigbouwkundige Studievereniging
'Leonardo da Vinci'.
Bureau Onderwijs- en Studiezaken
Het Bureau Onderwijs- en Studiezaken van de faculteit is verantwoordelijk voor de gang van zaken rond het
onderwijs. Dit Bureau is gevestigd op de 2e en 3e verdieping van de faculteit.
Studentenbalie
2e verdieping, kamer 208
Mw. H.A.A. van Wel
De openingstijden van de balie
Tijden
maandag
08.30-11.30
X
12.30-16.00
open
015-2782076 / fax: 015-2787589
zijn:
dinsdag
open
open
woensdag
X
X
donderdag
open
open
vrijdag
open
X
Bij de studentenbalie kunt u terecht voor het opvragen van uw studievoortgangoverzicht (uitsluitend op vertoon van
campuskaart), met vragen over college- en tentamenroosters, voor het maken van afspraken met de studieadviseurs
en voor andere algemene vragen over het onderwijs. Zo nodig wordt u doorverwezen.
1
ALGEMENE INFORMATIE
Onderwijsadministratie
Mw. A.R. Rademaker
015-2785912
Mw. J.R. Eisma
015-2785912
De onderwijsadministratie verzorgt onder meer de handleiding en de college- en tentamenroosters. Tevens kunt u hier
terecht voor het reserveren van collegezalen.
Examenadministratie
Mw. S. Veldkamp-Kop
015-2788653
Op de examenadministratie worden o.a. de tentamencijfers geregistreerd en wordt de examenadministratie
uitgevoerd. U kunt hier o.a. terecht voor specifieke vragen m.b.t. de cijferregistratie en voor vragen m.b.t. examens.
De openingstijden zijn gelijk aan die van de studentenbalie.
Studieadviseurs
3e verdieping, kamer 302 en 303
Vacature
015-2782048
Mw. drs. M.A. van den Broek-Zoon (k. 302)
015-2782145
De studieadviseurs adviseren u bij vragen over of problemen met de studie of over zaken die van invloed zijn op de
studie. Meer informatie over studieadvisering en begeleiding is te vinden op p.11.
IT beheerder onderwijs
Ing. P.N.J. Deken
015-2788586
De IT beheerder onderwijs draagt zorg voor de computerfaciliteiten van de projectruimtes en de computerzaal. Met
vragen m.b.t. de studentenaccounts kunt u hier terecht.
Onderwijsmanager
Mw. dr. I.M. Croese
015-2788308
De onderwijsmanager is onder meer belast met het beheer van de onderwijsinformatiesystemen en met beleidsmatige
taken. Tevens voert zij het secretariaat van de examencommissie.
Onderwijsdirecteur
Dr. B.A. Reith
015-2781355 / 2782076 (secretariaat) / 2785863 (fax)
De onderwijsdirecteur is verantwoordelijk voor het onderwijsbeleid van de faculteit. Tevens is hij hoofd van het Bureau
Onderwijs- en Studiezaken.
Faculteitsorganisatie onderwijs
De decaan staat aan het hoofd van een faculteit. Als decaan van de faculteit LR heeft prof.dr.ir. Th. de Jong de
algemene leiding van de faculteit. Voorts is de decaan belast met het bestuur en de inrichting van de faculteit voor
onderwijs en wetenschapsbeoefening. Ten aanzien van het facultaire onderwijs heeft hij als taak:
• het vaststellen van de onderwijsen examenregeling (OER);
• het instellen van de examencommissie en colloquium doctum commissie en het benoemen van de leden van deze
commissies;
• het vaststellen van nadere regels over vrijstellingen ex 7.25, 7.28 en 7.29 WHW;
• het benoemen van de leden van de opleidingscommissie.
De Opleidingscommissie (OPCIE) beoordeelt en adviseert inzake de uitvoering en vaststelling van de onderwijsen
examenregeling. Voorts adviseert de OPCIE gevraagd en ongevraagd de decaan over de opleiding en alle daarop
betrekking hebbende onderwijsaangelegenheden. De OPCIE bestaat uit 5 leden van de wetenschappelijke staf en 5
studenten. De studieadviseur is adviserend lid.
De Examencommissie ziet toe op een juiste uitvoering van het onderwijsen examenreglement. Zij stelt o.a. de
examenuitslagen vast en beslist over verzoeken van studenten om af te mogen wijken van het reglement.
De Studieadviescommissie stelt voor alle eerstejaars studenten een studieadvies op. Dit gebeurt in juni. In de
studieadviescommissie hebben zitting: prof.dr.ir. Th. de Jong en prof.dr.ir. Th. van Holten.
De drie bovengenoemde commissies worden bijgewoond door de studieadviseur die hierbij de rol vervult van
onafhankelijk adviseur.
De Studentenraad (SR) bestaat uit 5 leden en heeft instemmingsrecht ten aanzien van :
• vaststelling en wijziging van het faculteitsreglement;
• onderdelen van de onderwijsen examenregeling;
• opleidingsdeel van het studentenstatuut;
• de vormgeving van het facultaire systeem van kwaliteitszorg voor het onderwijs en het voorgenomen beleid wat
betreft die kwaliteitszorg;
• de vaststelling en wijziging van facultaire regels op het gebied van veiligheid, gezondheid en welzijn als en voor
zover deze studentenzaken betreffen.
Hiernaast heeft de SR in ieder geval adviesrecht over het begrotingsplan, de studentenvoorzieningen en majeure
veranderingen in studenten- en onderwijsvoorzieningen.
2
ALGEMENE INFORMATIE
Eindtermen van de LR-opleiding
Ten behoeve van de internationale onderwijs-/ onderzoeksvisitatie van de faculteit (november 2001) zijn de
eindtermen van de opleiding LR nauwgezet in het Engels vastgelegd.
De Engelstalige beschrijving van de eindtermen zijn integraal hieronder opgenomen.
Final Objective 1: Basic sciences
1.
The aerospace engineer requires thorough knowledge of and insight into the basic sciences including their generic
methods and tools insofar as these are relevant to engineers.
1.1. Knowledge of and insight into mathematics such as calculus, ordinary and partial differential equations,
linear algebra, and numerical analysis and statistics
1.2. Knowledge of insight into physics: statics and dynamics, solid and fluid mechanics, thermodynamics,
electricity and chemistry
1.3. Knowledge of relevant aspects of computer science and software
1.4. Familiarity with and experience in physical modeling and using mathematical and numerical methods to solve
engineering problems
1.5. Extended knowledge of and insight into mathematics, physics, and computer science insofar as these relate
to the final studies in one of the aerospace-engineering disciplines
Final objective 2: General engineering sciences
2.
The aerospace engineer requires thorough knowledge of and insight into the general engineering sciences to be
able to operate in “non-standard” conditions.
2.1. Knowledge, insight, and skills concerning general engineering sciences: engineering mechanics, strength of
materials, materials and manufacturing methods, engineering fluid dynamics, control theory & systems and
design methods in general
2.2. Ability to relate general engineering sciences to aerospace-engineering disciplines
2.3. Ability to apply knowledge of general engineering subjects to new situations and to use this knowledge to
solve operational problems
2.4. Extended knowledge of and insight into general engineering sciences insofar as these relate to the final
studies in one of the aerospace engineering disciplines
Final objective 3: Aerospace engineering disciplines
3.
The aerospace engineer requires a broad and thorough knowledge of the demands on aerospace vehicles as
regards safety, reliability, aerodynamic and structural design, and flight performance.
3.1. Thorough knowledge of and insight into the engineering sciences related to aerospace vehicles:
•
aerodynamics;
•
performance, stability, and control;
•
propulsion;
•
structures and materials;
•
strength and vibrations;
•
equipment and systems;
•
production, maintenance, and industrial process management;
•
operational use, including air traffic control;
•
structural design of aircraft and spacecraft
3.2. Acquaintance with the diversity and interdependence of problems (synthesis) within the aforementioned
fields.
3.3. Extended knowledge of and insight into aerospace engineering disciplines and their diversity,
interdependence and coherence in problem solving activities (synthesis)
Final objective 4: General engineering and aerospace-engineering applications
4.
The aerospace engineer requires the skills to apply his/her knowledge of engineering and aerospace sciences.
4.1. Knowledge, insight and skills concerning general engineering sciences applications through (lab) exercises:
4.1.1. illustration and visualization through applications;
4.1.2. skills in applications;
4.1.3. training in problem-solving.
4.2. Knowledge, insight and skills concerning aerospace engineering applications through (lab) exercises:
4.2.1. illustration and applications of engineering practice;
4.2.2. skills in applications;
4.2.3. training in problem-solving.
4.3. Training in use of scientific general engineering software
4.4. Training in the use and development of advanced scientific software for aerospace applications
3
ALGEMENE INFORMATIE
Final objective 5: Technical-scientific attitude in professional problem-solving
5.
The aerospace engineer must be able to recognize, formulate, and analyze engineering problems and to offer one
or more solutions to these problems. He/she must be able to create a synthesis between diverse facets of the
problem, to identify and to evaluate various possibilities.
5.1. Ability to synthesize and to integrate knowledge
5.2. Verifying developed theories and solutions through experiments
5.3. Selecting and analyzing relevant sources independently and critically
5.4. Reporting conclusions and solutions
Final objective 6: Transfer of knowledge
6.
The aerospace engineer must be able to report clearly on his/her technical-scientific work both orally and in
writing. Proficiency in technical English is required.
6.1. Skills in writing reports in English
6.2. Skills in oral reporting in English using state-of-the-art presentation techniques
6.3. Ability to function in project teams and to contribute to the process of knowledge transfer”
Final objective 7: The aerospace-engineering industry
7.
The aerospace engineer requires knowledge and an understanding of the (national and international) aerospace
industry and (research) institutes. Furthermore, a basic understanding is required of the context in which
engineering is practiced:
Knowledge of:
7.1. the most important “actors” in the aerospace industry and their mutual contacts, both national and
international;
7.2. the social context of the aerospace industry;
7.3. the implications of the aerospace industry on society;
7.4. industrial organization and management processes;
7.5. sustainable development;
7.6. the aerospace-engineering profession and industrial practice.
Final objective 8: Capability and interest
8.
The aerospace engineer must obtain insight into his/her capabilities and interests in view of his/her future
professional position(s).
Final objective 9: Preparation for professional career
9.
4
The aerospace engineer must be prepared for a broad range of engineering duties in various aerospace
engineering or related disciplines following a certain period of on-the-job learning and training.
Final objectives 1–8 must guarantee that the recently graduated aerospace engineer will
achieve the following:
•
a broad engineering education, including a good understanding of design process and manufacturing;
•
accessibility to a broad range of employment positions;
•
sufficient flexibility as regards professional career;
•
ability to think critically and creatively;
•
understanding of the context in which engineering is practiced;
•
good communication skills;
•
ability to function as a member of a team;
•
curiosity and a desire to engage in life-long learning.
ALGEMENE INFORMATIE
Het onderwijsprogramma
Het onderwijsprogramma van de faculteit Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek beslaat vijf jaar: de propedeuse (een
jaar), het kandidaats (twee jaar) en de doctoraal- of afstudeerfase (twee jaar). Hieronder is het programma
schematisch weergegeven.
Opbouw vijfjarig programma
1
Analyse
Lineaire Algebra
Statica
Dynamica
Sterkteleer
Luchtvaarttechniek
Space Engineering &
Technology
Aerospace Materials &
Manufacturing
Aerërodynamica
Prestatieleer
Programmeren
Practica/ projecten
Differentiaal Vergelijkingen
Mechanica
Thermodynamica
Elektriciteit en Magnetisme
Vliegtuigmaterialen
Techn. v.d. vliegtuigbouw
Vliegtuigconstructies
Vliegtuigsterkteleer
Vliegtuigprestatieleer
Aerodynamica
Vliegtuiggasturbines
Ruimtevaarttechniek
Geschiedenis LR-techniek
Practica/ projecten
Numerieke Analyse
Kansrekening en Statistiek
Partiële Differentiaalvergelijk.
Vliegeigenschappen
Ruimtevaarttechniek
Mechanica
Trillingen
Luchtvervoer
Bedrijfsleer
Practica
P-examen
2
3
Keuze kernpakket (tot en met 2001-2002):
- Ontwerpgericht
- Mathematisch-fysisch gericht
K-examen
Ontwerp/Synthese oefening (voor alle studenten)
4
Afstudeerprogramma's* in de richtingen:
1. Aërodynamica
2. Prestatieleer
3. Besturing en Simulatie
4a. Luchtvaarttechnische Bedrijfskunde**
4b. Industriële Organisatie***
5.
6.
7.
8.
9.
Constructies en Computational Mechanics
Productietechnologie
Vliegtuigmaterialen
Astrodynamica en Satellietsystemen
Technische Mechanica
keuze
afstudeerrichting
Periode praktisch werken
Vakken ter voorbereiding op het afstudeerwerk
Algemene ingenieursvormende vakken
5
Afstudeerwerk in de gekozen richting
D-examen
Studenten die nog in het oude 4-jarige programma willen afstuderen worden voor het onderwijsprogramma verwezen
naar de Handleiding 1996/1997.
*
Binnen elke richting bestaat de keuze tussen een luchtvaarttechnisch of een ruimtevaarttechnisch
afstudeerprogramma.
**
Deze afstudeerrichting is tot nader bericht gesloten voor studenten
***
Gezamenlijke afstudeerrichting met de subfaculteit Werktuigbouwkunde en Maritieme Techniek.
5
ALGEMENE INFORMATIE
Jaarindeling 2001/2002
onderwijsperiode
tentamenperiode
1e semester deel 1
witte week
03-09-2001 t/m 19-10-2001
22-10-2001 t/m 26-10-2001
29-10-2001 t/m 02-11-2001
1e semester deel 2
witte week
05-11-2001 t/m 21-12-2001
2e semester deel 1
witte week
28-01-2002 t/m 15-03-2002
18-03-2002 t/m 22-03-2002
25-03-2002 t/m 29-03-2002
2e semester deel 2
witte week
01-04-2002 t/m 31-05-2002
03-06-2002 t/m 07-06-2002
10-06-2002 t/m 28-06-2002
herkansing
07-01-2002 t/m 25-01-2002
19-08-2002 t/m 30-08-2002
Aanvang studiejaar 2001/2002: maandag 3 september 2001.
De faculteit hanteert vanaf studiejaar 2001-2002 een semestersysteem. De gevolgen hiervan staan hieronder
beschreven.
In de vakbeschrijvingen is de urenvermelding gegeven in periodes. Hierin is de eerste periode gelijk aan het eerste
deel van het eerste semester, de tweede periode gelijk aan het tweede deel van het eerste semester, de derde periode
gelijk aan het eerste deel van het tweede semester, en de vierde gelijk aan het tweede deel van het tweede semester.
Het semestersysteem en overgangsregelingen
Met de invoering van de TU Delft Uniforme Jaarindeling, hanteert de Faculteit LR met ingang van dit studiejaar een
semesterindeling. De gevolgen voor de collegeperiodes zijn niet noemenswaardig. Met de semesterindeling bestaat het
studiejaar uit twee delen met beide een korte tussentijdse onderbreking. Het onderwijsprogramma bestaat daardoor
uit vier keer zeven onderwijsweken, net zoals bij de voormalige dimesterindeling het geval was.
Voor de tentaminering heeft het echter grotere consequenties. Het semestersysteem gaat uit van een (halfjaarlijkse)
tentamenperiode aan het eind van elk semester (in januari en in juni) waardoor de hoeveelheid tentamenperiodes
wordt teruggebracht van vier naar twee. Daardoor is het terugdringen van de versnippering van kleine vakken met
(deel)tentamens noodzakelijk. Dit studiejaar is de semesterindeling doorgevoerd voor het basisprogramma. In
studiejaar 2002-2003 zal deze ook voor het 4e jaar worden doorgevoerd.
Gevolgen semesterindeling op een rijtje
Het zwaartepunt van de tentaminering ligt in januari en juni door te tentamineren over grotere stofdelen.
Halverwege het eerste semester wordt uitsluitend licht getoetst in het 1e jaar.
Vakken uit het basisprogramma worden twee keer per jaar getentamineerd: halverwege het tweede semester worden
uitsluitend herkansingstentamens afgenomen van de vakken uit het 1e semester, en in augustus zijn er uitsluitend
herkansingen van de vakken uit het tweede semester.
De tentamens beslaan grotere eenheden stof. Sommige vakken worden samengevoegd tot één tentamen en er zijn
minder deeltentamens.
Overgangsregelingen
Hierna volgt een overzicht van vakken die dan wel inhoudelijk, dan wel qua tentamenvorm gewijzigd zijn.
BELANGRIJK: Het herkansen van de vakken in de oude stijl kan alleen in dit studiejaar.
1e jaar
Het programma van het 1e studiejaar is ingrijpend gewijzigd door het invoeren van het instellingspakket Mechanica,
Analyse B en Lineaire Algebra, de uitbreiding van het ruimtevaartonderwijs en de doorvoering van het
semestersysteem. Studenten die 1e jaarsvakken van het oude systeem willen herkansen krijgen hiervoor maximaal
twee maal de gelegenheid. Voor de herkansingsdata: zie het tentamenrooster.
Vakken die dit jaar voor het laatst getentamineerd worden
Inl. Luchtvaart en Ruimtevaarttechn. dl. 1 t/m 4
ae1-018
Inleiding Mechanica dl. 1 t/m 4
ae1-514
Constructiematerialen
ae1-726
Analyse B dl. 1 t/m 4
wi1 047lr
Lineaire Algebra dl. 1 t/m 4
wi1 113lr
Luchtvervoer I
ae1-497
Systeemkunde
wb5100
Verspanende bew. i.d Vliegtuigbouw
wb5180
6
Nieuwe stijl
Inl. Luchtvaarttechniek dl. 1 t/m 2
ae1-019
Instellingspakket Mechanica dl. 1 t/m 3
ae1-914
Aerospace Materials & Manufacturing
ae1-701
wi1 076lr Instellingspakket Analyse B dl. 1 t/m 2
wi1 077lr Instellingspakket Lineaire Algebra
-
ALGEMENE INFORMATIE
2e jaar
Door de semesterindeling wordt de stof in grotere hoeveelheden aangeboden: verschillende tentamens zijn
samengevoegd tot één groot tentamen. Studenten die 2e jaarsvakken van het oude systeem willen herkansen krijgen
hiervoor maximaal twee maal de gelegenheid. Voor de specifieke herkansingsdata: zie tentamenrooster.
ae2-110
Aërodynamica B
ae2-120
Aërodynamica C
ae2-082
Technologie v.d. Vliegtuigbouw
ae2-726
LR Materialen I
ae2-201
Prestatieleer II
ae2-521 dl. 1 Vliegtuigconstructies en -Belastingen I
ae2-521 dl. 2 Vliegtuigconstructies en -Belastingen II
ae2-522 dl. 1 Vliegtuigsterkteleer I
ae2-522 dl. 2 Vliegtuigsterkteleer II
wb4280
tn4030ae
Thermodynamica
tn4020ae
Electriciteit en Magnetisme
Nieuwe stijl
ae2-115 Aërodynamica B en C
ae2-115 Aërodynamica B en C
ae2-700 Materials & Manufacturing II
ae2-700 Materials & Manufacturing II
ae2-202 Prestatieleer II en Vliegtuiggasturbines
ae2-521 Vliegtuigconstructies en - Belastingen*
ae2-521 Vliegtuigconstructies en - Belastingen*
ae2-522 Vliegtuigsterkteleer*
ae2-522 Vliegtuigsterkteleer
ae2-202 Prestatieleer II en Vliegtuiggasturbines
tn4040ae (NL) of tn4090ae (Eng) Fysica deel 1
tn4040ae (NL) of tn4090ae (Eng) Fysica deel 2
*teruggebracht van twee afzonderlijke delen naar één groot tentamen.
3e jaar
De Mathematisch Fysische variant blijft bestaan tot en met studiejaar 2001-2002. Hiervoor wordt het vak Statistische
Methoden en Metingen (tn4530ae) in dit studiejaar nog aangeboden met een tentamen aan het einde van het tweede
semester. Met deze regeling worden studenten die reeds een keuze hebben gemaakt voor de Mathematisch Fysische
variant in de gelegenheid gesteld om gedurende een jaar het vereiste vakkenpakket af te ronden. Studenten die 2e
jaarsvakken van het oude systeem willen herkansen krijgen hiervoor maximaal twee maal de gelegenheid.
ae3-302 dl. 1 Vliegeigenschappen I
ae3-302 dl. 2 Vliegeigenschappen II
Nieuwe stijl
ae3-302 Vliegeigenschappen*
ae3-302 Vliegeigenschappen*
*teruggebracht van twee afzonderlijke delen naar één groot tentamen.
Overgangsregeling Nieuw Basisprogramma voor generatie 2000 en ouder.
Met ingang van september 2001 wordt een vernieuwd basisprogramma jaarsgewijs ingevoerd, te beginnen met de
vernieuwde propedeuse in studiejaar 2001-2002. Het vernieuwde tweede en derde cursusjaar worden ingevoerd in
respectievelijk studiejaar 2002-2003 en 2003-2004.
De veranderingen betreffen het invoeren van een nieuwe vakkenreeks Materials and Manufacturing en een nieuwe
vakkenreeks Space Engineering and Technology, de invoering van de semesterindeling en de invoering van
instellingspakketten voor wiskunde en mechanica.
Op de volgende pagina vindt u een uitgewerkte overgangsregeling voor de propedeuse en aanvullende informatie over
de komende wijzigingen in het tweede en derde cursusjaar.
7
ALGEMENE INFORMATIE
Vakken die vervallen
Propedeuse (m.i.v. sept. 2001)
sp
Vervangen door/Nieuwe vakken
Constructiematerialen (ae1-726)
Verspanende bewerkingen i.d.
vliegtuigbouw (wb5180)
Practicum metaalbewerking
(wb5180pr)
Systeemkunde I (wb5100)
Luchtvervoer I (ae1-497)
Inleiding comp. gebruik (in1 034lr)
Studietaak prestatieleer
(ae1-018P)
L&R-Techniek (ae1-018)
Deel 1
Deel 2
Deel 3
Deel 4
Analyse B (wi1047lr)
Deel 1
Deel 2
Deel 3
Deel 4
Practicum Analyse B (wi1055lr)
Lineaire Algebra (wi1113lr)
Deel 1
Deel 2
Inleiding Mechanica LR (ae1-514)
Deel 1 (statica)
Deel 2 (sterkteleer)
Deel 4 (dynamica)
2
sp
2
Materials and manufacturing I
(ae1-701)
3
1
Metal working demo (ae1- 701pr)
0.5
1
1
1
Computer programming (in1 278lr)
2
1
-
7
1
2
2
2
Aerospace engineering (ae1-019)
8
2
2
2
2
3
1,5
1,5
8
2
2
2
2
7
Deel 1 en 2 gecombineerd
3
4
Space Engineering and Technology I (ae1801)
Analyse B (instellingspakket) (wi1 276lr)
3.5
Deel I
4
Deel II
4
8
Lineaire algebra (instellingspakket) (wi1
277lr))
4
Mechanica I (instellingspakket) (ae1-914)
Deel 1 (statica)
8
3
3
Deel 2 (dynamica)
2
Studenten van cohort 2000 en eerder die nog niet hun propedeuse-examen behaald hebben worden in het studiejaar
2001-2002 nog in de gelegenheid gesteld om de propedeuse in de oude stijl af te ronden.
De propedeusevakken die in 2001-2002 vervallen worden in dat studiejaar nog wel tweemaal getentamineerd.
De practica die komen te vervallen worden niet meer aangeboden. Studenten die nog een practicum missen dienen
het vervangende practicum af te leggen. Het practicum Analyse B (wi1055lr )en de studietaak (ae1-018P) hebben
geen vervangend practicum.
Wanneer na het studiejaar 2001-2002 nog oude propedeuse onderdelen moeten worden afgelegd of wanneer al eerder
een overstap naar het nieuwe programma gemaakt wordt is uit het schema af te lezen welke onderdelen gedaan
moeten worden.
Aanvullend gelden de volgende regels:
1. Luchtvaart- en Ruimtevaartechniek
Wanneer Lucht- en Ruimtevaarttechniek deel 4 (ae1-018 D4) niet is behaald moet zowel het nieuwe tentamen
‘Luchtvaarttechniek deel 3 en 4’(ae1-019 D3/4) als het nieuwe tentamen ‘Space Engineering and Technology’(ae1801) worden afgelegd. Dit omdat in de nieuwe opzet ae1-019 D3/4 geen ruimtevaartcomponent bevat.
Wanneer het tentamen ae1-019 D3/4 is afgelegd dient ook altijd het tentamen Space Engineering & Technology
afgelegd te worden.
2. Instellingspakket Mechanica
De tentamens ‘Statica’, ‘Stijfheid & ‘Sterkte’ en ‘Dynamica’ oude en nieuwe stijl zijn als volgt uitwisselbaar:
t1 nieuw = t1 oud (statica)
t2 nieuw = t4 oud (dynamica)
t3 nieuw = [t2 oud + t3 oud]/2 (stijfheid en sterkte)
T eindcijfer nieuw = [(t1n x 3) + (t2n x 2) + (t3n x 3)]/8
3. In alle gevallen waarin deeltentamens gemiddeld worden tot een eindcijfer geldt de cijferregeling uit het OER dat
voor de deeltentamens minimaal een vijf behaald moet zijn.
4. Voorzover met bovenstaande regeling geen 42 studiepunten kan worden behaald dan moet aangevuld worden met
het nieuwe vak ‘Space Engineering and Technology’. Consequentie van een overstap naar het nieuwe
basisprogramma kan zijn dat de propedeuse meer dan 42 studiepunten omvat.
5. Wanneer deze regelingen tot grove onbillijkheden leidt dan kan de examencommissie op verzoek van de student
van de overgangsregeling afwijken.
8
ALGEMENE INFORMATIE
Wijzigingen tweede cursusjaar
Tweede cursus jaar (m.i.v. sept. 2002)
sp
Nieuwe vakken
Technologie van de vliegtuigbouw
2
(ae2-082)
LR-materialen I (ae2-726)
2
Materials and Manufacturing II
Practicum materiaalkunde (ae2-726p)
1
Practicum materiaalkunde
Exp. constructiepracticum (ae2-522p)
1
Exp. Constructiepracticum
Inleiding ruimtevaarttechniek II
3
(ae2-806)
Space Engineering & Technology II
Mechanica II (ae2-514)
2
Trillingen (incl. Mechanica III)
sp
3.5
1
0.5
4.5
2
Wijzigingen derde cursusjaar
Derde cursus jaar (m.i.v. sept. 2003)
sp
Nieuwe vakken
Inleiding R-techniek III (ae3-808)
2
Space Engineering and Technology III
Trillingen van Vliegtuigen (ae3-931)
1
Mechanica III (ae3-214)
1
Mechanica (nieuw)
sp
2
2
De precieze overgangsregeling voor het derde cursusjaar zal in 2003 bekend gemaakt worden.
Belangrijke informatie voor de studieplanning
In 2001-2002 starten de nieuwe vakkenreeksen Materials and Manufacturing (twee jaar) en Space Engineering and
Technology (drie jaar). De reeksen worden jaarsgewijs ingevoerd. Alleen hele vakkenreeksen zijn met elkaar
uitwisselbaar, de afzonderlijke vakken niet. Studenten dienen dus of de volledige oude materialen en/of
ruimtevaartreeks af te leggen of de volledige nieuwe materialen en/of ruimtevaartreeks.
Voor de duidelijkheid staan hieronder de volledige oude en nieuwe reeksen vermeld. Afhankelijk van de gemaakte
studievoortgang dient u een keus te maken.
Oude
Vakken
Verspanende bewerkingen (wb5180)
Technologie van de vliegtuigbouw (ae2-082)
LR-Materialen (ae2-726)
reeks: Materialen
sp
Opmerkingen
2
Laatste tentamenmogelijkheid in 2001-2002
2
1
College vervalt in 2002-2003
1
Nieuwe reeks: Materials and Manufacturing
Vakken
sp
Opmerkingen
Materials and Manufacturing I (ae1-701)
3
Vanaf 2001-2002
Materials and Manufacturing II
3.5 Vanaf 2002-2003
Oude reeks: Ruimtevaart
Vakken
sp
Opmerkingen
Lucht- en Ruimtevaart Deel 4 (ae1-018 D4) 2
Inl. Ruimtevaarttechniek II (ae2-806)
3
Inl. Ruimtevaarttechniek III (ae3-806)
2
Nieuwe reeks: Space Engineering and Technology
Vakken
sp
Opmerkingen
Aerospace Engineering 3/4 (ae1-019 D3/ 4) 4
Vanaf 2001-2002
Space Engineering and Technology I (ae13.5 Vanaf 2001-2002
801)
Space Engineering and Technology II
4.5 Vanaf 2002-2003
Space Engineering and Technology III
2
Vanaf 2003-2004
Voor nadere vragen over deze overgangsregeling en de consequenties die het voor u heeft kunt u contact opnemen
met de studieadviseurs van de faculteit.
9
ALGEMENE INFORMATIE
STUDIEFACILITEITEN
Faculteitsbibliotheek
Elke faculteit kent zijn eigen lokale bibliotheekvoorziening die onderdeel uitmaakt van de Bibliotheek Technische
Universiteit Delft. Onze faculteitsbibliotheek is gesitueerd op de 2e verdieping van het LR-hoofdgebouw, tel. (015) 278
2071.
Openingstijden faculteitsbibliotheek:
Maandag t/m vrijdag 09.00-17.00 uur.
De collectie boeken, rapporten en tijdschriften kan worden geraadpleegd in de bibliotheek, en is, met uitzondering van
de tijdschriften en losbladige- en naslagwerken, ook grotendeels beschikbaar voor uitlening. De bibliotheek beschikt
over een fotokopieerapparaat met muntautomaat. Via www.library.tudelft.nl kan in de catalogus van de bibliotheken
van de TU Delft gezocht worden. Ook zijn er faciliteiten om cd-rom’s te raadplegen.
Voor het lenen van literatuur is een lenerspas noodzakelijk welke gratis wordt verstrekt op vertoon van een persoonsen recente adreslegitimatie. N.B. Deze pas zal op termijn vervangen worden door de campuskaart.
Centrale bibliotheek
U kunt ook gebruik maken van de diensten van de Centrale Bibliotheek, Prometheusplein 1, Delft.
De collectie omvat naast boeken en tijdschriften ook normen en in beperkte mate rapportliteratuur.
Voor meer informatie: de receptie (015) 278 5679.
Openingstijden centrale bibliotheek:
maandag t/m donderdag van 09.00 tot 24.00
vrijdag van 9.00 tot 18.00;
zaterdag en zondag van 10.00 tot 18.00.
Dictaten, studieboeken en tentamens
Dictatenverkoop
Bij aanvang van het eerste studiejaar moet u een studiepakket aanschaffen met de benodigde LR-dictaten voor de
Propedeuse. Het wordt aangeraden met de aanschaf van overige dictaten te wachten tot de colleges zijn begonnen.
Een aantal uitgaven wordt namelijk tijdens de colleges uitgereikt.
Dictatenverkoop Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek:
Gebouw Kluyverweg 1, tel. (015) 278 1250.
Variabele openingstijden. Voor meer informatie betreffende openingstijden, raadpleeg de Syncom.
Dictatenverkoop Natuurkunde:
De heer C.J.H. Overweel, kamer A013, gebouw voor Technische Natuurkunde, Lorentzweg 1, tel. (015) 278 1789
Openingstijden: maandag t/m vrijdag van 9.00 tot 12.00.
Dictatenverkoop Werktuigbouwkunde:
De heer C.H. van Woggelum, gebouw voor Werktuigbouwkunde en Maritieme Techniek, Mekelweg 2, tel. (015) 278
6766.
Openingstijden: maandag t/m vrijdag van 12.00 tot 15.00.
Dictatenverkoop Wiskunde:
Conciërgekamer van het gebouw voor Technische Wiskunde en Informatica, Julianalaan 132, tel. (015) 278 2508.
Openingstijden:
eerste twee weken van deel 1 en deel 2 van het semester van 9:30 tot 11:45 en van 12:30 tot 16:00;
overige weken van 10:30 tot 11:45 en van 12:30 tot 14:45.
Boekenverkoop
Bij een aantal colleges wordt niet met een dictaat, maar met een boek gewerkt. Deze kunnen (voordelig) worden
aangeschaft bij:
VSSD, Schoemakerstraat 2, tel. (015) 278 4125 (lidmaatschap vereist) en bij Vliegtuigbouwkundige studievereniging
(VSV) 'Leonardo da Vinci' (VSSD/VSV-lidmaatschap vereist).
Vanaf dit collegejaar gaat de VSV haar leden boeken aanbieden via Internet. Op de homepage van de VSV
(www.lr.tudelft.nl/VSV) kunnen via een link de benodigde boeken gereserveerd worden en binnen enkele dagen bij de
VSV-balie opgehaald en betaald worden. De boeken voor het eerste deel van het eerste semester heeft de VSV reeds
zelf besteld. Reserveren hiervoor is dus niet nodig! Deze boeken kunnen bij het begin van het collegejaar opgehaald
worden.
10
ALGEMENE INFORMATIE
Let op! Voor Nederlandstalige boeken geldt volgens het Reglement Handelsverkeer een vaste boekenprijs. Hierop mag,
afhankelijk van het aantal bestellingen, een kortingspercentage op gegeven worden. De prijzen voor Nederlandse
boeken zijn dus onder voorbehoud. Het overgrote deel van de studieboeken is echter Engelstalig en hiervoor geldt
geen vaste boekenprijs.
De VSV probeert met deze nieuwe manier van boeken verkopen het aanbod van studieboeken uit te breiden en
goedkoper te maken. Mocht je hier nog vragen over hebben, kom dan langs bij de balie of neem contact op met de
Commissaris Onderwijs van de VSV. Let ook op de aankondigingen in bijvoorbeeld de Leonardo Times en op de
publicatieborden.
Tentamenverkoop
De opgaven van een aantal eerder afgenomen LR-tentamens zijn tegen geringe vergoeding te verkrijgen bij de VSVbalie
Onderwijs I.T.-voorzieningen
Alle studenten van de faculteit kunnen ten behoeve van het onderwijs gebruik maken van computer-faciliteiten, welke
onder meer bestaan uit het volgende:
•
•
•
•
•
Toegang tot de computers behorende tot studenten-cluster LR0student, welke zijn geplaatst in zaal 0.07 naast
collegezaal C en de werkruimten voor het projectonderwijs op de 3e t/m 6e verdieping van het gebouw Kluyverweg
1. De computers in zaal 0.07 zijn voor iedere student toegankelijk tijdens de openingsuren van het gebouw, de
andere computers worden gebruikt volgens de roosters van het Project-Onderwijs.
Op de computers van het studenten-cluster is algemene programmatuur aanwezig zoals Windows-NT en Microsoft
Office, vallende binnen de campus-licentie, als ook speciale programmatuur, aangeschaft door de faculteit, ten
behoeve van studie-opdrachten en practica.
Toegang tot de netwerken van de faculteit en de TU, bedoeld om verbinding te kunnen leggen met Internet en
voor studenten toegankelijke en publiekelijk opengestelde computersystemen.
Een elekctronische postbus voor het ontvangen van e-mail. Deze heeft voor studenten standaard als adres:
V.O.O.R.L.E.T.T.E.R.S.tussenvoegselsAchternaam@student.tudelft.nl
Van buiten de Universiteit kan ook via een telefoonaansluiting (analoog, ISDN, of ADSL) toegang tot de netwerken
van de TU (DUNet) worden verkregen. Hiervoor is een z.g. inbel-account nodig. Via dit TU-brede netwerk zijn de
publiekelijk toegankelijke TU-systemen bereikbaar, ook Internet en de elecktronische postbussen.
Op grond van een geldig bewijs van inschrijving wordt een toegangscode en wachtwoord uitgereikt voor LR0student en
de elekctronische postbus, alsmede een korte beschrijving over de toegang tot en het gebruik van de
computersystemen. De gegevens van het inbel-account worden apart via e-mail verstrekt. De toegang tot de
faciliteiten van de faculteit eindigt indien men niet meer is ingeschreven. Het TU Delft emailadres is een officieel
informatiekanaal voor de universiteit en faculteit. Het verdient dus aanbeveling deze mailbox regelmatig te checken.
Voor het gebruik van alle computerfaciliteiten geldt een reglement dat gelijktijdig met de uitreiking van toegangscodes
wordt overhandigd. Overtreding van de gestelde regels leidt tot uitsluiting van alle computerfaciliteiten.
Voor aanvragen van en inlichtingen over studenten-accounts kunt u terecht bij de beheerder van de Onderwijs ITvoorzieningen, kamer 3.08 – tel. (01527) 88586
Blackboard
Blackboard is het digitale leerplatform waar de TU Delft gebruik van maakt. Vanaf 1 september worden de Blackboard
accounts gewijzigd, voor meer info zie http://blackboard.icto.tudelft.nl. Voor eerstejaars studenten zal een account
worden aangemaakt. Meer informatie hierover volgt nog.
Studieadvisering en -begeleiding
Studieadviseur
De studieadviseur is binnen de faculteit de persoon waar je naar toe kunt gaan met vragen of problemen over de
studie of over zaken die van invloed zijn op het studeren. De studieadviseur functioneert als ombudsman of
vertrouwenspersoon voor studenten. Daarnaast heeft zij als adviseur zitting in commissies, heeft zij contact met
docenten, collega-studieadviseurs en andere medewerkers binnen en buiten de TU, die zich bezighouden met
studiebegeleiding en -advies. De vragen of problemen waarmee je bij haar terecht kunt, zijn van zeer uiteenlopende
aard, zoals:
-
Heb ik wel de juiste studie gekozen?
Hoe komt het dat ik zoveel onvoldoendes haal?
Hoe kan ik mijn studie het beste plannen?
Hoe zit die bepaalde regeling in elkaar?
Hoe los ik de problemen met mijn ouders, vriend of vriendin op?
Ik kan me niet concentreren, wat kan ik daar aan doen?
Ik voel me benadeeld door een docent, hoe pak ik dat aan?
11
ALGEMENE INFORMATIE
Tijdens een gesprek met de studieadviseur kunnen zeer persoonlijke zaken ter sprake komen. Je kunt er zeker van
zijn dat deze strikt vertrouwelijk worden behandeld en niet zonder jouw toestemming met derden zullen worden
besproken.
Als de studieadviseur er aanleiding toe ziet, kan zij ten gunste van jouw zaak instanties adviseren die over individuele
studenten beslissen. Dat zal zij echter alleen doen op jouw uitdrukkelijk verzoek. Waar nodig treedt de studieadviseur
op als bemiddelaar van de faculteit met studentendecanen, -psychologen en -artsen
Studenten wordt geadviseerd om zelf contact op te nemen zodra zich een vraag of probleem voordoet. Wachten
betekent vaak dat problemen toenemen en kostbare studietijd verloren gaat.
De studieadviseurs van de faculteit LR zijn:
drs. M.A. van den Broek-Zoon
Kluyverweg 1, 3e etage, kamer 302
tel. (015) 278 2145
en
Vacature
Kluyverweg 1, 3e etage, kamer 303
tel. (015) 278 2048
Op het inloopspreekuur kun je terecht om een afspraak te maken of om zaken te bespreken die weinig tijd behoeven.
De overige tijden zijn gereserveerd voor gesprekken op afspraak en andere zaken. De studieadviseurs zijn dan niet
persoonlijk bereikbaar. Deze regeling is getroffen om te voorkomen dat de gesprekken steeds onderbroken worden.
De inloop spreekuurtijden zullen aan het begin van het jaar bekend gemaakt worden. Afspraken met de
studieadviseurs kun je maken via de studentenbalie bij mevrouw van Wel, 2e verdieping kamer 2.08, telefoon 0152782076.
Mentorsysteem
Binnen de faculteit wordt studiebegeleiding geboden aan eerstejaars studenten door middel van mentorgroepen die
direct bij de aanvang van de cursus in september worden gevormd. De mentorgroep komt geregeld bijeen. Elke groep
heeft een ouderejaars student van de faculteit als studentmentor.
De bedoeling van de mentorgroep is om de start van de studie zo goed mogelijk te laten plaatsvinden. In het contact
met andere LR-studenten kunnen ervaringen worden uitgewisseld. In de mentorgroepbijeenkomsten komt het
volgende aan de orde:
- informatie over de faculteit en het studieprogramma;
- hulp bij het opsporen en wegnemen van studiebelemmerende factoren indien deze binnen de faculteit liggen;
- informatie over studieplanning en studievaardigheden.
De mentoren worden begeleid door de studieadviseurs.
Studieadvies
Alle studenten in de propedeuse krijgen aan het einde van hun eerste studiejaar schriftelijk advies over de
wenselijkheid om de studie al dan niet voort te zetten. Een hiertoe bij de faculteit LR ingestelde studieadviescommissie
brengt dit advies uit na de derde tentamenperiode. In het advies wordt een indicatie gegeven of de LR-studie binnen
de wettelijke termijn kan worden afgerond. Uitgangspunt hierbij is dat de propedeuse in hooguit 1,5 jaar moet zijn
afgerond om een redelijk uitzicht te houden op de voltooiing van de vijfjarige LR-opleiding. Zowel de kwantiteit als de
kwaliteit van de studievorderingen worden bij het schriftelijk studieadvies in beschouwing genomen.
Gedurende het eerste studiejaar groeit bij de student het inzicht in aanleg, capaciteiten en interesse voor de LRstudie. In verband met de wettelijke beperking van de inschrijvingsduur is het van groot belang dat de student aan
het einde van zijn eerste studiejaar afweegt of het verstandig is om de LR-studie voort te zetten. Het schriftelijk
studieadvies moet beschouwd worden als een bijdrage vanuit de faculteit aan het afwegingsproces bij de student
zonder dat het advies een bindend karakter heeft. Dit laatste betekent dat uitsluiting van onderwijs en verval van
cijfers nooit uit het studieadvies kunnen voortvloeien.
Betekenis van de studieadviezen:
POSITIEF:
De propedeuse kan waarschijnlijk in 1 jaar worden afgerond, in ieder geval in 1,5 jaar mogelijk.
REDELIJK POSITIEF:
Redelijk uitzicht om de propedeuse in 1,5 jaar af te ronden, in ieder geval in 2 jaar mogelijk.
TWIJFEL:
Zeer twijfelachtig of de propedeuse in 1,5 jaar kan worden afgerond, zelfs twijfelachtig in 2 jaar.
NEGATIEF:
Geen uitzicht om de propedeuse te voltooien.
12
ALGEMENE INFORMATIE
De faculteit raadt studenten dringend aan om de afweging met betrekking tot het voortzetten van de studie na het
eerste inschrijvingsjaar vóór augustus te maken, hierbij het studieadvies een belangrijke rol te laten spelen, en indien
gewenst de studieadviseur te raadplegen. Inschrijving in een tweede inschrijvingsjaar is alleen verstandig indien u er
in redelijke mate zeker van bent dat de studie met succes kan worden afgerond.
Studentenadviesbureau
Naast de aanspreekpunten binnen de faculteit kan de student ook gebruik maken van het Studentenadviesbureau
(STA*D) van de TU Delft. De student kan daar onder meer terecht voor vragen over de randvoorwaarden van je
studie, zoals studiefinanciering, inschrijvingsrechten, juridische zaken en het Fonds Ondersteuning Studenten. Voor
meer gerichte, professionele hulpverlening kan een beroep worden gedaan op de studentenpsychologen.
In het Informatiecentrum van het Studentenadviesbureau vind je informatie over studies (zowel universitair als HBO)
in binnen- en buitenland. Ook is er algemene informatie aanwezig over studie en stage in het buitenland en informatie
betreffende de arbeidsmarkt.
De studentendecanen zijn dagelijks bereikbaar van 9.00 tot 17.00 uur. Dit zijn tevens de openingstijden van het
Informatiecentrum.
Het open spreekuur van de studentenpsychologen is op dinsdag en donderdag van 11.30 tot 12.30 uur.
Studentenadviesbureau (STA*D)
Julianalaan 134
2628 BL Delft
tel. (015) 278 8012
Studiefinanciering
Voor alle studenten die studiefinanciering ontvangen, geldt of de tempobeurs of de prestatiebeurs. Ontvang je per 1
september 1996 of later voor het eerst studiefinanciering vanwege het volgen van een opleiding in het hoger
onderwijs, dan val je onder de prestatiebeursregeling. De overige studenten vallen onder de tempobeursregeling.
Hieronder staan de belangrijkste punten uit beide regelingen beschreven.
Voor beide regelingen geldt: wil je de basisbeurs en de eventuele aanvullende beurs van je studiefinanciering als gift
toegekend krijgen, dan dien je aan een bepaalde studievoortgangsnorm te voldoen. Voor diegenen die hun
studiefinanciering toch al (onvoorwaardelijk) in de vorm van een rentedragende lening uitgekeerd krijgen, maakt het
echter niet uit. Lening blijft lening.
Tempobeurs
Indien je in het studiejaar 2001/2002 nog recht hebt basisbeurs, dan dien je over het hele studiejaar 21 studiepunten
te behalen Schrijf je je per 1 februari 2002 of later in als student, dan bedraagt de norm waar je aan moet voldoen 14
studiepunten. Wanneer je in studiejaar 2001/2002 afstudeert, hoef je voor dit jaar niet aan de genoemde normen te
voldoen.
Voldoe je niet aan de norm dan wordt je beursdeel omgezet in een rentedragende lening en bij je totale studieschuld
opgeteld.
Heb je in enig jaar de norm niet gehaald, maar wel tenminste 10 studiepunten behaald, dan kan die omzetting weer
ongedaan gemaakt worden. Je moet daarvoor wel C * 42 studiepunten hebben behaald in C + 1 jaren. 'C' staat
daarbij voor de cursusduur. Vóór 1 september 1995 was Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek wettelijk vierjarig, vanaf
die datum vijfjarig.
Prestatiebeurs
De prestatiebeurs kent maar twee meetmomenten. Het eerste meetmoment is aan het eind van het eerste jaar, dan
moet je ten minste 21 studiepunten behaald hebben. Ook hier geldt dan weer: schrijf je je per 1 februari 2001 of later
in als student, dan bedraagt de norm waar je aan moet voldoen 14 studiepunten. Het tweede meetmoment is na tien
jaar dan moet je je diploma behaald hebben.
Voldoe je in je eerste jaar van inschrijving aan de norm van 21 studiepunten dan wordt je basisbeurs en aanvullende
beurs gedurende de eerste 12 maanden omgezet in een gift. Voor studenten die per 1 september 2000 of daarna voor
het eerst studiefinanciering voor het hoger onderwijs ontvangen, wordt de aanvullende beurs van de eerste 12
maanden studiefinanciering direct als gift verstrekt.
Voldoe je niet aan de norm van 21 studiepunten, maar haal je wel binnen 10 jaar je diploma dan worden je basisbeurs
en aanvullende beurs over het eerste jaar alsnog omgezet in een gift.
Ook je OV-kaart wordt een gift als je aan de norm van 21 studiepunten voldoet. Studenten die per 1 september 1999
of daarna voor het eerst studiefinanciering voor het hoger onderwijs ontvingen, moeten met ingang van 1 september
2000 f123,35 per maand terugbetalen als zij niet aan deze norm voldoen.
Haal je je diploma binnen tien jaar dan wordt je basisbeurs en eventuele aanvullende beurs van het 2e, 3e, 4e en 5e
studiejaar omgezet in een gift.
13
ALGEMENE INFORMATIE
Tempometer
Door de TU-Delft is een meetinstrument ontwikkeld om de studievoortgang van de studenten vast te stellen in
verband met de beoordeling of aan de tempobeurs- of prestatiebeursnorm is voldaan. Deze tempometer bestaat uit
een lijst van alle studieonderdelen met bijbehorende aantallen studiepunten, die meetellen bij de bepaling van de
studievoortgang, en uit een stelsel van rekenregels om per student te bepalen wat de studievoortgang in het
betreffende jaar is geweest.
De resultaten worden als volgt gedateerd en berekend: Tentamens worden gedateerd op de dag van afname;
1.
2.
3.
4.
Oefeningen en practica worden gedateerd op de datum van inlevering van het verslag of op de datum van
voltooiing;
Voor elders, buiten LR afgelegde studieonderdelen geldt dat de student zelf moet zorg dragen voor een door de
bevoegde instantie af te geven verklaring waarop het betreffende examenonderdeel staat vermeld met naam,
vakcode, studiepunten, de datum waarop het resultaat werd behaald en de datum waarop de verklaring is
opgesteld;
Vrijstellingen die zijn toegekend op grond van studieprestaties in voorgaande studiejaren tellen niet mee voor de
studievoortgangsmeting;
Vordering in het (voorbereidende) afstudeerwerk wordt door de faculteit gepeild en meegeteld. Studenten, die
zo'n tussentijdse meting van de voortgang in het afstudeerwerk nodig hebben i.v.m. het behoud van hun
studiebeurs, doen er goed aan om contact op te nemen met de afstudeerbegeleider. Voorts is het beslist
noodzakelijk dat studenten hun afstudeerrichting hebben laten registreren bij de onderwijsadministratie. Indien dit
niet is gebeurd, zal géén tussentijdse meting van het (voorbereidende) afstudeerwerk plaatsvinden.
De Rekenregels van de tempometer zijn als volgt:

Cijfers ≥ 6, vrijstellingen (vr) en voldoendes (v) tellen voor het volle gewicht in studiepunten mee;
Cijfers tussen 5.0 en 6.0 tellen voor de helft van het gewicht in studiepunten mee;
Overige resultaten lager dan 5.0 tellen niet mee;
De studievordering wordt berekend over de afzonderlijke P-fase en (K+)D-fase, vervolgens opgeteld en afgerond
naar het daarboven gelegen gehele getal;
Per studiefase (propedeuse en doctoraal) bestaat de berekende studiestand uit:

A-deel: totaal voor 'voldoende' resultaten meegetelde studiepunten;

B-deel: de som van de 'bijna voldoende' meegetelde studiepunten.
Per studiefase (Propedeuse en doctoraal) geldt voor het B-deel de beperking, dat dit niet méér dan 15% van het Adeel mag bedragen:
* B < 15% van A: totaal meegetelde studiepunten A + B;
* B = 15% van A: totaal meegetelde studiepunten 115% van A;
* B > 15% van A: totaal meegetelde studiepunten 115% van A.
Vanaf september ligt de volledige regeling met betrekking tot de tempometer, inclusief de vakkenlijst, ter inzage op de
balie van de onderwijsadministratie. Verdere informatie over de prestatiebeurs, tempobeurs en tempometer is
verkrijgbaar bij de studieadviseur en bij het Studentenadviesbureau.
Studievoortgangsoverzichten
Alle studenten, ingeschreven bij de Faculteit LR, ontvangen tweemaal per studiejaar (in oktober en mei) een
studievoortgangsoverzicht waarop alle tot dan toe afgelegde tentamens en practica vermeld staan. Hiernaast
ontvangen eerstejaarsstudenten ook een overzicht van de studiepunten die zij in hun eerste jaar behaald hebben in
verband met de prestatiebeurs. Ook studenten die nog aan de temponorm moeten voldoen ontvangen een overzicht
van de studiepunten die in het lopende collegejaar behaald zijn.
Regeling Financiële Ondersteuning Studenten (RFOS)
Er zijn bijzondere omstandigheden denkbaar waardoor je tijdens je studie vertraging oploopt. Die omstandigheden
kunnen zijn: ziekte, handicap, bijzonder familieomstandigheden, topsport, zwangerschap en bestuurs- en
commissieactiviteiten. De opgelopen vertraging kan tot gevolg hebben dat je je studie niet kunt afronden binnen de
periode waarin je recht hebt op basisbeurs. Je kunt dan mogelijk een beroep doen op de RFOS. Het is echter van
belang dat je de omstandigheden zo spoedig mogelijk meldt bij de studieadviseur. Samen met haar kun je dan
bekijken welke stappen het beste kunnen worden ondernomen.
In het Studentenstatuut (instellingsdeel) kun je de details over de RFOS nalezen. Voor vragen kun je terecht bij de
studieadviseur.
Prof.dr.ir. H.J. van der Maas Fonds
Het Prof. Van der Maas Fonds heeft tot doel het bevorderen van de professionele vorming van LR-studenten en pas
afgestudeerden. Studenten, die voor een individuele studiereis of periode praktisch werken in het buitenland een
financiële tegemoetkoming willen vragen, kunnen een verzoek richten aan de vice-voorzitter van het Fonds, prof.dr.ir.
Th. de Jong, p/a secretariaat Faculteit LR, Kluyverweg 1, 2629 HS Delft.
14
ALGEMENE INFORMATIE
Dit verzoek dient naast een korte omschrijving van het doel van de reis, tevens een begroting van de kosten te
omvatten, waarin ook is aangegeven de eigen bijdragen en de eventuele steun uit andere bronnen.
Voorts dient te worden toegevoegd het advies van de afstudeerhoogleraar (indien reeds bekend) en een recent, bij de
onderwijsadministratie te verkrijgen, 'resultatenoverzicht' met betrekking tot de studiestand. Hierbij wordt er
nadrukkelijk op gewezen dat het Prof. Van der Maas Fonds in het algemeen slechts een deel van de te maken kosten
zal financieren, teneinde met de beschikbare middelen een zo groot mogelijk aantal studenten te kunnen
ondersteunen. Een bijdrage uit het Fonds wordt per individuele student slechts éénmaal tijdens de studie verleend in
die gevallen, waarin het duidelijk is dat de totale reis- en verblijfkosten in het buitenland het normale budget van de
student te boven gaan.
Studieprijzen
Propedeuse-studieprijs
Jaarlijks wordt een prijs uitgereikt aan de student die in de nominale tijd met het beste resultaat het
propedeuseprogramma heeft voltooid. De bekendmaking vindt plaats bij de diploma-uitreiking.
Prof.ir. E. Dobbinga-studieprijs
In ieder studiejaar wordt als regel een prijs toegekend aan studenten, waarvan het werk getuigt van buitengewone
kwaliteit, originaliteit of bijzondere inzet.
Voor de studieprijs komen schriftelijke verslagen in aanmerking van alle studieonderdelen met uitzondering van
afstudeerwerk. Bij de beoordeling van werk voor de Prof.ir. E. Dobbinga-prijs wordt in het bijzonder gelet op het
niveau van de presentatie, dat zo dient te zijn dat een redelijk geïnformeerde lezer het werk naar waarde kan
schatten. Uit het verslag moet blijken dat de student de bredere betekenis van zijn werk en de relatie met soortgelijk
werk begrijpt. Verder dient uit het werk een meer dan gemiddelde mate van belangstelling, inspanning of initiatief te
blijken.
Docenten en/ of begeleiders die vinden dat werkstukken in aanmerking komen voor de prijs, sturen deze naar de
voorzitter van de faculteitsprijzencommissie, prof.ir. L.B. Vogelesang. Deze commissie adviseert de decaan over de
toekenning. De prijs, die bestaat uit een bescheiden geldbedrag, kan aan meerdere studenten toegekend worden.
PROCEDURES EN REGELS
De algehele gang van zaken bij de tentamens en examens is beschreven in het Onderwijs en Examenreglement (zie
bijlage). Het is noodzakelijk om deze Regeling geheel te lezen zodat een volledig beeld wordt verkregen van de eisen
van het onderwijsprogramma en hoe hieraan kan worden voldaan.
Tentamens
Intekenen tentamens
Voor deelname aan een tentamen moet men zich minstens
onderwijsadministratie van de faculteit die het vak verzorgt.
14
dagen
van
tevoren
intekenen
bij
de
Tentamenrooster
Een uittreksel van het tentamenrooster wordt in de Syncom opgenomen. Voor de schriftelijke zittingen die niet in dit
rooster staan vermeld kan de student het tentamenrooster van de Centrale Studenten Administratie raadplegen. Dit
rooster ligt ter inzage bij de onderwijsadministratie van de faculteit. Wijzigingen in het tentamenrooster worden te
allen tijde op de publicatieborden vermeld.
Tentamenregelement
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Pas na toestemming van de surveillant mogen de tentamenkandidaten de zaal betreden.
Zij die zijn verlaat, kunnen met toestemming van de hoofdsurveillant nog tot een half uur na aanvang van het
tentamen worden toegelaten.
Binnen een half uur na het officiële aanvangstijdstip van een tentamen is het de kandidaten niet toegestaan de
zaal te verlaten. In dringende gevallen kan na dit half uur toestemming worden gegeven de tentamenruimte
tijdelijk te verlaten. Hierbij geldt, dat niet meer dan één persoon tegelijkertijd afwezig mag zijn.
Bij de aanvang van een tentamen dient de geldige collegekaart op de linkerbovenhoek van de tafel te worden
gedeponeerd. Indien koffie wordt gewenst, gepast geld gereed leggen.
Documentenkoffers en tassen mogen in het algemeen niet naar de tentamenzaal worden meegenomen. In
sommige gevallen kunnen deze op een door de surveillant aan te wijzen plaats worden achtergelaten.
Tentamenkandidaten dienen zelf voor schrijf-, reken- en tekenmateriaal te zorgen. Uitwerkpapier en kladpapier is
evenwel aanwezig.
De tekst van tentamenuitwerkingen mag niet met potlood of rode pen worden geschreven.
Tijdens de tentamenzitting mogen geen boeken of dictaten worden geraadpleegd, tenzij hiervoor door de docent
vooraf toestemming is verleend.
15
ALGEMENE INFORMATIE
9.
Tentamenkandidaten mogen geen mobiele telefoons bij zich dragen, deze moeten in een tas opgeborgen zijn.
Mobiele telefoons dienen uit te staan. Het is onder geen voorwaarde toegestaan om tijdens het tentamen een
mobiele telefoon mee naar buiten te nemen. Gebruik van een mobiele telefoon tijdens tentamenzittingen wordt
opgevat als fraude.
10. Indien door een surveillant fraude wordt geconstateerd of vermoed, wordt conform artikel 23 van het onderwijsen examenreglement gehandeld.
11. Voordat de tentamenzaal definitief verlaten wordt (niet eerder dan een half uur na aanvang), dient de
tentamenkandidaat tenminste het voorblad van de uitwerkingen, voorzien van naam en studienummer, aan de
surveillant te overhandigen.
Supplement ten behoeve van surveillanten:
A.
B.
C.
In de tentamenzaal dient een telefoontoestel aangesloten te zijn.
Indien zich meer dan 75 tentamenkandidaten in een zaal bevinden, dienen er minstens twee surveillanten
aanwezig te zijn.
In het geval er twee of meer surveillanten nodig zijn, dient uit hun midden een voorzitter aangewezen te worden.
Examens
Met ingang van september 2000 kent het onderwijsprogramma geen vijf examens meer maar drie. Het eerste, derde
en vijfde studiejaar wordt afgesloten met respectievelijk het propedeutisch- (P), kandidaats- (K) en ingenieurs- (D)
examen. De tussentijdse examens (K1 en D1) zijn afgeschaft. De verandering heeft geen gevolgen voor de inhoud van
het onderwijsprogramma.
Evenals het propedeutisch en het ingenieursdiploma zal ook het kandidaatsdiploma in een speciale zitting uitgereikt
worden.
De examens in het 4-jarige programma zijn ongewijzigd.
Aanvragen voor examens en verzoeken om af te wijken van het Onderwijs- en Examenreglement dienen gericht te zijn
aan secretaris van de examencommissie. De examencommissie vergadert iedere eerste maandag van de maand om
de uitslag van examens vast te stellen en om te besluiten over ingediende verzoeken. In het Onderwijs- en
Examenreglement zijn alle procedures uitgewerkt. Hierna volgt een kort overzicht van de belangrijkste procedures.
Vergaderschema 2001/2002:
1 oktober 2001
4
5 november 2001
1
3 december 2001
6
7 januari 2002
3
4 februari 2002
maart 2002
april 2002
mei 2002
juni 2002
Adres Examencommissie
Secretaris Examencommissie
Postbus 5058
2600 GB Delft
De examencommissie heeft de volgende leden:
De examencommissieheeft de volgende leden:
Prof.dr.ir. Th. de Jong (voorzitter)*
Dr. I.M. Croese (secretaris)*
Prof.dr.ir. A. Vlot
Prof.dr.ir. M. van Tooren
Dr.ir. B.W. van Oudheusden*
Dr.ir. H.G. Visser
Dr. B.A. Reith*
Drs. M.A. van den Broek-Zoon (adviserend lid)*
De met een * gemerkte leden zijn aanwezig bij de maandelijkse vergaderingen waar de dagelijkse zaken (propedeuse
en kandidaatsexamens en verzoeken) behandeld worden.
Afleggen examen
Het afleggen van een examen houdt in dat de examencommissie controleert of het betreffende examenprogramma
volgens de in het OER vastgelegde regels is voltooid.
16
ALGEMENE INFORMATIE
Aanmelden examens
Studenten dienen zich minimaal vier weken voor een vergadering van de examencommissie aan te melden voor een
examen. De aanmelding dient gericht te zijn aan de secretaris van de examencommissie. Binnen vier weken na de
vergadering krijgen zij schriftelijk bericht van de examenuitslag. Wanneer zij geslaagd zijn ontvangen zij hiervan een
officiëele verklaring van de examencommissie.
De aanmeldingsformulieren voor examens zijn te vinden in de bakjes bij de onderwijsadministratie en kunnen daar
ook ingeleverd worden. Voor het P-examen moet ook een wit aanvraagformulier ingevuld worden ten behoeve van de
Centrale Studentenadministratie. Formulieren voor het D(2)-examen worden na aanmelden voor het examen
opgestuurd door Mw. S. Veldkamp-Kop.
Afwijken van het Onderwijs- en Examenreglement
In bijzondere gevallen kan de examencommissie op verzoek van de student afwijken van het Onderwijs- en
Examenreglement. De student dient hiertoe een verzoek in te dienen bij de Examencommissie. Dit verzoek dient
minimaal twee weken voor de vergadering van de Examencommissie binnen te zijn. De uitslag wordt binnen vier
weken na de vergadering van de commissie schriftelijk aan de student meegedeeld.
Vrijstelling van een examen of examenonderdeel
Wanneer een student van mening is dat hij op grond van een elders behaald examen of examenonderdeel vrijstelling
kan krijgen dient hij een verzoek hiervoor in te dienen bij de examencommissie. De examencommissie beslist of het
elders behaalde examen(onderdeel) qua inhoud en studielast vergelijkbaar is met een examen(onderdeel) van het LRonderwijsprogramma.
Diploma-uitreikingen
De propedeuse- en de kandidaatsdiploma’s worden eenmaal per jaar in oktober uitgereikt. De ingenieursdiploma’s
viermaal per jaar. De diploma’s ‘vervangen’ de verklaringen die de examencommissie gedurende het jaar verstrekt
aan studenten die een examen behaald hebben.
De uitreiking van de ingenieursdiploma's gebeurt in één van de openbare bijeenkomsten in zaal A van de Faculteit
Lucht- en Ruimtevaarttechniek. Deze bijeenkomsten vinden plaats op de volgende data:
vrijdag
vrijdag
vrijdag
vrijdag
26
25
22
07
oktober 2001
januari 2002
maart 2002
juni 2002
Afstuderen van begin tot eind
De regelingen rond het afstuderen staan uitvoerig beschreven in het Onderwijs en Examen Reglement (OER) dat achter
in deze Handleiding te vinden is.
Stap 1: Inschrijven bij de leerstoel
Het afstuderen begint met het inschrijven bij de door de student gekozen leerstoel. Inschrijven kan ook als de
basisopleiding (d.w.z. de eerste drie studiejaren) nog niet geheel is afgerond. Echter, de OS oefening dient altijd
voltooid te zijn.
Het toelatingsgesprek wordt gevoerd met de leerstoelhouder van het betreffende afstudeerprogramma. Voor dit
gesprek dient de student mee te nemen:
1. Actueel overzicht van alle behaalde studieresultaten (= studievoortgangsoverzicht, zelf aangevuld met de daarna
nog behaalde resultaten);
2. Overzicht van alle programmaonderdelen uit de basisopleiding (P+K) die nog niet zijn behaald (inclusief de
oefeningen/ practica);
3. Studieplan met tijdschema voor het afleggen van de ontbrekende basisprogrammaonderdelen (zie punt 2) in
combinatie met het vakkenpakket van het 4e studiejaar.
De student zorgt voor kopieën van de gegevens onder punt 1 t/m 3. Deze kopieën worden bij de leerstoelhouder
ingeleverd wanneer tot registratie bij de afstudeerrichting wordt overgegaan. De registratie wordt vastgelegd op een
hier voor bestemd formulier dat verkrijgbaar is bij de afstudeerrichting en/of bij de onderwijsadministratie. Pas nadat
de student dit formulier ingevuld heeft ingeleverd bij de onderwijsadministratie is er sprake van een definitieve
inschrijving bij de afstudeerrichting.
In overleg met de leerstoelhouder wordt tevens een contract opgemaakt waarin kern- en keuzevakken zijn vastgelegd.
Eén kopie van het ingevulde formulier blijft in bezit van de leerstoelhouder, een tweede kopie is bestemd voor de
student. Het formulier wordt door de student ingeleverd bij de onderwijsadministratie.
N.B.: Wanneer een student vakken van een bepaalde leerstoel gaat volgen zonder zich vooraf te hebben ingeschreven
(dus zonder toestemming vooraf), dan kan hij/zij daar geen inschrijvingsrechten aan ontlenen.
17
ALGEMENE INFORMATIE
Stap 2: Het krijgen van de afstudeeropdracht.
Om bij de gekozen leerstoel met een afstudeeropdracht te kunnen starten, moet de basisopleiding geheel zijn
afgerond en goedgekeurd door de examencommissie.
Om goedkeuring te krijgen moet de student tijdig een aanvraag voor het kandidaatsexamen indienen bij de
examencommissie (zie OER); de goedkeuring ervan wordt schriftelijk medegedeeld aan de student.
Stap 3: De aanvraag van het ingenieursexamen
De afstudeerpresentatie vormt de afsluiting van de laatste twee studiejaren. Voordat een datum voor deze presentatie
kan worden vastgesteld, moet de student schriftelijk toestemming van de examencommissie hebben.
Om toestemming te krijgen voor het houden van de afstudeerpresentatie moet de student tijdig een aanvraag
indienen bij de examencommissie. De commissie controleert of alle vakken die bij inschrijving bij de leerstoel
overeengekomen zijn (zie stap 1) met goed gevolg zijn afgesloten. Als aan deze voorwaarden is voldaan, ontvangt de
student schriftelijk toestemming.
Van het verslag van de ingenieursopdracht getypt op A4-formaat, dienen zeven exemplaren te worden vervaardigd.
Eén verslag moet, met een transcript in het Engels, ingeleverd worden bij de onderwijsadministratie. Indien meer dan
zeven exemplaren vereist zijn, dient de aanvraag voor het vervaardigen van het gewenste aantal exemplaren voorzien
te zijn van de handtekening van de afstudeerhoogleraar. Meerdere exemplaren komen voor rekening van de student.
Het vereiste aantal afstudeerverslagen wordt ingebonden en voorzien van een standaardomslag. Hiertoe dient contact
opgenomen te worden met de heer W. Spee, de drukwerkreferent van de faculteit, tel. (015) 278 2051.
Bij een aantal afstudeerrichtingen moeten over het afstudeerwerk één of twee voordrachten worden gehouden. De
kosten van de hiervoor benodigde overheadsheets komen ten laste van de faculteit.
Stap 4: Diploma-uitreiking
De diploma-uitreiking vindt jaarlijks plaats in de maanden oktober, januari, maart en juni.
De feestelijke uitreiking van de ir-diploma’s vormt de formele afsluiting van de studie. Het diploma wordt gedateerd op
de datum waarop het laatste deel van het curriculum is behaald. Indien de bovengeschetste procedure goed is
doorlopen is dit dus de datum van de afstudeerpresentatie.
Studiepunten
Bij elk vak in deze handleiding is het aantal studiepunten (sp) vermeld waarmee het betreffende studieonderdeel
wordt gehonoreerd. Als richtlijn geldt: 1 studiepunt komt overeen met 40 uren studiebelasting. Dit is inclusief collegeuren en zelfstudie. Een heel studiejaar omvat 42 studiepunten.
Aangepaste programma's
Voor studenten met een voltooide HBO-opleiding Luchtvaarttechnologie en Vliegtuigoperaties bestaat een aangepast
programma dat verkrijgbaar is bij de onderwijsadministratie. Ook aan afgestudeerden van KIM en KMA worden
aangepaste programma's aangeboden. Hiervoor is overleg nodig met de directeur Onderwijs, dr. B.A. Reith, tel. (015)
278 1355.
Voor HBO-afgestudeerden binnen de sector Techniek bestaat de mogelijkheid om een indicatie te krijgen van de
vrijstellingen die worden verleend in het vijfjarig onderwijsprogramma van LR. Hiervoor is het nodig dat de volgende
informatie over de gevolgde HBO-opleiding wordt opgestuurd:
•
Kopieën van cijferlijsten en diploma’s;
•
Beschrijvingen van de gevolgde vakken, inclusief aantal college-uren, practicumuren en totale studielast in uren
en studiepunten.
Deze informatie kan worden opgestuurd naar:
dr. B.A. Reith,
directeur Onderwijs
Faculteit Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek
Kluyverweg 1
2629 HS Delft
De examencommissie stelt uiteindelijk het aangepaste programma vast.
18
ALGEMENE INFORMATIE
Veiligheid, Gezondheid, Welzijn en Milieu
In de Arbeidsomstandighedenwet (ARBO-wet) is onder meer vastgelegd, dat werkgevers zorg dienen te dragen voor
de veiligheid, de gezondheid en het welzijn van hun werknemers. Daar tegenover staat, dat werknemers ook verplicht
zijn om voor hun eigen veiligheid zorg te dragen door, onder meer, zich te houden aan de veiligheidsvoorschriften die
de werkgever hen oplegt. Dit geldt in grote lijnen ook voor studenten.
Aan de student wordt daarom binnen de faculteit de eis gesteld, dat hij/zij zich op een verantwoordelijke wijze
gedraagt, en zichzelf en anderen niet in gevaar brengt. Dit komt er onder meer op neer, dat studenten zich niet in
technische ruimten mogen begeven, geen gevaarlijke handelingen mogen verrichten en zonder toestemming en
passende instructie zich niet in werkplaatsen of laboratoria mogen begeven. Belangrijke veiligheidsinformatie is
vastgelegd in de Risico Inventarisatie en Evaluatie -die een opsomming geeft van risico's binnen de Faculteit- en het
Arbo- Reglement, waarin essentiële veiligheids- en gedragsregels staan. Beide zijn verkrijgbaar bij de Arbo- Milieu
Adviseur.
Rookbeleid
In tabaksrook zitten een groot aantal giftige en kankerverwekkende stoffen. Een plaats waar gerookt wordt is daarom
een ongezonde plaats. Omdat de faculteit zorg moet dragen voor een gezonde werkplek is, met de aangescherpte
Tabakswet van januari 2000 als uitgangspunt, een volledig rookverbod ingesteld voor alle ruimten in de gebouwen van
de faculteit. De Faculty-room vormt hierbij alleen tijdens informele bijeenkomsten een uitzondering. Wie het
rookverbod overtreedt zal verantwoordelijk worden gehouden voor het oplossen van de problemen die hij hiermee
heeft veroorzaakt. Wie last heeft van tabaksrook binnen de gebouwen van de faculteit of zich op welke wijze dan ook
gedwongen voelt zich er aan bloot te stellen, kan hierover contact opnemen met de Arbo- Milieu Adviseur.
Aandoeningen door langdurig en intensief beeldschermwerk
De faculteit stelt het mogelijke in het werk om te voorkomen, dat medewerkers en studenten arbeidsongeschikt raken
ten gevolge van beeldschermwerk- gerelateerde aandoeningen zoals RSI (Repetitive Strain Injury). Deze
aandoeningen treden doorgaans op bij intensief en onder spanning werken aan de computer, vooral als door onjuiste
houding of slecht meubilair het lichaam eenzijdig (over)belast wordt. Wie het idee heeft, dat zijn/haar werkplek op de
faculteit niet voldoet, of wie de eerste verschijnselen, zoals terugkerende pijn in schouder, arm of pols of tintelingen
waarneemt, kan zich in eerste instantie in verbinding stellen met de Arbo- Milieu Adviseur voor een
werkplekonderzoek en verdere informatie.
Ongevallen
Ongevallen, bijna ongevallen en gevaarlijke situaties in en rond de faculteit dienen altijd gemeld te worden bij een
medewerker van de faculteit. Afgezien van grove opzet zal de veroorzaker van een ongeval hiervoor niet door de
faculteit aansprakelijk worden gesteld. Het niet melden van een ongeval, een bijna ongeval of een gevaarlijke situatie
kan echter ernstige gevolgen voor de betrokkenen hebben.
Milieu
De activiteiten, die binnen de faculteit worden verricht zijn zodanig ingericht, dat zo goed mogelijk zorg wordt
gedragen voor het milieu. In het kader van de Wet Milieubeheer en de Wet Verontreiniging Oppervlaktewateren wordt
hierop door de overheden toezicht gehouden. Gedrag dat schadelijk is voor het milieu wordt derhalve binnen de
faculteit niet geaccepteerd. Overtreders van de milieuregels kunnen voor de gevolgen hiervan aansprakelijk worden
gesteld. De teksten van verleende milieuvergunningen liggen ter inzage bij de Arbo- Milieu Adviseur.
De Arbo- Milieu Adviseur is bereikbaar op kamer 707 (niet op vrijdagen) en via telefoonnummer 015 2782066
19
ALGEMENE INFORMATIE
STUDENTENORGANISATIES
VSV ’Leonardo da Vinci’
De Vliegtuigbouwkundige Studievereniging ‘Leonardo da Vinci’, kortweg VSV, werd opgericht op 18 juli 1945.
Ongeveer 95% van de ruim 1400 studenten is lid van de VSV ‘Leonardo da Vinci’. Het doel van de vereniging is het
behartigen van de belangen van de luchtvaarten ruimtevaarttechniekstudenten op het gebied van de studie, in de
breedst mogelijke zin van het woord. Hiertoe organiseert 'Leonardo da Vinci' tal van activiteiten, waarvan hierna een
overzicht:
Onderwijs
Met behulp van collegeresponsiegroepen in de eerste drie jaar van de studie kijkt de VSV kritisch naar het onderwijs in
de basisstudie. De P, K1 en K2 commissie komen een paar keer per semester bij elkaar en bespreken, al dan niet met
docenten, de colleges, practica of tentamens. Vakevaluaties worden gebundeld in de ‘Meer-dan-Konsumenten-gids’.
De gids vol studietips is gratis verkrijgbaar bij de VSV-balie. Verder verkoopt de VSV verschillende studieboeken en
oude tentamenopgaven.
De Delftse Bedrijvendagen
Ieder jaar organiseert de VSV in samenwerking met andere studieverenigingen bedrijvendagen. Door middel van
presentatiedagen, workshops en gesprekkendagen worden contacten tussen studenten en bedrijven geïntensiveerd.
Tijdens de presentatiedagen kunnen de bedrijven zich aan de studenten presenteren door middel van een stand en
een lezing. Sommige bedrijven geven later nog een workshop. Tijdens de gesprekkendagen leiden de gelegde
contacten niet zelden tot een daadwerkelijke sollicitatie.
Disputen
De VSV heeft onder haar vleugels twee disputen: het Luchtvaartdispuut en het Ruimtevaartdispuut, ieder met een
eigen bestuur.
Het Luchtvaartdispuut (LVD) organiseert excursies, workshops en lezingen en andere activiteiten op het gebied van de
luchtvaart.
De excursies gaan naar verschillende bedrijven, instellingen en evenementen. Voorbeelden zijn: KLM, Luchthaven
Schiphol, de Luchtmachtbases Leeuwarden en Twente of een 'refuel-flight' met een KDC-10. Er zijn ook meerdaagse
excursies naar Limburg/Duitsland, ‘Le Bourget’ of ‘Farnborough’.
Het Ruimtevaartdispuut (RVD) is actief op het gebied van de ruimtevaart. Een voorname taak is het leveren van
informatie aan studenten bij de keuze van hun afstudeerrichting. Hiertoe wordt om het jaar een Space Infodag
georganiseerd. Ook probeert het RVD interesse op te wekken voor het vakgebied en een constructieve bijdrage te
leveren aan het ruimtevaartonderwijs op de faculteit. Het organiseert hiertoe lezingen, workshops en symposia over
onderwerpen als UFO’s, marskolonisatie en het International Space Station. Ook worden elk jaar verschillende
bedrijven bezocht zoals ESA/Estec, Fokker Space en Bradford Engineering.
Eerstejaars Weekend (EJW)
In augustus wordt een introductieweekend georganiseerd voor aankomende eerstejaars studenten. Doel van dit
weekend is aankomende eerstejaars met elkaar en met ouderejaars mentoren kennis te laten maken, zodat ze op
informele wijze zeer veel over de studie en studeren in Delft te weten komen. Aansluitend op het EJW is er de OWEE,
waarin meer nadruk wordt gelegd op kennismaking met de universiteit, de stad Delft en de studentenverenigingen.
Aan het begin van het collegejaar verschijnt het eerstejaars-smoelenboek.
Films en borrels
Middels film, diverse borrels en andere ontspannende activiteiten, probeert de VSV het contact tussen de VSV-leden
onderling te vergroten.
Jaarboek
Ieder jaar geeft de VSV een jaarboek uit. Het geeft een overzicht van de activiteiten en ontwikkelingen in het
vakgebied en daarbuiten. Elk jaarboek heeft zijn eigen thema en bevat een adressenbestand van alle LR-studenten.
Voor de leden van de VSV is het jaarboek gratis verkrijgbaar bij de balie.
Leonardo Times
De ‘Leonardo Times’ is het kleurrijke A4 kwartaalmagazine van de VSV, waarin onder andere bedrijfsprofielen,
technisch wetenschappelijke artikelen en verslagen van diverse VSV-activiteiten zijn opgenomen. Het blad heeft een
oplage van ongeveer 4500 exemplaren en wordt gestuurd naar alle LR-studenten, medewerkers en LR-alumni. Tevens
komt het tijdschrift terecht bij middelbare scholen, universiteitsbibliotheken en bij al onze contacten in het
bedrijfsleven.
Studiereizen
Vanwege het sterk internationale karakter van de lucht- en ruimtevaart vindt er ieder jaar (behalve in het lustrumjaar)
een buitenlandse studiereis plaats. Met deze reis, die meestal drie weken duurt, kunnen ongeveer 30 studenten mee.
Reisdoelen van de afgelopen jaren waren: Rusland, China, Scandinavië, Indonesië en Australië. In september zal
AVenturAS, de studiereis naar de Verenigde Staten en Brazilië vertrekken om de luchtvaarten ruimtevaartindustrie
aldaar te bekijken.
20
ALGEMENE INFORMATIE
Bedrijven
‘Leonardo da Vinci’ biedt haar ouderejaars leden de mogelijkheid om via de Business Case Week en Company Days
verder in contact te komen met potentiëele werkgevers.
De Business Case Week zal dit jaar in November gehouden worden en is georganiseerd in samenwerking met de VvTP,
de studievereniging van Technische Natuurkunde. In totaal gaan 30 studenten gedurende een week kennis maken met
5 bedrijven in Londen.
De bedoeling van de Company Days is de student een beeld te geven van een bepaald bedrijf en kunnen zowel op de
faculteit als bij het bedrijf plaatsvinden.
Tot slot
Studeren in Delft betekent meer dan alleen vakken volgen, practica lopen en verslagen schrijven. Persoonlijk en
organisatorische vaardigheden zijn zaken waar veel belang aan wordt gehecht. Deze vaardigheden kun je opdoen bij
de VSV ‘Leonardo da Vinci’, een vereniging met een lange traditie en een zeer goede naam in de luchtvaarten
ruimtevaartwereld. Schroom dan ook niet om even naar de VSV-balie te komen om je interesse in een bepaalde
commissie te tonen of kom in ieder geval langs op de commissie interesse borrel.
De VSV heeft haar eigen kamer op de achtste verdieping. Deze is meestal bemand van 9.00 tot 17.00 uur. De balie
bevindt zich op de begane grond, naast de computerruimte en is iedere werkdag geopend van 10.30-10.45, 12.3013.30 en 15.30-15.45 uur
Het lidmaatschap kost ƒ 37,50 ofwel €17,02 en geldt voor je gehele studententijd.
De VSV is bereikbaar op het volgende adres: VSV ‘Leonardo da Vinci’, Kluyverweg 1, 2629 HS Delft, tel: (015) 278
5366, fax: (015) 278 1243, E-mail: VSV@lr.tudelft.nl
Kijk ook eens op onze homepage (http://www.VSV.tudelft.nl) voor meer informatie en een recente agenda van onze
activiteiten.
SSVOBB
De SSVOBB is de Stichting Studenten Vliegtuigontwikkeling, -bouw en -beheer. In 1989 besloten studenten van de
faculteit een praktische dimensie aan de studie toe te voegen. Begonnen werd met de bouw van een replica van een
acrobatievliegtuig uit de jaren ’30, de Lambach HL II. De Lambach heeft inmiddels al aan een aantal vliegshows
meegedaan en is daarna voor onderhoud en inspectie enige tijd uit de roulatie geweest. Ondertussen is in 1995
begonnen met het ontwerp van de Impuls. Het Impulsproject biedt studenten de gelegenheid niet alleen een vliegtuig
te bouwen, maar eveneens te ontwerpen. Er wordt in de kelder onder de faculteit al geruime tijd gewerkt aan de
productie van het toestel, waarbij gebruik gemaakt wordt van moderne composiet-technologieën. Vele studenten uit
alle jaren van de opleiding zijn betrokken bij de beide projecten. Mocht je interesse hebben om mee te helpen bij de
bouw, het ontwerp of beheer van één van beide vliegtuigen, dan ben je van harte welkom op kamer 8.01.
EUROAVIA
EUROAVIA, opgericht in 1959 is de vereniging van Europese studenten Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek. Zij is
bedoeld om de contacten tussen LR-studenten in Europa te bevorderen. Zij is uitgegroeid tot een zeer actieve
vereniging met meer dan 25 lokale groepen, verspreid over heel Europa. Een aantal landen waar EUROAVIA
vertegenwoordigd is, zijn Duitsland, Italië, Portugal, Finland en sinds kort ook KCroatië, Griekenland en Turkije.
Eén van de belangrijkste activiteiten is het organiseren en bezoeken van fly-ins. Een fly-in is een ontvangstweek van
een lokale groep voor andere groepen, waarin een bezoek wordt gebracht aan LR-bedrijven in de omgeving en
bijvoorbeeld de universiteit. Daarnaast leer je veel mensen kennen uit andere landen met verschillende culturen.
Tweemaal per jaar is er een congres waarin het internationale bestuur wordt gekozen en het beleid wordt uitgezet. In
oktober 2000 had EUROAVIA Delft de eer om maar liefst 40 personen uit 10 landen te ontvangen. Verder organiseert
EUROAVIA symposia of participeert hierin. Zo vond in maart 1999 het internationale symposium “EURO-Alliance,
European co-operation in aerospace” plaats.
Vier keer per jaar geeft EUROAVIA de ‘EUROAVIA News’ uit die hier in Delft wordt gemaakt. Dit tijdschrift wordt over
heel Europa gestuurd naar alle leden en diverse bedrijven, instellingen en universiteiten.
Vereniging voor Studie- en Studentenbelangen te Delft (VSSD)
De Vereniging voor Studie- en Studentenbelangen te Delft behartigt de belangen van alle studenten aan de TU Delft.
Belangenbehartiging
Dit gebeurt allereerst door invloed uit te oefenen op de gemeentelijke en TU politiek. Hiervoor heeft de VSSD vijf
beleidsgroepen, waar het bestuur en de actieve leden van de VSSD overleggen over actuele problemen en plannen
maken voor verbetering. De beleidsgroepen zijn: onderwijs, huisvesting, inkomen, internationaal en maatschappij.
21
ALGEMENE INFORMATIE
Ook op landelijk niveau oefent de VSSD invloed uit. De VSSD is aangesloten bij zowel het Interstedelijk Studenten
Overleg (ISO) als de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb).
Behalve overleg met allerlei instanties, het reageren op de actualiteiten en het maken van plannen hebben de
beleidsgroepen een aantal vaste projecten. Zo geeft de beleidsgroep inkomen het Poenboek uit, waarin alle informatie
over studiefinanciering, belasting en bijbanen te vinden is. De beleidsgroep onderwijs maakt de Méér-danKonsumentengids met de evaluatie van een groot aantal onderwijsvakken. De beleidsgroep maatschappij schrijft het
Vegetarisch Receptenboekje.
Studentensteunpunt
Naast de structurele aanpak van bestaande problemen en onduidelijkheden, geeft de VSSD ook op individuele basis
hulp aan studenten. Het VSSD studentensteunpunt geeft rechtshulp en advies aan alle studenten in nood. Studenten
kunnen hier terecht met vragen en klachten over uiteenlopende onderwerpen, zoals huurrecht, studiefinanciering en
het onderwijs.
Verder probeert de VSSD door concrete dienstverlening het leven van de student wat te vergemakkelijken:
VSSD-winkel
In de VSSD-winkel wordt een uitgebreid assortiment studiebenodigdheden verkocht: vooral studieboeken, maar ook
rekenmachines, tekenmateriaal, ringbanden, floppies, printersupplies, etc. Via webpagina http://www.vssd.nl/winkel
heb je gemakkelijk toegang tot deze informatie.
Het assortiment volgt nauwgezet wat de student Luchtvaart- en Ruimtevaartechniek nodig heeft. De informatie over
de studieboeken wordt bijgehouden op webpagina http://www.vssd.nl/winkel/boekenlr.htm.
VSSD-handleidingen
Een belangrijk deel van de boeken die in de VSSD-winkel verkocht worden zijn van eigen makelij: de VSSDhandleidingen. Het zijn goede en goed verzorgde studieboeken voor een zeer lage prijs. Ook voor de L&R opleiding
bevat het fonds tal van titels, zoals Metaalkunde I en II (Den Ouden & Korevaar), Elektriciteit en Magnetisme (Buijze &
Roest), Inleiding Thermodynamica (Wisman) en Numerieke Wiskunde (Van Kan). Op de webpagina’s van
http://www.vssd.nl/hlf vind je uitvoerige informatie over deze boeken, vaak aangevuld met fragmenten in PDFformaat.
Deze VSSD-uitgaven worden ook elders bij het hoger - en hoger beroepsonderwijs in Nederland en België gebruikt,
een aantal Engelstalige zelfs over de hele wereld.
Verzekeringen
Het is mogelijk de noodzakelijke verzekeringen (ziektekosten, inboedel/PC/ongevallen/stage) bij de VSSD af te sluiten
voor een aantrekkelijke prijs.
De Kamerwinkel
Om studenten te helpen bij het zoeken naar een kamer heeft de VSSD in 1998 samen met de TU Delft en
woningcorporatie Duwo de Kamerwinkel opgericht.
VSSD en cultuur
VSSD-leden kunnen sinds vorig jaar voor slechts fl. 7,- of €3,18 naar de film. Tegen inlevering van de wikkel van ons
ledenblad Orakel, dat zes keer per jaar verschijnt, krijgen zij korting bij Filmhuis Lumen.
Contributie
Voor het studiejaar 2001-2002 bedraagt de contributie fl. 33,50,- of €15,20.
Meedoen?
Een vereniging als de VSSD kan niet zonder actieve leden. Heb je dus zin om mee te denken over het onderwijs aan
de TU Delft, over internationalisering, studentenhuisvesting enz, of wil je aan een concreet project (de organisatie van
een symposium, het schrijven van een folder, het draaiend houden van het steunpunt) kom dan langs bij het kantoor
aan het Poortlandplein of kijk op www.vssd.nl/vakbond/vacatures.html.
VSSD kantoor
Poortlandplein 6
2628 BM Delft
tel: 015-2782050
fax: 015-2787585
bestuur@vssd.nl
www.vssd.nl
VSSD studentensteunpunt
Poortlandplein 6
2628 BM Delft
tel: 015-2782057
VSSD winkel
Schoemakerstraat 2
2628 WB Delft
tel: 015-2784125
De Kamerwinkel
Mekelweg 5 (Aula TU)
2628 CC Delft
tel: 015-2192222
steunpunt@vssd.nl
www.vssd.nl/steunpunt
winkel@vssd.nl
www.vssd.nl/winkel
info@duwo.nl
www.duwo.nl/aanbod
Openingstijden:
ma t/m do:
8.30-17.00 uur
vr: 8.30-13.00 uur
Openingstijden:
ma t/m do:
12.00-14.00 uur
Openingstijden:
ma t/m vr:
10.30-14.00 uur
en 15.00-17.00 uur
Openingstijden:
maandag t/m vr:
9.00-17.00 uur
22
1E STUDIEJAAR
HOOFDSTUK 2. PROPEDEUSE (1e studiejaar)
HET P-EXAMENPROGRAMMA
Code
Vakken
Docenten
College-uren/week
T = tentamen, t = deeltentamen
1e semester
2e semester
1e deel
ae1-019
ae1-914
ae1-801
ae1-701
in1 278lr
wi1 276lr
wi1 277lr
Introduction to Aerospace
Engineering
Delft Applied Mechanics
Course
Space Engineering &
Technology I
Aerospace Materials &
Manufacturing I
Introduction to Computer
Programming
Calculus part I and II
(instructive lectures)
Linear Algebra (instructive
lectures)
Van Holten/Veldhuis
/De Jong
Kouwe/Smits
toets
(*)
4
Ambrosius/Scharroo
4
(4)
2
Vlot/Bergsma/Sinke
4
2e deel
1e deel
2e deel
4
t1
4
4
t2
6
(4)
t1
t2
4
(4)
2
(2)
4
t3
T
2
T
7
8
3,5
Th
3
2
4
4
t1
Keijzer
Totaal
t1h
toets
Geers/Pronk
Meijer / Verheij
Sp
18
16
1
4
t1h
4
t2
8
4
4
T
4
18
18
34,5
(*) Toets ae1-019: bij een resultaat ≥ 5 wordt toegang verleend tot de demonstratievlucht
Code
Oefeningen en practica
Practicumleiders
Aantal dagdelen
1e semester
1e deel
ae1-001
ae1-003
Introduction to Aerospace
Engineering Laboratory
Exercise
First Year Project
in1 278pr
Computer Programming Pract.
ae1-515
ae1-516
Computer Aided Design
Spatial Insight and Computer
Application
Metal Working Demonstration
ae1-701p
Krijnen
2e deel
Sp
2e semester
1e deel
2e deel
5
Smits
Smits
1
14
4
14
7
1
3
1
6
Totaal
8
14
20
1
0,5
8
7,5
Sp = studiepunten
23
1E STUDIEJAAR
INHOUDSBESCHRIJVING P-PROGRAMMA
De vak- en practicumbeschrijvingen staan op volgorde van code
AE1-001
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
INTRODUCTION TO
AEROSPACE ENGINEERING
LABORATORY EXERCISE
1
1
Project
1
1
Prof.dr.ir. Th. van Holten
1015
85301
Th.vanHolten@lr.tudelft.nl
Ir. J.A. Krijnen
Detailed description
This laboratory exercise constitutes a general
introduction to the field of aerospace engineering. This
exercise composes the first year introduction project,
together with the course ae1-019 part 1. The field of
expertise is highlighted by means of lectures,
laboratory exercises, excursions and a demonstration
flight.
The following subjects are discussed:
1. Aerodynamics
2. Airforce museum excursion
3. Noordwijk Space Expo excursion
4. constructing a thin-walled plate using paper
5. Laboratory exercise in the model collection(2x)
6. Determining the weight and the center of gravity of
an airplane
7. Determining the mass and the centre of mass of a
satellite
8. Demonstration flight in a small single engine
aeroplane
Objectives
1. An integrated introduction to the various branches
and lecturers of Aerospace Engineering.
2. Demonstrate the connection between theory and
practice.
3. Have sufficient background to start the projects in
the 2nd period.
Set-up
The laboratory exercise consists of a series of
exercises and excursions given by various lecturers,
directly coupled to the theory in order to make the
theory more tangible. The laboratory exercise is
concluded with a test which is taken before the
demonstration flight. A sufficient result for the small
multiple choice test (first period, part of ae1-019 I) is
a requirement for participating in the demonstration
flight.
Week arrangement
See the individual group schedules.
24
The demonstration flight will take place at Rotterdam
Airport. The flights are planned to start at the
beginning of the 2nd period. Further information
regarding registration is posted on the notice boards.
Performing the demonstration flight depends on the
condition of the weather. That is why this part of the
laboratory exercise is not bound to a certain time.
Course material
•
•
AE1-001/AE1-019 part 1: Some aspects of the
aerospace engineering, reader belong to the AE1001 project, part of the first year packet
AE1-001 demo, A.M. Kraeger: Introduction to the
first year flight practical
Recommended literature
Prerequisites
•
None
Follow up courses
•
All other aerospace subjects
Additional information
Examination:
The test is to be taken before participating in the
demonstration flight. The test is taken at Rotterdam
Airport. Besides knowledge gained in the laboratory
exercises, the manual “Introduction to the first year
flight practical” contains important material for the
test.
1E STUDIEJAAR
AE1-003
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
1ST YEAR PROJECT
1
2,3
Project
4
Report
Ir. G.N. Smits
1001
85369
G.N.Smits@lr.tudelft.nl
see additional information
Week arrangement
Course material
•
Information regarding project 1 is provided through
internet. Handouts are available for each of the
separate projects.
Prerequisites
Follow up courses
The 1st Project is implemented in the 2nd period. It
concerns the application of aerodynamics, the flow
around a wing contour when “designing” a Wing in
Ground effect (WIG) vehicle. The project is set up as a
competition between the project groups, where a
working model (wood, paper) with measurement
restriction of 1 m, competes with the products of other
groups.
Please note the 'Code of Practice for Absence during
First and Second year Projects' which is part of the
Teaching and Examination regulations (onderwijsen
examenregeling) see page 207.
Additional lecturers:
1st project: ir. L.L.M. Veldhuis
2nd project: Dhr. L.R.F. Kram, Ir. E.L. Jansen
This year a space project will be offered as an
alternative to the WIG. The making and launching of a
water rocket and simulating its flight on a computer.
Project 2 is implemented in the 3rd period, and
concerns the structural design of a wing or a satellite,
and the principles of lightweight wing and satellite
structures. The strength and stiffness are determined
using calculations based on lecture material. The
“design” is recorded in a CAD system. Then, a
simplified version of a wing or satellite box-structure is
made from plane materials and tested on strength and
stiffness in the Laboratory for Structures and
Materials. Finally the measurement results are
compared with the design calculations.
Objectives
The projects aim at gaining insight in the basics of
Aerodynamics (ae1-019 part 2), Statics (ae1-914 part
1) Mechanics of materials (ae1-914 part 3),
Aeronautical engineering (ae1-019, part 3), applying
the lecture material to solve problems relevant to the
project and learning to work as a team. Students are
introduced to measurement set-up and the processing
of results in the faculty laboratories.
Set-up
The projects have been introduced to teach students
to apply the lecture material to aerospace related
subjects. Groups of 8 students apply the lecture
material in design-like exercises regarding the
engineering environment This mainly concerns the
courses ae1-019 "Introduction to Aerospace
Engineering" and ae1-914 "Introduction to engineering
mechanics and dynamics ".
Every project group has their own project room with
(computer) equipment and software as well as a
permanent supervisor and a student assistant.
Every single project is only done once a year;
therefore, it is compulsory to attend at the scheduled
hours. The students’ presence will be noted. This is
because students are members of a group that has a
tight schedule. Both group performance and individual
performance are judged.
25
1E STUDIEJAAR
AE1-019 I
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
INTRODUCTION TO AE
ASPECTS OF AEROSPACE
ENGINEERING
1
1
Lecture
1
Written
2,3
1015
85301
See additional information
This course is a general introduction to the field of
aerospace engineering. This course is composed of the
first year introduction project together with ae1-001.
The field of expertise is highlighted by means of
lectures, laboratory exercises, excursions and a
demonstration flight. The following subjects are
discussed:
aerodynamics
flight mechanics and propulsion
stability and control
structures and materials
space technology
Objectives
To provide an integrated introduction to the branches
and lecturers of Aerospace Engineering.
To demonstrate the connection between theory and
practice.
To gain sufficient background to start the projects in
the 2nd period.
Set-up
The course consists of a series of lectures, given by
various lecturers that is coupled to the laboratory
exercises and excursions to make the theory more
tangible. The course is partly concluded by an interim
test in the first exam period, which is multiple choice.
A sufficient result for the test is mandatory to
participate in the demonstration flight.
Week arrangement
#
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Lecture and study material
Introduction and Aerodynamics
Structures and materials
Space technology
Stability and control
Flight mechanics and propulsion
Flight mechanics and propulsion
Preparations for the demonstration flight
Course material
•
•
•
•
26
J.D. Anderson, Introduction to flight, MacGrawHill., -.
G.J.J.Ruijgrok, Elements of airplane performance,
DUP, Delft, 1996.
Some aspects of the aerospace engineering, ae1001/ae1-019 part 1.
A.M. Kraeger: Introduction to the first year flight
practical.
Prerequisites
•
none
Follow up courses
•
AE1-019
Additional lecturers: Ir. L.L.M. Veldhuis, Ir. R.
Scharroo, Ir.J.A. Krijnen, Prof. Ir. B.A.C. Ambrosius,
Prof.dr.ir. A. Vlot
Up to date and additional information can be found on
Blackboard.
In the first period (Okctober) a multiple choice test will
be held. A sufficient result for this test is mandatory to
participate in the demonstration flight.
The interim examinations of this course AE1-019 I and
course AE1-019 II (Introduction to AE, Aerodynamics)
are merged into one big interim examination in period
2 and 3.
1E STUDIEJAAR
AE1-019 II
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
INTRODUCTION TO AE
AERODYNAMICS
1
2
Lecture
2
Written
2,3
Ir. L.L.M. Veldhuis
LSL 018
82009
L.L.M.Veldhuis@lr.tudelft.nl
dr.ir.drs. H. Bijl
Practice exercises/Collection of interim examinations
reader D-18, part 3B, recent practice interim
examinations are available at the VSV desk.
The interim examinations of this course AE1-019 II
and course AE1-019 I (Introduction to AE, Aspects of
aerospace engineering) are merged into one big
interim examination in period 2 and 3.
Basic concepts like theory of continuity, definition of
momentum, Bernoulli’s law, energy equation, laminar
and turbulent flow, boundary layer, conformity and
dimension analysis, compressible flow, Mach effects,
introduction to aircraft aerodynamics, such as
atmosphere, air forces, properties of contours and
wings, actuator disc.
Objectives
The first lecture is the start of a series of
Aerodynamics lectures. Students get accustomed with
basic concepts with which they are able to calculate
relatively simple flow problems.
Set-up
The lecture is part of the first year project
aerodynamics
Week arrangement
#
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Chapters 1 and 2.
Chapters 3 to 4.4.
Chapters 4.5 to 4.10.
Chapters 4.11 to 4.16.
Chapters 4.17 to 5.2
Chapters 5.5 to 5.8
Chapters 5.9 to 5.24
Course material
•
•
•
J.D. Anderson, Introduction to flight, MacGraw-Hill.
AE1-019 part 2, Lecture Notes AE1-019, Part II.
Aerodynamics
Additional information is handed out during
lectures.
Prerequisites
•
AE1-019 I
Follow up courses
•
•
•
•
Accompanying laboratory exercise: AE2-191P
Accompanying project: AE1-003
AE1-019 IV
AE2-115 I
During the first year projects, students practice in
using the lecture material to solve assignments related
to the project.
Practice exercise lectures - details will follow.
27
1E STUDIEJAAR
AE1-019 III
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
INTRODUCTION TO AE
AIRCRAFT STRUCTURES
1
3
Lecture
2
Written
4,5
721
81455/87587
T.H.deJong@lr.tudelft.nl
Ir. A. Kwakernaak
The components of an aircraft structure.
The requirements of aircraft components, not just
structural requirements but also requirements
regarding manufacturability, price, maintenance,
safety, etc.
Loads and stresses.
Introduction to production techniques.
Objectives
Set-up
To be determined
Week arrangement
To be published
Course material
To be published
Prerequisites
•
Aerospace materials and manufacturing I
Follow up courses
This subject is being updated this year. At the time of
going to press no further information was known.
The interim examinations of this course AE1-019 III
and course AE1-019 IV (Introduction to AE, Flight
mechanics and propulsion) are merged into one big
interim examination in period 4 and 5.
28
AE1-019 IV
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
INTRODUCTION TO AE
FLIGHT MECHANICS &
PROPULSION
1
4
Lecture
2
Written
4,5
1015
85301
Ir. J.A. Krijnen
A number of thermodynamic concepts for the benefit
of flight mechanics. Mollier diagrams of various engine
types. Properties of propulsion devices. Summary
aerodynamics, aircraft characteristics. Performance
diagrams. Influence of altitude, weight and engine
configuration on instantaneous performance in
stationary flight. Measurements of altitude, rate of
climb, temperature and Mach number including nonstandard circumstances and effects of compressibility.
General construction of helicopters and hover
performance.
Objectives
To address subjects on elements of performance
analysis.
To apply mechanics, aerodynamics and
thermodynamics in practical problems, including
modeling, methods of solution, interpretation and
application of the design choices and operational
practice.
Set-up
Lectures with study exercises, which are handed out
during the lectures. These study exercises, which are
handed out every lecture have the purpose to practice
and apply the lecture theory. This course is coupled to
the 2nd year flight exercise with the Cessna-Citation II
(ae2-208P). One of the requirements of the
compulsory 2nd year flight is a successfully completed
interim examination of the course ae1-019 part 4.
Week arrangement
# Lecture and study material
1. Thermal and propulsion efficiency of propulsion
devices. Some thermodynamic concepts: gas law,
internal energy, principle law, specific heats,
enthalpy, entropy, Mollier diagram.
2. Isentropic processes, Poisson, speed of sound, e.g.
intakes and pitot tube, connection with Bernoulli.
Isobars, isochores, isotherms in Mollier diagram,
and calculations on an ideal jet engine.
3. Influence of compression ratio, combustion
temperature, altitude, speed, engine configuration.
Calculation on an ideal turboprop, fan engine,
rocket engine, Laval tube.
4. Summary of aerodynamic concepts, airplane
characteristics. Equations of motion, rectilinear
flight. Equations of performance and performance
diagram. Special issues: minimal speed, minimal
drag, minimal power required. Glide. Powered
1E STUDIEJAAR
flight. Stationary flight, maximal speed, maximal
rate of climb, maximal angle of climb.
5. Analytical approach to various performances,
maximal specific flight range and duration, speed
stability. Influence of altitude, theoretical and
practical ceiling, H-V diagram.
6. Influence of compressibility. Aerodynamic ceiling,
flight envelope: VD, VMO, MD, MMO. Influence of
weight on performance. General construction of the
helicopter, various configurations, rotor systems.
Actuator disc theorem, figure of merit and hover
performance.
7. Summary: standard atmosphere. Altitude
measurements, QNH and QFE, flight level,
transition altitude. Speed measurements including
compressibility, IAS, CAS, EAS, TAS, Mach and
temperature measurements. Rate of climb
indicator.
Course material
•
•
•
G.J.J. Ruijgrok, Elements of airplane performance,
DUP, Delft, 1996.
Applied thermodynamics for flight mechanics and
propulsion; reader ae1-019 part. 4
Rotorcraft performance, reader AE4-213
•
J.D.Anderson, Introduction to flight, MacGraw-Hill
Prerequisites
•
•
•
AE1-019 I
AE1-019 II
AE1-019 III
Follow up courses
•
•
AE2-202 I
TN2543
Additional information and exercises can be found on
Blackboard.
The interim examinations of this course AE1-019 IV
and course AE1-019 III (Introduction to AE, Aircraft
structures) are merged into one big interim
examination in period 4 and 5.
COMPUTER AIDED
DESIGN
AE1-515
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
1
1
General Practical Exercise
0.5
A sufficient result is obtained
when all exercises have been
successfully completed
n/a
To be determined
Ir. G.N. Smits
Technical drawings are the basic information medium
to communicate in technical product information.
Training in the use of a 2D graphical drawing program.
The laboratory exercise consists of 2 parts.
Part 1: accustoming to and practice with the program
and the terminology.
Part 2: expanding skills using exercises from the field
of Aerospace Engineering.
At the end of the exercises, students must be able to
make a technical drawing, using the CAD-system.
Objectives
See Contents.
Set-up
This practical consist of 3 evenings of hands-on
drawing experience. You will be working in pairs. You
will acquire AutoCAD skills by being guided through
exercises.
Week arrangement
Course material
•
AE1-515, AutoCAD Manual
Prerequisites
Follow up courses
•
AE1-516
An exercise manual is available in addition to the
practice material that will be handed out during the
laboratory exercise. This manual will be available at
the reader sales point one week before the start of the
exercise. To ensure a smooth proceeding of the
exercise, it is desirable that student look through the
general part of the exercise manual, prior to the start.
29
1E STUDIEJAAR
AE1-516
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
SPATIAL INSIGHT AND
COMPUTER
APPLICATION
1
3
0.5
A sufficient result is obtained
when all exercises have been
successfully completed.
n/a
To be determined
Spatial insight is an important designing skill. Training
the insight using a parametric 3D CAD system, and an
introduction to the terminology. Working with simple
units and compositions. Practicing with the American
projection method.
Objectives
1. Practicing with spatial insight.
2. Practicing with Americans projection method.
3. Practical knowledge regarding terminology and the
use of a 3D CAD system.
Set-up
Laboratory exercises in pairs.
Week arrangement
Course material
To be published
Prerequisites
•
AE1-515
Follow up courses
•
AE2-001
In addition to the practice material, there is an
exercise manual. This manual will be available at the
latest one week before the start of the exercise at the
reader sales point of the faculty of Aerospace
Engineering. To ensure that everything runs according
to plan, the students are urged to look through the
general part of the exercise manual.
Follow-up courses
Drawing and design courses
AE1-701
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
AEROSPACE MATERIALS
& MANUFACTURING I
1
1,2
Lecture
3
Written
2,3
Prof.dr.ir. A. Vlot
HAL 008
87158
A.Vlot@lr.tudelft.nl
Introduction to the field of engineering
materials:Fundamentals of materials, e.g. atomic and
crystal structures, together with their link to the
macroscopic mechanical properties like strength and
stiffness.Concept of force, stress and strain. Different
stress-strain diagrams with the typical points for
yielding, ultimate strength and strain.Fabrication of the
materials from ore to product, including different
forming techniques.Concept of structure and use of
different materials (based on microscopic properties)
for specific load cases, like fatigue, impact, heating
and other environmental loads.Materials treated are
typical for aerospace applications and consist of metals
(e.g. aluminium), polymers (e.g. thermoplastics) and
ceramics (e.g. glass) and combinations of those, like
fibre reinforced composites and sandwiches.Typical
applications will be shown throughout the lectures for
space- as well as aircraft.
Objectives
Gain fundamental knowledge of materials in order to
be able to integrate the production and the material
mechanical and physical properties into a reliable
product.
Set-up
Active presence (taking notes) during the courses is
strongly advised.
Week arrangement
Course material
•
•
W.D. Callister, Materials Science and Engineering
an introduction, 5th ed.
Reader AE1-701
Prerequisites
Follow up courses
•
AE2-700 II
• O.K. Bergsma
• J.L.C.G. de Kanter
• A. Kwakernaak
• J. Sinke
30
1E STUDIEJAAR
METAL WORKING
DEMONSTRATION
AE1-701P
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
1
4
0.5
AE1-801
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
To be Determined
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
No further information available.
Objectives
Set-up
Week arrangement
Course material
Prerequisites
Follow up courses
SPACE ENGINEERING &
TECHNOLOGY I
1
1,4
Lecture
3.5
Small test + Written examination
Small test: 1
Written examination: 4,5
Prof.ir. B.A.C. Ambrosius
919
85173
B.A.C.Ambrosius@lr.tudelft.nl
Ir. R.J.Hamann
Dr.ir. P.N.A.M. Visser
First period:
Overview of space mission context and history. Space
markets, applications and missions. Space systems
and payloads. In-class exercises to illustrate major
mission characteristics.
Fourth period:
The course treats orbits and orbital dynamics, ascent
and descent trajectories, (interplanetary) mission
aspects, orbit disturbances, special orbits and tracking,
visibility and coverage aspects.
Objectives
The student shall be able to:
First period:
Demonstrate the understanding of the basic principles
of the development of space flight and space
applications (including launch vehicles) and quantify
their main characteristics.Identify the impact of major
mission parameters on the space system and vehicle
concept and to quantify them.Produce a space mission
and space vehicle breakdown.
Fourth period:
Determine the major characteristics of a satellite orbit
around the earth or in interplanetary space and the
important parameters of an ascent or descent
trajectory based on certain mission objectives.Define
and quantify the elements required for orbital transfer
and generate the corresponding velocity increment
budget.Demonstrate a basic understanding of the
function of various elements of launch and re-entry
vehicles. Explain and quantify the principles of a
tracking system. Determine mission aspects as are
eclipse, visibility and coverage.
Set-up
Week arrangement
First period:
1 Space and space flight; space flight history; launch
vehicles.
2 The moon program; space stations.
3 Space markets and missions.
4 Spacecraft: Scientific research and earth
observation.
5 Spacecraft: Communication and navigation.
6 Mission breakdown.
7 Spacecraft breakdown.
31
1E STUDIEJAAR
Fourth period:
1. Orbits & orbit dynamics: History of celestial
mechanics, Newton's equations, Kepler's laws,
elliptical, hyperbolic and parabolic orbits.
2. Orbits & orbit dynamics: Variations of velocity and
altitude, Kepler elements, reference frames.
3. Ascent trajectories: Tsiolkowski, single- and multistage rockets,space shuttle, injection accuracy, gloads, launch location.
4. Re-entry: de-orbit burn, aero-assited braking, heat
shielding, g-loads.
5. Orbits & trajectory determination: guidance,
navigation & control, tracking (from ground station,
TDRSS, GPS, DORIS, laser), station keeping,
thrusters.
6. Mission aspects: Hohmann transfer, interplanetary
orbits and missions, swing-bys.
7. Mission aspects: perturbing forces, J2-effects, sunsynchronous orbits, eclipse, ground track, visibility,
Molnya orbits.
Course material
•
•
•
•
•
P. Fortescue, J.Stark, Spacecraft Systems
Engineering, Wiley, 1995, 2nd ed.
W.J.Larson, J.R.Wertz, Space Mission Analysis and
Design, Kluwer Academic Publishers, 2000, 3rd
edition.
First period:
Fortescue: Chapter 1, 7.3-7.7, 9.5, 13-13.1, 19.3
Larson: Chapter 1.2, 1.3, 7.4-7.6.1, 8.1-8.1.1, 99.1, 10, 10.2, 13.1-13.1.1.
Fourth period:
Fortescue: chapter 4, 7 and 8
Larson: chapter 7, 11.7, 17.5 and last 5 pages of
appendix.
Hand-out: History of celestial mechanics
Lecture notes ae1-801, Space Missions and
Systems (first period), lecture notes ae1-801,
Mission Analysis I (fourth period).
Prerequisites
•
None
Follow up courses
•
Space engineering and technology II
Course Coordinator: Prof.ir. B.A.C. Ambrosius
Lecturer first period: Ir. R.J. Hamann
(R.J.Hamann@lr.tudelft.nl)
Lecturers fourth period: Prof.ir. B.A.C. Ambrosius,
Dr.ir. P.N.A.M. Visser (P.N.A.M.Visser@lr.tudelft.nl).
This course is an integral part of the knowledge
development that is continued with the courses Space
Engineering and Technology II and III, building up to
the 3rd year design/synthesis exercise.
32
AE1-914 I
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
DELFT APPLIED
MECHANICS COURSE:
STATICS
1
1,2
Lecture
3
Written
2,5
Ir. E.M. Kouwe
202
85360
E.M.Kouwe@lr.tudelft.nl
See week arrangement
Objectives
Statics deals with the principles of equilibrium. The
goal is to provide the necessary knowledge, insight
and skills to predict the magnitude of the forces
present in any object of concern.
Set-up
Two blocks of two hours per week in the first half of
the first semester (period 1) and one block of two
hours per week in the second half of the first semester
(period 2). The lectures are supported by a
comparable amount of instructive lectures in groups of
about 40 students, supervised by a senior student
assistant.
Week arrangement
1. Forces (2/3-8):Concept of force according to the
three Newton laws. Point forces, moment of a force
and couple. Statically equivalent system of forces.
2. Vector algebra (1/1-3, 2/2-4, C/7): Vectors as
mathematical representation of forces.
Decomposition and sum of vectors in 2D and 3D.
Dot and cross product of vectors. Graphical
operations with vectors.
3. Mechanical systems (3/1-5): Mechanical systems
are assemblies of bodies connected with the
surroundings. The physical reality is schematised in
different kinds of connections and supports.
Degree-of-freedom of a connection.
4. Loads (5/1-5): Substitution of line, plane and
volume load by statically equivalent resultants.
Center of mass, first moment of area, Varignon’s
theorem.
5. Equilibrium (3/1-5): Free body diagram as
representation of an isolated mechanical system.
Equilibrium equations. The developed theory of
forces, moments, connections and supports is
applied to the evaluation of reactions and
interaction forces.
6. Statical determinacy (3/3): The statical and
kinematical nature of a mechanical system
(determinate/indeterminate) is analysed through
the number of connections and supports.
7. Spatial structures (3/4): Simple 3D structures are
analysed by means of “smart” equilibrium
equations.
8. Frames and machines (4/6): Analysis of the
equilibrium of interconnected bodies. Evaluation
reactions and interaction forces.
1E STUDIEJAAR
9. Trusses (4/1-4): A framework composed of bars
joined by pins is known as a truss. Method of joints
and method of sections. Representation of
equilibrium equations in matrix notation.
10. Internal forces (5/6-7): Evaluation of the
magnitudes “normal force”, “shear force”, “bending
moment” and “torsional moment” in a bar or a
beam by means of equilibrium. Definitions,
notation and sign conventions. Representation of
the internal forces by means of diagrams.
11. Load, shear force and bending moment diagrams
(5/7): Analysis of characteristic shapes of the load
and the internal force diagrams. Quick statement
and assessment of diagrams.
12. Differential relations (5/7): Derivation of integrodifferential relations between the internal forces.
Application to the statement of diagrams.
13. Virtual work (7/1-5): Work and deformation
energy. Alternative formulation for the equilibrium
of particles, bodies and mechanisms.
14. Flexible cables and pressure vessels (5/8):
Description of the relation between shape and
internal forces of special structures.
Course material
•
•
J.L. Meriam, L.G.Kraige, Engineering mechanics:
Statics, Wiley, New York, 1998, 4th SI ed.
C.Hartsuijker, Toegepaste Mechanica, Deel 1,
Academic Service, Schoonhoven, 1999.
Prerequisites
Follow up courses
•
AE1-914 III
AE1-914 II
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
DELFT APPLIED
MECHANICS COURSE:
DYNAMICS
1
2
Lecture
2
Written
2,5
Ir. E.M. Kouwe
202
85360
Kinematics of particles (2/2-6,2/8-9): Description of
rectilinear and curvilinear planar motion. Velocity and
acceleration. Rectangular, intrinsic and polar
coordinates. Relative velocity and acceleration.
Constrained motion of an assembly of pulleys.
Kinetics of particles (3/2-11): Relation between forces
and motion. Method of force and acceleration, method
of work and energy and method of impulse and
momentum. Perfectly plastic and perfectly elastic (only
in 1D) collisions.
Kinetics of systems of particles (4/2-5): Generalised
second Newton’s law, center of mass. Formulation of
the kinetic energy, the momentum and the angular
momentum of a system of particles. Formulation of
conservation laws.
Plane kinematics of rigid solids (5/2-6): The same
basic principles are used as for the kinematics of
particles. Rectilinear and curvilinear translation, fixed
point rotation and general motion. Angular velocity
and acceleration. Relative motion. Instantaneous
center of zero velocity.
Planar kinetics of rigid bodies (6/2-6, 6/8): Relation
between forces and translation/rotation. Equations of
motion for translation, fixed point rotation and general
motion. Method of work and energy and method of
impulse and momentum. Roll conditions (slip/no slip)
and their relation with static and kinetic friction.
Objectives
Dynamics deals with the principles of motion. The goal
is to provide the necessary knowledge, insight and
skills to predict the magnitude of the velocity and
acceleration and of the forces present in any object of
concern.
Set-up
Two blocks of two hours per week in the second half of
the first semester (period 2). The lectures are
supported by a comparable amount of instructive
lectures in groups of about 40 students, supervised by
a senior student assistant.
Week arrangement
To be accorded.
33
1E STUDIEJAAR
Course material
•
•
Dynamics, Wiley, New York, 1998, 4th SI ed.
R.C.Hibbeler, Mechanica voor technici: Dynamica,
Academic Service, 1998, Schoonhoven.
Prerequisites
Follow up courses
•
•
AE2-514
AE3-931
AE1-914 III
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
DELFT APPLIED
MECHANICS COURSE:
MECHANICS OF
MATERIALS
1
3,4
Lecture
3
Written
4,5
Ir. G.N. Smits
1001
85369
Basic concepts (1.2, 1.5-6): Tension, compression and
shear are defined on an infinitesimal material element.
Definition of normal stress and strain and of shear
stress and strain. Hooke’s law. Equilibrium and
stresses. Principle of superposition.
Normal force (1.2, 2.2-5): Basic model for analysis of
a bar. Differential equation for extension. Analysis of
statically determinate structures by means of
equilibrium/constitutive/kinematic relations or with
differential equations and boundary conditions.
Analysis of statically indeterminate structures with
differential equations and boundary conditions. First
moment of area and centroid of an arbitrary section.
Thermal effects and pre-stressing.
Bending (5.2-5, 5.12, 9.2-6, 10.2-4): Second
moments of area of symmetric sections. Curvature,
strain and neutral axis. Flexure formula for bending
about a principal axis. Design of sections, section
modulus. Uncoupling of extension and bending.
Differential equation of the deflection line, momentarea method, tables of beam deflections and rigid body
motions. Deflection of statically determinate and
indeterminate beams and structures, symmetry and
skew-symmetry.
Shear force (5.8-11, 6.7): Determination of shear
stresses caused by shear forces. Shear formula for
rectangular sections, open thin-walled sections and
simple symmetric thin-walled boxes. Shear stress
distribution in webs and flanges. Application to built-up
beams. Design of sections.
Torsion (3.2-3, 3.10): Polar moment of inertia. Angle
and rate of twist for a circular section. Torsion formula
for circular sections. First Bredt’s formula for simple
thin-walled boxes. Application to built-up boxes.
Special topics on shear stress (6.6, 6.8): Superposition
of shear stresses resulting from shear force and
torsion. Shear center for sections with a symmetry
axis.
Objectives
Mechanics of materials deals with equilibrium, material
behaviour and deformation. The goal is to provide the
necessary knowledge, insight and skills to predict how
stress and strain are distributed in structures and how
structures deform when loads are applied.
34
1E STUDIEJAAR
Set-up
Two blocks of two hours per week in the first half of
the second semester and one block of two hours per
week in the second half of the second semester. The
lectures are supported by a comparable amount of
instructive lectures in groups of about 40 students,
supervised by a senior student assistant.
Week arrangement
To be accorded.
Course material
•
•
J.M. Gere, S.P.Timoshenko, Mechanics of materials,
4th SI Ed.
C.Hartsuijker, Toegepaste Mechanica, Deel 2,
Academic Service, Schoonhoven, 2001 (in
preparation).
Prerequisites
•
Proficiency in statics (AE1-914 part 1) and a proper
knowledge of differentiation and integration are
required.
Follow up courses
•
•
AE2-521
AE2-522
INTRODUCTION TO
COMPUTER
PROGRAMMING
IN1 278LR
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
1
3
1
Ir. H.J.A.M. Geers
83832
H.J.A.M.Geers@its.tudelft.nl
Objectives
To obtain knowledge of, insight and skills in the basics
of the computer language Java.
Set-up
Week arrangement
Course material
Prerequisites
Follow up courses
35
1E STUDIEJAAR
PRACTICAL
INTRODUCTION TO
COMPUTER USE
IN1 278PR
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
1
4
1
Ir. H.J.A.M. Geers
83832
H.J.A.M.Geers@its.tudelft.nl
CALCULUS
PART I AND II
WI1 276LR
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
1
1,2,3,4
Lectures + seminars
8
Written
part I: 2,3 part II:4,5
Prof. Dr. H.G. Meijer
ITS-mkw4
82500
H.G.Meijer@ITS.Tudelft.nl
Set-up
Complex numbers, differentation and integration of
functions of one variable, elementary differential
equations, Taylor- and powerseries, partial
differentiation, extreme values of functions of several
variables, multiple integration, cylindrical and spherical
coordinates, vector functions, line- and surface
integrals, theorems of Green, Stokes and Gauss.
The practical will take 7 day halves in the fourth
period.
Objectives
Objectives
To obtain knowledge of, insight and skills in the basics
of the computer language Java.
The goal of the course is to lay a strong foundation for
the numerous and various applications of calculus,
both directly within the field of aerospace engineering
as in advanced engineering mathematics. The
possibilities of using computer algebra systems allows
for a shift in emphasis from technical skills towards
understandig the underlying concepts.
Prerequisites
Set-up
Follow up courses
Week arrangement
Four hours a week, arranged in two blocks of two
hours.
Week arrangement
Course material
Course material
•
J. Stewart, Calculus, early transcendentals, Pacific
Grove, 1999, 4th ed.
Prerequisites
Follow up courses
•
•
WI2 029LR
WI2 021TU
During the course use is made of the computer algebra
system MAPLE.
During each semester some extra bonus points for the
exam can already be obtained. Students can earn
these extra bonus points by completing practical
assignments with the use of the Computer Algebra
System MAPLE.
36
1E STUDIEJAAR
WI1 277LR
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
LINEAR ALGEBRA
1
3,4
Lectures + workshops
4
Written
4,5
Dr.ir. M. Keijzer
Prerequisites
Follow up courses
The Study Guide for the book is recommended.
2785803
m.keijzer@its.tudelft.nl
Several ITS instructors
Linear Algebra is the mathematics speciality that is
concerned with systems of linear equations and linear
transformations.
Objectives
The student should learn to apply the concepts,
theorems and calculation methods in problems such as
presented in Lay's book.
The course provides tools for working on systems of
linear equations. The student learns to predict and
judge (computer) results qualitatively, and acquires
the terminology to use them in discussion.
Set-up
The student is expected to study the book and do the
exercises listed. The instructor explains parts of the
theory, works out some of the exercises, and assists
when students solve problems individually.
Week arrangement
1. Systems of linear equations, existence and
uniqueness of the solution, row reduction and
echelon forms.
2. Span. Homogeneous systems.
3. Linear independence. Linear transformations, oneto-one and onto transformations.
4. Matrix operations, transpose of a matrix, inverse of
a matrix and invertible matrices.
5. Subspace, null space, column space, kernel and
range. Basis, coordinate systems and dimension,
rank.
6. Inner product, length, orthogonal sets, orthogonal
matrices and orthogonal projections.
7. Gram-Schmidt process, least-squared problems.
8. Determinants, determinant as area or volume.
9. Vector space. Change of basis for vectors. Markov
chains.
10. Eigenvalues and eigenvectors.
11. Change of basis for matrices, diagonalization.
12. Complex eigenvalues. Discrete dynamical systems,
applications to differential equations.
13. Inner product spaces. Symmetric matrices.
14. Quadratic forms.
Course material
•
D.C. Lay, Linear algebra and its applications,
Addison-Wesley, 1997, 2nd ed.
37
2E STUDIEJAAR
HOOFDSTUK 3. KANDIDAATSSTUDIE (2e studiejaar)
PROGRAMMA 2E STUDIEJAAR
Code*
Vakken
Docenten
College-uren/week
T = tentamen, t = deeltentamen
1e semester
2e semester
1e deel
ae2-700
Materials & Manufacturing II
- Aircraft Manufacturing Techn.
- Aerospace Materials I
Aerodynamics B and
Vlot/Bergsma/Sinke
4
Hol
3
ae2-522
Aircraft Stress Analysis and
Structural Design I/II
Aircraft Structural Analysis I/II
ae2-701
History of Technology
Vlot
ae2-806
Intr. to Space Technology II
Ambrosius/Rijns/Chu
tn4040ae
Physics I and II
- Thermodynamics
- Electricity and Magnetism
Differential Equations
ae2-202
ae2-514
ae2-521
wi2 029lr
Aerodynamics C
Airplane performance II and
Aircraft Gas Turbines
Mechanics II
4
3
T
Meijer
Wenckebach/Planken
Corstens
4
2
2
T
4
T
3
T
2
3
2
T
3
4
T
2
th
3
Smits
Second Year Project part 2
Smits
Wehrmann
ae2-208P
Technical Writing and
Business Communication
Low Speed Windtunnel
Laboratory Exercise
Supersonic Windtunnel
Laboratory Exercise
Flight Test
van Paassen
ae2-522P
Exp. Construction Exercise
Klompé
ae2-702P
wi2 030lr
wb4280pr
ae2-082P
Material Science Exercise
Differential Equations Pract.
Aircraft Gas Turbines Pract.
Workshop Techniques on
Metal Sheet Material
De Kanter
Corstens
de Niet
Jalving
t1h
t1
4
2
17
T
15
th
18
3
16
Aantal dagdelen
2e deel
2e semester
1e deel
2e deel
3
20
2.5
7
1
2
0.5
Scarano
1
1
10
0.5
0.5
6
1
21
32
Sp
21
Boermans
Totaal
t2
2
4
Practicumleiding
wm0201tu
ae2-192P
4
th
4
4
5
ae2-002
ae2-191P
th
4
1e semester
Second Year Project part 1
T
6
1e deel
ae2-001
2e deel
4
T
de Vries
Totaal
Code
1e deel
4
Gerritsma/van
Oudheusden
Bakker
Van Holten/
Van Buijtenen
Kouwe
ae2-115
2e deel
Sp
28
7
1
(6)
1
2
1
(*)
(*)
0,5
10
10,5
Sp = studiepunten
(*) Included in the credits for the lectures
39
2E STUDIEJAAR
INHOUDSBESCHRIJVING 2E STUDIEJAAR
2ND YEAR PROJECT
PART 1
AE2-001
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
2
1
Project
3
Both group and individual work
will be judged
n/a
Ir. G.N. Smits
1001
85369
J.J. Staat
Ir. E.L. Jansen
The project is carried out in groups of approx. 8
students. Projects refer to lectures ae2-521
“Aerospace structures and loading” and ae2-700 I
“Production and technology in aerospace industry”.
Project 1.
The project takes place in the first period and concerns
the design of the entire mechanical control system of
aerodynamic control surfaces of an aircraft or
helicopter. For the different subsystems alternatives
have to be worked out and compared. During the
exercise the study collection of aircraft parts with
many examples plays an important role. After a best
choice has been made, a detail design of some
structural components has to be worked out. The
airworthiness requirements concerning stiffness and
strength have to be fulfilled. The project closes with a
full report describing the design, explaining the
functioning of the mechanisms and discussing the
choices made.
Objectives
Practicing team effort in designing a multi-component
mechanism, fulfilling a given set of design
requirements
Set-up
Project groups work in assigned project rooms 3 halfday periods every week. Additional time should be
spent in preparing for next scheduled group activities.
Both individual and group activities will be judged. The
students’ presence is obligatory and will be checked.
Week arrangement
Course material
•
Information is provided on the Internet and in
handouts.
40
Prerequisites
1.
2.
•
•
•
•
first year completed or
a minimum 60% of first year completed and
project in first year completed and
ae1-018 part 1 and part 3 grade 5.0 or higher and
ae1-514 part 1 and part 2 grade 5.0 or higher and
ae1-726 grade 5.0 or higher.
Selection takes place on the basis of results obtained
up to, and including, the fourth period!
These prerequisites apply to the second year project in
2001-2002. The prerequisites for the second year
projects in 2002-2003 will be different due to the
changes in the first year program. The new
prerequisites will be published as soon as possible.
Follow up courses
Part 1: Mr. J.J. Staat, responsible for the daily coordination and organization, telephone (015) 278
5334.
Participation in projects 1 and 2 does not have to be in
sequence.
First and Second Year Projects' which is part of the
Teaching and Examination regulations (Onderwijs- en
Examenregeling).
2E STUDIEJAAR
2ND YEAR PROJECT
PART 2
AE2-002
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
2
3
Project
2,5
Both group and individual work
will be judged.
n/a
Ir. G.N. Smits
1001
85369
Project is carried out in groups of approx. 8 students.
Projects refer to lectures AE2-202 I “Performance II”,
ae2-115 I “Aerodynamics B" and ae2-806
"Introduction to space technology II".
The project is held in the first part of the second
semester and comprises the development of a
simulation program for aircraft or spacecraft motion.
Beforehand a short course in programming is given.
On the basis of some aerodynamic theory problems
programming is practiced. The separate course in
reporting is given parallel and is tailored to the
contents of this project.
Programming:ir. T.J. van Baten, ir. G.N. Smits
Aerodynamics: dr ir. B. van Oudheusden, telephone
(015) 278 5349
Aircraft simulation: ir. R. Slingerland, telephone (015)
278 5332, ing. D.M. van Paassen, telephone (015) 278
2067
Satellite simulation:ir. R. Noomen, telephone (015)
278 5377
Mr. J.J. Staat is responsible for the daily coordination
and organization, telephone (015) 278 5334
Participation in projects 1 and 2 does not have to be in
sequence.
First and Second Year Projects' which is part of the
Teaching and Examination regulations (Onderwijs- en
Examenregeling).
Objectives
Acquiring basic programming experience applied to a
multi component simulation program describing an
aircraft or spacecraft motion/mission whilst working
together in a group.
Set-up
Both group and individual work will be judged.
Week arrangement
Course material
•
Information is provided on Internet and handouts.
Prerequisites
1.
2.
•
•
•
•
first year completed or
a minimum 75% of first year completed and
projects in first year completed and
ae1-018 grade 6.0 or higher and
ae1-514 part 3 and 4, grade 5.0 or higher
Selection takes place on the basis of results at the
end of the first period.
These prerequisites apply to the second year project in
2001-2002. The prerequisites for the second year
projects in 2002-2003 will be different due to the
changes in the first year program. The new
prerequisites will be published as soon as possible.
Follow up courses
41
2E STUDIEJAAR
AE2-082P
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
WORKSHOP TECHNIQUES
ON METAL SHEET
MATERIAL
2
4
0,5
Ing. N.H. Jalving
DTC L 1.21
88454
N.H.Jalving@lr.tudelft.nl
For the manufacture of a workpiece, several
elementary production processes will be used. Most of
the processes will be performed manually. These are:
drilling, riveting, hammering, press brake bending,
cutting, use of Eckold-method; milling and rolling. An
oven is used for the necessary heat treatments. The
exercise should be performed by the student, using his
own prepared production chart. Both the final result,
as well as the performance during the exercise will be
examined.
Objectives
To give the student a basic experience in some
elementary manufacturing processes for aluminium
sheet.
Set-up
2 days
Week arrangement
Instruction in the applied tools and equipment;
manufacture of small riveted specimen; writing of the
production chart start of manufacture of parts.
Part manufacturing; assembly and completion of
workpiece.
Course material
AE2-115 I
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
AERODYNAMICS B
2
1
Lecture
2
Written
2,3
Dr.ir. M.I. Gerritsma
Dr.ir. B.W. van Oudheusden
HSL 038
85903
M.I.Gerritsma@lr.tudelft.nl
Derivation of the basic flow equations; fundamental
concepts; potential flows in two and three dimensions,
airfoil and wing theory for inviscid, incompressible
flow.
Objectives
At the end of this course one should be familiar with
the mathematical models which describe general
Newtonian Fluids. In particular, one should be able to
calculate the pressure distribution, lift and momentum
around airfoils and wings by means of potential theory.
Set-up
Week arrangement
#
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Fundamentals; basic concepts (Ch.1+2).
Flow equations (Ch. 2).
Potential flows (Ch.3).
Potential flows (Ch.3+6).
Airfoil theory (Ch.4).
Airfoil theory; Wing theory (Ch.4/5).
Wing theory (Ch.5).
Course material
•
J.D. Anderson, Fundamentals of aerodynamics,
McGraw-Hill International Editions, 3rd ed.
Prerequisites
Prerequisites
•
All courses of the first year should be completed
•
AE1-018 III
Follow up courses
Follow up courses
•
•
AE2-115 II
AE3-130
A set of problem exercises can be obtained from the
faculty's reproduction service. Further and/or updated
info about the course is available at:
http://www.hsa.lr.tudelft.nl/~bvo/aerob.
The interim examinations of this course (AE2-115 I)
and course AE2-115 II are merged into one big interim
examination.
42
2E STUDIEJAAR
AE2-115 II
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
AERODYNAMICS C
2
2
Lecture
2
Written
2,3
Dr. F. Scarano
HSL 036
85902
F.Scarano@lr.tudelft.nl
LOW SPEED
WINDTUNNEL
PRACTICAL
AE2-191P
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
2
2
Laboratory Exercise
0,5
Report
Ir. L.M.M. Boermans
LSL 016
86387
L.M.M.Boermans@lr.tudelft.nl
Introduction to compressible flows, governing
equations, normal and oblique shock waves, PrandtlMeyer expansion, shock-expansion theory, nozzle and
diffusers, linearized theory of compressible flow over
airfoils.
Objectives
Objectives
Introduction to compressible flow.
Set-up
Courses, exercises.
Week arrangement
1. Thermodynamics, Compressibility.
2. Equations of 1D motion.
3. Reference quantities. Energy considerations.
4. Normal shock waves.
5. Shock relations.
6. Moving shocks.
7. Channel flow.
8. Oblique shocks.
9. Prandtl-Meyer Expansion.
10. Shock-Expansion Theory.
11. Compressible Flow past Airfoils.
12. Supercritical airfoils.
13. Small Disturbance Theory.
14. Linearized Theory.
Measuring the properties of a two-dimensional airfoil
and a three-dimensional wing with this airfoil;
pressure measurements, wake measurements and
demonstrating flow phenomena.
Set-up
The practical course ae2-191P is given once every year
in the second period. The exercise takes place in the
L.T.T. wind tunnel, Leeghwaterstraat 42.
Week arrangement
#
1.
2.
3.
One half day introduction and review.
One half day performing the exercise.
Three half days (week 3 and 4) to work out the
results and report (not scheduled).
4. Three half days (week 3 and 4) to work out the
results and report (not scheduled).
Course material
•
A manual is in preparation.
Prerequisites
Course material
•
•
Follow up courses
•
MacGraw-Hill, 2nd ed.
HSL 27
P examination.
Examination:
Prerequisites
When evaluating the exercise the following is
observed:
1. Operational knowledge of the courses Aerospace
Engineering (ae1-018 II) and Aerodynamics B
(ae2-115 I).
2. Interpretation of the measurement results.
3. Written expressive skills and organization of the
report.
•
TN4040AE I
Follow up courses
The interim examinations of this course (AE2-115 II)
and course AE2-115 I are merged into one big interim
examination.
A supplement to the report can be demanded if one or
more components of the exercise have not been
completed or have not been completed sufficiently.
43
2E STUDIEJAAR
SUPERSONIC
WINDTUNNEL
EXERCISE 1
AE2-192P
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
2
4
Laboratory Exercise
0,5
Report
Dr. F. Scarano
HSL 036
85902
Supersonic wind tunnel, shock waves, measuring and
visualization techniques in compressible flow.
Objectives
Visualization and investigation of basic phenomena in
supersonic channel flow.
Experimental techniques in high speed wind tunnel
testing are introduced.
Set-up
Week arrangement
Course material
•
•
Exercise manual
Course notes, book Aerodynamics C ae2-115 II
Prerequisites
•
AE2-115 II
AE2-202 I
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
AIRPLANE
PERFORMANCE II
2
3
Lecture
2
Written
4,5
1015
85301
Ir. J.A. Krijnen
Two- and three-dimensional equations of motion in
unsteady flight. Numerical solution methods and
analytical approximations. Performances in climb,
descent, cruise, start and landing. Phugoide. Effect of
simple wind fields, Turn. Helicopters in forward flight.
Objectives
Principles of unsteady performance analysis, numerical
simulation and the principles of optimising flight
performance.
Integration of basic subjects (mechanics,
aerodynamics, propulsion, linear algebra, differential
equations, numerical analysis) and show how these
subjects can be applied to practical problems, taking
into account the constraints set up by the "real world",
regulations, etc.
Set-up
The second year project corresponds to this subject.
During this project the student is asked to program
some unsteady manoeuvres and stages of flight by
themselves.
Follow up courses
Week arrangement
1. Point-versus path performance. Numerical
algorithm for unsteady climb. State and control
variables. Analytical approximation unsteady climb.
2. Minimum time to climb problem. Energy height and
optimum climb of a supersonic aircraft. Equation of
motions, take off ground run, and numerical
simulation. Engine failure, rejected take off and V1.
Analytical approximation of the ground run
distance. Effect of several parameters.
3. Co-ordinate systems. 2D equations of motion.
Simulation of take off. Rotation speed VR and
safety speed V2. Energy method take off.
Regulations, balanced field length. Landing
procedures and speeds. Energy method landing.
Tyre, runway and brake properties. Effect of
several parameters. Regulations.
4. Simple equations of motion with wind. Effect of
uniform wind field and wind gradient, wind shear,
microburst. Transition manoeuvres between points
in the performance diagram. Phugoid. Linearization
of 2D-equation of motion. Analytical solution
phugoid.
5. Cruise: equation of motions, optimum start
conditions and control program. Equation of
Breguet. Payload-range diagram.
6. Complete 3D-equations of motion. Coordinate
systems, Eulerian angles, transformation matrices.
Information: Prof.dr.ir. P.G. Bakker, HSL031,
telephone (015) 278 5901. e-mail
p.g.bakker@lr.tudelft.nl
44
2E STUDIEJAAR
Non-co-ordinated turns. Analytical considerations
steady turns, load factor.
7. Helicopter: blade element theory for hovering and
forward flight. Flap and lag hinges, reversed flow,
retreating blade stall, compressibility limits, and
fundamental speed limit. Total power. Hypothesis
of Glauert. Performance diagram of a helicopter.
Auto-rotation, dead man's curve.
Course material
•
•
•
DUP, Delft, 1996.
AE2-201 Fligth path Simulations
Rotorcraft performance, reader AE4-213.
Prerequisites
•
AE1-018-4
Follow up courses
•
•
•
AE2-002
AE3-302
AE4-213
More information on this lecture can be found on
Blackboard.
examination.
AIRCRAFT GAS
TURBINES
AE2-202 II
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
2
3
Lecture
1
Written
4,5
Prof.ir. J.P. van Buijtenen
1001
82179
J.P.vanBuijtenen@lr.tudelft.nl
Ir. W.P.J. Visser
Thrust as momentum of gas jet, efficiency of
propulsion, engine efficiency; all current types of
aircraft gas turbines as turboprop, propfan, straight
jet, bypass engines, multi spool engines;
thermodynamics of ideal cycle, influence of losses,
calculation of performance; pressure loss, influence of
fuel/air ratio and blade cooling; turbomachinery
principles, velocity tri-angles, losses, characteristics;
principles of combustion, combustion chambers,
emissions, low-NOx combustion; gas dynamics of jet
pipes, choked flow, supersonic outlets, off-design
behaviour and control.
Objectives
This course is designed to give first basic knowledge in
aircraft gas turbines, especially to aeronautical
engineers. The knowledge is to be used either as
background for understanding aircraft performance, or
as a basis for further study in gas turbines.
Set-up
Principles of aircraft propulsion; Classification of aeroengines; Thermodynamics of the Brayton cycle; Ideal
and real performance; Turbomachinery; Combustion
and emissions; jet pipes; Bypass engines and
bypassratio.
Part of the course is a half day obligatory practical in
the Laboratory for Thermal Power Engineering:
demonstration of working compressorand gas turbines,
simple measurements of performance and
thermodynamic data.
Week arrangement
Course material
•
•
Dutch lecture notes: 'Gasturbines wb4420/wb4280'
issued by Faculty OCP.
English lecture notes: selected chapters from 'Gas
Turbine Theory' by Cohen, Rogers &
Saravanamuttoo, 4th or 5th edition, Longman
Group Ltd.
•
H.Cohen, G.F.C.Rogers, Gas turbine theory,
Longman London, 1984, London, 1984.
Prerequisites
•
TN4040AE I
Follow up courses
•
WB4421 (Gas Turbine Simulation and Application)
45
2E STUDIEJAAR
Fifty percent of the course deals with design aspects:
defining vital requirements of gas turbine components
in relation to the required total output. The other fifty
percent deals with analysis of the system in relation to
the aircraft.
examination.
AE2-208P
FLIGHT TEST
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
2
2
0,5
Ing. D.M. van Paassen
1012
82067
D.M.vanPaassen@lr.tudelft.nl
Application of subjects from the lecture ae1-018 IV
(Airplane Performance I). The flight test takes place in
the laboratory aircraft of the Faculty and the NLR
(National Aerospace Laboratory). During steady
symmetric horizontal flights the aircraft's performance
will be measured at a certain configuration. The
measured parameters have to be used to determine
the lift-drag polar.
Objectives
To obtain more understanding of airplane performance
by measuring during the flight and by making
calculations which will lead to the lift-drag polar. The
description of this flight test and the complete
calculation of the lift-drag polar have to be specified in
a report.
Set-up
The flight test takes place once a year.
Execution flight test: one half day.
Working out flight test: 3 x half day.
Location: Rotterdam Airport.
Start: Beginning of November (depending on the
availability of the aircraft).
Starting time: depending on the flight schedule. The
flight schedule will be published on the second year
notice board.
Week arrangement
Course material
•
•
DUP, Delft, 1996.
set ae2-208P
•
R.Elling...[et. al], Rapportagetechniek schriftelijk
rapporteren, Wolters Noordhoff, Groningen, 1994.
Prerequisites
•
P examination completed.
Follow up courses
The date of the preparatory meeting will be published
in time in the Syncom and on the second year notice
board. Also the starting and closing date of the
registration will be announced. The registration takes
place via the normal registration lists of the education
administration.
46
2E STUDIEJAAR
Examination: The report is judged on the correctness
and quality of the calculations and writing skills.
The report has to be handed within 6 lecture weeks
after the execution of the flight at the latest.
Prerequisites: During a compulsory preparatory
meeting some of the contents, the organization and
the final starting date of the flight test will be
discussed.
AE2-514
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
MECHANICS II
2
4
Lecture
2
Written
4,5
Ir. E.M. Kouwe
202
85360
1. Kinematics .
Plane curvilinear motion in vector notation:
a. rectangular coordinates,
b. normal and tangential coordinates,
c. polar coordinates.
Relative motion in a plane:
a. translating reference axes,
b. rotating reference axes.
2. Dynamics of a particle
First integrals of the equation of motion:
a. equation of impulse and momentum,
b. equation of work and energy.
3. Applications of particle dynamics
(planetary motion).
4. Dynamics of systems of particles
(equation of motion for a system of particles, motion
of the center of mass, moment of momentum, total
kinetic energy of a system of particles).
5. Applications of particle dynamics
(planetary motion, variable mass systems, motion of a
water turbine).
6. Dynamics of rigid bodies
(kinematics of rigid body motion, moment of
momentum of a rigid body, moments and products of
inertia – translation of coordinate axes, rotation of
coordinate axes, principal axes,
General equations of motion, equations of motion for a
translating body, rotation of a rigid body about a fixed
axis, plane motion of a rigid body, rotation about a
fixed point, the symmetrical top and the gyroscope).
7. Hamilton’s principle and Lagrange’s equations.
Objectives
To teach the students the fundamental aspects of
dynamics.
Set-up
Week arrangement
Course material
•
Dynamics, Wiley, New York, 1998, 4th SI ed.
47
2E STUDIEJAAR
•
J.H.Ginsberg, Advanced engineering dynamics,
Cambridge Univ. Press, Cambridge, 2nd. Ed.
Prerequisites
•
AE1-514
Follow up courses
•
AE3-214
The course consists of a series of lectures and seven
instructions during which example problems will be
worked out. A few compulsory homework problems
have to be handed in prior to each instruction.
AE2-521 I
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
AIRCRAFT STRESS
ANALYSIS AND
STRUCTURAL DESIGN I
2
1
Lecture
1,5
Written
2,3
Ir. J.M.A.M. Hol
1121
85379
J.M.A.M.Hol@lr.tudelft.nl
Design examples in the field of aircraft structures,
moving aircraft components and control systems to
illustrate the mechanical principles and the design
philosophy.
Objectives
Providing a theoretical background for the second year
practical courses.
Set-up
Lectures and exercises.
Week arrangement
#
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Mechanisms.
Cable control without and with pre-stress.
Push-pull rods and buckling.
Torsion rods and gearing.
Joints and bearings.
Undercarriages and work diagrams.
Course material
•
Ir. J.M.A.M. Hol - Lecture notes AE2-521 Aircraft
Stress & Structural Design part I.
Prerequisites
•
•
AE1-514-1
AE1-018
Follow up courses
•
AE2-521-2
The grade of the written examination must be 5.0 or
better.
and course AE2-521 II (Aircraft stress analysis and
structural design II) are merged into one big interim
48
2E STUDIEJAAR
AIRCRAFT STRESS
ANALYSIS AND
STRUCTURAL
DESIGN II
AE2-521 II
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
2
2
Lecture
1,5
Written
2,3
Ir. J.M.A.M. Hol
1121
85379
Loads on aircraft, the load factor concept, manouvre
and remous loads, symmetric and a-symmetric loads,
strength and stiffness requirements, manouvre- and
remous diagrams. Influence of flexibility. Loads on
under carriages, performance of shock absorber during
landing and breaking.
Objectives
Provide an introduction in aircraft loads.
Set-up
Week arrangement
Course material
•
Ir. J.M.A.M. Hol - Lecture notes AE2-521 Aircraft
Stress & Structural Design part II.
Prerequisites
•
•
AE1-018
AE1-514
Follow up courses
better.
and course AE2-521 I (Aircraft stress analysis and
structural design I) are merged into one big interim
AE2-522 I
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
AIRCRAFT STRUCTURAL
ANALYSIS I
2
3
Lecture
2
Written
4,5
Ir. J. de Vries
1112
86306
J.deVries@lr.tudelft.nl
1. Introduction to linear theory of elasticity. (Stress
vs displacement formulation, bi-harmonic equation,
plane stress examples.)
2. Engineering bending theory. (Including thermal
stresses and modulus weighted section properties.)
3. Engineering torsion theory. (St. Venant’s theory,
the warping function, Prandtl’s stress function,
torsion of closed thin-walled tubes with singly or
multiply connected cross-sections, the membrane
analogy.)
4. Stresses caused by transverse shear loading.
(Shearing stresses in open and closed simply and
multiply connected thin-walled cross-sections,
position of the shear center.)
5. Stresses in tapered box-beams.
6. Idealization of thin-walled shell structures.
7. Effect of wing and fuselage cut-outs.
8. Shear-Lag effects.
Objectives
The course is designed to provide the students with a
solid foundation to carry out analytical stress analysis
of thin-walled aerospace structures. The course relies
heavily on the fundamental concepts of structural
mechanics taught in the first year courses Statics and
Introduction to Solid Mechanics. In all cases treated
the students are provided with techniques which
enable them to carry out the stress analysis on
representative aerospace structures encountered
during the preliminary design phase.
Set-up
Week arrangement
Course material
•
•
T.H.G. Megson, Aircraft structures for engineering
students, Edward Arnold, 3rd. ed.
D-22NAI, II, III,Prof. Dr. J. Arbocz
Prerequisites
•
AE1-514-4
Follow up courses
•
AE2-522-2
49
2E STUDIEJAAR
The laboratory project ae2-522PR is obligatory for all
students. This project consists of 4 different structural
tests. For further details see the course description of
ae2-522P. The students are provided with Computer
Assisted Tutorials.
examination.
AE2-522 II
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
AIRCRAFT STRUCTURAL
ANALYSIS II
2
4
Lecture
1
Written
4,5
Ir. J. de Vries
1112
86306
1. Concept of work and potential.
2. Virtual work and equilibrium.
(Principle of virtual work for a particle, for a
mechanism, for an elastic bar, for a general
deformable body.)
3. Potential energy theorems.
(External potential, internal potential or strain
energy, principle of minimum potential energy.)
4. Complementary virtual work and strain energy.
(Complementary virtual work for an uniaxial and a
general deformable body, complementary strain
energy, principle of minimum complementary
potential energy.)
5. Castigliano’s first and second theorem.
6. Elastic strain energy of simple structures.
(Extension of bars, bending of beams, shear
deformation of thin-walled beams.)
7. Method of (dummy) unit load.
8. Deflection analysis of structures.
9. Statically indeterminate structures.
Objectives
This course is designed to introduce the students to an
alternate approach to the so-called “vector methods”
treated in ae2-522 Part I. It is shown that for solving
complex structural problems the so-called “energy
methods” are often the only viable approach to obtain
approximate solutions with analytical methods.
Introduction to computing structural deflections, and
solving statically indeterminate structures.
Set-up
Week arrangement
Course material
•
D-22NB,Prof. dr. J. Arbocz
•
T.H.G.Megson, Aircraft structures for engineering
Prerequisites
•
•
AE1-514 IV
AE2-522 I
Follow up courses
•
•
50
AE3-525
AE4-522
2E STUDIEJAAR
examination.
EXPERIMENTAL
CONSTRUCTION
EXERCISE
AE2-522P
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
2
4
Laboratory Exercise
1
Report
Ir. A.W.H. Klompé
HAL 009
85134
A.W.H.Klompé@lr.tudelft.nl
1. Determining the shear force center of an thinwalled open and closed cross-section.
2. Determining the Euler-buckle of a steal beam with
a rectangular cross-section.
3. Determining the torsion-buckle behavior of an Lshaped cross-section.
4. Determining the local buckle behavior of a square,
thin-walled case.
Objectives
Set-up
The exercise is performed in accordance with the
annually published schedule. The laboratory exercise is
held in the 4th period in the aircraft hall.
Students must register in the second half of the 3rd
period by means of the registration forms posted on
the 2nd year notice boards. All students must check if
they have been included in the schedule! If your name
is not on the list, contact the supervisor as soon as
possible (before the start of the 4th period). Take note
of announcements in the Syncom and on the notice
boards.
Schedules will be posted next to room 009 in the
aircraft hall.
Nominal number of shifts: 7, including the time
needed to write the report.
Week arrangement
Course material
•
The manual can be purchased at the reader sales
point of Aerospace Engineering after the publishing
date mentioned in the schedule.
Prerequisites
•
•
•
a complete P examination
student must have followed the lectures of the
course Aircraft structural analysis I (ae2-522, part
1)
student must have the exercise manual.
Follow up courses
51
2E STUDIEJAAR
This practical is inextricably bound up with the lecture
Aircraft structural analysis I, ae2-522.
Examination: A report with sufficient grade of every
test must be handed in. Each report must be handed
in within seven days of the test (hall 009). All reports
must be picked up. Any corrections must be made as
soon as possible for a re-evaluation of the report.
AE2-700 I
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
AIRCRAFT
MANUFACTURING
TECHNOLOGY
2
3
Lecture
2
Written
4,5
Dr.ir. C.A.J.R. Vermeeren
Hal 005
85160
C.A.J.R.Vermeeren@lr.tudelft.nl
ir. J. Sinke
Dr.ir. O.K. Bergsma
1. Introduction to Technology of aircraft: historical
development of materials and processes. Aircraft
Technology in the past. Advances in aerospace
structures and materials.
2. The aircraft manufacturer: specific aspects of
aircraft production; small and large companies,
families of aircraft.
3. Aircraft: lightweight structures: history of
lightweight structures and materials. Disciplines
involved in lightweight engineering.
4. Aircraft Design. Examples of design considerations
related to the triad of Design, Materials and
Production processes.
5. Production engineering: Production planning; the
production line, prototype construction; design
information; the virtual aircraft.
6. Materials: Metals, composites and Hybrids and how
to use them in the aircraft factory. Cost aspects of
materials in relation to production processes.
7. Production processes: Manufacturing flat sheet
metal parts; shearing, punching, sawing, milling
and routing. Formability of aluminium alloys.
Stretch forming; Bending processes: Rubber
forming.
8. Joining techniques: hinges, fixed joints, riveting,
bonding. Calculations.
9. Quality system in Aerospace industry. Quality
Management, measurements, non destructive
testing.
10. Aircraft Assembly. Divisions in aircraft, Jigs and
fixtures, Jig design, Lean manufacturing.
11. Cost aspects: economic principles, production of
parts, cost reduction; learning curves.
12. Composites; Polymers and fibres; cost of
composites.
13. Environmental aspects of aircraft production.
Durability.
14. Aspects of the Labour forces: safety measures,
working environment.
Objectives
Knowledge and understanding in basic processes and
relationships during aircraft manufacture.
Engineering skills: understanding the relations
between design, manufacturing processes and
materials.
Set-up
52
2E STUDIEJAAR
Week arrangement
#
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
1-2-3
4-5
6-7
7-8
9-10
11-12
13-14
Course material
•
Reader ae2-082
Prerequisites
•
No particular requirements; the completion of first
year courses on materials, production and general
aerospace items is strongly recommended
Follow up courses
examination.
AEROSPACE
MATERIALS I
AE2-700 II
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
2
4
Lecture
2
Written
4,5
Prof.dr.ir. A. Vlot
HAL 008
87158
Ir. A. Kwakernaak
1. Introduction (overview of materials for lightweight
structures, characteristic aspects).
2. Material structure (atomic structure, inter-atomic
and intermolecular bonds, crystal structure,
plasticity, slip systems and dislocations,
polycrystalline materials, strain hardening, recrystallization).
3. Damage tolerance (failure, fatigue, crack initiation
and growth, factors which influence fatigue, stressstrain curve, stress concentration factor, stress
intensity factor, residual strength).
4. Material fabrication (melting, rolling, quenching,
alloys, casting, cold forming, alternative production
techniques).
5. Phase diagrams and alloys.
6. Heat treatment (Al-and Ti- alloys, Al castings,
steel alloys, etc).
7. Welding, cutting.
8. Galvanic corrosion, stress corrosion, fatigue
corrosion, fretting, corrosion protection systems.
9. Material selection with respect to production and
design.
10. Non-destructive testing and quality control.
11. Examples of failure investigations.
Objectives
To teach the ability to select material within the design
process with the knowledge of all relevant aspects and
the ability to tackle problems during the use of
structures.
Set-up
Week arrangement
Course material
•
Lecture notes ae2-726
Prerequisites
•
AE1-726
Follow up courses
•
AE4-729
examination.
53
2E STUDIEJAAR
HISTORY OF
TECHNOLOGY
AE2-701
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
2
4
Lecture
2
Written
4,5
Prof.dr.ir. A. Vlot
HAL 008
87158
Technical changes are always realised by an
interaction of different individuals, organizations and
institutes. The engineer has an important role in this
interaction. The aim of this course is to teach the
student the main lines of the history of technical
development in society. Models to describe and
analyse this development will be presented. Debates in
society play an important role for new developments.
The structure of these debates which are taking place
will be illustrated and practised.
The course has two parts, i.e., 1. The general technical
development in social context and 2. The history of
aviation and space technology. For the first parts the
various revolutions will be treated: industrial
revolution (1770), scientific revolution (1900) and
information society (1945).
Objectives
1. Knowledge of main lines of technical development
in a societal context.
2. Insight in societal processes that determine this
development.
3. Insight in the structure of debates around new
technologies.
Set-up
Week arrangement
1. Approaches in the history of technology. The first
industrial revolution. The origin of this revolution.
The influence of norms and values of technology
and labour. The late industrialization in The
Netherlands and its myths (prof.dr.ir. H.W.
Lintsen). The second industrial revolution and the
influence of science (mw. Drs. F. de Jong).
2. The birth of the profession of the engineer.
Scientific management. (prof.dr.ir. H.W. Lintsen).
3. The third industrial revolution. The cold war. The
tendency towards control and management of
technology on a global scale (prof.dr.ir. H.W.
Lintsen). The future of space exploration (prof.dr.
W.J. Ockels).
4. Aviation until 1930. Empirical technology. The
Wright Brothers and their Flyer. The meaning of
WWI for the technical development. Fokker’s
succes in the twenties (prof.dr.ir. Th. Van Holten).
Aviation in The Netherlands before WWII. The
importance of enthusiasm created by Elta, Uiver en
the flights on Dutch Indië. (mw. Drs. F. de Jong).
5. The scientific method in America in the thirties. The
success of Douglas. The jet engine (prof.dr.ir. Th.
54
Van Holten). Scientification in aircraft technology.
From wood to metal and the development of the
countersunk rivet (prof.dr.ir. A. Vlot)
6. The complexity of large projects. Corcorde and
Apollo (prof.dr.ir. A. Vlot).
7. The Schiphol debate. Arguments, judgements,
limits on growth and economical consequences.
Alternatives (prof.dr.ir. H.W. Lintsen). The history
of Fokker (dr. M. Dierikx).
Course material
•
•
M.L.ten Horn van Nispen, 400.000 jaar
maatschappij en techniek: van Vuursteencultuur
tot Informatiemaatschappij, -, Utrecht, 1996.
Lecture notes ae2-701.
Prerequisites
Follow up courses
2E STUDIEJAAR
AE2-702P
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
PRACTICAL MATERIALS
ENGINEERING
2
2
Laboratory Exercise
1
Written and oral presentation
Dr.ir. A.C. Riemslag
B.W. Oude Engberink
84765
A.C.Riemslag@tnw.tudelft.nl
Ir. J.L.C.G. de Kanter
Phase diagrams, precipitation hardening,
recrystallization and grain growth, heat treatments,
fatigue, different joining methods (bolted and bonded),
stress-strain curves.
Objectives
Application of theoretical materials science knowledge
into practical use. First on a fundamental level of
materials microstructure and second on materials
macro level, engineering problems.
Set-up
Students will work in small parallel groups on different
materials problems within a laboratory environment.
The work should be done autonomously by the group,
but direct assistance is available from studentassistants. The materials that will be used are
aluminium, steel, copper and fibre reinforced plastics.
These materials will be given different treatments by
the students to create the required properties, and
subsequently tested to confirm these properties.
Second part will involve the creation of a joint in one
of the mentioned materials, with subsequent a static
and dynamic test program. A test report will be written
and in an oral presentations session, the different
groups must convey their findings to the other groups.
Week arrangement
To be determined
Course material
•
Reader AE2-726
•
W.D.Callister, Materials Science and Engineering an
introduction, , 5th ed.
Prerequisites
•
AE1-701
Follow up courses
The practical will take place at two laboratories:
Laboratory for Metallurgy (Mk), Rotterdamseweg 137,
Delft Structures and Materials Laboratory (Lr),
Kluyverweg 3, Delft
AE2-806
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
INTRODUCTION TO
SPACE-TECHNOLOGY II
2
1,2
Lecture
3
Written
2,3
919
85173
Coördinator: ir. R. Noomen
Energy supply in space. Selection and sizing of energy
subsystem. Propulsion. Selection and sizing of
propulsion subsystem. Telecommunication and data
processing. Constructions. Rocket motion. Attitude
control of spacecraft. Satellite instrumentation,
information carriers. Spacecraft sizing.
Objectives
In this course students will learn a wide variety of
satellite technology disciplines. The lectures are given
by a relatively large number of internal and external
specialists in the field of spacecraft and spaceflight.
The course aims to broaden the students' knowledge
of spacecraft and spaceflight elements, and prepares
them for participation in the 2nd-year study project
and (a space variant of) the 3rd-year Design/Synthesis
exercise. Based on the fundamentals that are taught in
this course, students will be able to further develop
their knowledge by literature studies and self-study.
Set-up
Lectures.
Week arrangement
1. Introduction. Instrumentation.
2. Instrumentation. Bus design.
3. Energy supply. Propulsion.
6. Propulsion. Attitude control.
7. Attitude control.
8. Constructions.
9. Constructions.
10. Telecommunications and data processing.
11. Telecommunications and data processing.
12. Rocket motion. Launching.
Course material
•
•
•
Design, Kluwer, 1992, 2nd edition.
Introduction Space Technology II, lecture notes
AE2-806 (version 2001/2002).
55
2E STUDIEJAAR
Prerequisites
•
Students must have mastered the contents of the
1st-year course Introduction Space Technology I
(the space component of ae1-018).
Follow up courses
TN4040AE I
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
THERMODYNAMICS
2
1,2
3
Written
2,3
Dr. H.C. Meijer
TNW-tn
86010
H.C.Meijer@tn.tudelft.nl
Chapter 1: Introduction, temperature.
Chapter 2: Equations of State, Heat Capacity.
Chapter 3: The First Law of Thermodynamics, heat,
internal energy, enthalpy, work, cycle.
Chapter 4: The Second Law of Thermodynamics, the
concept of entropy.
Chapter 5: Entropy, the Maxwell and other
thermodynamic relations.
Chapter 6: T,S and H,S diagrams, Joule effect and
Joule-Kelvin effect, exergy, availability.
Chapter 7: Power cycles (e.g. the Brayton cycle),
refrigeration cycles, efficiency.
Chapter 8: The properties U, H, F, and G and their
differentials.
Chapter 16: Other applications of thermodynamics
Objectives
The course provides the student with the basics of
equilibrium thermodynamics, thus providing the tools
to understand the thermodynamics of aircraft engines.
Set-up
The course is given in lecture form. At least 30 percent
of the course time will be dedicated to problem
analysis.
Week arrangement
#
1.
2.
3.
Ch. 1: Introduction.
§2.2 - 2.6 until eq. (2.11): Theory of heat.
§2.7 - 3.3: Mathematics of two variables, the First
Law.
4. Exercises, Heat capacities, Free expansion (Joule
effect).
5. §3.5 - 3.8: Heat capacities, cycles, "gamma-laws".
6. §3.3 - 3.4: Open systems, examples, §7.2 - 7.4:
Brayton Cycle.
7. Exercises.
8. Ch. 4: The Carnot Cycle, the Second Law, S =
kWln(W), examples.
9. Exercises, Ch. 5, §6.1 - 6.2: Thermodynamic
relations, T,S diagram (Start).
10. §6.3: T,S diagram (continued), examples,
exercises.
56
2E STUDIEJAAR
11. §6.4 - 6.6: H,S diagram, examples, Joule effect,
Joule-Kelvin effect (throttling).
12. §7.5: Cooling, liquefaction, demonstrations; §6.7:
exergy, availability, §8.1 - 8.2: the properties U
and H.
13. §8.3 - 5: the properties F and G; equation of
Clausius-Clapeyron, exercises.
14. §16.1 and 5: Application of thermodynamics to
non-p,v,T systems; questions, specific problems
etc.
Course material
•
•
W.H. Wisman, H.C.Meijer, G.C.J.Bart, Inleiding
thermodynamica, Delft University Press, 1999, 4th
ed.
W.Buijze...[et al], Vraagstukken thermodynamica,
Delft University Press, 1994, 4th ed.
•
M.L.Moran, H.N.Shapiro, Fundamentals of
engineering thermodynamics, Wiley, 4th ed.
Prerequisites
•
Elementary calculus, in particular calculus of more
variables.Some elementary mechanics.
Follow up courses
•
•
AE2-202 I
AE2-202 II
ELECTRICITY AND
MAGNETISM
TN4040AE II
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
2
3,4
Lecture
2
Written
4,5
Prof.dr. W.Th. Wenckebach
B-006 (building Applied Physics)
82040
W.T.Wenckebach@tnw.tudelft.nl
Dr. P.C.M. Planken
Electrostatics; stationary magnetic fields; dielectrics;
magnetic materials; electromagnetic induction.
Maxwell' s laws. DC and AC circuits.
Objectives
The course is aimed at providing insight in the
structure and the coherence of electric and magnetic
fields, both in vacuum and in materials.
Set-up
The course is given in lecture form.
Week arrangement
To be determined
As an addition to the course, a syllabus and a set of
previous examinations is available at low cost at the
"dictatenverkoop" of the TN building, C-wing, ground
floor, at the back side of the building.
Course material
Further information can be obtained from the lecturers
•
W.J. Duffin, Electricity and Magnetism 4th ed.,
MacGraw-Hill, -.
Prerequisites
•
•
•
AE1-514
WI1-047LR
WI1-113LR
Follow up courses
Prof.dr. W.Th. Wenckebach:
room B-006 (building Applied Physics)
tel (015) 27 82040
e-mail w.t.wenckebach@tnw.tudelft.nl.
Dr. P.C.M. Planken:
room B-005 (building Applied Physics)
tel (015) 27 86965
e-mail planken@hfwork3.tn.tudelft.nl.
Dr.ir. C. Bruin:
room F-112 (building Applied Physics)
tel (015) 27 86378
e-mail c.bruin@tnw.tudelft.nl
57
2E STUDIEJAAR
WB4280pr
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
AIRCRAFT GAS
TURBINES PRACTICAL
2
4
Included in lectures
Ing. H. de Niet
OCP-ev
85542
h.deNiet@wbmt.tudelft.nl
WI2 029lr
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
DIFFERENTIAL
EQUATIONS
2
1,2
Lecture
3
Written
2,3
Ir. H.F.M. Corstens
ITS, Mekelweg 4
83898
H.F.M.Corstens@ITS.tudelft.nl
Prof.dr.ir. A.J. Hermans (Eng)
Demonstration of a small, twin axle gas turbine: startup, power envelope, instrumentation and
measurement data processing.
First order differential equations. Second order linear
differential equations with constant coefficients. Series
solutions of second order linear equations. The Laplace
transform. Systems of first order linear equations with
constant coefficients. Nonlinear ordinary differential
equations. Fourier series. Some partial differential
equations of mathematical physics. Method of
separation of variables. Boundary value problems.
Series solutions of second order linear equations.
Demonstration of the aerodynamic behavior of a small
axial compressor.
Objectives
Gaining insight in the structure and components of a
gas turbine. Observing the phenomenon surge of a
controllable axial compressor. Interpreting
measurement data of a surging axial compressor.
Observing the start-up behavior of a gas turbine.
Interpreting measurement data for the power
determination of a gas turbine.
Set-up
The exercise is held in the Laboratory for Energy
technology and Gas turbines of the Faculty OCP in the
lecture period of the lecture ‘Aircraft gas turbines’. All
students are scheduled for the practical by the
education administration of the faculty of Aerospace
Engineering.
Week arrangement
Course material
•
Reader wb4280
Prerequisites
•
The student has to be attending the lecture AE2202 II.
Follow up courses
58
Objectives
The course is designed to provide the students with
practical knowledge how to solve analytically linear
differential equations.
Set-up
During the lecture hours exercises are treated too. A
syllabus is available at the 'Repro' of ITS/mathematics,
containing a summary of part of the course and a set
of problems (former interim examinations) with
answers. You may find the description of the practical
course (code WI2030LR) (it is a session of 0.5 day)
belonging to the course, separately in this guide;
convocation will appear in due time in Syncom
Week arrangement
1. First order differential equations (linear equations,
existence of solution, uniqueness,integrating
factor, differences between linear and non-linear
equations). Second order equations (general
theory, method of variation of parameters).
Section 2.1 and further, section 3.7.
2. Laplace transform (definition, solution of initial
value problems, step functions, discontinuous
forcing functions, impulse functions, convolution
integral). Chapter 6.
3. Laplace transform (definition, solution of initial
value problems, step functions, discontinuous
forcing functions, impulse functions, convolution
integral). Chapter 6.
4. Systems of first order linear equations (basic
theory, linear independence, Wronski,
characteristic equation, complex eigenvalues,
repeated eigenvalues, method of undetermined
coefficients, -diagonalization, -variation of
parameters). Chapter 7.
5. Systems of first order linear equations (basic
theory, linear independence, Wronski,
characteristic equation, complex eigenvalues,
repeated eigenvalues, method of undetermined
coefficients, -diagonalization, -variation of
parameters). Chapter 7.
2E STUDIEJAAR
6. Nonlinear differential equations (critical points,
phase portraits, stability, almost linear systems,
asymptotic stability, periodic solutions and limit
cycles, Lorenz equations). Sections 9.1 - 9.3, 9.7,
9.8.
7. Partial differential equations and Fourier series
derivation of heat equation, - wave equation,
separation of variables, Fourier series, Fourier
theorem, solution of heat conduction problems, the
wave equation, Laplace's equation). Chapter 10.
10. Boundary value problems (two point boundary
value problems, Sturm-Liouville, eigenfunctions,
eigenvalues, orthogonality, nonhomogeneous
boundary value problems). Sections 11.1 - 11.3.
11. Boundary value problems (two point boundary
value problems, Sturm-Liouville, eigenfunctions,
eigenvalues, orthogonality, nonhomogeneous
boundary value problems). Sections 11.1 - 11.3.
12. Series solutions of second order linear equations
(ordinary point, Euler equations, regular singular
point). Chapter 5.
point). Chapter 5.
point). Chapter 5.
Course material
•
W.E. Boyce, R.C.DiPrima, Elemantary differential
equations and boundary value problems, -, -.
Prerequisites
•
Calculus and Linear algebra (first year of Aerospace
Engineering curriculum).
Follow up courses
Laboratory projects: wi2 030lr
A lot of Aerospace Engineering courses make use of
the themes treated in the course on differential
equations; moreover the courses on Numerical
analysis and Partial differential equations.
PRACTICAL
DIFFERENTIAL
EQUATIONS
WI2 030lr
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
2
2
Included in lectures
Report
Ir. H.F.M. Corstens
ITS, Mekelweg 4
83898
Ir. C.W.J. Lemmens
Objectives
The practical work is designed to make the student
aware of the consequences of choosing a forcing
function and the actual values of parameters.
Set-up
The differential equations and belonging graphical
presentation (on screen) of solution are available
preprogrammed in a Matlab simulation package. The
student evaluates the obtained solutions. At the
session the students work in couples of two. The
session takes 0.5 day. It is necessary that students
prepare themselves well, also by study of the relevant
parts in the book of Boyce-DiPrima. Every couple gets
the seven topics mentioned above.
Week arrangement
1. First order linear differential equation (as an
introduction to the use of the computer program).
2. Second order linear differential equation with
constant coefficients, free vibrations, critical
damping,
3. resonance.
4. Van der Pol equation.
5. Heating of a furnace.
6. Partial differential equation of heating of a rod.
7. Impulse response and periodic response in first
order and second order linear differential equation
with constant coefficients.
8. Impulse response and periodic response in first
order and second order linear differential equation
with constant coefficients.
Course material
•
Handleiding bij de Praktische oefeningen
Differentiaalvergelijkingen (Fac. ITS) (reader) (in
Dutch)
Prerequisites
•
See WI2 029lr.
Follow up courses
WI2030LR is laboratory project with wi2 029lr.
Duration 0.5 day, executed on workstations/pc’s at the
faculty of Information Technology and Systems (ITS).
59
2E STUDIEJAAR
WM0201TU
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
TECHNICAL WRITING
AND BUSINESS
COMMUNICATION
2
3
Laboratory Exercise
1
Written Assignment
Drs. C. Wehrmann
TBM-wtm
81549
C.Wehrmann@tbm.tudelft.nl
Nowadays, engineers are expected to be more than
just experts in their field. Many employers require
their employees to be excellent communicators,
especially in writing. This is not surprising, as
engineers spend a large proportion of their time
writing reports.
The course Report writing focuses on both the quality
of the text and the efficiency of the writing process.
The following aspects will be dealt with:
1. Problems with writing at work.
2. Planning to meet your reader’s informational
needs.
3. Drafting paragraphs, sections and chapters.
4. Writing effective introductions and summaries.
5. Report types: feasibility reports, progress reports,
research reports and instructions.
6. Persuasive strategies.
7. Conclusions and recommendations.
8. Visual aids.
Objectives
The course is designed to provide students with the
knowledge and the skills to write effective reports and
memo’s to co-workers and managers.
Set-up
Six meetings will be used to combine instruction and
practice. The subjects will be dealt with using practical
examples and texts written by the participants.
Students will put theory into practice by working on
assignments. The final result for the course is a report
that is written for the AE2-002 project.
Attendance is obligatory, non-attendance will be
compensated by means of an assignment.
The final mark will be based on the assignments
Week arrangement
Course material
•
R. Elling e.a., Rapportagetechniek, schrijven voor
lezers met weinig tijd., Wolters-Noordhoff,
Groningen, 2e herz. druk.
Prerequisites
60
Follow up courses
•
•
•
WM0207Tu
WM0212TU
WM0209TU
3E STUDIEJAAR
HOOFDSTUK 4. KANDIDAATSSTUDIE (3e studiejaar)
INDELING
Het 3e cursusjaar van het basisprogramma omvat, naast een gemeenschappelijk deel met een omvang van 21
studiepunten, een tweetal kernpakketten van eveneens 21 studiepunten. Deze zijn niet "voorselekterend" voor een
bepaalde keuze van afstudeerrichting. Deze twee kernpakketten zijn als volgt samengesteld:
•
•
ontwerpgericht
mathematisch-fysisch gericht
Beide kernprogramma's hebben voor een deel overeenkomstige vakken met een omvang van 7 studiepunten, n.l.
F.E.M. in constructies (ae3-525) met bijbehorend practicum (ae3-525P), Inleiding Systeem en Regeltheorie (ae3-359)
en Aerodynamica (ae3-130). De resterende 16 studiepunten zijn voor beide kernprogramma's verschillend ingevuld.
In elk kernpakket is een ontwerp/synthese-oefening opgenomen.
Ongeacht het gevolgde kernpakket heeft de student een vrije keuze van een afstudeerrichting.
Ontwerpgericht kernprogramma
Kenmerken van het ontwerpgericht kernprogramma zijn:
objectgerichtheid, toegepaste wiskunde, het ontwerpproces en de ontwerpgereedschappen met als toepassingsgebieden de aerodynamica en de constructies.
De wiskundige kennis en vaardigheden zijn in voldoende mate aangebracht na voltooiing van de vakken Partiële
differentiaal vergelijkingen (wi4 025tu en wi4 026tu), Numerieke analyse C1 (wi2 021tu) en Kansrekening/Statistiek
(wi3 046lr en wi3 050lrI). Deze voorkennis is nodig voor het volgen van het ontwerpgerichte kernprogramma.
In dit kernprogramma worden vanuit een ontwerpgezichtspunt behandeld:
•
•
•
•
De vliegtuigsystemen (ae3-475; 2 studiepunten); de nadruk ligt hierbij op de functionele aspecten.
Systeembenadering van het ontwerpproces (system engineering) van lucht- en ruimtevoertuigen
(ae3-410; 2 studiepunten);
Onderwerpen uit de Aerodynamica;
Onderwerpen uit de (Vliegtuig)constructies (inclusief het practicum).
Het ontwerpgericht kernprogramma is bedoeld voor studenten die hun basiskennis m.b.t. het ontwerpen verder willen
verbreden en verdiepen.
Mathematisch-fysisch kernprogramma
Kenmerken van het mathematisch/fysisch kernprogramma zijn:
wiskunde, natuurkunde en hun toepassingen in de aerodynamica en de constructies.
De wiskundige kennis en vaardigheden zijn in voldoende mate aangebracht na voltooiing van de vakken Partiële
differentiaal vergelijkingen (wi4 025tu en wi4 026tu), Numerieke analyse C1 (wi2 021tu1) en Kansrekening/Statistiek
(wi3 046lr en wi3 050lrI). Deze voorkennis is nodig voor het volgen van het mathematisch-fysisch gerichte
kernprogramma.
In dit kernprogramma worden vanuit een mathemathisch-fysisch gezichtspunt behandeld:
• Signaal- en systeemanalyse; stochastische processen;
• Onderwerpen uit de Aerodynamica;
• Onderwerpen uit de (Vliegtuig)constructies (inclusief het practicum).
Het mathemathisch-fysisch kernprogramma is bedoeld voor studenten die de voorkeur geven aan verbreding en
verdieping van hun basiskennis van de wiskunde en de fysica met bijbehorende toepassingen in de aerodynamica en
de (vliegtuig)constructies.
61
3E STUDIEJAAR
PROGRAMMA 3E STUDIEJAAR
De eerste helft van het 3e studiejaar is voor alle studenten hetzelfde.
Code*
ae3-214
Vakken
Mechanics III
Docenten
Van Holten
College-uren/week
T=tentamen, t=deeltentamen
1e semester
1e deel
2e deel
2
T(*)
4
Sp
1
ae3-302
Flight Dynamics I
J.A. Mulder
ae3-495
Air Transport II
Smit
ae3-808
Intr. to Space Technology III
Noomen
4
T
2
ae3-931
Vibrations of Aerospace Structures
De Borst
2
T
1
2
T
wi2 021tu
Numerical Analysis C1
Van Beek
2
wi3 046lr
wi3 050lri
wi4 025tu
wi4 026tu
wm0501tu
Probability Theory and Statistics
Instructive Lectures
Partial Differential Equations A
Partial Differential Equations B
Introduction Business Economics
Hooghiemstra
4
T
Van Horssen
2
(**)
(*)
(**)
T
3
T
2
14
2
2
2
4
Bikker/Ten Haaf
Totaal
2
4
(**)
T
20
1
1
2
17
take-home opdracht
take-home taakopgaven
Code
Docenten
Aantal halve dagen (*)
Sp
1e semester
1e deel
2e deel
ae3-193P
Low Speed Windtunnel Test 3
Veldhuis
10
ae3-302P
Exerc. Flight Dynamics & Simulation
Kraeger
7
7
wi2 022tu1
Numerical Analysis C1 Pract.
8
1
17
15
4
Wilders
Totaal
(*)
inclusief verslaglegging
Sp = studiepunten
62
1
2
3E STUDIEJAAR
In de 2e helft van het 3e studiejaar moeten de studenten een keuze maken uit kernprogramma I of II.
KERNPROGRAMMA I: ONTWERPGERICHT
Code*
Vakken
Docenten
College-uren/week
T = tentamen
2e semester
ae3-130
Aerodynamics D
Bakker
4
T
2
ae3-359
van Paassen
4
T
2
ae3-410
Aerospace Systems and Control
Theory
Systems Engineering
Smit
4
T
2
ae3-475
Aircraft Systems
Smit
4
T
2
ae3-525
Introduction to F.E.M.
Hol
4
T
2
1e deel
ae3-525P
F.E.M. Practical
Sp
2e deel
Dagdelen
Hol
ae3-001
Design Synthesis Exercise
Bergsma
wm0203TU
Oral Presentation Skills
Wehrmann
10
1
100
9
1
Totaal
21
KERNPROGRAMMA II: MATHEMATISCH FYSISCH
ae3-130
Aerodynamics D
Bakker
College-uren/week
T = tentamen
2e semester
1e deel
2e deel
4
T
ae3-359
Aerospace Systems and Control
Theory
Introduction to F.E.M.
van Paassen
4
Hol
4
T
2
Statistical Methods in
Measurements
Brok
6
T
3
Code
ae3-525
tn4530ae**
Vakken
Docenten
T
Sp
2
2
Dagdelen
ae3-525P
F.E.M. Practical
Hol
ae3-001
Design Synthesis Exercise
Bergsma
wm0203TU
Oral Presentation Skills
Wehrmann
ae3-195P
Lab Session Aerodynamics D
Gerritsma
Totaal
10
1
100
9
1
10
1
21
** 4 uren colleges en 2 uren instructies per week
Sp = studiepunten
63
3E STUDIEJAAR
INHOUDSBESCHRIJVING 3E STUDIEJAAR
AE3-001
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
DESIGN SYNTHESIS
EXERCISE
3
4
Project
9
NA
NA
Dr.ir. O.K. Bergsma
HAL 007
85135
O.K.Bergsma@lr.tudelft.nl
ir. B.T.C. Zandbergen
The Design synthesis exercise consists of two parts:
The design project itself and supporting short courses.
These courses include:
Project Management, Systems Engineering,
Sustainable development, and Oral presentation
techniques.
During the exercise the student is given the
opportunity to obtain "design" experience in the design
project. This means the complete design process, from
drawing up a program of demands, in this case
specifications, to the design subject presentation, will
be covered in a structured and iterative manner. This
covers familiar aspects typical of such a process, like
making choices, taking into account conflicting
demands while optimising, etc.. Obtaining design
experience also means that an iterative process is
completed where non-optimal decisions are corrected
to meet the specifications drawn up at the start of the
exercise.
Since the topics of the design project change every
year only examples of the subjects are given:
• World’s largest high performance sailplane.
• Amfibious aircraft.
• Low-cost, modular, reconfigurable flight simulator.
• Inflatable re-entry capsule.
• Tsunami detection & warning system.
• Eco Car.
• Orbit Transfer Vehicle.
• High Altitude Kite.
• F70/100 successor.
• Advanced Technology test satellite.
• HALE Aerostatic Platform D15.
• Production line of “Glare panels”.
The topics covered by the short courses are
incorporated into the desing project, so the exercise is
united.
The credits that can be gained by successfully
completing the exercise are divided as follows:
• Design, reporting and presentation: 6 credits.
• Systems Engineering & Project Management
course: 1 credit.
• Sustainable Development course: 1 credit.
• Library utilization course: no credits.
• Oral presentation course (tc3): 1 credit.
Making it a total of 9 credits.
64
Since the Oral presentation course can be done
seperatable from the DS exercise, this mark be
administrated as a separate mark.
At the final day all marks of the students will be
known, therefore the reports written by the students
must be handed in about a week before, so
assessments can be done on time and the students will
have received their marks.
Objectives
The objective of the DS-exercise is to enhance certain
skills. These are skills in the fields of:
• Designing.
• Application of knowledge.
• Communication (discussion, presentation,
reporting)
• Working as a team.
• Sustainable development.
Set-up
The duration of the exercise is 9-11 weeks, depending
on the holiday period in that part of the year. Students
are expected to put in a minimum (and preferably a
maximum) of 40 hours of work a week into the
exercise and nothing else.
Week arrangement
Full working week
Course material
Prerequisites
•
The first two years of the study must be
completed.
Follow up courses
The amount of "studiepunten" depends on the year the
exercise is done. In the first years it was 10 sp. Later
on it will become 9 sp.
All chairs contribute to this project.
This exercise is coordinated by a committee, existing
of several lecturers. In 2000-2001 O.K. Bergsma is
chairman of this committee.
3E STUDIEJAAR
AE3-130
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
AERODYNAMICS D
3
3
Lecture
2
Written
3,5
Prof.dr.ir. P.G. Bakker
HSL 031
85907
P.G.Bakker@lr.tudelft.nl
Viscous Flows.
1. Fundamentals of viscous flows: Laminar, transition,
turbulent; viscosity and heat transfer constitutive
relations, Newtonian fluid.
2. Navier-Stokes equations, Energy equation for
viscous flow: similarity, Reynolds, Mach, Prandtl.
3. Couette flow: pressure gradient, mathematical
modelling, viscous dissipation, adiabatic wall
temperature, recovery factor, Reynolds analogy.
4. Poiseuille flow: 2D-Poisseuille, volume flux, friction
coefficient, axi-symmetric Poiseuille, mathematical
model, friction coefficient, turbulent flow in a pipe,
roughness.
5. Boundary layers: boundary layer concept, velocityand temperature profiles, skin friction, heat
transfer b.l. thickness, displacement thickness,
momentum thickness laminar/turbulent.
6. Boundary Layer Equations; mathematical model of
boundary layer, wall conditions, Boundary
conditions.
7. Flat plate boundary layer: momentum theorem,
friction drag, approximate velocity profiles,
boundary layer growth, Blasius equation, numerical
solution of Blasius equation, transition, turbulent
spots, parameters of turbulent b.l.
•
•
•
•
D.J.Acheson, Elementary Fluid Dynamics,
Clarendon Press, Oxford, 1990.
Arnold M.Kuethe, Chuen-YenChow, Foundations of
Aerodynamic Design, Fifth edition, John Wiley &
Sons, Inc. 1998.
P.G.Saffman, Vortex Dynamics, Cambridge
University Press, 1992.
Frank M. White, Viscous Fluid Flow, 2nd ed.,
McGraw-Hill, 1991
Prerequisites
•
•
•
•
AE2-110
AE2-120
WI2-029lr
WI1-047LR
Follow up courses
Computer exercises are mandatory (1 SP, instructor
dr.ir. M.I. Gerritsma).
Objectives
Providing insight into fundamentals, fysical aspects
and modelling of aerodynamica flows.
Set-up
Week arrangement
1. Fundamentals, Newtonian fluid, Stokes hypothesis.
2. Navier-Stokes equations, Energy equation;
similarity
3. Couette flows, viscous dissipation, adiabatic wall,
Reynolds analogy.
4. Poiseuille flows, modelling, skin friction, turbulent
flow in pipe.
5. Boundary layer flow, concepts, properties, integral
parameters.
6. Boundary layer, equations, Flat plate boundary
layer.
7. Blasius equations, numerical solution of Blasius to
turbulence.
Course material
•
65
3E STUDIEJAAR
AE3-193p
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
LOW SPEED
WINDTUNNEL TEST 3
3
2/3, the tests will be performed
once a year
Laboratory Exercise
1
Lab report, see remarks
Ir. L.L.M. Veldhuis
LSL 018
82009
Topics that are adressed during the lab are :
1. Measurement techniques (including balance
systems).
2. Aircraft stability and control.
3. Aircraft lift, drag and pitching moment.
4. Propeller propulsion effects.
5. Boundary layers (including tripping and
separation).
Objectives
The goal of this lab exercise is to:
provide a better understanding of the capabilities of
windtunnel tests on full 3D models with respect to the
stability characteristics;
LAB SESSION
AERODYNAMICS D
AE3-195p
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
3
Whole year
Laboratory Exercise
1
Oral
Whole year
HSL 038
85903
In this lab session a specific subject from the course
Aerodynamics D (AE3-130) will be treated in more
detail.
Objectives
The aim of this lab session is to apply the knowledge
obtained in the course Aerodynamics D.
Set-up
Week arrangement
Course material
•
McGraw-Hill International Editions, 3rd ed.
analyze the propeller propulsion effect on the stability
of typical propeller powered aircraft.
Set-up
•
The lab exercise is performed during one half day. The
data of the measurements are sent to students by
email. One report is produced per group (3-4
students).
Week arrangement
Course material
•
•
Manual on Internet : http://dutlls1.lr.tudelft.nl/ls3
Lecture material : aircraft stability and control I
Prerequisites
•
The second year should be finished. Besides this
students should have passed the exam AE3-302,
Aircraft stability and control I, part 1
Follow up courses
A concise, clear report of the lab exercise is written by
the group. This report will be discussed in a separate
meeting. The assessment will be based on : quality of
the calculations and description of the phenomenae
encountered.
66
Prerequisites
•
This course is compulsary for those who have
chosen the Mathematical Physical reading.
AE3-130
Follow up courses
At the end of the course Aerodynamics D (AE3-130)
the assignment which contains a complete description
of activities to be performed, will be handed out. One
is expected to write a report about the work that has
been carried out in the Lab Session which will then be
reviewed orally.
3E STUDIEJAAR
AE3-214
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
MECHANICS III
3
1
Lecture
1
Written
1
1015
85301
Ir. J.G. Holierhoek
3D mechanics suited for symbolic manipulation. Matrix
notation for vectors and some vector multiplications,
transformation matrix, rotation operator, inertia
matrix. Hamilton's Principle and Lagrage equations.
Examples: eq. of motion of airplanes incl. gyroscopic
effects, wind fields, rotating earth. 3D inertia
calculations. Gyroscopic instruments. Spin and inertia
coupling. Helicopter rotor dynamics. Optional:
introduction to the theory of relativity and quantum
mechanics.
Course material
•
•
J.H. Ginsberg, Advanced engineering dynamics,
Cambridge Univ. Press, Cambridge, 2nd. Ed.
Lecture Notes Mechanics III AE3-214
Prerequisites
•
AE2-514
Follow up courses
•
•
•
•
AE3-931
AE3-302
AE4-214
AE4-930
Additional follow up course: AE4-393
Objectives
Improving the skills of modelling and deriving the
equations of motion for complex 3D dynamic systems.
Completing the Mechanics methods: writing
component equations (AE1-514), using vector algebra
(AE2-514), recently developed matrix methods suited
for symbolic manipulation software (AE3-214).
Set-up
Lectures with many examples that can be adjusted if
requested. The introduction to the theory of relativity
and quantum mechanics is optional.
Week arrangement
1. Some vector notations. Transformation matrices,
dot- and cross products in matrix notation.
Example: determine position of satellite.
2. Relative movement. Rotation operators. Example:
Coriolis and centrifugal forces in case of stream
through rotating pipe (tippropulsion helicopter,
centrifugal pomp, jet damping of rockets).
3. 3D bodies with fixed point. Angular momentum and
kinetic energy in matrixnotation, transformation
moments of inertia under the influence of
rotations. Example: gyroscopes, gyro compass.
4. 3D bodies without fixed point. Example: spin,
inertia coupling fighter planes, gyroscopic effects of
the engines. Transformation of inertia matrix due
to translations (Steiner).
5. Stability theory of arbitrary 3D bodies with
arbitrary movement Example: spin stabilization
satellites. Precession and nutation of earth under
the influence of sun and moon.
6. Hamilton's principle. Relation to quantum
mechanics. calculus of variations, Lagrange's
equations.
7. Dynamics of rotor blades of helicopters, robotic
arm etc. Newton vs. Lagrange.
67
3E STUDIEJAAR
AE3-302
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
FLIGHT DYNAMICS I
3
1,2
Lecture
3
Written
2,3
Prof.dr.ir. J.A. Mulder
031
85378
J.A.Mulder@lr.tudelft.nl
Ir. W.H.J.J. van Staveren
First period:
1. Introduction to Flight Dynamics, Flying Qualities,
static and dynamic stability.
2. Definitions, Reference Frames and
Transformations.
3. Equations of Motion of rigid Aircraft, effect of
rotors.
4. Linearized Equations of Motion for small deviations
from nominal flight conditions.
5. Longitudinal aerodynamic forces and moments in
symmetrical flight, contributions of wing, fuselage,
tailplanes and engines.
6. Estimation of the longitudinal Stability and Control
Derivatives.
Second period:
7. Static Stability in symmetrical Steady Flight
conditions, relation between static stability and
control displacements and forces.
8. Estimation of the Lateral Stability and Control
Derivatives.
9. Lateral Stability and Control in Steady rectilinear
and curved flight conditions.
10. Analysis of the Symmetrical Equations of Motion,
asymmetrical characteristic motions.
11. Simulation of the Asymmetric Equations of Motion.
Objectives
Thorough introduction to airplane flight dynamics,
stability and control. Relation between aerodynamic
phenomena and both static and dynamic stability and
control characteristics. Non-linear and linear equations
of motion, symmetrical and asymmetrical
characteristic motions.
Set-up
Week arrangement
See detailed description of topics
Course material
•
J.A. Mulder, W.H.J.J. van Staveren, J.C. van der
Vaart, “Flight Dynamics”, Lecture-Notes D-3-2
Prerequisites
•
•
AE2-110
AE2-514
Follow up courses
•
•
•
•
68
AE4-301
AE4-303
AE4-304
AE4-305
AE3-302P
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
EXERCISE FLIGHT
DYNAMICS AND
SIMULATION
3
1,2
2
hand-in exercise and flight test
report.
end of each period.
Ir. A.M. Kraeger
023
82594
A.M.Kraeger@lr.tudelft.nl
Introduction in the use of MATLAB/Simulink as a
modern engineering tool during a number of
instructions. Using Matlab to simulate the behaviour of
mechanical systems described by linearised equations
of motion. Using Simulink to simulate the more
complex behaviour of a non-linear system.
Execution of an actual flight with the Cessna Citation II
laboratory aircraft. The flight test is meant to be a
demonstration in real flight of some topics dealt with
in the lecture "Flight Dynamics". During the flight
some responses of the aircraft to stepwise or other
control surface deflections are measured and recorded.
Some manoeuvres that are flown are simulated using
self-built linear models and some characteristic
parameters of the manoeuvre are identified. The
simulation results can be compared to the actual
measurements.
Writing a report of the flight test. The use of MATLAB
is integrated in examining, interpreting and simulating
the flight test results.
Objectives
To become familiar with the MATLAB/Simulink
programming environment in order to make
simulations of mechanical systems using the
computer.
To gain insight in topics from the lecture Flight
Dynamics during an actual flight, in particular the
eigenmotions of the aircraft. To take measurements
during the actual flight and verify the modelled flight
characteristics of the Cessna Citation Aircraft with the
actual measurements.
Understanding the physics of aircraft responses to
control surface deflections.
Set-up
The practical consists of classes supplemented with a
test flight in the Cessna Citation laboratory aircraft.
During the classes some examples may be treated, but
most of the time the participants will work on
exercises in pairs of two using the computer. During
these sessions a number of student assistants will
provide help when necessary.
Week arrangement
3E STUDIEJAAR
•
•
•
•
•
Classes Matlab/Simulink and take-home exercise:9
day halves.
Flight test briefing:1 day half.
Flight test execution:1 day half.
Processing the flight test data and writing the
report:9 day halves.
Total time investment:80 hours.
Course material
•
•
•
Flight Dynamics and Simulation Exercise (Manual
AE3-302P – Part I).
Flight Dynamics and Simulation Test Flight (Manual
AE3-302P – Part II).
Dictate D-3-2 Flight Dynamics, by Disciplinary
Group for Control and Simulation, DUT.
Prerequisites
•
Knowledge of Mechanics (Mechanica II, AE2-514)
and Differential Equations (WI2-029LR) is
mandatory. It is essential to attend the classes in
Flight Dynamics (AE3-302 part 1 and 2)
simultaneously.
AE3-359
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
AEROSPACE SYSTEMS
AND CONTROL THEORY
3
3
Lecture
2
Written
3,5
Dr.ir. M.M. van Paassen
024
85370
M.M.vanPaassen@lr.tudelft.nl
See week arrangement.
Objectives
To acquire basic knowledge of system models for
control engineering, basic techniques classical control
theory.
Set-up
Follow up courses
Lectures, small assignments (voluntary).
•
•
Week arrangement
AE4-301
AE4-304
1. Introduction, system concept, signal types, inputs,
outputs, open and closed loop systems.
2. Laplace transforms, signals in Laplace form, useful
theorems, the s-plane, inverse Laplace transform.
3. System models, transfer functions.
4. Modelling aircraft, state-space representation.
5. System properties, time responses.
6. Feedback systems and controllers.
7. Root-locus method.
8. Controllers, velocity feedback.
9. Example: Aircraft altitude controller.
10. Frequency Analysis, Bode.
11. Frequency analysis, Nyquist stability criterion.
12. Example: satellite attitude control.
Course material
•
•
K. Ogata, Modern Control engineering, Prentice
Hall, 1997, 3rd. ed.
Lecture notes AE3-359
Prerequisites
•
AE3-302
Follow up courses
•
•
•
•
AE4-301
AE4-303
AE4-304
AE4-399
An extra lecture shall be scheduled for questions and
practice.
69
3E STUDIEJAAR
AE3-410
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
SYSTEMS ENGINEERING
3
3
Lecture
2
Written
4,5
Prof.ir. K. Smit
1006
84978
K.Smit@lr.tudelft.nl
various guest lecturers
AE3-475
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
AIRCRAFT SYSTEMS
3
3
Lecture
2
written examination 3 hours
4,5
Prof.ir. K. Smit
1006
84978
Systems Engineering, objectives and concepts, the
design process, workbreakdown structure,
configuration management, design reviews. Project
management and project control. Design requirements
and functional specifications. Design with respect to
productivity and installation. Design with respect to
reliability (security or safety) maintenance, availability
and life-cycle costs. Design of the product support.
Cases, applied to the design of an aircraft (part) and of
a spacecraft (part) system.
The functions of the most important aircraft systems,
their influence on aircraft performance and
requirements associated with these functions are
discussed in the context of airworthiness, operations,
reliability, maintainability and costs.
Objectives
Learning to apply Systems Engineering methods
during the design of aircrafts and spacecraft,
manufacturing product support process.
Set-up
Lectures
Week arrangement
#
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
SE in design of aircraft and spacecraft.
Functional design.
Design for manufacturing.
Design for RAM.
Design for product support.
SE application in aircraft engineering.
SE application in spacecraft engineering.
Course material
•
Collection of transparencies and handouts
distributed during lectures.
Prerequisites
Follow up courses
Attention is paid to the working principles and
performance of the most important aircraft systems
based on examples, whereby as much as possible use
is made of the theoretical foundations as laid down in
the basic program.
The following systems are dealt with: flight controls,
powerplant and fuel systems, environmental control
systems, electrical power, hydraulic power and
undercarriage, interior and exterior.
Objectives
Understanding of the requirements, functions,
performance and operation of the most important
aircraft systems.
Set-up
Lecture
Week arrangement
#
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Introduction
Environmental Control System and Bleed Air
Power plant and Fuelsystem I
Power plant and Fuelsystem II
Flight Controls
Landing gear and hydraulics
Electrical Power
Course material
•
Collection of transparencies and hand-outs used
during lectures.
Prerequisites
Follow up courses
70
3E STUDIEJAAR
AE3-495
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
AIR TRANSPORT II
3
2
Lecture
2
written examination of 3 hours
2,3
Prof.ir. K. Smit
1006
84978
coördinator: ir. B.Agusdinata
The course offers an introduction to the Air
Transportation. The course deals with a number of
subjects namely: airlaw, airline economics, operational
aspects and specific airtransport markets. The subjects
are explained from a practical point of view by
representatives of the most important parties in the
airline industry, among which airlines, airports,
airtraffic control and the airworthiness authorities.
Objectives
To gain insight in the rules and regulations of Air
Transportation, organization and functions of the most
important actors in the air transport industry.
Set-up
Lectures
Week arrangement
#
1.
2.
3.
4.
Introduction.
International airlaw and airline policy.
The logistic and operational function of airlines.
The engineering and maintenance function of
airlines.
5. Aviation authorities and air transport safety.
6. Airport functions and development.
7. Aircraft economics and fleetplanning.
Course material
•
•
•
Lecture notes ae3-495 'Air Transport II', academic
year 98/99.
Doganis, R. 'Flying Off Course;
The Economics of International Airlines (2nd
edition) London, Routledge 1992.
Prerequisites
•
AE1-497 Air Transport I
Follow up courses
AE3-525
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
INTRODUCTION TO
FINITE ELEMENT
ANALYSIS
3
3
Lecture
2
Written
4,5
Ir. J.M.A.M. Hol
1121
85379
1. Matrix methods in structural analysis.
2. Basic equations of elasticity in matrix form (straindisplacement relations, constitutive equations,
equilibrium and compatibility equations).
3. Principle of virtual work and of complementary
virtual work.
4. Structural idealization based on “energy
equivalence” (governing equations of the
discretized structure).
5. Stiffness properties of structural elements
(pin-jointed bar element, transformation from local
to global axis: lambda-matrix, triangular plate
element – in plane forces, triangular plate element
in bending).
6. Matrix formulation of the displacement method
(analysis of a pin-jointed truss by the displacement
method, elimination of the rigid body degrees of
freedom, choice of reactions, derivation of the
transformation matrices V and T, equivalent
concentrated nodal forces, condenzation of
stiffness matrix).
7. Analysis of substructures (general formulation,
alfa-step: boundaries fixed, beta-step:
substructure relaxation, substructure displacement
analysis of a two-bay truss).
8. Dynamics of elastic systems (principle of virtual
work in dynamics of elastic systems, Hamilton’s
principle, power balance equation, equations of
motion of a discretized structure).
9. Dynamic displacements in a uniform bar
(equivalent mass matrix, dynamic coupling,
frequency dependent mass and stiffness matrices).
10. Inertia properties of structural elements
(equivalent mass matrices in global coordinate
system, equivalent mass matrix of an assembled
structure, condensed mass matrix, lumped mass
representation).
11. Vibrations of elastic systems (the free-vibration
problem, properties of the eigenmodes,
orthogonality relations, the forced vibration
problem by modal analysis, Duhamel’s integrals).
12. Transverse vibrations of a fuselage-wing
combination.
Objectives
The course is designed to provide the students with a
thorough understanding of the theory upon which the
development of large general purpose finite element
computer codes is based.
In addtion the students must take the Workshop
F.E.M. (AE3-525P) to carry out an actual finite element
calculation.
71
3E STUDIEJAAR
Set-up
Week arrangement
Course material
•
D-25 J. van Geer, J.M.A.M. Hol and J.Arbocz, LR325 F.E.M in Constructies, 1997 (in Dutch)
•
J.S.Przemieniecki, Theory of Matrix structural
analysis, -, 1968.
Prerequisites
•
•
AE2-522 I
AE2-522 II
Follow up courses
•
AE4-528
The course runs parallel to AE3-525P Workshop F.E.M.
better. The final grade of AE3-525 is the weighted
average of the grades of the final written examination
(AE3-525) and of the workshop report (AE3-525P).
AE3-525p
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
F.E.M. PRACTICAL
3
3
1
Assignment
Ir. J.M.A.M. Hol
1121
85379
Assignments are taken from a varied collection of
simplified static 2- and 3-dimensional aerospace
structural problems. These have to be solved using
both a classical approach and a FEM-approach. Results
have to be compared and differences explained.
Three introductory lectures (scheduled in weeks 2-4 of
the period) are used to introduce students to the work
procedure for their assignments and the FEM package
MSC/Nastran.
The assignment is concluded with a written report.
Objectives
To broaden the understanding of FEM-technology by
applying the theoretical knowledge from AE3-525 to a
practical problem. Learn a good problem solving
approach by using a known classical approximate
solution of the problem for settting up, solving and
verifying a FEM-based solution of the same problem.
Course material
•
ir. J.M.A.M. Hol - LR3-25PR Practicum F.E.M. (in
Dutch)
•
analysis, -, 1968.
Prerequisites
•
•
•
AE2-522 I
AE2-522 II
AE3-525
Follow up courses
•
AE4-528
To participate, students have to sign up at the start of
the course.
There is no formal work schedule only a deadline,
students have to plan their own work.
Assistance is available on appointment (scheduled
daily) during the semester in which the course is
given. The computer based part of the assignment can
be started upon aproval of the analytical solution.
The practical runs parallel to AE3-525, Introduction to
Finite Element Analysis. The grade of the practical
report must be 5.0 or better. The final grade of AE3525 is the weighted average of the grades of the final
written examination (AE3-525) and of the practical
report (AE3-525P).
72
3E STUDIEJAAR
AE3-808
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
INTRODUCTION TO
SPACE TECHNOLOGY III
3
1
Lecture
2
Written
2,3
Ir. R. Noomen
920
85377
ron.noomen@deos.tudelft.nl
Space environment (physical phenomena and
consequences for satellites and space missions).
Thermal control (principles and practice). Mission
analysis (design aspects). Examples of space missions.
Objectives
This course treats a number of basic elements of
satellite technology and space missions, and, in the
fourth part, addresses the synthesis of all spaceflight
and spacecraft disciplines. Knowledge of these
components is elementary for a succesful participation
in (a space variant of) the 3rd-year Design-Synthesis
Excersize.
Set-up
Lectures.
Week arrangement
1. Introduction. Space environment: gravity field
Earth. Lecture notes AE3-808 “Space
Environment”.
2. Space environment: foreign objects. Lecture notes
AE3-808 “Space Environment”.
3. Space environment: magnetic field Earth,
magnetosphere, vacuum. Lecture notes AE3-808
“Space Environment”.
4. Thermal control: theory and applications. Lecture
notes AE3-808 “Thermal Control”.
5. Mission aspects: Sun and Earth synchronous orbits.
Lecture notes AE3-808 “Mission Aspects”.
6. Mission aspects: eclipse. Lecture notes AE3-808
“Mission Aspects”.
7. Space missions: examples. Lecture notes AE3-808
“Space Missions”.
Course material
•
Introduction Space Technology III, lecture notes
AE3-808 (4 parts)
•
•
J.R.Wertz, W.J.Larson, Space mission analysis and
design, Kluwer, Deventer, 1991.
P.Fortescue, J.Stark, Spacecraft Systems
Prerequisites
•
•
AE1-018-4
AE2-806
Follow up courses
•
AE3-001
VIBRATIONS OF
AEROSPACE
STRUCTURES
AE3-931
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
3
2
Lecture
1
Written
2,3
Prof.dr.ir. R. de Borst
DTC 1.07
85464
R.deBorst@lr.tudelft.nl
Undamped second-order systems: one degree-offreedom systems, free vibrations, eigenfrequency,
conservation of energy, forced vibrations, harmonic
excitation, resonance, frequency response,
superposition, base excitation, beats, periodic
excitations, fourier analysis, fourier transform, impulse
response, response to arbitrary excitation, convolution
integral, transfer function, Laplace transform.
Damped second-order systems: one degree-offreedom systems, critical, undercritical and overcritical
damping, energy dissipation, logarithmic decrement,
Coulomb friction, harmonic response, impulse
response, response to arbitrary excitation.
Undamped systems with two or more degrees-offreedom: free vibrations, eigenfrequencies,
eigenvectors including orthogonality, transformation to
normal coordinates (decoupling), Rayleigh coefficient,
forced vibrations, transfer functions.
Objectives
To give the student a basic understanding of linear
vibrations in simple one and two degree-of-freedom
systems.
Set-up
Lectures including examples.
Week arrangement
1. Undamped second-order systems with one-degreeof-freedom.
4. Damped second-order systems with one-degree-offreedom.
5. Damped second-order systems with one-degree-offreedom
6. Undamped second-order systems with more
degrees-of-freedom.
7. Undamped second-order systems with more
degrees-of-freedom.
Course material
•
•
D.J. Inman, Engineering Vibrations, 2nd edition,
Prentice Hall, 2001
Lecture notes available at VSV
73
3E STUDIEJAAR
Prerequisites
•
•
AE2-514
WI2-029lr
Follow up courses
TN4530AE
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
STATISTICAL METHODS
IN MEASUREMENTS
3
3
Lecture
3
Written
4,5
Ir. S.W. Brok
B203
82484
S.W.Brok@tn.tudelft.nl
•
•
•
•
•
•
•
Bivariate probability distributions, expected value,
covariance and correlation. Conditional probability
distributions and applications. Functions of random
variables.
Description and classification of stochastic
processes. Expectation and its estimator.
Correlation functions; properties and applications.
Examples of stochastic processes.
Power density function; definitions and relation to
correlation functions. Properties and applications.
Estimation of the power density spectrum;
"smoothing" and "windowing".
Response of linear systems to random input
signals; linear time-invariant systems, expexted
value, mean square value. Autocorrelation function
and power density spectrum response.
Applications.
Optimum linear systems, criteria of optimality.
Systems that maximize signal-to-noise ratio.
Systems that minimize mean square error.
Objectives
The primary goal of this course is to introduce the
principles of random signals and to provide (statistical)
tools whereby one can deal with systems involving
such signals as these for instance arise in the
measurements of physical quantities.
Set-up
Week arrangement
Course material
•
Course notes and exercises TN4530
Prerequisites
•
WI3 046LR
Follow up courses
74
3E STUDIEJAAR
WI2 021TU
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
NUMERICAL ANALYSIS
C1
3
1,2
Lecture
2
Written
2,4,5
Ir. J.J.I.M. van Kan
7.04
83634
J.vanKan@math.tudelft.nl
WI2 022LR
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
NUMERICAL ANALYSIS
EXERCISE
3
2
1
Report
Ir. C. Pronk
Dr. P. Wilder
Numerical methods for ordinary differential equations.
Method's of Euler, Heun and Runge Kutta. Local and
global error. Stability of numerical integration.
Systems of ordinary differential equations.
Objectives
Solution of systems of linear equations. Gauss'
method, LU-decomposition and Crout's method.
Condition of systems. Applications: catenary, bending
beam.
Eigen value problems. Power method, Hotelling and
vector deflation. Applications: Vibrating string,
buckling beam.
Objectives
To bring the student to a "scrupulous" use of
numerical methods, amongst other things by paying
attention to circumstances under which they work
badly or not at all.
Set-up
Week arrangement
Course material
•
J.van Kan, Numerieke wiskunde voor technici, -, -.
Prerequisites
•
•
WI1 276LR
WI1 277LR
Follow up courses
•
WI4 014TU
Set-up
Every student is required to complete two
assignments. The assignments contain problems based
on scientific applications. One assignments focusses on
differential equations whilst the second covers the
numerical lineair algebra aspects. The numerical
algorithems are processed in Matlab. Both assignments
must be handed in as reports.
Starting date and place:
• Zuidplantsoen 4, practical room M, N, P, K or G.
• Registering for the practical:
practical adminstration ITS/TWI, room no. 0.200,
opened daily from 09:30h to 12:00h and 13:00h to
16:30.
• Assistance is limited during the summer holiday.
• Estimated time to complete the exercise: 30 hours.
The practical is performed individually and can be done
throughout the whole year. It is recommended to start
working the practical halfway through the lecture
Numerical Analysis (WI2 021TU).
Each assignment must be performed within a four
week time-span. An additional week is granted if
necessary. The four week period starts on the
registration date and is divided into three phases.
Phase one: the analysis, phase two: the
implementation, and phase three: the report.
Prerequisites
•
Lecture material of course Numerical Analysis (WI2
021TU).
Follow up courses
The computer lab task has to be completed before you
can take the examination.
Lectures Wb, LR, Ge*, Et* (van Beek): 2/2/0/0
Computer use:
In the computer lab task computers will be used. The
lab task will illustrate how to apply in practice various
techniques that have been dealt with in the lectures
The lab task consists of nominally 30 hours.
Cafeteria system (i.e. not scheduled), register at lab
administration, Zuidplantsoen 4, kamer 0.200.
More information can be obtained at the practical
administration ITS/TWI.
The examination is based on the two reports. Rejected
reports can be supplemented. The exercise is
completed when both reports have been approved.
The interim examination Numerical Analysis (WI2
021TU) can be taken only on completion of this
exercise.
The reader is issued by the practical administration.
75
3E STUDIEJAAR
WI3 046LR
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
PROBABILITY THEORY
AND STATISTICS
3
1
Lecture
2
Written
1,3
Dr. G. Hooghiemstra
ITS-twi
82589
G.hooghiemstra@its.tudelft.nl
L. Meester
Data analysis, probability, combinatorics, random
variables, probability distributions, expectations,
variance, general distributions, estimation, testing
hypotheses and confidence intervals.
Objectives
We aim to give a thorough basic course. The student
must be able to solve problems on the level of the
exercise given in the lecture notes.
Set-up
4 hours course and 3 hours exercises.
Week arrangement
1. Two examples of data-modeling. Mean, median,
quantiles, interquantile range, histograms, kernel
estimators, empirical d.f., Boxplot.
2. Probabilities, event space, a discrete model,
elementary probability calculations , conditional
probabilities, random variables.
3. Distribution, expectation and variance of discrete
random variables.
4. Distribution, expectation and variance of
continuous random variables. Simulation of
continous random variables.
5. Joint distributions, independence. Samples.
Expectation of functions of several random
varaibles, covariance correlation. Sums of
independent random variables.
6. Empirical bootstrap for the mean. Simple
hypotheses testing.
7. Parametric distributions: binomial, Poisson,
exponential, uniform and normal. .
8. Unbaised estimators, efficient estimators.
9. Maximum likelihood principle. Definitions; MLestimators for the normal distribution and the
threshold of an exponential distribution.
10. Chebychev’s inequality, weak law of large
numbers, Poisson approximation, central limit
theorem.
11. Introduction of null-hypothesis, test-statistic,
significance-level, errors of first and second kind,
power.
12. Student t-test, studentized bootstrap.
13. Goodness of fit-tests, Kolmogorov-Smirnov.
14. Confidence intervals for parametric models and the
bootstrap.
Course material
•
76
Probability and statistics, lecture notes WI3046LR
(in dutch)
Prerequisites
•
WI1-047LR
Follow up courses
•
•
WI3 015TU
WI4 070LR
3E STUDIEJAAR
WI4 025TU
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
PARTIAL DIFFERENTIAL
EQUATIONS A
3
1
1
Take-home assignments
1
Dr.ir. W.T. van Horssen
ITS
83524
WI4 026TU
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
EQUATIONS B
3
2
1
Take-home assignments
2
ITS
83524
Introduction. Type-arrangement for second order
differential equations. Quasi-lineair, first order partial
differential equations. Wave equation.
Separation of variables. Eigenfunctions. Boundary
value and boundary condition problems. Parabolic,
elliptic and hyperbolic equations. Maximum principle.
Heat and diffusion equations.
Objectives
Set-up
Lectures.
Week arrangement
Objectives
Set-up
Lectures.
Week arrangement
1. Linearity of equations, superposition principle,
Quasi lineair first order partial differential
equasions. Strauss §1.1 and §1.2
2. Derivation of a wave equation; Dirichlet, Neumann
and Robin boundary conditions. Strauss §1.3 and
§1.4
3. Well-posedness of problems; classification of
second order partial differential equations:
hyperbolic. parabolic and elliptic. Straus §1.5 and
§1.6
4. Initial value problem for the wave equation,
d`Alembert`s formula; ill-posed problems. Strauss
§2.1 and §3.2
5. Travelling waves and reflection of waves; initial
boundary value problem, energy integral,
uniqueness of solutions. Strauss §3.2 and §2.2
6. Continuous dependance on initial values;
inhomogeneous boundary conditions, method of
separation of variables. Strauss §3.4, §4.1 and
§4.2
7. Method of separation of variables for Dirichlet,
Neumann, Robin, or mixed boundary conditions.
Strauss §4.2 and §4.3
1. Derivation of a diffusion equation. Inhomogenious
diffusion equation, construction of solutions,
maximum-minimum principle. Strauss §2.3 and
§5.6
2. Uniqueness of solutions, diffusion equation on
infinite domain, source function. Strauss §2.4 and
§ 2.5
3. Homogeneous and inhomogeneous diffusion
equations on several types of domain. Properties of
solutions. Strauss §3.1, §3.3 and §3.5
4. Fourier series, orthogonality of eigenfunctions for
several types of boundary conditions. Strauss §5.1,
§5.2 and §5.3 (read §5.4 and §5.5)
5. Laplace and Poisson equations, harmonic functions,
maximum principle, uniqueness, invariances, some
boundary value problems in R² and R³. Strauss
§6.1 and §6.2
6. Poisson`s formula, mean value property, maximum
princple and differentiability. Strauss §6.3 and §6.4
7. Laplace eqaution for circles, wedges and annuli,
properties of solutions, Green`s first identity.
Course material
Course material
•
•
W.A. Strauss, Partial Differential equations: an
introduction, Wiley, New York, 1992.
Prerequisites
Prerequisites
•
•
•
WI1 047LR
WI2 029LR
Five take-home assignments have to be completed
during the lecture period and must be handed in
before the period is finished. A short, individual review
is held with the student, within two weeks of the
assignment deadline.
WI4 025TU
Follow up courses
An optional Maple exercise of approx. 20 hours (worth
0.5 credits) can be performed. The program enables
the student to perform transformations and find
solutions. Additionally, many of the solutions can be
easily visualised.
(see next page)
77
3E STUDIEJAAR
WM0203TU
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
ORAL PRESENTATION
SKILLS
3
4
1
Oral presentations
4
Drs. C. Wehrmann
TBM-wtm
81549
1. Introduction: presenting yourself, preparation,
overcoming stage fright, visual aids.
2. Delivering and evaluation speeches; goal and effect
of presentations, structure, body language, voice.
3. Persuasion, enthousiasm, audience involvement,
questions.
Objectives
The aim of the course is to increase the students' oral
presentation skills to a level that is expected in the
world of engineering. The emphasis lies on acquiring
general skills insights that Aerospace engineers need
in different professional presentation situations.
Set-up
During the Oral Presentations sessions, the attention is
focused on each student's individual skills, but also on
presentations with several speakers. Subjects for the
presentations are expected to stem from the design
assignment (Design Synthesis Exercise AE3-001)
Three three-hour classes will be used to give an
introduction to several aspects of oral presentations
and each student will give a short presentation which
will be extensively evaluated by the tutor and fellow
students. The presentation is recorded on video. With
the help of the recording and the feedback given, each
student then evaluates his/her own presentation.
Each student will also present a part of the Mid Term
Review and Final Review (AE3-001). The tutor will be
present during both reviews and judges each student's
presentation. The MTR is recorded on video for
discussion and evaluation.
Week arrangement
Course material
•
B.A. Andeweg e.a., Presentatietechniek, ed. 2001.
Internal Publication TU Delft, Technical
Communication Group.
Prerequisites
Follow up courses
•
78
WM0211
3E STUDIEJAAR
Attendance during classes is obligatory. In case of
force majeure one session may be missed, which
should be compensated by means of an assignment. If
more sessions are missed, students are required to
follow an open course WM0203.
The final mark for Oral Presentations will be based on:
1. Presentations to be held during classes;
2. Both reviews
3. The evaluation of student's own presentation.
WM0501TU
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
INTRODUCTION
BUSINESS ECONOMICS
3
2
Lecture
2
Written
2,3,5
Ir. W. ten Haaf
TBM-wtm
81588
W.tenhaaf@wtm.tudelft.nl
Prof.ir. H. Bikker
Ir. R. Dekkers
Backgrounds of business economics, Technology in
perspective, Industrial production and market,
Fundamentals of cooperation/collaboration, Aims and
Policies, Principal function of an enterprise
History of Management Science, Decision making
Mainstream and primary processes, Steady state
model, Organization structures, Models of leadership,
Integration and application of models
Product development, A manager; the daily life of a
manager.
Objectives
This course is designed to recognize problems in the
context of business management and organization.
Getting involved in business the engineer, among
others, has to decide when and where to ask for
advice, to what extent and how the organization of
multi-disciplinary groups is favourable and when postgraduate education becomes desirable. Insight in
operations management and the role of the engineer
may accommodate his work in practice and stimulates
learning to integrate social-economical and technological aspects.
Set-up
Week arrangement
Course material
•
Adriaanse, Bikker, TenHaaf, Fundamentals of
Business Engeneering and Management; A System
Approach to People and Organizations, Delft
University Press, .
Prerequisites
Follow up courses
•
•
WM0504TU
WM0505TU
Examination is multiple choice.
Actual information can be found on
www.bedrijfsleer.tudelft.nl <nieuws>
79
4E STUDIEJAAR
HOOFDSTUK 5. DOCTORAALSTUDIE (4e en 5e studiejaar)
KEUZE VAN HET AFSTUDEERPROGRAMMA
Aan het einde van het derde studiejaar wordt een keuze gemaakt uit één van de onderstaande afstudeerprogramma's:
Afstudeerprogramma
I.
Aërodynamica
II.
Prestatieleer
III.
Besturing en Simulatie
IVA.
Luchtvaarttechnische Bedrijfskunde*
IVB.
Industriële Organisatie
V.
VI.
Productietechnologie
VII.
Vliegtuigmaterialen
VIII.
IX.
Leerstoelhouder
prof.dr.ir. P.G. Bakker
prof.dr.ir. Th. van Holten
prof.dr.ir. J.A. Mulder
prof.ir. K. Smit
prof.ir. H. Bikker
prof.dr. J. Arbocz **
prof.ir. A. Beukers
prof.dr.ir. A. Vlot
prof.ir. B.A.C. Ambrosius
prof.dr.ir. R. de Borst
De afstudeerprogramma's kunnen zowel in de luchtvaarttechnische (L) als in de ruimtevaarttechnische richting (R)
gevolgd worden. Afstudeerprogramma VIII (Astrodynamica en Satellietsystemen) is uiteraard specifiek ruimtevaarttechnisch gericht. Voorts is het voor alle afstudeerprogramma's mogelijk om een meer ontwerpgerichte invulling
aan het vakkenpakket en de afstudeeropdracht te geven in overleg met de leerstoelhouder. Zo bestaat er de
mogelijkheid om af te studeren op ontwerpgerichte projecten die zijn ondergebracht bij de zogenaamde 'horizontale'
leerstoelen. Deze horizontale leerstoelen zijn geen zelfstandige afstudeerrichtingen maar werken samen met
bovenstaande 'verticale' leerstoelen. Aanpassingen van het vakkenpakket zijn in principe mogelijk. Uiteraard wordt
hierbij gelet op de consistentie van het vakkenpakket en de samenhang met de afstudeeropdracht.
In het 4e studiejaar worden 29 studiepunten besteed aan het afstudeerprogramma en 13 aan de stage (of praktisch
werken).
De afstudeeropdracht (5e studiejaar) heeft een omvang van 42 studiepunten, inclusief het schrijven van het
afstudeerverslag en de voorbereiding en eindbespreking met de afstudeercommissie. Als richtlijn kan worden
aangehouden:
Afstudeeropdracht
36 sp
Schrijven eindverslag
4 sp
voorbereiding en eindbespreking met de afstudeercommissie
2 sp
42 sp
AFSTUDEREN OP EEN HORIZONTAAL LUCHTVAART- OF RUIMTEVAART
PROJECT
Studenten die belangstelling hebben voor een horizontaal project kunnen contact opnemen met de horizontale
leerstoelen Systeem Integratie/Luchtvaart of Systeem Integratie/Ruimtevaart. De aard van de projecten bepaalt het
vakkenpakket, dat enigszins afwijkt van de normale vakkenpakketten bij de verticale leerstoelen, waarbij de studenten
formeel af studeren.
De student wordt formeel ingeschreven bij de leerstoel waarvan het vakkenpakket de grootste overeenkomst heeft
met het afgesproken pakket. Daarbij wordt ten aanzien van de begeleidingsinspanning gedurende het vijfde jaar een
expliciete afspraak gemaakt tussen de beide betrokken leerstoelen. Het inschrijvingsproces verloopt als volgt:
•
•
•
•
In een eerste gesprek zal de horizontale leerstoel de student informatie geven m.b.t. de afstudeermogelijkheden
bij de leerstoel en het daarvoor benodigde vakkenpakket.
Als de student er voor kiest bij de horizontale leerstoel af te studeren, worden met hem/haar afspraken gemaakt
over het gewenste vakkenpakket.
Afhankelijk van het gekozen vakkenpakket wordt bepaald bij welke verticale leerstoel de student ingeschreven
wordt (best fit).
De horizontale leerstoel maakt een afspraak met de betreffende verticale leerstoel, waarbij vastgelegd worden:
•
Het afgesproken vakkenpakket,
•
De verdeling van de begeleidingsinspanning tussen beide leerstoelen.
Wanneer de benodigde papieren zijn ingeleverd bij de onderwijsadministratie is de inschrijving formeel voltooid. Op
het moment van het daadwerkelijk aanvangen van het afstuderen wordt het afstudeeronderwerp vastgelegd.
* Deze afstudeerrichting is tot nader bericht gesloten voor studenten.
** Tot 1 september 2001
81
4E STUDIEJAAR
AFSTUDEREN VIA HET ECATA-JUNIOR ’MULTINATIONAL TEAM PROJECT'
ECATA is het European Consortium for Advanced Training in Aerospace. Het is een samenwerkingsverband tussen de
Europese lucht- en ruimtevaartindustrie en zeven technische universiteiten. Zij organiseert post graduate courses voor
ingenieurs uit de industrie.
Daarnaast organiseert zij elk jaar op diverse plaatsen in Europa een “Multinational Team Project” voor studenten die in
een internationale omgeving hun afstuderen willen verrichten. In dit project worden kleine groepen studenten uit
diverse landen in de gelegenheid gesteld gedurende zes maanden te werken in de Europese lucht- en
ruimtevaartindustrie. Tijdens deze periode wordt een onkostenvergoeding ter beschikking gesteld.
Studenten die in staat zijn zelfstandig te werken en belangstelling hebben voor werken in een multi-cultureel team
worden uitgenodigd zich aan te melden. Goede beheersing van het Engels samen met een goede technische
achtergrond zijn voorwaarden voor deelname. Voor het verblijf in het buitenland aanvangt moet het vakkenpakket
volledig zijn afgerond. Het verblijf in het buitenland is gebonden aan een vaste periode die meestal rond de zomer
valt. De aanmelding en selectie van deelnemers vindt plaats in het najaar voorafgaand aan het verblijf in het
buitenland.
Studenten die interesse hebben voor deelname in een Multinational Team Project worden verzocht zich vroegtijdig te
melden bij mevr. Van Deventer-Gille (tel: 015-2784615). Bij mevr. Van Deventer is ook een brochure over ECATAJunior beschikbaar. Daarnaast wordt gevraagd vooraf overleg te plegen met de afstudeerhoogleraar/begeleider om de
inhoud van het werk te bespreken en te zorgen dat het werk verricht in het buitenland inderdaad (gedeeltelijk) als
afstudeerwerk kan worden geaccepteerd.
PRAKTISCH WERKEN (AE4-001)
13 Sp
Een onderdeel van de doctoraalstudie is het praktisch werken gedurende een periode van minimaal twaalf weken in de
industrie. Dit prakctisch werken heeft tot doel om de student te laten kennismaken met ingenieurswerk. Bij voorkeur
zal dit gebeuren in een bedrijfstak verbonden met de lucht- of ruimtevaart. Het verdient aanbeveling om de
stageperiode na het K-examen te laten plaatsvinden.
Het stagebureau van de faculteit beschikt over een aanbod van stageplaatsen en verstrekt hierover informatie.
Mevrouw J. Van Deventer-Gille is de stagecoördinator. Aanmelding voor een stageplaats bij de stagecoördinator moet
tijdig gebeuren, zeker wanneer men een stageplaats in het buitenland wenst. Wanneer zelfstandig een stageplaats
verkregen is, moet de opdracht ter goedkeuring aan haar worden voorgelegd.
Van deze periode behoort een door de leiding van het desbetreffende bedrijf gewaarmerkt verslag te worden
ingeleverd uiterlijk twee maanden na beëindigen van de stage. Indien niet aan het bovenstaande is voldaan, kan het
verslag worden geweigerd, waardoor het prakctisch werken zijn geldigheid verliest.
Vermindering van prakctisch werken kan alleen door de Examencommissie, op schriftelijk met reden omkleed verzoek,
gericht aan de secretaris van de Examencommissie, worden toegekend in bijzondere gevallen, bijv. aan hen die reeds
een aantal jaren in de praktijk werkzaam zijn geweest. Voor mondelinge ondersteuning van dit verzoek dient men zich
te wenden tot de persoon die met de regeling van het prakctisch werk is belast, mw. J. van Deventer-Gille (prakctisch
werken binnen- en buitenland).
De faculteit heeft een SOCRATES/ERASMUS uitwisselingsprogramma met een groot aantal universiteiten in Europa o.a.
met Cranfield, Imperial College London, Belfast, München, Stuttgart, Pisa, Toulouse en Madrid. Een verblijfsperiode bij
een van deze universiteiten kan gelden voor een stage of voor (een deel van) het afstudeerwerk. Voor bemiddeling
kunt u terecht bij dr. B.A. Reith. Daarnaast bestaan verschillende uitwisselingsprogramma's waarover informatie is te
verkrijgen bij het Studentenadviesbureau (Julianalaan 134, tel. (015) 278 8012). Tevens is bij het
Studentenadviesbureau informatie te verkrijgen over diverse fondsen, ter financiële ondersteuning van een
buitenlandse stage.
Stagecoördinator
Mw. J. van Deventer-Gille,
Inloopspreekuur : dinsdag.
kamer 812
tel: (015) 2784615
e-mail: J.vanDeventer@lr.tudelft.nl
SOCRATES/ERASMUS coördinator
Dr. B.A. Reith
kamer 203
tel: (015) 2781355/2076
fax: (015) 2785863
e-mail: B.A.Reith@lr.tudelft.nl
82
4E STUDIEJAAR
OVERZICHT VAN DE AFSTUDEERPROGRAMMA'S
I. AERODYNAMICA
Werkterrein en eindtermen
Het werkterrein van de aërodynamica is niet beperkt tot dat van de luchtvaarten de ruimtevaarttechniek alleen, maar
strekt zich veel verder uit, tot vele andere sectoren van de techniek. Dat de aërodynamica zo'n breed werkterrein
heeft komt doordat stromingsverschijnselen in de dagelijkse belevingswereld veelvuldig voorkomen. Denk maar aan
wat er gebeurt in stromingsmachines en motoren, of bij het transport van vloeistoffen en gassen door leidingsystemen
en poreuze materialen, of de stroming in de atmosfeer (het weer!), in rivieren, zeeën en oceanen, of de stroming in
het menselijk lichaam zoals bloedstroming en ademhaling, etc. etc. Kortom te veel om op te noemen. Al deze
gebieden bieden een ruim emplooi voor de aërodynamicus.
In de praktijk van de luchtvaarten ruimtevaarttechniek kan men de aërodynamicus aantreffen als aërodynamisch
ontwerper waar hij een leidende en creatieve rol speelt bij de uitwendige vormgeving van het vliegtuig of het
ruimtevoertuig. Dikwijls opereert de aërodynamicus in een boeiend spanningsveld wanneer hij samen met zijn collega's
van de andere vakdisciplines de vele en veelal tegenstrijdige eisen op het gebied van de aërodynamica, prestatieleer,
constructies, vliegveiligheid, materialen en productie verwerkt in een technisch/ economisch/ ecologisch verantwoord
compromis. Een ander terrein waar de in Delft opgeleide aërodynamicus eveneens uitstekend op wordt voorbereid is
wetenschappelijk speurwerk. Wetenschappelijk onderzoek gebeurt met name door onderzoekgroepen bij universiteiten,
grote technologische instituten (NLR, TNO, ESTEC, etc.) en bij research afdelingen van grote (internationale) bedrijven.
Hier ligt een loopbaan in het verschiet waar men door gericht fundamenteel onderzoek, en vaak in samenwerking met
anderen, de grenzen van de aërodynamica tracht te verleggen.
Tot zover over het werkterrein van het vakgebied, nu iets over het werkterrein van de leerstoel. Ondanks de
veelzijdigheid van de aërodynamica is de aandacht van de leerstoel primair gericht op de luchtvaarten
ruimtevaarttechniek. Aansluitend op de praktijk wordt door de leerstoel Aërodynamica een afstudeerprogramma
"Aërodynamisch ontwerpen " en een afstudeerprogramma "Fluid dynamics" verzorgd. Binnen elk afzonderlijk
programma is differentiatie aangebracht met een luchtvaartvariant en een ruimtevaartvariant.
In het programma "Aërodynamisch ontwerpen" ligt het zwaartepunt op het leren kennen, het leren toepassen van
aerodynamische ontwerpmethodieken en ontwerpgereedschappen. Het werkterrein van de leerstoel op dit gebied
omvat:
•
•
•
•
•
aërodynamisch ontwerpen van vliegtuigen, ruimtevoertuigen en geavanceerde transportsystemen
industriële toepassingen van de aërodynamica
implementeren en (verder) ontwikkelen van ontwerpgereedschappen
ontwikkelen van meettechnieken voor experimenteel onderzoek
bijdragen aan de ontwerpactiviteiten van LR d.m.v. ontwerpstudies.
In het programma "Fluid dynamics" krijgt het leren analyseren van stromingsverschijnselen en het ontwikkelen van
stromingsmodellen en toepassen van onderzoekmethoden de volle aandacht. Daarbij worden theoretische analyses,
numerieke berekeningen en experimenteel werk zoveel mogelijk in samenhang beoefend. Het werkterrein van de
leerstoel op dit gebied omvat:
•
•
•
•
•
•
Grenslaagstromingen en turbulentie
Topologie van complexe stromingen met loslating
‘Fluid – Structures’ interacties
Supersone en hypersone stromingen met ruimtevaarttoepassingen
Computational Fluid Dynamics
Experimentele methoden voor 3D stromingsdiagnostiek.
83
A
E
R
O
D
Y
N
A
M
I
C
A
A
E
R
O
D
Y
N
A
M
I
C
A
4E STUDIEJAAR
Leerstoelpersoneel
Hoogleraar
prof.dr.ir. P.G. Bakker
85907
Secretariaat
Mw. A. Ratuhaling
tel. 84501
fax. 87077
Deeltijd hoogleraar
vacature
Wetenschappelijke staf
ir. W.J. Bannink
ir. L.M.M. Boermans
mw. dr.ir.drs H. Bijl
dr.ir. M.I. Gerritsma
dr.ir. B. Koren
dr.ir. B.W. van Oudheusden
ir. D.M. Passchier
dr. F. Scarano
ir. L.L.M. Veldhuis
84500
86387
85373
85903
82053
85349
86386
85902
82009
Toegevoegd Onderzoeker
ir. M.M.J. Proot
ir. M.E.N. Wisse
ir. H.B.A. Ottens
85169
85169
82046
Technisch Ondersteunend Personeel
85908
N. van Beek
85905
ing. F.J. Donker Duyvis
85908
P.J. Duijndam
85905
ing. E.W. de Keizer
86389
L. Molenwijk
Onderwijsdoelen van het 4e studiejaar
Afstudeerprogramma: Aërodynamisch ontwerpen
•
gedegen kennis op een breed terrein van de stromingsleer, thermodynamica en vliegtuig- of ruimtevaartaërodynamica
•
kennis van de moderne methoden voor stromingsanalyse (numeriek/experimenteel)
•
gedegen kennis van moderne methoden voor het aërodynamisch ontwerpen en ontwerp optimalisatie t.b.v.
vliegtuigen, ruimtevaartuigen of geavanceerde transportsystemen
•
vaardigheden in het gebruiken van moderne aërodynamische ontwerpprogramma's
•
inzicht in de aanpalende vakdisciplines
Afstudeerprogramma: Fluid dynamics
• diepgaande kennis van de stromingsleer, thermodynamica en de aërodynamica
• doorzien van fysische wetmatigheden en de vertaling van wiskundige of computer modellen van stromingsverschijnselen
• gedegen kennis van moderne methoden voor de numerieke of experimentele analyse van stromingsverschijnselen
Onderwijsprogramma van het 4e studiejaar
Code
Vakken
Colleges
Sp
4/0/0/0
2/0/0/0
2/2/0/0
0/0/2/0
0/4/0/0
2
2
4 (inclusief practicum)
1.5
2
KERNVAKKEN
ae4-711
wi3 017
wi4 014tu
wi4 027tu
wm0324lr
Duurzame ontwikkeling
Optimaliseren zonder nevenvoorw.
Numerieke analyse CII
Partiële differentiaalvergelijkingen C
Ethiek van de Techniek
Luchtvaartvariant
ae4-140
Gasdynamics I
0/4/0/0
ae4-151
Num. meth. vliegtuig Aerodynamica I 0/0/2/2
ae4-160
Aerodynamic design
0/0/4/0
ae4-170
Grenslaagstromingen A
0/4/0/0
ae4-214
Voortstuwing, geluid en emissie
0/0/4/0
ae4-930
Aeroelasticiteit
0/0/2/2
84
2
2
2
2
2
2
4E STUDIEJAAR
Code
Vakken
Ruimtevaartvariant
ae4-140
Gasdynamics I
ae4-143
Hypersone Aerodynamica
ae4-170
ae4-930
Aeroelasticiteit
ae4-S01
Voorstuwing door raketmotoren
ae4-873 I
Astrodynamica (deel I)
TECHNISCHE KEUZEVAKKEN
a188
ae4-141
ae4-144
ae4-145
ae4-150
ae4-151
ae4-152
ae4-171
ae4-180
ae4-211
ae4-301
ae4-305
ae4-537
wb1424A
wi4 007tu
wi4 008tu
wi4 019
Colleges
Sp
0/4/0/0
2/2/0/0
0/4/0/0
0/0/2/2
0/2/2/0
2/2/0/0
2
2
2
2
2
2
(*)
0/0/2/2
0/0/0/4
4/0/0/0
2/0/0/0
0/0/2/2
0/2/2/0
0/0/4/0
2/2/0/0
4/2/2/0
0/4/0/0
0/4/0/0
0/2/2/0
0/0/2/2
0/0/2/2
2/2/0/0
4/0/0/0
2
2
2
2
1
2
2
2
2
3
3
3
2
4
3
3
4
A
E
R
O
D
Y
N
A
M
I
C
A
1
Optimalisering met nevenvoorw.
Gasdynamics II
Transsone Aero
High Altitude Aero Thermodynamics
Inl. CFD
Num. meth. vliegtuig Aerodynamica I
Num. meth. vliegt. Aerodynamica II
Grenslaagstromingen B
Exp. methoden in de aerodynamica
Vormgeving en gebruik v. vliegtuigen
Dynamica en besturing v. vliegtuigen
Standregeling bij ruimtvoertuigen
Ruimtevaart constructies
Turbulentie A
Fourier-Laplace transformatie
Complexe analyse
Niet-lineaire differentiaalvergelijk.
(in 2001-2002)
(niet in 2001-2002, zie p. 129)
(inclusief practicum)
(inclusief practicum)
(*) Gelieve contact op te nemen met de leerstoelhouder.
OEFENING (3 studiepunten)
ae4-196P
4e jaars oefening
120 uur
3
PRAKTISCH WERKEN (13 studiepunten)
ae4-001
12 weken + 1 week rapport
13
KERNVAKKEN
ae4-711
wb1410
wi4 008tu
wi4 014tu
wi4 027tu
wm0324lr
Contin. Mechanica
Complexe analyse
Partiële differentiaalvergel. C
Ethiek van de Techniek
4/0/0/0
0/0/4/0
2/2/0/0
2/2/0/0
0/0/2/0
0/4/0/0
2
3
3
4 (inclusief practicum)
1.5
2
Luchtvaartvariant
ae4-140
Gasdynamics I
ae4-144
Transsone Aero
ae4-170
ae4-171
0/4/0/0
0/0/0/4
0/4/0/0
0/0/4/0
2
2
2
2
Ruimtevaartvariant
ae4-140
Gasdynamics I
ae4-144
Transsone Aero
ae4-143
Hypersone Aerodynamica
ae4-170
0/4/0/0
0/0/0/4
2/2/0/0
0/4/0/0
2
2
2
2
1
De college-indeling van de keuzevakken buiten Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek is onder voorbehoud. Studenten
wordt aangeraden om de meest recente informatie op te vragen bij de desbetreffende onderwijsadministratie of website.
85
A
E
R
O
D
Y
N
A
M
I
C
A
4E STUDIEJAAR
Code
Vakken
TECHNISCHE KEUZEVAKKEN
ae4-141
ae4-145
ae4-150
ae4-151
ae4-152
ae4-171
ae4-180
tn2621
tn2643
tn3733
wb1424A
wi4 007tu
wi4 011
Colleges
Sp
1
Gasdynamics II
0/0/2/2
High Altitude Aero Thermodynamics 4/0/0/0
Inl. CFD
2/0/0/0
Num. meth. vliegtuig Aerodynamica I 0/0/2/2
Num. meth. vliegtuig Aerodynamica II 0/2/2/0
0/0/4/0
Exp. methoden in de aerodynamica
2/2/0/0
Statistische fysica
5/0/0/0
Klas.en rel.mech.(incl.instruct.)
0/6/0/0
Turbulente reag. str.
2/2/0/0
Turbulentie A
0/0/2/2
Laplace Fourier
0/0/2/2
Num. Stromingsleer A
0/4/0/0
2
2 (in 2001-2002)
1 (niet in 2001-2002, zie p. 129)
2
2
2
2
3
4
4
4
3
4
OEFENINGEN (3 studiepunten)
ae4-196P
4e jaars oefening
120 uur
3
ae4-001
13
•
•
•
•
•
•
Operationalisering van de opgedane kennis op het gebied van het aërodynamisch ontwerpen of de
stromingsanalyse
Vaardigheid in het gebruik van moderne methoden voor de experimentele of theoretische behandeling van
stromingsvraagstukken
In staat om de wetenschappelijke literatuur op het vakgebied te volgen
Goed inzicht in de moderne vliegtuig- of ruimtevaartaërodynamica
Vaardig in het zelfstandig inwerken in een aërodynamisch vraagstuk
Vaardig in het rapporteren, zowel schriftelijk (bv. in de vorm van een concept artikel) alsook mondeling
(presentatie op conferentie)
Onderwijsprogramma van het 5e studiejaar: de afstudeeropdracht (ae5-100)
Het onderwijsprogramma in het 5e studiejaar bestaat uitsluitend uit het afstudeerproject (ae5-100), die is
onderverdeeld in een aantal onderdelen, namelijk:
•
voorbereiding op het afstudeerwerk (literatuurstudie, evt. enkele aanvullende keuzevakken)
•
afstudeerwerk
•
presentatie van het afstudeerwerk (verslag en voordracht)
•
ingenieursexamen
De totale omvang van het programma bedraagt 42 studiepunten.
In het afstudeerwerk wordt concreet invulling gegeven aan een onderwerp op het gebied van de ontwerpaërodynamica of dat van de 'fluid dynamics'. Het karakter van het werk kan analytisch, numeriek of experimenteel
zijn, en zal veelal een combinatie hiervan vertonen, hetgeen mede afhankelijk kan zijn van de aard van het onderwerp
en de aanleg en/of mogelijke voorkeuren van de afstudeerder.
De voorbereiding op het afstudeerwerk is gericht op het komen tot een welomschreven probleemstelling door middel
van een gericht literatuuronderzoek, wat wordt gevolgd door een identificatie van de beschikbare mogelijkheden
gezien aanwezige expertise en faciliteiten (bv. numeriek, experimenteel). Tijdens deze voorbereiding kan er in overleg
toe worden besloten dat het aanbeveling betreft bepaalde kennis aan te vullen in de vorm van een of enkele
keuzevakken.
De presentatie van het werk vindt plaats door middel van een schriftelijke verslaglegging in het Engels (het
afstudeerverslag), de mondelinge presentatie in de vorm van een voordracht en de verdediging van werk en verslag
tijdens het ingenieursexamen. Tevens wordt het in sterke mate gestimuleerd om na te gaan of (en in welke vorm) de
resultaten van het werk geschikt zijn voor publicatie in de internationale wetenschappelijke literatuur, en bij voorkeur
te komen tot een (concept)artikel, geschikt voor publicatie in een wetenschappelijk tijdschrift. Van de studenten wordt
gevraagd dat ze een poster maken van hun afstudeerwerk.
1
86
4E STUDIEJAAR
Afstudeeronderwerpen
Onderstaande onderwerpen betreffen zowel theoretisch als experimenteel werk op het gebied van:
vliegtuigen
•
ontwerp van een vleugelprofiel met grenslaagafzuiging, gebruik makend van zonne-energie
•
ontwerp van een laminair vleugelprofiel met Fowlerklep ten behoeve van een motorvliegtuig uit de general
aviation categorie
•
ontwerp van een fairing voor de vleugel-romp overgang van een zweefvliegtuig
•
analyse van een propellor/vleugelinteractie (theoretisch m.b.v. Euler/Navier-Stokes code), o.a. bij toepassing van
een vleugeltip-propellor
•
experimenteel onderzoek van het slipstroomveld achter en belastingen op een moderne propeller
•
experimenteel en theoretisch onderzoek aan wervelvelden, gegenereerd door grote vliegtuigen
geavanceerde transportsystemen
•
aërodynamisch ontwerpen van wegvoertuigen
•
ontwerp van vleugels voor Formule 1 en 3 raceauto's
meettechnieken
•
ontwikkeling van een traverserende zoghark met elektronische drukopnemers t.b.v. weerstandsmetingen
•
ontwikkeling van PIV-meettechnieken t.b.v. kwantitatief stromingsveldonderzoek achter windtunnelmodellen
Onderstaande onderwerpen betreffen zowel theoretisch als experimenteel werk op het gebied van:
grenslaagstromingen en turbulentie
•
turbulentiemodellering van grenslagen, zoggebieden en shear layers
•
instabiliteit, omslag en beginfase van de turbulente grenslaag
•
verstoringen in een laminaire grenslaag veroorzaakt door storingen in de buitenstroming
•
het gebruik van stabiliteitsgegevens en opslingeringsberekeningen voor het bepalen van omslag van de grenslaag
•
experimenteel onderzoek aan schokgolf-grenslaaginteracties
•
experimenteel onderzoek naar grenslaagtransitie in hypersone stromingen
•
tomografische detectie van dichtheidsfluctuaties in een gasstraal
•
invloed compressibiliteit op thermische recovery in grenslagen
topologie van complexe stromingen met loslating
•
theoretisch/numeriek onderzoek naar de topologie van drie-dimensionale loslatingstructuren
•
topologie van ‘juncture flows’
‘fluid-structures’ interacties
•
‘galloping’ oscillaties
•
stroming door dunne vervormbare buizen (ader)
•
‘smart wing’ project (i.s.m. prof. De Borst)
supersone en hypersone stromingen met ruimtevaarttoepassingen
•
hypersone stroming over kleppen, roeren en langs knikken in de contour (ramp flow)
•
experimenteel/numeriek onderzoek van de stroming bij plug nozzles; invloed op de prestaties
•
DART project: LR faculteitsproject gericht op het bouwen, testen en vliegen van een herbruikbaar re-entry
voertuig; bestudering van de aërodynamische aspecten
•
basisstroming achter raketten Europees (ESA) onderwerp in het kader van de Future Launchers Technology
Program (FLTP), betreffende de interactie van raket uitlaatstroming met de buitenstroming.
computational Fluid Dynamics
•
numerieke bepaling van de stroming om transsone vleugelprofielen met behulp van een Euler code gekoppeld aan
grenslaagmethoden
•
numerieke modellering van stromingen met reële gaseffecten
•
ontwikkeling van een twee-dimensionale/axiaalsymmetrische Euler code voor hypersone, chemisch reagerende,
niet-evenwichtsstromingen
•
numerieke oplossingen voor twee-dimensionale grenslagen
experimentele methoden voor 3D stromingsdiagnostiek
•
ontwikkeling van de tomografische interferometrie meetmethode voor compressibele stromingen
•
ontwikkeling van de hittedraadmeettechniek, ook o.m. voor toepassing in compressibele stromingen
•
Laser-Doppler snelheidsmetingen: meettechniek, ruimte- en tijdcorrelaties, snelheidsbias
•
ontwikkeling van thermografische Infrarood technieken voor (kwantitatief) onderzoek van de schuifspanning en
warmteoverdracht in grenslagen.
87
A
E
R
O
D
Y
N
A
M
I
C
A
P
R
E
S
T
A
T
I
E
L
E
E
R
4E STUDIEJAAR
II. PRESTATIELEER
Het werkterrein van de leerstoel omvat de volgende gebieden:
1.
2.
3.
4.
5.
Prestatieleer, voortstuwing, geluid en emissies,
Vliegtuigexploitatie, optimalisatietechnieken, luchtverkeersleiding, veiligheid en certificatie,
Concept- en voorontwerpstudies.
Helikopter aërodynamica, vliegmechanica, aëro-elasticiteit,
Spin-off onderzoek.
Het gemeenschappelijke element in al het onderwijs en onderzoek van de leerstoel is het feit dat steeds het vliegtuig
in zijn geheel wordt beschouwd. De resultaten van vele afzonderlijke disciplines (zoals aërodynamica, constructies,
voortstuwing, regeltechniek, vliegtuigsystemen, enz.) worden bijeengebracht, en in onderlinge balans ingezet voor het
oplossen van problemen die betrekking hebben op het complete vliegtuig als onderdeel van een groter
transportsysteem. Zowel concept/voorontwerpstudies als exploitatievragen vallen binnen dit gebied, dat vaak wordt
aangeduid als "het geïntegreerde systeemniveau" van de luchtvaarttechniek.
De leerstoel Prestatieleer richt zich niet zozeer op zuiver wetenschappelijke of zeer specialistische loopbanen (hoewel
ook die voorkomen onder de afgestudeerden), maar bereidt vooral voor op praktische ingenieursfuncties in
luchtvaartbedrijven en in andere industrietakken.
Een ingenieur fungeert in een dergelijke beroepspraktijk als intermediair tussen de technische praktijk enerzijds en de
technische wetenschap anderzijds. Een ingenieur dient in die situaties dus meer te zijn dan een technische
wetenschapper.
•
Hij/zij dient een solide, behoorlijk diepgaande kennis te bezitten van de fundamentele bèta-wetenschappen
(wiskunde, mechanica, fysica, computergebruik e.d.) en de algemene ingenieursvakken (stromingsleer,
sterkteleer, thermodynamica, meet- en regeltheorie, materialen e.d.).
Op een breed gebied van de techniek moet men hebben gezien hoe deze fundamentele kennis wordt toegepast in
concrete situaties. Als "oefening" in dit opzicht dienen de typische L&R-vakken (zoals vliegtuigaërodynamica,
vliegmechanica, vliegtuigconstructies, e.d.) die alle hun oorsprong hebben in de confrontatie van algemene irvakken met de specifieke producteisen van het L&R-gebied.
Om die reden moet een ingenieur feeling hebben voor de technische praktijk en de dwarsverbanden doorzien
tussen praktijk en theorie: zonder enige praktijk- en productkennis zou de genoemde "confrontatie" onmogelijk
zijn.
Op basis van deze ervaring moet men zich snel, zelfstandig in kunnen werken in steeds wisselende
probleemstellingen, ook op gebieden die niet direct voorkomen in het vakkenpakket dat tijdens de studie is
gekozen.
Tenslotte moet men goed kunnen functioneren in een bedrijfsomgeving. Dit stelt eisen aan taal- en
rapportagevaardigheid, inzicht in bedrijfssituaties, inzicht in de "context" van het ingenieursberoep, enz.
•
•
•
•
Leerstoelpersoneel
Hoogleraar
prof.dr.ir. Th. van Holten
85301
Deeltijd hoogleraar
prof.ir. J.P. van Buijtenen
82186
ir. J.A. Melkert
dr.ir. H.G. Visser
ir. R. Slingerland
dr. M.D. Pavel, M.Sc.
85338
82095
85332
83992
tel. 85176
fax. 83444
Toegevoegd Onderzoekers/Docenten
82088
ir. M.F. Astaburuaga
81486
dr. H.J. Blaauw
82088
ir. K.H.M. Boonen
83992
ir. R. Chin
85643
ir. J.C. Holierhoek
85132
ir. H. Komduur
85368
ir. J.A. Krijnen
85368
ir. T.J. Mulder
85132
ir. R.A.A. Wijnen
88
Secretariaat
kamer 10.10
ing. M. Haanschoten
ing. D.M. van Paassen
81486
82067
4E STUDIEJAAR
Het 4e-jaars college- en oefeningenprogrammma van de leerstoel kan worden gekarakteriseerd als een voortzetting en
verdieping van de basisstudie op een breed front. Er wordt nog geen specialisatie nagestreefd in een specifieke
richting.
De doelstellingen van het 4e-jaars college- en oefeningenprogramma zijn, kort samengevat:
1.
2.
3.
4.
Verdere versteviging van de fundamenten van de ingenieurswetenschappen op een breed gebied,
Vaardigheid opbouwen in het toepassen van technisch-wetenschappelijke methoden op een groot aantal terreinen,
Inzicht krijgen in de technische praktijk, en in de dwarsverbanden tussen theorie en praktijk.
Begrip krijgen voor de context van het ingenieursberoep en voor de bedrijfsmatige beroepsuitoefening.
Code
Vakken
Colleges
Sp
4/2/2/0
4/0/0/0*
0/4/0/0*
0/0/4/0
0/4/0/0
0/4/0/0**
2/2/0/0**
4/0/0/0
2/2/0/0
0/4/0/0
3
2
2
2
2 (exclusief practicum)
2
2
2
3
2
2/2/0/0
0/0/2/0
3
1.5
3/0/0/0
3/0/0/0
nog niet bekend
0/2/2/0
2
2
1.5
4 (niet in 2001-2002)
3
Sterkte en constructies
ae4-628
Ontwerp composiet vliegtuigen
ae4-729
LR materialen II
ae4-930
Aero-elasticiteit
0/0/2/2
0/0/4/0
0/0/2/2
2
2
2
Aerodynamica
ae4-144
ae4-143
ae4-170
0/0/0/4
2/2/0/0
0/4/0/0
2
2
2
Ontwerpen / vliegmechanica
ctme5147
Windenergieconversiesytemen
ae4-294
Luchtverkeersleiding
ae4-393
Avionica I
0/0/2/2
2/2/0/0
4/0/0/0
2
2
2
Ruimtevaart
ae4-S01
ae4-S38
0/2/2/0
0/0/2/2
2
2
KERNVAKKEN (18 studiepunten)
ae4-211
ae4-212
ae4-213
ae4-214
ae4-301
ae4-870
ae4-873 I
ae4-711
wi4 051tu
wm0324lr
*
**
Vormgeving en gebruik v. vliegtuigen
Optimalisatie vliegtuigprestaties
Vliegmech. van hefschroefvliegtuigen
Voortstuwing, geluid en emissies
Dynamica en best. van vliegtuigen
Beweging van raketten
Astrodynamica (deel I)
Inleiding operationele research
Ethiek van de techniek
één van beide vakken is verplicht
één van beide vakken is verplicht
KEUZEVAKKEN (7 studiepunten)
Wiskunde
wi4 008tu
wi4 027tu
1
Complexe analyse
Partiële differentiaalvergel. (dl. C)
Fysica (incl. regeltheorie)
et4039
Analoge signaal bewerking
et4235
Digitale signaal bewerking
ide 345
Toegepaste elektronica
tn 3673
Theoretische natuurkunde b.o.
wb3200*
Inleiding mechatronica
* gelieve contact op te nemen met de leerstoelhouder
Transsone aerodynamica
Hypersone aerodynamica
Voortstuwing raketmotoren
Bemande ruimtevaart
1
89
P
R
E
S
T
A
T
I
E
L
E
E
R
P
R
E
S
T
A
T
I
E
L
E
E
R
4E STUDIEJAAR
Code
Vakken
Colleges
Sp
FLIGHT MECHANICS EXERCISE (4 studiepunten)*
ae4-201
Oefening in zelfstandig (evt. literatuur-) onderzoek,
simulatie of ontwerp. Onderwerp in overleg gekozen,
bijv. in het kader van contractwerk voor de industrie.
4
ae4-001
13
Opmerking: in overleg met de docent kan enigszins afgeweken worden van het bovenvermelde pakket kern- en
keuzevakken. Zie ook complete tabel van kern- en keuzevakken van alle leerstoelen.
*
Voor inlichtingen over het Flight Mechanics Exercise kan men terecht bij ir. K.H.M. Boonen, Kamer 10.01, tel
015/2782088
Het afstudeerjaar wordt besteed aan het afstudeeronderzoek (veelal gesplitst in een voorbereidende opdracht, de
definitieve uitwerking, en het schrijven van een publicatie). Tevens kunnen nog enkele practica/oefeningen worden
afgesproken (bv. korte vliegcursus).
Het 5e jaar dient om vaardigheid te krijgen in het zelfstandig (maar niet solitair) inwerken in een probleem dat
representatief is voor de beroepspraktijk (multidisciplinair), en om te leren oplossingen voor zo'n probleem creatief uit
te werken.
Het gaat weliswaar vaak om een wat meer specialistisch onderwerp, maar toch mag het afstudeeronderwerp
uitdrukkelijk niet worden gezien als specialisatierichting. Bedenk dat het uiterst toevallig zou zijn als men later in zijn
beroep precies op hetzelfde gebied zou worden ingezet. Men dient het afstudeerprobleem te zien als oefenobject,
waarbij men het gehele traject van het "probleem oplossen" intensief meemaakt.
Dit
•
•
•
•
•
•
•
•
traject omvat:
familiarizzatie met het probleem, literatuuronderzoek en overleg met deskundigen, uitmondend in:
plan van aanpak
modellering van het probleem
kwantitatieve gegevens verzamelen
kwalitatieve en kwantitatieve uitwerking, en bepalen van 'model'oplossingen
interpretatie en vertaling naar oplossingen die rekening houden met alle aspecten van de technische praktijk
rapportage (mondeling en schriftelijk), verdediging
publicatie voorbereiden
Bij voorkeur worden de afstudeervraagstellingen ontleend aan lopende onderzoeksprojecten van de leerstoel of aan
contractonderzoek.
Overigens kan op grond van speciale interesse ook een meer individueel onderwerp worden gekozen, bijvoorbeeld in het
geval van afstuderen bij een bedrijf of instituut in binnen- of buitenland.
Voorbeelden van recent of lopend (afstudeer)onderzoek:
Prestatieleer, voortstuwing, geluid, emissies, certificatie
•
bepaling van zijwindlimieten bij landingen op natte banen (opdracht Schiphol)
•
ontwikkeling van geluidsarme vliegprocedures rond Schiphol (opdracht Schiphol en KLM), bijv. delayed flap
approaches, decelerating approach, dual glide slope.
•
ontwerp van een stuurraket (samenwerking Estec)
•
ontwerp van liftfan voor toekomstige F-16 opvolger (samenwerking Stork)
•
ontwerp van voortstuwer voor aërostatisch HALE-voertuig (High Altitude Long Endurance) (opdracht DASA)
•
ontwikkeling programmatuur voor berekening van geluidsbelasting door Airbus vliegtuigen (samenwerking Airbus/
Toulouse)
•
studies ter voorbereiding van meetnet voor bepaling van geluidshinder rond Schiphol (opdracht RLD).
•
prestatie- en geluidscertificatieproeven aan de Eaglet (opdracht Euro-Enaer)
90
4E STUDIEJAAR
P
R
E
S
T
A
T
I
E
L
E
E
R
Vliegtuiggebruik, optimalisatietechnieken, luchtverkeersleiding, veiligheid, economie
•
optimale ontsnappingsmanoeuvres bij windshear
•
optimalisatie van helikopter autorotatie en rejected take-off
•
onderzoek genetische optimalisatietechnieken
•
optimalisatie van free-flight strategieën (samenwerking NLR)
•
ontwikkeling van plannings- en simulatietools voor grondverkeersleiding (samenwerking NLR)
•
ontwikkeling en simulatie van boordapparatuur voor Continuous Descent Approaches (samenwerking NLR)
•
ontwikkeling van analysemethoden voor ongevalsonderzoek, m.n. in-flight break-up (samenwerking Cranfield)
•
theoretische voorspellingsmethoden voor cockpit werkbelasting, en de relatie met ongevallen.
Concept- en voorontwerpen
•
voorontwerp van een vierpersoons uitvoering van de Eaglet (samenwerking Euro-Enaer)
•
conceptstudies F-16 opvolger (samenwerking Stork)
•
voorontwerp van een turboprop uitvoering van de Extra-400 (EA-500, samenwerking Extra GmBh)
•
conceptstudies aerostatische HALE-voertuigen (samenwerking DASA)
•
conceptstudies waterstofvliegtuigen (samenwerking DASA)
•
ontwerp van een geluidsarme propeller voor de Eaglet
Helikopter aërodynamica, vliegmechanica en aëro-elasticiteit
•
windtunnelmetingen aan een helikoptermodel ter bepaling van plaats en sterkte van "side edge vortices"
(samenwerking NLR)
•
theoretische modellering van "side edge vortices" en de daarmee samenhangende rotor-staart interferentie.
•
pilootmodellen voor helikoptersimulatie (samenwerking NLR)
•
aëromechanische modellering van helikopter t.b.v. SIMONA.
•
geluidspredictie van helikopters.
•
aëro-elastische studie aan een nieuwe bearingless rotor (samenwerking Eurocopter)
•
Flutterberekeningen Masquito-helicopter (samenwerking Masquito).
Spin-off
•
aëro-elastische instabiliteiten bij toekomstige off-shore windturbines (opdracht NOVEM, samenwerking met Inst. v.
Windenergie, Energie-Onderzoek Centrum, Stork).
•
simulatiemethoden voor zeer complexe dynamische systemen (off-shore windturbines, robotarmen, e.d.).
•
ontwikkelingsonderzoek condi-cycloon (= stromingsapparatuur t.b.v. aardgasreiniging) (opdracht Stork en Shell).
91
B
E
S
T
U
R
I
N
G
E
N
S
I
M
U
L
A
T
I
E
4E STUDIEJAAR
III.
BESTURING EN SIMULATIE
Het werkgebied van de leerstoel Besturing en Simulatie (B&S) omvat meerdere wetenschappelijke disciplines zoals
systeem- en regeltheorie, cybernetische ergonomie, modelvorming en identificatie, signaaltheorie, stochastiek, realtime simulatie en software engineering. In het onderwijs en onderzoek van de leerstoel zijn zes afstudeerrichtingen
(varianten) ondergebracht waarin deze disciplines een essentiëele rol spelen (met tussen haakjes de projectleiders):
Afstudeervarianten
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
Mathematische modelvorming & identificatie (ir. W.H.J.J. van Staveren)
Toepassing van technieken uit de aërodynamica, en wel met name Computational Fluid Dynamics voor de
ontwikkeling van dynamische modellen voor de beschrijving voor het gedrag van aeroelastische lucht- en
ruimtevoertuigen. Model-identificatie uitgaande van metingen van dynamische responsies op stuursignalen en
verstoringen in de vlucht.
Real Time simulatie & software engineering (dr.ir. M.M. van Paassen)
Vluchtsimulatie: het ontwerp en gebruik van simulatie systemen en software technieken om simulaties op ware
tijdschaal (in ‘real time’) mogelijk te maken.
Vliegtuigbesturing & handling qualities (ir. S. Bennani)
Multivariabel ontwerp van fly-by-wire besturingssystemen voor de automatische besturing en handbesturing
uitgaande van verschillende regeltheoretische benaderingen. Ontwerpeisen voor goede cybernetische
eigenschappen: Pilot-Induced Oscillations (PIO)-vrije ontwerpen van fly-by-wire besturingssystemen.
Mens-Machine systemen & flight deck ontwikkeling (dr.ir. M.M. van Paassen & dr.ir. M. Mulder)
Het onderzoek van de interactie tussen de mens en het lucht- of ruimtevoertuig, zowel in handbesturingstaken
als monitoring taken, en de ontwikkeling van mens-vriendelijke interface oplossingen om deze interactie te
verbeteren. Het ontwerp en de evaluatie van geavanceerde 3D/4D tunnel displays, intelligente interfaces.
Avionica & luchtverkeersleiding (dr.ir. M. Mulder)
De ontwikkeling van boordsystemen voor de vliegtuig-navigatie, -besturing en -management in huidige en
toekomstige luchtverkeersleidings omgevingen als Free Flight. Sensor fusion, data acquisitie en management.
Het ontwerp, plannen, en gebruik van luchtruimtestructuur, zowel en-route als vlakbij luchthavens. Ontwikkeling
van geluidsarme steile en gekromde aanvliegprocedures voor toekomstige luchthavens.
Dynamica en besturing van ruimtevoertuigen (dr. Q.P. Chu)
Toestandschatten en besturen van satellieten, rendezvous/docking, re-entry guidance en control, flexibele
bewegingen van grote ruimtestations, intelligente besturingssystemen met Fuzzy Logic, non-linear Dynamic
Inversion, dynamica van exotische ruimtesystemen zoals ‘tethers’, intelligente schattingstechnieken voor sensor
failure detection, isolation en data fusion.
De leerstoel kan het best worden gekarakteriseerd als een groep waar theorie hand in hand gaat met het experiment
en de praktijk. De theorie is niet ‘doel op zich zelf’ maar staat altijd ten dienste aan de praktische toepassing in de
hierboven genoemde werkgebieden. Voorbeelden van lopende projecten zijn Airport 2020, Flight Deck 2020 en EnRoute Airspace 2020, Guidance & Control and Cockpit Human-Machine Interface of the ISS Crew Rescue Vehicle,
Robust flight controls, en Airborne Determination of Atmospheric Motion (ADAM). De leerstoel speelt in op de
buitengewoon belangrijke ontwikkelingen op het gebied van het toekomstige luchtverkeer en verkeersleiding (of de
afwezigheid van verkeersleiding!). De ‘2020’ projecten zijn ingebed in een recent Delfts initiatief, het zogenaamde
Airport Development Center (ADC), een interfacultair samenwerkingsverband waar de ontwikkeling van nieuwe
technologieën en methodieken voor de ondersteuning van de verschillende processen rondom grote luchthavens zoals
Schiphol centraal staan.
Dat de praktijk een grote rol speelt blijkt uit het feit dat de leerstoel beschikt over geavanceerde experimentele
faciliteiten, namelijk een modern tweemotorig straalvliegtuig, een geavanceerde vluchtsimulator, een laboratorium
voor onderzoek naar de mens-machine interactie, en een vliegtuiginstrumentatie-laboratorium. Het door de leerstoel
beheerde Cessna Citation II laboratoriumvliegtuig is in eigen beheer omgebouwd tot een vliegend klaslokaal voor
studenten vliegpractica en tot een laboratorium voor de ontwikkeling van vliegproeftechnieken en avionica. Daarnaast
wordt het vliegtuig ingezet voor de evaluatie van nieuwe besturings- en geleidingsconcepten voor toekomstige
generaties van verkeersvliegtuigen.
Een geavanceerde vluchtsimulator is het hart van SIMONA, een interfacultaire onderzoek instituut waar de leerstoel
B&S een belangrijke bijdrage aan levert. Dit belangrijke Delftse instituut is ontstaan uit een initiatief van de leerstoel
B&S. SIMONA is gevestigd in het speciaal ontworpen laboratoriumgebouw naast de Faculteit der Luchtvaart- en
Ruimtevaarttechniek. De vluchtsimulator maakt onderzoek mogelijk op een groot aantal wetenschapsgebieden zoals
besturingseigenschappen (Handling Qualities, HQ), Pilot Induced Oscillations (PIO), menselijke vestibulaire en visuele
bewegingswaarneming, geavanceerde flight deck interfaces en 3D/4D cockpit displays, bemande vluchtsimulatie
technologie en real time software engineering van gedistribueerde en modulaire simulatie systemen.
92
4E STUDIEJAAR
B
E
S
T
U
R
I
N
G
Leerstoelpersoneel
Hoogleraar
85378
Secretariaat
mw. B.M. Markus
ir. S. Bennani
dr. Q.P. Chu
ir. A.M. Kraeger
ir. G. Looye
dr.ir. M. Mulder
dr.ir. M.M. van Paassen
ir. W.H.J.J. van Staveren
dr.ir. J.C. van der Vaart
82674
83586
85867
82094
85368
85370
85314
85376
82781/82597
C. Dam
84090
P. Kraan
85315
ing. H. Lindenburg
83515
ing. A. Muis
85312
R.A.W. van Olden
82781/82597
J. Quartel
83515
A.M. Tak
85311
ing. K. van Woerkom
Promovendi
ir. R.J.M. Bennis
ir. Hermansyah
ir. I. Madani
ir. M. Roza
ir. M.W. Soijer
ir. F.J.P. Vormer
82594
85867
88277
85374
88277
89108
SIMONA
prof.dr.ir. J.H. de Leeuw
ir. O. Stroosma
ing. H.A.P. Cremer
81395
85344
85344
Vliegers
ir. H. Benedictus
ir. K. van Engelen
ir. E.J. Huybregts
ir. H. Koolman
ir. A.M. Kraeger
J. van Osnabrugge M.Sc.
ir. R. Tump
ir. H. van Veen
82094
E
N
S
I
M
U
L
A
T
I
E
82094
82094
82094
82094
85867
82094
82094
85378
82094
Onderwijsdoelen van het 4e en 5e studiejaar
De onderwijsdoelen van het 4e en 5e studiejaar kunnen als volgt worden samengevat:
•
Studenten laten kennismaken met de ‘state of the art’ op het gebied van de regelen systeemtheorie, schattingsen identificatietheorie, simulatietechnologie en de cybernetische ergonomie.
•
Studenten de kans geven theoretische resultaten te toetsen aan de praktijk, door gebruik te maken van
vereenvoudigde laboratoriumopstellingen maar ook van professionele geavanceerde experimentele faciliteiten.
•
Studenten leren samenwerken met anderen in een team, en leren projectmatig te werken. Hier is planning en
bewaking van de projectvoortgang uiterst belangrijk.
•
Studenten naar inzicht en eigen interesse te scholen in het gebruik van moderne ingenieurs ‘tools’ zoals MATLAB,
SIMULINK en programmeertalen als JAVA en C++.
•
Studenten naar inzicht en eigen interesse ervaring te laten opdoen met diverse computersystemen zoals PC’s,
werkstations en zeer snelle real time-computersystemen zoals dSPACE.
Begeleiding tijdens de afstudeerfase in het vijfde jaar gaat in de vorm van projectbesprekingen, intensieve contacten
en samenwerking met binnen- en buitenlandse laboratoria, universiteiten en industrie.
Studenten in de leerstoel ontvangen in het vierde studiejaar een gedegen theoretische en praktische scholing ter
voorbereiding op het afstudeerproject dat wordt uitgevoerd in het vijfde studiejaar.
Het programma in het vierde jaar bestaat uit:
•
Kerncolleges die verplicht zijn voor alle studenten.
•
Kerncolleges die voor studenten in de Luchtvaarttechniek en studenten in de Ruimtevaarttechniek verschillend
zijn.
•
Keuzevakken afhankelijk van het gebied waarin de student het afstudeerproject wil gaan uitvoeren.
Studenten met belangstelling en aanleg kunnen in aanmerking komen om een beperkt aantal uren vlieginstructie te
volgen.
93
B
E
S
T
U
R
I
N
G
E
N
S
I
M
U
L
A
T
I
E
4E STUDIEJAAR
Code
Vakken
Colleges
Sp
L
R
0/4/0/0
3
x
x
0/4/0/0
3
x
x
4/0/0/0
4/0/0/0
4/0/0/0
0/4/0/0
2
2
3
2
x
x
x
x
x
x
x
x
0/0/0/4
3
x
-
0/0/0/4
3
x
-
0/4/0/0
3
-
x
0/0/4/0
3
-
x
KERNVAKKEN voor studenten L en R (15 studiepunten)
ae4-301
ae4-304
ae4-393
ae4-711
wi2 056lr
wm0324lr
Dynamica en besturing van vltgn
(inclusief practicum ae4-301P)
Vliegtuig remous responsies
Avionica I
Systeemtheorie I
KERNVAKKEN voor studenten L (6 studiepunten)
ae4-360
ae4-361
Aerospace human factors
Vluchtsimulatie
KERNVAKKEN voor studenten R (6 studiepunten)
ae4-305
ae4-399
Standregeling van ruimtevoertuigen
Dynamica en besturing van ruimtevoertuigen en ruimtesystemen
ae4-001
13
AANBEVOLEN KEUZEVAKKEN PER AFSTUDEERVARIANT (8 studiepunten)
1
Uit de voorgaande tabellen volgt dat voor zowel studenten Luchtvaarttechniek als Ruimtevaarttechniek het aantal
studiepunten voor kernvakken 21 bedraagt. Studenten die beginnen met hun doctoraalstudie in de Leerstoel B&S
kiezen bij voorkeur bij het begin van het vierde studiejaar voor een afstudeervariant en worden vervolgens met de
keuze van het afstudeeronderwerp bij het einde van het vierde studiejaar lid van één van de hierboven genoemde
projectgroepen. Afhankelijk van de afstudeervariant (zie pag. 92) worden in onderstaande tabellen aanbevolen
keuzevakken (•) voor de doctoraalstudie in het vierde jaar gegeven. Vakken die behoren tot het kernprogramma in het
vierde jaar zijn aangeduid met κ. Het minimum aantal studiepunten voor de keuze-onderdelen (keuzevakken, practica
of oefeningen) voor zowel studenten Luchtvaarttechniek als voor studenten Ruimtevaarttechniek is 8. Veel studenten
kiezen daarom voor meer dan het minimum aantal studiepunten voor keuzevakken.
Code
Vakken
ae4-151
Num. meth. i.d. vliegtuigaërod. dl. 1
ae4-212
Optimalisatie vliegtuig prestaties
ae4-213
Vliegmech. v. hefschroefvliegtuigen
ae4-214
Vliegtuigvoortstuwing
ae4-294
Luchtverkeersleiding
ae4-303
Geavanc. besturingstechn. van vltg.
ae4-305
Standregeling van ruimtevoertuigen (inclusief practicum ae4-305P)
ae4-360
ae4-361
Vluchtsimulatie
ae4-394
Avionica II
ae4-399
Dynamica en besturing v. ruimtevoertuigen en ruimtesystemen
ae4-S01
1
Colleges
I
*
Afstudeervariant
II
III
IV
V
•
•
Sp
0/0/2/2
4/0/0/0
0/4/0/0
0/0/4/0
2/2/0/0
0/0/4/0
2
2
2
2
2
3
0/4/0/0
3
0/0/0/4
3
κ
κ
κ
κ
κ
•
0/0/0/4
3
κ
κ
κ
κ
κ
•
0/0/0/4
0/0/4/0
2
3
•
•
•
•
κ
0/2/2/0
2
•
•
•
•
•
•
VI
•
•
•
•
•
•
•
•
κ
•
*
Zie pagina 92
94
4E STUDIEJAAR
Code
Vakken
Colleges
Sp
I
1
Afstudeervariant
II
III
IV
V
Faculteit der Informatie-Technologie en -Systemen
et3101
Niet-lineaire dynamische systemen
3/0/0/0
et4094
Modelv. Identif. Sim.
0/3/0/0
et4099
Kennisgest. regelsystemen
0/2/0/0
et4096
Adapt. processen
3/0/0/0
et4101
Optimalisatie in syst.- en regeltechn. 0/0/3/0
in2 014
Software Engineering
n.n.b.
(+pract. 90 uur)
wi3 031
Niet-lineaire optimalisering
0/0/4/4
wi4 005tu Klassieke Analyse B.O. Wavelets
0/4/0/0
wi4 040
Opt. besturingstheorie en praktijk
0/0/4/0
1.5
2.5
2
2
2
5
•
•
•
•
•
•
4
4
4
•
•
•
•
•
Faculteit der Technische Natuurkunde
tn 2544
Systemen en signalen
tn 2563
Stochastische Signaalanalyse
tn 3213
Grondslagen der akoestiek
tn 3273
Geluidbeheersing
4/4/0/0
0/0/2/2
2/2/0/0
0/0/2/2
4
4
4
4
•
•
•
•
Faculteit der Ontwerp, Constructie en Productie
wb2306
Cybernetische ergonomie
wb2404/5 Mens-machine systemen
wb2407/5 Bewegingsbesturing van de mens
wb2415
Robuust regelen
0/0/0/4
2/2/0/0
2/2/0/0
0/0/0/4
2
3
3
4
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
VI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
B
E
S
T
U
R
I
N
G
•
•
E
N
S
I
M
U
L
A
T
I
E
•
•
•
•
•
Het 5e studiejaar is geheel gewijd aan het afstudeerproject (ae5-300). Het is het jaar waarin kennis wordt
geïntegreerd en waarin op het gebied van het afstudeerproject een verdieping van kennis tot stand komt.
Voorbeelden van recent, lopend en toekomstig afstudeerwerk in de zes verschillende afstudeerrichtingen (surf naar
www.cs.lr.tudelft.nl) zijn:
Mathematische modelvorming & identificatie
• Het ontwikkelen van het aerodynamische model van het Crew Rescue Vehicle (CRV) voor het International Space
Station (i.s.m. ESA/ESTEC)
• Ontwikkeling van aero-elastische modellen voor vluchtsimulatie en besturingssysteemontwerp (onderdeel van MOU
met Universiteit van Minnesota, USA)
• De ontwikkeling van ADAM, een modulair en zeer nauwkeurig instrumentatiesysteem voor vliegproeven
• Detectie van 'gravity waves' vanuit de lucht met behulp van traagheidsnavigatie en satelliet navigatie en niet
lineaire Kalmanfiltertheorie (opdracht van SHELL)
• Niet lineaire, adaptieve Kalman filters en smoothers voor baanreconstructies met zeer grote nauwkeurigheid
• Software-omgeving voor real-time en post-flight flight test data analysis (PROCESS, Codex)
Real time simulatie & software engineering
• Ontwerp van modulaire en reconfigureerbare vluchtsimulatiesystemen (SIMNED, Nederland)
• Toepassing van 'virtual reality' voor vluchten ATM (Air traffic Management) simulaties
• Gedistribueerde simulatie van luchtverkeer en luchtverkeersleiding met vluchtsimulatoren, vliegtuigen en
luchtverkeersleidingsstations (i.s.m. Eurocontrol)
• Ontwikkeling van een gedistribueerde, modulaire software-omgeving van een nieuwe generatie voor real-time
simulaties met hardware componenten, software componenten en via HLA gekoppelde deelsystemen (DUSIME,
DUECA)
• Gedistribueerde simulatie van de toekomstig luchtverkeer omgeving Free Flight m.b.v. STANS (i.s.m. Eurocontrol)
• Potentie van geavanceerde vluchtsimulatoren (zoals de SIMONA vluchtsimulator) voor de detectie en predictie van
PIO (in samenwerking met BOEING)
• Berekening van aero-elastische helicopter responsies op 3D atmosferische turbulentie velden
1
Zie pagina 92
95
B
E
S
T
U
R
I
N
G
E
N
S
I
M
U
L
A
T
I
E
4E STUDIEJAAR
Vliegtuigbesturing & handling qualities
• Toepassing van 'predictive control' voor de final approach in wind-shear
• Ontwerp van automatisch landingssysteem voor grote vliegtuigen m.b.v. multivariabele robuuste regeltheorie (in
Europees project REAL)
• Criteria voor 'PIO (Pilot Induced Oscillations) vrije' besturingssystemen, ontwerp van de bijbehorende
besturingssystemen (in Europees samenwerkingsverband GARTEUR)
• Methode voor de berekening van de 'worst case' voor regelsystemen ten gevolge van modelfouten en stochastische
verstoringen (in Europees samenwerkingsverband GARTEUR)
• Ontwerp van ‘task oriented' besturingssystemen voor UAV's (i.c. onbemande helicopter)
• Reconfigurerende regelsystemen (in Europees universitair 'Aerospace Network')
• Ontwerp van 'Fly-by-Wire' besturingssysteem voor Cessna Citation laboratoriumvliegtuig (binnen LIFTT consortium
met o.a. Empire Test Pilot School, UK)
Mens-Machine systemen & flight deck ontwikkeling
• Visualisatie van tijd-informatie (4de dimensie) in 3D 'tunnel-in-the-sky' displays (i.s.m. Wright State University,
USA)
• Geavanceerde cockpit crew interfaces voor een Free Flight luchtverkeer omgeving (opdracht Barco Avionics, B)
• De ontwikkeling van een Cockpit Display of Traffic Information (CDTI) (i.s.m. Boeing, USA)
• Displays en interfaces voor toekomstige en-route taken als Station Keeping (i.s.m. Eurocontrol, F)
• Intelligente, adaptieve cockpit interfaces (in Europees consortium ITEA)
• Ecologisch ontwerp van interfaces (cockpit displays) voor energie-management voor steile, gekromde naderingen
met minimale geluidbelasting
• Ontwikkeling en evaluatie van de mens-machine interface van de Crew Rescue Vehicle (i.s.m. ESA/ESTEC)
• Ontwikkeling van 'causale modellen' voor de berekening van vliegveiligheid en de risico's voor derden op de grond
(RLD, Luchthaven Schiphol)
Avionica & luchtverkeersleiding
• Ontwikkeling van de systeemarchitectuur voor toekomstige avionicasystemen (i.s.m. Barco avionics (B))
• Toepassing van kunstmatige intelligentie in waarschuwingssystemen (in een Europees consortium ITEA)
• Modellering en integratie van toekomstige onboard waarschuwingssystemen met ‘intelligent agents’ (in een
Europees consortium)
• Ontwerp en de evaluatie van ‘collision avoidance’ en ‘separation assurance’ boordsystemen (i.s.m. Eurocontrol en
NLR)
• Ontwerp en in-flight evaluatie van een flight director voor micro-g parabolische vluchten
Dynamica en besturing van ruimtevoertuigen
•
Ontwikkeling van een simulatie tool van de Infrared Space Observatory (ISO) satelliet (i.s.m. ESA/ESTEC)
•
Ontwikkeling van simulation tools voor space vehicles (X-38, ARD, Mass Express, DART, ATV, ISO), (ESA/ESTEC)
•
Modellering en simulatie van een 'Star Tracker' optical head system
•
Ontwerp en ontwikkeling van verbeterde besturingsalgoritmes voor de standstabilisatie van de DELFI micro
satelliet
•
Ontwerp van een intelligente fuzzy logic standstabilisator voor de ISO satelliet (i.s.m. ESA/ESTEC)
•
Ontwikkeling van experimentele faciliteit voor 3D beproeving van satelliet stand stabilisatie en
besturingssystemen
•
Ontwerp en ontwikkeling van een flush airdata systeem voor grote invalshoeken m.b.v. windtunnel test, CFD en
identificatie
•
Ontwikkeling en toepassing van een fuzzy logic adaptief Kalman filter voor de detectie en isolatie van defecte
sensoren
•
Ontwerp van adaptive FL control met reinforcement learning voor ATV (ESA/ESTEC)
•
Sliding mode benadering met toepassing op adaptive FL control voor X-38 re-entry vehicle (ESA/ESTEC)
•
Regelaars voor aerospace vehicles door toepassing van Non-linear Dynamic Inversion (X-38, ARD, Mass
Express).
De afstudeerprojecten in het bovenstaande overzicht worden bijna altijd uitgevoerd in de context van een project, in
nauwe samenwerking met andere studenten, de wetenschappelijke staf, en in veel gevallen ook met universiteiten,
laboratoria, instituten en industrie buiten de TU Delft.
96
4E STUDIEJAAR
IV.B. INDUSTRIËLE ORGANISATIE
Het afstudeerprogramma Industriële Organisatie maakt onderdeel uit van de leerstoel Luchtvaarttechnische
Bedrijfskunde.
De afstudeerrichting richt zich op de organisatie en het technisch management van industriële bedrijven zowel in de
luchtvaart en ruimtevaart als ook van andere takken van de industrie en de technische dienstverlening. Centraal staan
functies waarbij leiding wordt gegeven aan het ontwerpen en het voortbrengen van producten en aan de besturing
daarvan. Daartoe is naast het technische aspect, kennis nodig van de overige hoofdaspecten: economische, juridische,
sociale en psychologische aspecten. De beoogde functies vereisen het kunnen integreren van de verschillende
inzichten bij het richting geven aan projecten en aan nieuwe ontwikkelingen en bij de besluitvorming.
Het programma voorziet in het uitbouwen van kennis van en inzicht in de verschillende disciplines, betrokken bij de
organisatie en het technisch management en het verwerven van kunde om deze kennis naar behoefte en in de juiste
samenhang toe te passen bij het oplossen van vraagstukken op het vakgebied. De integratie van kennis en kunde
wordt in een reeks practica, waaraan in werkgroepverband wordt deelgenomen, geoefend. Veel aandacht wordt
besteed aan het ontwikkelen van kwalitatieve en kwantitatieve modellen voor de analyse en het ontwerpen van
processen en voor de besluitvorming.
De student maakt een keuze uit één van de twee keuzevarianten; de organisatie van het produceren en de organisatie
van het ontwerpen. Beide varianten sluiten aan bij de functies in de praktijk en bij het onderzoek van de sectie. De
keuze hangt primair af van de belangstelling van de student om zich op één van beide trajecten meer specifiek voor te
bereiden. De keuzevarianten beogen de bijbehorende technische, organisatorische en informatietechnische aspecten
verder te verdiepen alsmede de wiskundige achtergronden inclusief de mogelijkheden tot simulatie.
In het programma zijn periodes voor praktisch werk opgenomen die aansluiting geven bij de oefeningen in
werkgroepverband en waarin gericht enkele opdrachten worden uitgevoerd. Als voorstudie op het afstuderen wordt
een literatuuronderzoek uitgevoerd. Beiden, literatuurstudie en afstudeeropdracht, hebben tot doel het systematisch
en gestructureerd leren verrichten van onderzoek op het vakgebied. De afstudeeropdracht vindt plaats in het
bedrijfsleven op een voor die bedrijfssituatie relevant onderwerp, bij voorkeur aansluitend bij het
onderzoekprogramma binnen de sectie. Aandachtsgebieden hierbij zijn:
• Methoden en middelen voor het inrichten van de productieprocessen en de processen in de productontwikkeling.
• Besturings- en informatiestructuren voor het primaire proces in de verschillende bedrijfssituaties, in het bijzonder
betreffend product data en product data management.
• De inzet van informatietechnologie in relatie tot de organisatiestructuur in het productspecificatietraject, het
orderspecificatietraject en in de fabricage.
• Methoden en 'gereedschappen' voor de afstemming van markteisen, productontwerp, fabricage, assemblage en
after sales service.
Eindtermen
• Kennis op het gebied van conceptueel ontwerpen van de primaire bedrijfsprocessen.
• Kunnen toepassen van genoemde kennis op concrete vraagstukken.
• Een proeve van vaardigheid in het analyseren en oplossen van complexe vraagstukken op het vakgebied.
• Kunnen werken in teamverband in een wetenschappelijke omgeving alsook in een praktijksituatie.
• kunnen onderbouwen van keuzes.
• Mondelinge en schriftelijke uitdrukkingsvaardigheid bij het houden van voordrachten en rapportage in
rapportvorm.
• Verantwoordelijkheid kunnen dragen voor verricht onderzoek en de presentatie en verdediging daarvan.
Leerstoelpersoneel
Hoogleraar
prof. ir. H. Bikker
82711
Ir. R. Dekkers
ir. B.R. Meijer
ir. F.P.M. Sopers
ir. H.P.M. Veeke
Ir.L.N.J. van der Velde
83153
86876
85343
82706
86580
Secretariaat
C.M.P. de Wilde
Bureau Onderwijs
mw. Suzan. D.W.M. van der Meer
mw. Dorothea J.W.M.Brouwer,
Blok IV, 3e etage
tel. 83152
fax 83910
87428
83302
97
I
N
D
U
S
T
R
I
Ë
L
E
O
R
G
A
N
I
S
A
T
I
E
I
N
D
U
S
T
R
I
Ë
L
E
O
R
G
A
N
I
S
A
T
I
E
4E STUDIEJAAR
De colleges en oefeningen in het 4e studiejaar zijn gericht op verbreding en verdieping van de basisstudie. De
doelstellingen zijn, kort samengevat:
• Verdere verdieping van de ingenieurswetenschappen op het vakgebied.
• Verbreding van inzicht in andere relevante wetenschappen in de ingenieurspraktijk.
• Integratie van kennis gebaseerd op verschillende wetenschappelijke deelgebieden.
• Het opbouwen van vaardigheid in het toepassen van technisch wetenschappelijke methoden bij de analyse van
bedrijfskundige vraagstukken op een groot aantal terreinen.
• Inzicht krijgen en ervaring opdoen in de industriële praktijk en in de verbanden tussen theorie en praktijk.
• Begrip en ervaring krijgen t.a.v. de context van het ingenieursberoep en de bedrijfskundige beroepsuitoefening.
Code
Vakken
Docent
College
Sp
4/0/0/0
2/0/0/0 of
2
1)
2
1
Meijer
Ravensteijn
Arnold
Vlot/ v.d. Poel
Bikker/Ten Haaf/Mouris
Koolhaas/Ten Haaf
0/0/2/0
2/0/0/0 óf
0/0/2/0
4/0/0/0
2/2/0/0
4/0/0/0
0/4/0/0
6/0/0/0
0/0/4/0
Keuzevariant Organisatie Produceren
ae4-485
Manufacturing (Eng.)
in 2041 TU
Informatiesystemen en bedrijfsprocessen
wb3407A
logistiek, planning
wb5305
Manager en informatie
wb5415/5
Onderhoudsmanagement
wb5417
Techn. vernieuwing van de fabricage
wi2 064
Beslissingsanalyse
wi4051tu
Inl. Operational Research
wi4070tu
Digitale simulatie A
Laurs
Dietz
Evers
Sopers
Smit
Van Luttervelt
Cooke
Van Maaren
Meelen/Meester
0/0/2/2
3/0/0/0
0/0/2/2
0/2/0/0
2/2/0/0
0/2/2/0
0/0/4/0
2/2/0/0
4/0/0/0
wm0610tu
Elementaire bedrijfseconomie
Storm
wm0722tu
Beginselen Recht
Mendel/Rijlaarsdam
2/0/0/0 óf
0/2/0/0
0/2/0/0
Keuzevariant Organisatie Ontwerpen
ae4-485
Manufacturing (Eng.)
in2041TU
Informatiesystemen en bedrijfsprocessen
in2 025
Inleiding Database systemen
wb2306
Cybernetische ergonomie
wb5415/5
wi2 064
Beslissingsanalyse
wm0509tu
Bedrijfskundige aspecten van onderzoek
en ontwikkeling
Verbeek
Dietz
Gerhardt
V.d. Helm e.a.
Smit
Cooke
Koolhaas
0/0/2/2
3/0/0/0
0/4/0/0
0/0/0/4
2/2/0/0
0/0/4/0
0/2/2/0
2
3
4
2
1.5
2
2
wm0610tu
Storm
3)
1
wm0722tu
Beginselen Recht
Mendel/Rijlaarsdam
2/0/0/0 óf
0/2/0/0
0/2/0/0
ae4-711
wb5413-b
Analyseren en verbeteren Bedrijfsprocessen
v. Heel
Sopers
wb5413-c
Analyse & Ontwerp van de productieorganisatie; summary
Ontwikkelen Productiesystemen
Bedrijfssociologie
Organisatiepsychologie
Industriële Organisatie A (incl. pract)
Industriële Organisatie B
Meijer
wb5420
wm0404tu
wm0104tu
wm0324lr
wm0504tu
wm0505tu
KEUZEVAKKEN (minimaal 6 studiepunten)
3
2
2
2
2
2
2)
2
3
2
1
1.5
2
2
3
3
3)
1
2
2
1)
Alternatief wb5413-b m.i.v. 2001/2002 is het vak wb3417: Discrete systems: Modelling, Prototyping, Simulation
and Control; Veeke e.a. - 2/2/0/0 - 2 SP
2)
3)
wm0610 TU maakt deel uit van wm0605 TU "Bedrijfseconomie voor ingenieurs (3 SP) - Dolfsma
98
4E STUDIEJAAR
Vakken
I
N
D
U
S
T
R
I
Ë
L
E
Sp
Practica en oefeningen in de werkgroep PTO
(wb0402-1, 2/2/2/2) incl. bijwonen colloquia-
8
Praktisch Werken – Bedrijfspracticum (wbo403-3)
10
Totaal aantal studiepunten 4e jaar: 42
N.B.
Alvorens tot de practica en oefeningen van de werkgroep en het praktisch werken te worden toegelaten moeten de
oefeningen van het kandidaatsprogramma inclusief de Ontwerp-/Synthese oefeningen in het 3e studiejaar zijn
voltooid. Van de vakken van het 2e en 3e studiejaar mogen niet meer dan drie vakken ontbreken en per studiejaar
voor één vak een vijf zijn behaald.
Het is voor de ingenieur van het grootste belang op een creatieve wijze de kennis en kunde vanuit de eigen discipline
en in een open relatie tot andere disciplines toe te kunnen passen op een verscheidenheid van vraagstukken zoals die
zich in het vakgebied, in het bedrijfsleven en in de maatschappij aandienen. De doelstellingen van het 5e studiejaar
zijn in dit kader te plaatsen en zijn kort samengevat:
• Het opdoen van vaardigheid om verworven kennis en kunde toe te passen op actuele vraagstukken.
• Het zelfstandig op zoek gaan naar nieuwe aanvullende kennis en specifieke informatie bij wetenschappelijke
bronnen en bronnen in de bedrijfspraktijk.
• Het leren innemen van een eigen standpunt in complex onderzoek en dat in nauw overleg met deskundigen van
verschillende disciplines.
• Het beoefenen van de mondeling en schriftelijke uitdrukkingsvaardigheid als nodig bij de afstemming tussen
theorie en praktijk, waarbij deskundigen van verschillende niveaus en disciplines hun inbreng hebben.
• Het presenteren en verdedigen van eigen werk.
Bij het literatuuronderzoek als vraagstuk ligt de klemtoon op het stellen van het probleem, het zoeken en analyseren
van kennisbronnen en informatie respectievelijk het structureren en rapporteren van eigen werk.
Bij de afstudeeropdracht ligt de klemtoon op de analyse van een vraagstuk onder vaak moeilijke omstandigheden, wat
betreft de beschikbare informatie, en op het vinden en uitwerken van oplossingen. De onderbouwing van zowel de
analyse als ook de te ontwerpen oplossingen vraagt daarbij extra aandacht evenals de presentatie en verdediging in
wetenschappelijke kring en in de bedrijfssituatie.
Het schrijven van een publicatie in een erkend vakblad over het literatuuronderzoek of het onderzoek in de praktijk zal
zoveel mogelijk worden bevorderd. De student krijgt daardoor een extra mogelijkheid tot het nemen van
verantwoordelijkheid voor eigen werk en het presenteren van de bevindingen in de brede kring van vakgenoten.
Onderwijsprogramma van het 5e studiejaar: de afstudeeropdracht (ae5-400B)
Literatuurscriptie inclusief vooronderzoek (wbo403-4)
Voorbereiding op het afstudeerwerk incl. testcase(wbo403-1) en tentamen(wb0403-2)
Afstudeeropdracht ae5-400B
Doctoraal colloquium en eindbespreking met de afstudeercommissie
8 sp
2 sp
30 sp
2 sp
42 sp
•
•
•
•
•
•
•
•
Quick-scan methoden ontwikkelen voor prioriteitsstelling t.a.v. de productieverbetering.
Ontwerpen van nieuwe organisatievormen in de fabricage, assemblage en distributie.
Optimaliseren van processen voor service en technische dienstverlening.
Verbeteren van processen in het productontwerptraject en de productievoorbereiding.
Optimaliseren van de productstructurering, de productdocumentatie en de configuratiebeheersing.
Introductie van nieuwe besturingsconcepten en informatietechnologie voor de primaire bedrijfsprocessen.
Methoden en middelen ontwikkelen voor kwaliteitsbeheersing, planning en kostenbeheersing in verschillende
bedrijfssituaties.
Technologie-scan methoden ontwikkelen voor de innovatie van de fabricage en de assemblage.
99
O
R
G
A
N
I
S
A
T
I
E
C
O
N
S
T
R
U
C
T
I
E
S
E
N
C
O
M
P
U
T
A
T
I
O
N
A
L
M
E
C
H
A
N
I
C
S
4E STUDIEJAAR
V. CONSTRUCTIES EN COMPUTATIONAL MECHANICS
Kennis op het gebied van dunwandige/lichtgewichtconstructies, de eisen die daaraan door het gebruik worden gesteld
en de invloed van de materiaaleigenschappen op het gedrag van die constructies. Meer specifieke kennis van de
(computer)rekenmethodieken ter bepaling van de sterkte, stijfheid en stabiliteit van, in het bijzonder, de lichtgewicht
constructie.
De ingenieur is in staat op basis van wetenschappelijke inzichten het gedrag van constructies te analyseren en
zelfstandig bijdragen te leveren in de verdere ontwikkeling van de rekenmethodieken, o.a. in de vorm van het
ontwerpen en schrijven van technisch wetenschappelijke programmatuur.
Leerstoelpersoneel
Hoogleraar
prof. dr. J. Arbocz *
prof.dr.ir. A. van Keulen (ma)
Vakature UHD
ir. T.J. van Baten
ir. J.M.A.M Hol
ir. E.L. Jansen
ir. J. de Vries
ir. J.J. Wijker (wo)
ir. G.N. Smits
Promovendi
Gueorguiev, I., M.Sc.
K. Vervenne
85302
84185
81580
85379
82592
86306
81382
85369
Secretariaat
mw. A van Lienden-Datema
tel. 85381
fax. 85337
Technisch Ondersteunend personeel
82019
Th. Douma
87332
L.R.F. Kram
85334
J.J. Staat
82069
82069
* Tot 1 september 2001
Het verdiepen van de kennis op het vakgebied van de dunwandige constructie, numerieke rekenmethodieken en de
achterliggende wiskundige theorieën. Deze kennis is de basis voor de in het vijfde studiejaar uit te voeren
afstudeeronderzoek.
Code
Vakken
Colleges
Sp
KERNPROGRAMMA (29.5 studiepunten)
Wiskunde
wi4 007tu
wi4 008tu
wi4 014tu
wi4 027tu
Fourier-Laplace transf.
Complexe analyse
Numerieke analyse CII + oef.
Part. diff. verg. deel C
0/0/2/2
2/2/0/0
2/2/0/0
0/0/2/0
3
3
4
1.5
Kernvakken
ae4-522
ae4-524
ae4-528
ae4-533
ae4-534
ae4-711
wb1410
wm0324LR
Vliegtuigsterkteleer III
Warmtebel. van vliegt.constr.
Comput. Struct. Anal.
Stab. dunwandige constructies I
Stab. dunwandige constructies II
Continuum Mechanica
4/0/0/0
0/4/0/0
2/2/0/0
0/0/4/2
0/0/0/4
4/0/0/0
0/0/4/0
0/4/0/0
2
2
2
3
2
2
3
2
2/2/2/2
0/0/0/4
0/0/4/0
4
2
2
AANBEVOLEN KEUZEVAKKEN
ae4-535
Optimalisatie van constructies
ae4-684
Versterkte materialen
ae4-729
Vliegtuigmaterialen II
ae4-001
100
13
4E STUDIEJAAR
Het door onder toezicht zelfstandig uitvoeren van een (deel)onderzoek opdoen van onderzoek/ontwerp-ervaring op
wetenschappelijk niveau, gebruik makend van de kennis en ervaring opgedaan in de vorige studiejaren, in het
bijzonder het vierde studiejaar. Het onderzoek sluit bij voorkeur aan op de lopende onderzoekprogramma's van de
leerstoel.
De afstudeeropdracht (ae4-500) omvat 42 studiepunten, onderverdeeld in:
Voorbereidend afstudeerwerk
12 sp
Afstudeerwerk
28 sp
Voorbereiding en eindbespreking met de afstudeercommissie
2 sp
Totaal
42 sp
Bij de toewijzing van elke afstudeeropdracht wordt deze geformuleerd met inachtneming van de volgende richtlijnen:
De voorbereidende afstudeeropdracht bestaat uit:
1. Literatuurstudie
2. Haalbaarheidsstudie
Het afstudeerwerk zelf moet de volgende fases omvatten:
1. Theoretische formulering van het probleem
2. Afleiding van een geschikt wiskundig model
3. Numerieke oplossing m.b.v. een computerprogramma
4. 'Debugging' van het gebruikte computerprogramma
5. Discussie van de verkregen resultaten
6. Conclusies en aanbevelingen
Het afstudeerwerk wordt afgesloten met een afstudeerverslag welke bij voorkeur in het Engels is geschreven.
Afstudeeropdrachten zullen bijvoorkeur onderdeel uitmaken van de onderzoeksprogramma's van de leerstoel.
Survey of research program
The philosophy behind the research program of this group is to concentrate on a limited number of topics for which the
permanent staff has acquired an international reputation and in which fundamental and strategic research of high
quality can be carried out.
Characteristic of the research program of this group is further the attempt to combine expertise in the field of the
subject matter with the use of the advanced tools of information science to develop a computerized simulation
environment making possible an optimal solution of the problem being investigated.
In the following the major research topics are summarized.
Structural Design and Optimization
• Development of design and optimization procedures for specific structural design problems
• Theoretical optimization including multi-level procedures and optimization of structural shape and layout
Stability and Collapse of Imperfect Composite Shells
• Theoretical and numerical studies of the collapse behavior of imperfect composite shells under combined loading
• Development of an International Imperfection Data Bank
• Development of DISDECO (Delft Interactive Shell DEsign COde)
• Development of Probabilistic Design Methods for composite shells
Development of Nonlinear Solution Procedures
• Development of solution algorithms for crack propagation in pressurized fuselages
• Development of solution algorithms for mode jumping
• Development of solution algorithms for crash simulation
Massively Parallel Computing
• Development of Monte Carlo simulation techniques for Reliability Based Design Procedures
• Development of generic, scalable, massively parallel solvers for the mode jumping, crack propagation and crash
simulation algorithms
Thermal Loading of Structures
• Numerical (FEM) modeling of nonlinear transient thermo-structural behavior of space re-entry structures
• Development of thermal test facility and combined experimental/numerical verification of thermo-structural design
problems
101
C
O
N
S
T
R
U
C
T
I
E
S
E
N
C
O
M
P
U
T
A
T
I
O
N
A
L
M
E
C
H
A
N
I
C
S
P
R
O
D
U
C
T
I
E
T
E
C
H
N
O
L
O
G
I
E
4E STUDIEJAAR
VI.
PRODUCTIETECHNOLOGIE
De leerstoel voor Productietechnologie (Pt) vormt met de leerstoelen voor Constructies (CCM) en Vliegtuigmaterialen
(VM) binnen de Faculteit LR de ‘harde’ driehoek die zich richt op het onderwijs, onderzoek en ontwikkeling van moderne
lichtgewichtconstructies. Binnen deze driehoek richt men zich op de ontwikkeling van ontwerpen analysemethodieken,
de ontwikkeling en optimalisatie van hoogwaardige materialen en constructies en de produceerbaarheid daarvan.
Gezien de bemanning, de traditie en kennisontwikkeling moet de leerstoel productietechnologie vooral gezien worden als
de groep die zich bezig houdt met de realisatie, ofwel het concipiëren en materialiseren van vezelversterkte polymeer
producten en constructies. Technieken ter modelering en ter simulatie van productieprocessen met als toetsstenen het
realiseerbare mechanische gedrag en productiekosten zijn bij de leerstoel Pt belangrijke gereedschappen. De leerstoel
heeft een sterkte toepassingsgerichte en door kennis gedreven benadering.
Samenwerking met de industrie wordt bij voortduring gezocht om het onderzoek een realistische en tevens ambitieuze
stimulans te geven. De leerstoel heeft gekozen voor een integrale aanpak van haar onderzoek. Het Laboratorium voor
Materialen en Constructies is daartoe onderverdeeld in specifieke, elkaar deels overlappende en nauw samenwerkende,
onderzoeksecties die in hoofdlijnen of de metallische of de vezelversterkte polymeer constructievormen als leidraad
hebben. Het laboratorium, een ‘academische werkplaats’, beschikt over een zeer complete en moderne uitrusting en
uitgebreide rekenfaciliteiten.
Een belangrijke activiteit van de leerstoel is de ontwikkelde kennis in te zetten voor korte termijn ontwikkelingen van
nieuwe hoogwaardige producten, simulatie- en productieprocessen. Een belangrijke rol speelt daarin het Centrum voor
Lichtgewicht Constructies (CLC), een samenwerkingsverband tussen de Faculteit LR en TNO. Een aantal medewerkers van
het CLC speelt ook een belangrijke rol in het langere termijn onderzoek en het onderwijs van de leerstoel Pt.
Het werkterrein van de leerstoel Productietechnologie omvat de volgende aandachtsgebieden:
• conceptueel ontwerpen en ontwikkelen van composiet producten en daarvoor bestemde fabricagetechnieken
• het ontwikkelen van simulatie en computermethoden voor het ontwerp, analyse en fabricagetechnieken
• ontwikkelen van geavanceerde constructies waarbij m.n. de mechanische en fysische eisen worden vertaald in
materiaaleigenschappen
Het studieprogramma van de leerstoel is gericht op het ontwikkelen van kennis en vaardigheden op bovengenoemde
aandachtsgebieden. Het doel van het programma is het opleiden tot een ingenieur die in staat is problemen op te
lossen en nieuwe oplossingen te bedenken met betrekking tot de uitvoering en produceerbaarheid van composiet
producten en constructies.
Het werkterrein van de leerstoel is niet los te denken van het ontwerpen en de selectie en toepassing van
geavanceerde materialen. Daarom verricht de leerstoel haar onderwijs en onderzoek in nauwe samenhang met de
leerstoelen "Vliegtuigmaterialen" en "Constructies en Computational Mechanics".
Het programma moet leiden tot een ingenieur die aan de volgende eindtermen voldoet:
• Kennis op het gebied van conceptueel ontwerpen, fabricagetechnieken en materiaalkeuze
• Kunnen toepassen van bovengenoemde kennis op concrete vraagstukken
• Bewezen vaardigheid in het analyseren en synthetiseren van problemen die passen binnen het vakgebied
• Vaardigheid in het communiceren binnen teamverband
• Beargumenteren van keuzes
• Vaardigheid in het mondeling en schriftelijk weergeven van zijn werkstuk (afstudeerwerk)
• Verantwoordelijkheid kunnen dragen voor het uitgevoerde werk (verdedigen afstudeerwerk).
Profiel van het afstudeerprogramma
Het programma is gericht op de ontwikkeling van kennis en vaardigheden met betrekking tot het ontwerpen en
fabriceren van nieuwe producten en constructies, met de materiaalkeuze als afgeleide. De nadruk van de
afstudeerfase ligt op het ontwikkelen van zelfstandigheid in combinatie met het creatief oplossen van de aangeboden
vraagstukken. De analyse en synthese alsmede de argumentatie van de gemaakte keuzes zijn daarbij belangrijk.
102
4E STUDIEJAAR
P
R
O
D
U
C
T
I
E
T
E
C
H
N
O
L
O
G
I
E
Leerstoelpersoneel
Hoogleraren
prof. dr. ir. Th. de Jong
prof. ir. A. Beukers
81455/87587
85144
Secretariaat
mw. G.C. Wiltjer
tel. 85340
fax. 81151
tel. 85340
fax. 81151
mw. M.J. Peers
dr. ir. O.K. Bergsma
dr. ir. H.E.N. Bersee
dr. ir. C.J.A.R. Vermeeren
ir. E.M. Kouwe
ir. J. Sinke (VM)
ir. J. Buursink (CCM)
85135
88175
85160
85360
85137
88288
Toegevoegde Promovendi en Gastonderzoekers
85304
D.M. Gleich, MSc
85317
ir. L. Krakers
88164
ir. S. Koussious
89489
ir. R. Oosterom
89489
dr ir. Wojciech Swieszkowski
88233
ir. B. Veldman
87317
ir. P. Lisandrin
84015
ir. R.P.l. Nijsen
CLC Onderzoekers en Docenten
86404
ir. A.Brødsjo
82463
ir. W.D. Brouwer
85339
ing. J.H. van Breugel
88306
ir. M.D. Gan
85165
ir. P.A.J. de Haan
88021
ir. M. Labordus
85165
ir. V. van Tooren-Antonelli
86404
ir. E Tromp
87331
ir. S.E.E. de Winter
In het vierde studiejaar worden een reeks verplichte vakken en keuzevakken aangeboden die nodig geacht worden
voor een verdere verdieping en verbreding van de kennis op het werkterrein van de leerstoel. Daarnaast heeft het
vakkenpakket tot doel toe te werken naar een praktisch ingerichte afronding van de studie, in de vorm van het
afstudeerproject (zie onder).
Het grootste deel van de aangeboden vakken en oefeningen zijn verplicht; het resterende deel kan worden benut voor
een zekere specialisatie in de mathematische richting of de ontwerpgerichte richting. Van de geformuleerde
keuzepakketten kan worden afgeweken na overleg met de afstudeerhoogleraar (leerstoelhouder).
In het vakkenpakket van de leerstoel Productietechnologie komen de aandachtsgebieden aan de orde zoals deze
hiervoor zijn beschreven. Het pakket van verplichte vakken bestaat uit vakken die voornamelijk betrekking hebben op
ontwerpen, materialen en productie. De keuzemogelijkheid is aangegeven met twee pakketten waaruit gekozen kan
worden: een pakket met de nadruk op de mathematisch/numerieke zijde van de productieprocessen en een pakket dat
meer gericht is op toepassing van ontwerpen productietechnieken. In overleg met de leerstoelhouder kan hiervan
worden afgeweken.
Code
Vakken
Colleges
Sp
0/0/2/2
0/0/2/2
2/2/0/0
0/4/0/0
0/0/0/4
0/4/0/0
0/0/4/0
4/0/0/0
0/4/0/0
0/4/0/0
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
ae4-485
ae4-496
ae4-627
ae4-632
ae4-684
ae4-686
ae4-729
ae4-711
mk6401lr
wm0324lr
Manufacturing Engineering
Onderhoudstechnologie
Constr. ontwerp en luchtwaardigheid I
Composieten, materialen, constructie
Plaatvervorming in de vltgbw.
LR materialen II
Materiaalkunde II
Ethiek van de techniek voor LR
ae4-651
ae4-652
Stiffness Design Exercise
Strength Design Exercise
1
2
103
P
R
O
D
U
C
T
I
E
T
E
C
H
N
O
L
O
G
I
E
4E STUDIEJAAR
Code
Vakken
Colleges
Sp
Mathematische/numerieke richting
ae4-528
Computerised structural analysis
ae4-533
Stabiliteit van dunwandige constr. I
ae4-737
Thermal control
in4005TU
Industriele automatisering (+ pract.)
wb1400
Plasticiteitstheorie
wb2206
Regeltechniek
wi4 008TU
Complexe analyse
2/2/0/0
0/0/4/2
0/0/2/0
0/0/3/0
0/0/2/2
0/6/0/0
2/2/0/0
2
3
2
2
2
3
3
Fabricage/ontwerp richting
ae4-535 I + II
ae4-537
Ruimtevaartconstructies
ae4-737
Thermal control
et4049
Bedrijfszekerheidtechniek
in3 016p
Productmodellering (+ pract)
mk5291
Niet destructief onderzoek
wb5415/5
2/2/2/2
0/2/2/0
0/0/2/0
0/3/0/0
0/0/0/3
nog niet bekend
2/2/0/0
4
2
2
2.5
1
2
1.5
KEUZEVAKKEN (6 studiepunten)
1
ae4-001
13
Het afstudeerproject is gericht op het toepassen van de verworven kennis en vaardigheden op de gebieden van
conceptueel ontwerpen, fabricage en materiaalkeuze en -bewerking. De nadruk van de afstudeerfase ligt op het
ontwikkelen van zelfstandigheid in combinatie met het creatief oplossen van het aangeboden probleem. De analyse en
synthese alsmede de argumentatie van de gemaakte keuzes zijn daarbij belangrijk.
De beoordeling van het afstudeerwerk vindt plaats aan de hand van de volgende criteria:
• zelfstandigheid
• analytisch en synthetisch vermogen
• selectie van oplossingen op basis van argumenten
• mondelinge en schriftelijke rapportage
• verdediging van het afstudeerverslag
• de voorbereide publicatie
Het 5e studiejaar is gereserveerd voor het afstudeerproject ae5-600. Dit project bestaat uit twee delen: een
voorbereidende afstudeeropdracht (ong. 3 maanden) en de afstudeeropdracht (ong. 7 maanden). De
afstudeeropdracht is inclusief het voorbereiden van een publicatie over het afstudeeronderwerp. De geschatte
tijdsduur voor deze voorbereiding is 2 weken.
De afstudeeropdracht is een vraagstuk op het werkterrein van de leerstoel. Bij voorkeur wordt een onderwerp gekozen
dat past binnen de lange termijn projecten van de leerstoel dan wel een onderwerp in samenwerking met de industrie.
Globaal kunnen de afstudeeronderwerpen worden beschreven met een of meerdere van onderstaande velden:
• productontwikkeling (i.s.m. bedrijf)
• procesontwikkeling (i.s.m. bedrijf)
• processimulatie
• procesoptimalisatie
• nieuwe concepten voor producten, constructies en processen
• onderzoeksprojecten i.s.m. de horizontale leerstoelen zoals “Inflatable structures, Re-entry vehicles en nieuwe
vliegtuigconfiguraties, zoals Blended Wing Body Configurations en Prandtl Planes”.
Bovenstaande thema’s kunnen afzonderlijk gedefinieerd worden voor luchtvaarttoepassingen, voor ruimtevaarttoepassingen en andere sectoren van transport.
1
104
4E STUDIEJAAR
VII.
VLIEGTUIGMATERIALEN
Het programma richt zich op productontwikkeling in relatie tot het ontwikkelen, onderzoeken en toepassen van
geavanceerde materialen in lichtgewicht constructies. De materiaaleigenschappen staan daarbij in nauwe relatie met
productietechnieken, ontwerpconcepten en analytische/numerieke berekeningen. De projecten hebben in het
algemeen een ontwerpgericht karakter: van probleemanalyse, het bedenken van conceptoplossingen, ontwerpen,
berekenen, produceren van componenten, testen in het laboratorium tot en met de analyse van de verkregen
resultaten.
Lichtgewicht constructies zijn in het algemeen opgebouwd uit een grote variëteit aan materialen. De belangrijkste zijn
lichtmetalen, vezelversterkte kunststoffen en vezel-metaal laminaten. De verschillende materialen kennen elk hun
specifieke productiemethoden voor het vervaardigen van onderdelen. Cruciaal zijn vaak de verbindingen om deze
onderdelen tot een product samen te stellen. Het Hechtingsinstituut dat onder de leerstoel valt richt zich daarom op
lijmonderzoek en –toepassing. Ook doet de leerstoel veel onderzoek naar klink- en lasverbindingen. Voor het testen
van proefstukken, componenten en producten maakt de leerstoel gebruik van haar uitgebreide productie- en
testfaciliteiten. Naargelang de interesse en mogelijkheden van de student kan de opdracht een theoretisch of een
meer experimenteel karakter dragen.
De leerstoel heeft een sterke toepassingsgerichte benadering. Inbreng van de industrie uit de transportsector (Boeing,
Airbus, EADS, Fokker Aerostructures, USAF, DAF, Corus, etc.) is essentieel om richting te geven aan het onderzoek,
maar ook om de verkregen resultaten over te dragen zodat rapporten en afstudeerverslagen niet ‘in de kast
verdwijnen’. De leerstoel werkt zowel direct met de industrie samen, als haar instituten: het Hechtingsinstituut (HI)
voor lijmtechnologie en het Fibre Metal Laminates Centre of Competence (FMLC), voor technologie op het gebied van
vezel-metaal laminaten.
Het afstudeerprogramma richt zich op de volgende eindtermen:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
De ingenieur dient inzicht te hebben in de verschillende fundamentele en toepassingsgerichte
materiaaleigenschappen die bij het ontwerpen van lichtgewicht constructies een rol spelen en moet kennis
bezitten van deze eigenschappen voor de verschillende hoofdgroepen van materialen (aluminium legeringen,
composieten, vezel/metaallaminaten).
De ingenieur moet in staat zijn op grond van materiaaleigenschappen, verbindingstechnieken,
ontwerpconcepten en inspectiemethoden (waaronder NDT) zorg te dragen voor de relevante functies en de
‘damage tolerance’ van een lichtgewicht constructie.
De ingenieur dient in staat te zijn materiaalkundige problemen van geavanceerde constructies (zoals
vermoeiing en corrosie) te herkennen en zelfstandig voorstellen ter verbetering te kunnen voorstellen.
De ingenieur moet kennis bezitten omtrent de testmethoden voor materialen en constructies en dient
zelfstandig testprogramma’s te kunnen opzetten die de door hem geformuleerde gegevens kunnen opleveren.
De ingenieur moet in staat zijn op een creatieve wijze kennis van materialen, productieprocessen, verbindingstechnieken en ontwerpconcepten te integreren tot een nieuw product.
De ingenieur moet in staat zijn binnen een industriële, toepassingsgerichte en ondernemingsgerichte
omgeving te kunnen (samen)werken en communiceren (mondeling en in rapportvorm).
De ingenieur dient zich bewust te zijn van de maatschappelijke aspecten van de producten zoals bijvoorbeeld
de milieubelasting en de veiligheid, en moet de kennis en vaardigheid bezitten om in het ontwerp hiermee
rekening te houden.
105
V
L
I
E
G
T
U
I
G
M
A
T
E
R
I
A
L
E
N
V
L
I
E
G
T
U
I
G
M
A
T
E
R
I
A
L
E
N
4E STUDIEJAAR
Leerstoelpersoneel
Hoogleraar
prof.dr.ir. A. Vlot
ir. J. Sinke
ir. T.J. van Baten
dr.ir. T.J. de Vries (TU/EADS)
ir.
ir.
ir.
ir.
ir.
ir.
ir.
J.L.C.G. de Kanter
A.W.H. Klompé
J.J. Homan
A. Kwakernaak (HI)
J.W. Gunnink (FMLC)
R. Alderliesten (TU/FMLC)
P. Hooijmeijer (TU/FMLC)
Assistent in Opleiding
ir. A. van den Berg
ir. M. Hagenbeek
ir. T.W. de Jong
ir. J.J.M. de Rijck
ir. T.C. Wittenberg
ir H.J.M. Woerden
ir. P. van Nieuwkoop
Dipl.Ing. Th. Beumler (EADS/TU)
87158
85137
81580
84186/00494074374875
84186
85134
88230
85253
83611
81593/83611
85492/83611
Secretariaat
mw. M.J. Peers (HI)
84615/85340
fax 81151
82083
ing. B.A. Grashof, chef lab.
88454
ing. N.H. Jalving
86397
M.J.F. Badoux
S.C.H. van Meer
86700
F.G.C. Oostrum
86396
C.G. Paalvast
86395
J.H. Weerheim
85164
ing. D.U.W. Krul
84304
88230
88378
86279
88232
86279
88378
89165/00494074373026
Het 4e-jaars college- en oefeningenprogramma richt zich op een verdieping van de kennis nodig voor het ontwerpen
van producten en het oplossen van praktijkproblemen in de samenhang en de werkomgeving zoals hierboven is uiteen
gezet. Kennis van het constructief ontwerpen, materiaaltechnologie, productietechnologie, verbindingstechnieken en
het productgebruik zal in het 4e jaar eigen worden gemaakt.
Het vakkenpakket van de leerstoel Vliegtuigmaterialen bestrijkt het samenhangende gebied van fundamentele
materiaaleigenschappen, ontwerpen, testmethoden en productie-aspecten. Bovendien zijn vormende keuzevakken
opgenomen met onder andere aandacht voor de levenscyclus van materialen en producten.
Code
Vakken
Colleges
Sp
0/0/2/2
0/0/2/2
2/2/0/0
0/4/0/0
0/0/0/4
0/4/0/0
0/0/4/0
0/0/0/1
0/2/0/0
4/0/0/0
0/4/0/0
2
2
2
2
2
2
2
1
1
2
2
KERNVAKKEN (20 sp)
ae4-485
ae4-496
ae4-627
ae4-632
ae4-684
ae4-686
ae4-729
ae4-730
ae4-736
ae4-711
wm0324LR
106
Constructief ontwerp en luchtw.h.
Composieten, materialen, constr.
Plaatvervorming in de vltgbw.
LR materialen II
LR materialen III
Exp. constructie onderzoek
4E STUDIEJAAR
Code
Vakken
Colleges
Sp
1
KEUZEVAKKEN (8 sp)
In overleg met de hoogleraar kan een keuzepakket voor de mathematische/numerieke richting en de materialen/ontwerp-richting worden samengesteld.
ae4-533
ae4-535 I + II
ae4-537
ae4-737
ae4-765
et4049
in4005TU
mk3411
mk5291
mk6401lr
mk3421
wb1400
wb1406
wb5415/5
Stabiliteit van dunwandige constr.
Thermal control
Techniek en cultuur
Bedrijfszekerheidstechniek
Industr. automatisering (+ pract.)
Breukleer
Niet destructief onderzoek
Materiaalkunde II
Corrosie en bescherming
Plasticiteitstheorie
Exp. Spann. en trill. onderzoek
0/0/4/2
2/2/2/2
0/2/2/0
0/0/2/0
nog niet bekend
0/3/0/0
0/0/0/4
0/0/4/0
nog niet bekend
0/4/0/0
4/0/0/0
0/0/2/2
0/0/2/2
2/2/0/0
3
4
2
2
2
2.5
2
2
2
2
2
2
2.5
1.5
OEFENINGEN (1 sp)
ae4-751
Exp. materiaalonderzoek
1
PRAKTISCH WERKEN (13 sp)
ae4-001
13
In het vijfde jaar vindt de vorming plaats tot een zelfstandig ingenieur die kennis, kunde en ervaring creatief
combineert tot nieuwe processen, nieuwe producten of nieuwe diensten. Dit gebeurt in een realistische werkomgeving,
met werkelijke projecten in samenwerking met stafleden, laboratorium personeel en medestudenten.
Voor het uitvoeren van onderzoek is een goed uitgerust universiteitslaboratorium met computerapparatuur,
productiefaciliteiten en testmachines beschikbaar. Hier wordt fysiek samengewerkt met de industrie en
wetenschappelijke instituten. De opdracht kan een ontwerpkarakter dragen of meer theoretisch of experimenteel van
aard zijn waarbij wordt ingespeeld op de wensen en mogelijkheden van de student.
Criteria afstudeerscriptie
De
1.
2.
3.
scriptie dient de volgende elementen te bevatten:
Omschrijving van de probleemstelling en/of ontwerpspecificaties en de verschillende fundamentele oplossingen
Weergave van de beschikbare relevante literatuurgegevens op het betreffende gebied
Een accurate beschrijving van het testen/of berekeningsprogramma, inclusief gebruikte modellen/inputgegevens,
geteste materialen en testmethoden
4. Een nauwkeurige beschrijving van het productontwerp, de resultaten en meetgegevens
5. Een grondige mechanische en materiaalkundige analyse van de gevonden resultaten
6. Beargumenteerde conclusies met een verwijzing naar de probleemstelling en ontwerpspecificaties
Bij voorkeur is de scriptie in het Engels geschreven.
Het gehele afstudeerjaar wordt besteed aan het afstudeeronderzoek ae5-700, gesplitst in een voorbereidende
opdracht (2 tot 4 maanden) en de afstudeeropdracht (resp. 8 tot 6 maanden).
Het afstudeerproject dient om creatieve en zelfstandige ingenieurs op te leiden. Er wordt (met de vrijheid van een
academie) gewerkt aan een project dat representatief is voor de beroepspraktijk (multidisciplinair).
1
107
V
L
I
E
G
T
U
I
G
M
A
T
E
R
I
A
L
E
N
V
L
I
E
G
T
U
I
G
M
A
T
E
R
I
A
L
E
N
4E STUDIEJAAR
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
108
Het ontwerp en prototypebouw van geavanceerde lichtgewicht auto DutchEVO (in samenwerking met andere TUFaculteiten en TNO).
Het re-entry ruimtevoertuig DART.
Milieuvriendelijk luchttransport bij KLM: luchtschip, nieuwe technologie.
Levensduurbewaking van helicopters voor de KLu.
Smart materials in de Joint Strike Fighter voor Boeing.
De romp van de Airbus A380, bijvoorbeeld het ontwerp van het drukschot van de A380.
Het ontwikkelen van ‘design tools’ voor constructies, waaronder vermoeiing, reststerkte, impact, corrosie
Het ontwikkelen van nieuwe productietechnieken op het gebied van plaatvervorming en verbindingstechnieken
voor samenbouw (o.a. in samenwerking met Fokker Aerostructures.
Het ontwikkelen van nieuwe reparatietechnieken voor Airbus, Boeing en de transportvliegtuigen van de
Amerikaanse luchtmacht
Het ontwikkelen van nieuwe concepten voor vrachtvloeren en liners voor airlines i.s.m. Airbus
Warmtebelastingen van ruimtevaartmaterialen en –constructies i.s.m. Fokker Space en ESTEC
Recyclingstechnieken en levenscyclusanalyse voor composieten en vezel-metaal laminaten
Het modelleren van scheurinitiatie en scheurgroei van klinkverbindingen (o.a. in samenwerking met USAF Air
Force Lab Wright Patterson)
Brandweerstand van vliegtuigen in samenwerking met Europese laboratoria en industrie
Het ontwikkelen van nieuwe NDT technieken voor kwaliteitszorgsystemen en inspecties
Gelijmde constructies inclusief ontwerpen, voorbehandelen en nieuwe lijmsystemen (Hechtingsinstituut), o.a. voor
de Joint Strike Fighter
Ontwikkelen van nieuwe beproevingstechnieken, bijvoorbeeld grote shear/compressieopstelling voor romppanelen
en voor very high velocity impact.
Nieuwe materialen voor trucks (met DAF en Corus)
4E STUDIEJAAR
VIII. ASTRODYNAMICA EN SATELLIETSYSTEMEN
Studenten worden bij de leerstoel Astrodynamica en Satellietsystemen opgeleid in een deelgebied van de
ruimtevaarttechniek. Dit omvat de onderwerpen astrodynamica, beweging van raketten en re-entry voertuigen,
baanberekening van satellieten uit waarnemingen, navigatie in de ruimte, interplanetaire banen, missie analyse,
systeem-aspecten van ruimtevoertuigen, meetsystemen aan boord van satellieten, en de verwerking van metingen die
door, aan of vanuit satellieten zijn verricht. Daarbij wordt vooral aandacht geschonken aan zeer preciese
baanberekeningen en het gebruik van satellietwaarnemingen ten behoeve van zogenaamd aardgericht
ruimteonderzoek. Dit onderzoek omvat onder andere de rotatiebeweging van de aarde, de beweging van de aardkorst,
en het modelleren van het aardse gravitatieveld, getijden, grootschalige oceaan-stromingen en zeespiegelrijzing.
De opleiding heeft een technisch, fysisch, elektronisch en mathematisch karakter, waarin verschillende aspecten van
satellietsystemen en meetinstrumentatie, zowel op aarde als aan boord van satellieten, zijn betrokken. Tevens wordt
veel aandacht geschonken aan het efficient gebruik van rekenmethoden en computersystemen, teneinde de
grootschalige berekeningen die voor de gegevensverwerking zijn vereist te kunnen uitvoeren. In het afstudeerproject
nemen de studenten veelal deel aan het onderzoeksprogramma dat de leerstoel in samenwerking met andere
(nationale en internationale) instituten en instellingen uitvoert. Daarnaast bestaat de mogelijkheid om af te studeren
op onderwerpen met een meer ontwerpgericht karakter. Dit geschiedt meestal in samenwerking met de leerstoel
Systeem Integratie – Ontwerp & Analyse van Ruimtevaartsystemen.
De opleiding richt zich vooral op studenten met interesse voor de ruimtevaart in de ruimste zin van het woord. Doel is
het aanleren van ingenieurs- en onderzoeksvaardigheden door confrontatie met de problematiek van een belangrijk
specifiek deelgebied van de ruimtevaart (astrodynamica), evenals het ontwikkelen van technisch, fysisch,
mathematisch en analytisch inzicht in ruimtevaart-specifieke problemen. Daarnaast beoogt de opleiding inzicht te
verschaffen en belangstelling te kweken voor de wetenschappelijke en maatschappelijke toepassingen van
astrodynamica in andere vakgebieden (Aardgericht ruimteonderzoek). Enerzijds biedt het programma natuurlijk
uitstekende perspectieven voor een carriere binnen instituten, instellingen en bedrijven die zich met
ruimtevaarttechniek en ruimteonderzoek bezig houden. Anderszijds is de opgedane kennis en ervaring, met name het
in teamverband projectmatig werken aan internationale onderzoeksprogramma’s, tevens een goede basis voor een
carriere buiten de ruimtevaartsector.
Leerstoelpersoneel
Hoogleraren
prof.ir. K.F. Wakker
prof.ir. B.A.C. Ambrosius
82065
85173
ir. A.G.A. van der Hoeven
mw. ir. J. van den IJssel
ir. M.C. Naeije
ir. R. Noomen
H.J.D. Piersma
ir. R. Scharroo
ir. W.J.F. Simons
dr.ir. P.N.A.M. Visser
mw. dr. S. Usai
dr. L.L.A. Vermeersen
85217
82086
83831
85377
85367
81483
82043
82595
85870
88272
Secretariaat
Mw. E. Verbarendse
Promovendi
R. Fernandez. M.Sc.
ir. S. Goossens
ir. R. Kroes
Mw. ir. S. Matheussen
R. Riva, M.Sc.
Mw. D.A. Sarsito M.Sc.
tel. 82072
fax. 85322
82043
86221
85217
85163
85870
82086
Het vierde-jaars college- en oefeningenprogramma richt zich op het verdiepen van de kennis op de gebieden:
beweging van raketten en ruimtevoertuigen, satelliettechniek en de toepassing van satellieten voor wetenschappelijk
onderzoek. Deze kennis vormt de basis voor het in het vijfde studiejaar uit te voeren afstudeerproject. Het
onderwijspakket bestaat uit een serie kernvakken en oefeningen, die door alle studenten van deze afstudeerrichting
1
moeten worden gevolgd. Dit pakket wordt aangevuld met een aantal keuzevakken die in overleg met de
leerstoelhouder worden vastgesteld. De samenstelling daarvan hangt mede samen met de keuze van een van de twee
mogelijke afstudeervarianten. Deze worden aangeduid als de mathematisch/fysische richting, die vooral gericht is de
problematiek van (nauwkeurige) satellietbanen en de verwerking van meetgegevens, of de ontwerpgerichte richting
met een accent op missie analyse en systemen.
1
109
A
S
T
R
O
D
Y
N
A
M
I
C
A
E
N
S
A
T
E
L
L
I
E
T
S
Y
S
T
E
M
E
N
A
S
T
R
O
D
Y
N
A
M
I
C
A
E
N
S
A
T
E
L
L
I
E
T
S
Y
S
T
E
M
E
N
4E STUDIEJAAR
MF = mathematisch-fysische richting, O = ontwerpgerichte richting
x = verplicht, o = naar keuze (in overleg met prof.ir. Ambrosius).
Code
Vakken
Docent
Colleges
Sp
MF
O
VAKKEN (28 studiepunten)
ae4-870
ae4-873
ae4-875
ae4-711
wi4 007TU
wi4 014TU
wm0324LR
Astrodynamica I - II
Baanbepaling van satellieten
Fourier en Laplace transf.
Ambrosius
Wakker
Visser
van Heel
Meijer
van Kan
Vlot/van der Poel
0/4/0/0
2/2/2/2
4/0/0/0
4/0/0/0
0/0/2/2
2/2/0/0
0/4/0/0
2
4
2
2
3
4
2
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
ae4-143
ae4-537
ae4-876
ae4-877
ae4-S02
ae4-S12
ae4-S51
ge3121
Hyp. aerodyn.
Aardgericht ruimteonderzoek
Geofysische toep. sat. waarn.
Mechatronica voor de ruimtev.
Systeemaspecten ruimtev.
Electr. info. syst. ruimtevaart
Fysische geodesie
Bannink
Wijker
Naeije/Vermeersen
Vermeersen
Jongkind
Hamann
Jongkind
Klees/Schrama
2/2/0/0
0/2/2/0
0/0/6/0
0/0/0/4
4/0/0/0
0/2/2/0
0/4/0/0
6/0/0/0
2
2
3
2
2
2
2
3
o
o
x
x
o
o
o
x
x
x
o
o
x
x
x
o
ae4-145
ae4-305
ae4-737
ae4-805
ae4-S01
ae4-S38
ge4161
ge4541
tn3613
tn3673
tn4560TU
wi2 056
wi4 006TU
wi4 027TU
High Altitude Aero Thermodynamics
Standreg. ruimtev. deel A
Thermal control
Astronomisch ruimteonderzoek
Voorstuwing raketmotoren
Bemande ruimtevaart
Zeegeodesie & hydrografie (+ pract.)
GPS-puntsbepaling (+ pract.)
Maxwell theorie
Theoretische natuurkunde b.o.
Signalen en systemen
Systeemtheorie I
Speciale functies
Partiele diff. vgl. C
Ivanov
Chu
Van Baten
Israel
Zandbergen
Ockels
Schrama, de Jong
van der Marel
Blanter
Kokkedee
Herweijer
Stoorvogel
de Bruin
van Horssen
4/0/0/0
0/4/0/0
0/0/2/0
0/0/0/2
0/2/2/0
0/0/2/2
2/6/0/0
8/0/0/0
2/2/0/0
0/2/2/0
0/5/0/0
4/0/0/0
4/0/0/0
0/0/2/0
2*
3**
2
1
2
2
3
3
4
4
3
3
4
1.5
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o niet in 2001-2002
o
o
o
o
Visser
3e dim
1
x
o
* in 2001-2002
** inclusief practicum
ae4-875P
Geof. sat. en meetsyst.
STAGE (13 studiepunten)
ae4-001
13
De stage dient bij voorkeur plaats te vinden bij een instituut, bedrijf of instelling waar een of meerdere elementen van
het vakgebied van de leerstoel in de praktijk wordt/worden bedreven. Een verblijf bij een buitenlands instituut, bedrijf
of instelling wordt aanbevolen. Eigen initiatief bij het vinden van een stageplaats wordt aangemoedigd. In sommige
gevallen kan de leerstoel bemiddelen bij het vinden van een stageplaats bij een instituut waar de leerstoel mee
samenwerkt. Het komt regelmatig voor dat de stage uitmondt in een aansluitend afstudeerproject.
Het vijfde studiejaar is gericht op het toepassen van de kennis en vaardigheden die in eerdere studiejaren zijn
verworven. Daartoe dient een individuele onderzoeksopdracht te worden uitgevoerd die wordt gedefinieerd in overleg
met de leerstoelhouder. De nadruk ligt op het ontwikkelen van een technisch/wetenschappelijke werkhouding, het
activeren van analytische vaardigheden en het mobiliseren van creatieve capaciteiten om het aangeboden probleem op
te lossen door middel van en het zelfstandig verrichten van onderzoek. De boordeling van het afstudeerwerk vindt
plaats
aan
de
hand
van
de
volgende
criteria:
diepgang,
zelfstandigheid,
analytisch
vermogen,
technisch/wetenschappelijke argumentatie, mondelinge en schriftelijke rapportage en verdediging van het
afstudeerrapport. Bovendien strekt het tot aanbeveling indien een externe publikatie over het onderzoek wordt
voorbereid.
110
4E STUDIEJAAR
Het gehele afstudeerjaar wordt besteed aan het afstudeeronderzoek ae5-800, gesplitst in een voorbereidende
opdracht (2 maanden) en een afstudeeropdracht (8 maanden). Bij keuze van de mathematisch/fysische richting in het
vierde jaar zal het afstudeeronderwerp bij voorkeur aansluiten bij het lopende onderzoek van de leerstoel. Opdrachten
voor de ontwerpgerichte variant worden in het algemeen opgesteld in overleg met de leerstoel Systeem Integratie –
Ontwerp & Analyse van Ruimtevaartsystemen. Bij de keuze van het onderwerp zal in het algemeen getracht worden
een balans te vinden tussen de belangstelling van de student en de actuele thema’s van het onderzoek van de
leerstoel. Daarbij wordt mede gelet op de mogelijkheden van interne en/of externe begeleiding. Het onderwerp dient
in ieder geval voldoende ‘diepgang’ te hebben. In het kader van de opdracht kan het noodzakelijk zijn dat de student
extra onderwijs volgt. De totale studiebelasting van het gevolgde onderwijs en het uitgevoerde onderzoek komt
overeen met 42 studiepunten.
Hieronder volgen een aantal voorbeelden van recente afstudeeronderwerpen. Voor de duidelijkheid zijn ze
onderverdeeld in een aantal rubrieken die het brede spectrum aan thema’s naar voren brengen.
A
S
T
R
O
D
Y
N
A
M
I
C
A
E
N
S
A
T
E
L
L
I
E
T
S
Y
S
T
E
M
E
N
Verwerking van satellietwaarnemingen
•
Spectral analysis of altimeter data
•
From SLR measurements to crustal motion estimates
•
Earth rotation driven by atmospheric pressure and wind
•
The effect of oceanic loading on station positions
•
Geodetische missies voor het gemiddeld zeeoppervlak en gravitatie
•
Satellite remote sensing data, ocean models and data assimilation for the study of El Niño
•
The computation of crustal deformations from series of network solutions
•
Exploring the limits of GPS for geo-kinematic applications
•
Global ocean tide modeling using satellite altimetry
Banen van aardsatellieten
•
Influence of the attitude mismodelling of eclipsing GPS satellites
•
Orbits of GPS satellites determined from SLR observations
•
Modeling of atmospheric drag acting on geodetic satellites
•
Irregularities in GPS orbits
•
Orbit behavior of geostationary satellites
•
Non-conservative forces acting on LAGEOS-1 and LAGEOS-2
•
Non-dynamic orbit improvement techniques for altimeter satellites
•
Orbit determination from GPS SST observations
•
Surface force modeling for Envisat and GFO
•
TOPEX orbit determination based on GPS observations
•
Orbit decay computation and impact point prediction using NORAD elements
•
Operational estimation and prediction of satellite orbits for near real-time use
•
Development of an ERS orbit error assessment tool
Interplanetaire banen
•
Interplanetary multiple swing-by gravity assist missions
•
Tethered satellites in lunar orbits
•
Design and optimization of interplanetary trajectories
•
Fuzzy boundaries in interplanetary trajectories
•
Low lunar orbit determination from SST to HALO
•
Long-term low lunar orbit perturbations due to the selenopotential and solar radiation pressure
•
The optimization of interplanetary trajectories
•
Lunar transfer trajectory search using Geodyn
•
Optimization of low thrust transfers to Mars using the mutiple shooting method
•
Preliminary design of a guidance law for a Mars aerocapture manoeuvre
•
Global lunar gravity field recovery from SELENE
Ontwerpgerichte onderwerpen
•
Guidance and control for atmospheric re-entry and precision landing of a semi-ballistic re-entry capsule
•
Analysis and definition of integrated concurrent engineering processes in a satellite design office
•
Biomass gas fuel application to gas turbines
•
Design of a generic experiment operation planning tool based on the Rosetta mission
•
Solid propellant de-orbiting for constellation satellites
•
A GNSS navigation performance prediction tool; design and implementation
•
Start-up characterization of a solid fuel ramjet projectile; CFD calculations and test results
•
Design of a solid propellant rocket engine to de-orbit spacecraft from multiple constellations
•
Power model design for the SMART-1 Project Test Bed (PTB)
•
Software development for a low earth orbit GPS receiver
•
Search and rescue with Galileo; a novel approach to near-instananeous localization of emergency beacons
111
E
N
G
I
N
E
E
R
I
N
G
M
E
C
H
A
N
I
C
S
4E STUDIEJAAR
IX.
ENGINEERING MECHANICS
Research areas and goals
Engineering mechanics is a basic engineering science that furnishes indispensable tools and theories for more applied
engineering sciences. The Chair of Engineering Mechanics at Aerospace Engineering focuses on the fundamental
development of analysis techniques in five areas relevant to transportation technology:
Computational Mechanics
Computational mechanics is concerned with the development of accurate computational methods for simulating the
complex mechanical behaviour of materials and structures. The group is actively involved in developing new
techniques in this field, including methods for stochastic analysis, the identification and handling of bifurcations,
adaptive discretization and non-linear finite-element analysis on massively parallel computers.
Mechanics of composite materials
Composite materials offer exciting possibilities for structural design, but bring special challenges in the prediction of
their damage and fatigue characteristics. Research within the group is primarily directed to developing damage-based
models for predicting delamination and matrix-cracking, particularly for fiber-metal laminates such as Glare. These are
being applied to the prediction of fatigue durability and thermal behaviour, as well as the analysis of crack stoppers,
splices and combined buckling/delamination phenomena.
Localization and failure
Under high loading conditions, uniform deformation fields become unstable due to the presence of material
imperfections, leading to strain-localization phenomena. These phenomena are technically important since they act as
a precursor to failure. The group is a leader in the development of numerical methods to capture strain localization,
including enhanced continuum models for removing the physical and mathematical deficiencies that limit conventional
approaches. Sophisticated discretization technologies are also being developed to efficiently capture the evolution of
strain-localization discontinuities.
Dynamics of moving loads
With the development of high-speed rail connections in the Netherlands, predicting the effects arising from breaking
through the relatively low sound barrier in soft soils has become a priority. These effects include both deterioration of
substructure, and increased dynamic loading. Both theoretical and numerical research is being conducted to further
understanding in this area. Theoretical work is also being carried out on the interpretation of the wave-propagation
phenomena using non-destructive testing techniques.
Fluid-Structure Interaction
Fluid-structure interactions have particular relevance for high-speed transportation, as they can result in unfavourable
dynamic response or instabilities which can severely limit the application of a design. Accurate analysis of such
phenomena for realistic structures in either transonic or viscous-dominated flows requires advanced numerical
techniques for both fluid and structural domains, and a sophisticated description of the coupling occurring between the
two. Research on this topic is being performed in a cooperative project with the Chair of Aerodynamics, and is focused
on developing accurate solvers and interface treatments which can be fully exploited in a parallel computing
environment. Subprojects include the development of time-stepping algorithms for the fluid, interface and structure
which minimize energy conservation errors, error estimation and adaptivity in space and time, and efficient treatment
of the multiscale phenomena which emerge in this complex problem.
Chair personnel
Professor
Prof.dr.ir. R. de Borst
Scientific Staff
Dr. M. A. Gutierrez
Ph.D. S.J. Hulshoff
Dr.ir. G. Rebel
Dr.ir. M.G. Tijssens
Ph.D. Students
M.Sc. A. Bordallo Ruiz
Ir. M. Hagenbeek
Dr. A.V. Kononov
Dipl-Ing. C. Michler
Ir. J.J.C. Remmers
Ir. E. Munts
Ir. O.M. Heeres
Ir. A.S.J. Suiker
112
85464
82090
81538
86380
82625
81518
86380
83151
85389
81557
81629
Secretary
Mw. C. Roovers
85460
Fax 2611465
Technical Support
Ing. E.H.H. Thung
81465
4E STUDIEJAAR
Educational goals of the fourth course year
•
•
To provide further understanding of the analytic and numerical techniques commonly applied in Engineering
Mechanics.
To provide a background in the issues and analysis techniques related to the area of research to be pursued in the
fifth year.
Fourth course year program description
The educational program is divided into two specializations: "Numerical methods in solid mechanics", which provides a
background suitable for the first four research areas described above, and "Fluid-structure interaction" which provides
a background for the last. In their fourth year, students follow a common core curriculum, as well as a curriculum
related to their chosen field of specialization. This is supplemented with a number of elective courses, which are
generally chosen to further understanding of the intended fifth-year research area. The elective courses listed below
are only suggested options. With the agreement of the chair, other courses within the TU Delft may also be chosen as
electives.
Code
Course
Lectures
Credits
4/0/0/0
0/4/0/0
0/0/4/2
0/0/4/0
2/2/0/0
0/0/2/0
2
2
3
3
4
1.5
CORE COURSES (15.5 credits)
ae4-711
wm0 324lr
ae4-533
wb1410
wi4 014tu
wi4 027tu
Sustainable development
Ethics and Enigineering for AE
Stability of thin-walled structures I
Continuum mechanics
Numerical analysis CII
Partial differential equations C
CORE COURSES NUMERICAL METHODS IN SOLID MECHANICS SPECIALIZATION (8 credits)
wb1416
ct5142
t.b.a
wb-1440
Numerical methods for dynamics
Non-linear computational mechanics
Advanced finite element techniques
Eng. Opt.: concepts & applications
0/0/2/2
0/0/4/0
t.b.a.
t.b.a.
2
2
2
2
CORE COURSES FLUID-STRUCTURE INTERACTION SPECIALIZATION (9 credits)
ae4-140
ae4-150
ae4-152
ae4-170
ae4-930
Gasdynamics I
Introduction to CFD
Num. meth. for aircraft aerod. II
Boundary layer flows A
Aeroelasticity
0/4/0/0
2/0/0/0
0/2/2/0
0/4/0/0
0/0/2/2
2
1 (niet in 2001-2002, zie p. 129)
2
2
2
0/0/4/0
0/0/2/2
0/0/0/4
3/0/0/0
nog niet bekend
0/0/2/2
0/0/2/2
0/0/2/2
0/0/4/4
0/0/2/2
2/2/0/0
t.b.a.
0/0/2/2
2
2
2
1
2
2.5
4
2
4
3
3
4
3
1
ELECTIVE COURSES (6 credits)
ae4-171
ae4-141
ae4-144
et3 101
in2 099et
wb1406
wb1424A
wb1412
wi3 027
wi4 007tu
wi4 008tu
wi4 017
wi4 037tu
Boundary layer flows B
Gasdynamics II
Transonic aerodynamics
Non-linear dynamic systems
Essentials of C++ programming
Experimental mechanics
Turbulence A
Non-linear vibrations
Variational methods
Fourier and Laplace transforms
Complex analysis
Parallel computing
Tensor analysis
Educational goals of the fifth course year
•
•
•
•
•
To
To
To
To
To
gain experience in fundamental research techniques.
become familiar with current literature in the chosen field of research.
gain experience in working independently, while participating in a group effort.
gain experience with the application of mathematical and numerical analysis methods.
practice report-writing and presentation skills.
1
113
E
N
G
I
N
E
E
R
I
N
G
M
E
C
H
A
N
I
C
S
E
N
G
I
N
E
E
R
I
N
G
M
E
C
H
A
N
I
C
S
4E STUDIEJAAR
Fifth course year program description
The fifth year program gives the student a chance to pursue fundamental research within a chosen field of
specialization. In general, this will take the form of a project which directly supports one of the research efforts being
pursued within the group. Typically, a project consists of a literature review and detailed problem definition, an
investigation of the problem, and a reporting phase. This last phase includes the writing of a detailed report,
assistance in the preparation of an external publication, and a formal presentation. At the end of the project there is
an examination.
Graduation project description
The following is a inexhaustible list of currently available research project titles. Additional titles not listed here may be
defined.
Computational Mechanics
•
Genetic algorithms in multi-modal reliability
•
Stochastic finite-element analysis of solids in generalised plane-strain conditions
•
Stress concentrations in smart materials
•
Element-free Galerkin discretization of random fields
Mechanics of composite materials
•
Thermal effects in composite materials
•
Delamination of composite materials
•
Failure mechanisms in woven composites
•
Tunnelling cracks in F-M laminates
•
Failure resistance of splices
•
Impact in composites
•
Local/global methods for predicting stress concentrations in composites
Localization and failure
•
Strain autocorrelation fields in viscoplastic softening solids
•
3D modelling of stochastic size effects
Dynamics of moving loads
•
Dynamic crack propagation in heterogeneous materials
Fluid-structure interaction
•
Optimization of space-time discretizations for propagating waves
•
Investigation of spectral-adaptive techniques
•
Comparisons of error indicators and estimators for mesh adaptation
•
Design of partitioned fluid-structure integration methods with intra-field parallelism
114
4E STUDIEJAAR
H1. DESIGN AND INTEGRATION OF AIRCRAFT AND OTHER ADVANCED
TRANSPORT SYSTEMS
Research areas and goals
The horizontal disciplinary groups SIA and SIS, which focus on aircraft and spacecraft design respectively try to
combine the knowledge and skills of the vertical disciplinary groups in multidisciplinary education, scientific research
and applied industrial research projects.
SIA succeeds the former group of prof. E. Torenbeek. It is challenged with a rigorously changed aircraft industry in the
Netherlands. These changes are reflected in the mission and strategy of the group.
Mission
Enhancement of quality and productivity of multidisciplinary design and analysis (MDA) capabilities of the faculty and
its students through education and research.
Strategy
Education in MDA capabilities is done through project education (design synthesis projects), and master thesis works.
Research on MDA focuses on the development, verification and application of Multidisciplinary Design and Engineering
Engines (DEE’s).
Research topics selection and research results are verified through participation and stimulation of industrial projects.
Philosophy
The complexity of transport systems continues to increase and the development costs are growing with this
complexity. It is the challenge for the scientists and engineers to cope with this increasing complexity and to improve
there productivity. SIA accepts this challenges and wants to contribute to the control of future innovation focussing on:
1. Education of multidisciplinary education and train people on enhancement of their system view: train them to
have a wide, top down view on system design and on technology.
2. Continued development of DEE’s for improved multidisciplinary modeling and analysis. The DEE takes over the
repetitive and tedious work of the designer creating time for innovative design.
SIA will focus on the continued development of a modular DEE. The DEE will be computer system based but emphasis
is on the information being processed and generated by the DEE, not on the information technology. The different
modules in the DEE will be developed with the different vertical disciplinary groups of the Faculty. Multi-disciplinary
parameterization is a major issue in this respect.
The development of the different modules is seen as a continuous series of projects, headed by PhD students which
guide master students during their thesis. The continued development extents to continued verification and application
of DEE’s. SIA will continue to participate and initiate multidisciplinary projects to apply, verify and improve its
knowledge and skills.
Chair personnel
Professor
Prof.dr.ir. Michel J.L. van Tooren
Secretary
Scientific staff
Ir. G. La Rocca
Ph.D. Students
Ir. D. Gleich (PT, VM)
Ir. L. Krakers (PT, VM, CCM)
Ir. P. Lisandrin (AER, SC)
Ir. L. Galvagni (PT, VM)
Ir. M. Baragona (AER, PT)
Educational goals of the fourth course year
An intensive preparation on relevant theoretical subjects and design methodologies based on the specific multidisciplinary interests of the individual student.
115
H
O
R
I
Z
O
N
T
A
L
E
L
E
E
R
S
T
O
E
L
E
N
H
O
R
I
Z
O
N
T
A
L
E
L
E
E
R
S
T
O
E
L
E
N
4E STUDIEJAAR
Fourth course year program description
The program is defined as a combination of selected courses from at least two vertical disciplinary groups. The
program has to be approved by all professors of the participating disciplinary groups.
Educational goals of the fifth course year
A continued intensive preparation on relevant theoretical subjects and design methodologies based on the specific
multi-disciplinary interests of the individual student.
Application of theory and methodology in a multi-disciplinary research or design thesis work.
Fifth course year program description
Based on the multidisciplinary interest of the student a thesis assignment is formulated by the professors of the
related vertical disciplinary groups and the SIA professor.
Graduation project description
•
•
•
•
•
•
116
Aircraft Design
Multi Disciplinary Design
Multi Disciplinary Analysis
Parametric Modeling
Design and Engineering Engines
Optimization
4E STUDIEJAAR
H2. SYSTEEM INTEGRATIE / ANALYSE EN ONTWERP VAN RUIMTEVAARTSYSTEMEN.
Het werkterrein van de leerstoel Systeem Integratie / Analyse en Ontwerp van Ruimtevaart-Systemen (SIR) betreft de
volgende onderwerpen:
•
Systeem-ontwerp en/of het ontwerp en de ontwikkeling van ruimtevoertuigen,
•
Raketvoortstuwing, elektrische en elektronische systemen en systems engineering.
Het eerste werkgebied wordt primair afgedekt door het uitvoeren van ruimtevaartprojecten binnen de faculteit. Voor
de student betekent dit, dat hij zich toelegt op het vervullen van een projectfunctie gedurende zijn afstuderen, waarbij
naast zijn specialiteit zijn aandacht dient uit te gaan naar de integratie van de verschillende technische vakgebieden.
In principe zal op deelgebieden samengewerkt worden met de overige leerstoelen, als daar specifieke kennis aanwezig
is.
Het tweede werkgebied betreft onderwerpen, die samenhangen met de aangegeven vakgebieden. Voorbeelden
daarvan zijn elektrische voortstuwing, smart structures, (technische) risico assessment, test en verificatie aanpak en
de definitie van missie operaties.
Het programma moet leiden tot een ingenieur, die in staat is om:
•
een degelijke en onderbouwde keuze te doen tussen de verschillende technische implementaties van een
ruimtevaartsysteem- of ruimtevoertuig,
•
daarbij onderscheid te kunnen maken tussen meer en minder relevante keuze criteria,
•
die keuze duidelijk en bondig te presenteren,
•
te bepalen welke gereedschappen nodig zijn om het ontwerpen ontwikkelingsproces te ondersteunen
•
de organisatievorm van het ontwerpen ontwikkelingsteam te bepalen, daarbij rekening houdend met de
specifieke karakteristieken van de missie, het project en het ontwerp en de daarin toegepaste technologie
•
Een specialistische bijdrage te leveren aan het ontwerp en de ontwikkeling van een ruimtevaartsysteem- of
ruimtevoertuig
•
Te functioneren in een team en in projectverband.
Leerstoelpersoneel
Dr. ir. W. Jongkind (waarnemend leerstoelhouder)
Prof. dr. W.J. Ockels
Ir. R.J. Hamann
Ir. B.T.C. Zandbergen
Het vierde-jaars studie programma richt zich op het verdiepen van de kennis en uitbreiden van de basisvaardigheden
benodigd voor het ontwerp van ruimtevoertuigen (techniek van ruimtevoertuigen) en voor het ontwerpen
ontwikkelingsproces van ruimtevoertuigen en ruimtevaartsystemen. Deze kennis is nodig voor het in het vijfde
studiejaar uit te voeren onderzoek.
Het onderwijspakket bestaat uit een serie kernvakken, die primair toegesneden zijn op de project functie, die de
student zal vervullen gedurende zijn afstudeerjaar. In incidentele gevallen kan van de pakketten afgeweken worden in
overleg met de leerstoelhouder.
Op dit moment zijn vier van die projecten gedefiniëerd:
•
•
•
•
Het DART project (Delft Aerospace Re-entry Test vehicle), coördinatie ir. J. Buursink,
Het Delfi Satellite phase A/B project, coördinatie ir. B.T.C. Zandbergen
De HILT (hardware-in-the-loop test) faciliteit BENCHSAT, coördinatie dr.ir. W. Jongkind,
De mission and operations simulator OPSAT, coördinatie ir. R.J. Hamann.
Deze projecten worden uitgevoerd door een team afstudeerders in een multi-disciplinaire omgeving en worden
gecoördineerd door de leerstoelen Vliegtuigmaterialen en Productietechnologie (DART) en de leerstoel Systeem
Integratie / Ruimtevoertuigen (de laatste drie projecten).
Inlichtingen over projectfuncties en bijbehorend vakkenpakket kunnen verkregen worden bij de leerstoel Systeem
Integratie / Ruimtevaartuigen, waar belangstellende studenten zich ook kunnen opgeven voor deelname aan de
projecten (ir. B.T.C. Zandbergen). Geïnteresserden in het DART project kunnen zich direct wenden tot ir. J. Buursink.
Meer informatie is te vinden op de web-site van de leerstoel (http://dutlsisa.lr.tudelft.nl/sis/index.html).
117
H
O
R
I
Z
O
N
T
A
L
E
L
E
E
R
S
T
O
E
L
E
N
H
O
R
I
Z
O
N
T
A
L
E
4E STUDIEJAAR
De student wordt formeel ingeschreven bij de leerstoel waarvan het vakkenpakket de grootste overeenkomst heeft
met het afgesproken pakket. Daarbij wordt ten aanzien van de begeleidingsinspanning gedurende het vijfde jaar een
expliciete afspraak gemaakt tussen de beide betrokken leerstoelen. Voorwaarden voor inschrijving zijn:
•
OS oefening afgerond
Het inschrijvingsproces verloopt als volgt:
•
•
•
L
E
E
R
S
T
O
E
L
E
N
In een eerste gesprek zal de leerstoel de student informatie geven m.b.t. de afstudeermogelijkheden bij de
leerstoel en het daarvoor benodigde vakkenpakket.
Als de student er voor kiest bij de leerstoel af te studeren, worden met hem/haar afspraken gemaakt over het
gewenste vakkenpakket. I.h.a. zal dit een functie zijn van de aard van het afstudeeronderwerp, voor zover dat op
het moment van inschrijving te bepalen is.
Afhankelijk van het gekozen vakkenpakket wordt bepaald bij welke verticale leerstoel de student ingeschreven
wordt (best fit).
De student maakt het volgende data pakket gereed:
•
•
•
•
•
•
Inschrijfformulier toelating (verticale) leerstoel,
Pasfoto,
Lijst van reeds behaalde studieresultaten,
Lijst van nog te behalen studieonderdelen (basisprogramma),
Studieplan met tijdschema tot het afstuderen,
Korte omschrijving van het gewenste afstudeeronderwerp.
De leerstoel SIR maakt een afspraak met de betreffende verticale leerstoel, waarbij, naast de hierboven vermelde
informatie, vastgelegd worden:
•
•
Het afgesproken vakkenpakket,
De verdeling van de begeleidingsinspanning tussen de leerstoel SIR en de verticale leerstoel.
Hiermee is de inschrijving formeel voltooid. Op het moment van het daadwerkelijk aanvangen van het afstuderen
wordt het afstudeeronderwerp vastgelegd en worden bovenstaande afspraken herbevestigd of, indien nodig, gewijzigd
aan de hand van de meest recente inzichten.
De totale omvang van het vierdejaarsprogramma is 42 studiepunten.
KERNVAKKEN (verplicht; 6 sp)
code
ae4-S12
wm0324lr
ae4-711
Vakken
Space Systems Engineering
Docent
Hamann
Vlot/v.d. Poel
de Haan
Colleges
0/2/2/0
0/4/0/0
4/0/0/0
Sp
2
2
2
1
OVERIGE KERNVAKKEN (8 tot 18 sp, afhankelijk van de projectfunctie)
Afhankelijk van de te vervullen projectfunctie dienen de kernvakken aangevuld te worden uit de onderstaande lijst.
Tevens verdient het aanbeveling bij de keuze van de vakken rekening te houden met het vakkenpakket van de
verticale leerstoel, die de desbetreffende projectfunctie sponsort. Voor de samenstelling van het vakkenpakket per
projectfunctie zie: http://dutlsisa.lr.tudelft.nl/sis/projfunc/functproc.htm
ae4-S38
ae4-S51
ae4-S02
ae4-s01
ae4-870
ae4-873
ae4-143
ae4-537
ae4-737
ae4-805
ae4-305
ae4-399
1
Bemande ruimtevaart
Electr. informatiesystemen ruimtevaart
Mechatronica voor ruimtevaarttoepassingen
Astrodynamica I, II
Hypersone aerodynamica
Thermal control
Astronomisch ruimteonderzoek
Standregeling ruimtevaart deel A
Dynamica en besturing van ruimtevoertuigen en
ruimtesystemen
Ockels
Jongkind
Jongkind
Zandbergen
Ambrosius
Wakker
Bannink
Wijker
van Baten
Israel
Chu
van Woerkom
0/0/2/2
0/4/0/0
4/0/0/0
0/2/2/0
0/4/0/0
2/2/2/2
2/2/0/0
0/2/2/0
0/0/2/0
0/0/0/2
0/4/0/0
0/0/4/0
2
2
2
2
2
4
2
2
2
1
2
2
118
4E STUDIEJAAR
code
ae4-360
Vakken
Aerospace human factors (incl. pr. ae4-360p)
et4-036
et4-027
wi4014tu
ae4-485
in4028tu
wi4052
wb3407A
wb5305
Transmissiesysteemontwerp
Informatietransmissietechniek
Manufacturing engineering
Ontwerpen van informatiesystemen
Risicoanalyse
Logistiek, introductie
Manager en informatie
Docent
van Paassen,
Mulder
Arnbak
Coenen
van Kan
Verbeek
Dietz
Bedford
Evers
Sopers
Colleges
0/0/0/4
Sp
3
3/0/0/0
0/0/0/3
2/2/0/0
0/0/2/2
0/0/0/4
0/4/0/0
0/0/2/2
0/2/0/0
3
2.5
4
2
2
4
2
1
H
O
R
I
Z
O
N
T
A
L
E
AANBEVOLEN KEUZEVAKKEN VOOR SPACE-GROUND COMMUNICATION
et4015
Antennesystemen
Hajian
3/0/0/0
3
ae4-001
12 weken + 1 week report
13
Het vijfde studiejaar is gericht op het toepassen van de kennis en vaardigheden die in de lagere jaren zijn verworven
en op het zelfstandig verrichten van onderzoek, bij voorkeur binnen een project en in teamverband. De nadruk ligt op
het op creatieve wijze inspelen op de beperkingen die voortkomen uit onzekerheden in het ontwerpproces en het
ontwerp zelf onder handhaving van een zo goed mogelijke, aanvaardbare kwaliteit. Het voorbereiden van een externe
publicatie is een integraal deel van het afstudeerwerk.
De beoordeling van het afstudeerwerk vindt plaats aan de hand van de volgende criteria: zelfstandigheid, analytisch
vermogen, technisch/wetenschappelijke argumentatie, mondelinge en schriftelijke rapportage, verdediging van het
afstudeerrapport, kwaliteit van de externe publicatie over het onderzoek en, indien van toepassing, het functioneren in
een team.
Het vijfde studiejaar wordt besteed aan het afstudeeronderzoek, gesplitst in een voorbereidende opdracht (richtlijn
tijdsduur: 2 maanden) en een afstudeeropdracht (richtlijn tijdsduur: 8 maanden). De voorbereidende opdracht vindt
plaats op een (ruim) deel van het vakgebied, waarbinnen het uiteindelijk afstudeerwerk zal plaats vinden. In het
algemeen zullen deze opdrachten uitgevoerd worden binnen een multidisciplinair (project) team. In het kader van de
opdrachten kan het noodzakelijk zijn dat de student extra onderwijs volgt. De totale studiebelasting van het gevolgde
onderwijs en het uitgevoerde onderzoek komt overeen met 42 studiepunten.
Voorbeelden van recente afstudeeronderwerpen:
1997
•
Hyperion re-entry vehicle
1998
•
An evaluation of an integrated computerised Systems Engineering Tool
•
Structural failure of a ballistic missile entering the atmosphere
1999
•
Recovery core stage Ariane 5
2000
•
SMART1: support to spacecraft & experiment design, verification and operations by means of Eurosim (in
samenwerking met AS)
•
Euromoon with Ariane 5
•
Delfi mission definition
119
L
E
E
R
S
T
O
E
L
E
N
H
O
R
I
Z
O
N
T
A
L
E
L
E
E
R
S
T
O
E
L
E
N
4E STUDIEJAAR
Gepland
•
Tether for de-orbit or power applications
•
DART (coördinatie ir. T. van Baten)
Program planning & management
Aerodynamics
Structure & materials
Thermal protection
•
Trajectory & control
Landing & recovery
Operations
DELFI (coördinatie ir. B. Zandbergen)
GPS en Delfi (gepland)
Satellite Ground Station (gepland)
Doppler tracking (gepland)
Gravity gradient boom (gepland)
VHF satellite communications (gepland)
Computer en OBDH systeem (2001)
Opzet Systems Engineering Delfi (2000)
Energievoorziening Delfi (2000)
Structure Delfi (2000)
Satellite check-out & test (2000)
Cost estimation Delfi (2000)
Naast deze twee projecten wordt in 2001 een aanvang gemaakt met een drietal projecten, uit te voeren in
teamverband.
•
•
•
120
Phase A/B1 studie (technische haalbaarheid en programmatische definitie) voor de Delfi satelliet (B.T.C.
Zandbergen),
Ontwerp studie en initiële ontwikkeling van een real-time, hardware-in-the-loop test bench BENCHSAT (W.
Jongkind),
Initiële ontwikkeling van een Mission & Operations Simulator gebaseerd op het EuroSim platform en de SMART1
software OPSAT (R.J. Hamann).
4E STUDIEJAAR
LIJST VAN KERNVAKKEN EN KEUZEVAKKEN VOOR DE DOCTORAALSTUDIE
Code
Course Name
Cr.
I
II
III
IVb
V
VI
VII
VIII
IX
H2
1
Period
13
2
2
2
2
2
x
x
o
x
x/o
o
x
o
o
-
x
-
-
x
-
x
-
x
-
x
x/o
o
x
x
o
o
-
x
o
-
0/4/0/0
0/0/2/2
2/2/0/0
0/0/0/4
4/0/0/0
-
o
-
-
-
-
-
-
-
x
-
(*)
2
x/o
-
o
-
-
-
-
-
-
-
0/0/2/2
2
o
-
-
-
-
-
-
-
x
-
0/2/2/0
2
2
2
x
x
x/o
o
-
-
-
-
-
-
-
x
o
-
0/0/4/0
0/4/0/0
0/0/4/0
2
4
3
2
2
o
o
-
x
x
x
x
o
o
-
-
-
-
-
-
-
2/2/0/0
4/2/2/0
4/0/0/0
0/4/0/0
2
2
2
x
o
x
o
x
o
o
x
-
-
-
-
-
-
-
0/0/4/0
2/2/0/0
0/4/0/0
1
3
-
-
x
o
-
-
-
-
-
-
-
0/0/4/0
2
-
-
x
-
-
-
-
-
-
-
0/4/0/0
1
-
-
x
-
-
-
-
-
-
-
-
2
o
-
x/o
-
-
-
-
o
-
o
0/4/0/0
1
-
-
x/o
-
-
-
-
o
-
-
-
AEROSPACE ENGINEERING
AE4-001
AE4-140
AE4-141
AE4-143
AE4-144
AE4-145
AE4-150
AE4-151
AE4-152
AE4-160
AE4-170
AE4-171
AE4-180
AE4-201
AE4-211
AE4-212
AE4-213
AE4-214
AE4-294
AE4-301
AE4-301p
AE4-303
AE4-304
AE4-304p
AE4-305
AE4-305p
Kernvakken
Keuzevakken
Internship
Gasdynamics I
Gasdynamics II
Hypersonic aerodynamics
Transsonic aerodynamics
High altitude aero thermodynamics
Introduction to computation of fluid
dynamics
Numerical methods aircraft
aerodynamics 1
Numerical methods in aircraft
aerodynamics 2
Aerodynamic design of aircraft and
advanced transportation systems
Boundary layer flows - A
Boundary layer flows - B
Experimental methods in
aerodynamics
Flight mechanics exercise
Aircraft design and operation
Aircraft performance optimization
Rotorcraft mechanics
Aircraft propulsion, noise and
pollutant emissions
Air traffic management
Dynamics and control of aircraft
Exercise flight dynamics and
simulation
Robust control (incl. practical)
Aircraft responses to atmospheric
turbulence
Exercise aircraft responses to
atmospheric turbulence
Spacecraft attitude dynamics and
control
Spacecraft attitude control system
design exercise
x
o
Afstudeerrichtingen:
I
Aerodynamica
II Prestatieleer
III Besturing en Simulatie
IVb Industriële Organisatie
V
VI Productietechnologie
VII Vliegtuigmaterialen
VIII Astrodynamica en Satellietsystemen
IX Technische Mechanica
H2 Systeem Integratie/Analyse en Ontwerp van Ruimtevaartsystemen
1
(*) Zie p. 129
121
4E STUDIEJAAR
Code
AE4-360
AE4-360p
AE4-361
AE4-361p
AE4-393
AE4-394
AE4-399
AE4-404
AE4-485
AE4-496
AE4-522
AE4-524
AE4-528
AE4-533
AE4-534
AE4-535 I
AE4-535 II
AE4-537
AE4-627
AE4-628
AE4-632
AE4-651
AE4-652
AE4-684
AE4-686
AE4-711
AE4-729
AE4-730
AE4-736
AE4-737
AE4-751
AE4-765
AE4-805
AE4-870
AE4-873 I
AE4-873 II
AE4-875
AE4-875p
AE4-876
AE4-877
AE4-930
AE4-S01
AE4-S02
AE4-S12
AE4-S38
AE4-S51
122
Course Name
Cr.
I
II
III
IVb
V
VI
VII
VIII
IX
H2
Period
Aerospace human factors project
Flight simulation
Flight simulation practical
Avionics I
Avionics II
Dynamics and control of space
systems
Literature study
Maintenance engineering
Aircraft structural analysis III
Thermal loading of structures
Computerized structural analysis
Stability of thin-walled structures I
Stability of thin-walled structures II
Structural design and optimization I
Structural design and optimization
II
Spacecraft structures
Structural design and airworthiness
Structural design of composite
aircraft
Composites: materials, structures
and manufacturing processes
Stiffness design exercise
Strength design exercise
Fibre reinforced materials in
aerospace structures
Sheet metal forming
Aerospace materials II
Aerospace materials III
Introduction to the techniques of
measuring
Thermal control
Technology and culture
Astronomy
Rocket motion
Astrodynamics I
Astrodynamics II
Precise orbit determination of
satellites
Exercise earth-oriented space
research
Earth-orientated space research
Geophysical applications of satellite
measurements
Aero-Elasticity
(Thermo-) chemical rocket
propulsion system analysis and
design
Spacecraft mechatronics
Space systems engineering
Manned space flight
Electrical and information systems
in space
2
1
2
1
2
2
-
o
-
x/o
x/o
x/o
x/o
x
o
-
-
-
-
-
-
o
o
-
0/0/0/4
0/0/0/4
4/0/0/0
0/0/0/4
3
10
2
2
2
2
2
3
2
2
-
-
x/o
-
o
-
x
x
x
x
x
o
x
x
o
o
o
x
x
o
o
-
x
-
o
o
-
0/0/4/0
0/0/2/2
0/0/2/2
4/0/0/0
0/4/0/0
2/2/0/0
0/0/4/2
0/0/0/4
2/2/0/0
2
2
2
o
-
-
-
-
o
-
o
o
x
o
o
x
x/o
-
-
o
-
0/0/2/2
0/2/2/0
2/2/0/0
2
-
o
-
-
-
-
-
-
-
-
0/0/2/2
2
1
2
-
-
-
-
-
x
x
x
x
-
-
-
-
0/4/0/0
1st per.
t.b.d.
2
2
2
2
1
x
-
x
o
-
x
-
x
-
o
x
o
-
x
x
x
x
-
x
x
x
x
x
x
-
x
-
x
-
0/0/0/4
0/4/0/0
4/0/0/0
0/0/4/0
0/0/0/1
1
2
1
2
1
2
2
2
x
-
x
x
-
-
-
-
o
-
x
o
x
o
-
o
o
x
x
x
-
o
o
o
o
o
0/2/0/0
0/0/2/0
1st per.
t.b.d.
0/0/0/2
0/4/0/0
2/2/0/0
0/0/2/2
2
-
-
-
-
-
-
-
x
-
-
4/0/0/0
1
3
-
-
-
-
-
-
-
x
x/o
-
-
0/0/6/0
2
2
x
o
-
-
-
-
-
x/o
-
x
-
0/0/0/4
0/0/2/2
2
2
2
2
x
-
o
o
o
-
-
-
-
-
o
x/o
x/o
o
-
o
o
x
o
0/2/2/0
4/0/0/0
0/2/2/0
0/0/2/2
2
-
-
-
-
-
-
-
x/o
-
o
0/4/0/0
4E STUDIEJAAR
Code
Course Name
Cr.
I
II
III
IVb
V
VI
VII
VIII
IX
H2
Period
2
2
-
o
-
-
-
-
-
-
x
-
-
t.b.d.
0/0/2/2
1,5
3
-
-
o
-
-
-
-
-
-
o
-
o
3/0/0/0
3/0/0/0
2,5
3
2
2,5
-
o
-
-
-
-
o
o
-
-
o
o
-
0/0/0/3
3/0/0/0
3/0/0/0
0/3/0/0
2,5
2
2
2
2
-
o
o
o
o
o
-
-
-
-
-
-
-
-
0/3/0/0
3/0/0/0
0/2/0/0
0/0/3/0
3/0/0/0
3
3
3
1.5
-
o
-
-
-
-
-
x/o
o
o
-
-
-
6/0/0/0
2/6/0/0
8/0/0/0
t.b.d.
5
4
-
-
o
-
o
-
-
-
-
-
-
t.b.d.
0/4/0/0
3
2
1
3
2
-
-
-
o
-
-
o
o
-
o
-
-
o
-
o
3/0/0/0
t.b.d.
0/0/0/3
0/0/0/4
0/0/0/4
2
2
2
2
-
-
-
-
-
x
o
o
o
o
o
-
-
-
0/4/0/0
0/0/4/0
4/0/0/0
t.b.d.
4
4
3
4
4
4
4
4
4
3
o
o
o
-
o
-
o
o
o
o
-
-
-
-
-
o
o
o
-
-
4/4/0/0
0/0/2/2
5/0/0/0
0/6/0/0
2/2/0/0
0/0/2/2
2/2/0/0
0/2/2/0
2/2/0/0
0/5/0/0
CIVIL ENGINEERING
CT5142
CTME5147
Non-linear computational
mechanics
Wind energy
ELECTRICAL ENGINEERING
ET3101
ET4015
ET4027
ET4036
ET4039
ET4049
ET4094
ET4096
ET4099
ET4101
ET4235
Non-linear dynamic systems
Antenna systems
Information transmission
techniques
Design of transmission systems
Analog signal processing techniques
Reliability engineering
Modeling, identification and
simulation
Predictive control systems
Knowledge based control systems
Optimization in systems and control
Digital signal processing techniques
GEODESY
GE3121
GE4161
GE4541
IDE 345
Physical geodesy
Ocean geodesy and hydrography
GPS positioning
Applied electronics
TECHNICAL INFORMATICS
IN2 014
IN2 025
IN2 041 TU
IN2
IN3
IN4
IN4
099ET
016P
005TU
028TU
Software engineering
Introduction to database systems
Information systems and business
processes
Essentials of C++ programming
Product modeling practical
Industrial automation
Design of informationsystems
MATERIAL SCIENCE
MK6401LR
MK3411
MK3421
MK5291
Material Science II
Fracture science
Corrosion and corrosion protection
Non-destructive research
APPLIED PHYSICS
TN2544
TN2563
TN2621
TN2643
TN3213
TN3273
TN3613
TN3673
TN3733
TN4560TU
Systems and signals
Stochastic signal analysis
Statistical physics
Classical and relativistic mechanics
Fundamentals of acoustics
Acoustic management
Maxwell theory
Theoretical physics
Turbulent reacting flows
Signals and systems
123
4E STUDIEJAAR
Code
Course Name
Cr.
I
II
III
IVb
V
VI
VII
VIII
IX
H2
Period
2
2,5
3
2
2
4
3
2
3
3
x
o
-
-
o
o
o
o
-
x
-
o
o
-
o
o
-
-
o
x
o
x
o
-
-
0/0/2/2
0/0/2/2
0/0/4/0
0/0/2/2
0/0/2/2
0/0/2/2
0/6/0/0
0/0/0/4
2/2/0/0
2/2/0/0
4
2
1
-
-
o
-
o
o
-
-
-
-
-
o
o
2
1,5
2
3
-
-
-
x
o
o
x
-
o
-
o
-
-
-
-
0/0/0/4
0/0/2/2
0/2/0/0
4/0/0/0
or
0/0/4/0
2/2/0/0
0/2/2/0
4/0/0/0
3
2
2
4
4
4
4
3
3
4
4
4
4
1,5
3
4
3
4
3
x
o
x/o
o
x
o
x
-
o
o
x
-
x
o
o
o
-
o
o
o
x
x
x
x
-
o
-
-
o
o
x
x
o
-
o
o
o
x
o
x
o
-
o
o
-
4/0/0/0
0/0/4/0
2/0/0/0
0/0/4/4
0/0/4/4
0/4/0/0
4/0/0/0
0/0/2/2
2/2/0/0
0/4/0/0
2/2/0/0
t.b.d.
4/0/0/0
0/0/2/0
0/0/2/2
0/0/4/0
2/2/0/0
0/4/0/0
4/0/0/0
2
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
2/0/0/0
2
-
-
-
x
-
-
-
-
-
-
4/0/0/0
2
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
0/4/0/0
2
2
2
-
-
-
x
x
x
-
-
-
-
-
-
2/2/0/0
6/0/0/0
0/0/4/0
2
-
-
-
o
-
-
-
-
-
-
1
1
2
-
-
-
o
o
-
-
-
-
-
-
0/2/2/0
2/0/0/0
or
0/2/0/0
0/2/0/0
0/2/0/0
MECHANICAL ENGINEERING
WB1400
WB1406
WB1410
WB1412
WB1416
WB1424A
WB2206
WB2306
WB2404/5
WB2407/5
WB2415
WB3407A
WB5305
WB5413
WB5415/5
WB5417
WB5420
Theory of plasticity
Experimental mechanics
Continuum mechanics
Non-linear vibrations
Numerical methods for dynamics
Turbulence A
Control techniques
Cybernetic ergonomics
Man-machine systems
Human motion control
Robust control analysis and
synthesis design
Logistics, Introduction
Manager and Information
Development of production
organizations
Maintenance management
Innovation of manufacturing
Design of production systems
TECHNICAL MATHEMATICS
WI2
WI2
WI3
WI3
WI3
WI4
WI4
WI4
WI4
WI4
WI4
WI4
WI4
WI4
WI4
WI4
WI4
WI4
WI4
WI4
056LR
064
017
027
031
005TU
006TU
007TU
008TU
011
014TU
017
019
027TU
037TU
040
051TU
052TU
070TU
087TU
Systemstheory
Decision theory
Optimization without constraints
Variational methods
Non-linear optimization
Wavelets
Special functions
Complex analysis
Numerical fluid dynamics
Numerical analysis C2
Parallel computing
Non-linear differential equations
Partial differential equations C
Tensor analysis
Optimal control theory and practice
Introduction operations research
Risk analysis
Digital simulation
Optimization, models and
algorithms
INTER-FACULTARY EDUCATION
WM0104TU
WM0324LR
WM0610TU
Psychology of organizations
Ethics and engineering for
aerospace engineering
Sociology of technology, labour and
organization
Industrial organization A
Industrial organization B
Management of technology and
innovation
Elementary business economics
WM0611TU
WM0722TU
Cost calculation
Introduction to law
WM0404TU
WM0504TU
WM0505TU
WM0509TU
124
4E STUDIEJAAR
INHOUDSBESCHRIJVING 4e STUDIEJAAR
6. Non-linear: characteristic equations, Riemann
invariants.
AE4-140
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
GASDYNAMICS I
4
2
Lecture
2
Exercises + written exam
2
HSL 031
85907
1. Introduction: notations, definitions, equations of
state, entropy, speed of sound, integral- and
differential form of governing equations, Euler
equations, entropy equation, ‘weak’ solutions,
entropy condition I, moving shocks, (x,t)- diagram,
entropy conditions II, III, numerical treatment.
2. One-dimensional unsteady flow, lineared: acoustic
waves, d’Alembert’s solution, characteristic
method, discontinuities, Piston problem, simple
waves, Riemann’s initial value problem.
3. One-dimensional unsteady flow, non-linear:
characteristic equations, Riemann invariants,
simple waves, Riemann’s initial value problem,
Hugoniot- and Poisson curves, iterative solution of
Riemann problem, characteristic method,
compression wave, wave interaction, analogy with
2D-steady.
4. Burgers equation for simple waves: non-viscous
Burgers equation, shock equation, shock formation,
entropy conditions, viscous Burgers equation, wave
interactions.
5. Traffic waves: definitions, concepts traffic equation,
characteristics and discontinuities, traffic light,
chain collision
6. Two-dimensional unsteady flows: flow equations
vector form of flow equations, diagonalization, leftand right eigenvectors, 2D wave propagation,
enveloping of waves.
Objectives
Providing insight in the fundamentals and physics of
compressible flows.
Providing insight in mathematical modelling.
Set-up
Week arrangement
7. Non-linear: simple wave, Riemann’s problem,
Hugoniot- and Poisson curves.
8. Non-linear: interative solution of Riemann problem,
characteristic method.
9. Non-linear: simple compression wave, shock
formation, wave interaction, 2D analogy.
10. Non-viscous Burgers equation, shock equation,
shock formation, entropy conditions.
11. Viscous Burgers equation, wave interaction.
12. Traffic waves, modelling, characteristics,
discontinuities, traffic light, chain collision.
13. Two-dimensional unsteady flows, diagonalization
for 1D unsteady, left- and right eigenvectors.
14. Diagonalization for 2D unsteady, 2D wave
propagation, enveloping of waves.
Course material
•
There is no single textbook covering the course
material; you will find useful information in: P.G.
Bakker, lectures notes Gasdynamics I, 2000.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
U.Ganzer, Gasdynamik, Springer Verlag, 1988.
M.J.Zucrow, J.D.Hoffman, Gasdynamics.- vol. 1, -,
1976.
1985.
John D. Anderson jr., Modern Compressible Flow
with Historical Perspective, 2nd edition MacGrawHill 1990;
Ya. B. Zeldovich and Yu. P. Raizer, Elements of
Gasdynamics and the Classical Theory of Shock
Waves, Academic Press 1968;
H.W. Liepmann and A. Roshko, Elements of
Gasdynamics, Wiley, 1957;
R. Courant and K.O. Friedrichs, Supersonic Flow
and Shock Waves, Interscience, 1948.
G.B. Witham, Linear and Non-linear Waves, Wiley
1974;
C. Hirsch, Numerical Computation of Internal and
External Flows. Vol. I: Fundamentals of Numerical
Discretization. Vol. II Computational Methods for
Inviscid and Viscous Flows, Wiley 1988.
Prerequisites
•
•
•
AE2-110
AE2-120
AE3-130
Follow up courses
1. Introduction, notations, concepts, flow equations,
Euler equations.
2. ‘Weak’ solutions, moving shocks, entropy
conditions (x,t)-diagram.
3. Linear: acoustic waves, d’Alembert’s solution,
characteristic method.
4. Linear: discontinuities, Piston problem
5. Linear: simple waves, Riemann’s initial value
problem.
125
4E STUDIEJAAR
AE4-141
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
GASDYNAMICS II
4
3,4
Lecture
2
Oral exam
4
HSL 031
85907
14. Delta wing with supersonic leading edge.
Course material
•
•
•
•
•
•
1. Non-viscous steady 2D flow: diagonalization,
characteristic directions, hyperbolicity, ‘time-like’
and ‘space-like’, flow aligned co-ordinates,
compatibility, characteristic methods, PrandtlMeyer expansion, nozzle design, transonic nozzle
flow.
2. Burgers equation for 2D simple waves: non-viscous
Burgers equation, shock formation, biconvex airfoil,
asymptotic behaviour of shocks, wave interaction.
3. Qualitative theory of 1D viscous flows, equations
governing quasi 1D viscous flows, qualitative
theory of 2nd order dynamical systems, qualitative
aspects of the solutions of the quasi 1D flow
equations, frictional effects, Fanno equation,
internal structure of a shock wave.
4. Theory of conical flow: definitions, concepts,
conical flow equations, representation of conical
flow fields, conical potential, Taylor-Maccoll flow,
‘apple-curve’, Busemann-diffussor, delta wings.
P.G. Bakker, lecture notes Gasdynamics 2000.
•
•
•
•
•
•
•
U.Ganzer, Gasdynamik, Springer Verlag, 1988.
1976.
1985.
John D. Anderson jr., Modern Compressible Flow
with Historical Perspective, 2nd edition, MacGrawHill 1990;
Ya. B. Zeldovich and Yu. P. Raizer, Elements of
Gasdynamics and the Classical Theory of Shock
Waves, Academic Press 1968;
H.W. Liepmann and A. Roshko, Elements of
Gasdynamics, Wiley, 1957;
R. Courant and K.O. Friedrichs, Supersonic Flow
and Shock Waves, Interscience, 1948.
G.B. Witham, Linear and Non-linear Waves, Wiley
1974;
C. Hirsch, Numerical Computation of Internal and
External Flows. Vol. I: Fundamentals of Numerical
Discretization. Vol. II Computational Methods for
Inviscid and Viscous Flows, Wiley 1988.
B.H. Bulakh, Nonlinear Conical Flows, translated
from the Russian by J.W. Reyn and W.J. Bannink,
D.U.P. 1984.
P.G. Bakker, Bifurcations in Flow Patterns, Kluwer
Academic Publishers 1991.
J. Guckenheimer and P.J. Holmes, Non-linear
oscillations, dynamical systems and bifurcation of
vector fields, Springer 1983.
Objectives
Prerequisites
Providing insight in the fundamentals and physics of
compressible fluid dynamics.
Providing insight in mathematical modelling of flow
phenomena.
Follow up courses
Set-up
Week arrangement
1. Non-viscous steady 2D flows, diagonalization,
characteristic directions, hyperbolicity.
2. ‘Time-like’ and ‘space-like’, flow aligned coordinates, compatibility relations.
3. Characteristic methods, Prandtl-Meyer expansion.
4. Characteristic methods, nozzle design, transonic
flow in nozzle throat.
5. Burgers equation for 2D simple waves, non-viscous
Burgers equation, shock formation, biconvex airfoil.
6. Farfield behaviour of shocks, wave interaction.
7. Qualitative theory of quasi 1D viscous flow,
equations, Fanno equation.
8. Qualitative theory of 2nd order systems,
application to the situations of quasi 1D flow
equations, influence of viscosity.
9. Internal structure of a normal shockwave.
10. Theory of conical flow, definitions, concepts,
conical flow equations.
11. Representation of conical flows, conical potential
flow.
12. Axi-symmetric conical flows, Taylor-Maccoll flow.
13. Taylor-Maccoll flow (continued), apple curve
Busemann diffusor.
126
•
AE4-140
4E STUDIEJAAR
HYPERSONIC
AERODYNAMICS
AE4-143
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
4
1,2
Lecture
2
Written
2,3
Ir. W.J. Bannink
HSL 033
84500
W.J.Bannink@lr.tudelft.nl
Prerequisites
•
•
AE2-120
AE4-170
Follow up courses
Hypersonic Flow: Inviscid flow, compressions and
expansions, surface inclination methods, similarity
rules, hypersonic small perturbations, Euler equations.
Viscous flow, boundary layers, viscous interactions,
heat transfer, radiation effects. High temperature
effects, inviscid and viscous equilibrium and nonequilibrium flow. Rarefied gasdynamics.
Objectives
This course is designed to provide the student with
fundamental knowledge of hypersonic
aerothermodynamics. The course is set up to deliver
engineering tools for conceptual design problems
together with a fysical understanding of various
aspects of the broad gamma of hypersonic flow.
Set-up
Week arrangement
1. Introduction: characteristics of hypersonic flow;
applications.
2. Inviscid flow: 2D shocks and expansions;
Newtonian theory.
3. Tangent- wedge/tangent cone-, shock-expansion
theories; similarity parameters.
4. Euler equations; small perturbation theory;
hypersonic equivalence principle; blast-wave
theory.
5. Thin shock layer theory; computational results.
6. Viscous flow: boundary layer equations; laminar
boundary layers.
7. Transition; turbulent boundary layers.
8. Viscous interactions; flat plate application.
9. Heat transfer: convective heating; results for flate
plate, cone, blunt body.
10. Laminar and turbulent stagnation region heating;
radiation: effects on surface heating; radiation
from the shock layer; nocturnal radiation.
11. High temperature effects; chemical reactions;
inviscid equilibrium flow; difference between
equilibrium flow and frozen flow.
12. Non-equilibrium flow; high temperature effects in
flow through normal and oblique shocks.
13. High temperature effects in flow through nozzles.
14. Chemical reacting viscous flow.
Course material
•
J.D. Anderson, High temperature gas dynamics
•
J.J.Bertin, Hypersonic aerothermodynamics.
127
4E STUDIEJAAR
TRANSSONIC
AERODYNAMICS
AE4-144
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
4
4
Lecture
2
Task examination
4
HSL 031
85907
1. Introduction: phenomenology of transsonic flow:
concepts, definitions, airfoil characteristics in
transsonic flow, supercritical airfoils, shock-free
airfoils, ‘transsonic controversy’, mathematical
modelling, ‘weak’ solutions, ‘vorticity’ due to shock
curvature.
2. Transsonic small perturbation theory: twodimensional potential equation, regular- and
singular expansions, Prandtl-Glauert equation,
TSP-equations, Guderley-Von Karman equation,
‘transsonic’ similarity, applications.
3. Local supersonic zones: Nikolskiï-Taganov rule,
compression-expansion waves, characteristics
conditions for shock-free flow, shock-formation.
4. Viscous interactions; qualitative aspects,
shockwave-boundary layer interaction, shockinduced separation, Pearcy’s interaction model.
Objectives
Providing insight into the fundamentals and physics of
transsonic flows. Enabling the assessment of proper
mathematical models.
Set-up
Week arrangement
1. Introduction, phenomenology of transsonic flow,
concepts, definitions, super critical airfoils, shockfire airfoils, ‘transsonic controversy’.
2. Mathematical models, ‘weak solutions’, vorticity
due to shock curvature.
3. Transsonic small perturbation theory, 2D-potential
equation, regular asymptotic expansion, PrandtlGlauert equation.
4. TSP-equations, Guderley-Von Karman equations,
transsonic similarity, applications: Laval nozzle,
numerical solutions.
5. Local supersonic zone’s, Nikolskiï-Taganov rule,
compression- and expansion waves characteristics
conditions for shock-free flow, considerations for
shock-free airfoil design.
6. Shock-formation, convergence compression
waves/detached shock wave analogy, shock on a
curved surface.
7. Viscous interactions: qualitative aspects, shockboundary layer interaction: laminar/turbulent,
Pearcy’s interaction model.
Course material
•
There is no single text available covering the
course material. Lectures notes on Transsonic
Aerodynamics are in preparation.
128
•
•
•
•
•
•
•
•
C.Ferrari, F.G.Tricomi, Transonic aerodynamics,
Academic Press, -.
K.G.Guderly, The Theory of Transonic Flow,
Pergamon Press, 1962.
A.R.Manwell, The Tricomi equation with
applications to the theory of plane transonic flow,
Pitman Advanced Publishing Program, 1979.
Oswatitsch, K. Spezialgebiete der Gasdynamik,
Springer, 1977.
Oswatitsch, K. and Rues, D. Symposium
Transsonicum II, Springer, 1976.
Moulden, T.H. Fundamentals of Transonic Flow,
Wiley, 1984.
Bers, L., Mathematical aspects of Subsonic and
Transonic Gasdynamics, Wiley, 1958.
Liepmann, H.W. and Roshko, A., Elements of
Gasdynamics, Wiley, 1957.
Prerequisites
•
•
AE2-120
AE3-130
Follow up courses
4E STUDIEJAAR
INTRODUCTION TO
COMPUTATION OF
FLUID DYNAMICS
AE4-150
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
4
Lecture
Written
1
HSL 038
85903
Basic principles CFD. Stability, consistency,
convergence. Various Discretization methods. Methods
for hyperbolic, parabolic, elliptic linear partial
differential equations. Convection diffusion equation.
Incompressible Navier-Stokes.
Objectives
At the end of this course the student is expected to be
able to analyze numerical methods, write simple
programs appropriate to the type of equation
considered.
Set-up
During the course exercises need to be worked out. A
lab session will be part of this course.
Week arrangement
#
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Introduction.
Characteristics.
Discretization techniques.
Hyperbolic/parabolic/elliptic equations.
Convection Diffusion equation.
Course material
•
Introduction to Computational Fluid Dynamics
(lecture notes).
•
•
C.Hirsch, Numerical computation of internal and
external flows vol. 1.
Prerequisites
•
AE2-110
Follow up courses
•
•
AE4-151
AE4-152
This course won't be given in 2001-2002. The contents
of this course will be incorporated in the course AE4151.
129
4E STUDIEJAAR
AE4-151
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
NUMERICAL METHODS
AIRCRAFT
AERODYNAMICS 1
4
3,4
Lecture
2
Oral
Whole year
HSL 038
85903
AE4-152
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
NUMERICAL METHODS
IN AIRCRAFT
AERODYNAMICS 2
4
2,3
Lecture
2
Task exam
Dr.ir. B. Koren
HSL 033
82053
B.Koren@lr.tudelft.nl
Introduction to Computational Fluid Dynamics;
Discretization principles; Finite Volume method, Finite
Difference method, Finite Element method,
panel/boundary element methods for incompressible
potential flows, integral equations, numerical
approximations; finite difference/volume methods for
compressible potential flows; Incompressible NavierStokes equations.
Numerical methods for the compressible Euler and
Navier-Stokes equations.
Objectives
To understand the mathematical and physical
principles of aforementioned numerical methods.
Set-up
Week arrangement
1. Upwind discretization methods for hyperbolic
systems of conservation laws (approximate
Riemann solvers; flux limiters; multidimensional
upwinding).
2. Multigrid solution methods (nested iteration;
nonlinear multigrid; damped, direction-dependent
multigrid for hypersonic flow computations).
3. Conditioning of flow equations for locally low Mach
numbers.
4. Local grid refinement.
5. Sparse-grid solution methods.
6. Level-set methods for two-phase flows.
7. Non-aerospace applications.
8. Software (data and program structures; testing).
Course material
Week arrangement
Objectives
Course intended to provide the student with
knowledge that will help him/her to appreciate the
possibilities and limitations of the numerical methods
that are used in aerodynamic design and analysis
environments. For this purpose the course attempts to
provide a balanced treatment of physical,
mathematical, numerical and application aspects.
Set-up
Lecture, exercises, lab session.
•
Lecture Notes to be handed out
Prerequisites
•
Inquisitiveness, enthusiasm and a fair dose of
common sense.
Follow up courses
•
Course material
•
•
•
AE4-152
Assessment in form of executing a task consisting of
answering (in writing) a number of questions plus
performing a lab session. This practical work will
consist of calculating the flow around a NACA profile
with a potential flow solver and the CFD package
FLUENT. A judicious assessment of these results with
respect to experimentally obtained values is expected.
130
Reprints of papers and reports (to be distributed
during the course).
Prerequisites
•
AE4-151
Follow up courses
Exam also includes use of an existing computer
program for the steady, 2D Euler equations of gas
dynamics, and writing of some new subprograms for
that (other approximate Riemann solver, alternative
flux limiter, new grid transfer operators, etc.).
4E STUDIEJAAR
AE4-160
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
Prerequisites
AERODYNAMIC DESIGN
OF AIRCRAFT AND
ADVANCED
TRANSPORTATION
SYSTEMS
•
•
•
•
4
3
Lecture
2
Oral
AE1-018-1
AE2-110
WI2-029lr
AE3-130
Follow up courses
Ir. L.M.M. Boermans
LSL 016
86387
The first part of the course deals with Boundary Layer
Theory, focussing on practical application at low speed.
Subjects are: the laminar boundary layer, the
transition process, the turbulent boundary layer,
laminar and turbulent separation, the laminar
separation bubble, lift and drag.
The second part of the course starts with general
information on drag, useful for aerodynamic design of
aircraft and vehicles. The course continues with the
analysis and design of single and multi-component
airfoils, illustrated by many examples of CFD and
windtunnel results.
Aerodynamic analysis and design codes will be
demonstrated during the course.
Objectives
This course is designed to provide the student with the
basic theoretical and experimental tools for the
aerodynamic design of aircraft and advanced transport
vehicles. No previous detailed knowledge of boundary
layer theory is needed. The design objects are
illustrated by examples.
Set-up
Lectures.
Week arrangement
#
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Boundary layers; laminar.
Boundary layers; turbulent.
Boundary layers; transition, drag calc.
Pressure drag, friction drag.
Design of single element airfoils.
Design of single element airfoils.
Design of multi element airfoils.
Course material
•
Lectures Notes (AE4-160), ir. L.L.M. Boermans.
•
•
•
J.D.Anderson, Fundamentals of aerodynamics,
J.J.Bertin, Hypersonic aerothermodynamics.
S.F.Hoerner, Fluid dynamic drag.
131
4E STUDIEJAAR
BOUNDARY LAYER
FLOWS - A
AE4-170
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
4
2
Lecture
2
Task
HSL 034
85349
B.W.vanOudheusden@lr.tudelft.nl
BOUNDARY LAYER
FLOWS - B
AE4-171
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
4
3
Lecture
2
Task
HSL 034
85349
The transport equations of mass, momentum and
energy for flows with viscosity and heat conduction:
molecular transport properties: the Navier-Stokes
equations; boundary layer simplifications.
Incompressible laminar flows: exact solutions, selfsimilar and non-similar boundary layers; numerical
calculation methods.
Laminar flows with thermal and compressibility effects.
Stability of laminar flows; transition.
Turbulent flows: basic concepts, law of the wall and
defect law, equilibrium boundary layers, turbulence
modelling.
Objectives
Set-up
Set-up
Week arrangement
Week arrangement
#
1.
2.
3.
#
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Introduction; basic concepts (Ch.1).
Flow equations (Ch. 2).
Solutions of the Navier-Stokes equations (Ch.3).
Solutions of the Navier-Stokes equations (Ch.3).
Laminar boundary layers (Ch.4).
Course material
•
F.M. White, Viscous fluid flow, MacGraw-Hill, 1991,
2nd ed.
•
•
•
H.Schlichting, Boundary layer theory, MacGrawHill, 1979, 7e dr.
J.A.Schetz, Boundary Layer analysis, Prentice-Hall,
1993.
T.Cebeci, J.Cousteix, Modelling and Computation of
Boundary-Layer Flows, Horizons/Springer, 1999.
Prerequisites
•
•
•
•
•
wi4025/4026TU Part.diff.eq. A/B
AE2-110
AE2-120
AE3-130
WI2 021TU
Follow up courses
132
Objectives
4.
5.
6.
7.
Thermal laminar boundary layers (Ch.4.3+4.4).
Thermal laminar boundary layers (Ch.4.3+4.4).
Compressible laminar boundary layers (Ch.7.17.5).
Stability and transition (Ch.5).
Turbulent boundary layers (Ch.6).
Course material
•
F.M. White, Viscous fluid flow, MacGraw-Hill, 1991,
2nd ed.
•
•
•
H.Schlichting, Boundary layer theory, MacGrawHill, 1979, 7e dr.
J.A.Schetz, Boundary Layer analysis, Prentice-Hall,
1993.
T.Cebeci, J.Cousteix, Modelling and Computation of
Boundary-Layer Flows, Horizons/Springer, 1999.
Prerequisites
•
AE4-170
Follow up courses
4E STUDIEJAAR
EXPERIMENTAL
METHODS IN
AERODYNAMICS
AE4-180
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
4
1,2
Lecture
2
Oral and Essay
Ir. D.M. Passchier
HSL 039
86386
D.M.Passchier@lr.tudelft.nl
Laser Doppler Anemometry, Hot Wire Anemometry,
Surface Shear Stress Measurements, Pressure
measurements, Optical methods.
Objectives
To gain understanding of basic problems related to the
major instruments for experiments in turbulent flow.
Set-up
Week arrangement
1. Introduction: what to measure in turbulent flow:
spatial and temporal resolution, acceptance angleLaser Doppler. Anemometry and Doppler effect for
moving particle and stationary detector; use of
Laserlight
2. Detectors and mixing of light, dual beam and
reference beam methods, fringe model.
3. Scattering properties of particles, Gaussian beam
properties; fringe gradient, frequency shifting,
signal processors (counters, spectrum analysers).
4. Bias effects (velocity bias, fringe bias, amplitude
bias).
5. Multicomponent measurements coincidence,
particle dynamics.
6. Hot wire Anemometry: heat transfer laws, velocity
sensitivity, constant current and constant
temperature.
7. Wire response in fluctuating flow; time constants.
8. Single wire behaviour, cross wires; angle
sensitivity; calibration methods, other multiple wire
probes, measurements errors in highly turbulent
flows, ambient temperature influence.
9. Surface shear stress measurements: universal wall
laws, Preston tubes.
10. Clauser plots, use of multiple surface tubes and
extended wall laws, heated surface elements.
11. High speed windtunnel testing, oil flow
visualization, pressure measurements.
12. Static pressure, pressure tubes, 5-hole probes.
13. Optical methods, shadow graph, schlieren.
14. Interferometry, laser diagnostics.
FLIGHT MECHANICS
EXERCISE
AE4-201
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
4
4
Report
all year round
Ir. K.H.M. Boonen
1018
85911
K.Boonen@lr.tudelft.nl
Gaining experience in conducting independent
research. This can be a literature study, a simulation
assignment or a design study. The topic will be jointly
agreeable and can be choosen in the framework of
contract work for the industry.
Objectives
Set-up
Week arrangement
Course material
Prerequisites
•
4th year
Follow up courses
Course material
Prerequisites
•
WB1424A
133
4E STUDIEJAAR
AE4-211
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
AIRCRAFT DESIGN AND
OPERATION
4
1,2,3
Lecture
3
Written exam part I (part II and
III no examination
3,4
Ir. R. Slingerland
1020
85332
R.Slingerland@lr.tudelft.nl
Ir. K.H.M. Boonen
Part I: Aerodynamic design. Aerodynamic design
resulting from design requirements for the various
aircraft components. Interrelation with theoretical
aerodynamics, performance and flight control. Weight
considerations. Flight safety and regulations.
Part II: Aircraft economics. Flight operations.
Part III: Aerodynamics of combat aircraft. History.
Manoeuvrability, inertia coupling, aerodynamics of
highly swept wings and slender bodies, vortex lift,
high-lift aerodynamics, supersonic flight, high-speed
intakes and exhausts, afterbodies.
Objectives
Part I: The lecture aims to provide insight into:
- the requirements to be imposed upon pressure
distributions over various components of modern
transonic civil transport aircraft.
- the relations between geometry and pressure
distribution.
- the integration of these insights with consideration
and weight, as well as with practical limiting conditions
resulting from the operational use of the aircraft.
Set-up
The lecture part I continues into the third quarter.
Parts II and III hold no examination.
Week arrangement
Course material
•
Lecture notes Part I Aerodynamic design, Part II
Aircraft operation, and Part III Aerodynamics of
combat aircraft.
Prerequisites
•
•
AE2-110
AE3-302
Follow up courses
AE4-212
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
4
1
Lecture combined with
computerexercises.
2
Dr.ir. H.G. Visser
1022
82095
H.G.Visser@lr.tuelft.nl
1. Background and outline of course; relation with
basic courses in flight mechanics.
2. Mathematical notation and review of some basic
mathematical facts; foundations of unconstrained
parameter optimization.
3. Foundations of constrained parameter
optimization; applications in flight mechanics.
4. Introduction to optimal control theory; problem
formulation; open-loop and closed-loop control;
system classification; some intrinsic system
properties.
5. Variational approach to dynamic optimization;
transversality conditions; first integral; elementary
examples.
6. Minimum Principe van Pontryagin; Hamilton's
Principe in mechanics; numerical solution
techniques.
7. Synthesis of optimal closed-loop control; the
Optimality Principle of Bellman; dynamic
programming; the Hamilton-Jacobi-Bellman
equation.
8. Graphical interpretation of the Minimum Principle;
Jacobi condition; linear-quadratic (LQ) problems;
the matrix-Riccati equation; autopilot design via
LQ-synthesis.
9. Bang-bang and singular optimal control problems.
10. Application of optimal control theory to trajectory
optimization problems in atmospheric flight
mechanics; equations of motion; reduced-order
modeling; transformation of variables.
11. Reduced-order models for solving the "Minimum
Time-to-Climb" problem; introduction to the
energy-state concept.
12. (Approximate) solutions to the "Minimum Time-toClimb" problem; solution accuracy assessment.
13. Optimal flight profiles for commercial airline
operations.
14. Examples of flight optimization results established
in the ongoing research program.
Objectives
The course aims at providing the foundations as well
applications of static and dynamic optimization. The
emphasis is on practical applications in flight
mechanics. However, also applications in related
(possibly non-aerospace) fields are given. In view of
the fact that the numerical resolution of practical
optimal control problems is usually far from trivial,
specific attention is given to computational aspects
and system model simplifications.
Set-up
134
AIRCRAFT
PERFORMANCE
OPTIMIZATION
4E STUDIEJAAR
Week arrangement
Course material
•
•
DUP, Delft, 1996.
Dictaat D-9A, volgnummers 10092, 10093.
Prerequisites
Follow up courses
ROTORCRAFT
MECHANICS
AE4-213
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
4
2
Lecture
2
written report
arbitrarily
1015
85301
Mw. M.D. Pavel MSc
General lay-out of helicopters, performance
calculations during hover, vertical climb and descent
and forward flight. Helicopter blade dynamics.
Introduction to helicopter control characteristics:
symmetrical equations of motion handling- and control
properties. Introduction to aeroelasticity of rotorcraft.
Objectives
1. An example of the synthesis of a large diversity of
subject areas, aimed at the analysis of a
complicated technical object.
2. Introduction to aerodynamics, flight mechanics and
aeroelasticity of helicopters, which enables the
student to independently study more advanced
literature.
Set-up
Lecture series, which is followed by a simulation
assignment of a typical helicopter maneuver. If
properly executed a helicopter flying lesson is given in
which amongst other things this maneuver is flown.
The aim is to demonstrate the possibilities and
limitations of theoretical models by comparing them to
the - much more complex - real world.
Week arrangement
1. Lay-out of the helicopter. Qualitative description of
the rotor and control systems. Definition of the tip
plane, control plane, hub plane and several coordinate systems. Blade element analysis of hoever
performance.
2. Performance calculations of vertical flight.
Turbulent Wake State. Autorotation. Performance
calculations in forward flight. Blade element
analysis. Glauert's hypothesis. Comparison with
performance of fixed wing aircraft.
3. Flapping dynamics of centrally hinged rotors.
Equations of motion of helicopter with only pitch
degree of freedom. Stability and control.
4. Flapping dynamics in forward flight. Symmetric
equations of motion. Stability and control in
forward flight.
5. Trim conditions, linearised equations of motions.
Representation in the complex plane and
comparison with fixed wing aircraft.
6. Influence of semi-rigid rotorsystems on the
equations of motion and on the characteristic
handling characteristics.
7. Flap/Torsion blade dynamics. Divergence. Classical
blade flutter, Structural lay-up to avoid flutter.
Introduction to ground resonance instability.
135
4E STUDIEJAAR
Course material
•
Rotorcraft performance, reader AE4-213.
Prerequisites
•
•
AE1-018 DL4
AE2-201
Follow up courses
AE4-214
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
AIRCRAFT PROPULSION
NOISE AND POLLUTANT
EMISSIONS
4
3
Lecture
2
written "open book"
3, 5
Prof.ir. G.J.J. Ruijgrok
1012
82067
G.J.J.Ruijgrok@lr.tudelft.nl
Review of the design and off-design performance of
aircraft propulsion systems (jet and propeller
propulsion). Fundamentals, quantities and procedures
necessary for describing the features of emission,
propagation of aircraft noise. Noise measurements and
noise certification. Indices of total noise exposure and
noise zoning. Aviation and air pollution. Combustion of
hydrocarbon fuel and formation of undesired
combustion products by aero-engines. Emission
certification set by ICAO. Nature of the amosphere and
possible harmful effects of engine emissions on the
environment. The performance of a low NOx flight.
Objectives
Providing an understanding of the relationship between
aviation and the environment. Study of the basic
topics forming the problem, namely propulsion and
flight operations, acoustics, atmospheric science and
man-made emissions due to fossil fuel combustion.
Set-up
The course consists of a series of lectures and is
concluded by an interim examination, where notes and
books may be consulted (open book examination).
Week arrangement
1. Essentials of flight mechanics and propulsion.
Brake power and thrust of piston engine and
propeller. Efficiencies and fuel consumption.
Propeller types, performance and effective thrust.
Measuring thrust.
2. Performance prediction of turbojet, turboprop and
turbofan engine. Definition of thrust for jet
propulsion. Measurement of thrust. Variables
describing the operating condition. Design and offdesign performance. Performance characteristics
(effect of airspeed, flight altitude, thrust setting
and air temperature).
3. Definition of sound, noise and noise annoyance.
Summary of vibrational motion. Emission and
immission standards. Noise load and noise
contours. Operational measures to reduce noise
impact. Sound waves and sound fields. Effective
sound pressure, frequency and wavelength.
Diffraction and refraction of sound. Sound power
and intensity. Sound pressure level. Addition of
sound pressure levels.
4. Directional patterns and elementary sources.
Discrete, random, continuous and transient
sounds. Doppler effect. Limits of audibility.
Derivation of the wave equation for progressive
136
4E STUDIEJAAR
waves. Velocity potential. Properties of plane and
spherical waves. Helmholtz equation.
5. Directional properties of monopole, dipole and
quadrupole sources and their relation to propeller
and aerodynamic jet noise. Developement of the
turbo-engine as a noise source. Propagation of
sound in the atmosphere. Inverse-distance law and
atmospheric attenuation. Refraction and
transmission of sound at an interface; reflection
factor and "transmission loss".
6. Refraction of sound rays by vertical temperature
and wind gradients. Frequency analysis and
frequency spectra. The phenomenon of ground
reflection and lateral attenuation. Perception of
noise. Weighted and time-integrated noise
measures. Noise load and noise zoning. Aircraft
noise certification.
7. Combustion and combustion products from burning
of kerosine. Emission standards for turbojet and
turbofan engines. Major environmental concerns.
The vertical stability of the atmosphere. Aircraft
contrails.
Course material
•
•
G.J.J. Ruijgrok, Elements of aviation acoustics,
DUP, Delft,1993.
prof.ir. G.J.J.Ruijgrok, D.M.vanPaassen,
Atmosphere, Air Pollution and Engine Emissions,
Delft University of Technology, Faculty of
Aerospace Engineering, Memorandum M-816, 1998
(in Dutch), -.
•
•
•
•
•
G.J.J.Ruijgrok, Elements of airplane performance,
DUP, Delft, 1996.
C.J.Houtman, W.P.Visser, Gasturbines, -, 1998.
H.Wittenberg, Prediction of Off-design
performances of turbojet and turbofan engines,
Paper 4 in AGARD CP 242 (1977), -.
H. Cohen, G.F.C. Rogers and H.I.H.
Saravanamuttoo, Gas Turbine Theory, 1972.
Th. van Holten, P.R. Vos and G.N. Smits, Applied
Thermodynamics for Flight Mechanics and
Propulsion, Delft University of Technology, Faculty
of Aerospace Engineering, 2000.
Prerequisites
•
•
•
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. Lecturers
4
1,2
Lecture
2
Oral
3
Ir. H.J. Berghuis van Woortman
1. Definitions, different services, organizational
aspects (worldwide, European, Dutch), System
changes.
2. Present Communication-, Navigation-, Surveillance
systems, (CNS), Monopuls SSR, RNP.
3. Airspace structure, procedures, flight progress.
4. Lay out ATC systems, Dutch ATC systems (AAA).
Auxilliary systems, ARTAS.
5. Flight plan processing, Radar data processing,
Trajectory prediction, conflict detection, STCA
function.
6. New developments: Data communication
(SATCOM, SSR-S, VHF, HF), RNAV, SATNAV, MLS,
ADS (-B, -C).
7. TCAS, Fuel saving procedures, FMS
Approach/departure automation, Airspace
Management, Surface Movement Guidance and
Control Systems (SMGCS), Flow control, Free Flight
(FF), Wake vortices.
Objectives
This course is designed to give the students an
appreciation of the current problems encountered,
throughout the world, with emphasis on the core area
of Europe, in preparing the existing ATC systems for a
predicted traffic increase of a factor of 2 by the year
2025. Emerging technologies will be described, with
the associated implementation aspects like human
factors, European political factors, airline policy,
EUROCONTROL’s EATMP, etc. Emphasis is on
functional integration of systems rather than on pure
technical aspects of individual components.
Set-up
AE1-018-1
ae2-201
WB4280
Week arrangement
Course material
Follow up courses
•
H.J.Berghuis van Woortman, W Aardoom, Air
Traffic Management, Report LR 4-94, Delft
University of Technology, 2000
Prerequisites
Follow up courses
AE4-294
AIR TRAFFIC
MANAGEMENT
137
4E STUDIEJAAR
AE4-301
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
DYNAMICS AND
CONTROL OF AIRCRAFT
4
2
Lecture
2
Written
2,3
Ir. S. Bennani
026
82674
S.Bennani@lr.tudelft.nl
Classical control is still predominantly used in
aerospace industry for the design and analysis of
automatic flight control systems. Various exisiting
control systems such as Control Augmentation
Systems, Generic Autopilots, Fly-by-wire systems and
many other control systems are reviewed in detail. The
emphasis of the course lies in demonstrating through
application of classical frequency techniques how to
design systems fulfilling the requirements imposed by
the aviation authorities with highlights on
understanding the benefits and limitations of such
systems.
Objectives
To give an introduction to handling qualities criteria
and to classical flight control system design evaluation
and validation.
Set-up
Week arrangement
1. Introduction of the wind, stability, body and
geodetic frames of reference. Derivation of
transformation matrices. Aerodynamic, Euler,
flight-path angles, etc. Non-linear equations of
motion of rigid aircraft.
2. Trim and linearization of the non-linear equations
of motion. The linearized longitudinal aircraft
dynamics using a state-space representation.
Eigenvalues, eigenvectors, phasors and the
equivalent frequency domain form in terms of
transfer functions and frequency response
functions.
3. Generic Control Augmentation Systems for the
inner loop stabilization of the rigid body dynamics.
4. Autopilot systems with specific flight modes such
as speed or altitude hold or select modes for
accurate navigation.
5. The military specifications (MIL-SPEC CAP)
handling qualities criteria.
6. The Gibson Dropback and Phase-Rate handling
qualities criteria to avoid Pilot Induced Oscillations.
7. The design of a pitch-rate command system for
meeting desired handling qualities.
Course material
•
M.V. Cook, Principles in flight dynamics, Edward
Arnold, London, 1997.
138
•
•
R.Brockhaus, Flugregelung, Springer, Berlin, 1994.
Stevens, Lewis, Aircraft control and simulation,
John Wiley and Sons, New York, 1992.
Prerequisites
•
•
AE3-302
AE3-359
Follow up courses
•
•
•
AE4-303
WB2420
WI2 056LR
Some chairs may require students to perform a
laboratory exercise or practical in conjunction with this
course.
4E STUDIEJAAR
EXERCISE FLIGHT
DYNAMICS AND
SIMULATION
AE4-301p
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
4
2
1
Exercise
At the end of the second period.
Ir. S. Bennani
026
82674
The goal of the exercise is to design an autopilot and
Control Augmentation system using classical control
theory, based on the complete nonlinear simulation
model of the Cessna Citation Laboratory Aircraft.
AE4-303
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
ROBUST CONTROL
4
3
Lecture
3 (incl. practical)
Take home assignment
Ir. S. Bennani
026
82674
Objectives
To become familiar with classical controllers and their
design, and to gain insight in handling and flying
qualities of open-loop and controlled aircraft.
The developed flight control laws will be implemented
in the real time flight simulation facility of the group
Many of the evolving aircraft configurations for future
civil and military aircraft present considerable technical
challenges in the field of flight control system design.
The use of innovative control effectors such as thrust
vectoring, blowing and suction devices will be required
to deliver improved agility and performance extending
traditional flight envelopes. These new configurations
require robust multivariable control methods for the
integration of multiple controls in all axes.
Set-up
Set-up
Objectives
The exercise is a home-work assignment to be solved
using MATLAB and/or Simulink. Student assistants are
Ir. S.Bennani, Ir. A. M. Kraeger, Ir. W.H.J.J. van
Staveren, and Dr.ir. J.C. van der Vaart and will provide
help when necessary.
Week arrangement
Course material
•
Prerequisites
•
•
AE3-359
AE3-302p
Week arrangement
1. The Gain and Phase margin, signal and system
norms, H-2 and H-infinity norms, the Nyquist and
Small Gain stability criteria.
2. Nominal performance of SISO –systems, robust
stability of SISO-systems, robust performance of
SISO-systems.
3. The general structure and definition of Mu.
4. Uncertainty modeling using LFT’s.
5. Definition of desired system performance.
6. H-infinity and Mu-Synthesis.
7. Case Studies. Demonstration of a robust flight
control system design.
Course material
Follow up courses
•
•
•
•
AE4-303
AE4-361
Hand-in exercise and a report of the design of a
controller using classical control theory. The report
must be handed in at the end of the second period.
Results of this report will be used in the lecture AE4361 for real-time implementation.
S. Skogestad, I.Postlethwaite, Multivariable
feedback control analysis and design, Wiley.
D.Bates, Lecture Notes on Robust Multivariable
Control of Aerospace Systems, to appear.
•
•
•
S.Bennani, Lecture notes on multivariable flight
control system design and analysis.
J.CDoyle....[et al], Feedback control theory,
MacMillan, 1992.
J.M.Maciejowski, Multivariable feedback design,
Addison-Wesley, 1989.
Prerequisites
•
•
AE3-302
AE3-359
Follow up courses
•
•
•
WB2415
WB2416
AE4-361
139
4E STUDIEJAAR
Hand-in exercise and a report of the design of a
controller using robust control theory. The report must
be handed in at the end of the third period.
Results of this report will be used in the lecture AE4361 for real-time implementation.
AE4-304
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
AIRCRAFT RESPONSES
TO ATMOSPHERIC
TURBULENCE
4
2
Lecture
2
Written
2,3
031
85378
1. Introduction (atmospheric turbulence does affect
aircraft responses, why of importance).
2. Scalar stochastic processes (probability theory,
joint probability density functions, covariance
functions, stochastic processes, ergodic processes).
3. Spectral analysis of stochastic processes in
continuous time (Fourier analysis, power spectral
densities, analysis of dynamic linear system
responses in frequency domain).
4. Spectral analysis of stochastic processes in discrete
time (discrete time Fourier transform, Fast Fourier
Transform, spectral estimates-smoothing).
5. Multivariable stochastic processes (covariance
function matrix and spectral density matrix, multivariable system responses in the frequency and in
the time domain).
6. Description of atmospheric turbulence (physical
mechanisms, the two fundamental correlation
functions, von Kármán en Dryden spectra).
7. Symmetric aircraft response to atmospheric
turbulence (symmetrical aerodynamic forces and
moments due to turbulence, gust derivatives,
equations of motion of aircraft flying in
symmetrical atmospheric turbulence).
8. Asymmetric aircraft response to atmospheric
turbulence (elementary two-dimensional fields of
turbulence, asymmetrical aerodynamic forces and
moments, asymmetrical gust derivatives, equations
of motion).
9. Etkin’s 4 point model (Etkin’s approach and
comparison with theory in chapters 7 and 8).
Objectives
Understanding the physics of aircraft responses to
atmospheric turbulence, derivation of equations of
motion of symmetrical and asymmetrical responses to
atmospheric turbulence, introduction to stochastic
processes.
Set-up
Lectures, MATLAB demonstrations and small
assignments (voluntary).
Week arrangement
See Detailed Description of Course
Course material
•
140
J.A. Mulder, J.C. van der Vaart, Aircraft responses
to atmospheric turbulence, Lecture notes D-4,
August 1998.
4E STUDIEJAAR
•
D.ENewland, Random vibrations and spectral
analysis, Longman, New York, 1984 3rd. ed.
Prerequisites
•
•
AE3-302
AE4-301
Follow up courses
•
AE4-361
The written examination (stochastic process theory,
chapters 1-5) is followed by an assignment (related to
the theory of chapters 6-9).
course.
EXERCISE AIRCRAFT
RESPONSES TO
ATMOSPHERIC
TURBULENCE
AE4-304p
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
4
4
1
Take home exam
031
85378
Ir. W.H.J.J. van Staveren
Application of MATLAB software to aircraft specific
turbulence responses:
1. Calculation of aircraft time-histories due to both
symmetrical and asymmetrical, longitudinal, lateral
and vertical turbulence components.
2. Calculation of analytical transfer functions,
frequency response functions, and auto- and cross
Power Spectral Density (PSD) functions of stateand output variables (e.g. acceleration levels).
3. Numerical calculation of frequency response
functions, and auto- and cross Power Spectral
Density (PSD) functions of state- and outputvariables.
4. Calculation of (co)variance- and correlationfunctions of aircraft state-and output-variables.
5. The effects of simple (to be designed) Automatic
Flight Control Systems on the aircraft’s responses
while flying in a turbulent atmosphere.
Objectives
Introduction to both time- and frequency-domain
identification and simulation techniques using MATLAB.
The techniques are applied to example aircraft
(amongst others Cessna Ce500 Citation I).
Set-up
Take-home assignment.
Week arrangement
Course material
•
•
Lecture Notes D-4, by J.A. Mulder and J.C. van der
Vaart, Aircraft responses to atmospheric
turbulence, Lecture notes D-4, August 1998.
MATLAB software for the take-home
assignment/exercise, Ir. W.H.J.J. van Staveren.
•
D.ENewland, Random vibrations and spectral
analysis, Longman, New York, 1984 3rd. ed.
Prerequisites
•
•
AE3-302
AE4-301
Follow up courses
•
AE4-361
The take-home exercise should be handed in at the
end of the third period.
141
4E STUDIEJAAR
AE4-305
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
SPACECRAFT ATTITUDE
DYNAMICS AND
CONTROL
4
2
Lecture
2
Exercise
2
Dr. Q.P. Chu
027
83586
Q.P.Chu@lr.tudelft.nl
AE4-305p
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
SPACECRAFT ATTITUDE
CONTROL SYSTEM
DESIGN EXERCISE
4
2
1
Dr. Q.P. Chu
027
83586
This lecture gives the fundamentals of spacecraft
attitude dynamics and control. Rigid body kinematics
and dynamics are taught first. Attitude determination
and control devices including estimation techniques
are introduced. Linear control theory is reviewed.
Various spacecraft stabilization approaches and control
systems are discussed. Some extensions include the
dynamics, guidance, navigation and control problems
of rendezvous/docking and atmospheric re-entry space
vehicles.
AE4-305P is a practical exercise project for the course
on Spacecraft Attitude Dynamics and Control (AE4305). Students will have an option to finish the course
in conjunction with this practical exercise. If the
practical is taken in addition to the course the total
amount of credits awarded will be three.
Objectives
Week arrangement
#
1.
2.
3.
Introduction
Kinematics and Dynamics of Angular Motion
Modelling the Space Environment and External
Disturbance Torques
4. Attitude Determination and Control Devices
5. Gravity Gradient Stabilization
6. Single- and Dual-Spin Stabilization
7. Magnetic Attitude Stabilization
8. Momentum-Biases Attitude Stabilization
9. Three Axis Active Control
10. Guidance and Control of Re-entry Vehicles (X-38)
11. Guidance and Control of rendezvous and docking
vehicles (ATV)
12. Matlab examples
Course material
•
Q.P. Chu, ‘Spacecraft Attitude Dynamics and
Control’, Handout lecture notes, Faculty of
Aerospace Engineering, Delft University of
Technology.
•
M.J.Sidi, Spacecraft dynamics and control, a
practical engineering approach, Cambridge Univ.
Press, Cambridge, 1997.
Specified practical problems of spacecraft attitude
control system design will be considered in the
exercise. Students have to deal with, for instance, real
sensor and actuator errors, uncertainties of spacecraft
models, uncertainties of external disturbances,
different attitude control modes and switching, and
fault tolerant control system design.
An example would be an attitude control system with
inertial sensors (gyros) in the control loop. This type of
sensors presents characteristics of unknown drift
errors. These time accumulation errors have to be
corrected for long term spacecraft missions. Nondrifting attitude sensors (e.g. sun sensors, horizon
sensors and star sensors) can be applied to correct
these errors. Students will have to design integrated
sensor systems for the attitude control loop to assure
that the system is performing reasonably for long term
missions. Finally, Matlab simulations should be
presented.
Objectives
Set-up
Week arrangement
Course material
•
Q.P. Chu, ‘Spacecraft Attitude Dynamics and
Control’, Handout lecture notes, Faculty of
Aerospace Engineering, Delft University of
Technology.
Prerequisites
Prerequisites
Follow up courses
Follow up courses
Examination: (2 study points):
A design process of a spacecraft attitude control
system with specified requirements and MATLAB
simulations will be asked to complete after the course.
142
4E STUDIEJAAR
AEROSPACE HUMAN
FACTORS
AE4-360
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
4
4
Lecture
2
Witten
4,5
024
85370
Dr.ir. M Mulder
Prerequisites
•
•
AE3-302
AE3-359
Follow up courses
The guest lecture is given by a human factors expert
from outside the university (e.g. NLR, TNO).
course.
see the week arrangement below.
Objectives
This course focuses on the various aspects of actual
and future aircraft cockpit human-machine interfaces.
It provides an extensive theoretical as well as
practical knowledge on the specific characteristics of
human behavior such as human perception, human
mental processing, and the role of the human pilot in
manual and supervisory control tasks. Design from a
human-centered perspective is emphasized.
Set-up
The theoretical lecture series is accompanied by a
practical assignment (AE4-360p) where students can
get hands-on experience with some important human
factors aspects of designing systems in the aerospace
domain.
Week arrangement
1. Introduction ; the Skills-Rules-Knowledge
taxonomy.
2. Manual control: the Crossover model.
3. Manual control: multi-loop pilot models and pilot
model identification.
4. Neuromuscular system ; flight deck control
devices.
5. Vestibular system.
6. Visual system ; two-dimensional displays.
7. Visual system : three-dimensional displays.
8. Supervisory control.
9. Human error.
10. Abstraction hierarchy ; multi-level flow modeling.
11. Complexity and cognition.
12. Workload.
13. Ecological interface design.
14. Guest lecture.
Course material
•
•
•
A reader is provided with a collection of 14
landmark publications in the field of human factors
engineering.
A bundle is provided with copies of all the
overhead-sheets used in the course
143
4E STUDIEJAAR
AEROSPACE HUMAN
FACTORS PROJECT
AE4-360p
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
AE4-361
4
4
1
Report
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Dr.ir. M. Mulder
028
89471
M.Mulder@lr.tudelft.nl
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
In general, two types of experiments are done. First,
classical pilot tracking tasks such as compensatory and
pursuit tracking with various display and control
configurations. Second, typical psycho-physical
experiments such as the accuracy and speed of
estimating the egomotion through a virtual
environment. It depends on the availability of the
facilities what experiments are conducted. The humanmachine laboratory, a fixed base flight simulator, is
typically the main platform of the project.
FLIGHT SIMULATION
4
4
Lecture
2
Construction of a working flight
simulation, and essay/report
024
85370
Ir. M Mulder
Practical experience in performing human-machine
interaction experiments, practical experience in
evaluation of the results, application of statistical
theory.
1. Historical review, simulator types; procedure
trainers, training simulators, research simulators.
2. Flight simulation and human perception; visual,
motion, auditory and haptonomic cues.
3. Flight simulation hardware; image generation,
projection, auditory systems, motion systems,
instruments, displays.
4. Flight simulation models; model structure,
identification.
5. Flight simulation models; auxiliary systems
modelling,environment, turbulence, weather.
6. Real-time aspects; time delays, bandwidth,
computer architecture, I/O.
7. Distributed simulation, DIS, HLA. Simulator
categories, testing, criteria, simulator fidelity.
Set-up
Objectives
Objectives
During the first afternoon some demonstrations will be
given of subjects treated during the lectures. Then,
during the following three afternoons, students have to
work together in groups (3 students per group) to setup, conduct and evaluate a human-in-the-loop
experiment. Per group, a short report must be written
with the main results of the experiment that has been
conducted.
Week arrangement
The practical assignment will be conducted during the
final 4 weeks of the same period as the lecture series.
Students then have two months to finish their report.
Course material
•
see AE4-360
Prerequisites
•
AE4-360
To gain an understanding of flight simulation
techniques. Insight in flight simulation hardware and
software, application of theory of aircraft dynamics
(AE3-302A,AE4-304) in simulation.
Set-up
Students are challenged to create a working
simulation, uses hardware (3 PC’s) of Human-Machine
Interaction lab, see AE4-361p.
Week arrangement
7 lectures, 7 blocks of two hours each for simulation
preliminary design, a "paper simulation" session in
which the designed simulation is evaluated.
Course material
•
Handouts
Prerequisites
Follow up courses
•
•
AE3-302
AE4-304
Follow up courses
The course (AE4-361) and the practical (AE4-361p)
can not be followed separately.
course.
144
4E STUDIEJAAR
AE4-361p
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
FLIGHT SIMULATION
PRACTICAL
4
4
1
Grade on basis of demonstrated
functioning of flight simulator and
on report
024
85370
Dr.ir. M Mulder
Simulation architecture, interconnection, practical
implementation of simulation program.
Objectives
To gain practical experience with flight simulation and
programming, planning and execution of a simulator
construction project. Experience with multi-platform
real-time simulation, advanced simulation
interconnection middleware and the use of code
generated by automatic code generation software.
Set-up
Participating students are distributed in groups, and
each group is, under supervision of one of the
lecturers, responsible for implementation of a part of
the simulation, e.g. instrument displays, manipulator
interaction, dynamic aircraft model, scenery, control
and logging. The simulation is actually built and
implemented, normally on the human-machine
systems laboratory.
Week arrangement
Last four weeks of associated course ae4-361
Course material
•
Handouts, cd-rom with documentation/software
Prerequisites
•
AE4-361
AE4-393
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
The course (AE4-361) and the practicum (AE4-361p)
can not be followed separately.
4
1
Lecture
2
Written
1,2
Dr.ir. M. Mulder
028
89471
see week arrangement below.
Objectives
This course provides a comprehensive, unified
coverage of the principles of modern navigation
equipment and systems, both in the aircraft and on
the ground, including the aircraft instrumentation and
flight-deck systems, with a special emphasis on the
important trends in the global air navigation system.
Set-up
Week arrangement
1. Introduction to avionics systems.
2. Air Data systems.
3. Gyroscopes, attitude reference systems.
4. Compasses, heading reference systems.
5. Introduction to navigation.
6. Inertial navigation systems.
7. Satellite navigation systems (GPS) + video.
8. Radio navigation systems (VOR, DME, LORAN).
9. Landing guidance systems (ILS, MLS, GPS).
10. Flight deck instruments and integrated systems +
video Boeing 777 flight deck.
11. The Flight Management System (FMS).
12. Communication, Navigation, Surveillance (CNS).
13. Air Traffic Management (ATM).
14. The Future Air Navigation System (FANS).
Course material
•
•
Follow up courses
AVIONICS I
M. Kayton, W.R.Fried, Avionics navigation systems,
Wiley, 1997.
Copies of all overhead sheets that are used during
the course are provided.
Prerequisites
•
•
AE3-302
AE3-359
Follow up courses
•
•
•
AE4-360
AE4-361
AE4-394
145
4E STUDIEJAAR
AE4-394
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
AVIONICS II
4
4
Lecture
2
take-home assignments.
Dr. Q.P. Chu
027
83586
This lecture continues the lecture AE4-393, Avionica I.
Various mathematical models for aircraft navigation
are explained. Navigation sensor characteristics and
models are addressed. Particular navigation systems
such as inertial navigation systems and Global
Positioning System are described thoroughly. Another
topic of the lecture is the multiple sensor navigation
systems. Sensor integration techniques, sensor data
fusion techniques, advanced estimation techniques,
sensor failure detection and isolation techniques for
present and future aircraft navigation systems are
presented.
Objectives
Set-up
Week arrangement
#
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
The lecture is aimed at the mathematical modeling of
the dynamics of space systems and the application of
its measuring and control theory. Special attention is
given to spacecrafts, space manipulators, launch
vehicles and space mechanisms.
1. Description of properties of motion (dynamics) of
various space systems.
2. Synthesis and analysis control systems: sensor and
actuator selection; identification concepts,
estimation and control; sensor integration;
performance of fast manoeuvres; suppression of
micro-g disturbances; robust control of complex
systems; tele operation.
3. Current events, such as: discussing the
experimental facilities for validating models and
control-technical concepts; discussing current
space system, their control systems and flight
results.
Objectives
Course material
Prerequisites
•
Q.P. Chu, ’Avionica II’, handout lecture notes,
Faculty of Aerospace Engineering, Delft University
of Technology.
M. Mulder, ‘Avionica I’, handout lecture notes,
Faculty of Aerospace Engineering, Delft University
of Technology
Prerequisites
Follow up courses
146
4
3
Lecture
3
On appointment
3, 4
Prof.dr.ir. P.Th.L.M. van Woerkom
027
83586
P.vanWoerkom@wbmt.tudelft.nl
Introduction to aircraft navigation,
Navigation equations
Satellite radio navigation
Inertial navigation sensors and navigation systems
Multisensor navigation systems and data fusion
Estimation theory and application to aircraft
navigation
7. Navigation sensor failure detection and isolation
8. Matlab examples
•
DYNAMICS AND
CONTROL OF SPACE
SYSTEMS
AE4-399
Set-up
Week arrangement
Course material
•
Course AE4-305 (preferred, as well as basic
knowledge of classic and modern measuring and
control theory).
Follow up courses
Students interested in following this course can report
to dr. Q.P. Chu, room no. 027, extension 83586.
4E STUDIEJAAR
AE4-404
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
LITERATURE STUDY
4
10
exercise
Prof.ir. K. Smit
1006
84978
ir. B. Agusdinata
Objectives
1. Studying the literature in an independent manner
on a particular subject, in order to acquire
knowledge about that subject.
2. Developing skills in the search and identification of
sources.
3. Developing skills in the assessment and
interpretation of different authors on a particular
subject.
4. Developing oral and written reporting skills.
Set-up
The exercise is carried out individually within a
maximum period of 3 periods. Enrolment must be
done with the lecturer.
Week arrangement
1.
2.
3.
4.
5.
Definition of the subject.
Review of the analysis and approach.
Review of the draft report.
Submission of the final report.
Final discussion.
Course material
•
guidelines are distributed during the definition of
the subject.
Prerequisites
•
TC1 written reporting, only for students Industrial
Engineering and Management
Follow up courses
Besides the use of the book of Elling, R.B. Andeweg, J.
de Jong, C. Swankhuisen, Rapportagetechniek,
Groningen: Wolters-Nordhoff, 1994 is required
literature.
Examination: The exercise is completed in the form of
a report. This report is orally explained and defended
by the student. Assessment of the exercise takes place
as discussions about the final report.
MANUFACTURING
ENGINEERING
AE4-485
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
4
3,4
Lecture
2
written examination of 3 hours
4,5
J. Verbeek
OCP-mr
84173
janv@adse.nl
The main processes 'building aircraft' and design of
this “production system” are discussed in relation to
other processes like marketing and sales, product
development and product support. A systems
engineering approach is used for the selection and
dimensioning of production processes for parts
manufacturing and assembly including tooling aspects
in terms of technology, time and cost. Particularly
Design for Assembly, Design to Cost and Design for
Logistics methods are dealt with.
Objectives
Provide knowledge and insight of requirements with
respect to the design of aircraft from the point of view
of manufacturing. Teach a method to develop the
production system in structured approach, taking into
account the specific roles and tools of a manufacturing
engineer in an industrial organsiation.
Set-up
Lectures and cases.
Week arrangement
1. Setting the scene:
a. What is a production system design
b. Market characteristics
c. Production process characteristics
2. Program management issues:
a. Design requirements
b. Financial planning
c. Work share scenario’s
d. Logistic management
e. Quality management
3. The product development process (Systems
engineering and Concurrent Engineering)
4. The production system design process:
a. Work breakdown development
b. Interfaces and tolerances
c. Tooling and and equipment
d. Shopfloor logistic
e. Planning and scheduling
f. Cost
g. Trade off’s
Course material
•
Collection of texts and transparencies.
Prerequisites
Follow up courses
147
4E STUDIEJAAR
MAINTENANCE
ENGINEERING
AE4-496
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
4
3,4
Lecture
2
essay
end september
Prof.ir. K. Smit
1006
84978
AE4-522
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
AIRCRAFT STRUCTURAL
ANALYSIS III
4
1
Lecture
2
Written
1,3
To be Determined
Developments in airtransport, aircraft production and
its influence on the maintenance and engineering
function. Description of maintenance behaviour of
aircraft systems. The development of maintenance
programs. Reliability monitoring and adjustment of
maintenance programs.
1. Computation of structural deflections for thinwalled structures (continuation). (Applying the
Dummy Unit Load Method, computation of relative
displacements).
2. Analysis of Statically Indeterminate Structures.
(External vs internal redundancies, multiple
redundancies, applications to wing and fuselage
structures).
3. Engineering theory of bending for open and closed
tubes – an overview. (General stress, strain and
displacement relationships for open and closed
tubes).
4. Shear flow in open and closed tubes.
5. Twist and warping of shear loaded closed tubes.
6. Displacements associated with the Bredt-Batho
shear flow.
7. Warping distribution of a doubly symmetrical
rectangular closed tube subjected to a torque.
8. Warping of open tubes.
9. Axial constraint stresses in open tubes (The
Wagner torsion-bending theory, calculation of the
torsion bending constant , the “wire analogy for
flat sided sections).
10. Axial constraint stresses in closed tubes. (Doubly
symmetrical single cell, 4-boom tube under
torsion).
11. Shear diffusion (Axial constraint stresses in a
doubly symmetrical single cell 6 stringer tube
subjected to a transverse shear force).
12. Elements of plate bending theory (Kirchhoff’s
assumptions, equilibrium equations via the
stationary value of the potential energy, Kirchhoff’s
derivation of the boundary conditions, simply
supported rectangular plate under sinusoidal
loading, Navier’s solution for simply supported
rectangular plates, the Green’s function of the
rectangular plate).
Objectives
Knowledge and understanding in the development and
optimization of maintenance programs in relation to
airworthiness requirements and operations.
Set-up
Lectures and discussion.
Week arrangement
1. Influence of the development of aircraft on
maintenance.
2. Description of failure behaviour.
3. Classification of failures.
4. Description of maintenance behaviour of systems.
5. Basic and maintenance policies: conditions and
characteristics.
6. MSG method, organization and application.
7. Development and optimization of maintenance
programs.
Course material
•
D-96 Maintenance Engineering.
Prerequisites
•
wi3046lr, wi380lr Probability calculus and statistics
Follow up courses
•
supplement wb5415 maintenance management
Objectives
This course is designed to introduce students who wish
to specialize in stress analysis of thin-walled structures
to more advanced topics such as the analysis of
statically indeterminate structures, warping, constraint
stresses, shear diffusion and elements of plate
bending.
Set-up
Week arrangement
Course material
•
148
D-22NC
4E STUDIEJAAR
•
T.H.G.Megson, Aircraft structures for engineering
Prerequisites
•
•
•
AE1-514
AE2-522 DL1
AE2-522 DL2
Follow up courses
AE4-524
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
THERMAL LOADING OF
STRUCTURES
4
2
Assignment for design
computations
2
Written report
Ir. T.J. van Baten
HAL 010
81580
T.J.vanBaten@lr.tudelft.nl
Heat transfer from boundary layer, convection,
conduction, radiation. Analytical and numerical
solution techniques – electric analagon, finite element
and finite difference methods. Temperature
distribution and thermal stresses.
Objectives
Make students familiar with thermal loading basic
phenomena, theory and solution techniques.
Set-up
Introduction, assignment, progress meetings,
technical report.
Week arrangement
Course material
•
•
•
Lecture notes
Written assignments
Analysis programs
•
J.P.Holman, Heat transfer, McGrawHill, 8th ed.
Prerequisites
Follow up courses
149
4E STUDIEJAAR
AE4-528
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
COMPUTERIZED
STRUCTURAL ANALYSIS
4
1,2
2
assignment
Ir. J.M.A.M. Hol
1121
85379
AE4-533
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
STABILITY OF THINWALLED STRUCTURES I
4
3,4
Lecture
3
see remarks
Prof.dr.ir. A. van Keulen
1113 OCP, Block III, 3th Floor
84185 / 86515
A.vanKeulen@wbtm.tudelft.nl
One or two introductory lectures are used to provide
background and course specific information. Further
assistance is by appointment.
The course is divided into three parts. The first part
deals with several analytical examples of linearized
buckling analysis. Typical examples will be linearized
buckling analysis of columns and plates. In addition,
analytical approximation techniques are discussed.
Students are required to work in groups of 2 or 3.
Assignments are taken from actual practical problems.
Possible sources are research topics, thesis work or
problems from industry. Basic requirement is anything
beyond basic linear statics. Before starting an
assignment formal agreement by the course
coordinator is required. Individual students can
optionally do a couple of standard exercises.
The project is concluded with a written report and a
project evalation meeting.
Objectives
To use FEM-technology as a tool by applying it to a
real problem. Learn a good problem solving approach
by developing a succession of more complex wellfounded (FEM-) solutions for a real problem.
Set-up
Week arrangement
Course material
•
ir. J.M.A.M. Hol - LR3-25PR Practicum F.E.M.
•
analysis, -, 1968.
Prerequisites
•
•
•
AE3-525
AE3-525p
AE3-931
The second part is reserved for numerical techniques;
in particular linearized buckling analysis using the
finite element method. For self-containment a short
introduction to geometrically nonlinear finite element
analysis is included. The discussion on numerical
linearized buckling analysis is completed with design
sensitivity analysis for buckling loads.
In the third part the focus is on numerical buckling
analysis in a more general setting. This implies that
the assumption of a linear pre-buckling solution will be
dropped. Moreover, post-buckling analysis is
discussed. Both analytical and numerical techniques
for (initial) post-buckling analysis are included.
Objectives
The course is designed to give the students a thorough
foundation for solving the variety of structural stability
problems they may encounter in practice. Students
become acquainted with both analytical and numerical
techniques. The course is intended to place stability
problems in a broad context. Therefore nonlinear
buckling, post-buckling and design sensitivity analysis
are also included.
Set-up
Normal lectures will be provided. For further reading,
references to textbooks and literature will be given.
Exercises will be distributed that lead to both analytical
and numerical training. Several of these exercises
require basic hands-on experience with finite element
modeling.
Follow up courses
Week arrangement
•
Assignments will be provided during the lectures. The
answers must be handed in before the oral exam.
Not applicable
To participate students have to sign-up at the start of
the course.
There is no formal work schedule only a target date for
finishing the work. Groups have to plan their own work
schedule and work packages.
Assistance is by appointment during the periods the
course is scheduled.
150
Course material
•
Every student must prepare his own lecture notes.
In addition, references to literature and textbooks
will be given during the lectures.
Prerequisites
•
Basic courses on mechanics and finite elements.
4E STUDIEJAAR
Follow up courses
•
AE4-534
AE4-534
The final grade is based on the quality and
completeness of the answers of the take-home
excersises and the quality of an oral examination.
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
STABILITY OF THINWALLED STRUCTURES II
4
4
Lecture
2
Task Exams
To be Determined
1. Buckling of anisotropic circular cylindrical shells.
(Derivation of the nonlinear equilibrium equations
and the linearized stability equations, critical
buckling loads for axial compression external
pressure and torsion).
2. Effect of initial imperfections. (Derivation of the
imperfection sensitivity of the critical buckling loads
using Koiter’s asymptotic theory, effect of a single
axisymmetric or a single asymmetric imperfection,
effect of a 2-mode or a multi-mode imperfection
model).
3. Effects of boundary conditions. (Derivation of the
governing nonlinear ordinary differential equations,
numerical solution via the shooting method).
4. Numerical solution of the nonlinear collapse
problem. (Riks’s path following technique).
5. Stochastic Stability Analysis. (Derivation of “knockdown factors” via reliability functions).
Objectives
The course is intended for those students who are
going to complete their master-thesis in the field of
Computational Mechanics. As such it contains the
latest results of ongoing research dealing with the
stability of thin-walled shell structures.
Set-up
Week arrangement
Course material
•
Every student must prepare his own lecture notes
(quality of the lecture notes is part of the final
grade).
Prerequisites
•
AE4-533
Follow up courses
The final grade is based in part on the quality and
completeness of the lecture notes the student has
prepared. In addition, a take-home assignment has to
be completed and the results obtained presented in a
written report.
151
4E STUDIEJAAR
AE4-535 I
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
STRUCTURAL DESIGN
AND OPTIMIZATION I
4
1,2
Lecture
2
Oral
Free
prof.dr. A. Rothwell
1115
82056
A.Rothwell@lr.tudelft.nl
1. Fundamentals of structural design, classification of
optimization problems.
2. Design of a tube in compression, optimality
criterion, material limitation.
3. Design for stiffness, direct search methods of
optimization.
4. Maxwell’s theorem, Michell structures, optimum
layout of a truss structure.
5. The general optimization problem, treatment of
constraints in numerical optimization.
6. Classical optimization, interpretation of Lagrange
multipliers, Kuhn-Tucker conditions.
7. Numerical methods for unconstrained optimization,
gradient-based methods.
8. Interior and exterior penalty functions, augmented
Lagrangian penalty function.
9. Design of beams, shape of cross-section,
optimization of a box-beam, limit analysis.
10. Shear web design, stiffener properties, numerical
optimization, design space representation.
11. Linearization methods, constraint-following
algorithms, dual method.
12. Finite element analysis of constraints, sensitivity
analysis, numerical approach to shape
optimization.
Objectives
The aim of the course is to provide a sound
introduction to the principles of optimization in
structural design, and to present optimization as a
practical design tool. Applications are to the design of
frameworks, struts and beams. Attention is given to
both analytical and numerical methods, at different
levels of complexity, the latter being the basis of all
computer implementations of optimization.
Set-up
Week arrangement
Exercises are made available during each part of the
course, and form part of the oral examination. Tutorial
sessions on the exercises are held periodically during
the lectures.
Course material
•
Lecture notes are distributed during the course.
152
Prerequisites
•
There are no specific prerequisites. The course is
presented in such a way as to be suitable both for
students specialising in structures and for
interested students from other specializations.
Follow up courses
Lectures are given in English.
4E STUDIEJAAR
AE4-535 II
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
STRUCTURAL DESIGN
AND OPTIMIZATION II
4
3,4
Lecture
2
Oral
Free
prof.dr. A. Rothwell
1115
82056
Prerequisites
•
There are no specific prerequisites. The course is
presented in such a way as to be suitable both for
students specialising in structures and for
interested students from other specializations. The
course may be taken without taking the course
Structural design and optimization I.
Follow up courses
Lectures are given in English.
1. Aircraft structures, loading intensity, characteristics
of a stiffened shell structure.
2. Stringer-skin panel in compression, formulae for
local buckling, flexural buckling.
3. Efficiency formula, off-optimum design, material
limitation, tangent modulus.
4. Post-buckled design, loss of stiffness, torsional
buckling, failure in various localised modes.
5. Buckling in shear, stiffened shear web, postbuckled behaviour, incomplete diagonal tension.
6. Design procedure for a fuselage and wing crosssection, structural layout, permissible stresses.
7. Pressure cabin design, effect of stringers and
frames, safety factors, damage tolerant design.
8. Frames and ribs, general instability, effect of frame
flexibility, optimum frame and rib pitch.
9. Reinforcement around cut-outs, shear lag, stresses
at the wing root.
10. Composite laminates, optimization of the lay-up,
netting theory.
11. Optimum lay-up for buckling, design of a
composite strut.
12. Composite sandwich panels, various failure modes,
optimum face and core thickness.
Objectives
This course is devoted entirely to the design of aircraft
structures, and to structures made of composite
laminates. Special attention is given to understanding
the physical behaviour of these structures, and to
defining an appropriate modelling for design and
optimization. Formulae are developed which are usable
not only in a formal optimization process, but also in a
more conventional “engineering” approach to design.
Set-up
Week arrangement
Exercises are made available during each part of the
course, and form part of the oral examination. Tutorial
sessions on the exercises are held periodically during
the lectures.
Course material
•
Lecture notes are distributed during the course.
153
4E STUDIEJAAR
SPACECRAFT
STRUCTURES
AE4-537
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
4
2,3
Lecture
2
Essay
4
Ir. J.J. Wijker
1113
81382
J.J.Wijker@lr.tudelft.nl
AE4-627
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
STRUCTURAL DESIGN
AND AIRWORTHINESS
4
1,2
Lecture
2
Written
2,4
Prof.dr.ir. M.J.L. van Tooren
HAL 18
84794
M.J.L.vanTooren@lr.tudelft.nl
•
•
•
•
•
•
To learn about mechanical aspects in Spacecraft
Structures.
General introduction into the design process.
Update on developments in aircraft structural design
(Composite structures, application of fibre metal
laminates, new aircraft configurations). Design
methodologies. Relation between airworthiness and
design requirements. Introduction to the JAA system.
Design philosophies. Probability aspects of structural
design and airworthiness. Designing with different
materials. Application of theory/knowledge of the first
part of the course to:
• Wings.
• Fuselages.
• Wing fuselage connections.
• Landing gears
• Residual strength analysis.
• Crashworthiness
Set-up
Objectives
•
•
•
•
Introduction in the design process of spacecraft.
Spacecraft subsystems.
Launch Vehicles; expendable and reusable.
Application of safety factors.
Loads; handling, launch, test, orbital.
Design aspects of S/C structures, finite element
analysis, static, dynamic, thermo-elastic.
Mechanical aspects of solar arrays.
Testing; qualification and acceptance, model
philosophy.
Some special topics; effective masses, acoustics,
SEA.
Objectives
Week arrangement
Course material
•
Syllabus "Spacecraft Structures" (College dictaat
"Ruimtevaartconstructies").
Prerequisites
•
•
•
•
AE3-808
AE3-525
AE4-528
AE3-931
To introduce students to design methodolgy, design
philosophy and design verification.
Supply a brief introduction to the airworthiness
authorities.
Application of design philosophy and verification to the
different aircraft structural components.
Set-up
Fourteen weeks of two lecture hours a week.
Week arrangement
Course material
•
Lecture notes AE4-627 Structural design and
airworthiness
Follow up courses
Prerequisites
Follow up courses
154
4E STUDIEJAAR
AE4-628
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
STRUCTURAL DESIGN
OF COMPOSITE
AIRCRAFT
4
3,4
Assignment
2
Oral
4,5
Prof.dr.ir. M.J.L. van Tooren
HAL 18
84794
prof.ir. A. Beukers
General introduction into the design process. Relation
between material, form and manufacturing. Design
criteria for composite materials and structures.
Classical lamination theory. Application of the Classical
lamination theory.
Overview manufacturing methods for composites.
Buckling of composite plates. General design of
composite pressurized fuselages. Design of composite
bulkheads.
Damage tolerance philosophy. Impact of impact on
composite structural design. Mechanical joints.
Adhesive joints. Airworthiness.Design stress and
strain. Structural analysis of composite construction.
Repair. Energy absorption.
Objectives
•
•
•
Train the students to think composite.
Train the students in design methodology.
Bring students up to date with developments in the
composite structural world.
Set-up
The course is based on self study. The practical
training is done by the students themselves by using
the Kolibri program. Kolibri is a software code
developed at Delft Aerospace comprising the Classical
Laminate theory and a limited FE-code. It offers the
user the possibility to play with materials and study
the effect of coupling effects, thermal expansion etc..
Week arrangement
Not applicable.
Course material
•
Lecture notes AE4-628 Structural design of
composite aircraft
Prerequisites
Follow up courses
COMPOSITES:
MATERIALS,
STRUCTURES AND
MANUFACTURING
PROCESSES
AE4-632
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
4
2
Lecture
2
Written
2,4
Prof.ir. A. Beukers
HAL 004
85144
A.Beukers@lr.tudelft.nl
ir. J. Sinke
The development of composite structures or parts is
dominated by an integral approach of the selection of
the fibers, the resin, and the production processes. In
this case the design of the composite material itself is
an important issue (in contradiction with metal alloys).
In this design the mechanical and physical properties
as well as the survivability and durability are involved.
This should result in the required price/performance
ratios.
Topics:
• (past, present and future) applications of fiber
polymer combinations based on weight reduction,
minimum volume, and minimum operational costs.
• fiber systems, fiber preforms,and application of
fibers with respect to design and costs
• fiber volume content, fiber lengths, and fiber
orientations in relation to production processes.
• possible product geometries for different processes
and methods to simulate the processes and
analyse the products.
• plate and shell structures, in particular the
sandwich concept and its advantages.
These topics will be illustrated with the product and
process development projects which have been
performed at the chair of Production Technology, like
the Extra-400, EuroEnear Eaglet, in-situ foaming,
DRAPE, press forming of thermoplastics, pressure
vessels and structures for civil and maritime
applications.
Objectives
Understanding of the parameters and their
relationships, that play a role in the development of
lightweight composite structures and parts.
Set-up
During the lecture the emphasis is on the philosophy
of composite technology and the applications of
composites in structures and products.
Week arrangement
The theme's or topics will be discussed over the six
weeks of lecturing.
Course material
•
ae4-632
155
4E STUDIEJAAR
Prerequisites
•
•
AE1-726
ae2-082
Follow up courses
STIFFNESS DESIGN
EXERCISE
AE4-651
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
4
1
Laboratory Exercise
1
NA
NA
Dr.ir. O.K. Bergsma
HAL 007
85135
ir. J. Sinke
The exercise consists of building a structure which has
to fulfill a minimum performance for strength. Weight,
cost, stiffness and strength of the structure are
combined into one factor. The group of students which
reaches the lowest factor performs best. Before
testing, an estimation must be given for the expected
strength, and the failure mode must be given. The
materials that can be used are wood, aluminium, steel,
glass fibre composites, carbon fibre composites, or
other materials that are in stock or available.
Objectives
The students must be able to:
• work in a team;
• optimise an expression in which the design
parameters are combined;
• design a stiffness dominated structure;
• build a stiffness dominated structure;
Set-up
An introduction is given to the students, a hand-out is
issued, and the students are divided into groups of
approx. four students. Each group spends approx. 16
hours to the design of the structure. Each group
spends approx. 16 hours to the building of the
structure. All structures are tested during an afternoon
or a morning, followed by a review of the results.
Week arrangement
Course material
Prerequisites
Follow up courses
156
4E STUDIEJAAR
STRENGTH DESIGN
EXERCISE
AE4-652
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
4
To be detemined
Laboratory Exercise
2
NA
NA
Dr.ir. O.K. Bergsma
HAL 007
85135
ir. J. Sinke
The exercise consists of designing and building a
composite structure which has to fulfill a certain
performance for strength and stiffness.
After designing the structure, test methods has to be
specified for finding the engineering properties of the
materials applied.
Test specimens and the full scale structure are then
build.
Specimens are tested and with statistical methods
design values for the materials are detemined.
FIBRE REINFORCED
MATERIALS IN
AEROSPACE
STRUCTURES
AE4-684
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
4
4
Lecture
2
Making a set of exercises.
On appointment
721
81455/87587
prof.ir. A. Beukers
Introduction and literature. Properties of
reinforcements and matrices. Combinations of
reinforcements and matrices. The classical theory of
laminates. Some simple one-dimensional examples.
Stress concentrations in anisotropic plates with holes.
Failure and fracture criteria.
Objectives
Set-up
A new estimation for strength and stiffness has to be
calculated for the full scale strucure.
Week arrangement
The full scale structure is tested.
Course material
Differences between tests and analysis need to be
explained and a report is written.
Objectives
• work in a team;
• design a strength dominated structure;
• build a strength dominated structure;
• use statistics during determination of material
properties.
Prerequisites
Follow up courses
For students of the chairs Production Technology and
Aerospace materials, participation in a practicum
belonging to the course is obligatory.
Set-up
approx. four students.
Each group spends approx. 30 hours to the design of
the structure.
Each group spends approx. 20 hours to the building of
the structure.
Each group spends approx. 20 hours to test the
specimens.
Each group spends approx. 10 hours to write the
report.
Week arrangement
Course material
Prerequisites
Follow up courses
157
4E STUDIEJAAR
AE4-686
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
SHEET METAL FORMING
4
2
Lecture
2
Written
2,4
Ir. J. Sinke
HAL 007
85137
J.Sinke@lr.tudelft.nl
SUSTAINABLE
DEVELOPMENT
AE4-711
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
4
1
Lecture
2
Written
1,2
Ir. A.R.C. de Haan
TBM 4.0.150
87553
A.R.C.dehaan@tbm.tudelft.nl
The first part of the course deals with the theory of
sheet metal forming processes, inlcuding topics like:
stress-strain curves and workshop properties, forming
limit curves, yield criteria, (an)isotropy,
heattreatments, springback, workhardening and strain
measuments and evaluation.
This course covers the background of Sustainable
Development in general engineering and the specific
applications in aerospace engineering.
The second part of the lectures series deals with
different production processes for sheet metal forming,
like bending operations, rubber forming processes,
deepdrawing, explosive forming, stretching,
superplastic forming. In addition some aspects like
manufacturability analyses, production in batches, etc.
will be discussed.
Objectives
•
•
Extending the knowledge of plastic deformation of
metal sheets.
Improvement of the student's capability to work
with the problems involving design, material
selection, and production processes.
Set-up
Week arrangement
1. Introduction, formability, deformations, formability
testing.
2. Stress- and strain states, forming limit curves,
yield criteria.
3. Anisotropic behaviour, heattreatments, bending
processes.
4. Several forming processes.
5. Non-conventional processes and materials.
6. Guest lecturer.
7. Application of numerical tools, questions.
Course material
•
d-86
Prerequisites
•
•
•
AE1-726
AE2-082
WB5180
Follow up courses
The lectures gives information about global problems
like climate change, technology dynamics (e.g. How
does technology develop? When will there be a new
paradigm in aviation?), social dynamics (e.g. What
drives man? Can behaviour be changed? Why is
Schiphol Airport argued and not the Travel Agency?),
economics equilling sustainability (e.g. Short Term
versus Long Term profits), the justice system and
sustainability (e.g. What is the use of International
treaties and protocols concerning for instance climate
or aviation?) and Worldwide Development of Countries
(e.g. Can there be worldwide Sustainable Development
without the developments of third world countries to
the level of the Western World?).
Objectives
After finishing the course the students should be able
to implement sustainable development in general
engineering practice and in the design of aerospace
products in particular.
Set-up
10 lectures and one practical session followed by a
written exam.
During the lecturing, the students take part in an
electronic discussion on the BlackBoard site. Instead of
participating in this discussion, a report can be made
about a specific question raised in the study field of
Sustainable Development and Aerospace Engineering.
Week arrangement
After each lecture the students should participate at
least once in the electronic discussion on the
Blackboard site about the lecture topic.
During the lecture series there is a practical session
(management game) during one day.
Course material
•
•
Reader “Lucht- & Ruimtevaart in Duurzame
Ontwikkeling” (in Dutch). Available at Aerospace
Engineering and also electronically on the
BlackBoard site.
English course material is available on request.
Non-dutch speaking persons can ask for a personal
approach of this course.
158
4E STUDIEJAAR
Prerequisites
Follow up courses
Graduating in a combination of Sustainable
Development and Aerospace Engineering. See for
more information the internet site www.odo.tudelft.nl.
For all other information see BlackBoard site and
www.odo.tudelft.nl.
AE4-729
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
AEROSPACE MATERIALS
II
4
3
Lecture
2
Written
3,5
Prof.dr.ir. A. Vlot
HAL 008
87158
Objectives
This course is designed to provide the students with
engineering knowledge and skills to recognize and to
analyze fatigue and damage tolerance problems in
aircraft structures. Both aluminium and fibre metal
laminate structures are treated. The course combines
the knowledge of aircraft stuctures and basic material
science obtained in earlier courses and deepens the
fundamental knowledge of various aspects of material
fatigue and fracture mechanics. Many practical
examples and case histories are given.
Set-up
Week arrangement
1. Introduction: failure modes, design philosophies
(static strength, safe life, fail safe, damage
tolerant).
2. Stress concentration factors (finite sheet width,
superposition, stress gradients, analytical and
experimental methods).
3. Residual stresses (sources, shot peening and
plastic hole expansion, the Neuber postulate,
Bauschinger effect).
4. Stress intensity factors (analytical solutions,
geometry factor, plastic zone size, crack edge
buckling, part through cracks, superposition, crack
opening displacement, plane stress vs. plane
strain).
5. Failure in tension (failure mechanisms, blunt notch
strength, residual strength, Fedderson diagram, Rcurve).
6. Stress corrosion (mechanism, characteristics, test
methods, prevention).
7. Material fatigue (stages, microscopic and
macroscopic characteristics, shearlips, S-N curves,
fretting, corrosion fatigue, surface effects on
initiation life).
8. Constant-amplitude fatigue (fatigue strength of a
notched element, prediction, crack closure and the
effective K).
9. Variable-amplitude fatigue (interaction, spectrum
loading, peak loads, Miner rule, prediction
techniques).
10. Fatigue of joints (bolts in tension, lugs, riveted
joints, adhesive-bonded joints).
11. Accident investigations (methods, examples).
12. Loads on aircraft structures (description of
measured spectra, deterministic and stochastic
loads, mission analysis, wing spectrum loading).
159
4E STUDIEJAAR
13. Fibre metal laminates (history of laminated metal
structures, development, different material
properties and the relation with the design of the
structure).
14. Fatigue of aircraft structures (structural details,
damage tolerance, crack stoppers, material
selection, fatigue prediction, full scale testing).
Course material
•
A. Vlot and J. Schijve, Fatigue and damage
tolerance of aircraft materials and structures.
Prerequisites
Follow up courses
AE4-730
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
AEROSPACE MATERIALS
III
4
4
Assignment
1
Oral
Prof.dr.ir. A. Vlot
HAL 008
87158
For the academic year 2000-2001 the literature
comprises:
A. General information on materials and structures.
• S. Vogel, Cats’ Paws and Catapults – Mechanical
Worlds of Nature and People, Penguin Books, 1998.
(This book is not included and has to be ordered
through a bookshop).
B. Smart materials.
• M. Ahrens, Active Control of Smart Composite
Drive Shafts, March 1999.
• A.P. Jardine, J. Bartley-Cho and J. Flanagan,
Improved Design and Performance of the SMA
Torque Tube for the DARPA Smart Wing Program,
March 1999.
• C.Y.K. Chee, L. Tong and G.P. Steven, ‘A Review of
Modelling of Piezoelactric Sensors and Actuators
Incorporated in Intelligent Structures’, J.Intelligent
Material Systems and Structures, Vol.9, January
1998.
• C. Doyle and G. Fernando, ‘Detecting impact
damage in a composite material with an optical
fibre vibration sensor system’, Smart Matr.
Structr., Vol.7, 1998.
C. Bonded joints.
• L.J. Hart-Smith and G. Strindberg, Developments
in adhesively bonding the wings of the SAAB 340
and 2000 aircraft, 1995.
• L.J. Hart-Smith, An engineer’s viewpoint on design
and analysis of aircraft structural joints, 1991.
D. Space Materials.
• To be determined by T. van Baten.
E. Automotive.
• C. Lahaye, J. Soderlund, D. ten Have and H.
Schweck, Development of an aluminium prototype
Bonnet for Saab 9-3, 1997.
• N.A. Gjostein, ‘Alternative Materials for a New
Generation of Vehicles’, Materials Science Forum,
Vol.242, 1997.
Objectives
Provide recent information on specific material
developments.
Set-up
This lecture is a literature study. The literature consists
of recent books and articles on subjects that are
covered by current projects of the faculty.
Week arrangement
160
4E STUDIEJAAR
Course material
AE4-736
Prerequisites
•
•
•
AE1-726
AE4-729
ae2-726
Follow up courses
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
INTRODUCTION TO THE
TECHNIQUES OF
MEASURING
4
2
Lecture
1
Oral
Ir. A.W.H. Klompé
HAL 009
85134
To measure physical phenomena several transducers
can be used. In this course will be discussed: strain
gauges, capacitive-, inductive-, piezo-electric
transducers and thermocouples. Special attention will
be paid to the use of strain gauges and the problems
that occur in working with strain gauges. Some
practical tips are given for gauge handling so the
student can get the best from a measuring
arrangement. The principals of analogue signal
processing will be discussed by means of a few simple
amplification circuits with operational amplifiers.
Attention will be paid to digital codes and techniques:
binary number systems, switching algebra and simple
digital circuits come up for discussion.
Objectives
The material presented and the style of its delivery are
designed to ensure that the students gain a thorough
understanding of the theoretical and practical
considerations that govern the choice and usage of
suitable transducers in particular measurement
situations.
Set-up
Week arrangement
#
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
chapter 1 to 2.3.
chapter 2.3 to 2.8.
chapter 2.8 to 3.3.
chapter 3.3 to 4.
chapter 4 to 4.4.
chapter 4.4 to 5 and a few demos.
chapter 5
Course material
•
ae4-736: Introduction to the technique of
measuring
Prerequisites
Follow up courses
161
4E STUDIEJAAR
AE4-737
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
THERMAL CONTROL
4
3
Assignment for design
computations and lab. work
2
Written report
Ir. T.J. van Baten
HAL 010
81580
T.J.vanBaten@lr.tudelft.nl
AE4-751
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
STIFFNESS DESIGN
EXERCISE
4
1
Laboratory Exercise
1
NA
NA
Dr.ir. O.K. Bergsma
HAL 007
85135
ir. J. Sinke
Familiarize students with thermal control aspects,
elements and enable them to do simple design,
analysis and laboratory testing.
The exercise consists of building a structure which has
to fulfill a minimum performance for strength. Weight,
cost, stiffness and strength of the structure are
combined into one factor. The group of students which
reaches the lowest factor performs best. Before
testing, an estimation must be given for the expected
strength, and the failure mode must be given. The
materials that can be used are wood, aluminium, steel,
glass fibre composites, carbon fibre composites, or
other materials that are in stock or available.
Set-up
Objectives
Heat sources, thermal balance, transient analysis,
single and multi-node calculations, thermal control
elements, design aspects, thermal protections
systems, laboratory testing.
Objectives
Introduction, assignment with lab testing, progress
meetings, technical report.
Week arrangement
Course material
•
Lecture notes, written assignment, analysis
programs, laboratory material and equipment.
•
Robert D.Karam, Satellite Thermal Control for
System Engineers, Progress in Astronautics and
Aeronautics, Vol. 181, AIAA.
Prerequisites
Follow up courses
• work in a team;
• optimise an expression in which the design
parameters are combined;
• design a stiffness dominated structure;
• build a stiffness dominated structure.
Set-up
approx. four students.
Each group spends approx. 16 hours to the design of
the structure.
Each group spends approx. 16 hours to the building of
the structure.
All structures are tested during an afternoon or a
morning, followed by a review of the results.
Week arrangement
Prerequisites
Follow up courses
162
4E STUDIEJAAR
TECHNOLOGY AND
CULTURE
AE4-765
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
4
1-4
Lecture
2
Oral
Prof.dr.ir. A. Vlot
HAL 008
87158
AE4-805
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
ASTRONOMY
4
4
Lecture
1
Written
4
Dr. F.P. Israel
902
82072
F.P.Israel@lr.tudelft.nl
1. Introduction: characteristics of traditional and
modern technology, science and technology,
various viewpoints: metaphysical, anthropological,
sociological, historical, ethical, actuality.
2. Sociological viewpoint: the autonomy of the
technological development (Jacques Ellul).
3. Metaphysical viewpoint: the essence of technology
(Martin Heidegger).
4. The acuality of technological problems (Gunther
Anders).
5. The ethical viewpoint: responsibility (Hans Jonas).
6. The anthropological viewpoint: man as a
technological being (Arnold Gehlen).
7. The historial viewpoint: technology and culture
(Lewis Mumford).
9. Integrated technology: social construction of
technology (Hughes, Mumford, Bijker, Lintsen).
•
Objectives
•
•
•
•
•
•
•
General properties of radiation: the radiation
transportation equation.
Black-body radiation and the Planck equation.
Thermal radiation: spectral lines, Einstein
coefficients.
Ionizationequilibrium and Saha`s law.
Properties of stars: Hertzsprung-Russell Diagram,
dimensions, mass.
Structure of the sun.
Star evolution: supernova, neutronstar, black hole,
red giants, white dwarfs.
Planets located by stars, the interstellar medium,
the Milky Way, the Lokal Group, solar systems, the
Galaxy.
Objectives
Set-up
Introduction in the philosopy of technology with
respect to the relation between technology and
culture.
Week arrangement
Set-up
•
7 working group meetings with presentations and
discussion and concluded with the writing of an essay.
Week arrangement
Course material
•
•
H. Achterhuis, De maat van de techniek, Baarn:
Ambo, 1992.
D. Ihde, Philosophy of Technology, New York:
Paragon, 1993
Course material
Lecture notes LR4-G5 Astronomisch
ruimteonderzoek (in dutch)
Prerequisites
Follow up courses
Prerequisites
•
•
WM0324LR
AE2-701
Follow up courses
163
4E STUDIEJAAR
AE4-870
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
ROCKET MOTION
4
2
Lecture
2
Written
2,4
919
85173
Objectives
This course aims to introduce the principles of rocket
motion, both during powered flight as well as for the
subsequent ballistic flight and re-entry into the
atmosphere. It provides insight into the qualitative and
quantitative aspects of the performance of single-stage
and multi-stage rockets, and re-entry vehicles. The
information is considered useful to assess the
performance of existing space launchers and re-entry
vehicles, and to enable (preliminary) design of such
systems.
Set-up
Week arrangement
1. Derivation of general equations of motion of
system with variable mass.
2. Equations of motion in scalar form, including
rotation.
3. 2D motion of rocket in homogeneous gravity field,
vacuum and atmosphere; vertical flight, constant
pitch angle, gravity turn.
4. Theory of the multi-stage rocket; optimal mass
distribution.
5. Ballistic flight in orbital plane; 3D flight over
spherical (rotating) earth.
6. Re-entry; ballistic trajectory, equilibrium glide
path, skipping trajectory; heat load.
7. Computer simulations of ascent trajectory of
existing space launchers, using actual rocket
parameters and realistic force model.
Course material
•
Lecture notes AE4-870, plus additional handouts.
•
J.W.Cornelisse, H.F.R.Schöyer, K.F.Wakker, Rocket
propulsion and space flight dynamics, Pitman
publishing Ltd., London, 1979.
Prerequisites
•
AE2-806
Follow up courses
164
At present the Faculty of Aerospace Engineering does
not have a specific launcher/re-entry vehicle research
programme. However, it is involved in several
industrial development programmes and there are
good contacts with specialized institutes in the
Netherlands and abroad. Interested students are
enabled to participate in joint projects with these
institutes during the final phase of their study.
4E STUDIEJAAR
AE4-873 I
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
ASTRODYNAMICS I
4
1,2
Lecture
2
Written
2,5
Prof.ir. K.F. Wakker
915
82065
K.F.Wakker@lr.tudelft.nl
AE4-873 II
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
ASTRODYNAMICS II
4
3,4
Lecture
2
Written
4,5
Prof.ir. K.F. Wakker
915
82065
Introduction to astrodynamics; many-body problem;
three-body problem; relative motion in the many-body
problem; two-body problem; elliptic, parabolic and
hyperbolic motion; regularization of the equations of
motion; coordinates, reference frames, time and
orbital elements.
Relative motion of two satellites; re-entry trajectories;
transfer orbits; rendezvous orbits; launching of
satellites; perturbations and perturbed orbits; general
perturbation theory; applications for orbital
perturbations due to the gravity field.
Objectives
Thorough treatment of the fundamentals of applied
astrodynamics, covering all major aspects of this field.
All topics are treated in a mathematically consistent
way. Many applications are given. The learning goals
are that the student will be presented a full coverage
of this field; that he will acquire a fundamental insight
in the methodologies applied in this field and that he
will get the working knowledge to attack and solve
most problems that will arise with the computation of
real satellite orbits.
Thorough treatment of the fundamentals of applied
astrodynamics, covering all major aspects of this field.
All topics are treated in a mathematically consistent
way. Many applications are given. The learning goals
are that the student will be presented a full coverage
of this field; that he will acquire a fundamental insight
in the methodologies applied in this field and that he
will get the working knowledge to attack and solve
most problems that will arise with the computation of
real satellite orbits.
Set-up
Week arrangement
Course material
•
Dictaat lr4-73
Prerequisites
•
AE1-018 DL3
Objectives
Set-up
Week arrangement
Course material
•
Dictaat lr4-73
Prerequisites
•
•
AE4-873 I
AE1-018 DL3
Follow up courses
Follow up courses
•
•
•
•
•
•
•
AE4-870
AE4-873 II
AE4-875
AE4-876
AE4-870
AE4-875
AE4-876
165
4E STUDIEJAAR
AE4-875
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
PRECISE ORBIT
DETERMINATION OF
SATELLITES
4
1
Lecture
2
Written
1,2
922
82535
P.N.A.M.Visser@lr.tudelft.nl
Precise orbit determination of satellites, or accurate
knowledge of their position, is a prerequisite for many
applications of space technology. Precise orbit
determination of satellites is the central theme of this
lecture series. In addition, attention will be paid to
modern satellite tracking concepts that facilitate
precise orbit determination. After an introduction
about orbit determination and tracking concepts,
attention will be paid to establishing the equations of
motions of satellites, solving these equations, and
estimating and determining unknown parameters that
play a role in these equations from satellite tracking
observations. Several parameter estimation methods
will be discussed in detail.
Objectives
It is the objective of this lecture series to familiarize
students in detail with precise orbit determination
methods and in conjunction relevant modern satellite
tracking systems. Moreover, it is intended to show the
importance of precise satellite orbit determination for
several applications based on space technology.
Finally, it is intended to provide knowledge and skills
required for graduating at the chair “Astrodynamics
and Satellite Systems”.
Set-up
Lecture series, with the possibility to apply the
acquired knowledge in the exercise AE4-875PR.
Week arrangement
1. Background and overview of the lecture series:
what is orbit determination, why is it required and
which measuring concepts play a role?
2. Equations of motion: force models, reference
systems, standards, numerical integration.
3. Tracking concepts: range and Doppler
observations. Examples of modern tracking
systems (laser, GPS, DORIS, …).
4. Orbit determination: parameter estimation
methods, including least-squares and Kalman
filtering. Attention will be paid to statistical
aspects. Data processing.
166
7. Practical implementation of orbit determination
where the NASA GEODYN software serves as an
example. Orbit determination of a recent satellite
mission.
Course material
•
•
O. Montenbruck, E.Gill, Satellite orbits: Models,
methods, applications, Springer-Verlag, Berlin,
2000.
Lecture Notes LR4-75 (selected parts)
•
R.R.Bate, D.D.Mueller, Fundamentals of
astrodynamics, Dover, 1971.
Prerequisites
•
Fundamentals of Orbital Mechanics as taught in
ae1-018. Moreover, the lecture series is connected
to the lecture series ae4-873 (Astrodynamics I, II,
III) and GE212 (Physical Geodesy)
Follow up courses
•
AE4-876
course.
4E STUDIEJAAR
EXERCISE EARTHORIENTED SPACE
RESEARCH
AE4-875p
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
4
3,4
1
Written report
3,4
922
82535
Practical application of space-geodetic measurement
principles. Examples are positioning of artificial
satellites or users on the earth’s surface, or
determination of geophysical parameters and models,
such as the gravity field or ocean currents.
Objectives
Processing or real satellite measurements for a certain
geophysical application. Acquiring computer skills and
experience in working with large software packages.
Set-up
The exercise can be conducted in the 3rd and 4th
period. The exercise consists of a small individual part
and a larger part that can be conducted in groups of 2
or 3 persons.
Week arrangement
#
1
2-14
14
15
Introduction: 2 hours. Hand out of individual
and group assignments.
Conducting the assignments. One fixed
afternoon per week for questions/supervision.
Completion and delivery of report.
Discussion of report.
Course material
•
dr.ir. P.N.A.M. Visser,Manual exercise ae4875P,hand out during introduction session
Prerequisites
•
Grade 6 or higher for the written exam of ae4875.It is desired to attend the lecture series ae4876.
Follow up courses
167
4E STUDIEJAAR
AE4-876
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
EARTH-ORIENTATED
SPACE RESEARCH
4
3
Lecture+tutorial
3
Written exams+assignments
3,4
Ir. M.C. Naeije
912
83831
M.C.Naeije@lr.tudelft.nl
Dr. L.L.A. Vermeersen
The use of satellites and (remote) sensing systems in
geodesy, geodynamics, and oceanography. Besides
some theoretical background of geophysical and
geodynamic processes attention is paid to the way
these processes can be observed. Usually,
observations are indirect and have to be processed
(calibration, validation and verification) to be
interpretable. Also, examples of the research
conducted at the Delft Institute for Earth-Oriented
Space Research (DEOS) will be discussed.
Keywords: Earth rotation, plate tectonics, plate
deformation, sea level change, post-glacial rebound,
tides, ocean circulation, and the Earth’s gravity.
Objectives
After completion the student should be able to
reproduce the theoretical backgrounds of geodesy,
geodynamics and oceanography taught, and to put
them to practice in “real life” earth observation
problems related to plate tectonics, oceanography, and
gravity. Also he/she should be able to explain the
imaging mechanism from measured quantity to
physical quantity, to think about new developments
and to come up with new solutions, i.e., understand
the course material. In addition, the course supports
the graduation at the Astro-dynamics and Satellite
Systems Chair.
Set-up
Lectures and tutorial (exercises)
Week arrangement
#
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Plate tectonics
Earth interior, radial profile, mantle convection
Postglacial rebound, sea level change
Sea-level equation, qualitive solutions
Earth rotation, polar wander, changes in LOD
Liouville equation, secular drift of rotation pole,
Chandler wobble
7. Gravitation, gravitational variations, isostasy
8. Introducing physical oceanography
9. Sea level, wind-driven and thermohaline circulation
Coriolis force, Ekman-layer
10. Geostrophy, baroclinic and barotropic conditions.
11. Dynamic topography, up-/downwelling, fronts,
energy, scales
12. Eddy-forming mechanisms, examples altimetry,
vorticity.
13. Long waves, El Niño, global climate, atmospheric
coupling
14. Tides, equilibrium, dynamic theory, altimetry
168
Week arrangement Exercise part
Lecture and study material:
1-4. Exercises and assignments solid Earth
4-7. Exercises and assignments Oceans
Course material
•
The lecturers will provide handouts, readers and
assignments during the course.
•
•
•
S.Pond, G.L.Pickard, Introductory dynamical
oceanography, Pergamon Press, 1986.
C.M.R.Fowler, The solid earth: an introduction to
Global Geophysics, Cambridge Univ. Press,
Cambridge, 1990.
W.M.Kaula, Theory of satellite geodesy, Blasidell,
1966.
Prerequisites
The courses in the 3rd year of the study form a proper
base for following the ESR course. It is also closely
related with ae4-873 (Astrodynamics), ae4-875
(Precise Orbit determination of satellites), ge3121
(Physical geodesy), ge4151 (Geodynamics) and
ge4161 (Sea geodesy and hydrography).
Follow up courses
•
AE4-877
Examination:
Written exam, 3 hours, at end of 3rd period, 50% of
total grade. Assignments during the tutorial part, also
50%. Final degree will be the average. To be eligible
for a final grade the partial exams should have been
passed with a grade higher or equal “5”. In the 4th
period the 2nd opportunity for the written exam will
take place, while the assignments can be done as
homework but need then to be discussed on an
individual basis. Again at least a “5” must be obtained.
Additional recommended literature:
Open University, Oceanography course team, Ocean
Circulation, Pergamnon Press, 1989, ISBN 0-08036369-5;
Open University, Oceanography course team, Waves,
Tides and Shallow-Water Processes, Butterworth
Heinemann, 1999 (2nd edition), ISBN 0-7506-4281-5.
4E STUDIEJAAR
AE4-877
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
GEOPHYSICAL
APPLICATIONS OF
SATELLITE
MEASUREMENTS
4
4
Lecture
2
essay
Dr. L.L.A. Vermeersen
901
88272
B.Vermeersen@lr.tudelft.nl
postseismic deformation, spatial and temporal
geoid and gravity variations.
Course material
•
Lecture notes / book
Prerequisites
•
AE4-876
Follow up courses
In these lectures the geophysical processes of the solid
earth that were introduced in AE4-876 are treated at a
more advanced level. Especially the mathematical
formalisms are extended in the first part, after which
many applications follow in the second part.
The first part of these lectures consist of two chapters:
`Rheology', in which the deformation of materials is
described, and `Normal Mode analysis', in which a
mathematical formalism is developed for deformation
of the spherical earth.
Subjects that are dealt with in the second part include
postglacial rebound and associated sea-level variations
and changes in the low harmonics of the earth's
gravity field; variations in earth rotation; and
deformation of the crust and changes in gravity due to
earthquakes. A number of these subjects will be
treated during the lectures, and a number will be
formulated as subjects for essays to be written by the
students.
Objectives
These lectures aim to deepen the student's insight in
the way space-geodetic measurements can contribute
to improve the knowledge of the earth's structure and
the processes that are taking place in its interior.
Students who actively participate in the lectures will
acquire a deeper insight in the importance and a
broader knowledge of the many applications of
satellite observations for the earth sciences.
Set-up
Week arrangement
1. Deformation of the solid earth: characteristics of
earth materials.
2. Deformation of the solid earth: characteristics of
earth materials.
3. Normal mode analysis: formalism for the spherical
earth.
4. Normal mode analysis: formalism for the spherical
earth.
5. Applications: sea-level variations, variation in the
rotation of the earth, postglacial rebound,
postseismic deformation, spatial and temporal
geoid and gravity variations.
6. Applications: sea-level variations, variation in the
rotation of the earth, postglacial rebound,
169
4E STUDIEJAAR
AE4-930
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
AERO-ELASTICITY
4
3,4
Lecture
2
Mid-term test (10%) & Final
examination (90%)
Test in week 7 of Course 4,5
Dr. S.J. Hulshoff
DTC 1.40
81538
S.J.Hulshoff@lr.tudelft.nl
Physical and analytical aspects of aeroelastic
phenomena, static and dynamic aeroelasticity of
airfoils,model equations for unsteady flows,
linear and non-linear unsteady aerodynamics, flutter
prediction methods, dynamic response prediction
methods,modern computational aeroelasticity.
Objectives
At the end of the course the student should:
•
•
•
•
•
understand the physical processes which drive
aeroelastic phenomena;
be able to formulate and solve aeroelastic response
and instability problems;
able to identify strengths and weaknesses of
different aerodynamic and structural models for the
analysis of a given aeroelastic condition;
understand the basic design of computational
aeroelastic solution techniques;
be familiar with the role of aeroelasticity in aircraft
design.
Set-up
Week arrangement
1. General Introduction; Divergence and control
reversal
2. 2 DOF flutter; Physics of unsteady flows
3. Model equations for unsteady flows; Linear
solutions
4. Additional solutions for unsteady flows
5. Analytic representation of arbitrary responses
6. General flutter calculation methods
7. Mid-term test
8. Calculation of dynamic gust responses
9. Calculation of general dynamic responses
10. Introduction to computational aeroelasticity
11. Discretization techniques for structures
12. Discretization techniques for unsteady flows
13. Fluid-structure time-integration methods
14. Aeroelasticity in aircraft design
Course material
•
Course notes (Dictaat AE4-930), handouts of
overheads presented in class, weekly problem sets,
videos of aeroelastic phenomena
170
•
•
Y.C.Fung, An introduction to the theory of
Aeroelasticity, Dover publications Inc, Newyork,1955.
C.S.Bisplinghoff, H.Ashley, R.L.Halfman,
Aeroelasticity, Adisson-Wesley Publishing
Company, 1955.
Prerequisites
•
•
•
•
AE3-931
AE2-110
AE2-120
AE2-514
Follow up courses
Demonstrations of static and dynamic aeroelastic
phenomena using a small wind tunnel.
4E STUDIEJAAR
AE4-S01
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
(THERMO-) CHEMICAL
ROCKET PROPULSION
SYSTEM ANALYSIS AND
DESIGN
4
2,3
Lecture
2
Homework + Take home exam
June/July
Ir. B.T.C. Zandbergen
814
82059
B.T.C.Zandbergen@lr.tudelft.nl
Topics delt with include propulsion system
requirements, ideal performances, nozzles, chemical
propellants, heat transfer & insulation and cooling,
liquid, solid and hybrid propellant combustion, solid
regression, liquid injection, liquid propellant storage &
distribution (pipeflows), liquid propellant feeding, nonideal performances, component mass estimation and
(if time permits) costing and development, test &
verification.
9. Steady state internal ballistics liquid rocket
engines: Liquid injection, operating pressure,
chamber pressure drop, characteristic length.
10. (Quasi) steady state internal ballistics solid and
hybrid motors: Solid regression, grain shape,
operating pressure, necessary condition(s) for
stable operation, pressure sensitivity for initial
temperature and change in ‘Klemmung’, and local
conditions (flow velocity, pressure, etc.).
11. Non-ideal performances: Nozzle divergence,
boundary layers, heat transfer and two phase flow,
and heat transfer.
12. Non-ideal performances: Chemical equilibrium
flow, frozen flow, and chemical kinetics (1/3 law of
Coats, Bray approximation).
13. Component mass (tanks, thrust chamber, casing,
ignitor, etc.) calculation, costing of rocket motors
(development cost, unit cost).
14. Development testing: Development programme,
type of tests, reliability and number of tests, test
facilities.
Course material
•
•
Objectives
G.P. Sutton, Rocket propulsion elements, Wiley
Inter Science, 6th ed.
Lecture notes ‘Chemical Rocket propulsion’ + handout Supporting information and tools are available
through the Internet site of SIS
http://dutlsisa.lr.tudelft.nl/sis/.
At the end of this course, the student will be able to
analyse and design chemical (cold gas, liquid, solid
and hybrid) rocket motors based on a set of mission
requirements by considering propellant combination,
liquid, solid or hybrid combustion, nozzle shape,
ignition and cooling, propellant feeding & storage,
injection, materials, heat transfer and cooling, and
thrust control.
Set-up
This lecture series is a continuation of the lectures on
space propulsion in lecture series ae2-806.
Lectures + homework
Prerequisites
•
K-exam
Follow up courses
Week arrangement
1. Propulsion system requirements: A recap of
dimensioning and sizing rules for attitude and orbit
control, important definitions (thrust, impulse,
specific impulse, volumetric specific impulse).
2. Ideal rocket motor: Ideal performances, con-di
nozzles, nozzle dimensions, overexpansion,
underexpansion.
3. Optimum thrust, characteristic velocity and thrust
coefficient, quality factors.
4. Chemical propellants: Molar mass, specific heat
ratio and adiabatic flame temperature calculation
for gas mixtures (based on known reaction
equation).
5. Chemical equilibrium calculations (introduction to
program for calculation of chemical equilibrium gas
composition and gas properties).
6. Heat transfer & cooling: Convection, radiation and
conduction, thermal insulation, ablation, radiative,
film, dump and regenerative cooling.
7. Liquid propellants: Storage & distribution of liquids.
8. Liquid propellants: Propellant feed systems, blow
down & regulated systems, pressurant mass,
pressurant storage, turbopumps, motor cycles,
turbine drive gas mass flow.
171
4E STUDIEJAAR
AE4-S02
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
SPACECRAFT
MECHATRONICS
4
1
Lecture
2
Take home exam in the form of a
scription
December
Dr.ir. W. Jongkind
813
87458
W.Jongkind@lr.tudelft.nl
The text has been divided in five topics:
•
•
•
•
•
•
part I. This part provides the students with an
overview of fundamental mechanism aspects found
in spacecraft;
part II. This part will present basic analogue and
digital electronics on a function level;
part III. Satellite sensors with the exeption of
scientific payload sensors;
part IV. Actuators;
part V. Finally part V will be devoted to the
question, how are things working together?This
involves issues such as hardware and software
aspects of interfacing and computers;
appendices. The appendices will contain amongst
other information, data sheets of spacecraft
components and subsystems.
Objectives
•
•
•
•
function effectively in the field of spacecraft
mechatronics,
obtain a comprehensive, coherent and in depth
overview of spacecraft mechatronic systems,
obtain a long lasting view on spacecraft
mechatronic design issues such as electronics,
computer aspects, sensors and actuators,
obtain knowledge of systems of the past and
present and also of new developments providing
state of the art information as well as future
trends.
Set-up
Lectures
Week arrangement
1. Spacecraft Mechatronic elements, reduction and
transformation.
2. Digital electronics, Analogue electronics.
3. Digital to Analogue conversion, Analogue to Digital
Conversion, Strain Gauges, Temperature sensing.
4. Displacement sensors, Hall sensors,
Accelerometers.
5. Gyroscopes, Sun, Earth and Star sensors,
Magnetometers, Miniaturization.
6. DC motors, Stepper motors, Voice coil actuators.
7. Piezoelectric actuators, Torquers, Paraffin
actuators, Processors, Input-Output Basics.
172
Course material
•
Syllabus
Prerequisites
Follow up courses
4E STUDIEJAAR
AE4-S12
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
SPACE SYSTEMS
ENGINEERING
4
2,3
Lecture
2
take-home exam
4
Ir. R.J. Hamann
815
82079
R.J.Hamann@lr.tudelft.nl
The course covers advanced space system engineering
topics demonstrated through examples from current
European space programs. It aims at improving the
depth and breadth of space systems engineering
graduate level education at the TUD by emphasizing
the need for the "end-to-end" approach and life cycle
of space systems. The interrelationships between
systems engineering and project management,
programmatics and cost in the development of typical
space projects are demonstrated at various occasions
during the course. The course is made up of graduate
level lectures and is aimed at students of Delft
University of Technology in their last year of study.
Objectives
The course is guided by three principle objectives,
namely to:
1. Foster interdisciplinary thinking and trade-offs
between specialist domains as practiced in typical
space systems engineering and design activities.
2. Delineate the "phased approach" as applied during
the life-cycle of typical space projects from the
ideas conception through the operations phase.
3. Appreciate the use of tools and methods to support
selected Systems Engineering tasks.
Set-up
The lectures are held on Fridays, from 13.45 – 14.30
and 14.45 – 15.30 hours in one of the lecture rooms of
the DUT Aerospace Engineering building at the
Kluyverweg. The program includes selected guest
lectures.
Week arrangement
1. Systems Engineering aspects: Process, Life Cycle
Cost design-to-Cost, project phases, Systems
Engineering tools.
2. Functional analysis, requirements analysis.
3. Risk assessment; Modularity and interfaces.
4. Concept selection.
5. Introduction to in-class exercise: Functional
analysis, requirements analysis, concept selection.
6. In-class exercise (results).
7. Technical Performance Measurement.
8. The Russian launchers and manned space
program; Guest lecture by Dr. M. Toussaint, ESA
HQ (in-class hand-out).
9. Verification; Test facilities & Test Set-up.
10. Integrated System Model.
11. Design Data management; Configuration
Management.
12. Application: XMM, a science mission; Guest lecture
by Ir. J. van Casteren, ESTEC (in-class hand-out).
13. What can go wrong.
14. A development project.
Course material
•
Lecture notes ae4-S12 and hand-outs of guest
lectures
Prerequisites
Follow up courses
Lecture notes/book:
Lecture notes ae4-S12 and hand-outs of guest
lectures. The course material is intended to serve as
"memory notes" only! It should serve to enhance the
participants’ comprehension and understanding of the
topics presented, but is not a self-contained script!
Students hence need to be present during the lectures.
Supporting information and tools are available through
the Internet site of SIS.
http://dutlsisa.lr.tudelft.nl/seinternet/.
The material presented stems predominantly from
current European study, design, development or
operational space projects and gives an insight into
selected "real life" unmanned spacecraft and, to a
lesser degree, human tended space systems.
Recommended litterature: INCOSE Systems
Engineering Handbook, release 1.0, January 1998;
International Council on Systems Engineering;
www.incose.org
Examination:
The take-home examination will be based upon the
comprehension of the material presented (incl. the
guest lectures), and upon the students’ ability to relate
typical space systems engineering issues to the two
principle course objective noted above. Students need
to work on a number of systems engineering issues
within pre-defined scenarios.
Information:
Individual questions/ counseling are possible during
scheduled lecture days from 15.30-16.00 in the lecture
room, or after appointment in ir. Hamann's office at
the Aerospace Engineering Faculty building at the
Kluyverweg, 8th floor, Room 8.15.
Contacts outside lecture hours, incl. absence from
lectures, should be arranged directly with ir. Hamann
(Tel. 015-2872079, e-mail: R.J.Hamann@lr.tudelft.nl)
or via the secretary, Mrs. Ellie Verbarendse, Tel. 0152782072, Fax 015-2785322, e-mail: ssr&tsecr@lr.tudelft.nl.
173
4E STUDIEJAAR
AE4-S38
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
MANNED SPACE FLIGHT
4
3, 4
Lecture
2
Written
4, 5
prof.dr. W.J. Ockels
918
85172
W.J.Ockels@lr.tudelft.nl
The D1 Spacelab Mission constitutes the foundation for
the various aspects that are addressed during the
lecture. Examples are: crew selection and training,
Spacelab systems, underwater testing, aliens,
parabolic flight and simulations. Space Shuttle topics
discussed are start, orbit, landing, aerodynamics,
aborts and safety. The course also covers medical,
biological, physical and material space experiments.
Additionally, a number of futuristic concepts are
discussed, such as: re-entry techniques, use of
tethers, lunar base and lunar voyage.
AE4-S51
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
ELECTRICAL AND
INFORMATION SYSTEMS
IN SPACE
4
2
Lecture
2
Scription of a subject to be
chosen in consultation with the
lecturer
By appointment
Dr.ir. W. Jongkind
813
87458
Computers, construction and use. Communication
aspects, trends, error handling. Input-output
protocols, trends. Antennas, phased array spectrum
and frequency issues. EMC grounding.
Objectives
•
The purpose of this lecture is to motivate the students
for the subject of manned space flight and space
exploration: improving the conceptual thought process
as well as the systems and operational approach of
design.
understand spacecraft computer-, Communication-,
Antenna- and EMC issues and quantify their main
characteristics;
•
understand trends and their impact on future
spacecraft design. Apply the information to the
electrical part of the spacecraft breakdown.
Set-up
Set-up
Objectives
Week arrangement
Course material
Prerequisites
Follow up courses
Attending the lecture is compulsory. Half the grade
consists of the attendance.
The Written examination is made up of 100 questions.
Lectures
Week arrangement
1. Computers, basic principles, DSP, Embedded
systems. FPGA, VHDL.
2. Computer use, hard real time, soft real time,
application software, operating systems.
3. Computer redundancy, fault tolerance. Error
handling.
4. Communication, modulation and coding schemes,
inter satellite links, optical links, trends.
5. OBDH, network protocols, trends.
6. Antennae, phased arrays, spectrum and frequency
issues.
7. EMC, grounding.
Course material
•
•
•
•
•
Design, Kluwer Academic Publishers, 2000, 3rd
edition.
Syllabus
Fortescue: (Chapter 18, Product Assurance) pp
501-526, (Chapter 17, Spacecraft Electromagnetic
compatibility Engineering) pp 493-500.
Larson: (Chapter 16, Spacecraft Computer
Systems) pp 645-673, (Chapter 13,
Communication architecture: coding) pp 533-575
Prerequisites
•
174
AE2-806
4E STUDIEJAAR
CTME5147
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
WIND ENERGY
4
3,4
Lecture
2
assignment, report, presentation
4
Prof.dr.ir. G.A.M. van Kuik
CiTG-ct
85170
G.A.M.vankuik@ct.tudelft.nl
Prerequisites
•
At least: bachelor phase courses + detailed
knowledge of one of the following disciplines:
(aero) dynamics, electrical conversion,
offshoretechnology, control, design.
Follow up courses
This is a multidisciplinary course, attended by students
from various departments (ITS, CT, WB). Courses are
scheduled according to the Civil Engineering schedule,
which in general does not coincide with the semester
system at Aerospace Engineering!!!
see week arrangement
Objectives
Introduction to wind energy application and design of
wind energy conversion systems. Integration of
knowledge from various fields of engineering on wind
turbine design
Set-up
3rd period: introductory course.
4th period: application and extension of knowledgebase by designing (components/subsystems of) a wind
energy converter in a multidisciplinary team.
Week arrangement
1. Introduction, status, technology, market, wind
climate, Weibull, windshear, turbulence.
2. Momentum theory, power coefficient, power curve,
BEM, airfoils, airfoil/blade design.
3. Drive train, generator characteristics, fixed vs
variable rpm, direct drive, control strategies,
safety, pitch/stall, raking, yawing.
4. Annual yield, influence of P, D, H-axis, farm
efficiency, capacity factor, dynamics, principles of
modeling
5. Dynamics, noise req’s, rpm, tower natural
frequency, stiffness, strength and fatigue as design
drivers, GRP fatigue
6. Environmental aspects: noise, visual, bird impact,
farm costing, economics
7. design, part I: rotor
8. part II: Modeling of dynamics, tower
9. part III: drive train, electrical system
10. part IV: control, economics
11. part V: fatigue
12. Presentation of WEC-design for lecturers and
students
Course material
•
Wind Energy Technology,J.F. Walker, N. Jenkins,
John Wiley & Sons, 1997, ISBN 0-471-96044-6
•
•
•
L.L.Freris, Wind energy conversion systems,
Prentice Hall, 1990.
J.P.Molly, C.F.Muller, Windenergie Theorie,
Andwendung Messung, Kalsruhe.
R.Gasch, Windkraftanlagen, Treubner Stuttgart,
Stuttgart,1993.
175
4E STUDIEJAAR
MK6401LR
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
MATERIAL SCIENCE II
4
unknown
Lecture
2
Written
July, August, January.
Dr.ir. K. te Nijenhuis
015-2782630
K.teNijenhuis@tnw.tudelft.nl
Prof.dr.ir. J.J. Elmendorp
CONTINUUM
MECHANICS
WB1410
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
4
3
Lecture
3
Exercises + oral examination
by appointment
Dr.ir. M.A. Hulsen
OCP-ahd
84194
M.A.hulsen@wbmt.tudelft.nl
•
•
•
•
•
•
•
This course is concerned with modelling of matter in
terms of a continuum. This type of modelling is central
to basically all types of models/"theories" for the
behaviour of solids and fluids which are presently in
use in mechanical engineering. This course
demonstrates the unification implied by continuum
theory. At the same time, the physical assumptions
that underly continuum modelling are emphasized, as
well as the corresponding ranges of applicability. The
fully general features concerning the behaviour of a
continuous medium are emphasized: deformations,
stresses, balance equations. But, the course also
addresses the way in which the variety of behaviour
of materials is accounted for through so-called
constitutive models. The similarities and differences
between solids and fluids are discussed. The main
subjects are:
1. Coordinate-free (dyadic) notation of tensors.
2. The continuum as a model for matter.
3. Kinematics of continuous media.
4. General balance equations continuum
thermomechanics.
5. Introduction to constitutive equations.
Rubber Elasticy.
Visco Elasticy.
Amorphous Polymers.
Crystalline Polymers.
Mechanical Behaviour: Creep.
Polymer Engineering.
Recycling.
Objectives
Set-up
Week arrangement
Course material
•
•
"Introduction to Polymers" - R.J. Young and P.A.
Lovell. ISBN 0412306409. Chapter 4 & 5.
"Polymeren, van Keten tot Kunststof" - A.K. van
der Vegt, ISBN 90-6562-130-x.
Prerequisites
•
Mechanics
Follow up courses
Objectives
The purpose of this course is to provide a thorough
understanding of and insight into continuum
mechanics, which forms the basis of both solid
mechanics (e.g. elasticity and plasticity) and fluid
mechanics (e.g. flow of gases and fluids). On the one
hand, the course links together the various
undergraduate courses in solid and fluid mechanics.
On the other hand, it serves as a general foundation
for further, more sophisticated developments of
models for solids and fluids.
Set-up
Week arrangement
Course material
•
Lecture notes
Prerequisites
Follow up courses
176
4E STUDIEJAAR
DEVELOPMENT OF
PRODUCTION
ORGANIZATIONS
WB5413
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
4
1 of 3
Project
2
Assessment
3
Ir. B.R. Meijer
86876
B.R.Meijer@WbMt.tudelft.nl
Notions from system engineering, a framework for
redesigning processes and organizations. Policies for,
versus analysis of business processes. Recognition of
functions in processes, development of function
models. Model development for, and analysis of
function structures.
Recognition of organ structures, (re)design of organ
structures, theory. Recognition of organ structures,
(re)design of organ structures, practice. Testcase:
improving control of processes and structure of a
production organization.
Objectives
This course is designed to teach and train a student in
the process of analysis and (re)design of production
processes and organizations.
Set-up
Week arrangement
Course material
•
Syllabus wb5413eng
•
P.Checkland, Systems Thinking, Systems Practice,
Wiley Chichester, 1981.
Prerequisites
•
WM0504TU
Follow up courses
•
WB5413b
Prof.ir. H. Bikker
Ir. F. Sopers
Ir. H.P.M. Veeke
Assessment is based on one testcase, elaborated by
the individual student during the course.
MAINTENANCE
MANAGEMENT
WB5415/5
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
4
1,2
Lecture
1,5
Written
2,3
Prof.ir. K. Smit
1006
84978
Development of and requirements for the maintenance
function within industry. Description of maintenance
behaviour of technical systems. Determination and
optimization of maintenance programs of technical
systems. Design for maintenance. Controlling
maintenance processes such as workflow, spare parts
and purchasing. Structuring of a maintenance
organization. Evaluation of the effectiveness and
efficiency of the maintenance function and of
maintenance processes. Financial and costcontrol of
maintenance and of shutdown and engineering
projects. The provisioning of maintenance information
and maintenance management information systems.
Objectives
Acquiring knowledge and understanding of the
objectives and structure of the maintenance function
and processes in industrial organizations.
Set-up
Courses and discussions
Week arrangement
1. Description of maintenance behaviour.
2. Development and optimization of maintenance
programs.
3. Workflow control.
4. Spare parts management and purchasing.
5. Organization of the maintenance function.
6. Evaluation of maintenance processes.
7. Information provisioning for maintenance.
Course material
•
Lecture notes and collection of transparancies
"onderhoudsmanagement" available from Dictaat
verkoop
Prerequisites
Follow up courses
•
AE4-496
Lecture notes available at dictaat verkoop
Werktuigbouwkunde.
This is a course of the Faculty of Mechanical
Engineering & Marine Technology.
177
4E STUDIEJAAR
DESIGN OF
PRODUCTION SYSTEMS
WB5420
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
4
1
3
1,2
Ir. B.R. Meijer
86876
Ir. J. Neve
Dr.ir. M. Tichem
Organization of the manufacturing processes,
automation possibilities and integration of activities
with the aim of maximizing the effectiveness of these
processes. The change and effect of customer orders
on product variety and product life cycle imposes new
demands on the manufacturing processes, e.g. quality
improvement, shorter design lead-times, shorter
manufacturing lead-times and reduction of costs. This
can be done with the aid of new technology, computer
integrated manufacturing which combines the three
primary processes (design and process planning,
production control and scheduling and the
manufacturing process) and integrates them in two
area's, the material flow and the information flow. The
requirements of each primary process will be treated,
the way to integration (by structuring, automation and
integration) and how to implement CIM with the aid of
system- and reference models.
Objectives
To gain knowledge of modern flexible manufacturing
methods and conditions; being able to recognize and
use paradigms of automation technology in factory
design.
Set-up
Week arrangement
Course material
•
U. Rembold, B.O.Nnaji, A.Storr, Computer
Integrated Manufacturing and Engineering,
Addison-Wesley, 1994.
Prerequisites
•
wbtp301
Follow up courses
Written open book examination. Laboratory Projects
are obligatory for participation in the examination.
178
WI4 007TU
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
FOURIER AND LAPLACE
TRANSFORMS
4
3,4
Lecture
3
Written
ITS-mkw4
82500
Objectives
Set-up
Week arrangement
1. Introduction Fourier theory. Fourier series,
convergence in norm, Parseval relation.
2. Lemma of Rieman-Lebesgue, pointwise
convergence. Examples.
3. Gibs effect. Applications Fourier series.
4. Fourier transform, properties and examples.
5. Inverse Fourier transform. Convolution.
6. Plancherel Theorem, Shannon smapling theorem,
Heisenberg relation.
7. Introduction wavelets; continous wavelettransform
and discrete wavelettransform.
8. Distributions and their Fourier transform Poisson
summation formula.
9. Applications of Fourier transform.
10. Laplace transform, properties and examples.
11. Laplace transform of some special functions.
Inverse Laplace transform.
12. Apllications of laplace transform.
13. Laplace transform and Bessel fuctions. Hankel
transform.
14. Laplace transform and Bessel fuctions. Hankel
transform.
Course material
Prerequisites
Follow up courses
4E STUDIEJAAR
WI4 008TU
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
COMPLEX ANALYSIS
4
1,2
Lecture
3
Written
ITS-mkw4
82500
Objectives
Set-up
Week arrangement
1. Complex numbers (review), complex
mappings;principal value sqrt(z). Analytic
(differentiable) functions.
2. Complex numbers (review), complex
mappings;principal value sqrt(z). Analytic
(differentiable) functions.
3. Differential equations of Cauchy-Riemann,
harmonic functions. Power series.
4. Differential equations of Cauchy-Riemann,
harmonic functions. Power series.
5. Complex integration. Cauchy theorems, residue
theorem
6. Complex integration. Cauchy theorems, residue
theorem
7. Calculations of residues Application on the
evaluation of several real integrals
8. Calculations of residues Application on the
evaluation of several real integrals
9. Integrands with branch points. Principal value
integral. Zeros, indentity theorem,
maximummodulus theorem; analytic continuation.
10. Integrands with branch points. Principal value
integral. Zeros, indentity theorem,
maximummodulus theorem; analytic continuation.
11. Summation of series. Conformal mapping.
12. Summation of series. Conformal mapping.
13. Several applications (e.g. on the evaluation of
Fourier and Inverse Laplace transforms).
14. Several applications (e.g. on the evaluation of
Fourier and Inverse Laplace transforms).
Course material
Prerequisites
Follow up courses
WI4 014TU
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
NUMERICAL ANALYSIS
C2
4
1,2
Lecture combined with
computerexercises.
4
Takehome-exam
2,3
Ir. J.J.I.M. van Kan
7.04
83634
1. Numerical methods for partial differential
equations.
2. Classification of PDEs, finite difference, volume and
element methods.
3. Minimization problems.
4. Ritz's and Galerkin's methods.
5. Linear en higher order base functions.
6. Conforming and non conforming elements.
7. Error estimates.
8. Solution of large sparse systems of linear
equations.
9. Applications: Heat Transfer, Waves and Transport.
Objectives
To present the Finite Element Method in a general
context and to solve a fairly complex technical problem
numerically.
Set-up
Week arrangement
Course material
•
J. van Kan en A. Segal, Numerieke methoden voor
partiële differentiaalvergelijkingen. DUM, 1993
Prerequisites
•
WI2 021TU
Follow up courses
The test for this course consists of four series of take
home exercises together with a 30 hour computer lab
task.
Computer use: The computer lab task is meant to
solve a finite element problem with the SEPRAN
package.
Computer Lab: Lab task is handed out by J. van Kan
(ITS building, room 7.04) after third series take home
exercises has been submitted. Register at computer
lab administration, Zuidplantsoen 4, room 0.200.
179
4E STUDIEJAAR
WI4 027TU
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
EQUATIONS C
4
3
1.5
Take-home assignements
3
ITS
83524
WI4 051TU
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
INTRODUCTION
OPERATIONS RESEARCH
4
1,2
Lecture
3
Written
2,3
Dr. H. van Maaren
84936
h.vanmaaren@its.tudelft.nl
Delta functions. Green`s Heat equation, wave and
Laplace equations. Fourier and Laplace transforms.
Waves in R² and R³. Shockwaves. Vibrations of
membranes.
Introduction: History of Operations Research,
Examples from practice.
Linear Programming: LP Models, Simplex Method,
Sensitivity Analysis, Examples.
Integer Programming: Computational complexity,
Examples, Branch-and-bound procedure.
During the course attention is paid (at introductory
level) to formulate and design mathematical models as
LP models, network models and integer programming
models.
Objectives
Set-up
Lectures.
Week arrangement
1. Green`s frist and second identity, Green`s
functions, Dirichlet`s principle, maximum principle.
Strauss §7.1, §7.2 and §7.3
2. Green`s function for half-spaces and spheres.
3. Waves in R² and R³, characteristic cone,
conservation of energy, principle of causality,
Huygen`s principle. Strauss §12.1 and §12.2
4. Boundaries in R² and R³, Fourier`s method,
vibrations of a drumhead, nodal curves, Bessel
functions, asymptotic behaviour. Strauss §12.3,
§12.4 and §12.5
5. Computation of eigenvalues, completeness and
separartion of variables. Strauss §9.1 and §9.2
6. Distribution and Green`s functions, Fourier
transforms. Strauss §10.1, §10.2 and §10.4
7. Laplace transformes, non-lineair partial differential
equations, shockwaves. Strauss §11.1 and §14.1
(read §11.2 to §11.6)
Course material
•
Prerequisites
•
WI4 026TU
Follow up courses
180
Objectives
The course introduces students to the use of
mathematical models to structure and solve practical
decision problems.
Set-up
Week arrangement
Course material
•
F.S. Hillier, G.J.Lieberman, Introduction to
operations researc, 7th ed., McGraw-Hill, NewYork,1995.
Prerequisites
Follow up courses
4E STUDIEJAAR
OPTIMIZATION,
MODELS AND
ALGORITHMS
WI4 087TU
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
4
1
Lecture
2
Through exercises
Dr. H. van Maaren
84936
Non linear programming algorithms, quadratic and
separable programming techniques, gradient following
methods. Convex structures and special methods for
convex optimization.
Objectives
The course provides insight in and a survey on a
variety of non linear programming techniques and
models
Set-up
Course and (computer) exercises (software provided
with textbook)
Week arrangement
Course material
PSYCHOLOGY OF
ORGANIZATIONS
WM0104TU
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
4
1
2
Oral
Ir. F.P.M. Sopers
2785343
f.p.m.sopers@wbmt.tudelft.nl
Dr. M. Wiethoff
The obligatory literature concerns a.o. subjects as:
motivation, alienation, stress, types of task
distributions and its effects on wellbeing, efficiency
and the organization, team work, leadership,
innovations in organizations. In the book, theories,
empirical support, strategies, applications and cases in
organizations are presented. There are no lectures. In
addition to studying the literature, a paper should be
written (approximately 3 pages) about a particular
subject. There are a few subjects to choose from. The
paper must be handed in a week before the oral
examination. After the examination has been passed,
the student takes part in a three-day training. In the
training, cases and role-play will help in understanding
problems of structures and changes in organizations,
and training in appropriate skills.
Objectives
Prerequisites
1. Knowledge of types of organizations in relation to
stress, alienation and motivation, the effect of
power, organization culture and changes in
organization.
2. Understanding of ways at which work can be
organised, ways of leadership roles, and
3. Ability in finding solutions for several types of
organization problems.
Follow up courses
Set-up
•
F.S. Hillier, G.J.Lieberman, Introduction to
operations researc, 7th ed., McGraw-Hill, NewYork,1995.
This course replaces Wi3017
Literature study, oral examination, 3-day training
Week arrangement
Course material
Prerequisites
Follow up courses
The course is solely organised for students registered
to the Industrial Organization section.
181
4E STUDIEJAAR
WM0324LR
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
ETHICS AND
ENGINEERING FOR
AEROSPACE
ENGINEERING
4
2
Lecture and tutorials
2
Test + Essay
Prof.dr.ir. A. Vlot
Dr.ir. I.R. van de Poel
HAL 008
87158
Diverse lecturers
This course describes and analyses the responsibility
of engineers in the light of philosophical, historical and
juridical backgrounds. Topics that are addressed
include:
• Description and analysis of the problems
encountered by engineers who want to act
responsible.
• Codes of ethics for engineers.
• Argumentation and reasoning.
• Uncertainty, ignorance, risks, and their implications
for responsible behaviour.
• The ‘technological fix’ of engineers and others.
• (Philosophical) ethics, the foundation of (criteria)
for good and evil, right and wrong, responsible and
irresponsible behaviour.
• Responsibility within and of organizations; the role
of law.
Objectives
After the course students should:
be able to recognise and analyse the ethical aspects
and problems of their future professional practice and
to conduct a solution-oriented debate about such
problems;
have knowledge of relevant backgrounds (ethics, law,
responsibility in and of organizations, historical
developments).
Set-up
The first week an introductory lecture is given. During
the next five weeks, there are small-group tutorials.
Presence at the lecture and tutorials is compulsory.
The tutorials have to be prepared each time by a small
group of students. During the lecturing period, the
students also write an essay.
Week arrangement
#
1.
2.
3.
4.
5.
Introduction.
Code of ethics.
Argumentation and reasoning.
Ethics.
Risks and hazards of technology; the ‘technological
fix’.
6. Responsibility in and of organizations.
7. Test.
182
Course material
•
•
Title: Ethics and engineering (syllabus). Author:
composed by H. Zandvoort, I.R. van de Poel and M.
Brumsen. Available at: Dictatenverkoop LR.
Title: Ethics and engineering for Aerospace
Engineering (working book). Author: composed by
I.R. van de Poel and A. Vlot. Available at:
Dictatenverkoop LR.
Prerequisites
•
Students should have completed a considerable
part of the curriculum in Aerospace Engineering
Follow up courses
Examination: In the seventh week, there is a test. In
addition, students have to write an essay.
Enrolment is compulsory for this course to allow for
the timely composition of the tutorial groups. Students
can enrol at the secretariat of Aerospace Materials.
Students who register too late can not be placed. For
more information see website:
http://www.ethiek.tudelft.nl.
4E STUDIEJAAR
WM0404TU
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
SOCIOLOGY OF
TECHNOLOGY, LABOUR
AND ORGANIZATION
4
1,2
Lecture
2
written and assignment
2,5
Dr. W. Ravesteijn
3.3.080
84120
W.Ravesteijn@tbm.tudelft.nl
1. The engineer’s practice
2. Technical development and society
3. Technical science and responsibility
4. Professionalization
5. Organization models and management styles
6. Labour relations in the Netherlands
7. Quality of working life
8. Globalization
9. ICT and new forms of labour
10. ICT and organizational change
11. Technology and enterprise in a changing world
Objectives
The course provides students with knowledge and
insight regarding working within an enterprise, both as
an engineer and as a manager, and the social context
of the engineer’s profession
Set-up
Week arrangement
Course material
•
•
1. Ravesteijn, W. “De onderneming in sociologisch
perspectief” (The enterprise from sociological
perspective), textbook
2. Ravesteijn, W. “Techniek en bedrijf vanuit
sociologisch perspectief” (Technology and
enterprise from sociological perspective), workbook
•
•
•
A.L.Mok, In het zweet uws aanschijns…,, -,
Leiden/Antwerpen 1990.
C.J.Lammers, Organiseren van Bovenaf en
onderop, -, Utrecht, 1993.
H.Procee, de nieuwe ingenieur, -, Amsterdam,
1997.
INDUSTRIAL
ORGANIZATION A
WM0504TU
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
4
1
Lecture
2
Written
1,3
Prof.ir. H. Bikker
OCP-op
82711
H.Bikker@wbmt.tudelft.nl
Ir. W. ten Haaf
Ir. F.P.M. Sopers
Structuring of primary processes, aspects of
investment policies, effectivity, productivity, efficiency.
Overview of quality assurance issues. Analysis and
requirement specification for human labour.
Maintenance issues, cost calculation, planning,
network planning.
Budgetting and output evaluation. Business
information
Personnel evaluation and reward systems. Inventory
control.
Objectives
This course is designed to deepen and widen the
insight in operations management and to review the
internal organization against external requirements.
Students must be able to recognize relevant
technological, economical and social aspects in order
to indicate subjects for investigation. Also, they must
be able to trace there own position as an engineer and
the role of technology.
When re-engineering the processes, he or she should
be aware which aspects have to be integrated into a
design or have to be part of a redesign project.
Set-up
Week arrangement
Course material
•
•
J.in't Veld, Analyse van organisatieproblemen,
Education partners, 1998, 7th ed.
Syllabus wm0504tu vol.1 + vol. 2, faculty
bookstore of Mechanical Engineering
Prerequisites
Follow up courses
Prerequisites
The course consists of lectures, the study of a
textbook and the carrying out of an assignment.
The exam consists of multiple choice and essay
questions.
•
WM0501TU
Follow up courses
Actual information can be found on
www.bedrijfsleer.tudelft.nl <nieuws>
183
4E STUDIEJAAR
WM0505TU
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
INDUSTRIAL
ORGANIZATION B
4
3
Lecture
2
Essay and oral
Ir. W. ten Haaf
TBM-wtm
81588
Capita selecta of business engineering and
management. Every year the lecturer chooses an
important book on the field of business engineering
and management. This book will be studied
intensively. Further 5 afternoons will be reserved for
exercising purposes: 2 afternoons will be spent on the
approach of management accounting and cost pricing
as seen by the Delft school of thought for business
engineering and management. 3 afternoons will be
spent on the Strategy Evaluation Method.
Objectives
After attending this course, students understand:
The structure of problem solving processes and their
functional contributions. Construction of the
organization of human cooperation. Principles of
personnel evaluation and reward systems Principles of
cost calculation and have experience with:
• Drawing up a strategy for problem solving
• Performing a problem analysis.
Set-up
During 6 successive weeks, lectures will take place
about earlier announced chapters from the book
chosen by the lecturer. These lectures are to be
prepared and presented by a group of 2 or 3 pupils,
who will be chosen by the lecturer each week. This
presentation will be marked. The other pupils will be
invited to ask questions or to comment the
presentation. The comments too will be marked.
In short the course is based on the assumption that
the student is willing to follow the lectures actively and
studies the weekly chapters before the beginning of
the lecture. Finally, the course will contain an amount
of practicing afternoons. Students that want to enroll
can attend to the lecturer.
Week arrangement
#
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Problem solving.
Cost price calculation.
Flexibility and efficiency.
Construction of organizations.
Construction of organizations.
Personnel evaluation systems.
184
Course material
•
•
•
P.M. Senge, The fifth Discipline; The Art and
Practice of Learning Organization, Doubleday
Books, 1994.
ór the Dutch translation: Senge, P.M., De vijfde
discipline, De kunst en praktijk van de Lerende
Organisatie, Schiedam, Scriptum Books, 1992
Book WM0505TU, Industrial organization B, version
2001/2002 (faculty bookstore of Mechanical
Engineering).
Prerequisites
•
It is recommended to enroll only after following the
courses WM0501TU, WM0504TU, WM0508et or
WM0510et.
Follow up courses
Recent information, e.g. concerning the college
schedule, will be published on the website of the
section business engineering and management:
www.bedrijfsleer.tudelft.nl/English
4E STUDIEJAAR
WM0610TU
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
ELEMENTARY BUSINESS
ECONOMICS
4
1 or 2
Lecture
1
Written
2,5
Dr. S.T.H. Storm
81300
S.T.H.Storm@tbm.tudelft.nl
WM0611TU
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
COST CALCULATION
4
2
Lecture
1
Written
2,5
Dr. S.T.H. Storm
81300
S.T.H.Storm@tbm.tudelft.nl
This course deals with principles of business
administration, cost calculations, and financing
This course deals with the full spectrum of issues and
problems related to firms’ (and other organizations’)
cost calculations, from the costs of sustainable
production, to cost accounting in theory and practice.
Objectives
The course is designed to provide students with
general knowledge of the field of business economics
and a view of its relevance and use in their later work
as engineers
Objectives
Set-up
The course is designed to provide students with
general knowledge of the field of business economics
and a view of its relevance and use in their later work
as engineers.
Week arrangement
Set-up
Course material
Week arrangement
•
•
P. Boer, W.Koetzier, Bedrijfseconomie, WoltersNoordhoff, Groningen, 5e dr.
G.Man, Elementair balanslezen, Educatieve
Partners.
Course material
•
•
P. Boer, W.Koetzier, Bedrijfseconomie, WoltersNoordhoff, Groningen, 5e dr.
G.Man, Elementair balanslezen, Educatieve
Partners.
Prerequisites
Follow up courses
Prerequisites
•
WM0611TU
•
•
Elementary knowledge of business economics
WM0610TU
Follow up courses
185
4E STUDIEJAAR
WM0722TU
Year
Period
Course Method
Credits
Examination
Exam. Period
Principal lecturer
Room number
Phone number
Email address
Add. lecturers
INTRODUCTION TO LAW
4
2
Lecture
2
Written
2,5
Mr. Ir. A. Rijlaarsdam
84798
A.Rijlaarsdam@tbm.tudelft.nl
The main topics of the lectures are:
1. The concept of law. The purpose of the law.
Compulsive law and regulatory law.
2. The significance of patents, brands, models and
trade names in industrial life.
3. Public law. Distinction between legislation,
jurisdiction and administration.
4. The purpose of civil law. An outline of business law
and contract law.
5. Labour law (lay-offs, strikes etc.)
6. Tort law.
7. Law of the working councils.
8. Law as a tool for conflict resolution.
9. Environmental law
10. Company law (plc, Ltd)
Objectives
Set-up
Week arrangement
Course material
•
Reader " Introduction of law", ed. 1999-2000.
"Law for Engineers", ed. 1999. "Collection of Law
for Engineers", ed. 1999-2000
Prerequisites
Follow up courses
186
VAKCODES EN VAKNAMEN
HOOFDSTUK 6. VAKCODES EN VAKNAMEN
In studiejaar 2000/2001 heeft de faculteit een nieuwe vakcodering ingevoerd. Dit heeft onder andere te maken met de
invoering van een nieuw TUD-breed studentenregistratiesysteem, waarin het noodzakelijk is dat de codes uniform zijn.
De nieuwe codering wijkt op twee punten af van de oude: ten eerste is het voorvoegsel ‘lr’ (luchtvaarten
ruimtevaarttechniek) vervangen door ‘ae’ (aerospace engineering), ten tweede is aan de vakcode een
leerstoelnummer toegekend. De nieuwe codes bestaan dus uit het voorvoegsel ‘ae’ en vier cijfers: het eerste cijfer
geeft het jaar aan waarin het vak wordt gegeven, het tweede cijfer de leerstoel waar het vak onder valt, het derde en
vierde cijfer vormen het nummer van het vak.
Er is zoveel mogelijk geprobeerd om het nummer van het vak gelijk te houden aan de oude codering. Zo is lr1-26
(constructiematerialen) omgecodeerd naar ae1-726, waar de 7 staat voor de leerstoel Vliegtuigmaterialen. In de
meeste gevallen is de oude code dus af te leiden uit de nieuwe code. Dit geldt niet voor vakcodes die in het oude
systeem afweken (zoals lr201 of lr1-PRJ) en voor de vakken van de leerstoel Aerodynamica.
Hoewel zoveel mogelijk met de nieuwe codes gewerkt zal worden is het onvermijdelijk dat er af en toe een oude code
opduikt. Om de overgang te vergemakkelijken zijn hiernaast omcoderingstabellen afgedrukt, van oude naar nieuwe
code en vice versa.
Met ingang van het studiejaar 2001-2002 hanteert de faculteit zoveel mogelijk de Engelse vakbeschrijvingen. Een
vertaallijst van de Engelse vaknamen is eveneens opgenomen..
LEERSTOELNUMMERS
In de nieuwe vakcodering is ook de leerstoel aangegeven waaronder het vak valt. Hieronder vindt u de
leerstoelnummers.
Aerodynamica
Prestatieleer
Besturing en Simulatie
Luchtvaarttechnische Bedrijfskunde
Industriële Organisatie
Produktietechnologie
Vliegtuigmaterialen
Systeem Integratie/Analyse en Ontwerp van Ruimtevaartsystemen
Overige
1(00)
2(00)
3(00)
4(00)A
4(00)B
5(00)
6(00)
7(00)
8(00)
9(00)
S(00)
0(00)
De code 0(00) wordt o.a. gebruikt voor vakken die door meerdere leerstoelen verzorgd worden en voor onderdelen die
niet onder een leerstoel vallen, zoals de stage.
NIEUWE VAKKEN MET INGANG VAN STUDIEJAAR 2001-2002
1e jaar
ae1-914
ae1-003
ae1-019
ae1-801
ae1-701
ae1-701p
ae1-515
ae1-516
Instellingspakket Mechanica
Eerstejaarsprojecten (4 studiepunten)
Inleiding Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek
Space Systems & Technology I
Aerospace Materials & Manufacturing I
Demo Metaalbewerking
Computer Aided Design (CAD)
Spatial Insight and Computer Application (3D ontwerpen)
2e jaar
ae2-115
ae2-202
ae2-700
ae2-702p
Aërodynamica B en C
Airplane Performance II and Aircraft Gas Turbines
Aerospace Materials & Manufacturing II (Techn. v.d. Vliegtuigbouw + LR Materialen I)
Practicum Materiaalkunde (vernieuwde inhoud)
4e jaar
ae4-144
ae4-S01
ae4-S12
ae4-S38
ae4-S51
ae4-S02
Transone Aëro (nieuw: 2 studiepunten)
Raketvoortstuwing
Systeemaspecten Ruimtevaart (was ae4-812)
Bemande Ruimtevaart (was ae4-838)
Electrische- en Informatiesystemen in de Ruimtevaart (was 851)
Space Oriented Mechatronics
187
OMCODERINGSTABEL OUD NAAR NIEUW
Oude code
lr1-14
lr1-18
lr1-18st4
lr1-26
lr1-97
lr1-intro
lr1-prj
Nieuwe code
ae1-514
ae1-018
ae1-018P
ae1-726
ae1-497
ae1-001
ae1-002
Omschrijving
Introduction to Engineering Mechanics (up to 2000-2001)
Introduction to Aerospace Engineering (up to 2000-2001)
Study assignments for Aerospace Engineering (up to 2000-2001)
Structural Materials (up to 2000-2001)
Air Transport I (up to 2000-2001)
Introduction to Aerospace Engineering Exercise
First year projects (up to 2000-2001)
lr201
lr2-1B
lr2-6
lr2-14
lr2-21
lr2-22
lr2-22pr
lr2-26
lr2-26pr
lr2-53
lr2-54
lr2-82
lr2-101
lr2-hs1
lr2-ls2
lr2-prj1
lr2-prj2
lr2-vl208
ae2-082P
ae2-201
ae2-806
ae2-514
ae2-521
ae2-522
ae2-522P
ae2-726
ae1-726P
ae2-110
ae2-120
ae2-082
ae2-701
ae2-192P
ae2-191P
ae2-001
ae2-002
ae2-208P
Workshop techniques on metal sheet material
Airplane performance II (up to 2000-2001)
Introduction to space-technology II
Mechanics II
Aircraft stress analysis and structural design I/II
Aircraft structural analysis I/II
Experimental construction exercise
Aerospace Materials I (up to 2000-2001)
Aerospace Materials Exercise (up to 2000-2001)
Aerodynamics B (up to 2000-2001)
Aerodynamics C (up to 2000-2001)
Aircrafty Technologie (up to 2000-2001)
History of technology
High speed windtunnel exercise
Low speed windtunnel exercise
2nd year project part 1
Flight test
lr3-2
lr3-2pr
lr3-8
lr3-10
lr3-14
lr3-25
lr3-31
lr3-44
lr3-44pr
lr3-59
lr3-75
lr3-95n
lr3-hs2
lr3-ls3
lr3-OS
ae3-302
ae3-302P
ae3-808
ae3-410
ae3-214
ae3-525
ae3-931
ae3-130
ae3-195P
ae3-359
ae3-475
ae3-495
ae3-194P
ae3-193P
ae3-001
ae4-737
ae4-301
ae4-303
ae4-304
ae4-305
ae4-212
ae4-213
ae4-214
ae4-211
ae4-S12
ae4-160
ae4-170
ae4-171
ae4-522
ae4-524
ae4-627
ae4-628
ae4-528
ae4-729
ae4-729
ae4-730
ae4-930
ae4-632
ae4-533
ae4-534
ae4-535
Flight dynamics I
Exercise Flight Dynamics and simulation
Systems Engineering
Mechanics III
Introduction to finite element analysis
Vibrations of aerospace structures
Aerodynamics D
Lab Session aerodynamics D
Aerospace Systems and Control Theory
Aircraft systems
Air transport II
Design synthesis exercise
Thermal control
Dynamics and Control of Aircraft
Advanced Aircraft control techniques
Aircraft Responses to Atmospheric Turbulence
Spacecraft Attitude Control System Design
Aircraft Performance Optimization
Aircraft propulsion, noise and pollutant emissions
Aerodynamic design of aircraft and advanced transportation
Structural design of composite aircraft
Computerized structural analysis
Aero elasticity
Composites: materials, structures and manufacturing processes
Stability of Thin-walled Structures I
Stability of Thin-walled structures II
Structural design and optimization I/II
lr4-3a
lr4-3b
lr4-4
lr4-5
lr4-9a
lr4-9b
lr4-9c
lr4-11N
lr4-12
lr4-16
lr4-19A
lr4-19B
lr4-22NC
lr4-24
lr4-27a
lr4-27c
lr4-28
lr4-29
lr4-29
lr4-29A
lr4-30
lr4-32
lr4-33N
lr4-34
lr4-35a/b
188
Oude code
lr4-36
lr4-37
lr4-38
lr4-41
lr4-42
lr4-43
lr4-46
lr4-47
lr4-51
lr4-56-0
lr4-56I
lr4-56II
lr4-60
lr4-61
lr4-65
lr4-70
lr4-72
lr4-73
lr4-75
lr4-75pr
lr4-76
lr4-77
lr4-84
lr4-85N
lr4-86
lr4-93I
lr4-93II
lr4-94
lr4-96A
lr4-99
lr4-110
lr4-111
lr4-112
lr4-G5
lr404
lr430-1
lr430-2
lr430-3
lr430-4
lr430-5
lr430-6
lr451
lr451
lr-pw12
lr4-427
ae4-272
ae4-812
ae4-838
ae4-851
Nieuwe code
ae4-736
ae4-537
ae4-S38
ae4-180
ae4-144
ae4-143
ae4-140
ae4-141
ae4-S51
ae4-150
ae4-151
ae4-152
ae4-360
ae4-361
ae4-765
ae4-870
ae4-S01
ae4-873
ae4-875
ae4-875P
ae4-876
ae4-877
ae4-684
ae4-485
ae4-686
ae4-393
ae4-394
ae4-294
ae4-496
ae4-399
wm0324lr
ae4-711
ae4-652
ae4-805
ae4-404
ae4-301P
ae4-303P
ae4-304P
ae4-360P
ae4-361P
ae4-305P
ae4-651
ae4-751
ae4-001
ae4-201
ae4-S01
ae4-S12
ae4-S38
ae4-S51
ae4-S02
Omschrijving
Introduction to the techniques of measuring
Manned space flight
Experimental methods in the aerodynamica
Transonic Aerodynamics
Gasdynamics I
Gasdynamics II
Electrical and information systems in space
Introduction to Computation of Fluid Dynamics
Numeric methods aircraft aerodynamics 1
Numerical methods in aircraft aerodynamics 2
Aerospace Human Factors
Flight simulation
Technology and Culture
Rocket motion
(Thermo-) chemical rocket propulsion system analysis and design
Astrodynamics I/II
Precise orbit determination of satellites
Exercise Earth-Oriented Space Research
Geophysical applications of satellite measurements
Fibre reinforced materials in aerospace structures
Sheet metal forming
Avionics I
Avionics II
Air traffic management B
Dynamics and control of space systems
Ethics and Engineering for Aerospace Engineering
Strength Design Exercise
Astronomy
Literature study
Exercise Flight Dynamics and Simulation
Advanced Aircraft control techniques Exercise
Exercise Aircraft Responses to Atmospheric Turbulence
Flight Simulation Practical
Internship
Flight Mechanics Practical Exercise
Manned space flight
Space Oriented Mechatronics
ae5-100
ae5-200
ae5-300
ae5-400
ae5-400B
ae5-500
ae5-600
ae5-700
ae5-800
Afstudeerwerk Aerodynamica
Afstudeerwerk Prestatieleer
Afstudeerwerk Besturing en Simulatie
Afstudeerwerk Luchtvaarttechnische bedrijfskunde
Afstudeerwerk Industriële Organisatie
Afstudeerwerk Constructies en Computational Mechanics
afstudeerwerk Productie Technologie
Afstudeerwerk Vliegtuigmaterialen
Afstudeerwerk Astrodynamica en Satellietsystemen
189
OMCODERINGSTABEL NIEUW NAAR OUD
Nieuwe code
ae1-001
ae1-002
ae1-018
ae1-018P
ae1-497
ae1-514
ae1-726
ae1-726P
Oude code
lr1-intro
lr1-prj
lr1-18
lr1-18st4
lr1-97
lr1-14
lr1-26
lr2-26pr
Omschrijving
Introduction to Aerospace engineering laboratory exercise
First Year Project (up to 2000-2001)
Introduction to Aerospace Engineering (up to 2000-2001)
Study assignments for Aerospace Engineering (up to 2000-2001)
Air Transport I (up to 2000-2001)
Introduction to Engineering Mechanics (up to 2000-2001)
Structural Materials (up to 2000-2001)
Aerospace Materials Exercise (up to 2000-2001)
ae2-001
ae2-002
ae2-082
ae2-082P
ae2-110
ae2-120
ae2-191P
ae2-192P
ae2-201
ae2-208P
ae2-514
ae2-521
ae2-522
ae2-522P
ae2-701
ae2-726
ae2-726P
ae2-806
lr2-prj1
lr2-prj2
lr2-82
lr201
lr2-53
lr2-54
lr2-ls2
lr2-hs1
lr2-1B
lr2-vl208
lr2-14
lr2-21
lr2-22
lr2-22pr
lr2-101
lr2-26
lr2-26pr
lr2-6
Aircraft technology (up to 2000-2001)
Aerodynamics B (up to 2000-2001)
Aerodynamics C (up to 2000-2001)
Airplane performance II (up to 2000-2001)
Flight test
Mechanics II
Aircraft stress analysis and structural design I/II
Aircraft structural analysis I/II
History of Technology
Aerospace Materials I (up to 2000-2001)
Practical Aerospace materials I (up to 2000-2001)
ae3-001
ae3-130
ae3-193P
ae3-194P
ae3-195P
ae3-214
ae3-302
ae3-302P
ae3-359
ae3-410
ae3-475
ae3-495
ae3-525
ae3-808
ae3-931
ae4-001
ae4-140
ae4-141
ae4-143
ae4-144
ae4-150
ae4-151
ae4-152
ae4-160
ae4-170
ae4-171
ae4-180
ae4-201
ae4-211
ae4-212
ae4-213
ae4-214
ae4-294
ae4-301
ae4-301P
ae4-303
ae4-304
ae4-304P
ae4-305
ae4-305P
lr3-OS
lr3-44
lr3-ls2
lr3-hs2
lr3-44pr
lr3-14
lr3-2
lr3-2pr
lr3-59
lr3-10
lr3-75
lr3-95n
lr3-25
lr3-8
lr3-31
lr-pw12
lr4-46
lr4-47
lr4-43
lr4-142
lr4-56-0
lr4-56I
lr4-56II
lr4-16
lr4-19A
lr4-19B
lr4-41
lr4-427
lr4-11N
lr4-9a
lr4-9b
lr4-9c
lr4-94
lr4-3a
lr430-1
lr4-3b
lr4-4
lr430-3
lr4-5
lr430-6
Aerodynamics D
Mechanics III
Flight dynamics I
Systems Engineering
Aircraft systems
Air transport II
Introduction to space-technology III
Internship
Gasdynamics I
Gasdynamics II
Aerodynamic design of aircraft and advanced transportation systems
Flight Mechanics Exercise
Aircraft propulsion, noise and pollutant emissions
Advanced Aircraft control techniques
Exercise Aircraft Responses to Atmospheric Turbulence
Spacecraft attitude dynamics and control
190
Nieuwe code
ae4-360
ae4-360P
ae4-361
ae4-361P
ae4-393
ae4-394
ae4-399
ae4-404
ae4-485
ae4-496
ae4-522
ae4-524
ae4-528
ae4-533
ae4-534
ae4-535
ae4-537
ae4-627
ae4-628
ae4-632
ae4-651
ae4-652
ae4-684
ae4-686
ae4-711
ae4-729
ae4-730
ae4-736
ae4-737
ae4-751
ae4-765
ae4-805
ae4-812
ae4-838
ae4-851
ae4-870
ae4-873
ae4-875
ae4-875P
ae4-876
ae4-877
ae4-930
ae4-S01
ae4-S02
ae4-S12
ae4-S38
ae4-S51
ae5-100
ae5-200
ae5-300
ae5-400
ae5-400B
ae5-500
ae5-600
ae5-700
ae5-800
Oude code
lr4-60
lr440-4
lr4-61
lr430-5
lr4-93I
lr4-93II
lr404
lr4-85N
lr4-96A
lr4-22NC
lr4-24
lr4-28
lr4-33N
lr4-34
lr4-35a/b
lr4-37
lr4-27a
lr4-27c
lr4-32
lr451
lr4-112
lr4-84
lr4-86
lr4-111
lr4-29
lr4-29A
lr4-36
lr451
lr4-65
lr4-G5
lr4-12
lr4-38
lr4-51
lr4-70
lr4-73
lr4-75
lr4-75pr
lr4-76
lr4-77
lr4-30
lr4-72
ae4-812
ae4-838
ae4-851
Omschrijving
Flight simulation
Avionics I
Avionics II
Dynamics and control of space systems
Literature study
Aircraft Structural analysis III
Computerized Structural Analysis
Structural design and optimization I/II
Composites: materials, structures and manufacturing processes
Fibre reinforced materials in aerospace structures
Sheet metal forming
Thermal Control
Techniek en cultuur
Astronomy
Manned spcae flight
Electronische en informatiesystemen in de ruimtevaart
Rocket motion
Astrodynamics I/II
Exercise Geophysical applications of satellite measurements
Earth-Oriented Space Research
Geophysical applications of satellite measurements
Aero elasticity
Spacecraft Mechatronics
Manned space flight
Afstudeerwerk Aerodynamica
Afstudeerwerk Prestatieleer
Afstudeerwerk Besturing en Simulatie
Afstudeerwerk Luchtvaarttechnische bedrijfskunde
Afstudeerwerk Industriële Organisatie
Afstudeerwerk Constructies en Computational Mechanics
afstudeerwerk Productie Technologie
Afstudeerwerk Vliegtuigmaterialen
Afstudeerwerk Astrodynamica en Satellietsystemen
191
VERTAALLIJST VAKNAMEN ENGELS NAAR NEDERLANDS
Code
AE1-001
Engelse vaknaam
Introduction to Aerospace engineering laboratory
exercise
1st Year project
Introduction To Aerospace Engineering
AE1-003
AE1-018
AE1-019
AE1-019
AE1-019
AE1-019
AE1-497
AE1-514
I
II
III
IV
AE1-515
AE1-516
AE1-701
AE1-801
AE1-914 I
AE1-914 II
AE1-914 III
AE2-001
AE2-002
AE2-082P
AE2-115 I
AE2-115 II
AE2-191P
AE2-192P
AE2-202 I
AE2-202 II
AE2-208P
AE2-514
AE2-521 I
AE2-521 II
AE2-522 I
AE2-522 II
AE2-522P
AE2-700 I
AE2-700 II
AE2-701
AE2-702P
AE2-806
AE3-001
AE3-130
AE3-193p
AE3-194P
AE3-195p
AE3-214
AE3-302
AE3-302P
AE3-359
AE3-410
AE3-475
AE3-495
AE3-525
AE3-525p
AE3-808
AE3-931
AE4-140
AE4-141
AE4-143
AE4-144
AE4-150
AE4-151
AE4-152
AE4-160
AE4-170
192
Air Transportation I
Introduction To Engineering Mechanics and
Dynamics
Computer Aided Design
Spatial insight and computer application
Aerospace Materials and Manufacturing I
Space Engineering & Technology I
Delft applied mechanics course: Statics
Delft applied mechanics course: Dynamics
Delft applied mechanics course: Mechanics of
materials
Aerodynamics B
Aerodynamics C
Low speed windtunnel practical
Supersonic windtunnel exercise 1
Airplane Performance II
Aircraft gas turbines
Flight test
Mechanics II
Aircraft stress analysis and structural design 1
Aircraft stress analysis and structural design 2
Aircraft structural analysis 1
Aircraft structural analysis 2
Aircraft manufacturing technology
Aerospace materials I
History of technology
Material science exercise
Introduction to space technology II
Aerodynamics D
Low Speed Windtunnel Test 3
Supersonic exercise 2
Mechanics III
Flight Dynamics I
Systems Engineering
Aircraft systems
Air transport II
F.E.M. Practical
Introduction to space technology III
Gasdynamics I
Gasdynamics II
Aerodynamic design of aircraft and advanced
transportation systems
Nederlandse vaknaam
Introductie Lucht- en Ruimtevaarttechniek
Eerstejaarsprojecten
Inleiding Lucht- en Ruimtevaarttechniek (tot
2000-2001)
Inleiding Luchtvaarttechniek
Luchtvervoer I (tot 2000-2001)
Inleiding Mechanica (tot 2000-2001)
Computer gestuurd tekenen
Ruimtelijk inzicht en 3D ontwerpen
Aerospace Materials and Manufacturing I
Inleiding Ruimtevaarttechniek
Inleiding Mechanica: Statica
Inleiding Mechanica: Dynamica
Inleiding Mechanica: Mechanica voor technici
Tweedejaarsprojecten 1
Tweedejaarsprojecten 2
Praticum Plaatbewerking
Aerodynamica B
Aerodynamica C
Lagesnelheids Windtunnelpracticum
Hogesnelheids Windtunnelpracticum
Prestatieleer II
Practicum Prestatieleer
Mechanica II
Vliegtuig Constructies I / Vliegtuig Belastingen 1
Vliegtuig Constructies I / Vliegtuig Belastingen 2
Vliegtuigsterkteleer 1
Vliegtuigsterkteleer 2
Experimenteel Constructiepracticum
Technologie van de vliegtuigbouw
LR-materialen I
Geschiedenis van de Techniek voor L&R
Practicum Materiaalkunde
Inleiding Ruimtevaarttechniek II
Ontwerp/Syntheseoefening
Aerodynamica D
Lagesnelheids Windtunnel Practicum
Hogesnelheids Windtunnel Practicum
Practicum Aerodynamica D
Mechanica III
Vliegeigenschappen I
Practicum Vliegeigenschappen en Simulatie
Inleiding systeem- en regeltheorie
Systems Engineering
Vliegtuigsystemen
Luchtvervoer II
F.E.M. in constructies
F.E.M. Practicum
Inleiding Ruimtevaarttechniek III
Trillingen van vliegtuigen
Gasdynamica I
Gasdynamica II
Inleiding hypersone aërodynamica
Transsone Aerodynamica
Inleiding computational fluid dynamics
Numerieke Methode Vliegtuigaerodynamica I
Numerieke Methoden in de
Vliegtuigaerodynamica II
Aerodynamic design
Grenslaagstromingen Deel A
Code
AE4-171
AE4-180
AE4-201
AE4-211
AE4-212
AE4-213
AE4-214
AE4-294
AE4-301
AE4-301p
Engelse vaknaam
Aircraft propulsion, noise and pollutant
emissions
AE4-303
Robust Control
AE4-304
AE4-304p
Exercise Aircraft Responses to Atmospheric
Turbulence
Spacecraft attitude dynamics and control
AE4-305
AE4-305p
AE4-360
AE4-360p
AE4-361
AE4-361p
AE4-393
AE4-394
AE4-404
AE4-485
AE4-496
AE4-522
AE4-524
AE4-528
AE4-533
AE4-534
AE4-535 I
AE4-535 II
AE4-537
AE4-627
AE4-628
AE4-632
AE4-870
AE4-873 I
AE4-873 II
AE4-875
AE4-875p
Flight simulation
Avionics I
Avionics II
Literature study
Aircraft Structural analysis III
Structural design and optimization I
Structural design and optimization II
Composites: materials, structures and
manufacturing processes
Fibre reinforced materials in aerospace
structures
Sheet metal forming
Thermal Control
Astronomy
Telematics and power systems on board
satellites
Rocket motion
Astrodynamics I
Astrodynamics II
AE4-876
Earth-orientated space research
AE4-877
Geophysical applications of satellite
measurements
Aero-Elasticity
(Thermo-) chemical rocket propulsion system
analysis and design
Spacecraft Mechatronics
AE4-651
AE4-652
AE4-684
AE4-686
AE4-711
AE4-729
AE4-730
AE4-736
AE4-737
AE4-751
AE4-765
AE4-805
AE4-851
AE4-930
AE4-S01
AE4-S02
Nederlandse vaknaam
Grenslaagstromingen Deel B
Experimentele Methoden in de Aerodynamica
Vormgeving en gebruik van vliegtuigen
Optimalisatie Vliegtuigprestaties
Vliegmechanica van Hefschroefvliegtuigen
Voortstuwing, Geluid en Emissie
Luchtverkeersleiding B
Dynamica en Besturing van Vliegtuigen
Practicum bij Dynamica en Besturing van
Vliegtuigen
Geavanceerde Besturingstechnieken voor
Vliegtuigen
Vliegtuig Remous Responsies
Practicum bij Vliegtuig Remous Responsies
Standregeling van Ruimtevoertuigen
Practicum bij Standregeling van
Ruimtevoertuigen
Aerospace Human Factors
Practium bij Aerospace Human Factors
Vluchtsimulatie
Practicum bij Vluchtsimulatie
Avionica I
Avionica II
Literatuurstudie
Vliegtuigsterkteleer III
Warmtebelasting van vliegtuigconstructies
Stabiliteit van dunwandige constructies I
Stabiliteit van dunwandige constructies II
Constructief ontwerp en optimalisatie I
Constructief ontwerp en optimalisatie II
Constructief ontwerpen en luchtwaardigheid
Constructief ontwerp van omposiet vliegtuigen
Composieten: Materialen, Constructies en
Productieprocessen
Experimenteel materiaalonderzoek
Versterkte materialen in de vliegtuigbouw
Plaatvervorming in de vliegtuigbouw
Vliegtuigmaterialen II
Vliegtuigmaterialen III
Experimenteel constructieonderzoek
Thermal Control
Techniek en cultuur
Astronomisch Ruimteonderzoek
Electronische en informatiesystemen in de
ruimtevaart
Astrodynamica I
Astrodynamica II
Geofysische Satellieten en Meetsystemen
Practicum Geofysische satellieten en
meetsystemen
Aardgericht ruimteonderzoek
Geofysische toepassingen van satellietmetingen
Aero-Elasticiteit
Raketvoortstuwing
Space Oriented Mechatrons
193
Code
AE4-S12
AE4-S38
AE4-S51
Engelse vaknaam
Manned space flight
GE3121
CTME5147
MK6401LR
TN4040AE I
Physical Geodesy I
Wind energy
Material Science II
Physics: Thermodynamics (Dutch program)
TN4040AE II/
TN4090AE II
TN4090AE I
TN4530AE
WB1410
WB4280pr
WB5100
WB5180
WB5413
WB5415/5
WB5420
WI1 055pr
WI1 276LR
WI1 277LR
WI2 021tu
WI2 029lr
WI2 030lr
WI2 056LR
Physics: Electricity and Magnetism
WI2 064LR
WI3 046LR
WI4 007TU
WI4 008TU
WI4 014TU
WI4 025TU
WI4 026TU
WI4 027TU
WI4 051TU
WI4 087TU
WM0104TU
WM0201TU
WM0203TU
WM0324LR
WM0404 TU
WM0501TU
WM0504TU
WM0505TU
WM0610TU
WM0611TU
WM0722TU
194
Physics: Thermodynamics (English program)
Statistical methods in measurements
Continuum mechanics
Practical aircraft gas turbines
Applied Systems Theory
Manufacturing In The Aerospace Industry
Development of production organizations
Maintenance management
Design of Production Systems
Calculus laboratory exercise
Calculus B
Linear Algebra
Differential equations
Practical Differential equations
Systems theory
Decision theory
Probability Theory and Statistics
Complex Analysis
Partial Differential Equations A
Partial Differential Equations B
Partial Differential Equations C
Introduction operations research
Optimization, models and algorithms
Psychology of organizations
Technical writing and business communication
Oral presentation skills
Ethics and Engineering for Aerospace
Engineering
Sociology of Technology, Labour and
Organization
Introduction business economics
Industrial organization A
Industrial Organization B
Elementary business economics
Cost calculation
Introduction to Law
Nederlandse vaknaam
Systeemaspecten Ruimtevaart
Bemande ruimtevaart
Electrische en informatiesystemen in de
Ruimtevaart
Fysische geodesie I (tot 2000-2001)
Windenergieconversiesystemen
Materiaalkunde II
Fysica: Thermodynamica (Nederlands
programma)
Fysica: Elektriciteit & Magnetisme
Fysica: Thermodynamica (Engels programma)
Statistische methoden en metingen
Continuum Mechanica
Practicum Vliegtuiggasturbines
Systeemkunde
Verspanende Bewerkingen In De Vliegtuigbouw
Analyse en ontwerp productieorganisatie
Ontwerp van Productiesystemen
Practicum Analyse
Analyse B
Lineaire Algebra
Numerieke analyse C1
Differentiaalvergelijkingen
Practicum Differentiaalvergelijkingen
Systeemtheorie (tot 2000-2001)
Beslissingsanalyse (tot 2000-2001)
Kansrekening en Statistiek
Fourier-Laplace transformatie
Complexe Analyse
Numerieke Analyse CII
Partiele Differentiaalvergelijkingen A
Partiele Differentiaalvergelijkingen B
Partiele Differentiaalvergelijkingen C
Inleiding OR
Optimaliseren, model en algoritme
Organisatiepsychologie
Practicum Schriftelijk Rapporteren
Practicum Mondeling Rapporteren
Ethiek van de Techniek voor LR
De onderneming in sociologisch perspectief
Inleiding bedrijfsleer
Industriële Organisatie A
Industriële Organisatie B
Kosteninformatie
Beginselen Recht
ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING
VOOR DE
FACULTEIT DER LUCHTVAART- EN
RUIMTEVAARTTECHNIEK
195
1. Algemeen
Artikel
Artikel
Artikel
Artikel
Artikel
1.
2.
3.
4.
5.
Toepasselijkheid van de regeling en
Begripsbepalingen
Doel van de opleiding
Voltijds / deeltijds
Taal
vaststellingsbevoegdheden
2. Examens
Artikel
Artikel
Artikel
Artikel
Artikel
Artikel
Artikel
Artikel
Artikel
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
De examens van de opleiding
De samenstelling van de examens
Aanmelding en uitslag
Nadere bepalingen D(2)-examen: toelating tot de leerstoel
Nadere bepalingen D(2)-examen: de afstudeeropdracht
Zak/slaagregeling
Richtlijn vaststelling examenuitslag
Getuigschriften en verklaringen
Afwijkingen van het onderwijs en examenreglement
3. Examenonderdelen
Artikel
Artikel
Artikel
Artikel
Artikel
Artikel
Artikel
Artikel
Artikel
Artikel
Artikel
Artikel
Artikel
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
Vrijstelling van een examenonderdeel
Voorwaarden voor deelname aan tentamens
Herhaalde deelname
Tijdvakken en frequentie van tentamens
Vorm van de tentamens
Afnemen van tentamens door meer dan een examinator
Mondelinge tentamens
Orde tijdens tentamens
Fraude
Vaststelling en bekendmaking tentamenuitslag
Cijferregeling
Geldigheidsduur
Inzagerecht
4. Vooropleiding
Artikel
Artikel
Artikel
Artikel
28.
29.
30.
31.
Deficiënte vooropleiding
Equivalente vooropleiding
Colloquium doctum
Aanvullend bewijs van bekwaamheid
5. Studieadvisering en –begeleiding
Artikel 32. Studieadvies
Artikel 33. Studievoortgang
Artikel 34. Studiebegeleiding
6. Slot- en invoeringsbepalingen
Artikel
Artikel
Artikel
Artikel
35.
36.
37.
38.
Beroepsrecht
Wijziging
Bekendmaking
Inwerkingtreding
Aanvullende regelingen
Absentieregeling
Overgangsregeling semestersysteem
Overgangsregeling Propedeuse programma voor cohort 2000 en ouder
197
1.
ALGEMEEN
Artikel 1 Toepasselijkheid van de regeling en vaststellingsbevoegdheden
1.
Deze regeling is van toepassing op het onderwijs, examens en examenonderdelen van de opleiding Luchtvaart- en
Ruimtevaarttechniek, verder te noemen: de opleiding. De opleiding wordt verzorgd binnen de faculteit der
Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek, verder te noemen: de faculteit.
2.
Het Onderwijs- en Examenreglement wordt jaarlijks voor aanvang van het studiejaar vastgesteld door de decaan
na overleg met de Examencommissie. De studentenraad heeft instemmingsrecht.
Artikel 2
Begripsbepalingen
In deze regeling wordt verstaan onder:
a. de wet: de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (Stb. 1992, 593);
b. student: de persoon die is ingeschreven aan de universiteit voor het volgen van het onderwijs en/of het afleggen
van de tentamens en de examens van de opleiding;
c. propedeuse: de propedeutische fase van de opleiding, als bedoeld in artikel 7.8 van de wet;
d. postpropedeuse: het gedeelte van de opleiding dat volgt op de propedeuse;
e. examen: de toetsing door de daartoe bij de faculteit ingestelde examencommissie of de betrokken student aan de
eisen van het examenprogramma heeft voldaan;
f.
examenprogramma: het geheel van eisen betreffende kennis, inzicht en vaardigheden, behorende bij een
bepaalde fase van de studie. Het voor een bepaald cursusjaar geldende examenprogramma wordt in de
Handleiding Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek van dat jaar vermeld;
g. examencommissie: de examencommissie neemt examens af en organiseert en coördineert de tentamens van de
opleiding. De commissie bestaat uit drie leden die afkomstig zijn uit de wetenschappelijke staf en een ambtelijk
secretaris. De studieadviseur adviseert de commissie. De leden worden benoemd door de decaan. Verzoeken aan
de commissie en aanmeldingen voor examens kunnen gericht worden aan de secretaris van de examencommissie,
Kluyverweg 1, 2629 HS Delft;
h. afstudeercommissie: de docenten en gasten van buiten de faculteit die betrokken zijn bij het afstudeerwerk en de
beoordeling ervan;
i.
examenonderdeel: een onderwijseenheid van de opleiding, in de zin van de wet;
j.
tentamen: de toetsing van een examenonderdeel of de betrokken student in het desbetreffende onderdeel van het
examenprogramma voldoende inzicht, kennis en vaardigheden heeft;
k. practicum: een praktische oefening, als bedoeld in artikel 7.13 van de wet, in een van de volgende vormen:
• het maken van een scriptie;
• het maken van een werkstuk of een proefontwerp;
• het uitvoeren van een onderzoeksopdracht;
• het deelnemen aan veldwerk of een excursie;
• het doorlopen van een stage;
• deelnemen aan een project;
• of het deelnemen aan een andere onderwijsleeractiviteit, die gericht is op het bereiken van bepaalde
vaardigheden;
l.
studiepunt: de omvang van de examenonderdelen wordt uitgedrukt in studiepunten. Een studiepunt komt overeen
met 40 studiebelastingsuren;
m. fraude: het bedrieglijk handelen of nalaten van een examinandus dat erop is gericht het vormen van een juist
oordeel omtrent zijn kennis, inzicht en vaardigheden geheel of gedeeltelijk onmogelijk te maken;
n. cohort: de groep studenten die zich in een bepaald studiejaar voor het eerst voor de opleiding Luchtvaart- en
Ruimtevaarttechniek heeft ingeschreven.
Artikel 3
Doel van de opleiding
Met de opleiding wordt beoogd zodanige kennis, vaardigheid en inzicht bij te brengen op het gebied van de luchtvaarten ruimtevaarttechniek dat de afgestudeerde in staat is tot een zelfstandige beroepsuitoefening en in aanmerking
komt voor een eventuele vervolgopleiding tot leraar, wetenschappelijk onderzoeker of ontwerper.
Artikel 4
Voltijds / deeltijds
De opleiding wordt uitsluitend voltijds verzorgd.
Artikel 5
Taal
1.
Het onderwijs wordt gegeven en de examens worden afgenomen in de Nederlandse taal.
2.
In afwijking van het gestelde in lid 1 kan een andere taal worden gebezigd:
a. wanneer het onderwijs betreft dat door een anderstalige docent gegeven wordt, of
b. indien de specifieke aard, de inrichting of de kwaliteit van het onderwijs dan wel de herkomst van de
studenten daartoe noodzaakt.
c.
De faculteit kent voor het eerste en tweede cursusjaar een Engelstalige variant. Het derde cursusjaar wordt
gedeeltelijk in het Nederlands en gedeeltelijk in het Engels aangeboden. Verder verzorgt een tweejarig Engelstalig
Msc. programma.
198
2. EXAMENS
Artikel 6
De examens van de opleiding
1.
In de 4-jarige opleiding kunnen de volgende examens worden afgelegd:
a. het propedeutisch examen (P);
b. het ingenieursexamen eerste deel (D1);
c.
het ingenieursexamen tweede deel (D2).
2.
In de 5-jarige opleiding kunnen de volgende examens worden afgelegd:
a. het propedeutisch examen (P);
b. het kandidaatsexamen (K) of Bachelor of Science (BSc);
d. het ingenieursexamen (D) of Master of Science (MSc).
Artikel 7
Samenstelling van de examens
Het examenprogramma behorende bij de examens vermeld in art. 6 wordt jaarlijks door de decaan vastgesteld na
overleg met de examencommissie en wordt in de Handleiding Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek van dat jaar
vermeld.
1.
Voor het P- en K-examen (5-jarig programma) en het P- en D1-examen (4-jarig programma) geldt dat de
examenuitslag wordt vastgesteld overeenkomstig het examenprogramma behorende bij het cohort (zie art. 2, lid
n) van de student. Dit wil zeggen dat de student die in jaar x begonnen is het P-programma van jaar x en het Kprogramma van jaar x+1 (eerste deel van het K-programma) en x+2 (tweede deel van het K-programma) dient
af te leggen. Het invoeren van een verandering in het onderwijsprogramma kan vergezeld gaan van een
overgangsregeling waarin de uitzonderingen op dit artikel worden vastgesteld door de decaan.
2.
Het D(2)-examenprogramma binnen de afstudeerrichting wordt in onderling overleg tussen de betrokken
afstudeerhoogleraar en de student schriftelijk vastgelegd op het daarvoor bestemde formulier dat door de student
wordt ingeleverd bij de onderwijsadministratie. Het vastleggen van het D(2) examenprogramma dient te hebben
plaatsgevonden voordat de student zich aanmeldt voor het afleggen van onderdelen van genoemde
examenprogramma's.
Artikel 8
Aanmelding en uitslag
1.
De examencommissie vergadert maandelijks. Het vergaderschema is opgenomen in de Handleiding van de
faculteit.
2.
De student dient minimaal 4 weken voor de vergadering van de examencommissie zijn examenaanvraag in.
3.
Alle voor een examen vereiste examenonderdelen moeten zijn voltooid en beoordeeld.
4.
Voordat een examen kan worden aangevraagd moeten voorgaande examens zijn behaald, d.w.z. formeel
behandeld en goedgekeurd door de examencommissie.
5.
Aanmelding voor een examen moet worden gericht aan de secretaris van de examencommissie.
6.
De uitslag wordt binnen één maand na de examenvergadering schriftelijk aan de student bekend gemaakt.
Wanneer er in één maand overmatig veel aanvragen binnenkomen kan uitloop van de uitslag met 1 maand
mogelijk zijn.
7.
Indien de examenaanvraag incompleet is, wordt de student hiervan in kennis gesteld. De student heeft dan twee
weken voor de volgende examenvergadering de tijd zijn aanvraag in orde te maken. Lukt dit niet dan wordt de
aanvraag afgewezen.
8.
Verzoeken tot afwijking van het OER worden niet tegelijkertijd behandeld met een examenaanvraag maar
achtereenvolgend (zie art. 14).
9.
De diploma-uitreikingen vinden plaats in de volgende maanden:
Examen
P
K
D(2)
Uitreiking
oktober
oktober
oktober, januari, maart, juni
10. De bovenstaande procedure voor de aanvraag van examens geldt ook voor de aanvraag voor de verklaring dat
het vierdejaarsprogramma is voltooid. Zie hiervoor verder art. 10, lid 2 en 3.
199
Artikel 9
Nadere bepalingen D(2)-examen: toelating tot de leerstoel
1.
Officiële toelating tot de leerstoel is mogelijk na voltooiing van de Ontwerp/Synthese oefening.
2.
Wanneer een student reeds vakken van een bepaalde afstudeerrichting heeft gevolgd zonder officiële registratie
bij de betreffende leerstoel kunnen daar naderhand geen rechten aan worden ontleend.
Artikel 10 Nadere bepalingen D(2)-examen: de afstudeeropdracht
De afstudeeropdracht vormt het laatste onderdeel van het D(2)examenprogramma. Als afsluiting van dit onderdeel
vindt een beoordelingsgesprek met de afstudeercommissie plaats voorafgegaan door een presentatie van het
afstudeerwerk. Het afstudeerwerk neemt – inclusief het schrijven van het verslag en de presentatie – een jaar (= 42
studiepunten) in beslag.
1.
De afstudeeropdracht kan pas worden uitgereikt als:
a) de student zijn kandidaatsexamenprogramma heeft afgerond, én
b) de student zijn vierdejaarsprogramma heeft afgerond (5-jarig programma).
c) de student zijn D1 heeft afgerond (4-jarig programma).
d) in overleg met de afstudeerbegeleider kan van lid 1b worden afgeweken.
2.
De presentatie van het afstudeerwerk kan pas plaatsvinden als alle voorgaande onderdelen van de studie (dus het
Kandidaats- en het vierdejaarsprogramma) zijn afgerond. De student dient hiertoe aan de afstudeerbegeleider
een verklaring te overleggen (zie lid 3).
3.
De verklaring dat het vierdejaarsprogramma is afgerond kan worden aangevraagd bij de examencommissie
volgens dezelfde procedure als die voor examenaanvragen (zie art. 8). Het verdient aanbeveling hiermee niet te
wachten tot de afstudeerpresentatie maar dit te doen zodra het vierdejaarsprogramma is afgerond.
4.
De afstudeercommissie bestaat uit drie deskundigen onder wie de afstudeerdocent. Deze dient lid te zijn van de
vaste wetenschappelijke staf.
De presentatie en het afsluitende beoordelingsgesprek met de afstudeercommissie hebben uiterlijk een maand na
het inleveren van het afstudeerverslag plaats. In de maanden juli en augustus kan van deze regel worden
afgeweken, dit dient echter altijd te gebeuren in overleg met de afstudeerhoogleraar.
5.
Artikel 11 Zak-/ slaagregeling
De regeling om te kunnen slagen voor een examen verschilt per examen.
P-examen
De student is geslaagd indien hij voor alle examenonderdelen een voldoende eindcijfer heeft behaald, of indien hij
voor maximaal twee examenonderdelen een onvoldoende eindcijfer heeft behaald mits deze onvoldoendes niet
lager zijn dan cijfer 5.0, deze onderdelen geen practica betreffen en deze onderdelen tezamen niet meer dan 4
studiepunten bedragen.
a
D1-examen (4-jarig programma)
Voor alle examenonderdelen is een voldoende eindcijfer behaald, of de examenkandidaat heeft voor niet meer dan
één examenonderdeel een onvoldoende eindcijfer behaald, mits dit cijfer niet lager is dan 5.0 en dit onderdeel
geen practicum betreft.
b
K-examen (5-jarig programma)
De student is geslaagd indien hij voor alle examenonderdelen een voldoende eindcijfer heeft behaald, of indien hij
voor maximaal één onderdeel van het onderwijsprogramma van het tweede en voor maximaal één onderdeel van
het onderwijsprogramma van het derde cursusjaar een onvoldoende eindcijfer heeft behaald, mits deze
onvoldoendes geen vak betreffen dat groter is dan 3 studiepunten en niet lager zijn dan cijfer 5.0 en deze
onderdelen geen practica betreffen.
c
D(2)-examen (4- en 5-jarig programma)
Het D(2)-examen omvat:
•
alle tentamens en oefeningen behorende bij het D(2)-examenprogramma (zie 6.4);
•
de periode praktisch werken;
•
het afstudeerwerk, afgerond met het afsluitende beoordelingsgesprek met de afstudeercommissie.
De student is geslaagd indien voor alle examenonderdelen een voldoende eindcijfer is behaald, of voor niet meer
dan één examenonderdeel een onvoldoende eindcijfer is behaald, mits dit cijfer niet lager is dan cijfer 5.0 en dit
niet de practica, de periode praktisch werken en het afstudeerwerk betreft.
Artikel 12 Richtlijn vaststelling examenuitslag
1.
200
De examencommissie stelt vast of een kandidaat voor een examen is geslaagd. De commissie heeft hiervoor
eigen wettelijke bevoegdheden, doch hanteert de richtlijn dat een examenkandidaat als regel slaagt indien is
voldaan aan de volgende voorwaarden:
a. De kandidaat heeft zich binnen de vastgestelde aanmeldingstermijn voor het examen opgegeven.
b. De kandidaat heeft de examenonderdelen van het betreffende examen afgerond conform het gestelde in art.
11.
2.
De examencommissie kan, alvorens de uitslag van het examen vast te stellen, zelf een onderzoek instellen naar
de kennis van de student m.b.t. een of meer onderdelen van de opleiding, indien en voor zover de uitslagen van
de desbetreffende tentamens haar daartoe aanleiding geven.
Artikel 13
Getuigschriften en verklaringen
1.
Voor met goed gevolg afgelegde P-, K en D(2)-examens (4- en 5-jarig programma) wordt ten bewijzen hiervan
door de examencommissie een diploma verstrekt. Het diploma wordt ondertekend door de voorzitter van de
examencommissie en uitgereikt op de bijeenkomsten genoemd in art. 8, lid 9.
2.
Op een van het diploma deel uitmakende bijlage worden de tot het examen behorende onderdelen vermeld.
Voordat over de examenuitslag is beslist, worden bovendien op verzoek van de examinandus de niet tot het
examen behorende onderdelen vermeld waarin de examinandus is geëxamineerd, mits die onderdelen met goed
gevolg zijn afgelegd.
3.
Aangezien de diploma’s slechts eenmaal (P- en K-examen) of viermaal (D-examen) worden uitgereikt, worden
voor de afgelegde P-, D1- en D2-examens (4-jarig programma) en voor de P-, K en D-examens (5-jarig
programma) zodra de uitslag bekend is (zie hiervoor art. 8) door de examencommissie verklaringen verstrekt
waaruit de uitslag van het examen blijkt.
4.
Op het ingenieursdiploma wordt vermeld de datum van de dag waarop het laatste examenonderdeel werd
afgelegd.
5.
Ingeval de geëxamineerde tijdens het afleggen van het examen blijk heeft gegeven van uitzonderlijke
bekwaamheid, kan dit of op het diploma of op de verklaring zoals bedoeld in lid 1 en 3 worden vermeld met de
aanduiding 'met lof'.
6.
Het predikaat 'met lof' wordt toegekend indien de examinandus een gewogen gemiddelde van 8.0 of hoger heeft
behaald over de examenonderdelen van het betreffende examenprogramma.
Voor het doctoraal examen wordt als bijkomende eis gesteld dat het afstudeerwerk met tenminste cijfer 9.0 is
beoordeeld.
Het gewogen gemiddelde wordt berekend met de formule:
gemiddelde = ∑[gewicht(i) x cijfer(i)]/∑gewicht(i)
waarin het gewicht van een examenonderdeel gelijk is aan het aantal studiepunten van dat examenonderdeel.
Artikel 14 Afwijkingen van het onderwijs en examenreglement
1.
De examencommissie heeft de bevoegdheid om af te wijken van de algemeen geldende examenregeling; dit
gebeurt uitsluitend ten gunste van de student. In bijzondere gevallen kan de examenuitslag worden aangehouden.
Aan een beslissing dienen tenminste 2 leden van de examencommissie deel te nemen.
2.
De examinandus kan een verzoek indienen bij de secretaris van de examencommissie om af te wijken van de
onderwijsen examenregeling. De examinandus dient hierbij de volgende procedure in acht te nemen:
a. De student dient minimaal twee weken voor de vergadering van de examencommissie (zie art. 8, lid 1) een
met redenen omkleed schriftelijk verzoek in bij de secretaris van de examencommissie.
b. De examencommisie beslist over het verzoek. Aan een beslissing dienen tenminste 2 leden van de
examencommissie deel te nemen.
c. De student krijgt binnen een maand na de vergadering schriftelijk bericht over de beslissing van de
commissie. Een afschrift hiervan wordt opgenomen in het dossier van de student.
201
Artikel 15 Vrijstelling van een examenonderdeel
1.
De examencommissie kan vrijstelling verlenen van een examenonderdeel, indien de student dit onderdeel heeft
behaald bij een andere universitaire opleiding in Nederland dan wel van een vergelijkbare hogere beroepsopleiding
in Nederland of een niet-Nederlandse universitaire opleiding van vergelijkbaar niveau als de Technische
Universiteit Delft, en indien dat onderdeel naar het oordeel van de examencommissie qua inhoud en studielast
vergelijkbaar is.
2.
Bij verzoeken tot vrijstelling dient de volgende procedure te worden gevolgd:
a. De student dient minimaal twee weken voor de vergadering van de examencommissie (zie art. 8, lid 1) een
verzoek tot vrijstelling in bij de secretaris van de examencommissie.
b.
Bij een verzoek tot vrijstelling dient de student aan te geven op basis van welke eerder afgelegde examens of
examenonderdelen hij vrijstelling van examenonderdelen aanvraagt. Verder dient hij stukken mee te sturen
waaruit blijkt dat hij deze examens of examenonderdelen met goed gevolg heeft afgelegd en een officiële
beschrijving van de onderdelen waarin examen is afgelegd. Wanneer deze stukken ontbreken wordt de
aanvraag niet in behandeling genomen.
c.
Een verzoek tot vrijstelling wordt alleen in behandeling genomen als de examinandus is ingeschreven voor de
opleiding Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek.
De examencommissie beslist over het verzoek. Aan een beslissing dienen tenminste 2 leden van de
examencommissie deel te nemen.
d.
e.
De student krijgt binnen een maand na de vergadering schriftelijk bericht over de beslissing van de
commissie. Een afschrift hiervan wordt opgenomen in het dossier van de student.
3. TENTAMENS EN PRACTICA
Artikel 16 Voorwaarden voor deelname aan tentamens
1.
Voor deelname aan een schriftelijk tentamen dient men zich uiterlijk 14 dagen van tevoren aan te melden via de
lijsten op de mededelingenborden. Voor vakken die door andere dan de LR-Faculteit worden verzorgd dient men
zich bij de betreffende faculteit op te geven, overeenkomstig de bij die faculteit geldende regeling.
2.
Om deel te kunnen nemen aan tentamens en practica van de postpropedeuse dient de student zijn propedeuse te
hebben afgerond. In overleg met de studieadviseur kan hiervan afgeweken worden. De toelatingsvoorwaarden die
gelden voor bepaalde postpropedeutische vakken en practica dienen echter altijd in acht te worden genomen. De
toelatingsvoorwaarden zijn vermeld in de vakbeschrijvingen opgenomen in de Handleiding Luchtvaart- en
Ruimtevaarttechniek.
3.
Aan bepaalde onderdelen van de postpropedeuse kan de voorwaarde worden verbonden dat pas kan worden
deelgenomen nadat andere postpropedeutische onderdelen zijn afgesloten met tenminste een resultaat van 5.0.
Zulks wordt vermeld in de vakbeschrijving, opgenomen in de Handleiding Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek.
Artikel 17 Herhaalde deelname
Bij herhaalde deelname aan een tentamen van een en hetzelfde vak blijft het hoogst behaalde cijfer geldig.
Artikel 18 Tijdvakken en frequentie van tentamens
1.
Tot het afleggen van de schriftelijke tentamens van de onderdelen van het basisprogramma (P in 4-jarig
programma; P, K in 5-jarig programma) wordt tenminste 2 maal per academisch jaar de gelegenheid gegeven.
2.
Wanneer een vak uit het basisprogramma komt te vervallen wordt in het eerste jaar dat het vak is vervallen het
betreffende tentamen nog tweemaal aangeboden.
3.
Aan het begin van het studiejaar verschijnt een gedetailleerd overzicht van de data van alle schriftelijke
tentamens voor het komende cursusjaar. Dit rooster met tentamenzittingen is voor alle ingeschreven studenten
verkrijgbaar bij de Centrale Examenadministratie, Julianalaan 134. Een uittreksel van dit rooster met voor LRstudenten relevante vakken is tevens verkrijgbaar bij de onderwijsadministratie.
4.
In verband met mogelijke wijzigingen in het tentamenrooster, is het van belang op de hoogte te zijn van het
meest recent gepubliceerde rooster. Publicatie van het uittreksel vindt plaats in het mededelingenblad 'Syncom'
en tevens op het mededelingenbord van de faculteit. Eventuele wijzigingen in de tentamenroosters worden zo snel
mogelijk aan de studenten meegedeeld via het medelingenbord en via de homepage van de faculteit.
202
Artikel 19 Vorm van de tentamens
1.
De tentamens worden doorgaans schriftelijk afgelegd. Uitzonderingen worden in het examenprogramma
aangegeven.
2.
Op verzoek van de student kan de examencommissie toestaan dat een tentamen op een andere wijze dan bedoeld
in lid 1 wordt afgelegd. Aan lichamelijk of zintuiglijk gehandicapte studenten wordt de gelegenheid geboden de
tentamens op een zoveel mogelijk aan hun individuele handicap aangepaste wijze af te leggen. De
examencommissie wint zo nodig deskundig advies in alvorens te beslissen.
Artikel 20 Afnemen van tentamens door meer dan één examinator
In geval hetzelfde tentamen al dan niet te zelfde tijd door meer dan één examinator wordt afgenomen en beoordeeld,
ziet de examencommissie erop toe dat die examinatoren beoordelen aan de hand van dezelfde normen, en wijst zo
nodig een voor het examineren eerst verantwoordelijke examinator aan.
Artikel 21 Mondelinge tentamens
1.
Mondeling wordt niet meer dan één persoon tegelijk getentamineerd, tenzij de examencommissie anders heeft
bepaald.
2.
Het mondeling afnemen van een tentamen is openbaar, tenzij de examencommissie of de desbetreffende
examinator in een bijzonder geval anders heeft bepaald, dan wel de student daartegen bezwaar heeft gemaakt.
Artikel 22 Orde tijdens tentamens
1.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
De examencommissie c.q. examinator draagt er zorg voor dat ten behoeve van de schriftelijke examinering
surveillanten worden aangewezen die erop toezien dat de tentamenzitting in goede orde verloopt:
Pas na toestemming van de surveillant mogen de tentamenkandidaten de zaal betreden.
Zij die zijn verlaat, kunnen met toestemming van de hoofdsurveillant nog tot een half uur na aanvang van het
tentamen worden toegelaten.
Binnen een half uur na het officiële aanvangstijdstip van een tentamen is het de kandidaten niet toegestaan de
zaal te verlaten. In dringende gevallen kan na dit half uur toestemming worden gegeven de tentamenruimte
tijdelijk te verlaten. Hierbij geldt, dat niet meer dan één persoon tegelijkertijd afwezig mag zijn.
Bij de aanvang van een tentamen dient de geldige collegekaart op de linkerbovenhoek van de tafel te worden
gedeponeerd. Indien koffie wordt gewenst, gepast geld gereed leggen.
Documentenkoffers en tassen mogen in het algemeen niet naar de tentamenzaal worden meegenomen. In
sommige gevallen kunnen deze op een door de surveillant aan te wijzen plaats worden achtergelaten.
Tentamenkandidaten dienen zelf voor schrijf-, reken- en tekenmateriaal te zorgen. Uitwerkpapier en kladpapier is
evenwel aanwezig.
De tekst van tentamenuitwerkingen mag niet met potlood of rode pen worden geschreven.
Tijdens de tentamenzitting mogen geen boeken of dictaten worden geraadpleegd, tenzij hiervoor door de docent
vooraf toestemming is verleend.
Tentamenkandidaten mogen geen mobiele telefoons bij zich dragen, deze moeten in een tas opgeborgen zijn.
Mobiele telefoons dienen uit te staan. Het is onder geen voorwaarde toegestaan om tijdens het tentamen een
mobiele telefoon mee naar buiten te nemen. Gebruik van een mobiele telefoon tijdens een tentamenzitting wordt
opgevat als fraude (zie artikel 23).
Indien door een surveillant fraude wordt geconstateerd of vermoed, wordt conform artikel 23 van het onderwijsen examenreglement gehandeld.
Voordat de tentamenzaal definitief verlaten wordt (niet eerder dan een half uur na aanvang), dient de
tentamenkandidaat tenminste het voorblad van de uitwerkingen, voorzien van naam en studienummer, aan de
surveillant te overhandigen.
2.
De examinandus is verplicht zich op verzoek van of vanwege de examencommissie te legitimeren met het bewijs
van inschrijving én campuskaart.
3.
Aanwijzingen van de examencommissie c.q. examinator of surveillant, die voor de aanvang van het examen of
tentamen zijn gepubliceerd, alsmede aanwijzingen die tijdens het examen of examenonderdeel en onmiddellijk na
afloop daarvan door de surveillant gegeven worden, dienen door de examinandus te worden opgevolgd.
4.
Een examinandus, die niet voldoet aan het bepaalde bij of krachtens lid 2 en 3 kan door de examinator of
surveillant worden uitgesloten van verdere deelname aan het desbetreffende examenonderdeel of examen. De
uitsluiting heeft tot gevolg dat geen uitslag van het desbetreffende examenonderdeel of examen wordt
vastgesteld.
5.
De examencommissie kan tevens besluiten de examinandus uit te sluiten van volgende deelnames aan het
betreffende examenonderdeel of examen.
6.
Voordat de examencommissie een besluit tot uitsluiting neemt, stelt zij de examinandus in de gelegenheid ter
zake te worden gehoord.
7.
De uitsluiting, bedoeld in lid 5 geldt ten hoogste voor een jaar nadat de onregelmatigheid is geconstateerd.
203
Artikel 23 Fraude
1.
Wanneer ter zake van het afleggen van een examenonderdeel of examen fraude wordt geconstateerd of vermoed,
wordt dit door de examinator of surveillant zo spoedig mogelijk schriftelijk vastgelegd. De examinator of
surveillant kan de examinandus verzoeken eventuele bewijsstukken beschikbaar te stellen. Een weigering hiertoe
wordt in het schriftelijke verslag vermeld. De examinandus krijgt de mogelijkheid het examenonderdeel of
examen verder af te ronden.
De examinandus wordt in de gelegenheid gesteld een schriftelijk commentaar bij het verslag van de examinator
of surveillant te voegen. Het verslag en het eventuele commentaar worden zo spoedig mogelijk ter hand gesteld
van de examencommissie.
2.
De examencommissie kan de examinandus uitsluiten van volgende deelnames aan het desbetreffende
examenonderdeel of examen. De uitsluiting heeft tot gevolg dat geen uitslag van het desbetreffende
examenonderdeel of examen wordt vastgesteld.
3.
Voordat de examencommissie een besluit tot uitsluiting neemt, stelt zij de examinandus in de gelegenheid ter
zake te worden gehoord.
4.
De uitsluiting, bedoeld in lid 2, geldt ten hoogste voor een jaar nadat de fraude is geconstateerd.
Artikel 24 Vaststelling en bekendmaking tentamenuitslag
1.
De examinator stelt de uitslag van een schriftelijk tentamen zo spoedig mogelijk vast, doch uiterlijk binnen vijftien
werkdagen na de dag waarop het is afgelegd en verschaft de onderwijsadministratie van de faculteit de nodige
gegevens ten behoeve van de uitreiking van het schriftelijke bewijsstuk omtrent de uitslag aan de student. Deze
uitreiking vindt plaats door middel van publicatie op het mededelingenbord van de faculteit en tweemaal per jaar
door verzending van de studieresultaten (zie art. 33, lid 3). De student kan op verzoek een schriftelijk bewijsstuk
van de uitslag van een schriftelijk tentamen verkrijgen bij de onderwijsadministratie.
2.
De examinator stelt terstond na het afnemen van een mondeling tentamen de uitslag vast en reikt de student een
desbetreffende schriftelijke verklaring uit.
3.
Ten aanzien van een op andere wijze dan mondeling of schriftelijk af te leggen tentamen bepaalt de
examencommissie tevoren op welke wijze en binnen welke termijn de student een schriftelijke verklaring omtrent
de uitslag zal ontvangen.
4.
Geregistreerde tentamengegevens worden door de onderwijsadministratie uitsluitend verstrekt aan de
geëxamineerde, de examencommissie, het college van beroep voor de examens, de studieadviescommissie en de
studieadviseur. Met toestemming van de geëxamineerde kan hiervan worden afgeweken.
Artikel 25
Cijferregeling
1.
Voor het vaststellen van (eind)cijfers voor examenonderdelen gelden de volgende voorwaarden:
a. bij de beoordeling wordt gebruik gemaakt van een schaal van 1 tot 10, waarbij zoveel mogelijk gehele cijfers
worden toegekend;
b. eindcijfers vanaf 6.0 zijn 'voldoende (eind)cijfers';
c. eindcijfers lager dan 6.0 zijn 'onvoldoende (eind)cijfers'.
2.
Ingeval een examenonderdeel bestaat uit meerdere deelvakken en deze vakken apart getentamineerd worden
geldt de volgende regeling:
a. de cijfers van de deelvakken worden gegeven in één decimaal achter de komma
b. voor het examenonderdeel wordt een gewogen eindcijfer vastgesteld volgens de regel:
eindcijfer = Σ [gewicht(i) x cijfer(i)]/ Σ gewicht(i)
waarin het gewicht van een deelvak gelijk is aan het aantal studiepunten van dat vak;
c. zolang een deelcijfer ontbreekt wordt geen eindcijfer vastgesteld;
d. zolang een deelcijfer lager is dan 5.0 wordt geen eindcijfer vastgesteld;
e. het eindcijfer wordt afgerond op één decimaal achter de komma.
Artikel 26 Geldigheidsduur
1.
2.
204
De geldigheidsduur van behaalde onderdelen is onbeperkt, voor zover zij zonder inhoudswijziging deel uitmaken
van het af te leggen examenprogramma. Bij inhoudswijzigingen dient de student in overleg te treden met de
secretaris van de examencommissie (zie art. 7, lid 1).
In afwijking van het gestelde in het eerste lid kan de examencommissie m.b.t. een onderdeel, waarvan het
tentamen langer dan zes jaar geleden is behaald, een aanvullend dan wel vervangend tentamen opleggen,
alvorens de student wordt toegelaten tot het afleggen van het desbetreffende examen.
Artikel 27 Inzagerecht
1.
Gedurende vijftien werkdagen na de bekendmaking van de uitslag van een schriftelijk tentamen op de
publicatieborden krijgt de student op zijn verzoek inzage in zijn beoordeeld werk, op een door de examinator te
bepalen tijdstip.
2.
Gedurende de in het eerste lid genoemde termijn kan elke belangstellende kennis nemen van vragen en
opdrachten van het desbetreffende tentamen, alsmede van de normen aan de hand waarvan de beoordeling heeft
plaatsgevonden.
3.
Wanneer binnen genoemde termijn door de examinator een collectieve nabespreking wordt georganiseerd, kan de
geëxamineerde een verzoek als bedoeld in lid 1 pas indienen wanneer de student bij de collectieve nabespreking
is geweest en het desbetreffende verzoek motiveert.
4.
Indien de betrokkene aantoont door overmacht verhinderd te zijn of te zijn geweest op een aldus vastgestelde
plaats en tijdstip te verschijnen wordt een andere mogelijkheid geboden.
4. VOOROPLEIDING
Artikel 28
1.
2.
Deficiënte vooropleiding
Voor toelating tot de examens van de opleiding geldt als vooropleidingseis het bezit van een diploma
voorbereidend wetenschappelijk onderwijs, waarvan de vakken natuurkunde en wiskunde B deel uitmaken (t/m
examenjaar 2000). Hierna geeft het profiel Natuur en Techniek direct toegang tot de opleiding. Voor het profiel
Natuur en Gezondheid gelden aanvullende eisen.
Indien het een buiten het Nederlandse taalgebied afgegeven diploma betreft, wordt de student bovendien pas
toegelaten nadat ten genoegen van de examencommissie het bewijs is geleverd van voldoende beheersing van de
Nederlandse taal voor het met vrucht kunnen volgen van het onderwijs.
Aan de eis inzake voldoende beheersing van de Nederlandse taal wordt voldaan door het met goed gevolg
afleggen van de toets Nederlands voor Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek, zoals afgenomen door de vakgroep
toegepaste taalkunde van de Faculteit TBM.
Artikel 29
Equivalente vooropleiding
1.
Tot de opleiding worden toegelaten bezitters van een al dan niet in Nederland afgegeven diploma dat bij
ministeriële regeling is aangemerkt als tenminste gelijkwaardig aan het VWO-diploma.
2.
Tot de opleiding worden tevens toegelaten bezitters van een al dan niet in Nederland afgegeven diploma waarvan
door het College van Bestuur is vastgesteld dat het tenminste gelijkwaardig is aan het VWO-diploma.
3.
Op toelating van bezitters met een diploma genoemd in lid 1 en 2 is het bepaalde in art. 28 onverminderd van
toepassing.
Artikel 30
Colloquium doctum
1.
Het College van Bestuur van de TUD kan personen van eenentwintig jaar en ouder die niet voldoen aan de in
artikel 7.24.1 van de wet bedoelde vooropleidingseisen noch daarvan krachtens artikel 7.28 van de wet zijn
vrijgesteld, van die vooropleidingseis vrijstellen, indien zij bij een onderzoek door de colloquium doctumcommissie
hebben blijk gegeven van geschiktheid voor het desbetreffende onderwijs en van voldoende beheersing van de
Nederlandse taal voor het met vrucht kunnen volgen van het onderwijs.
2.
Aan de eisen m.b.t. het colloquium doctum wordt voldaan door het met goed gevolg afleggen van de examens
zoals afgenomen door de colloquium doctum commissie.
Artikel 31
Aanvullend bewijs van bekwaamheid
1.
Ten aanzien van een bezitter van een getuigschrift van een met goed gevolg afgelegd propedeutisch examen van
dezelfde opleiding aan een andere universiteit kan de examencommissie bepalen dat in de postpropedeutische
fase behoren te worden opgenomen die onderwijseenheden die niet of niet in gelijke mate in het afgelegd
propedeutisch examen begrepen zijn geweest.
2.
Degene die onderdelen van de postpropedeutische fase met goed gevolg heeft afgelegd aan een andere
universiteit en die de nog overgebleven tentamens van deze fase aan deze universiteit wenst af te leggen, dient
daarbij, indien de examencommissie dit noodzakelijk acht, alsnog bewijs van bekwaamheid te leveren in die
onderwijseenheden, die niet of niet in gelijke mate in de door hem reeds afgelegde tentamens begrepen zijn
geweest.
205
5. STUDIEADVIES, -VOORTGANG EN - BEGELEIDING
Artikel 32
Studieadvies
Aan iedere student wordt aan het einde van zijn eerste jaar van inschrijving schriftelijk advies uitgebracht over de
wenselijkheid om de studie al dan niet voort te zetten.
Artikel 33
Studievoortgang
1.
De decaan draagt zorg voor een zorgvuldige en regelmatige registratie van de studieresultaten.
2.
De registratie van de studievoortgang vindt plaats in studiepunten.
3.
Tenminste tweemaal per studiejaar wordt aan elke student een overzicht verschaft van de door hem behaalde
resultaten in relatie tot het onderwijsen examenprogramma van de opleiding. Aan het overzicht kunnen geen
rechten worden ontleend.
4.
De faculteit registreert de studievoortgang van studenten in het kader van de tempobeurs met behulp van de
zogenaamde tempometer. De berekening van de studievoortgang geschiedt op een andere wijze dan volgens de
cijferregeling (art. 25).
5.
Voor de vaststelling van de studievoortgang in verband met de tempobeurs wordt verwezen naar de 'tempometer'
met de bijbehorende regeling die ter inzage ligt bij de onderwijsadministratie.
Artikel 34
Studiebegeleiding
De decaan draagt zorg voor studiebegeleiding van de studenten die voor de opleiding zijn ingeschreven, mede ten
behoeve van hun oriëntatie op mogelijke studiewegen in en buiten de opleiding
6. SLOT EN INVOERINGSBEPALINGEN
Artikel 35
Beroepsrecht
Een student die bezwaar heeft tegen de behandeling tijdens het afleggen van een examen of examenonderdeel dan
wel tegen de beoordeling van de examenresultaten kan een schriftelijk en gemotiveerd beroep instellen bij de
examencommissie van de faculteit. Eventueel kan hierna beroep ingesteld worden bij het College van Beroep voor de
Examens ex artikel 7.61 van de wet. Het ter behandeling van dit beroep ingestelde College is bevoegd te bepalen dat
het examen of examenonderdeel opnieuw wordt beoordeeld of afgelegd onder door het College te stellen
voorwaarden. De studieadviseur kan de student adviseren over deze beroepsprocedures.
Artikel 36
Wijzigingen
1.
Wijzigingen van deze regeling worden door de decaan, na overleg met de Examencommissie en na instemming
van de Studentenraad, bij afzonderlijk besluit vastgesteld (zie art. 1, lid 2).
2.
Wijzigingen die van toepassing zijn op het lopende studiejaar vinden slechts plaats als de belangen van de
studenten daardoor redelijkerwijs niet worden geschaad.
3.
Wijzigingen kunnen voorts niet ten nadele van de studenten van invloed zijn op:
a. de goedkeuring, die krachtens art. 7 is verkregen;
b. enige andere beslissing, welke krachtens deze regeling door de examencommissie is genomen ten aanzien
van een student.
Artikel 37
Bekendmaking
1.
De decaan draagt zorg voor een passende bekendmaking van deze regeling, alsmede van wijzigingen hierin.
2.
Dit reglement wordt gepubliceerd als bijlage bij de Handleiding Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek. Elke
belangstellende kan van dit reglement kennis nemen.
Artikel 38
Inwerkingtreding
Deze regeling treedt in werking op 1 september 2001.
Aldus vastgesteld bij besluit van de decaan van de Faculteit der Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek op 5 juni 2001.
206
AANVULLENDE REGELINGEN
Absentieregeling
Aanwezigheid op de projectdagdelen is verplicht en zal door de projectleiding worden geregistreerd.
Ten aanzien van absentie geldt het volgende:
1. afwezigheid om welke reden dan ook van
•
•
•
meer dan 1 dagdeel bij het AE1-001 project
meer dan 2 dagdelen per semester bij het AE1-003 project
meer dan 3 dagdelen per project bij het AE2-001 of het AE2-003 project, waarvan maximaal 2 aaneengesloten
heeft tot gevolg dat u geen voldoende resultaat meer voor het project behaalt en dat u zich volgend jaar opnieuw
voor het gehele project moet aanmelden.
U bent zelf verantwoordelijk om de binnen de gestelde marges gemiste dagdelen binnen de duur van het project
op eigen gelegenheid in te halen, zulks ter beoordeling van de projectleiding. Het niet inhalen van gemiste dagen
heeft tot gevolg dat u het project volgend jaar in zijn geheel moet overdoen. U dient zelf een voorstel te doen voor
het inhalen van gemiste dagdelen.
2. In geen geval mag de introductie van een project worden gemist. Dit houdt automatisch in dat er niet aan dat
project kan worden deelgenomen in dat studiejaar.
•
•
•
Het AE1-003 project heeft 2 introductiedagdelen, in ieder semester één.
Het AE2-001 project heeft 3 introductiedagdelen (1e week)
Het AE2-003 project heeft 3 introductiedagdelen (1e week)
3. Er worden geen inhaalmogelijkheden aangeboden tijdens de zomervakantie. U kunt zich pas het jaar daarop weer
voor het project in kwestie aanmelden.
4. Het niet op tijd aanwezig zijn op project dagdelen kan tot gevolg hebben dat deze dagen als absentiedagen worden
geregistreerd.
Studenten, die menen door deze regeling ernstig benadeeld te worden, kunnen zich wenden tot de studieadviseurs.
Overgangsregeling semestersysteem
In het kader van de invoering van het semestersysteem zullen tentamens over grotere eenheden dan voorheen
worden afgenomen. In de praktijk betekent dit dat met name tweede- en derdejaarsvakken die uit deeltentamens
bestonden nu in één keer getentamineerd worden. In het jaar 2001-2002 zullen de deeltentamens ieder nog tweemaal
getentamineerd worden. Na 2001-2002 vervallen de deelresultaten en zullen studenten die nog niet het hele vak
behaald hebben tentamen over het hele vak moeten doen.
Overgangsregeling Propedeuse programma voor cohort 2000 en ouder
Met ingang van september 2001 wordt een vernieuwd basisprogramma jaarsgewijs ingevoerd, te beginnen met de
vernieuwde propedeuse in studiejaar 2001-2002. Het vernieuwde tweede en derde cursusjaar worden ingevoerd in
respectievelijk studiejaar 2002-2003 en 2003-2004.
De veranderingen betreffen het invoeren van een nieuwe vakkenreeks Materials and Manufacturing en een nieuwe
vakkenreeks Space Engineering and Technology, de invoering van de semesterindeling en de invoering van
instellingspakketten voor wiskunde en mechanica.
Op de volgende bladzijde vindt u een uitgewerkte overgangsregeling voor de propedeuse.
207
Propedeuse (m.i.v. sept. 2001)
sp
Vervangen door/Nieuwe vakken
Verspanende bewerkingen i.d.
vliegtuigbouw (wb5180)
Practicum metaalbewerking
(wb5180pr)
Systeemkunde I (wb5100)
Luchtvervoer I (ae1-497)
Inleiding comp. gebruik (in1 034lr)
Studietaak prestatieleer
(ae1-018P)
L&R-Techniek (ae1-018)
Deel 1
Deel 2
Deel 3
Deel 4
Analyse B (wi1047lr)
Deel 1
Deel 2
Deel 3
Deel 4
Practicum Analyse B (wi1055lr)
Lineaire Algebra (wi1113lr)
Deel 1
Deel 2
Inleiding Mechanica LR (ae1-514)
Deel 1 (statica)
Deel 4 (dynamica)
2
sp
2
Materials and manufacturing I
(ae1-701)
3
1
Metal working demo (ae1- 701pr)
0.5
1
1
1
Computer programming (in1 278lr)
2
1
-
7
1
2
2
2
Aerospace engineering (ae1-019)
8
2
2
2
2
3
1,5
1,5
8
2
2
2
2
7
3
4
Space Engineering and Technology I (ae1801)
Analyse B (instellingspakket) (wi1 276lr)
3.5
Deel I
4
Deel II
4
8
Lineaire algebra (instellingspakket) (wi1
277lr))
4
Mechanica I (instellingspakket) (ae1-914)
Deel 1 (statica)
8
3
3
Deel 2 (dynamica)
2
Studenten van cohort 2000 en eerder die nog niet hun propedeuse-examen behaald hebben worden in het studiejaar
2001-2002 nog in de gelegenheid gesteld om de propedeuse in de oude stijl af te ronden.
De propedeusevakken die in 2001-2002 vervallen worden in dat studiejaar nog wel tweemaal getentamineerd.
De practica die komen te vervallen worden niet meer aangeboden. Studenten die nog een practicum missen dienen
het vervangende practicum af te leggen. Het practicum Analyse B (wi1055lr )en de studietaak (ae1-018P) hebben
geen vervangend practicum.
Wanneer na het studiejaar 2001-2002 nog oude propedeuse onderdelen moeten worden afgelegd of wanneer al eerder
een overstap naar het nieuwe programma gemaakt wordt is uit het schema af te lezen welke onderdelen gedaan
moeten worden.
Aanvullend gelden de volgende regels:
1. Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek
Wanneer Lucht-en Ruimtevaarttechniek deel 4 (ae1-018 D4) niet is behaald moet zowel het nieuwe tentamen
‘Luchtvaarttechniek deel 3 en 4’(ae1-019 D3/4) als het nieuwe tentamen ‘Space Engineering and Technology’(ae1801) worden afgelegd. Dit omdat in de nieuwe opzet ae1-019 D3/4 geen ruimtevaartcomponent bevat.
Wanneer het tentamen ae1-019 D3/4 is afgelegd dient ook altijd het tentamen Space Engineering & Technology
afgelegd te worden.
2. Instellingspakket Mechanica
De tentamens ‘Statica’, ‘Stijfheid & ‘Sterkte’ en ‘Dynamica’ oude en nieuwe stijl zijn als volgt uitwisselbaar:
t1 nieuw = t1 oud
(statica)
t2 nieuw = t4 oud
(dynamica)
t3 nieuw = [t2 oud + t3 oud]/2
(stijfheid en sterkte)
T eindcijfer nieuw = [(t1n x 3) + (t2n x 2) + (t3n x 3)]/8
3. In alle gevallen waarin deeltentamens gemiddeld worden tot een eindcijfer geldt de cijferregeling uit het OER dat
voor de deeltentamens minimaal een vijf behaald moet zijn.
4. Voorzover met bovenstaande regeling geen 42 studiepunten kan worden behaald dan moet aangevuld worden met
het nieuwe vak ‘Space Engineering and Technology’. Consequentie van een overstap naar het nieuwe
basisprogramma kan zijn dat de propedeuse meer dan 42 studiepunten omvat.
5. Wanneer deze regelingen tot grove onbillijkheden leidt dan kan de examencommissie op verzoek van de student
van de overgangsregeling afwijken.
208
TELEFOONLIJST DOCENTEN
Naam
1
Email adres
Tel. nr
1007
919
1118
De vries van
Heistplantsoen
B.Agusdinata@lr.tudelft.nl
J.Arbocz@lr.tudelft.nl
A.G.Arnold@wtm.tudelft.nl
85571
85573
85302
83753
HSL 031
HSL 033
TNW-tn-B067
HAL 010
026
W.J.Bannink@lr.tudelft.nl
g.c.j.bart@tn.tudelft.nl
T.J.vanBaaten@lr.tudelft.nl
HAL 007
HAL 004
HSL 036
OCP
LSL 016
1018
DTC 1.07
B203
1001
A.Beukers@lr.tudelft.nl
H.Bijl@lr.tudelft.nl
H.Bikker@wbmt.tudelft.nl
K.Boonen@lr.tudelft.nl
R.deBorst@lr.tudelft.nl
S.W.Brok@tn.tudelft.nl
c.bruin@tnw.tudelft.nl
J.P.vanBuijtenen@lr.tudelft.nl
85907
84500
86061
81580
82674
83444
85135
85144
85373
82711
86387
85911
85464
82484
86378
82186
C
Chu, Dr. Q.P.
Corstens, Ir. H.F.M.
027
ITS, Mekelweg 4
83586
83898
D
Dekkers, ir. R.
Dolfsma, Dr. W.A.
3.3260
r.dekkers@wbmt.tudelft.nl
w.a.dolfsma@tbm.tudelft.nl
278
83548
j.j.elmendorp@tnw.tudelft.nl
82623
HSL 038
ITS-twi
TNW-mk
DTC 1.41
P.J.C.M.Geven@its.tudelft.nl
E.vandergiesen@ocp.tudelft.nl
M.A.Gutiérrez@lr.tudelft.nl
85903
83190
82272
82083
TBM-ifo
TBM 4.0.150
Hal 018
815
A.R.C.dehaan@tbm.tudelft.nl
P.A.J.deHaan@lr.tudelft.nl
R.J.Hamann@lr.tudelft.nl
k.hanjalic@tnw.tudelft.nl
J.C.denHeijer@wbmt.tudelft.nl
A.J.Hermans@its.tudelft.nl
A
Agusdinata, Ir. B.
Ambrosius, Prof.ir. B.A.C.
Arbocz, Prof.dr. J.
Arnold, Drs. A.G.
B
Bakker, Prof.dr.ir. P.G.
Bannink, Ir. W.J.
Bart, Dr.ir. G.C.J.
Baten, Ir. T.J. van
Bennani, Ir. S.
Berghuis van Woortman, Ir. H.J.
Bergsma, Dr.ir. O.K.
Beukers, Prof.ir. A.
Bijl, Dr.ir.drs. H.
Bikker, Prof.ir. H.
Boermans, Ir. L.M.M.
Boonen, Ir. K.H.M.
Borst, Prof.dr.ir. R. de
Brok, Ir. S.W.
Bruin, C. Dr.ir.
Buijtenen, Prof.ir. J.P. van
Kamer nr
E
Elmendorp, Prof.dr.ir. J.J.
G
Gerritsma, Dr.ir. M.I.
Geven, Ir. P.J.C.M.
Giesen, Prof.dr.ir. E. van der
Gutiérrez, Dr. M.A.
H
Haaf, Ir. W. ten
Haan, Ir. A.R.C. de
Haan, Ir. P.A.J. de
Hamann, Ir. R.J.
Hanjalic, K. Prof.dr.dipl.-ing.
Heijer, J.C. den
Hermans, Prof.dr.ir. A.J.
Hol, Ir. J.M.A.M.
Holierhoek, Ir. J.G.
Holten, Prof.dr.ir. Th. van
Hooghiemstra, Dr. G.
Hulsen, Dr.ir. M.A.
Hulshoff, Dr. S.J.
OCP
ITS-twi
1121
1009
1015
ITS-twi
OCP
DTC 1.40
G.hooghiemstra@its.tudelft.nl
M.A.hulsen@student.tudelft.nl
S.J.Hulshoff@lr.tudelft.nl
81588
87553
85165
82079
81735
83116
82511
85379
85643
85301
82589
84194
81538
I
Israel, Dr. F.P.
902
F.P.Israel@lr.tudelft.nl
82072
J
Jong, Prof.dr.ir. Th. de
721
Jongkind, Dr.ir. W.
813
81455/87
587
87458
1
Een verklaring van de kamernummers is opgenomen op p. 211.
209
Naam
K
Kan, Ir. J.J.I.M. van
Keijzer, Dr.ir. M.
Keulen, Prof.dr.ir. A. van
Keulen, Prof.dr.ir. A. van
Keuvelaar, J.
Klompé, Ir. A.W.H.
Koolhaas, Prof.dr.ir. J.W.
Koren, Dr.ir. B.
Kouwe, Ir. E.M.
Kraeger, Ir. A.M.
Kram, L.R.F.
Kuik, Prof.dr.ir. G.A.M. van
Kwakernaak, Ir. A.
M
Maaren, Dr. H. van
Meijer, Dr. H.C.
Meijer, Ir. B.R.
Meijer, Prof. Dr. H.G.
Melkert, Ir. J.A.
Mulder, Dr.ir. M.
Mulder, Prof.dr.ir. J.A.
N
Naeije, Ir. M.C.
Neve, Ir. J.
Niet, Ing. H. de
Nijenhuis, dr.ir. K. te
Noomen, Ir. R.
O
Ockels, prof.dr. W.J.
Oude Engberink, B.W.
Oudheusden, Dr.ir. B.W. van
P
Paassen, Dr.ir. M.M. van
Paassen, Ing. D.M. van
Passchier, Ir. D.M.
Pavel, MSc M.D.
Planken, Dr. P.C.M.
Tel. nr
m.keijzer@its.tudelft.nl
A.vanKeulen@wbtm.tudelft.nl
A.vankeulen@lr.tudelft.nl
J.Keuvelaar@wbmt.tudelft.nl
J.W.Koolhaas@TBM.tudelft.nl
B.Koren@lr.tudelft.nl
A.M.Kraeger@lr.tudelft.nl
L.R.F.Kram@lr.tudelft.nl
G.A.M.vankuik@ct.tudelft.nl
A.Kwakernaak@lr.tudelft.nl
83634
85803
84185 /
86515
84185
85702
85134
83408
82053
85360
82594
87332
85170
85353
ITS-mkw4
1014
028
031
H.C.Meijer@tn.tudelft.nl
J.A.Melkert@lr.tudelft.nl
94936
86010
86876
82500
85338
89471
85378
912
M.C.Naeije@lr.tudelft.nl
83831
OCP
h.deNiet@wbmt.tudelft.nl
K.teNijenhuis@tnw.tudelft.nl
ron.noomen@deos.tudelft.nl
85542
82630
85377
W.J.Ockels@lr.tudelft.nl
b.w.oudeengberink@tnw.tudelft.nl
85172
82346
85349
D.M.vanPaassen@lr.tudelft.nl
D.M.Passchier@lr.tudelft.nl
m.d.pavel@lr.tudelft.nl
Planken@hfwork3.tn.tudelft.nl
85370
82067
86386
83992
86965
i.r.vandepoel@tbm.tudelft.nl
84716
1114
A-276
1115
1012
W.Ravesteijn@tbm.tudelft.nl
G.L.Reijns@lr.tudelft.nl
J.J.C.Remmers@lr.tudelft.nl
A.Rijlaarsdam@tbm.tudelft.nl
E.riks@lr.tudelft.nl
r.roest@tnw.tudelft.nl
G.J.J.Ruijgrok@lr.tudelft.nl
84120
85172
83151
84798
82094
82480
82056
82067
HSL 036
913
DTC 1.21
HAL 007
1020
HSL 041
1006
1001
HAL 001
025
R.Scharroo@lr.tudelft.nl
P.A.vanderSchee@lr.tudelft.nl
J.Sinke@lr.tudelft.nl
R.Slingerland@lr.tudelft.nl
J.W.Slooff@lr.tudelft.nl
J.Snijder@lr.tudelft.nl
M.W.Soijer@lr.tudelft.nl
85902
81483
86388
85137
85332
82053
84978
85369
85147
88277
7.04
1113 OCP, Block
III, 3th Floor
1103
OCP
HAL 009
TBM-tb
HSL 033
202
025
408
CiTG-ct
Hal 010B
TNW-tn
920
918
HSL 034
024
1012
HSL 039
B-005 (building
Applied Physics)
Poel, Dr. ir. I.R. van de
R
Ravesteijn, Dr. W.
Reijns, Prof.ir. G.L.
Remmers, Ir. J.J.C.
Rijlaarsdam, Mr. Ir. A.
Riks, Dr.ir. E.
Roest, Drs. R.
Rothwell, prof.dr. A.
Ruijgrok, Prof.ir. G.J.J.
S
Scarano, Dr. F.
Scharroo, Ir. R.
Schee, Prof.ir. P.A. van der
Sinke, Ir. J.
Slingerland, Ir. R.
Slooff, Prof.ir. J.W.
Smit, Prof.ir. K.
Smits, Ir. G.N.
Snijder, ing. J.
Soijer, Ir. M.W.
2
2
Email adres
Kamer nr
3.3.080
918
DTC
Een verklaring van de kamernummers is opgenomen op p. 211.
210
Naam
Kamer nr
Email adres
Tel. nr
Sopers, ir. F.P.M.
Staat, J.J.
Staveren, ir. W.H.J.J. van
509
f.p.m.sopers@wbmt.tudelft.nl
J.Staat@lr.tudelft.nl
w.h.j.j.vanstaveren@lr.tudelft.nl
85343
85334
85314
T
Tooren, Prof.dr.ir. M.J.L. van
Torenbeek, Prof.ir. E.
HAL 18
1018
E.Toorenbeek@lr.tudelft.nl
84784
82098/85
176
V
Vaart, Dr.ir. J.C. van der
Veldhuis, Ir. L.L.M.
Verbeek, J.
Verheij, Drs. J.A.
Vermeeren, Dr.ir. C.A.J.R.
Vermeersen, Dr. L.L.A.
Vermeersen, Dr. L.L.A.
Visser, Dr.ir. H.G.
Visser, Dr.ir. P.N.A.M.
Vlot, Prof.dr.ir. A.
Vogelesang, Prof.ir. L.B.
Vos, Ir. P.R.
Vries, Ir. J. de
026
LSL 018
OCP
ITS-tw
Hal 005
901
901
1022
922
HAL 008
HAL 003
1013
1112
J.C.vanderVaart@lr.tudelft.nl
janv@adse.nl
j.a.verheij@ITS.tudelft.nl
C.A.J.R.Vermeeren@lr.tudelft.nl
B.Vermeersen@lr.tudelft.nl
L.L.A.Vermeersen@lr.tudelft.nl
H.G.Visser@lr.tuelft.nl
L.B.Vogelesang@lr.tudelft.nl
P.R.Vos@lr.tudelft.nl
85376
82009
84173
85044
85160
88272
88272
82095
82535
87158
85145
85132
86306
W.T.Wenckebach@tnw.tudelft.nl
82065
81549
82040
Wiethoff, Dr. M.
Wijker, Ir. J.J.
Willemse, H.R.
Wittenberg, Ir. T.C.
Woerkom, Prof.dr.ir. P.Th.L.M. van
915
TBM-ifo
B-006 (building
Applied Physics)
TNW-ifo
1113
OCP
DTC 1.21
027
M.Wiethoff@tbm.tudelft.nl
J.J.Wijker@lr.tudelft.nl
H.R.Willemse@wbmt.tudelft.nl
T.C.Wittenberg@lr.tudelft.nl
P.vanWoerkom@wbmt.tudelft.nl
81746
81382
81814
88232
83586
Z
Zandbergen, Ir. B.T.C.
Zwaan, Prof.ir. R.J.
814
1113
B.T.C.Zandbergen@lr.tudelft.nl
R.J.Zwaan@lr.tudelft.nl
82059
81382
W
Wakker, Prof.ir. K.F.
Wehrmann, Drs. C.
Wenckebach, Prof.dr. W.Th.
Verklaring van de kamer nummers:
Kamer nr
Gebouw
Adres
CiTG-ct
Faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen, Opleiding Civiele
Techniek
Delft Transport Centrum (voorheen HLO)
Stevinweg 1
2628 CN Delft
Kluyverweg 6
Delft
Mekelweg 4
2628 CD Delft
Kluyverweg 2
Delft
Leeghwaterstraat 42
Delft
Jaffalaan 9
2628 BX Delft
Jaffalaan 5
2628 BX Delft
Lorentzweg 1
2628 CJ Delft
DTC
ITS-twi
HSL
LSL
OCP
TBM
TNW-tn
Faculteit Informatietechnologie en Systemen, Technische Wiskunde en
Informatica
Faculteit Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek,
Hogesnelheidslaboratorium
Faculteit Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek,
Lagesnelheidslaboratorium
Faculteit Ontwerp, Constructie en Productie,
Faculteit Techniek, Bestuur en Management, Technische
Bestuurskunde
Faculteit Technische Natuurwetenschappen, Technische Natuurkunde
211
INDELING STUDIEJAAR 2001-2002
INDELING STUDIEJAAR 2001-2002
2001
2002
week 36 37 38 39
september
ma.
3 10 17 24
di.
4 11 18 25
wo.
5 12 19 26
do.
6 13 20 27
vr.
7 14 21 28
za.
8 15 22 29
zo.
9 16 23 30
1e deel
40 41 42
oktober
1 8 15
2 9 16
3 10 17
4 11 18
5 12 19
6 13 20
7 14 21
43 44 44
22 29
23 30
24 31
25
26
27
28
2e deel
45 46 47 48 48 49 50 51 52
november
december
5 12 19 26
3 10 17 XX
6 13 20 27
4 11 18 XX
7 14 21 28
5 12 19 XX
8 15 22 29
6 13 20 XX
9 16 23 30
7 14 21 XX
10 17 24
1 8 15 22 29
11 18 25
2 9 16 23 30
4
5
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
5
1
2
3
1e deel
6 7 8 9 9 10 11 12 13 14 15
februari
maart
april
4 11 18 25
4 11 18 25 XX 8
5 12 19 26
5 12 19 26 2 9
6 13 20 27
6 13 20 27 3 10
7 14 21 28
7 14 21 28 4 11
8 15 22
1 8 15 22 XX 5 12
9 16 23
2 9 16 23 30 6 13
10 17 24
3 10 17 24 31 7 14
22 -23 XX
24
-25
-26
-27
4
28
5
29 30 31 31 32 33 34
augustus
15 22 29
5 12 19
16 23 30
6 13 20
17 24 31
7 14 21
18 25
1 8 15 22
19 26
2 9 16 23
20 27
3 10 17 24
21 28
4 11 18 25
vakantie
35 35
26
27
28
29
30
31
36
sep
2
3
4
5
6
7
1
8
start 2002-2003
colleges
25 26 27 28
juli
17 24 1 8
18 25 2 9
19 26 3 10
20 27 4 11
21 28 5 12
22 29 6 13
23 30 7 14
hertentamens
colleges
22 22 23 24
juni
27
3 10
28
4 11
-5 12
30
6 13
-7 14
1 8 15
2 9 16
(her)tentamens
Op de volgende dagen is de TU voor alle activiteiten gesloten:
24 december 2001 t/m 1 januari 2001 = i.v.m. Kerstmis en nieuwjaarsdag.
29 maart 2002 = Goede Vrijdag.
31 maart en 1 april 2002 = Pasen.
30 april 2002 = Koninginnedag.
9 mei 2002 = Hemelvaartsdag.
19 en 20 mei 2002 = Pinksteren.
15
16
17
18
19
20
21
2e deel
19 20 21
mei
6 13 XX
7 14 21
8 15 22
XX 16 23
10 17 24
11 18 25
12 19 26
witte week
XX = gebouwen gesloten
-- = vrij
16 17 18 18
meivakantie
* = de (her)tentamenperiode in het 1e deel van het 2e semester is van vrijdag 22 t/m donderdag 28 maart.
(her)tentamens*
colleges
witte week t/m 21-3
(her)tentamens
colleges
1 2 3
januari
XX 7 14
XX 8 15
-- 9 16
-- 10 17
-- 11 18
5 12 19
6 13 20
kerstvakantie
witte week
toetsen / tentamens
colleges
1
2
3
4
vakantie
2e semester
1e semester