konaklı metal maden san.tic.a.ş. giresun ili s:53962 altın

Transcription

KONAKLI METAL MADEN SAN.TİC.A.Ş.
GİRESUN İLİ
S:53962 ALTIN-BAKIR
MADENİ PROJESİ
ÇEVRESEL ETKİ
DEĞERLENDİRME RAPORU
ÇED Raporu
Nihai ÇED Raporu
ANKARA
NİSAN 2013
KOZA ALTIN İŞLETMELERİ A.Ş. PROJE SAHİBİNİN ADI
KONAKLI METAL MAD.SAN.TİC.A.Ş.
ADRESİ
İstanbul Yolu 10.Km.No:310 Batıkent/ANKARA
TELEFON VE FAX
NUMARALARI
RAPORU HAZIRLAYAN
KURULUŞUN/ÇALIŞMA
GRUBUNUN ADI
Tel: (0 312) 587 10 00
Fax: (0 312) 587 11 00
ADRESİ
İstanbul Yolu 10.Km.No:310 Batıkent/ANKARA
TELEFON VE FAKS
NUMARALARI
Tel: (0 312) 587 10 00 (PBX)
Fax: (0 312) 587 11 00
PROJENİN ADI
S:53962 ALTIN-BAKIR MADENİ PROJESİ
PROJENİN BEDELİ
2.500.000 ($)
PROJE İÇİN SEÇİLEN
YERİN AÇIK ADRESİ
GİRESUN İLİ, ALUCRA İLÇESİ, TOHUMLUK KÖYÜ
PROJE İÇİN SEÇİLEN
YERİN
KOORDİNATLARI
ÇED ALANI KOORDİNATLARI
Koordinat Sırası : Sağa, Yukarı
Koor. Sırası: Enlem,Boylam
Datum
: ED-50
Datum
: WGS-84
Türü
: UTM
Türü
: COĞRAFİ
D.O.M.
: 39
D.O.M.
: -Zon
: 37
Zon
: -Ölçek Faktörü : 6 derecelik
Ölçek Fak. : ----------Nokta
Y
X
471016
4486937
38,657534 40,531085
1
471303
4486853
38,660935 40,530343
2
471722
4487054
38,665863 40,532165
3
471785
4487435
38,666593 40,535604
4
472165
4487360
38,671084 40,534941
5
472273
4486824
38,672379 40,530114
6
472077
4486655
38,670075 40,528580
7
471695
4486724
38,665559 40,529196
8
471590
4486550
38,664337 40,527623
9
471015
4486720
38,657535 40,529134
10
Toplam
54 hektar
PROJENİN ÇED
YÖNETMELİĞİNDEKİ
YERİ
RAPOR SUNUM TARİHİ
KOZA ALTIN İŞLETMELERİ A.Ş.
ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ YÖNETMELİĞİ’NİN
EK-I LİSTESİNİN MADDE-28 A-BENDİ KAPSAMINDA
NİSAN 2013
KONAKLI METAL MAD.SAN. TİC.A. Ş.
NİHAİ ÇED RAPORU
İÇİNDEKİLER
BÖLÜM I:A) PROJENİN TANIMI VE AMACI.................................................................................... 1
A. Tanımı ................................................................................................................................................. 1
B. Ömrü ................................................................................................................................................... 6
B) ÇIKARILACAK MALZEMENİN FİZİKSEL, KİMYASAL VE MİNERAOLOJİK
ÖZELLİKLERİ VE KULLANIM AMAÇLARI ..................................................................................... 7
BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU: .................................................................... 14
BÖLÜM III: PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI.................................................. 21
III.1. Projenin Zamanlama Tablosu ....................................................................................................... 21
III.2. Projenin Fayda-Maliyet Analizi .................................................................................................... 22
III.3. Diğer hususlar ............................................................................................................................... 23
BÖLÜM IV: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN VE PROJE ETKİ ALANININ ÇEVRESEL
ÖZELLİKLERİ: ..................................................................................................................................... 23
IV.1.Fiziksel ve Biyolojik çevrenin özellikleri ve doğal kaynakların kullanımı ................................... 23
IV.1.1.Meteorolojik ve iklimsel özellikler ............................................................................................. 23
Şekil. 29 Uzun Yıllar ve 2004 yılına ait Esme Sayıları Toplamına Ait Rüzgar Diyagramları ............. 38
IV.1.2.Jeolojik Özellikler ....................................................................................................................... 38
a) Bölge jeolojisi .................................................................................................................................... 38
b) Çalışma alanı ve jeolojisi ................................................................................................................... 40
IV.1.3.Hidrojeolojik özellikler ............................................................................................................... 45
a)Sahanın genel karakteri ....................................................................................................................... 45
b) Yeraltı suyu Seviyesi ......................................................................................................................... 69
c) Yeraltı Suyundan Faydalanma Durumu(Mevcut her türlü keson, derin, artezyan v.b. kuyu) ........... 71
IV.1.4. Hidrolojik Özellikleri (ilgili harita ve kesitleri) ......................................................................... 71
a)Projenin göl, baraj, gölet, akarsu ve diğer sulak alanlara göre konumu ............................................. 71
b) İçme, kullanma, sulama amaçlı kullanım durumu ............................................................................. 81
IV.1.5Toprak Özellikleri ........................................................................................................................ 89
a)Toprak yapısı ve arazi kullanım kabiliyet sınıfı.................................................................................. 89
b)Yamaç Stabilitesi ................................................................................................................................ 90
c)Sahanın erozyon açısından durumu .................................................................................................... 95
d)Doğal bitki örtüsü olarak kullanılan mera, çayır v.b. ......................................................................... 97
IV.1.6. Tarım ve Hayvancılık ................................................................................................................ 99
a)Tarımsal gelişim proje alanları ........................................................................................................... 99
b)Sulu ve kuru tarım arazilerinin büyüklüğü ....................................................................................... 100
c)Ürün desenleri ve bunların yıllık üretim miktarları .......................................................................... 100
d)Hayvancılık türleri, adetleri ve beslenme alanları ............................................................................ 102
IV.1.7. Flora ve Fauna ......................................................................................................................... 103
a)Türler, endemik türler, yaban hayatı türleri ve biyotoplar, ulusal ve uluslar arası mevzuatla korumu
altına alınan türler ................................................................................................................................ 103
b)Nadir ve nesli tehlikeye düşmüş türler ve bunlarım yaşama ortamları, bunlar için belirlenen koruma
kararları ................................................................................................................................................ 112
c)Av hayvanları bunların popülasyonu ve yaşama ortamları ............................................................... 116
IV.1.8. Koruma Alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı
Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar, Arkeolojik
Tarihi, Kültürel Sitler, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Koruma Alanları, Turizm Bölgeleri) .... 116
IV.1.9. Orman Alanları ........................................................................................................................ 121
a)Ağaç türleri ve miktarları veya kapladığı alan büyüklüğü ................................................................ 121
b)Ormanın teknik özellikleri (Kapalılığı, cari artım, hektardaki servet).............................................. 122
c)Ocak yerinin işlendiği mescere haritası ve yorumu .......................................................................... 122
d)Saha döküm tablosu .......................................................................................................................... 124
e)Sahanın yangın görüp görmediği ...................................................................................................... 124
IV.1.10.Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler (Askeri yasak
bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, 7/16349 sayılı Bakanlar
Kurulu Kararı ile “Sınırlandırılmış Alanlar” v.b.) ............................................................................... 124
I
NİHAİ ÇED RAPORU
IV.1.11.Peyzaj Değeri Yüksek Yerler ve Rekreasyon Alanları ........................................................... 124
IV.1.12.Diğer Özellikler ...................................................................................................................... 124
IV.2. Sosyo-Ekonomik Çevrenin Özellikleri: ...................................................................................... 124
IV.2.1.Ekonomik Özellikler (Yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler)....................... 125
IV.2.2.Nüfus (Yöredeki kentsel ve kırsal nüfus) ................................................................................. 126
IV.2.3.Yöredeki Sosyal Alt Yapı Hizmetleri (Eğitim, sağlık, kültürel hizmetler) .............................. 128
IV.2.4.Sağlık (Bölgede mevcut endemik hastalıklar) .......................................................................... 130
IV.2.5.Diğer Özellikler ........................................................................................................................ 130
BÖLÜM V: PROJENİN ÇEVRE ÜZERİNE ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER: ............... 130
V.1.1.Üretim sırasında nerelerde ve ne kadar alanda hafriyat yapılacağı, hafriyat sırasında kullanılacak
malzemeler, patlayıcı maddeler, hafriyat miktarı, nerelere taşınacakları veya hangi amaç için
kullanılacakları, .................................................................................................................................... 130
V.1.2.Suyun temin edileceği kaynaklardan getirilecek su miktarları, içme ve kullanma suyu ve diğer
kullanım amaçlarına göre miktarları .................................................................................................... 132
V.1.3.Proje kapsamındaki ulaştırma altyapısı planı (ulaştırma güzergahı, şekli, güzergah yollarının
mevcut durumu ve kapasitesi, hangi amaçlar için kullanıldığı, mevcut trafik yoğunluğu, yerleşim
yerlerine göre konumu, yapılması düşünülen tamir, bakım ve iyileştirme çalışmaları v.b.) ............... 132
V.1.4.Proje sırasında kesilecek ağaçların tür ve sayıları, etkilenecek tabi bitki türleri ve ne kadar
alanda bu işlerin yapılacağı, orman yangınları ve alınacak önlemler .................................................. 135
V.1.5.Elden çıkarılacak tarım alanlarının büyüklüğü, arazi kullanım kabiliyeti ................................. 135
V.1.6.Üretimde kullanılacak makinelerin, araçların ve aletlerin miktar ve özellikleri ........................ 135
V.1.7.Üretim sırasında tehlikeli, toksik, parlayıcı ve patlayıcı maddelerin kullanım durumları,
taşınmaları ve depolanmaları ............................................................................................................... 137
V.1.8.Kullanılacak üretim yöntemleri, üretim miktarları ve imalat haritaları ..................................... 142
V.1.9.Depolama İşleminin Ne Şekilde Gerçekleşeceği, Miktar ve Sevkiyatı...................................... 175
V.1.10.İçme ve kullanma amaçlı suların kullanımı sonrası oluşacak atık suların miktarı ve bertarafı 176
V.1.11.Üretim Sırasında Toz Kaynakları ve Çıkacak Toz Miktarı...................................................... 178
V.1.12.Üretim sırasında meydana gelecek vibrasyon, gürültü kaynakları ve seviyeleri için
hesaplamaların yapılması ..................................................................................................................... 196
V.1.13.Çalışacak personelin ve personele bağlı nüfusun konut ve diğer teknik / sosyal altyapı
ihtiyaçlarının nerelerde ve nasıl temin edileceği,................................................................................. 202
V.1.14.Üretim sırasında oluşacak katı atıkların ve atık yağların miktarı ve bertarafı ......................... 202
V.1.15.İnsan sağlığı ve çevre açısından riskli ve tehlikeli projeler...................................................... 206
V.1.16.Sağlık koruma bandı mesafesi ................................................................................................. 212
V.1.17.Proje alanında kültür ve tabiat varlıkları durumu..................................................................... 212
V.1.18.Diğer projeler ........................................................................................................................... 212
V.2. Projenin Sosyo-Ekonomik Çevre Üzerine Etkileri ...................................................................... 214
BÖLÜM VI: İŞLETME PROJE KAPANDIKTAN SONRA OLABİLECEK VE SÜREN ETKİLER
VE BU ETKİLERE KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER: ................................................................... 215
VI.1.Reklamasyon Çalışmaları ............................................................................................................ 215
VI.2.Arazi Islahı................................................................................................................................... 216
VI.3.Mevcut Su Kaynaklarına Etkiler.................................................................................................. 218
BÖLÜM VII: PROJENİN ALTERNATİFLERİ ................................................................................. 220
BÖLÜM VIII: İZLEME PROGRAMI ................................................................................................ 222
VIII.1.Projenin inşaatı için önerilen izleme programı, projenin işletmesi ve işletme sonrası için
önerilen izleme programı ve acil müdahale planı ................................................................................ 222
BÖLÜM IX. HALKIN KATILIMI ..................................................................................................... 229
BÖLÜM X. SONUÇLAR:................................................................................................................... 231
NOTLAR VE KAYNAKLAR ............................................................................................................. 235
EKLER................................................................................................................................................. 238
II
NİHAİ ÇED RAPORU
TABLOLAR
Tablo. 1 Yıllara Göre Üretim Bilgileri.................................................................................................... 2
Tablo. 2 İz Element Kimyasal Analizi .................................................................................................... 8
Tablo. 3 Ruhsat Alanı Koordinatları ..................................................................................................... 15
Tablo. 4 ÇED Alanı Koordinatları ........................................................................................................ 15
Tablo. 5 Proje Alanı Mülkiyet Durumu ................................................................................................ 17
Tablo. 6 Proje Zamanlama Tablosu ...................................................................................................... 21
Tablo. 7 Nakit Akış Özeti ..................................................................................................................... 23
Tablo. 8 Meteoroloji İstasyon Bilgileri ................................................................................................. 24
Tablo. 9. Basınç Değerleri (hPa) (1970-2012) ...................................................................................... 26
Tablo. 10. Ortalama Sıcaklık Değerleri (1970-2012) ........................................................................... 27
Tablo. 11. En Düşük ve En Yüksek Sıcaklık Değerleri (1970-2012) ................................................... 27
Tablo. 12. Ortalama ve Nem Değerleri (1970-2012) ............................................................................ 28
Tablo. 13. Yağış Değerleri (1970-2012) ............................................................................................... 29
Tablo. 14 Ortalama Açık Yüzey Buharlaşması .................................................................................... 30
Tablo. 15. Sayılı Günler Sayısı-1 .......................................................................................................... 31
Tablo. 16. Sayılı Günler Sayısı-2 .......................................................................................................... 31
Tablo. 17. Yönlere Göre Aylık ve Yıllık Rüzgâr Esme Sayıları .......................................................... 32
Tablo. 18 Esme Sayılarının Mevsimlere Göre dağılımı........................................................................ 33
Tablo. 19. Yönlere Göre Ortalama Rüzgâr Hızları (m/sn).................................................................... 35
Tablo. 20 Ortalama Rüzgar Hızı (m/sn)................................................................................................ 36
Tablo. 21. Ortalama Fırtınalı ve Ortalama Kuvvetli Rüzgârlı Gün Sayısı ............................................ 36
Tablo. 22 Aylara Göre En hızlı Rüzgar Yönü ve Hızı ......................................................................... 37
Tablo. 23 Modelleme Çalışmaları ile Elde Edilen En Yüksek PM YSK Değerleri ve SKHKKY Sınır
Değerleri ............................................................................................................................................... 37
Tablo. 24 Giresun İli- Alucra İlçesinde Meydana Gelen Deprem ve Etkilenen Köyler ....................... 43
Tablo. 25 Gözlem kuyularına ait bilgiler .............................................................................................. 49
Tablo. 26 Slug Test Verilerine Göre Belirlenen Akifer Parametreleri ................................................. 50
Tablo. 27 Saha Genelinde Belirlenen Kaynak ve Çeşme Sularının Noktaları ...................................... 53
Tablo. 28 İzlemeleri ve Örneklemeleri Yapılan Yeraltı Suları Noktalarının Koordinatları ................. 55
Tablo. 29 İzlemeleri ve Örneklemeleri Yapılan Depo ve Yeraltı Suları Noktaların Yerinde Ölçülen
Bazı Fiziksel Parametreleri ................................................................................................................... 57
Tablo. 30 İzlemeleri ve Örneklemeleri Yapılan Kaynak Suları ve Çeşmelerin Yerinde Ölçülen Bazı
Fiziksel Parametreleri ........................................................................................................................... 58
Tablo. 31 Sulama Sularının Sınıflandırılmasında Esas Alınan Sulama Suyu Kalite Parametreleri...... 60
Tablo. 32 Su Kalitesi Örneklemeleri Yapılan Depo ve Gözlem Kuyusu Sularının Koordinatı............ 61
Tablo. 33 Gözlem Kuyularından Kimyasal İzleme İçin Alınan Örneklerin Piper Diyagramında
Kullanılan Parametreleri ....................................................................................................................... 61
Tablo. 34 Wilcox Diyagramında Kullanılan Parametreler ................................................................... 62
Tablo. 35 Su Kalitesi Örneklemeleri Yapılan Kaynak ve Çeşme Sularının Koordinatı ....................... 63
Tablo. 36 Piper Diyagramında Kullanılan Parametreler ....................................................................... 64
Tablo. 38 Kaynak ve Çeşme Suları Yeraltı Suyu Kalitesi Sınıflandırması .......................................... 67
Tablo. 39 Proje Sahası İçinde Açılan Gözlem Kuyularında Ölçülen Statik Su Seviyeleri ................... 69
Tablo. 40 Gözlem Kuyularında Yeraltı Suyu Kalitesi Sınıflandırması ................................................ 70
Tablo. 41 Çalışma Alanı Civarındaki Su Toplama Havzalarının Özellikleri ....................................... 75
Tablo. 42 Ocak Sahalarını Etkileyecek Alt Havzalara Ait Özellikler................................................... 75
Tablo. 43 Hidrolojik Metotlar ............................................................................................................... 76
Tablo. 44 Rasyonel Denklem İçin C faktörleri ..................................................................................... 77
Tablo. 45 Standart Zamanlarda Gözlenen 100 Yıl 24 Saatlik Yağış Şiddeti Değerleri ........................ 78
Tablo. 46 Standart Zamanlarda Gözlenen 100 Yıl 24 Saatlik Yağış Yoğunluğu Değerleri ................. 78
Tablo. 47 Rasyonel metot yöntemi kullanılarak 2 havzada maksimum debi hesaplaması ................... 80
Tablo. 48 Yüzey Suları İzleme Noktalarının Koordinatları ve Açıklamaları ....................................... 81
Tablo. 49 Yüzey Suları Arazi Parametreleri Ölçüm Sonuçları ............................................................. 83
III
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 50 Su Kalitesi Örneklemeleri Yapılan Yüzey Sularının Koordinatı.......................................... 84
Tablo. 51 Piper Diyagramında Kullanılan Parametreler ....................................................................... 84
Tablo. 53Yüzey Sularında Yapılan Laboratuvar Örneklemelerinin Su Kalitesi Sınıflandırması ......... 88
Tablo. 54 Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfları ve Ekime Uygunluk ...................................................... 89
Tablo. 55 Arazi Kullanım Kabiliyet Alt Sınıfları ................................................................................. 89
Tablo. 56 Toprak Örnekleme Noktaları ................................................................................................ 97
Tablo. 57 Toprak Kalitesi Analiz Sonuçları ......................................................................................... 99
Tablo. 58 Giresun İli’nin Alt Bölgeleri ............................................................................................... 100
Tablo. 59 Giresun İli ve Alucra İlçesinde yapılan kuru ve sulu tarım alanları ................................... 100
Tablo. 60 2011 Yılı Alucra İlçesi Bitkisel Üretim Miktarı ................................................................. 101
Tablo. 61 2011 Yılı Alucra İlçesi Sebze Ürünleri Üretim Miktarı ..................................................... 101
Tablo. 62 2011 Yılı Alucra İlçesi Meyve Üretim Miktarları .............................................................. 102
Tablo. 63 2011 yılı Alucra İlçesi Büyükbaş Hayvancılık İstatislikleri ............................................... 102
Tablo. 64 2011 yılı Alucra İlçesi Küçükbaş Hayvancılık İstatislikleri ............................................... 103
Tablo. 65 2011 yılı Alucra İlçesi Kümes Hayvancılık İstatislikleri.................................................... 103
Tablo. 66 2011 yılı Alucra İlçesi Arıcılık İstatislikleri ....................................................................... 103
Tablo. 67 Ağaç Türleri, Kapladıkları Alanlar ve Miktarları ............................................................... 122
Tablo. 68 Cari Artım, Kapalılık ve Servet (Tohumluk Orman İşletme Şefliği, 2012) ....................... 122
Tablo 69. Faaliyet Alanının Saha Döküm Tablosu ............................................................................. 124
Tablo. 70 Giresun İlinde Yetiştirilen Tarımsal Ürünler ...................................................................... 125
Tablo. 71 Giresun İlinde Tarımsal Faaliyete Bulunana ve Bulunmayan Hanehalkı Sayısı ................ 126
Tablo. 72 Giresun İli Nüfus Bilgileri .................................................................................................. 126
Tablo. 73 Alucra İlçesi Köy Nüfus Bilgileri ....................................................................................... 127
Tablo. 74 Alucra İlçesi Yaş Grubu ve Cinsiyete göre Nüfus Bilgileri-2012 ...................................... 128
Tablo. 75 Alucra İlçesi Cinsiyet ve Yaş Grubuna Göre Eğitim Düzeyi ............................................. 129
Tablo. 76 Bitkisel Toprak Miktarları .................................................................................................. 131
Tablo. 77 Proje Alanına Ulaşım Yolu Trafik Yükü ............................................................................ 133
Tablo. 78 Proje Kapsamında Kullanılacak Araç ve Ekipman Listesi ................................................. 136
Tablo. 79 Çalışacak Personelin Meslek Grubuna Göre Dağılımı ....................................................... 136
Tablo. 80 Delik Çapı 102 mm Küçük Yada Eşit İse ........................................................................... 138
Tablo. 81 Patlatma Paterni .................................................................................................................. 141
Tablo. 82 AKD Potansiyeline Sahip Sülfür Mineralleri ..................................................................... 146
Tablo. 83 Asit Baz Muhasebesi Sonuçlarına Göre AKD Potansiyeli tespiti ...................................... 149
Tablo. 84 Maden Arama Sondajlarına Ait Bilgiler ............................................................................ 150
Tablo. 85 AKD/ML Örnek Listesi ...................................................................................................... 151
Tablo. 86 İz Metalleri Analiz Sonuçları ve Değerlendirmesi ............................................................. 154
Tablo. 87 Tam Kayaç Analiz Sonuçları ve Değerlendirmesi ............................................................. 155
Tablo. 88 ABM Testi Sonuçları .......................................................................................................... 158
Tablo. 89 NAÜ Testi Sonuçları .......................................................................................................... 159
Tablo. 90 AKD Potansiyeli Genel Değerlendirme Tablosu................................................................ 166
Tablo. 91 KSL Testi Sonuçları ........................................................................................................... 168
Tablo. 92 Yıllara Göre Üretim Miktarı ............................................................................................... 175
Tablo. 93 Hava Kalitesi Gaz Ölçümü (SO2 ,NO2, NO veNOx) (Pasif Difüzyon Tüpleri İle Kirletici
Ölçümü) Noktaları .............................................................................................................................. 178
Tablo. 94 SO2 Analiz Sonuçları ve KVS Sınır Değerleri ................................................................... 179
Tablo. 95 NO, NO2 ve NOx Analiz Sonuçları ve KVS Sınır Değerleri ............................................. 179
Tablo. 96 Çöken Toz Ölçüm Noktaları ............................................................................................... 179
Tablo. 97 PM10 Ölçüm Noktaları ........................................................................................................ 180
Tablo. 98 Çöken toz Analiz Sonuçları KVS ve UVS Sınır Değerleri ................................................ 180
Tablo. 99 PM10 Analiz Sonuçları ve SKHKKY UVS Sınır Değerleri .............................................. 180
Tablo. 100 Ağır Metal Ölçümü Analiz Sonuçları ve KVS Sınır Değerleri ........................................ 180
Tablo. 101 SKHKKY Tablo 12.6: Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılacak
Emisyon Faktörleri.............................................................................................................................. 182
Tablo. 102 53962 İşletme Ruhsat Numaralı Altın-Bakır Madeni Açık Ocak İşletmesi Projesi Arazi
IV
NİHAİ ÇED RAPORU
Hazırlık ve İşletme Aşamasında Ortaya Çıkan Malzemenin Kullanılacağı Yerler ve Bertaraf Yöntemi
............................................................................................................................................................ 183
Tablo. 103 Alan Miktarları ................................................................................................................. 184
Tablo. 104 Malzemenin Sökülmesi Sırasında Meydana Gelecek Emisyon Miktarları ...................... 184
Tablo. 105 Malzemenin Araçlara Yüklenmesi Sırasında Meydana Gelecek Emisyon Miktarları ..... 185
Tablo. 106 Malzemenin Taşınması Sırasında Meydana Gelecek Emisyon Miktarları ....................... 185
Tablo. 107 Malzemenin Boşaltılması Sırasında Meydana Gelecek Emisyon Miktarları ................... 186
Tablo. 108 Malzemenin Depolanması Sırasında Meydana Gelecek Emisyon Miktarları .................. 186
Tablo. 109 Modelleme Çalışmaları ile Elde Edilen Sonuçlar ............................................................. 191
Tablo. 110 Modelleme Çalışmaları ile Elde Edilen En Yüksek PM YSK Değerleri ve SKHKKY Sınır
Değerleri ............................................................................................................................................. 191
Tablo. 111 Toz Emisyonu İçin Uygulanacak Emisyon Kontrol Yöntemleri ...................................... 192
Tablo. 112 Dizel Taşıt Araçlarından Kaynaklanan Emisyon Faktörleri (kg/ton) ............................... 195
Tablo. 113 İnşaat Çalışmalarında Kullanılacak Makine ve Ekipmanlar ............................................. 195
Tablo. 114 Gaz Emisyon Değerleri..................................................................................................... 195
Tablo. 115 Ölçüm Noktalarının Çalışma Alanına Olan Mesafesi .................................................... 196
Tablo. 116 İnşaat ve İşletme Çalışmaları Sırasında Kullanılacak Araç Listesi ............................... 196
Tablo. 117 Kullanılacak Araç ve Ekipmanların Bant Analizleri ........................................................ 198
Tablo. 118 İş Araçları Kaynaklı Eşdeğer Gürültü Seviyeleri ............................................................. 199
Tablo. 119 Maden ve Taş Ocakları ile Benzeri Alanlarda Patlama Nedeniyle Oluşacak
Titreşimlerin En Yakın Çok Hassas Kullanım Alanının Dışında Yaratacağı Zemin Titreşimlerinin
İzin Verilen En Yüksek Değerleri ..................................................................................................... 200
Tablo. 120 Ünitelere Göre Bitkisel Toprak Miktarları ....................................................................... 203
Tablo. 121 Açık Ocak Madencilik Faaliyetlerindeki Potansiyel Etkiler ............................................ 221
Tablo. 122 Toprak Kalitesi İzleme Programı...................................................................................... 223
Tablo. 123 Hava Kalitesi İzleme Programı ......................................................................................... 224
Tablo. 124 Yeraltı ve Yüzey suları İzleme Programı ......................................................................... 224
Tablo. 125 Karasal Ekosistem İzleme Programı ................................................................................. 227
Tablo. 126 Şev Duraylılığı ve Kuşaklama Kanalları İzleme Programı............................................... 227
ŞEKİLLER
Şekil. 1 Yerbulduru Haritası-1 ................................................................................................................ 3
Şekil. 2 Yerbulduru Haritası-2Emisyon .................................................................................................. 4
Şekil. 3 Ruhsat Alanı ve ÇED İzin Alanını Gösterir Topoğrafik Harita................................................. 5
Şekil. 4 Dünya Toplam Altın Stoku .................................................................................................... 9
Şekil. 5 Türkiye’de Altın Üretimi ........................................................................................................... 9
Şekil. 6 Altının Kullanım Alanları
................................................................................................ 10
Şekil. 7 Bakırın Kullanım Alanları ....................................................................................................... 11
Şekil. 8 Ruhsat Alanını Gösterir Topoğrafik Harita ............................................................................. 16
Şekil. 9 Proje Sahası Arazi Mülkiyet Durumu ...................................................................................... 17
Şekil. 10 Çevre Düzeni Planı ................................................................................................................ 18
Şekil. 11 Çalışma Alanına ait Görüntüler ............................................................................................. 19
Şekil. 12 Vaziyet Planı .......................................................................................................................... 20
Şekil. 13 Giresun İli Gözlem İstasyon Yerleri ...................................................................................... 24
Şekil. 14 Proje Alanı Yakınlarında Yer Alan Meteoroloji İstasyonlarını Gösterir Harita ................... 25
Şekil. 15. Basınç Değerleri (hPa) (1970-2012) ..................................................................................... 26
Şekil. 16 Ortalama Sıcaklık Değerleri (1970-2012) ............................................................................. 27
Şekil. 17.En yüksek ve en düşük sıcaklık değerleri .............................................................................. 28
Şekil.18. Ortalama Nem Değerleri ........................................................................................................ 28
Şekil. 19 En Düşük Nem Değerleri ....................................................................................................... 29
Şekil. 20. Toplam Yağış Ortalaması ..................................................................................................... 29
Şekil.21 Ortalama ve En Yüksek Açık Yüzey Buharlaşması (1970-2012) .......................................... 30
Şekil. 22. Sayılı Günler Sayısı-1 ........................................................................................................... 31
Şekil. 23. Sayılı Günler Sayısı-2 ........................................................................................................... 31
V
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 24. Yıllık Rüzgâr Diyagramı ...................................................................................................... 32
Şekil. 25 Rüzgârların Esme Sayılarına Göre Mevsimlik Rüzgâr Diyagramları ................................... 33
Şekil. 26 Rüzgarların Esme Sayılarına Göre Aylık Rüzgar Diyagramları ............................................ 34
Şekil. 27.Yönlere Göre Rüzgâr Hızı (Yıllık) ........................................................................................ 35
Şekil. 28 Ortalama Rüzgâr Hızı Diyagramı .......................................................................................... 36
Şekil. 29 Uzun Yıllar ve 2004 yılına ait Esme Sayıları Toplamına Ait Rüzgar Diyagramları ............ 38
Şekil. 30 Jeoloji Haritası ....................................................................................................................... 41
Şekil. 31 Jeoloji Haritası Kesitleri ........................................................................................................ 42
Şekil. 32 Türkiyede Meydana Gelen Hasar Yapıcı Depremler (1900-2009 yılları) ............................. 43
Şekil. 33 Çalışma Alanının Kuzey Anadolu Fay Hatına Göre Konumu ............................................... 44
Şekil. 34 Giresun İli Deprem Haritası ................................................................................................... 45
Şekil. 35 Proje Sahasında Açılan Gözlem Kuyuları (Golder, Şubat 2013)........................................... 47
Şekil. 36 Düşen Seviye – Yükselen Seviye Testlerinin Gerçek Test Verileri Gösterimi ..................... 50
Şekil. 37 Yeraltı Suyu Seviyesinin Açık Ocak ile İlişkilendirildiği Kesit Doğrultuları (Golder, Şubat
2013) ..................................................................................................................................................... 51
Şekil. 38 Yeraltı Suyu Seviyesinin Açık Ocak ile İlişkilendirildiği Kesitleri (Golder, Şubat 2013) .... 52
Şekil. 39 Saha Genelinde Belirlenen Kaynak ve Çeşmelerin Dağılımları ............................................ 54
Şekil. 40 İzlemeleri ve Örneklemeleri Yapılan Depo ve Yeraltı Sularının Dağılımları ....................... 56
Şekil. 41 Gözlem Kuyularından Kimyasal İzleme İçin Alınan Örneklerin Piper Diyagramında
Gösterilmesi (Eylül / Kasım 2012) ....................................................................................................... 60
Şekil. 42 Gözlem Kuyularından Kimyasal İzleme İçin Alınan Örneklerin Wilcox Diyagramında
Şekil. 43 Kaynaklar ve Çeşmelerden Kimyasal İzleme İçin Alınan Örneklerin Piper Diyagramında
Şekil. 44 Kaynaklar ve Çeşmelerden Kimyasal İzleme İçin Alınan Örneklerin Wilcox Diyagramında
Şekil. 45 Proje Sahasının Doğu Karadeniz Havzası İçerisindeki Konumu (Golder, Şubat 2013) ........ 72
Şekil. 46 Proje Sahasının Bulunduğu Alt Havzanın Görünümü (Golder, Şubat 2013) ........................ 74
Şekil. 47 Frekans Eğrisi ........................................................................................................................ 78
Şekil. 48 Kanal Yerleşim Planı ............................................................................................................. 79
Şekil. 49 Sınırköy Akım Gözlem İstasyonu (DSİ, 2013)...................................................................... 80
Şekil. 50 Kaşdibi Akım Gözlem İstasyonu (DSİ, 2013) ....................................................................... 81
Şekil. 51 Yüzey Suyu Kalitesi Örnekleme ve İzleme Noktaları ........................................................... 82
Şekil. 52 Yüzey Sularından Kimyasal İzleme İçin Alınan Örneklerin Piper Diyagramında Gösterilmesi
(Eylül / Kasım 2012) ............................................................................................................................. 84
Şekil. 53 Yüzey Sularından Kimyasal İzleme İçin Alınan Örneklerin Wilcox Diyagramında
Şekil. 54 Giresun İli Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfları ...................................................................... 90
Şekil. 55 Eğim Haritası ......................................................................................................................... 91
Şekil. 56 Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfını ve Toprak Sınıfını Gösterir Harita .................................. 92
Şekil. 57 Büyük Toprak Grupları Haritası ............................................................................................ 93
Şekil. 58 Şimdiki Arazi Kullanım Haritası ........................................................................................... 94
Şekil. 59 Proje Alanı Erozyon Risk Haritası......................................................................................... 95
Şekil. 60 Erozyon Haritası .................................................................................................................... 96
Şekil. 61 Toprak kalitesi örnekleme noktalarını gösterir Harita ........................................................... 98
Şekil. 62 Sulama Dağılım Grafiği ....................................................................................................... 100
Şekil. 63 Proje sahası alpinik çayırlık ................................................................................................. 105
Şekil. 64 Proje sahası kaya vejetasyonu.............................................................................................. 105
Şekil. 65 Pinus sylvestris L. var. hamata Steven Ormanları ............................................................... 106
Şekil. 66 Picea orientalis (L.) Link, Fagus orientalis Lipsky, Abies nordmanniana (Stev.) Spach,
Sorbus acuparia L. Ormanları ............................................................................................................ 106
Şekil. 67 Maden Sahası ve Yakın Çevre Topografik Yapı ve Bitkisel Formasyon ........................... 108
Şekil. 68 Ruhsat Sahasındaki Kör fare Tümsekleri. ........................................................................... 116
Şekil. 69 Proje Alanının Korunan Alanlara Mesafesini Gösterir Harita ............................................. 117
Şekil. 70 Giresun İli Ava Açık ve Kapalı Alanlar Haritası ................................................................. 119
VI
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 71 Meşçere Haritası .................................................................................................................. 123
Şekil. 72 İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması .................................................................. 125
Şekil. 73 Nakliye Güzergahı ............................................................................................................... 134
Şekil. 74 Wagon Drill Makinesi ......................................................................................................... 136
Şekil. 75 Patlatma Dizaynı .................................................................................................................. 137
Şekil. 76 Hazırlık Aşamasını Gösterir Örnek Fotoğraflar .................................................................. 141
Şekil. 77 Basamak Geometrisi ............................................................................................................ 143
Şekil. 78 Basamak Dizaynına Örnek Bir Görüntü .............................................................................. 143
Şekil. 79 Üretim Planı ......................................................................................................................... 144
Şekil. 80 Plan Kesit ............................................................................................................................. 145
Şekil. 81 AKD Drenajının Belirlenmesinde Önemli Adımlar ............................................................ 147
Şekil. 82 Maden Arama Sondaj Lokasyonlarının Jeoloji Haritası Üzerinde Gösterimi ..................... 151
Şekil. 83 İz Metallerin Analizi – Maksimum-Minimum-Ortalama Değerler .................................... 156
Şekil. 84 Tam Kayaç Analizi – Maksimum-Minimum-Ortalama Değerler........................................ 156
Şekil. 85 Toplam-S – Sülfit-S (%) Karşılaştırması ............................................................................. 160
Şekil. 86 NNP Değerlendirmesi (Sülfit-S – NNP Karşılaştırması)..................................................... 162
Şekil. 87 NPO Değerlendirmesi (AP – NP Karşılaştırması) ............................................................... 162
Şekil. 88 Sülfit-S – NPO Karşılaştırması ............................................................................................ 163
Şekil. 89 NAÜ Değerlendirmesi ......................................................................................................... 163
Şekil. 90 Sülfit-S – NAÜ Karşılaştırması ........................................................................................... 164
Şekil. 91 NNP - NAÜ Değerlendirmesi .............................................................................................. 165
Şekil. 92 NPO - NAÜ Değerlendirmesi .............................................................................................. 165
Şekil. 93 KSL pH – NAÜ pH Karşılaştırması .................................................................................... 169
Şekil. 94 Ficklin Diyagramı ................................................................................................................ 169
Şekil. 95 Görüş Mesafesi .................................................................................................................... 171
Şekil. 96 Virajlı Yollarda Görüş Alanı ............................................................................................... 171
Şekil. 97 Çukuralan Açık Ocak Madeninde Uygulanan Basamaklı Üretim Yöntemi ........................ 172
Şekil. 98 İş Akım Şeması .................................................................................................................... 173
Şekil. 99 Açık Ocağın 3 Boyutlu Görüntüsü ...................................................................................... 174
Şekil. 100 Hava Kalitesi Ölçüm Noktalarını Gösteren Topografik Harita ......................................... 181
Şekil. 101 Gümüşhane Meteoroloji İstasyonu’na Ait Uzun Yıllar Esme Sayıları Toplamına Ait Rüzgar
Diyagramları ....................................................................................................................................... 188
Şekil. 102 Gümüşhane Meteoroloji İstasyonu 2004 Esme Sayıları Toplamına Ait Rüzgar Diyagramları
............................................................................................................................................................ 189
Şekil. 103 Gümüşhane Meteoroloji İstasyonu 2004 Yılına Ait Saatlik Rüzgar Diyagramları ve Rüzgar
Hızları ................................................................................................................................................. 189
Şekil. 104 Proje Dizaynları ve Oluşturulan Gridler-1 ........................................................................ 190
Şekil. 105 Proje Dizaynları ve Oluşturulan Gridler-2 ......................................................................... 190
Şekil. 106 1/25.000 Ölçekli Topografik Harita Üzerinde Günlük PM10 Model Dağılım Profilini
Gösterir Harita .................................................................................................................................... 193
Şekil. 107 1/25.000 Ölçekli Topografik Harita Üzerinde Yıllık PM10 Model Dağılım Profilini
Gösterir Harita .................................................................................................................................... 194
Şekil. 108 Gürültü Ölçüm Noktalarının Çalışma Alanına Göre Konumu ....................................... 197
Şekil. 109 Eşdeğer Gürültü Seviyesinin Mesafeye Göre Değişimi ve Yönetmelik Sınır Değer İle
Karşılaştırılması .................................................................................................................................. 199
Şekil. 110 Açık Ocak Ve Pasa Alanı Plan Görünüşleri ...................................................................... 210
Şekil. 111 Açık Ocak Kesiti(1-1’) ...................................................................................................... 211
Şekil. 112 Pasa Alanı Kesiti(2-2’) ...................................................................................................... 211
Şekil. 113 Sağlık Koruma Bandı Mesafesini ...................................................................................... 213
Şekil. 114 Koza Altın İşletmesi Ovacık Altın Madeni Rehabilitasyon Çalışmalarından Örnek
Görüntüler ........................................................................................................................................... 217
Şekil. 115 Hava Kalitesi ve Gürültü İzleme Noktaları Haritası .......................................................... 225
Şekil. 116 Yeraltı ve Yüzey suları İzleme Noktaları .......................................................................... 226
Şekil. 117 Halkın Katılım Toplantısında Görünüm-1 ......................................................................... 230
Şekil. 118 Halkın Katılım Toplantısında Görünüm-2 ......................................................................... 230
VII
NİHAİ ÇED RAPORU
EKLER
Ek-1
Ek-2
Ek-3
Ek-4
Ek-5
Ek-6
Ek-7
Ek-8
Ek-9
Ek-10
Ek-11
Ek-12
Ek-13
Ek-14
Ek-15
Ek-16
Ek-17
Ek-18
Ek-19
Ruhsat Örneği
Kurum Görüşleri
Koordinatlar
Onaylı Çevre Düzeni Planı
Meteorolojik Bilgiler
Hidrolojik ve Hidrojeoloji Değerlendirme Raporu
Gözlem Kuyularına Ait Loglar ve Yeraltı Suyu Arama İzin Belgeleri
Slug Test Analiz Raporu
Su Örneklemeleri Laboratuvar Analiz Sonuçları
Toprak Analizi Sonuçları
Flora Fauna Raporu
Fosseptik Planı
Jeokimyasal Karakterizasyon Raporu
Hava Kalitesi ve Gürültü Ölçüm Analiz Raporları
AERMOD Model Çıktıları
Akustik Rapor
Şev Stabilite Raporu
Acil Durum Eylem Planı
Rehabilitasyon Projesi
VIII
NİHAİ ÇED RAPORU
BÖLÜM I:A) PROJENİN TANIMI VE AMACI
A. Tanımı
Konaklı Metal Maden San. ve Tic. A.Ş tarafından Giresun İli, Alucra İlçesi, Tohumluk
Köyü civarında 53962 işletme ruhsatlı sahanın 54 hektarlık bölümünde ‘Altın-Bakır Açık Ocak
Madeni’ projesinin gerçekleştirilmesi planlanmaktadır.
Konaklı Metal Maden San. ve Tic. A.Ş. Koza Altın İşletmeleri A.Ş.’nin de dahil olduğu
Koza İpek Holding iştirakıdır. Teck Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş. (Teck) ile Koza Altın
İşletmeleri A.Ş. arasında “ortaklar sözleşmesi” (Joint Venture Agreement) imzalanmış ve Koza
Grubu’nun %60, Teck’in ise %40 oranında iştirakı ile faaliyet alanı altın bakır madenciliği olan
Konaklı Metal Madencilik A.Ş. kurulmuştur. Yapılan sözleşme gereği Koza Altın İşletmeleri A.Ş.
Konaklı Metal Madencilik A.Ş. ‘nin işletmecisidir.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Maden İşleri Genel Müdürlüğü’nden alınan 53962
nolu işletme ruhsatı üzerinde yer bilgisi Giresun İli, Espiye İlçesi, Güllüce Köyü olarak
geçmektedir. Ancak yapılması planlanan ve bu rapora konu olan proje alanı Giresun İli, Alucra
İlçesi, Tohumluk Köyü sınırları içerisinde bulunmaktadır. İşletme Ruhsatı örneği Ek 1’de yer
almaktadır.
Faaliyetin gerçekleştirileceği alan; Giresun İl merkezinin kuş uçuşu 48 km
güneydoğusunda, Yağlıdere İlçe merkezinin 36 km güneyinde, Alucra İlçe merkezinin ise 25 km
kuzeybatısında yer almaktadır. Proje alanına en yakın yerleşim birimi proje alanının yaklaşık 640
m güneyinde Tohumluk Köyüne bağlı Çiflice Obasıdır. Proje alanının 670 m kuzeydoğusunda
Ayıcıyurdu Obası,1250 m kuzeybatısında Kırık Yaylası, 2140 m güneybatısında Taflantepe
Obası, 2420 m güneydoğusunda Tohumluk köyü, 3440 m kuzeybatısında Güllüce Köyü, 5000 m
batısında Çakrak Köyü bulunmaktadır. Proje alanını gösteren yer bulduru haritası Şekil.1 ve
Şekil.2’de, Ruhsat ve CED izin alanını gösterir topoğrafik harita ise Şekil.3’de verilmektedir.
Proje kapsamında toplam 54 hektarlık alanda açık ocak işletme yöntemi ile yaklaşık 1
milyon ton kompleks cevher eldesi sağlanacaktır. Açık ocak işletmeciliği sırasında ortaya çıkacak
olan 2.385.000 ton Ekonomik Olmayan Kayaç (EOK) ocak alanının doğusunda yer alan EOK
depolama alanında depolanacaktır. Ortalama cevher tenörü altın ve bakır için sırasıyla 1.13 g/t ve
% 0.25 olarak belirlenmiştir.
Açık ocak yöntemi ile üretilecek olan tüvenan malzeme saha içinde herhangi bir işleme
tabi tutulmadan, Gümüşhane ili sınırları içerisinde yer alan Koza Altın İşletmeleri uhdesinde
bulunan Mastra Altın Madeni İşletmesine nakledilecektir.
Mastra Altın Madeni projesi için ilk ÇED çalışmaları 2006-2007 yıllarında yürütülmüş
olup, hazırlanan ve İnceleme Değerlendirme Komisyonu tarafından nihai edilen ÇED Raporu için
25 Temmuz 2007 tarihinde ÇED Olumlu kararı verilmiştir. Projede gerekli izinler alınarak tesis
inşaat çalışmaları gerçekleştirilmiş ve Mayıs 2009 tarihi itibari ile işletmeye geçilmiştir.
Mastra Altın Madeni bünyesinde yer alan ADT, 2.000.000 m3 hacminde sızdırmaz olarak
inşa edilmiş olup, bünyesinde gerçekleştirilen kapasite artışı ve KOZA tarafından yapılacak yakın
illerdeki madencilik faaliyetleri kapsamında çıkarılacak olan cevherlerin işlenmesi sonucu
oluşacak atıkların depolanması amacıyla atık depolama hacminin artırılmasına ihtiyaç
duyulmuştur. Mastra Altın Madeni Kapasite Artırımı ÇED çalışmaları 2011 yılı içerisinde
yürütülmüş ve 7 Mart 2012 tarihli ÇED Olumlu kararı alınmıştır. Proje kapsamında mevcut ADT’
nin bulunduğu havzada, Mastra Deresi üst vadisinde yeni bir ADT inşası yapılması
1
NİHAİ ÇED RAPORU
planlanmaktadır. Üst Vadi ADT olarak adlandırılan 2. ADT, 1350 mDSY kret kotunda yaklaşık
1.200.000 m3 depolama hacmine sahip olacaktır.
Proje kapsamında kurulacak üniteler aşağıda sunulmuştur:





Açık Ocak,
Ekonomik Olmayan Kayaç (EOK) Depolama Alanı,
Geçici Cevher Stok Alanı,
Bitkisel Toprak Depolama Alanı ve
Ofisler ve Hizmet Yapıları Alanları
Ruhsat alanlarında gerçekleştirilmiş olan sondajlardan elde edilen karotların analizi ile
sahada yapılan rezerv çalışmalarında altın ve bakırın tenör ortalaması sırasıyla 1.13 g/ton ve %
0.25 olarak belirlenmiştir. Proje ile işletilmesi planlanan maden sahasında açık ocağın
konumlanacağı alanda belirlenen yüksek ve düşük tenörlü toplam cevher rezervi 1.039.000
ton’dur. Devam eden arama çalışması neticesinde rezerv miktarında artış olmaması durumunda
proje kapsamında açık ocak işletme faaliyetleri yaklaşık 2.5 yıl sürdürülecek olup, açık ocaklarda
üretim belirlenen program dahilinde yürütülecektir.
Yıllara göre üretilecek cevher ve ekonomik olmayan kayaç miktarları aşağıdaki Tablo.1’de
verilmiştir.
Tablo. 1 Yıllara Göre Üretim Bilgileri
Üretim
Parametreleri
2014 (12 ay)
2015 (12 ay)
2016(3 ay)
Toplam (ton)
Cevher (ton)
Pasa (ton)
491.000
974.000
472.245
1.280.000
76.000
131.000
1.039.000
2.385.000
Açık ocak üretim faaliyetleri neticesinde çıkarılacak cevher malzemesi, ÇED alanı
içerisinde bulunan geçici cevher stok sahasında depolanacaktır.
Meydana gelecek pasa malzemesi ÇED alanı içerisinde yer alacak pasa depolama alanında
depolanacaktır. Proje kapsamında faaliyetin yürütüleceği sahadan toplam 2.385.000 ton pasa
malzemenin açığa çıkacağı tahmin edilmektedir.
Söz konusu Altın-Bakır Açık Ocak Madeni projesi ile ilgili olarak 09/08/2012 tarihinde
Proje Tanıtım Dosyası hazırlanarak Giresun Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’ne sunulmuştur.
Yapılan başvuru ÇED Yönetmeliğinin 17. Maddesi kapsamında değerlendirilmiş ve “ÇED
Gereklidir” kararı verilmiştir. Giresun Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün karar yazısı Ek-2’de
sunulmaktadır.
Bu süreçte sahada devam eden arama sondajları ile işletilebilir cevher varlığına
rastlanılmış olup ÇED alanı genişletilerek planlanan ve bu rapora konu olan madencilik
faaliyetleri Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği Ek I, 28. maddesi a bendi
kapsamında değerlendirilmiştir.
2
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 1 Yerbulduru Haritası-1
3
NİHAİ ÇED RAPORU
8 km
Lejant
Yol
Proje Alanı
Şekil. 2 Yerbulduru Haritası-2
4
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 3 Ruhsat Alanı ve ÇED İzin Alanını Gösterir Topoğrafik Harita
5
NİHAİ ÇED RAPORU
ÇED raporunun hazırlanması sırasında Çevresel Veri Toplama çalışmaları yapılmış olup
bu kapsamda aşağıda verilmiş olan proje alanına özgü koşullar tespit edilmiştir.






Çöken Toz Ölçümleri,
PM10 Ölçümleri (Ankalab Çevre Analiz Laboratuvarı)
Pasif Örnekleme (Gradko Environmental)
Gürültü ve Titreşim Ölçümleri (Ankalab Çevre Analiz Laboratuvarı)
Toprak Analizleri (ALS Grup)
Su Analizleri ve Ölçümleri (Segal Çevre ölçüm ve Analiz Laboratuvarı)



Kaynak Suları,
Yüzey Suları, Yeraltı Suları,
Yerleşim Yerleri İçme ve Kullanma Suyu Depoları,
 Flora ve Fauna Çalışmaları (Hacettepe Üniversitesi)
 Hidrolojik ve Hidrojeolojik Çalışma (Golder Associates)



Yeraltısuyu gözlem kuyularının yerlerinin değerlendirilmesi,
Pompa testlerinin değerlendirilmesi,
Hidrolojik ve hidrojeolojik değerlendirmeler,
 Asit Kaya Drenajı Çalışması (Golder Associates)




Örnek Hazırlama,
Seçilen örnekler üzerinde statik testlerin yaptırılması,
Statik test sonuçlarına göre gerek görülmesi durumunda kinetik testlerin
yaptırılması,
Su kalitesi tahmini,
 Hava Kalitesi Modellemesi (AIRMOD Modelleme)
ÇED çalışması kapsamında aşağıda isimleri yer alan resmi kurumlar ile görüşlerini almak
üzere yazışmalar gerçekleştirilmiştir. Bunlar;






DSİ 22.Bölge Müdürlüğü-Trabzon,
Giresun İl Özel İdaresi,
Orman ve Su İşleri Bakanlığı XII. Bölge Müdürlüğü,
Giresun İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü,
Giresun Orman Bölge Müdürlüğü ve
Giresun İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü
B. Ömrü
Proje kapsamında arazinin hazırlanması, inşaat ve alt yapı çalışmalarının 2 ay
yürültülmesi planlanmaktadır. Açık ocak üretim falliyatleri ise yaklaşık 27 ay sürecektir. Üretim
faaliyetlerinin sonlandırılması ile beraber yürütülecek rehabilitasyon ve kapama döneminin ise
yaklaşık 3 ay sürmesi öngörülmektedir. Ancak işletme döneminde işletmeye uygun rezervlerin
tespit edilmesi durumunda günün ekonomik koşulları ve rezerv durumu göz önüne alınarak proje
ömrünün uzaması söz konusu olabilecektir.
6
NİHAİ ÇED RAPORU
B) ÇIKARILACAK MALZEMENİN FİZİKSEL, KİMYASAL VE MİNERAOLOJİK
ÖZELLİKLERİ VE KULLANIM AMAÇLARI
Cevher Bileşimi
Proje kapsamında çıkarılacak malzemenin kimyasal özelliklerini belirlenmek amaçlı,
bölgedeki arama sondajları sonucu elde edilen karot numunelerinin tam kayaç analizleri
kullanılmıştır. Sahada gerçekleştirilen sondaj verilerine dayalı olarak karot numunelerinde yapılan
cevher analiz sonuçları Tablo.2’de verilmiştir.
Altın
Altın yeryüzünde primer ve sekonder oluşum halinde bulunmaktadır. Üretilme aşamasında
termal sularda çözülen altının, yeryüzüne ulaştığında kayaların çatlaklarında biriktiği
düşünülmektedir. Altın %19.5 volkanik-sedimanter yataklardan, %14 plutono-volkanik
yataklardan ve %67.5 sedimander sekonder yataklardan elde edilmektedir.
Altının periyodik cetveldeki simgesi Au, atom numarası 79, atom ağırlığı 197'dir. Özgül
ağırlığı 19.3 gr/cm3, erime noktası 1063 derece ve dayanıklılığı 119 kg/m2'dir. Yüzyıllarca
mücevher ve para yapımında kullanılmış altın, kıymetli bir madendir. Altın, asitlere karşı
dayanıklı, doğada serbest halde bulunabilen, kolay işlenebilen, kolaylıklar kimyasal tepkimelere
girmeyen, ısı ve elektrik iletkenliği yüksek olan bir madendir. Bu nedenlerle daha çok günümüzde
teknoloji ve endüstri alanlarında kullanılmaktadır. Ekonomik hayatta da önemli bir yeri olan altın,
geçmişte bir değişim aracı iken doğada az bulunması, kısıtlı bir üretime sahip olması ve değerini
her daim koruyabilmesi özellikleri nedeniyle günümüzde değerlerli cevherlerden biridir.
Altın gümüş, bakır nikel ve paladyum gibi metallerle alaşım halinde kullanılmaktadır.
Alaşım içindeki altın metalinin, alaşımın ağırlığına oranı altının saflığını göstermektedir. Bu oran
bin de olarak ifade edilir ve sadece binde bin olan altın, saf olarak kabul edilir.
Bakır
Bakır doğada az miktarda nabit, genellikle sülfürlü, oksitli ve kompleks halde
bulunmaktadır. Atom numarası 29, yoğunluğu 8.95 olan, 1084 °C'ye doğru eriyen, doğada
serbest veya birleşik olarak bulunan, ısı ve elektriği iyi ileten, kolay dövülür ve işlenir
olduğundan eski çağlardan beri türlü işlerde kullanılan, kızıl renkli bir elementtir. (simgesi Cu)
Bakırın rengi kızıla yakın kahverengidir.
Bakır, yüksek elektrik iletkenliği ile elektrik ve elektronik sektöründe, ısı iletkenliği ile
soğutma sistemlerinde, paslanmaz özelliğinden dolayı kaplama malzemesi olarak kullanılan bir
maddedir. Bakırın kaynak işlerinde, metalürjide ve bronz üretiminde de önemli yeri
bulunmaktadır. Endüstride bakırın önemli rol oynamasının ve çeşitli alanlarda
kullanılabilmesinin nedeni, çok değişik özelliklere sahip olmasıdır. Bakırın önemli özellikleri
arasında yüksek elektrik ve ısı iletkenliği, aşınmaya karşı direnci, tel çekilebilme ve dövülebilme
özelliği, paslanmaz özelliğine sahip oluşu sayılabilir.
7
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 2 İz Element Kimyasal Analizi
Altın-Bakır Madeni
Parametre
Birim
Au
ppm
0.005
6.04
0.128
Ag
ppm
0.01
347
0.979
Al
%
0.08
11.8
5.58
As
ppm
0.1
3030
8.83
Ba
ppm
10
8740
512.06
Be
ppm
0.05
3.2
0.95
Bi
ppm
0.01
57.3
1.4
Ca
%
0.01
14.1
0.87
Cd
ppm
0.01
95.5
1.23
Co
ppm
0.1
70.5
11.06
Cr
ppm
1
537
24.27
Cu
ppm
3
17000
1604
Fe
%
0.12
17.85
3.33
Ga
ppm
0.1
20
10.37
Hg
ppm
0.01
2.1
0.02
K
%
0.01
4.68
1.79
La
ppm
1
60
16.34
Mg
%
0.01
7.29
1.16
Mn
ppm
7
3860
347
Mo
ppm
0.1
1245
32.89
Na
%
0.01
3.83
0.84
Ni
ppm
0.3
436
10.91
P
ppm
10
5210
448.31
Pb
ppm
1.2
11400
54.3
S
%
0.01
10
2.06
Sb
ppm
0.05
110
1.1
Sc
ppm
0.4
46
8.12
Sr
ppm
0.7
1910
128.93
Th
ppm
0.7
36.3
7.49
Ti
%
0.1
0.44
0.15
Tl
ppm
0.02
10
1.06
U
ppm
0.11
20
2.54
V
ppm
1
440
78.63
W
ppm
0.05
5700
8.23
Zn
ppm
2
16400
87.95
Minimum
Maksimum
Ortalama
8
NİHAİ ÇED RAPORU
Altın Üretimi ve Kullanımı
Dünya altın üretiminin %53’ü dört sanayileşmiş ülke, ABD, Kanada, Avustralya ve G.
Afrikada yapılmaktadır. Dünya altın talebinde ise, Hindistan, ADB, Suudi Arabistan ve Çin ile
birlikte Türkiye ilk sıraları paylaşmaktadır.Şekil.4’de Dünya ülkelerindeki toplam altın stokları
verilmiştir.
Şekil. 4 Dünya Toplam Altın Stoku Kaynak: World Gold Council, October 2012 Türkiye’deki altın yataklarının Ege, Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu’da yoğunlaştığı
çalışmalar ve araştırmalar sonucu anlaşılmıştır. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına göre
üretime hazır altın yataklarında 1 tonda 1.2 gr ile 12.65 gr arasında değişen miktarlarda altın
bulunmaktadır ve işletilebilir altın rezervi 700 ton dolaylarında olduğu görülmektedir. Şekil.5’de
Türkiye’deki altın üretim miktarları verilmiştir.
Şekil. 5 Türkiye’de Altın Üretimi
9
NİHAİ ÇED RAPORU
Altın Kullanımındaki Payı %
Altın neredeyse insanlık tarihinin başlangıcından beri süs eşyası ve para olarak
kullanılmıştır. Günümüzde altın, kolay işlenebilirliği, aşınmaması, elektiriği ve ısıyı kolay
iletmesi gibi nedenlerle elektronik, iletişim, lazer, optik, havacılık ve ilaç sanayilerinde yaygın
olarak kullanılmaktadır (Şekil.6)
Şekil. 6 Altının Kullanım Alanları
Kaynak: Altın Madencileri Derneği
Elektronik ve Telekomünikasyon

Elektronik ve telekomünikasyon sektöründe altının kullanım alanları; Bilgisayarlar ve yarı
iletkenler,

Engelliler için otomatik tekerlekli sandalyeler,

Telefonlardaki vericileri korozyondan korumak için kaplama ve

Tv ve Videolarda devrelerdeki ince altın lifler sayılabilir.
Lazer ve Optik

Astronomi, altın kızıl ötesi ışıkları ve yüksek yansıtma özelliğinden dolayı teleskopların
ikincil ayna kapaklarında kullanılır.

Fotokopi cihazlarında kullanılır. Bu aygıtlar altın kaplama aynalar vasıtasıyla ısı yansıması
sağlayarak görüntülerin oluşmasını sağlamaktadır.

Altın yüzey ile fotoğraf Cd lerinde kullanılır.Uydular, elektronik devre ve yansıtıcı altın
yapraklarda kullanılır.

Güvenlik sistemleri, bu sistemler gece görüş için kızılötesi ve uzun vadeli güvenirlik
gerektirmektedir. Güvenlik kameralarında altın yansıtıcı özellikleri için kullanım
göstermektedir.
Tıp ve Sağlık
Modern tıpta altının değerliliği toksik olmaması ve biyolojik açıdan iyi huyluluğuna
dayanmaktadır.

Diş hekimliği alanında altın alaşımlar biçiminde kullanılmaktadır.

Göz cerrahisinde, gözleri serbestçe kapatma bozukluğu olan Lagopthalmos için kullanılır.
Altın göz kapaklarının içine kapatmak için implante olunur.

Lazerde kullanılır.Yeni altın lazer uygulaması büyük difisyon uygulaması göstererek
oluşan büyük akım ve dalga boyu sadece kanserli hücrelere nüfuz eder ve sağlıklılara zarar
vermez.
10
NİHAİ ÇED RAPORU

Romatoid artrit tedavisinde kullanılır Altın bu tedavide 20’lerden beri kullanım görmekte
olup 60’larda standart tedavi olarak benimsenmiştir. Artrit vakfına göre, altın eklem ağrısı
ve şişliğe etki etmektedir.

Termometrede kullanılır. Altın içeren termometre geliştirilmiştir, bu termometreler iki
saniye dış kulakta tutularak insan vücut sıcaklığını okur. Müdahale gerektirmeyen bu
metod baygın hastalar ve bebekler için çok değerlidir.

Altının DNA ile birleşimi küçük mikroskopik yapılar meydana getirmiştir. Bu gelişim
biyokimya, genetik ve tıp alanında bir dizi teşhis ve tedavi alanında araştırma yapmaya
izin vermektedir.
Sanayide altının diğer kullanım alanları ve havacılık:

Uçak motorları,

Uçak pencereleri,

Hava kirliliği azaltma araştırmaları,

Oto boya kurutma firmaları,

Motor sistemleri ve

Yangından sığınma donanımları.
Bakır Kullanımı
Yapılan araştırmalar sonucunda üretilen bakırın %48’i binalarda (bina elektriği, borulama,
çatı uygulamaları), %17’si elektrik hatlarında, %16’sı genel mühendislik uygulamalarında, %8’i
aydınlatma sistemlerinde, %7’si ulaştırma ve %4’ü diğer alanlarda kullanılmaktadır (Şekil.7).
Diğer Alanlar
Ulaştırma
Aydınlatma Sistemleri
Genel Mühendislik Uygulamaları
Elektirik Hatları
Binalarda
4%
7%
8%
48%
16%
17%
Şekil. 7 Bakırın Kullanım Alanları
11
NİHAİ ÇED RAPORU
Elektrik
Binaların elektrik donanımları, bakırın yoğun kullanılma alanlarından. Çünkü bakır iyi bir
elektrik iletkeni olmasının yanı sıra, korozyona dirençli ve kolaylıkla bükülebilir. Verimli elektrik
motorlarının en önemli bileşeni olan bakır, çevre politikalarıyla birlikte elektrik enerjili
taşımacılıkta bakıra olan talebi arttıracaktır.
Elektronik ve Haberleşme
Bakır, son zamanlara dek haberleşme altyapısının en önemli bileşenidir. Ama fiber optik
kabloların gelişmesi ile birlikte bakır kabloları okyanus tabanlarından kaldırdı. Zira okyanus
tabanında fiber optik kablolardan akan veriler son kullanıcıya bakır kablolarla ulaşıyor.
İnşaat
Bakır batıda çatıların ana malzemesi olarak yüzyıllarca kullanılmıştır. Havayla temas eden
yüzey üzerinde bir süre sonra bakır karbonat adlı bir kimyasal bileşik oluşmaktadır. Bu şekilde
hem malzemeyi korozyondan yüzyıllarca korumakta hem de kendine özgü görünüme neden
olmaktadır. Boru tesisatlarında tercih edilme nedeni erimemesi, yanmaması, yangında zehirli
gazlar çıkarmamasıdır.
Taşımacılık
Gemi gövdelerinin yapımında da bakır alaşımları tercih edilmektedir. Zira dış gövdelerde
tekne sahiplerinin korkulu rüyası olan biyolojik birikintileri azaltmaktadır. Arabaların elektrik
sistemlerinde, ısı iletkenliği nedeniyle radyatör gövdelerinde, rulmanlarda bakır kullanılmaktadır.
Endüstriyel Makine ve Ekipmanlar
Dayanıklılık, kolay işlenebilirlik ve toleranslı veya hassas çalışma koşullarında esnek
kullanım özellikleri bakırı makine parçalarının önemli bileşenlerinden biri yapmaktadır. Korozyon
direnci, bakır ve pirinç, bronz ve bakır-nikel gibi alaşımları denizciliğin vazgeçilmez girdilerinden
biri yapmaktadır.
Deniz araçları, depolar, deniz suyuna maruz kalan borular, pervaneler, petrol platformları,
deniz kıyılarında kurulmuş santrallerde korozyon direnci nedeniyle bakıra sürekli ihtiyaç
duyulmaktadır.
Bunlardan başka metal paralardan ev dekorasyon ürünlerine tüketicileri ilgilendiren pek
çok alanda da bu metali görmek mümkündür.
Projenin Önem ve Gereklilikleri
Doğal kaynakların insan ve toplum yaşamındaki önemi bilinmektedir. Yaşamı fonksiyonel
hale getiren araç ve gereçlerin % 99’u doğal kaynaklardan, özellikle de madenlerden
sağlanmaktadır. Toplumların refah ve gelişmişlik düzeyleri ile madencilik faaliyetleri arasında
çok yakın bir ilişki bulunmaktadır.
Günümüzde gelişmişliğin göstergeleri olarak nitelendirilen demir-çelik, enerji ve tarım
ürünleri üretimindeki devamlılık büyük ölçüde madencilik ürünleri ile sağlanmaktadır. DemirÇelik’in hammaddeleri, demir cevheri ve kömür, enerji hammaddelerinin % 75-80’i maden
ürünleri olan, kömür, petrol, doğalgaz gibi fosil yakıtlar ve uranyum’dur. Tarımın ana girdisi olan
12
NİHAİ ÇED RAPORU
gübre üretiminde kullanılan hammaddelerin % 90’ı madencilik faaliyetleri sonucunda elde
edilmektedir. Ayrıca tüm sanayi dallarının ürünlerinde veya kullandıkları araç ve gereçte,
doğrudan veya dolaylı olarak maden ürünlerine ihtiyaç vardır. Seramik, metalurji, cam refrakter
sanayileri ve inşaat sektörü başta olmak üzere; dolgu maddeleri, doğal boyalar, süzücüler,
aşındırıcılar, değerli taşlar, sondaj çamurları, gübre, elektronik ve kimya endüstrilerinin en önemli
girdisi madenlerdir.
Proje ile direkt olarak ilgili pek çok durum, bölgede sosyo-ekonomik faydalar sağlarken bu
değişimi, istihdam olanakları, eğitim olanağı ve bilinçlenme, altyapı gelişimi halinde
değerlendirmek mümkün olabilir.
İstihdam Olanakları
Koza-İpek Holding’in bir kuruluşu olan Konaklı Metal Madencilik şirketinin istihdam
politikası yöreyi kalkındırma önceliğiyle belirlenmiştir. Yeni personel alımlarında maden sahası
yakınındaki köylerden başlayan bir süreç yürütülmektedir. Buna göre ihtiyaç duyulan personelin
özellikleri belirlendikten sonra öncelikle madene sınır komşuluğu olan köylerden daha sonra ise
diğer civar köylerden ve ilçelerden adaylar değerlendirilmektedir. Ayrıca, proje sahasının
bulunduğu yörenin yerel yönetimlerine kaynak girdisi sağlanmış olunacaktır. Proje kapsamında
çalışacak teknisyen ve makine operatörleri gibi personel ve işçiler bölgeden temin edilmeye özen
gösterileceğinden; bölgede bir istihdam imkanı sağlanarak nüfusun bir kısmı yerinde tutulmuş
olacaktır. Çalışanların en az %85’inin yakın çevreden istihdam edileceği ve bir ailenin ortalama 5
kişiden oluşacağı düşünülürse doğrudan 1500 kişi ve dolaylı olarak çok daha fazla insan geçimini
madenden kazanmış olacaktır. Proje kapsamında toplam 69 personel istihdam edilecektir.
İşçilerin Eğitim Olanakları
Yerel ve bölgesel halkın proje süresince doğrudan veya dolaylı iş imkanlarından
faydalanabilmelerini sağlamak amacıyla işe başlama öncesi eğitim programları ile çalışanların
gelişimini sağlayacak, eğitim stratejilerinin bulunduğu eğitim programları düzenlenecek veya
uygulamaya geçirilecektir.
Proje, yöreye doğrudan katkılarının yanı sıra bölgede eğitim, sağlık ve sosyal alt yapının
gelişmesine de katkıda bulunacaktır.
Altyapı Olanakları
Proje kapsamında gerçekleştirilecek ilave altyapı yatırımları (yol, su hattı vb.) madencilik
faaliyetlerinin sona ermesinden sonra da kullanılabilecektir.
13
NİHAİ ÇED RAPORU
BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU:
Proje yer seçimi ( İlgili Valilik ve Belediye tarafından doğruluğu onanmış olan yerin,
Onanlı Çevre Düzeni Planı veya İmar Planı sınırları içinde ise bu alan üzerinde, değil ise
mevcut arazi kullanım haritası üzerinde koordinatları ile birlikte gösterimi)
Genel Konum
Konaklı Metal Mad. San. ve Tic. A.Ş.(Konaklı) tarafından yapılması planlanan AltınBakır Madeni Açık Ocak İşletmeciliği Projesi, Giresun İli, Alucra İlçesi sınırlarında yer
almaktadır. Proje alanı, Giresun ilinin kuş uçuşu yaklaşık 48 km güneydoğusunda, Yağlıdere ilçe
merkezinin 36 km güneyinde, Alucra İlçe merkezinin ise 25 km kuzeybatısında yer almaktadır.
Alucra İlçesi, Giresun İl’inin güneyinde, Giresun Dağları'nın Kelkit Havzası'na yöneldiği
yörededir. Doğuda Gümüşhane, güneyde Erzincan illeri ile komşudur. Giresun İl’ine uzaklığı 131
km’dir. Denizden 1.430 m. yükseklikte bir yayla kasabasıdır. Alucra İlçesi, doğuda Gümüşhane,
Güneyde Erzincan illerinin yanında, güneyde Çamoluk, batıda Şebinkarahisar, kuzeyde Yağlıdere
ve Espiye ilçeleri ile sınırlıdır.
Yağlıdere İlçesi Doğu Karadeniz bölümünde, Giresun ili sınırları içerisinde doğan ve
aynı il sınırları içerisinde denize dökülen, Yağlıdere Çayı kenarında kurulmuştur. İlçe merkezi
sahile 14 km., İl merkezine ise 47 km. uzaklıkta olup, yüzölçümü yaklaşık 350 km metrekaredir.
İlçe merkezi rakımı 50 m.’dir. Kuzeyinde ve doğusunda Espiye; güneyinde Alucra ve
Şebinkarahisar; batısında Keşap ve Dereli ilçeleri ile çevrelenmiştir.
Proje sahası ortalama 2.257 m rakıma sahip olup, Proje alanına Giresun-Şebinkarahisar
karayolu ile ulaşılabilmektedir.
Proje alanı G41-d3 numaralı 1/25.000 ölçekli topoğrafik haritada, 53962 işletme ruhsat
numaralı sahanın sınırları içerisinde yer almaktadır. Proje alanını gösterir topoğrafik harita
Şekil.8’de sunulmaktadır.
Üretim, yapılması planlanan 54 hektarlık proje alanı orman ve mera alanlarından
meydana gelmektedir. Proje alanına ait mescere haritasına göre 54 ha’lik proje alanının 4 hektarı
orman sayılan alanda geriye kalan 50 hektarlık kısmı ise orman sayılmayan alanlardan meydana
gelmektedir. Giresun Orman Bölge Müdürlüğü tarafından verilen ÇED İnceleme Değerlendirme
Formunda (Bkz.Ek-2) görüldüğü üzere proje alanı içerisinde yer alan mescere tipleri, Bozuk
sarıçam (Bçs), Çsd1(Sarıçam d çağında 1 kapalı), Çsd/bc31(Sarıçam d çağında/ b çağ sınıfı hakim
31 yaşında), OT(Ağaçsız orman toprağı) olarak görülmektedir. Faaliyetlere başlamadan önce
ormanlık alanlar ile ilgili olarak 6831 sayılı Orman Kanunu’na göre gerekli izinler alınacaktır.
Ormanlık alanlar dışında kalan mera alanı ile ilgili olarak 4342 sayılı Mera Kanunu’na göre mera
vasfı değişikliği yapılarak Giresun Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü’nden gerekli izinler
alınacaktır. Giresun İl Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü’nün kurum görüşü EK-2’de verilmiştir.
Ordu-Trabzon-Rize-Giresun-Artvin Planlama Bölgesi, 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni
Planında proje alanı orman ve mera alanı olarak gösterilmektedir. 24.06.2011 tarihinde onaylanan
Ordu-Trabzon-Rize-Giresun-Artvin Planlama Bölgesi, 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı
Şekil.10’da, onaylı G-41 plan paftası, lejantı ve plan notları Ek-4 ‘de verilmektedir.
14
NİHAİ ÇED RAPORU
Proje alanının içinde bulunduğu 53962 no.lu işletme ruhsat alanının koordinatları ve
ÇED sınır koordinatları sırasıyla aşağıdaki Tablo.3 ve Tablo.4‘de sunulmuştur. Ünitelere ait
koordinatlar ise Ek-3’de verilmiştir.
Tablo. 3 Ruhsat Alanı Koordinatları
Koordinat Sırası
Datum
Türü
D.O.M.
Zon
Ölçek Faktörü
1
2
3
4
5
6
7
8
9
: Sağa, Yukarı
: ED-50
: UTM
:39
:36
: 6 derecelik
Y
471000
472243
472015
472520
473220
474221
476000
476000
471000
Koor. Sırası: Enlem, Boylam
Datum
: WGS-84
Türü
: COĞRAFİ
D.O.M.
: -Zon
: -Ölçek Fak. : ----------X
4489000
4489000
4488890
4486650
4487070
4489000
4489000
4485000
4485000
38.657320
38.672000
38.669312
38.675373
38.683620
38.695360
38.716370
38.716522
38.657503
40.549605
40.549647
40.548649
40.528486
40.532293
40.549711
40.549765
40.513730
40.513570
Tablo. 4 ÇED Alanı Koordinatları
Koordinat Sırası : Sağa, Yukarı
Datum
: ED-50
Türü
: UTM
D.O.M.
:39
Zon
:36
Ölçek Faktörü : 6 derecelik
Y
471016
1
471303
2
471722
3
471785
4
472165
5
472273
6
472077
7
471695
8
471590
9
471015
10
Koor. Sırası: Enlem, Boylam
Datum
: WGS-84
Türü
: COĞRAFİ
D.O.M.
: -Zon
: -Ölçek Fak. : ----------X
4486937
4486853
4487054
4487435
4487360
4486824
4486655
4486724
4486550
4486720
38.657534
38.660935
38.665863
38.666593
38.671084
38.672379
38.670075
38.665631
38.665559
38.657535
40.531085
40.530343
40.532165
40.535604
40.534941
40.530114
40.528580
40.529196
40.527560
40.529134
15
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 8 Ruhsat Alanını Gösterir Topoğrafik Harita
16
NİHAİ ÇED RAPORU
Giresun İli, Alucra İlçesi, Tohumluk Köyü sınırlarında yapılması planlanan Altın-Bakır
Madeni Açık Ocak projesine konu alan 54 ha dır. Kadastro paftalarına dayanılarak hazırlanan
arazi mülkiyet dağılım Tablo.5’de, arazi mülkiyet haritası Şekil.9’ da verilmiştir. Faaliyete
başlamadan önce ormanlık alanlar ile ilgili olarak 6831 sayılı Orman Kanunu’na göre Giresun
Orman Bölge Müdürlüğü’nden gerekli izinler alınacaktır.
Tablo. 5 Proje Alanı Mülkiyet Durumu
Alan
2
Orman Alanı
Mera Alanı
Toplam
(m )
40.000
500.000
540.000
(ha)
4
50
54
Dağılım
Yüzde(%)
7
93
100
Şekil. 9 Proje Sahası Arazi Mülkiyet Durumu
17
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 10 Çevre Düzeni Planı
18
NİHAİ ÇED RAPORU
Proje Alanı ve Yakın Çevresinin Tanımı
Proje alanının yaklaşık 640 m güneyinde Tohumluk Köyüne bağlı Çiflice Obasıdır.
Proje alanının 670 m kuzeydoğusunda Ayıcıyurdu Obası, 1250 m kuzeybatısında Kırık Yaylası,
2140 m güneybatısında Taflantepe Obası, 2420 m güneydoğusunda Tohumluk köyü, 3440 m
kuzeybatısında Güllüce Köyü, 5000 m batısında Çakrak Köyü bulunmaktadır. Proje alanını ve
çevresini gösterir Vaziyet Planı Şekil.12’de, çalışma alanına ait görüntüler de Şekil.11’de
sunulmuştur.
Proje için belirlenen alanın bir kısmı mera arazisi bir kısmı ise orman arazisi vasfında
olup, herhangi bir tarım faaliyeti gerçekleştirilmemektedir. Ancak yaylarda yaşayanlar bölgede
kaldıkları dönemlerde kendi sebze ve meyvesini yetiştirmektedirler. Proje alanı ve çevresinde
yer alan orman alanlarındaki mevcut ağaç tipleri Bozuk sarıçam, Sarıçam, Ağaçsız orman
toprağıdır.
Proje alanı batısında 950 metre mesafede Kilise Deresi, kuzeyinden ve güneyinden geçen
dereler ile bu derelerin yan kolu olan mevsimsel akışlı dereler bulunmaktadır. ÇED izin alanının
kuzeyinde kalan irili ufaklı dereler birleşerek Yarorman Deresini, batısında kalan Kilise deresi
ve güneyinde bulunan dereler ise Tohumluk Deresini oluşturmaktadır. Proje kapsamında yer
alan açık ocak Kızılyar Tepesi’nin (2.300 mDSY) doğu yamacına konumlandırılmıştır.
AYICIYURDU OBASI
PROJE ALANI
ÇİTLİCE OBASI
AÇIK OCAK
Şekil. 11 Çalışma Alanına ait Görüntüler
19
S: 53962 ALTIN-BAKIR MADENİ PROJESİ
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 12 Vaziyet Planı
20
NİHAİ ÇED RAPORU
BÖLÜM III: PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI
III.1. Projenin Zamanlama Tablosu
Sahada tespit edilen rezervin ekonomik potansiyeline yönelik ön değerlendirme yapılmış
ve ön fizibilite çalışmaları yürütülmüştür. Fizibilite çalışmalarına paralel biçimde cevherleşme
yönü, derinliği ve bileşimine yönelik sondajlar yapılmış ve işletilmeye uygun altın bakır rezervi
tespit edilmiştir. Bu çalışmalarla beraber bölgenin çevresel özelliklerinin tespiti ve ÇED Raporuna
kaynak oluşturması amacıyla çevresel veri toplama çalışmaları yürütülmüştür. Bahse konu
çalışmaların yer aldığı ve bu aşamadan sonra devam edecek çalışmaları da kapsayan zamanlama
tablosu Tablo.6’ da sunulmuştur.
Tablo. 6 Proje Zamanlama Tablosu
2012
YILLAR
AYLAR
3
6
9
2013
12
3
6
9
2014
12
3
6
9
2015
12
3
6
2016
9
12
3
İŞ TANIMI
Çevresel veri
toplama çalışmaları
ÇED sürecinin
tamamlanması
Diğer izin
süreçlerinin
tamamlanması
Sahanın hazırlanması
Bitkisel toprağın
sıyrılması ve
depolanması
Altyapı hazırlıkları
Sahanın çit ile
çevrilmesi
Ulaşım yolları
İşletme sahalarında
ofislerin tesisi
Açık ocak işletmesi
Açık Ocak
Cevher nakliyesi
Kapatma çalışmaları
Kapatma ve doğaya
yeniden kazandırma
çalışmaları
İzleme ve kontrol
çalışmaları
21
6
NİHAİ ÇED RAPORU
III.2. Projenin Fayda-Maliyet Analizi
53962 işletme ruhsat numaralı sahada yapılacak üretimin amacı Konaklı için pozitif girdi
sağlamakla birlikte yerel ve ulusal ekonomiye büyük oranda katkıda bulunmaktır. Proje
kapsamında yaklaşık 1 milyon ton cevher çıkartılacaktır. Bu proje sayesinde açık ocak
madeninden 1.1 ton altın, 4.360 ton bakır konsantresi üretimine olanak verecek cevher üretimi
yapılması planlanmaktadır. Çıkarılacak olan cevher Koza Altın İşletmeleri’ne ait Gümüşhane
Mastra Tesislerinde işlenecektir.
Üretimi gerçekleştirilecek altından elde edilebilecek gelir miktarı altın ve bakır fiyatlarına
bağlı olarak hesaplanmıştır. Altının Amerikan Doları (ABD Doları veya $ olarak kısaltılmaktadır)
cinsinden fiyatı ise çeşitli faktörlere bağlı olarak değişmektedir. Genel olarak, altın fiyatını
etkileyen başlıca hususların Amerikan dolarının Euro ve Japon Yeni’ne göre göreceli gücü, altın
ve gümüş piyasasındaki fiziksel arz ve talep, sermaye piyasalarında altın bazlı finansal araçlar için
arz ve talep ve dünyadaki politik denge ve belirsizlikler olduğu konusunda görüş birliği vardır. Bu
faktörler arasındaki karmaşık ilişkiler altın fiyatındaki uzun vadeli değişiklikleri belirlemektedir.
Diğer taraftan, bu faktörlerden herhangi birindeki önemli bir değişiklik, altın fiyatını kısa vadede
arttırabilmekte ya da azaltabilmektedir.
Bu tahminlerde, maliyetler proje ömrü boyunca sabit ABD Doları ve altın fiyatı üzerinden
hesaplanmış ve enflasyon ya da döviz kurlarındaki değişiklikler göz önüne alınmamıştır. Altın ve
gümüş fiyatları 2008-2011 yıllarındaki 3 yıllık hareketli altın fiyatları ortalama değerleri ile
uyumlu olacak şekilde altın için 1.250 alınmıştır.
Maden kurulumu, açık ocak ocaklarının inşasını içeren maden giderleri, idari giderler, tesis
giderleri ile cevherin başka bir tesiste işlenmesine ait rafineri giderlerinin dâhil olduğu maliyetler
toplamı 53.5 milyon $ olarak tahmin edilmektedir. Maliyet kalemleri içerisinde yer alacak olan
çevresel giderler için yaklaşık 0,5 milyon $ harcama yapılması beklenmektedir. Proje toplam
bedeli 54 milyon $ dır.
Altın üretiminin yanında proje maliyetleri de dikkate alınarak, projenin yaklaşık cirosunun
80 milyon $ olacağı tahmin edilmektedir. 2.5 yıllık maden ömrü boyunca üretimi planlanan
cevher içerisindeki altın ve gümüş miktarının ekonomik değeri göz önüne alındığında proje
maliyetleri düşüldükten sonra proje gelirinin 26 milyon $ olması ve vergi ve yasal
yükümlülüklerden sonra net kazancın yaklaşık olarak 21 milyon $ olması beklenmektedir.
Tablo.7’de görüldüğü gibi Türkiye Cumhuriyeti ekonomisine katkısının devlet hakkı ve
vergiler göz önüne alınarak toplam 5.7 milyon $ civarında olması beklenmektedir. Bunun yanında
proje kapsamında malzeme, ekipman ve işgücü temini amacıyla mümkün olduğunca yerli
kaynakların kullanımı sağlanacaktır. Böylece yatırım ve işletme maliyeti olarak belirtilen
kalemlerin %100’e yakın bir kısmının yerli ekonomiye dönmesi beklenmektedir.
22
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 7 Nakit Akış Özeti
ÜRETİM
Cevher
Toplam Üretim
Yüksek Tenör (ton)
Au (gr/ton)
Au ons
Pasa (m3)
TOPLAM MALİYETLER
Madencilik Giderleri ($)
Kırma- öğütme giderleri ($)
İdari Giderler ($)
Çevre
Altın Eldesi ($)
Maden Hakkı ($)
Giderler Toplamı ($)
Proje Yatırım Bedeli ($)
Kurumlar Vergisi ($)
TOPLAM NAKİT AKIŞI 1
1,039,000
1,13
37,845
953,621 m3
Cu
Cu Kazanım
Au Kazanım (ons)
Au Kazanım
Au Fiyatı ($)
Nakit Akışı ($)
1 ABD Doları = 1.81 TL
%0,25
0,5
35,574
0,94
6.500.000
27.000.000
16.600.000
470,000
122,000
807,000
54.000.000
2.500.000
5.300.000
1250
21.000.000
Projenin toplam yatırım bedeli yaklaşık 2.5 milyon $ dır. Proje kapsamında mal ve hizmet
alımları, devlet hakkı, işçilik ve sigorta giderleri, vergi ve diğer giderler olarak çeşitli maliyet
unsurları bulunmaktadır. Bu unsurlar içerisinde yöreden alınan mal ve hizmetler ile yöre
ekonomisine katkı yapılacaktır. Diğer taraftan, proje kapsamında çalıştırılmakta olan personelin
büyük bir bölümü yakın yerleşimlerden karşılanacak olması yine yöreye gelir girdisi
sağlayacaktır. Proje kapsamında ödenmekte olan devlet hakkı ve vergiler yoluyla da ülke
ekonomisine bir kaynak oluşturulacaktır. III.3. Diğer hususlar
Bu başlık altında verilecek başka bir husus bulunmamaktadır.
BÖLÜM IV: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN VE PROJE ETKİ ALANININ ÇEVRESEL
ÖZELLİKLERİ:
IV.1.
Fiziksel ve Biyolojik çevrenin özellikleri ve doğal kaynakların kullanımı
IV.1.1.Meteorolojik ve iklimsel özellikler
Giresun’un yer aldığı Doğu Karadeniz Bölgesi, ülkenin en çok yağış alan bölgesidir. İlin
büyük bölümünü kaplayan Karadeniz’e bakan kısmı ılık ve yağışlı iklim özellikleri gösterirken;
Kelkit Havzasına giren bölümü kara iklimi özellikleri göstermektedir. Kuzey kısmında yazlar
serin, kışlar ılık geçer, yağış dört mevsime dağılmaktadır. Yıllık yağış ortalaması 1300 mm’yi
aşmakta olup, yükseklere bol kar düşmektedir. Giresun Dağları’nın güneyi ise Orta Anadolu iklim
karakterini gösterir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlıdır.
Alucra yöresinin iklimi, Karadeniz ikliminin aksine kışları soğuk ve kar yağışlı, yazları
sıcak ve kuraktır. Karların erimesi Nisan ayının ortalarına kadar sarkıp, bahar yağışları da Haziran
ayına kadar uzamaktadır. İlkbaharda karların erimesi ve yağmurların başlamasına paralel olarak
akarsuların debisi artış gösterir.
23
NİHAİ ÇED RAPORU
Proje alanı yakın çevresinde 4 adet meteoroloji istasyonu bulunmaktadır. Bunlar Giresun,
Şebinkarahisar, Gümüşhane ve Akçaabat istasyonlarıdır. Meteoroloji istasyonlarının yerlerini
gösterir harita Şekil.14’de özellikleri ise Tablo.8’de verilmiştir.
Tablo. 8 Meteoroloji İstasyon Bilgileri
İstasyon
İstasyon Adı
ÇED Alanına Mesafesi
Topoğrafik Yükseklik
Koordinatlar
Giresun
OMGİ-SinoptikGünlük Klima
92 km
140
X
Y
447784
4529030
Şebinkarahisar
OMGİ
60 km
1300
X
449842
Y
4459079
Gümüşhane
OMGİ-SinoptikGünlük Klima
119 km
1200
X
Y
539003
4478994
Akçaabat
OMGİ
166 km
160
X
545396
Y
4542307
Giresun Merkez, Kümbet ve Şebinkarahisar’da bulunan aktif olarak çalışan 3 otomatik
gözlem istasyonuna 246 OMGİ projesi içerisinde; Alucra, Çamoluk, Çanakçı, Doğankent
,Tirebolu İlçeleri ile ve Yavuzkemal Beldesine kurulumları tamamlanan 6 yeni istasyon daha
kurulmuş olup Giresun İli’nde yer alan gözlem istasyon yerleri Şekil.13’de verilmiştir.
Otomatik meteoroloji gözlem istasyonları (OMGİ), meteorolojik parametrelerdeki
değişimlere duyarlı ve bu değişimlerin miktarını ölçen sensörlerden oluşurken, istasyonlar
gözlemlere bir standart getirir, parametrelerin gündüz ve gece sürekli ölçülebilir, daha fazla
doğruluk, daha fazla güvenirlik, meteorolojik verilerin görüntülenmesi, veri arşivine yerel ve
uzaktan erişme ve çevre şartlarından etkilenmemeyi sağlar.
Proje kapsamında meteorolojik özellikler irdelenirken proje alanını daha çok temsil
edeceği düşünülen Gümüşhane Meteoroloji İstasyonu’na ait 1970–2012 (42 yıllık) arası veriler
kullanılmıştır (Bkz. Ek-7).
Şekil. 13 Giresun İli Gözlem İstasyon Yerleri
24
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 14 Proje Alanı Yakınlarında Yer Alan Meteoroloji İstasyonlarını Gösterir Harita
25
NİHAİ ÇED RAPORU
Bölgesel ve Proje Alanı Meteorolojik ve İklimsel Özellikler
Bölgenin Basınç Dağılımı
Gümüşhane Meteoroloji İstasyonu 1970-2012 yılları verilerine göre ortalama basınç
değeri 880 hPa’dır. Bugüne kadar gözlemlenen en yüksek basınç 897.1 hPa değeri ile Ocak
ayında, en düşük basınç değeri ise 858.3 hPa olup Şubat ayında gözlemlenmiştir.
Tablo. 9. Basınç Değerleri (hPa) (1970-2012)
Ortala
ma
Basınç
(hPa)
En
Yükse
k
Basınç
(hPa)
En
Düşük
Basınç
(hPa)
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Hazira
n
Temm
uz
Ağust
os
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
YILLIK
880.9
879.6
879.1
878.2
879.3
878.9
878.2
878.7
880.8
882.7
882.6
881.7
880
897.1
894.7
894.1
889.9
890.0
887.2
887.5
888.5
888.8
892.1
892.3
894.8
897.1
861.8
858.3
863.5
862.8
868.1
868.3
870.5
869.8
872.5
872.9
867.7
863.3
858.3
8
9
10
910
900
890
880
870
860
850
840
830
1
2
3
4
5
Ortalama Basınç
6
7
En Yüksek Basınç
11
12
En Düşük Basınç
Şekil. 15. Basınç Değerleri (hPa) (1970-2012)
26
NİHAİ ÇED RAPORU
Bölgenin Sıcaklık Dağılımı
Gümüşhane Meteoroloji İstasyonu 1970-2012 yılları verilerine göre yıllık ortalama hava
sıcaklığı 5.6 °C’dir. Gözlemlenmiş en yüksek sıcaklık 41 °C ile Temmuz, en düşük sıcaklık ise
-25.7 °C ile Şubat ayında gerçekleşmiştir.
Tablo.10‘da bölgeye ait ortalama sıcaklık değerleri verilmiş olup, 2012 yılına kadar
olan rasatlarda; yıllık en yüksek sıcaklık ortalaması 16.1 °C, en düşük sıcaklık ortalaması ise
4.1 °C olarak kaydedilmiştir.
Tablo. 10. Ortalama Sıcaklık Değerleri (1970-2012)
Ortalama
Sıcaklık (ºC)
En Yüksek
Sıcaklıkların
Ortalaması(ºC)
En Düşük
Sıcaklıkların
Ortalaması(ºC)
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
YILLIK
-4.7
-4.3
0.3
5.4
9.7
13.2
15.9
15.1
11
6.8
1.5
-2.2
5.6
2.6
4.7
9.5
16
20.8
24.7
28.2
28.5
25.2
18.8
10.2
4.5
16.1
-6.0
-5.4
-1.5
3.7
7.4
10.6
13,.7
13.5
9.9
5.9
0.6
-3.4
4.1
Tablo. 11. En Düşük ve En Yüksek Sıcaklık Değerleri (1970-2012)
En Düşük
Sıcaklık(ºC)
En Yüksek
Sıcaklık(ºC)
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Yıllık
-23.6
-25.7
22.6
-11
-2.8
1.8
4.5
4.9
-1
-4.8
-15
-21
-25.7
14.8
18
24
29
32
36.2
41
40
37
32
22.1
19.2
41
35
30
25
20
15
10
5
0
‐5
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
‐10
Ortalama Sıcaklık
En Yüksek Sıcaklık Ortalaması
En Düşük Sıcaklık Ortalaması
Şekil. 16 Ortalama Sıcaklık Değerleri (1970-2012)
27
NİHAİ ÇED RAPORU
50
40
30
20
10
0
‐10
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
‐20
‐30
En Düşük Sıcaklık
En Yüksek Sıcaklık
Şekil. 17.En yüksek ve en düşük sıcaklık değerleri
Bölgenin Nem Dağılımı
Gümüşhane Meteoroloji İstasyonu 1970-2012 yılları verilerine göre; yıllık bağıl nem
ortalaması %64.3, nem ortalamasının en yüksek olduğu ay 69.8 değerle Aralık ayı, en düşük
olduğu ay ise % 3’lik değerle Temmuz ayıdır. Ortalama ve en az nem değerleri Tablo.12’de
verilmektedir.
Tablo. 12. Ortalama ve Nem Değerleri (1970-2012)
Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs
Ortalama
68.6
65.9
63.8 61.9
62.9
Nem (%)
En az
16
15
14
8
9
Nem (%)
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
YILLIK
62
60.8
61.1
60.8
65
68.8
69.8
64.3
6
3
5
6
5
14
14
3
72
70
68
66
64
62
60
58
56
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Ortalama Nem
Şekil.18. Ortalama Nem Değerleri
28
NİHAİ ÇED RAPORU
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
En Düşük Nem
Şekil. 19 En Düşük Nem Değerleri
Bölgenin Yağış Dağılımı
Gümüşhane Meteoroloji İstasyonu 1970-2012 yılları verilerine göre yıllık ortalama
463.3 mm toplam yağış gözlenmektedir. Bölgedeki ortalama aylık en büyük yağış miktarı ise
68.6 mm ile Mayıs ayında gerçekleşmiştir. Bugüne kadar en büyük günlük yağış miktarının
gözlemlendiği ay ise 51.7 mm ile Haziran ayıdır. Toplam yağış değerleri ve günlük en yüksek
yağış miktarları Tablo.13’de gösterilmektedir.
Tablo. 13. Yağış Değerleri (1970-2012)
Ocak Şubat Mart Nisan
Toplam
Yağış
34.1
33.4
41.1 62.4
Ortalaması
(mm)
Günlük En
Yüksek
Yağış
29.8
36
35.4 45.2
Değeri
(mm)
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
YILLIK
68.6
46.1
12.3
13.6
21.1
46.6
44.1
39.9
463.3
40.5
51.7
26.6
25.7
23.2
49.1
47.4
31.9
51.7
80
70
60
50
40
30
20
10
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Toplam Yağış Ortalaması
Şekil. 20. Toplam Yağış Ortalaması
29
NİHAİ ÇED RAPORU
Bölgenin Buharlaşma Durumu
Gümüşhane Meteoroloji İstasyonu 1970-2012 yılları arasındaki verilerde Ortalama Açık
Yüzey Buharlaşması ve En Yüksek Açık Yüzey Buharlaşma verileri Tablo.14’de verilmiştir.
Tablo. 14 Ortalama Açık Yüzey Buharlaşması
Ortalama Açık
Yüzey
35.6
Buharlaşması(mm)
En Yüksek Açık
yüzey
11
Buharlaşması(mm)
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
YILLIK
130.1
171.1
235.3
229.8
156.5
91.7
8.3
-
1058.4
13
15.9
18
18
11.2
12.4
7.5
-
18
250
200
150
100
50
0
1
2
3
4
Ortalama Açık Yüzey Buharlaşması
5
6
7
8
En Yüksek Açık Yüzey Buharlaşması
Şekil.21 Ortalama ve En Yüksek Açık Yüzey Buharlaşması (1970-2012)
Sayılı Günler Dağılımı (Sisli, Kar Yağışlı, Karla Örtülü, En Yüksek Kar Örtüsü
Kalınlığı, Dolulu Günler, Kırağılı Günler, Orajlı Günler Sayısı)
Gümüşhane Meteoroloji İstasyonu 1970-2012 yılları verilerine göre yıllık ortalama kar
yağışlı günler sayısı yıllık 43.9 gün olarak tespit edilmiştir. En fazla karlı günler ve kar örtülü
günlere Ocak ayında rastlanılmaktadır. Bu rasat süresince en yüksek kar örtüsü kalınlığı Ocak
ayında 80 cm olarak ölçülmüştür. Dolulu gün sayısı 1.2, kırağılı gün sayısı 28.6 ve orajlı gün
sayısı 27.6 olarak belirlenmiştir. Sayılı günler dağılımı Tablo.15 ve Tablo.16’da
gösterilmektedir.
30
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 15. Sayılı Günler Sayısı-1
Sisli
Günler
Sayısı
Ortalaması
Kar
Yağışlı
Günler
Sayısı
Kar Örtülü
Günler
Sayısı
En Yüksek
Kar
Kalınlığı
(cm)
Haziran
0
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Yıllık
0
0.1
0.1
0.1
0.6
0
0.1
0
0.1
0.1
10.7
9.8
7.8
2.3
0.2
0
0.4
4.1
8.6
43.9
21
20
7.7
0,6
0
0
0.1
3.4
13.8
66.6
80
78
70
10
3
5
12
65
54
80
Tablo. 16. Sayılı Günler Sayısı-2
Ocak Şubat Mart
Dolulu
Günler
Sayısı
Ortalaması
Kırağılı
Günler
Sayısı
Toplam
Orajlı
Günler
Sayısı
Mayıs
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
0.1
0.3
0.5
0.3
0
0
0
0
0
1.9
3
1.6
3.5
2.1
4.1
2.3
0.2
0
0
0.2
2.5
7.7
6.5
3
3
Kasım
Aralık
Yıllık
0
1.2
8.8
5.7
28.6
0.1
0
27.6
100
80
60
40
20
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Sisli Günler Sayısı Ortalaması Kar Yağışlı Günler Sayısı
Kar Örtülü günler Sayısı
En Yüksek Kar Kalınlığı
Şekil. 22. Sayılı Günler Sayısı-1
10
8
6
4
2
0
1
2
3
4
Dolulu Günler Sayısı Ortalaması
5
6
7
Kırağılı Günler Sayısı
8
9
10
11
12
Toplam Orajlı Günler Sayısı
Şekil. 23. Sayılı Günler Sayısı-2
31
NİHAİ ÇED RAPORU
Bölgenin Rüzgar Dağılımı
Gümüşhane Meteoroloji İstasyonu 1970-2012 yılları süresince tespit edilen hâkim
rüzgâr 1.derece W (Batı) yönlü, 2. derece WSW (Batı-Güney-Batı) yönlü, 3. derece ise SW
(Güney-Batı) yönlüdür. Yönlere göre aylık ve yıllık rüzgâr esme sayıları Tablo.17’de rüzgâr
diyagramı ise Şekil.24’de verilmiştir.
Tablo. 17. Yönlere Göre Aylık ve Yıllık Rüzgâr Esme Sayıları
Gümüşhane Rüzgâr Esme Sayıları
Yönler
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Yıllık
N
644
572
846
1122
1209
1398
1626
1544
1183
890
764
647
12445
NNE
601
662
1204
1554
1830
1736
2098
1788
1438
889
589
726
15115
NE
691
692
916
948
1070
946
891
878
899
614
603
640
9788
ENE
728
948
924
1086
1037
741
768
605
750
708
686
828
9809
E
1858
2030
2128
1861
1414
640
439
487
678
1141
1267
1628
15571
ESE
2062
2225
2180
1747
1178
658
303
306
661
1374
1733
1963
16390
SE
2377
2538
2341
1823
1299
743
440
530
934
1707
2243
2484
19459
SSE
2242
2048
2042
1449
1160
860
875
890
1168
1766
2237
2149
18886
S
3087
2416
1915
1661
1557
1495
1225
1296
1498
2151
2621
2674
23596
SSW
2926
2100
2228
1867
2181
1993
1899
1901
2233
2946
3024
3027
28325
SW
2536
1947
2226
1975
2756
2853
2884
3186
2832
2941
2740
2933
31809
WSW
2427
2038
2414
2345
2465
3264
3439
3777
3360
3117
2460
2579
33685
W
2113
2310
2617
2658
2974
4169
5002
4785
3607
2646
2132
2028
37041
WNW
1226
1002
1225
1595
1760
2025
2436
2504
2141
1422
1183
1143
19662
NW
778
689
1021
1327
1454
1739
2079
1883
1483
1123
920
1071
15567
NNW
665
728
1248
1335
1432
1568
1871
1800
1395
1080
684
632
14438
N
40000
NNW
NW
NNE
30000
NE
20000
WNW
ENE
10000
W
E
0
WSW
Yıllık Esme Sayısı
ESE
SW
SE
SSW
SSE
S
Şekil. 24. Yıllık Rüzgâr Diyagramı
Rüzgârların esme sayılarının mevsimlere göre dağılımı ise Tablo.18 ve Şekil.25’de
verilmiştir.
32
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 18 Esme Sayılarının Mevsimlere Göre dağılımı
Yönler/Mevsimler
N
NNE
NE
ENE
E
ESE
SE
SSE
S
SSW
SW
WSW
W
WNW
NW
NNW
Yaz
4568
5622
2715
2114
1566
1267
1713
2625
4016
5793
8923
10480
13956
6965
5701
5239
İlkbahar
3177
4588
2934
3047
5403
5105
5463
4651
5133
6276
6957
7224
8249
4580
3802
4015
Sonbahar
2837
2916
2116
2144
3086
3768
4884
5171
6270
8203
8513
8937
8385
4746
3526
3159
N
N
10000
NNW
8000
NW
6000
WNW
NNW 10000
NNE
NE
NNE
8000
NW
NE
6000
ENE
4000
WNW
ENE
4000
2000
W
Kış
1863
1989
2023
2504
5516
6250
7399
6439
8177
8053
7416
7044
6451
3371
2538
2025
2000
E
0
WSW
W
ESE
SW
WSW
SE
SSW
E
0
ESE
SW
SSE
SE
SSW
S
SSE
Kış
Yaz
S
N
10000
N
…
N
10000
NNW
NNE
NW
NE
5000
WNW
W
W
E
0
WSW
E
0
E…
SE
SE
S…
SSE
S
E…
W…
ESE
SSW
N…
5000
W…
ENE
SW
N…
N…
İlkbahar
S…
S…
S
Sonbahar
Şekil. 25 Rüzgârların Esme Sayılarına Göre Mevsimlik Rüzgâr Diyagramları
33
NİHAİ ÇED RAPORU
Rüzgârların esme sayılarının aylara göre dağılımı Şekil.26’da verilmiştir.
Şekil. 26 Rüzgarların Esme Sayılarına Göre Aylık Rüzgar Diyagramları
34
NİHAİ ÇED RAPORU
Bölgenin Rüzgâr Hızı Dağılımı
Gümüşhane Meteoroloji İstasyonu 1970 – 2012 yılları arası gözlem kayıtlarına göre
yönlere göre rüzgârın ortalama hızları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Meteoroloji verilerine göre
bölgede en yüksek ortalama rüzgar hızları yıllık W yönünde 2 m/sn’dir.Yönlere göre Ortalama
rüzgar hızları Tablo.19’da , rüzgar diyagramı ise Şekil.27’de verilmiştir.
Tablo. 19. Yönlere Göre Ortalama Rüzgâr Hızları (m/sn)
Gümüşhane Rüzgâr Hızı
Yönler Ocak Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran Temmuz Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım Aralık Yıllık
N
0.9
1.1
1.4
1.4
1.4
1,5
1.5
1.6
1.3
1.1
1
1
1,3
NNE
1,1
1.2
1.5
1.6
1.5
1,5
1.6
1.5
1.3
1.2
1
1
1,3
NE
1.2
1.3
1.5
1.4
1.3
1,2
1.5
1.3
1.1
1.1
1.1
1
1,3
ENE
1.2
1.3
1.5
1.5
1.3
1,2
1.6
1.2
1
1
1.1
1.3
1,3
E
1.6
1.7
1.7
1.8
1.5
1,3
1.3
1.3
1.2
1.2
1.4
1.6
1,5
ESE
1.5
1.6
1.8
1.6
1.4
1,2
1.3
1.2
1
1.1
1.4
1.5
1,4
SE
1.4
1,.5
1.6
1.5
1.3
1.1
1.1
1
0.9
1
1.3
1.4
1,3
SSE
1.3
1.4
1.5
1.4
1.2
1.6
2
1.7
1.3
1
1.1
1.3
1,4
S
1.1
1.3
1.3
1.3
1.4
1.7
2
1.9
1.4
1
0.9
1
1,4
SSW
1
1.1
1.4
1.5
1.5
1.8
2.3
2.2
1.6
1.1
0.9
0.9
1,4
SW
1.1
1.2
1.6
1.5
1.7
2
2.6
2.3
1.7
1.2
1
1
1,6
WSW
1.2
1.3
1.6
1.8
2
2.4
2.7
2.7
2.2
1.4
1.1
1
1,8
W
1.4
1.5
1.7
2
2.1
2.6
2.9
3
2.3
1.6
1.4
1.3
2
WNW
1.3
1.3
1.7
1.9
2
2.3
2.6
2.6
2.1
1.5
1.4
1.1
1,8
NW
1
1.1
1.3
1.4
1.5
1.6
1.8
1.6
1.4
1.2
1
0.9
1,3
NNW
1
1.1
1.5
1.5
1.5
1.5
1.6
1.6
1.4
1.1
1
1
1,3
N
NNW
2
NNE
1,5
NW
NE
1
WNW
ENE
0,5
W
E
0
WSW
Yıllık
ESE
SW
SE
SSW
SSE
S
Şekil. 27.Yönlere Göre Rüzgâr Hızı (Yıllık)
35
NİHAİ ÇED RAPORU
Ortalama Rüzgâr Hızı
Gümüşhane Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre; bölgede yıllık ortalama
rüzgâr hızı 1.6 m/sn olarak tespit edilmiştir. Ortalama rüzgâr hızının en yüksek olduğu ay
Temmuz ayında, en düşük olduğu aylar ise Ekim ve Kasım’dır.
Tablo. 20 Ortalama Rüzgar Hızı (m/sn)
Ortalama
Rüzgâr
Hızı(m/sn)
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Yıllık
1.3
1.4
1.6
1.6
1.6
2
2.4
2.2
1.6
1.1
1.1
1.2
1.6
Şekil. 28 Ortalama Rüzgâr Hızı Diyagramı
Ortalama Fırtınalı Günler ve Kuvvetli Rüzgârlı Günler Dağılımı
Yıllık ortalama fırtınalı gün sayısı 0’dır. Kuvvetli rüzgârlı gün sayısının yıllık
ortalaması ise 7,8 gün’dür. Ortalama fırtınalı ve ortalama kuvvetli rüzgarlı gün sayıları
Tablo.21’de verilmiştir.
Tablo. 21. Ortalama Fırtınalı ve Ortalama Kuvvetli Rüzgârlı Gün Sayısı
Ocak
Fırtınalı
Günler Sayısı
Ortalaması
Kuvvetli
Rüzgârlı
Günler Sayısı
Ortalaması
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
0
0.3
0.3
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
0
0.6
0.8
1.1
0.7
1.3
0.9
0.5
0.2
0.3
Aralık
Yıllık
0
0
0.2
7,8
En Hızlı Rüzgâr Hızı ve Yönü
En hızlı esen rüzgarın yönü ise Tablo.22’de görüldüğü gibi 18.2 m/sn ile
Güneybatı(SW) yönlü rüzgardır.
36
Tablo. 22 Aylara Göre En hızlı Rüzgar Yönü ve Hızı
Aylar
En Hızlı Esen Rüzgâr Yönü
Ocak
WNW
Şubat
W
Mart
WNW
Nisan
WSW
Mayıs
NW
Haziran
SW
Temmuz
SW
Ağustos
SSE
Eylül
SSW
Ekim
SW
Kasım
SW
Aralık
SW
Yıllık
SW
NİHAİ ÇED RAPORU
En Hızlı Esen Rüzgâr Hızı
15.8
17.6
14.8
15
16
15.6
17
17.2
17.1
13.6
14.7
18.2
18,2
Proje Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemler Sırasında Yerel ve Bölgesel İklimde
Oluşabilecek Meteorolojik ve İklimsel Etkiler ile Alınacak Önlemler (Arazi hazırlık,
inşaat, işletme ve işletme sonrası)
Projenin arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası dönemlerinde gerçekleştirilecek
faaliyetlerin yerel ve bölgesel iklimde bir etki meydana getirmesi beklenmemektedir. Gerek arazi
hazırlık ve inşaat, gerekse işletme aşamasında standart zamanlarda gözlenen en yüksek yağış
değerleri, en hızlı rüzgâr hızı ve yönü, buharlaşma durumu, bölgenin nem dağılımı, sıcaklık ve
basınç bilgileri ile gerek yapılanma, gerekse işletme aşamasında standart zamanlarda gözlenen 100
yılda bir görülen 24 saatlik en yüksek yağış değerleri (51,7 mm) bilgileri ile olağan üstü
meteorolojik olaylar (FEVK) bilgileri göz önüne alınacaktır. Gümüşhane meteorolojik verileri Ek5’de verilmiştir.
Modelleme çalışmaları için gerekli olan meteorolojik bilgilerin temini için söz konusu
bölgeye en yakın Gümüşhane Meteoroloji İstasyonu verileri kullanılmıştır. Bölgedeki genel
meteorolojik koşullar hakkında bilgi edinmek üzere uzun yıllar ortalamaları incelenmiş, bölgenin
karakteristik koşullarını temsil etmesi (özellikle hakim rüzgar yönü) amacı ile 2004 yılı verileri
kullanılmıştır. Modelleme çalışmalarında kullanılmak üzere; atmosferik sondaj verileri, sıcaklık,
rüzgar yönü, rüzgar hızı, bulutluluk ve bulut taban yüksekliği verileri temin edilmiştir. Gümüşhane
Meteoroloji İstasyonu’ndan saatlik yer seviyesi atmosfer bilgileri (sıcaklık, rüzgâr yönü ve rüzgar
hızı) elde edilebilmektedir. Ancak, atmosferik sondaj verilerinin hesaplandığı yüksek atmosfer
rasatları Türkiye’de yedi ilde (Ankara, İstanbul, İzmir, Isparta, Samsun, Adana ve Diyarbakır)
yapılmakta olup, Samsun Meteoroloji İstasyonu’na ait atmosferik sondaj verisi bilgileri
modellemede kullanılmak üzere temin edilmiştir.
AERMOD Modeli kullanılarak elde edilen Hava Kalitesine Etki Değerleri ’ne bakıldığında,
projenin arazi hazırlık ve işletme aşamasından kaynaklı muhtemel emisyonların, SKHKKY sınır
değerlerini sağladığı ve dolayısıyla faaliyetin insan ve çevre sağlığı açısından herhangi bir tehlike
oluşturmayacağı öngörülmektedir. Tablo.23’de arazi hazırlık ve işletme aşamasından kaynaklı
muhtemel emisyonlar ve SKHKKY sınır değerleri yer almaktadır.
Tablo. 23 Modelleme Çalışmaları ile Elde Edilen En Yüksek PM YSK Değerleri ve SKHKKY Sınır Değerleri
PARAMETRE
ORTALAMA
MAKSİMUM YSK SKHKKY UZUN STANDARTLARI
PERİYODU
DEĞERİ
VADELİ VE KISA AŞAN
NOKTA
(μg/m3)
VADELİ
SINIR SAYISI
DEĞERLER (2014
YILI)
PM
24 saatlik
223.76
100
1
Yıllık
1,16
60
Kaynak: Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği
37
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 29 Uzun Yıllar ve 2004 yılına ait Esme Sayıları Toplamına Ait Rüzgar Diyagramları
IV.1.2. Jeolojik Özellikler
Proje alanı Giresun ilinin Alucra ilçesine bağlı Tohumluk Köyü’nün (Giresun) iki
kilometre kuzeyinde Kızılyar Tepe’de yer almaktadır. Bölgeye ulaşım, Giresun Dereli’den
Kümbet-Çakrak yolu ile ya da Giresun Espiye’den Yağlıdere-Çakrak yolu ile sağlanabilir.
Çalışma alanının en yüksek noktası 2492 m ile Kanbak Tepe’dir.
Çalışma alanı 1/25000 ölçekli Türkiye topoğrafik haritalarından Giresun G41_d3
paftasında yer almaktadır. Bölgede tipik Karadeniz iklimi egemendir.
a) Bölge jeolojisi
Samsun-Çorum çizgisinin doğusunda kalan Pontidler için kullanılan ‘Doğu Pontidler’
bölgesi, güneyden Çorum-Amasya-Sivas-Erzincan çizgisi ile sınırlanmaktadır (Gedikoğlu ve
diğ., 1979). Doğu Pontidler coğrafik ve jeolojik özellikleri birlikte değerlendirilerek kuzey ve
güney zon olmak üzere iki alt zona ayrılmıştır. Volkanik kayaçların egemen olduğu kuzey
zonda sarp bir topoğrafya egemendir. Güney zonda ise plütonik-sedimanter kayaçlar yaygın
olarak yüzeylemekte ve kuzey zona göre, bağıl olarak daha yumuşak bir topoğrafyaya sahiptir.
Mesozoyik başlarında Avrasya kıtasının güney kenarını oluşturan Pontidlerin (Boztuğ
ve diğ., 1979; Şengün ve diğ., 1990) doğu kesimindeki temel kayaçları, Paleyozik yaşlı
metamorfikler (Pullur-Ağvanis Masifi) ile Gümüşhane Graniti oluşturur.
Üst Jura-Alt Kretase yaşlı kayaçlar başlıca şelf karbonatı fasiyesinde çökelen ve Pelin
(1977) tarafından Bedirga Formasyonu olarak isimlendirilen kireçtaşları ile Malm-Alt Kretase
yaşlı ve deniz tabanı volkanizması karakteri gösteren bazalt, andezit ve piroklastik kayaçlardan
oluşan ‘’Alt Bazik Seri’’ olarak isimlendirilen (Gedikoğlu ve diğ. 1979) birimlerden meydana
gelmektedir. Alt Bazik Seri olarak isimlendirilen bu birimler, Kimmer kıtasının Avrasya ile
çarpışması sırasında meydana gelen çarpışma ile ilgili magmatizmanın ürünü olarak
değerlendirilmektedir (Şengör ve diğ., 1980) .
Üst Kretase volkanizması tamamen yay magmatizması karakterinde olup, alttan üste
‘’Dasitik Seri’’ ve ‘’Üst Bazik Seri’’ olarak isimlendirilmektedir. Bunlardan Dasitik Seri;
Dasit, Riyodasit ve Latit bileşimli volkanik kayaçların yanı sıra tüf-aglomera niteliğindeki
piroklastik kayaçlardan oluşmakta ve Doğu Pontidlerde ki masif ve damar tipi sülfürlü
cevherleşmeler ile birlik oluşturmaktadır (Ercan ve Gedik, 1983). Üst Bazik Seri ise tipik
38
NİHAİ ÇED RAPORU
olarak spilitik bazalt, bazalt, traki-andezit ve andezit bileşimli volkanikler ile piroklastiklerden
oluşmaktadır. Bölgede önemli potansiyel içeren volkanojenik masif sülfit tip (Cu,Pb,Zn; AuAg) yatakların ana kayacını Kızılkaya Formasyonu’na ait asidik volkanik kayaçlar oluşturur.
Doğu Pontidlerde Üst Kretase yaşlı ada yayı volkanizmasına Kaçkar Granotoyidi olarak
isimlendirilen magmatik kayaçlar eşlik eder. Magmatik arkın eksen kesiminde doğu-batı
yönünde KD-GB yönünde gelişmiş eski tektonik zonlar boyunca yerleşmişlerdir. Bu magmatik
kayaçlar bölgede izlenen birçok cevherleşme ile jenetik bir ilişki içindedir.
Üst kretase’de kuzey zonda magmatizma ve volkanizma etkili olurken bir yay önü
havza konumundaki güney zonda oldukça kalın bir filiş türü tortullardan oluşan Mescitli
Formasyonu çökelmiştir.
Karbonatlı kayaçlardan oluşan Maastrihtiyen yaşlı Bakıröy/Ağıllar Formasyonu kuzey
ve güney zondaki volkanik ve filiş türü kayaçları uyumlu olarak örterler.
Paleosen-Alt Eosen yaşlı Kızılcık Formasyonu bu karbonatlı kayaçların devamı olarak
izlenir. Eosen güney zonda bir aşınma uyumsuzluğu ile başlamasına karşın kuzey zonda Üst
Kretase kesintisiz olarak Eosene geçer. Eosen döneminde Doğu Pontidlerde yitim yeniden
başlamış ve subalkalen-alkalen volkanikler gelişmiştir. Kabaköy Formasyonu olarak
isimlendirilen bu volkanikler güney zonda Şebinkarahisar, Gümüşhane, Ispir, Yusufeli
yörelerinde geniş bir alanda yüzeylenir. Güney zonda izlenen Au-Ag cevherleşmelerinin ana
kayacını bu Eosen yaşlı volkaniler oluşturur.Daha çok güney zonda gözlenen Ust Eosen yaşlı
Konglomera, Kumtaşı ve Silttaşından oluşan Sarıyurt Formasyonu uyumsuz olarak Orta Eosen
üzerine oturur.
Oligosen-Miyosen yaşlı Şebinkarahisar Formasyonu Konglomera, Kumtaşı, Marn ve
Jips’ten oluşur ve Sarıyurt Formasyonunu uyumsuz olarak üzerler. Güney zonda
Şebinkarahisar-Koyulhisar yarreleri ile İspir çevresinde yüzeylenir.
Miyosen-Pliyosen yaşlı Andezitik-Bazaltik volkanikler Kuzey Anadolu Fay zonu
boyunca küçük yüzeylemeler, Şavşat-Ardahan yörelerinde ise geniş alanlarda plato volkanikleri
şeklinde izlenir. Yer yer alkalin, yer yer de kalk-alkalin özellik gösteren bu volkanik kayaçların
ise çarpışmayla ilgili olduğu ileri sürülmüştür (Ercan ve Gedik, 1983).
Proje alanında Üst Kretase plütonik kayaçları, Üst Kretase-Paleosen Volkanikleri,
Eosen Volkanikleri ile proje alanının güney batısında bulunan Şebinkarahisar çevresinde
Miyosen ve Pliyo-Kuvaterner Volkanikleri gözlenmektedir.
Proje alanında gözlenen başlıca yapısal unsurlar, faylar, eklem sistemleri ve
uyumsuzluklardır. Bununla beraber metomorfitlerde gözlenen şistozite, tortul ve piroklastik
kayalarda görülen tabakalanma ile kıvrımlar bölgede görülen diğer yapısal unsurlardır. Alanda
gözlenen faylar, Orta Jura ve Tersiyer (Neojen) dönemlerinde gelişen Erken Kimmeriyen ve
Geç Alpin orojenik faz ürünleri olarak gözlenmektedir. Yörenin değişik kesimlerinde doğrultu
atımlı, normal ve ters (bindirme) faylara rastlanır. Eklem sistemleri daha çok magmatik derinlik
kayaçlarında gelişen makaslama çatlakları olarak gözlenmektedir. Çatlaklar değişik yönlerde
gelişmişlerdir; buna rağmen ana gelişme yönlerinin KD-GB olduğu dikkati çeker. Proje
alanındaki uyumsuzluklar plütonik kayaçların ana kayaçları uyumsuz olarak kesmeleri,
volkaniklerin ise üzerlemesi şeklinde görülmektedir.
39
NİHAİ ÇED RAPORU
b) Çalışma alanı ve jeolojisi
Proje Alanı Cu-Au-Mo anomali ilişkili alterasyon sistemi, Türkiye’nin Kuzeydoğusundaki
Doğu Pontid tektonik bölgesi içinde yeralan muhtemel porfiri ilişkili hidrotermal sistemlerden
biridir.
Çalışma alanının ortasında kuzey/kuzeybatı–güney/güneydoğu uzanımlı baskın olarak
dioritik bileşimli porfiri stok bulunmaktadır. Kuzey-Güney uzanımlı derelerde, dioritik stok
üzerinde güçlü kuvars-pirit alterasyonu (fillik) ve stokvörk, paralel kuvars, pirit damarları lokal
olarak molibden mineralizasyonu ile gözlenmektedir. Porfiri stoğun ana kayacının “quartz-eye”
porfiri olduğu düşünülmektedir ve daha çok çalışma alanının doğu kesiminde baskın olarak
gözlenmektedir. Çalışma alanının kuzey kesiminin çoğunu ana batolitin parçasını oluşturan iri
taneli granitik intrüzif kapsamaktadır. Ayrıca çalışma alanını kesen birçok geç evre andezitik
kuzeydoğu-güneybatı uzanımlı dayklar bulunmaktadır.
Yaşlıdan Gence doğru jeolojik birimler: Granit(Batolit), silttaşı, “quartz-eye” porfiri
intrüzif, dioritik intrüzif, felsik tüf ve volkanikler, porfiritik andezitik dom ve granodiorittir
(Newmont, Yassen Khrischev/ Gulsevim Ozisik).
Arazide potasik alterasyon belirlenememiştir; fakat ikincil kfledspar, biyotit ve
manyetitler KZKD002 No’lu kuyuda gözlenmiştir. Kızılyar Tepe’nin Kuzey yamacı boyunca
fillik alterasyon ve çevresinde arjilik kısmen süperjen alterasyon gözlenmektedir. “Quartz-eye”
porfiri lokal olarak yüksek derecede arjilik alterasyona uğramış, stokvörk demir oksit ve kuvars
damarları ile kesilmiş, silislesmiştir. Konak sisteminin, ana orta-ileri arjilik alterasyon zonunun
yayılımı, büyük bir yapısal koridor boyunca 1,7 km’yi aşmaktadır .
Çalışma alanı ve çevresini gösterir jeoloji Haritası ve kesitleri sırasıyla Şekil.30 ve
Şekil.31’de verilmiştir.
40
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 30 Jeoloji Haritası
41
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 31 Jeoloji Haritası Kesitleri
42
NİHAİ ÇED RAPORU
Depremsellik
18.04.1996 tarih ve 96/8109 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe giren “Türkiye
Deprem Bölgeleri Haritası”na göre faaliyet alanının içerisinde bulunan saha 2.derece deprem
kuşağında yer alırken, proje alanının Kuzey Anadolu Fay hattına konumunu gösterir harita
Şekil.33’de, Türkiye’de meydana gelen hasar yapıcı depremleri gösterir uydu görüntüsü
Tablo. 24 Giresun İli- Alucra İlçesinde Meydana Gelen Deprem ve Etkilenen Köyler
Büyüklük:
Derinlik:
Yer (İlçe-İl):
Tarih:
2.8 (Ml)
6.99 (km)
ALUCRA-GIRESUN
01/11/2012
Saat:
Enlem:
Boylam:
Ülke
Türkiye
Türkiye
Türkiye
Türkiye
Türkiye
07:54:07.0300000(TS)
40.294
38.7113
İl
GIRESUN
GIRESUN
GIRESUN
GIRESUN
GIRESUN
İlçe
ALUCRA
ALUCRA
ALUCRA
ALUCRA
ALUCRA
Köy
CAMLIYAYLA
AKTEPE
ALUCRA_MrkKöy
KAMISLI
DOLUDERE
Mesafe (km)
3.51
3.91
4.33
5.23
5.65
Şekil. 32 Türkiyede Meydana Gelen Hasar Yapıcı Depremler (1900-2009 yılları)
Proje kapsamında kalıcı yapı kurulmayacağı için; T.C. Bayındırlık İskan
Bakanlığı'nın 6 Mart 2007 gün ve 26454 sayılı (Değişik 3 Mayıs 2007 gün ve 26511 sayı)
Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar
Hakkında Yönetmelik" hükümleri çerçevesinde yapılacak herhangi bir işlem
bulunmamaktadır.
43
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 33 Çalışma Alanının Kuzey Anadolu Fay Hatına Göre Konumu
44
NİHAİ ÇED RAPORU
PROJE ALANI
Şekil. 34 Giresun İli Deprem Haritası
IV.1.3. Hidrojeolojik özellikler
Bu bölümde proje alanının ve yakın civarının hidrojeolojik özellikleri sunulmaktadır.
Maden faaliyetlerinin yeraltı su kaynakları ile ilgili mevcut durumun belirlenmesi amacıyla
detaylı çalışılmıştır.
Hidrojeolojik çalışmalar, proje sahasının bulunduğu bölgenin jeolojik birimlerin genel
özelliklerinin değerlendirilmesi; izleme-gözlem ve test kuyularının açılması, gözlem
kuyularının bulunduğu jeolojik birimlerin hidrojeolojik açıdan test edilmesi, yeraltı suyu
seviyelerinin belirlenmesi, su kalitesini belirlemek için laboratuvar örneklemelerin yapılması
ve hidrojeolojik yapının kavramsal olarak belirlenmesi şeklindedir.
a)Sahanın genel karakteri
1.Bölgesel Hidrojeolojik Özellikler
Proje alanının içinde bulunduğu alan, bölgesel hidrojeolojik özellikleri için bölgenin
genel jeoloji şöyle tanımlanmaktadır; Pontid jeoteknik kuşağının doğu bölümünde ve kuzey
zonunda, Orta Pontid bölgesel ölçeğinin kuzeyindeki Üst Kretase – Paleosen magmatik ark’ın
batısında yer almaktadır. Bölgenin tabanını oluşturan volkaniklerin farklı şiddette hidrotermal
alterasyonlara ve tektonizma etkilerine maruz kalmasından dolayı heterojenlik kazanmıştır.
Proje sahası ve civarında; diyorit porfiri ve tüf geçişli riyolit olarak haritalanmış
birimlerin hakim olduğu bölge içindedir. Her iki jeolojik birimin de akifer oluşturma
potansiyeli bulunmaktadır. Ayrıca, proje sahası yakın çevresinde akifer oluşturabilecek diğer
bir birim ise kuzeydeki monzonitlerdir. Bu birimler içindeki akifer özelliklerinin kimyasal
kompozisyonları, alterasyon ve tektonizmanın yol açtığı çatlaklı sistemden kaynaklı
düzensizlik gösterebileceği düşünülmektedir.
45
NİHAİ ÇED RAPORU
2. Proje Sahasının Hidrojeolojisi
Proje alanı ve içinde bulunduğu bölgeye ait hidrojeolojik özellikler; tektonizmanın yol
açtığı ikincil gözenekliliğe sahip; hidrolik iletkenliği düşük, yeraltı suyu beslenimi yağışlar
tarafından gerçekleşen, aynı zamanda kırık çatlaklar tarafından kontrol edilerek süzülme ve
yüzey akışı gerçekleştirdiği şeklinde tanımlanmaktadır.
Bölgedeki kırık ve çatlaklar, kayaçlar içinde farklı oranlarda ve farklı doğrultularda
gelişme gösterdiği saha çalışmalarında gözlemlenmiştir. Projenin bulunduğu bölgede jeolojik
birimleri temsil eden ve yeraltı suyu geçirimlilik durumlarının değerlendirilmesi, hidrolik
iletkenlik, iletimlilik katsayısı ve depolama katsayısı gibi akifer parametrelerinin
hesaplanması, yeraltı su tablası oluşturabilmek için yeraltı suyu seviyelerinin belirlenmesi ve
yeraltı suyunun mevcut kalitesinin tespit edilebilmesi amacıyla Konaklı Metal Madencilik
San. ve Tic. A.Ş. tarafından 4 adet yeraltı suyu gözlem kuyusu açılmıştır.
Proje alanı içinde bulunan ana jeolojik birimler; diyorit porfiri, tüf geçişli riyolit olarak
tanımlanmaktadır. Bölgedeki litolojilerin oluşumları sırasında kazandıkları gözenekliliklerini
oluşumlarından sonra geçirdikleri diyajenez, tektonik hareketler, metamorfizma gibi süreçler
sonunda ilksel gözeneklilerinde değişiklikler meydana gelmektedir. Bu değişimlerle kazanılan
yeni gözeneklilik türü ikincil gözeneklilik olarak tanımlanır.
Bölgede yoğun bulunan kristalen kayaçlar, uzun jeolojik devirler boyunca sıkışmış
kayaçların gözenekliliği çok düşüktür, henüz tam olarak sıkışmamış ve diyajenez geçirmemiş
daha genç çökellerin gözeneklilikleri yüksek olmaktadır.
Önceki Çalışmalar;Proje alanı ve yakın çevresinde hidrojeolojik amaçlı yürütülmüş
çalışma Şubat 2013 tarihinde Golder Danışmanlık A.Ş. tarafından hazırlanan “Giresun İli,
Alucra İlçesi 53962 işletme numaralı Altın Bakır Madeni Projesi Hidrolojik ve Hidrojeolojik
Değerlendirme Raporu” mevcuttur ve EK-6’da sunulmaktadır.
Maden arama faaliyetleri kapsamında açılan karotlu sondajlar, jeolojik çalışmalar,
hidrojeolojik değerlendirme yapabilmek amacıyla açılmış gözlem kuyuları ve çevresel veri
toplama çalışmaları önceki çalışmaların bütününü oluşturmaktadır.
İzleme Kuyuları Lokasyonları
Proje sahasının hidrojeolojik olarak genel yapısını ve jeolojik birimleri temsil
edebilmesi amacıyla 4 adet izleme-gözlem kuyusu açılmıştır. Yeraltı suyu izleme ve gözlem
kuyuları açılmasındaki amaçlar şöyle tanımlanabilir;
-
Proje alanında yapılacak olan madencilik faaliyetinin yeraltı suyu ile olan ilişkisini
tanımlamak (jeolojik birimleri hidrojeolojik özelliklerine göre test ederek mevcut
durumu belirlemek),
-
Bölgede mevcut bulunan yeraltı suyu seviyeleri ve seviye değişimlerini
gözlemlemek,
-
Bölgede mevcut su kalitesini fiziksel (sahada yerinde alınan ölçümler) ve kimyasal
parametrelerini (laboratuar örneklemeleri) ile tanımlamak,
46
-
NİHAİ ÇED RAPORU
Bölgede mevcut bulunan yeraltı suyu akım yönünü (topografya, kaynak, dere ile
ilişkilendirerek) gözlem kuyuları aracılığıyla tanımlayabilmek şeklindedir.
Çevresel etki değerlendirme çalışmaları kapsamında yukarıda bahsi geçen gerekçelerle
açılan gözlem kuyuları Şekil.35’de sunulmaktadır.
Sondajlar
Proje sahasında hidrojeolojik araştırmalar için 4 adet gözlem kuyusu açılmıştır. Açılan
bu gözlem kuyuları; G-GK-1, G-GK-2, G-GK-3 ve G-GK-4 olarak açılan kuyuların
derinlikleri sırasıyla; 104 m. 110 m. 97 m. ve 104 m.dir. Bu gözlem kuyularından sadece GGK-3’nolu kuyuya su girişi olmuştur, yani sadece bu gözlem kuyusu su tablasına girmiştir.
Diğer 3 gözlem kuyusuna herhangi bir su girişi olmamıştır.
Yukarıda bahsi geçen gözlem kuyularının açılması ve su olan (G-GK-3’nolu) gözlem
kuyusunda akifer testleri (slug test; düşüm ve yükselim testleri) yapılması; Ekim ve Kasım
2012 tarihinde sürdürülmüştür. Sondaj delgi çalışmaları ise Kurt Sondaj Mühendislik ve
Servis Hiz. Ltd. Şti. tarafından gerçekleştirilmiştir.
Şekil. 35 Proje Sahasında Açılan Gözlem Kuyuları (Golder, Şubat 2013)
Sondaj çalışmaları, kompresör ile hava verilerek (havalı ve darbeli) havalı sondaj
tekniği kullanılarak çalışılmıştır. Sondaj sıvısı olarak çevreye uyumlu olduğu uluslararası
akredite kuruluşlarca belgelenmiş köpük (sondaj kırıntılarının delgi esnasında kuyudan yukarı
47
NİHAİ ÇED RAPORU
kuyu ağzından dışarı doğru atılmasını kolaylaştırmak ve sondaj matkabının ekonomik ömrünü
uzun tutmak maksadıyla kullanılmaktadır) ve su kullanılarak yapılmıştır. Açılan gözlem
kuyularına ait detay kuyu bilgileri EK-7 içinde kuyu log’ları ile sunulmaktadır. Tablo.25’de
Gözlem kuyularına ait genel bilgiler bulunmaktadır.
G-GK-1:Açık ocak kuzey sınırının yaklaşık 200 m. kuzeyinde ve pasa sahasının
yaklaşık 250 m. batısında diyorit porfiri birimi üzerinde kompresör kullanılarak havalı ve
darbeli sondaj tekniği ile 254 mm. (10 inç) çapında ve 104 m. derinliğinde açılmıştır.
Kuyunun tamamı 175 mm. çapında PVC kullanılarak borulanmıştır. Kullanılan
PVC’lerin ise 48 m. ile 104 m.’leri arasındaki kısımları filtreli boru ile geçilmiştir. İlk 48
m.’nin ve kuyu tabanındaki son 4 m.’nin kapalı boru ile geçilerek teçhiz tasarımı yapılmış ve
ardından kuyunun cidar dolgusu 6 m.’den kuyu tabanına kadar dere çakılı ile yapılmıştır.
Kuyu tecridi ise 0–3 m. bentonit tampon ile sağlanmıştır. Kuyunun tamamı (tabanı), yer altı
su tablasının üzerinde kalarak kuyuya herhangi bir su girişi olmamıştır.
G-GK-2:Açık ocak güney sınırının yaklaşık 350 m. doğusunda ve pasa depolama
alanının yaklaşık 150 m. güneyinde diyorit porfiri ve tüf geçişli riyolit kontağı yakınında
kompresör kullanılarak havalı ve darbeli sondaj tekniği ile 254 mm. (10 inç) çapında ve 110
m. derinliğinde açılmıştır.
G-GK-3:Açık ocağın yaklaşık 250 m. güneyin de diyorit porfiri birimi üzerinde
kompresör kullanılarak havalı ve darbeli sondaj tekniği ile 254 mm. (10 inç) çapında ve 97 m.
derinliğinde açılmıştır.
Kuyu tecridi ise 0–3 m. bentonit tampon ile sağlanmıştır. Kuyuya doğru yeraltı suyu girişi
olduğundan kuyunun delme işlemi tamamlandıktan sonra 12 saat boyunda kompresör ile hava
verilerek kuyu geliştirme işlemi gerçekleştirilmiştir. İnkişaftan sonra kuyudaki statik su
seviyesi yüzeyden (kuyu başından itibaren) 37,2 m. olarak ölçülmüştür.
G-GK-4:Açık ocak sınırları içinde kompresör kullanılarak havalı ve darbeli sondaj
tekniği ile 254 mm. (10 inç) çapında ve 104 m. derinliğinde açılmıştır.
48
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 25 Gözlem kuyularına ait bilgiler
Kuyu Adı
Kuyu Derinliği Kuyu Taban
(m)
Kotu (m. dsü*)
X
Y
Z
Kuyu Çapı (m)
G-GK-1
4487075
471550
2135
0.254
104
2031
G-GK-2
4486601
471932
2222
0.254
110
2112
G-GK-3
4486392
471591
2130
0.254
97
2033
G-GK-4
4486675
471497
2224
0.254
104
2120
m. dsü* deniz seviyesinden üzeri, metre
Akifer Testleri: Proje sahasında açılan gözlem kuyularından, yeraltı suyu seviyesi
ölçülebilen tek kuyu olan G-GK-3’nolu kuyuda akifer parametresinin (hidrolik iletkenlik
değerinin) hesaplanabilmesi için 5 Kasım 2012 tarihinde slug (ağırlık) kullanılarak düşen
seviye ve yükselen seviye olmak üzere 2 adet akifer test gerçekleştirilmiştir. Şekil.36’da GGK-3’nolu kuyuda gerçekleştirilen testin detay düşen seviye ve yükselen seviye aşamaları
grafiksel olarak sunulmaktadır.
Düşen seviye slug testi; hacmi belli olan ağırlığın yeraltı suyu seviyesinin altına hızlı
bir şekilde indirilmesi ve aniden yükselen su seviyesindeki düşümün zamana karşı
kaydedilerek analiz edilmesidir. Benzer şekilde yükselen seviye slug testi, yeraltı suyu
seviyesinin altındaki hacmi belli olan ağırlığın hızlı bir şekilde çıkartılması ve aniden azalan
su seviyesindeki yükselimin zamana karşı kaydedilerek analiz edilmesidir.
Slug test’e başlamadan önce, kuyu içindeki eşdeğer basınç değişiminin (kuyu içi
yeraltı suyu seviyesinde olacak düşümün ve yükselimin) düzenli olarak kaydedilmesi için
Solinist marka basınç ölçer prob’u dakikada altmış (saniyede bir) veri alacak şekilde
ayarlanmış ve yüzeyden 45 m. derine (yer altı suyu seviyesinin 7,8 m. altına) indirilmiştir.
Test öncesi basınç ölçer prob’u tarafından kaydedilen ortalama eşdeğer basıncın 1662,97 cm.
su kolonu olduğu hesaplanmıştır.
49
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 36 Düşen Seviye – Yükselen Seviye Testlerinin Gerçek Test Verileri Gösterimi
Hesaplanan Hidrolik İletkenlik Değerleri: G-GK-3’nolu gözlem kuyusunda yapılan
slug test verileri, hem düşen seviye hem de yükselen seviye testleri için ayrı ayrı analiz
edilerek hidrolik iletkenlik değeri (K) hesaplanmıştır. Yapılan analizler için Hvorslev ve
Bouwer&Rice metotları ile Aquifer Test Pro ® (Versiyon: 2010,1) programı kullanılarak
değerlendirilmiştir. Değerlendirme sonuçları Tablo.26’da sunulmuştur. Hesaplanan hidrolik
iletkenlik değerlerinin ortalaması 2.5E–06 m/s olarak belirlenmiştir. EK-8’de slug test analizi
bulunmaktadır.
Tablo. 26 Slug Test Verilerine Göre Belirlenen Akifer Parametreleri
G-GK-3 Slug
Testi
Farklı Analiz Metodları ile Hesaplanmış Hidrolik İletkenlik Değerleri [m/s]
Hvorslev
Bouwer&Rice
Aritmetik
Ortalama
Geometrik
Ortalama
Düşen Seviye
2.80E-06
2.40E-06
2.60E-06
2.59E-06
Yükselen Seviye
2.60E-06
2.20E-06
2.40E-06
2.39E-06
Hidrolik
İletkenlik
[m/s]
2.5E-06
Kavramsal Model: Yeraltı suyunun davranışının tespitinde önemli bir yeri olan
jeolojik ve hidrojeolojik veriler kullanılarak yeraltı suyu kavramsal modeli yapılmaktadır.
Açık ocak ile yeraltısuyu ilişkisi bulunmadığından ötürü nümerik model kurulmamış sadece
kavramsal model kesit görünümüyle sunulmuştur.
50
NİHAİ ÇED RAPORU
Hidrolojik eğime bağlı olarak yeraltı suyu hareketinin yamaçlardan mevsimlik derelere
doğru olduğu düşünülerek, G-GK-3’nolu kuyuda ölçülen yeraltı suyu seviyesi kullanılarak ve
diğer gözlem kuyularının kuru olduğu hesaba katılarak, yeraltı suyu seviyesinin açık ocak ile
ilişkilendirildiği kesit doğrultuları Şekil.37 ve kesit görünümleri ise Şekil.38’de
sunulmaktadır.
Şekil. 37 Yeraltı Suyu Seviyesinin Açık Ocak ile İlişkilendirildiği Kesit Doğrultuları (Golder, Şubat 2013)
51
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 38 Yeraltı Suyu Seviyesinin Açık Ocak ile İlişkilendirildiği Kesitleri (Golder, Şubat 2013)
Yüzeysel Su Kaynaklarının Hidrojeolojik Özellikleri
Projesi sahasının yakın civarında yapılan araştırmalarda; kaynak sularının varlığı
gözlemlenmiştir. Bu doğal kaynak su çıkışları sızmalar şeklindedir. İnşa edilen çeşmeler,
jeolojik olarak uyumsuzlukların olduğu bölgelerde ve düşük kotlarda yeraltı suyu
boşalımlarının görüldüğü bölgelerde yoğunlaştığı gözlemlenmiştir.
Bölgedeki yamaçlar boyunca görülen tüm kaynak suları, oluşum özelliklerine göre;
“dönem akışlı kaynaklar” olarak adlandırabilir. Dönem akışlı kaynaklar; yeraltı su seviyesinin
en kabarık (yüksek) olduğu zamanlarda akışa geçen ve çekik (düşük) zamanlarında süreç
içinde kuruyabilen kaynaklar olarak adlandırılır.
Burada yeraltısuyunun yükselim ve düşümlerini kontrol eden faktörlerden en
önemlileri; beslenimdir (yağışlardır) ve bu beslenimin miktarını da jeolojik birimlerin hidrolik
iletkenliğinin derecesi belirlemektedir. Proje alanı ve yakın çevresindeki çeşme ve
kaynakların su çıkışları; ölçülemeyecek kadar az olan sızmalar şeklinde ve 0.0141 lt/sn
arasında debilerle olduğu gözlemlenmiştir.
Bölge içinde kalan tüm dereler ise mevsimlik derelerdir ve süreksiz bir yüzey akışına
sahiptir. Mevsimlik derelerin yatak özelliği son derece dar ve hızlı yüzey akışına olanak
sağlayacak şekilde yatak eğiminde olduğu gözlemlenmiştir. Kurak mevsimde yapılan
incelemelerde bu derelerin kurak dönemlerde akışının olmadığı gözlemlenmiştir.
52
NİHAİ ÇED RAPORU
Proje sahasının yakın civarında gözlemlenen su kaynaklarının koordinatları ve
bulunduğu yer açıklamaları Tablo.27’de ve topografya üzerindeki konumları ise Şekil.39’da
sunulmaktadır.
Tablo. 27 Saha Genelinde Belirlenen Kaynak ve Çeşme Sularının Noktaları
Çeşme ve
Kaynak No
Kaynak Açıklaması
UTM Koordinatı
X
Y
Z
G-KS-1
Açık ocak altındaki kaynak suyu
4485959
471588
1983
G-KS-2
Kilise Deresi kaynak suyu
4486742
470214
2010
G-KS-3
Buları Buğazı yolunun üstü kaynak
4487531
472513
2147
G-KS-4
4487606
472550
2126
G-KS-5
4487804
472766
2121
G-KS-6
Buları Buğazı Obası çeşme suyu
4488888
472603
2020
G-KS-7
4488913
472634
2022
G-KS-8
4488808
472602
2020
G-KS-9
Manastır Obası çeşme suyu
4488692
472056
1846
G-KS-10
Kırık Yayla çeşme suyu
4488269
470618
1973
G-KS-11
Akış oluşturan dere kaynak noktası
4486976
472351
2146
Proje Sahasının Hidrojeokimyası
Suyun kullanımlarının çoğunda, fiziksel özellikler ve mevcut miktarın yanı sıra
kimyasal özellikler de önemlidir. Bu kapsamda; Alucra Projesi, ÇED çalışmaları ile
yürütülen su kalitesi mevcut durum tespit çalışmaları kapsamında proje alanı ve yakın
çevresindeki yer altı ve yüzey suları ile mevcut su kullanıcıları tarafından kullanılan su
kaynaklarının kalitesinin belirlenmesi amacıyla su kalitesi laboratuvar örneklemeleri
yapılmıştır.
Yüzey ve kaynak sularında Eylül ve Kasım 2012 tarihlerinde, proje sahasının ve
civarının hidrojeokimyasal değerlendirmesi kapsamında su kalitesi laboratuvar örneklemeleri
yapılmıştır ve örneklemelere ait analiz sonuçlarından faydalanılarak mevcut suların
değerlendirilmesi sunulmuştur.
Yapılan su kalitesi tespiti çalışması kapsamında arazideki örneklemeler toplamda; 2
adet su deposu, 1 adet gözlem kuyusu, 2 adet kaynak suyu ve çeşme ve 4 adet yüzey suyu
örneklemesi olacak şekilde (Eylül / Kasım 2012 dönemleri olmak üzere) yapılmıştır. Yeraltı
suyunu temsil eden gözlem kuyusundan, kaynaklar ve çeşmelerden, yüzey sularından ve
depolardan yapılan laboratuvar örneklemelerinin değerlendirmeleri ve analiz sonuçları
hidrojeokimyasal fasiyes başlığı altında sunulmaktadır. Su kimyasına yönelik arazi
çalışmaları; aşağıda belirtildiği şekliyle sürdürülmektedir. Bunlardan birincisi; proje alanının
içinde olduğu alt havzaya ait ve yakın civarında belirlenen bölge su kaynaklarını temsil edici
olan önemli su noktalarında akım, su seviyesi ve sıcaklık, pH, elektriksel iletkenlik, tuzluluk
gibi arazide yerinde (taşınabilir pH metre ile) ölçülebilen parametrelerdir. İkinci olarak
yürütülen çalışmalar ise; proje faaliyeti öncesinde, mevcut su kalitesini yansıtması açısından,
temsil edici olan numunelerin laboratuar analizlerinin yapılması şeklindedir.
53
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 39 Saha Genelinde Belirlenen Kaynak ve Çeşmelerin Dağılımları
54
NİHAİ ÇED RAPORU
Tüm su örneklemesi yapılan noktaların kimyasal su kalitesi analizlerinin yanı sıra,
sahada yerinde ölçülen ortak parametreler; su sıcaklığı, suyun pH’ı, suyun elektriksel
iletkenlik değeri, suyun tuzluluk parametrelerine ek olarak yüzey sularında, kaynak ve
çeşmelerde suların debileri, gözlem yapılan kuyularda da statik su seviyeleri ölçülmektedir.
Bölgede yapılan su örneklemelerin laboratuar analiz sonuçları tüm örnekleme
noktaları için EK-9’da sunulmaktadır. Hidrolojik olarak kurak dönemin özelliği; buharlaşma
değerlerinin yağış değerlerinin altına düştüğü dönemlerde yüzey sularındaki akım
değerlerinde artış ve su kalitesinde yağışlara bağlı olarak değişim beklenmektedir. Yüzey
akışları ile kısa süreli beslenim boşalım ilişkisinde olan ve yüzeye yakın konumlanmış yeraltı
suları, mevsimsel değişimlerden kısa sürede etkilenerek yeraltı suyu – jeolojik formasyon
etkileşiminden etkilenerek su kalitesinde değişimler gösterecektir.
Yeraltı sularının İzleme Noktaları: Hidrojeokimyasal çalışmalarda beslenim ve
boşalım bölgelerinde yer alan gözlem kuyularından örnekleme yapılmaktadır. Proje alanının
içinde olduğu alt havza içinde yeraltı suyunu temsil edecek izlemeler ve örneklemeler
yapılmaktadır. Örnekleme ve izleme yapılan yeraltı suyunu temsil edecek noktaların
koordinatları ve detaylı açıklamaları Tablo.28’de, harita üzerindeki dağılımları ise Şekil.40’da
sunulmaktadır. G-DS-1, G-DS-2 ve G-GK-3’de laboratuvar örneklemeleri ve yerinde
izlemeler gerçekleştirilmiş, G-DS-3 ve G-DS-4’depo sularında ise sadece yerinde izlemeler
yapılmıştır.
Tablo. 28 İzlemeleri ve Örneklemeleri Yapılan Yeraltı Suları Noktalarının Koordinatları
Depo ve Gözlem
Kuyusu No
Kuyu Açıklaması
UTM Koordinatı
X
Y
Z
G-DS-1
Buları Buğazı Obası su deposu
4488635
472782
2083
G-DS-2
Çitlice Obası su deposu
4486083
471987
2141
G-DS-3
Kırık Yayla su deposu (kullanma suyu)
4488101
470509
1916
G-DS-4
Kırık Yayla su deposu (içme suyu)
4488043
470447
1883
G-GK-3
Gözlem kuyusu
4486393
471588
2129
Saha Ölçümleri: Proje sahasında ve yakın çevresinde, hidrolojik ve hidrojeolojik
yapının belirlenmesi için tüm ölçüm noktalarında mevcut bulunan gözlem kuyuları, kaynaklar
ve çeşmelerin, depo sularının ve yüzey sularının fiziksel ve kimyasal saha parametreleri
yerinde ölçülmüştür. Bu parametrelerin bazıları şöyledir;
-
Sıcaklık (°c),
pH,
Elektriksel İletkenlik (Eİ),
Tuzluluk,
Toplam Çözünmüş Katı Madde (TÇM),
Debi (Kaynak Boşalımlarında, Çeşmelerde ve Yüzey Sularında),
Statik Su Seviyeleri (Gözlem Kuyularında),
55
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 40 İzlemeleri ve Örneklemeleri Yapılan Depo ve Yeraltı Sularının Dağılımları
56
NİHAİ ÇED RAPORU
Gözlem Kuyuları: Proje sahasının bulunduğu alt havza içerisinde Konaklı Metal
Mad. San. Tic. A.Ş. tarafından açılmış olan gözlem kuyularından yeraltı su seviyesine ulaşılan
G-GK-3’nolu gözlem kuyusunun saha parametrelerinin yerinde ölçümleri ve laboratuar
örneklemeleri Kasım 2012 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Bahsi geçen gözlem kuyularına ait
yerinde ölçülen saha parametrelerinin sonuçları Tablo.29’da sunulmaktadır.
Tablo. 29 İzlemeleri ve Örneklemeleri Yapılan Depo ve Yeraltı Suları Noktaların Yerinde Ölçülen Bazı Fiziksel
Parametreleri
Depo ve Gözlem
Sıcaklık
İletkenlik
Tuzluluk
TDS
Tarih
Saat
pH
Kuyusu No
(°C)
(µS/cm)
(%)
(mg/L)
G-DS-1
G-DS-2
26.09.2012
13:12
12.5
124.0
0.006
58.6
7.03
18.10.2012
12:03
9.0
124.6
0.006
58.9
7.66
15.11.2012
13:30
5.5
106.1
0.05
50.0
7.19
26.09.2012
13:35
15.4
125.2
0.06
59.2
7.39
18.10.2012
11:10
11.4
86.4
0.04
40.7
6.67
120.3
3.55
15.11.2012
26.09.2012
G-DS-3
Depo boş olduğu izleme yapılamamıştır.
11:30
13.0
18.10.2012
G-DS-4
11:45
13.7
18.10.2012
26.09.2012
0.01
15.12
5.16
Gözlem kuyusu henüz açılmamıştır.
18.10.2012
15.11.2012
32.4
15.11.2012
G-GK-3
0.12
15.11.2012
25.09.2012
252.0
14:00
7.2
109.5
0.05
50.7
8.6
Proje alanı içerisindeki G-GK-3’nolu gözlem kuyusundaki sıcaklık değeri Kasım 2012
tarihleri içerisindeki mevsim normallerine uygun temsil edici niteliktedir. Dönemsel
izlemelerle sıcaklık değerlerinin ortalamaları ilerleyen dönemde yapılacak gözlemlerde
devam ettirilecektir. Kuyulardaki yeraltı sularına ait; sıcaklık, elektriksel iletkenlik ve pH
değerlerine ait mevsimler değişimler izleme programlarının devamı süresince
yorumlanacaktır.
Kaynaklar ve Çeşmeler:
Proje alanında ve yakın civarında kaynaklar ve çeşmeler
olmak üzere toplamda 11 farklı noktada arazide yerinde izlemeleri gerçekleştirilmiştir. Eylül /
Ekim / Kasım 2012 tarihlerinde (3 izleme olacak şekilde) yerinde ölçülen parametreler
(sıcaklık, pH, elektriksel iletkenlik, tuzluluk ve TDS değerleri) Tablo.30’da sunulmaktadır.
Ölçüm sonuçlarına göre; Eylül / Ekim / Kasım 2012 tarihlerinde yerinde yapılan
ölçümlerde en yüksek sıcaklık G-KS-9 noktasında 16.7 °C olarak izlenmiştir. En düşük
sıcaklık yine aynı dönemlerde yapılan izlemeye göre G-KS-3 noktasında 5.1 °C olarak
ölçülmüştür.
Kaynak suları ve çeşmelerde yapılan bu izlemelerde Eylül / Ekim / Kasım 2012
tarihlerinde yerinde yapılan ölçümlerde en yüksek pH değeri G-KS-4 noktasında 7.84 olarak
ölçülmüştür. En düşük pH değeri ise yine aynı ölçüm ve izleme dönemlerinde G-KS-10
57
NİHAİ ÇED RAPORU
noktasında 3.39 olarak ölçülmüştür. G-KS-10’noktasının pH değerleri tüm izlemelerde
yaklaşık olarak 3.50 olduğu dikkat çekmektedir.
Ölçüm sonuçlarına göre; izlemelerde Eylül / Ekim / Kasım 2012 tarihlerinde yerinde
yapılan ölçümlerde en yüksek elektriksel iletkenlik G-KS-10 noktasında 279.0 µS/cm olarak
izlenmiştir. En düşük sıcaklık aynı tarihlerde yapılan izlemelere göre G-KS-1 noktasında 22.1
µS/cm olarak ölçülmüştür.
Tablo. 30 İzlemeleri ve Örneklemeleri Yapılan Kaynak Suları ve Çeşmelerin Yerinde Ölçülen Bazı Fiziksel Parametreleri
Kaynak ve Çeşme Adı
G-KS-1
Saat
Sıcaklık
İletkenlik
Tuzluluk
TDS
(sa:dak)
(°c)
(µS/cm)
(%)
(mg/L)
26.09.2012
14:00
11.1
71.8
0.03
38.8
5.27
18.10.2012
14:15
10.3
54.1
0.02
25.4
4.66
15.11.2012
16:45
6.5
22.1
0.01
10.28
5.61
Tarih
26.09.2012
G-KS-2
G-KS-3
G-KS-4
G-KS-5
G-KS-6
Ölçüm programına dahil edilmemiştir.
18.10.2012
15.11.2012
17:10
10.7
30.3
0.01
14.13
7.80
25.09.2012
11:06
13.3
110.0
0.05
51.9
7.42
18.10.2012
11:42
12.2
103.5
0.05
48.8
7.73
12.11.2012
11:15
5.1
58.7
0.03
27.5
7.75
25.09.2012
11:15
7.9
120.7
0.06
57.0
7.69
18.10.2012
11:47
7.2
113.0
0.05
53.4
7.84
12.11.2012
11:20
5.4
69.3
0.03
32.6
7.54
25.09.2012
11:25
11.3
96.0
0.04
45.3
7.79
18.10.2012
11:55
7.1
72.2
0.03
33.9
7.72
12.11.2012
11:35
6.1
37.9
0.02
17.72
7.71
25.09.2012
12:10
14.1
129.0
0.06
61.0
7.59
60.3
7.77
18.10.2012
Akım yoktur, kurudur.
12.11.2012
25.09.2012
G-KS-7
12:15
13.6
18.10.2012
G-KS-9
12:20
11.1
60.5
0.03
28.4
7.34
18.10.2012
12:15
9.6
49.5
0.02
23.2
7.32
12.11.2012
12:10
5.4
49.0
0.02
23.4
7.23
25.09.2012
12:45
16.7
59.7
0.03
28.0
7.15
18.10.2012
26.10.2012
12:45
14.3
271.0
0.13
129.4
3.45
18.10.2012
14:15
12.9
279.0
0.13
133.6
3.39
15.11.2012
15:30
6.9
274.0
0.13
130.6
3.66
15.15
7.26
26.10.2012
G-KS-11
0.06
25.09.2012
12.11.2012
G-KS-10
127.4
12.11.2012
G-KS-8
pH
18.10.2012
12.11.2012
16:30
7.3
32.4
0.01
58
NİHAİ ÇED RAPORU
Hidrojeokimyasal Fasiyes: Veri tabloları, elde edilen su kimyası analiz sonuçlarını
en yaygın sunma şeklidir. Bu veriler litrede miligram (mg/L) olarak ifade edilmiştir. Söz
konusu veriler grafiksel ve/veya diyagramlar şeklinde de gösterilebilme imkânına sahiptir.
Piper (Üçgen) Diyagramında, iyonların tek bir diyagramda görüntülenme kolaylığı açısından
hidrojeolojide oldukça sık kullanılan diyagramlardan biridir. Piper diyagramı, anyon ve
katyonların ayrı ayrı gösterildiği iki ayrı üçgenden ve tüm iyonların ortaklaşa gösterildiği bir
eşkenar dörtgenden oluşmaktadır.
Üçgen diyagramlar suların Fasiyes tiplerinin görülmesinde, dörtgen ise suların
sınıflanmasında ve karşılaştırmasında kolaylık sağlamaktadır. Piper diyagramına göre; doğal
suların çoğunda majör iyon türleri; Na, K, Ca, Mg, Cl, CO3, HCO3, ve SO4’tır. Üçgen
diyagram üç iyonun yüzde bileşimini gösterir. Su kimyası incelemelerinde yaygın olarak
kullanılan üçgen diyagramda mevcut bulunan bir üçgenin en yüksek noktası, üç bileşenden
birisini %100 konsantrasyonunu gösterir. Katyon noktası magnezyumun yazılı olduğu
üçgenin kenarına paralel baklava biçimli alanın üzerinde işaretlenir; anyon noktası ise benzer
şekilde sülfatın yazılı olduğu üçgenin kenarına paralel şekilde gösterilir. İki çizginin kesişimi
baklava biçimli alanın üzerinde bir nokta olarak belirtilir ve değerlendirilir.
Tüm sular; litolojik yapıyla etkileşime uygun karakteristik bir kimyasal bileşim sunar.
Su kimyası fasiyesi terimi, bir akiferde kimyasal bileşimleri farklı olan yeraltı su kütlelerini
tanımlamak için de kullanılır. Söz konusu fasiyesler akiferin litolojisinin, çözelti
kinetiklerinin ve akım yollarının bir çıktısıdır. Su kimyası fasiyesleri üçgen diyagramlar
kullanılarak fasiyeslerde baskın iyonlara dayalı olarak sınıflandırılır.
Wilcox tuzluluk diyagramında da genel olarak yorum yapılmak istenirse; “C1S1, C2S1,
C3S1 sınıfı sular sulamaya uygundur. C4S1, C3S2 sınıfı sular ise bazı özel şartlarda
kullanılabilir. C4S2, C4S3, C4S4 sınıfı sular sulamada kullanılmazlar” şeklinde tanımlanmıştır.
Sulama sularının sınıflandırılmasında esas alınan sulama suyu kalite parametreleri
Tablo.31’de bulunmaktadır. Bu diyagramda sular 16 ayrı kategoriye ayrılmaktadır. Yatay
eksende suyun EC değeri, düşey eksende SAR değeri bulunmaktadır. ABD tuzluluk
laboratuvarı diyagramında bulunan EC (tuzluluk) ve sodyum sınıflarının anlamı şu şekildedir;
C1: Az tuzlu su
C2: Orta derecede tuzlu su
C3: Yüksek tuzlu su
C4: Çok yüksek tuzlu su
S1: Az sodyumlu su
S2: Orta sodyumlu su
S3: Yüksek sodyumlu su
S4: Çok yüksek sodyumlu su
Gözlem Kuyuları: Proje sahasında bulunan ve örneklemesi yapılan 2 adet depo
sularının ve 1 adet gözlem kuyusunun laboratuar analizlerine göre Piper Diyagramı çizilmiştir
ve Şekil.41’de çizilen diyagram sunulmuştur. Örneklemesi yapılan depo sularının ve gözlem
kuyusunun Tablo.32’de koordinatları ve örnekleme dönemleri sunulmaktadır.
59
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 31 Sulama Sularının Sınıflandırılmasında Esas Alınan Sulama Suyu Kalite Parametreleri
Sulama Suyu Sınıfı
Kalite kriterleri
I. Sınıf su
II. Sınıf su
III. Sınıf su
IV. Sınıf su
(çok iyi)
(iyi)
(kullanılabilir)
(ihtiyatla
kullanılmalı)
EC25x106
Değişebilir Sodyum Yüzdesi
(% Na)
Sodyum Adsorbsiyon oranı (SAR)
0-250
250-750
750-2000
2000-3000
V. sınıf su
(zararlı)
uygun değil
> 3000
< 20
20-40
40-60
60-80
> 80
< 10
10-18
18-26
> 26
Sodyum karbonat kalıntısı (RSC) meq/l
mg/l
> 1.25
< 66
0-4
0-142
0-4
0-192
0-175
0-0.5
1.25-2.5
66-133
4-7
142-249
4-7
192-336
175-525
0.5-1.12
Sulama suyu sınıfı*
C1S1
C1S2, C2S2,
C2S1
NO3¯ veya NH4+ mg/l
Fekal Koliform ** 1/100 ml
0-5
0-2
5-10
2-20
> 2.5
> 133
7-12
249-426
7-12
336-575
525-1400
1.12-2.0
C1S3, C2S3,
C3S3, C3S2,
C3S1
10-30
20-100
12-20
426-710
12-20
575-960
1400-2100
> 2.0
C1S4, C2S4,
C3S4, C4S4,
C4S3, C4S2, C4S1
30-50
100-1000
Klorür (Cl¯), meq/l
mg/l
Sülfat (SO4=) meq/l
mg/l
Toplam tuz konsantrasyonu (mg/l)
Bor konsantrasyonu (mg/l)
> 20
> 710
> 20
> 960
> 2100
> 50
> 1000
Şekil. 41 Gözlem Kuyularından Kimyasal İzleme İçin Alınan Örneklerin Piper Diyagramında Gösterilmesi (Eylül / Kasım
2012)
60
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 32 Su Kalitesi Örneklemeleri Yapılan Depo ve Gözlem Kuyusu Sularının Koordinatı
Örnek No
Örnek Açıklaması
UTM Koordinatı
Tarih
X
Y
Z
Eylül/Kasım 2012
4488635
472782
2083
G-DS-1
Buları Buğazı Obası su deposu
G-DS-2
Çitlice Obası su deposu
Eylül 2012
4486083
471987
2141
G-GK-3
Gözlem kuyusu
Kasım 2012
4486393
471588
2129
Depo suyu örneklerinin tamamında kimyasal bileşim olarak CaCO3 ve MgCO3
fasiyesi içinde olduğu görülmektedir. Bu tanımlamanın anlamı; “karbonat sertliği > karbonat
olmayan sertlik” şeklindedir. Suların tamamı, Piper Diyagramı geometrisine de göre tatlı su
sınıfına girmektedir.
Gözlem kuyusunda yapılan örnekleme sonucunun Piper Diyagramındaki yorumu
kimyasal bileşim olarak baskın tür yoktur fasiyesi içinde olduğu görülmektedir. Bu
tanımlamanın anlamı ise; “bölgede hiçbir iyonu %50’yi geçmeyen (karışık sular) sular”
şeklinde yeraltı suyuna sahip bir yapı vardır şeklindedir.
Bölgede depo sularında görülen hidrojeokimyasal fasiyes genel olarak “karbonat
sertliği > karbonat olmayan sertlik” ilişkisi içindedir. Bu tip sular; CaCO3 ve MgCO3’lı
sulardır. Dolayısıyla karbonat sertliği %50’den fazla olan sular olarak tanımlanabilir.
Yeraltısuyu sistemi olarak ise, litolojik birimlerin hidrolik iletkenlik değerine bağlı olarak
nispeten kısa süre yeraltısuyu dolaşımında kalmış suları temsil etmektedir. Tablo.33’de depo
sularından ve gözlem kuyusundan kimyasal izleme için alınan örneklerin piper diyagramında
kullanılan parametreleri sunulmaktadır.
Tablo. 33 Gözlem Kuyularından Kimyasal İzleme İçin Alınan Örneklerin Piper Diyagramında Kullanılan Parametreleri
YAS ve Depo
G-DS-1
G-DS-2
G-GK-3
Eyl.12
Kas.12
Eyl.12
Kas.12
Eyl.12
Kas.12
19.4
18
14.7
x
x
17
Cl
<5
<5
<5
x
x
<5
CO3
2
2
2
x
x
2
HCO3
54
45
43
x
x
15
OH
2
2
2
x
x
2
K
0.546
1.687
0.521
x
x
0.83
Mg
1.97
1. 314
1.43
x
x
0.973
Na
1.4
6.02
1.42
x
x
1.138
Ca
11.96
11.201
11.77
x
x
3.596
SO4
Depolardan (G-DS-1 ve G-DS-2) ve gözlem kuyusundan (G-GK-3) alınan örnek; C1S1
sınıfı içinde olup sulamaya uygun sular içinde sınıflandırmaya girmiştir. Tablo.34’de Wilcox
diyagramı oluşturulurken kullanılan kimyasal parametreler bulunmaktadır. Bahsi geçen
örneklemeler için Wilcox diyagramı üzerindeki dağılımları Şekil.42’de sunulmaktadır.
61
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 34 Wilcox Diyagramında Kullanılan Parametreler
YAS ve Depo
G-DS-1
G-DS-2
G-GK-3
Eyl.12
Kas.12
Eyl.12
Kas.12
Eyl.12
Kas.12
EC
119.8
105
118.2
x
x
43.2
Na
1.4
6.02
1.42
x
x
1.138
Ca
11.96
11.201
11.77
x
x
3.596
Mg
1.97
1.314
1.43
x
x
0.973
Şekil. 42 Gözlem Kuyularından Kimyasal İzleme İçin Alınan Örneklerin Wilcox Diyagramında Gösterilmesi (Eylül / Kasım
2012)
Kaynaklar ve Çeşmeler: Proje sahasında bulunan ve örneklemesi yapılan 2 adet
kaynak noktası ve çeşme suyunun laboratuar analizlerine göre Piper Diyagramı çizilmiştir ve
Şekil.43’de çizilen diyagram sunulmuştur. Örneklemesi yapılan lokasyonların su numuneleri
Ekim / Kasım 2012 tarihlerinde alınmıştır.
Kaynak noktalarının herhangi bir resmi adı bulunmamakla beraber kodlaması ve
kaynak noktalarının açıklamaları ile Tablo.35’de koordinatları ile beraber sunulmaktadır.
62
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 43 Kaynaklar ve Çeşmelerden Kimyasal İzleme İçin Alınan Örneklerin Piper Diyagramında Gösterilmesi (Eylül /
Kasım 2012)
Tablo. 35 Su Kalitesi Örneklemeleri Yapılan Kaynak ve Çeşme Sularının Koordinatı
Örnek No
G-KS-1
Açık ocak altındaki kaynak suyu
G-KS-2
Kilise Deresi kaynak suyu
Tarih
UTM Koordinatı
X
Y
Z
Eylül/Kasım 2012
4485959
471588
1983
Kasım 2012
4486742
470214
2010
G-KS-1 kaynak suyunun Eylül 2012 tarihinde yapılan örnekleme sonuçlarına göre
Piper Diyagramı geometrisine göre yapılan yorumlaması; kimyasal bileşim olarak baskın tür
yoktur fasiyesi içinde olduğu görülmektedir. Bu tanımlamanın anlamı ise; “bölgede hiçbir
iyonu %50’yi geçmeyen (karışık sular) sular” şeklinde kaynak suyuna sahip bir yapı vardır
şeklindedir.
G-KS-1 kaynak suyunun Kasım 2012 tarihinde yapılan örnekleme sonuçlarına göre
Piper Diyagramı geometrisine göre yapılan yorumlaması; sodyum ve potasyum türü baskın
fasiyes içinde olduğu görülmektedir. Bu tanımlamanın anlamı ise; “bölgede karbonat olmayan
alkaliliği hakimdir, karbonat alkaliliği NaCl, Na2SO4 ve KCl’lü sulardır. Karbonat olmayan
alkalinitesi %50’den fazla olan sulardır ve alkaliler ve güçlü asitler egemen” sulardır.
G-KS-2 kaynak suyunun Kasım 2012 tarihinde yapılan örnekleme sonuçlarına göre
Piper Diyagramı geometrisine göre yapılan yorumlası; “bölgede karbonat olmayan sertlik >
karbonat sertliğinden büyüktür” dolayısıyla, CaSO4 ve MgSO4’lı sulardır. Karbonat olmayan
sertliği %50’den fazla olan sulardır şeklinde tanımlanabilir.
63
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 36 Piper Diyagramında Kullanılan Parametreler
Kaynak ve Çeşme
Suları
G-KS-1
G-KS-2
Eyl.12
Kas.12
Eyl.12
Kas.12
12.9
10.2
x
21
Cl
<5
<5
x
<5
CO3
2
2
x
2
HCO3
11
10
x
11
OH
2
2
x
2
K
0.689
0.649
x
0.634
Mg
0.75
0.265
x
1.642
Na
0.402
1.37
x
1.295
Ca
0.66
0.662
x
3.77
SO4
Proje sahasında bulunan ve örneklemesi yapılan 2 adet kaynak noktası suyunun
laboratuar analizlerine göre; C1S1 sınıfı içinde olup, sulamaya uygun sular içinde
sınıflandırmaya girmiştir. Tablo.37’de Wilcox diyagramı oluşturulurken kullanılan kimyasal
parametreleri bulunmaktadır. Bahsi geçen örneklemeler için Wilcox diyagramı üzerindeki
dağılımları Şekil.44’de sunulmaktadır.
Kaynak ve Çeşme
Suları
G-KS-1
G-KS-2
Eyl.12
Kas.12
Eyl.12
Kas.12
EC
73.3
13.75
x
54.6
Na
0.402
1.37
x
1.295
Ca
0.66
0.662
x
3.77
Mg
0.75
0.265
x
1.642
Mevcut Suların Kalite Değerlendirilmesi: Proje alanı içindeki alt havzanın
genelindeki su kalitesini belirlemeye yönelik yapılan örneklemeler ve analizlere ait
yorumlamalar bu başlık altında değerlendirilmiştir. Bölgenin su kalite değerlendirilmesi;
yüzey ve yeraltı suları için ayrı ayrı değerlendirilmiştir.
Analiz sonuçları, 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği” (SKKY) ve 17.02.2005 tarih ve 25730
sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında
Yönetmelik” (İTASHY) göre değerlendirilmiştir.
64
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 44 Kaynaklar ve Çeşmelerden Kimyasal İzleme İçin Alınan Örneklerin Wilcox Diyagramında Gösterilmesi (Eylül /
Kasım 2012)
SKKY Kıta içi Su Kalite Kriterleri
Kıta içi yüzeysel suların sınıflandırılması örneklemesi yapılan parametreler için; Sınıf
I, II, III ve IV için dört adet olmak üzere ayrı ayrı belirlenmiştir. Bir su kaynağının bu
sınıflardan herhangi birine dâhil edilebilmesi için bütün parametre değerleri, o sınıf için
verilen parametre değerleriyle uyum halinde bulunmalıdır. Belirtilen kalite sınıflarına karşılık
gelen suların, aşağıdaki su kullanım alanları için uygun olduğu kabul edilir.
-
Sınıf I: Yüksek kaliteli su, (İçme suyu olma potansiyeli yüksek olan yüzeysel
sular)
-
Sınıf II: Az kirlenmiş su, (İçme suyu olma potansiyeli olan yüzeysel sulardır,
Teknik Usuller Tebliği’nde verilmiş olan sulama suyu kalite kriterlerini sağlamak
şartıyla sulama suyu olarak ve Sınıf I dışındaki diğer bütün kullanımlar olarak
tanımlanan sulardır.)
-
Sınıf III: Kirlenmiş su, (Kaliteli su gerektiren endüstriler hariç olmak üzere uygun
bir arıtmadan sonra endüstriyel su temininde kullanılabilir olarak tanımlanan
sulardır.)
65
-
NİHAİ ÇED RAPORU
Sınıf IV: Çok kirlenmiş su, Sınıf III için verilen kalite parametlerinden daha düşük
kalitede olan ve üst kalite sınıfına iyileştirilerek kullanılabilecek yüzeysel sular
olarak tanımlanan sulardır.)
İçme Suyu Limitleri
İçme suyu kriterleri, Sağlık Bakanlığı tarafından 2005 yılında hazırlanan ve 25730
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “İnsani Tüketim Amaçlı Sular
Hakkında Yönetmelik” ile belirlenmiştir. Sağlık Bakanlığının bu yönetmeliğinde, içme
sularında kabul edilebilir birinci kriterlere ek olarak ikincil kriterler verilmiştir.
Yönetmelikle, istisnai hallerde, suyun herhangi bir şekilde kirlenmesi sonucunda veya
suyun niteliği nedeniyle oluşabilecek olumsuz etkiler hakkında tüketici nüfus haberdar
edilerek insan sağlığının korunmasını sağlayacak tavsiyelerde bulunur ve gerekli önlemleri
alınır. Proje alanı ve proje alanının içinde bulunduğu alt havzada yer alan su kaynaklarının
içme suyu kriterleri ile karşılaştırılması, mevcut su kaynaklarının proje ya da diğer
kullanıcılar tarafından içme suyu olarak da olası kullanım durumunun değerlendirilebilmesi
amacıyla gerçekleştirilmiştir.
Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği Limitleri
Yüzeysel su kalitesi yönetimi yönetmeliğinin amacı, yüzeysel sular ile kıyı ve geçiş
sularının biyolojik, kimyasal, fizikokimyasal ve hidromorfolojik kalitelerin belirlenmesi,
sınıflandırılması, su kalitesinin ve miktarının izlenmesi, bu suların kullanım maksatlarının
sürdürülebilir kalkınma hedefleriyle uyumlu bir şekilde koruma kullanma dengesi de
gözetilerek ortaya konulması, korunması ve iyi su durumuna ulaşılması için alınacak
tedbirlere yönelik usul ve esasların belirlenmesine yöneliktir. Orman ve Su İşleri Bakanlığı
tarafından 2012 yılında hazırlanmış ve 28483 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe
giren “Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği” ile belirlenmiştir.
“Yüzeysel su kaynaklarının kalitesi” başlığı altında yapılan laboratuvar örneklemesi
analiz sonuçları tablosu ve değerlendirilmeleri sunulmaktadır.
Kaynak suları ve çeşmelerde yapılan laboratuvar örneklemelerinin su kalitesi
sınıflandırması değerlendirmeleri Tablo.38’de sunulmaktadır. Yapılan örnekleme sonuçlarının
değerlendirmeleri tabloları incelendiğinde, kaynak suları ve çeşmeler ile yüzey sularından
alınan örneklemelerindeki; “Kalsiyum (Ca), Magnezyum (Mg), Potasyum (K), Bikarbonat
(HCO3) ve Karbonat (CaCO3)” değerlerinin mevcut yönetmeliklerde sınıflandırma değerlerini
kapsamadığı görülecektir.
66
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 38 Kaynak ve Çeşme Suları Yeraltı Suyu Kalitesi Sınıflandırması
PARAMETRELER
Elektriksel İletkenlik (EC)
pH
BİRİM
µS/cm
-
SKKY Tablo 1, YSKKYY Ek - 5, Tablo 5
I
II
III
IV
1500
1500
-
-
6,5-8,5
6,5-8,5
6,0-9,0
6,0-9,0
İçme Suyu
Limitleri
6.5-9.5
EYLÜL - 2012
G-KS -1
G-KS -2
KASIM - 2012
G-KS -1
G-KS -2
73,3
13,75
54,6
5,02
6,95
4,37
<10
mg/l
25
50
70
>70
<10
<10
Klorür İyonu (Cl)
mg/l
25
200
400
> 400
250
<5
<5
<5
Florür (F)
mg/l
1
1,5
2
>2
1,5
<0,1
<0,1
<0,1
Siyanür (Cn)
mg/l
0,01
0,05
1
>1
0,05
<0,01
<0,01
<0,01
Toplam Kjeldahl Azotu
mg/l
0,5
1,5
5
>5
0,34
0,45
0,45
Amonyum Azotu
mg/l
0,2
1
2
>2
<0,1
<0,1
<0,1
Nitrat Azotu (NO3 - N)
mg/l
5
10
20
>20
50
0,36
Nitrit Azotu (NO2 - N)
mg/l
0,002
0,01
0,05
>0,05
0,5
0,0022
Arsenik (As)
mg/l
0,020
0,05
0,1
>0,1
0,01
0,0033
Alüminyum (Al)
mg/l
0,3
0,3
1
>1
0,2
<0,3
Baryum (Ba)
mg/l
1
2
2
>2
Bor (B)
mg/l
1
1
1
>1
1
<0,3
0,005
<0,003
<0,5
Kadmiyum (Cd)
mg/l
0,003
0,005
0,01
>0,01
Kalsiyum (Ca)
mg/l
-
-
-
-
Krom (Cr)
mg/l
0,02
0,05
0,2
> 0,2
Kobalt (Co)
mg/l
0,01
0,02
0,2
>0,2
Bakır (Cu)
mg/l
0,02
0,05
0,2
>0,2
2
0,041
Demir (Fe)
mg/l
0,3
1
5
>5
0,2
0,037
Kurşun (Pb)
mg/l
0,01
0,02
0,05
>0,05
0,01
<0,01
Magnezyum (Mg)
mg/l
-
-
-
-
Mangan (Mn)
mg/l
0,1
0,5
3
>3
0,66
0,05
<0,02
<0,01
0,75
0,05
0,019
Civa (Hg)
mg/l
0,0001
0,0005
0,002
>0,002
1
<0,001
Nikel (Ni)
mg/l
0,02
0,05
0,2
>0,2
0,02
<0,02
Potasyum (K)
mg/l
-
-
-
-
0,689
Selenyum (Se)
mg/l
0,01
0,01
0,02
>0,02
0,01
<0,001
Sodyum (Na)
mg/l
125
125
250
>250
200
0,402
Çinko (Zn)
mg/l
0,2
0,5
2
>2
Sülfat İyonu (SO4 )
mg/l
200
200
400
> 400
Çözünmüş Oksijen
mg/l
8
6
3
<3
8,54
Oksijen Doygunluğu
0,022
250
12,9
Kasım2012 tarihinde örnekleme programına dahil edilmiştir.
Kimyasal Oksijen İhtiyacı (COD-Cr)
<0,1
0,11
<0,002
<0,002
0,0046
0,0067
<0,3
<0,3
<0,5
<0,5
<0,3
<0,3
<0,003
<0,003
0,662
3,77
<0,02
<0,02
<0,01
<0,01
<0,01
0,084
<0,104
0,311
<0,01
<0,01
0,265
1,642
<0,01
0,047
<0,001
<0,001
<0,02
<0,02
0,649
0,634
<0,001
<0,001
1,37
1,295
<0,01
<0,01
10,2
21
9,11
9,98
105
113,8
%
90
70
40
<40
106,9
Renk
Pt-Co
5
50
300
>300
23
Sıcaklık (C)
mg/l
25
25
30
>30
19,2
Toplam Çözünmüş Madde
mg/l
500
1500
5000
>5000
40,7
6,9
27,3
Mineral Yağlar ve Türevleri
mg/l
0,02
0,1
0,5
>0,5
<0,003
<0,003
<0,003
26
47
15,8
14,6
Toplam Organik Karbon
mg/l
5
8
12
>12
1,5
1,1
<1
Toplam Pestisid
mg/l
0,001
0,01
0,1
>0,1
<0,001
<0,001
<0,001
Yağ ve Gres
mg/l
0,02
0,3
0,5
>0,5
<10
<10
<10
Fosfor (P)
mg/l
0,02
0,16
0,65
>0,65
<0,01
0,012
<0,01
Serbest Klor
mg/l
0,01
0,01
0,05
>0,05
<0,01
<0,01
<0,01
Sülfür (S)
mg/l
0,002
0,002
0,01
>0,01
<0,1
<0,1
<0,1
Bikarbonat (HCO3 )
mg/l
-
-
-
-
11
10
11
Karbonat (CaCO3 )
mg/l
-
-
-
-
0
0
0
67
NİHAİ ÇED RAPORU
Aynı zamanda analizleri yapılan örneklerin Civa (Hg) ve Yağ-Gres sınıf parametreleri,
laboratuvar analizlerini gerçekleştiren firmanın deteksiyon limitlerinin tamamını
kapsamaktadır. Dolayısıyla analiz sonuçlarına göre sınıflandırma bu iki parametre için
tanımlanamamaktadır.
G-KS-1 kaynak suyunun Eylül 2012’de yapılan laboratuvar analiz sonuçlarına göre;
içinde barındırdığı nitrit, bakır ve renk parametrelerinden ötürü II.Sınıf olarak
tanımlanmaktadır. Nitrit değerinin kaynak suyunda olması, bölgede yapılan meracılık ve
hayvancılık faaliyetlerinden, bakır değerinin olması ise bölgenin geçirdiği volkanizmadan
kaynaklandığı düşünülmektedir.
G-KS-2 kaynak suyunun Kasım 2012’de yapılan laboratuvar analiz sonuçlarına göre;
içinde barındırdığı bakır parametresinden ötürü III.Sınıf olarak tanımlanmaktadır. Bakır
değerinin görülmesi bölgenin geçirdiği volkanizmadan kaynaklandığı düşünülmektedir.
Ancak bölgedeki örneklemesi yapılan kaynak suları, içme suyu limitlerini aşmadığı
görülmektedir.
Yeraltı sularının Kalitesi: “Yeraltı Sularının Kirlenmeye ve Bozulmaya Karşı
Korunması Hakkında Yönetmelik” herhangi bir sınıflandırma belirtilmemekle birlikte,
yapılan örnekleme sonuçları SKKY Tablo 1’e göre sınıflandırılması yapılmıştır. Orman ve Su
İşleri Bakanlığı tarafından 2012 yılında hazırlanmış ve 28257 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Yeraltı sularının kalitelerine göre tanımlanan sınıflar; Sınıf YAS I, II ve III için üç adet
olmak üzere ayrı ayrı belirlenmiştir. Numune alma noktalarının sınıflarının belirlenmesi
aşamasında; yeraltı sularının sınıflandırılması için numune alma noktalarının seçimi yapılır.
Bu belirleme işleminde, yeraltı suyu çekilen bütün kuyular numune alma noktalarıdır.
Örneklerin alınma sıklığı, minimum süresi, uygulanacak analizler ve karakteristik değer
belirlemesi, Numune Alma ve Analiz Metotları Tebliğine göre yapılmıştır. Numune
noktalarının sınıflandırılmasında, yalnızca üç sınıf (YAS I, YAS II ve YAS III) göz önüne
alınır.
-
Sınıf YAS I: Yüksek kaliteli yeraltı suları, (İçme suyunda ve gıda sanayinde
kullanılabilen yeraltı sularıdır. Bu sınıfa giren yeraltı suları diğer her türlü
kullanım amacına uygundur. Sınıf YAS I suları, gerektiğinde uygun bir
dezenfeksiyon işleminden sonra içme suyu olarak kullanılabilirler.)
-
Sınıf YAS II: Orta kaliteli yeraltı suları, (Bir arıtma işleminden sonra içme suyu
olarak kullanılabilecek sulardır. Bu sular tarımsal su ve hayvan sulama suyu veya
sanayide soğutma suyu olarak herhangi bir arıtma işlemine gerek duyulmadan
kullanılabilir. Sınıf II yüzeysel sulara ait kalite parametrelerini sağlayan sular,
Sınıf YAS II sular olarak kabul edilir. Ancak demir, amonyum, mangan ve
çözünmüş oksijen için konulmuş sınırların bu sınıfa giren sularda sağlanması
gerekli değildir.)
-
Sınıf YAS III: Düşük kaliteli yeraltı suları, (Sınıf YAS III sular, belirlenen
parametreleri karşılamayan sulardır. Bu suların kullanım yeri, ekonomik,
teknolojik ve sağlık açısından sağlanabilecek arıtma derecesi ile belirlenir.)
68
NİHAİ ÇED RAPORU
Yeraltı sularının kalitesinin belirlenmesi amacıyla proje alanında Ekim 2012 ve Ocak
2013 tarihinde yerinde izlemeler ve su örneklemeleri yapılarak analizleri değerlendirilmiştir.
Elde edilen analiz sonuçlarına ait değerler ilgili kalite kriterleri ile karşılaştırılmıştır.
Ölçümlerde bazı parametreler metot alt deteksiyon değerinin altında bulunmuştur.
Ölçüm sonuçlarına ait değerlere dayalı olarak yeraltı sularının sınıflandırılması
Tablo.40’da yer almaktadır. Kıta içi su kalitesi kriterlerinin karşılaştırılması açısından tabloda
yer alan her bir örnekleme noktasının su kalite sınıfını ve belirtilen su sınıfına neden olan
parametreleri göstermektedir. İçme suyu kriterleri ile bir karşılaştırma için, tabloda rapor
edilen parametreler, kriterleri aşan parametreleri temsil etmektedir.
G-GK-3 gözlem kuyusu ve depolardan alınan sulardan olan G-DS-2 suları yapılan
yeraltısuyu sınıflandırmalarına göre YAS I sınıf olarak tanımlanmaktadır. G-DS-1 depo suyu
ise Eylül 2012 tarihinde yapılan örneklemeye göre YAS I sınıfı, Kasım 2012 tarihinde yapılan
örnekleme sonuçlarına göre alüminyum parametresinden ötürü YAS II sınıflandırması içinde
tanımlanmaktadır.
b) Yeraltı suyu Seviyesi
Proje sahası civarında açılmış gözlem kuyularından mevcut yeraltı suyu seviyesinin
anlaşılabilmesi amacıyla açılan gözlem kuyularında seviye ölçümleri gerçekleştirilmiştir.
Daha önce de belirtildiği gibi, G-GK-3’nolu gözlem kuyusu haricindeki diğer gözlem
kuyuları (G-GK-1, G-GK-2 ve G-GK-4) su tablası üzerinde sonlandırıldığı için kuru olarak
kaydedilmişlerdir. Tablo.39’da proje sahası içinde açılan gözlem kuyularında ölçülen statik su
seviyleri hakkında detaylar sunulmuştur.
G-GK-3’nolu kuyuda ölçülen su seviyesi ve diğer kuyuların kuru olması göz önünde
bulundurularak açık ocak ile yeraltı su tablası ilişkisinin değerlendirilebilmesi mümkündür.
Planlanan açık ocak sınırları içinde açılmış G-GK-4’nolu yeraltı suyu gözlem kuyusunun
taban kotunun 2120 m. dsü ve kuyunun kuru olduğu göz önünde bulundurularak, açık ocak
işletmeciliği sırasında ocağa yeraltısuyu girişi olmayacağı bilinmektedir.
Tablo. 39 Proje Sahası İçinde Açılan Gözlem Kuyularında Ölçülen Statik Su Seviyeleri
Kuyu Kodu
X
Y
Z
Statik Su Seviyesi (m)
G-GK-1
4487075
471550
2135
Kuru
G-GK-2
4486601
471932
2222
Kuru
G-GK-3
4486392
471591
2130
37.20
G-GK-4
4486675
471497
2224
Kuru
Gözlem kuyularının tamamında statik su seviyesi ölçümleri elektrikli seviye ölçer ile
yapılmıştır. Gözlem kuyularından G-GK-3 kuyusunda yerinde ölçülen yeraltı suyunun fiziksel
parametreleri pH, elektriksel iletkenlik, sıcaklık, tuzluluk gibi parametreler izlenmektedir.
69
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 40 Gözlem Kuyularında Yeraltı Suyu Kalitesi Sınıflandırması
Yeraltı Suları Kullanma Yönetmeliği
YAS I
YAS II
YAS III
İçme Suyu
Limitleri
6.5-9.5
-
6,5-8,5
6,5-8,5
<6,5->8.5
Toplam Çözünmüş Katı
mg/l
500
1500
>1500
mg/l
25
G-DS-2
6,72
7,13
8,22
4,51
51,9
42,5
52,5
21,6
<10
<10
<10
<10
<0,02
<0,02
<0,02
<0,02
1
1,5
<0,1
<0,1
<0,1
<0,1
<5
<5
Klorür (Cl)
mg/l
25
200
>200
250
<5
<5
Sülfat (SO4 )
mg/l
>200
>1.5
19,4
14,7
mg/l
200
1,5
250
200
0,5
0,34
0,22
Amonyum Azotu
mg/l
0,2
1
>1
mg/l
0,002
0,01
10
>0.01
>10
0,16
>0.16
1
>1
mg/l
Fosfor (P)
mg/l
5
0,2
Bor (B)
mg/l
1
0,5
<0,1
<0,1
<0,002
<0,002
0,15
0,27
<0,01
<0,01
1
<0,3
<0,3
<0,001
50
Cıva (Hg)
µg/l
0,1
0,5
0,5
1
<0,001
Kadmiyum (Cd)
mg/l
0,003
0,005
>0.005
0,005
<0,003
<0,003
Bakır (Cu)
mg/l
0,02
0,05
>0.05
2
<0,01
<0,01
Krom (Cr)
mg/l
0,02
0,05
>0.05
0,05
<0,02
<0,02
Çinko (Zn)
mg/l
0,2
0,5
>0.5
0,021
0,019
Nikel (Ni)
mg/l
0,02
0,05
>0.05
0,02
<0,02
<0,02
Mangan (Mn)
mg/l
0,1
0,5
>0.5
0,05
<0,01
<0,01
Sodyum (Na)
mg/l
125
125
>125
200
Kobalt (Co)
mg/l
0,01
0,02
>0.02
Kurşun (Pb)
mg/l
0,01
0,02
>0.02
Arsenik (As)
G-GK-3
>50
mg/l
Selenyum (Se)
G-DS-2
>0.02
>1.5
Ölçülem ey ecek
kadar az
mg/l
G-DS-1
50
mg/l
Demir (Fe)
KASIM - 2012
G-GK-3
0,02
1,5
Krom +6 (Cr )
Florür (F)
+6
EYLÜL - 2012
G-DS-1
1,4
1,42
<0,01
<0,01
0,01
<0,01
<0,01
<0,02
18
0,34
<0,1
0,0074
0,26
<0,01
<0,3
<0,001
<0,003
<0,01
<0,02
<0,01
<0,02
<0,01
6,02
<0,01
<0,01
17
0,45
<0,1
<0,002
0,104
<0,01
<0,3
<0,001
<0,003
<0,01
<0,02
<0,01
<0,02
<0,01
1,138
<0,01
<0,01
0,3
1
>1
0,2
<0,02
mg/l
0,01
0,01
>0.01
0,01
<0,001
<0,001
mg/l
0,020
0,05
>0.05
0,01
<0,001
<0,001
Alüminyum (Al)
mg/l
0,3
0,3
>0.3
0,2
<0,3
<0,3
Baryum (Ba)
mg/l
2
>2
<0,5
<0,5
mg/l
1
5
8
>8
<1
<1
1,4
<1
Mineral Yağ ve Türevleri
mg/l
0,02
0,1
0,5
<0,003
<0,003
<0,003
<0,003
Toplam Pestisit
mg/l
0,001
<0,001
<0,001
0,01
0,1
>0.05
<0,001
mg/l
0,01
0,05
<0,001
Siyanür
<0,01
<0,01
<0,01
<0,01
0,05
0,311
Depo boş olduğu için örnekleme yapılamamıştır.
pH
BİRİM
Kasım 2012 tarihinde örnekleme programına dahil edilmiştir.
PARAMETRELER
<0,001
0,0088
0,227
<0,001
0,0063
1,74
<0,3
<0,5
<0,5
70
NİHAİ ÇED RAPORU
c) Yeraltı Suyundan Faydalanma Durumu(Mevcut her türlü keson, derin,
artezyan v.b. kuyu)
Yapılan arazi çalışmaları esnasında, yerel halk ve yetkililerle yapılan görüşmeler ile
elde edilen bilgiye göre proje sahasının civarındaki bu kaynaklar, bölgede bulunan yayla
evlerinin ihtiyaçları için küçük ölçekte depolanmakta ve sadece yayla mevsiminde
kullanılmak üzere kullanılmaktadır. Yayla sezonunun bittiği dönemde kullanım ve içme
amaçlı yapılmış depolarda su olmadığımı gözlemlenmiştir.
Bölgedeki kaynaklar, kurak sezonda birkaçı hariç tamamı kurumaktadır. Sulak
sezonda yeraltı suyu boşalımı olarak deşarj olan bu kaynaklar kısa sürede yüzeysel akışa
katılarak mevsimlik derelerden sızma şeklinde debisi ölçülemeyecek şekilde akmaktadır.
IV.1.4. Hidrolojik Özellikleri (ilgili harita ve kesitleri)
a)Projenin göl, baraj, gölet, akarsu ve diğer sulak alanlara göre konumu
Türkiye geneli, hidrolojik çalışmalar için 25 ana akarsu havzasına ayrılmıştır. Projenin
içinde bulunduğu alan, bu havzalardan biri olan Doğu Karadeniz Havzası içinde yer
almaktadır. Şekil.45’de proje sahasının Doğu Karadeniz Havzası içindeki konumu
sunulmaktadır.
Proje sahası, Doğu Karadeniz ve Yeşilırmak Havzaları’nı ayıran sınırın yaklaşık 5 km.
kuzeyinde bulunan Yağlıdere Alt Havzası içinde yer almaktadır. Yağlıdere Alt Havzası,
yaklaşık 12 km genişliğe, 50 km uzunluğa (yaklaşık 610 km2’lik bir izdüşüm alanına) ve
güney-kuzey yönlü bir drenaja sahiptir. Bu alt havzayı temel olarak Yağlıdere Çayı oluşturur.
Yağlıdere Çayı, dağların dik yamaçlarından büyük bir hızla aktığından ötürü derin vadiler
oluşturmuştur.
Erimez Dağı’ndan ve Karadeniz’e doğru akış gösterirken geçmiş olduğu yörelerden
çıkan suları topladıktan sonra Yağlıdere İlçesi’nden geçen bu akarsu, toplam 60-70 km
aktıktan sonra Espiye İlçe Merkezi’nin 2 km batısından Karadeniz’e dökülür.
DSİ 22. Bölge Müdürlüğü’nün verilerine göre Yağlıdere Çayı’ndan Karadeniz’e yıllık
toplam boşalım 415 hm3’tür. Yağlıdere Çayı üzerinde DSİ’ye ait 2 adet Akım Gözlem
İstasyonu (AGİ) bulunmaktadır. Şekil.46’da proje sahasının içinde bulunduğu hidrolojik alt
havzanın görünümü sunulmaktadır.
Proje alanının içinde bulunduğu alt havza içindeki mevsimlik dereler bölge civarındaki
diğer mevsimlik derelerle beraber Yağlıdere ile birleşmektedir. Proje alanının içinde
bulunduğu hidrolojik alt havza içinde doğal olarak oluşmuş herhangi bir göl ya da sulak alan
bulunmamaktadır.
Proje alanı ve çevresine ait genel hidrolojik özellikler; kar erimesi ve yağmur sularının
süzülmeleri ile düşük kotlarda oluşan kaynak boşalımları ve çoğunlukla erime mevsiminde
akışa geçen süreksiz dereler ile temsil edilmektedir.
71
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 45 Proje Sahasının Doğu Karadeniz Havzası İçerisindeki Konumu (Golder, Şubat 2013)
Proje alanında ve bölge alanının hidrolojik yapısı, çok geçirimli fakat ince bozunmuş
kayaç kuşağının az geçirimli bir ana kaya üzerinde bulunduğu durumda gelişen ara akışı
temsil etmektedir.
Doygun olmayan kuşağın üniform şekilde geçirimli olması durumunda, süzülmüş
suyun çoğu az çok düşey olarak süzülür. Yüzeyin altında daha düşük hidrolik iletkenliğe
sahip zemin katmanlarının bulunması halinde, süzülen su doygun olmayan kuşakta yatay
olarak hareket eder. Bu ara akış bazı drenaj havzalarında önemli olabilir ve toplam
sellenmeye katkıda bulunabilir. Düşük geçirimliliğe sahip kırıklı ana kayanın üzerindeki
geçirimli zemin ara akışa önemli katkı sağlayan jeolojik ortam oluşturur.
Proje sahası yakın çevresindeki yüzey suları ve akımları için tanımlamalar yapabilmek
için çalışma alanı 10 alt havzaya ayrılmıştır. Bu havzalar ve içerisindeki yüzey suları aşağıda
tanımlanmıştır.
Bir nolu alt havza: Yarorman deresini oluşturan sekiz nolu havzayı besleyen alt
havzalardan biridir. Bu havzanın içerisinde proje alanının %80 lik bölümü bu havza içerisinde
kalmaktadır.
İki nolu alt havza: Projenin %10’luk bölümü bu havza içerisinde kalmaktadır. Bu
havzada mevsimsel akışa sahip Çolak deresi bulunmaktadır. Bu dere, proje sahasının
72
NİHAİ ÇED RAPORU
güneyinden çıkan kaynakların oluşturduğu ve kuzey-güney yönlü drenaja sahip bir deredir.
Proje sahasının güneyinde doğu-batı akımlı Tohumluk Deresi ile birleşir.
Üç nolu alt havza: Proje sahasının güney batısından çıkan kaynak sularının
oluşturduğu ve kuzeydoğu-güneybatı yönlü drenaja sahip alt havzadır. Bu havzada mevsimsel
akışa sahip Kına deresi bulunmaktadır. Kına deresi proje sahasının güneybatısında doğu-batı
akımlı Tohumluk deresi ile birleşir.
Dört nolu alt havza: Yarorman deresini oluşturan sekiz nolu havzayı besleyen alt
havzalardan biridir. Bu havzanın içerisinde proje alanının %4’lük bölümü bu havza içerisinde
kalmaktadır.
Beş nolu alt havza: Yarorman deresini oluşturan sekiz nolu havzayı besleyen alt
havzalardan biridir.
Altı nolu alt havza: Bu havza içerisinde mevsimsel akışa sahip Macara deresi
bulunmaktadır. Proje sahasının kuzeybatısından çıkan kaynakların oluşturduğu ve güneydoğukuzeybatı yönlü drenaja sahip deredir. Proje sahasının kuzeybatısında güney-kuzey akımlı
Çakrak Deresi ile birleşir.
Yedi nolu alt havza: Bu havza içerisinde mevsimsel akışa sahip Kilise deresi
bulunmaktadır. Proje sahasının batısından çıkan kaynak sularının oluşturduğu ve kuzeydoğugüneybatı yönlü renaja sahip deredir. Proje sahasının güneybatısında doğu-batı akımlı
Tohumluk Deresi ile birleşir.
Sekiz nolu alt havza: Yarorman deresi bu havza içerisinde akış göstermektedir. Bu
havzayı Bir, Dört ve Beş nolu havzalardan akışa geçen sular beslemektedir. Güllüce Köyü
tarafından gelen Çaatak, Sıraca ve Tokluca Dereleri’nin de birleşmesi ile Emeksen Deresi
adına alır ve Keltepe’nin batısında güney-kuzey akımlı Çakrak Deresi ile birleşir.
Dokuz nolu alt havza: Bu havzadan akışa geçen suları, mevsimsel akış gösteren
İçmesu deresi drene etmektedir. Proje sahasının güneydoğusundan çıkan kaynakların
oluşturduğu ve kuzey-güney yönlü drenaja sahip deredir. Proje sahasının güneydoğusunda
doğu-batı akımlı Tohumluk Deresi ile birleşir.
On nolu alt havza: Bir, Dört, Beş ve Sekiz nolu havzalar ve diğer yan kolların akışı
ile oluşan Emeksen deresi bu havzayı drene eder.
73
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 46 Proje Sahasının Bulunduğu Alt Havzanın Görünümü (Golder, Şubat 2013)
Tohumluk Deresi; Proje sahasının doğusundaki Akılbaba Tepe’nin (2826 m.)
güneyinden çıkan kaynakların oluşturduğu ve doğu-batı yönlü drenaja sahip deredir. Proje
sahasının güneyinden akarak Erimez Tepe’sinden (2701 m.) çıkan kaynakların oluşturduğu
Kan Dere ile Çakrak Köyü civarında birleşerek Çakrak Dere’sini oluşturur.
Çakrak Deresi; Proje sahasının yaklaşık 5 km. batısında Çakrak Köyü civarında
Tohumluk Deresi ve Kan Dere’nin birleşmesi ile oluşur ve yaklaşık 14 km. güney-kuzey
yönlü aktıktan sonra Ekin Deresi ile birleşerek Yağlıdere Çayı’nı oluşturur.
Su tablasına kadar ulaşan süzülen su yeraltı suyu akiferinde depolanmaktadır. Yeraltı
suyu sabit bir harekete sahip olduğu için bu depolama durağan değildir. Henüz güncel olarak
süzülmüş yağış yeraltı su akiferine girerken, kurak dönem sellenme akışı olarak bilinen diğer
yeraltı suyu bir akarsuya boşalmaktadır. Süzülme su tablasını yükseltirse, yakın akarsulara
yeraltı suyu boşalımı da artar. Kurak dönem sellenme akışlarındaki yeraltı suyu boşalım
miktarı akarsuya doğru olan hidrolik eğimle doğru orantılıdır.
Konaklı Metal Madencilik A.Ş. tarafınca açık ocak üretim yöntemi ile işletilecek olan
madencilik faaliyeti Çakrak deresini besleyen, diğer mevsimlik derelerin de katılımı ile
yağışlı mevsimlerde akışa geçen Yarorman deresi üzerinde bulunmaktadır. Toplamda 54
Ha’lık bir alanda sürdürülecek madencilik faaliyetleri dört ayrı su toplama havzası içerisinde
yer almaktadır. Bu havzalara ait genel veriler Tablo.41’de bulunmaktadır.
74
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 41 Çalışma Alanı Civarındaki Su Toplama Havzalarının Özellikleri
Havza içerisindeki en uzun
Havza adı
Havza alanı, Ha
akış, m
1804
142
1
Kot farkı, m
590
2
2328
263
563
3
2949
188
679
4
1458
78
548
5
1956
86
709
6
5026
477
868
7
3291
276
630
8
2638
429
290
9
2872
237
844
10
3959
1445
210
Planlanan madencilik faaliyetleri iki ayrı bölüm halinde değerlendirilmiştir. Bunlar
2299 rakımlı kızılyar tepenin 100 m kuzeyinde bulunan açık ocak çalışmaları ve 2341 rakımlı
körükbeli tepenin 250 m kuzey doğusunda bulunan, Yarorman deresinin üst kotlarındaki pasa
sahasıdır. Her iki sahanın etrafına ayrı ayrı olarak inşa edilecek kanallar vasıtası ile, yağmur
ve kar kaynaklı yüzey suları drene edilebilecektir. Yüzey sularının drene edilmesi ile birlikte
AKM’nin yüzey sularını kirletmesi engelleneceği gibi açık ocak ve pasa sahasında şev
stabilitesi olumsuz yönde etkilenmesinin önüne geçilebilecektir.
Gerçekleştirilmesi planlanan açık ocak madencilik faaliyeti için üç ayrı alt havzada
debi hesaplaması yapılmıştır. Bu havzaların biri açık ocak sahasını diğer ikisi ise pasa
sahasının(Pasa güneydoğu, pasa güneybatı) membasında yer almaktadır. Bu havzalara ait
özellikler Tablo.42’de verilmiştir.
Tablo. 42 Ocak Sahalarını Etkileyecek Alt Havzalara Ait Özellikler
Havza adı
Havza içerisindeki en uzun akış, m
Havza alanı, m2
Kot farkı, m
Ocak
88
29896
60
Pasa (Güneydoğu)
350
289253
100
Pasa (Güneybatı)
212
90898
80
Yürütülen madencilik faaliyetleri sırasında, çalışma alanının üst kotlarından akışa
geçen suların, madencilik faaliyetleri neticesinde meydana gelebilecek kirletici unsurlar ile
temasa geçmeden drene edilmesi esastır. Bu sebeple üst kotlardan akışa geçecek olan sular bir
kanal ile drene edilecektir. Bu amaçla inşa edilecek olan kanalın projelendirilmesi için akışa
geçecek olan su miktarının tahmin edilmesi gerekmektedir. Bu amaçla kullanılan birçok
yöntem mevcuttur. Bu yöntemler Tablo.43’de sunulmuştur. Bu yöntemler içerisinde Rasyonel
metot bu raporda değerlendirilmiştir.
75
Tablo. 43 Hidrolojik Metotlar
Metod
Drenaj Havzası
Büyüklüğü (km2)
Rasyonel
0 – 0.1
SCS
0 – 65
USGS Dizaynı
USGS
HEC-1
0.1 – 65
0.5 – 65
>1.2
NİHAİ ÇED RAPORU
Kullanım Alanı
Pik akım hesaplamalarında ve alt bölüm tipi yağmur suyu kanalizasyon
sistemlerinin dizaynında kullanılabilir. Depolama dizaynında
kullanılamaz.
Hidrograf ve pik akım hesaplamalarında kullanılabilir. Her tür drenaj
yapılarının dizaynı için kullanılabilir.
Her tür pik akım hesabında kullanılabilir.
Her tür hidrograf hesaplamasında kullanılabilir.
Büyük drenaj alanlarının hidrolojik analizi için tavsiye edilir. Pik akım ve
hidrograf hesaplamalarında kullanılabilir.
Rasyonel Metod
Yağmur ve yüzey akışını ilişkilendiren en basit yöntemlerden birisi Rasyonel
Metottur. Rasyonel Metodun kullanımında bazı kabuller göz önünde bulundurulmuştur. Bu
kabuller ve model tanımı aşağıda sunulmuştur.
Rasyonel Metotta, tüm drenaj alanı için kompozit bir C değeri kullandığından, tüm
drenaj alanı içindeki farklı saha kullanımları hidrolojik analizin sonucunu etkileyecekse,
drenaj havası, alt havzalara bölünmüştür. Bu metot, yağışı homojen ve denge koşullarında
kabul ettiğinden 2.5 km2 den büyük alanlar mutlaka alt havzalara bölünmelidir. Rasyonel
Metod formülü yüzey akışının pik hızını, su toplama havzası içinde herhangi bir lokasyonda,
drenaj alanının, yüzey akışı katsayısının ve ortalama yağmur yoğunluğunun fonksiyonu
olarak, akış zamanına denk bir süre boyunca hesaplar. Akış zamanı, suyun havza içindeki en
uzak noktadan analiz noktasına kadar akması için geçen zamandır. Rasyonel formül şu şekilde
ifade edilir:
Q=0,0028CAI
Q= Yüzey akışının maksimum hızı (m3/sn)
C=Yüzey akışının düşen yağmura olan oranını ifade eden yüzey akışı katsayısı
I=Konsantrasyon zamanına denk bir süre boyunca yağan ortalama yağmur yoğunluğu
(mm/saat)
A= Drenaj alanı (m2)
Yağmur sularının, su toplama havzası alanında, dereler vb gibi ortamlara karışmasıyla
oluşan kayıplar, C katsayısı ile belirtilir. Birden çok alan yapısı söz konusu olduğunda,
ağırlıklı C katsayısı kullanılması önerilir. Basitçe yapılan bir kabul ile belirtilirse, C aşağıdaki
gibi ifade edilir. Rasyonel denklemde kullanılan C katsayısının farklı yüzey alanlarına göre
değerleri Tablo.44’de verilmiştir.
76
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 44 Rasyonel Denklem İçin C faktörleri
Alan tanımı
C
İşyeri
Alan tanımı
Demiryolu istasyonları
0.20-0.35
0.10-0.30
Çarşı
0.70-0.95
Bakir arazi
Komşu alanları
0.50-0.70
Yüzeyin karakteri
Meskun bölge
C
Asfalt ve beton
0.70-0.95
Tek aile
0.30-0.50
Parke taş
0.70-0.85
Çoklu birimler. ayrı
0.40-0.60
Çatılar
0.75-0.95
Çoklu birimler. bitişik
0.60-0.75
Çayırlık alanlar. kumlu
Banliyo mahallesi
0.25-0.40
Düz, %2 dereceye kadar
0.05-0.10
Apartman
0.50-0.70
Orta eğimli, %2-7
0.10-0.15
Oldukça eğimli. >%7
0.15-0.20
Endüstri
Hafif
0.50-0.80
Çayırlık
Ağır
0.60-0.60
Düz, %2 dereceye kadar
0.13-0.17
Parklar. mezarlıklar
0.10-0.25
Orta eğimli, %2-7
0.18-0.22
Çocuk parkları
0.20-0.35
Oldukça eğimli, >%7
0.25-0.35
alanlar,
ağır
Meydana Gelecek Yağış Miktarının Hesaplanması:
Rasyonel metot ile debi hesaplaması yapılırken akış süresinin hesaplanması
gerekmektedir. Bu amaçla kullanılan formül aşağıda sunulmuştur.
Formüldeki birimler aşağıda ayrıntılı olarak sunulmuştur. Bunlar;
t1
: akış süresi
N
: manning katsayısı
L
: en uzun akış yolu
P
: yağış şiddeti
S
: eğim, m/m
Elde edilen t1 değeri ile
Debi hesapları kullanılırken Gümüşhane Meteoroloji İstasyonu standart zamanlarda
gözlenen en büyük yağış verilerinden üretilen Tablo.45 ve Şekil.47’de kullanılmıştır. Ocağın
ömrü göz önüne alındığı zaman 10 yıllık verilerin yeterli olacağı düşünülmüştür.
Hesaplamalarda kullanılan “c” katsayıcı 0.2 alınmıştır. Yapılan hesaplama sonucunda
Ocak havzasında meydana gelebilecek maksimum debi miktarı 0.12 m3/s. pasa sahasının
güney doğusundan (pasa 1) gelebilecek maksimum debi miktarı 0.48 m3/s, pasa sahasının
güney batısından (pasa 2) gelebilecek maksimum debi 0.35 m3/s olarak hesaplanmıştır. Açık
ocak ve pasa sahası üzerine bir hat boyumca inşa edilecek 50 cm taban genişliğine, 1100 cm
taban genişliğinde ve 40 cm derinliğe sahip betonarme tabanlı trapez kanallar meydana
gelebilecek pik debiyi emniyetli bir şekilde taşıyabilecektir. İnşa edilmesi planlanan kanallara
ait görünüş Şekil.48’de verilmiştir.
77
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 45 Standart Zamanlarda Gözlenen 100 Yıl 24 Saatlik Yağış Şiddeti Değerleri
Tablo. 46 Standart Zamanlarda Gözlenen 100 Yıl 24 Saatlik Yağış Yoğunluğu Değerleri
Yağış Şiddet-Süre-Frekans Eğrisi
1000,00
2 yıl
5 yıl
Yağış, mm/Saat
10 yıl
100,00
25 yıl
50 yıl
100 yıl
10,00
1,00
0,01
0,1
1
Süre, Saat
10
100
Şekil. 47 Frekans Eğrisi
78
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 48 Kanal Yerleşim Planı
79
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 47 Rasyonel metot yöntemi kullanılarak 2 havzada maksimum debi hesaplaması
Alan
Akış uzunluğu,
m
Kot
farkı, m
m2
m
m
Tc
(dakika)
i (mm/saat)
C
Qmaks
(m3/s)
Ocak
29.896
88
60
7.9
64.8
0.2
0.12
Pasa 1
289.253
350
100
33.9
32.6
0.2
0.48
Pasa 2
90.898
212
80
9.3
64.8
0.2
0.35
Formül
Akımlar: Proje sahasında yer alan tüm mevsimlik dereler Seyhan Havzası içinde yer
almaktadır. Bu havza içindeki akarsuların rejimleri düzensiz olup mevsimsel olarak büyük
ölçüde değişiklik sergilemektedir. Kış ve bahar aylarında artan yağış miktarı ve bahar
aylarında karların erimesi havzadaki yüzey suları ve yeraltı suyu potansiyelini maksimum
seviyeye ulaştırmaktadır.
Proje sahası dahilinde yer alan akarsuların debileri, en yüksek değerlere ulaştığı
ilkbahar ve kış mevsimleri dışındaki mevsimlerde sürekli dereler dakikada birkaç litre
seviyelerine kadar düşmekte, süreksiz dereler ise kurumaktadır.
Sınırköy ve Kaşdibi AGİ’lerine ait uzun yıllar aylık ortalama debi değerleri sırasıyla
Şekil.49 ve Şekil.50’de sunulmuştur. DSİ tarafından alınan değerlere göre; Sınırköy
istasyonundaki en yüksek uzun yıllar aylık ortalama debi değeri Nisan ayında 20 m3/s üzeri
olarak hesaplanırken, Kaşdibi istasyonundaki en yüksek uzun yıllar aylık ortalama debi değeri
Mayıs ayında 30 m3/s üzeri olarak hesaplanmıştır.
Şekil. 49 Sınırköy Akım Gözlem İstasyonu (DSİ, 2013)
80
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 50 Kaşdibi Akım Gözlem İstasyonu (DSİ, 2013)
b) İçme, kullanma, sulama amaçlı kullanım durumu
Yüzey suları kalite gözlem noktalarının koordinatları ve tanımları Tablo.48’de
verilmiştir. Yüzey sularının izleme noktalarını gösterir harita Şekil.51’de sunulmaktadır.
Tablo. 48 Yüzey Suları İzleme Noktalarının Koordinatları ve Açıklamaları
Yüzey Suyu No
Yüzey Suyu Açıklaması
UTM Koordinatı
X
Y
Z
G-YS-1
Pasa sahası altı yüzey suyu
4488161
471564
1690
G-YS-2
Açık ocak altı yüzey suyu
4485682
471320
1857
G-YS-3
4488149
471570
1690
G-YS-4
4488177
471563
1688
G-YS-5
4488169
471575
1690
81
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 51 Yüzey Suyu Kalitesi Örnekleme ve İzleme Noktaları
82
NİHAİ ÇED RAPORU
Saha Ölçümleri
Çalışma kapsamında yüzey suları kalitesine ait mevcut durumun incelenmesi amacıyla
4 farklı lokasyonda 6 adet su kalitesi örneklemesi ve 5 farklı lokasyonda 3 farklı tarihte
yerinde ölçülen saha parametresi ölçüm noktasında Eylül / Ekim / Kasım 2012 tarihinde arazi
çalışmaları yapılmıştır. Söz konusu dönemlerde yüzey sularına ait yerinde ölçümleri yapılan
yüzey sularına ait saha parametre ölçümleri Tablo.49’da gösterilmiştir.
Tablo. 49 Yüzey Suları Arazi Parametreleri Ölçüm Sonuçları
Sıcaklık
Yüzey Suyu No
Tarih
Saat
(°C)
İletkenlik
(µS/cm)
Tuzluluk
(%)
TDS
(mg/L)
pH
26.09.2012
12:05
9.9
288.0
0.14
137.9
3.77
18.10.2012
13:40
10.6
293.0
0.14
140.2
3.80
15.11.2012
14:50
5.9
243.0
0.12
115.8
3.80
25.09.2012
15:00
14.9
82.5
0.04
38.8
6.31
18.10.2012
16:45
10.6
70.6
0.03
33.2
6.13
15.11.2012
18:00
5.6
39.4
0.02
18.44
7.66
26.09.2012
12:07
11.9
249.0
0.12
119.1
6.06
18.10.2012
13:44
9.7
241.0
0.11
115.2
6.38
15.11.2012
14:55
5.0
54.7
0.02
25.6
5.97
G-YS-1
G-YS-2
G-YS-3
25.09.2012
G-YS-4
G-YS-5
18.10.2012
13:50
9.3
232.0
0.11
110.4
4.27
15.11.2012
15:05
4.7
68.5
0.03
32.2
5.93
29.09.2012
12:10
12.0
132.3
0.06
62.6
5.32
18.10.2012
13:47
9.2
115.4
0.05
54.5
5.47
15.11.2012
15:00
4.7
51.5
0.02
24.1
6.23
Yüzey sularında Eylül 2012 tarihinde yapılan arazi çalışmalarında, suların ortalama
sıcaklıkları 12.17 °C, Ekim 2012 tarihinde 9.88 °C ve Kasım 2012 tarihinde 5.18 °C olduğu
gözlemlenmiştir. Mevsimler özelliklerin su sıcaklarında belirgin olarak etkisi
gözlemlenmiştir.
Proje sahasının yakın civarında yapılan yüzey suları laboratuar örneklemeleri, yüzey
suyu kimyasal parametrelerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Yüzey sularından laboratuar
örneklemesi yapılan noktaların koordinatları Tablo.50’de sunulmaktadır.
Yapılan bu örnekleme noktalarına ait su numuneleri laboratuar ortamında analiz
edilerek temel iyon konsantrasyonları belirlenmiş ve Piper (Üçgen) Diyagramında
incelenmiştir. Şekil.52’de yüzey sularında yapılan kimyasal izleme için alınan örneklerin
Piper Diyagramında gösterimi bulunmaktadır. Tablo.51’de Piper Diyagramında kullanılan
parametrelerin tamamı sunulmaktadır.
83
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 50 Su Kalitesi Örneklemeleri Yapılan Yüzey Sularının Koordinatı
Örnek No
UTM Koordinatı
Tarih
X
Y
Z
G-YS-1
Eylül/Kasım 2012
4488161
471564
1690
G-YS-2
Açık ocak altı yüzey suyu
Eylül/Kasım 2012
4485682
471320
1857
G-YS-3
Kasım 2012
4488149
471570
1690
G-YS-4
Kasım 2012
4488177
471563
1688
Tablo. 51 Piper Diyagramında Kullanılan Parametreler
G-YS-1
G-YS-2
G-YS-3
G-YS-4
Yüzey
Suları
Eyl.12
Kas.12
Eyl.12
Kas.12
Eyl.12
Kas.12
Eyl.12
Kas.12
SO4
99.9
18
11.9
95
x
10.3
x
18
Cl
7
<5
<5
<5
x
<5
x
<5
CO3
2
2
2
2
x
2
x
2
HCO3
14
37
31
0
x
7
x
18
OH
2
2
2
2
x
2
x
2
K
1
0.618
2.3
0.865
x
0.618
x
1.138
Mg
7.16
1.584
0.82
5.066
x
0.459
x
0.709
Na
3.38
1.222
4.34
2.393
x
0.348
x
5.259
Ca
9.99
10.995
2.97
7.11
x
0.81
x
1.226
Şekil. 52 Yüzey Sularından Kimyasal İzleme İçin Alınan Örneklerin Piper Diyagramında Gösterilmesi (Eylül / Kasım 2012)
84
NİHAİ ÇED RAPORU
G-YS-1 yüzey suyunun Eylül 2012 tarihinde ve G-YS-2 yüzey suyunun Kasım 2012
tarihinde yapılan örnekleme sonuçlarına göre (Piper Diyagramı geometrisine göre) fasiyes
yorumlaması; “bölgede karbonat olmayan sertlik > karbonat sertliğinden büyüktür”
dolayısıyla, CaSO4 ve MgSO4’lı sulardır. Karbonat olmayan sertliği %50’den fazla olan
sulardır şeklinde tanımlanabilir.
G-YS-1 yüzey suyunun Kasım 2012 tarihinde yapılan örnekleme sonuçlarına göre
(Piper Diyagramı geometrisine göre) yapılan fasiyes yorumlaması; bölgedeki yüzey sularının,
“karbonat sertliği > karbonat olmayan sertlikten büyüktür dolayısıyla, CaCO3 ve MgCO3’lı
sulardır. Karbonat sertliği %50’den fazla olan sulardır.
G-YS-2 yüzey suyunun Eylül 2012 tarihinde ve G-YS-3 yüzey suyunun Kasım 2012
tarihinde yapılan örnekleme sonuçlarına göre (Piper Diyagramı geometrisine göre) yapılan
fasiyes yorumlaması; kimyasal bileşim olarak baskın tür yoktur fasiyesi içinde olduğu
görülmektedir. Bu tanımlamanın anlamı ise; “bölgede hiçbir iyonu %50’yi geçmeyen (karışık
sular) sular” şeklinde kaynak suyuna sahip bir yapı vardır şeklindedir.
G-YS-4 yüzey suyunun Kasım 2012 tarihinde yapılan örnekleme sonuçlarına göre
(Piper Diyagramı geometrisine göre) yapılan fasiyes yorumlaması; sodyum ve potasyum türü
baskın fasiyes içinde olduğu görülmektedir. Bu tanımlamanın anlamı ise; “bölgede karbonat
olmayan alkaliliği hakimdir, karbonat alkaliliği NaCl, Na2SO4 ve KCl’lü sulardır. Karbonat
olmayan alkalinitesi %50’den fazla olan sulardır ve alkaliler ve güçlü asitler egemen”
sulardır.
Tablo.52’de Wilcox diyagramı oluşturulurken kullanılan kimyasal parametreler
bulunmaktadır. Bahsi geçen örneklemeler için Wilcox diyagramı üzerindeki dağılımları
Şekil.53’de sunulmaktadır.
Yüzey
Suları
G-YS-1
G-YS-2
G-YS-3
G-YS-4
Eyl.12
Kas.12
Eyl.12
Kas.12
Eyl.12
Kas.12
Eyl.12
Kas.12
EC
301
89.7
75.7
207
x
15.76
x
26.6
Na
3.38
1.222
4.24
2.393
x
0.348
x
5.259
Ca
9.99
10.995
2.97
7.11
x
0.81
x
1.226
Mg
7.16
1.584
0.82
5.066
x
0.459
x
0.709
Yüzey sularından; G-YS-1 Kasım 2012, G-YS-2 Eylül 2012, G-YS-3 Kasım 2012 ve
G-YS-4 Kasım 2012 tarihinde yapılan örneklemelerin Wilcox Diyagramında; C1S1 sınıfı
içinde olup sulamaya uygun sular şeklinde sınıflandırmaya girmiştir. Ancak, G-YS-1 Eylül
2012 tarihindeki yapılan örneklemede C2S1sınıfı içinde olup; II Sınıf (iyi-kullanılabilir) su
kategorisi içinde tanımlanmıştır.
85
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 53 Yüzey Sularından Kimyasal İzleme İçin Alınan Örneklerin Wilcox Diyagramında Gösterilmesi (Eylül / Kasım
2012)
Proje alanı ve proje alanının içinde bulunduğu alt havzada yer alan su kaynaklarının
içme suyu kriterleri ile karşılaştırılması, mevcut su kaynaklarının proje ya da diğer
kullanıcılar tarafından içme suyu olarak da olası kullanım durumunun değerlendirilebilmesi
amacıyla laboratuvar örneklemeleri gerçekleştirilmiştir.
Yüzey sularının yapılan laboratuvar örneklemelerinin su kalitesi sınıflandırması
değerlendirmeleri Tablo.53’de sunulmaktadır.
Yapılan örnekleme sonuçlarının değerlendirmeleri tabloları incelendiğinde, kaynak
suları ve çeşmeler ile yüzey sularından alınan örneklemelerindeki; “Kalsiyum (Ca),
Magnezyum (Mg), Potasyum (K), Bikarbonat (HCO3) ve Karbonat (CaCO3)” değerlerinin
mevcut yönetmeliklerde sınıflandırma değerlerini kapsamadığı görülecektir.
Aynı zamanda analizleri yapılan örneklerin Civa (Hg) ve Yağ-Gres sınıf parametreleri,
laboratuvar analizlerini gerçekleştiren firmanın deteksiyon limitlerinin tamamını
kapsamaktadır. Dolayısıyla analiz sonuçlarına göre sınıflandırma bu iki parametre için
tanımlanamamaktadır.
86
NİHAİ ÇED RAPORU
G-YS-1 yüzey suyunun Eylül 2012’de yapılan laboratuvar analiz sonuçlarına göre;
içinde barındırdığı bakır ve oksijen doygunluğu parametrelerinden ötürü SKKY Tablo 1,
YSKKYY Ek-5, Tablo 5 için IV Sınıf sular olarak tanımlanmaktadır. Ancak bölgedeki
örneklemesi yapılan kaynak suları, bu örnekleme döneminde içme suyu limitlerini aşmadığı
görülmektedir. Aynı şekilde G-YS-1 yüzey suyunun Kasım 2012’de yapılan laboratuvar
analiz sonuçlarına göre; içinde barındırdığı nitrit parametresinden ötürü SKKY Tablo 1,
YSKKYY Ek-5, Tablo 5 için II Sınıf sular olarak tanımlanmaktadır. Ancak bölgedeki
örneklemesi yapılan kaynak suları, içme suyu limitlerini aşmadığı görülmektedir.
G-YS-2 yüzey suyunun Eylül 2012’de yapılan laboratuvar analiz sonuçlarına göre;
içinde barındırdığı demir parametresinden ötürü SKKY Tablo 1, YSKKYY Ek-5, Tablo 5 için
IV Sınıf sular olarak tanımlanmaktadır. Ancak bölgedeki örneklemesi yapılan kaynak suları,
bu örnekleme döneminde içme suyu limitlerini aşmadığı görülmektedir. Aynı şekilde G-YS-2
yüzey suyunun Kasım 2012’de yapılan laboratuvar analiz sonuçlarına göre; içinde
barındırdığı alüminyum ve bakır parametrelerinden ötürü SKKY Tablo 1, YSKKYY Ek-5,
Tablo 5 için IV Sınıf sular olarak tanımlanmaktadır. Ancak bölgedeki örneklemesi yapılan
kaynak suları, içme suyu limitlerini aşmadığı görülmektedir.
G-YS-3 yüzey suyunun Kasım 2012’de yapılan laboratuvar analiz sonuçlarına göre;
içinde barındırdığı renk parametresinden ötürü SKKY Tablo 1, YSKKYY Ek-5, Tablo 5 için
II Sınıf sular olarak tanımlanmaktadır. Ancak bölgedeki örneklemesi yapılan kaynak suları,
içme suyu limitlerini aşmadığı görülmektedir.
G-YS-4 yüzey suyunun Kasım 2012’de yapılan laboratuvar analiz sonuçlarına göre;
içinde barındırdığı alüminyum ve demir parametrelerinden ötürü SKKY Tablo 1, YSKKYY
Ek-5, Tablo 5 için IV Sınıf sular olarak tanımlanmaktadır. Ancak bölgedeki örneklemesi
yapılan kaynak suları, içme suyu limitlerini aşmadığı görülmektedir.
87
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 53Yüzey Sularında Yapılan Laboratuvar Örneklemelerinin Su Kalitesi Sınıflandırması
PARAMETRELER
Elektriksel İletkenlik (EC)
pH
BİRİM
µS/cm
-
SKKY Tablo 1, YSKKYY Ek - 5, Tablo 5
I
II
III
IV
1500
1500
-
-
6,5-8,5
6,5-8,5
6,0-9,0
6,0-9,0
İçme Suyu
Limitleri
6.5-9.5
EYLÜL - 2012
G-YS-1
G-YS-2
304
3,02
G-YS-3
KASIM - 2012
G-YS-4
G-YS-1
G-YS-2
G-YS-3
75,7
89,7
207
15,76
G-YS-4
26,6
6,02
5,33
3,03
3,81
4,45
<10
mg/l
25
50
70
>70
<10
30
<10
<10
<10
Klorür İyonu (Cl)
mg/l
25
200
400
> 400
250
7
<5
<5
<5
<5
<5
Florür (F)
mg/l
1
1,5
2
>2
1,5
0,14
<0,1
<0,1
<0,1
<0,1
<0,1
0,05
<0,01
0,01
0,05
1
>1
<0,01
<0,01
<0,01
<0,01
<0,01
mg/l
0,5
1,5
5
>5
0,34
0,45
0,33
0,34
0,45
0,34
Amonyum Azotu
mg/l
0,2
1
2
>2
<0,1
<0,1
<0,1
<0,1
<0,1
<0,1
mg/l
5
10
20
>20
50
0,22
0,4
mg/l
0,002
0,01
0,05
>0,05
0,5
<0,002
0,036
Arsenik (As)
mg/l
0,020
0,05
0,1
>0,1
0,01
<0,001
<0,001
Alüminyum (Al)
mg/l
0,3
0,3
1
>1
0,2
<0,3
<0,3
Baryum (Ba)
mg/l
1
2
2
>2
<0,5
<0,5
Bor (B)
mg/l
1
1
1
>1
1
<0,3
<0,3
0,005
<0,003
<0,003
9,99
2,97
0,05
<0,02
<0,02
<0,01
<0,01
2
0,813
0,049
Kadmiyum (Cd)
mg/l
0,003
0,005
0,01
>0,01
Kalsiyum (Ca)
mg/l
-
-
-
-
Krom (Cr)
mg/l
0,02
0,05
0,2
> 0,2
Kobalt (Co)
mg/l
0,01
0,02
0,2
>0,2
Bakır (Cu)
mg/l
0,02
0,05
0,2
>0,2
Demir (Fe)
mg/l
0,3
1
5
>5
0,2
0,422
7
Kurşun (Pb)
mg/l
0,01
0,02
0,05
>0,05
0,01
<0,01
<0,01
Magnezyum (Mg)
mg/l
-
-
-
-
7,16
0,82
Mangan (Mn)
mg/l
0,1
0,5
3
>3
0,05
0,141
0,031
Civa (Hg)
mg/l
0,0001
0,0005
0,002
>0,002
1
<0,001
<0,001
Nikel (Ni)
mg/l
0,02
0,05
0,2
>0,2
0,02
0,029
0,037
Potasyum (K)
mg/l
-
-
-
-
1
2,3
Selenyum (Se)
mg/l
0,01
0,01
0,02
>0,02
0,01
<0,001
<0,001
Sodyum (Na)
mg/l
125
125
250
>250
200
3,38
4,24
Çinko (Zn)
mg/l
0,2
0,5
2
>2
0,071
0,025
Sülfat İyonu (SO4 )
mg/l
200
200
400
> 400
99,9
11,9
Çözünmüş Oksijen
mg/l
8
6
3
<3
8,23
7,58
Oksijen Doygunluğu
250
%
90
70
40
<40
10,35
96,7
Renk
Pt-Co
5
50
300
>300
49
75
Sıcaklık (C)
mg/l
25
25
30
>30
19,4
20
mg/l
Siyanür (Cn)
<0,1
0,22
0,51
0,59
0,003
<0,002
<0,002
0,007
0,0045
0,0072
0,0072
<0,012
<0,3
3,07
<0,3
8,53
<0,5
<0,5
<0,5
<0,5
<0,3
<0,3
<0,3
<0,3
<0,003
<0,003
<0,003
<0,003
10,995
7,11
0,81
1,226
<0,02
<0,02
<0,02
<0,02
<0,01
<0,01
<0,01
<0,01
<0,01
0,918
<0,01
<0,01
0,079
0,393
0,158
2,53
<0,01
<0,01
<0,01
<0,01
1,584
5,066
0,459
0,709
<0,01
0,104
<0,01
0,031
<0,001
<0,001
0,001
<0,001
<0,02
<0,02
<0,02
<0,02
0,618
0,865
0,618
1,138
<0,001
<0,001
<0,001
<0,001
1,222
2,393
0,348
5,259
<0,01
<0,01
<0,01
<0,01
18
95
10,3
18
10,36
10,31
9,94
10,06
119,2
117,5
112,7
116,3
5
40
11
92
15,2
14,5
15
16,1
Toplam Çözünmüş Madde
mg/l
500
1500
5000
>5000
141,9
33,8
44,8
103,7
7,9
13,3
Mineral Yağlar ve Türevleri
mg/l
0,02
0,1
0,5
>0,5
<0,003
<0,003
<0,003
<0,003
0,003
<0,003
mg/l
5
8
12
>12
<1
6
<1
<1
<1
<1
Toplam Pestisid
mg/l
0,001
0,01
0,1
>0,1
<0,001
<0,001
<0,001
<0,001
<0,001
<0,001
Yağ ve Gres
mg/l
0,02
0,3
0,5
>0,5
<10
<10
<10
<10
<10
<10
Fosfor (P)
mg/l
0,02
0,16
0,65
>0,65
0,091
<0,01
<0,01
<0,01
<0,01
0,03
Serbest Klor
mg/l
0,01
0,01
0,05
>0,05
<0,01
<0,01
<0,01
<0,01
<0,01
<0,01
Sülfür (S)
mg/l
0,002
0,002
0,01
>0,01
<0,1
<0,1
<0,1
<0,1
<0,1
<0,1
Bikarbonat (HCO3 )
mg/l
-
-
-
-
14
31
37
0
7
18
Karbonat (CaCO3 )
mg/l
-
-
-
-
0
0
0
0
0
0
88
NİHAİ ÇED RAPORU
IV.1.5 Toprak Özellikleri
Proje alanı ve çevresindeki toprak özelliklerini belirlemek amacıyla, Mülga Köy
Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanıp yayınlanan Giresun İli Arazi Varlığı
verilerinden ve 2012 yılında yürütülen çevresel durum tespit çalışması kapsamında yapılan toprak
örneklemesi analizlerinden yararlanılmıştır.
a)Toprak yapısı ve arazi kullanım kabiliyet sınıfı
İklim ve topoğrafya nedeni ile Giresun ilinde çeşitli büyük toprak grupları oluşmuştur.
Bunlar; Alüvyal topraklar, Kolüvyal topraklar, Kırmızı sarı podzolik topraklar, Gri- Kahverengi
podzolik topraklar, Kahverengi orman toprakları, Kireçsiz Kahverengi orman toprakları,
Kahverengi topraklar, Yüksek dağ çayır toprakları, Vertisoller, Sahil kumları, Çıplak kaya ve
molozlar, Irmak taşkın yatakları’dır. Giresun İl’ine ait arazi kullanım kabiliyet sınıfı Şekil.54’de
verilmiştir.
Arazi kullanım kabiliyet sınıfları I’den VIII’e kadar sınıflandırılmış olup,
değerlendirmede arazinin ekime uygunluğu temel alınmıştır. Gıda, Tarım ve Hayvancılık
Bakanlığı tarafından kullanılan sınıfların tanımları Tablo.54’de sunulmaktadır.
Tablo. 54 Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfları ve Ekime Uygunluk
Kabiliyet
Sınıfı
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
İşlenmeye Elverişliliği
Tarımı Kısıtlayan Faktörler
Birçok mahsül tipi için işlemeye uygundur.
Çeşitli mahsüller için uzun süreli işlemeye
elverişlidir.
Özel koruma önlemleri sağlayan belirli tipte
ürünlerin ekimi için uygundur. Genel olarak
tarımsal amaçlar için kullanıldığında özel bakım
gerektirir.
Uygun sürümle bir kaç özel tarımsal ürünün
ekimine elverişlidir. Genel olarak tarımsal
amaçlar için kullanıldığında özel bakım gerekir.
Düz ya da hafif eğimli, taşlı ya da çok sulu
toprak, sürülme ve ekime elverişli değildir.
Genellikle çayır ya da orman alanı olarak
kullanılır.
Sürülme ve işlenmeye elverişli değildir.
Çoğunlukla otlak ve orman alanı olarak
kullanılır.
Tarımsal faaliyetler için ekonomik değildir fakat
zayıf otlak yada ağaçlandırma sahası olarak
elverişlidir.
Bitki örtüsü için uygun değildir. Rekreasyon
yada yaban hayatı için koruma alanı olarak
kullanılabilir.
Çok az ya da hiç sınırlama yoktur.
Toprak ve su kaybına karşı özel etki
azaltıcı önlemler gerektirir.
Erozyona açıktır ve işlendiğinde yapay
drenaj gerektirir.
Toprak derinliği, taş içeriği, nem ve eğim
konusunda ciddi sınırlamalar vardır.
Zayıf bir drenajı ve sürülmek için uygun
olmayan bir yapısı vardır.
Eğim ve sığ toprak açısından çok ciddi
sınırlamalar vardır
Sığ toprak, taş içeriği, eğim ve erozyon
açısından sınırlamalar vardır.
Topraktan yoksundur.
Kaynak: Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü (KHGM)
Tablo. 55 Arazi Kullanım Kabiliyet Alt Sınıfları
Kabiliyet Alt Sınıfı
E
S
W
C
Tanımı
Eğim ve erozyon zararı
Toprak yetersizliği (taşlılık, tuzluluk ve alkalilik)
Yaşlık, drenaj bozukluğu veya taşkın zararı
İklim sınırlamaları
89
NİHAİ ÇED RAPORU
Giresun İlinde görülen iklim ve jeolojik yapı farklılıkları ile vejetasyondaki çeşitlilik
değişik özelliklere sahip toprakların oluşumuna neden olmuştur. Köy Hizmetleri Genel
Müdürlüğü’nün 1987 yılı raporuna göre arazi kullanma kabiliyet sınıfları Şekil.56’da
verilmektedir.
450000
400000
350000
300000
250000
200000
150000
100000
50000
0
Ha
I
213
II
2935
III
7805
IV
37728
V
0
VI
VII
VIII
197816 407789 36127
Şekil. 54 Giresun İli Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfları
Proje sahası toprak özelliklerinin belirlenmesi amacıyla Mülga Tarım ve Köy İşleri
Bakanlığı tarafından hazırlanan arazi varlığı haritalarından yararlanılmıştır. Şekil.57’de verilen
Büyük Toprak Grubu Haritasında görüldüğü üzere, proje sahasında hakim toprak grubu (Y)
yüksek dağ çayır topraklarıdır. Şekil.58’de verilen şimdiki arazi kullanım haritasında ise proje
alanı mera alanı olarak görülmektedir. Proje sahasının içinde yer aldığı arazilerde, toprak kalınlığı
çok sığ (20-0 cm)’dır. Arazi dik eğimli (%30 ve üzeri) olup, şiddetli ve orta şiddetli su erozyonuna
(erozyon derecesi 2-3) maruzdur. Alanda toprak yetersizliği, yaşlı drenaj bozukluğu, eğim ve
erozyon zararı bulunmaktadır. Arazi kullanım kabiliyet sınıflarına bakıldığında proje sahası VI.
sınıf arazide bulunmaktadır.
Faaliyet alanının bulunduğu bölge genel itibariyle VI. ve VII. sınıf arazi kullanım kabiliyet
sınıflarına sahiptir.
b)Yamaç Stabilitesi
Proje sahasında Kızılyar Tepe civarında eğimler %30 ve üzerindedir. Proje alanına ait
1/25.000 ölçekli eğim haritası Şekil.55’de verilmiştir.
90
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 55 Eğim Haritası
91
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 56 Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfını ve Toprak Sınıfını Gösterir Harita
92
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 57 Büyük Toprak Grupları Haritası
93
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 58 Şimdiki Arazi Kullanım Haritası
94
NİHAİ ÇED RAPORU
c)Sahanın erozyon açısından durumu
Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nce (Mülga) hazırlanan Arazi Varlığı Haritası’nda
faaliyet alanının yer aldığı bölge şiddetli (2.ve 3.derece) su erozyonunun görüldüğü alanlar olarak
tanımlanmıştır. Su erozyonu, şiddetli yağmur veya kar sularının, arazi üzerinde eğim
doğrultusunda akarken toprağı aşındırması ve başka yerlerde biriktirmesi olarak tanımlanabilir.
Özellikle bitki örtüsünden yoksun eğimli arazilerde, toprakların su emme kapasitelerinin aşılması
neticesinde ortaya çıkmaktadır. Faaliyet alanı ve çevresini göstren Erozyon Haritası Şekil.60’da
verilmiştir.
PROJE ALANI
0-10 Çok Hafif
100-200 Güçlü
10-50 Hafif
200-400 Şiddetli
50-100 Orta
400-5618 Çok Şiddetli
Kaynak: http://aris.cob.gov.tr
Şekil. 59 Proje Alanı Erozyon Risk Haritası
95
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 60 Erozyon Haritası
96
NİHAİ ÇED RAPORU
d)Doğal bitki örtüsü olarak kullanılan mera, çayır v.b.
Yapılması planlanan 54 hektarlık proje alanı orman ve mera alanlarından meydana
gelmektedir. 54 ha’lik proje alanının 4 hektarı orman sayılan alanlardan geriye kalan 50 hektarlık
kısmı ise mera arazilerinden meydana gelmektedir. Faaliyetlere başlamadan önce ormanlık alanlar
ile ilgili olarak 6831 sayılı Orman Kanunu’na göre gerekli izinler alınacaktır. Ormanlık alanlar
dışında kalan mera alanı ile ilgili olarak ise 4342 sayılı Mera Kanunu’na göre mera vasfı
değişikliği yapılarak Giresun Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü’nden gerekli izinler
alınacaktır.
Ocak içerisinde üretime geçilebilmesi için başlatılacak arazi hazırlama çalışmaları
sırasında öncelikle en üstte bulunan bitki örtüsü ile örtü toprağı kaldırılacaktır.
Açık işletme yöntemiyle çalışılacak sahada örtü toprağının kaldırılması işlemi;
ekskavatör ve yükleyici yardımıyla yapılacaktır. Bu işlem; üretime geçmeden önce
gerçekleştirilecektir.
Faaliyet alanındaki örtü toprağının kalınlığı ortalama 15 cm dir. Proje alanının
tamamında toplam 36.450 m3 örtü toprağı hafredilecek olup, ilk aşamada şantiye ve fosseptiğin
kurulmasından sonra ocak sahasından üretimle eş zamanlı olarak örtü toprağı kaldırılacaktır.
Hafredilecek olan örtü toprağı 0.65 hektarlık bitkisel toprak depo alanına nakledilerek, yığınlar
halinde korunacak üretim alanının üzerine serilerek bitkilendirilecektir.
İşletme faaliyete kapandıktan sonra arazi yeniden düzenlenecek; üzerlerinde bitkilendirme
yapılacaktır. Arazinin eski doğal ve ekolojik yapısını kazandırmak amacıyla gerekli ve mümkün
tüm ıslah çalışmaları yapılacaktır.
Faaliyetin her aşamasında 08.06.2010 tarih ve 27605 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak
yürürlüğe giren“ Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair
Yönetmelik” hükümlerine uyulacak olup toprak kirliliğine neden olacak faaliyetlerde
bulunulmayacaktır. Mevcut çevresel durumu belirlemek için proje alanı içerisinde Kasım 2012
tarihli örnekleme yapılmış olup, ALS Laboratory Group tarafından analizleri gerçekleştirilmiştir.
Toprak örneklemesi yapılan noktaların koordinatları ve numune miktarları Tablo.56’da yer
almaktadır. Toprak kalitesi örnekleme noktalarını gösterir harita Şekil.61’de sunulmuştur.
Tablo. 56 Toprak Örnekleme Noktaları
No
Örnekleme Noktası
Tarih
1
2
3
4
GTON-1
GTON-2
GTON-3
GTON-4
15.11.2012
15.11.2012
15.11.2012
15.11.2012
Koordinat
X
470628
471509
472299
472493
Y
4486815
4486700
4486950
4487469
Proje alanında yapılan örneklemelere ait analiz sonuçları Tablo.57‘de görülmektedir.
97
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 61 Toprak kalitesi örnekleme noktalarını gösterir Harita
98
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 57 Toprak Kalitesi Analiz Sonuçları
Paremetreler
Birim
Alüminyum
Antimon
Arsenik
Baryum
Berilyum
Bizmut
Bor
Kadminyum
Kalsiyum
Krom
Kobaltt
Bakır
Demir
Kurşun
Lityum
Magnezyum
Manganez
Merkür
Molibden
Nikel
Fosfor
Potasyum
Selenyum
Silikon
Gümüş
Sodyum
Stronsiyum
Kükürt
Tellür
Talyum
Kalay
Titanyum
Vanadyum
Çinko
Zirkonyum
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
mg/kg
GTON-1
GTON-2
GTON-3
GTON-4
14700
<0.50
7.46
82.2
0.257
2.3
<1.0
<0.40
923
12.5
2.16
62.3
32900
110
3.6
2840
258
<0.20
1.85
6.3
552
1190
2.1
138
<0.50
67
15.4
497
1.4
<0.50
<1.0
29.1
42.8
23.2
<5.0
7850
<0.50
8.83
136
0.160
<1.0
1.5
<0.40
708
12.7
1.77
23.1
19500
17.3
2.2
952
162
<0.20
15.4
7.7
312
943
<2.0
159
<0.50
46
10.6
253
1.0
<0.50
<1.0
87.8
28.5
15.8
<5.0
24900
1.24
38.2
106
0.473
1.1
16.7
<0.40
652
21.4
10.5
28.3
34400
63.3
10.3
4960
1220
<0.21
1.08
15.1
742
2400
<2.0
159
<0.50
93
12.8
575
<1.0
0.58
1.1
53.6
42.2
93.1
<5.0
16600
<0.50
16.1
1020
0.855
1.2
9.4
1.25
477
9.70
11.7
34.1
20400
150
5.3
5150
4840
<0.20
2.82
10.3
332
1540
<2.0
152
<0.50
100
7.54
157
<1.0
1.85
<1.0
50.7
25.5
165
<5.0
IV.1.6. Tarım ve Hayvancılık
a)Tarımsal gelişim proje alanları
Alucra ilçesinin ekonomi temelini; hayvancılık, tarım, küçük çapta sanayi işletmeler ve
memur maaşlarının sağladığı girdiler oluşturmaktadır. Özellikle yaz aylarında tatilini geçirmek
için gelen yerli turistlerin de önemli etkileri olmaktadır.
Yüksek alanlarda, özellikle büyükbaş hayvancılığa elverişli alanlar olmasına rağmen,
beklenen verimlilik sağlanamamaktadır. Halen 2 mahallede ve 2 de Alucra merkezinde olmak
üzere toplam 4 adet mandırada besicilik yapılmaktadır. Köy halkının, gerek büyükbaş olsun
gerekse küçükbaş ve kümes hayvancılığı olsun yalnız kendi ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik
olması nedeniyle para akışına katkısı çok azdır.
Tarımsal ürün olarak en fazlatahıl tarımı yapılmaktadır. Bunun en büyük nedeni; kurak
yaz iklimi ve ekilebilir alanların sulanabilir hale getirilememiş olmasıdır.
Sebzecilik ve meyvecilik yok denecek kadar azdır. Bunlar sadece sulanabilir küçük
alanlarda yapılabilmektedir.
İlçelerde 6.745 hektarlık buğday, fiğ, yonca ve patates ekimi yapılmaktadır. Yapılan
istatistiklere göre, büyükbaş hayvan sayısı 10.889, küçükbaş hayvan sayısı 27.200, kümes hayvanı
99
NİHAİ ÇED RAPORU
sayısı ise 24.800 adettir. Ayrıca 5.000 arı kovanı mevcut olup, bu kovanlardan yılda 50 ton bal
elde edilmektedir.
b)Sulu ve kuru tarım arazilerinin büyüklüğü
Giresun İlinde tarım arazilerinin sulaması genelde yer üstü su kaynakları ile
yapılmaktadır. I. Alt Bölge fazla yağış alan bir bölge olduğundan, bu bölgede sulamaya ihtiyaç
duyulmaktadır. II. Alt Bölgede Devlet ve Halk sulaması şeklinde yer üstü su kaynakları ile sulama
yapılmakta olup, Şekil.62’de yüzeysel sulama yapılan alan büyükleri, Tablo.59’da ise Giresun İli
ve Alucra İlçesinde yapılan kuru ve sulu tarım alanları görülmektedir.
Tablo. 58 Giresun İli’nin Alt Bölgeleri
I. ALT BÖLGE
1.Merkez 2. Piraziz 3. Bulancak 4. Keşap 5. Dereli 6. Espiye
7. Yağlıdere 8. Tirebolu 9. Güce 10. Görele 11. Çanakçı 12. Eynesil13. Doğankent
II. ALT BÖLGE
1. Şebinkarahisar 2. Alucra 3. Çamoluk
Giresun İlinde Yapılan Sulamanın Dağılımı
Devlet Sulaması
12%
Halk Sulaması
11%
Sulanmayan
77%
Şekil. 62 Sulama Dağılım Grafiği
Tablo. 59 Giresun İli ve Alucra İlçesinde yapılan kuru ve sulu tarım alanları
Kullanma Şekli
Kuru Tarım(Nadaslı)
Kuru Tarım (Nadassız)
Sulu Tarırm
Merkez
5575
-
Alucra
20373
2463
3498
c)Ürün desenleri ve bunların yıllık üretim miktarları
Tarımsal Üretim
Giresun İlinin yüzölçümü 6.934 km2 olup, bunun 174.742 ha’ı tarım alanı, 235.707 ha’ı
orman alanı, 123.285ha’ı çayır mera ve 160.166 ha’ı diğer araziler olarak dağılım göstermektedir.
Bitkisel Üretim
Giresun İli tarım arazisinin % 56.62’si fındık alanı, % 39.85’si (%75’i ekilen, % 25
nadasa bırakılan olmak üzere) tarla alanı. % 1.81’i çay alanı geri kalan kısımlar ise sebzelik ve
meyvelik alanı olarak kullanılmaktadır.
Tarla alanı olarak kullanılan tarım arazisinin 39.119 hektarlık kısmında başta mısır olmak
üzere tahıl ürünleri üretimi, 999 hektarlık kısımda baklagiller, 1218 hektar alanda da yumru
bitkiler üretimi yapılmaktadır. Alucra İlçesi bitkisel üretim miktarları Tablo.60’da verilmektedir.
100
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 60 2011 Yılı Alucra İlçesi Bitkisel Üretim Miktarı
İlçe
İl Adı
Grup adı
Ürün adı
Adı
Çavdar
Tritikale (Dane)
Tahıllar
Buğday (Diğer)
Baklagiller
Giresun
Arpa (Diğer)
Tahıllar
Toplamı
Fig (Dane)
Ekilen
alan(dekar)
270
13
Hasat edilen
alan(dekar)
270
13
10.178
1.481
11.942
500
Üretim(ton)
Verim(kg/da)
54
3
200
231
10.178
1.481
11.942
500
863
129
1.049
55
85
87
110
500
800
500
800
55
1.440
1.800
800
800
1.440
3.500
1.500
115
3.500
1.500
115
2.100
900
345
5.115
5.115
3.345
Alucra
Baklagiller Toplamı
Patates (Diğer)
Yumru
Toplamı
Bitkiler
Yonca (Yeşil Ot)
Korunga (Yeşil Ot)
Mısır (Silajlık)
Yem
Toplamı
Bitkileri
Toplamı
18.357
18.357
5.889
Giresun
Toplamı
18.357
18.357
5.889
Alucra
Yumru
Bitkiler
Yem
Bitkileri
3.000
Kaynak : Tüik
Giresun İli tarla ürünleri üretiminde, 2004 yılında ekilen alan itibari ile ilk sırayı 17.319
ha mısır almaktadır. Bunu 13.400 ha ile buğday, 8.400 ha ile arpa izlemektedir. Yani tarım
arazisinin tarla ürünleri üretimi için ayrılan 69.635 hektarın %60 ında tahıl üretimi yapılmaktadır.
Sebze Üretimi
Tarla ürünlerinin Doğu Karadeniz Bölgesi ve Türkiye içindeki yerine bakıldığında ise;
Giresun İlinin üretim açısından bölge içindeki payının tahıllarda %18, baklagillerde %36, yumru
bitkilerde %5.8, endüstriyel bitkilerde sıfıra yakın ve yağlı tohumlarda sıfır olduğu görülmektedir.
Giresun İlinin üretim açısından Türkiye içindeki payı ise binde 2 gibi önemsiz bir düzeydedir.
1995 üretimi ile 2002 üretimi karşılaştırıldığında ise tahıl üretiminin % 18, yumru bitkilerin ise %
12 oranında azaldığı görülmektedir. Alucra İlçesine ait 2011 yılına ait sebze üretim verileri
Tablo.61’de verilmiştir.
Tablo. 61 2011 Yılı Alucra İlçesi Sebze Ürünleri Üretim Miktarı
İl Adı
İlçe Adı
Giresun
Alucra
Grup adı
Yaprağı Yenen Sebzeler
Baklagil Sebzeler
Meyvesi Yenen Sebzeler
Soğansı-Yumru-Kök Sebzeler
Ürün adı
Lahana (Beyaz)
Fasulye (Taze)
Hıyar (Sofralık)
Domates (Sofralık)
Soğan (Taze)
Üretim(ton)
1.326
18
18
25
1
Kaynak:TÜİK
Meyve Üretimi
Giresun İlinde üretilen meyve ürünleri içerisinde gerek üretim gerekse ağaç sayısı
bakımından sert kabuklular, özellikle fındık birinci sırada yer almaktadır. Üretim miktarı ve ağaç
sayısı bakımından ikinci önemli ürün gurubu özellikle elmanın ağırlıkta olduğu yumuşak
çekirdeklilerdir. Oransal olarak Giresun İli üretiminin Doğu Karadeniz Bölgesi ve Türkiye
içindeki payına bakıldığında Giresun İli sert kabuklular üretiminin bölge üretiminin %29.91’ini,
Türkiye üretiminin ise %12.87’sini oluşturduğu görülmektedir (Tablo.62). Özellikle Giresun İli
fındık üretimi bölge fındık üretiminin %30.27’sini, Türkiye fındık üretiminin %19.87’sini
oluşturmaktadır. Diğer kategorilerdeki meyve üretimlerinin Türkiye üretimi içerisinde önemli bir
payı bulunmamaktadır.
101
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 62 2011 Yılı Alucra İlçesi Meyve Üretim Miktarları
İlçe
Adı
İl Adı
Meyve
veren
yaşta
ağaç
sayısı
Meyve
vermeyen
yaşta ağaç
sayısı
Toplam
ağaç
sayısı
145
114
20
5.700
2.900
8.600
Elma
(Diğer)
105
43
23
1.850
1.250
3.100
Erik
0
15
14
1.050
220
1.270
Vişne
0
10
18
550
150
700
Şeftali
(Diğer)
0
6
10
630
110
740
Ceviz
0
-
-
0
160
160
Çilek
7
2
286
7
0
7
Grup adı
Yumuşak
Çekirdekliler
Giresun
Üretim(ton)
Ağaç
başına
ortalama
verim(kg)
Alucra
Taş
Çekirdekliler
Sert
Kabuklular
Üzüm Ve
Üzümsüler
Ürün
adı
Toplu
meyveliklerin
alanı(dekar)
Armut
d)Hayvancılık türleri, adetleri ve beslenme alanları
Dereli, Alucra ve Şebinkarahisar ilçelerinde yoğun olmak üzere geçimlik olarak
hayvancılık yer almaktadır. İl arazi dağılımı içinde çayır-mera alanı %17.7 gibi dar bir alana
sıkışmıştır. Hayvan bakımı çoğunlukla geleneksel usulden kurtulamamıştır.
Giresun İlinin özellikle iç kesimlerinin hayvancılığa müsait olmasına karşın girdi
fiyatlarının yüksekliği ve nüfusun göç nedeniyle sürekli azalmasından dolayı hayvancılık yıldan
yıla azalışlar göstermiştir. Nitekim 1985 de İl büyük baş hayvan varlığı 189.200 iken 1995’de bu
rakam 153.261’e, 1996’da 160.328’e, 2002’de 119.847 ye, 2004 yılında 100.943’e düşmüştür.
Yine küçük baş hayvan varlığı 1985’de 338.085 olmasına karşın, 1995’de 204.676, 1996’da
204.415, 2002’de 160.604, 2004 yılında 132.795 olarak belirlenmiştir.
Tablo. 63 2011 yılı Alucra İlçesi Büyükbaş Hayvancılık İstatislikleri
İl Adı
Giresun
İlçe Adı
Hayvan Adı
Yetişkin Genç-Yavru Toplam
Sağılan hayvan sayısı (baş)
Süt (Ton)
Alucra
Sığır(Yerli)
270
230
500
50
64.548
Alucra
Manda
39
11
50
20
19.63
Alucra
Sığır (Kültür)
350
150
500
135
492.345
Kaynak:Tüik
Koyun ırkı olarak sahil ve orta kesimlerde Karakaya ırkı, yüksek kesimlerde ise
Akkaraman ırkı hakimdir. Karakaya ırkı et kalitesi iyi olmakla beraber süt verimi diğer koyun
ırklarına göre düşüktür.
Koyun varlığının yoğun olduğu ilçeler sırası ile Şebinkarahisar, Dereli, Bulancak, Alucra
ve Merkez ilçesidir. İl genelinde ekonomik olarak işletme sayısı az bulunmaktadır.Alucra İlçesi
genelinde küçükbaş hayvan varlığı ve gerçekleştirilen üretimler Tablo.64’de, kümes hayvan
varlığı Tablo.65’de, arıcılık ve gerçekleştirilen üretim ise Tablo.66’da verilmektedir.
102
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 64 2011 yılı Alucra İlçesi Küçükbaş Hayvancılık İstatislikleri
İl Adı
Toplam
Sağılan
hayvan
sayısı
(baş)
Süt
(Ton)
Kırkılan
hayvan
sayısı (baş)
Yün kıl
tiftik
(ton)
İlçe Adı
Hayvan Adı
Yetişkin
GençYavru
Alucra
Koyun
2.100
2.150
4.250
1.088
84.825
4.250
7.897
Alucra
Keçi(Kıl)
1.000
1.250
2.250
679
63.826
1.000
0.751
Giresun
Kaynak:Tüik
Giresun İli’nde yumurta tavukçuluğu yapan 3.000 kapasiteli bir işletme bulunmaktadır.
Bunun dışında yer alan tavuk, hindi, ördek gibi kümes hayvanlarını besleten ekonomik bir işletme
mevcut değildir.
Tablo. 65 2011 yılı Alucra İlçesi Kümes Hayvancılık İstatislikleri
İl Adı
İlçe Adı
Giresun
Alucra
Hayvan Adı
Mevcut sayı
Yumurta Tavuğu
1.750
Hindi
10
Ördek
10
Kaynak:Tüik
Tablo. 66 2011 yılı Alucra İlçesi Arıcılık İstatislikleri
İlçe
Hayvan
Köy
Yeni kovan
İl Adı
Adı
Adı
sayısı
sayısı
Giresun
Alucra
Arıcılık
38
4.000
Eski kovan
sayısı
Toplam
kovan
Bal üretimi
(ton)
Balmumu üretimi
(ton)
0
4.000
76
2
IV.1.7. Flora ve Fauna
a)Türler, endemik türler, yaban hayatı türleri ve biyotoplar, ulusal ve uluslar
arası mevzuatla korumu altına alınan türler
Proje alanı ve yakın çevresinde Eylül 2012 tarihinde Hacettepe Üniversitesi Biyoloji
Bölümü öğretim üyeleri Prof. Dr. Levent Turan tarafından fauna çalışmaları ve Uzman Haşim
Altınözlü tarafından flora çalışmaları yürütülmüştür. Arazi çalışmaları ve ofis çalışmaları
doğrultusunda proje alanının flora ve faunasına ait özellikler belirlenmiştir.
Flora
METODOLOJİ
Giresun İli, Alucra İlçesi sınırları içerisinde bulunan 53962 ruhsat numaralı proje
sahasında hakim olan floral yapıyı meydana getiren bitki türlerini, bu türlerin koruma statülerini
ve bu türlerin karşı karşıya bulundukları riskler ile alınması gereken koruma önlemlerini
belirleyebilmek amacıyla 2012 yılı içerisinde Hacettepe Üniversitesi Biyoloji Bölümü uzmanları
tarafından açık alan çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Açık alan çalışmaları sırasında alandan bitki
örnekleri toplanmıştır. Toplanan bu yaş bitki örnekleri herbaryum tekniğine uygun olarak
kurutulmuştur. Kurutulan bitki örneklerinin teşhis edilmesi aşamasında "Flora of Turkey And
East Aegean Islands" adlı kaynaktan yararlanılmıştır. Oluşturulan floristik listede alanda mevcut
olduğu belirlenen bitkilerin sistematik konumları kontrollerde kolaylık sağlaması bakımından
alfabetik olarak verilmiştir. Birinci sütunda familya, ikinci sütunda takson, üçüncü sütunda
endemizm durumu, dördüncü sütunda biliniyor ise fitocoğrafik bölgesi, beşinci sütunda bitkinin
Türkçe adı verilmiştir. Bitkilerin Türkçe adlarının belirlenmesinde Şinasi Akalın tarafından
103
NİHAİ ÇED RAPORU
hazırlanmış olan "Büyük Bitkiler Kılavuzu" ve Prof. Dr. Turhan Baytop tarafından hazırlanmış
olan "Türkçe Bitki Adları" adlı kaynaklardan faydalanılmıştır.
Tablonun altıncı ve son sütununda taksonun tehlike kategorisi verilmektedir. Bitkilerin
tehlike kategorileri belirlenirken IUCN komisyonunun tespit ettiği kriterlerden ve Ekim v.d.
tarafından hazırlanmış ve Türkiye Tabiatını Koruma Derneği tarafından yayınlanmış olan
"Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı" adlı kaynaktan faydalanılmıştır.
Bitki türlerinin tehlike kategorilerinin tesbitinde kullanılan kısaltmalar ve açıklamaları:
EX: Tükenmiş
LC: Az tehdit altında
EW: Doğada tükenmiş
DD: Veri yetersiz
CR: Çok tehlikede
NT: Tehlike altına girmeye aday
EN: Tehlikede
VU: Zarar görebilir
NE: Değerlendirilemeyen
Habitat Sınıfları:
1- Orman
2- Maki
3- Frigana (Çoğu dikenli, alçak boylu ve yumak yastık oluşturan bitkiler)
4- Kültür alanları (Bağ, bahçe v.b.)
5- Kuru çayır
6- Nemli çayır, Bataklık ve Sulak Alan
7- Yol kenarı
8- Kayalık
Endemizm:
Nisbi Bolluk Sınıfları:
1- Çok nadir
L- Lokal endemik
2- Nadir
B- Bölgesel endemik
3- Orta derecede bol
Y- Yaygın endemik
4- Bol
5- Çok bol
FLORİSTİK ANALİZ
Proje sahasında yapılan arazi çalışmaları sırasında toplanan bitkilerin teşhisi sonucu; 35
familyaya ait 77 cins, 89 tür, 5 alttür ve 2 varyete tespit edilmiştir. Bu alandan tespit edilen
bitkilerin fitocoğrafik bölgelere göre dağılımı ise şöyledir; Akdeniz elementi 3, Ir.-Tur. elementi 7,
Öksin elementi 20 ve Avr.-Sib. elementi 24 şeklindedir. 35 tür ise bilinmeyen ya da birden çok
fitocoğrafik bölge elementidir. Çalışma alanından tespit edilen bitki türlerinin 88’i LC (Az tehdit
altında) ve 1’i ise NT (Tehlike altına girmeye aday) kategorisindedir. İşletme sahasından 5
endemik takson tespit edilmiştir. Bu taksonlar; Anthemis anthemiformis (Freyn & Sint.) Grierson,
Allium olympicum Boiss., Cirsium trachlepis Boiss., Cirsium pseudopersonata Boiss. & Bal. ve
Helictotrichon argaeum (Boiss.) Parsa dır.
VEJETASYON
Proje sahasında yapılan arazi çalışmaları sırasında alanın genel vejetasyon tipi de tespit
edilmiştir. Proje sahasında en yaygın vejetasyon tipi; alpinik çayırlık, ormanlık alanlar ve kayalık
alanlardan oluşmaktadır.
ALPİNİK ÇAYIRLIKLAR:
2900-3000 metrelerin üst kesimleri alpinik çayırlık olarak tanımlanır. Bu alanlarda, orman
katı bulunmamakta, sadece otsu türler baskın olarak yer almaktadır (Şekil.63). Proje sahasında
alpinik çayırlıklarda; Prunella vulgaris L., Epilobium anatolicum Hausskn. Subsp. anatolicum,
Polygala alpestris Reichb., Rumex acetosella L., Primula veris L. subsp. columnae (Ten.) Ludi,
Ranunculus brachylobus Boiss. & Hoh. Subsp. brachylobus (L.) Swartz, Ranunculus dissectus
Bieb., Alchemilla erytropoda Juz., Alchemilla sericea Willd., Potentilla crantzii (Crantz) G. Beck
ex Fritsch, Saxifraga paniculata Miller subsp. cartilaginea (Willd.) D.A.Webb, Pedicularis
caucasica Bieb., Euphrasia pectinata Ten., Viola altaica Ker.-Gawl., Blymus compressus (L.)
104
NİHAİ ÇED RAPORU
Panzer ex Link, Carex atrata L., Carex ovalis Good., Juncus alpigenus C. Koch, Luzula sylvatica
(Hudson) Gaudin, Colchicum speciosum Steven, Festuca pinifolia (Hackel ex Boiss.) Bornm. var.
pinifolia ve Poa longifolia Trin. gibi türler tespit edilmiştir.
Şekil. 63 Proje sahası alpinik çayırlık
KAYA VEJETASYONU:
Proje sahasında kaya vejetasyonu belli kesimlerde tespit edilmiştir. Bu alanlarda bulunan
kayalar parçalanarak hareketli çakıllıklara dönüşmüştür (Şekil.64). Bu alanlardan; Anthemis
anthemiformis (Freyn & Sint.) Grierson, Tanacetum argyrophyllum (C.Koch) Tzvel. Var.
argyrophyllum, Arabis caucasica Willd. subsp. caucasica, Draba polytricha Ledeb., Erysimum
pulchellum (Willd.) Gay, Arenaria rotundifolia Bieb., Cerastium cerastioides (L.) Britt., Dianthus
orientalis Adams, Sedum tenellum M. Bieb., Saxifraga paniculata Miller subsp. cartilaginea
(Willd.) D.A.Webb, Valeriana alliarifolia Adams ve Nepeta nuda L. subsp. albiflora (Boiss.)
Gams gibi türler tespit edilmiştir.
Parçalanmış kayalık alanlar
Şekil. 64 Proje sahası kaya vejetasyonu
105
NİHAİ ÇED RAPORU
ORMAN VEJETASYONU
Proje sahasında iki farklı orman vejetasyonu tespit edilmiştir.
1Pinus sylvestris L. var. hamata Steven oluşturduğu saf ormanlık alanlar (Şekil.65).
2Picea orientalis (L.) Link, Fagus orientalis Lipsky, Abies nordmanniana (Stev.) Spach,
Sorbus acuparia L. türlerinin oluşturduğu karışık orman yapısı
Pinus sylvestris L. var. hamata Steven Ormanları
Bu alanlarda; Carlina vulgaris L., Cirsium pseudopersonata Boiss. & Bal., Gnaphalium
sylvaticum L., Rhododendron luteum Sweet, Epilobium angustifolium L., Alchemilla caucasica
Buser, Rubus idaeus L., Populus tremula L. ve Daphne mezereum L. türleri tespit edilmiştir.
Şekil. 65 Pinus sylvestris L. var. hamata Steven Ormanları
Picea orientalis (L.) Link, Fagus orientalis Lipsky, Abies nordmanniana (Stev.) Spach,
Sorbus acuparia L. Ormanları
Bu alanlarda; Populus tremula L., Picea orientalis (L.) Link, Cirsium pseudopersonata Boiss.
& Bal., Gnaphalium sylvaticum L., Rhododendron luteum Sweet, Rhododendron ponticum L., Fagus
orientalis Lipsky, Viola altaica Ker.-Gawl. ve Luzula sylvatica (Hudson) Gaudin gibi türler tespit
edilmiştir.
Şekil. 66 Picea orientalis (L.) Link, Fagus orientalis Lipsky, Abies nordmanniana (Stev.) Spach, Sorbus acuparia L. Ormanları
106
NİHAİ ÇED RAPORU
Proje sahasının floristik listesi değerlendirildiğinde; 3 Mart 1978’de Washington da
imzalanan CITES (Nesli tehlikede olan hayvan ve bitki türlerinin uluslararası ticaretine ilişkin
sözleşme) gereği koruma altına alınan ve ticareti yasaklanan bitki türlerinin hiçbirinin alanda
bulunmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca 09.01.1984 tarihinde Türkiye’nin resmen taraf olarak
onayladığı Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşam Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (BERN) gereği
koruma altında bulunan bitki türleri proje sahası içerisinde ve etki alanı içerisinde
yeralmamaktadır.
Ranunculus brachylobus Boiss. & Hoh. Subsp. brachylobus
(L.) Swartz
Potentilla crantzii (Crantz) G. Beck ex Fritsch
Myosotis olympica Boiss.
Saxifraga paniculata Miller subsp. cartilaginea (Willd.)
D.A.Webb
Fauna
Giresun ili, Alucra ilçesi sınırları içerisinde tesis edilmesi planlanan maden alanı ruhsat
sınırları içerisinde ve yakın çevrede yaşamakta olan karasal fauna bileşenlerini belirleyebilmek
amacıyla Hacettepe Üniversitesi Biyoloji Bölümü uzmanları tarafından 2012 yılı içerisinde saha
gözlemleri, habitat incelemeleri ve literatür kontrolleri gerçekleştirilmiştir. Ayrıca saha çalışmaları
esnasında bazı yöre sakinleriyle görüşmeler gerçekleştirilerek lokal fauna bileşenleriyle ilgili
bilgiler derlenmiştir.
Saha çalışmaları kapsamında bölgede yerli olarak bulunan formlar yanında geçici süreler
için bu kesimlere uğrayan, yani ziyaretçi konumundaki yaban hayatı bileşenlerinin belirlenmesine
ek olarak bu bileşenler tarafından farklı gereksinimlerin karşılanması amacıyla tercih edilen
habitatlar da değerlendirilmiştir.
Saha çalışmaları 2012 yılı içerisinde, vejetasyon ve üreme dönemi ile sonbahar dönemini
de kapsayacak şekilde gerçekleştirilmiştir. Saha gözlemleri ve incelemeleri kapsamında Karasal
Omurgalı sınıflarından İkiyaşamlılar (Amphibia), Sürüngenler (Reptilia), Kuşlar (Aves) ve
Memeli Hayvanlar (Mammalia) ile ilgili çalışmalar yapılmıştır.
107
NİHAİ ÇED RAPORU
Maden sahası olarak tespit edilmiş olan kesimlerin tamamına yakın bir kısmı oldukça
eğimli bir topoğrafya üzerine yayılmıştır. Saha genelinde bitki örtüsü bakımından farklı özellikteki
kesimler söz konusudur. Yüksek kesimlerde bitkisel örtü oldukça fakir olup genellikle alpinik
çayırlar göze çarpmaktadır. Buna karşılık sahanın kuzey-kuzeybatı ve kuzeydoğu kesimlerindeki
eğimli kesimlerde ise Sarıçam (Pinus sylvestris) ve Ormangülü (Rhododendron sp.) formlarıyla
kaplıdır (Şekil.67). Bazı kesimlerde ise Kayın (Fagus sp.) ve Ladin (Picea orientalis) meşcereleri
bulunmaktadır.
Proje sahası sınırları içerisinde daimi bir akarsu veya durgun su habitatına
rastlanmamıştır. Bazı kesimlerde çok küçük ölçekli pınarlar söz konusu olup buralarda yüzeye
çıkan suların miktarı yüzeysel akış meydana getirecek kadar bol değildir. Bu tip kaynaklar
üzerinde veya yakınında birkaç adet çeşme tesis edilmiştir.
Proje sahası sınırları içerisinde kayda değer bir sulak alan ortamına rastlanamamış
olmasına karşılık alçak kesimlerde, vadilerin tabanında küçük ölçekli akarsular söz konusudur.
Şekil. 67 Maden Sahası ve Yakın Çevre Topografik Yapı ve Bitkisel Formasyon
FAUNAL YAPI
Maden işletme ruhsat sahasında gerçekleştirilen saha çalışmaları esnasında öncelikle
bölgede yaşayan yabanıl formları belirlemeye yönelik doğrudan gözlemlere ek olarak doğal
ortamlarda yabanıl formlar tarafından bırakılan ayak izleri, tüyler, dışkılar, karkaslar, iskelet ve
vücut parçaları gibi buluntulardan da istifade edilmiştir. 2012 yılı içerisinde gerçekleştirilen saha
çalışmalarına ek olarak geçmiş dönemlerde farklı projeler kapsamında aynı uzmanlar tarafından
bölgede gerçekleştirilmiş olan saha çalışmalarında elde edilmiş olan verilerden de istifade
edilmiştir. Ayrıca literatür kontrolleri ve bazı yöre sakinleriyle yapılan anket çalışmalarındaki
verilerden de yararlanılmıştır.
Proje sahası karasal omurgalı faunasını ortaya koymaya yönelik çalışmalar kapsamında
İkiyaşamlılar (Amphibia), Sürüngenler (Reptilia), Kuşlar (Aves) ve Memeli Hayvanlar
(Mammalia) sınıflarına yönelik gözlem, inceleme ve değerlendirmeler gerçekleştirilmiştir.
108
NİHAİ ÇED RAPORU
İkiyaşamlılar (Amphibia)
Proje alanı sınırları içerisinde ikiyaşamlılar açısından uygun ortamlar bulunmamaktadır.
Saha içerisinde akarsu ve durgunsu ortamı bulunmamasına karşılık proje sahasına yakın
kesimlerde küçük ölçekli akarsular söz konusudur. Bu kesimlerde gerçekleştirilen gözlemler ve
habitat kontrolleri sonucunda bu kesimlerde sadece 1 amfibi türüne bağlı bireylerin yaşamakta
olduğu belirlenmiştir.
Proje sahası civarında bazı sulak alan ortamlarının mevcudiyetine sadece bir İkiyaşamlı
türüne rastlanmış olmasının en önemli nedeni olarak, proje sahasının yüksekliğine bağlı olarak
hüküm süren iklimsel koşullar olduğu düşünülmektedir.
İkiyaşamlı Türü Koruma Statüsü
Proje sahası sınırları içerisinde tespit edilmemiş olmasına karşılık alan yakınında tespit
edilen tek İkiyaşamlı türü olan Uludağ Kurbağası (Rana macrocnemis) Avrupa Kırmızı
Listesi’nde (ERL) “LC” (=Least Concern) yani “En Düşük Derecede Tehdit Altında”
kategorisinde yer alırken Bern Sözleşmesi ekleri esas alınarak yapılan değerlendirmeye göre ise
R.macrocnemis Ek-III’te, yani “Koruma Altındaki Fauna Bileşenleri” listesinde bulunmaktadır.
Endemik olmayan bu amfibi türü ile ilgili olarak Merkez Av Komisyonu listelerinde de
herhangi bir değerlendirme bulunmamaktadır.
Sürüngenler (Reptilia)
Proje sahasının geneli sürüngen türleri tarafından tercih edilebilecek habitat tiplerine
sahip olmasına karşılık bu sınıfa yönelik olarak gerçekleştirilen gözlem ve incelemelerde, diğer
türler gibi Sürüngen türleri açısından da hem tür ve hem de birey sayıları bakımından bir fakirlik
yaşanmaktadır. Saha çalışmaları esnasında proje sahası sınırları içerisinde ve yakın çevrede tespit
edilen sürüngen türlerinden 3 tanesi kertenkele, 1 tanesi yılanımsı kertenkele ve 1 tanesi de yılan
türüdür.
Sürüngen Türlerinin Koruma Statüleri
Proje sahasında ve civarda tespit edilmiş olan 5 sürüngen türü, çeşitli anlaşmalar ve
sözleşmeler kapsamında farklı koruma statülerine sahiptir. İlgili değerlendirmeler aşağıda
verilmektedir;
Bern Sözleşmesine göre;
Bern Sözleşmesi ek listelerine göre, yörede kaydedilmiş olan sürüngen türlerinden 4
tanesi EK-III’te yer alırken geriye kalan 1 sürüngen türü ise Bern Sözleşmesi EK-II’de yer
almaktadır.
Avrupa Kırmızı Listesi (ERL)’ne göre;
Avrupa kırmızı Listesi esas alınarak yapılan değerlendirmeye göre proje sahası ve yakın
çevresinde kaydedilmiş olan Sürüngen türlerinden 1 tanesi “EN”, 4 tanesi ise “LC” kategorisinde
yer almaktadır.
109
NİHAİ ÇED RAPORU
Merkez Av Komisyonu (MAK) Kararlarına göre;
Merkez Av Komisyonu tarafından 2012-2013 sezonu için güncellenmiş olan koruma
listeleri esas alınarak yapılan değerlendirme sonuçlarına göre, bölgede yaşadığı belirlenen
sürüngen türlerinden 4 tanesi Ek-I’de, yani “Bakanlık Tarafından Koruma Altına Alınmış Olan
Yaban Hayvanları” listesinde yer alırken 1 tür ise MAK listelerinde bulunmamaktadır.
Endemizm Durumu
Proje alanı sınırları içerisinde ve yakın çevrede yaşadığı belirlenmiş olan sürüngen türleri
arasında hiçbir endemik sürüngen türü yer almamaktadır.
Kuş Türleri (Aves)
Proje alanında gerçekleştirilen faunistik çalışmalar sonucunda tür ve birey sayıları
açısından en kalabalık grup olarak kuş türleri ortaya çıkmıştır. Saha çalışmaları sonucunda tespit
edilmiş olan kuş türlerinin büyük bir kısmını ötücüler (Passeres) grubu üyeleri oluşturmaktadır.
Bu türlerin büyük bir kısmı yerli türlerdir. Yani tüm yıl boyunca ülkemizde görülmektedirler.
Yerli türlerin yanında göçmen, yani yaz ziyaretçisi statüsünde olan türler de bulunmaktadır.
Alanda tarafımızdan gerçekleştirilmiş olan gözlemler ve saha çalışması kapsamında proje sahası
içerisinde ve komşu kesimlerde tespit edilen kuş türü sayısı 27’dir. Bu sayının bu bölge için en
düşük kuş türü sayısıdır. Gerçekleştirilecek çalışma sayısı ne kadar fazla olursa tür sayısının da
artma olasılığı vardır.
Ruhsat sahası içerisinde tespit edilen kuş türleri ve bu türlere ait koruma statüleri EK-11
üzerinde verilmektedir. Proje alanında tespit edilen formların büyük kısmı kozmopolit ve yüksek,
dağlık kesimlerde her zaman görülebilen türlerdir. Sahanın denize ve akarsulara çok uzak olması
nedeniyle proje sahası sınırları içerisinde sucul formlara rastlamak mümkün olmamıştır.
Kuş Türlerinin Koruma Statüleri
Bern Sözleşmesi ek listeleri esas alınarak yapılan değerlendirmeye göre yörede tespit
edilmiş olan kuş türleri arasından 17 kuş türü Ek-II’de, yani “Mutlak Koruma Altındaki Türler”
listesinde yer alırken 8 kuş türü Ek-III’te, yani “Koruma Altındaki Türler” listesinde yer almakta,
2 kuş türü ise ek listelerde yer almamaktadır.
Avrupa Kırmızı Listesi’ne göre yapılan değerlendirme sonucunda, ruhsat alanında ve
komşu kesimlerde tespit edilmiş olan kuş türleri arasından 1 tür “EN” (=Endangered) Yani
“Tehlikede” kategorisine girerken geriye kalan 26 kuş türü ise “LC”, yani “En Düşük Derecede
Tehdit Altında” kategorisinde bulunmaktadırlar.
listeleri esas alınarak yapılan değerlendirme sonuçlarına göre, bölgede görülebilen kuş türleri
arasından 19 kuş türü Ek-I’de, yani “Bakanlık Tarafından Koruma Altına Alınmış Olan Yaban
Hayvanları” listesinde yer alırken 3 kuş türü EK-II’de yer almaktadır. Bu gruba giren kuş türleri
MAK tarafından koruma altına alınmış olan Av Hayvanlarıdır. Geriye kalan 5 kuş türü ise EKIII’e yani “Avına Belli Edilen Dönemlerde izin Verilen Av Hayvanları” kategorisine girdikleri
belirlenmiştir.
110
NİHAİ ÇED RAPORU
Türkiye Kuşları Kırmızı Listesine göre;
Türkiye’de bugüne kadar kaydedilmiş olan kuş türlerinin Türkiye’deki durumlarını ortaya
koymak üzere hazırlanmış olan Türkiye Kuşları Kırmızı Listesi (R.D.B)’nin 2008 yılı
güncellemesine göre yapılan değerlendirme sonucunda ruhsat sahası ve komşu kesimlerde tespit
edilen kuş türleri arasından






2 kuş türü A.1.2 kategorisinde,
4 kuş türü A.2 kategorisinde,
6 kuş türü A.3.1 kategorisinde,
9 kuş türü A.3 kategorisinde,
1 kuş türü A.4 kategorisinde ve
5 kuş türü A.5 kategorisinde yer almaktadır.
Endemizm Durumu
Ruhsat sahası olarak tespit edilmiş olan kesimler ile bu kesimlere komşu olan habitatlarda
yaşadığı belirlenmiş olan kuş türleri arasında hiçbir endemik kuş türü yer almamaktadır.
Memeli Hayvan Türleri (Mammalia)
Proje sahası genelinde hakim olan topoğrafya, antropojen etkilerin yok denecek seviyede
olması, proje sahasına yakın kesimlerde, daha alcak habitatlardaki yoğun bitki örtüsünün
mevcudiyeti memeli hayvan faunasını da şekillendirmiştir. Yörede, proje sahası sınırları içerisinde
ve komşu alanlarda 8 memeli hayvan türünün yaşamakta olduğu belirlenmiştir. Bu türler arasında
yer alan Bozayı ve Kurt proje alanının daimi konuklarından olmamakla beraber nadiren bu
kesimleri ziyaret etmekte olan yaban hayvanlarındandır. Kızıl Tilki ve Yaban domuzu gibi türler
ise yakın kesimlerden proje alanına geçici süreler için olsa da diğerlerine göre daha sık gelen iri
vücutlu memeli hayvan türleridir. Bu türlere ek olarak proje sahasının daimi sakinlerinden olan
Kör fare, Kar faresi ve Orman faresi gibi küçük vücutlu kemirgen türleri de söz konusudur.
Ruhsat sahası sınırları içerisinde ve yakın habitatlarda yaşadığı belirlenen memeli hayvan
türleri ve koruma statüleri EK-11 üzerinde verilmektedir.
Memeli Hayvan Türlerinin Koruma Statüleri
Bern Sözleşmesi ek listeleri esas alınarak yapılan değerlendirmeye göre yörede sürekli
olarak bulunan veya sahayı ziyaret eden memeli hayvan türlerinden 3 tür Ek-II’de, yani “Mutlak
Koruma Altındaki Türler” listesinde yer alırken 1 tür Ek-III’te, yani “Koruma Altındaki Türler”
listesinde yer almakta, 4 tür ise ek listelerde yer almamaktadır.
Avrupa kırmızı Listesi’ne göre yapılan değerlendirme sonucunda, ruhsat alanında ve
komşu kesimlerde tespit edilmiş olan memeli türleri arasından 1 tür “DD” (=Data Deficient) yani
“Yetersiz Veri” kategorisine girerken geriye kalan 7 tür ise “LC”, yani “En Düşük Derecede
Tehdit Altında” kategorisinde bulunmaktadırlar.
111
NİHAİ ÇED RAPORU
listeleri esas alınarak yapılan değerlendirme sonuçlarına göre, bölgede tespit edilmiş olan memeli
hayvan türleri arasından 3 tür Ek-I’de, yani “Bakanlık Tarafından Koruma Altına Alınmış Olan
Yaban Hayvanları” listesinde yer almaktadır. Geriye kalan türlerden 2 memeli türü ise EK-III’te
yani “Avına Belli Edilen Dönemlerde İzin Verilen Av Hayvanları” kategorisinde yer
almaktadırlar. Alanda tespit edilen 3 memeli türü ise MAK listelerinde yer almamaktadırlar.
Endemizm Durumu
Maden işletmesi ruhsat sahası olarak tespit edilmiş olan kesimler ile bu kesimlere komşu
olan habitatlarda yaşadığı belirlenmiş olan memeli hayvan türleri arasında hiçbir endemik tür
bulunmamaktadır.
b)Nadir ve nesli tehlikeye düşmüş türler ve bunlarım yaşama ortamları, bunlar
için belirlenen koruma kararları
Flora Üzerinde Alınacak Koruma Yöntemleri
Proje sahasından tespit edilen ve endemik olan Anthemis anthemiformis (Freyn & Sint.)
Grierson, Cirsium trachlepis Boiss., Cirsium pseudopersonata Boiss. & Bal., Allium olympicum
Boiss. ve Helictotrichon argaeum (Boiss.) Parsa türleri için alınması önerilen koruma önlemleri
aşağıda detaylı olarak verilmiştir.
Helictotrichon argaeum (Boiss.) Parsa
Helictotrichon argaeum (Boiss.) Parsa türü, çok yıllık, otsudur. Çiçeklenme dönemi 7-8
aylar arasıdır. Habitat olarak yüksek dağ yamaçları ve yaylaları tercih eder. Türkiye de Giresun,
Artvin, Erzurum ve Rize de yayılış gösterir. IUCN kriterlerine göre LC kategorisinde olup inşaat
öncesinde ve sonrasında türün korunmasına yönelik herhangi bir önlem alınmasına gerek yoktur.
Sadece türün tespit edildiği alanlarda toprağın verimli olan kısmının sıyrılması, yöntemine göre
muhafaza edilerek, güzergahın yeniden eski haline getirilmesinde bu toprak yeniden en üst tabaka
olarak serilmelidir. Toprağın içinde bulunan tohumlar, kökler yeniden çimlenerek güzergahın doğal
haline gelmesini hızlandıracaktır.
Anthemis anthemiformis (Freyn & Sint.) Grierson
Anthemis anthemiformis (Freyn & Sint.) Grierson türü, çok yıllık, otsudur. Çiçeklenme
dönemi 6-8 aylar arasıdır. Habitat olarak alpinik mera ve kayalık yamaçları tercih eder. Türkiye de
Gümüşhane, Giresun ve Sivas illerinde yayılış gösterir. IUCN kriterlerine göre LC kategorisinde
olup inşaat öncesinde ve sonrasında türün korunmasına yönelik herhangi bir önlem alınmasına
gerek yoktur. Sadece türün tespit edildiği alanlarda toprağın verimli olan kısmının sıyrılması,
yöntemine göre muhafaza edilerek, güzergahın yeniden eski haline getirilmesinde bu toprak
yeniden en üst tabaka olarak serilmelidir. Toprağın içinde bulunan tohumlar, kökler yeniden
çimlenerek güzergahın doğal haline gelmesini hızlandıracaktır.
Allium olympicum Boiss.
Allium olympicum Boiss. türü çok yıllık, otsudur. Çiçeklenme dönemi 7-8 aylar arasıdır.
Habitat olarak Abies ve Pinus ormanları, Juniperus çalılıkları ve alpinik otlakları tercih eder.
112
NİHAİ ÇED RAPORU
Türkiye’de Giresun, Bolu, Kastamonu, Bursa, Eskişehir, Kütahya ve Ordu illerinde yayılış gösterir.
IUCN kriterlerine göre LC kategorisinde olup inşaat öncesinde ve sonrasında türün korunmasına
yönelik herhangi bir önlem alınmasına gerek yoktur. Sadece türün tespit edildiği alanlarda toprağın
verimli olan kısmının sıyrılması, yöntemine göre muhafaza edilerek, güzergahın yeniden eski
haline getirilmesinde bu toprak yeniden en üst tabaka olarak serilmelidir. Toprağın içinde bulunan
tohumlar, kökler yeniden çimlenerek güzergahın doğal haline gelmesini hızlandıracaktır.
Cirsium trachylepis Boiss.
Cirsium trachylepis Boiss. türü çok yıllık, otsudur. Çiçeklenme dönemi 7-8 aylar arasıdır.
Habitat olarak ormanlık alanları tercih eder. Türkiye’de Erzurum, Giresun ve Trabzon da yayılış
gösterir. IUCN kriterlerine göre (LC) kategorisinde olup inşaat öncesinde ve sonrasında türün
korunmasına yönelik her hangi bir önlem alınmasına gerek yoktur. Sadece türün tespit edildiği
alanlarda toprağın verimli olan kısmının sıyrılması, yöntemine göre muhafaza edilerek, güzergahın
yeniden eski haline getirilmesinde bu toprak yeniden en üst tabaka olarak serilmelidir. Toprağın
içinde bulunan tohumlar, kökler yeniden çimlenerek güzergahın doğal haline gelmesini
hızlandıracaktır.
Cirsium pseudopersonata Boiss. & Bal.
Cirsium pseudopersonata Boiss. & Bal. türü çok yıllık, otsudur. Çiçeklenme dönemi 7-8
aylar arasıdır. Habitat olarak orman, gölgeli kıyı, akarsu kenarı ve alpinik çayırlıkları tercih eder.
Türkiye’de Artvin, Giresun, Rize ve Trabzon illerinde yayılış gösterir. IUCN kriterlerine göre NT
kategorisinde olup, türün korunması için iki aşamalı koruma önlemi önerilmektedir. Birinci önlem;
türün tercih ettiği alanlar alpinik çayırlıklar olduğundan bu kesimlerdeki toprak sıyırılmalıdır.
Sıyrılan toprak depolanarak faaliyet tamamlandıktan sonra üst toprak olarak serilmeli ve peyzaj
çalışmalarında kullanılmalıdır. İkinci önlem ise; olgunlaşan tohumlar Ağustos ayı içerisinde,
projeden etkilenecek kesimlerde yapılacak çalışmalar ile toplanarak bez torbalara konulmalı ve
gölgede kurutulmalıdır. Kuruyan ve ayıklanan tohumların bir kısmı koruma amacı ile Ankara da
bulunan; Mülga Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Tarla
Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü bünyesinde bulunan Türkiye Tohum Gen
Bankasına teslim koruma amacıyla teslim edilmelidir.
Faaliyet Alanında Yaşadığı Belirlenen Fauna Bileşenleri Arasında Yer Alan ve
Koruma Altında Bulunan Yabanıl Fauna Bileşenleriyle İlgili Olarak Alınacak Önlemler
Proje alanına yönelik olarak Eylül 2012 tarihinde Hacettepe Üniversitesi uzmanları
tarafından flora çalışmaları yürütülmüştür. Gerçekleştirilen saha çalışmaları ve diğer
değerlendirmeler sonrasında görülebileceği gibi faaliyet alanı içerisinde ve komşu habitatlarda
Türkiye’nin de taraf olduğu uluslar arası koruma anlaşmaları kapsamına giren yabanıl fauna
bileşenleri söz konusudur. Bu sözleşmelerden bir tanesi Bern Sözleşmesi’dir. Ruhsat sahası
sınırları içerisinde sözleşmenin yaban hayatı bileşenlerini kapsayan ek listelerine (Ek-II ve Ek-III)
giren fauna bileşenleri bulunmaktadır. Bern Sözleşmesi’nin II. Bölümünde sözleşmeye taraf olan
tüm ülkelerin sözleşmenin EK-II ve EK-III’e giren göçmen türler açısından önem taşıyan alanlara
özel önem vermek zorunda olduklarını vurgulanmaktadır. Ruhsat alanı bu açıdan da
değerlendirilmiş ve ruhsat alanı ile yakın kesimlerin göçmen türler açısından beslenme, dinlenme
gibi amaçlarla, toplu ve düzenli olarak kullanıldığına dair herhangi bir bulguya ulaşılamamıştır.
Bern Sözleşmesi’nin 6. Maddesine göre, özellikle EK-II’de yer alan yabanıl fauna türleri
için yakalama, tutsak etme ve öldürme fiilleri, bu türlere ait dinlenme ve üreme alanlarının
bozulması veya tahrip edilmesi, yabanıl fauna türlerinin özellikle üreme, beslenme, kışlama
113
NİHAİ ÇED RAPORU
periyotlarında rahatsız edilmesi, bu türlere ait yumurtalara zarar verilmesi, bu yumurtaların boş
bile olsa toplanmaması gerektiği vurgulanmaktadır. Bundan dolayı proje kapsamında görev
alacak daimi personel yanında taşeron firmalarda kısa süreli olarak bile olsa görev alacak personel
bu konuda bilgilendirilecek, söz konusu formlara, yuva ve yumurtalarına zarar verecek her türlü
davranıştan kaçınmalarına yönelik olarak gereken tüm önlemler alınacaktır.
Bern Sözleşmesi’nde EK-III’e giren yabani fauna türleriyle ilgili olarak mevcut
düzenlemeler Madde 7’de vurgulanmaktadır. Buna göre tüm taraf ülkeler EK-III’te yer alan
yabanıl fauna bileşenleri açısından uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri almak zorundadır. Bu
önlemler EK-III’te yer alan türlerle ilgili her türlü işletme faaliyetinin yabanıl hayvan türlerinin
populasyonlarını tehlikeye düşürmeyecek şekilde düzenlenmesini şart koşmaktadır. Bu kapsamda
proje alanı içerisinde gerçekleştirilecek her türlü faaliyet öncesinde söz konusu yabanıl fauna
bileşenlerine yönelik olarak habitat kontrolleri gerçekleştirildikten ve herhangi bir birey
bulunmadığına emin olunduktan sonra çalışmalara geçilecektir. Herhangi bir forma rastlanması
durumunda çalışmalara ara verilecek, kendiliklerinden uzaklaşmalarına imkan sağlanacak, bu
başarılamıyorsa yakalama-taşıma ve bırakma yönteminden yararlanılacaktır. Bu süreçte zarar
verilmeden yakalanan formlar bez torbalar içerisinde çalışma sahası sınırları dışarısında serbest
bırakılacaktır. Bırakılan bireyler tekrar eski kesimlere dönmesi olasılığına karşı bir süre takip
edilecektir. Aralıksız çalışma koşullarının söz konusu olmadığı durumda, çalışmalara başlanacak
her iş gününde benzer uygulamalar yapılacaktır.
Ruhsat sahasının perifere yakın bazı kesimlerinde kayda değer bir bitkisel doku söz
konusudur. Bu kesimlerde işletme çalışmaları yapılması olasılığına karşı yukarıda vurgulanan
önlemlere ek olarak bazı ilave tedbirler alınması gerekecektir. Çünkü bu kesimlerde açık
işletmenin yapılabilmesi ancak yüzeydeki bitkisel yapının uzaklaştırılması sonrasında
gerçekleştirilebilecektir. Çalışmalar öncesinde ve esnasında yapılacak görsel kontrollerin önemi
büyüktür. Kesilecek formasyon uygulama öncesinde tek tek kontrol edilecek, üremeye yönelik
girişimler dikkatle takip edilecek, kesilecek ağaç ve çalılardaki eski yuvalar tekrar kullanılabilme
olasılığına karşı üreme dönemi öncesinde uzaklaştırılacak, yeni yuva girişimlerine engel
olunacaktır. Bu kontroller esnasında sadece kuşlara değil tüm yabanıl formlara karşı benzer
uygulamalar ve hassasiyetler söz konusu olacaktır. Görsel kontroller esnasında bu kesimlerde
tespit edilen yabanıl formların uzaklaşmasına olanak sağlanacak, aksi durumlarda yakalamataşıma-serbest bırakma yönteminden istifade edilecektir. Çalışma yapılacak kesimler ancak tüm
fauna bileşenlerinden arındırıldıktan sonra çalışmalara başlanacaktır.
Merkez Av Komisyonu Listelerinde Yer Alan Yabanıl Formlarla İlgili Olarak
Alınacak Önlemler
Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Merkez Av Komisyonu tarafından 20122013 sezonuna yönelik olarak alınan kararlar doğrultusunda, MAK tarafından güncellenmiş
koruma listelerinde yer alan formlardan ruhsat sahası içerisinde tespit edilen türler için MAK
kararlarında vurgulanan tedbirlere tamamen uyulacaktır. Bu türler arasından EK LİSTE-I’ de yer
alan yabanıl formlar, 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu’nun 4. maddesinin 1. fıkrası gereğince
Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından koruma altına alınmıştır. Bu listede yer alan yaban
hayvanlarının avlanması, ölü ya da canlı bulundurulması ve taşınmaları yasaktır. Bu konuyla ilgili
olarak proje çalışmalarında görev alacak tüm personel söz konusu formların hiçbir şekilde zarar
görmemesi konusunda bilgilendirilecek, neden korunmaları gerektiği konusunda çalışmalara
düzenli bilgilendirme uygulamaları yapılacak, gerekli bilgiler tüm personelin görebileceği
kesimlere asılacak, çalışmalar esnasında bu konuları denetleyecek, yol gösterecek, personel
istihdam edilecektir.
114
NİHAİ ÇED RAPORU
Avrupa Kırmızı Listesi’nde Yer Alan Türlerle İlgili Olarak Alınacak Önlemler
Faaliyetin gerçekleştirilmesi planlanan kesimler içerisinde ve yakın çevrede, birbirinin
devamı niteliğindeki habitatlarda doğal olarak bulunan yabanıl fauna bileşenleri arasında yer alan
türler arasından “LC”, yani en düşük derecede tehdit altında kategorisine giren birçok tür
bulunmaktadır. Bu türler ilgili olarak tür bazında, özel koruma uygulamaları yapılmasına gerek
bulunmamaktadır. Bern Sözleşmesi veya Merkez Av Komisyonu kararları doğrultusunda
alınması gereken önlemler ve tedbirler “LC” kategorisine giren yabanıl formların korunması
açısından da yeterli olacaktır.
Ruhsat sahası içerisinde Avrupa Kırmızı Listesi’nde “EN” (=Endangered) yani
“Tehlikede” kategorisine giren türler bulunmaktadır. Avrupa Kırmızı Listesi’nde bu kategoriye
giren türlerle ilgili olarak “yakın gelecekte nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan türler”
tanımlaması yapılmaktadır. Bundan dolayı diğer türler haricinde, özellikle bu kategoride yer alan
türler ve habitatlarıyla ilgili olarak faaliyetten kaynaklanabilecek risklerin ortadan kaldırılmasına
yönelik olarak bazı öncelikler söz konusu olacaktır. Bu çalışma kapsamında ruhsat sahası
içerisinde veya yakın kesimlerde görülebilen türler arasından sadece bir tek kuş türü Küçük
Akbaba (Neophron percnopterus) bu kategoriye girmektedir. Bu türe ve habitatlarına yönelik
olarak tarafımızdan gerçekleştirilen incelemelerde ruhsat sahası sınırları içerisinde bu türe ait
bireyler tarafından barınma veya üreme amacıyla düzenli olarak kullanılmakta olan, kalıcı bir
yuvaya rastlanamamıştır. Söz konusu bireyin büyük olasılıkla yakın kesimlerden besin aramak
amacıyla bu kesimlere geldiği düşünülmektedir. Gelecekte bölgede gerçekleştirilecek saha
çalışmaları kapsamında bu türe ait herhangi bir olası yuvanın, dolayısıyla da yumurta veya
yavruların zarar görebilme olasılığı söz konusu olmayacaktır. Bunun nedeni ruhsat alanı içerisinde
bu amaca uygun olarak kullanılabilecek bir habitatın bulunmamasıdır.
Madencilik faaliyetleriyle ilgili olarak doğal ortamlarda gerçekleştirilecek çalışmalar
kapsamında öncelikle sahaya ulaşımı sağlayacak yolların açılması; varsa mevcut yolların
iyileştirilmesi; şantiye, işletme, park ve depo binalarının ve ilgili tesislerin yer alacağı kesimlerin
tesviye edilmesi; pasa alanlarının belirlenerek depolamaya uygun hale getirilmesi gerekmektedir.
Ruhsat sahasının hali hazırdaki konumuna göre söz konusu tüm tesisler ile ilgili alanlar doğal
ortamlardır. Doğal ortamlarda gerçekleştirilecek her türlü faaliyet o kesimlerde geçici veya kalıcı
dönüşümlere neden olabilecektir. Bu nedenle çalışmalar öncesinde bu kesimler dikkatle gözden
geçirilecek, söz konusu kesimlerin yabanıl formlar tarafından dinlenme, beslenme, barınma ve
hatta üreme gibi amaçlarla toplu ve düzenli olarak kullanılmadığına emin olunacaktır.
Gerçekleştirilecek görsel kontrollerde zeminde yüzeyde veya yüzeyin altında barınan, kışlayan,
yazı geçiren veya sürekli olarak yaşayan formların bulunmadığına emin olunduktan sonra
çalışmalara geçilecektir. Bu amaçla zemindeki yarıklar, oyuklar, delikler, çukurlar, küçük ya da
büyük yuva girişleri, kemirgen yolları ve toprak üzerinde körfareler tarafından oluşturulan
tümsekler (Şekil.68) aranacaktır. Rastlanması olası bireyler kendiliğinden uzaklaştığına ya da
uzaklaştırıldığına emin olunduktan sonra ilgili çalışmalara geçilecektir. Bu kontroller söz konusu
tüm yapılar tesis edilene kadar sürdürülecektir.
115
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 68 Ruhsat Sahasındaki Kör fare Tümsekleri.
c)Av hayvanları bunların popülasyonu ve yaşama ortamları
Bölgede görülebilen kuş türleri arasından 19 kuş türü Ek-I’de, yani “Bakanlık Tarafından
Koruma Altına Alınmış Olan Yaban Hayvanları” listesinde yer alırken 3 kuş türü EK-II’de yer
almaktadır. Bu gruba giren kuş türleri MAK tarafından koruma altına alınmış olan Av
Hayvanlarıdır. Geriye kalan 5 kuş türü ise EK-III’ e yani “Avına Belli Edilen Dönemlerde izin
Verilen Av Hayvanları” kategorisine girdikleri belirlenmiştir.
Bölgede tespit edilmiş olan memeli hayvan türleri arasından 3 tür Ek-I’de, yani “Bakanlık
Tarafından Koruma Altına Alınmış Olan Yaban Hayvanları” listesinde yer almaktadır. Geriye
kalan türlerden 2 memeli türü ise EK-III’te yani “Avına Belli Edilen Dönemlerde izin Verilen Av
Hayvanları” kategorisinde yer almaktadırlar.
2012 yılı içerisinde Hacettepe Üniversitesi Biyoloji Bölümü uzmanları tarafından
gerçekleştirilen saha incelemesi ve ofis çalışmaları sonucunda hazırlanan Flora-Fauna çalışması
EK-11’de verilmiştir.
IV.1.8. Koruma Alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat
Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Doğal
Sit ve Anıtlar, Arkeolojik Tarihi, Kültürel Sitler, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel
Koruma Alanları, Turizm Bölgeleri)
Proje sahasının içerisinde yer aldığı Ordu-Trabzon-Rize-Giresun-Artvin Planlama
Bölgesi, 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planında proje sahası orman ve mera alanlarından
oluşmaktadır.
Proje alanı ve yakın çevresinde herhangi bir statüde koruma alanı yer almamaktadır.
Proje alanının çevresindeki korunan alanlara mesafesini gösteren harita Şekil.69’da verilmiştir.
116
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 69 Proje Alanının Korunan Alanlara Mesafesini Gösterir Harita
117
S:53962 İŞLETME RUHSATLI ALTIN-BAKIR PROJESİ
NİHAİ ÇED RAPORU
Proje alanları ve yakın civarının Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği'nin EK-V
Duyarlı Yöreler Listesi dikkate alınarak yapılan değerlendirmesi aşağıdaki gibidir.
1. Ülkemiz Mevzuatı uyarınca korunması gerekli alanlar:

9/8/1983 tarihli ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2 nci maddesinde tanımlanan ve
bu Kanunun 3 üncü maddesi uyarınca belirlenen "Milli Parklar", "Tabiat Parkları", "Tabiat
Anıtları" ve "Tabiat Koruma Alanları" bulunmamaktadır.

1/7/2003 tarihli ve 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu uyarınca Orman ve Su Bakanlığı'nca
belirlenen "Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları"
bulunamamkta olup Giresun İli, ava açık ve kapalı alanlar haritası Şekil.70’de verilmiştir.

21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 3 üncü
maddesinin birinci fıkrasının "Tanımlar" başlıklı (a) bendinin 1, 2, 3 ve 5 inci alt
bentlerinde "Kültür Varlıkları", "Tabiat Varlıkları", "Sit" ve "Koruma Alanı" olarak
tanımlanan ve aynı kanun ile 17/6/1987 tarihli ve 3386 sayılı Kanunun (2863 sayılı Kültür
ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu
Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) ilgili maddeleri uyarınca tespiti ve
tescili yapılan alanlar bulunmamaktadır

22/3/1971 tarihli ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında olan Su Ürünleri İstihsal
ve Üreme Sahaları bulunmamaktadır.
Çalışma sahasında 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu ve ilgili mevcuatlarına uygun
haraket edilecektir.

31/12/2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Su
Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği 'nin 17, 18, 19 ve 20 nci maddelerinde tanımlanan alanlar
bulunmamaktadır.

02/11/1986 tarih ve 19269 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Hava
Kalitesinin Korunması Yönetmeliği'nin 49 uncu maddesinde tanımlanan "Hassas Kirlenme
Bölgeleri " bulunmamaktadır.

9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu'nun 9 uncu maddesi uyarınca Bakanlar
Kurulu tarafından "Özel Çevre Koruma Bölgeleri" olarak tespit ve ilan edilen alanlar
bulunmamaktadır.

18/11/1983 tarihli ve 2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu'na Göre Koruma Altına Alınan Alanlar
bulunmamaktadır.

31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu gereğince orman alanı sayılan yerler
bulunmaktadır.
118
NİHAİ ÇED RAPORU
Proje Alanı
Şekil. 70 Giresun İli Ava Açık ve Kapalı Alanlar Haritası
119
NİHAİ ÇED RAPORU

4/4/1990 tarihli ve 3621 sayılı Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı getirilen alanlar
bulunmamaktadır.

26/1/1939 tarihli ve 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması
Hakkında Kanun'da belirtilen alanlar bulunmamaktadır.

25/2/1998 tarihli ve 4342 sayılı Mera Kanunu 'nda belirtilen alanlar
Proje alanının 50 hektarlık kısmı mera alanı içerisinde yer almaktadır.

17/05/2005 tarih ve 25818 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Sulak
Alanların Korunması Yönetmeliği' nde belirtilen alanlar
Proje alanının 2200 m güneyinden Tohumluk deresi geçmekte olup, 17.05.2005 tarih ve
25818 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sulak Alanların Korunması
Yönetmeliği Ek-2 listesi; “1.4. Metalik ve/veya metalik olmayan açık ocak veya yeraltı
madenciliği” kapsamında yer almaktadır.
ÇED sürecinin akabinde Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği kapsamında Ek-2
faaliyet başvuru formu tamamlanarak Orman ve Su İşleri Bakanlığı 12. Bölge Müdürlüğü Giresun
Şube Müdürlüğü’ne başvuru yapılarak izin alınacaktır.
2. Ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler uyarınca korunması gerekli
alanlar:

12/06/1981 tarih ve 17368 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren
"Akdeniz'in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi" (Barcelona Sözleşmesi) uyarınca
koruma altına alınan alanlar bulunmamaktadır.

14/02/1983 tarih ve 17959 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Dünya
Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi "nin 1 ve 2 nci maddeleri gereğince
Kültür Bakanlığı tarafından "Kültürel Miras" ve "Doğal Miras" statüsü ile koruma altına
alınan kültürel, tarihi ve doğal alanlar bulunmamaktadır.

17/05/1994 tarih ve 21937 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Özellikle
Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması
Sözleşmesi" (RAMSAR Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlar
bulunmamaktadır.

27/7/2003 tarihli ve 25181 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Avrupa
Peyzaj Sözleşmesi
27/7/2003 tarihli ve 25181 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Avrupa
Peyzaj Sözleşmesi Madde 4’e göre her bir Taraf bu Sözleşme’yi ve özellikle 5. ve 6. Maddeleri
kendi kuvvetler ayrımına göre, anayasal ilkelerine ve idarî düzenlemelerine uygun olarak ve yetki
devri ilkesine saygı göstererek Avrupa Yerel Öz Yönetim Şartı’nı dikkate alarak uygulayacaktır.
Bu Sözleşme’nin hükümlerinden sapmaksızın, her bir Taraf, Sözleşme’nin uygulanmasını kendi
politikalarıyla uyumlu hale getirecektir.
120
NİHAİ ÇED RAPORU
3. Korunması gereken alanlar :

Onaylı çevre düzeni planlarında, mevcut özellikleri korunacak alan olarak tespit edilen ve
yapılaşma yasağı getirilen alanlar (Tabii karakteri korunacak alan, biogenetik rezerv
alanları, jeotermal alanlar v.b.) bulunmamaktadır.

Tarım Alanları: Tarımsal kalkınma alanları, sulanan, sulanması mümkün ve arazi kullanma
kabiliyet sınıfları I, II, III ve IV olan alanlar, yağışa bağlı tarımda kullanılan I. ve II. sınıf
ile özel mahsul plantasyon alanlarının tamamı bulunmamaktadır.

Sulak Alanlar: Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suları durgun veya akıntılı, tatlı,
acı veya tuzlu, denizlerin gelgit hareketlerinin çekilme devresinde altı metreyi geçmeyen
derinlikleri kapsayan, başta su kuşları olmak üzere canlıların yaşama ortamı olarak önem
taşıyan bütün sular, bataklık, sazlık ve turbiyeler ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden
itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerler,
Sulak Alan: Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suları durgun veya akıntılı, tatlı, acı
veya tuzlu, denizlerin gelgit hareketlerinin çekilme devresinde altı metreyi geçmeyen derinlikleri
kapsayan, başta su kuşları olmak üzere canlıların yaşama ortamı olarak önem taşıyan bütün sular,
bataklık, sazlık ve turbiyeler ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren kara tarafına doğru
ekolojik açıdan sulak alan kalan yerleri,”
Proje alanının 2200 m güneyinde Tohumluk Deresi bulunmaktadır.

Göller, akarsular, yeraltı suyu işletme sahaları bulunmamaktadır.

Bilimsel araştırmalar için önem taşıyan ve/veya nesli tehlikeye düşmüş veya düşebilir
türler ve ülkemiz için endemik olan türlerin yaşama ortamı olan alanlar, biyosfer rezervi,
biyotoplar, biyogenetik rezerv alanları, benzersiz özelliklerdeki jeolojik ve jeomorfolojik
oluşumların bulunduğu alanları bulunmamaktadır.
IV.1.9. Orman Alanları
Planlanan 54 hektarlık proje alanı orman ve mera alanlarından oluşmaktadır. Proje
alanına ait mesçere haritasına göre alanın 4 hektarı orman sayılan alanda geriye kalan 50 hektarlık
kısmı ise mera alanlarında yer almaktadır.
Çalışma alanı Giresun Orman Bölge Müdürlüğü, Espiye Orman İşletme Müdürlüğü,
Tohumluk-Esenli Orman İşletme Şefliği sınırlarında bulunmaktadır. Giresun Orman Bölge
Müdürlüğü tarafından verilen ÇED İnceleme Değerlendirme Formunda proje alanı içersinde yer
alan meşcere tipleri, kapladıkları alanlar, ormanın teknik özellikleri ve yangın görüp görmediği
bilgileri yer almaktadır (Ek-2). Orman alanları için faaliyetlere başlamadan önce 6831 sayılı
Orman Kanununun 16. Maddesi gereğince gerekli izinler alınacaktır.
a)Ağaç türleri ve miktarları veya kapladığı alan büyüklüğü
Giresun Orman Bölge Müdürlüğü tarafından verilen ÇED İnceleme Değerlendirme
Formuna göre proje alanı meşçere haritası içerisinde Tohumluk 10-15 ve Esenli 101-102 nolu
bölmelerde yer almaktadır. Çalışma alanı içerisindeki ağaç tipleri Sarıçam(Çs) ve Ladin (L)()
olup meşçere tipleri Bozuk sarıçam (Bçs), Sarıçam d çağında 1 kapalı (Çsd1), Sarıçam d çağında/
121
NİHAİ ÇED RAPORU
b çağ sınıfı hakim 31 yaşında (Çsd/bc31), Ağaçsız orman toprağı (OT) dır.Proje alanı içerisinde
yer alan ağaç türleri, kapladıkları alan ve miktarları Tablo.67’de yer almaktadır.
Tablo. 67 Ağaç Türleri, Kapladıkları Alanlar ve Miktarları
İşletme Şefliği
Meşçere
Tipi
Bölme No
Bçs
Çsd1-2
Çsd2
Tohumluk-10-15
Esenli- 101-102
Tohumluk - Esenli Orman İşletme Şefliği
Çsde1
Çsd/bc31
OT
b)Ormanın teknik özellikleri (Kapalılığı, cari artım, hektardaki servet)
Faaliyet sahası içinde kalan orman alanlarının kapalılığı, artım ve servet hesapları
Tohumluk Orman İşletme Şefliği tarafından 2012 yılı için düzenlenmiş amenajman planlarından
alınmıştır. Servet hesabı yapılırken yıllık cari artımlarda 10 yıl esas alınmış ve elde edilen değere
var olan servet eklenerek toplam servet bulunmuştur. Bu hesaplamalar sonucu proje için belirlenen
sahadaki toplam servet, yukarıda verilen yönteme göre hesaplanarak 3.721 m3 olarak
hesaplanmıştır. Orman alanlarına ait cari artım, kapalılık ve servet bilgileri Tablo.68’de
verilmektedir.
Tablo. 68 Cari Artım, Kapalılık ve Servet (Tohumluk Orman İşletme Şefliği, 2012)
İşletme
Şefliği
Bölme
No.
Tohumluk
Esenli
10-15
101-102
Cari Artım
(2012)
Servet
(2012)
Kapalılık
(m3/ha/yıl)
(m3/ha)
Ortalama
72
3721
1-2
c)Ocak yerinin işlendiği mescere haritası ve yorumu
Şekil.71’de verilen mesçere haritasına göre 54 ha’lik proje alanının 4 hektarı orman
sayılan alanda geriye kalan 50 hektarlık kısmı ise orman sayılmayan alanlardan meydana
gelmektedir. Proje alanı içersinde yer alan meşcere tipleri, Bozuk sarıçam (Bçs), Sarıçam d
çağında 1 kapalı (Çsd1), Sarıçam d çağında/ b çağ sınıfı hakim 31 yaşında (Çsd/bc31), Ağaçsız
orman toprağı (OT) olduğu görülmektedir. Faaliyetlere başlamadan önce ormanlık alanlar ile ilgili
olarak 6831 sayılı Orman Kanunu’na göre gerekli izinler alınacaktır.
122
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 71 Meşçere Haritası
123
NİHAİ ÇED RAPORU
d)Saha döküm tablosu
Giresun Orman Bölge Müdürlüğü Espiye Orman İşletme Şefliği tarafından hazırlanan ÇED
İnceleme ve Değerlendirme Formu’nda belirtildiği üzere orman ÇED alanının 4 ha’lık kısmı orman
sayılan alanlardan oluşmaktadır Tablo.69’da Saha döküm tablosu verilmiştir.
Tablo 69. Faaliyet Alanının Saha Döküm Tablosu
Orman sayılan alan (hektar) Orman sayılmayan alan (hektar)
4 hk
50
Toplam Alan: 54 hektar
e)Sahanın yangın görüp görmediği
Giresun Orman Bölge Müdürlüğü Espiye Orman İşletme Şefliği tarafından hazırlanan ÇED
İnceleme ve Değerlendirme Formu’nda izin istenen sahanın orman yangınları açısından hassas
yörelerden olmadığı belirtilmektedir (Ek-2).Faaliyet sırasında orman yangınlarına karşı gerekli tüm
tedbirler alınacak olup, 30.09.2010 tarih ve 27715 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe
giren Orman Kanunun 16. Maddesinin uygulama yönetmeliği hükümlerine uyulacak ve gerekli
izinler alınacaktır.
IV.1.10.Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler
(Askeri yasak bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar,
7/16349 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile “Sınırlandırılmış Alanlar” v.b.)
Proje alanı orman ve mera arazilerinde oluşmaktadır.
Proje alanı ve çevresinde askeri yasak bölge, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla
tahsis edilmiş alan ve 7/16349 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile “sınırlandırılmış alanlar”
bulunmamaktadır.
IV.1.11.Peyzaj Değeri Yüksek Yerler ve Rekreasyon Alanları
Proje alanı ve yakın çevresinde peyzaj değeri yüksek doğal, rekreasyon alanları, jeolojik ve
jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanlar yer almamaktadır.
IV.1.12.Diğer Özellikler
Bu başlık altında verilebilecek başka bir husus bulunmamaktadır.
IV.2. Sosyo-Ekonomik Çevrenin Özellikleri:
Bu bölümde proje alanının çevresindeki mevcut yerleşim yerlerinin demografik, ekonomik,
sosyal ve kültürel özelliklerine yönelik değerlendirmeler sunulmaktadır.
Projenin etki alanında bulunan yerleşim birimleri ve il geneli ile ilgili sosyo-ekonomik
özellikleri içeren bu bölümde Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Kalkınma Bakanlığı ve diğer ilgili
resmi kurumlar tarafından yerleşim birimleri özelinde yayımlanan rapor ve sayısal verilerden
faydalanılmıştır.
Giresun İlinde istihdamın büyük bir kısmı tarım ağırlıklı olmasına rağmen, kırsal nüfus başına
düşen tarımsal ürünler üretimi, ülke ortalamasının altındadır. Bunun temel nedeni, tarımsal
verimliliğin düşük olmasıdır. Giresun İli tarımsal hasılasının, ülke tarımsal hasılası içindeki payı %
0.85 gibi düşük düzeydedir.
124
NİHAİ ÇED RAPORU
Giresun İlinin yer aldığı Karadeniz Bölgesi'nin sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyi itibariyle
ülke ortalamaları altında kalmasının temel nedenleri; engebeli arazi yapısına sahip olması ve coğrafi
koşulların tarım ve sanayi için elverişli olmamasıdır. Bölgede halen tarım sektörü ağırlığını
korumakla birlikte, tarımsal arazinin küçük parçalardan oluşması tarımsal verimliliği düşürmektedir.
Giresun ili 2011 yılında Devlet Planlama Teşkilatı’nın yayımladığı “İllerin Sosyo-Ekonomik
Gelişmişlik Sıralaması”nda 81 il arasında 52. sırada yer almaktadır.
Şekil. 72 İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması
IV.2.1.Ekonomik Özellikler (Yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler)
Giresun İlinin yüzölçümü 693.400 ha olup bunun 166.000 ha tarım alanı, 224.000 ha orman
alanı,150.000 ha çayır-mera alanı,153.400 ha tarım dışı alandır.
Doğu Karadeniz dağ silsilesinin ikiye böldüğü Giresun ilinin bu iki bölümü arazi yapısı
bakımından çok ayrı özellikler arzeder. Bol yağış alan kuzey kesimde bitki örtüsü zengindir. Bu
kesimde 800 m yüksekliğe kadar fındık ve diğer meyve ağaçları ile genellikle yaprağını döken
ağaçlar yer almaktadır. 800-1200 m yükseklikler arasında iğne yapraklı ağaçlara, 2000 m yükseklikte
ise uçsuz bucaksız yaylalar yer almaktadır.İlin sahil kesiminde tarımsal faaliyetler içerisinde fındığın
tartışılmaz bir üstünlüğü vardır. Fındığın dışında ailelerin geçimini hayvancılık ve sebzecilikten
karşıladığı görülmektedir. Son yıllarda seracılık önem kazanmaya başlamıştır.
Sahil kesimdeki önemli sayılabilecek bir diğer faaliyet ise balıkçılıktır. Son yıllarda kültür
balıkçılığı da giderek yaygınlaşmıştır. Tirebolu- Eynesil bölgesinde çay yetiştiriciliği fındıkdan sonra
ikinci sırada olup, çoğu ailenin geçim kaynağını teşkil etmektedir. Şebinkarahisar, Alucra ve
Çamoluk ilçelerinde tarımsal yapı sahil kesimden tamamen farklı bir özellik gösterir. Çayır-mera
alanları ve buna bağlı olarak hayvancılık önem arz etmektedir. Hububat, meyvecilik, sebzecilik ve
son yıllarda da tütün üretimi yaygınca yapılan tarım faaliyetleri arasındadır.
Tablo. 70 Giresun İlinde Yetiştirilen Tarımsal Ürünler
TARLA ÜRÜNLERİ
SEBZE ÜRÜNLERİ
MEYVELER
Buğday,Arpa,Mısır,
Bakla,Bezelye,Nohut
,Fasulye,Mercimek,Fiğ,
Tütün,Soğan,Sarımsak,
Patates,Pancar,Yonca
Korunga
Lahana,Marul,Ispanak,
Pırasa,Maydanoz,Taze Fasulye,
Bakla,Bezelye,Bal
Kabağı,Kavun,Karpuz,
Salatalık,Patlıcan,
Biber,Domates,Turp
Elma,Armut,Erik,
Muşmula,Kızılcık,Kayısı,
Şeftali,Vişne,Dut,İncir,
Kiraz,Nar,Badem,Kivi,
Ceviz,fındık,Üzüm,Çilek,
Kestane,a.Fıstığı,Turunçgiller,
Yaban mersini
125
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 71 Giresun İlinde Tarımsal Faaliyete Bulunana ve Bulunmayan Hanehalkı Sayısı
Toplam yerleşim
yeri sayısı
Toplam hane
halkı sayısı
Tarımsal faaliyette bulunan
hane halkı sayısı
Tarımsal faaliyette bulunmayan
hane halkı sayısı
Türkiye 37 465
6 189 351
4 106 983
2 082 368
Giresun 564
95 488
80 679
14 809
Giresun ilinde hayvancılık gittikçe gelişmektedir. Bol yağış sebebiyle, yaylalar, mera ve
çayırlar yaz mevsiminde dahi yeşillik içindedir. Koyun, sığır, kılkeçisi beslenir. Arıcılık gelişmiştir.
Kıyı bölgesinde balıkçılık önemli bir geçim kaynağıdır.
Doğu Karadeniz Metalojik Provensinin orta kesminde yer alan Giresun İli, metalik madenler
açısından çok önemli bir potansiyele sahip olmasına karşın, endüstriyel ve enerji hammaddeleri
açısından çok sınırlı bir potansiyele sahiptir. Bu metalik maden yatakları masif tip (Cu, Pb, Zn) yatak
ve zuhurlar çok önemli bir konuma sahiptir. Giresun İlinde , M.T.A.'nın bu güne kadar yapmış
olduğu arama çalışmaları sonucu 43 adet bakır, kurşun, çinko, 7 adet demir, 3 adet magnezyum, 1
adet molibden ve 1 adet Antimon yatak ve zuhur tesbit edilmiştir. Bunlardan ekonomoik açıdan önem
taşıyan büyüklükte 15 adet bakır, Kurşun, Çinko, 4 adet Demir, 6 adet illit-kaolen-bentonit-alunit, 4
adet granit-mermer, 1 adet barit ve 2 adet uranyum yatağı mevcuttur. Metalik madenler,Espiye,
Görele ve Tirebolu yörelerinde sahil kesimlerde yer alır. Enerji hammaddesi olan uranyum'a ise
Şebinkarahisar yöresinde rastlanmaktadır.
Tarım sektöründe istihdam % 82.98 olup, sanayi sektörü ise sektörler arasında %1.59’luk
payla yok denecek kadar az seviyededir. Hizmetler sektörü ise % 15.42’lik bir payla normal bir
büyüklüğü sahiptir.
İlçede okur yazarlık %84.42’lik bir oranla yüksek oranlardadır. Okuma-yazma bilmeyen
kesimin çoğunluğunu yaşlı nüfus oluşturmaktadır. Türkiye’nin de en büyük sorunlarından biri olan
işsizlik % 12.51 seviyesindedir.
IV.2.2. Nüfus (Yöredeki kentsel ve kırsal nüfus)
Giresun İl’inin 2012 yılı için adrese dayalı nüfus kayıt sistemi (ADNKS) sonuçları
Tablo.72’de verilmiştir. Alucra İlçe’sinin 2012 yılı ADNKS sonuçlarına göre nüfusu 8823 kişi olup,
Alucra İlçesi Köy nüfus bilgileri Tablo.73’de verilmiştir.
Tablo. 72 Giresun İli Nüfus Bilgileri
Toplam
Erkek
Kadın
Türkiye-Toplam nüfus
72.627.384
37.956.168
37.671.216
Giresun-İl Nüfusu
419.555
207.160
212.395
Giresun-İl/İlçe Merkezleri Nüfusu
248.957
122.883
126.074
Giresun-Belde ve Köy Nüfusları
170.598
84.277
86.321
Alucra'da nüfusun büyük bir kısmını çocuklar ve büyük yaş gurubu oluşturur. İlçede genç
sayısı normalin altındadır.
Alucra ilçesinin sosyo-ekonomik göstergelerinde; şehirleşme oranının % 55.54 olması ilçe
nüfusunun yarısından fazlasının ilçe merkezinde yaşamakta olduğunu göstermektedir. Ayrıca nüfus
126
NİHAİ ÇED RAPORU
artış oranının % 18.46 olmasına rağmen nüfusun giderek azalması, Alucra ilçesinden büyük kentlere
göç sorununun olduğunu göstermektedir. Nüfus yoğunluğunun ise 24 olması, bir km de 24 insanın
yaşaması demektir.
İlçe halkının temel uğraşı, iş ve zanaattır. Erkek nüfus faal olarak çalışırken kadın nüfusu
kısmen çalışmaz. İlçe merkezinde kadınlar için çalışma sahası yoktur.
Yaz ile kış, nüfus yoğunluğu değişmektedir. Kış aylarının sert geçmesinden dolayı, özellikle
İstanbul ve Ordu illerinde geçici olarak ikamet edilir. Yazın, gurbetçilerin de tatillerini
memleketlerinde geçirmeyi tercih etmeleri sonucu, özellikle köylerde nüfus yoğunluğu artmaktadır.
Tablo. 73 Alucra İlçesi Köy Nüfus Bilgileri
Alucra
Merkez- Şehir
4.250
2.106
2.144
Akçiçek
57
29
28
Aktepe
362
185
177
Arda
97
38
59
Arduç
32
19
13
Armutlu
58
30
28
Aydınyayla
28
16
12
Bereketli
43
21
22
Beylerce
25
12
13
Boyluca
246
117
129
Çakrak
145
77
68
Hacılı
65
34
31
Tohumluk
55
29
26
Bucak toplamı
4.573
2.267
2.306
İlçe toplamı
8.823
4.373
4.450
127
NİHAİ ÇED RAPORU
Alucra İlçesine ait yaş grubu ve cinsiyet nüfus bilgileri Tablo.74 ‘de verilmiştir.
Tablo. 74 Alucra İlçesi Yaş Grubu ve Cinsiyete göre Nüfus Bilgileri-2012
İlçe
Alucra
Yaş grubu
Toplam
Erkek
Kadın
'0-4'
409
225
184
'5-9'
517
244
273
'10-14'
618
330
288
'15-19'
784
400
384
'20-24'
873
444
429
'25-29'
537
264
273
'30-34'
479
240
239
'35-39'
458
240
218
'40-44'
427
239
188
'45-49'
465
251
214
'50-54'
461
225
236
'55-59'
500
223
277
'60-64'
507
262
245
'65-69'
409
173
236
'70-74'
455
220
235
'75-79'
419
206
213
'80-84'
302
139
163
'85-89'
109
25
84
'90+'
94
23
71
Toplam
8.823
4.373
4.450
Alucra İlçesi’nde Göç Durumu
Alucra İlçesi’nde, son 20 yıldan beri büyük bir göç problemi yaşanmaktadır. Bu da, iç
ekonominin cansızlaşmasına ve dolayısı ile göç unsurunun yıllardan beri süre gelmesine artı puan
kazandırmaktadır.
Göçün en önemli sebepleri şunlardır:
-Özel sektörün ve diğer kuruluşların iş sahası oluşturamamaları nedeniyle işsizlik
-Kent hayat tarzının, özellikle gençlerce daha cazip görünmesi,
-Aile yakınlarının Alucra dışında olması, özellikle İstanbul, Ordu-Ünye ve Samsun şehirlerine göç
edilmesidir.
IV.2.3. Yöredeki Sosyal Alt Yapı Hizmetleri (Eğitim, sağlık, kültürel hizmetler)
Eğitim
Giresun İli’nde 241 ilköğretim okulu, 27 lise, 46 meslek lisesi bulunmaktadır.
TÜİK 2011 yılı verilerine göre Giresun İli’nde altı yaş üzeri 345.245 kişi okuma yazma
bilmektedir. 30.098 kişi ise okuma yazma bilmemektedir. Okuma yazma bilmeyen kadın nüfusunun
128
NİHAİ ÇED RAPORU
(24.140 kişi), okuma yazma bilmeyen erkek nüfusundan (4.958 kişi) daha fazla olduğu
görülmektedir.
Alucra İlçesi’ne ait cinsiyet ve yaş grubuna göre eğitim düzeyi Tablo.75’de verilmiştir.
Yaş
grubu
6-13
14-17
Tablo. 75 Alucra İlçesi Cinsiyet ve Yaş Grubuna Göre Eğitim Düzeyi
Okuma
Ortaokul
Lise
Okuma
yazma
veya
veya
İlkokul İlköğretim
yazma
bilen fakat
dengi
dengi
Cinsiyet
mezunu
mezunu
bilmeyen
bir okul
okul
okul
bitirmeyen
mezunu mezunu
Erkek
5
487
2
Kadın
3
491
3
Erkek
1
55
241
6
36
216
4
Kadın
18-21
22-24
30-34
35-39
40-44
45-49
50-54
55-59
60-64
65 +
Yüksek
lisans
mezunu
Bilinmeyen
Toplam
7
501
13
510
303
1
257
306
Erkek
2
6
77
213
6
2
Kadın
1
16
88
327
18
6
456
Erkek
2
4
41
110
22
1
11
193
12
216
5
28
261
9
278
Kadın
25-29
Yüksekokul
veya
fakülte
mezunu
2
11
16
45
100
32
Erkek
2
5
26
29
3
102
61
Kadın
3
8
91
28
10
71
58
Erkek
5
2
48
37
20
89
30
8
16
255
Kadın
2
6
100
26
13
48
16
1
9
221
Erkek
5
5
84
30
24
69
24
4
14
259
Kadın
10
7
131
31
19
33
4
2
10
247
Erkek
3
4
67
37
30
63
17
1
14
236
Kadın
7
12
106
12
12
7
5
1
11
173
11
249
13
238
12
215
Erkek
1
5
99
30
31
60
12
Kadın
21
21
134
19
18
9
2
Erkek
7
4
112
16
33
27
4
Kadın
30
44
115
5
12
6
2
15
229
Erkek
7
16
141
11
28
19
13
11
246
Kadın
60
81
97
1
2
1
31
273
5
17
6
4
18
239
2
1
28
246
12
4
111
809
Erkek
10
34
145
Kadın
99
69
47
Erkek
140
200
321
Kadın
521
211
83
Toplam
947
1.840
1.965
3
18
3
1
1
1.033
293
1.385
336
1
24
182
1.002
595
8.418
Alucra ilçesini diğer birçok ilçeyle karşılaştırdığımızda il merkezine uzak olmasından ve
ulaşım imkanlarının kısıtlı olmasından dolayı eğitim fırsatlarına uzak kaldığı görülmektedir. İlçede
okur yazarlık %84,42’lik bir oranla yüksek oranlardadır. Okuma-yazma bilmeyen kesimin
çoğunluğunu yaşlı nüfus oluşturmaktadır.
Sağlık
Alucra İlçesinde bir adet İlçe Devlet Hastanesi ve Aile sağlığı Merkezi bulunmaktadır. Acil
durumlarda Alucra İlçe’sinde bulunan sağlık kuruluşlarından faydalanılacaktır.
129
NİHAİ ÇED RAPORU
Kültür
Alucra İlçesinde, Alucra Kalkınma ve Eğitim Vakfı bulunmakta olup,vakfın yöre için
amaçladığı faaliyetler aşağıda yer almaktadır.








Yöresel ihtiyaçların karşılanması, manevi ve kültürel içerikli örf, adet ve geleneklerinin korunup,
yaşatılmasına ve tanıtılmasına destek olmak,
Yörenin ekonomik, sosyal, kültürel ve sanat hayatına, çevre ve sağlık şartlarının iyileştirilmesine,
kalkınma ve gelişmesine katkıda bulunmak,
Tarihi ve doğal çevre ile uyumlu bir gelişmenin sağlanması, çevrenin korunması, kötü etkilerden
arındırılmasına yardımcı olmak, kültürel dokunun ve yapının korunması, ihya edilmesi ve gelecek
kuşaklara iyi bir miras bırakılması çalışmalarında bulunmak,
Toplumsal dayanışmayı gerçekleştirmek amacıyla maddi imkânları sınırlı öğrencilere Alucralılar
öncelikli olmak üzere her türlü eğitim, sağlık, sosyal yardımlar ile yurt içi ve dışında akademik
kariyer yapmalarını sağlamak, öğrenci yurtları açmak, işletmek, kimsesizlere ve güçsüzlere her
türlü maddi ve manevi yardımlarda bulunmak,
Her seviyede eğitim ve öğretim kurumları ile sağlık, spor tesisi ve kurumları kurmak ve işletmek,
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı başta olmak üzere diğer Bakanlık ve yörenin ihtiyaçlarının
çözümünde faydası görülecek kuruluşlarla işbirliğinde bulunmak, bu kurumların yardımlarından
yararlanarak çevrenin kirlenmesini önleyecek çalışmalarda bulunmak, atık hale gelen tarla ve
araziler üzerinde verimi artırıcı projeler üretmek,
Modern eğitim ve teknolojik imkânlardan yararlanarak milli ve manevi kültürel değerlere katkıda
bulunmak,
İlçenin ve köylerinin; yer altı ve yer üstü zenginliklerini değerlendirecek çalışmalar yapmak,
ekonomik, tarımsal, bitkisel, hayvansal, mimari ve sosyal sorunlarının çözümlenmesini
amaçlayan her türlü araştırmaları yapmak, yaptırmak ve desteklemektir.
IV.2.4. Sağlık (Bölgede mevcut endemik hastalıklar)
Giresun İl Sağlık Müdürlüğü’nden alınan bilgiler doğrultusunda Alucra İlçesi’nde endemik
bir hastalık türü bulunmamaktadır.
IV.2.5. Diğer Özellikler
BÖLÜM V: PROJENİN ÇEVRE ÜZERİNE ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER:
(Bu bölümde projenin fiziksel ve biyolojik çevre üzerine etkileri tanımlanır; bu etkileri önlemek, en
aza indirmek ve iyileştirmek için alınacak yasal, idari ve teknik önlemler ayrı ayrı ve ayrıntılı bir
şekilde açıklanır.)
V.1.1.Üretim sırasında nerelerde ve ne kadar alanda hafriyat yapılacağı, hafriyat
sırasında kullanılacak malzemeler, patlayıcı maddeler, hafriyat miktarı, nerelere taşınacakları
veya hangi amaç için kullanılacakları,
V.1.1.1 Bitkisel Toprağın Sıyrılması ve Depolanması
Proje alanında faaliyete başlamadan önce ünitelerin iz düşüm alanlarında üst toprağın
sıyrılması gerekmektedir. Sahada örtü toprağının kaldırılması işlemi ekskavatör ve yükleyici
yardımıyla yapılacaktır. Proje alanında bir adet bitkisel toprak depolama alanı bulunacak olup, yüzey
alanı yaklaşık 0.65 ha olacaktır. Proje alanında bulunan ortalama bitkisel toprak derinliği 15 cm
130
NİHAİ ÇED RAPORU
olarak belirlenmiştir. Bu doğrultuda arazi hazırlık ve inşaat aşamasında ünite alanlarının
konumlandırılacağı sahalardan çıkacak tahmini bitkisel toprak miktarı ortalama 36.450 m3 olacaktır.
Proje alanında yer alacak ünitelerin iz düşüm alanlarından sıyrılarak alınacak bitkisel toprak
miktarları Tablo.76’da verilmiştir. Tablo. 76 Bitkisel Toprak Miktarları
İzdüşüm Alanı
Üniteler
(m2)
40.000
185.000
8.000
6.500
3.500
Açık ocak
EOK Depolama Sahası
Cevher stok sahası
Bitkisel toprak depolama alanı
Ofisler
Toplam
Korumaya Alınacak Toprak Miktarı
Toprak derinliği
Bitkisel toprak
(m)
(m3)
6000
0.15
27.750
0.15
1200
0.15
975
0.15
525
0.15
36.450
Sıyrılacak örtü toprağı, rehabilitasyon çalışmalarında kullanılmak üzere ÇED alanı
içerisinde belirlenen bitkisel toprak depolama alanında ayrı olarak depolanacaktır. Depolanacak olan
yüzey toprağı bitkilendirme yapılarak rüzgâr ve su erozyonuna karşı korunacaktır. Yüzey toprağının
su erozyonu ile taşınmasını engellemek için alan çevresinde doğal zeminden kuşaklama kanalları
oluşturulacaktır.
V.1.1.2 Hafriyat Malzemesi
Madencilik çalışmaları sırasında meydana gelecek olan ekonomik olmayan kaya (pasa)
malzemesinin bir kısmı açık ocağın doldurulmasında kullanılacak, bir kısmı ise ekonomik olmayan
kaya depolama sahasında nihai olarak depolanacaktır. Arazinin hazırlanması sırasında ofisler, geçici
cevher stok sahası ve ekonomik olmayan depolama sahasında kazı ile elde edilecek malzeme hafriyat
toprağı olarak değerlendirilmektedir. Bu malzeme Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının
Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine göre gerekli dolgu çalışmaları için kullanılacak, kalan malzeme
ise pasa depolama alanında depolanacaktır.
V.1.1.3 Patlayıcı Madde Kullanımı
Projede altın ve bakır madeni cevherinin üretimi açık işletme yöntemiyle yapılacak olup,
patlayıcı madde kullanımı söz konusu olacaktır. Patlatma işlemi sırasında delikleri açmak için delici
makine, patlatma işlemi için, anfo tipi patlayıcı ve elektrikli kapsül kullanılacaktır.
Sahada patlayıcı maddelerin depolanabilmesi için geçici veya kalıcı depo inşası
planlanmamaktadır. İhtiyaç duyulan miktarda patlayıcı madde tedarikçilerin lisanslı depolarından
satın alma yoluyla ile karşılanacak, tedarikçi firma tarafından maden sahasına nakledilecek ve maden
sahasında teslim edilecektir.
Sahada kullanılacak olan patlayıcının taşınması, depolanması ve kullanılması sırasında Tekel
Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması,
Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına
İlişkin Tüzük esasları çerçevesinde hareket edilecektir.
Bunun yanında İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği, Maden ve Taş Ocakları İşletmelerinde ve
Tünel Yapımında Alınacak İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Önlemlerine İlişkin Tüzük gereği tüm
önlemler alınacaktır.
131
NİHAİ ÇED RAPORU
V.1.2.Suyun temin edileceği kaynaklardan getirilecek su miktarları, içme ve kullanma
suyu ve diğer kullanım amaçlarına göre miktarları
Faaliyet kapsamında kırma-eleme ve cevher zenginleştirme işlemi yapılmadığı için personel
içme ve kullanma suyu ve toz bastırma amaçlı su kullanımı gerçekleşecektir. İçme suyu damacanalar
ile satın alınarak temin edilecektir. İçme suyu olarak kullanılacak sular Sağlık Bakanlığından ruhsat
alınmış firmalardan satın alınacaktır. İçme amaçlı su haricinde genel kullanım amaçlı su tüketimi
sınırlı miktarda olacaktır. Gerek duyulması halinde kullanım amaçlı sular gerekli izinlerin alınması
sonrası proje yakınındaki kaynak sularından sağlanabilecektir.
Proje alanında personel kaynaklı su kullanımı dışında toz bastırma amaçlı su tüketimi de söz
konusu olacaktır. Özellikle yaz aylarında açık ocak, pasa depolama sahası ve yollarda sulama
yapılması gerekli olacaktır. Sulama için ihtiyaç duyulan 20 m3/gün suyun tankerlerle sahaya
getirilmesi planlanmaktadır.
Maden sahasında toplam 69 personel çalıştırılacak olup, oluşacak atık su miktarı, tüketiminin
tamamı atık suya dönüşeceği varsayılarak yaklaşık 11 m3/gün olarak belirlenmiştir. Oluşacak evsel
nitelikli atık sular, SKKY Madde 32’de “Nüfusu 84 kişinin altında olan otel, motel, tatil köyü, tatil
sitesi ve yazlık siteler ve sanayi tesislerinin evsel atık suları 19/3/1971 tarihli ve 13783 sayılı Resmî
Gazete ’de yayımlanan Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait
Yönetmelik hükümlerine göre yapılacak olan sızdırmaz nitelikteki fosseptikte toplanır ve vidanjör
vasıtası ile atık su altyapı tesislerine verilir” hükmü gereğine uygun olarak bertaraf edilecektir. Bu
amaçla proje alanında inşa edilecek sızdırmasız fosseptik 80 m3 hacminde olacak ve oluşacak evsel
nitelikli atık suları yaklaşık 7 gün depolayabilecektir. Fosseptiğin dolması durumunda belirli
periyotlarla vidanjörle çekilip ilgili kurumun göstereceği kanalizasyon sistemine boşaltılacaktır.
Fosseptik Planı Ek-12’de verilmiştir.
V.1.3.Proje kapsamındaki ulaştırma altyapısı planı (ulaştırma güzergahı, şekli,
güzergah yollarının mevcut durumu ve kapasitesi, hangi amaçlar için kullanıldığı, mevcut
trafik yoğunluğu, yerleşim yerlerine göre konumu, yapılması düşünülen tamir, bakım ve
iyileştirme çalışmaları v.b.)
Proje sahasına ulaşım Giresun İli, Dereli İlçesi Sarıyakup Köyü güzergahından sağlanmaktadır.
Sarıyakup köyünden 9 km güney istikametinde ilerledikten sonra Çakrak Köyü yol ayrımından
faaliyet alanına ulaşılmaktadır.
Proje alanından çıkarılan cevher, işlenmek üzere Koza Altın İşletmeleri A.Ş.’ye ait Gümüşhane
İlinde yer alan Mastra Altın Madenine gönderilecektir. Cevherin nakliyesi sırasında kullanılacak
nakliye güzergahı Şekil.73’de verilmiştir.
Güzergahı günde toplam 3919 adet (yıllık ortalama olarak) araç kullanılmaktadır. Yolu
kullanan kamyon sayısı 824 adettir. Proje kapsamında üretilen cevher malzemesinin nakliyesi
sırasında günlük yaklaşık 40-60 sefer yapılacak olup, karayolunun kamyon bakımından trafik yükü
artacaktır. Ancak, nakliye sırasında trafik yasası ile belirlenmiş tonaj sınırlarına uyulacak,
kamyonlara 25 tondan fazla yükleme yapılmayacaktır.
Karayolunda toplam taşıt hacmi 3919 taşıt/gün olup projenin işletme aşamasında cevher
malzemesinin nakliyesi sırasında iki seferleri de dikkate alınarak meydana gelecek olan ilave yük ile
toplam taşıt hacminin 4015 taşıt/gün olması beklenmektedir.
132
NİHAİ ÇED RAPORU
Söz konusu nakliye araçlarının gidiş ve dönüş seferleri de dikkate alınarak projenin Karayoluna
trafik yükünü kamyon için yüzde 6, toplam araç için günlük olarak yüzde 1.2 oranında artıracaktır.
Söz konusu değerin Karayolu trafik yükünü önemli düzeyde artırmayacağı düşünülmektedir.
Tablo. 77 Proje Alanına Ulaşım Yolu Trafik Yükü
Otomobil
2355 taşıt/gün
Orta Yüklü Ticari Taşıt
351 taşıt/gün
Otobüs
68 taşıt/gün
Kamyon
824 taşıt/gün
Kamyon + Römork, Çekici + Yan Römork
321 taşıt/gün
Toplam
3919 taşıt/gün olarak verilmiştir.
Maden sahasında 27 ay boyunca 1.039.000 ton malzeme üretimi yapılması planlanmaktadır.1
ayda 38.400 ton malzeme, 1 günde ise 1280 ton malzeme üretilecektir. Günde bir kamyon en az 2 en
fazla 3 sefer yapacaktır. Faaliyet boyunca cevher sevkiyatı için mevsim koşullarına bağlı olarak
günlük ortalama 40 ile 60 kamyon arasında cevher sevkiyatı yapılacaktır.
Taşımadan kaynaklanan tozumanın engellenmesi için gerekli önlemler alınacaktır. Faaliyet
süresince ocak sahası, depo alanları ve tesis içi yollar mevsimsel koşullara göre sulanacaktır. Faaliyet
kapsamında yapılacak olan nakliye işlemleri hız ve tonaj uygulamalarına uyulacaktır. Ayrıca proje
kapsamında tüm ulaşımın mevcut yollardan yapılmasına ve trafik kurallarına uyulmasına dikkat
edilecektir.
Yollarda bozulma olması durumunda hem çevre halkının hem de nakliye sırasında kullanılacak
araçların zarar görmemesi için yol boyu sürekli kontroller yapılacak ve gerekli görülen yerlere anında
müdahale edilecektir. Proje alanı veya içinden geçen yüzeysel su kaynakları üzerinde yol geçişi
sağlanması durumunda DSİ 22. Bölge Müdürlüğünden görüş alınarak uygun kesitte sanat yapısı
yapılarak geçiş sağlanacaktır.
133
NİHAİ ÇED RAPORU
KONAKLI METAL MAD. SAN. TİC. A.Ş.
Nakliye Güzergâhı
ÇED Alanı
Proje Adı: Giresun 53962 İşletme Ruhsatlı Altın- Bakır Madeni
Ocağı Projesi
Mastra Altın İşletmeleri
KOZA ALTIN İŞLETMELERİ A.Ş.
Hazırlayan: BK
Onaylayan: PD
ÖLÇEKSİZ
Şekil. 73 Nakliye Güzergahı
134
NİHAİ ÇED RAPORU
V.1.4.Proje sırasında kesilecek ağaçların tür ve sayıları, etkilenecek tabi bitki türleri
ve ne kadar alanda bu işlerin yapılacağı, orman yangınları ve alınacak önlemler
54 hektarlık çalışma alanının 4 hektarı orman alanlarından oluşmaktadır. Proje alanı Giresun
Orman Bölge Müdürlüğü, Espiye Orman İşletme Müdürlüğü sınırları içerisindedir. Proje alanı
içerisinde yer alan ağaç tipleri Sarıçam(Çs) ve Ladin (L)’dir. Meşçere tipleri ise Bozuk sarıçam
(Bçs), Sarıçam d çağında 1 kapalı (Çsd1), Sarıçam d çağında/ b çağ sınıfı hakim 31 yaşında
(Çsd/bc31), Ağaçsız orman toprağı (OT) olup, hektardaki ağaç sayısı yaklaşık 6411 adettir. Proje
ünitelerinin iz düşüm alanlarında yer alan orman varlığı, arazinin hazırlanması döneminde Espiye
Orman Bölge Müdürlüğünden alınacak izinler kapsamında kaldırılacaktır. Kesilecek ağaç miktarları
yaklaşık olup, proje kapsamında orman izinlerinin alınmasının ardından Giresun Orman Bölge
Müdürlüğü tarafından belirlenen ağaçların kesimi gerçekleştirilecektir. Giresun Orman Bölge
Müdürlüğü tarafından hazırlanan ÇED İnceleme Değerlendirme formunda belirtildiği üzere proje
alanı orman yangınları açısından hassas bölge içinde bulunmamaktadır.
Proje sahasında yangına karşı alınacak önlemler
Maden Sahasında yapılacak prefabrik binalar veya konteyner kullanılması planlanmaktadır.
İnşa edilecek prefabrik binalar 16.06.2004 Tarih ve 25494 Sayılı Elektrik İç Tesisat Yönetmeliğine
uygun olarak teçhiz edilecektir. Çatı ve duvarlarında yangına karşı izolasyon sistemi bulunacaktır.
Saha içerisinde gerekli yerlerde, yeterli sayıda ve kapasitede kuru kimyasal toz ve
karbondioksit tipi yangın söndürme tüpleri bulunacaktır.
Proje alanında orman yangınlarının önlenmesi amacıyla inşaat ve işletme dönemlerinde
alınacak önlemler şu şekilde sıralanabilir;
1. Orman yangınlarının önlenmesi ve müdahale yöntemleri konusunda personelin eğitilmesi,
2. Yangınla mücadele ekipmanlarının sağlanması ve bakımlarının düzenli olarak yapılması ve
3. Güvenli çalışma koşulları ve uygulamalarının sağlanması ile yangın riskinin azaltılmasıdır.
Projenin inşaat ve işletme faaliyetleri süresince Orman Kanunu ve ilgili yönetmelik
hükümlerine uyulacaktır. Herhangi bir yangın durumunda yerel orman işletmesi, jandarma veya yerel
yetkiliye anında bilgi verilecektir.
V.1.5.Elden çıkarılacak tarım alanlarının büyüklüğü, arazi kullanım kabiliyeti
ÇED İzin alanı olarak belirlenen 54 ha’lık alanın 50 hektarlık kısmı mera alanı, 4 hektarlık
alanı ormanlık alanlar içerisinde kalmakta olup, proje sahası içerisinde tarım amaçlı kullanılan arazi
bulunmamaktadır.
V.1.6.Üretimde kullanılacak makinelerin, araçların ve aletlerin miktar ve özellikleri
Açık ocakta patlatma deliklerinin delinmesi için delici makine, patlatma ile kazısı yapılan
malzemenin yüklenmesi için ekskavatör, loder ve dozer kullanılacaktır. Malzemenin taşınması işi
kamyonlarla gerçekleştirilecektir. Kamyonlarla taşıma sırasında bozulan yolların düzeltilmesi için
silindir, ocak içindeki bakım çalışmaları, alanın tesviyesi ve toz bastırma çalışmaları için yardımcı
ekipmanlar kullanılacaktır. Açık ocak işletmeciliği projesi kapsamında kullanılacak olan makine
ekipman listesi Tablo.78’de sunulmuştur.
135
NİHAİ ÇED RAPORU
Faaliyet alanında inşaat ve işletme sırasında toplam 35 adet makine ekipman kullanılacak
Tablo. 78 Proje Kapsamında Kullanılacak Araç ve Ekipman Listesi
Personel Görev Yeri
Patlatma deliği sondaj makinesi(Wagon Drill)
Ekskavatör
Loder
Dozer
Silindir
Grayder
Bakım Kamyonu
Sulama Kamyonu
Kamyonet
Kamyon
Toplam
Sayısı (Adet)
2
3
2
1
1
1
1
1
3
20
35
Şekil. 74 Wagon Drill Makinesi
Çalışacak Personel Sayısı
Tablo.79’da görüldüğü üzere proje kapsamında 4 adet beyaz yaka,65 adet mavi yaka olmak
üzere toplamda 69 personel çalışacaktır.
Tablo. 79 Çalışacak Personelin Meslek Grubuna Göre Dağılımı
Meslek grubu
Üretim şefi
Personel sayısı
1
Jeolog
1
Patlatma mühendisi
1
Topoğraf
1
Mavi yaka
65
Toplam
69
136
NİHAİ ÇED RAPORU
V.1.7.Üretim sırasında tehlikeli, toksik, parlayıcı ve patlayıcı maddelerin kullanım durumları,
taşınmaları ve depolanmaları
Açık ocak işletmeciliği ile cevher üretimi gerçekleştirilecek olup kazının yapılabilmesi,
kayaçların kolay alınabilmesi ve nakledilebilmesi için gevşetme patlatması yapılacaktır. Bu patlatma
yöntemi ile kayaç yerinde gevşetilip, içinde kırık ve çatlaklar oluşturulacaktır. Böylelikle yan kayaçla
cevher karışımı önlenecek, gürültü ve titreşim minimum seviyelerde kalacaktır.
Patlatma işlemi için 102 mm çap ve 5,2 m boyunda delikler açılacaktır. İki delik arası mesafe
3.2 m, dilim kalınlığı 2.8 m olacak şekilde patlatma grubu oluşturulacaktır (Şekil.75) Her deliğe 16
kg Anfo tipi patlayıcı madde konulacak bu patlayıcıların patlaması için milisaniye gecikmeli
tetikleyici kapsüller deliklere yerleştirilecek ve deliğin 2,8 metresine sıkılama malzemesi olarak mıcır
malzeme eklenecektir. Milisaniye gecikmeli kapsüller sayesinde patlatma deliklerinin her biri ayrı
ayrı patlayacağı için sadece 16 kg’lık patlayıcının etkisi hissedilecektir. Alınacak teknik önlemler
sayesinde kaya fırlaması ve tozlanma en aza indirilmiş olacaktır. Üretim boyunca patlatma sadece
gündüz saatlerinde haftada 5, ayda 20 gün patlatma yapılacaktır.
D=102m
3.2 m
E1= Delikler arası mesafe
d = Delik çapı
v1 = Dilim Kalınlığı
u = Taban Payı
K = Basamak Yüksekliği
SIKILAMA PAYI
2,8 m
5m
PATLAYICI MADDE
TEORİK DELİK BOYU
DİP ŞARJ
TABAN PAYI
u=0.2m
Şekil. 75 Patlatma Dizaynı
Açık ocak patlatmalarının büyük bir kısmı basamak patlatması şeklinde yapılmaktadır. Serbest
yüzeye (aynaya) paralel olarak açılan dik veya dike yakın patlatma deliklerinin patlayıcı ile şarj
edilerek patlatılması basamak patlatması olarak adlandırılır. Genel olarak açık alanlarda yapılan
patlatmalardan biri olarak da bilinir.
Basamak patlatmasının yapıldığı yerler kömür ve metalik madenlerinin üretim ve dekapaj
çalışmaları, taş ocakları, çimento ve kireç fabrikalarının hammadde ocakları, baraj ve otoyol
çalışmalarıdır.
Basamak patlatma verimini etkileyen bir çok parametre vardır. Bir kısım parametreler kontrol
edilebilir. Bu parametreler değiştirilerek patlatma performansına etki edebilir. Bazı parametreler ise
kontrol edilemezler. Kontrol edilemeyen parametrelerin değiştirilmesi mümkün değildir.
137
NİHAİ ÇED RAPORU
Kontrol edilemeyen parametreler;
· Kayacın jeolojik yapısı,
· Patlatma deliğinin yapısı,
· Kullanılan patlayıcı maddenin özellikleri,
· Patlatma alanının fiziksel koşulları ve
· Su seviyesidir.
Kontrol edilebilen parametreler ise şöyledir:
Delik çapı: Patlatılacak kaya yapılarının içerisine patlayıcı madde yerleştirmenin en verimli
yolu kaya yapılarına delik delmektir. Delinecek deliklerin çaplarının seçimini patlatılacak kayacın
özellikleri, patlatma sonrası istenen parça boyutu, basamak yüksekliği ve delme maliyeti etkiler.
Genelde açık işletmelerde delik çapları 50 mm ile 450 mm arasında değişir. Yumuşak ve
çatlaklı, tabakalı zeminler için daha geniş çaplar uygundur. Parça boyutunun büyük olmasının fazla
önem taşımadığı durumlarda da geniş delik delmek avantajlı olacaktır. Delik çapı ve delik yükü
arasındaki ilişki Tablo.80’de verilmiştir.
Delik çapı ve yük arasındaki ilişki
Tablo. 80 Delik Çapı 102 mm Küçük Yada Eşit İse
Kayaç Türü
Yumuşak
Orta
Sert
ANFO
B = 35 x d*
B = 30 x d
B = 25 x d
*
Kapsüle Duyarlı Patlayıcı Madde
B = 40 x d
B = 35 x d
B = 30 x d
(*B: Delik Yükü d*: Delik Çapı)
Delik Düzeni: Uygulamada delikler genellikle sıralı (kare), şeş-beş ve İsveç düzeninde
delinmektedir.
Basamak Genişliği: Basamak genişliğinin saptanmasında özellikle iş makinelerinin ve
nakliye araçlarının boyutları ve çalışmaları için gerekli alan etkili olmaktadır. Basamaklar, nakliye
araçlarının yükleyiciye veya ekskavatöre rahatlıkla yanaşabileceği ve manevra yapabileceği
genişlikte olmalıdır. Bununla birlikte genel şev açısını azaltmak gerektiğinde basamak genişliği
arttırabilir, dikleştirmek istendiği takdirde de basamak genişlikleri daraltılabilmektedir.
Basamak Yüksekliği: Basamak yüksekliği işletmenin çalışma yaptığı projelendirilmiş olan
ayna yüksekliğidir. Basamak yüksekliği tespit edilirken çalışan makinaların özelliklerine, delik delme
makinasının özelliklerine, patlatma sonrası oluşacak malzemenin kullanım alanına dikkat edilmelidir.
Patlatma için delik delen delici makinalara optimum verimle çalıştıkları bir derinlik önerilir. Bu
derinlik gereğinden kısa tutulduğunda delici makinalardan tam verim alınmamış olur. Deliğin fazla
derin olması halinde delme hızının düşmesi, delgi ve patlayıcı madde doldurma hatalarında artış olur.
Normal patlatmalarda kural olarak basamak ayna yüksekliğinin dilim kalınlığının en az 2,5, en fazla
6 katı alınması doğru bir seçimdir.
Delik Derinliği: Toplam delik derinliği basamak yüksekliği ile dip delginin toplamıdır.
Basamak patlatmalarında mutlaka uygulanmalıdır. Sadece presplitting ( ön kesme ) uygulamalarında
uygulanmaz.
Delik Taban Payı: Basamaklara delinen delikler tam basamak yüksekliğinde delinirse
kırılmanın tam 90 derece olmaması nedeni ile tabanda tırnak denilen sert bir kısım kalacaktır. Bu ise
138
NİHAİ ÇED RAPORU
yükleyici ve kazıcı makinalar için istenmeyen bir olaydır. Bu nedenle delikler, aynayı tam tabandan
kesecek gibi biraz derin delinir. Bu fazlalığa da taban payı denir.
Deneyimler neticesinde ideal delik taban payının dilim kalınlığının 0.3 katı şeklinde
olmasının verimli olduğunu göstermiştir. Uygulamalarda delik boyunun, basamak yüksekliğinin %
10 fazlası kadar olması gerektiği saptanmıştır.
Delik Eğimi: Patlatmalarda en büyük direnç, basamağın tabanında oluşur. Bu nedenle
patlayıcı sütunu en büyük enerji yoğunluğu delik tabanında yer alacak şekilde oluşturulmalıdır. Dik
deliklerde deliğe şarj edilen patlayıcı maddenin patlama enerjisinden daha az yararlanılmaktadır.
Ama eğik deliklerde şok dalgasının etkilediği ayna alanı daha büyüktür. Buna bağlı olarak aynı
miktarda iş için kullanılan patlayıcı madde miktarı daha az olur.
Eğimli deliklerle emniyet daha fazladır ve makinalar basamaklarda daha güvenli bir şekilde
çalışırlar. Ayrıca daha az sarsıntı, daha çok parçalanma, daha verimli kazılabilirliğe ve de düzgün bir
ayna ve şeve neden olur. Eğimli deliklerin bu avantajlarının yanında dik deliklere oranla daha uzun
delik delinmesi, hatalı delik delinme ihtimalinin yüksek olması ve daha çok şarj yoğunluğunun
olması gibi dezavantajları da vardır.
Dilim Kalınlığı: Dilim kalınlığı, delik merkezinden aynaya olan en kısa mesafedir. Dilim
kalınlığı küçük seçilirse, basınç çatlakları aynaya kadar ulaşır ve gazlar bu çatlaklardan sızar,
dolayısıyla enerjilerini tam kullanamazlar. Dilim kalınlığı büyük seçildiğinde ise, patlayıcı maddenin
hareket ettirmesi gereken kütle daha büyüktür. Bu durumda kırılma yetersiz olacağı gibi, enerji
dalgası geriye etki ederek aynanın düzensiz olmasına neden olacaktır.
Pratikte dilim kalınlığı belirlenirken şu bağıntı kullanılır.
V = ( 25-40 ) x D
D: Delik Çapı
V: Dilim Kalınlığı
Delikler Arası Mesafe: Delikler arası mesafe aynaya paralel bir hat üzerindeki iki delik
arasındaki uzaklıktır. Delikler arası mesafe dilim kalınlığına bağlı olarak şu bağlantı ile gösterilir.
E= ( 0.8 – 1.5 ) x V
E: Delikler Arası Mesafe
V: Dilim Kalınlığı
Delik Yükü: Delik yükü iki sıra halindeki delikler arasındaki mesafe olarak adlandırılır. Tek
sıra halindeki deliklerde ise yük, aynaya olan uzaklıktır.
Pratik olarak hesaplamalarda bu formül kullanılır:
B= 1.45 x Lb
Lb: Birim şarj miktarı ( kg / m )
Pratikte delik yükü hesabı; delik yükü, delik çapının inç cinsinden değerinin metre cinsinden
karşılığı olarak hesaba katılır.
139
NİHAİ ÇED RAPORU
Sıkılama: Delik içerisine patlayıcı konulduktan sonra kalan üst bölümün delikten çıkan
malzeme veya özel tıkaç malzemeleri ile (belirli boyutlarda kırılmış mıcır) kapatılması işlemine
sıkılama denir. Sıkılama işlemi, patlayıcının enerjisini kayaya yönlendirmek için uygulanan bir
işlemdir. İyi bir şekilde yapılmış sıkılama ile patlatma verimliliği artar. Küçük sıkılama, gazların
kaçmasına, kaya fırlamalarına, hava şokuna ve patlamanın veriminin düşmesine neden olur. Büyük
sıkılama ise kolon şarjının üzerindeki kayanın zayıf parçalanmasına yol açar.
Sıkılama kadar sıkılama mesafesi de önemlidir. Sıkılama mesafesi delik içerisinde patlayıcı
madde konmayan kısımdır. Uygulamalarda en yaygın sıkılama mesafesi yük miktarı kadardır. Delik
boyunun 1/3’ü kadarı sıkılama mesafesi olarak alınır. Uygun alınan sıkılama mesafesi daha düşük
hava şoklarının oluşmasına, yüksek verime ve de daha emniyetli bir çalışma ortamının oluşmasına
sebep olur.
Delik Sırası ve Sayısı: Delik sayısı ve sırasını belirlerken yerleşim alanlarının çalışma
sahasına olan uzaklığının ne kadar olduğuna, elimizde bulunan ateşleme elemanları ve özelliklerine,
kullandığımız ateşleme cihazının kapasitesine ve delik makinasının durumuna bakılır. Bu kriterler
göz önüne alınıp maksimum verimi sağlayacak şekilde delik sırası ve sayısı belirlenir. Eğer çalışma
alanında bir zorunluluk yoksa en az iki sıralık patlatma yapılmalıdır.
Kullanılan Patlayıcı Maddenin Cinsi: Mutlaka delik yapısına ve kayacın cinsine uygun bir
patlayıcı seçilmelidir. Delik içerisinde su varsa uygulamada suya dayanıklı bir patlayıcı seçilmesi
uygundur.. Daha iyi bir taban kesmesi ve daha iyi kazı yükleme verimi sağlamak için tabanda kayaç
yapısına da uygun olarak daha güçlü patlayıcı madde kullanılmalıdır.
Kullanılan Ateşleme Sistemi: Kullanılan patlayıcı madde cinsine, çalışma ortamına ve de
maliyet hesaplarına göre uygun ve en güvenli ateşleme sistemi kullanılmalıdır.
Eğer elektrikli ateşleme sistemi kullanılacaksa cep telefonu, telsiz, radyo gibi elektronik
cihazlar kapatılmalı, patlatma yapacak kişinin vücudundaki statik enerjinin minimum düzeyde olası
sağlanmalı, bağlantılar izole edilmeli, kaçakların oluşması engellenmeli, bir atımda aynı dirence
sahip kapsüller kullanılmalı, statik enerji oluşturabilecek şimşekli ve yağmurlu havalarda patlatma
yapılmamalı ve de ateşleme cihazımızın gücünden daha fazla güçte devre direnci oluşturmamaya
dikkat edilmelidir.
Proje sahasında gerçekleştirilmesi planlanan patlatma işlemi için gerekli patlayıcı madde
proje sahibi tarafından tedarikçi firmadan temin edilecektir. Patlayıcı maddelerin satın alınması,
nakli, kullanılması ve depolanması işlemleri sırasında 14.08.1987 tarihli 87/12028 karar sayılı “Tekel
Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması,
Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına
İlişkin Tüzük” ile 13.08.1984 tarihli 84/8428 karar sayılı “Maden ve Taş Ocakları İşletmelerinde ve
Tünel Yapımında Alınacak İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Önlemlerine İlişkin Tüzük” hükümlerine
uygun hareket edilecektir.
Proje kapsamında Tablo.81’de verilen patlatma paterni göz önüne alınarak patlatma işlemi
gerçekleştirilecektir. Hazırlık aşamasını gösterir fotoğraflar ise Şekil.76’da verilmiştir.
Faaliyet esnasında bir delikte kullanılacak patlayıcı madde miktarı 16 kg.’dır. Ayda
kullanılacak patlayıcı madde miktarı ise maksimum 5 ton olacaktır.
140
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 81 Patlatma Paterni
PATLATMA PATERNİ
Delik Düzeni
Delik Çapı
Eğim
Delik Boyu
Delik Sayısı
Dilim Kalınlığı
Basamak Yüksekliği
Delik Taban Payı
Delikler Arası Mesafe
Sıkılama Boyu
Şarj Boyu
Bir Delikteki Şarj Miktarı
Yemleme Dinamiti
Kullanılan kapsül(Gecikme süresi)
Toplam Şarj Miktarı
Bir Deliğin Patlatacağı Kaya Hacmi (ton)
Aylık Patlatma Sayısı
Bir Yıldaki Patlatma Sayısı
Hafta Kaç Gün Patlatma Yapılacağı
Şeş-Beş
102 mm.
90°
5.2 m.
30.565
2.8 m.
5.0 m.
0.2 m.
3.2 m.
2.8 m.
2.0 m.
16 kg
0.5 kg
17 ms, 25 ms, 42 ms
16.5 kg
44.8 m3
20
240
5
Şekil. 76 Hazırlık Aşamasını Gösterir Örnek Fotoğraflar
141
NİHAİ ÇED RAPORU
V.1.8.Kullanılacak üretim yöntemleri, üretim miktarları ve imalat haritaları
V.1.8.1 Açık Ocak İşletmesi
Altın-bakır madeni açık ocak işletmeciliği projesi kapsamında kompleks cevherin açık ocak
işletmeciliği metodu ile çıkarılması planlanmaktadır. Bu kapsamda proje alanı içerisinde yüzey alanı
4 ha olan açık ocak yer alacaktır. Proje kapsamında açık ocak metodunun seçilmesinin nedenleri:



Cevherin yüzeye yakın olması,
Üretim kayıplarının az olması ve
Jeolojik yapısıdır.
Projede kullanılacak madencilik yöntemi açık ocak madenciliği olup delme-patlatma yükleme
ve taşıma faaliyetlerini içermektedir. Patlatma sonrasında yeterli altın ve bakır tenörü içeren cevher,
geçici cevher stok sahasına kamyonlar vasıtası ile taşınacaktır. Cevher içermeyen veya tenör seviyesi
işletilebilir olmayan ekonomik olmayan kayaç (EOK) ise EOK depolama sahasına nakledilecektir.
Sahada kırma-eleme, öğütme ve zenginleştirme işlemleri yapılmayacaktır.
Açık ocak alanlarında arazi hazırlık aşamasında bitkisel toprak sıyrılacak olup, bu topraklar
bitkisel toprak depolama alanında depolanacaktır. Servis yollarının açılması tamamlandıktan sonra
açık ocak alanında kazı işlemlerine başlanacaktır.
Açık ocak alanında yaklaşık 1.039.000 ton kompleks cevher ve 2.385.000 ton EOK üretimi
gerçekleşecektir. Açık ocak üretim faaliyetlerinin 27 ay içerisinde tamamlanması planlanmaktadır.
Açık ocak inşaat başlangıç kotu 2257 m, ocak taban kotu 2160 m’dir. Proje kapsamında
planlanan basamak geometrisi Şekil.77’de yer almaktadır. Koza Altın İşletmelerine ait Çukuralan
Altın Madeninde oluşturulmuş örnek basamak görüntüsü Şekil.78’de verilmiştir.
Açık ocak madencilik faaliyetleri sırasında haftada en fazla 5 defa olmak üzere milisaniye
gecikmeli patlatma yapılacak olup, patlatma faaliyetleri saat 08:00 ila 18:00 arasında sınırlı
tutulacaktır ve hafta sonları patlatma yapılmayacaktır. Patlatma, formasyonun özelliğine göre
patlatma uzmanları tarafından yapılacaktır. Projede açık ocak işletmesi 2 vardiya olarak
düzenlenecektir.
Açık ocak alanına ait teknik özellikler aşağıda sunulmaktadır




Ocak şev eğimleri
Ocak basamak yüksekliği
Basamak genişliği
Basamak sayısı
47o - 50o
20 m
5m
4
142
NİHAİ ÇED RAPORU
Basamak
Genişliği
5m
Şev Açısı 60°
Toplam
Basamak
Yüksekliği
20 m
Basamak
Yüksekliği:5m
Genel Şev Açısı
47°
Şekil. 77 Basamak Geometrisi
Şekil. 78 Basamak Dizaynına Örnek Bir Görüntü
V.1.8.1.2 İmalat Haritası
53962 işletme ruhsatlı altın-bakır madeni projesi açık ocak işletmesine ait imalat haritası plan
görünüşü Şekil.79’de, kesiti ise Şekil.80’de sunulmaktadır.
143
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 79 Üretim Planı
144
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 80 Plan Kesit
145
NİHAİ ÇED RAPORU
V.1.8.3 Ekonomik Olmayan Kaya (Pasa) Depolama Sahası
Açık ocaktan çıkarılacak olan ekonomik olmayan kaya (pasa), proje alanı içerisinde yer alan
ve yüzey alanı 18.5 ha olan EOK depolama alanında depolanacaktır.
EOK depolama alanlarında EOK depolanmasından önce alandaki bitkisel toprak sıyrılacak
ve bitkisel toprak depolama alanında depolanacaktır. Mevcut maden planlarına göre proje alanından
2.385.000 ton EOK üretimi yapılacaktır. EOK depolama alanında ekonomik olmayan kaya aşağıdan
yukarıya doğru depolanacak ve araç hareketleriyle sıkışması sağlanacaktır. Depolama alanında suyun
yüzeysel akışını denetlemek ve toprak erozyonunu asgariye indirmek amacıyla yamacın konturu
üzerinde teraslama işlemi uygulanacaktır. Depolama alanının altında kalacak olan bozulmuş toprak
tabakasının üst yüzeyi sıyrılarak bitkisel toprak depolama alanında depolanacaktır. EOK depolama
alanına ait teknik özellikler aşağıda sunulmuştur.
 Basamak genişliği
 Basamak yüksekliği
 EOK Depolama Alanı şev eğimi
5m
20 m
28°
Pasa malzemenin özellikleri, asit kaya drenajı (AKD) potansiyeli ve alınacak önlemlere
ilişkin değerlendirmeler aşağıdaki bölümlerde aktarılmaktadır.
Asit Kaya Drenajı (AKD) Durumu
Madencilik, yol yapımı veya büyük boyutlu inşaat faaliyetleri sırasında, işin niteliğine göre
değişmek üzere büyük miktarlarda kazı yapılmaktadır. Kazı sonucu büyük miktarlarda hafriyat veya
pasa malzemesi meydana gelmektedir. Eğer hafriyat veya pasada S-2 içeren sülfür mineralleri var ise,
bu atıkların depolanması sırasında AKD olasılığı mevcuttur. AKD potansiyeline sahip olan S-2 içeren
mineraller Tablo.82’de sunulmuştur.
AKD’nin oluşumu için üç temel şartın bir araya gelmesi gereklidir. Bunlar S-2 içeren sülfür
mineralleri, oksijen ve sudur. Bu durum (1) nolu formülde sunulmuştur. Özellikle sülfürlü cevher ve
kömür üretimi sırasında meydana gelen pasa AKD’ye sebep olabilmektedir. Oksitli cevherler, cevher
oluşum mekanizması gereği bir potansiyel değildir. AKD oluşumu sadece insani faaliyetler sonucu
meydana gelen bir olgu değildir. Bu durum doğada da gözlenmektedir.
Tablo. 82 AKD Potansiyeline Sahip Sülfür Mineralleri
Minarel adı
Kimyasal formülü
Minarel adı
Kimyasal formülü
Arsenopirit
FeAsS
Orpiment
As2S3
Bornit
Cu3FeS4
Pentlandit
(Ni,Fe)9S8
Energit
Cu3AsS4
Pirit
FeS
Galen
PbS
Pirotit
Fe1-xS
Kalkopirit
CuFeS2
Relgar
AsS
Kalkozin
Cu2S
Salerit
ZnS
Kobaltit
CoAsS
Stibnit
Sb2S3
Kovelit
CuS
Subanit
CuFe2S3
Makinavit
(Fe,Ni)9S8
Tenantit
(Cu,Fe)12As4S13
Markasit
FeS2
Tetrahedrit
(Cu,Fe)12Sb4S13
Melnikovit
Fe3S4
Violarit
FeNi2S4
Millerit
NiS
Zinabar
HgS
Arsenopirit
FeAsS
Orpiment
As2S3
146
NİHAİ ÇED RAPORU
Meydana gelen pasa malzemesi içerisinde bulunan pirit, markasit, kalkopirit gibi S-2 içeren
sülfür mineralleri; hava ve su ile teması ve Thiobacillus ferroxidans bakterisinin yardımı ile
oksitlenir. (1) nolu reaksiyon gereği sülfürlü mineral oksitlenerek asit meydana getirir ve pH
düşmeye başlar. Meydana gelen Fe+2 (ferrus) iyonu, oksijen ve su varlığı ile Fe+3 ferrik iyonuna
yükseltgenir (3). Yine oksijen ve su ile birlikte ferrus iyonu dört nolu reaksiyonda verilen şekli ile
Fe(OH)2 (demir hidroksit) olarak katı yüzeyine çöker ve AKD oluşumun tipik rengi olan portakal
rengini verir. Ferrik iyonu sülfür minerali ile reaksiyonu sonucu pH’da daha şiddetli bir düşüş
yaşanmaktadır. Ve artık düşen pH, artan sülfat iyonu etkisi ile uzun bir zaman alacak AKD süreci
başlamıştır. Ortamda oksijen ve yeterli miktarda su buharı olduğu müddetçe pasada bulunan sülfür
minerali içerisindeki S-2 tükenene dek bu reaksiyon sürecektir.
4FeS2(s) + 14O2(g) + 4H2O(l) ---> 4Fe2+(aq) + 8SO42-(aq) + 8H+(aq) (1)
FeS2(aq) + 14Fe3+(aq) + 8H2O(l) ---> 15Fe2+(aq) + 2SO42-(aq) + 16H+(aq) (2)
4Fe2+(aq) + O2(g) + 4H+(aq) ---> 4Fe3+(aq) + 2H2O(l) (3)
Fe3+(aq) + 3 H2O(l) ---> Fe(OH)3(s) + 13H+(aq) (4)
4FeS2(s) + 14O2(g) + 4H2O(l) ---> 4FeSO4(aq) + 4H2SO4(aq) (5)
Gerşekleşen (4) nolu reaksiyon sonucunda meydana gelen demir sülfat iyonları su içerisinde
toplam çözünmüş katı madde miktarını artırmaktadır. Piritin uygun şartlarda oksitlenmeye başlaması
ile birlikte kendi içerisinde, yine kendini besleyen bir döngü oluşmaktadır.
Gerçekte AKD potansiyelinin anlaşılması için, ilgili mühendislik gruplarından alınacak
verilerin, bir sistematik içerisinde değerlendirilmesi gerekmektedir. Böyle bir çalışma için aşağıdaki
unsurların gözden geçirilmesi gerekmektedir. Bunlar; sahanın jeolojik ve minerolojik yapısının
tespiti, arama sondajları sırasında yapılan XRF sonuçlarının değerlendirilmesi, hidrolojikhidrojeolojik-meteorolojik durumun gözden geçirilmesi, doğru yerden ve doğru sayıda örnek
alınması, saha ve laboratuvar testlerinin yapılmasıdır. Bu durum Şekil.81’de şematize edilmiştir.
AKD tahmini için gerekli olan unsurların sayısının artması elde edilecek sonuçların doğruluğunu
garanti etmektedir.
Şekil. 81 AKD Drenajının Belirlenmesinde Önemli Adımlar
147
NİHAİ ÇED RAPORU
a. Arama Çalışmalarının Değerlendirilmesi
Yürütülen arama çalışmaları sırasında karotlardan alınan örneklerde sadece cevhere yönelik
analizler yapılmamakta, AKD potansiyeli hakkında fikir yürütmemize yardımcı olacak kalsiyum,
magnezyum ve toplam kükürt değerleri de XRF ile analiz edilmektedir. Elde edilen bu sonuçlar ile
potansiyel hakkında ilk fikirler yürütülür. Cevherin oksitli olması ve muhtemel pasa içerisinde
bulunan toplam S değeri ortalamasının %0.3’den küçük olması durumunda AKD potansiyeli
olmadığı kanaatine varılabilir. Ya da emniyetli bölgede kalmak için sınırlı sayıda dahi olsa örnek
alınarak laboratuvar çalışması yapılabilir.
Laboratuvar çalışmalarına başlamadan önce doğru yerden doğru sayıda örnek alma
prosedürünü tamamlamak gerekmektedir. Örnekleme lokasyonu ve örnek sayısı olarak litolojilerine
göre tüm pasayı, açık ocak yüzeylerini temsil etmeyen bir program yanlış sonuç verecektir.
b Laboratuvar Çalışmaları
AKD’nin belirlenmesi sırasında statik ve kinetik testler yapılmaktadır. Örnekleme sonrası
yapılan ilk testler statik testlerdir. Bu testlerin sonucuna göre, bir gereksinim var ise kinetik testler
yapılır.
Statik Testler: Pasa veya atıkta AKD potansiyelinin mevcudiyeti yapılan statik testler ile
belirlenir. Bu amaçla belirleyici analizler aşağıdaki listede sunulan ilk sekiz analizdir (Asit Baz
Muhasabesi). Yapılan bu analizlerin sonuçları gerek duyulur ise 9, 10 ve 11 nolu testler ile
desteklenir.
1. S-2 içeriği (Asit Potansiyelini belirler),
2. Sülfat içeriği,
3. Toplam sülfür içeriği,
4. Pasta pH değeri,
5. Nötralizasyon potansiyeli,
6. Asit potansiyeli,
7. Karbonat-nötralizasyon potansiyeli,
8. NNP ve NP/AP hesaplamaları,
9. XRD ile mineral analizi,
10. X-ray ile ana elementlerin belirlenmesi,
11. NAG testleri
İlk sekiz testten elde edilen sonuçlara göre AKD potansiyeli değerlendirmeleri Tablo.83’de
verilmiştir. NAG testi sonuçları da doğrudan AKD potansiyeli hakkında bilgi vermektedir. Dokuz ve
on numaralı testler tahmini güçlendirmek içindir.
148
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 83 Asit Baz Muhasebesi Sonuçlarına Göre AKD Potansiyeli tespiti
Asit Baz Muhasebesi
Kriter
Tahmin
Pasta pH
<6,0
Asit üretir
<5,0
Asit üretir
%S2%S Toplam
0,3
Potansiyel asit üreticisi değil
0,05
NNP1
<-20
Potansiyel asit üreticisi
>+20
>-20, <+20
Belirsiz bölge
<1,0
Potansiyel asit üreticisi
NPR2
>2,0
>1, <2
Belirsiz bölge
1.
Net Nötralizasyon Değeri (NNP)= Nötralizasyon Potansiyeli (NP)-Asit Potansiyeli (AP), ton CaCO3/1000 ton)
2.
Net Potansiyel Oranı (NPR)= NP/AP
Kinetik testler: Statik test sonuçlarına göre AKD potansiyelinin belirlenmesi durumunda
kinetik testler yapılır. 20 veya 40 hafta olarak belirlenen bu testlerde asit üretimi ve nötralizasyonun
hızı, oksijen ve neme tabi tutulmuş atıkta jeokimyasal özelliklerin değişimi, asidik şartlar ve haftalık
yüklemelerde drenaj kimyası anlaşılmaktadır. Elde edilen bu sonuçlar modellerde
kullanılabilmektedir. Kinetik testlerde pasa öğütülmekte oksijene ve neme tabi tutulmaktadır. Bu
durum gerçek şartları temsil etmemektedir. Bu sebeple elde edilen sonuçları doğrudan okumak ve
değerlendirmek doğruyu yansıtmayabilir.
Projenin jeokimyasal karakterizasyon çalışmalarının gerçekleştirilebilmesi, açık ocaktan
çıkarılacak malzemenin asit kaya drenajı ve metal liçi oluşturma potansiyellerinin değerlendirilmesi
çalışmaları Golder Associates Turkey Ltd. Şti. tarafından yürütülmüş ve hazırlanan jeokimyasal
karakterizasyon raporu Ek-13’de sunulmuştur. Bu kapsamda yapılan çalışmalar aşağıda verilmiştir:



Statik testlere tabi tutulacak örneklerin belirlenmesi,
Örneklerin tabi tutulacağı testlerin belirlenmesi,
Statik test sonuçlarının değerlendirilmesi
Örnek Seçimi ve Hazırlanması
Örnek seçimi, koordinat, yükseklik, azimut, eğim ve derinlik bilgileri Tablo.84' de sunulmuş
maden arama sondajlarının litolojiyi, redoks derinliğini ve element analiz sonuçlarını içeren
loglarının detaylı incelenmesi sonrası gerçekleştirilmiştir. Maden arama sondaj lokasyonlarının
jeoloji haritası üzerinde gösterimi Şekil.82'de sunulmuştur. Maden arama sondajları; 2012 yılı öncesi
ve 2012 yılında açılanlar olarak sınıflandırılmış ve örnek seçimi yeni maden arama sondajlarına ait
numunelerden gerçekleştirilmiştir.
149
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 84 Maden Arama Sondajlarına Ait Bilgiler
Proje alanı içerisinde, diyorit porfiri ve tüf geçişli riyolit olmak üzere iki adet jeolojik birim
belirlenmiştir. Açık ocak işletmesinin yapılacağı jeolojik birim ise sadece diyorit porfiridir. Diyorit
porfiri (FDP) birimi içinde açılan sondajlarda kolüvyon (COLL) ve fay zonu (FZ) alt birimleri
tanımlanmıştır. Bu nedenle, bu alt birimleri temsil edecek örnekler de seçilerek jeokimyasal
karakterizasyon değerlendirmesine tabi tutulmuştur.
150
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 82 Maden Arama Sondaj Lokasyonlarının Jeoloji Haritası Üzerinde Gösterimi
Açık ocak işletmeciliğinin yapılacağı jeolojik birim ve bu birimin içindeki alt birimlerden
toplam 15 adet örnek seçilmiştir. Kalite Güvencesi / Kalite Kontrolü (KG/KK) amacıyla örneklerden
bir tanesi eş (duplike) analize tabi tutulmuştur. Statik testlere tabi tutulan örnek listesi Tablo.85’de
sunulmuştur. Seçilen örnekler test edilmek üzere SGS Kanada Laboratuvarı'na gönderilmiştir.
Örnekler Ocak 2013'de laboratuvara ulaşmış ve analizler Şubat 2013'de tamamlanmıştır.
Tablo. 85 AKD/ML Örnek Listesi
151
NİHAİ ÇED RAPORU
Statik testlere tabi tutulacak örnekler, %75’i 2 mm elekten geçecek biçimde kırılmıştır.
Ardından bütün örnekler, %85’i 75 µm elekten geçecek biçimde toz haline getirilmiş ve ardından
kompozitlenerek homojenize edilmiştir. Bu işlemler sonrası elde edilen nihai ürün statik testlere tabi
tutulmuştur.
Test Metotları
Açık ocaktan çıkartılacak malzemenin AKD ve Metal Liç (ML) oluşturma potansiyellerinin
belirlenebilmesinde tek bir metoda veya tekniğe bağlı kalmak gerçeği yansıtamayıp hatalı
değerlendirmelere sebebiyet vereceğinden, seçilmiş olan örnekler birçok farklı değerlendirme
testlerine tabi tutulmuşlardır. Kimyasal kompozisyonun, AKD ve ML oluşturma potansiyelinin
belirlenmesi amacıyla jeokimyasal karakterizasyon programı çerçevesinde gerçekleştirilen testler
yöntemleri ile birlikte aşağıda belirtilmiştir:
1.
Kimyasal Kompozisyon:

İz Metallerin Analizi: Örneklerin element kompozisyonunu belirlemek amacıyla
gerçekleştirilmiştir. Analizler, civa (Hg) hariç İndüktif Olarak Eşleştirilmiş Plazma-Kütle
Spektrometre (Inductively Coupled Plasma-Mass Spectrometry (ICM-MS)) ve İndüktif
Olarak Eşleştirilmiş Plazma-Optik Emisyon Spektrometresi (Inductively Coupled
Plasma-Optical Emission Spectrometry (ICM-OES)) yöntemleri ile gerçekleştirilmiştir.
Civa analizi için Soğuk Buhar Atomik Soğurma Spektrometri (Cold Vapour Atomic
Absorption Spectroscopy (CVAAS)) yöntemi kullanılmıştır.

Tam Kayaç Analizi: Örneklerin ana oksit kompozisyonunu belirlemek amacıyla
gerçekleştirilmiştir. Analizler, X-Işını Floresans (X-ray fluorescence (XRF)) yöntemi ile
gerçekleştirilmiştir.
2.Asit-Baz Muhasebesi (ABM): Örneklerin AKD oluşturma potansiyeline sahip olup olmadığının
belirlenebilmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Analizler, toplam karbon ve toplam sülfür için
C/S analizörü, sülfat sülfürü için hidroklorik asit (HCl) liçi, sülfit sülfürü için sodyum karbonat
(Na2CO3) liçi ve karbonat için ısıl bozulma (piroliz) yöntemi ile gerçekleştirilmiştir.
3.Net Asit Üretimi (NAÜ): Örneklerin AKD oluşturma potansiyeline sahip olup olmadığının
belirlenebilmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Değerlendirmelerde ABM sonuçları ile birlikte
kullanılır. NAÜ testi, 250 mL %15'lik hidrojen peroksit (H2O2)'in numunenin içindeki sülfür
minerallerini oksitlemesi ve ortaya çıkan asidin numune içindeki nötrleştirme etkisi olan
minerallerle tepkimeye girmesi ile gerçekleşir. Tepkimeler sonrası oluşan asit sodyum hidroksit
(NaOH) kullanılarak pH 4.5 ve 7.0 seviyesine kadar titre edilir. NAÜ pH değeri, asidin sodyum
hidroksit ile titre edilmesinden önce ölçülür.
4.Kısa Süreli Liç (KSL) Testi: Örneklerin ML oluşturma potansiyeline sahip olup olmadığının
belirlenebilmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu test, Sentetik Yağmurlama Liç Prosedürü
(Synthetic Precipitation Leaching Procedure (SPLP)) ile örneğin çalkalanarak ekstraksiyonu
(Shake Extraction (SE)) için uygulanan standart bir test metodu (ASTM D6234-98) kullanılarak
gerçekleştirilir. Sızıntı suyu analizleri, ICP-MS ve ICP-OES yöntemleri ile gerçekleştirilmiştir
(Hg analizi için CVAAS yöntemi kullanılmıştır). KSL testi, reaktif sülfitlerin oksidasyonu
olmadan doğal koşullardaki "başlangıç" akış suyu kalitesinin belirlenebilmesi için
gerçekleştirilir. Reaktif sülfitlerin olmadığı durumlarda, KSL test sonuçları uzun süreli
koşulların bir göstergesi olarak da kabul edilebilir. Reaktif sülfitlerin varlığı durumunda ise
kinetik testler yapılarak kayaçların zaman içerisindeki davranışları ve kimyasal değişimleri
gözlemlenmelidir.
152
NİHAİ ÇED RAPORU
Test Sonuçları ve Değerlendirilmesi
Kimyasal kompozisyon (iz metaller ve tam kayaç analizleri), asit-baz muhasebesi, net asit
üretimi testleri ve kısa süreli liç testine ait sonuçlar ve değerlendirilmesi aşağıda sunulmaktadır.
1.Kimyasal Kompozisyon
Kimyasal kompozisyon, iz metallerinin analizi ve tam kayaç analizi olarak belirlenmiştir. Bu
analizlerden elde edilen sonuçlar, AKD ve ML potansiyelinin belirlenmesi için uygulanan testler ile
birleştirilerek örneklerin asit üretme potansiyellerinin ve kapasitelerinin belirlenmesinde, nötrleştirme
potansiyellerinin belirlenmesinde ve metal salınımlarının değerlendirilebilmesinde yardımcı
olmaktadır.
1.1 İz Metallerin Analizi
İz metalleri analiz sonuçlarının ortalama yer kabuğu konsantrasyonları (mg/kg) ile
karşılaştırmalı değerlendirilmesi Tablo.86'da sunulmuştur. Ortalama yer kabuğu konsantrasyonlarının
5 kat ve üzeri olan iz metaller kalın kırmızı ile gösterilmiştir.
Analiz edilen her bir parametre için maksimum, minimum ve ortalama değerlerin grafik
üzerinde gösterimi Şekil.83'de sunulmuştur. Kutu içine alınmış parametreler ortalama yer kabuğu
konsantrasyonlarının 5 kat ve üzeri olduğunu göstermektedir.
İz metallerinin bu şekilde değerlendirilmesi potansiyel olarak problematik olabilecek metallerin
belirlenmesi amaçlıdır. Herhangi bir parametrede olan yüksek konsantrasyon oranı bu elementin
gerçek koşullardaki çözünme ve mobilize olma durumunu temsil etmeyeceğinden, gerçek davranışını
da temsil etmemiş olacaktır.
İz metalleri analiz sonuçlarından elde edilmiş önemli değerlendirmeler aşağıdaki gibi
özetlenebilir:
 Sülfür konsantrasyonu 140-8500 mg/kg arası değişmekte olup ortalama yaklaşık olarak 2800
mg/kg olarak hesaplanmıştır.
 Bütün örneklere ait ortalama Ag, Cu, Mo, S ve Se konsantrasyonlarının, ortalama yer kabuğu
konsantrasyonu değerlerinin en az 5 kat ve üzerinde olduğu görünmektedir. Her ne kadar bu
durum ortalama As konsantrasyonu için de geçerli olsa bile, örnek bazında incelendiğinde
sadece 14 nolu örnek yüksek As konsantrasyonu içermektedir.
1.2 Tam Kayaç Analizi
Tam kayaç analiz sonuçlarının ortalama yer kabuğu oranları (%) ile karşılaştırmalı
değerlendirilmesi Tablo.87'de sunulmuştur. Ortalama yer kabuğu oranlarının 5 kat ve üzeri olduğu
ana oksit bulunmamaktadır.
Analiz edilen her bir parametre için maksimum, minimum ve ortalama değerlerin grafik
üzerinde gösterimi Şekil.84'de sunulmuştur.
Tam kayaç analiz sonuçlarından elde edilmiş önemli değerlendirmeler aşağıdaki gibi özetlenebilir:
 Yer kabuğunu oluşturan oksitlerin %95'lik bölümü için gerçekleştirilen analizlere göre silika
bütün örneklerde en fazla bulunan oksittir. Bütün örneklere ait ortalama silika oranı %69
olarak hesaplanmıştır.
 Bütün örneklere ait ortalama aluminyum oksit oranı %15.8 ile silika’ya ilaveten ortalama yer
kabuğu oranından fazla olan diğer bir oksittir.
153
S:53962
ALTIN-BAKIR
MADENİ
PROJESİ
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 86 İz Metalleri Analiz Sonuçları ve Değerlendirmesi
154
S:53962
ALTIN-BAKIR
MADENİ
PROJESİ
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 87 Tam Kayaç Analiz Sonuçları ve Değerlendirmesi
155
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 83 İz Metallerin Analizi – Maksimum-Minimum-Ortalama Değerler
Şekil. 84 Tam Kayaç Analizi – Maksimum-Minimum-Ortalama Değerler
1. Asit-Baz Muhasebesi (ABM) ve Net Asit Üretimi (NAÜ)
ABM ve NAÜ testi sonuçları Tablo.88 ve Tablo.89'da sunulmuştur.
ABM ve NAÜ analiz sonuçlarından elde edilmiş önemli değerlendirmeler aşağıdaki gibi
özetlenebilir:
156
NİHAİ ÇED RAPORU
Macun pH değerleri 4.86 ile 7.90 arası değişmekte ve örneklerin genel olarak asidik ile nötre
yakın niteliklerde olduklarını göstermektedir. Bütün örneklere ait ortalama Macun pH değeri 6.44
olarak hesaplanmıştır. Bazı örneklerde (3, 4 ve 5 nolu örneklerde) sülfidik sülfür değeri deteksiyon
limitlerinin altındadır.
Toplam sülfür, 0.019 ile 0.868 % değerleri arasında değişiklik gösterip 0.326 % ortalama
değere sahiptir. Sülfidik sülfür ise, 0.01 ile 0.79 % değerleri arasında değişiklik gösterip 0.22 %
ortalama değere sahiptir. Toplam sülfürün, sülfidik sülfür ile karşılaştırılması Şekil.85’de
sunulmuştur. Buradan da anlaşılacağı gibi, birçok örnekte sülfidik sülfür değeri toplam sülfür
değerine önemli ölçüde katkı sağlamamaktadır. Bu örneklerde, sülfat sülfürü değerinin hakim sülfür
bileşiği olduğu söylenebilir.
Sülfidik sülfür konsantrasyon değerleri kullanılarak hesaplanmış Asit Potansiyeli (AP)
değerleri 0.31 kg CaCO3/t ile 24.7 kg CaCO3/t arasında değişmektedir. Bütün örneklerin AP
değerleri ortalamaları ise 7 kg CaCO3/t olarak hesaplanmıştır.
Nötürleştirme Potansiyeli (NP) değerleri -1.4 kg CaCO3/t ile 15.5 kg CaCO3/t arasında
değişmektedir. Negatif NP değerleri hesaplamalarda 0 olarak alınmıştır. Bütün örneklerin NP
değerleri ortalamaları ise 3.17 kg CaCO3/t olarak hesaplanmıştır.
Ortalama AP değerlerinin ortalama NP değerlerinden önemli ölçüde olmasa bile yüksek
oldukları söylenebilir.
NP, Karbon NP ve Karbonat NP değerleri, örneklerin nötürleştirme potansiyellerinin yüksek
olmadığını göstermektedir. Her ne kadar mineralojik analizler yapılmamış olsa bile, bu sonuca
dayanarak örneklerde limitli karbonat mineralinin varlığından söz edilebilir.
NAÜ pH, 2.89 ile 7.59 değerleri arası değişmekte ve örneklerin genel olarak asidik ile nötre
yakın niteliklerde olduklarını göstermektedir. Örneklere ait NAÜ pH değerleri örneklerin uzun
dönem koşullarını daha doğru bir şekilde temsil eder. Bunun sebebi ise, ölçümlerin reaktif olan bütün
sülfürün tamamen oksitlendiğini ve aynı zamanda nötürleştirme potansiyeline sahip minerallerin de
bu oksitlenmeyi tamponladığı prensibine dayanmasıdır.
157
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 88 ABM Testi Sonuçları
158
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 89 NAÜ Testi Sonuçları
159
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 85 Toplam-S – Sülfit-S (%) Karşılaştırması
ABM ve NAÜ testi sonuçları genellikle kayacın asit üretme potansiyeline sahip olup olmadığı
ile ilgili yapılan değerlendirmelerde kullanılır. AKD oluşma potansiyeli aşağıdaki standartlara göre
yorumlanmıştır:
Net Nötrleştirme Potansiyeli (NNP) Değerlendirmesi: GARD Guide (INAP, 2009)'da yer alan ve
aşağıda sunulmuş kriterler göz önünde bulundurularak değerlendirilir:
NNP < -20 kg CaCO3/t: Potansiyel Asit Üreten (PAÜ)
-20 < NNP < 20 kg CaCO3/t: Belirsiz
NNP > 20 kg CaCO3/t: Potansiyel Asit Üretmeyen (Non-PAÜ)
NNP kriterinin litolojilere göre yapılan değerlendirmesi (Sülfit-S - NNP (kg CaCO3/t)
karşılaştırması) Şekil.86'da sunulmuştur. Buna göre, 13 nolu örnek hariç diğer bütün örnekler belirsiz
bölgede kalmaktadırlar. 13 nolu örnek ise -23.7 kg CaCO3/t ile potansiyel asit üreten bölgededir.
Sülfit-S miktarının arttıkça NNP değerinin de düştüğü görünmektedir. Sülfit-S miktarı yaklaşık 0.05
(%) olduğunda NNP değerinin negatif olduğu görünmektedir.
Net Potansiyel Oranı (NPO) Değerlendirmesi: (MEND, 2009)'da yer alan ve aşağıda
sunulmuş kriterler göz önünde bulundurularak değerlendirilir:
NPO < 1: Potansiyel Asit Üreten (PAÜ)
1<NPO<2: Belirsiz
NPO>2: Potansiyel Asit Üretmeyen (Non-PAÜ)
160
NİHAİ ÇED RAPORU
NPO kriterinin litolojilere göre yapılan değerlendirmesi (AP-NP (%) karşılaştırması)
Şekil.87’de sunulmuştur. Buna göre, yedi örnek (dört FDP ve üç COLL) potansiyel asit üreten
bölgede, bir örnek (9 nolu FDP örneği) belirsiz bölgede ve kalan yedi örnek (beş FDP, bir COLL ve
bir FZ) potansiyel asit üretmeyen bölgede yer almaktadır.
Sülfidik sülfür miktarının NPO ile karşılaştırması Şekil.88’de sunulmuştur. Buna göre, sülfidik
sülfür miktarının yaklaşık 0.03-0.04 %’den fazla olduğu durumlarda NPO değerinin potansiyel asit
üreten bölgenin içine düştüğü söylenebilir.
Net Asit Üretimi (NAÜ) Değerlendirmesi: (AMIRA, 2002)’da belirtildiği gibi net asit üretimi
ve net asit tüketimi arasındaki yaygın olarak kabul gören eşik pH değeri 4.5’tir. Kayaç net asit üreten
olarak değerlendirilmişse, NAÜ değeri net kapasiteye ilişkin bir tahmin sağlayabilmektedir.
ABM’nin aksine, NAÜ testi; hem asit üretimi ve hem de eşzamanlı nötralizasyonu gösterdiği için
NAÜ sonuçları bir malzemenin içsel asit üretme potansiyeline ilişkin bir gösterge sunabilmektedir.
NAÜ kriterinin litolojilere göre yapılan değerlendirmesi (Macun pH-NAÜ pH karşılaştırması)
Şekil.89'da sunulmuştur. Buna göre, beş örnek (dört FDP ve bir COLL) potansiyel asit üreten
bölgede ve kalan on örnek (altı FDP, üç COLL ve bir FZ) potansiyel asit üretmeyen bölgede yer
almaktadır. Macun pH birincil su kalitesine, NAÜ pH’ı ise uzun dönemlik su kalitesine ait pH
değerlerini temsil edebilir. NAÜ pH değeri 4.5’in üzerinde olan örneklerde Macun pH ile NAÜ pH
değerlerinin birbirine yakın olduğu gözlemlenmektedir. NAÜ pH değeri 4.5’in altında olan
örneklerde ise Macun pH değerlerinin NAÜ pH değerlerin üzerinde olduğu gözlemlenmektedir.
Sülfidik sülfür miktarının NAÜ pH ile karşılaştırması Şekil.90’da sunulmuştur. Buna göre,
sülfidik sülfür miktarının yaklaşık 0.05 %’den fazla olduğu durumlarda NAÜ pH değerinin 4.5’in
altına inerek potansiyel asit üreten bölgenin içine düştüğü söylenebilir.
161
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 86 NNP Değerlendirmesi (Sülfit-S – NNP Karşılaştırması)
Şekil. 87 NPO Değerlendirmesi (AP – NP Karşılaştırması)
162
Şekil. 88 Sülfit-S – NPO Karşılaştırması
Şekil. 89 NAÜ Değerlendirmesi
NİHAİ ÇED RAPORU
163
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 90 Sülfit-S – NAÜ Karşılaştırması
ABM ve NAÜ testi sonuçları yukarıda anlatıldığı gibi değerlendirilebileceği gibi, bu kriterlerin
birleştirilmesi şeklinde de değerlendirilebilir. Kriterler aşağıdaki şekilde birleştirilebilir:
NNP ve NAÜ Değerlendirmesi: Kriterler aşağıda verildiği gibi birleştirilmelidir:
NAÜ pH < 4.5 & NNP < 0kg CaCO3/t: Potansiyel Asit Üreten (PAÜ)
NAG pH < 4.5 & NNP > 0kg CaCO3/t: Belirsiz
NAG pH > 4.5 & NNP < 0kg CaCO3/t: Belirsiz
NAG pH > 4.5 & NNP > 0kg CaCO3/t: Potansiyel Asit Üretmeyen (Non-PAÜ)
NPO ve NAÜ Değerlendirmesi: Kriterler aşağıda verildiği gibi birleştirilmelidir:
NAÜ pH < 4.5 & NPO < 1: Potansiyel Asit Üreten (PAÜ)
NAÜ pH < 4.5 & NPO > 1: Belirsiz
NAÜ pH > 4.5 & NPO < 2: Belirsiz
NAÜ pH > 4.5 & NPO > 2: Potansiyel Asit Üretmeyen (Non-PAÜ)
NAÜ pH – NNP değerlendirmesi Şekil.91’de sunulmuştur. Buna göre, yedi örnek (beş FDP,
bir COLL ve bir FZ) potansiyel asit üretmeyen bölgede, dört örnek (iki FDP ve iki COLL) belirsiz
bölgede ve kalan dört örnek (üç FDP ve bir COLL) potansiyel asit üreten bölgede yer almaktadır.
NAÜ pH – NPO değerlendirmesi Şekil.92’de sunulmuştur. Buna göre, altı örnek (dört FDP, bir
COLL ve bir FZ) potansiyel asit üretmeyen bölgede, beş örnek (üç FDP ve iki COLL) belirsiz
bölgede ve kalan dört örnek (üç FDP ve bir COLL) potansiyel asit üreten bölgede yer almaktadır.
AKD oluşum potansiyeli özet değerlendirmesi Tablo.90’da sunulmuştur. Buna göre, yedi
örnek (beş FDP, bir COLL ve bir FZ) potansiyel asit üretmeyen, beş örnek (üç FDP ve iki COLL)
potansiyel asit üreten ve kalan üç örnek (iki FDP ve bir COLL) belirsiz olarak değerlendirilmiştir.
164
Şekil. 91 NNP - NAÜ Değerlendirmesi
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 92 NPO - NAÜ Değerlendirmesi
165
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 90 AKD Potansiyeli Genel Değerlendirme Tablosu
166
2.
NİHAİ ÇED RAPORU
Kısa Süreli Liç (KSL) Testi
AKD oluşum potansiyelinin değerlendirilmesi için seçilmiş örnekler, metal liç potansiyelinin
de belirlenebilmesi için Kısa Süreli Liç (KSL) testine tabi tutulmuştur. KSL test sonuçları
Tablo.91’de sunulmuştur.
Analiz sonuçları, 31 Aralık 2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanarak
yürürlüğe giren "Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği" (SKKY) Tablo 1: Kıta İçi Su Kaynaklarının
Sınıflarına Göre Kalite Kriterleri – Su Kalite Sınıfları Sınıf 1 Limitleri ve Tablo 7.1: Maden Sanayii
Atık Sularının Alıcı Ortama Deşarj Standartları ile karşılaştırılmıştır. Belirtilen sınırların üzerinde
olan parametreler tablo üzerinde gösterilmiştir.
KSL testi sonuçlarından elde edilmiş önemli değerlendirmeler aşağıdaki gibi özetlenebilir:


3 ve 15 nolu örnekler için Al, 2, 4, 6, 10 ve 12 nolu örnekler için Cu ve 10 nolu örnek
için Se SKKY Tablo 1 limitlerini aşmaktadır. Bu parametrelerden sadece bakır değeri 12
nolu örnek için SKKY Tablo 7.1’in üzerindedir. Limit değerleri dışında asidik ve bazik
pH değerleri mevcuttur.
Her ne kadar iz metalleri analizinde Ag, As, Mo ve S elementlerine ait ortalama
konsantrasyon değerleri, ortalama yer kabuğu konsantrasyonu değerlerinin en az 5 kat ve
üzerinde olduğu görünse bile, bu elementlerin mobilitelerinin düşük olduğu
görülmektedir. Bu nedenle kısa dönemde çevresel bir sorun teşkil edecekleri
öngörülmemektedir.
KSL testi sonucundaki pH, NAÜ pH ile karşılaştırılarak reaktif sülfitlerin olmadığı ve mevcut
reaktif sülfitlerin tümüyle oksitlendiği ve bu oksitlenmeyi tamponlayacak nötürleştirme
minerallerinin tümüyle tüketildiği koşullardaki "başlangıç pH" ve "terminal pH" farkının
görülebilmesini sağlar.
KSL pH - NAÜ pH karşılaştırılması Şekil.93’de sunulmuştur. Buna göre, terminal pH değeri,
başlangıç pH değerinin altındadır.
KSL testi Zn, Cu, Cd, Pb, Co, Ni metallerinin toplamına karşılık KSL pH değerleri (Ficklin
Diyagramı) Şekil.94’de sunulmuştur. Ficklin diyagramındaki sınırlar ilk olarak Plumlee ve ark.
(1992) tarafından farklı drenaj kompozisyonlarını sınıflandırmak amacıyla önerilmiştir. Buna göre,
kısa dönemde genel olarak nötre yakın ve düşük metalik özellikte bir drenaj suyu kalitesinin
beklenmesi gerektiği belirtilmelidir.
167
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 91 KSL Testi Sonuçları
168
Şekil. 93 KSL pH – NAÜ pH Karşılaştırması
Şekil. 94 Ficklin Diyagramı
NİHAİ ÇED RAPORU
169
NİHAİ ÇED RAPORU
V.1.8.4 Bitkisel Toprak Depolama Alanı
Arazi hazırlık aşamasında projede kurulacak olan ünitelerin yer alacağı alanlarda, bitkisel
toprak, ünite alanlarından sıyrılacak ve rehabilitasyon çalışmalarında tekrar kullanılmak üzere
bitkisel toprak depo alanında depolanacaktır. Depolanacak bitkisel toprak oksijen ile temasının
sağlanması ve verimliliğinin kaybolmaması için uygun yüksekliklerde depolanacaktır. Ayrıca nebati
toprağın depolandığı alanda toprağın verimliliğini devam ettirmesi ve erozyona karşı önlem amaçlı,
bitkilendirme çalışmaları gerçekleştirilecektir. Depolama alanının etrafında açılacak olan doğal
zemin kanallar vasıtasıyla üst toprak yığının su ile teması en az seviyede tutulacaktır. Depolanan
toprakta yapılacak olan ekim çalışmaları ile toprağın kaybının önlenmesinin yanı sıra, toprağın azot
ve fosfor yönünden zenginliğinin arttırılması da sağlanmış olacaktır.
Bitkisel toprak depolama sahası yüzey alanı 0.65 ha olacaktır. Proje alanında bulunan nebati
toprak kalınlıkları ortalama 15 cm dir. Bu doğrultuda arazi hazırlık ve inşaat aşamasında ünite
alanlarının konumlandırılacağı sahalardan sıyrılarak alınacak toplam bitkisel toprak miktarı yaklaşık
36.450 m3 olacaktır.
V.1.8.5 Geçici Cevher Stok Alanı
Proje kapsamında açık ocak yöntemi ile çıkarılması planlanan kompleks cevher proje alanı
içerisinde yer alan 0.8 ha’ lık alanda depolanacaktır. Üretilen kompleks cevherin sahada en fazla 20
gün stoklanması planlanmakta olup kompleks cevher buradan kamyonlar vasıtasıyla Mastra Altın
Madeni ’ne nakledilecek olup günde ortalama 20 kamyon en az 2 sefer en fazla 3 sefer yaparak
cevher sevkiyatı için çalışacaktır.
V.1.8.6 Şantiye / Teknik-İdari Binalar
Proje alanı içerisinde şantiye ve ofisler için 0.35 ha’lık bir alan belirlenmiştir. Bu alanda
idari ve teknik ofisler, duşlar, çay ocağı, yemekhane ve acil müdahale birimleri konumlandırılacaktır.
Personelin kullanımına yönelik sahada prefabrik yapılar veya konteynerler kullanılacaktır.
Maden İçi Yollar ve Nakliye Güzergâhı
Maden İçi Yollar
Mevcut yolları birbirine bağlayan tesis içi ve servis yolu yapılacaktır. Bu yollar iş
makinelerinin rahatlıkla geçebileceği genişlikte olacak, virajlar için gerekli güvenlik önlemleri (uyarı
levhalarının konması, işaretçilerin kullanılması vb.) alınarak yolların düzenli olarak bakımları
yapılacaktır.
Açık ocak işletmelerinde yolların tasarımı, trafik düzeni, nakliyat sistemleri ve nakil hatları
iyi projelendirilmesi gereken konular arasında yer almaktadır. Yolların genişliği, eğimi ve trafik
kuralları belirlenirken ocakta çalışacak ekipman ve iş makinelerinin özellikleri göz önünde
bulundurulacaktır.
Akşam vardiyası sırasında yeterli aydınlatma sistemi kurulacak ve çalışan işçilerin fosforlu
iş kıyafeti giymesi sağlanacaktır. Yerüstü maden ocaklarında yolların tasarımında dikkat edilecek
hususlar aşağıda verilmiştir. Altın-Bakır madeni ocağında da yollar tasarlanırken bu hususlar göz
önünde bulundurulacaktır.
170
NİHAİ ÇED RAPORU
Açık Ocak İşletmelerinde Yollar
 İşçilerin korunması amacıyla araç yolları ve geçişleri açıkça işaretlenmelidir.
 Basamak ve yol kenarlarında tehlike arz eden taşların temizlenmesine özen gösterilmelidir.
 Yolların tasarlanmasında sahada çalışan en geniş araçların karşı karşıya gelebileceği ayrıca
çalışma yapabilecek alanlara ihtiyaç duyabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.
 Ocak içi yolların eğimi en fazla 10° olmalıdır. (Aşırı dik yollarda görüş mesafesi olumsuz
etkileneceğinden kazalar meydana gelebilir. Bkz. Şekil.95)
Durma Mesafesi
Görüş Mesafesi
Görüş Çizgisi
Tehlike
Dikey Eğri
Şekil. 95 Görüş Mesafesi
 Virajlar, normal hızda maksimum görüş alanı sağlayacak şekilde tasarlanmalıdır.
Şekil. 96 Virajlı Yollarda Görüş Alanı
 Çalışma yerlerine güvenli bir şekilde ulaşabilmek ve acil bir durumda hızlı ve güvenli bir
şekilde bu yerleri terk edebilmek mümkün olmalıdır.
Açık Ocak İşletmelerinde Trafik
Açık ocak madenlerinde bir çok iş makinesi ve mobil ekipman bulunmaktadır. Sağlıklı ve
güvenli bir çalışma ortamı oluşturulması için; tüm araçların hareketlerini düzenlemek, trafik
düzenlemesi yapmak ve kontrol etmek gerekir. Kontroller; araçların hareketini, araçların takip
edeceği güzergahlarının belirlenmesini ve uyulması gereken trafik işaretlerini ve kurallarını içerir.
Açık Ocak Trafik Kuralları
Açık ocak trafik kuralları, genel trafik kuralları ile birlikte uygulanmalıdır.
1. Emniyet kemerleri her zaman takılmalıdır.
2. Hız limitleri aşağıdaki gibi olmalıdır.
171
NİHAİ ÇED RAPORU
Altın bakır açık ocak işletmesinde maden içi trafik kurallarına uygun bir şekilde
çalışılacaktır.
Nakliye Güzergâhı
Söz konusu proje kapsamında sahada kırma-eleme ve zenginleştirme işlemleri
gerçekleştirilmeyecektir. Çıkarılması planlanan cevher işlenmek üzere Gümüşhane Mastra Altın
Madeni ’ne nakledilecektir. Proje kapsamında nakliye amaçlı olarak mevcut yollar kullanılacak olup
gerekli durumlarda yeni yollar açılabilecektir. Kullanılacak cevher nakliye güzergahı Tohumluk –
Söğüteli – Demirkapı - Torul yolu olup, yol güzergahı yaklaşık 115 km dir.
Nakliye sırasında azami hız sınırlarına uyulacak, nakliye çalışmalarında görev alacak
personele gerekli eğitimler verilecektir.
Üretim Yöntemi
Yeryüzüne çıkmış veya ekonomik derinlikteki maden yataklarının, çeşitli yöntemler ve
araçlarla kazılması, yüklenmesi ve taşınması için yapılan tüm çalışmalara Açık Ocak işletmeciliği
denmektedir. Maden yatağındaki cevherlerin kazılmasından önce, maden yatağının üzerindeki örtü
tabakaları ve aralarında bulunan kayaçlar da kazılıp yüklenerek, en yakın ve en uygun bir yere taşınır.
Açık işletmecilikte bu işleme örtü kazısı veya dekapaj denilmektedir.
Açık ocak işletmeciliği işletilmesi ekonomik olarak uygun bulunan maden yataklarının,
mostra verenlerinin doğrudan kazılarak üretilmesi ya da üzerini kaplayan örtü tabakasının alınarak
açılması ve sonrasında kompleks cevherin üretilmesi şeklinde yapılan işletme yöntemi olarak
tanımlanmaktadır. Günümüzde dünya maden üretiminin yaklaşık %70'i açık işletmecilik
yöntemleriyle yapılmaktadır. Metalik cevherlerin yarısı, kömürün 1/3'ü ve metal dışı yapı
malzemelerinin tamamı açık ocak işletmeciliği ile üretilmektedir. Şekil.97’de Çukuralan açık ocak
madeninde uygulanan basamaklı üretim yönetimi verilmiştir.
Şekil. 97 Çukuralan Açık Ocak Madeninde Uygulanan Basamaklı Üretim Yöntemi
172
NİHAİ ÇED RAPORU
Faaliyet alanında basamaklı açık ocak işletmeciliği yapılacaktır. Proje kapsamında kompleks
cevher açık ocak işletmeciliği metoduyla çıkarılacak olup yaklaşık 27 ay sürecek bir işletme
planlanmaktadır. Açılması planlanan açık ocağa ait üç boyutlu görünümü Şekil.99’da verilmiştir.
Planlanan açık ocak sahasında, bitkisel üst toprak sıyrılarak, kapama ve rehabilitasyon
sürecinde kullanılmak üzere uygun koşullarda 36.000 m3’lük depolama hacmi olan bitkisel toprak
depolama alanında depolanacaktır.
Altın-Bakır Madeni Açık Ocak İşletmeciliği Projesi kapsamında gerçekleştirilecek işler
Şekil.98‘de verilmiştir.
Madencilik Faaliyetleri için
Gerekli İzinlerin Alınması
Arazinin
Hazırlanması
Delme ve Kademe
Çalışmaları
Patlatma Alanının
Sulanması
Gevşetme
Patlatması
Cevherli
Malzemenin
Kamyonlara
Yüklenmesi
Pasanın (EOK) Pasa
Depolama Alanında
Depolanması
Bitkisel
Toprağın
Sıyrılması
Kazısı
Geçici Cevher Depolama
Alanında Depolanması
Taşınması
Bitkisel Toprak
Depolama Alanında
Depolanması
Mastra Altın Madenine
Sevkiyat
Yolların Sulanması
Şekil. 98 İş Akım Şeması
173
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 99 Açık Ocağın 3 Boyutlu Görüntüsü
174
NİHAİ ÇED RAPORU
Üretim miktarları
Altın-Bakır Madeni Açık Ocak İşletmeciliği Projesi kapsamında toplam 1.039.000 ton
kompleks cevher üretilmesi planlanmaktadır. Bunun yanı sıra madencilik faaliyetleri sırasında
2.385.000 ton ekonomik olmayan kayaç çıkacaktır.
Projenin bulunduğu bölgedeki iklim koşullarına bağlı olarak, günde 8 saat, iki vardiya
halinde, ayda 30 gün olmak kaydıyla mevsim şartları elverdiği sürece 12 ay çalışılması
planlanmaktadır. Ocak ömrü 2.5 yıl (27 ay) olarak belirlenmiştir.
Yıllara göre üretilecek cevher ve ekonomik olmayan kayaç miktarları Tablo.92’de
verilmiştir.
Tablo. 92 Yıllara Göre Üretim Miktarı
Açık Ocak ve Pasa
2014
Üretim Miktarları
Kompleks Cevher
491.002
EOK
973.569
Tenörler
2014-2016
2014-2016
2015
2016
TOPLAM
472.245
75.992
1.039.000
1.279.847
130.638
2.385.000
Au(g/t)
Cu
1,13
4.360
Açık ocak madeninden elde edilecek olan kompleks cevher, işlenmek üzere Koza Altın
İşletmeleri A.Ş. ye ait Gümüşhane İli, Merkez İlçesi, Demirkaynak Köyü mevkiinde bulunan Mastra
Altın Madeni ‘ne taşınacaktır.
Mastra Altın Madeni halihazırda işletmede olup cevher hazırlama ve zenginleştirme üniteleri
aşağıdaki birimlerden oluşmaktadır.





Cevher hazırlama- Kırma eleme ve öğütme,
Cevher zenginleştirme,
SART tesisi,
INCO siyanür bozundurma ve ağır metal duraylama ve
Atık depolama tesisi (ADT)
Mastra Altın Madenine taşınan kompleks cevher, kırma eleme ve öğütme devrelerinden
geçirildikten sonra içerisindeki altın tank liçi yöntemiyle bakır ise Sart ünitesinde zenginleştirilip
alınacaktır.
V.1.9.
Depolama İşleminin Ne Şekilde Gerçekleşeceği, Miktar ve Sevkiyatı
Bitkisel Toprak Depolama Alanı
Arazi hazırlık aşamasında projede kurulacak olan ünitelerin yer alacağı alanlarda, nebati
toprak, ünite alanlarından sıyrılacak ve rehabilitasyon çalışmalarında tekrar kullanılmak üzere
bitkisel toprak depo alanında depolanacaktır. Depolanacak nebati toprak oksijen ile temasının
sağlanması ve verimliliğinin kaybolmaması için uygun yüksekliklerde depolanacaktır. Ayrıca nebati
toprağın depolandığı alanda toprağın verimliliğini devam ettirmesi ve erozyona karşı önlem amaçlı,
bitkilendirme çalışmaları gerçekleştirilecektir. Gerekli görüldüğü takdirde depolanan bitkisel toprağın
kalitesinin korunması için malçlama ya da alternatifi olan uygulamalar gerçekleştirilecektir.
175
NİHAİ ÇED RAPORU
Depolanan toprakta yapılacak olan ekim çalışmaları ile toprağın kaybının önlenmesinin yanı sıra,
toprağın azot ve fosfor yönünden zenginliğinin arttırılması da sağlanmış olacaktır.
Proje alanında bir adet 0.65 hektar yüzey alanına sahip bitkisel toprak depolama alanı yer
alacaktır. Proje alanında bulunan bitkisel toprak kalınlığı ortalama 15 cm olup arazi hazırlık ve inşaat
aşamasında ünite alanlarının konumlandırılacağı sahalardan çıkacak toplam bitkisel toprak miktarı
yaklaşık 36.450 m3 olacaktır. Bu değer maksimum miktar olup, topoğrafik şartlar göz önüne
alındığında alandan sıyrılması planlanan miktarın bu değerin altında olması beklenmektedir.
Geçici Cevher Stok Alanı
Proje kapsamında açık ocak yöntemi ile çıkarılması planlanan kompleks cevher proje alanı
içerisinde yer alan 0,8 ha’ lık alanda geçici olarak depolanacaktır. Çıkarılacak kompleks cevher
sahada herhangi bir prosese tabi tutulmadan, altın kazanım işlemlerinin yapılacağı Koza Altın
İşletmelerine ait Mastra Altın Madeni ’ne nakledilecektir. Cevherin ocaklardan geçici cevher stok
sahasına ve stok sahasından Mastra Altın Madenine nakli kamyonlar ile gerçekleştirilecektir.
Ekonomik Olmayan Kaya Depolama Sahası
Açık ocaktan çıkarılacak olan ekonomik olmayan kayaç proje alanı içerisinde yer alan ve
yüzey alanı 18.5 ha olan EOK depolama alanında depolanacaktır.
EOK depolama alanında EOK depolanmasından önce alandan bitkisel toprak sıyrılacak olup,
bu topraklar bitkisel toprak depolama alanlarında depolanacaktır. Mevcut maden planlarına göre
proje alanından 2.385.000 ton EOK üretimi olacaktır. EOK depolama alanında ekonomik olmayan
kaya aşağıdan yukarıya doğru depolanacak ve araç hareketleriyle sıkışması sağlanacaktır. Depolama
alanında suyun yüzeysel akışını denetlemek ve toprak erozyonunu asgariye indirmek amacıyla
yamacın konturu üzerinde teraslama işlemi uygulanacaktır. Depolama alanının altında kalacak olan
bozulmuş toprak tabakasının üst yüzeyi sıyrılarak bitkisel toprak depolama alanında depolanacaktır.
V.1.10.İçme ve kullanma amaçlı suların kullanımı sonrası oluşacak atık suların
miktarı ve bertarafı
Yapılması planlanan madencilik faaliyetleri neticesinde oluşması muhtemel atık sular;
-
Personel kullanımından kaynaklı evsel nitelikli atık sular,
Açık ocak tahliye suları
Pasa depolama alanı sızıntı suları ve yağmur sularıdır.
Maden sahasında oluşması muhtemel atık suların bertarafına ilişkin detaylı bilgilere aşağıda
yer verilmiştir.
Evsel Nitelikli Atık Sular:
Proje kapsamında arazi hazırlık, inşaat ve işletme aşamalarında; personelin her türlü sosyal
ihtiyaçları için içme ve kullanma suyuna ihtiyaç duyulacaktır.
İçme suyu Sağlık Bakanlığından ruhsat almış firmalardan damacanalar ile satın alınmak
suretiyle temin edilecektir. Çalışma alanında yerleşim amaçlı konut bulunmayacaktır, dolayısıyla
genel kullanım amaçlı su tüketimi sınırlı miktarda olacaktır.
176
NİHAİ ÇED RAPORU
Maden sahasında toplam 69 personel çalışacağından oluşacak atık su miktarı, tüketimin
tamamı atık suya dönüşeceği varsayılarak günde tahmini 11 m3 olarak belirlenmiştir. Oluşacak evsel
nitelikli atık sular, SKKY Madde 32’de “Nüfusu 84 kişinin altında olan otel, motel, tatil köyü, tatil
sitesi ve yazlık siteler ve sanayi tesislerinin evsel atık suları 19/3/1971 tarihli ve 13783 sayılı Resmî
Gazete ‘de yayımlanan Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait
Yönetmelik hükümlerine göre yapılacak olan sızdırmaz nitelikteki fosseptikte toplanır ve vidanjör
vasıtası ile atık su altyapı tesislerine verilir” hükmü gereğine uygun olarak bertaraf edilecektir. Bu
amaçla proje alanında 80 m3 hacminde sızdırmasız fosseptik inşa edilecek evsel nitelikli atık suları
yaklaşık 7 gün depolayabilecektir.
Proje alanında personel kaynaklı su kullanımı dışında faaliyetler esnasında oluşabilecek tozun
önlenmesi amacıyla sahada su kullanımı söz konusu olacaktır. Proje sahası içerisinde arazöz ile toz
bastırma amaçlı yaklaşık 20 m3/gün su tüketimi tahmin edilmektedir. Toz bastırma amaçlı su toprak
tarafından emileceği ve buharlaşacağı için herhangi bir atık su oluşumu beklenmemektedir.
Açık Ocak Tahliye Suları:
Açık ocaklarda üretimin devamlılığı açısından su drenajının yapılması gereklidir. Arazi
yüzeyinden derinlerde yürütülen açık ocak çalışmalarında, su drenajı ve üretim birbirine paralellik
göstermek zorundadır. Su drenajının tasarlanması aşamasında, yüzey suları ve yer altı suları birlikte
düşünülmeli ve atılacak suyun akacağı kanallar, havuzlar, eğimler göz önünde bulundurulmalıdır.
Proje kapsamında açık ocak işletmeciliği diyorit porfiri birim içerisinde yapılacaktır. Bu
birime ait su tutma, iletme ve akış mekanizmalarının çalışılabilmesi için 4 adet yeraltı suyu gözlem
kuyusu açılmıştır. 3 nolu gözlem kuyusu hariç diğer kuyular su tablasının üzerinde sonlandırılmıştır.
Açık ocak sınırları içinde açılmış 4 nolu gözlem kuyusu, işletme sırasında açık ocağa su girişinin
olmayacağını göstermektedir. Planlanan açık ocak taban kotunun 2.160 m dsü (deniz seviyesi üzeri)
olduğu ve 4 nolu kuyunun taban kotunun 2.120 (dsü) ve kuyunun kuru olduğu göz önünde
bulundurularak açık ocak işletmeciliği sırasında ocağa yeraltı suyu girişi olmayacağı bilinmektedir.
Konu ile ilgili detaylı bilgiler Bölüm IV’ de aktarılmıştır.
Açık ocak etrafındaki havzadan kaynaklanan yüzey akışının açık ocağa girişinin önlenmesi
amacıyla ocak etrafında kuşaklama kanalları inşa edilecektir. Açık ocakta yağış sonrası biriken
yağmur suları analiz edilerek gerek duyulduğu takdirde arıtma yapılarak maden sahasının dışına
SKKY Tablo 7.1 kriterlerine uygun olarak deşarj edilecektir. Arıtma yöntemi su kalitesine göre
belirlenecektir.
EOK Depolama Sahası Sızıntı Suları
Proje kapsamında açığa çıkması beklenen EOK malzeme işletme süresince belirlenen EOK
depolama sahasında depolanacaktır. Üretim sırasında açığa çıkacak EOK malzemenin
karakterizasyonunu belirlemek amacıyla asit kaya drenajı çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Pasa olarak
açığa çıkacak litolojilerden örnekler alınarak laboratuvar testleri yapılmış ve sonuçları Bölüm IV’ de
değerlendirilmiştir.
EOK depo sahası etrafında oluşturulacak kuşaklama kanalları ile yukarı havzadan
kaynaklanan yüzey akışının depo alanına ulaşması engellenecektir. Yüzey akışları drenaj kanalları
aracılığıyla EOK depo alanına temas etmeden doğrudan doğal drenaja yönlendirilecektir.
177
NİHAİ ÇED RAPORU
V.1.11.Üretim Sırasında Toz Kaynakları ve Çıkacak Toz Miktarı
Mevcut Hava Kalitesi Tespit Çalışmaları
Proje sahasında ÇED Raporu hazırlama sürecinde işletme öncesi, işletme ve işletme sonrası
hava kalitesinin belirlenmesi amacıyla iki dönem olmak üzere aşağıda yer alan ölçümler yapılmıştır.
Yapılan Ölçümler

SO2 NO, NO2 ve NOX Ölçümleri

Partikül Madde (PM10 ve Çöken toz)
Sahada gerçekleştirilen SO2 NO, NO2 ve NOX Ölçümleri ve Sonuçları
Proje alanında hava kalitesi ölçümü kapsamında örnekleme noktalarının seçimi için “Sanayi
Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” Ek-2 (Tesislerin Hava Kirlenmesine Katkı
Değerlerinin Hesaplanması ve Hava Kalitesi Ölçümü)’ye uygun olarak ölçümlerin yapılacağı
dönemler belirlenmiş ve ölçüm noktalarının yerlerinin seçimi yapılmıştır. Proje alanında difüzyon
tüpleri 4 ayrı noktaya yerleştirilmiştir. SO2, NO, NO2 ve NOx parametreleri için her bir noktaya 3
adet olmak üzere, toplamda 12 adet difüzyon tüpü yerleştirilmiştir.
Proje alanı ve çevresinde 4 ayrı noktaya yerleştirilen difüzyon tüpleri 30 gün (1 periyot süresi)
sonunda toplanarak analiz için İngiltere’de bulunan Gradko Laboratuvarı’na gönderilmiştir. Sahada
ölçümler 2 periyot halinde yapılmış olup, toplamda 60 gün boyunca ölçüm alınmıştır. Ölçüm yapılan
noktaların koordinatları Tablo.93’de, ölçüm noktalarının gösterildiği topografik harita Şekil.100’de
sunulmuştur.
Ölçüm Sonuçları
Laboratuvar sonuçlarının değerlendirilmesi Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü
Yönetmeliği’nde yer alan KVS değerlerine göre yapılmıştır. Ölçüm sonuçları Tablo.94 ve
Tablo.95’de ölçüm ve analiz raporları Ek-14’de verilmiştir.
Tablo. 93 Hava Kalitesi Gaz Ölçümü (SO2 ,NO2, NO veNOx) (Pasif Difüzyon Tüpleri İle Kirletici Ölçümü) Noktaları
Koordinat
Nokta
Nokta Adı
X
Y
1
GPOT1
471398
4486628
2
GPOT2
471970
4486112
3
GPOT3
472566
4488812
4
GPOT4
471132
4486576
178
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 94 SO2 Analiz Sonuçları ve KVS Sınır Değerleri
ÖLÇÜM ARALIĞI
ÖLÇÜM NOKTASI
SO2
ÖLÇÜM SONUCU (μg/m3)
SO2
SKHKKY KVS
DEĞERLERİ (μg/m3)
GPOT1
<L.O.D
400
GPOT2
<L.O.D
400
GPOT3
<L.O.D
400
GPOT4
<L.O.D
400
GPOT1
0.86
400
GPOT2
0.80
400
GPOT3
1.44
400
GPOT4
1.17
400
1.Dönem
2.Dönem
<L.O.D : Below the Limit of Detection : Belirleme Limitinin Altında
Tablo. 95 NO, NO2 ve NOx Analiz Sonuçları ve KVS Sınır Değerleri
NO
NO2
NO
SKHKKY KVS
ÖLÇÜM
ÖLÇÜM
ÖLÇÜM
ÖLÇÜM
DEĞERLERİ
ARALIĞI NOKTASI
SONUCU
SONUCU
(μg/m3)
(μg/m3)
(μg/m3)
1.Dönem
2.Dönem
NO2
SKHKKY KVS
DEĞERLERİ
(μg/m3)
NOx
ÖLÇÜM
SONUCU
(μg/m3)
NOx
SKHKKY KVS
DEĞERLERİ
(μg/m3)
GPOT1
1.78
-
1.90
300
3.67
-
GPOT2
<L.D.O
-
1.84
300
1.56
-
GPOT3
5.57
-
0.94
300
6.52
-
GPOT4
16.38
-
1.36
300
17.74
-
GPOT1
33.76
-
1.50
300
35.26
-
GPOT2
<L.D.O
-
1.79
300
<L.D.O
-
GPOT3
7.50
-
0.9
300
8.40
-
GPOT4
<L.D.O
-
0.88
300
<L.D.O
-
<L.O.D : Below the Limit of Detection : Belirleme Limitinin Altında
Sahada gerçekleştirilen PM10 ve Çöken Toz Ölçümleri ve Sonuçları
Proje alanında hava kalitesi ölçümü kapsamında örnekleme noktalarının seçimi için “Sanayi
Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” Ek-2 (Tesislerin Hava Kirlenmesine Katkı
Değerlerinin Hesaplanması ve Hava Kalitesi Ölçümü)’ne uygun olarak ölçümlerin yapılacağı
dönemler belirlenmiş ve ölçüm noktalarının yerlerinin seçimi yapılmıştır. Proje alanında 4 ayrı
noktada PM10 ölçümleri yapılmış ve 3 ayrı noktada ise çöken toz ölçümleri yapılmış olup, mevcut
durumda havada asılı partikül madde miktarı hesaplanmıştır. Bunun yanında çöken toz numuneleri
ile birlikte mevcut havadaki ağır metal miktarları da belirlenmiştir.
Proje alanı ve çevresinde gerçekleştirilen PM10 ve çöken toz ölçümlerine ait sonuçlar
ANKALAB Çevre Analiz Laboratuvarı tarafından analiz edilmiştir. Ölçüm yapılan noktaların
koordinatları Tablo.96’da , ölçüm noktalarının gösterildiği topografik harita Şekil.100’de
sunulmuştur.
Tablo. 96 Çöken Toz Ölçüm Noktaları
Nokta
Nokta Adı
GCT1
Koordinatlar
X
Y
Açık Ocak Yakını
471564
4486813
GCT2
Bularıbuğazı Obası
472521
4488818
GCT3
Çiflice Obası
471990
4486084
179
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 97 PM10 Ölçüm Noktaları
Nokta
Nokta Adı
GPM1-
Koordinatlar1
X
Y
Çiflice Obası
471990
4486084
GPM2
472581
4488884
GPM3
Açık Ocak Alanı
471609
4486544
GPM4
Kırık Yayla
470497
4488047
Laboratuvar sonuçlarının değerlendirilmesi Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü
Yönetmeliği’nde yer alan KVS ve UVS değerlerine göre yapılmıştır. Proje sahası ve çevresindeki
mevcut çevresel durumun tespiti amacıyla yapılan ölçüm sonuçları Tablo.98’da ve Tablo.99’da,
ölçüm ve analiz raporları Ek-14’de verilmiştir.
Tablo. 98 Çöken toz Analiz Sonuçları KVS ve UVS Sınır Değerleri
UVS (Uzun Vadeli)
ÖLÇÜM
ÖLÇÜM ARALIĞI
Ölçüm Sonucu
Sınır Değer
NOKTASI
(mg/m2-gün)
(mg/m2-gün)
1.Dönem
KVS (Kısa Vadeli)
Ölçüm Sonucu
(mg/m2-gün)
Sınır Değer
(mg/m2-gün)
GCT1
64.10
238
139.25
442
GCT2
124.04
238
201.16
442
GCT3
203.43
238
259.73
442
Tablo. 99 PM10 Analiz Sonuçları ve SKHKKY UVS Sınır Değerleri
UVS (Uzun Vadeli)
ÖLÇÜM TARİHLERİ
1.Dönem
2.Dönem
ÖLÇÜM NOKTASI
Ölçüm Sonucu
(mg/Nm3)
Sınır Değer *
(mg/m3-gün)
Açık Ocak Yakını
8.10
300
2.30
300
Çiflice Obası
1.99
300
9.95
Çiflice Obası
Kırıkyayla
2.25
Tablo. 100 Ağır Metal Ölçümü Analiz Sonuçları ve KVS Sınır Değerleri
Açık Ocak Alanı
Buları Boğazı Obası
ÖLÇÜM
ARALIĞI
1.Dönem
300
300
Çiflice Obası
ÖLÇÜM
PARAMETRESİ
Ölçüm
Sonucu
(mg/Nm3)
1. Periyot
Ölçüm
Sonucu
(mg/Nm3)
2. Periyot
Ölçüm
Sonucu
(mg/Nm3)
1. Periyot
Ölçüm
Sonucu
(mg/Nm3)
2. Periyot
Ölçüm
Sonucu
(mg/Nm3)
1. Periyot
Ölçüm
Sonucu
(mg/Nm3)
2. Periyot
Sınır
Değer
(kg/saat)
Kadmiyum
0.0007
<0.0005(1)
<0.00050(1)
0.0010
0.0011
<0.0005(1)
0.05
Talyum
<0.0050(1)
<0.0050(1)
<0.0050(1)
<0.0050(1)
<0.0050(1)
<0.0050(1)
0.001
Kursun
0.0920
0.0155
0.0510
0.2240
0.1330
0.0415
0.001
(1) MDL,Metod Deteksiyon Limiti
180
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 100 Hava Kalitesi Ölçüm Noktalarını Gösteren Topografik Harita
181
NİHAİ ÇED RAPORU
Emisyon Hesaplamaları
53962 işletme ruhsat numaralı Açık Ocak İşletmeciliği Projesi kapsamında; Açık Ocak Alanı,
Ekonomik Olmayan Kayaç (EOK) Depolama Alanı, Geçici Cevher Stok Alanı, Nebati Toprak
Depolama Alanı, Ofis, İdari Binalar ile tesis içi ulaşım yolları gibi ünitelerin inşa edilmesi ve açık
ocak maden işletmesi yapılması planlanmaktadır.
Madende Partiküler Madde (PM) emisyonları proses dışı faaliyetler ve mobil kaynaklar
nedeniyle olacaktır. Proje kapsamında üretilecek kompleks cevher KOZA tarafından işletilen Mastra
Altın Madeni tesisine nakledilecek olup cevher işlenmeyeceği için kırma, eleme ve öğütme prosesi
kaynaklı emisyon oluşmayacaktır.
53962 İşletme Ruhsat Numaralı Altın-Bakır Madeni Açık Ocak Projesi’nin arazi hazırlık ve
işletme sırasında Açık Ocak Alanı, Ekonomik Olmayan Kayaç (EOK) Depolama Alanı, Geçici
Cevher Stok Alanı, Nebati Toprak Depolama Alanı, Ofis ve İdari Binalar ile tesis içi ulaşım
yollarında yapılacak malzemenin sökülmesi, yüklenmesi, boşaltılması, taşınması işlemleri esnasında
toz emisyonu oluşması söz konusudur. Oluşabilecek bu toz emisyonlarının hesaplanmasında
kullanılan emisyon faktörleri, 03.07.2009 tarihli 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (SKHKKY)” Ek-12,
Tablo 12.6’da verilen “Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılacak Emisyon
Faktörleri” kullanılarak hesaplanmış (Hesaplamalarda bütün çalışmaların kontrollü olarak yapılacağı
varsayılarak kontrollü emisyon faktörleri kullanılmıştır.) ve SKHKKY çerçevesinde
değerlendirilmiştir.
Tablo. 101 SKHKKY Tablo 12.6: Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılacak Emisyon Faktörleri
KAYNAKLAR
Emisyon Faktörleri
Kontrolsüz
Kontrollü
Patlatma (kg/ton)
0.080
-
Sökme (kg/ton)
0.025
0.0125
Yükleme (kg/ton)
0.010
0.005
0.7
0.35
0.010
0.005
5.8
2.9
Nakliye (gidiş-dönüş toplam mesafesi) (kg/ton)
Boşaltma (kg/ton)
Depolama (kg/ha.gün)
182
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 102 53962 İşletme Ruhsat Numaralı Altın-Bakır Madeni Açık Ocak İşletmesi Projesi Arazi Hazırlık ve İşletme
Aşamasında Ortaya Çıkan Malzemenin Kullanılacağı Yerler ve Bertaraf Yöntemi
MALZEME
ALINACAK
ÜNİTE
ÜNİTEYE
AİT
ÇIKAN
MALZEME MİKTARI (m3)
Açık Ocak
Alanı
Toplam Alan: 4 ha
Çıkarılan Malzeme= ~3.423.291
ton
Sıyrılan Nebati Toprak Miktarı:
5.900m3
Ekonomik
Olmayan
Kayaç (EOK)
Depolama
Alanı
Toplam Alan:18.5 ha
Depo Edilen Malzeme=
~2.384.053 ton
Sıyrılan Nebati Toprak
Miktarı:27.650 m3
Geçici Cevher
Stok Alanı
Toplam Alan: 0.8 ha
Depo Edilen Malzeme=35.000
ton
1.100 m3
Nebati Toprak
Depolama
Alanı
Toplam Alan:0.65 ha
Depo Edilen Malzeme = ~875 m3
Ofis ve İdari
Binalar
Toplam Alan:0.35 ha
Sıyrılan Nebati Toprak Miktarı :
~425 m3
Tesis içinde
yeni açılacak
yollar (455 m
Yol açılması
planlanıyor)
Toplam Alan:0.45 ha
Çıkarılan Malzeme= ~7.000 ton
575 m3
GENEL
TOPLAM
Toplam Alan: 54 ha
Çıkarılan Malzeme= ~3,5
milyon. ton
Depo Edilen Malzeme=
~2.5 milyon ton
Sıyrılan Nebati Toprak
Miktarı:~36500 m3
ÇIKAN EOK VE CEVHER
MALZEMESİNİN
KULLANILACAĞI
YERLER
Proje ünitelerinin yer alacağı
alanlarda ve maden içi
yolların
kullanılacağı
alanlarda
nebati
toprak
sıyırma
işlemi
gerçekleştirilecektir. Sıyrılan
nebati toprak daha sonra
peyzaj çalışmalarında ve
rekreasyon alanlarının bitkisel
peyzaj
düzenlemesinde
değerlendirilmek üzere, uygun
olarak depolanacaktır.
Patlatma
ile
gevşetilen
kompleks cevher ve ekonomik
olmayan kayaç, makinalarla
yerinden
sökülecek,
kamyonlar ile EOK Depolama
alanına ve geçici cevher stok
sahasına
götürülerek
boşaltılacaktır.
Üretim faaliyeti sırasında
cevherli malzemenin yanında
üretilen ekonomik değeri
olmayan işletilmeyecek olan
malzeme ise proje sahasında
kalıcı olarak depolanmak
üzere EOK depolama alanına
taşınacaktır. Söz konusu depo
alanında depolama yöntemi
olarak
basamaklandırma
yöntemi kullanılacaktır.
Tesis içinde toplam 455 m yol
açılması
planlanmaktadır.
Yapılacak yollar 10 m
genişliğinde
olması
planlanmakta olup, yolların
yapımı sırasında nebati toprak
sıyrılacak ve çıkan malzeme
nebati
toprak
depolama
alanına sevk edilecektir.
Cevher
stok
sahasında
tenörlerine göre ayrı ayrı
depolanacak
kompleks
cevher, Gümüşhane ilinde
Koza Altın İşletmeleri A.Ş.
uhdesinde yer alan Mastra
Altın
Madenine
nakledilecektir
EOK VE
YÖNTEMİ
CEVHERİN
DEPOLAMA
53962 İşletme Ruhsat Numaralı Altın-Bakır
Maden Ocağı Projesi kapsamında, genel
toplamda yaklaşık 3,5 milyon ton EOK 2,5
milyon. ton’u EOK Depolama alanlarında
depolanacak, geriye kalan yaklaşık 1 milyon
ton
kompleks cevher stok sahasında
tenörlerine göre ayrı ayrı depolanacaktır.
Ayrıca geçici cevher stok alanında 20 günden
fazla tutulmamak kaydı ile Gümüşhane İlinde
yer alan Koza İşletmelerine ait Mastra Altın
Madenine nakledilecektir.
Proje kapsamında işletimi planlanan açık
ocaklarda cevher yanında açığa çıkacak
ekonomik olmayan kaya (pasa), sahada
belirlenen
EOK
depolama
alanında
depolanacaktır.
EOK depolama alanı ÇED alanının batısında
yaklaşık 18,5 ha alanda konumlandırılmıştır.
EOK depolama alanın kapasitesi çıkacak
olan pasa miktarına göre dizayn edilmiştir.
Açık ocak faaliyetleri neticesinde açığa
çıkacak toplam pasa 2.384.053 ton (2,4
milyon ton) olarak belirlenmiştir.
Bu depolama öncesinde depo sahasının ilk
halinde mevcut olan nebati toprak sıyrılıp
nebati
toprak
depolama
alanında
depolanacaktır. Projenin tamamlanmasının
ardından alanın üzerine serilecek, böylece
alanın eski görüntüsüne yakın bir görüntü
oluşturması sağlanacaktır. Söz konusu
depolama alanlarının yüzey sularından veya
yağmur sularından etkilenmemesi için kafa
hendekleri,
kuşaklama
kanalları
vb.
yapılacaktır.
Depo alanları, dere yatağını bozmayacak,
derede yön değişikliği yapmayacak şekilde
yapılacaktır. Hafriyat, çevreye dağılmadan
düzenli depo edilecektir. Hafriyat çalışmaları
esnasında
şeve
kesinlikle
malzeme
atılmayacaktır. Fazla hafriyat malzeme şeve
ve dere yataklarına bırakılmayacaktır.
Derenin akış rejimi bozulmayacaktır.
183
NİHAİ ÇED RAPORU
Hesaplamalarda kullanılan emisyon faktörü, saha çalışmalarında birim alan üzerinde yapılan
kazı, dolgu, yükleme, boşaltma, taşıma ve depolama gibi tüm öğeleri içermekte olup arazi hazırlık ve
işletme çalışmaların 29 ay içerisinde tamamlanacağı göz önünde bulundurularak hesaplamalar
yapılmıştır.
Maden çalışmaları yaklaşık 54 ha’lık alanda yapılacak olup, proje kapsamında inşa edilecek
ünitelerin kapladığı alanlar Tablo.103’de verilmiştir
Tablo. 103 Alan Miktarları
Açık Ocak
Cevher Stok Alanı
Bitkisel Toprak Alanı
Pasa Depo Alanı
Ofisler
ÇED sınırı
m2
40.000
8.000
6.500
185.000
3.500
540. 000
Hektar
4
0.8
0.65
18.5
0.35
54
Proje kapsamında yapılacak arazi hazırlık ve işletme çalışmalarının, günde 16 saat, ayda 30 gün
çalışılarak yaklaşık 29 ayda tamamlanması planlanmaktadır. Modelleme çalışmalarında en olumsuz
şartlar göz önüne alınmış ve bütün çalışmaların aynı anda yapıldığı düşünülmüştür. Her bir ünite için
yapılacak çalışmalarının Bölüm 1’de verilen programa göre yapılması planlanmaktadır.
Hafriyat çalışmalarında oluşacak malzemenin proje kapsamında en kötü hal senaryosu dikkate
alınarak tüm kazı fazlası malzeme alanlarından;



Nebati Toprak Depolama Alanında 36.450 m3,
Ekonomik Olmayan Kayaç (EOK) Depolama Alanına; 2.385.000 ton,
Geçici Cevher Stok Alanına; maksimum 35.000 ton malzeme depolanması planlanmaktadır.
Hesaplamalarda malzemeleri proje alanı sınırları içerisinde taşıyan araçların kapasitesinin 35
ton olacağı, kompleks cevheri Mastra tesisine taşıyan araçların 25 ton olacağı varsayılmış olup,
nebati toprağın yoğunluğu 1.8 ton/m3 alınmış olup, hesaplamalar aşağıda verilmiştir:
Malzemenin Sökülmesi
Tablo. 104 Malzemenin Sökülmesi Sırasında Meydana Gelecek Emisyon Miktarları
Emisyon Faktörü
ÜNİTE
Kazı Miktarı (Ton)
(kg/ton)
0.0125
Açık Ocak Alanı
3.423.291
Çalışma
Süresi
27 ay
Emisyon
(kg/saat)
3.301
Açık Ocak Alanı Nebati Toprak Sıyrılması
14.400
0.0125
2ay
0.141
EOK Depolama Alanı Nebati Toprak Sıyrılması
66.600
0.0125
2 ay
0.867
0.0125
2 ay
0.029
Ofis ve İdari Binalarının Nebati Toprağın sıyrılması
2.880
1.260
0.0125
2 ay
0.012
Tesis içi Yolların Açılması
1.250
0.0125
2 ay
0.016
Tesis içi Yollarda Nebati Toprağın Sıyrılması
8.200
0.0125
2 ay
0.078
Cevher Stok Alanı Nebati Toprağın Sıyrılması
Malzemenin sökülmesinden kaynaklı toplam toz emsiyonu kontrollü durumda 4,444
kg/saat’tir.
184
NİHAİ ÇED RAPORU
Malzemenin Araçlara Yüklenmesi
Tablo. 105 Malzemenin Araçlara Yüklenmesi Sırasında Meydana Gelecek Emisyon Miktarları
Emisyon Faktörü
ÜNİTE
Kazı Miktarı (Ton)
(kg/ton)
Açık Ocak Alanı
Çalışma
Süresi
Emisyon
(kg/saat)
3.423.291
0.005
27 ay
1.321
Açık Ocak Alanı Nebati Toprak Sıyrılması
14.400
0.005
2 ay
0.057
EOK Depolama Alanı Nebati Toprak Sıyrılması
66.600
0.005
2 ay
0.261
Ofis ve İdari Binalarının Nebati Toprağın sıyrılması
2.880
1.260
0.005
0.005
2 ay
2 ay
0.011
0.006
Tesis içi Yolların Açılması
1.250
0.005
2 ay
0.007
Tesis içi Yollarda Nebati Toprağın Sıyrılması
8.200
0.005
2 ay
0.032
Cevher Stok Alanı Nebati Toprağın Sıyrılması
Malzemenin araçlara yüklenmesinden kaynaklı toplam toz emsiyonu kontrollü durumda 1,695
kg/saat’tir.
Malzemenin Taşınması
53962 İşletme Ruhsat Numaralı Altın-Bakır Madeni Projesi kapsamında; ilk aşamada ocak
alanını EOK Depolama Alanı, Nebati Toprak Depolama Alanı ve geçici cevher Depolama alanına
olan ulaşım yolları yapılacaktır. Malzemenin en olumsuz şartlar altında taşındığı varsayılarak yapılan
toz emisyonu hesaplamaları Tablo.106’da verilmiştir.
Tablo. 106 Malzemenin Taşınması Sırasında Meydana Gelecek Emisyon Miktarları
Taşınacak Malzeme
Sefer
Taşıma
Emisyon
ÜNİTE
Miktarı
Sayısı
Mesafesi
Faktörü
(Ton)
Saat
(km)
(kg/ton)
Çalışma
Süresi
Emisyon
(kg/saat)
EOK Depolama Alanına
Taşınacak Malzeme
2.385.000
5 Sefer
0.2
0.35
27 ay
0.35
Geçici Cevher Stok Alanına
Taşınacak Malzeme
1.039.000
2 Sefer
0.1
0.35
27 ay
0.07
Nebati Toprak Depolama
Alanına Taşınacak Malzeme
85.140
1 Sefer
0.4
0.35
2 Ay
0.28
0.35
3 ay
0.28
0.4
Rehebilitasyon Döneminde
Nebati Toprağı Araziye Tekrar
Taşınması
85.140
1 Sefer
Malzemenin taşınmasından kaynaklı toplam toz emisyonu kontrollü durumda 0,98 kg/saat’tir.
Malzemenin Boşaltılması
Projenin arazi hazırlık ve İşletme aşamalarında, EOK Depolama Alanına toplam 2.385.000 ton,
Geçici Cevher Stok Alanına toplam 35.000 ton, Nebati Toprak Depolama Alanına toplam 65.610 ton
malzemenin boşaltılması planlanmaktadır.
185
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 107 Malzemenin Boşaltılması Sırasında Meydana Gelecek Emisyon Miktarları
Boşaltılan Malzeme miktarı
Emisyon Faktörü
ÜNİTE
(Ton)
(kg/ton)
Emisyon EOK Depolama Alanı
Çalışma Süresi
Emisyon
(kg/saat)
2.385.000
0.005
27 Ay
0.920
Emisyon Nebati Toprak Depolama Alanı
35.000
65.610
0.005
0.005
27 Ay
2 ay
0.014
0.443
Emisyon Nebati Toprağın Serilmesi
65.610
0.005
3 ay
0.232
Emisyon Cevher Stok Alanı
Malzemenin boşaltılmasından kaynaklı toplam toz emsiyonu kontrollü durumda 1.609
kg/saat’tir.
Malzemenin Depolanması
EOK Depolama Alan, Geçici Cevher Stok Alanı, Nebati Toprak Depolama Alanında
malzemenin depolanmasından kaynaklı oluşacak toz emisyonu Tablo.108’de verilmiştir.
Tablo. 108 Malzemenin Depolanması Sırasında Meydana Gelecek Emisyon Miktarları
Depolanacak Alan
ÜNİTE
(hektar)
Emisyon Faktörü
(kg/ha. gün)
Emisyon
(kg/saat)
EmisyonEOK Depolama Alanı
18.5 ha
2.8
2.158
EmisyonCevher Stok Alanı
0.8 ha
2.8
0.093
EmisyonNebati Toprak Depolama Alanı
0.65 ha
2.8
0.075
Malzemenin depolanmasından kaynaklı oluşacak toplam toz emisyonu kontrollü durumda
2,326 kg/saat’tir.
Toplam Emisyon=4,444 kg/saat + 1,695 kg/saat + 0,98 kg/saat + 1,609 kg/saat + 2,326 kg/saat
= 11,054 kg/saat
03.07.2009 tarihli 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Sanayi
Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” (SKHKKY) Ek-2’de, “hava kirlenmelerini temsil
eden değerler, ölçümlerle elde edilen hava kalitesi değerleri, hesapla elde edilen hava kirlenmesine
katkı değerleri ve bu değerlerle teşkil edilen toplam kirlenme değerlerinin tespit edilmesine, eğer
baca dışındaki yerlerden yayılan toz emisyonları 1 kg/saat’ten küçükse gerek olmadığı”
belirtilmektedir.
Projenin arazi hazırlık ve işletme kapsamında çıkarılacak malzemenin sökülmesi, yüklenmesi,
boşaltılması, taşınması işlemlerinin aynı zaman içerisinde yapılması durumu (en kötü senaryo) göz
önüne alındığında oluşacak toz emisyonu yukarda hesaplanmış olup, toplam toz emisyonu kontrollü
durum için 11,054 kg/saat olarak bulunmuştur. Dolayısıyla “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin
Kontrolü Yönetmeliği” Ek-2’de de belirtildiği üzere; yeni kurulacak tesisler için, Tablo 2.1.’de
belirtilen kirletici kütlesel debilerinin aşılması halinde, tesis inceleme alanında uluslararası kabul
görmüş bir dağılım modeli kullanımıyla “Hava Kirlenmesine Katkı Değerinin Hesaplanması”
gerekmektedir.
Buna göre, faaliyet alanında prosese bağlı olarak oluşacak toz emisyonlarının hava kalitesi
üzerine etkilerini ve atmosferik dağılım profilini belirlemek üzere ABD EPA tarafından geliştirilen
AERMOD (AMS/EPA Regulatory Model) Modeli kullanılarak “Hava Kirlenmesine Katkı Değerleri”
hesaplanmıştır.
186
NİHAİ ÇED RAPORU
Hava Kirlenmesine Katkı Değerlerinin Hesaplanması
Hava dağılım modellemesi olarak EPA tarafından geliştirilen ve ABD’de yapılan ÇED
çalışmalarında kullanılması aynı kuruluş tarafından onaylanmış olan AERMOD (AMS/EPA
Regulatory Model) modeli kullanılmıştır. AERMOD modeli uluslararası kabul görmekte, dünya
çapında birçok araştırmacı, denetim ve yetki organı tarafından kirletici konsantrasyonlarını tahmin
etmek amacıyla kullanılmaktadır. Modelin temelini sabit Gaussian dağılımı oluşturur. Bu model ile
bir çok emisyon kaynağı (nokta, alan, çizgi ve hacim) aynı anda veya ayrı ayrı modellenebilmektedir.
53962 İşletme Ruhsat Numaralı Altın- Bakır Madeni Projesi için yapılmış olan olan modelleme
çalışması ile bölgedeki saatlik, 24 saatlik (günlük) ve yıllık ortalama kirletici YSK belirlenmiş ve bu
değerler SKHKKY’nde yer alan uzun ve kısa vadeli sınır değerler ile karşılaşlaştırılmuştır. Bu
karşılaştırmalar sonucunda, atmosfere verilecek toz emisyonlarının bölgedeki hava kalitesi üzerine
etkileri belirlencektir.
Model sonuçları, 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe
giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (SKHKKY) Ek-2 Tablo 2.2’de PM10
için verilen tabloda, UVS ve KVS için verilen limit değerler ile karşılaştırılmıştır. SKHKKY’nde
uzun vadeli sınır değer (UVS), aşılmaması gereken ve tüm ölçüm sonuçlarının aritmetik ortalaması
olan değerlerdir. Kısa vadeli sınır değer (KVS) ise maksimum günlük ortalama değerler veya
istatistik olarak bütün ölçüm sonuçları sayısal değerlerinin büyüklüğüne göre dizildiğinde, ölçüm
sonuçlarının yüzde doksan beşini aşmaması gereken değerlerdir. Çöken tozlar için farklı olarak
aşılmaması gereken maksimum aylık ortalama değerler olarak tanımlanmıştır.
AERMOD modelini çalıştırmak üzere üç çeşit veri seti kullanılmıştır. Bunlar;
 Emisyon verileri
 Alıcı ortam ağı (topoğrafik bilgiler) ve
 Meteorolojik verilerdir.
Modellemede Kullanılan Emisyon Verileri
Model, en kötü durum senaryosu dikkate alınarak; SKHKKY Ek-2.4’te de belirtildiği üzere,
kirleticilerin ıslak veya kuru çökelmeler nedeniyle konsantrasyonlarında herhangi bir azalmanın
olmadığı ve kirleticilerin radyoaktif bozulmaya uğramadan ve alt ürünlere dönüşmeden yayıldığı
kabul edilerek çalıştırılmıştır.
Model çalıştırılması esnasında emisyon kaynağı olarak; projenin arazi hazırlık ve açık ocağın
işletilmesi sırasında çıkarılacak nebati toprağın, cevherin ve pasanın yüklenmesi, boşaltılması,
taşınması ve depolanması aşamasında oluşacak emisyon verileri kullanılmıştır.
Modellemede Kullanılan Topografik Veriler
SKHKKY Ek-2b.1’de hava dağılım modelleme çalışmalarının tesis inceleme alanı “faaliyet
alanı merkez olacak şekilde bir kenar uzunluğu 2 km olan alan” içerisinde yapılması gerektiği
belirtilmektedir. Modelleme çalışmalarında, proje alanı sınırlarından 4’er km uzaklıkta sınırları olan
4x4 km’lik alan, tesis inceleme alanı olarak seçilmiştir.
187
NİHAİ ÇED RAPORU
Modelleme yapılması planlanan alanın DEM verileri okutularak (digital elevation model)
alanın yükseklik modeli oluşturulacaktır. Daha sonra alan içerisinde bir grid sistemi oluşturularak ve
bu sistemde karelerin kenar uzunlukları, 5 m olacak şekilde işaretlenecektir. Grid sistemindeki
karelerin köşe noktaları alıcı ortamlar olarak tanımlanmış ve bu noktalardaki topografik yükseltiler
daha önce hazırlanan dem verileri ile sayısallaştırılıp modelde yükseklik verisi olarak kullanılmıştır.
Bu alan içerisindeki muhtemel kirlilik düzeyleri incelenmiş ve sonuçlar YSK konsantrasyonları
(µg/m3) cinsinden hesaplanmıştır. Modelleme çalışması kapsamında kullanılacak olan inceleme alanı
içerisindeki grid sistemi ve bu noktalardaki yükseklikler Arc GIS 10.1.x. programı yardımıyla
çıkartılmış olup, grid sistemi ve yükseklik verisinden görünüm Şekil.104’de verilmiştir. Ayrıca
BREEZE AERMOD Version 7.7 programı işe oluşturulan proje dizaynları ve gridler Şekil.105’de
verilmiştir.
Modellemede Kullanılan Meteorolojik Veriler
Modelleme çalışmaları için gerekli olan meteorolojik bilgilerin temini için söz konusu bölgeye
en yakın Gümüşhane Meteoroloji İstasyonu verileri kullanılmıştır. Bölgedeki genel meteorolojik
koşullar hakkında bilgi edinmek üzere uzun yıllar ortalamaları incelenmiş, bölgenin karakteristik
koşullarını temsil etmesi (özellikle hakim rüzgar yönü) amacı ile 2004 yılı verileri kullanılmıştır.
Modelleme çalışmalarında kullanılmak üzere; atmosferik sondaj verileri, sıcaklık, rüzgar yönü,
rüzgar hızı, bulutluluk ve bulut taban yüksekliği verileri temin edilmiştir.
Gümüşhane Meteoroloji İstasyonu’ndan saatlik yer seviyesi atmosfer bilgileri (sıcaklık, rüzgâr
yönü ve rüzgar hızı) elde edilebilmektedir. Ancak, atmosferik sondaj verilerinin hesaplandığı yüksek
atmosfer rasatları Türkiye’de yedi ilde (Ankara, İstanbul, İzmir, Isparta, Samsun, Adana ve
Diyarbakır) yapılmakta olup, Samsun Meteoroloji İstasyonu’na ait atmosferik sondaj verisi bilgileri
modellemede kullanılmak üzere temin edilmiştir.
Gümüşhane Meteoroloji İstasyonu’ndan 7.14 ve 21 lokal bulut yüksekliği ve 7.14 ve 21 lokal
bulutluluk değerleri alınacak olup, interpolasyon yapılarak saatlik veriler oluşturulmuştur.
Gümüşhane meteoroloji istasyonuna ait uzun yıllar ve 2004 yıllı esme sayılar toplamı diyagramları
Şelik.101, Şekil.102 ve Şekil.103’de verilmiştir.
Uzun Yıllar
N
NNW40000
NW
NNE
30000
NE
20000
WNW
ENE
10000
W
E
0
WSW
ESE
SW
SE
SSW
SSE
S
Şekil. 101 Gümüşhane Meteoroloji İstasyonu’na Ait Uzun Yıllar Esme Sayıları Toplamına Ait Rüzgar Diyagramları
188
NİHAİ ÇED RAPORU
2004
N
NNW 2000
NNE
1500
NW
NE
1000
WNW
ENE
500
W
E
0
WSW
ESE
SW
SE
SSW
SSE
S
Şekil. 102 Gümüşhane Meteoroloji İstasyonu 2004 Esme Sayıları Toplamına Ait Rüzgar Diyagramları
Şekil. 103 Gümüşhane Meteoroloji İstasyonu 2004 Yılına Ait Saatlik Rüzgar Diyagramları ve Rüzgar Hızları
189
NİHAİ ÇED RAPORU
Proje Alanı
Şekil. 104 Proje Dizaynları ve Oluşturulan Gridler-1
Proje Alanı
Şekil. 105 Proje Dizaynları ve Oluşturulan Gridler-2
190
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil.102’de Gümüşhane Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre hakim rüzgârın yönü
W (kuzey)’dir. Proje kapsamında kullanılan 2004 yılına ait saatlik verilere ait rüzgar diyagramında
görüldüğü üzere 2004 yılına ait hakim rüzgar yönü W (kuzey) ve 2004 yılı içerisinde rüzgâr %64,8
oranla 1,54 m/s hızla esmektedir.
Modelleme Sonuçları
Yapılması planlanan proje kapsamında hava kirlenmesine katkı değerlerinin hesaplanması
amacıyla AERMOD (AMS/EPA Regulatory Model) Modeli kullanılarak tesisin bölgede yaratacağı
muhtemel kirlilik yükü tahmin edilmiştir. Tesis inceleme alanı içerisinde; 24 saatlik (günlük) ve
yıllık ortalama kirletici YSK değerleri µg/m3 cinsinden belirlenmiş ve AERMOD model çıktıları
eklerde sunulmuştur (Ek-15).
Modelleme çalışmalarında kullanılan AERMOD model girdileri, model sonucu elde edilen
maksimum saatlik ortalama, günlük ortalama, aylık ortalama ve yıllık ortalama PM YSK değerlerini
gösterir çıktılar ve YSK değerlerinin üzerine işlenerek eş konsantrasyon eğrileri oluşturulan
topografik haritalar Şekil.106 ve Şekil.107’da verilmiştir.
Tablo. 109 Modelleme Çalışmaları ile Elde Edilen Sonuçlar
24 Saatlik
Yıllık
En Yüksek
223,7652 (471750, 4486750)
86,37632 (471750, 4486750)
En Düşük
0,42034 (473750, 4487250)
0,02188 (470000, 4485000)
Ortalama
8,110828
1,165999
Orta Nokta
4,64085
0,27953
En Çok Görülen Değer
0,71111
0,02188
Tablo. 110 Modelleme Çalışmaları ile Elde Edilen En Yüksek PM YSK Değerleri ve SKHKKY Sınır Değerleri
MAKSİMUM
SKHKKY UZUN VADELİ VE
ORTALAMA
STANDARTLARI AŞAN
PARAMETRE
YSK DEĞERİ
KISA
VADELİ
SINIR
PERİYODU
NOKTA SAYISI
(µg/m3)
DEĞERLER (2014 YILI)
24 saatlik
223.76
100
1
PM
Yıllık
1.16
60
Kaynak: Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği
Söz konusu yönetmeliğe göre, UVS değeri aşılmaması gereken, bütün ölçüm sonuçlarının
aritmetik ortalaması olan değerdir. Modelleme sonuçlarına göre, 289 noktadaki değerlerin aritmetik
ortalaması alındığında, UVS değerinin (60 µg/m3) çok altında kaldığı (1,16 µg/m3) görülmektedir.
24 saatlik YSK değeri ise SKHKKY kısa vadeli sınır değeri (KVS=100 µg/m3) 289 adet alıcı
ortam ağı içerisinde 1 noktada (223,76 µg/m3)( 471750, 4486750) aşılmıştır. Söz konusu
koordinatlar, konsantrasyon değerleri Ek-15’de sunulan model çıktılarında verilmiştir.
Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Tablo 2.2’de PM için verilen sınır
değeri, KVS değeri ölçüm sonuçlarının % 95’ini aşmaması gereken değerdir. Modelleme sonuçlarına
göre, 289 noktanın 288’unda (% 99,65) KVS sınır değeri aşılmamaktadır. Dolayısıyla söz konusu
yönetmelik sınır değerini sağlamaktadır.
Sonuç olarak; AERMOD Modeli kullanılarak elde edilen Hava Kalitesine Etki Değerleri ’ne
bakıldığında, projenin arazi hazırlık ve işletme aşamasından kaynaklı muhtemel emisyonların,
191
NİHAİ ÇED RAPORU
SKHKKY sınır değerlerini sağladığı ve dolayısıyla faaliyetin insan ve çevre sağlığı açısından
herhangi bir tehlike oluşturmayacağı öngörülmektedir.
Toz Emisyonu için Alınacak Kontrol Önlemleri
53962 İşletme Ruhsat Nolu Altın-Bakır Madeni Açık Ocak İşletmeciliği Projesi’nin arazi
hazırlık ve işletme döneminde; Açık Ocak Alanı, Ekonomik Olmayan Kayaç (EOK) Depolama
Alanı, Geçici Cevher Stok Alanı, Nebati Toprak Depolama Alanı, Ofis ve İdari Binalar, tesis içi
ulaşım yolları ve malzeme nakli vb. işlemlerde yapılacak çalışmalar esnasında toz emisyonu oluşması
söz konusudur.
Arazide oluşabilecek tozlanmayı minimuma indirgemek SKHKKY’nin “İzne Tabi Tesisler İçin
Emisyon Sınırları” ekinde (Ek-1) belirtilen, açıkta depolanan tozlu yığma malzemelerle ilgili hava
kalitesi standartlarını karşılama hususlarına uyulacaktır.
Arazide oluşabilecek tozlanmayı minimuma indirgemek için emisyon kaynağında savurma
yapmadan doldurma ve boşaltma işlemlerinin yapılması, patlatma yapılmadan önce patlatılacak
alanın sulanması, yolların ıslah edilmesi, ve malzemenin üst kısmının % 10 nemde tutulması gibi
önlemler alınacaktır. Proje kapsamında alınacak önlemler Tablo.111’de verilmiştir.
Araçlardan kaynaklanacak emisyonların da minimuma indirgenmesi için, 04.04.2009 tarih ve
27190 sayılı Resmi Gazete ‘de yayımlanarak yürürlüğe giren “Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü
Yönetmeliği’nin 7. Maddesi uyarınca; kullanılacak tüm araç ve ekipmanların rutin kontrolleri
yaptırılarak bakım gereken araçlar bakıma alınacak ve bakımları bitene dek çalışmalarda başka
araçlar kullanılacaktır. Ayrıca Trafik Kanunu’na uygun şekilde çalışmaları konusunda uyarılarak
özellikle yükleme standartlarına uygun yükleme yapmalarına dikkat edilecektir.
Tablo. 111 Toz Emisyonu İçin Uygulanacak Emisyon Kontrol Yöntemleri
Aktivite
Metot
Açıklama
Malzeme
taşınması
Ağırlıkları boşaltılma
yüksekliklerinin
azaltılması
Boşaltılan malzeme mümkün olduğu kadar düşük yüksekliklerden
boşaltılacaktır.
Sulama
Taşınan malzeme sulama yapılarak nemli tutulacaktır.
Yeniden bitkilendirme
Rüzgar
Erozyonu
Yollarda Ulaşım
ve Taşıma
Açık Depolama
Malçlama
& Örtme
Hız kontrolü
Madencilik sahasında hız 40 km/saat ile sınırlandırılacaktır.
Yolların Islah edilmesi
Madencilik faaliyetleri sırasında yollarda bozulma olması durumunda
düzenlemeler yapılacaktır.
Sulama
Toprak yollarda sulama yapılarak yolların nem oranı artırılacaktır.
Yük indirme ve bindirme
işlerinde değişiklik
Eğer mümkünse yük indirme ve bindirme işlemlerinde rüzgar türbülansını
azaltmak için malzeme rüzgarın estiği yöndeki tarafta yapılacaktır.
Sulama
Depolanmış malzeme sulama vasıtasıyla nemli tutulacaktır.
Eğim azatlımı
Patlatma
Kullanılmayan bozulmuş alanlar mümkün olan en kısa zamanda yeniden
bitkilendirilecektir.
Eğer yeniden bitkilendirme mümkün değilse, büyük malzemelerle (>10 mm)
malçlama ve örtme vasıtasıyla alternatif bir yöntem olarak rüzgar erozyonu
engellenecektir.
Sulama ve Optimizasyon
Yığınların hakim rüzgar yönüne karşı eğimleri rüzgar türbülansını düşürmek
için azaltılacaktır.
Patlatma deliklerinin boşluğu ve derinliği ve ANFO miktarı depolama
kayasının karakteristiğine göre optimize edilecektir. Ayrıca patlatma yapılacak
alanın patlatma yapılacak alan patlatma yapılmadan önce sulanarak toz
emisyonu bastırılacaktır.
192
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 106 1/25.000 Ölçekli Topografik Harita Üzerinde Günlük PM10 Model Dağılım Profilini Gösterir Harita
193
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 107 1/25.000 Ölçekli Topografik Harita Üzerinde Yıllık PM10 Model Dağılım Profilini Gösterir Harita
194
NİHAİ ÇED RAPORU
Projenin arazi hazırlık ve işletme çalışmaları esnasında kullanılacak araçlardan kaynaklı yakıt
(motorin, benzin, yağ vb) kullanımı söz konusu olacaktır. Söz konusu araçlar için gerekli yakıt,
faaliyet sahasına en yakın akaryakıt istasyonundan karşılanacaktır.
Arazinin hazırlanmasından projenin sonlandırılıp arazinin tekrar rehabilite edilmesine kadar
yapılacak çalışmalarda kullanılacak olan araçlardan kaynaklı oluşması muhtemel emisyon
miktarlarının hesaplanmasında, Tablo.112 ’de verilen emisyon faktörleri kullanılmıştır.
Tablo. 112 Dizel Taşıt Araçlarından Kaynaklanan Emisyon Faktörleri (kg/ton)
KİRLETİCİ
DİESEL
Karbonmonoksitler
9.7
Hidrokarbonlar
29
Azot Oksitler
36
Kükürt Oksitler
6.5
Toz
18
Kaynak: Hava Kirliliğinin ve Kontrolünün Esasları.1991
Projenin işletme aşamasına geçene kadar yapılacak olan arazi hazırlık ve İşletme çalışmaları
esnasında kullanılacak araçlar aşağıda verilmiştir;
Tablo. 113 İnşaat Çalışmalarında Kullanılacak Makine ve Ekipmanlar
Adı
Ekskavatör
Greyder
Loder
Dozer
Silindir
Kamyonet
Kamyon
Bakım Aracı
Sulama Kamyonu
Toplam
Adet
2
1
2
1
1
2
10
1
1
21
Kullanılacak iş makinelerinin harcayacağı maksimum yakıt miktarı yaklaşık 30 lt/saat olup, her
aracın oluşturacağı kütlesel debi hesaplamaları aşağıda verilmiştir.
Mazotun yoğunluğu = 0.8654 kg/lt alınmıştır.
Kullanılacak araçların saatlik yakıt sarfiyatı 30 lt/araç olarak göz önüne alındığında; 1 aracın
oluşturacağı emisyon değerleri aşağıda hesaplanmıştır.
30 lt/saat x 0.8654 kg/lt = 25.95 kg/saat = 0.026 ton/saat olarak bulunur. Buradan da
oluşturacağı gaz emisyon değerleri aşağıda verilmiştir.
Tablo. 114 Gaz Emisyon Değerleri
Karbonmonoksitler
: 9.7 kg/ton x 0.026 ton/saat
Hidrokarbonlar
: 29 kg/ton x 0.026 ton/saat
Azot Oksitler
Kükürt Oksitler
: 6.5 kg/ton x 0.026 ton/saat
Toz
= 0.252 kg/saat
= 0.754 kg/saat
= 0.936 kg/saat
= 0.169 kg/saat
= 0.468 kg/saat
Çalışacak araçlardan kaynaklanacak emisyonların minimuma indirgenmesi için, 04.04.2009
tarih ve 27190 sayılı Resmi Gazete ‘de yayımlanarak yürürlüğe giren “Egzoz Gazı Emisyonu
Kontrolü Yönetmeliği’nin 7. Maddesi uyarınca; kullanılacak tüm araç ve ekipmanların rutin
kontrolleri yaptırılarak bakım gereken araçlar bakıma alınacak ve bakımları bitene dek çalışmalarda
başka araçlar kullanılacaktır. Ayrıca Trafik Kanunu’na uygun şekilde çalışmaları konusunda
uyarılarak özellikle yükleme standartlarına uygun yükleme yapmalarına dikkat edilecektir.
195
NİHAİ ÇED RAPORU
V.1.12.Üretim sırasında meydana gelecek vibrasyon, gürültü kaynakları ve seviyeleri
için hesaplamaların yapılması
Proje kapsamında gerçekleştirilecek madencilik çalışmaları neticesinde iş makinalarından ve
patlatmadan kaynaklanacak gürültü oluşumu söz konusu olacaktır. Proje alanı ve yakın çevresinin
arka plan gürültü seviyesinin tespiti amacıyla proje alanında ve proje alanına en yakım yerleşim
yerlerinde gürültü ölçüm çalışmaları yapılmıştır.Yapılan çalışmaların ölçüm sonuçları Ek-14’de
verilmiştir.
Çalışma alanında yapılan mevcut durum gürültü ölçüm sonuçları ve gürültü ölçümü yapılan
yerleşim birimlerinin çalışma alanına mesafeleri Tablo.115’de sunulmuştur. Gürültü ölçüm
noktalarının konumlarını gösterir harita Şekil.108’de verilmiştir.
Tablo. 115 Ölçüm Noktalarının Çalışma Alanına Olan Mesafesi
Koordinat
KOD
Ölçüm Noktası
NO
X
Y
Çalışma Alanına
Mesafesi, m
Leq
Lmax
Lmin
Tarih
GG-1
472002
4486067
Çiflice Obası
635
42.9
80.8
20
24.10.2012
GG-2
471386
4486573
Açık Ocak Alanı
38
41.4
85.7
22.3
24.10.2012
GG-3
472605
4488906
1605
40.4
82.5
24.6
24.10.2012
Yapılması planlanan madencilik faaliyetinin emniyetli bir şekilde sürdürülmesi için çeşitli
kurallara riayet edilmesi gerekmektedir. Bu kurallardan en önemlileri kamyonların birbirine yaklaşım
mesafeleri, kamyonların yükleme sırasında ekskavatöre yaklaşım mesafeleri, patlatma sırasında tüm
faaliyetlerin durdurulması şeklinde sıralanabilir.
Bu kurallar işçi sağlığı ve iş güvenliği için gerekli olduğu gibi, üretimin de sürekliliğini
sağlamaktadır. Sahada kullanılacak olan iş makinelerinin tamamının aynı anda, aynı bölgede
bulunması mümkün olmamaktadır. Sahada çalışan kamyonlar mesai sonunda pasa sahası civarında
park edilecektir. Sabah mesai başlangıcında 20 kamyonun aynı anda çalışması olasıdır.
Normal şartlarda yükleyiciler ve deliciler açık ocak içerisinde bulunacaktır. Silindir ve greyder
daha çok yolların düzeltilmesi sırasında çalışacaktır.
Tablo. 116 İnşaat ve İşletme Çalışmaları Sırasında Kullanılacak Araç Listesi
Adet
3
Türleri
Ekskavatör
2
Yükleyici
1
Dozer
1
Silindir
1
Greyder
1
1
3
Bakım kamyonu
Sulama kamyonu
4*4 pick-up
20
Kamyon(35 tonluk)
2
Delici
İnşaat ve üretim çalışmaları sırasında kullanılacak olan makine ve ekipman sayısı Tablo.116’da
verilmiştir. Bu ekipmanlara ait ses gücü seviyeleri 5/6/2002 tarihli ve 24776 sayılı Resmî Gazete ‘de
yayımlanan Makina Emniyeti Yönetmeliğinde (98/37/AT) verilen esasları sağlayacaktır.
196
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 108 Gürültü Ölçüm Noktalarının Çalışma Alanına Göre Konumu
197
NİHAİ ÇED RAPORU
Madencilik aşamasında ekipmanlardan kaynaklı eşdeğer gürültü seviyelerinin hesaplanabilmesi
için TS ISO 9613-2 de verilen formül kullanılmıştır. an alınmıştır.
Bu formül aşağıda verilmiştir.
Lft (DW)= Lw + Dc – A
Formüldeki ifadeler;
Lft
1 pikowat’lık (1 ρW ) referans bir ses gücüne göre, noktasal bir ses kaynağı tarafından
üretilen oktav bantlı ses güç seviyesi, dB
Noktasal ses kaynağına ait eşdeğer sürekli ses basınç seviyesinin, ses güç seviyesi, Lw
Dc
üreten her yönlü bir noktasal ses kaynağının seviyesinden belirli bir yönde, ne derece saptığını
belirleyen dB cinsinden yönlendirme düzeltmesi. DC = 0 dB olan, serbest uzayda yayılan her yönlü
noktasal ses kaynağı, DC için noktasal ses kaynağı indisi, D I ile 4π steradyandan (steradian) daha az
katı açılara yayılan sesin yerine geçen DΩ indisinin toplamına eşittir,
A
dB dır.
Noktasal ses kaynağından alıcıya doğru yayılma boyunca oluşan oktav bant azalması,
A nın hesaplanabilmesi için aşağıdaki eşitlik kullanılmıştır.
A = Adiv + Aatm + Agr + Abar + Amisc
A
Noktasal ses kaynağından alıcıya doğru yayılma boyunca oluşan oktav bant
azalmasıdır (dB).
Adiv
Geometrik sapmaya bağlı azalma,
Aatm Atmosferik absorpsiyona bağlı azalma,
Agr
Zemin etkisine bağlı azalma,
Abar Bir engele bağlı azalma,
Amisc Muhtelif diğer etkilere bağlı azalma
Bu standardın kullanılabilmesi için kullanılacak araçlara ait frekans analizine ihtiyaç
duyulmaktadır. Bu amaçla kullanılacak olan bant analizleri Tablo.117’de verilmiştir. Araçlara ait
oktav bant analizleri URS Mc Arthur River Mine Open Cut Project-Noise İmpact Assesment
raporundan alınmıştır.
Tablo. 117 Kullanılacak Araç ve Ekipmanların Bant Analizleri
Oktav bant analizi
Araç türü
31,5
63
125
250
500
Kamyon
118
113
109
115
112
Yükleyici
123
130
133
127
123
Ekskavatör
108
112
117
115
106
Delici
109
109
118
113
113
Greyder
109
109
107
108
106
Dozer
110
110
122
113
114
1000
111
119
107
113
107
110
2000
107
118
103
112
102
108
4000
106
110
98
110
97
104
Toplam, dBA
116
126
112
118
110
116
Madencilik faaliyetlerine başlamadan önce yapılacak arazi düzenleme ve inşaat çalışmaları
sırasında tüm iş makinelerinin bir arada bulunması pratik olarak mümkün değildir. Bununla birlikte
198
NİHAİ ÇED RAPORU
tüm araçların aynı anda çalışacağı varsayımı yapılmıştır. Bu oldukça tutucu bir yaklaşımdır. Bu
kaynakların aynı anda ve aynı sahada çalışması durumunda meydana gelecek toplam eşdeğer gürültü
seviyesi Tablo.118’de verilmiştir. İş makinelerinden meydana gelecek olan eşdeğer gürültü
seviyesinin mesafelere göre değişimi ise Şekil.109’da yer almaktadır.
Eşdeğer Gürültü Seviyesi, dB(A)
Tablo. 118 İş Araçları Kaynaklı Eşdeğer Gürültü Seviyeleri
Mesafeler, m
31,5
63
125
250
500
10
101
101
101
94
91
25
93
93
93
86
83
50
87
87
87
80
77
75
83
83
83
77
73
100
81
81
81
74
71
200
75
75
75
68
64
300
71
71
71
65
61
400
69
69
62
58
69
500
67
67
67
60
56
1000
88
80
74
71
68
62
58
55
52
2000
86
78
71
68
65
58
53
49
46
4000
84
75
68
64
60
50
43
37
31
8000
85
75
66
59
53
33
16
0
-16
dB(A)
95
87
80
76
74
67
63
61
58
dB
106
98
92
89
86
80
77
74
72
100
90
80
70
60
50
40
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
Mesafe, m
Şekil. 109 Eşdeğer Gürültü Seviyesinin Mesafeye Göre Değişimi ve Yönetmelik Sınır Değer İle Karşılaştırılması
Sahadaki inşaat ve arazi düzenleme çalışmaları; yüzey toprağın sıyrılması, yolların
hazırlanması, genel arazi düzenlenmesi ve açık ocağın üretime hazır hale getirilmesi şeklinde
özetlenebilir. Arazi düzenlemesi sırasında patlatma yapılacaktır. Arazi hazırlık çalışmaları sırasında
haftada beş kez patlatma yapılabilecektir.
Patlatma Etkisinin Hesaplanması
Patlatma yapıldığı zaman meydana gelebilecek iki çeşit hız vardır; birincisi bozulan ortamın
yoğunluğuna bağlı olarak dalga veya faz hızı, ikinci olarak ise dalga hızını etkileyip, denge
pozisyonunun bozulması ile salınım hareketi meydana getiren parçacık hızıdır. Sismik dalgaların
taşınması; kat ettiği mesafe, zemin incelemesi, jeoloji, dalga tipi, süreksizlikler, frekans, kırılma açısı,
kaynağın yapısı, küresel yayılma ve ortamın elastik özellikleri gibi çeşitli etkenlere bağlıdır.
Titreşimin Hesaplanması
Patlayıcı kullanımı sırasında meydana gelecek olan titreşimin hesaplanması sırasında farklı
yöntemler kullanılmaktadır. Blast vibration analysis’da sunulan yöntemler aşağıda verilmiştir.
199
NİHAİ ÇED RAPORU
v= H(D/W1/2)-β
(1)
v= maksimum partikül hızı, inç/saniye
D= alıcıya olan mesafe, Ft,
W= patlayıcı miktarı, Libre
H, β= Katsayılar;
H değişim Aralığı: 0,675-4,04, ortalama: 1,85
Β değişim Aralığı: 1,083-2,346, ortalama 1,536
V=K(W/D2)n
(2)
v= maksimum partikül hızı, inç/saniye
n değişim aralığı 0,64-0,96, ortalama 0,84
K değişim aralığı: 0,013-0,148, ortalama: 0,051
v=897L0,68r-1,5
(3)
v= maksimum partikül hızı, m/saniye
L: patlayıcı miktarı, kg
r: kaynağa olan mesafe, m
Bu yöntemler içerisinde (3) nolu formül değerlendirilerek titreşim hesabı yapılmıştır.
Kullanılan milisaniyeli patlatma sistemi gereği her delik ayrı ayrı patlamaktadır. Yani formülde
kullanılacak patlayıcı madde miktarı 16 kg’dır. Patlatmanın yapılacağı alana en yakın yerleşim
birimi Çiflice obasıdır. Bu obanın sahaya uzaklığı ise 640 m’dir. Bu verilerin formül içerisinde
yerine konulması sonucu maksimum partikül hızı;
v=897L0,68r-1,5
v=897x160,68x640-1,5
v=0,365 m/s olarak bulunur.
Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Ek VII Tablo 6’da
madencilik faaliyetleri neticesinde meydana gelecek olan titreşim ile ilgili sınırlamalar
bulunmaktadır. Bu değerler aşağıdaki tabloda sunulmuştur. Konaklı Metal Madencilik tarafınca
sahada yapılacak olan patlatmalar en yakın yerleşim biriminde bir risk oluşturmayacaktır.
Tablo. 119 Maden ve Taş Ocakları ile Benzeri Alanlarda Patlama Nedeniyle Oluşacak Titreşimlerin En Yakın Çok Hassas
Kullanım Alanının Dışında Yaratacağı Zemin Titreşimlerinin İzin Verilen En Yüksek Değerleri
İzin Verilen En Yüksek Titreşim Hızı
Titreşim Frekansı (Hz)
(Tepe Değeri-mm/s)
1
5
4-10
19
30-100
50
(1 Hz- 4 Hz arasında 5 mm/s’den 19 mm/s’ye; 10 Hz- 30 Hz arasında 19 mm/s’den 50
mm/s’ye, logaritmik çizilen grafikte doğrusal olarak yükselmektedir)
Yapılacak olan patlatmalar sonucu oluşan titreşimlerin frekans değerlerinin %2.63’nün 5-12
Hz arasında, %78.95’inin 13-40 Hz arasında, %18.42’sinin ise 40 Hz den daha yüksektir. Bu
verilerden anlaşılmaktadır ki patlatma kaynaklı frekans aralığı geniş banttadır. Bu durum,
patlatmaların daha emniyetli bölgede kaldığını göstermektedir.
Hava Şoku
Açık ocakta gerçekleştirilecek patlatma faaliyetleri ile oluşabilecek hava şoku etki alanı
mesafeleri aşağıdaki formülden hesaplanmıştır.
200
NİHAİ ÇED RAPORU
Şiddetli etki zonu:
D<5√W
Orta şiddette etki zonu: 5√W<D√W
Hafif şiddete etki zonu: 10√WD<15√W
D: Etkili zon aralığı (m)
W: Bir gecikme aralığında atılan patlayıcı miktarı (Anlık şarj kg)
Patlayıcı miktarının 16 kg olması alınarak açık ocak için belirlenen hava şoku etki alanları şu
şekilde belirlenmiştir;
Şiddetli etki zonu:
Orta şiddette etki zonu:
Hafif şiddette etki zonu:
0 - 20
20 – 40
40 – 60
Buna göre proje alanı çevresinde yer alan mevcut yerleşim yerleri hava şoku etki alanının çok
uzağında kalmaktadır.
Taş Savrulması
Taş savrulması, patlatma işlemi sırasında patlayıcı madde kaya kütlesi içinde yeterince
hapsedilemezse reaksiyon sonucu oluşan yüksek basınçlı gazların erken atmosfere deşarj olması
sırasında bazı kayaların kütleden ayrılarak uzağa savrulmasıdır.
Lm=260 x d2/3
Lm : Maksimum taş savrulması
d :Delik çapı
Lm=260 x 0,1022/3
= 57 m
Φ=0,1 x d2/3
Φ=0,1 x 0,1022/3
Φ : Savrulan taş parçalarının boyutu d : Delik çapı
=0,02 m = 2 cm
Yapılan hesaplamalara göre maksimum taş savrulma mesafesi 57 m, savrulan taş parçalarının
çapları ise 2 cm olması öngörülmektedir. Bununla birlikte alınacak önlemler ile taş savrulmaları
tamamen engellenecektir. Bu hesaplamalara göre, taş savrulması sonucu yerleşim birimlerinde
herhangi bir etki oluşması beklenmemektedir.
Taş savrulmasının denetlenmesi için;
- Uygun çap ve boyutta delikler kullanılarak kaya içinde patlayıcı maddelerin dengeli
homojen dağıtılması,
- Uygun delik geometrisi hesaplanarak deliklere uygun yük verilmesi
- En az, delik-ayna (yük) mesafesi boyutunda sıkılama boyu bırakılması ve uygun bir
malzeme kullanılarak ağız sıkılaması yapılması
- Gecikmeli ateşleme yönteminin uygulanması gerekmektedir.
Faaliyet süresince patlatmalı madenciliğe yönelik tüm tedbirler alınacaktır.Proje alanı arka
plan gürültü seviyesinin tespiti için hazırlanmış olan Akustik Rapor EK-16’da verilmiştir.
201
NİHAİ ÇED RAPORU
V.1.13.Çalışacak personelin ve personele bağlı nüfusun konut ve diğer teknik / sosyal
altyapı ihtiyaçlarının nerelerde ve nasıl temin edileceği,
Projede yaklaşık 2,5 yıl yapılması planlanan madencilik faaliyetleri kapsamında toplam 69
personele iş imkanı sağlanacaktır.
Madende çalışan personel öncelikle yakın yerleşim yerlerinden temin edilecektir. Personel
ihtiyaçlarının karşılanması amaçlı olarak proje sahasında konut ve sosyal tesis inşası söz konusu
değildir. İşletme faaliyetleri boyunca madende çalışan personelin ihtiyaçlarının karşılanması
amacıyla prefabrik soyunma odaları, yemekhane, ofisler yer alacaktır.
Personel genel olarak civar yerleşim merkezlerinde konaklayacak olup, sahaya ulaşım servis
araçları ile sağlanacaktır.
V.1.14.Üretim sırasında oluşacak katı atıkların ve atık yağların miktarı ve bertarafı
Madencilik faaliyetleri sırasında proje alanında oluşması beklenen atıklar evsel nitelikli katı
atıklar (kağıt, plastik, cam vb.), hafriyat atıkları, tehlikeli atıklar, ambalaj atıkları, atık pil ve
akümülatörler, ömrünü tamamlamış lastikler, tıbbi atıklar ve atık yağlar olarak verilebilir.
Katı Atıklar







Evsel nitelikli katı atıklar,
Hafriyat atıkları,
Tehlikeli atıklar,
Ambalaj atıkları,
Atık pil ve akümülatörler,
Ömrünü tamamlamış lastikler ve
Tıbbi atıklar
Atık Yağlar


Atık yağlar,
Bitkisel yağlar
Proje kapsamında atıkların bertarafı konusunda Türk ve ulusal Çevre Mevzuatında belirtilen
hususlara uyulacak atık yönetim planları oluşturulacak ve tüm çalışanlara konu ile ilgili eğitimler
verilecek, periyodik olarak toplantılar yapılacaktır.
Katı Atıklar
Evsel Nitelikli Katı Atıklar
Projenin arazi hazırlık ve işletme dönemlerinde personelden kaynaklı evsel nitelikli katı atık
oluşumu söz konusu olacaktır.
Çalışan personelden kaynaklanacak evsel nitelikli katı atık üretim hızı; Kişi başına düşen atık
miktarının 1,14 kg/kişi/gün (TÜİK, 2010) olacağı kabulü ile yaklaşık 79 kg/gün evsel nitelikli katı
atık oluşması tahmin edilmektedir.
Atıkların toplanması, taşınması ve bertarafında Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nde
belirlenen esaslara uyulması sağlanacaktır.
202
NİHAİ ÇED RAPORU
1.
Katı atık miktarının azaltılması için personele gerekli eğitimler verilecek, tehlikeli
atıkların katı atıklar ile karışması engellenecektir. Kağıt, plastik, cam vb. geri
kazanılabilir atıklardan ayrı biriktirilecektir.
2.
Tüm oluşan katı atıkların kapalı konteynırlarda muhafaza edilmesi sağlanacaktır. Atıklar
düzenli olarak toplanacak sızıntı ve koku oluşumu önlenecektir.
Faaliyet sırasında personelden kaynaklanan 79 kg/gün evsel nitelikli katı atıklar, 05.04.2005
tarih ve 25777 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü
Yönetmeliği’nin 18. maddesine göre çöp biriktirme kaplarında toplanacak ve 22. maddesine göre
uygun aralıklarla faaliyet sahibi tarafından ilgili belediyenin gösterdiği katı atık depolama
istasyonuna nakledilecektir.
Hafriyat Atıkları
ÇED sınırları içerisinde gerçekleştirilecek olan madencilik faaliyetleri öncesinde açık ocak,
bitkisel toprak depolama alanı, EOK depolama alanı, cevher stok alanı ve ofislerin bulunduğu
izdüşüm alanlarının üzerindeki bitkisel toprak sıyrılarak alınacak ve rehabilitasyon çalışmalarında
kullanılmak üzere saha içerisinde belirlenen bitkisel toprak depolama alanında depolanacaktır.
Proje ile işletimi planlanan ünitelerin konumlanacağı alanlar orman ve mera arazilerinden
oluşmaktadır. Arazinin kullanım durumuna göre alanda bitkisel toprak derinlikleri değişken olmak ile
birlikte sahada bitkisel toprak derinliği ortalama 15 cm olarak belirlenmiştir. Proje sahasının 5
hektarlık kısmı ormanlık arazi olup oldukça küçük bir bölümünde ağaç varlığına rastlanmaktadır.
Giresun Orman Bölge Müdürlüğü’nden alınacak izinler doğrultusunda öncelikle bu ağaçların kesimi
gerçekleştirilecektir. Sahada kesim ve temizleme çalışmalarından sonra bitkisel toprağın sıyrılarak
alınması faaliyetleri yürütülecektir. Proje alanında yer alan ünitelerden sıyrılacak tahmini bitkisel
toprak miktarları Tablo.120’de verilmiştir.
Tablo. 120 Ünitelere Göre Bitkisel Toprak Miktarları
İzdüşüm Alanı
Üniteler
(m2)
Açık ocak
Açık ocak
Cevher stok sahası
EOK depolama sahası
Ofisler
40.000
185.000
8.000
6.500
3.500
TOPLAM
Korumaya Alınacak Toprak Miktarı
Toprak derinliği
Bitkisel toprak
(m)
(m3)
0,15
0,15
0,15
0,15
0,15
6000
27.750
1200
975
525
36.450
Ünitelerin iz düşüm alanlarında bulunan bitkisel toprak Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı
Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği (18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı R.G.) gereğince uygun olarak,
yüzeyden sıyrılarak alınacak ve rehabilitasyon çalışmalarında kullanılmak üzere sahada bitkisel
toprak depolama alanında depolanacaktır. Bitkisel toprağın saklanma sürecinde olabilecek kayıplar
önlenmesi ve toprağın korunması sağlanacaktır. Bu amaçla bitkisel toprağın su erozyonu ile
taşınımının önlenmesi amacıyla depolama alanı çevresinde kuşaklama kanalları oluşturulacak, rüzgar
erozyonu ile taşınmasının önlenmesi ve bitkisel toprağın biyolojik ve kimyasal özelliklerinin
korunması ve üzerinin bitkilendirilmesi suretiyle sağlanacaktır.
Arazinin hazırlanması aşamasında yollar, ofisler, pasa depolama ve geçici cevher stok
alanlarda yürütülecek çalışmalar sırasında açığa çıkacak hafriyat malzemesi Hafriyat Toprağı, İnşaat
ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği (18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı R.G.) gereğince
öncelikle sahada gerekli dolgu çalışmaları için kullanılacak, geri kalan malzeme pasa depolama
alanında depolanacaktır.
203
NİHAİ ÇED RAPORU
Tehlikeli Atıklar
Proje kapsamında herhangi bir zenginleştirme işlemi yapılmayacak olup, işletme sırasında
oluşması muhtemel tehlikeli atıklar, kullanılacak iş makineleri ve kamyonların bakım onarım
işlemleri sonrası açığa çıkması muhtemel yağlı üstübüler, boş yağ tenekeleri, kullanılmış yağ
filtreleri, atık boya, yağ vb. kimyasallar ile bunların ambalajları olarak sıralanabilir. Bu tip atıkların
toplanması, sahada geçici depolanması ve bertarafı hususunda 14 Mart 2005 tarih ve 25755 sayılı
(Değişik 30.03.2010 tarih ve 27537 sayı) Resmi Gazete ‘de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli
Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerince evsel katı atıklardan ayrı olarak uygun bir alanda
geçici olarak toplanacak ve lisanslı bertaraf tesislerine gönderilecektir.. Buna göre TAKY Madde 9
gereği madende uygulanacak atık yönetim prosedürü aşağıda verilmiştir.




Madende atık üretimini en aza indirecek tedbirler alınacak,
Oluşan atıkların kayıtları tutulacak,
Atık proje alanı sınırları içinde tesis ve binalardan uzakta beton saha üzerine yerleştirilmiş
sağlam, sızdırmaz, emniyetli konteynırlar içerisinde geçici olarak muhafaza edilecek,
konteynırların üzerinde tehlikeli atık ibaresine yer verilecek ve atıklar kimyasal
reaksiyona girmeyecek şekilde geçici depolanacak ve
Atıklar bertaraf edilmek üzere çevre izin ve lisans belgeli firmalara gönderilecek, atık
taşınması hususunda atık taşıma formları doldurularak, 5 yıl süreyle saklanacaktır.
Ambalaj Atıkları
İşletme sahasında yoğun olarak kullanılacak ve geri dönüştürülebilir nitelikli ambalaj atıkları
kağıt, karton, cam, metal kutular vb dir.
Proje kapsamında çeşitli kullanımlar sonucu meydana gelmesi muhtemel ambalaj atıkları
(cam, plastik şişe, naylon, kâğıt v.b.) 24.06.2007 tarih ve 26562 sayılı(Değişik 30.03.2010 tarih ve
27537 sayı) Resmi Gazete ‘de yayımlanarak yürürlüğe giren “Ambalaj Atıklarının Kontrolü
Yönetmeliği” gereğince çevre kirliliğinin azaltılması, düzenli depolama tesislerinden azami seviyede
istifade edilmesi ve ekonomiye katkı sağlanması amacıyla diğer atıklardan ayrı olarak saha içinde
çeşitli noktalarda yer alacak geri dönüşüm kutularında biriktirilecek ve geri dönüşüm yapan lisanslı
firmalara teslim edilerek bertarafı sağlanacaktır.
Atık Pil ve Aküler
Proje faaliyetleri sırasında oluşması muhtemel kullanılmış pil ve aküler ile ilgili olarak Atık
Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır.
Bu kapsamda;
1. Atık piller evsel atıklardan ayrı toplanacak, pil ürünlerinin dağıtımını ve satışını yapan
işletmelerce veya belediyelerce oluşturulacak toplama noktalarına teslim edilecektir.
2. Araçların akümülatörü değiştirildiğinde, eskisi, akümülatör ürünlerinin dağıtımını ve
satışını yapan işletmeler ve araç bakım-onarım yerlerini işletenlerin oluşturduğu geçici
depolama yerlerine teslim edilecektir.
Ömrünü Tamamlamış Lastikler
Faaliyet sahasında kullanılacak iş makineleri ve araçlardan kaynaklanacak atık lastikler
Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği (25.11.2006 tarih ve 26357 sayılı R.G.)
204
NİHAİ ÇED RAPORU
gereklerine uygun olarak toplanarak bertaraf edilecektir. Sahada kullanılacak araçlardan kaynaklı
eski lastikler, lastik dağıtımı ve satışını yapan işletmelere veya yetkili taşıyıcılara teslim edilecektir.
Tıbbi Atıklar
Maden sahasında 69 kişilik bir personel çalışacak olup, sağlık ünitesinden kaynaklanacak
tıbbi atıklar Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ne uygun olarak bertaraf edilecektir. Tıbbi atıklar
sahada geçici atık depolama sahasında, ayrı olarak düzenlenmiş bir alanda depolanacaktır. Bu
atıkların toplanması ve uzaklaştırılması sırasında Tıbbi Atık Yönetim Planına uygun olarak
yürütülecektir.
Tıbbi atıkların toplanmasında;
1. Yırtılmaya, delinmeye, patlamaya ve taşımaya dayanıklı 100 mikron kalınlığında, her iki
yüzünde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “Dikkat Tıbbi Atık” ibaresini taşıyan
kırmızı renkli plastik torbalar kullanılacak,
2. Torbalar en fazla ¾ oranında doldurulup, ağızları sıkıca bağlanacak,
3. Kesici ve delici özelliği olan atıklar diğer tıbbi atıklardan ayrı olarak delinmeye, yırtılmaya,
kırılmaya ve patlamaya dayanıklı, su geçirmez ve sızdırmaz, açılması ve karıştırılması
mümkün olmayan, üzerinde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “Dikkat! Kesici ve
Delici Tıbbi Atık” ibaresi taşıyan plastik veya aynı özelliklere sahip lamine kartondan
yapılmış kutu veya konteynerler içinde toplanır.
Tesiste oluşacak tıbbi atıklar, lisanslı araçlar ile belediyenin tıbbi atık depolama alanlarına
taşınarak bertarafı sağlanacaktır.
Atık Yağlar
Atık Yağlar
Faaliyet esnasında iş makinelerinin ve nakliye araçlarının bakım ve yağ değişimleri, mümkün
olduğu ölçüde işletme dışında servis istasyonlarında yapılacak, bundan dolayı toprak ve yüzey
sularının madeni yağlar ile kirlenmesi engellenmiş olacaktır.
Söz konusu projede çalıştırılacak iş makinelerinin bakımları ve yağ değişimleri bulunduğu
yerde yetkili operatörlerce yapılması zorunlu durumlarda sızdırmasız bir alanda, ağzı kapalı
varillerde toplanacak ve bu varillerin içerisinde hangi tür atık olduğunu gösterir etiket ile üzerleri
etiketlenerek “Tehlikeli Atıkların Kontrolü yönetmeliği hükümlerine ve Atık Yağların Kontrolü
Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.
Ayrıca makinelerin günlük, haftalık ve aylık bakımları düzenli bir biçimde yapılacak ve yağ
sızmaları önlenecektir. Bakım-onarım işlemleri sırasında açığa çıkan atık yağlar varillerde
toplanarak, toprak ve yüzey sularının madeni yağlar ile kirlenmesine engel olunacaktır. lisanslı
bertaraf veya geri kazanım tesislerine ulaştırılmak üzere tehlikeli atık taşıma lisansına sahip firmalara
teslim edilecektir.
205
NİHAİ ÇED RAPORU
Bitkisel Atık Yağlar
Proje kapsamında yemekhane yapılması durumunda çıkması muhtemel atık yağlar, Bitkisel
Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda toplanacak ve bertaraf edilecektir.
V.1.15.İnsan sağlığı ve çevre açısından riskli ve tehlikeli projeler
Faaliyet kapsamında işletme aşamasında insan sağlığı ve çevre açısından riskli ve tehlikeli
faaliyetler sırasıyla;







Patlatma,
Araç kullanımı ve trafiği,
Gürültü,
Titreşim,
Deprem riski,
Taşkın riski ve
Yangın tehlikesidir.
Proje kapsamında insan sağlığı ve çevre açısından riskli faaliyetler ve alınacak önlemler
aşağıda ayrıntılı olarak anlatılmıştır.
V.1.15.1 Patlatma
Patlatmaların çevresel etkileri
Patlayıcı maddelerin kaya kütlelerini kırma amacı ile kullanımlarında çevreye verebilecekleri
dört farklı etki bulunmaktadır.
- Yer sarsıntısı (vibrasyon-titreşim)
- Hava şoku
- Taş savrulması
- Toz emisyonu
1.
Yer Sarsıntısı
Bir patlayıcı şarjı kaya gibi bir ortamda patlatıldığında çeşitli dalgalar oluşturmaktadır. Bu
dalgalar, sismik dalgalar olarak adlandırılır. Kaya kırmak için verilen enerji, kaya dayanımını ve
elastik limitlerini yenecek güçte olmalıdır. Kayayı kırmak için gerekli olan enerji sağlanamadığında
ona harcanan güç sismik dalgalara dönüşerek zararlı titreşimler olarak çevreye yayılır.
Zemin Titreşimini Oluşturan Etkenler
a. Patlatma işlemleri sırasında gecikme başına kullanılan patlayıcı madde miktarı,
b. Yapıların özellikleri,
c. Yapıların zeminindeki kaya özellikleri,
d. Mesafe ve
e. Çevrenin jeolojik durumu
206
NİHAİ ÇED RAPORU
Sismik Dalgalar
Sismik dalgalar, farklı parçacık hızına sahiptir ve ortam içerisinde farklı dalga hızlarında
ilerler. Bu dalgaların yapılara ve insanlara etki eden farklı özellikleri vardır. Bu gruptaki dalgalara
“Gövde Dalgaları” denir. Bundan ayrı olarak çeşitli şekillerde olan ve sadece yüzeyde ilerleyen bir
grup dalgaya da “Yüzey Dalgaları” denir. Kaynaktan uzağa ilerledikçe farklı tipteki dalgalar farklı
hızlarda ilerler ve böylece etrafa yayılırlar. Gövde dalgaları en önce varan dalgalardır. Bunlardan ilk
ulaşanı sıkıştırma dalgası veya basınç dalgası olarak adlandırılan P dalgalarıdır.
P dalgaları kaya yapısına bağlı olarak 1.500 m/sn ile 6.100 m/sn arasında hız ile ilerler.
Frekans insanların duyabileceği aralıkta ise bu dalgalar hissedilebilir. Basınç dalgalarını takip eden
dalgalara yırtma dalgası veya S dalgası denir. Bu dalgalar, basınç dalgalarını 3/5’ i kadar bir hız ile
ilerlerler. En son varan dalgalar ise yüzey dalgalarıdır. Yüzey dalgalarının en önemlisi ve en yaygın
olanı Rayliegh dalgası veya R dalgasıdır. Rayliegh dalgası yırtma dalgalarının 0.9’u kadar hız ile
ilerler.
İlerleme ve Parçacık Hızı
Sismik dalgalar hava, su ve kaya gibi farklı ortamlarda farklı hızlarda ilerler. Buna dalga
ilerleme, dalga geçme veya basit olarak sismik dalga hızı denilmektedir. Bu, dalga yeraltında
ilerlerken yüzeydeki hareketinin hızıdır. Bu hızın en yüksek değeri “Zirve Parçacık Hızı” olarak
adlandırılır.
Titreşim Şiddetinin Sönmesi
Bütün güç alanları gibi sismik dalgalarda mesafe ile azalır veya söner. Bu azalmaya zayıflama
denir. Tipik bir patlatmadan oluşan birleşik dalga hareketi bir çok jeolojik ortamda kaynaktan uzağa
gittikçe, uzaklığın her katlamasında bir önceki değerinin 1/3’üne düşer.
Titreşim şiddetinin sönümlenmesinin başlıca iki nedeni vardır.
1-Kayaç yapısının gerek fiziksel, gerekse jeolojik olarak gösterdiği direnç.
2-Sismik dalgaların kaynağından uzaklaştıkça geniş bir alana yayılması.
2. Hava Şoku
Patlatmalarda etkin önlem alınmadığında, kaya çatlaklarından atmosfere hızlı ve erken boşalan
reaksiyon ürünü gazlar önemli oranda hava şoku oluşturur. Önlemlerin alınmaması durumunda bu
etki hava şoku dalgalarına dönüşür.
Çok sık olarak hava şoku dalgası bir zemin titreşimi olarak algılanır. Bu daha çok patlatma
alanına yakın bölgelerdeki binalarda etki yaptığı gibi, hava şartlarına bağlı olarak daha uzaktaki
yapıların da etkilenmesine neden olmaktadır.
Hava şoku çoğunlukla insanlarda psikolojik etki yaratmaktadır. Atmosferde yol alan şok
dalgası titreşim hissi, pencereler, camlar ve porselen eşyaların takırdamasıyla oluşan duymaya da
bağlı olarak insanlarda tedirginlik yaratır.
207
NİHAİ ÇED RAPORU
Hava şokunun önlenebilmesi için;
- Galeri patlatması uygulanmaz.
- Uygun delik geometrisi kullanılır.
- Uygun sıkılama boyu ve malzemesi kullanılır.
- Gecikmeli ateşleme sistemi kullanılır.
- Delme öncesi patlatma aynası incelenerek gaz deşarjına yol açabilecek bir jeolojik olgu olup
olmadığı incelenir. Böylesine bir jeolojik olgunun varlığında o bölgeye az patlayıcı madde
yerleştirilir.
3. Taş Savrulması
Patlayıcı madde, ateşlendiğinde reaksiyon sonunda büyük miktarda gaz ve çok yüksek
sıcaklıkta ısı açığa çıkaran organik veya inorganik maddedir. Kaya kütlesi içerisinde gerektiği gibi
hapsedilmediği durumda açığa çıkan gaz, kaya kütlesinin bir kısmında yırtma oluşturur ve bu
yırtılmaya bağlı kontrolsüz taş fırlamaları oluşur. Bu taş savrulmaları çevre için büyük tehlikeler
yaratır.
Taş savrulmasını etkileyen önemli faktörler şu şekilde sıralanabilir;
-Delikte kullanılan patlayıcı madde miktarı,
-Delik çapı, delik yükü ve delik sapması,
-Atım grubu önündeki serbest malzeme ve setler,
-Gereğinden fazla delikler arası mesafe,
-Kaya yapıları ve
-Yetersiz şekilde temizlenmemiş yüzey
Bu etkileri azaltmak için yapılması gerekenler ise;
-Galeri patlatmaları uygulamamak,
-Delik geometrilerini iyi hesaplamak,
-Sıkılama boyu,
-Delik şarjının homojen yapılmasını sağlamak ve
-Gecikmeli ateşleme sistemleri kullanmaktır.
4. Toz Emisyonu
Patlatma ile kayaların kırılma aşamasında büyük miktarda kaya kütlesi hareket etmektedir.
Söz konusu hareket esnasında bir kısım iç öğütmeler oluşur. Bu iç öğütmelere bağlı olarak da
patlatmanın etkisi ile toz oluşur.
Patlatma sırasında toz oluşumunu engellemek için herhangi bir teknik önlem mümkün
değildir. Patlatma öncesi ve sonrası zemini ıslatarak veya yağmurlama şeklinde sulama yaparak
önlem alınmaktadır.
Açık ocak işletmeciliği sırasında yapılacak patlatma işleminde sürtünme ve ateş ile
detonasyona girmeyen elektrikli mili saniye gecikmeli kapsüller kullanılacaktır. Sahada yapılacak
patlatmalarda istihdam edilecek ateşleyiciler, ilgili kurumlar tarafından verilen belgelere sahip
deneyimli personeller olacaktır. Patlayıcı madde sahaya, delikler açıldıktan sonra getirilecektir.
Patlatma sırasında sahadaki çalışmalara son verilecek ve patlatma işlemi güvenlik görevlileri
nezaretinde yapılacaktır.
208
NİHAİ ÇED RAPORU
Sahada kullanılacak olan patlayıcının taşınması, depolanması ve kullanılması sırasında
29/09/1987 tarih ve 19589 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tekel Dışı Bırakılan
Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması,
Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzük
esasları çerçevesinde hareket edilecektir.
Madende 9.12.2003 tarih ve 25311 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği
Yönetmeliği, 22.10.1984 tarih ve 18553 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Maden ve Taş Ocakları
İşletmelerinde ve Tünel Yapımında Alınacak İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Önlemlerine İlişkin Tüzük
gereği tüm önlemler alınacaktır. Ayrıca faaliyet süresince Maden Kanunu ve ilgili tüm Kanun ve
yönetmelik hükümlerine uyulacaktır.
V.1.15.2 Araç Kullanımı ve Araç Trafiği
Açık Ocaklarda Trafik
Açık ocaklarda bir çok iş makinesi ve mobil ekipman bulunmaktadır. Sağlıklı ve güvenli bir
çalışma ortamı oluşturulması için; tüm araçların hareketlerini düzenlemek, yerüstü çalışmalarında
trafik düzenlemesi yapmak ve kontrol etmek gerekir. Kontroller araçların hareketini, araçların takip
edeceği güzergahların belirlenmesini ve uyulması gereken trafik işaretlerini ve kurallarını içerir.
Açık Ocak Trafik Kuralları
Açık ocak trafik kuralları, genel trafik kuralları ile birlikte uygulanmalıdır.


Emniyet kemerleri her zaman takılmalıdır.
Hız limitleri aşağıdaki gibi olmalıdır.
Sahada kaza risklerinin önlenmesi için iş makineleri ehliyetli operatörler tarafından
kullanılacak, işletmede çalışan diğer personelin, çalışırken iş makinelerine yaklaşmaması sağlanacak
sürücülerin trafik kurallarına ve hız limitlerine uymaları sağlanacak ve dikkatli olunması konusunda
sürekli uyarılacaktır. Bunun yanı sıra güzergah boyunca yola uyarıcı trafik levhaları konulacaktır.
Ayrıca nakliye sırasında Karayolları Trafik Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır.
V.1.15.3 Gürültü
İş makinelerinin kullanılması ve patlatma işlemlerinin gerçekleştirilmesi sırasında gürültünün
oluşması kaçınılmaz olacaktır.
Faaliyet sırasında oluşacak gürültünün, çalışan personel üzerinde olumsuz bir etki yaratmasını
engellemek amacıyla, iş makinelerinin ve ekipmanlarının devamlı bakımlı tutulması sağlanacak,
gürültü konusunda Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği hükümlerine
uyulacak ve 09.12.2003 tarih ve 25311 sayılı İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü hükümlerine
uyulacaktır.
V.1.15.4 Titreşim
Faaliyet esnasında delme-patlatma işlemleri yapılacaktır. Sahada yapılan faaliyetler sonucu
oluşacak titreşimlerin asıl kaynağı patlatma sonucu oluşan yer sarsıntısıdır. Bunun için de patlatma
esnasında kullanılacak patlayıcı madde miktarına göre titreşimin etkileyeceği mesafe belirlenir.
Kontrollü patlatma sistemi ile meydana gelecek titreşimlerin etkileri minimum seviyede tutulur.
209
NİHAİ ÇED RAPORU
Kayacın içinde patlayıcı maddenin yarattığı elastik dalgalar, kayacın içinde bir noktadan diğer
bir noktaya enerji transferini temsil ederler. İlk başta ortama yeni gelen enerji ortamdaki denge
konumunu bozarak yer değiştirmeye sebep olur. Eğer ortam yeni gelen enerjiye elastik özellik
göstermezse enerji sönümlenir ve sadece titreşimi azalmış dalgalar patlama bölgesinden yansır. Eğer
elastik özellik gösterirse, bozulan ortamın sonucu olarak komşu ortamlar denge konumundan
ayrılarak yay-ağırlık mekanizmasına benzer bir şekilde salınım meydana getirirler. Böylece salınımın
şartlarının meydana geldiği ortamda, bozulan ortamın her elementi salınımın özelliklerini diğer
elementlere de geçirerek ortamda dalga hareketini meydana getirirler. Bu tür titreşimin kontrolü ve
sınırlandırılması için 2002/44/EC sayılı AB direktifi doğrultusunda hazırlanan Titreşim
Yönetmeliği’ne (TY) (23/12/2003 tarih ve 25325 sayılı Resmi Gazete) uyulacaktır.
V.1.15.5 Deprem Riski
Madencilik faaliyetlerinin yapılacağı alan Afet İşleri Genel Müdürlüğü Türkiye Deprem
Bölgeleri Haritasına göre 2.derece deprem bölgesinde yer almaktadır.
Proje kapsamında kalıcı yapı kurulmayacağı için; T.C. Bayındırlık İskan Bakanlığı'nın 6
Mart 2007 gün ve 26454 sayılı (Değişik 3 Mayıs 2007 gün ve 26511 sayı) Resmi Gazete ‘de
yayımlanarak yürürlüğe giren "Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik"
hükümleri çerçevesinde yapılacak herhangi bir işlem bulunmamaktadır.
Açık ocağın işletilmesi ve EOK depolaması esnasında uygun şev açılarının oluşturulması ile
şev stabilitesi sağlanacak ve riskler en aza indirilecektir. Şekil.110 ‘da açık ocak ve EOK alanı plan
görünüşleri, Şekil.111’de açık ocak kesiti ve Şekil.112’de ise EOK alanı kesit görünüşü yer
almaktadır. EOK depolama alanının saha parametreleri belirlenerek zemin koşulları ile kar erimesi ile
donma-çözünme koşullarına göre stabilite raporu revize edilerek DSİ Genel Müdürlüğü’ne
sunulacaktır.Yapılan şev stabilite hesapları EK-17’ de yer almaktadır.
2
1’
1
2’
Şekil. 110 Açık Ocak Ve Pasa Alanı Plan Görünüşleri
210
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 111 Açık Ocak Kesiti(1-1’)
Şekil. 112 Pasa Alanı Kesiti(2-2’)
V.1.15.6 Taşkın Riski
Faaliyetler sırasında sahada birikebilecek yağmur ve kar kaynaklı yüzey sularını kontrol altına
alabilmek amacıyla açık ocak ve pasa depolama sahası çevresinde kuşaklama kanalları
oluşturulacaktır. Ünitelerin etrafına inşa edilecek trapez kuşaklama kanalları vasıtası ile yağmur ve
yüzey suları drene edilebilecektir. Bölüm. IV’ de detayları verilen rasyonel metod ile 100 yıl 24
saatlik yağış şiddetlerine göre ocak ve pasa sahalarına gelebilecek pik debi hesapları yapılmış ve bu
amaçla inşa edilecek kuşaklama kanalları tasarlanmıştır. Betonarme tabanlı trapez kanallar meydana
gelebilecek pik debiyi güvenli bir şekilde taşıyabilecektir. Kanallar vasıtasıyla toplama havzalarından
gelen su doğal drenaja verilecektir.
Kanalların zaman içerisinde yağışlar nedeniyle taşıdığı sediman vb. ile dolması olasılığına
karşın kanallar belirli periyotlarla temizlenecek ve kontrolü sağlanacaktır.
211
NİHAİ ÇED RAPORU
V.1.15.7 Yangın Tehlikesi
İşletmede gerekli eğitimler verilecek yangın müdahale ekibi, ekipmanı ve alarm tertibatı
bulundurulacak, portatif yangın söndürücülerinin periyodik kontrolü sağlanacaktır.
Faaliyet sahasında, çıkabilecek herhangi bir yangına karşı yeterli sayıda yangın söndürme
cihazı bulundurulacak, şantiye hiçbir zaman boş bırakılmayacak, bunun için şantiyede sürekli bir
eleman görev alacaktır. Yangın konusunda hassas davranılacak olup; sahada ateş yakılmayacak,
çalışan personele konuyla ilgili eğitimler verilecektir.
Proje alanı içerisinde meydana gelebilecek tüm riskli ve acil durumlarda Konaklı Metal
Madencilik A.Ş. tarafından hazırlanan Acil Durum Eylem Planı (ADEP) çerçevesinde hareket
edilecektir (Ek-18). İşletmeye geçtikten sonra Acil Durum Eylem Planı revize edilecek ve tüm
personelin bilgilendirilmesi sağlanacaktır.
V.1.16.Sağlık koruma bandı mesafesi
Sağlık koruma bandı mesafesi belirlenirken inceleme kurulları tarafından tesislerin çevre ve
toplum sağlığına yapacağı etkiler, kirletici unsurlar ve bunların dağılımı dikkate alınır.Sağlık koruma
bandının mesafesinde tüm çevresel faktörler (patlatma, gürültü, titreşim vb.) göz önünde
bulundurulmuş ve projenin etki alanı doğrultusunda her bir ünite için sağlık koruma bandı mesafeleri
önerilmiştir.
Ocak içerisinde milisaniye gecikmeli patlatma tekniği kullanılacak olup alan toz oluşmayacak
şekilde nemlendirileceğinden ve taş fırlama mesafeleri de gözönünde bulundurulacağından sağlık
koruma bandının 40 m bırakılması uygun görülmektedir. Pasa depolama sahası etrafında 20 m,
cevher stok sahası ve bitkisel toprak depolama sahası çevresinde ise 15’er m sağlık koruma bandı
mesafesi önerilmektedir. Bu alanlarda yoğun derecede madencilik faaliyetleri yapılmayacak, iş
makinalarının kullanımı söz konusu olacaktır. Sağlık koruma bandı mesafelerini gösterir harita
Sağlık koruma bandı mülkiyet sınırları dışında belirlenmeyecek ve söz konusu alanlarda
mesken veya insan ikametine mahsus yapılaşmaya izin verilmeyecektir.me
Nihai sağlık koruma bandı mesafeleri işletmeye geçmeden önce ilgili kurum görüşleri
doğrultusunda belirlenecektir. İşletmeye geçtikten sonra; 10.08.2005 tarih ve 25902 sayılı(Değişik
25.07.2010 tarih ve 27652 sayı) Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “İşyeri Açma ve
Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik” gereğince, Ruhsat alınacak ve 16.madde gereğince ilgili
kurum tarafından belirlenecek sağlık koruma bandı mesafesine uyulacaktır.
V.1.17.Proje alanında kültür ve tabiat varlıkları durumu
Proje alanı içerisinde ve yakın çevresinde koruma altına alınmış herhangi bir kültür veya
tabiat varlığı bulunmamaktadır. Proje kapsamında Giresun Müze Müdürlüğü uzmanları tarafından
sahada incelemeler yapılmış olup 13.11.2012 tarih ve 2693 sayılı yazılarında, proje alanının tescilsiz
olduğu ve koruma altında olmadığı, 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kanununa tabi
Kültür Varlığına rastlanmadığı belirtilmiştir.Çalışmalar esnasında, Kültür Varlığına rastlanması
durumunda işlemlerin derhal durdurularak 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma
Kanununun 4.maddesi gereği 3 gün içerisinde en yakın Müze Müdürlüğü’ne veya köyde muhtara
diğer yerlerde ise mülki idare amirine bildirilmesi gerektiği belirtilmiştir. Kurum görüş yazısı Ek2’de yer almaktadır.
V.1.18.Diğer projeler
212
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 113 Sağlık Koruma Bandı Mesafesini
213
NİHAİ ÇED RAPORU
V.2. Projenin Sosyo-Ekonomik Çevre Üzerine Etkileri
Koza-İpek Holding’in bir kuruluşu olan Konaklı Metal Madencilik şirketinin istihdam
politikası yöreyi kalkındırma önceliğiyle belirlenmiştir. Yeni personel alımlarında maden
sahası yakınındaki köylerden başlayan bir süreç yürütülmektedir. Buna göre ihtiyaç duyulan
personelin özellikleri belirlendikten sonra öncelikle madene sınır komşuluğu olan köylerden
daha sonra ise diğer civar köylerden adaylar değerlendirilmektedir. Ayrıca, yatırımın
yapılacağı yörede istihdam ve gelişme sağlanacağından, proje sahasının bulunduğu yörenin
yerel yönetimlerine kaynak girdisi sağlanmış olacaktır. Proje kapsamında çalışacak teknisyen
ve makine operatörleri gibi personel ve işçiler bölgeden temin edilmeye özen
gösterileceğinden; bölgede bir istihdam imkanı sağlanarak nüfusun bir kısmı yerinde tutulmuş
olacaktır.
Madencilik faaliyetinde yaklaşık 69 kişinin çalışacak olması nedeniyle yörede
yaratacağı istihdamla özellikle yöre ekonomisine katkı sağlanacaktır.Planlanan madenin
yöreye sağlayacağı ekonomik katkısı sadece direkt istihdamla sınırlı kalmayacak; çalışanların
çoğu yakın köy ve mahalle halkından olacağı için, çalışma yaşındaki nüfusun bir kısmı
yerinde tutulmuş ve diğer şehirlere göç engellenmiş olacaktır.
Sahada doğrudan madencilik faaliyetleri yanında kompleks cevherin nakliyesi için
taşıt filosuna ihtiyaç duyulacaktır. Konaklı Metal tarafından taşıma işlemlerinin yerel
kooperatifler tarafından taşınması istenmekte ve desteklenmektedir.
Proje sırasında gerçekleşen doğrudan istihdamın yanı sıra dolaylı istihdamın etkisi ile
madencilik faaliyetlerinden ekonomik anlamda etkilenecek kişi sayısı artmış olacaktır.
 Altın-Bakır Madeni, çevredeki birçok hanenin gelir ve yaşam kalitesini olumlu yönde
etkileyecektir. Maden sayesinde ortaya çıkan doğrudan ve dolaylı iş imkanları
sayesinde çevrede ekonomik gelişme söz konusu olacaktır. Madende istihdam edilen
personele mal ve hizmet sağlayan çeşitli iş olanakları ortaya çıkacaktır. Yerel ve
merkezi idarelerin gelirleri artacaktır. Şirket ihtiyaçlarının yöreden karşılanması
yörede ekonomik bir hareket sağlayacaktır.
 Madencilik faaliyetleri kapsamında gerçekleştirilen yol, enerji nakil hattı ve su hattı
gibi altyapı yatırımlarının madenin kapanmasından sonra da kullanılabilme olanağı
olacaktır. Sağlık, iş güvenliği ve çevre konularında bilinçlenme artacaktır.
 Bunların yanı sıra köylerdeki cami, okul vb. bina tamir ve inşası yapılacak, eğitim ve
sağlık gibi sosyal faaliyetlere katkı sağlanacaktır.
214
NİHAİ ÇED RAPORU
BÖLÜM VI: İŞLETME PROJE KAPANDIKTAN SONRA OLABİLECEK VE SÜREN
ETKİLER VE BU ETKİLERE KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER:
VI.1.Reklamasyon Çalışmaları
İyileştirmedeki temel amaç, madencilik faaliyetlerine bağlı olarak bozulan ve
etkilenen alanlara ekolojik ve ekonomik değerleri mümkün olduğu ölçüde geri
kazandırmaktır.
Yeniden doğaya kazandırma süreci, arazinin güzel bir peyzaj görünümüne sahip
olması kadar bu alanlardan ekonomik olarak yararlanmayı da hedeflemektedir. Yani, doğaya
yeniden kazandırma çalışmalarına sadece çevresel açıdan bakmamak işin ekonomik boyutunu
da göz önünde bulundurmak gerekmektedir.
İyileştirme planlamasında aşağıdaki kriterler göz önünde bulundurulup incelenmelidir,









Alternatif iyileştirme tekniklerinin tanımı,
Korunması gereken topraklar hakkında niteliksel ve niceliksel çalışmalar ve bu
tabakaların çıkarılma tekniklerinin irdelenmesi, malzemenin taşınması, nihai ve geçici
yığınlara yerleştirilmesi
Verimli toprak tabakasının iyileştirilmesi ve kaybını en aza indirilecek bir biçimde
depolanması için gerekenlerin tespiti
Pasa yığınlarının ve şevlerinin biçimlendirilmesi ve stabilitesinin sağlanması
yöntemleri,
İyileştirilen alanların, toprağın eski haline getirilmesi,
Pasa yığınları ve dolaylı bozunma zonları arasında su ilişkilerinin düzenlenmesi
yöntemleri,
Dekapaj alanlarının su ile doldurulması durumunda suyun özelliklerinin belirlenmesi
ve kirlenmesini önleme yöntemleri,
Yolların iyileştirilmesi,
İyileştirilmiş arazinin kullanımının programlanması,
Proje alanı faaliyet tamamlandıktan sonra kapatılarak reklamasyon ve rehabilitasyon
çalışmaları tamamlanacaktır. Doğaya yeniden kazandırma çalışmalarının yaklaşık 3 ay
sürmesi planlanmaktadır.
ÇED alanının küçük bir kısmı orman arazilerinden, geriye kalan kısmı ise mera
alanlarından oluşmaktadır. Orman Kanunu 16. Maddesinin Uygulama Yönetmeliği gereği,
orman sayılan alanlar için rehabilitasyon projesi hazırlanmış ve Ek-19’da sunulmuştur. Proje
kapsamındaki ünitelerin kapanışı Orman Bölge Müdürlüğü’ne sunulacak olan rehabilitasyon
projesine uygun olarak yürütülecektir. Mera tahsisli alanlar için faaliyete başlanmadan önce
tahsis amacı değişikliği için Tarım İl Müdürlüğü’ne müracaat edilecek ve faaliyetlerin
tamamlanması sonrası mera olarak kullanılacak biçimde rehabilite edilecektir. Bitkisel toprak
serilecek ve bitkilendirme/ağaçlandırma çalışmaları gerçekleştirilecektir. Ünitelerin kapatma
planları aşağıda detaylandırılmıştır.
215
NİHAİ ÇED RAPORU
VI.2.Arazi Islahı
Gerçekleştirilecek ıslah çalışmalarının amacı işletme sonucu oluşabilecek insan sağlığı
ve çevresel risklerin yok edilmesi veya en aza indirgenmesi, ekolojik ve ekonomik
kullanımlarının yeniden kazandırılmasıdır. Bu nedenle arazi ıslahında fiziksel ve kimyasal
duraylılık sağlanacaktır. Bu kapsamda faaliyet sona erdikten sonra binalar vb. ihtiyaç
duyulmayan yapılar kaldırılacak, asit kaya drenajının önlenmesi için gerekli tedbirler
alınacak, su kalitesinin korunması sağlanacaktır. Şekil.114’de Ovacık Altın Madeni
Rehabilitasyon Çalışmalarından Örnek Görüntüler verilmiştir.
Kapatma çalışmalarında tesviye edilen alan üzerine bitki yetiştirebilmek ve erozyon
kontrolü için bitkisel toprak serilecektir. Alan uygun bitki türleri seçilerek bitkilendirme ve
ağaçlandırma çalışmaları gerçekleştirilecek ve yeni arazi kullanım özelliklerinin alana
kazandırılması sağlanacaktır.
Arazi ıslah çalışmalarındaki amaçlar şu şekilde sıralanabilir.









Açık Ocak madenciliğinin yapıldığı alanlarda madencilik faaliyetlerinin son bulması
neticesinde bu alanlara eski görünümünden daha güzel ve doğal bir görüntü
kazandırmak,
Yeşil bir çevreye sahip olmak,
Erozyonu minimize etmek,
Maden sahasına daha fazla ağaç dikerek havadaki oksijen miktarının arttırılmasını
sağlamak,
Madencilik faaliyetlerinden doğabilecek tozu engellemek,
Yöre halkını yeni tarımsal faaliyetlere yönlendirmek,
Planlı doğaya yeniden kazandırma yapılarak, madencilik faaliyetleri son bulduğunda
rehabilite edilen alanların yöre halkı tarafından değişik amaçlarla kullanılmasını
sağlamak,
Değişik flora ve faunaya sahip olmak,
Maden kapanmasına yakın daha az rehabilite edilecek alan ve daha fazla yeşil alan
bırakmaktır.
216
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 114 Koza Altın İşletmesi Ovacık Altın Madeni Rehabilitasyon Çalışmalarından Örnek Görüntüler
Açık Ocak
Açık ocak işletme döneminde genel açı 47o - 50o arasında değişim gösterecek olup 20
metrede bir 5 metrelik ve açısı 60o olan basamaklar bırakılacaktır. Şevlerin uzun vadede
duraylı olabilmesi için şev açıları kırılacaktır.
Açık ocakların rehabilitasyonunda uygulanmakta olan üç metod bulunmaktadır.
1. Ocak şevlerinin reklamasyonu
2. Kısmi geri dolum
3. Tam geri dolum
Söz konusu proje kapsamında açık ocak tabanı işletme faaliyetleri süresince
yeraltısuyu tablasının üzerinde kalacaktır. Açık ocağın kısmi geri dolum yöntemiyle
217
NİHAİ ÇED RAPORU
kapatılması planlanmaktadır. Ocağın doldurulması ile hem fiziksel hem kimyasal duraylılık
sağlanmış olacaktır. Ocağa geri dolum yapılması sonrası alan tesviye edilecek ve üzeri
bitkisel toprak ile örtülerek bitkilendirilmesi/ağaçlandırılması sağlanacaktır.
Şev açılarının düzeltilmesi sonrası açık ocak üzerine düşen yağmur suları, açık ocağın
çevresinde oluşturulacak kuşaklama kanalları ile akışa geçerek drene edilecektir. Açık ocağın
kapanış detayları işletme aşamasında gerçekleştirilecek statik ve kinetik testlere göre
belirlenecektir.
Ekonomik Olmayan Kaya (Pasa) Depolama Sahası
Açık ocakta işletme faaliyetleri sonucu oluşacak pasa malzeme, işletme süresince ÇED
alanı içerisinde yer alan yüzey alanı 18.5 ha olan EOK depolama alanında depolanacaktır.
Kapama aşamasında yaklaşık 680.272 m3 malzeme açık ocağın geri dolumunda
kullanılacaktır. Geriye kalan pasa ise mevcut EOK depolama alanında kalacak, nihai şev açısı
düzenlenerek rehabilite edilecektir.
EOK depolama sahasında araç faaliyetlerinin yoğun olması nedeniyle duraylılık
sağlanacak dolayısıyla yağış sularının erozyona neden olması engellenecektir. Uygun şev
açısı ve bitkilendirme ile hem su hem rüzgâr erozyonu önlenmiş olacaktır.
EOK depolama sahası çevresinde oluşturulacak kuşaklama kanalları vasıtasıyla yağış
suları pasa malzeme ile temas etmeden doğal drenaja yönlendirilecektir.
Geçici Cevher Stok Sahası
Üretim aşamasında çıkarılacak kompleks cevher geçici cevher stok sahasında
maksimum 20 gün süreyle depolanacak ve işlenmek üzere Mastra Altın Madeni’ne
nakledilecektir. Faaliyetin tamamlanmasıyla birlikte sahada cevher kalmayacaktır. Bu alan
tesviye edildikten sonra bitkisel toprak serilerek üzeri bitkilendirilecektir.
Ofisler-Şantiye/Altyapı
Proje alanı içerisinde yer alacak ofisler prefabrik olması nedeniyle geçicidir, faaliyetin
tamamlanması sonrası kaldırılacaktır. Bakım-tamir atölyeleri ve altyapı donanımları
sökülecek, ihtiyaç duyulması halinde köy halkına bırakılacaktır. Beton zeminler yıkılacak,
yıkım sonucu oluşan malzemeler yönetmeliklere uygun olarak bertaraf edilecektir. Alan
teviye edilecek ve bitkilendirilmek suretiyle rehabilite edilecektir.
VI.3.Mevcut Su Kaynaklarına Etkiler
Proje kapsamında açık ocak üretim yöntemiyle kompleks cevherin üretilmesi ve
işlenmek üzere taşınması işlemleri gerçekleştirilecektir. Sahada fiziksel veya kimyasal
herhangi bir uygulama yapılmayacaktır. Oluşacak pasanın büyük bir kısmı rehabilitasyon
amacıyla açık ocağın dolumunda kullanılacaktır.
Üretim faaliyetleri tamamlandıktan sonra proje ünitelerinin kapatma döneminde yeraltı
ve yüzeysularına olası etkileri ve alınacak önlemler aşağıda sunulmuştur.
218
NİHAİ ÇED RAPORU
VI.3.1 Açık Ocak
Açılan gözlem kuyuları neticesinde tahmini yeraltı su tablasının açık ocak taban kotu
olan 2160 m (dsü)’den çok daha düşük seviyelerde olduğu belirlenmiştir Açık ocağın
yeraltısu seviyesinin üzerinde olması nedeniyle açık ocak gölü oluşumu söz konusu değildir.
Ocağın pasa malzeme ile 2200 m (dsü) kotuna kadar kısmi geri doldurulması
planlanmaktadır.
Yeraltı suyu kalitesinin ocaktan çıkan pasa malzemenin tekrar ocağa doldurulması
nedeniyle değişmemesi beklenmektedir. Yüzey suları ise inşa edilecek kuşaklama kanalları
vasıtasıyla doğal drenaja yönlendirilecek dolayısıyla yüzey suyu kalitesi etkilenmeyecektir.
VI.3.2 Ekonomik Olmayan Kaya Depolama Sahası
Ekonomik olmayan kaya depolama sahasında depolanacak pasanın hava ve su ile
teması sonucu asit üretmesi olasıdır. Karot numunelerinden alınan örneklerin asit kaya drenajı
oluşturma potansiyellerinin değerlendirilmesi amacıyla asit baz muhasebesi ve net asit üretme
testleri gerçekleştirilmiştir. Elde edilen bilgiler ve değerlendirmeler doğrultusunda sülfidik
sülfür miktarı için eşik değeri yaklaşık %0,05’dir. Örneklerin çoğu genel olarak bu değerin
altında tespit edilmiştir. Alınmış bazı örneklerde ise, sülfidik sülfür değerinin deteksiyon
limiti olan % 0,01 altında kaldığı belirlenmiştir.
Metal liçi oluşturma potansiyellerinin değerlendirilmesi amacıyla da kısa süreli liç
testi gerçekleştirilmiş ve Su Kirliliği Kontrol yönetmeliği Tablo 1 ve Tablo 7.1 ile
karşılaştırılmıştır. Sınır değerlerin üzerinde belirlenen parametreler Al, Cu ve Se metalleridir.
İz metalleri analizinde nispeten yüksek konsantrasyona sahip Ag, As, Mo ve S metallerinin
ise mobilitelerinin düşük olduğu ve bu nedenle kısa dönemde çevresel bir sorun teşkil
etmeyecekleri sonucuna varılmıştır.
Sahada limitli miktarda AKD potansiyeli olasıdır. Madencilik faaliyetleri sona
erdikten sonra ocağın doldurulması ile birlikte bu potansiyel en aza indirilecektir.
EOK depolama alanı çevresinde oluşturulacak kuşaklama kanalları vasıtasıyla akışa
geçecek yüzey suları toplanarak pasa sahasına ulaşmadan doğal drenaja yönlendirilecektir.
Yüzey sularının drene edilmesi ile birlikte AKM’nin yüzey sularını kirletmesi engelleneceği
gibi şev stabilitesinin olumsuz yönde etkilenmesinin önüne geçilebilecektir.
Pasa üzerine düşen yağmur suları pasa sahasının mansabında oluşturulacak bir doğal
zemine sahip havuzda toplanacak ve 6 aylık periyotlarla takip edilecektir. EOK depolama
alanının tabanı sıkıştırılarak olası sızıntıların en aza indirilmesi sağlanacaktır. Sülfidik sülfür
eşik değeri 0,05’in altında olan malzemenin pasa alanı tabanına serilerek tampon görevi
oluşturması sağlanacaktır.
219
NİHAİ ÇED RAPORU
BÖLÜM VII: PROJENİN ALTERNATİFLERİ
(Bu bölümde teknoloji, alınacak önlemlerin alternatiflerinin karşılaştırılması yapılacak
ve tercih sıralaması belirtilecektir.)
Yer Seçimi Alternatifleri
Açık ocak sahası cevherin bulunduğu alan olduğu için, jeolojik yapısı nedeniyle kısıtlı
bir alandır. Dolayısıyla yer seçim şansı bulunmamaktadır.
Ancak ekonomik olmayan pasa sahası, geçici cevher stok sahası, bitkisel toprak
depolama alanı ve ofisler için yer seçimi alternatifleri bulunmaktadır. Bu alanlar belirlenirken
ocak alanına veya ünitelerin birbirilerine olan mesafesi, ünitelerin kurulacağı topografyanın
uygunluğu, arazi durumu ve çevresel faktörler dikkate alınmaktadır.
Ekonomik olmayan kaya depolama alanlarında yer seçimi yapılırken aşağıdaki
kriterler göz önüne alınmıştır.



Çıkacak olan bütün pasanın depolanmasına yetecek kapasiteye sahip olması,
İşletme ve doğaya yeniden kazandırma çalışmaları sırasında ekonomik
olmayan kayaç döküm alanlarının rehabilite edilebilir ve çevresel önlemlerin
uygulanabilir olması ve
Bölgedeki yeraltı suyu seviyesi ve kalitesi gibi özellikler.
Açık ocaklara ekonomik olmayan kaya depolama alanlarının yakın olmasının pek çok
avantajı bulunmaktadır. Bunlar; Ocağa yakın mesafede olmasıyla birlikte taşıma
mesafelerinde azalma buna bağlı olarak da ortaya çıkacak emisyon miktarında ve bozulan
arazi alanının azalması söz konusu olacaktır.
Cevher Üretim Alternatifleri
Bir cevher yatağının işletmesinde çeşitli etmenler rol oynamaktadır. Bu etmenler
koşullara ve işletmenin politikasındaki önceliklere ve tercihlere bağımlı olarak farklı biçimde
optimize edilebilirler.
Proje kapsamında madencilik metodunun belirlenmesinde cevherleşme, topografya,
metalurjik özellikler gibi doğal ve jeolojik özellikler, yatırım maliyeti, cevher fiyatları gibi
ekonomik faktörler, açık ocak sınırları, şev açıları gibi teknik faktörler ve sahaya özgü
çevresel koşullar gibi pek çok parametre dikkate alınmıştır. Alternatif olarak yeraltı
madenciliği ve açık ocak teknikleri değerlendirilmiştir.
Yüzeyden başlayan ve derin olmayan cevher yapılanması göz önüne alındığında ve
yukarıda aktarılan özellikler çerçevesinde açık ocak madencilik yöntemi en uygulanabilir
yöntem olarak seçilmiştir. Bu doğrultuda proje kapsamında yapılan hesaplamalar sonucunda
açık ocak madenciliğinin yeraltı madenciliğine göre uygulanabilirliğinin daha ekonomik
olduğu hesaplanmış olup, yapılan bu hesaplamalar göz önünde bulundurularak dizaynlar
oluşturulmuştur. Açık ocak madenciliğinde oluşması muhtemel potansiyel etkiler
Tablo.121’de yer almaktadır.
220
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 121 Açık Ocak Madencilik Faaliyetlerindeki Potansiyel Etkiler
Açık Ocak
Potansiyel Fiziksel Etkiler
Ptoansiyel Kimyasal Etkiler
Arazi Kullanımı ile ilgili Etkiler










Şev Duraylılığı
Erozyon
Hidrlojik Etkiler
Ocak Güvenliği
Çözünmüş Metaller
Asit kaya Drenajı
Topografya Değişimi
Arazi Verimliliği
Görsel Etkiler
Drenaj Sorunları
Eylemsizlik Alternatifi
Eylemsizlik alternatifi (madencilik faaliyetinin yapılmaması) durumunda önerilen
maden arazisi, orman ve mera arazisi olarak kalacaktır. Maden projesinin uygulanmamasıyla
gerçekleşecek olan sosyo-ekonomik yararlar kazanılamayacak ve projeden yarar sağlaması
beklenen bölge halkı mevcut durumdaki gibi sınırlı geçim kaynakları ve sınırlı bir tarımsal
gelirle yaşamını sürdürmeye çalışacaktır. Buna ek olarak, maden kaynağının
değerlendirilmemesi, gelişme içerisindeki ekonomik varlıklardan biri olan maden
oluşumlarının çıkarılması için gerekli sermayenin çekilmesi açısından yerli veya yabancı
firmalar için olumsuz bir etki yaratacaktır.
Diğer taraftan, sürdürülebilir kalkınma yaklaşımı; ekonomik faaliyetler kapsamında
sonuçlara ulaşılırken, çevresel ve sosyal hedefler konusunda da duyarlı yaklaşmayı gerektirir.
Etki azaltıcı önlemler ve izleme teknikleri, alanda çalışanların ve yerel halkın daha güvenli ve
sağlıklı bir çevrede yaşayabilmesini garantileyecek ve eylemsizlik alternatifi makul bir
ihtimal olarak görünmeyecektir.
Eylemsizlik alternatifi durumunda, raporda anlatılmış olan ekonomik gelişim imkanı ile
il ve ulusal düzeyde kazanılabilecek yararlar da oluşmayacaktır. Projenin gerçekleştirilmesi
ile sürdürülebilir kalkınma ilkesine uygun üretim yapılmasına dikkat edilmesi ve güvenilir
yöntemlerle etki azaltıcı önlemlerin ve izleme tekniklerinin uygulanması durumunda
bölgedeki halk yatırımdan en yüksek derecede faydalanabilecek ve uzun vadede güvenilir ve
sağlıklı bir çevrede yaşayabileceklerdir.
221
NİHAİ ÇED RAPORU
BÖLÜM VIII: İZLEME PROGRAMI
53962 İşletme Ruhsatlı Altın-Bakır Madeni Ocağı için inşaat, işletme ve işletme
sonrası dönemlerini kapsayan bir izleme programı oluşturulmuştur. Bu amaçla, izlenmesi
öngörülen bileşenlerin tespiti için uygun görülen izleme noktaları, izleme yöntemi, hangi
sıklıkla yapılacağı, izlenecek parametreler ve izlenmesinin gerekliliğinin nedenleri belirlenmiş
ve aşağıdaki bölümlerde sunulmuştur.
VIII.1. Projenin inşaatı için önerilen izleme programı, projenin işletmesi ve
işletme sonrası için önerilen izleme programı ve acil müdahale planı
VIII.1.1 İzleme Programı
Proje kapsamında geliştirilen izleme programı inşaat, işletme ve işletme sonrası
dönemler olmak üzere üç aşamayı içermektedir. Bu dönemler içinde çevresel parametreler,
farklı uygulamalar ve periyotlar halinde izlenecektir. Kapama dönemi izleme çalışmalarının 5
yıl süreyle yapılması düşünülmüştür. İzleme programı kapsamında yapılacak çalışmalar;
 Hava kalitesi,
 Gürültü ve titreşim,
 Yeraltı ve yüzey suları,
 Toprak kalitesi,
 Asit kaya drenajı oluşumu,
 Karasal ekosistem,
 Görsel izleme
olarak sıralanabilir.
ÇED süreci sonrasında projenin inşaat döneminde 18.19.2012 tarihli Yeterlik Belgesi
Tebliği gereği izleme çalışması gerçekleştirilecek ve Nihai ÇED Raporları doldurularak Çevre
ve Şehircilik Bakanlığı’na sunulacaktır. Resmi kurumların yapacağı denetim çalışmaları
haricinde örneklerin alımı ve saha parametrelerinin ölçümü Konaklı Metal personeli
tarafından
yapılacaktır.
Örneklerin
analizi
akredite
olmuş
laboratuvarlarda
gerçekleştirilecektir. İzleme çalışmaları Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın kabul ettiği ve
çevre mevzuatında yer alan teknikler doğrultusunda yapılacaktır.
VIII.1.1.1 Hava Kalitesinin İzlenmesi
Çevresel veri toplama çalışmaları kapsamında proje alanının mevcut hava kalitesini
belirlemek amaçlı olarak çöken toz, solunabilir partikül madde (PM10),ve NOx- SOx ölçümleri
gerçekleştirilmiştir. Ölçümlere ait detaylı sonuçlar Bölüm V.1.11 de aktarılmıştır.
Faaliyetin hava kalitesi üzerine etkisini belirlemek amacıyla inşaat ve işletme
dönemlerinde aylık periyotlar halinde çöken toz ve PM10 ölçümleri yapılacaktır. İzleme
çalışmaları proje alanı içinde ve en yakın yerleşim yerleri olan Çiflice Obası ve Bularıboğazı
Obası’nda yürütülecektir (Şekil.115). Hava kalitesi izleme programı Tablo.123’de,
sunulmaktadır.
VIII.1.1.2 Gürültü ve Titreşimin İzlenmesi
Patlatma ve iş makinalarından kaynaklı gürültü ve titreşim proje alanında ve yakın
yerleşim alanlarında izlenecektir. Proje alanı içerisinde açık ocakta gürültü ölçümü günlük
222
NİHAİ ÇED RAPORU
olarak izlenecektir. Yerleşim yerlerinde ise herhangi bir talep veya şikayet gelmesi
durumunda izleme çalışmaları gerçekleştirilecektir. Ölçüm sonuçlarının Çevresel Gürültünün
Değerlendirilmesi Yönetmeliği sınır değerleri ile karşılaştırılması sağlanacaktır. Gürültü ve
titreşim ölçüm noktaları Şekil.115’de verilmiştir.
VIII.1.1.3 Yeraltı ve Yüzey sularının İzlenmesi
Konaklı Metal Mad. San. Tic. A.Ş. tarafından yürütülen çevresel veri toplama
çalışmaları esnasında başlatılan yüzey suyu izleme çalışmaları inşaat, işletme ve işletme
sonrası dönemlerde de devam ettirilecektir. Belirlenen 4 noktada (G-YS-1,G-YS-2,G-YS-3,GYS-4) akış olduğu zamanlarda, inşaat ve işletme süresince 3 ayda bir, işletme sonrası ilk beş
yıl 6 ayda bir, son beş yıl yılda bir izleme yapılacaktır.
EOK depolama sahası mansabında oluşturulacak havuzda sızıntı suyu kalitesi işletme
döneminde aylık, işletme sonrası ilk beş yıl 6 ayda bir, son beş yıl yılda bir periyotlarla
izlenecek ve SKKY Tablo 1 parametreleri ile karşılaştırılacaktır. İşletme kapanış döneminde
tüm veriler, pasa malzemesinin AKD potansiyeli ile birlikte değerlendirilerek kapanış
programı oluşturulacaktır.
Proje alanı ve çevresinde ölçüm ve örneklemeleri yapılan 1 adet kaynak suyunda (GKS-1), 1 adet köy su deposunda (G-DS-2) ve tek yeraltı suyu girişi olan gözlem kuyusunda
(G-GK-3), pasa depolama sahası mansabında açılacak gözlem kuyusunda (G-GK-5) ve ocak
sahasının kuzeyinde açılacak gözlem kuyusunda (G-GK-6) izleme programı yürütülecektir.
Örneklemeler inşaat ve işletme dönemlerinde 3 ayda bir, işletme sonrası ilk beş yıl 6 ayda bir,
son beş yıl yılda bir kez yapılacaktır.
Yeraltı ve yüzey suları izleme programı Tablo.124’de, izleme noktaları ise
Şekil.116’da sunulmuştur.
VIII.1.1.4 Toprak Kalitesinin İzlenmesi
Arazi hazırlama ve işletme süresince sıyrılan bitkisel toprak, rehabilitasyon
çalışmalarında kullanılmak üzere kalitesini kaybetmemesi için uygun şatlarda depolanarak
görsel incelemelerle kontrol edilecektir. İşletme sonrası dönemde ise rehabilitasyon
çalışmalarına başlamadan önce verimliliğini ve ağır metal içeriğini tespit etmek amacıyla
toprak analizleri yapılacaktır. Toprak kalitesi izleme programı Tablo.122’de verilmiştir.
Tablo. 122 Toprak Kalitesi İzleme Programı
Proje
İzleme
Bileşen
Aşaması
Noktası
İnşaat ve
işletme
İşletme
sonrası
Bitkisel
toprak
Toprak ve
üst toprak
Bitkisel toprak
depo sahası
Rehabilitasyon
alanları
Yöntem
Görsel
Toprak
analizleri
Sıklık
Parametreler
Aylık
Bitkilendirme,
uygun depolama
şartları
Rehabilitasyon
öncesi 1 kez
Kontaminasyon
parametreleri
Verimlilik
parametreleri
(NPK, OM)
Amaç
Erozyon ile toprak
kaybının önlenmesi,
yüzey toprağının
rehabilitasyona
kadar kalitesinin
korunması
Rehabilitasyon
çalışmalarının
başarısı, kontamine
toprağın
iyileştirilmesi
223
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo. 123 Hava Kalitesi İzleme Programı
Proje Aşaması
Bileşen
İzleme Noktası
Proje alanı, Çiflice Obası ve
İnşaat ve işletme
Hava Kalitesi
Bularıboğazı Obası
Proje alanı, Çiflice Obası ve
Hava Kalitesi
Bularıboğazı Obası
Yöntem
Sıklık
Parametreler
ISO toz kovası
Aylık
Çöken toz
Aylık
PM10, ağır metaller
Günlük
LAeq
Amaç
İşletme faaliyetlerinden kaynaklanan çöken tozun ölçümü ve
SKHKKY ile uyumunun teyidi
İşletme faaliyetlerinden kaynaklanan PM ölçümü ve
SKHKKY ile uyumunun teyidi.
Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi
Yönetmeliği’ne uyumun teyidi
LAeq
Yönetmeliği’ne uyumun teyidi
Pik parçacık hızı
Yönetmeliği’ne ile uyumunun teyidi
Sahada
örnekleme
Otomatik ses
seviyesi ölçer
Gürültü
Proje alanı
İşletme
Gürültü
Çiflice Obası ve Bularıboğazı
Obası
Otomatik ses
seviyesi ölçer
İşletme
Titreşim
Proje alanı
Vibrograf
Yerel halktan
gelen talep ve
/veya şikayet
doğrultusunda
Günlük,
patlatma
zamanında
Tablo. 124 Yeraltı ve Yüzey suları İzleme Programı
Proje Aşaması
Bileşen
İzleme Noktası
Yöntem
İnşaat, İşletme,
İşletme Sonrası
Yüzey suyu
kalitesi
G-YS-1,G-YS-2,G-YS3,G-YS-4
Örnekleme ve laboratuvar
analizleri, saha
parametreleri ölçümü
İnşaat, İşletme,
İşletme sonrası
Yeraltı suyu
kalitesi
G-KS-1,
G-GK-3,G-Gk-5,
G-GK-6
analizleri
İşletme
Köy Su
Kaynağı
Deposu
G-DS-2 (Çiflice)
analizleri, saha
İşletme ve
İşletme Sonrası
Pasa sızıntı
suyu
Pasa sahası mansabında
belirlenen sızıntı suyu
izleme noktasında
analizleri, saha
Sıklık
İnşaat ve işletme dönemi
3 ayda bir,
İşletme sonrası;
İlk 2 yıl: 6 ayda bir
Son 3 yıl: yılda bir
İnşaat ve işletme dönemi
3 ayda bir,
İşletme sonrası;
İlk 2 yıl: 6 ayda bir
Son 3 yıl: yılda bir
3 ayda bir
Aylık
Parametreler
Amaç
Saha parametreleri (T, pH,
EC), Kimyasal ve fiziksel
parametreler (SKKY Tablo 1
ilgili parametreleri)
Yüzey suyu kalitesini
izlemek
ilgili parametreleri)
Yeraltı suyu kalitesini
korumak
Kimyasal ve fiziksel
parametreler
ilgili parametreleri) ve debi
veya su miktarı ölçümü SKKY ‘ye deşarj
standartlarına uyum.
Akış aşağı alıcı
ortamların ve su
kalitesinin korunması
AKD oluşumu ve sızıntı
suyu kalitesi izlenmesi.
Pasa yönetimi ve
kapanışının planlanması,
Sızıntu suyu miktarının
ölçümü
224
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 115 Hava Kalitesi ve Gürültü İzleme Noktaları Haritası
225
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 116 Yeraltı ve Yüzey suları İzleme Noktaları
226
NİHAİ ÇED RAPORU
VIII.1.1.5 AKD Kalitesinin İzlenmesi
İşletme süresince elde edilecek deneyimler ve bilgiler doğrultusunda kapatma için
optimum yöntemler geliştirilecektir. İşletme dönemi boyunca asit kaya drenajı değerlendirmesi
yapmak amacıyla pasa ve açık ocak yüzeylerini oluşturan litolojilerden alınacak örnekler ile
analizler yapılacaktır.
VIII.1.1.6 Karasal Ekosistemin İzlenmesi
Proje alanında tespit edilen NT kategorisindeki Cirsium pseudopersonata türünün
korunması için, olgunlaşan tohumlar Ağustos ayı içinde toplanarak bez torbalara konulacak ve
kurutulacaktır. Kuruyan ve ayıklanan tohumların bir kısmı koruma amacı ile Ankara’da bulunan
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Tarla Bitkileri
Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü bünyesinde bulunan Türkiye Tohum Gen Bankasına
koruma amacıyla teslim edilecektir.
Tespit edilen diğer endemik türler için türün tespit edildiği alanlarda toprağın verimli kısmı
ayrıldıktan sonra yöntemine göre muhafaza edilecek ve rehabilitasyonda üst tabaka olarak
serilecektir.
Proje alanı içerisindeki yabanıl formların beslenme, barınma, üreme dönemleri de göz
önüne alınarak görsel izleme çalışmaları yürütülecektir. Tablo.125’de ilgili izleme programı
sunulmuştur.
Tablo. 125 Karasal Ekosistem İzleme Programı
Proje
Aşaması
Bileşen
İzleme
Noktası
Yöntem
Sıklık
Parametreler
Amaç
İnşaat ve
işletme
Endemik
Türler
Proje sahası
Görsel
Yıllık
Bitki türleri,
muhafazası
Türlerin
korunması
İnşaat ve
işletme
Yabanıl
Formlar
Proje sahası
Görsel
Yıllık
Yabani hayat
türlerinin kontrolü
Türlerin
korunması
VIII.1.1.7 Görsel İzleme
İşletme dönemi süresince açık ocak ve ekonomik olmayan kaya depolama sahasının görsel
incelemesi yapılarak şev duraylılığı kontrol edilecektir. Kuşaklama kanallarında yüzey suları
nedeniyle tıkanma ve yıkılma olmaması için yağışlı dönemlerde incelemesi yapılacaktır
(Tablo.126).
Tablo. 126 Şev Duraylılığı ve Kuşaklama Kanalları İzleme Programı
Proje
Aşaması
Bileşen
İnşaat ve
işletme
Şev
duraylılığı
İşletme
Kuşaklama
kanalları
İzleme
Noktası
Açık Ocak,
EOK
depolama
sahası
EOK depo
alanı ve açık
ocak çevresi
kanallar
Yöntem
Sıklık
Parametreler
Amaç
Görsel
inceleme
Aylık
Çatlaklar, yer
değiştirmeler
Yapısal hasarları
engellemek
Görsel
inceleme
Aylık
Kanalların
kontrolü
Yüzey akışının
uygun şekilde
gerçekleşmesi
227
NİHAİ ÇED RAPORU
VIII.1.2 Acil Müdahale Programı
Proje kapsamında çalışan personeli, bölge halkını ve çevreyi korumak, mevcut risklere
karşı alınacak önlemleri belirlemek ve acil durumları etkin bir biçimde yönetebilmek için Acil
Durum Eylem Planı (ADEP) hazırlanarak Ek-18’de sunulmuştur. Hazırlanan eylem planı
işletmenin ileriki süreçlerinde oluşturulacak eylem planının ana unsurlarını içermektedir. İşletme
öncesi yapılan bu acil durum eylem planı işletme sürecinde güncellenecektir. Acil durumda
kullanılacak ekipman listesi, acil durum iletişim planı, acil durum müdahale ekibi ve acil durum
yönetimine ait bilgiler Ek-18’de sunulan ADEP’de ayrıntılı olarak aktarılmaktadır.
VIII.2. ÇED Olumlu Belgesinin verilmesi durumunda, Yeterlilik Tebliği’nde
“Yeterlilik Belgesi alan kurum/kuruluşların yükümlülükleri” başlığının 4.maddesinde yer
alan hususların gerçekleştirilmesi ile ilgili program.
ÇED Olumlu kararı alınması durumunda projenin yaklaşık 2 ay sürmesi planlanan inşaat
döneminde 18.19.2012 tarihli Yeterlik Belgesi Tebliği gereği taahhütlerin izlenmesi çalışmaları
yürütülecek ve Nihai ÇED Raporu İzleme Formu doldurularak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na
sunulacaktır.
Proje kapsamında bulunan orman ve mera alanlarında madencilik faaliyetlerini
gerçekleştirmek amacıyla izin süreçleri başlatılacaktır. Orman arazileri için Orman Genel
Müdürlüğü’nden, mera alanları tahsis amacı değişikliği için Tarım, Gıda ve Hayvancılık İl
Müdürlüğü’nden gerekli izinler alınacaktır.
228
NİHAİ ÇED RAPORU
BÖLÜM IX. HALKIN KATILIMI
(Projeden Etkilenmesi Muhtemel Yöre Halkının Nasıl ve Hangi Yöntemlerle
Bilgilendirildiği, Proje İle İlgili Halkın Görüşlerinin ve Konu ile İlgili Açıklamaların ÇED
Raporuna Yansıtılması)
Halkın katılımı toplantıları, proje hakkında halkı bilgilendirmek, projeye ilişkin görüş ve
önerilerini almak üzere projeye yakın yerleşim yerinde düzenlenir. Burada amaç projeye halkın
dahil edilmesidir.
Halkın Katılımı, ÇED sürecinin temel taşı olarak kabul edilmektedir. Projeden etkilenecek
halk ve diğer ilgili taraflar yerel ve ulusal gazetede yayınlanan ilan yoluyla toplantıya davet edilir.
Bu toplantıda proje sahibinin amacı, planlaması ve yürütülen ÇED çalışmasına ilişkin
sunumundan sonra toplantıya katılan halk ve kurumlar proje ile ilgili görüşlerini bildirmeye ve
proje hakkında soru sormaya davet edilirler.
Konaklı Metal Mad. San. Tic. A.Ş tarafından işletilmesi planlanan Altın- Bakır Madeni
Ocağı Projesi ile ilgili olarak 17/07/2008 tarih ve 26393 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği gereği halkın katılımı toplantısı düzenlenmiştir. Toplantı
mevsim şartlarının uygun olmaması nedeniyle yakın köylerde yapılamamış, Giresun Çevre ve
Şehircilik İl Müdürlüğü ile mutabık kalınarak 10.01.2013 tarihinde saat 11:00’de Giresun İli,
Alucra İlçesi, Alucra Düğün Salonunda gerçekleştirilmiştir.
Halkın Katılımı Toplantısına katılım sağlanabilmesi için toplantı tarihini, saatini, yerini ve
konusunu belirten ilan, ulusal düzeyde bir gazete (28/12/2012 tarihli Bugün Gazetesi) ile o yörede
yayımlanan yerel bir gazetede (28/12/2012 tarihli Yeni Şebinkarahisar Gazetesi) yayınlatılmıştır.
Ayrıca toplantı tarihi ve ÇED Başvuru Dosyası, Giresun Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü web
sayfasında yayınlanmıştır. Alucra Belediyesi tarafından da 3 gün boyunca (31.12.201204.01.2013-09.01.2013) hoparlör ile ilçe halkına toplantı yapılacağı bilgisi duyurulmuştur.
Bunun yanında proje alanının bulunduğu bölgedeki yerleşimler yayla evleri olup kış
mevsiminde, yaylada yaşayan yöre halkı kıyı kesimlere yerleşmektedir. Yöre halkının toplantıya
katılım sağlayabilmeleri için köy muhtarıyla irtibata geçilmiştir.
Halkın Katılım Toplantısına;
 T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı,
 Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,
 Meteoroloji Genel Müdürlüğü,
 Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü,
 Giresun İl Özel İdaresi
 Konaklı Metal Mad. San. Tic. A.Ş
 Koza Altın İşletmeleri A.Ş. yetkilileri ve
 Yöre halkı katılım göstermiştir.
Halkın çekinceleri ve görüşleri İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü yetkilileri tarafından kayıt
altına alınmıştır. Halkın Katılım Toplantısından görüntüler Şekil.117 ve Şekil.118’de verilmiştir.
Toplantıda halk tarafından proje hakkında gündeme getirilen başlıca konular aşağıda
belirtilmiştir.
 Faaliyet süresince çevresel kirliliğin önlenmesi amacı ile ilgili kurumlar tarafından
denetimlerin yapılması gerektiği ve ekonomik olarak Alucra İlçesine ne gibi katkısı
olacağı hakkında bilgi istenmiştir.
 Çevreye duyarlı bir çalışma yapılması temennisinde bulunulmuştur.

229
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil. 117 Halkın Katılım Toplantısında Görünüm-1
Şekil. 118 Halkın Katılım Toplantısında Görünüm-2
230
NİHAİ ÇED RAPORU
BÖLÜM X. SONUÇLAR:
(Yapılan tüm açıklamaların özeti, projenin önemli çevresel etkilerinin sıralandığı ve
projenin gerçekleşmesi halinde olumsuz çevresel etkilerin önlenmesinde ne ölçüde başarı
sağlanabileceğinin belirtildiği genel bir değerlendirme)
Konaklı Metal Maden San. ve Tic. A.Ş tarafından Giresun İli, Alucra İlçesi, Tohumluk
Köyü civarında 53962 işletme ruhsatlı sahanın 54 hektarlık bölümünde “Altın-Bakır Açık Ocak
Madeni” projesinin gerçekleştirilmesi planlanmaktadır.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Maden İşleri Genel Müdürlüğü’nden alınan 53962
numaralı işletme ruhsatı üzerinde yer bilgisi Giresun İli, Espiye İlçesi, Güllüce Köyü olarak
geçmektedir. Ancak yapılması planlanan ve bu rapora konu olan proje alanı Giresun İli, Alucra
İlçesi, Tohumluk Köyü sınırları içerisinde bulunmaktadır.
Faaliyetin gerçekleştirileceği alan; Giresun İl merkezinin kuş uçuşu 48 km güneydoğusunda,
Yağlıdere İlçe merkezinin 36 km güneyinde, Alucra İlçe merkezinin ise 25 km kuzeybatısında yer
almaktadır. Proje alanına en yakın yerleşim birimi proje alanının yaklaşık 640 m güneyinde
Tohumluk Köyüne bağlı Çiflice Obasıdır. Proje alanının 670 m kuzeydoğusunda Ayıcıyurdu
Obası, 1250 m kuzeybatısında Kırık Yaylası, 2140 m güneybatısında Taflantepe Obası, 2420 m
güneydoğusunda Tohumluk köyü, 3440 m kuzeybatısında Güllüce Köyü, 5000 m batısında ise
Çakrak Köyü bulunmaktadır.
Proje sahasına ulaşım Giresun İli, Dereli İlçesi, Sarıyakup Köyü güzergahından
sağlanmaktadır. Sarıyakup köyünden 9 km güney istikametinde ilerledikten sonra Çakrak Köyü
yol ayrımından faaliyet alanına ulaşılmaktadır.
Proje kapsamında toplam 54 hektarlık alanda açık ocak işletme yöntemi ile yaklaşık 1
milyon ton kompleks cevher eldesi sağlanacaktır. Söz konusu işletmeden çıkarılacak kompleks
cevherin işlenmesi ile yaklaşık 1.13 ton altın ve 4.360 ton bakır üretilmesi planlanmaktadır. Açık
ocak işletmeciliği sırasında ortaya çıkacak olan 2.385.000 ton Ekonomik Olmayan Kayaç (EOK)
ocak alanının doğusunda yer alan EOK depolama alanında depolanacaktır. Ortalama cevher tenörü
altın ve bakır için sırasıyla 1.13 g/t ve % 0.25 olarak belirlenmiştir.
Açık ocak yöntemi ile üretilecek olan tüvenan malzeme saha içinde herhangi bir işleme
tabi tutulmadan, Gümüşhane ili sınırları içerisinde yer alan Koza Altın İşletmeleri uhdesinde
bulunan Mastra Altın Madeni İşletmesine nakledilecektir.
Proje kapsamında arazinin hazırlanması, inşaat ve alt yapı çalışmalarının 2 ay
yürütülmesi planlanmaktadır. Açık ocak üretim faaliyetleri ise yaklaşık 27 ay sürecektir. Üretim
faaliyetlerinin sonlandırılması ile beraber yürütülecek rehabilitasyon ve kapama döneminin ise
yaklaşık 3 ay sürmesi öngörülmektedir. Ancak işletme döneminde işletmeye uygun rezervlerin
tespit edilmesi durumunda günün ekonomik koşulları ve rezerv durumu göz önüne alınarak proje
ömrünün uzaması söz konusu olabilecektir.
Proje kapsamında 4 adet beyaz yaka, 65 adet mavi yaka olmak üzere toplamda 69
personel çalışacaktır. Projede çalışacak personelin büyük bir bölümü yörede yaşayan kişilerden
oluşacaktır.
Açık ocak işletmeciliği ile kompleks cevher üretimi gerçekleştirilecek olup kazının
yapılabilmesi, kayaçların kolay alınabilmesi ve nakledilebilmesi için gevşetme patlatması
yapılacaktır. Bu patlatma yöntemi ile kayaç yerinde gevşetilip, içinde kırık ve çatlaklar
oluşturulacaktır. Böylelikle yan kayaçla cevher karışımı önlenecek, gürültü ve titreşim minimum
seviyelerde kalacaktır.patlatma sırasında çevrede bulunan içme suyu tesislerinde doğabilecek
olumsuzluklar giderilecektir.
231
NİHAİ ÇED RAPORU
Patlatma işlemi için 102 mm çap ve 5.2 m boyunda delikler açılacaktır. İki delik arası
mesafe 3.2 m, dilim kalınlığı 2.8 m olacak şekilde patlatma grubu oluşturulacaktır. Her deliğe 16
kg Anfo tipi patlayıcı madde konulacak, bu patlayıcıların patlaması için milisaniye gecikmeli
tetikleyici kapsüller deliklere yerleştirilecek ve deliğin 2.8 metresine sıkılama malzemesi olarak
mıcır malzeme eklenecektir. Milisaniye gecikmeli kapsüller sayesinde patlatma deliklerinin her
biri ayrı ayrı patlayacağı için sadece 16 kg’lık patlayıcının etkisi hissedilecektir. Alınacak teknik
önlemler sayesinde kaya fırlaması ve tozlanma en aza indirilmiş olacaktır. Üretim boyunca haftada
5, ayda 20 gün patlatma yapılacaktır.
Planlanan 54 hektarlık proje alanı orman ve mera alanlarından meydana gelmektedir.
Proje alanına ait mescere haritasına göre 54 hektarlık proje alanının 4 hektarı orman sayılan
alanda, geriye kalan 50 hektarlık kısmı ise orman sayılmayan alanlardan meydana gelmektedir.
Giresun Orman Bölge Müdürlüğü tarafından verilmiş olan ÇED İnceleme Değerlendirme
Formunda proje alanı içerisinde yer alan mescere tipleri, Bozuk sarıçam (Bçs), Çsd1(Sarıçam d
çağında 1 kapalı), Çsd/bc31(Sarıçam d çağında/ b çağ sınıfı hakim 31 yaşında), OT(Ağaçsız
orman toprağı) olarak görülmektedir. Faaliyetlere başlamadan önce ormanlık alanlar ile ilgili
olarak 6831 sayılı Orman Kanunu’na göre gerekli izinler alınacaktır. Ormanlık alanlar dışında
kalan 50 hektarlık mera alanı ile ilgili olarak ise, 4342 sayılı Mera Kanunu’na göre mera vasfı
değişikliği yapılarak Giresun Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü’nden gerekli izinler
alınacaktır.
Orman ve Su işleri Bakanlığı XII. Bölge Müdürlüğü Giresun Şube Müdürlüğü’nden proje
sahası yakınlarında bulunan koruma alanları ile ilgili kurum görüşü talep edilmiştir. Söz konusu
alan içerisinde korunan alan bulunmamaktadır. Proje alanı sınırları içerisinden geçen bir dere
olması nedeniyle 17/05/2005 tarih ve 25818 sayılı Sulak Alanlar Yönetmeliği’nin 23. Maddesi
gereği “Sulak Alan Faaliyet İzin Belgesi” alınacak olup, gerekli izin alınmadan faaliyete
başlanılmayacaktır. Proje alanı ve yakın çevresinde herhangi bir statüde koruma alanı yer
almamaktadır.
Proje alanı ve içinde bulunduğu bölgeye ait hidrojeolojik özellikler; tektonizmanın yol
açtığı ikincil gözenekliliğe sahip; hidrolik iletkenliği düşük, yeraltı suyu beslenimi yağışlar
tarafından gerçekleşen, aynı zamanda kırık çatlaklar tarafından kontrol edilerek süzülme ve yüzey
akışı gerçekleştirdiği şeklinde tanımlanmaktadır. Bölgedeki kırık ve çatlaklar, kayaçlar içinde
farklı oranlarda ve farklı doğrultularda gelişme gösterdiği saha çalışmalarında gözlemlenmiştir.
Projenin bulunduğu bölgede jeolojik birimleri temsil eden ve yeraltı suyu geçirimlilik
durumlarının değerlendirilmesi, hidrolik iletkenlik, iletimlilik katsayısı ve depolama katsayısı gibi
akifer parametrelerinin hesaplanması, yeraltı su tablası oluşturabilmek için yeraltı suyu
seviyelerinin belirlenmesi ve yeraltı suyunun mevcut kalitesinin tespit edilebilmesi amacıyla
Konaklı Metal Madencilik San. ve Tic. A.Ş. tarafından 4 adet yeraltı suyu gözlem kuyusu
açılmıştır.
3 nolu gözlem kuyusunda ölçülen su seviyesi ve diğer kuyuların kuru olması göz önünde
bulundurularak açık ocak ile yeraltı su tablası ilişkisinin değerlendirilebilmesi mümkündür.
Planlanan açık ocak sınırları içinde açılmış 4nolu yeraltı suyu gözlem kuyusunun taban kotunun
2120 m. dsü ve kuyunun kuru olduğu göz önünde bulundurularak, açık ocak işletmeciliği sırasında
ocağa yeraltı suyu girişi olmayacağı bilinmektedir.
Faaliyet kapsamında kırma-eleme ve cevher zenginleştirme işlemi yapılmadığı için personel
içme ve kullanma suyu ve toz bastırma amaçlı su kullanımı gerçekleşecektir. İçme suyu
damacanalar ile satın alınarak temin edilecektir. İçme suyu olarak kullanılacak sular Sağlık
Bakanlığından ruhsat alınmış firmalardan satın alınacaktır. İçme amaçlı su haricinde genel
kullanım amaçlı su tüketimi sınırlı miktarda olacaktır. Gerek duyulması halinde kullanım amaçlı
sular gerekli izinlerin alınması sonrası proje yakınındaki kaynak sularından sağlanabilecektir.
232
NİHAİ ÇED RAPORU
Proje alanında personel kaynaklı su kullanımı dışında toz bastırma amaçlı su tüketimi de söz
konusu olacaktır. Özellikle yaz aylarında açık ocak, pasa depolama sahası ve yollarda sulama
yapılması gerekli olacaktır. Sulama için ihtiyaç duyulan 20 m3/gün suyun tankerlerle sahaya
getirilmesi planlanmaktadır.
Maden sahasında toplam 69 personel çalıştırılacak olup, oluşacak atık su miktarı,
tüketiminin tamamı atık suya dönüşeceği varsayılarak yaklaşık 11 m3/gün olarak belirlenmiştir.
Bu amaçla proje alanında inşa edilecek sızdırmasız fosseptik 80 m3 hacminde olacak ve oluşacak
evsel nitelikli atık suları yaklaşık 7 gün depolayabilecektir. Fosseptiğin dolması durumunda belirli
periyotlarla vidanjörle çekilip ilgili kurumun göstereceği kanalizasyon sistemine boşaltılacaktır.
Açık ocak ve EOK depolama alanı çevresinde oluşturulacak kuşaklama kanalları
vasıtasıyla akışa geçecek yüzey suları toplanarak pasa sahasına ulaşmadan doğal drenaja
yönlendirilecektir. Yüzey sularının drene edilmesi ile birlikte AKM’nin yüzey sularını kirletmesi
engelleneceği gibi şev stabilitesinin olumsuz yönde etkilenmesinin önüne geçilebilecektir.
Proje alanı içerisinde, diyorit porfiri ve tüf geçişli riyolit olmak üzere iki adet jeolojik
birim belirlenmiştir. Açık ocak işletmesinin yapılacağı jeolojik birim ise sadece diyorit porfiridir.
Diyorit porfiri (FDP) birimi içinde açılan sondajlarda kolüvyon (COLL) ve fay zonu (FZ) alt
birimleri tanımlanmıştır. Bu nedenle, bu alt birimleri temsil edecek örnekler de seçilerek
jeokimyasal karakterizasyon değerlendirmesine tabi tutulmuştur. Açık ocak işletmeciliğinin
yapılacağı jeolojik birim ve bu birimin içindeki alt birimlerden toplam 15 adet örnek seçilmiştir.
Kalite Güvencesi / Kalite Kontrolü (KG/KK) amacıyla örneklerden bir tanesi eş (duplike) analize
tabi tutulmuştur. Seçilen örnekler test edilmek üzere SGS Kanada Laboratuvarı'na gönderilmiştir.
Ekonomik olmayan kaya depolama sahasında depolanacak pasanın hava ve su ile teması
sonucu asit üretmesi olasıdır. Karot numunelerinden alınan örneklerin asit kaya drenajı oluşturma
potansiyellerinin değerlendirilmesi amacıyla asit baz muhasebesi ve net asit üretme testleri
gerçekleştirilmiştir. Elde edilen bilgiler ve değerlendirmeler doğrultusunda sülfidik sülfür miktarı
için eşik değeri yaklaşık %0.05’dir. Örneklerin çoğu genel olarak bu değerin altında tespit
edilmiştir. Alınmış bazı örneklerde ise, sülfidik sülfür değerinin deteksiyon limiti olan % 0.01
altında kaldığı belirlenmiştir. Sahada limitli miktarda AKD potansiyeli olasıdır. Madencilik
faaliyetleri sona erdikten sonra ocağın doldurulması ile birlikte bu potansiyel en aza indirilecektir.
Pasa üzerine düşen yağmur suları pasa sahasının mansabında oluşturulacak bir doğal
zemine sahip havuzda toplanacak ve 6 aylık periyotlarla takip edilecektir. EOK depolama alanının
tabanı sıkıştırılarak olası sızıntıların en aza indirilmesi sağlanacaktır. Sülfidik sülfür eşik değeri
0.05’in altında olan malzemenin pasa alanı tabanına serilerek tampon görevi oluşturması
sağlanacaktır.
Projenin arazi hazırlık ve işletme sırasında Açık Ocak Alanı, Ekonomik Olmayan Kayaç
(EOK) Depolama Alanı, Geçici Cevher Stok Alanı, Nebati Toprak Depolama Alanı, Ofis ve İdari
Binalar ile tesis içi ulaşım yollarında yapılacak malzemenin sökülmesi, yüklenmesi, boşaltılması,
taşınması işlemleri esnasında toz emisyonu oluşması söz konusudur. Tüm işlemlerin aynı zaman
içerisinde yapılması durumu göz önüne alındığında toplam toz emisyonu kontrollü durum için
11,054 kg/saat olarak bulunmuştur.
Buna göre, faaliyet alanında prosese bağlı olarak oluşacak toz emisyonlarının hava kalitesi
üzerine etkilerini ve atmosferik dağılım profilini belirlemek üzere ABD EPA tarafından
geliştirilen AERMOD (AMS/EPA Regulatory Model) Modeli kullanılarak “Hava Kirlenmesine
Katkı Değerleri” hesaplanmıştır. Modelleme sonuçlarına göre, 289 noktanın 288’unda (% 99,65)
KVS sınır değeri aşılmamaktadır. Dolayısıyla söz konusu yönetmelik sınır değerini sağlamaktadır.
233
NİHAİ ÇED RAPORU
Gerçekleştirilecek madencilik çalışmaları sırasında patlatma ve iş makinalarının hareketleri
esnasında meydana gelecek gürültü seviyesinin belirlenmesi amacıyla Akustik Rapor
hazırlanmıştır. Yapılan hesaplamalar sonucunda oluşacak gürültü seviyelerinin Çevresel
Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yöntemi Yönetmeliği sınır değerlerinin altında kaldığı
belirlenmiştir.
Madencilik faaliyetleri sırasında meydana gelmesi beklenen atıklar, evsel nitelikli katı
atıklar, tehlikeli atıklar, atık yağlar, tıbbı atıklar, atık pil ve aküler, ömrünü tamamlamış lastikler,
evsel nitelikli atık sular ve bitkisel atık yağlardır. Oluşabilecek tüm atıklar, Çevre Mevzuatına
uygun şekilde bertaraf edilecektir.
Gerçekleştirilecek ıslah çalışmalarının amacı işletme sonucu oluşabilecek insan sağlığı ve
çevresel risklerin yok edilmesi veya en aza indirgenmesi, ekolojik ve ekonomik kullanımlarının
yeniden kazandırılmasıdır. Bu nedenle arazi ıslahında fiziksel ve kimyasal duraylılık
sağlanacaktır. Bu kapsamda faaliyet sona erdikten sonra binalar vb. ihtiyaç duyulmayan yapılar
kaldırılacak, asit kaya drenajının önlenmesi için gerekli tedbirler alınacak, su kalitesinin
korunması sağlanacaktır.
Kapatma çalışmalarında tesviye edilen alan üzerine bitki yetiştirebilmek ve erozyon
kontrolü için bitkisel toprak serilecektir. Alan uygun bitki türleri seçilerek bitkilendirme ve
ağaçlandırma çalışmaları gerçekleştirilecek ve yeni arazi kullanım özelliklerinin alana
kazandırılması sağlanacaktır. Orman sayılan alanlar için hazırlanan rehabilitasyon projesine
uyulması sağlanacaktır.
Söz konusu proje kapsamında açık ocak tabanı işletme faaliyetleri süresince yeraltı suyu
tablasının üzerinde kalacaktır. Açık ocağın kısmi geri dolum yöntemiyle kapatılması
planlanmaktadır. Ocağın doldurulması ile hem fiziksel hem kimyasal duraylılık sağlanmış
olacaktır. Ocağa geri dolum yapılması sonrası alan tesviye edilecek ve üzeri bitkisel toprak ile
örtülerek bitkilendirilmesi/ağaçlandırılması sağlanacaktır.
Açık ocakta işletme faaliyetleri sonucu oluşacak pasa malzeme, işletme süresince ÇED
alanı içerisinde yer alan yüzey alanı 18.5 ha olan EOK depolama alanında depolanacaktır. Kapama
aşamasında yaklaşık 680.272 m3 malzeme açık ocağın geri dolumunda kullanılacaktır. Geriye
kalan pasa ise mevcut EOK depolama alanında kalacak, nihai şev açısı düzenlenerek rehabilite
edilecektir.
Proje kapsamında geliştirilen izleme programı inşaat, işletme ve işletme sonrası dönemler
olmak üzere üç aşamayı içermektedir. Bu dönemler içinde çevresel parametreler, farklı
uygulamalar ve periyotlar halinde izlenecektir. Kapama dönemi izleme çalışmalarının 5 yıl süreyle
yapılması düşünülmüştür.
ÇED süreci sonrasında projenin inşaat döneminde 18.19.2012 tarihli Yeterlik Belgesi
Tebliği gereği izleme çalışması gerçekleştirilecek ve Nihai ÇED Raporları doldurularak Çevre ve
Şehircilik Bakanlığı’na sunulacaktır. Resmi kurumların yapacağı denetim çalışmaları haricinde
örneklerin alımı ve saha parametrelerinin ölçümü Konaklı Metal personeli tarafından yapılacaktır.
Örneklerin analizi akredite olmuş laboratuvarlarda gerçekleştirilecektir. İzleme çalışmaları Çevre
ve Şehircilik Bakanlığı’nın kabul ettiği ve çevre mevzuatında yer alan teknikler doğrultusunda
yapılacaktır. ÇED nihai kararından sonra ÇED alanı koordinatlar altı derecelik dilim esnasına göre
MİGEM’e gönderilecektir.
Madencilik faaliyetlerinin tüm aşamalarında Çevre Kanunu, Maden Kanunu ve ilgili
yönetmelikler kapsamında yer verilen hükümlere uyulacaktır.
234
NİHAİ ÇED RAPORU
NOTLAR VE KAYNAKLAR

Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, GiresunArazi Varlığı Kitapları,

Altın Madencileri Derneği, 2011

Giresun İl Çevre Durum Raporu, 2011

Türkiye İstatistik Kurumu Resmi Web sayfası (www.tuik.gov.tr)

Altın Zincir Dergisi, 2012

Giresun Valiliği Resmi Web sayfası (www.giresun.gov.tr)
 Su Temini ve Atıksu Uzaklaştırılması Uygulamaları İTÜ - 1998, Prof. Dr. Dinçer TOPACIK, Prof. Dr.
Veysel EROĞLU)
 Ahlén, I. (1997): Migratory behaviour of bats at south Swedish coasts. - Zeitschrift für
Säugetierkunde62:375-380.
 Ahlén, I. (2002): Fladdermöss och fåglar dödade av vindkraftverk. - Fauna och Flora 97:3:14-22.
 Akalın, Ş., Büyük Bitkiler Kılavuzu, Ankara (1952).
 Alcalde, J.T. (2003). Impacto de los parques eólicos sobre las poblaciones de murciélagos. -Barbastella
2: 3-6.
 Anonim, 2011, TRAMEM (Türkiye’nin Anonim Memelileri), www.tramem.org
 Arnett, E.B., Brown, W. K., Erıckson, W.P., Fıelder, J.K., Hamılton, B.L., Henry, T.H., Aaftab, J.,
Johnson, G.D., Kerns, J., Koford, R.R., Nıcholson, C.P., O’connell, T.J., Pıorkowskı, M.D. & Tankersley,
R.D. (2008). Patterns of bat fatalities at wind energy facilities in North America. Journal of Wildlife
Management 72(1): 61-78.
 BATTERSBY, J. (Ed) (2005). UK Mammals: Species Status and Population Trends. First Report by the
Tracking Mammals Partnership. JNCC/ Tracking Mammals Partnership, Peterborough.
 Baytop, T., Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, Ankara (1997).
 Behr, O. & O. von Helversen (2005): Gutachten zur Beeinträchtigung im freien Luftraum jagenderund
ziehender Fledermäuse durch bestehende Windkraftanlagen. Wirkungskontrolle zum Windpark "Roßkopf"
(Freiburg i. Br.). - Unpubl. report: 37 pp + maps.
 Arnett, E.B., technical editor (2005): Relationships between Bats and Wind Turbines inPennsylvania
and West Virginia: an Assessment of Fatality Search Protocols, Pattern of Fatality, and Behavioral
Interactions with Wind Turbines. A final report submitted to the Bats and Wind Energy Cooperative. Bat
Conservation International. Austin, Texas, USA. 187 pp.
 Bach, L. & U. Rahmel (2004): Überblick zu Auswirkungen von Windkraftanlagen auf Fledermäuse eine Konfliktabschätzung - Bremer Beiträge für Naturkunde und Naturschutz Band 7: 245-252.
 Benda, P. & Horacek, I., 1998, Bats (Mammalia: Chiroptera) of the Eastern Mediterranean. Part 1.
Review of distribution and taxonomy of bats in Turkey. Acta Soc. Zool. Bohem. 62: 255–313.
 BERN, Avrupa Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (1984).
 Betts, S. (2006). Are British bats at risk from windfarms? British Wildlife 17: 339-345.
 Brinkmann, R. (2004). How do wind turbines affect hunting and migrating bats in Baden-Wurttemberg?
Conference paper of the Baden- Wurttemberg Academy for Nature and Environmental Conservation,
Volume 15, “Are wind turbines a threat to birds and bats?”
 Brinkmann, R., H. Schauer-Weisshahn & F. Bontadina (2006): Untersuchungen zu möglichen
betriebsbedingten Auswirkungen von Windkraftanlagen auf Fledermäuse im Regierungsbezirk Freiburg.
Report for Regierungspräsidium Freiburg by request of Naturschutzfonds Baden-Württemberg: 66 pp.
 Çağlar, M., 1965, Türkiye’nin Chiroptera Favnası. İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Mecmuası, Seri
B, 30 (3-4): 125-134.
 Çağlar, M., 1968, Türkiye’nin Yarasaları I. Türk Biologi Dergisi, 18 (1): 5-18.
 Çağlar, M., 1969, Türkiye’nin Yarasaları II. Türk Biologi Dergisi, 19 (2-4): 88-106.
 Council of Europe, 1999: Appendices to the Convention on the Conservation of European Wildlife and
Natural Habitats. Secretariat Memorandum prepared by the Directorate of Environment and Local
Authorities. Strasbourg, 26 pp.
 Davis, P.H., Flora of Turkey And The East Aegean Islands, Vol.1-10, Edinburg (1965 - 1988).
 DOWNS, N.C. & RACEY, P.A. (2006). The use by bats of habitat features in mixed farmland in
Scotland. Acta Chiropterologica 8:169-185.
 Dürr, T. & L. Bach (2004): Fledermäuse als Schlagopfer von Windenergieanlagen - Stand der
Erfahrungen mit Einblick in die bundesweite Fundkartei. - Bremer Beiträge für Naturkunde und
Naturschutz Band 7: 253-264.
235
NİHAİ ÇED RAPORU
 Ekim, T., Koyuncu, M., Vural, M., Duman, H., Aytaç, Z., Adıgüzel, N., Türkiye Bitkileri Kırmızı
Kitabı, Türkiye Tabiatını Koruma Derneği Yayın No: 18, Ankara (2000).
 Endl, P., U. Engelhart, K. Seiche, S. Teufert & H. Trapp (2005): Untersuchungen zum Verhalten von
Fledermäusen und Vögeln an ausgewählten Windkraftanlagen im Landkreis Bautzen, Kamenz, LöbauZittau, Niederschlesischer Oberlausitzkreis, Stadt Görlitz Freistaat Sachsen. Unpubl. report for Staatliches
Umweltfachamt Bautzen: 135 pp.
 Felten, H., Spitzenberger, F. & Storch, G., 1971, Zur Kleinsäugerfauna West-Anatoliens. Teil I,
Senckenbergiana biol., 52 (6): 393-424.
 Felten, H., Spitzenberger, F. & Storch, G., 1973, Zur Kleinsäugerfauna West-Anatoliens. Teil II,
Senckenbergiana biol., 54 (4-6): 227-290.
 Felten, H., Spitzenberger, F. und Storch, G., 1977, Zur Kleinsäugerfauna West-Anatoliens. Teil IIIa,
Senckenbergiana biol., 58: 1-44.
 Güner, A., Flora of Turkey And The East Aegean Islands, Vol.11, Edinburg (2000)
 HORN, J.W., ARNETT, E.B. and KUNZ, T.H (2008). Behavioural responses of bats to operating wind
turbines. Journal of Wildlife Management 72: 123-132.
 IUCN 2011. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2011.1.
 IUCN Red List Categories, IUCN Species Surrival Commision, 40 th Meeting of the IUCN Council,
Gland, Switzerland (1994).
 Johnson, G.D. & M.D. Strickland (2004): An assessment of potential collision mortality of migrating
indiana bats (Myotis sodalis) and Virginia big-eared bats (Corynorhinus townsendii virginianus) traversing
between caves. Technical report prepared for NedPower Mount Storm by WEST, Inc.
 Johnson, G.D., W.P. Erickson, M.D. Strickland, M.F. Shepherd & D.A. Shepherd (2003): Mortality of
bats at a Large-scale wind power development at Buffalo Ridge, Minnesota. – Am. Midl. Nat.150: 332342.
 Karataş, A. & Sözen, M., 2004, Contribution to karyology, distribution and taxonomic status of the
Long-winged Bat, Miniopterus schreibersii (Chiroptera: Vespertilionidae), in Turkey, Zoology in the
Middle East, 33: 51-64.
 Karataş, A. & Sözen, M., 2007, Karyology of three Vespertilionid bats (Chiroptera: Vespertilionidae)
from Turkey” Acta Zoologica Academiae Scientarium Hungaricae, 53 (2): 185-192.
 KARATAŞ, A. Özkurt, Ş. and Kock, D., 2007, The recovery of Nyctalus lasiopterus (Schreber, 1780)
(Chiroptera: Vespertilionidae) in Turkey, Acta Zoologica Cracoviensia, 50A (1-2): 17-24.
 Karataş, A., 2009, Türkiye Yarasaları, Niğde Üniv. B.A.P. Birimi Proje No: 01.FEB.09 nolu
yayınlanmamış proje raporu.
 KARATAŞ, A., Sözen, M., Özkurt, Ş. and Matur, F., 2007, Karyology of three bat species of the
genus Myotis, (M. myotis, M. bechsteinii, M. brandtii) (Chiroptera: Vespertilonidae) from
Turkey, Zoology in the Middle East, 40: 6-9.
 KARATAŞ,
A., Yiğit,N., Çolak,E. and Kankılıç,
T.,
2003,
On the distribution, taxonomy and karyology of the genus Plecotus (Chiroptera: Vespertilionidae)
in Turkey, Turk. J. Zool., 27 (4): 293-300.
 Krystufek, B. & Vohralik, V., 2001, Mammals of Turkey and Cyprus. Introduction, Checlist,
Insectivora. Zgodovinsko drustvo za juzno Primorsko Znanstveno-raziskovalno sredisce Republike
Slovenije Koper. 140 pp..
 Krystufek, B. & Vohralik, V., 2005, Mammals of Turkey and Cyprus. Rodentia I: Scuidae, Dipodidae,
Gliridae, Arvicolinae. Zgodovinsko drustvo za juzno Primorsko Znanstveno-raziskovalno sredisce
Republike Slovenije Koper. 292 pp.
 Kunz, T.H, Arnett, E.B, Erıckson, W.P., Hoar, A.R, Johnson, G.D, Larkın, R.P., Strıckland, M.D.,
Thresher, R.W. And Tuttle, M.D. (2007). Ecological impacts of wind energy development on bats:
questions research needs and hypotheses. Frontiers in Ecology and the Environment 5: 315-324.
 Natural England Technical Information Note TIN051; Interim guidance, Bats and onshore wind
turbines. First edition 11 February 2009 www.naturalengland.org.uk
 Niethammer, J. & Krapp, F., 1982, Handbuch der Saugetiere Europas. Wiesbaden (Akademische
Verlagsgesellschaft) I: 1–649.
 Petersons, G. (1990): Die Rauhhautfledermaus, Pipistrellus nathusii (Keyserling u. Blasius, 1839), in
Lettland: Vorkommen, Phänologie und Migration. - Nyctalus 3: 81-98.
 T.C Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Merkez Av
Komisyonu 2012-2013 sezonu Kararları.
236
NİHAİ ÇED RAPORU
 Verboom, B. & Huıtema, H. (1997). The importance of linear landscape elements for the pipistrelle
Pipistrellus pipistrellus and serotine bat Eptesicus serotinus. Landscape Ecology 12:117-125.
 Verboom, B. & Spoelstra, K. (1999). Effects of food abundance and wind on the use of tree-lines by an
insectivorous bat Pipistrellus pipistrellus. Canadian Journal of Zoology 77:1393 -1401.
 Wermundsen, T. & Sııvonen, Y. (2008). Foraging habitats of bats in southern Finland. Acta
Theriologica 53:229-240.
 Wilson, D.E. & Reeder, D.M., 2005, Mammal species of the world: A Taxonomic and Geographical
Reference, 3rd ed., Smithsonian Institution Press, Washington.
 Yiğit, N., Çolak, E., Sözen, M., Özkurt, Ş.Ö., 2001, Yarasalar (Mammalia: Chiroptera) (ders notu)
Ankara.
237
NİHAİ ÇED RAPORU
EKLER
Ek-1
Ek-2
Ek-3
Ek-4
Ek-5
Ek-6
Ek-7
Ek-8
Ek-9
Ek-10
Ek-11
Ek-12
Ek-13
Ek-14
Ek-15
Ek-16
Ek-17
Ek-18
Ek-19
Ruhsat Örneği
Kurum Görüşleri
Koordinatlar
Onaylı Çevre Düzeni Planı
Meteorolojik Bilgiler
Hidrolojik ve Hidrojeoloji Değerlendirme Raporu
Gözlem Kuyularına Ait Loglar ve Yeraltı Suyu Arama İzin Belgeleri
Slug Test Analiz Raporu
Su Örneklemeleri Laboratuvar Analiz Sonuçları
Toprak Analizi Sonuçları
Flora Fauna Raporu
Fosseptik Planı
Jeokimyasal Karakterizasyon Raporu
Hava Kalitesi ve Gürültü Ölçüm Analiz Raporları
AERMOD Model Çıktıları
Akustik Rapor
Şev Stabilite Raporu
Acil Durum Eylem Planı
Rehabilitasyon Projesi
238

konaklı metal maden san.tic.a.ş. giresun ili s:53962 altın

Transcription

Similar documents

etlik piliç yetiştirme tesisi - TC ÇEVRE ve ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI

T.C. ULAŞTIRMA DENİZCİLİK VE HABERLEŞME BAKANLIĞI