etlik piliç yetiştirme tesisi - TC ÇEVRE ve ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI

Transcription

İSMET
YORGANCILAR
204.000 ADET/DÖNEM KAPASİTELİ
ETLİK PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ
İZMİR İLİ, KEMALPAŞA İLÇESİ,
ÖREN MAHALLESİ, ARIKALTI MEVKİİ,
6119 VE 6120 PARSELLER
ÇED Başvuru Dosyası
X ÇED Raporu
RAPORU HAZIRLAYAN KURUM
Tel: 0.236.238 79 38
www.mimmuhendislik.com
İzmir, Haziran 2013
Nihai ÇED Raporu
İsmet YORGANCILAR
PROJE SAHİBİNİN ADI
ADRESİ
TELEFON NUMARASI
FAKS NUMARASI
WEB ADRESİ
PROJENİN ADI
PROJENİN BEDELİ
PROJE İÇİN SEÇİLEN
YERİN AÇIK ADRESİ
Etlik Piliç Yetiştirme Tesisi ÇED Raporu
İsmet YORGANCILAR (T.C. Kimlik No: 44617442204)
Alsancak Mah. Atatürk Cad. No:314/2 Konak / İZMİR
0.232.880 80 40
0.232.880 80 41
Etlik Piliç Yetiştirme Tesisi (204.000 Adet/Dönem Kapasiteli)
715.000 TL
İLİ: İZMİR
İLÇESİ: KEMALPAŞA
MAHALLE: ÖREN
MEVKİİ: ARIKALTI
DATUM
TÜRÜ
AYRAÇ
DOM
ZON
ELEMAN
SIRASI
PROJE İÇİN SEÇİLEN
YERİN KOORDİNATLARI
(ZONE)
PAFTA: L19-A1
Proje Alanı
6119 Parsel: 26.136,09 m2
6120 Parsel: 26.580,90 m2
TOPLAM : 52.716,99 m2
Toplam
Kapalı Alan: 12.285 m2
:
:
:
:
:
:
WGS-84
DERECE.KESİR
:
27
35
ENLEM BOYLAM
6119 PARSEL
38.46771118:27.58618060
38.46770797:27.58637021
38.46770111:27.58655418
38.46768124:27.58670733
38.46765218:27.58686155
38.46760035:27.58688611
38.46749481:27.58696981
38.46742849:27.58700915
38.46734777:27.58702786
38.46722027:27.58703370
38.46685310:27.58701239
38.46661523:27.58700553
38.46640257:27.58701745
38.46628095:27.58705496
38.46615709:27.58705235
38.46592023:27.58693413
38.46593593:27.58588379
38.46631072:27.58589404
38.46631521:27.58560889
38.46688933:27.58562408
38.46690944:27.58439203
38.46696894:27.58445725
38.46702581:27.58457825
38.46711173:27.58465411
38.46717718:27.58469875
38.46726258:27.58478732
38.46733851:27.58489771
38.46720199:27.58517836
38.46748647:27.58566454
38.46763174:27.58594369
38.46768159:27.58606189
DATUM
TÜRÜ
AYRAÇ
DOM
ZON
ELEMAN
SIRASI
ED-50
UTM 6 DERECE
:
27
35
SAĞA-YUKARI
6119 PARSEL
551184.8779:4258052.2375
551201.4212:4258051.9876
551217.4748:4258051.3279
551230.8495:4258049.2088
551244.3241:4258046.0700
551246.5032:4258040.3323
551253.8802:4258028.6670
551257.3589:4258021.3299
551259.0482:4258012.3835
551259.6479:4257998.2392
551258.0486:4257957.4855
551257.6187:4257931.0860
551258.8083:4257907.4955
551262.1669:4257894.0209
551262.0270:4257880.2764
551251.8810:4257853.9269
551160.2377:4257855.0864
551160.8675:4257896.6798
551135.9874:4257897.0197
551136.9071:4257960.7342
551029.4101:4257962.2835
551035.0578:4257968.9209
551045.5736:4257975.2983
551052.1310:4257984.8745
551055.9794:4257992.1616
551063.6464:4258001.6878
551073.2225:4258010.1744
551097.8027:4257995.1804
551140.0158:4258027.0176
551164.2661:4258043.2911
551174.5420:4258048.8889
© Hazırlayan: MİM Mühendislik & Danışmanlık Merkez Efendi Mah. 8 Eylül Cad. No:173/4 MANİSA
Tel: 0 236 238 79 38 - www.mimmuhendislik.com
2
İsmet YORGANCILAR
6120 PARSEL
38.46690944:27.58439203
38.46688933:27.58562408
38.46631521:27.58560889
38.46631072:27.58589404
38.46593593:27.58588379
38.46592023:27.58693413
38.46576459:27.58685645
38.46564006:27.58679070
38.46542719:27.58668230
38.46540638:27.58654040
38.46538819:27.58635819
38.46539210:27.58618944
38.46539098:27.58605331
38.46539215:27.58598057
38.46539597:27.58577459
38.46540423:27.58547526
38.46541532:27.58521949
38.46541906:27.58494121
38.46542330:27.58461343
38.46543661:27.58425743
38.46545220:27.58411135
38.46556934:27.58412341
38.46573179:27.58417250
38.46589922:27.58426976
38.46595305:27.58429574
38.46616583:27.58435085
38.46622601:27.58435008
38.46626514:27.58434249
38.46633578:27.58430422
38.46637469:27.58430407
38.46642642:27.58431870
38.46646777:27.58431926
38.46660124:27.58423509
38.46670987:27.58423826
38.46681809:27.58430341
38.46690120:27.58438303
PROJENİN ÇED
YÖNETMELİĞİ
KAPSAMINDAKİ YERİ
(SEKTÖRÜ, ALT
SEKTÖRÜ)
RAPORU HAZIRLAYAN
KURULUŞUN ADI
ADRESİ
YETERLİK BELGE NO
TELEFON NUMARASI
X
EK-1
6120 PARSEL
551029.4101:4257962.2835
551136.9071:4257960.7342
551135.9874:4257897.0197
551160.8675:4257896.6798
551160.2377:4257855.0864
551251.8810:4257853.9269
551245.2137:4257836.6138
551239.5660:4257822.7594
551230.2597:4257799.0788
551217.8946:4257796.6898
551202.0110:4257794.5707
551187.2869:4257794.9105
551175.4116:4257794.7106
551169.0642:4257794.8006
551151.0914:4257795.1104
551124.9718:4257795.8601
551102.6508:4257796.9497
551078.3705:4257797.2096
551049.7719:4257797.4995
551018.7044:4257798.7790
551005.9495:4257800.4283
551006.9191:4257813.4331
551011.0874:4257831.4859
551019.4541:4257850.1184
551021.6832:4257856.1060
551026.3413:4257879.7466
551026.2313:4257886.4239
551025.5416:4257890.7622
551022.1530:4257898.5790
551022.1130:4257902.8973
551023.3525:4257908.6450
551023.3725:4257913.2332
551015.9355:4257927.9973
551016.1354:4257940.0524
551021.7431:4257952.0976
551028.6304:4257961.3639
EK-2
SEKTÖRÜ: TARIM, ORMAN, SU KÜLTÜRÜ VE GIDA
ALT SEKTÖRÜ: MADDE 20
a) Tavuk veya piliç yetiştirme tesisleri (Bir üretim periyodunda
60.000 adet ve üzeri tavuk, 85.000 adet ve üzeri piliç veya eş
değeri diğer kanatlılar)
MİM Mühendislik & Danışmanlık San. ve Tic. Ltd. Şti.
Merkez Efendi Mah. 8 Eylül Cad. No:173/4 MANİSA
23
90-(0)-236-238.7938
3
İsmet YORGANCILAR
FAKS NUMARASI
WEB ADRESİ
90-(0)-236-238.4900
www.mimmuhendislik.com www.mimconsulting.eu
E-POSTA ADRESİ
RAPOR SUNUM TARİHİ
(GÜN,AY,YIL)
info@mimmuhendislik.com
27.06.2013
YASAL UYARI:
Raporun tamamı ya da bir bölümü, 4110 sayılı Yasa ile değişik 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri
Kanunu uyarınca, MİM Mühendislik ve Danışmanlık Ltd. Şti.’nin yazılı izni olmadıkça; hiçbir
şekil ve yöntemle sayısal ve/veya elektronik ortamda çoğaltılamaz, kopya edilmez, çoğaltılmış
nüshaları yayınlanamaz, ticarete konu edilemez, elektronik yöntemlerle iletilemez, satılamaz,
kiralanamaz, amacı dışında kullanılamaz ve kullandırılamaz.
Copyright  2013
4
İsmet YORGANCILAR
İÇİNDEKİLER DİZİNİ:
BÖLÜM I. PROJENİN TANIMI VE AMACI ............................................................... 11
I.1. PROJE KONUSU FAALİYETİN TANIMI, ANA ÜRETİMİ, ÜRÜN CİNSİ, TESİSTE
KULLANILAN HAMMADDE CİNSİ, MİKTARI, HİZMET AMAÇLARI, ÜLKE EKONOMİSİ
İÇERİSİNDEKİ YERİ, ÖNEMİ, GEREKLİLİĞİ, KURULU TESİSLERİN TİPİ, KAPASİTESİ,
KAPLADIĞI ALAN, TESİSİN KULLANIM SAHASI (TOPLAM ALANI, TESİSİN KURULU
BULUNDUĞU ALAN, SOSYAL VE İDARİ BÖLÜMLERİN ALANI VB.), YÖREYE SAĞLAYACAĞI
FAYDALAR, EKONOMİK ÖMRÜ ........................................................................................................... 11
I.1.1. Proje Konusu Faaliyetin Tanımı ................................................................................................... 11
I.1.2. Ana Üretimi ................................................................................................................................... 15
I.1.3. Ürün Cinsi ..................................................................................................................................... 16
I.1.4. Tesiste Kullanılan Hammadde Cinsi, Miktarı ............................................................................... 16
I.1.5. Faaliyetin Ömrü ............................................................................................................................ 16
I.1.6. Tesisin Kullanım Sahası, Kurulu Tesislerin Tipi, Kapasitesi ve Kapladığı Alan .......................... 16
I.1.7. Hizmet Amaçları, Ülke Ekonomisi İçerisindeki Yeri, Önemi ve Gerekliliği, Yöreye Sağlayacağı
Faydalar ................................................................................................................................................. 17
I.2. PROJENİN FAYDA MALİYET ANALİZİ .......................................................................................... 23
I.3. PROJE KAPSAMINDAKİ FAALİYET ÜNİTELERİNİN KONUMU (PROJE KAPSAMINDA YER
ALAN; KÜMES, YEM DEPOSU, SU DEPOSU, FOSSEPTİKLER, PERSONEL LOJMANI, İDARE
BİNASI, LABORATUAR, ÖLÜ ÇUKURU, GÜBRE DEPOLAMA VB. TÜM ÜNİTELERİN PROJE
ALANINDA İŞARETLENEREK GÖSTERİMİ), GENEL VAZİYET PLANI .......................................... 27
I.4. YER BULDURU HARİTASI, PROJE ALANI VE ÇEVRESİNİN PANORAMİK FOTOĞRAFLARI
.................................................................................................................................................................... 28
I.5. PROJEYE KONU OLAN BÖLGENİN EN SON ONAYLI 1/1.000, 1/5.000, 1/25.000, 1/100.000
ÖLÇEKLİ PLANLARI (ASLI GİBİDİR ONAYLI), PLAN NOTLARI, LEJAND PAFTASINDAN BİR
ÖRNEK VE BU PLANLAR ÜZERİNDE HER BİR TESİS YERİNİN GÖSTERİMİ................................ 28
I.6. FAALİYET ALANININ HÂLİHAZIR HARİTA ÜZERİNDE İŞARETLENEREK YAKININDA
BULUNAN YERLEŞİMLERİN BELİRTİLMESİ ..................................................................................... 29
I.7. TESİSİN KURULACAĞI ALANIN ÇEVRESİNDE YER ALAN SANAYİ, YERLEŞİM YERLERİ,
TARIM, ORMAN ALANLARI VB. İLE İLGİLİ BİLGİLER .................................................................... 29
I.8. ULAŞIM DURUMU ............................................................................................................................. 29
I.9. ENERJİ NAKİL HATLARI .................................................................................................................. 30
I.10. FAALİYET ALANLARINI MERKEZ ALAN 1 KM’LİK YARIÇAPLI ALANIN İŞARETLENMESİ
.................................................................................................................................................................... 30
BÖLÜM II. PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN VE PROJEDEN ETKİLENECEK
ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALANLAR İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL
ÖZELLİKLERİN AÇIKLANMASI ................................................................................ 31
II.1. TÜRLER VE EKOSİSTEMLER ......................................................................................................... 32
II.2. JEOLOJİK ÖZELLİKLER .................................................................................................................. 51
II.3. HİDROJEOLOJİK ÖZELLİKLER...................................................................................................... 53
II.4. HİDROLOJİK ÖZELLİKLER ............................................................................................................ 55
II.5. DOĞAL AFET DURUMU .................................................................................................................. 56
II.6. TOPRAK ÖZELLİKLERİ ................................................................................................................... 57
II.7. TESİSİN KURULACAĞI YÖREDEKİ METEOROLOJİK VERİLER.............................................. 62
II.7.1.Bölgenin Genel İklim Şartları ....................................................................................................... 62
II.7.2. Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Basınç Dağılımı ................................................................. 62
II.7.3. Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Sıcaklık Dağılımı ................................................................ 63
II.7.4. Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Yağış Dağılımı ................................................................... 64
II.7.5. Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Nem Dağılımı ..................................................................... 65
II.7.6. Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Sayılı Günler Dağılımı ....................................................... 66
II.7.7. Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Maksimum Kar Kalınlığı .................................................... 68
5
İsmet YORGANCILAR
II.7.8. Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Buharlaşma Dağılımı ......................................................... 69
II.7.9. Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Rüzgâr Dağılımı ................................................................. 70
II.7.10. Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Rüzgâr Hızı Dağılımı ....................................................... 74
II.7.11. Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Ortalama Rüzgâr Hızları Dağılımı .................................. 76
II.7.12. Maksimum Rüzgâr Hızı ve Yönü ................................................................................................ 77
II.7.13. Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Fırtınalı Günler, Kuvvetli Rüzgârlı Günler ile İlgili
Bilgileri ................................................................................................................................................... 77
II.8. SOSYO-EKONOMİK ÖZELLİKLER ................................................................................................ 78
II.9. FAALİYET ALANI VE YAKIN ÇEVRESİ İLE İLGİLİ DİĞER ÖZELLİKLER .............................. 87
BÖLÜM III. PROJENİN ÇEVRE ÜZERİNE ETKİLERİ VE ALINACAK
ÖNLEMLER ...................................................................................................................... 92
III.A. PROJENİN FAALİYETLERİ KAPSAMINDA FİZİKSEL VE BİYOLOJİK ÇEVRE ÜZERİNE
ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER................................................................................................. 92
III.A.1. Proje kapsamında yer alan herbir tesisin özelliği (kümes, yem deposu, su deposu, fosseptikler,
personel lojmanı, idare binası, laboratuar, ölü çukuru, gübre depolama vb.), adetleri, kapasiteleri,
nerelerde, nasıl ve ne kadar alanda yapıldığı, üretim ve işletme yöntemleri ve teknolojileri,(ayrı olarak
alt başlıklar halinde verilmelidir), proses akım şeması, şema üzerinde kirletici kaynakların gösterimi 92
III.A.2. Proje kapsamında bulunan tesislerde kullanılacak hammaddelerin temini, üretilen ürünler,
kullanılan yemler, ilaçlar ve vitaminler (bunların fiziksel, kimyasal özellikleri, miktarları ve veriliş
yöntemleri.) ........................................................................................................................................... 113
III.A.3. Her bir faaliyet türü için üretilecek ürünleri etkileyen faktörler ve alınacak önlemler ............ 119
III.A.4. Herbir faaliyetin işletilmesi sırasında kullanılacak olan alet, ekipmanlar ve özellikleri ......... 122
III.A.5. Taşkın önleme ve drenaj ile ilgili işlemler................................................................................ 123
III.A.6. Proje kapsamında su temini sistemi planı, (suyun nereden temin edileceği, kaynaklardan
alınacak su miktarı ve bu suların kullanım amaçlarına göre miktarları, çalışanlar için içme ve
kullanma suyu, kümeste kullanılan su, temizlik amaçlı kullanılan su vb.) ............................................ 124
III.A.7. Oluşacak atıksuların cins ve miktarları, bertaraf yöntemleri ve deşarj edileceği ortamlar ..... 126
III.A.8. Tesiste kurulu bulunan su deposunun kapasitesinin ve kullanım amacının belirtilmesi,.......... 129
III.A.9. Tesiste oluşacak atıksuların toplandığı belirtilen fosseptik çukurları hakkında bilgi verilmesi;
sayısı, kesitleri, kapasitesi, öngörülen boşaltım sıklığı, vb., fosseptik planlarının rapora eklenmesi.
(İşletmede oluşan atıksuların Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nde yer alan Tablo:5.15’deki parametre
değerlerine uygun olarak deşarjının sağlanacağının taahhüt edilmesi)............................................... 129
III.A.10. Yerüstü ve yer altı su kaynaklarının kalitesinde faaliyetten kaynaklanabilecek olumsuz etkilerin
giderilmesine ve bundan kaynaklanabilecek zararların telafisine ilişkin sorumluluğun faaliyet sahibine
ait olduğuna dair bir ifadenin rapora eklenmesi .................................................................................. 130
III.A.11. Her bir tesisin faaliyeti ünitelerden oluşacak katı atık cins ve miktarları (evsel atık, tavuk
gübresi, ambalaj atığı, tıbbi, tehlikeli atıklar vb.) özellikleri, depolama/yığma bertaraf işlemleri, ölü
tavukların bertaraf işlemleri (tesis içerisinde yer alacak aynı tür tesislerden kaynaklanacak olası
toplam kirlilik yükünün açıklanması).................................................................................................... 131
III.A.12. İşletme esnasında oluşacak gürültünün seviyesi ve kontrolü için alınacak önlemler ............. 138
III.A.13. Tesisin bulunduğu yöredeki hava kalitesi durumu hakkında bilgiler (varsa hava kalitesi ölçüm
sonuçları, inversiyon durumu vb.) ........................................................................................................ 139
III.A.14. Tesisin faaliyeti esnasında proses ve yakma sistemlerinde kullanılan yakıt ve miktarı, yakıt
kullanılan ünitelerin ayrı ayrı yakıt ısıl gücü ve toplam yakıt ısıl gücü, üretim kapasitesi................... 140
III.A.15. Her bir faaliyet türüne ait tesislerin işletimi sırasında oluşacak emisyon miktarı, özellikleri ve
bertaraf yöntemleri, tesiste oluşabilecek emisyonlarla ilgili yapılacak hesaplamalarda kullanılacak
olan emisyon faktörlerinin hangi kaynaktan alındığı (EPA, CORIN AIR vb…), tesiste bulunacak olan
emisyon kaynaklarına ait oluşabilecek emisyon konsantrasyonlarının ve kütlesel debilerinin
hesaplamalarının yapılması .................................................................................................................. 141
III.A.16. Tesisin Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (SKHKKY) Ek-8 Listesindeki
yeri ve aynı yönetmeliğin Ek-1 kapsamında irdelenmesi ...................................................................... 143
6
İsmet YORGANCILAR
III.A.17. Tesis “Kirletici Vasfı Yüksek Tesisler İçin Özel Emisyon Sınırları” (SKHKKY Ek-5)’de yer
alıyorsa burada belirtilen hususlarla ilgili açıklamaların ve değerlendirmelerin yapılması, .............. 146
III.A.18. Tesisin SKHKKY Ek-4 kapsamında değerlendirilmesi; tesiste bulunacak emisyon
kaynaklarından oluşabilecek (hesaplanan) emisyonlar, konsantrasyonları, emisyon kaynaklarının
yakma ısıl güçleri, vb. bilgiler, SKHKKY Ek-4 dikkate alınarak yaklaşık olarak olması gereken baca
yüksekliği, baca gazı hızının hesabının yapılması ................................................................................ 147
III.A.19. Tesisin SKHKKY Ek-2 kapsamında değerlendirilmesi, tesiste oluşabilecek hesaplanan emisyon
miktarları (kg/saat olarak) SKHKKY Ek-2’deki sınır değerleri aşmışsa modelleme yapılması,
modelleme sonucu hesaplanan değerlerin Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği Madde-6
kapsamında değerlendirilmesi .............................................................................................................. 148
III.A.20. Herbir tesisin faaliyeti sırasında oluşacak koku problemine karşı alınacak önlemler (En yakın
yerleşim yerine uzaklık ve meteorolojik veriler dikkate alınarak irdelenmeli) ..................................... 150
III.A.21. Proje kapsamında hijyenin sağlanması için ne gibi işlemlerin yapıldığı, kullanılan
dezenfeksiyonlarla birlikte hijyen planının açıklanması ....................................................................... 153
III.A.22. Faaliyetler için önerilen koruma bandı mesafesi ve bu bandın oluşturulması için yapılacak
çalışmalar, kullanımı hususunda bilgiler ............................................................................................. 155
III.A.23. Ulaşımın temini, ulaşımın mevcut trafiğe getirdiği yük ve alınacak önlemler ....................... 155
III.A.24. İşletme aşamasında yapılacak işlerden dolayı zarar görebilecek flora-fauna türleri (Endemik
türler, nesli tehlikede vb.), proje için seçilen yer ve faaliyetin etki alanında bulunan tür
popülasyonlarının etkilenmesi açıklanmalıdır ...................................................................................... 156
III.A.25. Projenin, proje alanının yakınında bulunan tesislerle olan etkileşiminin açıklanması .......... 156
III.A.26. Tavuk Çiftliğinin yakınındaki yerleşim birimlerine olası etkileri ........................................... 156
III.A.27. Personel temini, çalışacak personel sayısı, personel için temin edilecek sosyal hizmetler .... 157
BÖLÜM III.B. İŞLETME FAALİYETE KAPANDIKTAN SONRA OLABİLECEK VE SÜREN
ETKİLER VE BU ETKİLERE KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER .................................................. 157
III.B.1. REHABİLİTASYON ÇALIŞMALARI ....................................................................................... 157
III.B.2. MEVCUT SU KAYNAKLARINA ETKİLER ............................................................................. 157
BÖLÜM III.C. ACİL MÜDAHALE PLANI VE İZLEME PROGRAMI ........................................... 158
BÖLÜM III.D. PROJE ALTERNATİFLERİ ....................................................................................... 158
BÖLÜM IV. HALKIN KATILIMI................................................................................ 159
IV.1. PROJEDEN ETKİLENMESİ MUHTEMEL HALKIN BELİRLENMESİ VE HALKIN GÖRÜŞLERİNİN
ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ ÇALIŞMASINA YANSITILMASI İÇİN ÖNERİLEN/KULLANILAN
YÖNTEMLER ............................................................................................................................................. 159
IV.2. HALKIN PROJEYE İLİŞKİN ENDİŞE, GÖRÜŞ/ÖNERİLERİ VE KONU İLE İLGİLİ DEĞERLENDİRMELER
.................................................................................................................................................................. 159
IV.3. GÖRÜŞLERİNE BAŞVURULAN PROJE İLE İLGİLİ TARAFLAR, GÖRÜŞ/ÖNERİLERİ VE KONU İLE
İLGİLİ DEĞERLENDİRMELER ................................................................................................................... 159
IV.4. GÖRÜŞLERİNE BAŞVURULMASI ÖNGÖRÜLEN DİĞER TARAFLAR ................................................. 159
BÖLÜM V. SONUÇLAR ................................................................................................ 160
NOTLAR VE KAYNAKLAR ........................................................................................ 175
EKLER ............................................................................................................................. 177
7
İsmet YORGANCILAR
TABLOLAR DİZİNİ:
TABLO 1 PROJE ALANININ PARSEL DÜZENLEMELERİ ÖNCESİ VE SONRASI DURUMU ...................................... 13
TABLO 2 TESİSİN KAPASİTESİ VE KAPLADIĞI ALAN ........................................................................................ 14
TABLO 3 ÜRETİMDE KULLANILAN HAMMADDE, KATKI VE YARDIMCI MALZEMELER ..................................... 16
TABLO 4 MEVCUT TESİSTE KAPALI ALAN MİKTARI ........................................................................................ 16
TABLO 5 MEVCUT TESİSTE ARAZİ KULLANIMLARI.......................................................................................... 17
TABLO 6 2004 YILI KİŞİ BAŞINA KANATLI ETİ TÜKETİMİ ............................................................................... 18
TABLO 7 TÜRKİYE’DE KİŞİ BAŞINA ET TÜKETİMİNİN YILLARA GÖRE DEĞİŞİMİ ............................................. 19
TABLO 8 TÜRKİYE’DE YILLIK KESİLEN PİLİÇ SAYISI VE ÜRETİLEN ET MİKTARI ............................................. 19
TABLO 9 TESİSTE ÇALIŞAN PERSONEL SAYISI ................................................................................................. 23
TABLO 10 YILLIK İŞÇİLİK VE PERSONEL GİDERLERİ ........................................................................................ 23
TABLO 11 YILLIK MAKİNE EKİPMAN BİNA AMORTİSMAN GİDERLERİ ............................................................. 25
TABLO 12 YILLIK BEKLENMEYEN İŞLETME GİDERLERİ ................................................................................... 25
TABLO 13 YILLIK TOPLAM İŞLETME GİDERLERİ .............................................................................................. 26
TABLO 14 PROJENİN KARLILIĞI ....................................................................................................................... 26
TABLO 15 MEVCUT TESİSTE KAPALI ALAN MİKTARI ...................................................................................... 27
TABLO 16 MEVCUT TESİSTE ARAZİ KULLANIMLARI ........................................................................................ 27
TABLO 17 IUCN KIRMIZI LİSTE KATEGORİLERİ - 1994 ................................................................................... 35
TABLO 18 IUCN KIRMIZI LİSTE KATEGORİLERİ - 2001 ................................................................................... 36
TABLO 19 PROJE ALANI VE YAKIN ÇEVRESİNDE TESPİT EDİLEN FLORA LİSTESİ (TÜBİVES) ........................ 39
TABLO 20 PROJE ALANI VE YAKIN ÇEVRESİNDE TESPİT EDİLEN FAUNA LİSTESİ ............................................ 49
TABLO 21 İZMİR İLİ YER ALTI SUYU REZERV VE KULLANIM DURUMU ........................................................... 55
TABLO 22 İZMİR İLİ ARAZİ SINIFLARI DAĞILIMI .............................................................................................. 57
TABLO 23 İZMİR İLİ KEMALPAŞA İLÇESİ ARAZİ SINIFLARI DAĞILIMI .............................................................. 57
TABLO 24 İZMİR İLİNDE ARAZİLERİN KULLANIM DURUMU ............................................................................. 59
TABLO 25 İZMİR İLİ TARIMSAL ÜRETİM DEĞERLERİ (2011) ............................................................................ 60
TABLO 26 KEMALPAŞA İLÇESİ TARIM ALANLARI VE MİKTARLARI .................................................................. 61
TABLO 27 İZMİR İLİ TARIM ALANLARININ DAĞILIMI ....................................................................................... 61
TABLO 28 KEMALPAŞA İLÇESİ TARIM ALANLARININ DAĞILIMI ...................................................................... 62
TABLO 29 MANİSA MET. İST. AYLIK BASINÇ DAĞILIMI TABLOSU (1970-2012) .............................................. 63
TABLO 30 MANİSA MET. İST. AYLIK SICAKLIK DAĞILIMI TABLOSU (1970-2012) ........................................... 64
TABLO 31 MANİSA MET. İST. AYLIK YAĞIŞ DAĞILIMI TABLOSU (1970-2012) ................................................ 65
TABLO 32 MANİSA MET. İST. AYLIK NEM DAĞILIMI TABLOSU (1970-2012)................................................... 66
TABLO 33 MANİSA MET. İST. AYLIK SAYILI GÜNLER DAĞILIMI TABLOSU (1970-2012) ................................. 67
TABLO 34 MANİSA MET. İST. AYLIK MAKSİMUM KAR KALINLIĞI TABLOSU (1970-2012) .............................. 68
TABLO 35 İZMİR MET. İST. AYLIK BUHARLAŞMA DEĞERLERİ TABLOSU (1970-2012)..................................... 69
TABLO 36 MANİSA MET. İST. YÖNLERE GÖRE RÜZGÂRLARIN AYLIK ESME SAYILARI DAĞILIMI ................... 70
TABLO 37 MANİSA MET. İST. YÖNLERE GÖRE RÜZGÂRLARIN MEVSİMLİK ESME SAYILARI DAĞILIMI .......... 71
TABLO 38 MANİSA MET. İST. YÖNLERE GÖRE RÜZGÂRLARIN AYLIK ORTALAMA ESME HIZLARI DAĞILIMI .. 74
TABLO 39 MANİSA MET. İST. ORTALAMA RÜZGÂR HIZLARI DAĞILIMI (1970-2012) ...................................... 76
TABLO 40 MANİSA MET. İST. MAKSİMUM RÜZGÂR HIZI VE YÖNÜ DAĞILIMI (1970-2012) ............................. 77
TABLO 41 MANİSA METEOROLOJİ İSTASYONU KUVVETLİ RÜZGÂRLI VE FIRTINALI GÜNLER DAĞILIMI ......... 78
TABLO 42 İZMİR İLİNE AİT HAYVAN MİKTARLARI .......................................................................................... 79
TABLO 43 İZMİR İLİ NÜFUS İSTATİSTİKLERİ (2012) ......................................................................................... 82
TABLO 44 İZMİR İLİ NÜFUSU KADIN-ERKEK DAĞILIMI (2012) ........................................................................ 83
TABLO 45 İZMİR İLİ GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILANIN İŞ KOLLARINA GÖRE DAĞILIMI (2001) ........................ 84
TABLO 46 TÜRKİYE ÇALIŞAN NÜFUS VE İŞSİZLİK İSTATİSTİKLERİ (BİN) (2012 15+ YAŞ) ............................... 84
TABLO 47 İZMİR İLİ OKULLARIN GENEL DURUMU ........................................................................................... 86
TABLO 48 ROSS 308 İÇİN KÜMESLERDE SICAKLIK İHTİYACI ........................................................................... 98
TABLO 49 YERLEŞİM SIKLIĞI VE VERİM ÖZELLİKLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ ..................................................... 99
TABLO 50 ROSS 308 CİVCİV VE PİLİÇLERİN KARAKTERİSTİK GÜNLÜK SU TÜKETİM DEĞERLERİ ................. 101
TABLO 51 ROSS 308 IRKI ERKEK VE DİŞİ PİLİÇLERDE YAŞA BAĞLI PERFORMANS DEĞERLERİ ..................... 104
TABLO 52 MEVCUT ETLİK PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİNİN KAPASİTESİ ............................................................ 111
8
İsmet YORGANCILAR
TABLO 53 ETLİK PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİNDEKİ ÜNİTELERİN DETAYLARI................................................... 112
TABLO 54 PROJE ALANINDA BULUNACAK ÇUKURLARIN ÖZELLİKLERİ ......................................................... 112
TABLO 55 ETLİK PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİNDE KAPALI ALAN MİKTARI ....................................................... 112
TABLO 56 MEVCUT TESİSTE ARAZİ KULLANIMLARI ...................................................................................... 112
TABLO 57 ROSS 308 IRKI ERKEK VE DİŞİ PİLİÇLERDE YAŞA BAĞLI PERFORMANS DEĞERLERİ ..................... 115
TABLO 58 TESİSTE KULLANILMASI PLANLANAN YEM MİKTARI .................................................................... 116
TABLO 59 ROSS 308 CİVCİV VE PİLİÇLERİN KARAKTERİSTİK GÜNLÜK SU TÜKETİM DEĞERLERİ ................. 116
TABLO 60 TESİSTE KULLANILMASI PLANLANAN PİLİÇ İÇME SUYU MİKTARI ................................................ 117
TABLO 61 TESİSTE KULLANILMASI PLANLANAN ALTLIK MİKTARI ............................................................... 118
TABLO 62 TESİSTE KULLANILAN VE KULLANILACAK İLAÇLAR .................................................................... 118
TABLO 63 TESİSTE KULLANILAN HAMMADDE, KATKI VE YARDIMCI MALZEMELER ..................................... 119
TABLO 64 KARŞILAŞILABİLECEK HASTALIKLAR VE ALINACAK ÖNLEMLER .................................................. 121
TABLO 65 ÜRETİMDE KULLANILAN MAKİNE VE EKİPMANLAR ...................................................................... 122
TABLO 66 İŞLETME AŞAMASINDA MEVCUT SU TÜKETİMİ ............................................................................. 125
TABLO 67 EVSEL ATIK SULARDA KİRLETİCİLER VE ORTALAMA KONSANTRASYONLARI .............................. 126
TABLO 68 KÜMESLERDE OLUŞACAK ENDÜSTRİYEL ATIKSUDA KİRLETİCİLER VE KONSANTRASYONLARI .... 128
TABLO 69 İŞLETME AŞAMASINDA TESİSTE OLUŞACAK ATIKSU MİKTARI...................................................... 128
TABLO 70 PROJE ALANINDA BULUNACAK FOSSEPTİKLERİN VE TOPLAMA ÇUKURLARININ ÖZELLİKLERİ ..... 129
TABLO 71 TESİSTE OLUŞACAK ÖLÜ TAVUK MİKTARI ................................................................................... 132
TABLO 72 TAVUKLARIN ÜRETTİKLERİ DIŞKI MİKTARLARI............................................................................ 133
TABLO 73 TESİSTE OLUŞAN ALTLIKLA KARIŞIK DIŞKI MİKTARI ................................................................... 133
TABLO 74 TESİSTE MEVCUT KÖMÜR KÜLÜ MİKTARI .................................................................................... 136
TABLO 75 TESİSTE OLUŞACAK EVSEL KATI ATIK MİKTARLARI .................................................................... 136
TABLO 76 İZMİR İLİNDE ÖLÇÜLEN SO2 DEĞERLERİNİN YILLARA GÖRE DEĞİŞİMİ ........................................ 140
TABLO 77 İZMİR İLİNDE ÖLÇÜLEN PM DEĞERLERİNİN YILLARA GÖRE DEĞİŞİMİ ......................................... 140
TABLO 78 KİRLETİCİLERİN 2012 VE 2013 YILLARI İÇİN SINIR DEĞERLERİ .................................................... 140
TABLO 79 TESİSTE BULUNAN YAKMA SİSTEMLERİ ISIL KAPASİTELERİ ......................................................... 141
TABLO 80 YAKIT YANMASI İLE İLGİLİ EMİSYON FAKTÖRLERİ ...................................................................... 149
TABLO 81 TESİSTE ÇALIŞAN VE ÇALIŞACAK PERSONEL SAYISI ..................................................................... 157
TABLO 82 PROJE KAPSAMINDA OLUŞACAK ATIKLAR VE BERTARAF ŞEKİLLERİ............................................ 171
ŞEKİLLER DİZİNİ:
ŞEKİL 1 119,120 VE 121 NO'LU ESKİ PARSELLERİN, 6119 VE 6120 NO'LU PARSELLERE DÖNÜŞÜMÜ .............. 12
ŞEKİL 2 6119 VE 6120 NO'LU PARSELLERİN UYDU FOTOĞRAFI ....................................................................... 14
ŞEKİL 3 TÜRKİYE’DE YILLARA GÖRE TOPLAM KANATLI ETİ ÜRETİMİ ............................................................ 18
ŞEKİL 4 TÜRKİYE’DE YILLARA GÖRE KESİLEN ETLİK PİLİÇ SAYISI VE TAVUK ETİ ÜRETİMİ........................... 20
ŞEKİL 5 TÜRKİYE KANATLI YOĞUNLUĞU HARİTASI ........................................................................................ 20
ŞEKİL 6 TÜRKİYE’DE BÖLGELERE GÖRE TAVUK ETİ ÜRETİMİ DAĞILIMI......................................................... 21
ŞEKİL 7 EGE BÖLGESİNDE YILLARA GÖRE TAVUK ETİ ÜRETİMİ DEĞİŞİMİ ...................................................... 21
ŞEKİL 8 İZMİR VE İLÇELERİNDE YETİŞTİRİLEN ETLİK PİLİÇ SAYILARI ............................................................. 22
ŞEKİL 9 PROJE ALANINA ULAŞIM YOLU .......................................................................................................... 30
ŞEKİL 10 PROJE ALANINA GELEN ENERJİ NAKİL HATTI .................................................................................. 30
ŞEKİL 11 FAALİYET ALANINI MERKEZ ALAN 1 KM YARIÇAPLI ALAN ............................................................. 31
ŞEKİL 12 FAALİYETİN ETKİ ALANI ................................................................................................................... 32
ŞEKİL 13 FAALİYET ALANININ TÜBİVES SİSTEMİNDEKİ YERİ ....................................................................... 33
ŞEKİL 14 IUCN KIRMIZI LİSTE KATEGORİLERİ - 1994 ..................................................................................... 35
ŞEKİL 15 IUCN KIRMIZI LİSTE KATEGORİLERİ – 2001 .................................................................................... 36
ŞEKİL 16 TÜRKİYE FİTOCOĞRAFİK HARİTASI ................................................................................................... 37
ŞEKİL 17 PROJE ALANINDAN FLORA ÖRNEKLERİ............................................................................................. 45
ŞEKİL 18 FAALİYET ALANI VE ÇEVRESİNİN HİDROJEOLOJİ HARİTASI .............................................................. 54
ŞEKİL 19 HİDROJEOLOJİ HARİTASI LEJANTI ..................................................................................................... 54
ŞEKİL 20 MANİSA MET. İST. AYLIK BASINÇ DAĞILIMI GRAFİĞİ (1970-2012) ................................................. 63
9
İsmet YORGANCILAR
ŞEKİL 21 MANİSA MET. İST. AYLIK SICAKLIK DAĞILIMI GRAFİĞİ (1970-2012) .............................................. 64
ŞEKİL 22 MANİSA MET. İST. AYLIK YAĞIŞ DAĞILIMI GRAFİĞİ (1970-2012) ................................................... 65
ŞEKİL 23 MANİSA MET. İST. AYLIK NEM DAĞILIMI GRAFİĞİ (1970-2012) ...................................................... 66
ŞEKİL 24 MANİSA MET. İST. AYLIK SAYILI GÜNLER DAĞILIMI GRAFİKLERİ (1970-2012 SİSLİ-KIRAĞILI-...... 67
ŞEKİL 25 MANİSA MET. İST. AYLIK SAYILI GÜNLER DAĞILIMI GRAFİKLERİ (1970-2012) .............................. 68
ŞEKİL 26 MANİSA MET. İST. MAKSİMUM KAR KALINLIĞI GRAFİĞİ (1970-2012) ............................................ 69
ŞEKİL 27 İZMİR MET. İST. AYLIK BUHARLAŞMA DAĞILIMI GRAFİĞİ (1970-2012)........................................... 70
ŞEKİL 28 MANİSA MET. İST. YÖNLERE GÖRE RÜZGÂRLARIN YILLIK ESME SAY. DAĞILIMI (1970-2012) ....... 71
ŞEKİL 29 MEVSİMLERE VE AYLARA GÖRE RÜZGÂRLARIN ESME SAYILARI DAĞILIMI ..................................... 73
ŞEKİL 30 MANİSA METEOROLOJİ İSTASYONU YÖNLERE GÖRE RÜZGÂRLARIN YILLIK ORTALAMA HIZLARI .. 74
ŞEKİL 31 AYLARA GÖRE ORTALAMA RÜZGAR HIZI DAĞILIMLARI .................................................................. 75
ŞEKİL 32 MANİSA MET. İST. AYLARA GÖRE ORTALAMA RÜZGAR HIZLARI DAĞILIMI GRAFİĞİ ...................... 76
ŞEKİL 33 MANİSA MET. İST. MAKSİMUM RÜZGAR HIZI GRAFİĞİ..................................................................... 77
ŞEKİL 34 MANİSA MET. İST. FIRTINALI VE KUVVETLİ RÜZGARLI GÜN SAYISI GRAFİĞİ .................................. 78
ŞEKİL 35 FAALİYET ALANI VE YAKIN ÇEVRESİNDEKİ YABAN HAYATI KORUMA ALANLARI .......................... 90
ŞEKİL 36 ETLİK PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ PROSES İŞ AKIM ŞEMASI ................................................................ 94
ŞEKİL 37 ÖRNEK BÜYÜTME ÇEMBERLERİ KARTON (SOL) VE TEL ÖRGÜ (SAĞ) ............................................... 97
ŞEKİL 38 ÖRNEK KÖMÜR YAKITLI SICAK HAVA KAZANI VE LNG YAKITLI DOĞALGAZ SOBASI .................... 97
ŞEKİL 39 ÖRNEK ALTLIK (KABA RENDE TALAŞI) ............................................................................................ 98
ŞEKİL 40 TESİSTE KULLANILACAK HAVALANDIRMA SİSTEMİNİN ÖRNEK BİR UYGULAMASI ........................ 101
ŞEKİL 41 ÖRNEK SULAMA SİSTEMİ-NİPEL SULUK ......................................................................................... 102
ŞEKİL 42 ÖRNEK YEMLEME SİSTEMİ PLASTİK YEMLİK (SOL) OTOMATİK ASKILI YEMLİK (ORTA) ............... 103
ŞEKİL 43 ÖRNEK TAŞIMA KAFESİ .................................................................................................................. 108
ŞEKİL 44 ÖRNEK DEZENFEKSİYON İŞLEMİ ..................................................................................................... 110
ŞEKİL 45 CİVCİV ALIMINA HAZIR ÖRNEK BİR KÜMES ................................................................................... 111
ŞEKİL 46 ÖRNEK - ALTLIKLA KARIŞIK DIŞKININ KÜMESTEN TEMİZLENMESİ ................................................ 134
ŞEKİL 47 ÖRNEK - ALTLIKLA KARIŞIK DIŞKININ KAMYONLARA YÜKLENMESİ ............................................. 134
ŞEKİL 48 KAYNAKTAN UZAKLIĞA BAĞLI OLARAK KOKU YOĞUNLUĞUNDAKİ AZALMA .............................. 151
ŞEKİL 49 BÖLGEDEKİ HÂKİM RÜZGÂR YÖNÜ ................................................................................................ 152
ŞEKİL 50 İŞLETMEDE KULLANILACAK KOKU İNDİRGEME SİSTEMİNİN ÖRNEK BİR UYGULAMASI ................. 153
ŞEKİL 51 İŞLETMEDE KULLANILACAK KOKU İNDİRGEME SİSTEMİNİN ÇALIŞMA PRENSİBİ ............................ 153
ŞEKİL 52 PROJE ALANINA ULAŞIM YOLU ...................................................................................................... 155
10
İsmet YORGANCILAR
BÖLÜM I. PROJENİN TANIMI VE AMACI
I.1. PROJE KONUSU FAALİYETİN TANIMI, ANA ÜRETİMİ, ÜRÜN CİNSİ,
TESİSTE KULLANILAN HAMMADDE CİNSİ, MİKTARI, HİZMET AMAÇLARI,
ÜLKE EKONOMİSİ İÇERİSİNDEKİ YERİ, ÖNEMİ, GEREKLİLİĞİ, KURULU
TESİSLERİN TİPİ, KAPASİTESİ, KAPLADIĞI ALAN, TESİSİN KULLANIM SAHASI
(TOPLAM ALANI, TESİSİN KURULU BULUNDUĞU ALAN, SOSYAL VE İDARİ
BÖLÜMLERİN ALANI VB.), YÖREYE SAĞLAYACAĞI FAYDALAR, EKONOMİK
ÖMRÜ
I.1.1. Proje Konusu Faaliyetin Tanımı
İsmet YORGANCILAR1, İzmir İli, Kemalpaşa İlçesi, Ören Mahallesi, Arıkaltı
Mevkiinde, mülkiyeti kendisine ait L19A02C Pafta, 6120 no’lu parsel üzerinde 26.580,90
m2’lik alanda 7 adet kümeste toplam 9.674 m2 kapalı alanda ve 6119 no’lu parsel
üzerinde 26.136,09 m2’lik alanda 2 adet kümeste toplam 2.611 m2 kapalı alanda 204.000
adet/dönem kapasiteli bir Etlik Piliç Yetiştirme Tesisi işletmektedir.
İşbu rapor Faaliyet Sahibi’nin 1998 yılından beri faaliyetine devam etmekte olan
Etlik Piliç Yetiştirme Tesisinin mevcut Çevresel Etkilerini Değerlendirmek amacı ile
hazırlanmıştır. Mevcut tesis için herhangi bir kapasite artışı planlanmamaktadır.
Rapora konu olan Etlik Piliç Yetiştirme Tesisi, 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED)
Yönetmeliği’nin Ek-I listesinde “Madde-20: a) Tavuk veya piliç yetiştirme tesisleri (Bir
üretim periyodunda 60.000 adet ve üzeri tavuk, 85.000 adet ve üzeri piliç veya eş değeri
diğer kanatlılar)” kapsamında değerlendirilmektedir.
28.02.2013 tarihinde İzmir İli, Kemalpaşa İlçesi, Ören 75. Yıl Cumhuriyet
Mahallesinde “ÇED Sürecine Halkın Katılımı Toplantısı” ve 05.03.2013 tarihinde
Ankara’da Kapsam Belirleme, İnceleme ve Özel Format Verme Toplantısı
gerçekleştirilmiştir.
Bu ÇED Raporu, söz konusu tesisin özelliklerini, yerini, olası olumsuz çevresel
etkilerini ve bu olası etkileri en aza indirmek için öngörülen önlemleri ortaya koymak ve
projeyi tanıtmak amacıyla, Kapsam Belirleme ve İnceleme Değerlendirme Komisyonunun
05.03.2013 tarihli toplantısında belirlenen ve ÇED İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü’nün
14.03.2013 tarih ve 52313067-220.01-4422 sayılı yazısı ile tarafımıza gönderilen Çevresel
Etki Değerlendirmesi Raporu Özel Formatı doğrultusunda hazırlanmıştır.
İsmet YORGANCILAR, Türkiye’nin ilk el aletleri üreticisi olan ve 1968 yılında
kurulan İZELTAŞ’ı ve bir çok sanayi tesisini İzmir’e kazandırmıştır. Faaliyet sahibinin
kurucusu ve ortağı olduğu tesisler hali hazırda yüzlerce kişiye istihdam sağlamaktadır.
İlerleyen yaşına rağmen istihdam sağlayabilmek amacıyla yeni yatırımlar için sürekli
araştırmaktadır.
Faaliyet sahibi, şirketlerinin yönetimini çocuklarına bıraktıktan sonra çiftçiliğe
başlamıştır. İsmet YORGANCILAR’ın oğlu Ender YORGANCILAR halen Ege Bölgesi
Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanlığını sürdürmektedir.
Faaliyet sahibi, tesisin bulunduğu bölgede kendisine ait 89 dönüm büyüklüğündeki
alanda uzun yıllardır çiftçilik yapmakta olup kendisine ait çiftçilik belgesi EK-8’de
verilmiştir. Tarım ürünlerinin yanı sıra kümes hayvancılığı alanında da uzun yıllardır
faaliyet göstermektedir.
1
Raporun bundan sonraki kısımlarında “Faaliyet Sahibi” olarak ifade edilecektir.
11
İsmet YORGANCILAR
Rapor konusu 6119 ve 6120 no’lu parseller 2010 yılında yapılan parsel
düzenlemesi sonucunda oluşturulmuştur. Aşağıdaki şekilde parsellerin düzenlemeden
önceki ve sonraki durumları gösterilmiştir.
Eski 119 Parsel
Eski 121 Parsel
K1
K2
K3
K1
K2
K3
K4
K4
K5
K5
K6
K6
K7
K7
Eski 120 Parsel
K9
K8
Yeni 6119 Parsel
Yeni 6120
Parsel
Şekil 1 119,120 ve 121 No'lu Eski Parsellerin, 6119 ve 6120 No'lu Parsellere Dönüşümü
Tesis ilk olarak (mülga) 119 no’lu parselde 1998 yılında toplam 1.284 m2 alana
sahip bir adet kümesle (K3) kurulmuş olup bu kümesin (mülga) Ören Belediyesinden
alınan Yapı Ruhsatı ve Yapı Kullanma İzin Belgesi EK-8’de verilmiştir.
1999 yılında yine (mülga) 119 no’lu parselde toplam 2.630 m2 alana sahip iki
adet kümes (K1, K2) ilave edilmiş olup bu iki kümes için (mülga) Tarım ve Köyişleri
İzmir İl Müdürlüğü’nden alınan 04.11.1999 tarih ve 17078 sayılı görüş yazısında “119
numaralı parselin basit krokide gösterilen boş kısmı üzerinde 4.000 m2 alanda tavuk
kümesi yapılmasının uygun olduğu kanaatiyle iş bu rapor tarafımızdan tanzim ve imza
edilmiştir.” denmektedir. (EK-9) Dolayısı ile bu kümeslerle birlikte (mülga) 119 no’lu
parselde toplam 3.914 m2 kümes alanına ulaşılmıştır. Ören Belediyesinden alınan Yapı
Ruhsatı ve Yapı Kullanma İzin Belgesi de yine EK-8’de verilmiştir.
1999 yılında (mülga) 119 no’lu parsel için yapılan imar durumu sorgusunda,
“Yönetmeliğin 63. md. Hükümlerine tabidir. Tarım İl Müdürlüğü görüşü doğrultusunda
kümes inşaatı yapılabilir.” olarak görüş belirtilmiştir. (EK-7) Tavuk kümesleri bu dönemde
yürürlükte olan 23.06.1997 tarih ve 23028 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ÇED
Yönetmeliği kapsamı dışında kaldığından bu faaliyetle ilgili olarak ÇED görüşü
alınmamıştır.
2004 yılında (mülga) 119 no’lu parselin güneyinde kalan (mülga) 121 no’lu
parselde toplam 5.760 m2 kapalı alana sahip 4 adet kümes (K4, K5, K6, K7)
yapılmıştır. Bu 4 adet kümese de (mülga) Ören Belediyesinden Yapı Ruhsatı ve Yapı
Kullanma İzin Belgesi alınmıştır. (EK-8)
Anılan yatırım, 2872 Sayılı Çevre Kanunun 20. Maddesinin (e) Bendinin yürürlüğe
girdiği, 13.05.2006 tarih ve 26167 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Çevre Kanununda
Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”dan önce gerçekleştirilmiştir.
Faaliyet sahibi 2005 yılında tesis için (mülga) Ören Belediyesinden 10.06.2005
tarih ve 06 sıra no ile İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı almıştır. Anılan belge de yine EK8’de verilmiştir.
12
İsmet YORGANCILAR
Tablo 1 Proje Alanının Parsel Düzenlemeleri Öncesi ve Sonrası Durumu
Parsel
Parsel
Parsel
Düzenlemesi
Parsel Düzenlemesi
Parsel Düzenlemesi
Düzenlemesi
Düzenlemesi
Öncesi Parsel
Öncesi Kümes Alanı
Sonrası Alan
Öncesi Parsel
Sonrası Parsel
Alan
Büyüklükleri (m2)
Numaraları
Numaraları
27.850
119
3.914 (3 adet)
120
6.250
121
18.700
5.760 (4 adet)
TOPLAM
52.800
9.674
Parsel Düzenlemesi
Sonrası Kümes Alanı
6119
26.136,09
2.540 (2 adet 2012
yılında ilave edildi.)
6120
26.580,90
9.674 (7 adet)
TOPLAM
52.716,99
12.214,00
2010 yılında yapılan parsel düzenlemesinde bu seneye kadar yapılan tüm kümesler
6120 no’lu parsel içinde kalmıştır.
2012 yılında faaliyet sahibi mevcut tesislerinin bulunduğu 6120 no’lu parselin yan
tarafında yine kendisine ait 6119 no’lu parsele 2 adet kümes ilave ederek mevcut 160.820
adet/dönem kapasitesini 43.180 adet/dönem artırarak 204.000 adet/dönem’e çıkarmıştır.
İzmir Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğünden alınan Kapasite Raporu ve ilave
edilen 2 adet kümesin Kemalpaşa Belediyesi’nden alınan Yapı Kullanma İzin Belgeleri
EK-8’de verilmiştir.
2010 yılında 6119 no’lu parselin imar durumu sorgusu yapılmış ve EK-7’de
verilen İmar Durum Belgesinde 6119 no’lu parselin “1/25.000 Ölçekli İzmir Kentsel Bölge
Nazım İmar Planında “Tarımsal Niteliği Korunacak Alanlar”da kaldığı” belirtilmiştir.
(Mülga) İzmir İl Tarım Müdürlüğü yine 6119 no’lu parselle ilgili olarak
20.12.2010 tarih ve 8444 sayılı yazısı ile “Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı
Kanunu’nun 13. Maddesinin 3. Fıkrasına göre yukarıda belirtilen 2,02 hektar kuru marjinal
tarım arazisi üzerinde ekli mimari projesine uyulması koşulu ile 2.600 m2 tavuk kümesi
yapılması uygun görülmüştür.” görüşünü vermiştir. İzmir İl Tarım Müdürlüğü görüş yazısı
EK-9’da verilmiştir.
Faaliyet sahibi, mevcut ÇED görüşü olan veya olmayan tüm tesislerinin çevresel
etkilerinin değerlendirilmesini talep etmiş ve bu ÇED Raporu İsmet Yorgancılar’a ait 6119
ve 6120 parseller üzerindeki tüm mevcut tesislerin özelliklerini, yerini, olası olumsuz
çevresel etkilerini ve bu olası etkileri en aza indirmek için öngörülen önlemleri ortaya
koymak amacıyla faaliyet sahibinin talebi üzerine hazırlanmıştır.
Buna göre 2012 yılında yapılan kapasite artışında 7 adet kümesin bulunduğu 6120
no’lu parsele kümes ilavesi yapılmamış, komşu 6119 no’lu parselde ise 2 adet kümes inşa
edilmiştir. Böylelikle mevcut tesis toplam 9 adet kümese ulaşmıştır.
Ülkemizde broiler, broyler veya etlik piliç terimleri İngilizcedeki “broiler” ile aynı
anlamda kullanılmaktadır. Yine aynı anlama gelmek üzere kasaplık piliç veya tavuk eti de
yaygındır.
Etlik piliçler, yaklaşık 40-49 günlük yaşta pazarlanan ve bu yaşta erkek-dişi karışık
olarak ortalama 2.100 – 2.800 gram canlı ağırlığa ulaşan piliçlerdir. Kesim yaşı konusunda
genetik materyal, kullanılan yemler, tüketici talepleri veya yetiştirme sistemleri etkili
olmaktadır.
13
İsmet YORGANCILAR
Bugün etlik piliç üretiminde yetiştirme sistemi olarak, yer durumuna göre:
1- Altlıklı Yer Sistemi veya
2- Kafes Sistemi kullanılmaktadır.
Altlıklı Yer Sisteminde kümes tabanı altlık veya yataklık denilen talaş veya benzeri
materyaller ile uygun kalınlıkta tamamen kaplanır. Civcivler ile yemlik ve suluk gibi
ekipmanlar yataklık üzerine yerleştirilir. Hayvanlar üretim döneminin sonuna kadar burada
tutulur. Besi sonunda tüm altlık uzaklaştırılıp kümes yeniden hazırlanır. Bu sistemde besi
süresine göre yılda 6-9 dönem üretim yapılabilir.
Kafes Sisteminde koloni kafesleri şeklinde geliştirilmiş ve değişik yaşlarda kafes
tabanında, yemlik yüksekliğinde ve suluk sisteminde değişiklik yapmaya uygun kafesler
kullanılmaktadır. Tavuk yetiştiriciliğinde sıcak iklimlerde kümesin serinletilmesi ve
havalandırma için yüksek yatırıma ihtiyaç duyulması nedeni ile arazinin sınırlı ve pahalı
olduğu bölgelerde kafes sistemi daha ekonomik olmaktadır.
Rapor konusu faaliyet, yukarıda anlatılan yetiştirme sistemi tiplerinden Altlıklı Yer
Sistemi tipindedir.
Mevcut tesisin toplam kümes alanı ve kapasitesini özetleyen tablo aşağıda
verilmiştir.
Tablo 2 Tesisin Kapasitesi ve Kapladığı Alan
Mevcut Tesis
Yetiştirme Kapasitesi (Adet/Dönem)
2
Toplam Kümes Alanı (m )
204.000
12.214
Proje alanı içerisinde 6120 no’lu parsel üzerinde mevcut durumda toplamda 9.674
m büyüklüğünde 7 adet kümes bulunmaktadır. 6119 no’lu parsel üzerinde ise Yapı
Kullanma İzin Belgesi 1993 yılında alınmış olan 71 m2 büyüklüğünde bakıcı evi ve Yapı
Kullanma İzin Belgesi 2012 yılında alınmış 2.540 m2 büyüklüğünde 2 adet kümes
bulunmaktadır.
2
6119 Parsel
6120
Parsel
Şekil 2 6119 ve 6120 No'lu Parsellerin Uydu Fotoğrafı
Mevcut tesisin bulunduğu alanın Yerbulduru Haritası EK-1’de, proje sahasının
1/25.000 ölçekli İzmir Çevre Düzeni Planındaki yeri EK-2’de, proje sahasının 1/25.000
ölçekli topografik haritadaki yeri EK-3’te, proje sahasının uydu fotoğrafları EK-5’de ve
proje sahasının panoramik fotoğrafları EK-6’da verilmiştir.
14
İsmet YORGANCILAR
I.1.2. Ana Üretimi
Rapor konusu tesiste etlik piliç yetiştiriciliği yapılmakta ve yapılacaktır.
Faaliyet Sahibi’nin mevcut sözleşmesinin bulunduğu Entegre Tavukçuluk
Firması’na ait damızlık yumurta kümeslerinde üretilmiş ve depolanmış yumurtalar özel
nakliye araçlarıyla toplanarak yine entegre firmaya ait kuluçka tesisinin yumurta deposuna
getirilir. Gerekli kontrolleri ve seleksiyonları yapılan yumurtalar, uygun ısı ve nem
ortamının sağlandığı bölümlerde depolanır.
Basım için sürü yaşı, yumurta yaşı ve makine sıralamasına göre hazırlanan
yumurtalar, gerekli dezenfeksiyon işlemlerinden sonra 18 günlük gelişim süresini
geçirecekleri “gelişim makineleri”ne yerleştirilirler. Bu makinelerde uygun ısı, nem ve
döndürme koşullarında 18 günlük gelişimini dolduran yumurtalar, buradan “çıkım
makineleri”ne transfer edilir.
Bu yumurtalar daha sonra son üç günlük çıkım sürecini geçirecekleri “çıkım
makineleri”ne konurlar. Burada tamamıyla yumurtadan çıkıp, kuruyup dış ortama adapte
olacak duruma gelen civcivler makinelerden çıkartılır.
Toplam 21 günlük gelişim ve çıkım süreci sonunda çıkan civcivler seleksiyona tabi
tutulurlar. Bu seleksiyon sonunda birinci kalite civcivler ayrılarak makinelerde sayılıp,
kutulanırlar. “Civciv odası”na alınan kutulanmış erkek ve dişi civcivler kuluçka civciv
nakliye araçları ile broiler çiftliklerine sevk edilir.
Entegre tavukçuluk firmasına ait kuluçka tesislerinden Faaliyet Sahibi’ne ait
yetiştirme kümeslerine teslim edilen civcivler için daha ilk günden itibaren sıcaklık,
havalandırma, yeterli yem ve su gibi uygun şartların oluşturulması hayati önem
taşımaktadır. Çünkü hayatlarına iyi bir başlangıç yapan civcivler, oluşturulan bu şartlar
sayesinde sonraki günlerde performans açısından büyük avantaj yakalamaktadır.
Entegre tavukçuluk firması için broiler yetiştiriciliği yapan faaliyet sahibi, bu
bakım işi karşılığında, firmaya teslim ettiği “canlı piliç kilogramı” üzerinden ücret
almaktadır.
Yani faaliyet sahibinin aldığı ücret, teslim ettiği piliçlerin performanslarına göre
değişmektedir.
Bakım dönemi içinde piliçler çeşitli hastalıklardan korunmak amacıyla içme suları
vasıtasıyla aşılanmaktadır. Pilicin yaşına ve mevsim şartlarına göre bakım ile idare
şartlarında değişiklik veya ayarlamalar yapılmaktadır. Tüm kümeslerde havalandırma,
ısıtma, soğutma, yem ve su idaresi tamamen otomatik ekipmanlarla yapılmaktadır.
Piliçlerin yedikleri yemler de yaşına göre değişiklik göstermektedir. Yemde
bulunan enerji, protein gibi değerler, pilicin yaşına göre daha yüksek performans için
kümeslerde yetiştirilecek piliçleri için yemi de tedarik etmekte olan entegre tavukçuluk
firması tarafından ayarlanmaktadır. Piliçler her hafta tartılmak suretiyle performansları
kontrol edilmekte, eğer ağırlık artışlarında bir gerilik varsa nedeni araştırılarak gerekli
müdahaleler yapılamaktadır. Böyle durumlarda entegre tavukçuluk firması teknik ekipleri,
Faaliyet Sahibi çalışanlarına destek vermektedir.
40-45 gün boyunca kümeslerde kalan piliçlerde, erkekler yaklaşık 2.800 gr, dişiler
yaklaşık 2.100 gr. canlı ağırlığa ulaştıktan sonra entegre tavukçuluk firmasına ait araçlarla
yetiştirme kümeslerinden alınarak firmanın kesimhanesine sevk edilmektedir.
Piliçlerin kesiminden sonra boşalan kümesler bir sonraki devreye hazırlık amacı ile
temizlenmekte, yıkanmakta ve dezenfekte edilip yeni civcivler için uygun koşullar
sağlanmaktadır.
15
İsmet YORGANCILAR
I.1.3. Ürün Cinsi
Rapor konusu tesiste etlik piliç yetiştiriciliği yapılmakta ve yapılacaktır.
I.1.4. Tesiste Kullanılan Hammadde Cinsi, Miktarı
Rapor konusu tesiste kullanılması planlanan hammadde, katkı ve yardımcı
malzemeler aşağıdaki tabloda verilmiştir. Kullanılacak hammaddeler ile ilgili detaylı
bilgiler Bölüm III.A.2. Proje kapsamında bulunan tesislerde kullanılacak hammaddelerin
temini, üretilen ürünler, kullanılan yemler, ilaçlar ve vitaminler (bunların fiziksel,
kimyasal özellikleri, miktarları ve veriliş yöntemleri) başlığı altında verilmiştir.
Tablo 3 Üretimde Kullanılan Hammadde, Katkı ve Yardımcı Malzemeler
Malzeme Türü
Birim
Birim Piliç İçin
Mevcut Yıllık
Kullanılan Miktar
Kullanım
Etlik Piliç Civcivi
Canlı Demirbaş
Adet
1
1.224.000
Altlık (Kaba Rende Talaşı)
Yardımcı Malzeme
Ton
0,0002941
300,00
Piliç Yemi
Hammadde
Ton
0,004757
5.822,6
Piliç İçme Suyu
Hammadde
m3
0,014112
17.273,09
Piliç Aşısı
Hammadde
Doz
2
2.700.000
Vitamin
Hammadde
Kg
0,000033
40
Mineral
Hammadde
Lt
0,00041
500
Dezenfektan
Yardımcı Malzeme
Lt
288
Deterjan
Yardımcı Malzeme
Lt
360
OPP
Yardımcı Malzeme
Kg
288
Böcek İlacı
Yardımcı Malzeme
Lt
180
Kömür
Yardımcı Malzeme
Ton
700,00
LNG
Yardımcı Malzeme
Ton
35,60
Malzeme
Yıllık Toplam
Kullanım
1.224.000
300,00
5.822,6
17.273,09
2.700.000
40
500
288
360
288
180
900,00
-
I.1.5. Faaliyetin Ömrü
Rapor konusu Etlik Piliç Yetiştirme Tesisinde günde 3 vardiya çalışılmakta ve
çalışılacaktır. Faaliyetin normal şartlarda 20 – 25 yıl devam etmesi planlanmaktadır. Ülke
ve dünya ekonomik şartları olumlu seyrederse, işletme ekipmanlarının yenilenmesiyle
işletme ömrünün 30 – 35 yıl olabileceği düşünülmektedir.
I.1.6. Tesisin Kullanım Sahası, Kurulu Tesislerin Tipi, Kapasitesi ve Kapladığı Alan
Rapor konusu tesisin faaliyet gösterdği 6119 ve 6120 nolu parsellerin toplam
büyüklüğü 52.716,99 m2’dir. 6120 nolu parsel üzerinde 7 adet kümes, 6119 parsel üzerinde
ise 2 adet kümes bulunmaktadır. Mevcut tesisin kapalı alan miktarları ve arazi kullanımları
aşağıdaki tablolarda verilmiştir.
Üniteler
Tablo 4 Mevcut Tesiste Kapalı Alan Miktarı
Toplam Kapalı Alan (m2)
Etlik Piliç Yetiştirme Kümesleri (6120 Parsel)
9.674
2.540
Bakıcı Evi/İdari Bina (6119 Parsel)
TOPLAM
71
12.285
16
İsmet YORGANCILAR
Arazi Kullanımı
Tablo 5 Mevcut Tesiste Arazi Kullanımları
6120 Parsel 6119 Parsel
Toplam Alan (m2)
Kapalı Alan
9.674,0
2.611,0
12.285,00
Yeşil Alan, yollar, otopark ve diğer kullanımlar
16.906,9
23.525,09
40.431,99
TOPLAM
26.580,90
26.136,09
52.716,99
%36,39
%9,98
%23,30
Tesiste bulunan toplam kapalı alan büyüklüğü 12.285 m2 olup bu alan toplam arazi
yüzölçümü olan 52.716,99 m2’nin yaklaşık %23,3’üne tekabül etmektedir.
Proje kapsamında yer alan kümesler, sızdırmasız fosseptikler, atık su toplama
çukurları, bakıcı evi, ölü çukurları, trafo, su kuyusu vb. tüm ünitelerin detayları ile
gösterildiği ölçekli Vaziyet Planı EK-6’da verilmiştir.
I.1.7. Hizmet Amaçları, Ülke Ekonomisi İçerisindeki Yeri, Önemi ve Gerekliliği, Yöreye
Sağlayacağı Faydalar
Hayvancılık iş kolu içerisinde, en hızlı gelişen sektör tavukçuluktur. Ülkemizde
tavukçuluk sektörü modern teknolojiyi uygulamada ileri ülkeler seviyesinde entegre
tesislere sahiptir. 1950’den itibaren gelişmeye başlayan, 1970’li yıllardan sonra ticari
mahiyette işletmelere dönüşen tavukçuluk sektörü, 1980’den sonra damızlıkçı işletmelerin
de kurulmaya başlaması ve 1987’de Tarım Bakanlığımızca Kaynak Kullanımını
Destekleme Fonu uygulaması ile bugün ülke ihtiyacının dışında oldukça büyük bir ihracat
kapasitesine ulaşmış durumdadır.
2010 yılı rakamlarına göre Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca işletmekümes numarası ve çalışma izni verilen 1.072 adet ticari yumurtacı, 8.908 adet ticari etlik,
74 adet Kombina ve Kesimhane, 79 adet kuluçkahane ve 277 adet damızlık olmak üzere
10.410 adet kanatlı işletmesi mevcuttur. Bu işletmeler, 11.623 adet ticari etlik, 3.162 adet
ticari yumurtacı ve 1.657 adet damızlık olmak üzere toplam 16.442 adet kümesle faaliyet
göstermektedir. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının verilerine göre mevcut işletme
ve kümeslerde kapasite kullanım oranının %80-85 civarında olduğu tahmin edilmektedir.
Son 18 sene içerisinde Türkiye Kanatlı Eti Sektörü ciddi bir büyüme göstermiştir.
1990 yılında Toplam Kanatlı Eti Üretimi 216.719 ton iken bu rakam 2008 yılında
1.260.000 ton’a ulaşmıştır. 2020 yılına gelmeden 3.000.000 ton’a ulaşacağı öngörülen
yıllık kanatlı eti üretimi önümüzdeki yıllarda daha da büyüyecektir. (Şekil 3)
17
İsmet YORGANCILAR
Şekil 3 Türkiye’de Yıllara Göre Toplam Kanatlı Eti Üretimi
Kaynak: BESD-BİR 2007 yılı Kanatlı Sektörü Özet Raporu
Kişi başına kanatlı eti tüketimi de 1990 yılında 3,82 kg iken 2008 yılında 15,64
kg’a ulaşmıştır. Bu rakam dünya kanatlı et tüketimi ortalaması olan 11,7 kg’dan fazla
ancak gelişmiş ülkeler ortalaması olan 25,3 kg düzeyinin çok altındadır. Bu da sektörün
büyümeye ne kadar açık olduğunun bir göstergesidir.
Tablo 6 2004 Yılı Kişi Başına Kanatlı Eti Tüketimi
Bölge
Kanatlı Eti Tüketimi (kg/yıl)
Dünya
11,7
Gelişmekte olan Ülkeler
8,0
Gelişmiş Ülkeler
25,3
Avrupa Birliği (25)
22,6
Türkiye
12,5
Kaynak: Agri-Livestock Consultants Ltd. Kanatlı Eti Sektör Raporu – Kasım 2006
Kanatlı hayvan eti toplam kırmızı ve beyaz et üretimine 1990 yılından bu yana
%18,5’lik bir artış sağlamasına rağmen, bu süre içerisinde insan nüfusu 1990 yılında 57,5
milyondan 2003 yılında 70,3 milyona yükselerek %24,4’lük bir artış yaşandığından kişi
başı et tüketiminde hafif bir düşüş yaşanmıştır.
Kişi başı kanatlı hayvan etindeki artış ve kişi başı tüketime kırmızı et üretimindeki
düşüş eğilimi açıkça görülmektedir.
GSMH’daki son artış sonucunda yüksek kaliteli gıda ürünlerine olan talepte artış
gözlemlenmiştir. Bu durum, yüksek ithalat vergileri sebebiyle artan kanatlı hayvan eti
ithalatına ve kanatlı hayvan ürünlerine yansımamıştır.
Sonuç olarak, Tablo 7’den de görüleceği üzere kanatlı hayvan eti ürünlerindeki
yurtiçi talep, artan nüfus oranı ve gelirlerin yükselmesi sebebiyle hızla artmaktadır. Kanatlı
hayvan eti sektörü de üretimde hızlı bir artışla bu duruma yanıt vermiştir.
18
İsmet YORGANCILAR
Tablo 7 Türkiye’de Kişi Başına Et Tüketiminin Yıllara Göre Değişimi
1960
1970
1980
1990
2000
2003
Değişim % (1990–2003)
İnsan Nüfusu (1. 000)
27.755
35.605
44.737
56.473
67.804
70.318
Kırmızı Et (kg/kişi/yıl)
14,2
12,8
9,3
13,0
10,8
9,4
-27.7%
Kanatlı Hayvan (kg/kişi/yıl)
2,3
3,0
6,0
7,1
8,8
9,9
+39.4%
Toplam Et (kg/kişi/yıl)
16,5
15,8
15,3
20,1
19,6
19,3
-4.0%
+24.4%
Türkiye’de etlik piliç yetiştiriciliği yaygın olarak yapılmaktadır. Etlik piliç
yetiştiriciliği yumurta tavukçuluğuna göre çok daha kısa ancak yıllık periyodu daha fazla
bir bakım dönemini kapsar. Etlik piliç yetiştiriciliğinde altı haftalık bir besi döneminden
sonra piliçler kesime gönderilirken, yumurta tavukçuluğu 5 aylık besi dönemi ile beraber
12-14 aylık yumurta verim dönemi de hesaba katılırsa asgari 17-19 aylık bir dönemi
kapsamaktadır.
Türkiye’de etlik piliç yetiştiriciliği son 15 senede oldukça verimli hale gelmiştir.
1995 yılından 2009 yılına kadar olan dönemde kesilen etlik piliç sayısı % 238,7 artmasına
karşın, toplam et üretimi % 372,2 artış göstermiştir. (bkz. Tablo 8) Bu da aynı dönem
içerisinde gelişen teknolojiler, yapılan yatırımlar ve bilinçli üretimler sonucunda etlik piliç
yetiştiriciliğinde ne kadar büyük bir verim artışı gerçekleştirildiğinin kanıtıdır. Etlik piliç
yetiştiriciliği ve beyaz et üretimindeki artışa karşılık fert başına yıllık tüketim 17 kg.
civarında seyretmektedir. Bu tüketim miktarı pek çok Avrupa ülkesinin yarısı
seviyesindedir. Dolayısı ile Türkiye’de üretilen beyaz etin bölge ülkelerine ihracı yanında
bir iç tüketim (talep) potansiyeli de bulunmaktadır. Nüfus artışı ve genç nüfus dikkate
alındığında tüketim miktarının yakın gelecekte iki katına çıkması beklenmektedir. Bu
çerçevede ülkemizde tüketilen hayvansal protein miktarının artırılarak dengeli
beslenmesinin sağlanması amacıyla halkımızın bilinçlendirilmesi, tüketimi özendirecek
eğitim ve reklam çalışmaları ile kişi başına tavuk eti ve yumurta tüketiminin Avrupa
ülkeleri seviyesine çıkarılması hedeflenmektedir.
Beyaz et, tüm dünyada çok yaygın olarak kullanılan çok az sayıda gıda
maddelerinden biridir. Bu nedenle beyaz et, gıda endüstrisinin önemli bir bölümünü
oluşturmaktadır.
Tablo 8 Türkiye’de Yıllık Kesilen Piliç Sayısı ve Üretilen Et Miktarı
Yıl
Kesilen Etlik Piliç Sayısı (Adet)
Tavuk Eti Üretimi (Ton)
208.034.736
270.445
1995
1996
250.034.440
406.698
1997
305.745.000
464.928
1998
301.549.100
476.719
1999
371.711.450
589.981
2000
411.200.300
639.342
2001
369.604.727
612.744
2002
414.707.710
694.060
2003
506.107.632
862.956
2004
505.412.926
866.862
2005
531.700.102
925.900
2006
490.394.162
910.226
2007
598.474.659
1.059.483
2008
604.322.129
1.069.696
2009
704.884.526
1.277.082
1995-2009 Değişim
238,7%
372,2%
Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu Veritabanı
19
İsmet YORGANCILAR
Şekil 4 Türkiye’de Yıllara Göre Kesilen Etlik Piliç Sayısı ve Tavuk Eti Üretimi
Türkiye’de tavuk yetiştiriciliğinin yoğun olduğu bölgeler Ege, Güney Marmara ve
Batı Karadeniz bölgeleridir. Bunun nedenleri arasında bu bölgelerin büyük yerleşim
merkezlerine yakınlığı nedeniyle tüketimin fazla oluşu, enerji temininin daha kolay olması,
iklim, coğrafi yapı uygunluğu ve ulaşım imkânlarının kolaylığı sayılabilir. Buralarda
kilometrekareye düşen kanatlı sayısı 1.000 adetten fazladır. (Şekil 5)
Etlik piliç yetiştiriciliği de yine aynı bölgelerde yoğunluk arz etmektedir. Özellikle,
Bursa, Balıkesir, Bolu, Manisa ve İzmir illerimizde entegre tavukçuluk firmaları
sözleşmeli üreticiler yoluyla güçlü birlikler oluşturmuşlardır. Etlik piliç üretiminde
genellikle altlık sistemi uygulanmaktadır.
Şekil 5 Türkiye Kanatlı Yoğunluğu Haritası
20
İsmet YORGANCILAR
Et tavukçuluğu özelinde inceleme yapıldığında yoğunluğun Doğu Marmara, Ege ve
Batı Marmara bölgelerinde oluştuğu görülmektedir. (Şekil 6) Bu üç bölgeden elde edilen
tavuk eti miktarı, tüm Türkiye’de üretilen tavuk eti miktarının yaklaşık %85-90’ına tekabül
etmektedir.
Şekil 6 Türkiye’de Bölgelere Göre Tavuk Eti Üretimi Dağılımı
Ege Bölgesinin etlik piliç yetiştiriciliği sektörü daha yakından incelendiğinde 19912008 yılları arasında tavuk eti üretim miktarının 25.000 ton seviyelerinden 250.000 ton
seviyelerine ulaştığı görülebilir. (Şekil 7) Bu da yaklaşık 10 katlık bir artışa tekabül
etmektedir.
Şekil 7 Ege Bölgesinde Yıllara Göre Tavuk Eti Üretimi Değişimi
21
İsmet YORGANCILAR
Etlik piliç yetiştiriciliği faaliyetinin İzmir ili genelinde yoğun olduğu yerler
sırasıyla Torbalı ve Kemalpaşa ilçeleridir. (Şekil 8) Bu ilçelerde ulusal ölçekte satış ve
dağıtım yapan büyük entegre tavukçuluk firmalarının sözleşmeli üretim yaptırdıkları
yetiştirme tesisleri bulunmaktadır. Faaliyet Sahibi de iklim şartlarının uygun olması ve
sözleşme imzalayacağı entegre tavukçuluk firmasının diğer anlaşmalı yetiştiricilerinin
İzmir ili, Kemalpaşa ilçesi çevresinde yoğunlaşması nedeni ile yatırımını Kemalpaşa
ilçesinde yapmaya karar vermiştir.
Şekil 8 İzmir ve İlçelerinde Yetiştirilen Etlik Piliç Sayıları
Yukarıda anlatıldığı gibi, ülkemizde giderek artan ve bundan sonra da artması
öngörülen tavuk eti tüketimi nedeni ile entegre üretim yapan büyük tavukçuluk
firmalarının ürünlerinin satışları artacaktır. Bu firmalar, artan bu talebi karşılamak ve
gelişen pazarlara ürün sunmak için mevcut sözleşmeli üretim tesislerine ek olarak yeni
tesisler kurulmasını desteklemektedir.
Faaliyet Sahibi, Etlik Piliç Yetiştirme faaliyeti ile piyasanın ve dolayısı ile entegre
tavukçuluk firmalarının artan etlik piliç talebinin karşılanmasını ve yeni pazarlara ürün
sunabilmeyi amaçlamaktadır.
Bu amaçla;
1. Tüm kümeslerde yeni teknolojiye sahip ekipmanlar kullanılmaktadır.
2. Önümüzdeki yıllarda da kümeslerde yeni jenerasyon ekipmanların kullanılması
ile işletme bugün olduğu gibi çevreye duyarlı konumunu sürdürecektir.
3. İşletmede mevcut durumda toplam 14 kişi istihdam edilmektedir. Personel
detayları aşağıdaki tabloda verilmiştir.
22
İsmet YORGANCILAR
Tablo 9 Tesiste Çalışan Personel Sayısı
PERSONEL
TOPLAM
Müdür
1
Veteriner Sağlık Teknikeri
1
Düz İşçi – Bakıcı
12
TOPLAM
14
2012 yılında yapılan son iki kümes yatırımının toplam bedeli yaklaşık 715.000
TL’dir. İşletmenin Vaziyet Planı EK-6’da verilmiştir.
Mevcut tesis istihdama da olanak sağlamıştır. Açılan her tesis, bu yöredeki vasıfsız
işsiz insanımıza iş imkânı doğuracaktır. Bu ise bu yörelerdeki insanların istihdam edilme
olasılığını artıracaktır. İşletmedeki çalışanların büyük bir kısmı (%95’i) Kemalpaşa
ilçesinden, Ören Mahallesinden ve yakın köylerden temin edilmektedir. Bu sayede ilçede
ve yörede önemli ölçüde yeni istihdam yaratılmaktadır.
İaşe giderlerinin tamamı da yine Kemalpaşa’dan temin edilmekte ve edilecektir.
I.2. PROJENİN FAYDA MALİYET ANALİZİ
Fayda-Maliyet analizinin yapılması amacıyla aşağıda öncelikle tesiste öngörülen
yıllık gider tutarı hesaplanmıştır. Daha sonrasında yıllık üretime bağlı olarak öngörülen
yıllık gelir tutarı hesaplanmıştır. Sonuç olarak, yıllık gelir ve gider karşılaştırması
yapılarak tesisin karlılığı hesaplanmıştır.
YILLIK GİDERLER:
Tesiste bakılacak civcivler, hayvanlara verilecek yem, ilaç giderleri ile yıkama ve
dezenfeksiyon giderleri anlaşma yapılacak entegre tavukçuluk firması tarafından
karşılanmaktadır. Proje sahibi, personel giderlerini, elektrik ve yakıt giderlerini, kümeslere
serilecek altlık giderleri, amortisman ve finansman giderlerini karşılamaktadır.
İşçilik ve Personel Giderleri
Tablo 10 Yıllık İşçilik ve Personel Giderleri
Toplam
Personel Görevi
Çalışacağı Ay
Aylık Maliyet (TL)
Adet
Müdür
1
12
2.000
1
12
1.500
Düz İşçi - Bakıcı
12
12
1.000
TOPLAM PERSONEL GİDERİ
Yıllık Maliyet (TL)
24.000
18.000
144.000
186.000
İşçilik ve personel giderleri toplamı brüt yıllık 186.000,00 TL olup, bu giderler
SSK, tasarrufu teşvik ve fon kesintilerini de kapsamaktadır.
Elektrik Giderleri
Kümeslerde, ilk günlerde (1-7 gün) 23 saat aydınlatma uygulanmaktadır. Daha
sonra 21. güne kadar günde 6 saat karartma, 21. günden sonra ise 22 saatlik aydınlık
dönemden sonra 2 saat karanlık dönem uygulanmaktadır. Bu amaçla ilk hafta 2-2,5
watt/m2, ikinci hafta başından kesim yaşına kadar ise 0,75-1 watt/m2 ışık şiddeti
uygulanacaktır. Böylelikle aydınlatmadan kaynaklanacak bir dönemdeki elektrik tüketimi;
1.-7. Gün
: 23 saat/gün x 7 gün x 2 watt/m2 x 12.214 m2
2
= 3.933 kWh
2
8-21. Gün
: 18 saat/gün x 14 gün x 0,75 watt/m x 12.214 m = 2.308 kWh
22-42.Gün
: 22 saat/gün x 21 gün x 0,75 watt/m2 x 12.214 m2 = 4.232 kWh
Toplam
= 10.473 kWh
olacaktır.
23
İsmet YORGANCILAR
Tesiste aydınlatmadan kaynaklanan yıllık elektrik tüketimi ise;
10.473 kWh/dönem x 6 dönem/yıl = 62.838 kWh/yıl olacaktır.
Tesiste bulunan tüm elektrikli ekipmanların çalıştırılması ve aydınlatma ile birlikte
tesisin yıllık elektrik kullanımı yaklaşık 650.000 kwh olmaktadır. Bu durumda bu miktarda
elektriğin firmaya yıllık maliyeti: 0,20 TL/kWh x 650.000 kWh = 130.000 TL olacaktır.
Yakıt Giderleri
Tesiste sıcak hava üretimi amacıyla kullanılan 7 adet kümesteki sıcak hava
kazanlarında kömür yakılmakta ve yakılacaktır. Diğer 2 kümeste ise doğalgaz sobası
kullanılmaktadır. Bu nedenle bir kömür ve doğalgaz gideri söz konusu olmaktadır.
Bir yılda toplam 6 dönem etlik piliç yetiştirileceği, bunun 2 döneminin yaz aylarına
denk geleceği için kümeslerde ısıtma ihtiyacının olmayacağı ve kümes başına dönemlik 25
ton kömür yakılacağı düşünülecek olursa tesiste kullanılacak kömür miktarı:
Yıllık Kömür Kullanım Miktarı = 1 Kümeste Dönemlik Kömür Kullanımı x 4
dönem/yıl x Kümes Sayısı
Yıllık Kömür Kullanım Miktarı = 25 ton/dönem x 4 dönem/yıl x 7 kümes
Yıllık Kömür Kullanım Miktarı = 700 ton/yıl olacaktır.
Tesiste kullanılan kömürün maliyetinin 190 TL/ton olacağı varsayılarak tesis için
yıllık kömür maliyeti, 190 TL/ton x 700 ton/yıl = 133.000 TL olacaktır.
Doğalgaz sobası bulunan kümeslerde kümes başına dönemlik 4,45 ton doğalgaz
yakılacağı düşünülecek olursa tesiste kullanılacak doğalgaz miktarı:
Yıllık Doğalgaz Kullanım Miktarı = 1 Kümeste Dönemlik Doğalgaz Kullanımı x 4
Yıllık Doğalgaz Kullanım Miktarı = 4,45 ton/dönem x 4 dönem/yıl x 2 kümes
Yıllık Doğalgaz Kullanım Miktarı = 35,6 ton/yıl olacaktır.
Tesiste kullanılan doğalgaz maliyetinin 2.050 TL/ton olacağı varsayılarak tesis için
yıllık doğalgaz maliyeti, 2.050 TL/ton x 35 ton/yıl = 71.750 TL olacaktır.
Dolayısı ile firmanın yıllık toplam yakıt maliyeti; 133.000 + 71.750 = 204.750 TL
olacaktır.
Faaliyet sahibi doğalgaz sobalarını, kömür kullanan ısıtma sistemi ile değiştirmeyi
planlamaktadır. Bu durumda yıllık 900 ton kömür kullanılması ve yakıt maliyetlerinin
düşeceği öngörülmektedir.
Altlık Giderleri
Tesiste bulunan kümeslerde altlık kullanımı söz konusu olmaktadır. Kullanılan
toplam altlık miktarı:
Tesiste kullanılacak birim altlık miktarı
= 4,10 kg/m2
Tesiste kullanılacak toplam kümes alanı
= 12.214 m2
Tesiste bir yıldaki periyot sayısı
= 6 periyot/yıl
Tesiste yıllık altlık kullanımı
= 4,10 kg/m2.periyot x 12.214 m2 x
6 periyot/yıl x 1 ton/1.000 kg
= 300 ton/yıl olacaktır.
24
İsmet YORGANCILAR
Tesiste kullanılan altlık maliyetinin 250 TL/ton olacağı varsayılarak tesis için yıllık
altlık maliyeti, 250 TL/ton x 300 ton/yıl = 75.000 TL olacaktır.
Makine-Ekipman ve Bina Amortisman Giderleri
Mevcut tesiste ilave kümes ve bina yapılmayacaktır. 1998 ve 1999 yılında inşa
edilen kümesler için bina ve ekipman amortisman giderleri tamamlanmıştır. 2004 yılında
inşa edilen kümeslerin bina amortisman gideri devam etmektedir, 2012 yılında inşa edilen
kümeslerin ise hem bina hem de ekipman amortisman gideri devam etmektedir. Tesiste
önümüzdeki dönemler için öngörülen bina ve amortisman giderleri aşağıdaki gibidir.
Tablo 11 Yıllık Makine Ekipman Bina Amortisman Giderleri
Makine-Ekipman-Bina
Tavuk Kümesleri (K4, K5, K6, K7)
Tavuk Kümesleri (K8, K9)
Kümes Ekipmanları
Kümes Isıtma Ekipmanları (K8, K9)
MEVCUT AMORTİSMAN GİDERİ
Birim Fiyatı
(TL)
100.000
235.000
94.000
7.500
Toplam Fiyat Amortisman
(TL)
Süresi (yıl)
400.000
470.000
188.000
15.000
10
10
5
5
Yıllık
Amortisman
Gideri (TL)
40.000
47.000
37.600
3.000
127.600
Devam eden faaliyet kapsamında yıllık 127.600 TL Makine-Ekipman-Bina
Amortisman gideri öngörülmüştür.
Bakım Onarım Giderleri
İşletmede Bakım ve Onarım Gideri olarak, kullanılan makine ve ekipman
maliyetinin %5’inin harcanacağı öngörülmektedir. Buna göre yıllık bakım onarım
giderleri: 203.000 TL x % 5 = 10.150 TL/yıl olacaktır.
İaşe Giderleri
İşletmede çalışan personele iaşe bedeli olarak günde kişi başına 9,00 TL harcama
yapılması planlanmaktadır. Yıllık toplam iaşe gideri = 14 kişi x 9,00 TL/gün x 30 gün/ay x
12 ay/yıl = 45.360 TL olarak hesaplanmıştır.
Beklenmeyen Giderler
İşletmede beklenmeyen gider olarak bu bölüme kadar hesaplanan yıllık giderlerin
%2’si kadar bir tutar öngörülmüştür.
Tablo 12 Yıllık Beklenmeyen İşletme Giderleri
Gider Kalemi
Elektrik Giderleri
Yakıt Giderleri
Altlık Giderleri
Makine-Ekipman-Bina Amortisman Giderleri
İaşe Giderleri
TOPLAM
TOPLAM BEKLENMEYEN GİDERLER
Yıllık Tutar (TL)
186.000
12.568
204.750
75.000
127.600
10.150
45.360
778.860
15.577
25
İsmet YORGANCILAR
Toplam Yıllık Giderler
Etlik Piliç Yetiştirme Tesisinde yıllık toplam giderlerin 674.656 TL olması
öngörülmüştür.
Tablo 13 Yıllık Toplam İşletme Giderleri
Gider Kalemi
Elektrik Giderleri
Yakıt Giderleri
Altlık Giderleri
Makine-Ekipman-Bina Amortisman Giderleri
İaşe Giderleri
Toplam Beklenmeyen Giderler
TOPLAM YILLIK GİDERLER
Yıllık Tutar (TL)
186.000
130.000
204.750
75.000
127.600
10.150
45.360
15.577
794.437
YILLIK GELİRLER:
Tesiste yetiştirilen Ross 308 ırkı piliçlerin 6. Hafta sonundaki ortalama ağırlığı
2.768 gram, Cobb500 ırkı piliçlerin ise ortalama canlı ağırlığı 2.732 gram olmaktadır.2
Tesiste ayrıca 32. - 35. gün arası %15-20 oranında seyreltme yapılmaktadır.
Etlik piliç yetiştirme tesisinde yetiştirilecek etlik piliç cinsinin üretim dönemi
sonunda ortalama canlı ağırlık miktarı 2,75 kg, ölüm oranı ise %3 olarak alınırsa tesisin
dönemlik ve yıllık piliç eti üretim kapasitesi aşağıdaki gibi hesaplanmıştır:
Dönemlik Et Üretimi
= Ortalama Canlı Ağırlık x Dönemlik Piliç
Kapasitesi x (1- Seyreltme Oranı) x (1 – Ortalama
Ölüm Oranı)
= 2,75 kg x 204.000 x (1-0,15) x (1-0,03)
= 462.545 kg/dönem
Yıllık Et Kapasitesi
= Dönemlik Et Üretimi x Yıllık Dönem Sayısı
= 462.545 x 6 = 2.775.270 kg/yıl
Üretilecek piliç etinin entegre tavukçuluk firmasına satış fiyatının 0,40 TL/kg
olacağı düşünüldüğünde projenin yıllık geliri 2.775.270 kg/yıl x 0,40 TL/kg = 1.110.108
TL olarak hesaplanmıştır.
PROJENİN KARLILIĞI:
Tablo 14 Projenin Karlılığı
Yıllık Toplam Gelirler
Yıllık Toplam Giderler
Vergi Öncesi Brüt Kar
Kurumlar Vergisi
Vergi Üzerinden Ödenen Fonlar
Vergiler Toplamı
KULLANILABİLİR KAR
1.110.108 TL
794.437 TL
315.671 TL
63.134 TL
3.157 TL
66.291 TL
249.380 TL
Tesisin karlılığı 249.380 TL /yıl olarak hesaplanmıştır.
2
Cobb500 Broiler Performans ve Besin Değerleri
26
İsmet YORGANCILAR
PROJENİN ÜLKEYE FAYDASI:
Etlik piliç yetiştirme tesisi faaliyeti ile devlet her yıl yaklaşık 66.291 TL vergi geliri
elde edecektir.
PROJENİN BÖLGEYE FAYDASI:
Mevcut tesis, istihdama da olanak sağlamıştır. Açılan her tesis, bu yöredeki vasıfsız
işsiz insanımıza iş imkânı doğuracaktır. Bu ise bu yörelerdeki insanların istihdam edilme
olasılığını artıracaktır. İşletmedeki çalışanların büyük bir kısmı (%95’i) Kemalpaşa
ilçesinden, Ören Mahallesinden ve yakın köylerden temin edilmektedir. Bu sayede ilçede
ve yörede istihdam imkanı yaratılmaktadır.
İaşe giderlerinin tamamı da yine Kemalpaşa’dan temin edilecektir.
İşletmede mevcut durumda toplam 14 kişi istihdam edilmektedir. Ortalama aile
büyüklüğünün 5 kişi olduğu varsayılır ise tesisten 70 kişinin faydalandığı hesaplanabilir.
I.3. PROJE KAPSAMINDAKİ FAALİYET ÜNİTELERİNİN KONUMU (PROJE
KAPSAMINDA YER ALAN; KÜMES, YEM DEPOSU, SU DEPOSU,
FOSSEPTİKLER, PERSONEL LOJMANI, İDARE BİNASI, LABORATUAR, ÖLÜ
ÇUKURU, GÜBRE DEPOLAMA VB. TÜM ÜNİTELERİN PROJE ALANINDA
İŞARETLENEREK GÖSTERİMİ), GENEL VAZİYET PLANI
Rapor konusu tesisin faaliyet gösterdiği 6119 ve 6120 nolu parsellerin toplam
büyüklüğü 52.716,99 m2’dir. 6120 nolu parsel üzerinde 7 adet kümes, 6119 parsel üzerinde
ise 2 adet kümes bulunmaktadır. Mevcut tesisin kapalı alan miktarları ve arazi kullanımları
aşağıdaki tablolarda verilmiştir.
Üniteler
Tablo 15 Mevcut Tesiste Kapalı Alan Miktarı
9.674
2.540
Bakıcı Evi/İdari Bina (6119 Parsel)
71
TOPLAM
Arazi Kullanımı
12.285
6120 Parsel 6119 Parsel
Toplam Alan (m2)
Kapalı Alan
9.674,0
2.611,0
12.285,00
Yeşil Alan, yollar, otopark ve diğer kullanımlar
16.906,9
23.525,09
40.431,99
TOPLAM
26.580,90
26.136,09
52.716,99
yüzölçümü olan 52.716,99 m2’nin yaklaşık % 23,3’üne tekabül etmektedir.
Proje kapsamında yer alan kümesler, evsel sızdırmasız fosseptik, atık su toplama
çukurları, bakıcı evi, ölü çukurları, trafo, su kuyusu vb. tüm ünitelerin detayları ile
gösterildiği Vaziyet Planı EK-6’da verilmiştir.
27
İsmet YORGANCILAR
I.4. YER BULDURU HARİTASI, PROJE ALANI VE ÇEVRESİNİN PANORAMİK
FOTOĞRAFLARI
Faaliyet sahibi İsmet YORGANCILAR tarafından yatırım yapılan araziler, İzmir
ili, Kemalpaşa ilçesi, Ören mahallesi, Arıkaltı mevkiinde, mülkiyeti kendisine ait,
26.136,09 m2’lik 6119 nolu ve 26.580,90 m2’lik 6120 nolu parsellerdir.
Faaliyetin yer aldığı alanın Yerbulduru Haritası EK-1’de, proje sahasının 1/25.000
ölçekli İzmir Kentsel Nazım İmar Planındaki yeri EK-2’de, proje sahasının 1/25.000
ölçekli topografik haritası EK-3’te, proje sahasının uydu fotoğrafları EK-4’de ve proje
sahasının panoramik fotoğrafları EK-5’de verilmiştir.
I.5. PROJEYE KONU OLAN BÖLGENİN EN SON ONAYLI 1/1.000, 1/5.000, 1/25.000,
1/100.000 ÖLÇEKLİ PLANLARI (ASLI GİBİDİR ONAYLI), PLAN NOTLARI,
LEJAND PAFTASINDAN BİR ÖRNEK VE BU PLANLAR ÜZERİNDE HER BİR
TESİS YERİNİN GÖSTERİMİ
Faaliyetin yer aldığı alan, 14.08.2009 tarihinde onaylanan ve 20.09.2010 ile
24.06.2011 tarihlerinde bir kısım değişiklikler yapılan Manisa-Kütahya-İzmir Planlama
Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının L-19 paftasında “Tarım Alanı”nda yer
almaktadır.
Ancak bilindiği üzere Danıştay 6.Dairesi Başkanlığı 08.06.2011 tarihinde ManisaKütahya-İzmir Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı için yürütmeyi
durdurma kararı vermiştir. Anılan karar, 17.11.2011 tarihinde Çevre ve Şehircilik
Bakanlığına tebliğ edilmiştir.
Tesisin yer aldığı parseller İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından onaylanan
1/25.000 ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planında ise L19-a1 paftasında
“Tarımsal Niteliği Korunacak Alanlar”da yer almaktadır.(EK-2)
2010 yılında 6119 no’lu parselin imar durumu sorgusu yapılmış ve EK-7’de
verilen İmar Durum Belgesinde 6119 no’lu parselin “1/25.000 Ölçekli İzmir Kentsel Bölge
Nazım İmar Planında da “Tarımsal Niteliği Korunacak Alanlar”da kaldığı” belirtilmiştir.
Faaliyetin yer aldığı alanın Yerbulduru Haritası EK-1’de, tesis sahasının 1/25.000
ölçekli İzmir Kentsel Nazım İmar Planındaki yeri ve 1/25.000 Ölçekli İzmir Büyükşehir
Bütünü Çevre Düzeni Planındaki yeri EK-2’de, 1/25.000 ölçekli topografik haritası EK3’te, proje sahasının uydu fotoğrafları EK-4’de ve proje sahasının panoramik fotoğrafları
EK-5’de verilmiştir. Proje sahasının hassas yörelere ve yerleşimlere uzaklıklarını gösteren
Hassas Yöreler Haritası EK-10’da verilmiştir.
6119 nolu parsel, (mülga) İzmir İl Tarım Müdürlüğü tarafından 20.12.2010 tarih ve
52627 sayılı yazıyla “Kuru Marjinal Tarım Arazisi” sınıfında değerlendirilmiştir. Anılan
görüş yazısında (mülga) İzmir İl Tarım Müdürlüğü “yapılmak istenen tesisin 5403 sayılı
Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun 3. Maddesinin (k) bendinde belirtilen
entegre nitelikte olmayan tarımsal amaçlı yapılardan olduğu ve kuru marjinal tarım arazisi
üzerinde ekli mimari projesine uyulmak koşulu ile tavuk kümesi yapılması uygun
görülmüştür.” görüşünü vermiştir. (Mülga) İzmir İl Tarım Müdürlüğünün arazi sınıfıyla
ilgili görüş yazısı EK-9’da verilmiştir.
6120 nolu parsel de 6119 nolu parsel ile aynı özellikleri gösteren komşu parseldir.
İzmir Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü’nün 6120 parsel ile ilgili 12.04.2013 tarih
ve 19485 sayılı yazısında söz konusu tesisin 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi
Kullanımı Kanunu kapsamındaki yerlerden olmadığı belirtilmektedir.(EK-9)
Faaliyet sahibi tesis alanı içerisindeki tüm kümesler ve idari bina/bakıcı evi için
Yapı Ruhsatlarını ve Yapı Kullanma İzin Belgelerini almıştır. (EK-8)
28
İsmet YORGANCILAR
I.6. FAALİYET ALANININ HÂLİHAZIR HARİTA ÜZERİNDE İŞARETLENEREK
YAKININDA BULUNAN YERLEŞİMLERİN BELİRTİLMESİ
Mevcut tesis alanının yerleşim yerlerine ve diğer hassas yörelere (su kaynakları,
yüzey suları vb.) mesafelerini gösteren 1/25.000 ölçekli Hassas Yöreler Haritası EK-10’da,
proje sahasının uydu fotoğrafları EK-4’te ve proje sahasının panoramik fotoğrafları EK5’te verilmiştir.
I.7. TESİSİN KURULACAĞI ALANIN ÇEVRESİNDE YER ALAN SANAYİ,
YERLEŞİM YERLERİ, TARIM, ORMAN ALANLARI VB. İLE İLGİLİ BİLGİLER
Tesisin yer aldığı 6119 ve 6120 no’lu parsellerin mülkiyeti faaliyet sahibi İsmet
YORGANCILAR’a ait olup arazilerin tapu örnekleri EK-7’de verilmiştir.
EK-6’da verilen Vaziyet Planından da görülebileceği üzere parsellerin kuzeyinde
114, 115, 116, 117, 118 nolu parseller, doğusunda yol ve 179 ve 181 nolu parseller,
batısında ise 122 nolu parsel ile dere bulunmaktadır. Parsellerin güneyinde 152, 153, 154
ve 155 nolu parseller bulunmaktadır.
Faaliyetin planlandığı alanın batı sınırında bulunan 122 no’lu parsel de faaliyet
sahibine ait olup üzerinde mevcut durumda bir şeftali bahçesi bulunmaktadır. Bu parsel
dışındaki diğer parsellerde de tarım yapılmakta olup faaliyet alanına en yakın yerleşim
yeri, kuş uçumu 5.500 metre mesafede batı yönünde bulunan Çambel Köyüdür. Kemalpaşa
İlçesi Ören Cumhuriyet Mahallesi ve Yiğitler Köyü güneyde yaklaşık 6 km mesafededir.
Kemalpaşa ilçe merkezinin faaliyet alanına mesafesi kuş uçumu yaklaşık 14 km’dir.
Parsele ait tapuda vasfı “tarla” olarak belirtilmiştir. Parsel, tarım arazileri
kapsamındadır. Parsel üzerinde entegre olmayan, sadece besi amaçlı hayvan yetiştiriciliği
planlanması sebebiyle faaliyet, “tarımsal yapılardan, hayvancılık amaçlı yapılar” grubuna
girmektedir. Hayvancılık işletmeleri tarımsal faaliyetlerdendir.
Proje alanı, 14.08.2009 tarihinde onaylanan ve 20.09.2010 ile 24.06.2011
tarihlerinde bir kısım değişiklikler yapılan Manisa-Kütahya-İzmir Planlama Bölgesi
1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının L-19 paftasında “Tarım Alanı”nda yer
almaktadır. 1/25.000 Ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni planında ise L19-a1
paftasında “Tarımsal Niteliği Korunacak Alanlar”da yer almaktadır.(EK-2)
Faaliyetin alanın 500 metre kuzeyinde kum ocağı bulunmaktadır. Faaliyet alanı ve
yakın çevresinde orman alanı bulunmamaktadır.
I.8. ULAŞIM DURUMU
Proje alanına ulaşım İzmir-Uşak Karayolundan ayrılan yaklaşık 250 metre
uzunluğundaki yol ile sağlanmaktadır. (Şekil 9)
29
İsmet YORGANCILAR
Uşak
İzmir
Proje Alanına
Ulaşım Yolu
Şekil 9 Proje Alanına Ulaşım Yolu
Tesis için gerekli olan civcivler sözleşme imzalanan entegre tavukçuluk firmasının
kuluçkahanelerinden; yemler, yine sözleşme imzalanmış entegre tavukçuluk firmasının
yem fabrikasından gelecektir. Bütün bu nakliye işlemleri sırasında Şekil 9’da gösterilen
yol kullanılmakta ve kullanılacaktır.
I.9. ENERJİ NAKİL HATLARI
Faaliyet sahibi, tesiste ihtiyacı olan elektrik enerjisini, EK-10’da verilen 1/25.000
ölçekli Hassas Yöreler Haritasından da görülebileceği gibi tesis sınırından geçmekte olan
34,5 kilovolt Yüksek Gerilimli Enerji Nakil Hattından almakta ve alacaktır. (Şekil 10)
Enerji Nakil
Hattı
Şekil 10 Proje Alanına Gelen Enerji Nakil Hattı
I.10. FAALİYET ALANLARINI MERKEZ ALAN 1 KM’LİK YARIÇAPLI ALANIN
İŞARETLENMESİ
Faaliyetin planlandığı alanın yerleşim yerlerine ve diğer hassas yörelere (su
kaynakları, yüzey suları vb.) mesafelerini ve faaliyet alanını merkez alan 1.000 metre
yarıçaplı etki alanını gösteren 1/25.000 ölçekli Hassas Yöreler Haritası EK-10’da
verilmiştir.
1.000 metre yarıçaplı alan içerisinde, batı ve kuzey yönlerinde Koca Dere (Ören
Deresi) ve Nif Çayı, kuzeyinde faaliyetine devam etmekte olan bir kum ocağı,
güneydoğusunda faaliyetine devam etmekte olan akaryakıt istasyonu ve tarım alanları
bulunmaktadır. Faaliyet alanı ve yakın çevresinde orman alanı bulunmamaktadır.
30
İsmet YORGANCILAR
BÖLÜM II. PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN VE PROJEDEN ETKİLENECEK
ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALANLAR İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL
ÖZELLİKLERİN AÇIKLANMASI
Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi
Faaliyetin planlandığı alanın yerleşim yerlerine ve diğer hassas yörelere (su
kaynakları, yüzey suları vb.) mesafelerini ve faaliyet alanını merkez alan 1.000 metre
yarıçaplı etki alanını gösteren 1/25.000 ölçekli Hassas Yöreler Haritası EK-10’da
verilmiştir.
1.000 metre yarıçaplı alan içerisinde faaliyet alanının batı sınırını oluşturan Koca
Dere (Ören Deresi), kuş uçumu 220 metre kuzeyindeki Nif Çayı bulunmaktadır. Faaliyet
alanının çevresinde tarım arazileri bulunmaktadır. Faaliyet alanının Uydu Fotoğrafları EK4’de, faaliyet alanını gösterir panoramik fotoğraflar EK-5’de verilmiştir.
6119 Parsel
6120 Parsel
1 Km Yarıçaplı
Alan
Şekil 11 Faaliyet Alanını Merkez Alan 1 Km Yarıçaplı Alan
Faaliyet alanı sınırına en yakın yerleşim birimi, kuş uçumu 5.500 metre mesafede
batı yönünde bulunan Çambel Köyüdür. ÇED Raporu kapsamında tüm hesaplamalar bu
yerleşim birimi dikkate alınarak yapılacaktır. Faaliyet alanı, 1.000 metre yarıçaplı inceleme
alanı ve yakın çevresindeki yerleşim yerleri, tarihi alanlar, yer altı ve yerüstü su kaynakları,
su depoları, enerji nakil hatlarını vb. duyarlı alanlar ve diğer hayvancılık işletmelerini
gösterir 1/25.000 ölçekli Topografik Harita EK-3’te verilmiştir.
Kemalpaşa İlçesi Ören Cumhuriyet Mahallesi ve Yiğitler Köyü, faaliyetin
gerçekleştirildiği alana, güneyde yaklaşık 6 km mesafededir. Kemalpaşa ilçe merkezinin
faaliyet alanına mesafesi kuş uçumu yaklaşık 14 km’dir.
31
İsmet YORGANCILAR
Proje alanına ulaşım Şekil 9’da gösterildiği gibi İzmir-Uşak devlet karayolundan
ayrılan ve tesise kadar gelen yaklaşık 250 metre uzunluğundaki yol ile sağlanmaktadır.
Faaliyetin planlandığı alanın merkezini merkez kabul eden 1 km yarıçaplı dairenin
oluşturduğu ÇED İnceleme Alanı uydu fotoğrafı aşağıdaki şekilde verilmiştir. Bu dairesel
alan ve faaliyet alanına en yakın yerleşim yeri olan Çambel Köyü projeden etkilenecek
alanlar olarak belirlenmiştir.
6119 Parsel
6120 Parsel
Faaliyetin 1.000 metre
yarıçaplı etki alanı
Şekil 12 Faaliyetin Etki Alanı
II.1. TÜRLER VE EKOSİSTEMLER
İnceleme Alanı ve İnceleme Grubu:
Rapor kapsamında tesisten etkilenmesi muhtemel flora ve fauna unsurlarının tespit
edilmesi amacı ile Manisa ili, Kemalpaşa İlçesi, Ören Mahallesi, Arıkaltı Mevkiinde
bulunan proje alanı ve proje alanının merkezini merkez kabul eden 1 km. yarıçapındaki
dairesel alan Flora ve Fauna Unsurları İnceleme Alanı olarak belirlenmiştir.
Yukarıda anılan inceleme alanı yakınında bulunan ve bulunması muhtemel flora ve
fauna unsurlarını belirlemek amacı ile 2012 Kasım ayında arazi çalışmaları yapılmıştır.
Arazi çalışmalarının yapıldığı dönemler inceleme alanında özellikle farklı türlerin
gözlemlenmesine olanak verecek şekilde planlanmıştır.
Gerçekleştirilen fauna ve flora unsuru belirleme çalışmalarında mevcut tesis alanı
ve 1 km yarıçapındaki inceleme alanındaki flora ve fauna türleri, alandaki değişik
vejetasyon ve bitki toplulukları ile mevcut ve muhtemel habitatlar incelenmiştir.
Arazi çalışmaları, Ziraat Yüksek Mühendisi Süceattin ERDEM tarafından
gerçekleştirilmiştir. Flora ile ilgili konularda daha önce aynı yörede arazi çalışması yapmış
olan Manisa Celal Bayar Üniversitesi Biyoloji Bölümü Botanik Ana Bilim Dalı Başkanı
Prof.Dr. Yasin ALTAN’ın, Fauna ile ilgili konularda (faunistik çalışmalar) Manisa Celal
Bayar Üniversitesi Biyoloji Bölümü Zooloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyelerinin
görüşlerine başvurulmuştur.
32
İsmet YORGANCILAR
Rapor konusu alanda mevcut bir tesis bulunduğu için flora ve fauna çalışmaları
mevcut tesisin dışında kalan alanlarda, 6119 nolu parselin boş kısımlarında, komşu
parsellerde ve yakın habitatlarda gerçekleştirilmiştir.
Tesis alanı ve yakın çevresinin flora ve fauna envanteri yukarıda bahsedilen arazi
çalışmaları, mevcut literatür taramaları, gözlemler, yöre halkından alınan bilgiler ve “2009
yılı İzmir İl Çevre Durum Raporu” incelenerek derlenmiştir.
Flora Envanteri Tespiti ve Sınıflandırılması İçin Kullanılan Yöntem:
Arazi çalışmalarının gerçekleştirildiği Kasım ayı proje alanı ve çevresindeki flora
unsurlarının çoğunluğunun görülebilmesi için uygun dönemlerden biridir. Buna ek olarak
Turgutlu, Kemalpaşa ve çevresinde daha önce flora tespiti amacı ile yapılan saha
çalışmalarından elde edilen veriler ve literatür bilgilerinden de yararlanılmıştır.
Gerçekleştirilen arazi çalışmaları esnasında proje alanında tespit edilen türler kayıt
altına alınmış, tanımlanamayan bitki türlerinden örnekler alınarak Celal Bayar Üniversitesi
öğretim görevlilerinden yardım alınarak detaylı bir literatür taraması gerçekleştirilip bitki
tayin anahtarları kullanılarak tür teşhisleri yapılmıştır.
Proje alanı ve belirlenmiş olan inceleme alanının flora ve fauna envanteri yukarıda
bahsedilen arazi çalışmaları, mevcut literatür taramaları, gözlemler, yöre halkından alınan
bilgiler ve “2009 yılı İzmir İl Çevre Durum Raporu” incelenerek derlenmiştir.
Bu çalışmalar sonucunda elde edilen veriler, önceki yıllarda hazırlanmış çeşitli
araştırma çalışmaları, tezler ve makaleler incelenerek elde edilen bulgular ile
zenginleştirilmiş ve proje alanı için yılın 12 ayını kapsayan flora envanteri çıkarılarak
Tablo 19’da sunulmuştur.
Çalışmalar esnasında inceleme grubu üyesi Prof. Dr. Yasin ALTAN tarafından
yapılan TÜBİTAK TBAG/DPT-Ç. SEK-4 No’lu “Türkiye Endemik Bitkileri” (1995)
isimli çalışmadan da faydalanılmıştır.
Türlerin tanımlamalarının yapılmasında 11 ciltten oluşan ve Peter Hadland Davis
tarafından hazırlanan “Flora of Turkey and the East Aegean Islands” (University Press,
Edinburgh, 1965-1988) adlı eserden yararlanılmıştıtr. Proje alanı TÜBİTAK tarafından
hazırlanan “Türkiye Bitkileri Veri Servisi” (TÜBİVES) kare sistemine göre B1 karesi
içerisinde yer almaktadır. (Şekil 13) Her bitki türünün - biliniyorsa - Türkçe adları da
belirtilmiştir. (Tablo 19) Türlerin Türkçe adlarının belirlenmesi için TÜBİVES’den ve
“Türkçe Bitki Adları Sözlüğü”nden faydalanılmıştır.
Proje Sahası
Şekil 13 Faaliyet Alanının TÜBİVES Sistemindeki Yeri
33
İsmet YORGANCILAR
Tespit edilen flora ve fauna türlerinin küresel tehlike statüleri, güncel olarak
geliştirilmiş kriterlere, Bern Sözleşmesi Listelerine, CITES (Nesli Tehlikede Olan Yabani
Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme) listelerine ve IUCN
(International Union for Conservation of Nature - Uluslararası Tabiatı ve Doğal Hayatı
Koruma Birliği) listelerine göre belirlenmiştir. Bununla birlikte, özellikle endemik bitki
türleri için önemli olan ulusal statüler, IUCN kategorilerine dayanan Türkiye Bitkileri
Kırmızı Kitabı (Ekim, T. - Koyuncu, M. - Vural, M. - Duman, H. - Aytaç, Z. - Adıgüzel,
N., Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı, Türkiye Tabiatını Koruma Derneği, Ankara. 2000)
kullanılarak belirlenmiştir. Ayrıca, memelilerin, kuşların ve sürüngenlerin avlanma
kısıtlamaları 2012-2013 Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararına dayanılarak
belirlenmiştir. Küresel tehlike statülerinin belirlendiği uluslararası sözleşmeler ile ilgili
detay bilgiler aşağıda verilmiştir.
Bern Sözleşmesi
Avrupa Konseyi’nin doğa koruması alanında diğer devletlerle işbirliği yapma
arzusunu göz önünde tutarak, Devletler; yabani flora ve faunanın korunması ve gelecek
nesillere aktarılması gerekli, estetik, bilimsel, kültürel, rekreasyonel, ekonomik ve özgün
değerde doğal bir miras oluşturduğu, biyolojik dengelerin devamlılığında yabani flora ve
faunanın oynadığı temel rolü, yabani flora ve faunanın birçok türlerinin ciddi biçimde
tükenmekte olduğu ve bazılarının yok olma tehlikesine maruz olduğu, doğal yaşama
ortamlarının muhafazasının, yabani flora ve faunanın koruma ve muhafazasında hayati
önemi olduğundan yola çıkarak “Bern Sözleşmesi”ni kabul etmişlerdir. Türkiye’nin 1984
yılında taraf olduğu bu sözleşmenin 4 tane eki bulunmaktadır.
Ek-1- Kesin olarak koruma altına alınan flora (bitki) türleri
Ek-2- Kesin olarak koruma altına alınan fauna (hayvan) türleri
Ek-3- Korunan fauna (hayvan) türleri
Ek-4- Yasaklanan av metot ve araçları ile diğer yasak işletme şekilleri
Her taraf ülke, yaşama ortamlarını korumak amacı ile şu hükümleri yerine
getirmekle yükümlüdür;
Yabani bitki ve hayvan türlerinin yaşama ortamlarının, özellikle 1 ve 2 no’lu Ek
Listelerde belirtilenlerinin ve yok olma tehlikesi altında bulunan doğal yaşama
ortamlarının muhafazasını güvence altına almak üzere, uygun ve gerekli yasal ve idari
önlemleri alacaktır.
Planlama ve kalkınma politikalarını saptarken, önceki paragraf uyarınca sahaların
muhafaza gereksinimlerine, bu gibi yerlerin her türlü tahribattan uzak veya tahribatın
mümkün olan en alt düzeyde tutulmasına özen göstereceklerdir.
2 ve 3 No’lu Ek Listelerde belirtilen göçmen türler için önem taşıyan ve kışlama,
toplanma, beslenme, üreme veya tüy değiştirme yönünden göç yollarına uygun ilişki
konumunda bulunan sahaların korunmasına özel dikkat göstermeyi kabul ederler.
Doğal yaşama ortamlarının korunması için bunların sınır bölgelerinde bulunması
halinde, çabaları uyumlu kılmak yönünden eşgüdüm sağlamayı taahhüt ederler.
Her Taraf Ülke, türlerin korunması ile ilgili olarak da:
1 No’lu Ek Listede doğal bitki türlerinin özel olarak korunmasını güvence altına
alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri alacaktır. Bu bitkilerin kasıtlı olarak
koparılması, toplanması, kesilmesi veya köklenmesi yasaklanacaktır. Her Taraf Ülke
uygun hallerde, bu türlerin elde bulundurulmasını veya alım-satımını yasaklayacaktır.
34
İsmet YORGANCILAR
CITES Sözleşmesi
CITES Sözleşmesi, genel olarak uluslararası ticaretin doğal hayvanların ve
bitkilerin yaşamlarının tehdit etmesini önlemeyi amaçlamaktadır. CITES Sözleşmesi 1973
yılında imzalanmış, Türkiye 1996 yılında bu sözleşmeye taraf olmuştur. CITES’de yer alan
türler gerekli olan koruma derecelerine göre üç farklı ek altında verilmektedir. EK-1 nesli
tükenmekle tehdit altında olan türleri kapsamaktadır. Bu türlerin numunelerinin ticaretine
olağanüstü durumlar haricinde izin verilmemektedir. EK-2 listesi, nesilleri tükenmekle
tehdit altında olmayan ancak ticaretlerinin yaşamları ile bağdaşmayan kullanımlarını
önlemek amacı ile kontrol altında tutulması gereken türleri kapsamaktadır. EK-3 listesi,
ticari kontrolünde yardım için diğer CITES taraflarına başvurulduğu, en az bir ülkede
korunan türleri kapsamaktadır.
IUCN Red List (Kırmızı Listesi)
IUCN Kırmızı Listesi, populasyonları risk ya da tehdit altında olan türlere dikkat
çekmek amacı ile yayınlanmıştır. Bir türün IUCN Kırmızı Listesinde yer alması, ancak
populasyonu ve azalması ile üzerinde yapılacak çalışma sonrasında mümkün
olabilmektedir. Bazı ülkeler IUCN Kırmızı Listesi daha çok araştırmaya dayalı olduğu için
IUCN listesinde yer alan türlere, Bern Listesinde yer alan türlerden daha fazla önem
vermektedirler. IUCN Kırmızı Listesinin 1994 (versiyon 2.3) ve 2001 (versiyon 3.1)
kategorileri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablolardan da anlaşılacağı üzere 2001 yılında
1994 yılından farklı olarak “Korumaya Bağlı - Conservation Dependent” ve “Düşük Riskli
- Lower Risk” kategorileri kaldırılmıştır.
Tablo 17 IUCN Kırmızı Liste Kategorileri - 1994
IUCN Kırmızı Liste Kategorileri ve Kriterleri, 1994 (versiyon 2.3)
EX:
Nesli Tükenmiş Türler (Extinct)
EW:
Doğal Ortamında Nesli Tükenmiş (Extinct in the Wild)
CR:
Kritik Durumda Olan Türler (Critically Endangered)
EN:
Tehlikede Olan Türler (Endangered)
VU:
Zarar Görebilir Türler (Vulnerable)
DD:
Yetersiz Veri (Data Deficient)
LR:
Düşük Riskli (Lower Risk)
CD
Korumaya Bağlı (Conservation Dependent)
NT
Neredeyse Tehdit Altında (Near Threatened)
LC
Asgari Endişe (Least Concern)
NE:
Değerlendirilmemiş (Not Evaluated)
Şekil 14 IUCN Kırmızı Liste Kategorileri - 1994
Kaynak: www.iucnredlist.org
35
İsmet YORGANCILAR
Tablo 18 IUCN Kırmızı Liste Kategorileri - 2001
EX:
EW:
CR:
EN:
VU:
NT
Nadir veya Tehdit altında Olmayan Türler (Not Threatened)
LC
DD
Yetersiz Veri (Deficient Data)
NE:
Şekil 15 IUCN Kırmızı Liste Kategorileri – 2001
Kaynak: www.iucnredlist.org
Proje Alanı ve Yakın Çevresinin Flora Envanteri:
Proje alanı ve yakın çevresinde gerçekleştirilen arazi çalışmaları, gözlemler, yakın
yerleşim yerlerinde yaşayan kişiler ile yapılan söyleşiler ve literatür taramaları sonucunda
tespit edilen türler Tablo 19’da sunulmuştur.
Anılan tablo, Türkiye florasındaki sıraya göre düzenlenmiştir. Ayrıca her türün,
hangi fitocoğrafik bölge elementi olduğu, tespit türü, endemizmi, yayılış gösterdiği habitatı
(lokalitesi), türün tespit edildiği koordinat, tehlike kategorisi, korunma statüsü ve eğer
mevcutsa Türkçe adı verilmiş, endemik türler ayrıca belirtilmiştir.
Listeleme çalışması yapılırken Tablo 19’da kullanılan kısaltmalar aşağıdaki
tablolarda özetlenmiştir. 1’den 8’e kadar belirtilen numaralandırma, türlerin yaşama
ortamlarını (habitatlarını) göstermektedir. (Bu skalalar proje alanı ve yakın çevresi göz
önüne alınarak hazırlanmıştır.)
36
İsmet YORGANCILAR
LOK: LOKALİTE (HABİTAT SINIFLARI )
1: Orman
2: Maki
3: Frigana (Çoğu Dikenli, Alçak Boylu ve Yumuşak Yastık Oluşturan Bitkiler)
4: Kültür Alanları (Bağ, Bahçe vb.)
5: Kuru Çayır, Step
6: Nemli Çayır, Bataklık ve Sulak Alan
7: Yol Kenarı
8: Kayalık
FİTOCOĞRAFİK BÖLGE (FCB)
İr-Tur: İran-Turan Bitki Coğrafyası
Avr-Sib: Avrupa-Sibirya Bitki Coğrafyası
Akd:
Akdeniz Bitki Coğrafyası
GY:
Geniş Yayılışlı
ENDEMİZM (END)
L: Lokal Endemik
B: Bölgesel Endemik
Y: Yaygın Endemik
Önceki bölümde tanımlanan inceleme alanında gerçekleştirilen arazi çalışmaları
sonucunda tespit edilen flora elemanlarının büyük çoğunluğu Ege Bölgesinin tamamında
geniş yayılış gösteren türlerdir. İnceleme alanı, Akdeniz Fitocoğrafyası kuşağında yer
almaktadır (bkz. Şekil 16).
Proje Sahası
Şekil 16 Türkiye Fitocoğrafik Haritası
37
İsmet YORGANCILAR
Akdeniz fitocoğrafik bölgesi Karadeniz hariç yurdumuzun diğer bölgeleriyle
benzerlikler göstermektedir. Ülkemizin her bölgesinde iklimde bir yaz kuraklığı mevcuttur
ki bu özellik Akdeniz iklim tipinin karakteristiğidir. Bölge homojen bir iklime sahip
olmayıp sıcaklık ve yağış açısından değişiklikler göstermektedir.
Akdeniz fitocoğrafik bölgesinin alt seviyelerinden 1.000 m’ye kadar Pinus brutia
ormanları karakteristiktir. Ormanların tahrip edildiği yerlerde maki diye adlandırılan
vejetasyon tipi hakimdir. Makinin tahrip olduğu yerlerde ise frigana formasyonu göze
çarpar. Makinin karakteristik bitkileri Calycotome villosa, Myrtus communis, Styrax
officinalis, Sparteum junceum, Pistacia sp., Arbutus unedo, Arbutus andrachne yaygın
taxonlardır. Frigana formasyonunun karakteristik taksonları ise Cistus sp., Thymbra
spicata, Lavandula stoechas’dır. Akdeniz fitocoğrafik bölgesinin 1.000 m’nin daha
üzerlerinde Pinus nigra, Cedrus libani ve Abies cilicica gibi saf veya karışık ormanlar yer
alır. Bunların tahrip edildiği yerlerde ise Paliurus spina-christi, Berberis crategina,
Juniperus oxycedrus bulunur.
İnceleme alanı, Akdeniz Fitocoğrafik Bölgesi içinde yer almakta olup tipik bölge
özelliklerini göstermektedir. Dolayısı ile inceleme alanı bölge florasının bir kısmını temsil
etmektedir. Proje alanı ve yakın çevresinde gerçekleştirilen arazi çalışmaları, gözlemler,
yakın yerleşim yerlerinde yaşayan kişiler ile yapılan söyleşiler ve literatür taramaları
sonucunda tespit edilen flora türleri TÜBİTAK Türkiye Bitkileri Veri Sistemi
(TÜBİVES)’ne uygun olarak aşağıdaki tabloda verilmiştir.
38
İsmet YORGANCILAR
Tablo 19 Proje Alanı ve Yakın Çevresinde Tespit Edilen Flora Listesi (TÜBİVES)
NO
FAMİLYA
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
AMARANTHACEAE
ANACARDIACEAE
APIACEAE
ASTERACEAE
ASTERACEAE
ASTERACEAE
ASTERACEAE
ASTERACEAE
ASTERACEAE
ASTERACEAE
ASTERACEAE
ASTERACEAE
ASTERACEAE
ASTERACEAE
BORAGINACEAE
BRASSİCACEAE
BRASSİCACEAE
BRASSİCACEAE
CAMPANULACEAE
CHENOPODIACEAE
CISTACEAE
CONVOLVULACEAE
EPHEDRACEAE
FABACEAE
FABACEAE
FAGACEAE
LILIACEAE
LILIACEAE
LILIACEAE
OLEACEAE
POACEAE
TÜR
TÜRKÇE ADI
END
FCB
LOK
TEHLİKE * KATEGORİLERİ
Amaranthus chlorostachys
?
2
Pistacia terebinthus subsp. terebinthus
?
2
Eryngium campestre var campestre
?
4,5
Bellis sylvestris
Akdeniz
5
Carlina lanata
?
5
Centeurea iberica
?
7
Conyza canadensis
?
6
Hypochoeris radicata
Avrupa-Sibirya
6
Inula viscosa
Yapışkan Ot
Akdeniz
6
Onopordum myriacanthun
Akdeniz
5
Crepis foetida subsp. rhoeadifolia
?
5
Senecio vernalis
Kanarya Otu
?
5
Taraxacum hybernum
?
5
Xanthum strumanum subsp. Cavanillessii
Pıtrak
?
4,7
Heliotropium suaveolens
Doğu Akdeniz
4,5
Copsella bursa-pastoris
?
2,4
Hirschfeldia incana
?
6
Sinapis arvensis
Hardal
?
6,7
Campanula lyrata subsp. lyrata
Y
?
5
Chenopodium album subsp. album
?
4,6
Cistus creticus
Laden
Akdeniz
2,3
Convolvulus arvensi
Kahkaha Otu
?
4,5
Ephedra major
?
8
Trifolium pupureum var. purpureum
?
4,7
Vicia cracca subsp. stenophylla
?
4
Quercus ilex
Meşe
Akdeniz
2
Scilla autumnalis
Akdeniz
2,6,8
Allium ampeloprasum
Akdeniz
5,7
Asphodelus aestivus
Çiriş Otu
Akdeniz
4
Phyllaria latifolia
Akdeniz
1,2
Echinaria capitata
?
5
-
KORUNMA
STATÜSÜ
-
İsmet YORGANCILAR
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
POACEAE
POACEAE
POLYGONACEAE
POLYGONACEAE
PORTULACACEAE
RHAMNACEAE
ROSACEAE
ROSACEAE
ROSACEAE
ROSACEAE
SOLANACEAE
VİTACEAE
AGARICACEAE
LYCOPERDACEAE
Phleum pratense
Hordeum bulbosum
Rumex acetosella
Rumex tuberosus subsp. tuberusus
Portulaca oleracea
Poliurus spina-christii
Sarcopoterium spinosum
Pyrus amygdaliformis var. Amygdaliformis
Amygdalus cammuni
Rosa canina
Solanum nigrum
Vitis vinifera
Agaricus campester
Bovista plumbea
Yabani Arpa
Kuzu Kulağı
Semiz Otu
Kara Çalı
Abdestbozan
Ahlat
Badem
Kuşburnu
Asma
Yenen Mantar
-
-
Avrupa-Sibirya
?
Kosmopolit
?
?
?
Doğu Akdeniz
?
?
?
Kosmopolit
?
?
?
1
5
6
4,5
4,6
6
2,8
1,2
4
1,8
4
4
5
5
-
-
İsmet YORGANCILAR
Alanda belirlenen bazı bitki türlerinin fotoğrafları
Bellis sylvestris
Conyza canadensis
Crepis foetida subsp. rhoeadifolia
41
İsmet YORGANCILAR
Hypochoeris radicata
Inula viscosa
Taraxacum hybernum
42
İsmet YORGANCILAR
Quercus ilex
Asphodelus aestivus
43
İsmet YORGANCILAR
Scilla autumnalis
Pyrus amygdaliformis var. amygdaliformis
Rosa canina
44
İsmet YORGANCILAR
Sarcopoterium spinosum
Agaricus campester
Bovista plumbea
Şekil 17 Proje Alanından Flora Örnekleri
45
İsmet YORGANCILAR
Tespit Edilen Floranın Tehlike Statüleri ve Endemizm Durumları
Tespit edilen flora türlerinin küresel tehlike statüleri, güncel olarak geliştirilmiş
kriterlere, TÜBİTAK Türkiye Bitkileri Veri Sistemi (TÜBİVES)’ne, Bern Sözleşmesi
Listelerine, CITES (Nesli Tehlikede Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası
Ticaretine İlişkin Sözleşme) listelerine ve IUCN (International Union for Conservation of
Nature - Uluslararası Tabiatı ve Doğal Hayatı Koruma Birliği) listelerine göre
belirlenmiştir. Bununla birlikte, özellikle endemik bitki türleri için önemli olan ulusal
statüler, IUCN kategorilerine dayanan Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı (Ekim, T. Koyuncu, M. - Vural, M. - Duman, H. - Aytaç, Z. - Adıgüzel, N., Türkiye Bitkileri Kırmızı
Kitabı, Türkiye Tabiatını Koruma Derneği, Ankara. 2000) kullanılarak belirlenmiştir.
Buna göre tesis alanında yukarıda sayılan kriterler uyarınca ülkemiz için endemik ve
tehlike statüsünde bitki türü bulunmamaktadır.
Faaliyetin Tespit Edilen Flora Üzerine Etkileri
Proje alanında faaliyet sahibi faaliyetini sürdürmektedir. Dolayısı ile proje alanında
bitki örtüsünün yer yer ortadan kalktığı gözlenmektedir.
Faaliyet alanı çevresindeki hâkim vejetasyon kültür bitkileri, şeftali ağaçları ve
üzüm bağıdır.
Faaliyet nedeni ile zarar görebilecek herhangi bir flora unsuru bulunmamaktadır.
Arazi gözlem ve incelemelerinde faaliyet alanının yakın çevresini oluşturan bitki türlerinin
bölgede yaygın bir biçimde bulunduğu tespit edilmiştir.
Sonuç olarak faaliyet alanında bulunan türler içerisinde endemik, nesli tehdit
altında olan türler bulunmadığından, türler yakın bölgelerde de temsil edildiğinden faaliyet
nedeni ile bitki türlerinin nesilleri tehdit edilmeyecektir.
Fauna Envanteri Tespiti ve Sınıflandırılması İçin Kullanılan Yöntem:
Devam eden faaliyetten etkilenmesi muhtemel fauna unsurlarının tespit edilmesi
amacı ile İzmir ili, Kemalpaşa İlçesi, Ören Mahallesi, Arıkaltı Mevkiinde bulunan tesis
alanı ve tesis alanının merkezini merkez kabul eden 1 km. yarıçapındaki dairesel alan Flora
ve Fauna Unsurları İnceleme Alanı olarak belirlenmiştir.
Yukarıda anılan inceleme alanında bulunan ve bulunması muhtemel fauna
unsurlarını belirlemek amacı ile 2012 Kasım ayında arazi çalışmaları yapılmıştır. Arazi
çalışmalarının yapıldığı dönem (sonbahar ayları) inceleme alanında türlerin
gözlemlenmesine olanak verecek şekilde planlanmıştır.
Faunistik çalışmalar Ziraat Yüksek Mühendisi Süceattin Erdem tarafından canlı
türlerinin belirlenmesi amacı ile saha gözlemleri, anket çalışmaları ve literatür taramaları
ile birlikte yapılmıştır.
Yapılan çalışmalarda değişik hayvan türlerinin beslenme ve barınma özeliklerine
uygun habitatlar özellikle gözlemlenmiştir. Ayrıca kuş ve büyük memeli türlerinin
belirlenmesinde hayvanlara ait ayakizlerinden, daha küçük memelilerin belirlenmesinde
besin artığı, deri, boynuz ve kemik kalıntıları ve hayvan dışkılarının incelenmesinden
faydalanılmıştır. Yapılan çalışmalar sırasında kesinlikle toplama, avlama ve öldürme
yapılmamıştır. Çeşitli metodlarla yapılan canlı yakalamalar neticesinde tespit edilen
canlılar tekrar doğaya bırakılmıştır.
46
İsmet YORGANCILAR
Kuş türlerinin tespit edilmesi yakalama ve tuzaklama kullanılmadan
gerçekleştirilmiştir. Kuş türlerinin tespiti hat ve nokta sayım yöntemleri kullanılarak
yapılmıştır. Saha gözlemleri belirli noktalarda özellikle proje alanında yürüyerek ve proje
alanının yakın çevresinde ise araç ile gerçekleştirilmiştir.
İnceleme alanının fauna envanteri çıkarılırken tarih sırası ile, Doğal Hayatı Koruma
Derneği ve International Council For Bird Preservation işbirliği ile basılan “Türkiye’nin
Önemli Kuş Alanları” (1992), Türkiye Çevre Vakfı yayınlarından “Türkiye’nin Sulak
alanları” (1993), Çevre Bakanlığı yayınlarından “Türkiye’nin Kuş Cennetleri” (1994),
Prof.Dr.Mustafa KURU’nun “Omurgalı Hayvanlar” (1994), C.S.Roselaar’ın “Taxonomy,
morphology, and distribution of the Songbirds of Turkey: an atlas of biodiversity of
Turkish passerine birds” (1995), Çevre Bakanlığı Çevre Koruma Genel Müdürlüğü
yayınlarından “Türkiye’nin Kuş Cennetleri” (1995), Devlet Planlama Teşkilatı ve
TÜBİTAK tarafından desteklenen “Türkiye Faunası Veritabanı Projesi” nin bir ürünü olan
“Türkiye Omurgalılar Tür Listesi” (1996), Prof.Dr.Ali DEMİRSOY’un “Memeliler,
Amfibiler ve Sürüngenler” (1997) ile Doğal Hayatı Koruma Derneği’nin “Türkiye’nin
Önemli Kuş Alanları” (1997) adlı eserlerden yararlanılmıştır.
İnceleme alanı ve yakın çevresinde yukarıda anlatılan metotlar kullanılarak
endemik türler, tehlike altındaki türler, yaban yaşamı habitatları hakkında da veriler
toplanmış ve değerlendirilmiştir.
Proje Alanı ve Yakın Çevresinin Fauna Envanteri:
İnceleme alanında bulunan veya bulunması muhtemel fauna elemanlarının tehlike
ve koruma statüleri Red Data Book (RDB), CITES (Nesli Tehlike Altında Olan Yabani
Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine Dair Sözleşme), Bern Sözleşmesi
(Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (EK-2 ve EK-3) ve
IUCN (International Union for Conservation of Nature - Uluslararası Tabiatı ve Doğal
Hayatı Koruma Birliği) – European Red List’e göre verilmiştir. Kuşlar ve memeli
hayvanlar için ayrıca Merkez Av Komisyonu Kararları (2012-2013)’e göre de
değerlendirme yapılmış ve Tablo 20’de “AV” başlığı altında verilen sütunda sunulmuştur.
Proje alanı ve yakın çevresinde gerçekleştirilen arazi çalışmaları, gözlemler, yakın
yerleşim yerlerinde yaşayan kişiler ile yapılan söyleşiler ve literatür taramaları sonucunda
tespit edilen türler Tablo 20’de sunulmuştur.
Listeleme çalışması yapılırken Tablo 20’de kullanılan kısaltmalar aşağıdaki
tablolarda özetlenmiştir. 1’den 8’e kadar belirtilen numaralandırma, türlerin yaşama
ortamlarını (habitatlarını) göstermektedir. (Bu skalalar proje alanı ve yakın çevresi göz
önüne alınarak hazırlanmıştır.)
LOK: LOKALİTE - HABİTAT SINIFLARI
1: Orman
2: Maki
3: Frigana (Çoğu Dikenli, Alçak Boylu ve Yumuşak Yastık Oluşturan Bitkiler)
4: Kültür Alanları (Bağ, Bahçe vb.)
5: Kuru Çayır, Step
6: Nemli Çayır, Bataklık ve Sulak Alan
7: Yol Kenarı
8: Kayalık
47
İsmet YORGANCILAR
MERKEZ AV KOMİSYONU KARARI (2012-2013) (AV)
EK-1: Kesinlikle Avlanması Yasak Olan Türler
EK-2: Merkez Av Komisyonu Tarafından Koruma Altına Alınan Türler
EK-3: Av Döneminde Belirlenen Sürelerde Avlanmasına Merkez Av
Komisyonunca İzin Verilen Türler
TEHLİKE KATEGORİSİ (RED DATA BOOK - RDB)
A.1.1 Nesli Tükenmiş Türler (Extinct)
A.1.2 Nesli Yok Olma Tehlikesi Altında (Threatened with Extinction)
A.2
Bulundukları Alanda Tehlike Altında (Severely Endangered)
A.3
Tehlike Altında (Endangered)
A.4
Tehlike Altında Olabilir (Potentially Endangered)
B.2,B.3 Tehlike Altında Göçmen, Kış Ziyaretçisi Türler
EX:
EW:
CR:
EN:
VU:
NT
Nadir veya Tehdit altında Olmayan Türler (Not Threatened)
LC
DD
Yetersiz Veri (Deficient Data)
NE:
POPULASYON DURUMU (POP)
1:
Çok Nadir
2:
Nadir
3:
Orta Derecede Bol
4:
Bol
5:
Çok Bol
Buna göre belirlenen inceleme alanında ve yakın çevresinde tespit edilen fauna
envanteri listesi aşağıdaki tabloda verilmiştir.
48
İsmet YORGANCILAR
Tablo 20 Proje Alanı ve Yakın Çevresinde Tespit Edilen Fauna Listesi
BERN
NO
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
SINIF
AMPHIBIA
AVES
MAMMALIA
REPTILIA
FAMİLYA
BUFINIDAE
RANIDAE
PHASIANIDAE
COLUMBIDAE
COLUMBIDAE
APODIDAE
ALAUDIDAE
CORVIDAE
CORVIDAE
PASSERIDAE
PASSERIDAE
LEPORIDAE
LACERRIDAE
TÜR
Bufo bufo
Rana ridibunda
Coturnix coturnix
Columba livia
Streptopelia decaocto
Apus apus
Galerida cristata
Pica pica
Corvus frugilegus
Passer domesticus
Passer montanus
Lepus europeus
Lacerta trilineata
TÜRKÇE ADI
LOK
RDB
HABİTAT
IUCN
Siğilli Kurbağa
Ova Kurbağası
Bıldırcın
Kaya Güvercini
Kumru
Ebabil
Tepeli Toygar
Saksağan
Ekin Kargası
Ev Serçesi
Dağ Serçesi
Tavşan
İri Yeşil Kertenkele
6
6
2,4,5,8
A4
A3
A4
-
Kara-Su
Kara-Su
Kara
Kara
LC
LC
LC
Kara
Kara
Kara
LC
Kara
Kara
LC
LC
LC
LC
5
1
1
LC
LC
LC
2
LC
LC
-
EK-2
EK-3
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
TESPİT
TÜRÜ
L
L
G+L
L
G
L
L
L
G
G
L
A
G
AV.
EK-3
EK-3
EK-2
EK-1
EK-2
EK-3
EK-3
EK-3
EK-2
-
İsmet YORGANCILAR
Faaliyetin Tespit Edilen Fauna Üzerine Etkileri
İnceleme alanındaki fauna türleri ve yukarıda detayları ile anlatılan değişik
sınıflandırma metotlarına göre tehlike statüleri Tablo 20’de verilmiştir. Buna göre değişik
fauna sınıflarındaki türlerin tehlike statüleri ve bu türler için alınacak önlemler aşağıda
verilmiştir.
Amphibia (İki Yaşamlılar)
Proje sahası sulak alanlar içermemesi nedeni ile iki yaşamlı fauna unsurları için
uygun bir habitat değildir. Yapılan saha çalışmalarında tüm sahada bulunan iki yaşamlı tür
listesi Tablo 20’de verilmiştir. Proje alanı ve yakın çevresinde sadece 2 amfibi türü olduğu
tespit edilmiştir. Bu türler, Bufo bufo (Siğilli Kurbağa) ve Rana ridibunda (Ova Kurbağası)
dır. Bu türlerin proje sahası dışındaki alanlarda da mevcut olduğu ve yaşamlarını devam
ettirecek alternatif alanlar olduğu belirlenmiştir. Tablo 20’de gösterilen 2 adet iki yaşamlı
türünden Bufo bufo (siğilli kurbağa) ve Rana ridibunda (ova kurbağası) Bern
Sözleşmesinin Ek-3 (Korunması Gereken Türler) kategorisindedir. Bununla beraber bu
türler proje sahasının dışındaki habitatlarda ve Türkiye’de yaygın olarak bulunan türlerdir.
Bu nedenle bu türlerin projeden etkilenmesi beklenmemektedir. İşletme aşamasında bu
türlerle karşılaşıldığı takdirde türlere zarar verilmeyecek, türlerin alandan uzaklaşması
sağlandıktan sonra faaliyete devam edilecektir.
Reptilia (Sürüngenler)
Proje sahası ve yakın çevresinde 1 sürüngen türü tespit edilmiş ve Tablo 20’de
verilmiştir. Bu tür (Lacerta trilineata: Çizgili Kertenkele) proje sahasında görülmüştür.
IUCN’e göre tespit edilen sürüngen türü LC: Asgari Endişe (Least Concern)
kategorisindedir. Tablo 20’de verilen sürüngen türü Bern Sözleşmesinin Ek-2 (Kesinlikle
Korunması Gereken Türler) kategorisindedir. Bununla beraber bu türler proje sahasının
dışındaki habitatlarda ve Türkiye genelinde yaygın olarak bulunan türlerdir. Bu nedenle bu
türlerin projeden etkilenmesi beklenmemektedir. Ayrıca proje sahasının yakın çevresinde
bu türler için alternatif olabilecek uygun beslenme, barınma ve üreme habitatları
mevcuttur. İnşaat ve işletme aşamasında bu türlerle karşılaşıldığı takdirde türlere zarar
verilmeyecek, türlerin alandan uzaklaşması sağlandıktan sonra faaliyete devam edilecektir.
Aves (Kuşlar)
Arazi çalışmalarının yapıldığı proje sahası ve yakın çevresinde 9 kuş türü saptanmış
ve listesi Tablo 20’de verilmiştir. Bu listedeki kuş türlerinin 6 tanesi Bern Sözleşmesinin
Ek-3 (Korunması Gereken Türler) kategorisindedir. Saptanan diğer 3 tür ise Bern
Sözleşmesine göre herhangi bir kategoride bulunmamaktadır. Kuşlara ait avlanma
kısıtlamaları 2012 - 2013 Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararına dayanılarak yine
Tablo 20’de AV başlığı altındaki sütunda gösterilmiştir. Yapılan arazi çalışmalarında proje
alanının kuşlar için sadece beslenme ve dolaşma alanı olarak kullanıldığı ve herhangi bir
kuş türü için üreme alanı olmadığı tespit edilmiştir.
Dolayısı ile kuş türlerinin projeden etkilenmesi beklenmemektedir. İşletme
aşamasında kuş türleri ile karşılaşıldığı takdirde türlere zarar verilmeyecek, avlanma,
yakalama vb. faaliyetler kesinlikle yapılmayacaktır.
İsmet YORGANCILAR
Mammalia (Memeliler)
Arazi çalışmalarının gerçekleştirildiği inceleme alanı ve yakın çevresinde 1 memeli
türü saptanmış ve listesi Tablo 20’de verilmiştir. Bu memeli türü Bern Sözleşmesinin Ek-3
(Korunması Gereken Türler) kategorisindedir. IUCN’e göre tespit edilen memeli türü LC:
Asgari Endişe (Least Concern) kategorisindedir.
Bununla beraber bu türler proje sahasının dışındaki habitatlarda ve Türkiye
genelinde yaygın olarak bulunan türlerdir. Bu nedenle bu türlerin projeden etkilenmesi
beklenmemektedir. Ayrıca proje sahasının yakın çevresinde bu türler için alternatif
olabilecek uygun beslenme, barınma ve üreme habitatları mevcuttur. Hazırlık ve işletme
aşamalarında bu türlerle karşılaşıldığı takdirde türlere zarar verilmeyecek, türlerin alandan
uzaklaşması sağlandıktan sonra faaliyete devam edilecektir.
Sonuç olarak, inceleme alanında gerçekleştirilecek faaliyetler, Tablo 20’de listesi
verilen türler üzerinde rahatsızlık faktörü yaratacaktır. Ancak belirlenen türlere ait
popülasyonlar bundan olumsuz etkilenecek olsalar da, türlerin ortadan kalkması gibi bir
tehlike unsuru söz konusu olmayacaktır. Dolayısı ile gerçekleştirilmesi planlanan faaliyetin
fauna üzerine olumsuz herhangi bir etkisi olmayacaktır.
II.2. JEOLOJİK ÖZELLİKLER
İzmir İlinin Genel Jeolojisi:
İzmir ili, doğudan Manisa, Spil Dağı, kuzeyden Balıkesir, Madra Dağı uzantıları,
güneyden Aydın ve Aydın Dağı uzantıları, batıdan Ege Denizi ile sınırlanmıştır. Bu
dağların ya da dağ dizilerinin birbirinden ayırdığı akarsuların geniş tabanlı vadilerinde yer
alan verimli ovalar İzmir ilinin başlıca tarım alanlarıdır. Bu düzlüklerin en önemlileri
Kınık, Bakırçay, Menemen, Kemalpaşa (Nif) ve Küçük Menderes ovalarıdır.
İzmir İlinin stratigrafik istifine bakıldığında en altta Paleozoyik yaşlı temel kayaçlar
ve onların üzerinde Tersiyer yaşlı tortullar izlemektedir.
Tektonik bir çöküntü sahası olan İzmir Körfezinin kenarında bulunan şehrin içinde
ve çevresinde yükselen tepeler, volkanik kayaçlardan oluşmaktadır. Volkaniklerin
tabanında Mesozoyik yaşlı şistler ve Neojen yaşlı kireçtaşları bulunmaktadır. Tepeler ve
sahil arasındaki düzlükler, deniz ve dere birikintilerinden oluşmaktadır. Şehrin yerleşme
alanının düz kısımlarını genç IV. zaman (kuvaterner) çökeller oluşturmaktadır. Bölgedeki
istiflenmeyi Üst Kretase yaşlı Bornova filişi, neojen yaşlı Altındağ formasyonu, Buca
kireçtaşı ve Yamanlar volkanikleri ve IV. zaman (kuvaterner) yaşlı alüvyonlar
oluşturmaktadır. Ayrıca Melez vadisinin doğusunda bulunan yüksek arazi Neojen yaşlı
marn ve killi kireçtaşlarından; Güzelyalı Agamemnon Hamamı ve Ballıkuyu’daki tepeler,
Mesozoik yaşlı kireçtaşlı şistlerden oluşmaktadır. Eşrefpaşa’nın üst kısmındaki andazitler
eski göller ile, Kadife kalesinden şehrin düz kısmına yamaç, kalın bir enkaz örtüsü ile
kaplıdır. İnciraltı ve Narlıdere’ye doğru batıdaki sahil şeridinde geniş bir alüvyon örtüsü
görülmektedir.
Kemalpaşa İlçesi ve Çevresinin Jeolojisi:
Ege Bölgesi’nde, İzmir ili’ne bağlı bir ilçe olan Kemalpaşa, kuzey ve doğusunda
Manisa, güneyinde Bayındır ve Torbalı, batısında Buca ve Bornova ile çevrilidir. İzmir
İli’nin orta kesiminde yer alan Kemalpaşa’nın kuzey ve güney kesimi dağlıktır. Kuzey
kesimini Spil (Manisa) Dağı’nın güney uzantıları, güney kesimini de Bozdağlar’ın batı
uzantısı olan Mahmut Dağı, Nif (Kemalpaşa) Dağı oluşturur. Bu dağlar kızılçam ve
karaçam ormanları ile kaplıdır. İlçenin orta kesimi ovalıktır. Buradaki Nif Ovası Belkahve
eşiğine kadar uzanır, aynı zamanda bu ova Gediz Ovası’nın uzantısıdır. İlçe topraklarını
51
İsmet YORGANCILAR
Nif Dağı’nın doğu yamaçlarından kaynaklanan ve ilçe sınırları dışında Gediz Nehri’ne
katılan Nif Çayı sulamaktadır.
Bölge, metamorfik dağlık kütle ve geç devirde oluşan alüvyonlu ova olarak iki
başlıkta incelenebilir. Ova, Küçük Menderes ile İzmir Havzaları arasında kalan platodur.
Doğuya doğru uzanan Boz Dağlar, başkalaşım ve katılaşım kaynaklarıdır. Gnays ve
mermerler başta gelir.
Nif Dağı yamaçları, uzun jeolojik devreler boyunca yüksekten kopan parçaların
birikmesiyle ve yerinde çimentolaşıp katılaşmasıyla oluşmuş, orta sıcaklıkta bir zemin
şeklindedir. Karayolları altındaki bölgeler ise, deretortusu yamaç döküntüsü ve diğer
etkenlerle oluşan zayıf zemindir. Bu bölge genellikle kalker, çakıllı toprak ve kumlu kilden
ibarettir. Yörede iki ana yönde gelişen faydalanmalardan yaşlı olanı kuzey-güney, genç
olanı doğu-batı uzanımındadır. İlçe genellikle yer kayması olmasına karşın I.derecede
deprem kuşağı içindedir. Yamaçlar ve kaya üstleri sağlam, diğer bölgeler dolma
olduğundan sakıncalıdır.3
Bölgenin Jeolojisi:4
Faaliyetin gerçekleştirileceği bölgenin Jeoloji Haritası EK-20’de verilmiştir.
Nif Dağı-Spil Dağı diliminde orta kesim oluşturan yerleşim bölgesinin çevresel
jeolojik durumu temelde filiş ve moloz çökelleridir. İzmir Filişi adı ile bu temel kayalar
Kretase yaşlıdır. Ayrıntılı jeolojik etüdlerde Belkahve Formasyonu adı ile simgelenir.
Belirgin filiş karakterleri taşıyan kireç taşlı bloklu kırıntılı kayalar Belkahve Formasyonu
adı altında ayırt edilmiştir.
Kemalpaşa Ovasında yapılan jeolojik etüdlerde ise ovada üç farklı kaya grubunun
varlığı tespit edilmiştir. Çalışma alanının temelinde, Mesozoyik yaşlı Bornova Karmaşığı
bulunmaktadır. Bornova Karmaşığı, allokton rekristalize kiraçtaşları, kumtaşı-şeyl, killi
şistler ve fillitlerden oluşmaktadır. Konsolide olmuş Neojen tortullarını oluşturan kumtaşı,
kiltaşı ve kireçtaşları uyumsuz olarak temel kayalarını örtmektedir. Kuvaterner yaşlı
alüvyonel çökeller en üstte yer almaktadır. Ovada, bu üç formasyonda oluşmuş dört farklı
akifer tespit edilmiştir. Bunlar, (i) Bornova karmaşığı içerisindeki Mesozoyik yaşlı
allokton rekristalize kireçtaşları, (ii) Neojen birimler içerisindeki kumtaşları ve çakıltaşı
tabakaları, (iii) Neojen kireçtaşları; ve, (iv) en üstte yer alan konsolide olmamış alüvyon
sedimanlar olarak tanımlanabilir.
Çalışma alanında litolojik birimleri, Bornova karmaşığı, Neojen tortul serileri ve
Kuvaterner yaşlı alüvyonlar oluşturmaktadır.
Bornova Karmaşığı
Çalışma alanının temelini Üst Kretase-Paleosen yaşlı Bornova Karmaşığı
oluşturmaktadır. Bornova Karmaşığı fillit, metakumtaşı, kireçtaşı ve denizaltı
volkanizmasının oluşturduğu bir litolojiye sahiptir. Allokton kireçtaşları, oldukça geçirimli
olup önemli akifer kayalarını oluşturur. Özellikle, alanın kuzeyindeki yüksek alanlarda
gözlenmektedir. Allokton kireçtaşları, boyutları değişken, yanal ve düşey olarak
devamlılığı ani değişen kütleler oldukları için, yüzeyde olduğu gibi derinlerde de bu
özelliğini devam ettirmektedir. İzmir ve çevresinde yer alan allokton kireçtaşlarının 20 km
uzunluğa ulaşan mega boyutlu kireçtaşı bloklarından bahsedilmektedir. Mega kiraçtaşları,
3
Kemalpaşa Ekosistemi ve Çevre Teknolojisi Uygulamaları,Prof. Dr. Erdin E., Dokuz Eylül Üniversitesi.
Kemalpaşa Ovasının Üç Boyutlu İnteraktif Hidrojeolojik Modeli, Şimşek C.,Demirkıran Z., Çetiner L.,Gündüz O., Öcal
G., DEÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, 2009
4
52
İsmet YORGANCILAR
bol karstik yapısı ile çalışma alanı ve çevresinde en önemli akifer kayasını
oluşturmaktadır.5
Neojen Tortul Serileri
Bornova Karmaşığı üzerine, açısal uyumsuzlukla Neojen yaşlı birimler
gelmektedir. Neojen birimlerini, tabandan başlayarak; kiltaşları, silttaşları, çakıltaşları ve
en üst seviyede killi kireçtaşları oluşturmaktadır. Neojen serileri, çalışma alanının
doğusunda hafif eğimli alanlarda gözlenmektedir. Birim, Kemalpaşa ve Torbalı arasında
yaygın olarak gözlenmektedir. Birim içerisinde yer alan ve açık renkli killi kireçtaşları, bu
serinin en önemli akifer kayasını oluşturmaktadır. İyi pekleşmiş ve orta/kalın katmanlı olan
kireçtaşları, çalışma alanı ve yakın çevresinde kalınlığının 80 m ve oldukça geçirimli bir
yapıya sahip olduğu belirtilmektedir. Neojen tortul serinin diğer üyesini oluşturan kiltaşları
ve silttaşları ise geniş bir alanda geçirimsiz temel özelliği taşımaktadır.
Alüvyon
Kuvaterner yaşlı alüvyon, çalışma alanının büyük bir bölümünü oluşturur.
Özellikle, Kemalpaşa ovası olarak adlandırılan düz alanlarda çakıl, kum, kil ve silt ağırlıklı
pekleşmemiş sedimanlardan oluşur. Topoğrafyanın yükselmeye bağladığı kenar çizgisinde
iri malzeme, ovanın orta kesimlerde ise ince malzemeler daha fazladır. Alüvyon üzerinde
akan, Nif çayı ise en önemli yüzeysel su kaynağını oluşturmakta ve alüvyon içerisindeki
yeraltı suyunu beslemektedir. Alüvyon, çalışma alanında yüzeysel akiferi oluşturmaktadır.
Özellikle, çakıl ve kumlar, alüvyon malzemesi içerisinde su veren tabakalar
bulunmaktadır.
II.3. HİDROJEOLOJİK ÖZELLİKLER
Proje Alanının ve Çevresinin Genel Hidrojeolojik Karakteri
Faaliyet alanı ve yakın çevresinin 1/500.000 ölçekli Hidrojeoloji haritasından
ölçeksiz küçültülerek alınan harita Şekil 18’de verilmiştir. Buna göre faaliyet alanının
bulunduğu yer “Yaygın ve Zengin Akiferler” sınıfında yer almaktadır. Haritaya göre, İzmir
ili, Kemalpaşa ilçesi sınırları içinde yer altı suyu kaptajı yer almamaktadır. Faaliyet alanına
en yakın yeraltı suyu kaptajı 12,5 kilometre mesafedeki Turgutlu İlçesindedir. Mevcut
tesisin anılan kaptaja herhangi bir etkisi olmamaktadır.
ilgili görüş yazısı EK-9’da verilmiştir. 6120 nolu parsel de 6119 nolu parsel ile tamamen
aynı özellikleri gösteren komşu parseldir.
Faaliyetin yer aldığı bölge civarında, faaliyet alanının gösterildiği Şekil 18’de
verilen hidrojeoloji haritasından anlaşılacağı üzere 1 akarsu ve bu akarsuya bağlanan
dereler bulunmaktadır. Akarsu, Gediz Nehrinin bir kolu olan Nif Çayıdır. Faaliyetin
planlandığı parsel sınırına mesafesi kuşuçumu yaklaşık 220 metredir. Faaliyet alanının
hassas yörelere mesafesini gösteren Hassas Yöreler Haritası EK-10’da verilmiştir.
5
Kemalpaşa Ovasının Üç Boyutlu İnteraktif Hidrojeolojik Modeli, Şimşek C.,Demirkıran Z., Çetiner L.,Gündüz O., Öcal
G., DEÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, 2009
53
İsmet YORGANCILAR
Faaliyet gösteren tesis için DSİ 2. Bölge Müdürlüğünden 03.10.2011 tarih ve 9099
sayı ile 6119 parselde bulunan kuyu için alınan Yer Altı Suyu Kullanma Belgesi ve yine
DSİ 2. Bölge Müdürlüğünden 03.10.2011 tarih ve 909 sayı ile 6120 parselde bulunan kuyu
için alınan Yer Altı Suyu Kullanma Belgesi bulunmaktadır. Anılan belgeler EK-11’de
verilmiştir.
Proje Alanı
12,5 km.
Şekil 18 Faaliyet Alanı ve Çevresinin Hidrojeoloji Haritası
(1/500.000 ölçekli Türkiye Hidrojeoloji Haritası İzmir Paftasından ölçeksiz olarak alınmıştır)
Şekil 19 Hidrojeoloji Haritası Lejantı
Yeraltı Su Seviyeleri
2009 yılı İzmir İl Çevre Durum Raporuna göre İzmir-Manisa-Uşak bölgesinin
saptanmış emniyetli yer altı suyu rezerv miktarı 663 hm3/yıl’dır. Kaynaklarla beraber bu
değer 1.034 hm3/yıl’a ulaşmaktadır. İzmir iline düşen miktar 494 hm3/yıl’dır.
54
İsmet YORGANCILAR
Yeraltısuyu rezervi Kemalpaşa Ovası hidrojeolojik etüt raporu içinde
hesaplanmıştır. Bu rapora göre ilçe sınırları dahilindeki yeraltısuyu emniyetli rezervi 25
hm3/yıl dır. İlçe sınırları içinde yeraltısuyu genel olarak ovalık kısımlarda veya dere
vadilerindeki alüvyonlarda bulunmaktadır.
Bu bölgede açılmış sondaj kuyularının; derinlikleri 100 – 250 m, statik seviyeleri
20 m civarında, verimleri 5 – 20 lt/s arasındadır.
Yeraltı Suyundan Faydalanma Durumu (Mevcut Her Türlü Keson, Derin Kuyu, Artezyen
Vb.)
İzmir ili sınırları içerisindeki alanın saptanmış emniyetli yer altı suyu rezerv miktarı
374 hm3/yıl’dır. Kaynaklarla beraber bu değer 494 hm3/yıl’a ulaşmaktadır. İzmir ilindeki
Yer altı Suyu Rezerv ve Kullanım durumları aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 21 İzmir İli Yer Altı Suyu Rezerv ve Kullanım Durumu
Rezerv
İçme ve Kullanma Suyu
Sulama ve Endüstri
(hm3/yıl)
(hm3 /yıl)
(hm3/yıl)
Yeraltısuyu
374,0
97,0
240,0
Kaynak
120,0
64,0
9,0
TOPLAM
494,0
161,0
249,0
Kaynak: 2009 Yılı İzmir İl Çevre Durum Raporu
Suyun Niteliği
Atık Rezerv
(hm3 / yıl)
37,0
47,0
84,0
II.4. HİDROLOJİK ÖZELLİKLER
Akarsular:
Faaliyetin planlandığı bölge civarında, faaliyet alanının hidrojeoloji haritasından da
anlaşılacağı üzere 1 akarsu ve bu akarsuya bağlanan dereler bulunmaktadır. Akarsu, Gediz
nehri kollarından Nif Çayıdır. Faaliyet alanının batı sınırını oluşturan mevsimsel yağışlarla
akan Koca Dere (Ören Deresi), Nif çayına dökülmektedir. Faaliyet alanının hassas yörelere
mesafesini gösteren Hassas Yöreler Haritası EK-10’da verilmiştir.
Nif (Yarıntı) Çayı: Spil Dağı’nın güneyindeki Kemalpaşa (İzmir) yakınlarından
doğan Nif Çayı Bozdağ kütlesini, Spil Dağı’nın doğu eteklerini dolanarak batıya dönüp
Manisa ovasını geçerek İzmir-İstanbul karayolu üzerindeki tarihi Gediz köprüsü yakınında
Gediz Irmağına katılır. Düzensiz bir debiye sahip olan Nif Çayı, faaliyet alanının
kuzeyinde kuş uçumu yaklaşık 220 metre mesafededir.
Proje alanı, 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı (Değişik:R.G.-12/2/2008-26786)
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği
(SKKY)”nin içme ve kullanma suyu temin edilen kıta içi yüzeysel sulardaki kirletme
yasaklarıyla ilgili 16. - 20. maddelerinde belirtilen koruma alanlarında bulunmamaktadır.
Göller:
Faaliyetin etkileyeceği
bulunmamaktadır.
alan
sınırları
içerisinde
doğal
veya
yapay
göl
Su Toplama Havzası:
Faaliyetin etkileyeceği alan sınırları dâhilinde içme ve kullanma suyu temin edilen
yüzeysel su kaynağı ve su toplama havzası bulunmamaktadır.
Proje alanı, 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı (Değişik:R.G.-12/2/2008-26786)
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği
(SKKY)”nin içme ve kullanma suyu temin edilen kıta içi yüzeysel sulardaki kirletme
yasaklarıyla ilgili 16. ve 20. maddelerinde belirtilen koruma alanlarında bulunmamaktadır.
55
İsmet YORGANCILAR
Faaliyet süresince 17.05.2005 tarih ve 25818 sayılı Resmi Gazatede yayımlanarak
yürürlüğe giren “Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”nde ve 26.08.2010 Tarih ve
27684 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Sulak Alanların Korunması
Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”te belirtilen tüm önlemler
alınacak ve yönetmelik hükümlerine uyulacaktır.
II.5. DOĞAL AFET DURUMU
Taşkın
Faaliyetin planlandığı bölge civarında, faaliyet alanının hidrojeoloji haritasından da
anlaşılacağı üzere 1 akarsu ve bu akarsuya bağlanan dereler bulunmaktadır. Akarsu, Gediz
nehri kollarından Nif Çayıdır. Faaliyet alanının batı sınırını oluşturan mevsimsel yağışlarla
akan Koca Dere (Ören Deresi), Nif çayına dökülmektedir.
Koca Dere mevsimsel yağışlarla akış göstermektedir. Dolayısı ile taşkın durumunda
faaliyet alanına olumsuz bir etkisi olması beklenmemektedir. Dere üzerine yapılan köprü
ile ilgili olarak DSİ 2. Bölge Müdürlüğü’nden 01.11.2011 tarihinde alınan görüş yazısı ve
menfez tip en kesiti EK-8’de verilmiştir.
Faaliyet alanına kuş uçumu 220 metre mesafedeki Nif Çayı, Spil ve Nif Dağları
eteklerinden akan, yazın kuru birçok derecik tarafından beslenir. DSİ Müdürlüğü çalışma
planları çerçevesinde Kemalpaşa ilçesi Nif Çayı yatağında düzenli olarak taşkın önleme
programları uygulandığından taşkın sorunu yaşanmamaktadır.
Proje kapsamında 2872 sayılı Çevre Kanunu, 167 Sayılı Yer Altı Suları Hakkında
Kanun, Su Kirliliği ve Kontrolü Yönetmeliği, Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, Katı
Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, 09.09.2006 tarih ve 26284 sayılı “Dere Yatakları ve
Taşkınlar” adı ile yayınlanan 2006/27 no’lu Başbakanlık Genelgesi ile ilgili diğer
mevzuatların ilgili hükümlerine uyulacaktır.
Faaliyet alanı ve çevresindeki akarsulara ve mevsimsel akış gösteren kuru dere
yataklarına faaliyet sırasında zarar verilmeyecektir. Dere yataklarına ve dere yataklarına
ulaşması söz konusu olabilecek yerlere pasa malzeme, hafriyat atıkları, katı ve sıvı atıklar
atılmayacak, dere yataklarına müdahale edilmeyecek, dere yatakları değiştirilmeyecek,
üzeri kapatılmayacak ve oluşabilecek çevre kirliliğinin engellenmesi hususları yerine
getirilecektir.
Faaliyet kapsamında yüzey ve yer altısularına olumsuz etkide bulunabilecek tüm
kirletici unsurlar ile ilgili gerekli tüm önlemler faaliyet sahibince alınacaktır.
Deprem
İzmir ili %100 I. Sınıf deprem kuşağındadır. Bu nedenle uygulanacak projelerde
buna dikkat edilecektir. İzmir İli Deprem Haritası EK-21’de verilmiştir.
Heyelan, Çığ, Kaya Düşmesi
İzmir ilinde zaman zaman can ve mal kayıplı depremler, heyelan, kaya düşmesi,
şiddetli yağış gibi afet olayları ile karşı karşıya kalınmaktadır.
İzmir İli’nde, çığ olayı riski sadece Ödemiş ve Bozdağ’da bulunmaktadır. Bu
nedenle; zararların azaltılması ve oluşabilecek olaylarda hızlı müdahale edilebilmesi için il
genelinde Çığ Uyarı Birimi oluşturulmuştur.
Faaliyetin gerçekleşmesi planlanan alanda heyelan, çığ ve kaya düşmesi vb. doğal
afetlerin oluşması beklenmemektedir.
56
İsmet YORGANCILAR
II.6. TOPRAK ÖZELLİKLERİ
İzmir ilinin topraklarının büyük bölümü kalkersiz kahverengi topraklar sınıfına
girmektedir. Alanı geniş olan diğer topraklar, kalkersiz orman toprakları ile kırmızı
Akdeniz topraklarıdır.
Akarsu havzalarının düz bölümlerini oluşturan alüvyonel araziler geniş bir alanı
kaplamaktadır. Geriye kalan topraklar ise kahverengi orman toprakları, kırmızı Akdeniz
toprakları, rendzina toprakları ve organik topraklardır.
İzmir İlinde Bulunan Arazi Sınıfları
Mutlak tarım arazisi: Bitkisel üretimde, toprağın fiziksel, kimyasal ve biyolojik
özelliklerinin kombinasyonu, yöre ortalamasında ürün alınabilmesi için sınırlayıcı
olmayan, topoğrafik sınırlamaları olmayan veya çok az olan, ülkesel, bölgesel veya yerel
önemi bulunan, hâlihazır tarımsal üretimde kullanılan veya bu amaçla kullanıma elverişli
olan arazilerdir.
Marjinal tarım arazisi: Mutlak tarım arazileri, özel ürün arazileri ve dikili tarım arazileri
dışında kalan, toprak ve topoğrafik sınırlamalar nedeniyle üzerinde sadece geleneksel
toprak işlemeli tarımın yapıldığı arazilerdir.
Özel ürün arazisi: Mutlak tarım arazileri dışında kalan, toprak ve topoğrafik sınırlamaları
nedeniyle yöreye adapte olmuş bitki türlerinin tamamının tarımının yapılamadığı, ancak
özel bitkisel ürünlerin yetiştiriciliği ile su ürünleri yetiştiriciliğinin ve avcılığının
yapılabildiği, ülkesel, bölgesel veya yerel önemi bulunan arazilerdir.
Dikili tarım arazisi: Mutlak ve özel ürün arazileri dışında kalan ve üzerinde yöre
ekolojisine uygun çok yıllık ağaç, ağaççık ve çalı formundaki bitkilerin tarımı yapılan,
ülkesel, bölgesel veya yerel önemi bulunan arazilerdir.
Diğer araziler: Tarım dışı alanlar, Mera Kanunu kapsamındaki meralar ve çayırlar,
ormanlar, bitkisel üretim için toprağı bulunmayan alanlar üzerinde toprak bulunmayan
çıplak kayalar, daimi karla kaplı alanlar, ırmak yatakları, sahil kumulları, sazlık ve
bataklıklar, askeri alanlar, endüstriyel, turizm, rekreasyon, iskân, altyapı ve benzeri
amaçlarla planlanmış arazilerdir.
Tablo 22 İzmir İli Arazi Sınıfları Dağılımı
Arazi Sınıfları (ha)
I
II
III
IV
V
117.931
95.134
87.003
72.325
0
TR3 Ege Bölgesi Tarım Master Planı
VI
VII
VIII
154.951
656.141
17.406
İzmir ilinde, toprak işlemeye elverişli arazileri oluşturan I, II, III ve IV. Sınıf
arazilerin toplamı il yüzölçümünün yaklaşık % 31’ine tekabül eden 372.393 ha’dır.
İl genelinde I., II. ve III. sınıf topraklarda sulu ve susuz tarla tarımı yapılabilmekte
IV. ve daha yüksek sınıflı topraklarda marjinal alan dediğimiz tarımsal faaliyete elverişli
alanlarda zeytin, kiraz, kestane, ceviz ve antepfıstığı gibi sert doğa koşullarına karşı
dayanıklı bitkiler yetiştirilmektedir.
Tablo 23 İzmir İli Kemalpaşa İlçesi Arazi Sınıfları Dağılımı
Arazi Sınıfları (ha)
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
24.781
41.256
16.037
15.955
0
11.287
53.575
0
57
İsmet YORGANCILAR
Bu verilere göre, Kemalpaşa İlçesinde işlenebilir toprak özelliği gösteren ve
yöredeki su potansiyeli temel alındığında sulanabilir araziler şeklinde olan I., II., III, ve IV.
sınıf araziler 81.922 dekar ve bunun genel arazi dağılımındaki payı ise % 59.32 olup,
mevcut arazilerin %60’ını oluşturmaktadır.6
I. SINIF ARAZİ: 117.931 ha
Bölgede yetişen her türlü bitkiyi yetiştirmeye elverişli, meyilleri düz, iyi drene
olmuş, kolay işlenebilir, derin ve verimli arazilerdir.
II. SINIF ARAZİ: 95.134 ha
Her çeşit bitki yetiştiriliminde 1. Sınıftan daha az elverişlidir. Toprak ve su
muhafazasına ait özel tedbirler almak gerekir.
III. SINIF ARAZİ: 87.003 ha
Toprak, topoğrafya ve yüzey akıma ait şiddetli tehdit faktörlerine sahiptir. Ekilen
mahsul çeşidi iki sınıfa nazaran daha azdır. Özel muhafaza tedbirlerine ihtiyaç gösterir.
IV. SINIF ARAZİ: 72.325 ha
Toprak derinliği, taşlılık, yaşlık ve meyil yönünden çok çok şiddetli tahditlere
sahiptir. Özel birkaç bitki cinsi için uygun sürümle tarım yapılabilir. Kullanmaları çok
dikkat ister.
V. SINIF ARAZİ: Beşinci sınıf araziler, yetiştirilecek bitki cinsini sınırlayan ve kültür bitkilerinin
normal gelişmesini önleyen sınırlandırmalara sahiptir. Topoğrafya yönünden hemen hemen
düzdür. Toprakları ya sıkı sık sel basması nedeniyle sürekli olarak yaş ya da çok taşlı veya
kayalıdır. Sık sık taşkınlara maruz kalan taban arazilerle, düz, düze yakın eğime sahip çok
taşlı veya orta derecede kayalı araziler ya da drenaj bakımından kültür bitkileri tarımına
elverişli olmayan, fakat suyu seven ot ve ağaçların yetişmesine uygun göllenme alanları
sınıfa örnek olarak gösterilebilir. Tarla ve bahçe bitkileri kültürüne uygun olmamakla
birlikte, çayır ıslahı yapmak veya uygun ağaç türleri yetiştirerek bu arazilerden kazanç
sağlamak mümkündür. Meyil toprak sığlığı gibi aşırı tahditlere sahiptir. Sürüm yapılamaz.
Çoğunlukla mera olarak kullanılan arazilerdir. Toprakların % 39,49’u orta derin, % 60,51’i
sığ profillidir. Bu sınıftaki arazilerde kuru tarım uygulanmaktadır.
VI. SINIF ARAZİ: 154.951 ha
Meyil, toprak sığlığı gibi aşırı tahditlere sahiptir. Sürüm yapılamaz. Çoğunlukla
mera olarak kullanılan arazilerdir.
VII. SINIF ARAZİ: 656.141 ha
Toprak sığlığı, taş, kaya, meyil, erozyon gibi çok şiddetli toprak tahditlerine
sahiptir. Tarımsal yönden ekonomik değildir. Ancak zayıf mera veya orman ağaçları
dikimi için müsaittirler.
VIII. SINIF ARAZİ: 17.406 ha
Bu araziler; erozyon, yaşlılık, taşlılık, kayalılık, düşük nem kapasitesi, tuzluluk
veya sodiklik gibi kısıtlayıcılardan bir veya birkaçının önlenemiyecek derecedeki şiddetli
sınırlandırmaları nedeniyle ot, ağaç ve kültür bitkilerinin yetiştirilmesine elverişli değildir.
6
Prof.Dr. Ünal ALTINBAŞ Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü, Bornova / İZMİR.
58
İsmet YORGANCILAR
Proje alanı, 1/25.000 ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planının L19a1 paftasında “Tarım Alanı”nda yer almaktadır.
Faaliyetin planlandığı alanın 1/25.000 ölçekli İzmir Büyükşehir bütünü Çevre
Düzeni Planındaki yeri, plan lejantı ve plan hükümleri EK-2’de, proje sahasının 1/25.000
ölçekli topografik haritadaki yeri EK-3’te verilmiştir.
ilgili görüş yazısı EK-9’da verilmiştir. İzmir Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl
Müdürlüğü’nün 6120 parsel ile ilgili 12.04.2013 tarih ve 19485 sayılı yazısında ise söz
konusu tesisin 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu kapsamındaki
yerlerden olmadığı belirtilmektedir.(EK-9)
Toprağın Mevcut Kullanımı
İzmir ilinin toprak gruplarına göre arazi kullanım durumları aşağıdaki tabloda
verilmiştir.
Tablo 24 İzmir İlinde Arazilerin Kullanım Durumu
Alan (da)
Oran (%)
Tarım Alanı
3.411.189,30
28,20
Orman ve Fundalık
4.905.475,00
40,60
Çayır Mera
509.730,00
4,20
Diğer Arazi
3.259.717,70
27,00
TOPLAM
12.086.112,00
Kaynak: İzmir İl Tarım Müdürlüğü (2011)
100,00
Mevcut tesis alanında bulunan toprak, kuru tarım yapılan “Allüviyal Topraklar”
statüsündedir. Allüviyal topraklar, yüzey sularının tabanlarında veya tesir sahalarında
akarsular tarafından taşınarak yığılmış bulunan genç sedimentler üzerinde yer alan; düz,
düze yakın meyile sahip, (A) C profilli azonal genç topraklardır. İklim, drenaj ve kullanma
tarzına göre organik madde miktarları geniş bir değişiklik gösterir. Bu topraklar üzerine
sediment yolu ile bugün bile muhtelif kalınlıklarda yeni yeni çok genç ilave katlarda
gelebilir. Azonal topraklar olması hasabiyle özel bir iklim tipi ve vegetasyonu yoktur. Her
iklim ve vegetasyona sahip olabilir.
Faaliyet alanı “Kuru Marjinal Tarım Arazisi” statüsündedir. Alanda mevcut
durumda Etlik Piliç Yetiştirme Tesisi bulunmaktadır. Doğal nedenler gibi antropojen
etkiler sonucu bitki örtüsünün yer yer ortadan kalktığı gözlenmektedir.
Doğal Bitki Örtüsü Olarak Kullanılan Mera, Çayır vb.
İzmir ili, 1.208.611 ha. yüzölçümü ile Türkiye’nin büyük illeri arasında yer alır.
Tablo 24’te verilen 2011 yılı verilerine göre, il topraklarının % 28’i tarım yapılan
arazilerdir. Bu alan 341.118 ha dır. Doğal çayır, mera alanlarının genişliği 50.973 ha olup
oranı % 4,2’Dir.
Mevcut tesis alanının tamamı EK-2’de verilen 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni
Planından da anlaşılacağı üzere Tarım Alanıdır. Bu nedenle faaliyet alanında doğal bitki
örtüsü olarak kullanılan mera, çayır vb. bulunmamaktadır.
59
İsmet YORGANCILAR
Tarım Alanları (Tarımsal Gelişim Proje Alanları, Özel Mahsul Plantasyon Alanları,
Sulu ve Kuru Tarım Arazilerinin Büyüklüğü, Ürün Desenleri ve Bunların Yıllık
Üretim Miktarları)
İzmir ili tarım arazilerinin yaklaşık % 53’ü (180.162 ha) sulanan alan, kalan kısmı
ise (160.956 ha) sulanmayan kuru tarım arazisidir. DSİ tarafından gerçekleştirilmiş olan
etüd sonuçlarına göre sulanabilecek tarım arazisi alanı 2.800.500 dekardır.
İzmir ili tarım alanlarının, 141.583 ha’lık kısmı tarla tarımı, 96.356 ha’lık kısmı
zeytinlik, 40.971 ha’lık kısmı sebze tarımı, 28.427 ha’lık kısmı meyve alanı, 12.157 ha’lık
kısmı bağ alanı, 4.606 ha’lık kısmı narenciye alanı, 1.159 ha’lık kısmı kavaklık, 735 ha’lık
kısmı süs bitkisi yetiştiriciliği için kullanılmaktadır. 4.247 ha’lık alan nadas için ayrılmış
ve 10.875 ha’lık kısım ise tarıma elverişli boş arazilerden oluşmaktadır.
İzmir ilinde ürün gruplarına göre üretilen tarımsal ürünler ve bunların yıllık üretim
değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 25 İzmir İli Tarımsal Üretim Değerleri (2011)
Ürün Grupları
Üretim Değeri (TL)
Oran (%)
Tarla Ürünleri
1.047.611.848
16,58
Sebzeler
1.047.037.855
16,57
Meyveler
1.193.934.990
18,89
Süs Bitkileri
117.319.693
1,86
BİTKİSEL ÜRETİM TOPLAMI
3.405.904.386
53,89
Et (Kırmızı + Beyaz)
1.356.079.753
21,46
Süt (Sığır + koyun + keçi)
1.050.906.828
16,63
Yumurta
225.173.840
3,56
Bal + Balmumu
47.944.517
0,76
Yapağı + Kıl
1.459.471
0,02
HAYVANSAL ÜRETİM TOPLAMI
2.681.564.408
42,43
Deniz Balıkları
32.925.623
0,52
Deniz Ürünleri
10.301.826
0,16
İç Su Balıkları
81.975
0
Kültür Balıkları
188.987.074
2,99
SU ÜRÜNLERİ TOPLAMI
232.296.498
3,68
6.319.765.292
100
TARIMSAL ÜRETİM
Mevcut tesis alanında bulunan toprak, kuru tarım yapılan “Allüviyal Topraklar”
statüsündedir. Allüviyal topraklar, yüzey sularının tabanlarında veya tesir sahalarında
akarsular tarafından taşınarak yığılmış bulunan genç sedimentler üzerinde yer alan; düz,
düze yakın meyile sahip, (A) C profilli azonal genç topraklardır. İklim, drenaj ve kullanma
tarzına göre organik madde miktarları geniş bir değişiklik gösterir. Bu topraklar üzerine
sediment yolu ile bugün bile muhtelif kalınlıklarda yeni yeni çok genç ilave katlarda
gelebilir. Azonal topraklar olması hasabiyle özel bir iklim tipi ve vegetasyonu yoktur. Her
iklim ve vegetasyona sahip olabilir.
Tarımsal Gelişim Proje Alanları
Faaliyet alanı ve yakın çevresinde herhangi bir tarımsal gelişim proje alanı
bulunmamaktadır.
60
İsmet YORGANCILAR
Özel Mahsul Plantasyon Alanları
Faaliyet alanı ve yakın çevresinde herhangi bir özel mahsul plantasyon alanı
bulunmamaktadır.
Sulu ve Kuru Tarım Arazilerinin Büyüklüğü
İzmir ili, Kemalpaşa İlçesinin ekonomisi ağırlıklı olarak tarıma dayalıdır. Nüfusun
%60’ı tarım ve hayvancılıkla geçimini sağlamaktadır. Bitki örtüsü görünüm olarak çok
değişkendir. Bölgenin coğrafi durumu ve iklimi tarım açısından oldukça elverişlidir.
Kemalpaşa İlçesinin tarıma dayalı toplam arazi büyüklüğü 22.925 ha’dır. İlçede,
orman ve fundalık alan 32.203 ha, çayır ve mera alan 260 ha ve tarıma elverişsiz araziler
10.111 ha olarak sıralanmaktadır. (Tablo 26)
Tablo 26 Kemalpaşa İlçesi Tarım Alanları ve Miktarları
Tarım Alanı
Miktarı (ha)
Tarla Alanı
2.532
Sebzecilik Alanı
870
Meyvecilik Alanı
9.607
Zeytincilik Alanı
5.698
Bağcılık Alanı
3.371
Boş Alan
650
Orman Alanı
32.203
Çayır ve Mera Alanı
260
Tarıma Elverişsiz Alan
10.111
Sulanabilen Arazi Alanı
13.159
Sulanamayan Arazi Alanı
Kaynak: İzmir İl Tarım Müdürlüğü (2011-2012)
9.763
İlçede sulanabilen arazi miktarı 13.159 ha’dır. Sulanamayan arazi miktarının fazla
olması nedeniyle kuru tarım da yapılmaktadır.
Ürün Desenleri ve Bunların Yıllık Üretim Miktarları
İzmir ilinin tarımsal arazilerinin genel ürün desenleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 27 İzmir İli Tarım Alanlarının Dağılımı
Kullanım Şekli
Alanı (da)
Oranı (%)
Tarla Alanı
1.415.830,00
41,51
Sebze Alanı
409.710,00
12,01
7.352,30
0,22
Bağ Alanı
121.577,00
3,56
Meyve Alanı
284.272,00
8,33
Narenciye Alanı
46.069,00
1,35
Zeytin Alanı
963.561,00
28,25
Kavaklık Alanı
11.590,00
0,34
Nadas Alanı
42.475,00
1,25
Tarıma Elverişli Boş Arazi
108.753,00
Süs Bitkileri Alanı
Toplam
3.411.189,3
Kaynak: İzmir İl Tarım Müdürlüğü İstatistikleri (2011)
3,19
100,00
Kemalpaşa İlçesinde arazi kullanımı aşağıdaki tabloda verilmiştir.
61
İsmet YORGANCILAR
Tablo 28 Kemalpaşa İlçesi Tarım Alanlarının Dağılımı
Kullanım Şekli
Alanı (ha)
Oranı (%)
Tarla Alanı
25.320,00
11,04
Sebze Alanı
8.695,00
3,79
130
0,06
Bağ Alanı
33.715,00
14,71
Meyve Alanı
96.069,00
41,90
0
0,00
56.985,00
24,86
Kavaklık Alanı
900
0,39
Nadas Alanı
943
0,41
6.500,00
2,84
229.257,00
100,00
Süs Bitkileri Alanı
Narenciye Alanı
Zeytin Alanı
Tarıma Elverişli Boş Arazi
Toplam
Kaynak: İzmir İl Tarım Müdürlüğü (2011)
Faaliyetin gerçekleştirildiği 6119 no’lu parseli, (Mülga) İzmir İl Tarım Müdürlüğü
“Kuru Marjinal Tarım Arazisi” olarak değerlendirmiş ve “Parsel üzerinde 5403 sayılı
Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu gereğince tavuk kümesi ve müştemilatı
yapılması uygun görülmüştür.” görüşünü vermiştir.
II.7. TESİSİN KURULACAĞI YÖREDEKİ METEOROLOJİK VERİLER
II.7.1.Bölgenin Genel İklim Şartları
Endüstriyel bir kaynaktan havaya salıverilen kirleticilerin yayılmasında, gerek yerel
gerekse bölgesel ölçekte hâkim olan iklim özellikleri önemli rol oynamaktadır. Kısa ve
uzun dönemli meteorolojik faktörlerin etkilediği yerel ve bölgesel iklim koşullarının
derinlemesine irdelenmesi ve değerlendirilmesi yolu ile kirleticilerin çevreye olan
etkilerine ilişkin sonuçlar çıkartmak mümkündür. Topografya,
deniz
seviyesinden
yükseklik ve denize olan mesafe gibi coğrafik koşullar hava kütlelerinin değişimine neden
olurlar. Bunun bir sonucu olarak Türkiye’nin değişik bölgelerinde iklimsel farklılıklar
gözlemlenmektedir. Dağların kıyıya dik olarak uzandığı Ege Bölgesi’nde sahil ve iç
kısımlar arasında şiddetli sıcaklık ve yağış farklılıkları görülmeyip, denizin etkileri iç
kısımlara kadar hissedilmektedir.
Ancak, bölgedeki yağışlarda mevsimlere göre önemli miktarda değişkenlik
gözlenmekte olup kış aylarında kıyılarda yağmur ve iç kesimlerde kar olmak üzere oldukça
fazla yağış görülmektedir. Yüksek sıcaklıkların ve buna bağlı olarak çok miktarda
buharlaşmanın olduğu yaz aylarında ise yağış çok seyrek görülmektedir.
Bölgenin meteorolojik ve iklimsel özellikleri değerlendirilirken Meteoroloji Genel
Müdürlüğü’nün proje alanına en yakın istasyonu olan Manisa Meteoroloji İstasyonunun
1970-2012 yılları arası kaydedilen verileri kullanılmıştır. Meteoroloji Genel Müdürlüğü
internet sitesinden alınan bilgilere göre Manisa Meteoroloji İstasyonu, “Sinoptik, Büyük
Klima” türü bir istasyon olup, 71 metre yükseklikte ve 38° 37' Kuzey - 27° 26' Doğu
koordinatlarında yer almaktadır.
II.7.2. Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Basınç Dağılımı
Proje alanına en yakın istasyon olan Manisa Meteoroloji İstasyonunun 1970-2012
yılları arası kaydedilen verilerine göre yıllık ortalama basınç 1.007,01 hPa, yıllık
maksimum basınç 1.030,4 hPa ve yıllık minimum basınç 976,9 hPa’dır. Aşağıda aylara
göre ortalama, maksimum ve minimum basınç dağılımı, detaylı tablolar ve basınç dağılımı
grafiği ile gösterilmiştir.
62
İsmet YORGANCILAR
Tablo 29 Manisa Met. İst. Aylık Basınç Dağılımı Tablosu (1970-2012)
Ortalama
Maksimum Basınç Minimum Basınç
AYLAR
Basınç (hPa)
(hPa)
(hPa)
Ocak
1010.9
1030.4
976.9
Şubat
1009.2
1026.5
982
Mart
1008
1028.4
984.9
Nisan
1005.5
1023.5
985.2
Mayıs
1005.4
1015.4
992.9
Haziran
1004
1013.9
991.6
Temmuz
1002.1
1011.2
992.2
Ağustos
1002.8
1010.8
993.5
Eylül
1006.3
1017.3
994.5
Ekim
1009.3
1020.4
994.9
Kasım
1010.7
1025
988
Aralık
1010.9
1028.9
986.1
Yıllık
1007.09
1030.4
976.9
Kaynak: Manisa Meteoroloji İstasyonu Verileri
Şekil 20 Manisa Met. İst. Aylık Basınç Dağılımı Grafiği (1970-2012)
II.7.3. Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Sıcaklık Dağılımı
yılları arası kaydedilen verilerine göre yıllık ortalama sıcaklık 17 °C, yıllık maksimum
sıcaklık ortalaması 22,8 °C ve yıllık minimum sıcaklık ortalaması 11,3 °C’dir. Kaydedilen
en yüksek sıcaklık 45,5 °C ile 2007 yılı Temmuz ayında, en düşük sıcaklık ise -8,9 °C ile
2004 yılı Şubat ayında ölçülmüştür. En soğuk ay, ortalama 6,7 °C ile Ocak ayı, en sıcak ay
ortalama 28,3 °C ile Temmuz ayıdır. Aşağıda aylara göre sıcaklık dağılımı, detaylı tablolar
ve sıcaklık dağılımı grafiği ile gösterilmiştir.
63
İsmet YORGANCILAR
AYLAR
Ocak
Tablo 30 Manisa Met. İst. Aylık Sıcaklık Dağılımı Tablosu (1970-2012)
Ortalama
Maksimum Sıcaklık Minimum Sıcaklık
En Yüksek
Sıcaklık (°C)
Ortalaması (°C)
Ortalaması (°C)
Sıcaklık (°C)
6.7
10.7
2.9
23.3
En Düşük
Sıcaklık (°C)
-8.2
Şubat
7.8
12.3
3.6
24.8
-8.9
Mart
10.7
16.2
5.5
31.6
-5.1
Nisan
15.3
21.2
9.3
32.7
-2.0
Mayıs
20.5
27.1
13.7
39.1
4.0
Haziran
25.7
32.5
18.2
41.8
7.6
Temmuz
28.3
35.1
21.2
45.5
13.4
Ağustos
27.8
34.8
21.0
43.7
12.2
Eylül
23.4
30.7
16.6
40.3
7.8
Ekim
17.9
24.1
12.3
37.3
1.2
Kasım
11.9
17.0
7.2
29.9
-3.5
Aralık
8.1
11.9
4.5
25.9
-6.0
Yıllık
17.0
22.8
11.3
45.5
-8.9
Şekil 21 Manisa Met. İst. Aylık Sıcaklık Dağılımı Grafiği (1970-2012)
II.7.4. Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Yağış Dağılımı
yılları arası kaydedilen verilerine göre yıllık ortalama toplam yağış miktarı 705,8 mm’dir.
Kaydedilen günlük en çok yağış miktarı 163,5 mm ile Aralık ayında ölçülmüştür. En çok
yağış alınan ay, ortalama 131,1 mm ile Aralık ayı, en az yağış alınan ay ortalama 5,2 mm
ile Ağustos ayıdır. Aşağıda aylara göre yağış dağılımı, detaylı tablolar ve yağış dağılımı
grafiği ile gösterilmiştir.
64
İsmet YORGANCILAR
AYLAR
Tablo 31 Manisa Met. İst. Aylık Yağış Dağılımı Tablosu (1970-2012)
Toplam Yağış Ortalaması (mm)
Maksimum Yağış (mm)
Ocak
110.7
90.4
Şubat
106.9
77.9
Mart
80.3
73
Nisan
56.3
53.9
Mayıs
33.8
38.2
Haziran
16.1
36.4
Temmuz
5.3
39.2
Ağustos
5.2
55.3
Eylül
16.1
48.7
Ekim
50.9
76
Kasım
93.1
61.6
Aralık
131.1
163.5
Yıllık
705.80
163.50
Şekil 22 Manisa Met. İst. Aylık Yağış Dağılımı Grafiği (1970-2012)
Manisa Meteoroloji İstasyonuna ait “Standart Zamanlarda Gözlenen En Büyük
Yağış Değerleri Tablosu” , yine aynı istasyona ait Yağış Şiddet – Süre – Tekerrür Eğrileri
ve Fevk Rasatları EK-15’de Meteorolojik Veriler kısmında sunulmuştur. Rapor konusu
faaliyet sırasında da bu veriler göz önünde bulundurulacaktır.
II.7.5. Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Nem Dağılımı
yılları arası kaydedilen verilerine göre yıllık ortalama bağıl nem oranı % 60,2’dir.
Kaydedilen en düşük bağıl nem oranı % 5 ile Temmuz ayında ölçülmüştür. Aşağıda aylara
göre nem dağılımı, detaylı tablolar ve nem dağılımı grafiği ile gösterilmiştir.
65
İsmet YORGANCILAR
AYLAR
Tablo 32 Manisa Met. İst. Aylık Nem Dağılımı Tablosu (1970-2012)
Ortalama Bağıl Nem (%)
En Düşük Bağıl Nem (%)
Ocak
73.4
26.0
Şubat
69.1
19.0
Mart
65.2
17.0
Nisan
61.6
15.0
Mayıs
54.9
10.0
Haziran
46.8
10.0
Temmuz
44.8
5.0
Ağustos
46.7
9.0
Eylül
51.9
9.0
Ekim
62.1
10.0
Kasım
71
20.0
Aralık
75.1
25.0
Yıllık
60.2
5.0
Şekil 23 Manisa Met. İst. Aylık Nem Dağılımı Grafiği (1970-2012)
II.7.6. Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Sayılı Günler Dağılımı
yılları arası kaydedilen verilerine göre yılın en fazla kar yağışı görülen ayı, ortalama 1,0
gün ile Şubat ayıdır. Yıllık ortalama kar yağışlı gün sayısı 2,7 gündür. Karla örtülü gün
sayısı 1,2 gün, sisli gün sayısı ise 14,7 gün, dolulu gün sayısı 0,9 gün, kırağılı gün sayısı
26,9 gündür. Kırağılı günlerin en fazla olduğu ay, ortalama 8,2 gün ile Ocak ayıdır. Yıllık
orajlı gün sayısı ise 20,1 gündür. Aşağıda aylara göre sayılı günlerin dağılımı, detaylı
tablolar ve sayılı günler dağılımı grafiği ile gösterilmiştir.
66
İsmet YORGANCILAR
AYLAR
Ocak
Tablo 33 Manisa Met. İst. Aylık Sayılı Günler Dağılımı Tablosu (1970-2012)
Kar Yağışlı
Kar Örtülü
Sisli Günler
Dolulu Günler
Kırağılı
Orajlı Günler
Günler Sayısı
Günler Sayısı
Sayısı
Sayısı
Günler Sayısı
Sayısı
Ortalaması
Ortalaması
Ortalaması
Ortalaması
Ortalaması
Ortalaması
0.9
0.5
3.5
0.2
8.2
1.6
Şubat
1
0.4
1.2
0.1
5.3
1.7
Mart
0.4
0.1
0.5
0.1
3.7
1.6
Nisan
0.3
0.2
0.4
2.4
Mayıs
0.1
0.1
0
0.2
2
0
0.8
Haziran
Temmuz
3
Ağustos
0.9
Eylül
0.1
Ekim
0.4
0
0
1.5
3.4
0
3.3
1.7
1.1
Kasım
0.1
Aralık
0.3
0.2
5.2
0
6
1.8
Yıllık
2.7
1.2
14.7
0.9
26.9
20.1
Şekil 24 Manisa Met. İst. Aylık Sayılı Günler Dağılımı Grafikleri (1970-2012 Sisli-Kırağılı-Orajlı Günler)
67
İsmet YORGANCILAR
Şekil 25 Manisa Met. İst. Aylık Sayılı Günler Dağılımı Grafikleri (1970-2012)
II.7.7. Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Maksimum Kar Kalınlığı
yılları arası kaydedilen verilerine göre maksimum kar kalınlığı 23 cm ile Şubat ayında
gözlenmiştir. Aşağıda aylara göre maksimum kar kalınlığının dağılımı tablosu verilmiştir.
Tablo 34 Manisa Met. İst. Aylık Maksimum Kar Kalınlığı Tablosu (1970-2012)
AYLAR
Maksimum Kar Kalınlığı (cm)
Ocak
22
Şubat
23
Mart
7
Nisan
-
Mayıs
-
Haziran
-
Temmuz
-
Ağustos
-
Eylül
-
Ekim
-
Kasım
-
Aralık
20
Yıllık
23
68
İsmet YORGANCILAR
Şekil 26 Manisa Met. İst. Maksimum Kar Kalınlığı Grafiği (1970-2012)
II.7.8. Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Buharlaşma Dağılımı
Proje alanına en yakın istasyon olan Manisa Meteoroloji İstasyonunun buharlaşma
ile ilgili kaydedilen verisi bulunmadığı için buharlaşma verileri İzmir Meteoroloji
İstasyonundan alınmıştır.
İzmir Meteoroloji İstasyonunun 1970-2012 yılları arası kaydedilen verilerine göre
yıllık ortalama açık yüzey buharlaşma miktarı 1510,5 mm’dir. Kaydedilen günlük
maksimum buharlaşma miktarı 18,8 mm ile Ekim ayında ölçülmüştür. Açık yüzey
buharlaşmasının en yüksek olduğu ay ortalama 282,5 mm ile Temmuz ayı, açık yüzey
buharlaşmasının en düşük olduğu ay ortalama 11,2 mm ile Ocak ayıdır. Aşağıda
buharlaşma dağılımı, tablo ve buharlaşma dağılımı grafiği ile gösterilmiştir.
AYLAR
Tablo 35 İzmir Met. İst. Aylık Buharlaşma Değerleri Tablosu (1970-2012)
Ortalama Açık Yüzey Buharlaşması (mm)
Maksimum Açık Yüzey Buharlaşması (mm)
Ocak
11.2
6.0
Şubat
11.5
5.9
Mart
28.1
12.3
Nisan
120.3
11.3
Mayıs
178.6
15.0
Haziran
240.9
16.5
Temmuz
282.5
17.5
Ağustos
251.6
15.3
Eylül
183.0
14.2
Ekim
112.4
18.8
Kasım
62.5
8.0
Aralık
27.9
Yıllık
1510.5
Kaynak: İzmir Meteoroloji İstasyonu Verileri
7.3
16.6
69
İsmet YORGANCILAR
Şekil 27 İzmir Met. İst. Aylık Buharlaşma Dağılımı Grafiği (1970-2012)
II.7.9. Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Rüzgâr Dağılımı
yılları arası kaydedilen verilerine göre hâkim rüzgâr yönü doğu (E) yönüdür. Doğu yönünü
sırasıyla Doğu-Kuzeydoğu (ENE) ve Batı-Güneybatı (WSW) yönleri takip etmektedir.
Aşağıda yönlere göre rüzgârların yıllık, mevsimlik ve aylık esme sayıları detaylı tablolar
ve grafikler ile gösterilmiştir.
AYLAR
N
Tablo 36 Manisa Met. İst. Yönlere Göre Rüzgârların Aylık Esme Sayıları Dağılımı (1970-2012)
NNE
NE
ENE
E
ESE
SE
SSE
S
SSW SW WSW
W
WNW
NW
NNW
Ocak
1052
1274
1660
3705
4112
2075
2117
1544
1732
1870
2915
2734
1766
1304
976
929
Şubat
1014
1307
1547
3650
3737
1868
1937
1445
1841
1896
2468
2125
1427
966
757
801
Mart
1389
1682
1879
3738
3625
1800
1853
1426
1472
2062
2584
2628
1980
1265
922
1006
Nisan
1623
1544
1566
2617
2502
1422
1428
878
1457
2249
2820
3141
2794
1766
1249
1281
Mayıs
1875
1706
1994
2697
2862
1538
1223
894
1026
1987
2412
3380
2794
2316
1247
1526
Haziran
2301
1960
2472
3374
3078
1694
1240
738
713
1309
1758
2685
2665
1922
1393
1429
Temmuz 2031
Ağustos 1520
2259
2928
4887
4400
2214
1683
1125
479
766
1231
2111
2001
1659
884
1060
2076
2438
4738
5540
2434
2073
1161
431
742
1210
1973
1965
1478
901
1118
Eylül
1558
1877
2017
3598
3915
1887
1986
1198
690
1268
1724
2599
2296
1827
1042
1240
Ekim
1310
1384
1925
3623
4050
2199
2371
1568
1254
1587
2251
2604
2025
1463
1029
1010
Kasım
1332
1450
1555
3089
3050
1840
2118
1818
1942
1902
2479
2635
1702
1341
1088
1081
Aralık
1202
1227
1640
3438
3661
2214
1905
1578
2255
1993
2723
2625
1849
1313
1016
1029
Yıllık
18207 19746 23621 43154 44532 23185 21934 15373 15292 19631 26575 31240 25264 18620 12504 13510
70
İsmet YORGANCILAR
Tablo 37 Manisa Met. İst. Yönlere Göre Rüzgârların Mevsimlik Esme Sayıları Dağılımı (1970-2012)
MEVSİMLER
N
NNE
NE
ENE
E
ESE
SE
SSE
S
SSW
SW
WSW
W
WNW
NW
NNW
Aralık
1202
1227
1640
3438
3661
2214
1905
1578
2255
1993
2723
2625
1849
1313
1016
1029
Ocak
1052
1274
1660
3705
4112
2075
2117
1544
1732
1870
2915
2734
1766
1304
976
929
Şubat
1014
1307
1547
3650
3737
1868
1937
1445
1841
1896
2468
2125
1427
966
757
801
3268
3808
4847
10793
11510
6157
5959
4567
5828
5759
8106
7484
5042
3583
2749
2759
Mart
1389
1682
1879
3738
3625
1800
1853
1426
1472
2062
2584
2628
1980
1265
922
1006
Nisan
1623
1544
1566
2617
2502
1422
1428
878
1457
2249
2820
3141
2794
1766
1249
1281
Mayıs
1875
1706
1994
2697
2862
1538
1223
894
1026
1987
2412
3380
2794
2316
1247
1526
4887
4932
5439
9052
8989
4760
4504
3198
3955
6298
7816
9149
7568
5347
3418
3813
Haziran
2301
1960
2472
3374
3078
1694
1240
738
713
1309
1758
2685
2665
1922
1393
1429
Temmuz
2031
2259
2928
4887
4400
2214
1683
1125
479
766
1231
2111
2001
1659
884
1060
Ağustos
1520
2076
2438
4738
5540
2434
2073
1161
431
742
1210
1973
1965
1478
901
1118
5852
6295
7838
12999
13018
6342
4996
3024
1623
2817
4199
6769
6631
5059
3178
3607
Eylül
1558
1877
2017
3598
3915
1887
1986
1198
690
1268
1724
2599
2296
1827
1042
1240
Ekim
1310
1384
1925
3623
4050
2199
2371
1568
1254
1587
2251
2604
2025
1463
1029
1010
Kasım
1332
1450
1555
3089
3050
1840
2118
1818
1942
1902
2479
2635
1702
1341
1088
1081
4200
4711
5497
10310
11015
5926
6475
4584
3886
4757
6454
7838
6023
4631
3159
3331
Kış
İlkbahar
Yaz
Sonbahar
Şekil 28 Manisa Met. İst. Yönlere Göre Rüzgârların Yıllık Esme Say. Dağılımı (1970-2012)
71
İsmet YORGANCILAR
72
İsmet YORGANCILAR
Şekil 29 Mevsimlere ve Aylara Göre Rüzgârların Esme Sayıları Dağılımı
73
İsmet YORGANCILAR
II.7.10. Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Rüzgâr Hızı Dağılımı
Aşağıda yönlere göre rüzgârların yıllık ve aylık ortalama esme hızları dağılımı
detaylı tablolar ve grafikler ile gösterilmiştir.
Tablo 38 Manisa Met. İst. Yönlere Göre Rüzgârların Aylık Ortalama Esme Hızları Dağılımı (1970-2012)
AYLAR N NNE NE ENE E
ESE
SE
SSE
S SSW SW WSW W WNW NW NNW
Ocak
0.8 1.4 1.5 1.9 2.1
1.9
1.7
1.8
1.4 1.2 1.2
1.1
1
0.8
0.8
0.7
Şubat
1.1 1.6 1.7 2.1 2.1
1.9
1.8
2.1
1.9 1.8 1.4
1.2
1.1
0.9
0.9
0.9
Mart
1.1 1.5 1.6
2
2.1
1.8
1.8
2.1
1.9 1.7 1.4
1.5
1.4
1.1
1
1.1
Nisan
1.1 1.3 1.4 1.6 1.7
1.5
1.4
1.7
1.7 1.8 1.5
1.7
1.6
1.5
1.2
1.2
Mayıs
1.3 1.3 1.5 1.7 1.8
1.6
1.4
1.5
1.5 1.4 1.3
1.7
1.7
1.6
1.3
1.5
Haziran 1.7 1.7 1.7 1.9 1.9
1.9
1.6
1.6
1.2 1.4 1.3
1.6
1.6
1.8
1.6
1.8
Temmuz 1.8
2
2
2.4 2.4
2.3
2.1
2.2
1.2 1.2 1.2
1.6
1.7
1.9
1.4
1.8
Ağustos 1.7
2
1.9 2.3 2.3
2.3
2.2
2.2
1
1
1
1.5
1.5
1.5
1.3
1.5
Eylül
1.3 1.5 1.6 1.9
2
1.9
1.7
1.7
1.2 1.1 1.1
1.4
1.4
1.4
1.1
1.3
Ekim
0.9 1.2 1.4 1.7 1.9
1.7
1.6
1.6
1.3 1.1
1
1.2
1.1
1
0.8
0.9
Kasım
0.8 1.2 1.3 1.6 1.7
1.5
1.4
1.6
1.4 1.3 1.2
1.1
0.9
0.8
0.7
0.7
Aralık
0.8 1.3 1.4 1.7 1.8
1.6
1.4
1.5
1.5 1.3 1.2
1.1
1
0.8
0.7
0.7
Yıllık
1.20 1.50 1.58 1.90 1.98 1.83
1.68
1.80 1.43 1.36 1.23 1.39 1.33 1.26 1.07 1.18
Şekil 30 Manisa Meteoroloji İstasyonu Yönlere Göre Rüzgârların Yıllık Ortalama Hızları Dağılımı Grafiği
74
İsmet YORGANCILAR
Şekil 31 Aylara Göre Ortalama Rüzgar Hızı Dağılımları
75
İsmet YORGANCILAR
II.7.11. Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Ortalama Rüzgâr Hızları Dağılımı
yılları arası kaydedilen verilerine göre ortalama rüzgâr hızı 1,9 m/sec.’dir. Aşağıdaki
tabloda aylara göre ortalama rüzgâr hızları dağılımı, detaylı tablo ve grafiği ile
gösterilmiştir.
Tablo 39 Manisa Met. İst. Ortalama Rüzgâr Hızları Dağılımı (1970-2012)
AYLAR
Ortalama Rüzgâr Hızları (m/sn)
Ocak
1.8
Şubat
2.1
Mart
2
Nisan
1.9
Mayıs
1.9
Haziran
2
Temmuz
2.3
Ağustos
2.2
Eylül
1.8
Ekim
1.7
Kasım
1.5
Aralık
1.7
Yıllık
1.9
Şekil 32 Manisa Met. İst. Aylara Göre Ortalama Rüzgar Hızları Dağılımı Grafiği
76
İsmet YORGANCILAR
II.7.12. Maksimum Rüzgâr Hızı ve Yönü
Manisa Meteoroloji İstasyonunun 1970-2012 yılları arası kaydedilen verilerine göre
rüzgârın en hızlı estiği yön güney (S) yönü, rüzgâr hızı ise 39,5 m/sn’dir. Aşağıdaki
tabloda maksimum rüzgâr hızı ve yönünün aylara göre dağılımı gösterilmiştir.
Tablo 40 Manisa Met. İst. Maksimum Rüzgâr Hızı ve Yönü Dağılımı (1970-2012)
En Hızlı Esen Rüzgâr
En Hızlı Esen Rüzgâr
AYLAR
Yönü
Hızı (m/sn)
Ocak
S
39,1
Şubat
S
34,3
Mart
S
37,2
Nisan
S
30
Mayıs
SSE
26,1
Haziran
SSE
22,2
Temmuz
SSW
19,3
Ağustos
NNE
20,3
Eylül
SSE
24,5
Ekim
ESE
28,2
Kasım
WSW
30,1
Aralık
S
39,5
Yıllık
S
39,5
Şekil 33 Manisa Met. İst. Maksimum Rüzgar Hızı Grafiği
II.7.13. Faaliyetin Gerçekleştirileceği Yerin Fırtınalı Günler, Kuvvetli Rüzgârlı Günler ile
İlgili Bilgileri
yılları arası kaydedilen verilerine göre ortalama fırtınalı gün sayısı 15,3 gün, ortalama
kuvvetli rüzgârlı gün sayısı 57,1 gündür. Aşağıdaki tabloda kuvvetli rüzgârlı günler ve
fırtınalı günlerin aylara göre dağılımı gösterilmiştir.
77
İsmet YORGANCILAR
Tablo 41 Manisa Meteoroloji İstasyonu Kuvvetli Rüzgârlı ve Fırtınalı Günler Dağılımı (1970-2012)
Ortalama Fırtınalı Gün
Ortalama Kuvvetli
AYLAR
Sayısı
Rüzgârlı Gün Sayısı
Ocak
2.4
4.7
Şubat
2.7
5.8
Mart
2
6.2
Nisan
1.6
5.6
Mayıs
0.8
4.1
Haziran
0.3
5.1
Temmuz
0.1
4.9
Ağustos
0.2
3.8
Eylül
0.2
3.8
Ekim
0.8
4
Kasım
1.8
4.1
Aralık
2.4
5
Yıllık
15.3
57.1
Şekil 34 Manisa Met. İst. Fırtınalı ve Kuvvetli Rüzgarlı Gün Sayısı Grafiği
II.8. SOSYO-EKONOMİK ÖZELLİKLER
Faaliyetin Sosyoekonomik Etkilerinin Araştırılması (Yörenin Ekonomik Yapısını Oluşturan
Başlıca Sektörler, Ekonomik Gelişim Trendi, İşsizlik vb.) Faaliyet Alanında ve Bölgedeki
Nüfus Yoğunlukları, Yerleşim Bölgelerinin Faaliyet Alanından Uzaklıkları, Faaliyetin
Kurulması ile Etkilenecek Alandaki Ev, İşyeri ve Sanayi Tesislerinin Sayı ve Çeşitlerinin
Belirtilmesi
İzmir ilinin ekonomisi ağırlıklı olarak sanayi, ticaret, ulaştırma-haberleşme ve
tarımsal faaliyetlere dayanmaktadır. Kentin ekonomisinde % 30,5 ile sanayi, % 22,9 ile
ticaret, % 13,5 ile ulaştırma-haberleşme ve % 7,8 ile tarımsal faaliyetler yer almaktadır.
İzmir ili, 2008 yılı rakamlarına göre Türkiye’nin toplam ihracatının % 6’sını,
ithalatının ise % 4’ünü gerçekleştirmiştir. İzmir sanayisinde petrol ve kimyevi ürünler,
metal, tekstil, makine, otomotiv ile gıda, tütün ve toprağa dayalı sanayi ön plana
çıkmaktadır. İzmir ticaret hayatında gıda, ticaret, inşaat, tekstil-konfeksiyon, ağaç-mobilya,
78
İsmet YORGANCILAR
kimya-plastik ve tarım ürünleri ticareti yaygın bir şekilde gözlenmektedir. Tarım ve
hayvancılıkta pamuk, üzüm, zeytin, incir, tütün ve sebze-meyve, balık ve hayvansal yan
ürünler üretimi üst sıralardadır.
İzmir’in temel ekonomik göstergelerine ilişkin veriler aşağıda yer almaktadır.
Tarım: İzmir ilinin tarım yapılan toprakları 337.654 ha olup, ilin toplam alanının yaklaşık
% 28’ini oluşturmaktadır. Tarımsal işletmelerin % 60,5’inde bitkisel üretim, % 37,2’sinde
hayvansal üretim ve % 2,3’ünde hayvansal üretimle birlikte bitkisel üretim yapılmaktadır.
Meyve ve diğer uzun ömürlü bitkilerin tarımının yapıldığı alan toplamı yaklaşık
141.541 hektardır.
Ekolojik koşulların uygunluğuna bağlı olarak İzmir ilinde 2009 yılında 950.989 da
zeytin alanı, 278.484 da meyve alanı, 129.627 da bağ alanı ve 44.721 da narenciye alanı
olmak üzere toplam 1.403.821 da alanda meyvecilik yapılmıştır. İzmir ilinde 4 yumuşak
çekirdekli, 8 taş çekirdekli, 4 sert kabuklu, 3 turunçgil, 5 üzümsü meyve, 4 subtropikal
meyve ve 2 aromatik olmak üzere 30 meyve türü yetiştirilmektedir. 2009 yılı verilerine
göre ülkemiz zeytin (yağlık) üretiminin % 21,72’si, kestane üretiminin % 15,10’u,
mandalina üretiminin % 12’si, şeftali üretiminin % 9,96’sı, incir üretiminin % 9,60’ı ve
kiraz üretiminin % 12,18’i İzmir ilinde gerçekleşmektedir.
Hayvancılık: İzmir ilinde 2009 yılı sonu itibariyle 368.295 büyükbaş, 519.545 küçükbaş,
15.542.579 kanatlı hayvan vardır. Büyükbaş hayvan varlığının % 73,19’ünü kültür ırkı, %
22,63’ünü kültür melezi oluşturmaktadır. Küçükbaş hayvanların % 71,93’ü koyun, kalanı
ise keçiden oluşmaktadır. Küçükbaş hayvan varlığından, keçinin 137.979 adedini kıl keçisi
ve 7.841 adedi saanenden oluşmaktadır. 2009 yılı itibarı ile İzmir ilindeki hayvan mevcudu
aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 42 İzmir İline Ait Hayvan Miktarları
Hayvan Cinsi
Miktar (Adet)
Büyük Baş Hayvan
368.295
Saf Kültür Cinsi
269.541
Kültür Melezi
83.348
Yerli
15.406
Küçük Baş Hayvan
519.545
…..Koyun
373.725
…..Keçi
145.820
Kanatlı (Yıl sonunda mevcut)
15.542.579
…..Broiler
10.464.915
…..Yumurtacı
3.551.223
…..Damızlık Tavuk
950.000
…..Köy Tavuğu
270.300
…..Hindi
306.141
Arıcılık
111.036
Modern Kovan
140.592
Eski Usul
Bal (kg)
2.956
1.989.312
Bal mumu (kg)
107.517
İzmir İl Tarım Müdürlüğü İstatistikleri (2009)
79
İsmet YORGANCILAR
Ormancılık: İzmir Orman Bölge Müdürlüğü’nün faaliyet sahası 2.509.336 ha olup, bunun
% 39’u ormanla kaplıdır (975.005 ha). İzmir ili, bitki örtüsü, arazi yapısı ve iklim
koşullarının özelliklerinden dolayı orman yangınlarına karşı birinci derecede hassas bir
bölgedir.
Madencilik: İzmir’de linyit sahaları; Cumaovası, Tire, Torbalı, Bergama-Çalan, BergamaÜrkütler’dir. Sadece Tire linyitleri özel sektör tarafından işletilmektedir. Isıl değeri: 3.400
kcal/kg'dır. Kapalı olarak işletilmektedir. Diğer linyit yatakları işletilmemektedir ve
ekonomik olarak önemleri yoktur.
İl sınırları içerisinde bilinen petrol rezervi yoktur. Türkiye Petrol Rafineleri A.Ş.’ye
ait petrol rafinerisi Aliağa ilçesi sınırları içerisinde bulunmaktadır. Rafineri yıllık
10.000.000 ton ham petrol işleme kapasiteli olup atıksu arıtma tesisleri bu kapasiteye
uygun olarak dizayn edilmiştir.
Sanayi: İzmir’in ekonomisini ağırlıklı olarak sanayi, ticaret, ulaştırma-haberleşme ve
tarımsal faaliyetler oluşturmaktadır. Kentin ekonomisinde % 30,5 ile sanayi, % 22,9 ile
ticaret, % 13,5 ile ulaştırma-haberleşme ve % 7,8 ile tarımsal faaliyetler önemli yer
tutmaktadır.
İzmir’de sanayi alanında istihdam edilenlerin sayısı yaklaşık 369.000 kişi olup bu
sayı kentteki toplam istihdamın % 31,5’ini oluşturmaktadır. İzmir, Ege Bölgesi’ndeki
sanayi istihdamının da % 47,1’ini karşılamaktadır.
İzmir ili, 2009 yılında 17,7 Milyar TL vergi ödeyerek, ülke vergi gelirinin %
10,5’ini, ihracatının % 6’sını, ithalatının % 4’ünü, imalat sanayiinde yaratılan katma
değerin % 9’unu, toplam katma değerin % 14’ünü, istihdamın % 10’unu, ticaretin % 8’ini
karşılamıştır. İzmir ili, ülke GSYİH içinde % 7,5 payla 81 il içinde 3’üncü, kişi başına
düşen 3.215 dolar milli gelir ile 81 il içinde 6’ncı sırada yer almaktadır.
Her türlü yatırım taleplerini karşılayacak sanayi alt yapısına sahip olan ilde,
müteşebbislere değişik alanlarda uygun yatırım ortamları hazırlanmış, yatırım alanları
limanlar, havaalanı, Türkiye’nin dört bir yanına bağlantısı olan tren yolları ile
güçlendirilmiştir.
İlk sanayi tesisleri, kuruluş yeri olarak, eski liman bölgesi olarak da bilinen
Pasaport-Konak-Çankaya arasındaki yerleri (limanın ticari hareketliliğine bağlı olarak)
tercih etmiş, daha sonra Alsancak Limanının faaliyete geçmesi ile bu bölgeye kayılmıştır.
Zamanla da ticari hareketliliğin yoğun olarak yaşandığı şehirlerle bağlantılı karayolu
arterleri kurulmuştur.
Günümüzde sanayi yapılaşması “Pınarbaşı-Işıkkent-Kemalpaşa”, “Çiğli-Aliağa” ve
“Karabağlar-Torbalı-Menderes” aksları olmak üzere, üç temel aks boyunca yerleşmiş ve
gelişme göstermiş olup, bu doğrultuda da devam etmektedir.
İfade edilen üç temel aks içinde, planlı gelişmeye örnek teşkil eden Organize
Sanayi Bölgeleri (OSB), Küçük Sanayi Siteleri (KSS) ve serbest bölgeler yer almaktadır.
2009 yılı sonu itibariyle hizmete sunulan KSS’ler doluluk oranı % 85 iken bu oran
OSB’lerde % 47 seviyesindedir.
Bugün gelinen süreç itibariyle OSB’ler dışında yerleşen münferit sanayi
yapılaşması kentin mevcut plan dokusunu sekteye uğrattığı gibi çevre ve toplum sağlığını
tehdit eden boyutlara ulaşmıştır.
80
İsmet YORGANCILAR
Nüfus (Yöredeki Kentsel ve Kırsal Nüfus, Nüfus Hareketleri; Göçler, Nüfus Artış Oranları,
Ortalama Hane Halkı Nüfusu, Diğer Bilgiler)
Türkiye sanayi üretiminin % 15’i Ege Bölgesinde yapılmaktadır. Bölgedeki imalat
sanayinin hemen her çeşidini kapsayan geniş bir yelpazede üretim faaliyeti
sürdürülmektedir. Ege Bölgesi imalat sanayisinin, Türkiye toplam imalat sanayisi içindeki
payı, istihdamda % 5, katma değerde % 18, yatırımda ise % 11’dir. 1995-1997 döneminde
426 proje ile Marmara Bölgesi birinci, 141 proje ile Ege Bölgesi ikinci sıradadır. Ege
Bölgesi, yabancı yatırımcılarda 1995 yılında % 7 olan payını % 11’e çıkarmıştır.
Türkiye’nin üçüncü büyük kenti olan İzmir çağdaş, gelişmiş aynı zamanda önemli
bir kültür, sanat ve ticaret merkezdir. “Güzel İzmir” olarak da adlandırılan İzmir, 8.500
yıldır Anadolu yarımadasının batısında uzun ve dar bir körfezin başlangıcında yer
almaktadır. İzmir, modern Türkiye’nin batıya açılan çağdaş yüzü olarak sanat, kültür,
turizm, ticaret ve sanayi kenti olarak gelişmesini hızla sürdürmektedir. 1990 yılında
hizmete açılan İzmir Atatürk Organize Sanayi Bölgesi Türkiye’nin en modern Organize
Sanayi Bölgelerindendir. Bölgenin toplam alanı 6.240.000 m2’dir. Halen 572 fabrika
üretim yapmaktadır. Bunların 200’ü ihracat yapmaktadır. Bölgede 15 adet yabancı
sermayeli firma bulunmaktadır. Bölge firmaları ağırlıklı olarak; makine, tekstil, otomotiv
yan sanayi, elektrik ve elektronik sektörlerinde yoğunlaşmıştır.
Ayrıca, Bornova, Aliağa ve İTOB Organize Sanayi Bölgeleri de ilin
sanayileşmesine büyük katkı sağlamaktadır. Sanayinin gelişimi nedeni ile nüfus hareketleri
de buna paralellik göstermiştir.
İzmir ili nüfusu, 2012 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine (ADNKS) göre
4.005.459 kişidir. İzmir ili toplam nüfusunda en büyük payı % 11,61 ve 466.023 kişi ile
2008 yılında ilçe olan Karabağlar İlçesi almaktadır. Bunu sırası ile % 11,06’lik pay ve
446.491 kişi ile Buca İlçesi, % 10,39’luk pay ve 423.063 kişi ile Bornova İlçesi, % 9.75’lik
pay ve 390.682 kişi ile Konak İlçesi, % 7,86’lık pay ve 315.294 kişi ile Karşıyaka İlçesi ve
%7,72’lik pay ile Karşıyaka İlçesinden 2008 yılında ayrılarak ilçe olan Bayraklı İlçesi
izlemektedir. 8.799 kişilik nüfus ile Karaburun ilçesi en az nüfusa sahip olup, toplam nüfus
içindeki payı ise % 1’in altında kalmaktadır. 2012 yılı ADNKS’ne göre nüfusun % 91’lik
kesimini oluşturan 3.661.930 kişi kentlerde, % 9’luk kesimini oluşturan 343.529 kişi ise
köylerde yaşamaktadır. İzmir ili Türkiye toplam nüfusunun % 5,31’lik bir bölümünü
oluşturmaktadır. Aliağa, Balçova, Bornova, Buca, Çiğli, Dikili, Gaziemir, Güzelbahçe,
Kemalpaşa, Menderes, Menemen, Narlıdere, Ödemiş, Selçuk, Tire, Torbalı ve Urla
ilçelerinde 2000-2012 yılları arası nüfus artışı yaşanırken Bayındır, Beydağ, Çeşme, Foça,
Karaburun, ve Seferihisar ilçelerinde nüfus azalışı yaşanmıştır. Karşıyaka ve Konak
İlçelerindeki büyük azalış ise 2008 yılındaki Büyükşehir düzenlemesi ile Karabağlar ve
Bayraklı İlçelerinin oluşumundan kaynaklanmaktadır. İzmir İli toplam nüfusu 2000 yılında
3.370.866 kişi iken 2012 yılında 4.005.459 kişi olmuştır. 12 yıllık artış oranı yaklaşık % 19
seviyelerinde gerçekleşmiştir. İzmir İli 2012 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi
sonuçları Tablo 43’de verilmiştir.
81
İsmet YORGANCILAR
İl ve İlçeler
Tablo 43 İzmir İli Nüfus İstatistikleri (2012)
2000 Genel Nüfus Sayımı Kesin
2012 ADNKS Sonuçları
Sonuçları
Toplam
Şehir
Köy
Toplam
Şehir
Köy
Yıllık Nüfus Artış Hızı (%)
Toplam
Şehir
Köy
17.474
33,93
57,51
-11,10
16,40
16,40
19.203
-13,19
37,27
-38,73
35. İZMİR
00. Aliağa
57.192
37.537
01. Balçova
66.877
66.877
02. Bayındır
47.214
15.870
19.655
31.344
03. Bayraklı
76.598
59.124
77.843
77.843
40.988
21.785
309.137
309.137
04. Bergama
106.536
52.173
54.363
101.004
61.406
39.598
-5,19
17,70
-27,16
05. Beydağ
14.147
5.521
8.626
12.566
5.612
6.954
-11,18
1,65
-19,38
06. Bornova
396.770
391.128
5.642
423.063
416.007
7.056
6,63
6,36
25,06
07. Buca
315.136
308.661
6.475
446.491
443.091
3.400
41,68
43,55
-47,49
08. Çeşme
37.372
25.257
12.115
34.563
21.749
12.814
-7,52
-13,89
09. Çiğli
113.543
106.740
6.803
168.599
168.599
48,49
57,95
10. Dikili
30.115
12.552
17.563
35.230
18.669
16.561
16,98
48,73
5,77
100,00
-5,71
11. Foça
36.107
14.604
21.503
32.141
27.987
4.154
-10,98
91,64
12. Gaziemir
87.692
70.035
17.657
127.730
127.730
45,66
82,38
13. Güzelbahçe
18.190
14.924
3.266
28.469
26.900
1.569
56,51
80,25
-80,68
100,00
-51,96
466.023
465.120
903
14. Karabağlar
15. Karaburun
13.446
2.932
10.514
8.799
2.722
6.077
-34,56
-7,16
-42,20
16. Karşıyaka
438.764
438.430
334
315.294
315.008
286
-28,14
-28,15
-14,37
17. Kemalpaşa
73.114
25.448
47.666
94.831
74.990
19.841
29,70
194,68
-58,37
18. Kınık
32.109
13.136
18.973
27.950
11.789
16.161
-12,95
-10,25
-14,82
19. Kiraz
44.910
10.001
34.909
44.009
8.720
35.289
-2,01
-12,81
20. Konak
782.309
781.363
946
390.682
390.682
-50,06
-50,00
21. Menderes
73.002
16.792
56.210
74.831
59.254
15.577
2,51
252,87
1,09
100,00
-72,29
22. Menemen
114.457
46.079
68.378
138.143
125.984
12.159
20,69
173,41
-82,22
23. Narlıdere
54.107
54.107
63.301
63.301
16,99
16,99
24. Ödemiş
128.259
61.896
66.363
129.005
75.577
53.428
0,58
22,10
-19,49
25. Seferihisar
34.761
17.526
17.235
31.467
27.849
3.618
-9,48
58,90
-79,01
26. Selçuk
33.594
25.414
8.180
34.587
28.213
6.374
2,96
11,01
-22,08
27. Tire
78.658
42.988
35.670
79.519
53.692
25.827
1,09
24,90
-27,59
28. Torbalı
93.216
38.099
55.117
138.040
127.101
10.939
48,09
233,61
-80,15
29. Urla
49.269
36.579
TOPLAM
3.370.866 2.732.669
Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)
12.690
54.556
46.289
8.267
10,73
26,55
-34,85
638.197
4.005.459
3.661.930
343.529
18,83
34,01
-46,17
İzmir İl genelinde Kentsel Nüfus, Toplam Nüfusun % 91,4’ünü oluşturmaktadır. Bu
oran, İzmir ili ekonomisinin genelde sanayi sektörüne bağlı olduğunun en önemli
göstergesidir. Tesisin bulunduğu Kemalpaşa ilçesinde ise Kentsel Nüfus, Toplam Nüfusun
% 79’unu oluşturmaktadır. Bu oran, İzmir il geneline benzer olarak Kemalpaşa ilçesinde
de nüfusun büyük kısmının kentsel alanda yaşadığını ortaya koymaktadır.
Kemalpaşa ilçesinin nüfusu 2012 yılı kayıtlarına göre 94.831 kişi olup ilçe nüfusu
2000 yılı kayıtlarına göre % 28’lik bir artış göstermiştir. Bu sonuçta adrese dayalı nüfus
sistemine geçişin önemli bir payı olduğu düşünülmektedir. 2012 yılı TÜİK Adrese Dayalı
Nüfus Kayıt Sistemine göre Kemalpaşa İlçesinin merkez nüfusu 36.972 kadın ve 38.018
erkek olmak üzere toplam 74.990 kişidir.
82
İsmet YORGANCILAR
Mevcut tesiste daha önceki bölümlerde bahsedildiği gibi 14 kişi çalışmakta ve
çalışacaktır. İhtiyaç duyulması durumunda yeni istihdam düşünülebilecektir.
Tablo 44 İzmir İli Nüfusu Kadın-Erkek Dağılımı (2012)
ŞEHİR
KÖY
İzmir
Toplam
Erkek
Kadın
Toplam
Erkek
17.474
10.542
Aliağa
59.124
30.418
28.706
Balçova
77.843
37.342
40.501
Bayındır
21.785
10.746
11.039
Bayraklı
309.137
154.083
155.054
Bergama
61.406
30.954
30.452
39.598
19.616
5.612
2.706
2.906
6.954
Bornova
416.007
208.708
207.299
Buca
443.091
221.984
221.107
21.749
11.036
10.713
Çiğli
168.599
84.367
84.232
Dikili
18.669
9.245
9.424
16.561
8.342
Foça
27.987
18.357
9.630
4.154
2.471
127.730
65.344
62.386
Güzelbahçe
26.900
15.194
11.706
Karabağlar
465.120
229.404
235.716
903
Karaburun
2.722
1.481
1.241
6.077
Karşıyaka
315.008
149.271
165.737
286
Kemalpaşa
74.990
38.018
36.972
Kınık
11.789
5.885
Kiraz
8.720
Kadın
Toplam
Erkek
Kadın
76.598
40.960
35.638
77.843
37.342
40.501
40.988
20.312
20.676
309.137
154.083
155.054
19.982
101.004
50.570
50.434
3.522
3.432
12.566
6.228
6.338
7.056
3.616
3.440
423.063
212.324
210.739
3.400
2.130
1.270
446.491
224.114
222.377
12.814
6.517
6.297
34.563
17.553
17.010
168.599
84.367
84.232
8.219
35.230
17.587
17.643
1.683
32.141
20.828
11.313
127.730
65.344
62.386
780
28.469
15.983
12.486
470
433
466.023
229.874
236.149
3.084
2.993
8.799
4.565
4.234
144
142
315.294
149.415
165.879
19.841
10.055
9.786
94.831
48.073
46.758
5.904
16.161
8.045
8.116
27.950
13.930
14.020
4.237
4.483
35.289
17.740
17.549
44.009
21.977
22.032
390.682
190.959
199.723
390.682
190.959
199.723
Menderes
59.254
30.023
29.231
15.577
7.882
7.695
74.831
37.905
36.926
Menemen
125.984
63.743
62.241
12.159
6.077
6.082
138.143
69.820
68.323
Narlıdere
63.301
31.947
31.354
63.301
31.947
31.354
Ödemiş
75.577
37.071
38.506
53.428
26.328
27.100
129.005
63.399
65.606
Seferihisar
27.849
14.522
13.327
3.618
1.844
1.774
31.467
16.366
15.101
Selçuk
28.213
14.038
14.175
6.374
3.232
3.142
34.587
17.270
17.317
Tire
53.692
26.190
27.502
25.827
12.886
12.941
79.519
39.076
40.443
127.101
63.925
63.176
10.939
5.495
5.444
138.040
69.420
68.620
46.289
23.484
22.805
8.267
4.171
4.096
54.556
27.655
26.901
Beydağ
Çeşme
Gaziemir
Konak
Torbalı
Urla
19.203
1.569
9.566
789
6.932
GENEL
9.637
Toplam
3.661.930 1.824.682 1.837.248 343.529 174.564 168.965 4.005.459 1.999.246 2.006.213
Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)
Gelir (Yöredeki Gelirin İşkollarına Dağılımı, İşkolları İtibariyle Kişi Başına Düşen
Maksimum Ve Minimum Ortalama Gelir)
Yöredeki gelir dağılımı ile ilgili olarak Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK)
verileri araştırılmış, en yakın tarihli çalışma olan 2001 yılı İzmir ili Gayri Safi Yurt İçi
Hasılanın (GSYİH) iş kollarına göre dağılımı aşağıdaki tabloda verilmiştir.
83
İsmet YORGANCILAR
Tablo 45 İzmir İli Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın İş Kollarına Göre Dağılımı (2001)
İŞKOLU
TOPLAM GSYİH (TL)
ORANI
1.005.768.830
9%
Tarım
933.351.628
…..Çiftçilik ve hayvancılık
14.294.897
…..Ormancılık
58.122.305
…..Balıkçılık
4.167.417.311
36%
Sanayi
57.904.064
…..Madencilik ve taş ocakçılığı
3.680.852.192
…..İmalat sanayi
428.661.055
…..Elektrik, gaz ve su
458.725.858
4%
İnşaat sanayi
2.389.038.615
21%
Ticaret
1.935.726.251
…..Toptan ve perakende ticaret
453.312.364
…..Otel lokanta hizmetleri
1.870.442.414
16%
Ulaştırma ve haberleşme
331.563.542
3%
Mali müesseseler
832.118.350
7%
Konut sahipliği
585.723.697
5%
Serbest meslek hizmetleri
387.306.405
(Eksi) İzafi banka hizmetleri
11.640.798.615
100%
Sektörler toplamı
Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) www.tuik.gov.tr
İzmir ilinde gelirin % 36’sı sanayi, % 9’u tarım ve % 21’i ticaret işkollarından
gelmektedir. Mevcut tesisin yer aldığı Kemalpaşa İlçesinde halkın büyük çoğunluğunun
gelir kaynağı tarım ve hayvancılıktır.
İşsizlik (Yöredeki İşsiz Nüfus Ve Faal Nüfusa Oranı)
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) internet sitesinden alınan verilere göre 2012 yılı
İzmir bölgesinde işsiz nüfus 247.000, toplam işgücü 1.671.000, işsizlik oranı % 14,8 olarak
hesaplanmıştır. Bu oran, Türkiye geneli işsizlik oranı olan % 9,2’nin üstündedir.
Tablo 46 Türkiye Çalışan Nüfus ve İşsizlik İstatistikleri (Bin) (2012 15+ Yaş)
İşgücüne
katılma
oranı İşsizlik
Labour
oranı
force Unempİşsiz participa- loyment
Unemp- tion rate
rate
loyed
(%)
(%)
Kurumsal
olmayan
nüfus
Noninstitutional
population
İşgücü
Labour
force
İstihdam
edilenler
Employed
54.724
27.339
24.821
2.518
50,0
9,2
TR10 (İstanbul)
9.914
5.063
4.493
570
51,1
11,3
TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli)
1.300
713
660
53
54,8
7,4
TR22 (Balıkesir, Çanakkale)
1.312
620
587
33
47,3
5,4
TR31 (İzmir)
3.142
1.671
1.424
247
53,2
14,8
TR32 (Aydın, Denizli, Muğla)
2.276
1.286
1.187
99
56,5
7,7
TR33 (Manisa, Afyon, Kütahya, Uşak)
2.136
1.170
1.119
51
54,8
4,4
TR41 (Bursa, Eskişehir, Bilecik)
2.866
1.404
1.301
103
49
7,4
TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova)
2.607
1.399
1.253
146
53,7
10,5
TR51 (Ankara)
3.646
1.770
1.602
168
48,6
9,5
TR52 (Konya, Karaman)
1.613
789
741
48
48,9
6,1
TR61 (Antalya, Isparta, Burdur)
2.059
1.171
1.074
96
56,9
8,2
TR62 (Adana, Mersin)
2.700
1.350
1.208
143
50
10,6
TOPLAM
84
İsmet YORGANCILAR
İşgücüne İşsizlik
katılma
oranı
oranı Unempİşsiz
Labour loyment
Unempforce
rate
loyed participa(%)
tion rate
107
48,3
10,4
(%)
35
46,4
6,8
Kurumsal
olmayan
nüfus
Noninstitutional
population
İşgücü
Labour
force
İstihdam
edilenler
Employed
TR63 (Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye)
2.130
1.030
922
TR71 (Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir )
1.111
515
480
TR72 (Kayseri, Sivas, Yozgat)
1.657
852
782
69
51,4
8,2
808
470
435
34
58,1
7,3
TR81 (Zonguldak, Karabük, Bartın)
TR82 (Kastamonu, Çankırı, Sinop)
594
324
306
18
54,5
5,6
TR83 (Samsun, Tokat, Çorum, Amasya)
2.014
982
925
56
48,7
5,7
TR90 (Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane)
1.982
1.100
1.031
69
55,5
6,3
TRA1 (Erzurum, Erzincan, Bayburt)
675
327
306
21
48,4
6,3
TRA2 (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan)
716
393
364
29
55
7,4
TRB1 (Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli)
1.221
610
558
52
50
8,5
TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari)
1.248
572
521
51
45,8
8,9
TRC1 (Gaziantep, Adıyaman, Kilis)
1.638
715
631
84
43,6
11,8
TRC2 (Şanlıurfa, Diyarbakır)
2.121
610
569
42
28,8
6,9
TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt)
1.235
432
340
92
35
21,3
Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) www.tuik.gov.tr
Sağlık (Bölgede Endemik ve Sıklıkla Görülen Hastalıklar)
Bölgede endemik ve sıklıkla görülen herhangi bir hastalık bulunmamaktadır.
Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri (Eğitim, Sağlık, Kültür Hizmetleri ve Bu Hizmetlerden
Yararlanılma Durumu)
Eğitim Hizmetleri:
İzmir ilinde (2006-2007 öğretim yılı) 844 Okul Öncesi Okul, 1252 İlköğretim
(Resmi + Özel) Okulu, 182 Genel ve 217 Meslek ve Teknik Lise olmak üzere toplam
2.495 adet okul bulunmaktadır.
Okul öncesi öğretim kurumlarında öğretmen sayısı 1.538, öğrenci sayısı 27.220’dir.
İlköğretim okullarındaki öğretmen sayısı 17.683, öğrenci sayısı 459.994’dür. Lise ve
Meslek Liselerinde ise öğretmen sayısı 10.058, öğrenci sayısı 165.278’dır. İzmir ilinde
toplam öğrenci sayısı 652.492 olup, öğretmen sayısı ise 29.279’dur.
İlde ayrıca 20 adet Özel Eğitim Kurumu bulunmaktadır. Bu okullarda toplam 192
öğretmen ve 1.473 öğrenci bulunmaktadır.
Kemalpaşa ilçesinde ise 54 adet okul bulunmakta olup, toplam 696 derslik, 19.606
öğrenci ve 1.009 öğretmen bulunmaktadır. Derslik başına düşen öğrenci sayısı ise
ilköğretim sınıflarında 31, ortaöğretim sınıflarında 16, mesleki ve teknik eğitim sınıflarında
ise 19’dur.
Faaliyet sahibi İzmir İlinde birden fazla okula katkıda bulunmuştur. Ayrıca Ören
Beldesinde de proje sahibi İsmet YORGANCILAR’ın katkıda bulunduğu 18 şubeli bir
adet ilköğretim okulu bulunmaktadır.
85
İsmet YORGANCILAR
Tablo 47 İzmir İli Okulların Genel Durumu
Okul Türü
Adet
Okul Öncesi
Okul Sayısı
844
Derslik Sayısı
1.726
Öğretmen Sayısı
1.538
Öğrenci Sayısı
27.220
Öğretmen Başına Düşen Öğrenci Sayısı
17
İlköğretim
Okul Sayısı
1.252
Derslik Sayısı
11.700
Öğretmen Sayısı
17.683
Öğrenci Sayısı
459.994
26
Lise ve Dengi Okullar
Okul Sayısı
Derslik Sayısı
399
5.157
Öğretmen Sayısı
10.058
Öğrenci Sayısı
165.278
16
Derslik Başına Düşen Öğrenci Sayısı
Kaynak: İzmir Valiliği
32
Sağlık Hizmetleri:
İzmir her yıl artan nüfusu ve Türkiye’nin üçüncü büyük kenti olma özelliğiyle çok
önemli sağlık sorunlarını yaşarken elindeki personel ve fiziki kaynaklarla bütün Ege
Bölgesi’ ne hizmet eden bir merkez özelliği taşımaktadır.
13 adet semt polikliniği, 27 adet özel hemodiyaliz merkezi, 20 adet özel hastane, 4
adet üniversite hastanesi, 1 adet kamuya ait hastane, 29 adet Sağlık Bakanlığı’na bağlı
hastane, aile hekimliği birimleri toplam sayısı 1087, 236 adet sağlık ocağı, 25 ana çocuk
sağlığı ve aile planlaması merkezi bulunmaktadır.
Kemalpaşa ilçesinde ise 1 adet devlet hastanesi, 1 adet toplum sağlığı merkezi ve
ona bağlı 11 adet sağlık ocağı, 5 adet sağlık evi bulunmaktadır. Sağlık ocaklarından bir
tanesi proje konusu Ören Beldesinde bulunmaktadır.
Kültür Hizmetleri:
Faaliyetin gerçekleştirileceği Kemalpaşa İlçesi, insanlık tarihinden pek çok izler
taşıyan tarih ve turizm kentidir.
Kemalpaşa’da Bizans döneminden kalma kale ve surları ile düzlükte bahçeler
içinde bir Bizans sarayı yükselmektedir.
Kemalpaşa ve Çevresi, Saruhan Baba Sultan Kutbeit zamanında, Hacı Emet Bey
tarafından fethedilerek Saruhanlı Beyliğine katılmıştır. Daha sonra I. Murat zamanında
Osmanlılar tarafından fethedilmiştir.
Tarihte Nil ismiyle alınan ve önemli bir tarihi dokusu olan Kemalpaşa ilçesinde
Bizans döneminde 2. Tehedodoros Laskaris tarfından yaptırılan ve o zamanlar Laskaris
Sarayı olarak anılan Kemalpaşa Kız Kulesi bulunmaktadır.
86
İsmet YORGANCILAR
Kemalpaşa Torbalı yolu üzerinde Çiniliköy Mahallesinde bulunan Çinili Köşk,
ünlü seramik sanatçısı Ümran Baradan tarafından yaptırılmış olup çini çalışmalarından en
güzel örneğini teşkil etmektedir. Ayrıca Ümran Baradan Güzel Sanatlar Müzesi,
Kemalpaşa Belediyesi ve Ümran Baradan arasında yapılan protokol ile Haziran 2009
tarihinde Kemalpaşa Belediyesine devredilmiştir.
Kentsel ve Kırsal Arazi Kullanımları (Yerleşme Alanlarının Dağılımı, Mevcut ve
Planlanan Kullanım Alanları, Bu Kapsamda Sanayi Bölgeleri, Limanlar, Konutlar,
Turizm Alanları Vb.)
almaktadır.
Ancak bilindiği üzere Danıştay 6.Dairesi Başkanlığı 08.06.2011 tarihinde ManisaKütahya-İzmir Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı için yürütmeyi
durdurma kararı vermiştir.
Faaliyet alanına en yakın yerleşim birimi, batı yönünde sahaya kuş uçuşu 5.500
metre mesafedeki Çambel Köyüdür. Faaliyet alanının yerleşim yerlerine olan mesafelerinin
gösterildiği harita EK-10’da verilmiştir. Faaliyet alanı ve yakın çevresinde sanayi alanı,
konut alanı, liman ve turizm alanı bulunmamaktadır.
II.9. FAALİYET ALANI VE YAKIN ÇEVRESİ İLE İLGİLİ DİĞER ÖZELLİKLER
Koruma Alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı
Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Yaban Hayvanı Yetiştirme Alanları,
Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit Ve Koruma Alanları, Boğaziçi Kanunu'na Göre
Koruma Altına Alınan Alanlar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Özel
Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Koruma Alanları, İçme Ve Kullanma Su Kaynakları İle
İlgili Koruma Alanları, Turizm Alan Ve Merkezleri Ve Koruma Altına Alınmış Diğer
Alanlar)
Milli Parklar: İzmir İli sınırları içerisinde Milli Park ve Tabiatı Koruma Alanı
bulunmamaktadır. Manisa il sınırları içerisindeki Spil Milli Parkı faaliyet alanına en yakın
Milli Park olup 10 km mesafededir. Faaliyet alanı ve 1.000 metre yarıçaplı yakın
çevresinde herhangi bir Milli Park bulunmamaktadır.
Tabiat Parkları: İzmir ilinde çoğunluğu 2011 yılında tescil edilmiş 10 adet Tabiat Parkı
bulunmaktadır. Bunlar Meryemana Tabiat Parkı, Örnekköy Tabiat Parkı, Karşıyaka
Yamanlar Dağı, Seferihisar Ekmeksiz Plajı, Karagöl, Efeoğlu, Gümüldür, Gümüşsuyu,
Çiçekli, Tanay,’dır. Manisa il sınırları içerisindeki Mesir Tabiat Parkı ile Süreyya Tabiat
Parkı ise faaliyet alanına en yakın tabiat parkları olup kuş uçumu 23-24 km mesafededir.
Faaliyet alanı ve 1.000 metre yarıçaplı yakın çevresinde herhangi bir Tabiat Parkı
bulunmamaktadır.
Meryemana Tabiat Parkı: İzmir ili, Selçuk İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır.
Eosen devrinde teşekkül etmiş püskürük kayalar ana kayayı teşkil etmektedir. Saha
sınırları içerisinde Ortaburun, Kapılıdağ, Dede Tepeleri mevcuttur. Alan iki vadiden
oluşmaktadır. Sahanın tamamı ormanlık alandan oluşmaktadır. Meryemana ve çevresinin
taşıdığı doğal ve kültürel kaynak değerleri ile rekreasyonel potansiyeli nedeni ile Tabiat
Parkı ilan edilmiştir.
87
İsmet YORGANCILAR
Örnekköy Tabiat Parkı: İzmir ili, Karşıyaka ilçesi sınırları içinde yer almaktadır. Arazi
3. Zamanda oluşmuştur.
Mesir Tabiat Parkı: Manisa ili sınırları içinde olup 2008 yılında tescil edilmiştir. Spil
dağı eteklerinde yer almaktadır.
Süreyya Tabiat Parkı: Yine Manisa ili sınırları içinde olup 2011 yılında Tabiat parkı
olarak tescil edilmiştir.
Sulak Alanlar: Doğal ve yapay, devamlı veya geçici, suları durgun ve akıntılı, tatlı, acı
veya tuzlu, denizlerin gelgit hareketlerinin çekilme devresinde 6 m’yi geçmeyen
derinlikleri kapsayan, başta su kuşları olmak üzere canlıların yaşama ortamı olarak önem
taşıyan bütün sular, bataklık, sazlık ve turbiyerleri kapsayan alanlar sulak alanlar olarak
tanımlanır. Türkiye sulak alanlar bakımından Bağımsız Devletler Topluluğu hariç Avrupa
ve Orta Doğunun en zengin sulak alanlarına sahiptir. Ülkemizde toplam alanı 1 milyon
hektarı aşan 250 kadar sulak alan mevcuttur. Bunlardan 63 kadarı uluslararası nitelikte
öneme sahip sulak alandır. Ülkemizdeki sulak alanlar konum itibari ile herhangi bir
ülkedekinden çok daha fazla önem taşımaktadır. Bunun nedeni Türkiye’nin Avrupa, Asya
ve Afrika kıtaları arasındaki kuş göç yolları üzerinde bulunmasından kaynaklanmaktadır.
İzmir sınırları içerisinde yer alan Gediz Deltası (İzmir Kuş Cenneti) Ramsar
Sözleşmesi ile koruma altına alınmış olan alanlardan biridir. İzmir ili sınırları içerisindeki
sulak alanlar; Gediz Deltası, Küçük Menderes Deltası, Bakırçay Deltası, Karagöl, Belevi
Gölü, Barutçu Gölü, Geberik Gölü ve Gölcük Gölü’dür.
İzmir Kuş Cenneti: İzmir’in 25 km. kuzeybatısında, Gediz Nehrinin eskiden döküldüğü
yerde, tuzcul ve tatlı su bataklıkları, koylar, tuzlalar ve lagünlerden (dalyan) oluşan 19.400
ha’lık Gediz Deltası içinde 8.000 ha alanı kapsayan geniş bir kıyı sulak alandır.
Gediz deltasının binlerce yıl süren doğal oluşumu sırasında, birçok lagün, gölcük ve
bataklık meydana gelmiştir. Bunlar içinde en önemlileri Kırdeniz, Homa ve Çilazmak
lagünleridir. İzmir Kuş Cenneti, derinlikleri 20-150 cm arasında değişen ve I. Derece
Doğal Sit Alanı olan bu lagünleri sınırları içine almaktadır. Kırdeniz Lagünü, eski adı
Agria limanı olan Kırdeniz Limanının hemen güneyindedir. İzmir Kuş Cenneti faaliyet
alanına kuş uçumu yaklaşık 60 km. mesafededir
Küçük Menderes Deltası: Küçük Menderes Irmağı’nın asıl kaynağı, Ege Bölgesi’ndeki
Bozdağların doğusundaki Karakoyun Yaylası’ndan doğan Kadın Deresi’dir. Toplam
uzunluğu 175 km olan ırmak, İzmir’in Selçuk ilçesinin batısından Ege Denizi’ne
dökülmektedir. Küçük Menderes Deltası faaliyet alanına kuş uçumu yaklaşık 60 km.
mesafededir.
Bakırçay Havzası: Menemen ve Foça’nın küçük bölümleriyle Bergama-Kınık ve Dikili
bölgelerini kapsayan Bakırçay Havzası, çok sayıda küçük havzadan oluşan Ege
Havzası’nın bir parçasıdır. Ege Havzası’nın su toplama alanı 10.003 km2′dir. Ortalama
yıllık su hacmi 1.740.000 m3′e ulaşan havzadaki 904.117 ha ovalık alanın 637.364 hektarı
sulanabilir niteliktedir. Ege Havzası’nın bir parçası olan ve çok büyük bir bölümü İzmir il
sınırları içinde kalan Bakırçay Havzası’nın en önemli akarsuyu Bakırçay’dır.
Karagöl: Yamanlar Dağı üzerindeki tipik krater gölüdür. Faaliyet alanının Karagöl’e kuş
uçumu mesafesi 35 km’dir.
Belevi Gölü: Torbalı-Selçuk arasında sığ bir göldür. Belevi Gölü faaliyet alanına kuş
uçumu yaklaşık 50 km. mesafededir.
88
İsmet YORGANCILAR
Barutçu (Akgöl) Gölü: İzmir’in Selçuk İlçesi sınırları içerisinde, Küçük Menderes
Nehri’nin oluşturduğu alüvyal ovanın, kuzeyinde Gebekirse Gölü ile birlikte yer
almaktadır. Barutçu Gölü faaliyet alanına kuş uçumu yaklaşık 60 km. mesafededir.
Gölcük Gölü: İzmir Bozdağ’ın Gölcük Yaylası’nda yer almaktadır. Gölcük Gölü faaliyet
alanına kuş uçumu yaklaşık 45 km. mesafededir.
Tabiat Anıtları: Tabiat olaylarının meydana getirdiği özelliklere ve bilimsel değere sahip
ve milli park esasları dâhilinde korunan tabiat parçalarıdır. Bu objeler bazen bir kaya bazen
de bir şelale olabilir. Türkiye genelinde toplam 58 adet Tabiat Anıtı vardır. İzmir ili
dâhilinde 11 adet tabiat anıtı bulunmaktadır.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Anadolu Kestanesi: 600 yaşında,1994
Taşdede Pırnal Meşesi: 250 yaşında,1994
Kunduracı Çınarı: 980 yaşında, 1994
Teos Menengici: 350 yaşında, 1994
Ovacık Köyü Anadolu Kestanesi: 1995
Yarendere Fıstık Çamı: 150 yaşında, 1995
İlkkurşun Çınarı: 300 yaşında, 1995
Yemişçi Çınarı: 350 yaşında, 1995
Fıstık Çamı: 105 yaşında, 1995
Kadınlar Kuyusu Koca Menengici: 600 yaşında, 1995
Dede Menengici: 2003
Faaliyet alanı ve 1.000 metre yarıçaplı yakın çevresinde herhangi bir Tabiat
Anıtı bulunmamaktadır.
Tabiatı Koruma Alanları: Bilimsel ve eğitim bakımından önem taşıyan nadir, tehlikeye
düşmüş veya kaybolmaya yüz tutmuş ekosistemler, türler ve tabii olayların meydana
getirdiği seçkin örnekleri ihtiva eden ve mutlak korunması gerekli olup, sadece bilim ve
eğitim amaçları ile kullanılmak üzere ayrılmış tabiat parçalarıdır. Türkiye genelinde
toplam 35 adet Tabiat Koruma Alanı vardır. İzmir ilinde, Tabiatı Koruma Alanı
bulunmamaktadır. Faaliyet alanı ve 1.000 metre yarıçaplı yakın çevresinde herhangi
bir Tabiatı Koruma Alanı bulunmamaktadır.
Yaban Hayatı Koruma Alanları: Merkez Av Komisyonunca 2012-2013 Av Döneminde
İzmir ilinde avın yasaklandığı alanlar aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. Buna göre faaliyet
alanı “2012-2013 Av Dönemi M.A.K. Kararıyla Yasaklanan Saha” içinde kalmaktadır.
89
İsmet YORGANCILAR
Proje Alanı
Şekil 35 Faaliyet Alanı ve Yakın Çevresindeki Yaban Hayatı Koruma Alanları
Kaynak: http://www.milliparklar.gov.tr/dkmp/Haritalar/izmir.html
Yaban Hayvanı Yetiştirme Alanları: Faaliyet alanı ve 1.000 metre yarıçaplı yakın
çevresinde herhangi bir Yaban Hayvanı Yetiştirme Alanı bulunmamaktadır.
Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanları: Faaliyet alanı ve 1.000
metre yarıçaplı yakın çevresinde herhangi bir Kültür Varlığı, Tabiat Varlığı, Sit Ve
Koruma Alanı bulunmamaktadır.
Boğaziçi Kanunu’na Göre Koruma Altına Alınan Alanlar: Proje alanı, Boğaziçi Kanunu
kapsamında yer almamaktadır.
Biyogenetik Rezerv Alanları: Yasal statü ile muhafaza ve teminat altına alınmış bir veya
birden fazla tipik emsalsiz nadir veya tehlike altında bulunan habitat, biyosönöz ve
ekosistem ile karakterize edilen alanlardır. İzmir ili sınırları içerisinde bu kapsama alınmış
herhangi bir alan bulunmamaktadır. Faaliyet alanı ve 1.000 metre yarıçaplı yakın
çevresinde herhangi bir Biyogenetik Rezerv Alanı bulunmamaktadır.
Biyosfer Rezervleri: 1970 yılında UNESCO Genel Konferansı’nın 16. oturumunda
başlatılan MAB (İnsan ve Biyosfer Programı) çerçevesinde dünya üzerinde özel bir iklim
ve yaban hayatı ile karakterize olunan belli başlı biyomları temsil eden alanlar olarak
tanımlanır. İzmir ili sınırları içerisinde bu kapsama giren herhangi bir alan
bulunmamaktadır. Faaliyet alanı ve 1.000 metre yarıçaplı yakın çevresinde herhangi
bir Biyosfer Rezervi bulunmamaktadır.
Özel Çevre Koruma Bölgeleri: Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak ilan edilmiş bölgeler,
çevre kirlenmesi ve bozulmasına karşı korumak, bu alanların doğal güzelliklerini ne tarihi
değerlerinin gelecek nesillere intikalini teminat altına almak için oluşturulmuş bölgelerdir.
Türkiye genelinde toplam 12 adet Özel Çevre Koruma Bölgesi vardır. İzmir ili dâhilinde
Foça İlçesi Özel Çevre Koruma bölgesidir.
Foça, gerek doğal güzellikleri, gerekse tarihsel nitelikleri ve mitolojideki yeri
nedeniyle değer taşıyan ve pek çok kıyı yerleşim birimlerine göre daha az yapılaşma
gösteren ve nispeten bozulmamış bir yerleşim yeridir. Bölgenin taşıdığı önemin büyük
bölümü, binlerce yıldır burada yaşayan ve hatta ilçeye adını veren Fok balıklarından
kaynaklanmaktadır. Nesli tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olan Akdeniz fok balığı
(Monachus monachus )’nın halen görülebildiği Akdeniz ülkeleri arasında Türkiye 2. sırada
yer almaktadır.
90
İsmet YORGANCILAR
Bölgenin sahip olduğu doğal ve kültürel değerlerin çevre kirlenmesine ve
bozulmasına karşı korunması, doğal değerleri ve tarihsel yapının gelecek nesillere
aktarılmasının güvence altına alınması amacıyla ve 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 9.
Maddesine istinaden, 21.11.1990 tarih ve 2072 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan
22.10.1990 tarih ve 90/1117 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile “ Foça Özel Çevre Koruma
Bölgesi” olarak tespit ve ilan edilmiştir. Foça ilçesi faaliyet alanına yaklaşık 58 km.
mesafededir. Faaliyet alanı ve 1.000 metre yarıçaplı yakın çevresinde herhangi bir
Özel Çevre Koruma Bölgesi bulunmamaktadır.
Özel Koruma Alanları: Faaliyet alanı ve 1.000 metre yarıçaplı yakın çevresinde
herhangi bir Özel Koruma Alanı bulunmamaktadır.
İçme ve Kullanma Su Kaynakları İle İlgili Koruma Alanları: Faaliyet alanı ve 1.000
metre yarıçaplı yakın çevresinde herhangi bir İçme ve Kullanma Su Kaynakları ile
İlgili Koruma Alanı bulunmamaktadır.
Turizm Alan Ve Merkezleri Ve Koruma Altına Alınmış Diğer Alanlar: Faaliyet alanı ve
1.000 metre yarıçaplı yakın çevresinde herhangi bir Turizm Alanı veya Koruma
Altına Alınmış Diğer bir Alan bulunmamaktadır.
Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Alanlar: Faaliyet
alanı ve 1.000 metre yarıçaplı yakın çevresinde Devletin Yetkili Organlarının Hüküm
ve Tasarrufu Altında Bulunan Alanlar bulunmamaktadır.
91
İsmet YORGANCILAR
BÖLÜM III. PROJENİN ÇEVRE ÜZERİNE ETKİLERİ VE ALINACAK
ÖNLEMLER
III.A. PROJENİN FAALİYETLERİ KAPSAMINDA FİZİKSEL VE BİYOLOJİK
ÇEVRE ÜZERİNE ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER
III.A.1. Proje kapsamında yer alan herbir tesisin özelliği (kümes, yem deposu, su deposu,
fosseptikler, personel lojmanı, idare binası, laboratuar, ölü çukuru, gübre depolama vb.),
adetleri, kapasiteleri, nerelerde, nasıl ve ne kadar alanda yapıldığı, üretim ve işletme
yöntemleri ve teknolojileri,(ayrı olarak alt başlıklar halinde verilmelidir), proses akım
şeması, şema üzerinde kirletici kaynakların gösterimi
Projenin işletme sürecinde, Faaliyet Sahibi’nin mevcut sözleşmesinin bulunduğu
Entegre Tavukçuluk Firması’na ait damızlık yumurta kümeslerinde üretilmiş ve
depolanmış yumurtalar özel nakliye araçlarıyla toplanarak yine entegre firmaya ait kuluçka
tesisinin yumurta deposuna getirilir. Gerekli kontrolleri ve seleksiyonları yapılan
yumurtalar, uygun ısı ve nem ortamının sağlandığı bölümlerde depolanır.
Basım için sürü yaşı, yumurta yaşı ve makine sıralamasına göre hazırlanan
yumurtalar, gerekli dezenfeksiyon işlemlerinden sonra 18 günlük gelişim süresini
geçirecekleri “gelişim makineleri”ne yerleştirilirler. Bu makinelerde uygun ısı, nem ve
döndürme koşullarında 18 günlük gelişimini dolduran yumurtalar, buradan “çıkım
makineleri”ne transfer edilir.
Bu yumurtalar daha sonra son üç günlük çıkım sürecini geçirecekleri “çıkım
makineleri”ne konurlar. Burada tamamıyla yumurtadan çıkıp, kuruyup dış ortama adapte
olacak duruma gelen civcivler makinelerden çıkartılır.
Toplam 21 günlük gelişim ve çıkım süreci sonunda çıkan civcivler seleksiyona tabi
tutulurlar. Bu seleksiyon sonunda birinci kalite civcivler ayrılarak makinelerde sayılıp,
kutulanırlar. “Civciv odası”na alınan kutulanmış erkek ve dişi civcivler kuluçka civciv
nakliye araçları ile broiler çiftliklerine sevk edilir.
Entegre tavukçuluk firmasına ait kuluçka tesislerinden Faaliyet Sahibi’ne ait
yetiştirme kümeslerine teslim edilen civcivler için daha ilk günden itibaren sıcaklık,
havalandırma, yeterli yem ve su gibi uygun şartların oluşturulması hayati önem
taşımaktadır. Çünkü hayatlarına iyi bir başlangıç yapan civcivler, oluşturulan bu şartlar
sayesinde sonraki günlerde performans açısından büyük avantaj yakalamaktadır.
Entegre tavukçuluk firması için broiler yetiştiriciliği yapan faaliyet sahibi, bu
bakım işi karşılığında, teslim ettiği “canlı piliç kilogramı” üzerinden ücret almaktadır.
Yani faaliyet sahibinin aldığı ücret, teslim ettiği piliçlerin performanslarına göre
değişmektedir.
Bakım dönemi içinde piliçler çeşitli hastalıklardan korunmak amacıyla içme suları
vasıtasıyla aşılanmaktadır. Pilicin yaşına ve mevsim şartlarına göre bakım ile idare
şartlarında değişiklik veya ayarlamalar yapılmaktadır. Tüm kümeslerde havalandırma,
ısıtma, soğutma, yem ve su idaresi tamamen otomatik ekipmanlarla yapılmaktadır.
Piliçlerin yedikleri yemler de yaşına göre değişiklik göstermektedir. Yemde
bulunan enerji, protein gibi değerler, pilicin yaşına göre daha yüksek performans için
kümeslerde yetiştirilecek piliçleri için yemi de tedarik edecek olan entegre tavukçuluk
firması tarafından ayarlanmaktadır. Piliçler her hafta tartılmak suretiyle performansları
kontrol edilmekte, eğer ağırlık artışlarında bir gerilik varsa nedeni araştırılarak gerekli
müdahaleler yapılamaktadır. Böyle durumlarda entegre tavukçuluk firması teknik ekipleri,
Faaliyet Sahibi çalışanlarına destek vermektedir.
92
İsmet YORGANCILAR
40-45 gün boyunca kümeslerde kalan piliçlerde, erkekler yaklaşık 2.800 gr, dişiler
yaklaşık 2.100 gr. canlı ağırlığa ulaştıktan sonra entegre tavukçuluk firmasına ait araçlarla
yetişirme kümeslerinden alınarak firmanın kesimhanesine sevk edilmektedir.
Piliçlerin kesiminden sonra boşalan kümesler bir sonraki devreye hazırlık amacı ile
temizlenmekte, yıkanmakta ve dezenfekte edilip yeni civcivler için uygun koşullar
sağlanmaktadır.
İşletmede gerçekleşen proseslerin detaylı açıklamaları ve bu proseslere ait iş akım
şeması aşağıda verilmiştir.
93
İsmet YORGANCILAR
Prosesin İş Akım Şeması
Civcivlerin Araçlarla Anlaşmalı Firma
Kuluçkahanesinden Tesis Alanına Getirilmesi
Getirilen Civcivlerin Önceden Hazırlanmış
Kümeslere Yerleştirilmesi
Civcivlerin Kümeslerde 6 Hafta Süre İle Bakımı
Gürültü
Ölü Piliç
Katı Atık
Koku
Kömür Külü
Atık Su
Piliçlerin Kesim İçin Transfer Kafeslerine
Yüklenmesi
Piliçlerin Araçlarla Anlaşmalı Firma
Kesimhanesine Gönderilmesi
Kümeslerin Bir Sonraki Dönem İçin Temizlik ve
Dezenfeksiyonunun Yapılması
Dışkı-Altlık Karışımı
Koku
Atık Su
Kontamine Ambalaj
Atığı
Kümeslerin Yeni Civcivler İçin Hazırlanması
(Aydınlatma – Havalandırma – Isı – Yem – Su)
Şekil 36 Etlik Piliç Yetiştirme Tesisi Proses İş Akım Şeması
94
İsmet YORGANCILAR
Civcivlerin Araçlarla Anlaşmalı Firma Kuluçkahanesinden Tesis Alanına Getirilmesi
İşletmede kuluçkahane işletmesi bulunmamakta ve bulunmayacaktır. Tesiste
yetiştirilecek civcivler faaliyet sahibi ile sözleşmesi bulunan Entegre Tavukçuluk
Firması’na ait kuluçkahanelerde toplam 21 günlük gelişim ve çıkım süreci sonunda
makinelerde sayılıp özel olarak kutulanacak ve civciv nakliye araçları ile tesise sevk
edilecektir.
Civcivler, sözleşmeli entegre tavukçuluk firması kuluçkahanesindeki kuluçkadan
çıktıktan sonra 6-12 saat içerisinde tesis içindeki kümeslere yerleştirilecektir. Tesisin
kurulacağı arazinin, sözleşme imzalanacak firmanın kuluçkahanelerine mesafesi bu şartı
sağlayacak uzaklıktadır.
Bu sürenin gecikmesi civciv bünyesinde dehidrasyona neden olacağı için
araştırmalar bu sürenin 24 saati geçmesi durumunda kesimdeki piliç ağırlığının olumsuz
etkileneceğini ve ölüm oranının artacağını göstermektedir.
Getirilen Civcivlerin Önceden Hazırlanmış Kümeslere Yerleştirilmesi
Kümese damızlık işletmesinin özel kutularında gelecek civcivlerin indirme işlemi
çok dikkatli bir şekilde yapılacak ve civcivlerin bu işlem esnasında hava cereyanına maruz
kalmaması sağlanacaktır. Her kümese sadece bir anaç sürüden elde edilen civcivler
konulacaktır.
Her ısıtıcı çevresine yerleştirilecek civciv sayıları önceden belirlenecektir. Isıtıcılar
civcivler konulmadan önce son bir kez kontrol edilecek, kümeslerde civciv seviyesindeki
sıcaklık hassas ısıölçerler kullanılarak izlenecektir.
Civcivler geldiğinde kutular araçlardan hemen alınacak, her ısıtıcı yanına önceden
belirlenen sayıda kutu bırakılacak ve kapakları açılacaktır. Civcivler tek tek olarak değil
kutular usulca eğilerek sulukların yanına boşaltılacaktır. Yerleştirme işlemine kümesin
sonundan başlanacaktır.
Civcivlerin araçtan indirilmesi sırasında dolu civciv kutuları kümesin bir yerine
yığılmayacak, suluk ve ısıtıcıların çevresine önceden belirlenen sayıda kutu bırakılacaktır.
Boşalan civciv kutuları önce kümesten kolayca çıkarılabilecek bir yere konulacak,
yerleştirme işlemi tamamlandıktan sonra kümesten uzaklaştırılacaktır. Civciv taşıma işlemi
için plastik kutular kullanılacaktır. Bu kutular civcivler boşaldıktan sonra, civciv getiren
kamyona geri verilecek ve geri döneceği kuluçkahanede yıkanıp dezenfekte edildikten
sonra tekrar kullanılacaktır.
Civcivler kümese yerleştikten sonra bütün hayvanların yem, su ve ısı kaynağını
bulup bulmadığı kontrol edilecektir.
Civcivler kümese yerleştirilmeden önce civciv tipi yuvarlak yemliklere ince ve
kırıntı formundaki ilk yem doldurulacaktır. Civcivin yeme ve suya aynı anda ulaşması
sağlanacaktır.
Civcivler kümese yerleştirildikten sonra ilk haftada uygulanacak bakım ve idare
çok önemlidir. Civcivler gelmeden birkaç saat önce suluklar doldurularak suyun biraz
ılıklaşması sağlanacaktır. Civcivlere çok soğuk su verilmesi zararlı olabilmektedir. Bu
nedenle ilk birkaç gün süreyle civcivlere 24ºC sıcaklıkta su verilecektir. Daha sonra su
sıcaklığı kademeli olarak yavaş yavaş azaltılacaktır.
Yerleştirme işleminden sonra sıcaklık tekrar kontrol edilecektir. Civcivlerin
ısıtıcılar etrafındaki yayılmaları, davranışları ve gürültüleri sürekli izlenerek sıcaklığın
95
İsmet YORGANCILAR
uygun olup olmadığı belirlenecektir. Özellikle geceleri ısıtıcıların tam olarak çalışmaları
kontrol edilecektir.
Mevcut durumda 6120 no’lu parselde toplam 9.674 m2 büyüklüğünde 7 adet etlik
piliç yetiştirme kümesi, 6119 no’lu parsele her biri 1.270 m2’lik 2 adet etlik piliç
yetiştirme kümesi bulunmaktadır. Böylelikle tesiste toplam kümes alanı 12.214 m2
olmaktadır. Tesisin toplam kapasitesi 204.000 adet/dönem’dir.
Civcivlerin Kümeslerde 6 Hafta Süre İle Bakımı
Etlik piliçlerde besi süresi genel olarak 37-42 gün arasında değişir ve bu zaman
diliminde piliçler 2-2,5 kg canlı ağırlığa ulaşırlar. Ancak değişik faktörlere bağlı olarak
besi süresi değişebilir. Uzadığı takdirde yemden yararlanma oranı düşeceğinden etin
maliyeti de artacaktır. Üretilen materyal bütün karkas olarak değerlendirilecekse normal
besi süresi sonunda (40-42 gün) piliçler kesime sevk edilecektir.
Besi süresini etkileyen en önemli faktörler arasında:




Tüketici İstekleri
Karkas Kalitesi
Pazarlama İmkânları
Yem-Piliç Eti Fiyat İlişkisi sayılabilir.
Tüketici fazla büyük olmayan piliç tüketme eğiliminde ise besi daha kısa süreli
yapılabilir. Ancak, 5-6. haftadan önce kesmek karkas kalitesi açısından sakıncalıdır. Çünkü
5. haftaya kadar karkas su içeriği yüksek, kuru madde miktarı düşüktür. 5. haftadan önce
elde edilmiş piliç eti pişirildiğinde yüksek su içeriği nedeni ile iyi bir tat vermemektedir.
Besinin 5. haftasından itibaren karkas kuru madde içeriği artmakta, su içeriği düşmektedir.
Buna karşın besinin 8-10 haftaya uzatılması karkas yağ miktarının ve üretim-yem
maliyetinin aşırı artmasına sebep olur. Tüm bu faktörler dikkate alındığında etlik piliçler
için optimum besi süresi 5-6 hafta arasında değişmektedir.
Civcivlerin kümeslerde bakımı esnasında dikkat edilecek hususlar:







Sıcaklık ve Nem İhtiyacı,
Altlık ve Altlık Yönetimi,
Yerleşim Sıklığı,
Aydınlatma,
Havalandırma,
Su ve Suluk Yönetimi,
Yem ve Yemlik Yönetimi olarak sayılabilir.
Sıcaklık ve Nem İhtiyacı: Mevcut kümeslerde ilk günlerde civcivleri sıcaklık kaynağına
yakın tutabilmek ve bu sayede ölüm oranlarını düşürebilmek için kümesin yarısı branda ve
bölme telleri ile kapatılmaktadır. Benzer tesislerde büyütme çemberleri
kullanılabilmektedir. Tesiste civciv büyütme çemberi ya da mevcut kümeslerde yapıldığı
gibi branda ve bölme telleri kullanılabilecektir. Civciv büyütme çemberleri 7-10 günlük
yaşta kaldırılmaktadır.
96
İsmet YORGANCILAR
Şekil 37 Örnek Büyütme Çemberleri Karton (Sol) ve Tel Örgü (Sağ)
Kümes sıcaklığının baştan sona kümes boyunca aynı düzeyde tutulmasına özen
gösterilecek, kümes sıcaklığını kontrol için kümes boyunca biri başa ikincisi ortaya ve
üçüncüsü de kümesin sonuna olmak üzere 3 termometre tabandan itibaren 50 cm.
yüksekliğe asılacaktır. Kümes içindeki sıcaklık farkının 3ºC’yi geçmemesi sağlanacaktır.
İhtiyaç duyulan sıcaklık dereceleri yaş dönemlerine ve ısıtma tipine göre
değişmektedir. Tesiste mevcut 7 adet kümeste 5-10 mm kalınlıkta yıkanmış kömür (pirinç
kömür) yakıtlı, dijital otomatik kumanda kontrollü, katı yakıtı otomatik olarak beslemeli,
otomatik kül atma sistemli sıcak hava kazanları ve burada elde edilen sıcak havayı kümes
içine taşıyacak sıcak hava apreyleri kullanılmaktadır. 6119 no’lu parseldeki 2 adet kümeste
ise LNG yakıtlı sobalar kullanılmaktadır. Faaliyet sahibi mevcut LNG yakıtlı sistemleri,
kömür yakıtlı sistemler ile değiştirmeyi planlamaktadır.
Şekil 38 Örnek Kömür Yakıtlı Sıcak Hava Kazanı ve LNG Yakıtlı Doğalgaz Sobası
Isınma tipi olarak ısıtıcıların kullanıldığı kümeslerde yaş dönemlerine göre civciv
seviyesindeki sıcaklıkların değişimi aşağıdaki tabloda verilmiştir. Buna göre kümeslerin
içinde sıcaklık değişimleri kademeli olarak yapılacak ve günlük düşüşler 0,5ºC kadar
olacaktır. Kümeslerde yetiştirilecek etlik piliçler için nem düzeyi, altlığın ıslanmasına
engel olacak, tozlanmayı önleyecek ve ortamda aşırı kuruluk sağlamayacak düzeyde %55
- 70 arasında dengede tutulacaktır.
97
İsmet YORGANCILAR
Tablo 48 Ross 308 İçin Kümeslerde Sıcaklık İhtiyacı
Yaş
Kümes Sıcaklığı (°C)
İlk gün
30
3-5 gün
28
6-8 gün
27
9-11gün
26
12-14 gün
25
15-17 gün
24
18-20 gün
23
21-23 gün
22
24-27 gün
21
27-42 gün
20
Kaynak: Ross Broyler Sevk-İdare El Kitabı
Altlık ve Altlık Yönetimi: Büyük oranda yerde yetiştirilen etlik piliçler için bölgesel
özelliklere göre farklı altlık materyalleri kullanılmaktadır. Yaygın olarak talaş, çeltik
kavuzu, ince kıyılmış sap, saman, öğütülmüş mısır koçanları, hızar tozu, yer fıstığı
kapçıkları, fındık zurufu, kurumuş ağaç yaprakları, kırpılmış matbaa atıkları ve gazete
kağıtları, zeolit gibi topraklar, kum, tüf, işlenmiş kompost maddeler ve hayvanlara zarar
vermeyen diğer materyaller altlık olarak kullanılabilmektedir.
İyi bir altlık materyali, hafif, orta büyüklükte parçacıklı, su çekme kapasitesi
yüksek, çabuk kuruyabilen, yumuşak ve ezilebilir, ısı geçirgenliği düşük, ucuz, hayvanlar
tarafından tüketildiğinde toksik etkisi olmayan ve gübrenin değerini bozmayan özelliklerde
olmalıdır.
Tesiste altlık olarak %14-15 nem düzeyine sahip kaba rende talaşı kullanılmakta ve
kullanılacaktır. Kaba rende talaşının bulunamadığı durumlarda bölgenin coğrafik ve iklim
şartlarına uygun olarak çeltik gibi diğer altlık çeşitleri de kullanılabilecektir. Altlık
kalınlığı kullanılacak materyale göre değişecek olmakla beraber yaz aylarında 5 cm, kış
aylarında ise 8-10 cm civarında olacaktır.
Şekil 39 Örnek Altlık (Kaba Rende Talaşı)
Etlik piliçlerde altlığın ıslanması bir süre kekleşmeye neden olabilmektedir. Bu
durumda piliçlerde ayak ve göğüs bozuklukları olabileceği gibi, altlık enfeksiyon kaynağı
da olabilmektedir. Dolayısı ile tesiste üretim dönemi boyunca altlık sürekli olarak kontrol
edilecek, özellikle suluklar etrafında aşırı ıslanmalar gözlenirse bu kısımlardaki altlık kuru
malzemeler ile değiştirilecektir.
98
İsmet YORGANCILAR
Yerleşim Sıklığı: Kümeste birim alanda barındırılacak hayvan sayısı kararında; kümes
koşulları, hedef canlı ağırlık, üreticinin deneyimi ile cinsiyetlerin ayrı veya karışık
yetiştirilmesi etkilidir. Genellikle yerleşim sıklığı ile kümeste metrekare taban alanında
büyütülen hayvan sayısı ifade edilir. Bu miktar ne kadar artarsa hayvan başına sabit
masraflar ve işletme giderlerinin önemli bir kısmı azaldığı için üretimin daha ekonomik
olacağı düşünülür. Ancak, besi süresi, yem tüketimi, yaşama gücü ve gelişme düzeyinin
optimum seviyede olabilmesi, yerleşim sıklığı ile yakından ilgilidir.
Etlik piliç yetiştiriciliğinde yerleşim sıklığı ve verim özellikleri arasındaki ilişki
aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 49 Yerleşim Sıklığı ve Verim Özellikleri Arasındaki İlişki
Hayvan Başına Alan (cm2) Ortalama Canlı Ağırlık (kg) Ölüm Oranı (%) Yemden Yararlanma Oranı
900
1,87
2,1
2,05
800
1,86
2,3
2,06
700
1,84
2,6
2,08
600
1,82
3,0
2,11
500
1,79
3,6
2,15
400
1,75
4,5
2,20
300
1,70
5,8
2,26
Kaynak: Tavukçuluk Bilimi Yetiştirme, Besleme, Hastalıklar (Türkoğlu, Sarıca, 2009)
Doğal havalandırmalı kümeslerde piliçlerin optimum gelişmeleri için yerleşim
sıklığı 9-14 adet/m2’dir. Çevre kontrollü kümeslerde uygulanabilecek yerleşim sıklığı ise
15-22 adet/m2 olarak hesaplanabilmektedir.
Yerleşim sıklığının belirlenmesinde bu minimum ve maksimum sınırlar arasında
her yetiştiricinin kendi kümesinde uygulayabileceği sıklık, yerleşim sıklığını etkileyebilen
faktörler kombinasyonunun değerlendirilmesi ile belirlenmelidir. Yukarıda verilen
tablodan da görülebileceği üzere, yerleşim sıklığı arttıkça büyüme, yaşama gücü ve
yemden yararlanma gerilemektedir. Buna karşın, yerleşim sıklığının arttırılması birim
alanda üretilen toplam canlı ağırlığı miktarını yükseltmektedir. Yerleşim sıklığının
belirlenmesinde yetiştirme döneminin uzunluğu, mevsim ve kümes tipi ile kümes içi
koşulları da dikkate alınmalıdır.
Tesiste, çevre kontrollü kümes uygulandığı ve yetiştirme döneminin 6 hafta
sürdüğü dikkate alınarak m2’de 16-17 adet etlik piliç yetiştirilmektedir. Buna göre tesiste
hayvan başına 100 cm x 100 cm / 17 = 588 cm2 alan düşmektedir. Böylelikle tesiste
yetiştirilecek ortalama canlı ağırlığın 1,82 kg, ölüm oranının %3,0 ve yemden yararlanma
oranının 2,11 olması beklenmektedir. Ancak tesiste yetiştirilen tavuk ırkı nedeniyle bu
değerler farklılık gösterebilmektedir.
Aydınlatma: Etlik piliç yetiştiricilerinin büyük çoğunluğu üretim programlarının bir parçası
olarak kendi aydınlatma programlarını uygulamaktadırlar. Aydınlatma programları yeni
olmamakla birlikte uygulamada çok büyük farklılıklar görülmektedir.
Genetik seleksiyon ile büyüme düzeyleri artan, kısa sürede hızlı canlı ağırlık
kazanan etlik piliçlerde dengeli büyüme için uygun yetiştirme programlarının uygulanması
gerekmektedir. Üretimde kas ve iskelet gelişmesi, kalp ve dolaşım sistemi bozuklukları ile
bağışıklık ve yaşama gücünde bu süreçte bazı anormallikler olabilmektedir. Özellikle ağır
etlik piliçlerde hızlı gelişmeye paralel olarak ayak-bacak problemleri ve ascites
görülebilmekte, bunun sonucunda yaşama gücü düşmektedir.
99
İsmet YORGANCILAR
Erken gelişme ile ortaya çıkan kalp, akciğer, iskelet sistemi, kas sistemi ve diğer
organlar ve dokular arasında uyum sağlayacak bir program seçilmesi yetiştirme
önlemlerinden birisidir. Böyle bir program erken gelişmeyi kısıtlayarak yemden
yararlanma ve yaşama gücünü iyileştirmekte, ascites ve ayak bozukluklarını azaltmaktadır.
Etlik piliç yetiştiriciliğinde aydınlatmanın canlı ağırlık artışında önemli gelişmeler
sağladığı bilinmektedir. Buna rağmen, üretimde kümes yapısı ile yetiştirme uygulamaları
ve karşılaşılan sorunlar çok değişik aydınlatma programlarının kullanımını
gerektirmektedir.
Tesiste, ilk günlerde (1-7 gün) 23 saat aydınlatma uygulanmaktadır. Daha sonra 21.
güne kadar günde 6 saat karartma, 21. günden sonra ise 22 saatlik aydınlık dönemden
sonra 2 saat karanlık dönem uygulanmaktadır. Bu uygulamanın amacı, ani elektrik
kesilmelerinde civcivleri karanlığa alıştırmak içindir. Böylece elektrik kesintisi anında
hayvanların yığılmaları, sakatlanmaları ve ölmeleri önlenmektedir.
Etlik piliç yetiştirme tesisinde ilk hafta, civcivlerin yemlik ve sulukları kolay
bulmaları, yerlerini öğrenmeleri, yem yeme ve su içme davranışlarının uyarılması ve ilk
günlerde aktivitelerinin sağlanması amacı ile yeterli düzeyde ışık temin edilecek, daha
sonra ışık düzeyi kademeli olarak azaltılacaktır. Bu amaçla ilk hafta 2-2,5 watt/m2, ikinci
hafta başından kesim yaşına kadar ise 0,75-1 watt/m2 ışık şiddeti uygulanacaktır. Ampuller
altlık seviyesinden yaklaşık 2,5-3 metre yukarıda olacaktır.
Civciv büyütme işlemi sırasında hayvanların sinirliliklerinin artmasına ve bunun
sonucunda kannibalizm görülme riskinin artmasına neden olmaması için ışık şiddeti
yükseltilmeyecektir.
Havalandırma: Havalandırma, kümes içerisindeki CO2, amonyak, kötü kokulu gazların,
nemin ve tozun ortam dışına çıkarılmasıdır. Yetiştirilecek olan piliçler hangi yaşta olursa
olsun havalandırmaya özen gösterilmelidir. Havalandırma, kümeslerin bulunduğu bölgenin
iklim şartları ve rüzgâr durumları dikkate alınarak yapılmalıdır. Havalandırma sayesinde
kümeslerde amonyak kokusu birikimi önlenmiş olur. Bu işlem ya tabii havalandırma
bacaları ile veya pencerelerden istifade edilerek veya otomatik veya yarı otomatik fanlar
kullanılarak yapılır.
Civcivler geldiğinde gereksinim duydukları bakım ve yönetim pratiklerinden biri de
sınırlı miktarda da olsa temiz hava sağlanmasıdır. Temiz hava alıp kirli havanın atılması
için havalandırma kaçınılmaz bir işlemdir. Ancak havaların soğuk olduğu kış mevsiminde
kümes içi sıcaklığını istenen düzeyde tutabilmek için havalandırma giriş ve çıkışlarını fazla
açmamak gerekir.
Civcivler hava cereyanına karşı oldukça duyarlı olduklarından hava giriş
aralıklarından veya pencerelerden giren havanın civcivler üzerine düşmemesine dikkat
edilmelidir. Bunun için hava giriş aralıklarının havayı biraz yukarı doğru yönlendirecek
şekilde planlanması gerekir. Böylece dışarıdan içeri giren soğuk hava ısınırken bir
sirkülasyon hareketi yaparak yere yaklaşmadan yukarı yükselip bacalardan çıkacaktır.
Tesiste kümeslerde oluşacak nemin ve kümes içinde meydana gelen kokunun
hayvanları olumsuz etkilemesini önlemek için, kümeslerin uygun yerlerine konulacak
pedler ve fanlar vasıtasıyla dışarı atılması sağlanacaktır.
Kümeslerin havalandırmalarından sıcak havalarda dışkı kokusu yayılacaktır. Ancak
alınacak tedbirler sayesinde tesiste oluşacak kokunun en alt seviyede olması sağlanacaktır.
100
İsmet YORGANCILAR
İşletmedeki kümeslerde havalandırma; ısı ve neme duyarlı sensörler vasıtasıyla
çalışacak tam otomatik fanlar ile gerçekleştirilecektir. Kümesler içerisinde muhtelif
yerlerde bulunacak duyarlı alıcılar sayesinde tam otomatik bilgisayar kontrollü sistem
içerideki ısı ve nemin düzeyine göre fanları çalıştıracaktır. Kümeslerin kısa kenarları
boyunca yerleştirilecek fanlar vasıtası ile hava toplanacak ve kümes dışına atılacak, fandan
çıkacak koku ve gazlar direkt olarak atmosfere verilmeyecektir. Koku partiküllerinin
atmosfere verilmesi önlemek için havalandırma fanlarının egzozlarına koku giderici su
perdesi yapılacaktır.
Emilen hava atmosfere verilmeden önce su perdelerine çarpacak ve içindeki koku
veren maddeler su fazına alınacaktır. Belirli konsantrasyona gelen devridaim suyu
fosseptiğe verilecektir.
Şekil 40 Tesiste Kullanılacak Koku İndirgeme Sisteminin Örnek Bir Uygulaması
Su ve Suluk Yönetimi: Etlik piliç yetiştiriciliğinde beklenen performansın elde edilebilmesi
için kullanılacak suyun taze ve temiz olması gerekmektedir. Tesiste kullanılacak su,
normal içme suyu olacak, mineral kapsamı ve herhangi bir kirlenme problemi olup
olmadığı analizlerle sürekli kontrol edilecektir.
Civcivler ilk geldiğinde büyütme çemberlerine her 50 civciv için 1 civciv suluğu
(5-6 lt’lik) uygun bir şekilde yerleştirilecektir.
Civcivler gelmeden suluklara temiz su doldurulacaktır. Böylece civcivler
geldiğinde kümes sıcaklığındaki sudan içmeleri sağlanmış olacaktır.
Civciv ve piliçlerde su tüketimi canlı ağırlık, yaş, çevre sıcaklığı, yemin yapısı ve
kompozisyonuna bağlı olarak değişim gösterir. Civciv ve piliçlerin tip ve yaşlarıyla çevre
sıcaklığına bağlı olarak su tüketim değeri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 50 Ross 308 Civciv ve Piliçlerin Karakteristik Günlük Su Tüketim Değerleri (21 °C’de Litre/1000 Adet)
Tabaksız Nipel
Tabaklı Nipel
Yaş (Gün)
Çan Tipi Suluk
Suluk
Suluk
7
61
61
68
14
106
107
119
21
171
172
193
28
237
238
266
35
293
296
329
42
336
340
378
49
363
371
409
Kaynak: Ross Broiler Sevk-İdare El Kitabı
101
İsmet YORGANCILAR
Ülkemiz şartlarında bir etlik pilicin günlük su tüketimi 110-130 gr’dır. Bu miktar,
piliç cinsine, yem cinsi ve miktarına, su verme sistemine ve ısı derecesine göre farklılıklar
göstermektedir. Tesiste Ross 308 ve Cobb 500 ırkı broyler yetiştirilmekte olup örneğin
üretici firmanın yayımladığı el kitabına göre bir Ross 308 etlik pilicin yukarıdaki tabloda
görülebileceği üzere tesiste kullanılan tabaksız nipel suluklar ile günlük 336 gram su
tüketeceği öngörülmektedir.
Şekil 41 Örnek Sulama Sistemi-Nipel Suluk
Yem ve Yemlik Yönetimi: Etlik piliç yetiştiriciliğinde üretim masraflarının %65 veya daha
fazlasını yem giderleri oluşturmaktadır. Bu nedenle üretimin sürdürülebilirliği için uygun
yem seçimine, yem kalitesinin korunmasına, yemleme ve yemlik yönetimine önem
verilmelidir. Yemin kalitesi ne kadar iyi olursa olsun yetiştirmedeki hatalar ve hastalıklar
beslemenin etkisini ortadan kaldırır, büyüme hızını düşürür ve yemden yararlanmayı
geriletir.
Etlik piliç yetiştiriciliğinde üretimin yapısına göre uygulanan çeşitli yemleme
programları vardır. Kullanılan yemlerin çeşitliliğini etkileyen en önemli faktör üretim
kapasitesidir. Büyük çoğunluğu entegrasyonlar halinde gerçekleşen üretimde en yaygın
yemleme programı 2 veya 3 rasyonlu programdır. Bu programlarda başlatma, büyütme ve
bitirme rasyonları ile yemleme yapılır ve bu yemlerin kullanımında uygulanan besi süresi
ve besi sonunda ulaşılmak istenilen canlı ağırlık etkendir.
Erken yaşta kesilecek piliçler için yem geçişleri ile ortaya çıkacak sorunları
önlemek için iki yemli program uygulanır. Buna karşın yüksek canlı ağırlık hedeflenen
piliçler için üç yemli program uygulanmaktadır. Tesiste sözleşme imzalanmış entegre
tavukçuluk firması tarafından gönderilen yemler kullanılmakta ve kullanılacaktır.
Uygulanacak yemleme programının 3 rasyonlu olması beklenmektedir. Buna göre ilk iki
hafta süre ile toz yem, bundan sonra kesime kadarki periyotta ise granül ve pelet yemler
kullanılacaktır. Yemliklerde tüm üretim dönemi boyunca yemin bulunduğu, hayvanların
her an serbestçe yem yiyebilecekleri serbest yemleme sistemi kullanılacaktır.
Civcivlerde ilk günler yemlik olarak plastik civciv yemlikleri (50-80 civciv için 1
adet) kullanılacaktır. Civcivlerin ilk gün yemi kolaylıkla bulabilmeleri için büyütme
alanının yaklaşık %20’si uygun bir kâğıtla kaplanarak yem bu kâğıtlar üzerinde
verilecektir. Civciv yemlikleri 2. günden başlayarak 5. güne kadar kademeli olarak
kaldırılacaktır. Bu süre içinde aynı şekilde kademeli olarak askılı yemlik sistemi
yerleştirilerek civcivlerin bu yemliklere alışması sağlanacaktır.
102
İsmet YORGANCILAR
Kümeste hayvanların yemliklerden eşit şekilde yararlanabilmeleri için uygun bir
yerleşim düzeni teşkil edilecek, binanın uzunluğuna paralel yemlik hatları
yerleştirilecektir. Yemliklerin yüksekliği hayvanlar büyüdükçe kademeli olarak
arttırılacak, yemliğin yerden yüksekliğinin hayvanın sırtı hizasında olmasına dikkat
edilecektir. Yemlik mesafeleri haftada bir ayarlanacak, kapasitelerinin 1/3’ü oranında
doldurularak civcivlerin bu yaşta yemlik içine girmeleri nedeni ile oluşacak yem zayiatı en
düşük seviyede tutulacaktır. Tesiste kullanılacak yem, temiz ve taze olacak, bir haftadan
fazla beklemiş olmayacaktır. Yem siparişleri haftada bir gelecek şekilde yapılacaktır.
Yemin ilk 3-4 gün düzenli olarak tüketilmesi gereklidir. Bunun için gerekirse ışık
şiddeti artırılarak ortam iyice aydınlatılacaktır. Yem, civcivlerin önünde ilk 6 gün devamlı
hazır bulundurulacaktır. Civcivlerin yemlikleri iyice görmeleri sağlanacak ve yemlikler
üzerine gölge düşmesine meydan verilmeyecektir. Civcivlerin ilk günlerde yem yiyip
yemediklerini anlamak için kursakları kontrol edilecek ve yemle yeterince dolu olup
olmadığına bakılacaktır. Yem yemeyen civcivler olduğu anlaşılırsa bunun nedeni
araştırıp bulunacaktır.
İşçiliğin azaltılması için her kümese bir yem silosu monte edilecektir. Her 1.000
broyler için 900 kg’lık silo kapasitesi hesaplanması yeterli olmaktadır.
Şekil 42 Örnek Yemleme Sistemi Plastik Yemlik (Sol) Otomatik Askılı Yemlik (Orta)
Broylerlerde Performans Ölçütleri: Broyler yetiştiricilerinin üzerinde en çok durması
gereken konulardan biri, sürülerine ait performans ölçütlerini yakından izlemek ve
incelemektir. Bunlardaki performans ölçüleri aşağıdaki gibi sıralanabilir.
 Canlı ağırlık
 Yem tüketimi
 Yemden yararlanma oranı
 Ölüm oranı (Mortalite)
103
İsmet YORGANCILAR
Broylerlerin en önemli özelliklerinden biri ve belki de en başta geleni, büyüme
hızlarıdır. Örnekleme yoluyla yapılan haftalık tartımlarla sürünün canlı ağırlık artışı
izlenmelidir. Canlı ağırlık bakımından mevsimler arasında farklılık bulunmaktadır. Bahar
ve yaz aylarında canlı ağırlık kış aylarına göre daha iyi olabilir. Karışık olarak üretilen
broylerde 45 günlük canlı ağırlığın yıllık ortalaması 2 kg civarında olmalıdır. Broylerlerde
yaşa göre performans değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Yaş
(Hafta)
Tablo 51 Ross 308 Irkı Erkek ve Dişi Piliçlerde Yaşa Bağlı Performans Değerleri
Canlı Ağırlık Kazancı
Kümülatif Yem Tüketimi
Yemden Yararlanma Oranı
(CAK) (gram/piliç)
(gram/piliç)
(gram YEM / gram CAK)
Erkek
Dişi
Erkek
Dişi
Ortalama
Erkek
Dişi
1
186
185
162
169
166
0,87
0,92
2
481
466
544
531
538
1,13
1,14
3
945
886
1.219
1145
1.182
1,29
1,29
4
1.553
1.406
2.219
2.024
2.122
1,43
1,44
5
2.250
1.977
3.523
3.137
3.331
1,57
1,59
6
2.979
2.557
5.073
4.435
4.757
1,70
1,73
7
3.695
3.118
6.797
5.872
6.341
1,84
1,88
8
4.366
3.637
8.629
7.391
8.020
1,98
2,03
9
4.971
4.091
10.506
8.925
9.730
2,11
2,18
10
5.498
4.457
12.375
10.392
11.405
2,25
2,33
Kaynak: Ross 308 Broiler Performans Hedefleri
Ülkemiz şartlarında bir etlik pilicin günlük yem tüketimi 100-120 gr’dır. Bu miktar,
piliç cinsine, yemlik sistemine, yem kalitesine ve ısı derecesine göre farklılıklar
göstermektedir. Tesiste Ross 308 ırkı bir etlik pilicin 6 hafta boyunca yukarıdaki tablodan
da görülebileceği üzere toplam 4.757 gram yem tüketeceği öngörülmektedir. Tesiste
yetiştirilen Ross 308 ırkı piliçlerin 6. Hafta sonundaki ortalama ağırlığı 2.768 gram,
yemden yararlanma oranı ortalama 1,719 olmaktadır. Cobb500 ırkı piliçlerin ise kümülatif
yem tüketimi 6. haftada 4.659 gram, canlı ağırlığı 2.732 gram, yemden yararlanma oranı
ise 1,705 olmaktadır.7
Tavukların yaşam sürecinde ihtiyaç duyacakları su, kümese yerleştirilmiş olan
suluklar (nipel) vasıtasıyla karşılanacaktır. Tavuklara verilecek su, temiz, renksiz, kokusuz,
tortusuz, zararlı maddeler ve mikroplardan arındırılmış olacaktır. Sudaki bakteriyel veya
kimyasal kirlilik, bazı maddelerin fazlalığı, büyümede yavaşlama, canlı ağırlık kaybı,
verim düşüklüğü, ishal ve ölümler halinde ortaya çıkarır. Bunun için işletmede
kullanılacak su, bakteriyolojik ve kimyasal yönden analizleri yapılarak takip edilecektir.
Yukarıda bahsedilen şekilde yönetilecek kümeslere yerleştirilecek etlik piliçler,
kesimhaneye transfer edilene kadar bu kümeslerde bakılıp besleneceklerdir. Kümeslerde
yaşayacak piliçlere uygulanacak beslenme ve bakım programı, piliçlerden maksimum
verimde beyaz et elde edilmesine yönelik olacaktır. Sağlıklı beyaz et elde etmek amacı ile
beslenecek olan piliçlerin, et veriminde etkili olan ve aşağıda açıklanan faktörler dikkate
alınarak beslenme ve bakım süreçleri devam ettirilecektir:
7
104
İsmet YORGANCILAR
1-Uygun Çevre: Kümes içinin ısı, nem ve havalandırma düzeyi et verimini etkiler. Bu
nedenle hayvanlara en uygun çevre koşullarının sağlanacak ve günlük hava
değişimlerinden korunacaklardır. Sıcaklığın normalin üzerine çıkması hayvanların aşırı su
tüketmesine neden olacağı için et verimini düşürür. Ayrıca yem tüketimi, canlı ağırlık
artışı, kanın kalsiyum düzeyi, oksijen alımı, kan basıncı ve nabız düşer. Bunlara karşın, su
tüketimi, vücut ısısı ve soluma oranı artar. Etlik piliçler belirli bir olgunluğa eriştikten
sonra 27 dereceden sonra sıcaklıktan rahatsız olmaya başlar ve 38 derecenin üzerindeki
sıcaklıklarda canlı ağırlık artışı şiddetle etkilenir ve hatta ölümler başlar.
Özellikle bahar aylarında iklim şartlarının elverişli olduğu bölgelerde kümes içi
sıcaklığı sadece piliçlerin vücutlarından yaydıkları ısı ile karşılanabilir. Piliçler 15°C’nin
altında rahatsız olmaya başlarlar. Etlik piliçler için optimum kümes içi sıcaklığı 1820°C’dir. Çevre sıcaklığı düştükçe, piliçler vücut ısılarını korumak için daha fazla yem
yerler. Bu çerçevede kümeslerde optimum iç sıcaklığın sağlanması amacıyla gerekli
havalandırma ve ısıtma süreçleri uygulanacaktır.
2-Ekipmanlar: Kullanılan ekipmanların tipi ve elverişliliği canlı ağırlık artışını etkiler.
Kullanılan yemlik ve suluklar da çeşitlidir. Yuvarlak ve oluklu olanlar daha yaygındır.
Sulukların yüksekliği, su düzeyi hayvanların sırt hizasından en fazla 2,5 cm yukarıda
olacak şekilde ayarlanacaktır. Sıcak havalarda hayvanların daha fazla su içtiği dikkate
alınarak suluk sayısının maksimum su gereksinmesini karşılayacak düzeyde olması
sağlanacaktır. Tesiste kullanılacak ekipmanlar optimum verim elde edilecek şekilde
tasarlanmıştır.
3-Aydınlatma: Işık, canlı ağırlık artışı verimine ilişkin bazı iç salgı bezlerinin faaliyetini
arttırarak et verimini yükseltir. Aydınlatma süresi ve yoğunluğunun piliçlerde canlı ağırlık
artışı, embriyo gelişmesi, erkeklerde sperm kalitesi ve döllenme gücü üzerinde önemli
etkileri vardır.
4-Havalandırma: Havalandırma, kümes içerisindeki CO2, amonyak, kötü kokulu gazların,
nemin ve tozun ortam dışına çıkarılmasıdır. Yetiştirilmekte olan piliçler hangi yaşta olursa
olsun havalandırmaya özen gösterilecektir. Havalandırma, kümeslerin bulunduğu bölgenin
iklim şartları ve rüzgâr durumları dikkate alınarak yapılacaktır. Havalandırma sayesinde
kümeslerde amonyak kokusu birikimi önlenmiş olacaktır. Bu işlem ya tabii havalandırma
kullanılarak yapılacaktır.
Etlik Piliçlerin Besin Maddesi İhtiyaçları:
l- Enerji İhtiyacı: Piliçler yemdeki enerjinin tamamından yararlanamazlar. Bir miktar
enerjiyi gübre ile bir miktar enerjiyi idrar ile ve yine bir miktar enerjiyi de ekstra ısı
kayıpları yolu ile kaybederler. Geride kalan enerji ise net enerji (NE) olup piliçler
tarafından kullanılan enerjidir.
Yemdeki enerji-protein dengesi çok önemlidir. Yüksek enerjili yemde protein de
yüksek, düşük enerjili yemde protein de düşük olmalıdır. Çünkü piliçler yüksek enerjili
rasyondan az, düşük enerjili rasyondan fazla tüketerek enerji ihtiyaçlarını karşılarlar. Bu
sebeple protein ihtiyaçlarını da karşılayabilmeleri için enerji-protein oranının dengede
olması gerekir.
105
İsmet YORGANCILAR
Rasyondaki enerji azaldıkça yem tüketimi artar. Düşük enerjili yemle beslenen
civcivlerde büyüme durur, yağ depoları azalır. Vücutta az miktarda depo edilen glikojen
kullanılır, onu takiben yağlar ve son olarak vücut proteinleri kullanılır ve hayvan ölür.
2- Protein İhtiyacı: Proteinler aminoasitlerden oluşur. Aminoasitler yüksek molekül
ağırlığına sahip organik bileşiklerdir. Piliçler ruminantlar gibi kendileri için zorunlu olan
aminoasitleri sentezleyebilme yeteneğine sahip değillerdir.
Etlik Piliç rasyonlarında %20-23 ham protein olmalıdır. Tek mideli olan piliçlerde
proteinin miktarından çok kaynağı ve kalitesi önemlidir. Proteinin kalitesi, sindirilme oranı
ve aminoasit miktarıyla ilgilidir. Aminoasit ihtiyacının optimum düzeyde karşılanabilmesi
için rasyonda birden fazla protein kaynağının kombinasyonu gereklidir.
3- Mineral Madde İhtiyacı: Piliçler hayatlarının her döneminde belirli miktarlarda mineral
maddelere ihtiyaç duyarlar. Bunlar içerisinde en önemlileri kalsiyum ve fosfordur.
Kalsiyum tek başına değil fosforla birlikte bulunur. Civciv ve piliç rasyonlarında genellikle
% l kalsiyum, % 0,5 fosfor bulunur. Etlik piliç rasyonlarında ise % 1-2 kalsiyum, % 0,71,0 fosfor bulunur. Kalsiyum eksikliğinde yem tüketimi azalır, büyüme geriler, bazal
metabolizma yükselir, aktiviteler azalır, raşitizm görülür, anormal duruş ve yürüyüş olur,
yaşam kısalır, et verimi düşer ve et kalitesi bozulur.
4- Vitamin İhtiyacı: Vitaminler yaşam için gerekli maddelerdir. Canlı hücrede cereyan
eden her kimyasal reaksiyonda bir veya daha fazla vitamin etkili olmaktadır. Vitaminler iki
gruba ayrılır. Bunlar:
a. Yağda eriyen vitaminler (A, D, E ve K vitaminleri)
b. Suda eriyen vitaminler (B grubu vitaminleri ve C vitamini)
Yağda eriyen vitaminler vücutta karaciğerde depolandığı halde suda eriyen
vitaminler önemli ölçüde depolanamazlar.
Bütün vitaminlerin, rasyondaki hammaddelerle karşılanması mümkün değildir. Bu
nedenle eksiklikler çeşitli firmalar tarafından çıkarılan premikslerle karşılanmaktadır.
Özellikle bunlardan vitamin B12’nin hayvansal kökenli yemlerde bulunması,
rasyona mutlaka hayvansal kökenli hammaddelerin katılmasını gerektirmektedir.
5- Yağ İhtiyacı: Karbonhidrat ve proteinlerden 2,5 kez daha fazla enerji içeren yağlar,
yalnız broiler rasyonları için değil yumurta tavuğu rasyonlarına da belirli oranlarda katılır.
Bunun nedeni, konsantre enerji kaynağı olmalarının yanı sıra, tozumayı önlemeleri,
yemin lezzet ve görünümünü iyileştirmeleri, peletlemeye yardımcı olmaları, yem
makinelerini doğal yollarla yağlayarak yıpranmalarını önlemeleri, esansiyel yağ asidi
kaynağı olmaları ve yağda eriyen vitaminleri taşımalarıdır.
6- Su İhtiyacı: Su vücutta birçok metabolit olayın yürütülmesinde görev alır. Besin
maddelerinin ve metabolitlerin vücudun bütün hücrelerine taşınması ve hücrelerden atık
maddelerin atılmasını sağlayan kan, hücre arası ve hücre içi sıvıların temel maddesidir.
Toplam vücut suyu miktarı, civciv döneminde %70, ergin dönemde %55 ve kan
plazmasında %90’dır. Bir piliç tüketişi 100 gr yem için 120-140 ml su içer. Sıcakta bu oran
150-200 ml.’ye çıkar. Normal su tüketiminin % 20 azalması yem tüketimini düşürür.
106
İsmet YORGANCILAR
Rapor konusu faaliyet kapsamında sağlıklı beyaz et elde etmek amacı ile
beslenecek olan piliçlerin yukarıda açıklanan ihtiyaçları sözleşme imzalanmış entegre
tavukçuluk firmasına ait yem fabrikasında üretilecek yemler kullanılarak karşılanmakta ve
karşılanacaktır.
Sözleşmeli entegre tavukçuluk firmasının yem fabrikalarında üretilecek pelet
yemler, tesiste yetiştirilecek piliçlerin büyüme dönemlerinde ihtiyaç duyacakları besin ve
enerji değerlerine uygun olarak hazırlanacak ve el değmeden, modern yem nakil araçları
ile tesise nakledilecektir.
Tesise ulaşacak yemler tesiste bulunacak kapalı yem depolarına aktarılarak,
piliçlerin tüketeceği miktarlardaki yem, helezonlar yardımıyla otomatik olarak çiftlik
içerisindeki yemliklere ulaştırılacaktır.
Yem fabrikalarında üretilen tüm kanatlı yemlerinde rutin olarak yapılacak temel
besin madde kontrollerinin (protein, yağ vb.) yanında, insan ve hayvan sağlığını direkt
olarak ilgilendiren mycotoksinler, ağır metaller, mikrobiyolojik kontroller, sözleşmeli
entegre tavukçuluk firması kalite kontrol laboratuvarları tarafından gerçekleştirilecektir.
Piliçlerin Kesim İçin Transfer Kafeslerine Yüklenmesi
Pazarlama ağırlığına ulaşmış piliçlerin kesim ünitelerine nakledilmek için
yakalanmaları esnasında sıkıştırılmamaları gerekmektedir. Aşırı yığılma veya yakalama
esnasında yapılacak hatalar karkas kusurlarına ve ürün kaybına neden olur. Bu dönemde
yapılan hatalarla meydana gelen karkas kusurları toplam kusurların %95’ine
ulaşabilmektedir.
Bu nedenle etlik piliç yetiştirme tesisinde yakalama işlemi başlamadan 1-3 saat
önce yemlikler kaldırılacak, piliçlerin kesimhaneye son yemlenmelerinden 8-12 saat sonra
ulaşmaları sağlanacaktır. Böylece sindirim kanalı boşalmış olacak, karkasa dışkı
bulaşımının önüne geçilecektir.
Suluklarda yakalama anına kadar su bulundurulacak, yakalamadan hemen önce su
kesilecek ve suluklar boşaltılacaktır.
Yakalama sırasında piliçlerin sağa sola çarpmalarına, yaralanmaarına engel olmak,
yakalama ve yüklemeyi kolaylaştırmak için mümkünse bütün kümes ekipmanları
kaldırılacak veya yükseğe alınacaktır.
Yakalama ve yükleme esnasında ışık şiddeti hayvanları görebilecek kadar
azaltılacak, ortam loş olacak veya mavi ampulle aydınlatma yapılacaktır. Yakalanmada
piliçler kovalanmayacak, kümes bölgelere ayrılarak tel veya plastikten yapılmış ağlarla
piliçler için yakalama alanları oluşturulacaktır. Piliçler bu alanlara doğru sürülüp alan
daraltılarak ürkütmeden yakalanacaklardır.
Piliçler ayaklarından yakalanarak incik kemiği altından tutulacak, ağırlığına göre
bir seferde tek elle 3-5 adet piliç taşınacaktır.
107
İsmet YORGANCILAR
Şekil 43 Örnek Taşıma Kafesi
Piliçlerin Araçlarla Anlaşmalı Firma Kesimhanesine Gönderilmesi
Taşıyıcı kamyonlar kümese sessizce ve karanlık bastıktan sonra yaklaşacak,
yükleme sırasında hayvanların elle 20 metreden fazla taşınmaması sağlanacak, buna göre
yakalama alanları araca yakın olarak konumlandırılacaktır.
Nakliye kafeslerine konulacak hayvan sayısı piliçlerin ağırlığına, nakliye süresine,
kafeslerin büyüklük ve yapısına bağlı olarak değişecektir. Piliçler kafeslere konulurken
düşürülmeyecek, atılmayacak ve dikkatlice yerleştirilecektir.
Yolun uzunluğuna göre nakliye için gece veya sabahın erken saatleri tercih
edilecek, nakliyede her iki tarafı açık, amaca uygun kamyonlar kullanılacaktır. Soğuk ve
yağışlı havalarda kamyonun etrafına çadır çekilecek, hayvanların hava alabilmeleri için
yeterli sayıda aralık bırakılacaktır.
Kümeslerin Bir Sonraki Dönem İçin Temizlik ve Dezenfeksiyonunun Yapılması
Kümesin hazırlanması ve dezenfeksiyonu yeni parti civcivler gelmeden önce
yapılacaktır. Kümeslerin bir önceki civciv partisi boşalır boşalmaz içindeki altlık dışarı
aktarılıp, kümesler iyice temizlenecek ve dezenfekte edilecektir. Böylece bir iki hafta
dezenfekte edilmiş olarak ikinci civciv partisi için bekletilen kümeste hastalık etkenlerinin
hayat devreleri kırılmış olacaktır. Kümeslerin temizlik ve dezenfeksiyonu için aşağıdaki
işlemler yapılacaktır.
Kuru Temizlik: Piliçler kümesten sevk edildikleri andan itibaren kümeste kuru
temizlik başlayacaktır. Buradaki amaç giden sürüye ait hiçbir şeyin kümeste kalmamasını
sağlamaktır. Öncelikle kümesten sökülüp taşınabilecek her malzeme kümes dışına
aktarılacaktır. Bunlar örneğin radyanlar ile yemlik ve suluk kapları olup içeride monte
edilmiş halde bulunan yemlik, suluk, ışık ve gaz hatları temizlik ve dezenfeksiyon
işlemlerinin kolaylıkla yapılabilmesi için baş seviyesinin üzerine kaldırılacaktır.
Kümes içindeki hayvanlar çıkarıldıktan sonra kümeste bulunacak tozların çevreye
yayılmaması önemlidir. Bu nedenle dezenfektanlı bir çözelti ile altlık üzerine bir ön
ıslatma yapılacaktır. Yüksekte bulunan tozlar basınçlı hava püskürtülerek ve fırça ile aşağı
düşürülecek, kümesteki altlık çıkarılacak ve her taraf iyice süpürülecektir. Yerde ve
duvarlarda kalması muhtemel altlık sert bir süpürge ile süpürülerek atıldıktan sonra
kümesin kaba temizliği bitmiş olacaktır.
108
İsmet YORGANCILAR
Daha sonra kümesin tabanında muhtemel altlık yapışmalarını çözmek ve kümesi
yıkamaya kolaylık olsun diye zemin ıslatılacaktır. Aynı gün kümeslerin su deposundaki
suya da dezenfektanlar katılarak suluk hattında bir gün beklemesi sağlanacaktır.
Yıkama: Kümes yıkamaya başlanırken su hattında bir gün boyunca dezenfektan ile
bekleyen su da kümese akıtılacaktır. Yıkama son derece tazyikli bol suyla ve mümkün
olduğunca 50-60°C sıcaklıkta bir su ile yapılacaktır. Yıkamaya tavanın en yüksek
noktasından başlanacak ve zemine akan su da basınçlı su ile dışarı atılacaktır. Yıkama
suyunun dışarıya atılması kontrollü olacak, tüm yıkama suyu sızdırmasız atık su toplama
çukurunda toplanacaktır. Yıkama işlemi sonunda kümeste kesinlikle kirli bir yer
kalmayacaktır.
Yakma: Kümesin yıkaması bittikten sonra kuruması için 1-2 gün beklenecek ve
zemin kuruduğunda bir alev makinesi ile zemine alevle şarlama/yakma işlemi
uygulanacaktır. Bu sayede ortamda hala varlığını devam ettirmeye çalışan son bakteriler de
etkisiz hale getirilecektir.
Dezenfeksiyon: Bu amaçla piyasada bulunan çeşitli dezenfektanlar mevcut olup
kimyasallar etken madde olarak Asit, Alkali, Iyot, Klor, Quarter amonyum bazlı veya
birkaçını birden içerebilmektedir. Tesiste piyasada mevcut dezenfektanlar kullanım
şekillerine göre belirlenen sulandırma oranları ile hazırlanarak karışımla bütün yüzeyler
ıslatılarak kümesin kuruması için biraz beklenecektir. Bu esnada daha önceden dışarı
çıkarılan bütün ekipmanlar dışarıda iyice temizlenecek, fırçalanacak ve dezenfekte
edilecektir. Küçük ekipmanlar da etkili bir dezenfektanı içeren geniş bir kaba daldırılarak
dezenfekte edilecektir. Bu işlemden geçirtilen bütün ekipmanlar temizlenmiş olan kümese
tekrar alınacak ve yerlerine monte edilecektir.
Yemin depolandığı büyük yem bidonları ile variller de boşaltılarak temizlenecek ve
ardından dezenfekte edilecektir. Kümes içinde bulunan elektrik, havalandırma fanları gibi
tesisatla ilgili bakım ve onarım işlemleri de bu esnada tamamlanacaktır.
Kümese gelecek civcivlerin altına kışın 8-10 cm., yazın 5 cm yükseklikte altlık
malzemesi serilecektir. Bundan sonra kümesteki bütün pencereler, delikler ve açık olan her
yer kapatılarak sonraki aşamaya geçilecektir.
Tütsüleme: Fümigasyon da denen bu aşamada oluşacak buharın kümeste 24 saat
beklemesi için kümesin pencere, perde, kapı ve bacaları hava sızdırmayacak şekilde
kapatılacak ve OPP (Ortho Phenyl Phenol) ile tütsülenecektir. Bu amaçla kümes hacminin
her 1000 m2 lik alanı için 4 kg OPP kullanılacaktır.
109
İsmet YORGANCILAR
Şekil 44 Örnek Dezenfeksiyon İşlemi
Kümeslerin Yeni Civcivler İçin Hazırlanması
Bütün ekipmanlar ve kümes çevresi hastalık etkenlerine karşı dezenfekte edildikten
sonra tüm ekipmanlar, ısıtıcılar, elektrik tesisatı ve havalandırma sistemi kontrol
edilecektir.
Yazın 5 cm., kışın 8-10 cm. kalınlığında ve ortalama 4 kg/m2 kadar tozsuz kaba
rende talaşı veya diğer altlık malzemeleri serilecektir. Altlığın bütün zemine aynı seviyede
serilmesi sağlanacaktır. Altlığın düzenli olmaması durumunda, büyümenin en hızlı olduğu
kritik bir zamanda civcivler ya çukur kısılarda kalarak yemsiz-susuz kalabilecekler ya da
ekipmanlar altında sıkışabilecek civcivler nedeni ile zeminde uygun olmayan sıcaklık
alanları oluşacaktır.
Civciv başına hesaplanan miktar yemlik alanı yeterli olacak şekilde yemlikler
hazırlanacak ve kümese eşit aralıklarla yerleştirilecektir.
Yemliklere yem doldurulmadan yeni gelecek civcivlere öncelikle sadece su
verilecektir. Tesiste yetiştirilecek civciv miktarı düşünülerek hesaplanacak sayıda suluk da
hazırlanarak kümese yerleştirilecektir. Etrafta dolaşmak ve hareket etmek isteyen civcivler
için yemlik ve sulukların ısıtıcıların altına ve/veya hemen yanına konulmamasına özen
gösterilecektir.
Civcivler kümese gelmeden mevsime bağlı olarak 24-48 saat önceden kümesler
ısıtılmaya başlanacaktır. Böylece civcivler kümese geldiğinde altlık ve kümes sıcaklığı da
istenen seviyede olacaktır.
Civcivler kümese geldiğinde büyütme alanlarında veya ısıtıcıların etrafında 3235°C sıcaklık sağlanacaktır.
Kümes içi çevre sıcaklığının kontrolü için maksimum-minimum termometrelerin
çalışmaları kontrol edilecektir. Isıtıcılar çalışmaya başladıktan sonra kümese belli
oranlarda hava girmesi sağlanacak fakat hava cereyanına mahal verilmeyecektir.
Civcivler gelmeden kümeste lambalar tam olarak yakılacak ve kümeste %60-70
oranında nem sağlanacaktır.
Kümesin etrafı iyice temizlenerek çöp v.s. uzaklaştırılacaktır. Kümes kapıları
kilitlenerek içeriye herhangi birinin girmemesine dikkat edilecektir. Bütün biyogüvenlik
ekipmanlarının bakımı yapılacak ve düzenli olarak kullanılması sağlanacaktır.
Yemin depolandığı yerdeki belirli köşelere fare zehiri konulacaktır. Fare ve böcek
mücadele ilaçlarının yemlere karışmaması için gerekli önlemler alınacaktır.
Piliç yetiştirmede kullanılacak ekipmanların düzenli çalışıp çalışmadığı kontrol
edilecek, suluk ve yemlik hatlarının yükseklik ayarları gözden geçirilecektir. Su ve yem
miktarları kontrol edilecek, herhangi bir eksiklik olması durumunda derhal ikmal
edilecektir.
110
İsmet YORGANCILAR
Şekil 45 Civciv Alımına Hazır Örnek Bir Kümes
Kapasitesi
Tesiste mevcut durumda 6120 no’lu parselde toplamda 9.674 m2 büyüklüğünde 7
adet etlik piliç yetiştirme kümesi bulunmaktadır. 6119 no’lu parselde ise toplam 2.540 m2
büyüklüğünde 2 adet etlik piliç yetiştirme kümesi bulunmaktadır. Böylelikle faaliyet
sahibine ait iki parseldeki toplam kümes alanı 12.214 m2 olmaktadır. Tesisin toplam
kapasitesi 204.000 adet/dönem’dir. İzmir Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü’nden
alınan Kapasite Raporu EK-8’de verilmektedir.
Tesiste yılda 6 dönem üretim yapılmaktadır. Bu nedenle tesisin yıllık yetiştirme
kapasitesi 1.224.000 adet/yıl (= 204.000 piliç/dönem x 6 dönem/yıl) olmaktadır.
Toplam kapasitenin kümeslere göre dağılımını gösteren detaylı tablo aşağıda
verilmiştir.
Tablo 52 Mevcut Etlik Piliç Yetiştirme Tesisinin Kapasitesi
m2’de Yetiştirilecek Piliç
Yıllık Dönem
Boy(m)
En (m)
Sayısı
Adedi
Mevcut Durum
Yıllık Kapasite
(Adet)
Etlik Piliç Yetiştirme Kümesi 1
103
12,5
16
6
123.000
101
13
16
6
126.180
101
13
16
6
126.180
120
12
17
6
147.390
120
12
17
6
147.390
120
12
17
6
147.390
120
12
17
6
147.390
97,5
13
17
6
129.540
97,5
13
17
6
129.540
TOPLAM YILLIK KAPASİTE
1.224.000
İşletmede yetiştirilen etlik piliç cinsinin üretim dönemleri boyunca ortalama canlı
ağırlık miktarı 2,768 kg, ölüm oranı ise Tablo 49’a göre %3 olarak alınırsa ve hiç
seyreltme yapılmadığı varsayıldığında tesisin dönemlik ve yıllık piliç eti üretim kapasitesi
aşağıdaki gibi hesaplanmıştır:
111
İsmet YORGANCILAR
Dönemlik Et Kapasitesi
= Ortalama Canlı Ağırlık x Dönemlik Piliç Kapasitesi
x (1 – Ortalama Ölüm Oranı)
= 2,768 kg x 204.000 x (1-0,03) = 547.732 kg/dönem
Yıllık Et Kapasitesi
= Dönemlik Et Kapasitesi x Yıllık Dönem Sayısı
= 547.732 x 6 = 3.286.392 kg/yıl
Ünite Özellikleri
Tesiste bulunan ünitelerin özellikleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 53 Etlik Piliç Yetiştirme Tesisindeki Ünitelerin Detayları
ÜNİTELER
Bakıcı Evi/İdari Bina
Evsel Sızdırmasız Fosseptik
Proses Atık Su Toplama Çukuru
Ölü Çukuru
Adet
En (m)
Boy (m)
Yükseklik (m)
Derinlik (m)
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
3
1
1
12,5
13
13
12
12
12
12
13
13
7
6
2
2
6
103
101
101
120
120
120
120
97,5
97,5
10
10
2
2,5
6,5
3,0
3,0
3,0
3,0
3,0
3,0
3,0
2,36
2,36
3,0
-
-
4
3
3
4
~Toplam
Alan (m2)
1.284
1.315
1.315
1.440
1.440
1.440
1.440
1.270
1.270
71
60
12
5
39
Proje alanında bulunacak fosseptik, atıksu toplama çukuru ve ölü tavuk
çukurlarının özellikleri de aşağıdaki tabloda verilmiştir.
ÜNİTE
Tablo 54 Proje Alanında Bulunacak Çukurların Özellikleri
En
Boy Derinlik
Adet
(m)
(m)
(m)
1
6
10
4
Toplam
Hacim (m3)
240
Boşaltım Sıklığı
36
28 günde 1
60 günde 1
3
2
2
3
1
2
2,5
3
15
28 günde 1
Ölü Çukuru
1
6
6,5
4
156
-
Etlik Piliç Yetiştirme Tesisinin bulunduğu 6120 ve 6119 no’lu parsellerin toplam
büyüklüğü 52.716,99 m2’dir. Proje alanında mevcut durumda 9 adet kümes, 1 adet
sızdırmasız evsel atıksu fosseptiği, 1 adet bakıcı evi/idari bina ve 1 adet ölü çukuru
bulunmaktadır.
Mevcut tesisin kapalı alan miktarları ve arazi kullanımları aşağıdaki tablolarda
verilmiştir.
Tablo 55 Etlik Piliç Yetiştirme Tesisinde Kapalı Alan Miktarı
Üniteler
Etlik Piliç Yetiştirme Kümesleri (9 adet)
12.214 m2
Bakıcı Evi/İdari Bina
71 m2
TOPLAM
12.285
Arazi Kullanımı
Toplam Alan (m2)
Kapalı Alan
12.285,00
Yeşil Alan ve Diğer Kullanımlar
40.431,99
TOPLAM
52.716,99
112
İsmet YORGANCILAR
Proje kapsamında yer alan ve alacak kümesler, sızdırmasız fosseptik, atık su
toplama çukurları, bakıcı evi, ölü çukuru vb. tüm ünitelerin detayları ile gösterildiği ölçekli
Vaziyet Planı EK-7’de verilmiştir.
III.A.2. Proje kapsamında bulunan tesislerde kullanılacak hammaddelerin temini, üretilen
ürünler, kullanılan yemler, ilaçlar ve vitaminler (bunların fiziksel, kimyasal özellikleri,
miktarları ve veriliş yöntemleri.)
Rapor konusu etlik piliç yetiştirme tesisinde, yetiştirme işlemleri yalnızca
kümeslerde yapılmakta ve yapılacaktır. Tesisin ana ve tek üretim konusu etlik piliç üretimi
olacaktır. Etlik piliç yetiştirme tesisinde ana hammaddeler yetiştirilecek civcivlerin
yanında yem, su, ilaç, vitamin ve sterilizasyon için çeşitli dezenfektanlardır.
Kümeslerin yapılmasında ve işletilmesinde kullanılan malzemelerin seçimi,
montajı, işletmeye alınması ve çalıştırılması ulusal ve uluslararası standartlara ve ilgili
mevzuata uygundur.
Tesiste kullanılan ve kullanılması planlanan yem, ilaç, vitamin miktarları ile
bunların fiziksel, kimyasal özellikleri ve veriliş yöntemleri aşağıdaki bölümlerde detayları
ile verilmiştir.
Etlik Piliçlerin Besin Maddesi İhtiyaçları:
l- Enerji İhtiyacı: Piliçler yemdeki enerjinin tamamından yararlanamazlar. Bir miktar
enerjiyi gübre ile bir miktar enerjiyi idrar ile ve yine bir miktar enerjiyi de ekstra ısı
kayıpları yolu ile kaybederler. Geride kalan enerji ise net enerji (NE) olup piliçler
tarafından kullanılan enerjidir.
Yemdeki enerji-protein dengesi çok önemlidir. Yüksek enerjili yemde protein de
yüksek, düşük enerjili yemde protein de düşük olmalıdır. Çünkü piliçler yüksek enerjili
rasyondan az, düşük enerjili rasyondan fazla tüketerek enerji ihtiyaçlarını karşılarlar. Bu
sebeple protein ihtiyaçlarını da karşılayabilmeleri için enerji-protein oranının dengede
olması gerekir.
Rasyondaki enerji azaldıkça yem tüketimi artar. Düşük enerjili yemle beslenen
civcivlerde büyüme durur, yağ depoları azalır. Vücutta az miktarda depo edilen glikojen
kullanılır, onu takiben yağlar ve son olarak vücut proteinleri kullanılır ve hayvan ölür.
2- Protein İhtiyacı: Proteinler aminoasitlerden oluşur. Aminoasitler yüksek molekül
ağırlığına sahip organik bileşiklerdir. Piliçler ruminantlar gibi kendileri için zorunlu olan
aminoasitleri sentezleyebilme yeteneğine sahip değillerdir. Özellikle 13 aminoasitin
yemlerle birlikte verilmesi zorunludur.
Etlik Piliç rasyonlarında %20-23 ham protein olmalıdır. Tek mideli olan piliçlerde
proteinin miktarından çok kaynağı ve kalitesi önemlidir. Proteinin kalitesi, sindirilme oranı
ve aminoasit miktarıyla ilgilidir. Aminoasit ihtiyacının optimum düzeyde karşılanabilmesi
için rasyonda birden fazla protein kaynağının kombinasyonu gereklidir.
3- Mineral Madde İhtiyacı: Piliçler hayatlarının her döneminde belirli miktarlarda mineral
maddelere ihtiyaç duyarlar. Bunlar içerisinde en önemlileri kalsiyum ve fosfordur.
Kalsiyum tek başına değil fosforla birlikte bulunur. Civciv ve piliç rasyonlarında genellikle
% l kalsiyum, % 0,5 fosfor bulunur. Etlik piliç rasyonlarında ise % 1-2 kalsiyum, % 0,71,0 fosfor bulunur. Kalsiyum eksikliğinde yem tüketimi azalır, büyüme geriler, bazal
metabolizma yükselir, aktiviteler azalır, raşitizm görülür, anormal duruş ve yürüyüş olur,
yaşam kısalır, et verimi düşer ve et kalitesi bozulur.
113
İsmet YORGANCILAR
4- Vitamin İhtiyacı: Vitaminler yaşam için gerekli maddelerdir. Canlı hücrede cereyan
eden her kimyasal reaksiyonda bir veya daha fazla vitamin etkili olmaktadır. Vitaminler iki
gruba ayrılır. Bunlar:
a. Yağda eriyen vitaminler (A, D, E ve K vitaminleri)
b. Suda eriyen vitaminler (B grubu vitaminleri ve C vitamini)
Yağda eriyen vitaminler vücutta karaciğerde depolandığı halde suda eriyen
vitaminler önemli ölçüde depolanamazlar.
Bütün vitaminlerin, rasyondaki hammaddelerle karşılanması mümkün değildir. Bu
nedenle eksiklikler çeşitli firmalar tarafından çıkarılan premikslerle karşılanmaktadır.
Özellikle bunlardan vitamin B12’nin hayvansal kökenli yemlerde bulunması,
rasyona mutlaka hayvansal kökenli hammaddelerin katılmasını gerektirmektedir.
5- Yağ İhtiyacı: Karbonhidrat ve proteinlerden 2,5 kez daha fazla enerji içeren yağlar,
yalnız broiler rasyonları için değil yumurta tavuğu rasyonlarına da belirli oranlarda katılır.
Bunun nedeni, konsantre enerji kaynağı olmalarının yanı sıra, tozumayı önlemeleri,
yemin lezzet ve görünümünü iyileştirmeleri, peletlemeye yardımcı olmaları, yem
makinelerini doğal yollarla yağlayarak yıpranmalarını önlemeleri, esansiyel yağ asidi
kaynağı olmaları ve yağda eriyen vitaminleri taşımalarıdır.
6- Su İhtiyacı: Su vücutta birçok metabolit olayın yürütülmesinde görev alır. Besin
maddelerinin ve metabolitlerin vücudun bütün hücrelerine taşınması ve hücrelerden atık
maddelerin atılmasını sağlayan kan, hücre arası ve hücre içi sıvıların temel maddesidir.
Toplam vücut suyu miktarı, civciv döneminde % 70, ergin dönemde % 55 ve kan
plazmasında % 90’dır. Bir piliç tüketişi 100 gr yem için 120-140 ml su içer. Sıcakta bu
oran 150-200 ml.’ye çıkar. Normal su tüketiminin % 20 azalması yem tüketimini düşürür.
Yem:
Etlik piliç yetiştiriciliğinde üretim masraflarının % 65 veya daha fazlasını yem
giderleri oluşturmaktadır. Bu nedenle üretimin sürdürülebilirliği için uygun yem seçimine,
yem kalitesinin korunmasına, yemleme ve yemlik yönetimine önem verilmelidir. Yemin
kalitesi ne kadar iyi olursa olsun yetiştirmedeki hatalar ve hastalıklar beslemenin etkisini
ortadan kaldırır, büyüme hızını düşürür ve yemden yararlanmayı geriletir.
Etlik piliç yetiştiriciliğinde üretimin yapısına göre uygulanan çeşitli yemleme
programları vardır. Kullanılan yemlerin çeşitliliğini etkileyen en önemli faktör üretim
kapasitesidir. Büyük çoğunluğu entegrasyonlar halinde gerçekleşen üretimde en yaygın
yemleme programı 2 veya 3 rasyonlu programdır. Bu programlarda başlatma, büyütme ve
bitirme rasyonları ile yemleme yapılır ve bu yemlerin kullanımında uygulanan besi süresi
ve besi sonunda ulaşılmak istenilen canlı ağırlık etkendir.
Erken yaşta kesilecek piliçler için yem geçişleri ile ortaya çıkacak sorunları
önlemek için iki yemli program uygulanır. Buna karşın yüksek canlı ağırlık hedeflenen
piliçler için üç yemli program uygulanmaktadır.
Tesiste sözleşme imzalanmış entegre tavukçuluk firması tarafından gönderilen
yemler kullanılmakta ve kullanılacaktır. Uygulanacak yemleme programının 3 rasyonlu
olması beklenmektedir. Buna göre ilk iki hafta süre ile toz yem, bundan sonra kesime
kadarki periyotta ise granül ve pelet yemler kullanılacaktır. Yemliklerde tüm üretim
dönemi boyunca yemin bulunduğu, hayvanların her an serbestçe yem yiyebilecekleri
serbest yemleme sistemi kullanılacaktır.
114
İsmet YORGANCILAR
Proje kapsamında etlik piliç elde etmek amacı ile beslenecek olan civcivlerin enerji,
protein, mineral madde, yağ gereksinimleri dikkate alınarak dengeli beslenmelerini
sağlamak amacıyla anlaşma imzalanmış entegre tavukçuluk firmasına ait yem hazırlama
tesislerinde hazırlanacak yemler civcivlerin ihtiyacına göre yemliklerine günlük olarak
verimekte ve verilecektir.
Laboratuarlarda tetkik edilecek yem hammaddeleri, bilgisayar kontrollü modern
fabrikada işlenerek, toz yem olarak üretilecek ve ihtiyaca göre dökme ya da 25 kg’lık
çuvallarda sevkiyatı yapılacaktır. Anlaşma imzalanacak entegre tavukçuluk firmasının yem
fabrikasında üretilen yemin tamamı, firma bünyesinde bulunan anlaşmalı civciv ve tavuk
çiftliklerinde kullanılmaktadır. Yem satışı yapılmamakta, bu sayede yem üretimimin kapalı
entegrasyon olması sağlanmakta, firmanın anlaşmalı çiftlikleri ile çevredeki diğer çiftlikler
arasındaki bağlantı bu yolla kesilerek hastalık riski sıfıra indirilmektedir.
Entegre tavukçuluk firmasının yem fabrikalarında üretilen pelet yemler, piliçlerin
büyüme dönemlerinde ihtiyaç duyacakları besin ve enerji değerlerine uygun olarak
hazırlanacak ve el değmeden, modern yem nakil araçları ile tesise nakledilecektir.
Tesise ulaşacak yemler buradaki kapalı yem depolarına aktarılarak, piliçlerin
tüketeceği miktarlardaki yem, helezonlar yardımıyla otomatik olarak tesis içerisindeki
yemliklere ulaştırılacaktır. Yem fabrikalarında üretilecek tüm kanatlı yemlerinde rutin
olarak yapılan temel besin madde kontrollerinin (protein, yağ vb.) yanında, insan ve
hayvan sağlığını direkt olarak ilgilendiren mycotoxinler, ağır metaller, mikrobiyolojik
kontroller, anlaşma imzalanacak firmanın kalite kontrol laboratuarları tarafından
gerçekleştirilecektir.
Etlik piliçlerde enerji ve protein ihtiyacı çok yüksektir. Ülkemiz şartlarında etlik
pilicin günlük yem tüketimi 100 – 120 gr’dır. Bu miktar, piliç cinsine, yemlik sistemine,
yem kalitesine, ısı derecesine ve et randımanına göre farklılıklar göstermektedir. Etlik piliç
rasyonları birinci dönemde (1 – 4. Hafta) en az % 16 protein 2.650 kcal/kg metabolik
enerji, ikinci dönemde (5 – 7. Hafta) % 15 protein 2.650 kcal/kg metabolik enerji içerecek
şekilde hazırlanmaktadır.
Broylerlerin en önemli özelliklerinden biri ve belki de en başta geleni, büyüme
hızlarıdır. Örnekleme yoluyla yapılan haftalık tartımlarla sürünün canlı ağırlık artışı
izlenmelidir. Canlı ağırlık bakımından mevsimler arasında farklılık bulunmaktadır. Bahar
ve yaz aylarında canlı ağırlık kış aylarına göre daha iyi olabilir. Broylerlerde yaşa göre
performans değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Yaş
(Hafta)
Tablo 57 Ross 308 Irkı Erkek ve Dişi Piliçlerde Yaşa Bağlı Performans Değerleri
Canlı Ağırlık Kazancı
Kümülatif Yem Tüketimi
Yemden Yararlanma Oranı
(CAK) (gram/piliç)
(gram/piliç)
(gram YEM / gram CAK)
Erkek
Dişi
Erkek
Dişi
Ortalama
Erkek
Dişi
1
186
185
162
169
166
0,87
0,92
2
481
466
544
531
538
1,13
1,14
3
945
886
1.219
1145
1.182
1,29
1,29
4
1.553
1.406
2.219
2.024
2.122
1,43
1,44
5
2.250
1.977
3.523
3.137
3.331
1,57
1,59
6
2.979
2.557
5.073
4.435
4.757
1,70
1,73
7
3.695
3.118
6.797
5.872
6.341
1,84
1,88
8
4.366
3.637
8.629
7.391
8.020
1,98
2,03
9
4.971
4.091
10.506
8.925
9.730
2,11
2,18
10
5.498
4.457
12.375
10.392
11.405
2,25
2,33
Kaynak: Ross 308 Broiler Performans Hedefleri
115
İsmet YORGANCILAR
Tesiste yetiştirilen Ross 308 ırkı bir etlik pilicin 6 hafta boyunca yukarıdaki
tablodan da görülebileceği üzere toplam 4.757 gram yem tüketeceği öngörülmektedir.
Tesiste yetiştirilen Ross 308 ırkı piliçlerin 6. Hafta sonundaki ortalama ağırlığı 2.768
gram, yemden yararlanma oranı ortalama 1,719 olmaktadır. Tesiste yetiştirilen diğer bir
ırk olan Cobb500 ırkı piliçlerin ise kümülatif yem tüketimi 6. Haftada 4.659 gram, canlı
ağırlığı 2.732 gram, yemden yararlanma oranı ise 1,705 olmaktadır.8
Yukarıdaki verilere göre, tesiste kullanılması planlanan yıllık yem miktarı aşağıdaki
tabloda verilmiştir.
Tablo 57’da verilen kümülatif yem tüketimi
= 4,757 kg/piliç.periyot
Tesiste yetiştirilecek piliç sayısı
= 204.000 adet piliç/periyot
= 6 periyot/yıl
Tesiste yıllık yem tüketimi
= 4,757 kg/piliç.periyot x 204.000
adet piliç/periyot x 6 periyot/yıl x
1 ton/1.000 kg
= 5.822,6 ton/yıl
Malzeme
Piliç Yemi
Tablo 58 Tesiste Kullanılması Planlanan Yem Miktarı
Birim Piliç İçin Dönemlik
Malzeme Türü
Birim
Kullanılan Miktar
Hammadde
Ton
0,004757
Yıllık Toplam Kullanım
5.822,6
Su:
Etlik piliç yetiştiriciliğinde beklenen performansın elde edilebilmesi için
kullanılacak suyun taze ve temiz olması gerekmektedir. Tesiste kullanılacak su, normal
içme suyu olacak, mineral kapsamı ve herhangi bir kirlenme problemi olup olmadığı
analizlerle sürekli kontrol edilecektir.
Civcivler ilk geldiğinde büyütme çemberlerine her 50 civciv için 1 civciv suluğu
(5-6 lt’lik) uygun bir şekilde yerleştirilecektir.
Civcivler gelmeden suluklara temiz su doldurulacaktır. Böylece civcivler
geldiğinde kümes sıcaklığındaki sudan içmeleri sağlanmış olacaktır.
Civciv ve piliçlerde su tüketimi canlı ağırlık, yaş, çevre sıcaklığı, yemin yapısı ve
kompozisyonuna bağlı olarak değişim gösterir. Civciv ve piliçlerin tip ve yaşlarıyla çevre
sıcaklığına bağlı olarak su tüketim değeri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 59 Ross 308 Civciv ve Piliçlerin Karakteristik Günlük Su Tüketim Değerleri (21 °C’de Litre/1000 Adet)
Yaş (Gün)
Tabaksız Nipel
Tabaklı Nipel
Çan Tipi Suluk
Suluk
Suluk
7
61
61
68
14
106
107
119
21
171
172
193
28
237
238
266
35
293
296
329
42
336
340
378
49
363
371
409
Kaynak: Ross Broiler Sevk-İdare El Kitabı
8
116
İsmet YORGANCILAR
Ülkemiz şartlarında bir etlik pilicin günlük su tüketimi 110-130 gr’dır. Bu miktar,
piliç cinsine, yem cinsi ve miktarına, su verme sistemine ve ısı derecesine göre farklılıklar
göstermektedir. Mevcut tesiste Ross 308 ve Cobb 500 ırkı broyler yetiştirilmektedir.
Üretici firmanın yayımladığı el kitabına göre bir Ross 308 etlik pilicin yukarıdaki tabloda
görülebileceği üzere tesiste kullanılan tabaksız nipel suluklar ile günlük 336 gram su
tüketeceği öngörülmektedir.
Civcivlerin yaşam sürecinde ihtiyaç duyacakları su, kümeslerde belirli aralıklarla
yerleştirilecek suluklar (nipel) vasıtasıyla karşılanacaktır. Civcivlere verilecek su, temiz,
renksiz, kokusuz, tortusuz, zararlı maddeler ve mikroplardan arındırılmış olacaktır. Sudaki
bakteriyel veya kimyasal kirlilik, bazı maddelerin fazlalığı, büyümede yavaşlama, canlı
ağırlık kaybı, verim düşüklüğü, ishal ve ölümler halinde ortaya çıkarır. Bunun için tesiste
kullanılacak su, bakteriyolojik ve kimyasal yönden analizleri yapılarak takip edilecektir.
İşletmede kullanılan ve kullanılacak olan su, DSİ 2. Bölge Müdürlüğünden alınan
Yer Altı Suyu Kullanma Belgeleri ile faaliyet alanında 6119 ve 6120 no’lu parsellerde
hayvan sulama amaçlı açılmış olan su kuyularından sağlanmakta ve sağlanacaktır. DSİ 2.
Bölge Müdürlüğünden alınmış olan Yer Altı Suyu Kullanma Belgeleri EK-11’de
verilmiştir.
Tesiste kullanılması planlanan yıllık piliç içme suyu miktarı aşağıdaki tabloda
verilmiştir.
Su Tüketimi
Tablo 59’da verilen günlük su tüketimi
= 336 litre/1000 adet piliç.gün
Tesiste yetiştirilecek piliç sayısı
= 204.000 adet piliç/periyot
= 6 periyot/yıl
Tesiste yıllık su kullanımı
= 336 litre/1000 adet piliç x 204.000
adet piliç/periyot x 6 periyot/yıl x
42 gün/periyot x 1 m3/1.000 litre
= 17.273,09 m3/yıl
Malzeme
Piliç İçme Suyu
Tablo 60 Tesiste Kullanılması Planlanan Piliç İçme Suyu Miktarı
Malzeme Türü
Birim
Kullanılan Miktar
3
Hammadde
m
0,014112
17.273,09
Altlık:
Büyük oranda yerde yetiştirilen etlik piliçler için bölgesel özelliklere göre farklı
altlık materyalleri kullanılmaktadır. Yaygın olarak talaş, çeltik kavuzu, ince kıyılmış sap,
saman, öğütülmüş mısır koçanları, hızar tozu, yer fıstığı kapçıkları, fındık zurufu, kurumuş
ağaç yaprakları, kırpılmış matbaa atıkları ve gazete kağıtları, zeolit gibi topraklar, kum, tüf,
işlenmiş kompost maddeler ve hayvanlara zarar vermeyen diğer materyaller altlık olarak
kullanılabilmektedir.
İyi bir altlık materyali, hafif, orta büyüklükte parçacıklı, su çekme kapasitesi
yüksek, çabuk kuruyabilen, yumuşak ve ezilebilir, ısı geçirgenliği düşük, ucuz, havyalar
tarafından tüketildiğinde toksik etkisi olmayan ve gübrenin değerini bozmayan özelliklerde
olmalıdır.
117
İsmet YORGANCILAR
Tesiste altlık olarak % 14-15 nem düzeyine sahip kaba rende talaşı
kullanılmaktadır. Kaba rende talaşının bulunamadığı durumlarda bölgenin coğrafik ve
iklim şartlarına uygun diğer altlık çeşitleri de kullanılabilmektedir. Altlık kalınlığı
kullanılacak materyale göre değişecek olmakla beraber ortalama olarak yaz aylarında 5 cm,
kış aylarında ise 8-10 cm civarında olacaktır. Tesiste kullanılması planlanan yıllık altlık
miktarı aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tesiste kullanılacak birim altlık miktarı
= 4,10 kg/m2
Tesiste kullanılacak toplam kümes alanı
= 12.214 m2
= 6 periyot/yıl
Tesiste yıllık altlık kullanımı
= 4,10 kg/m2.periyot x 12.214 m2 x
6 periyot/yıl x 1 ton/1.000 kg
= 300 ton/yıl
Malzeme
Tablo 61 Tesiste Kullanılması Planlanan Altlık Miktarı
Malzeme Türü
Birim
Kullanılan Miktar
Yardımcı Malzeme
Ton
0,0002451
300
İlaçlar ve Vitaminler:
Vitaminler yaşam için gerekli maddelerdir. Canlı hücrede cereyan eden her
kimyasal reaksiyonda bir veya daha fazla vitamin etkili olmaktadır. Bütün vitaminlerin,
rasyondaki hammaddelerle karşılanması mümkün değildir. Bu nedenle eksiklikler çeşitli
firmalar tarafından çıkarılan premikslerle karşılanacaktır. Anlaşmalı entegre tavukçuluk
firması bünyesinde bulunan Hayvan Sağlığı Birimi tarafından bu ilaç ve vitaminler
piliçlere uygulanacaktır.
Tesiste yetiştirilecek piliçlere, mikroorganizmaların sebep olduğu gastroenteritis
hastalığına karşı antibakteriyel ilaçlar ile verim artırıcı ve bağışıklığı güçlendirici
vitaminler verilebilecektir.
Verilecek ilaç ve vitaminlerin adları ile özellikleri aşağıdaki tablolarda verilmiştir.
Tablo 62 Tesiste Kullanılan ve Kullanılacak İlaçlar
Kimyasal
Yıllık
Veriliş
Özelliği
Kullanım
Biçimi
Miktarı
İlaç Adı
DOXYCYCLINE
Antibiyotik
150 Lt
İçme Suyu
ile Beraber
COLISTINE
Antibiyotik
90 Lt
İçme Suyu
ile Beraber
VETRIL
Antibiyotik
İçme Suyu
ile Beraber
LINCO-SPECTIN
Antibiyotik
İçme Suyu
ile Beraber
VİTAMİN
KOMBİNASYONU
MİNERAL
KOMBİNASYONU
Vitamin
40 Kg
Mineral
500 Lt
Kullanım Nedeni
Genel solunum yolu
problemleri için
kullanılmaktadır.
Kolibasilloz ve
Salmonella’dan korunma
ve tedavisinde
kullanılmaktadır.
Kolibasilloz ve
Salmonella, mikoplazma
enfeksiyonları tedavisinde
kullanılmaktadır.
Sindirim Sistemindeki
olumlu etkisi için
kullanılmaktadır.
İçme Suyu
ile Beraber
İçme Suyu
ile Beraber
118
İsmet YORGANCILAR
Üretimde Kullanılması Planlanan Hammadde, Katkı ve Yardımcı Malzemeler
Mevcut tesiste kullanılan ve kullanılacak tüm hammadde, katı ve yardımcı
malzemeler ve miktarları aşağıdaki tabloda özetlenmiştir.
Malzeme
Tablo 63 Tesiste Kullanılan Hammadde, Katkı ve Yardımcı Malzemeler
Mevcut
Bir Piliç Başına
Malzeme Türü
Birim
Kullanım
Kullanım
Etlik Piliç Civcivi
Piliç Yemi
Piliç İçme Suyu
Piliç Aşısı
Vitamin
Mineral
Dezenfektan (Atdekol DES)
Deterjan
OPP
Böcek İlacı
Kömür
LNG
Canlı Demirbaş
Yardımcı Malzeme
Hammadde
Hammadde
Hammadde
Hammadde
Hammadde
Yardımcı Malzeme
Yardımcı Malzeme
Yardımcı Malzeme
Yardımcı Malzeme
Yardımcı Malzeme
Yardımcı Malzeme
Adet
Ton
Ton
m3
Doz
Kg
Lt
Lt
Lt
Kg
Lt
Ton
Ton
1
0,0002451
0,004757
0,014112
2
0,000033
0,00041
-
1.224.000
300,00
5.822,6
17.273,09
2.700.000
40
500
288
360
288
180
700,00
35,60
Planlanan
Yıllık Toplam
Kullanım
1.224.000
300,00
5.822,6
17.273,09
2.700.000
40
500
288
360
288
180
900,00
-
III.A.3. Her bir faaliyet türü için üretilecek ürünleri etkileyen faktörler ve alınacak
önlemler
Tesiste kümeslere yerleştirilecek etlik piliçler, kesimhaneye transfer edilene kadar
bakılıp besleneceklerdir. Kümeslerde yaşayacak piliçlere uygulanacak beslenme ve bakım
programı, piliçlerden maksimum verimde beyaz et elde edilmesine yönelik olacaktır.
Sağlıklı beyaz et elde etmek amacı ile beslenecek olan piliçlerin, et veriminde etkili olan
ve aşağıda açıklanan faktörler dikkate alınarak beslenme ve bakım süreçleri devam
ettirilecektir:
1-Uygun Çevre:
Kümes içinin ısı, nem ve havalandırma düzeyi et verimini etkiler. Bu nedenle
hayvanlara en uygun çevre koşullarının sağlanacak ve günlük hava değişimlerinden
korunacaklardır. Sıcaklığın normalin üzerine çıkması hayvanların aşırı su tüketmesine
neden olacağı için et verimini düşürür. Ayrıca yem tüketimi, canlı ağırlık artışı, kanın
kalsiyum düzeyi, oksijen alımı, kan basıncı ve nabız düşer. Bunlara karşın, su tüketimi,
vücut ısısı ve soluma oranı artar. Etlik piliçler belirli bir olgunluğa eriştikten sonra 27
dereceden sonra sıcaklıktan rahatsız olmaya başlar ve 38 derecenin üzerindeki
sıcaklıklarda canlı ağrılık artışı şiddetle etkilenir ve hatta ölümler başlar.
Özellikle bahar aylarında iklim şartlarının elverişli olduğu bölgelerde kümes içi
sıcaklığı sadece piliçlerin vücutlarından yaydıkları ısı ile karşılanabilir. Piliçler 15°C’nin
altında rahatsız olmaya başlarlar. Etlik piliçler için optimum kümes içi sıcaklığı 1820°C’dir. Çevre sıcaklığı düştükçe, piliçler vücut ısılarını korumak için daha fazla yem
yerler. Bu çerçevede kümeslerde optimum iç sıcaklığın sağlanması amacıyla gerekli
havalandırma ve ısıtma süreçleri uygulanacaktır.
119
İsmet YORGANCILAR
2-Ekipmanlar:
Kullanılan ekipmanların tipi ve elverişliliği canlı ağırlık artışını etkiler. Kullanılan
yemlik ve suluklar da çeşitlidir. Yuvarlak ve oluklu olanlar daha yaygındır. Sulukların
yüksekliği, su düzeyi hayvanların sırt hizasından en fazla 2,5 cm yukarıda olacak şekilde
ayarlanacaktır. Sıcak havalarda hayvanların daha fazla su içtiği dikkate alınarak suluk
sayısının maksimum su gereksinmesini karşılayacak düzeyde olması sağlanacaktır. Tesiste
kullanılan ve kullanılacak ekipmanlar optimum verim elde edilecek şekilde tasarlanmıştır.
3-Aydınlatma:
Işık, canlı ağırlık artışı verimine ilişkin bazı iç salgı bezlerinin faaliyetini arttırarak
et verimini yükseltir. Aydınlatma süresi ve yoğunluğunun piliçlerde canlı ağırlık artışı,
embriyo gelişmesi, erkeklerde sperm kalitesi ve döllenme gücü üzerinde önemli etkileri
vardır.
4-Havalandırma:
Havalandırma, kümes içerisindeki CO2, amonyak, kötü kokulu gazların, nemin ve
tozun ortam dışına çıkarılmasıdır. Yetiştirilmekte olan piliçler hangi yaşta olursa olsun
havalandırmaya özen gösterilecektir. Havalandırma, kümeslerin bulunduğu bölgenin iklim
şartları ve rüzgâr durumları dikkate alınarak yapılacaktır. Havalandırma sayesinde
kümeslerde amonyak kokusu birikimi önlenmiş olacaktır. Bu işlem ya tabii havalandırma
kullanılarak yapılacaktır.
5-Hastalıklar:
Civcivlerin yetiştirilmesi esnasında canlıların hastalanması ve buna bağlı olarak
toplu ölümlerin gerçekleşme ihtimali bulunmaktadır. Böylesi bir olaya sebebiyet
vermemek için tesiste civcivlerin kümeslere getirildiği gün sağlık kontrolleri yapılacaktır.
Aşılama ve hasta piliçlerin ayrıldığı bu süreç içerisinde kümeslere yalnızca sağlıklı
piliçler yerleştirilecektir. Ayrıca üretim süreci içerisinde veteriner hekimler tarafından
tespit edilen herhangi bir hastalık olması durumunda derhal hastalıklı piliçler karantinaya
alınarak diğer piliçlerin söz konusu hastalıktan etkilenmeleri engellenecektir.
Kaliteli ve bol miktarda ürün alabilmek ancak sağlıklı hayvanlarda mümkündür.
Tavuk hastalıklarına mantarlar, bakteriler, virüsler gibi gözle görülemeyecek kadar küçük
canlılar yol açabildiği gibi hayvanların ışıksız, pis yerlerde tutulması, yemlerinin
zamanında ve yeterince verilmemesi de hastalıklara sebep olabilmektedir. Civciv ve
tavuklarda ortaya çıkan hastalıklar ve bu hastalıklara karsı alınacak önlemler aşağıda
kısaca açıklanmıştır. Önemli görülen noktalar ayrıntılı olarak irdelenmiştir.
120
İsmet YORGANCILAR
TAVUK HASTALIKLARI
Tablo 64 Karşılaşılabilecek Hastalıklar ve Alınacak Önlemler
HASTALIK BELİRTİLERİ
ALINACAK ÖNLEMLER
Beyaz İshal
Bulaşıcı olup civcivlerde görülen öldürücü beyaz
yapışkan, köpüklü ishal, hızlı nefes alımı, kanatların
aşağıya düşmesi şeklinde belirir.
Dezenfeksiyon ve Temizlik, İyi
Beslenme ve Bakım
Kanlı İshal
Bulaşıcı olup hayvanlar solgun ve halsiz, ishal,
dışkılar kanlı, tüyleri kabarıktır.
Dezenfeksiyon ve Temizlik İlaç
Tedavisi İyi Beslenme ve Bakım
Yalancı Veba (Newcastle)
Bulaşıcı olup hasta kanatlılarda düşkünlük,
iştahsızlık, ishal solunum güçlüğü, öksürük, baş,
boyun eğilmesi, felçler görülebilir.
Aşı, Dezenfeksiyon ve Temizlik, İyi
Beslenme ve Bakım
Tavukların birbirlerinin tüylerini yolmaya,
gagalamaya başlaması hastalığın belirtisidir.
Dezenfeksiyon ve Temizlik, İyi
Beslenme ve Bakım, İçme suyuna Tuz
Konulması, Yaralı Hayvanların Ayrılıp
Tedavi Edilmesi
Bulaşıcı olup genç kanatlılarda solunum sisteminde
ve böbreklerde bozukluk olarak belirir.
Dezenfeksiyon ve Temizlik, Canlı ve
İnaktif Aşılar, İyi Beslenme ve Bakım
Bulaşıcı olup tavukların veriminin düşmesi ve
tavukların ölmesi
Dezenfeksiyon ve Temizlik, İlaç
Tedavisi
Yumurta ile de bulaşabilen ve tehlikeli olan hasta
hayvanların ibikleri solar, tüyleri kabarır ve yeşil
renkli bir ishal görülür.
Dezenfeksiyon ve Temizlik, Hastalıklı
Yumurtaların ve Çıkan Civcivlerin
Kümese Sokulmaması
Kanibalizm
Enfeksiyöz Bronsitis Hastalığı
Parazitler (İç Parazit - Dış
Parazit)
Tavuk Tifosu
Kuş Gribine Karşı Alınacak Önlemler:
Bu hastalığın çok bulaşıcı ve öldürücü bir hastalık olması yanında insanlara da
bulaşabileceği dikkate alınarak korunma tedbirleri aşağıda sunulmuştur.
 Yetiştirilmek üzere temin edilecek yumurta, civciv veya piliçler hastalık
kontrollerinin düzenli olarak yapıldığı bilinen, her bakımdan güvenilir, çalışma izni
verilmiş ve sağlık sertifikası düzenlenmiş olan damızlık çiftliklerinden alınacaktır.
 Kümeslere yabani kuş ve kemirgenlerin girişi engellenecektir.
 Yem, su, ekipman hijyenine mutlaka uyulacaktır. Bir başka işletmeden alınan
ekipman kesinlikle işletmeye sokulmayacaktır.
 Kümeslerin periyodik temizliği, dezenfeksiyonu, havalandırılması, gıda, su
hijyeni, kümes ısısı ve hayvan bakıcılarının temiz tulum, dezenfekte edilmiş çizme,
maske ve eldiven kullanmaları sağlanacaktır.
 Kümes kapıları önünde, personel giriş dezenfeksiyonu için gerekli tedbirler
alınacaktır.
 Taşıtlar mümkün olduğunca dışarıda tutulacak, eğer girmeleri çok gerekli ise
tesisin girişinde etkili dezenfektanlardan biri ile yıkanacaktır.
 Tesise giren her türlü aracın dezenfekte edilmesi, personelin ise ayak basma
dezenfektanına basması aksatılmayacaktır.
 Dezenfektan olarak bu hastalık için etkili olan formalin + permanganat, sodyum
hipoklorit, amonyum quertar tuzları, kalsiyum hidrat, kresilik asit ve sentetik
fenoller gibi dezenfektanlar kullanılacaktır.
 İşletmenin giriş ve çıkışları ciddi olarak kontrol altına alınacaktır. Kümesler ve
yem üniteleri ziyaretçiler için “yasak bölge” ilan edilecektir. İşletme içinde
personel hareketleri olabildiğince sınırlandırılacaktır.
 Her kümesin bakıcısı ayrı olacak ve diğer kümeslere giriş ve çıkış kesinlikle
yasaklanacaktır. Bakıcıların kümeste giydiği ayakkabı ve tulumla dışarı çıkması,
dışarıda giydiği elbise ve ayakkabı ile de kümese girmesi engellenecektir. Bu
121
İsmet YORGANCILAR
kurala işletme sahibi ve yöneticiler de uyacaktır. Ayrıca işletmede ilave koruyucu
elbise, maske, gözlük ve eldiven bulundurulacaktır.
 İşletme bünyelesindeki sağlık kontrollerine özen gösterilecektir.
 Avian Influenza hastalığı tehlikesine karşı gerekli tedbirlerin alınabilmesi için
ilk hastalıktan şüpheli veya ölü hayvanın kesin teşhisi vakit geçirilmeden
yaptırılacaktır.
 İşletme olası hastalık ihbarlarında özverili olacak ve civardaki işletmeleri derhal
uyaracaktır.
 Ölü, hasta hayvanlar bulaşmayı önleyecek şekilde imha edilecektir.
 Toplu halde tavuk/civciv ölümlerinin olması halinde ölü tavuk/civcivlerin ölüm
nedeni belirlenerek bu nedenin gerektirdiği şekilde Hükümet Veteriner Hekimi
gelinceye kadar Serbest Veteriner Hekim gerekli önlemleri alacaktır.
İşletmede uygulanan ve uygulanacak Hijyen ve Dezenfeksiyon Planı EK-19’da
verilmiştir. Planda yer alan hükümlere harfiyen uyulacaktır.
III.A.4. Herbir faaliyetin işletilmesi sırasında kullanılacak olan alet, ekipmanlar ve
özellikleri
Mevcut tesiste kullanılan makine ve ekipmanların listesi aşağıdaki tabloda
verilmiştir.
Buna göre mevcut kümeslerden K1, K2 ve K3 kümeslerinde havalandırma için
toplam 12 adet 80 cm x 80 cm ebatlarında küçük fan, 24 adet 140 cm x 140 cm ebatlarında
havalandırma fanı, 17 adet nipel suluk sırası, 9 adet yemlik sırası, 6 adet yem silosu ve 3
adet sıcak hava kazanı bulunmaktadır.
K4, K5, K6 ve K7 kümeslerinde havalandırma için toplam 20 adet 80 cm x 80 cm
ebatlarında küçük fan, 40 adet 140 cm x 140 cm ebatlarında havalandırma fanı, 20 adet
suluk sırası, 12 adet yemlik sırası, 8 adet yem silosu ve 4 adet sıcak hava kazanı
bulunmaktadır.
K8 ve K9 kümeslerinde havalandırma için 140 cm x 140 cm ebatlarında toplam 14
adet fan kullanılmaktadır. Ayrıca bu kümeslerde 8 adet 80 cm x 80 cm ebatlarında küçük
fan, 6 yemlik sırası, 8 nipel suluk sırası, 4 adet yem silosu ve 8 adet LNG sobası
bulunmaktadır.
Ekipman Adı
Tablo 65 Üretimde Kullanılan Makine ve Ekipmanlar
Ekipman Motor
Toplam
Gücü (kW)
Kümes Havalandırma Fanı Büyük (140 x 140)
78
1,10
Kümes Havalandırma Fanı Küçük (80 x 80)
40
0,75
Yemlik Sırası
27
-
Yemlik Motoru
36
0,55
-
1,1
Yemlik Kaldırma Motoru
6 Ayaklı Konik Tabanlı Yem Silosu
18
-
Yem Silosu Motoru (Helezon)
12
0,55
Nipel Suluk Sırası
45
-
Nipel Motoru
-
1,1
Hava Klapesi
292
-
Bafıl Motoru
16
0,37
Kümes Havalandırma Ped Alanı (m2)
512
-
122
İsmet YORGANCILAR
Toplam
Ekipman Motor
Gücü (kW)
Ped Motoru
16
0,75
Otomatik Biyogüvenlik Sistemi
2
0,50
Su Pompası
2
3,5
Sıcak Hava Kazanı
7
10,00
LNG Soba
8
-
Jeneratör (220-278 kVA)
2
-
Ekipman Adı
III.A.5. Taşkın önleme ve drenaj ile ilgili işlemler
Mimari yapılarda zemin emniyetinin sağlanması için gerekli tüm tedbirler
alınacaktır. (Mülga) Bayındırlık ve İskân Bakanlığı’nın 17.08.1987 Tarih ve 1634 Sayı ile
31.08.1989 Tarih ve 4343 Sayılı Genelgelerine ve 02.09.1997 tarihinde Resmi Gazetede
yayımlanan Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkındaki Yönetmeliğe özellikle
uyulacaktır.
Faaliyetin planlandığı bölge civarında, 1 akarsu ve bu akarsuya bağlanan dereler
bulunmaktadır. Akarsu, Gediz nehri kollarından Nif Çayıdır. Nif Çayı’nın faaliyet alanı
sınırına mesafesi kuş uçumu 220 metredir.
Faaliyet alanının batı sınırını oluşturan mevsimsel yağışlarla akan Ören Deresi (ya
da Koca Dere), Nif çayına dökülmektedir. Ören Deresinin ıslah ve temizlik çalışmaları ile
ilgili faaliyet sahibi tarafından İzmir Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü
(İZSU)’ne yapılan başvurular mevcuttur. Ayrıca bu dere üzerinde bulunan geçiş yapıları ile
ilgili olarak yapılmadan önce DSİ 2. Bölge Müdürlüğü’nden 01.11.2011 tarih ve 411920
sayı ile görüş alınmıştır. Anılan görüş yazısı EK-8’de verilmektedir.
İçişleri Bakanlığınca tüm kamu kurum ve kuruluşlara gönderilen 03.08.1994 tarih
ve 5496 sayılı genelgesi ile “Birer taşkın kanalı hüviyetinde olan derelerin her ne surette
olursa olsun üzerlerinin kapatılmaması ve açık mecraların kapalı hale getirilmemesi”
istenmektedir. Yukarı bahsi geçen genelge hükmüne uyulacak, işletme süresince faaliyet
sahibi tarafından Ören Deresinin parsel sınırından geçen kısmının üzeri kapatılmayacaktır.
Ören Deresi yatağına suyun serbest akışını engelleyici müdahalelerde bulunulmayacak,
yyata içine inşaat artığı, moloz, toprak vb. malzeme atılmayacaktır.
Faaliyet alanı ve çevresindeki akarsulara, sulama kanallarına, kurutma kanallarına,
mevsimsel akış gösteren kuru dere yataklarına faaliyet sırasında zarar verilmeyecektir.
Dere yataklarına ve dere yataklarına ulaşması söz konusu olabilecek yerlere pasa malzeme,
hafriyat atıkları, katı ve sıvı atıklar atılmayacak, dere yataklarına müdahale edilmeyecek,
dere yatakları değiştirilmeyecek ve oluşabilecek çevre kirliliğinin engellenmesi hususları
yerine getirilecektir.
kirletici unsurlar ile ilgili gerekli tüm önlemler faaliyet sahibince alınacaktır. Dere yatakları
üzerinde tekrar yol geçişi (köprü, menfez, büz vb.) yapılması durumunda DSİ 2. Bölge
Müdürlüğünden kesinlikle izin alınacaktır. Ören Deresi’nin söz konusu parseller tarafında
kalan kesiminde dere yatağı boyunca 5,00 metre genişliğinde alan ayrılmıştır.
123
İsmet YORGANCILAR
Ayrıca tesiste oluşacak yüzeysel suların ve yağmur sularının drenajı sağlanacaktır.
Tesiste kurulacak altyapı sistemi, EK-15’de verilen Manisa Meteoroloji İstasyonuna ait
“Standart Zamanlarda Gözlenen En Büyük Yağış Değerleri Tablosu” ile yine aynı
istasyona ait Yağış Şiddet – Süre – Tekerrür Eğrilerinde belirtilen en yüksek yağış
değerleri dikkate alınarak projelendirilecek ve buna göre inşa edilecektir.
DSİ 2. Bölge Müdürlüğü ve diğer ilgili kurum görüşlerine, ilgili tüm mevzuatın
ilgili hükümlerine uyulacaktır. Yerinde yapılacak incelemelerde aksi müdahalelerin tespiti
durumunda, tüm zarar, ziyan ve eski haline getirme bedeli arazi sahibi tarafından
ödenecektir.
III.A.6. Proje kapsamında su temini sistemi planı, (suyun nereden temin edileceği,
kaynaklardan alınacak su miktarı ve bu suların kullanım amaçlarına göre miktarları,
çalışanlar için içme ve kullanma suyu, kümeste kullanılan su, temizlik amaçlı kullanılan su
vb.)
Mevcut Etlik Piliç yetiştirme Tesisinde aşağıdaki amaçlar için su kullanımı olmakta
ve olacaktır.






Çalışacak personelin içme ve kullanma suyu,
İdari bina temizliği ve bahçe sulaması için kullanma suyu,
Dönem sonlarında kümes temizliği için kullanma suyu,
Yetiştirilecek tavuklara verilecek içme suyu,
Havalandırma pedlerinde kullanılacak su,
Koku önleme amacı ile kurulacak indirgeme sisteminde kullanılacak
pulverize su,
İşletmede çalışacak personelin içme suyu satın alınmakta ve alınacaktır. Faaliyetin
gerçekleştirilmesi için ihtiyaç duyulacak proses suyu, yetiştirilecek piliçlere verilecek içme
suyu ve çalışacak personel için kullanma suyu DSİ 2. Bölge Müdürlüğünden alınan Yer
Altı Suyu Kullanma Belgesi ile faaliyet alanında hayvansal sulama amaçlı olarak açılan su
kuyularından karşılanmakta ve karşılanacaktır. Anılan kuyulara ait Yer Altı Suyu
Kullanma Belgesi EK-11’de verilmiştir.
Tesiste ihtiyaç duyulacak suyun karşılanacağı kuyu suyu için İnsani Tüketim
Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik uyarınca mikrobiyolojik ve kimyasal analizler
yaptırılmıştır. Analiz Sonuçları EK-11’de verilmiştir. Bu analizler düzenli olarak
yaptırılacak ve analiz raporları işletmede muhafaza edilecektir. Tesiste ayrıca kullanılacak
suyun arıtımı için ters ozmos sistemi kurulacaktır. Kurulacak sistemin teknik detayları yine
Mevcut tesiste çalışan personel sayısı 14 kişi olup, üç vardiya olarak
çalışılmaktadır. Çalışanların beşeri ihtiyaçları için, 0,217 m³ x 14 kişi/gün = 3,04 m³/gün su
tüketimi olmaktadır (Kişi başı su tüketimi, bu konudaki en yeni istatistik olan Türkiye
İstatistik Kurumu Belediye Su İstatistikleri Veritabanı Belediye Su Temel Göstergeleri
2010 Kişi Başına Çekilen Günlük Su Miktarı baz alınarak belirlenmiştir).
Proje alanında, idari bina temizliği için günlük 1,0 m³ su kullanılmaktadır. Bahçe
sulaması için 1,0 m³/gün su tüketimi öngörülmektedir.
İşletme faaliyetleri esnasında yetiştirilecek tavuklara raporun önceki bölümlerinde
sunulan verilere göre 0,336 litre/gün su verilecektir. Bu amaçla kullanılacak toplam su
miktarı:
Q Tavuk İçme= q x N
124
İsmet YORGANCILAR
Burada:
QTavuk İçme
= Tavuklara Verilecek Günlük İçme Suyu (m³/gün),
q
= Birim su tüketimi (m³/tavuk.gün),
N
= Tavuk sayısıdır.
QTavuk İçme
= 0,000336 m³/tavuk.gün x 204.000 adet= 68,54 m³/gün olacaktır.
Proje alanında, koku önleme amacı ile kurulacak indirgeme sisteminde kullanılacak
pulverize su için toplamda 9,0 m³ su kullanımı olacağı planlanmaktadır. Kullanılacak bu su
sürekli olarak devridaim ettirilecektir. Kullanılacak suyun günlük olarak buharlaşma
neticesinde %10 oranında eksileceği varsayılarak ekleme yapılacak miktar 0,9 m3/gün
olarak hesaplanmıştır. Koku indirgeme sisteminde kullanılacak 9,0 m3 suyun 14 günde bir
(dönemde 3 defa) değiştirileceği hesaplanarak indirgeme sisteminden oluşacak günlük
atıksu miktarı 9 m3/14 = 0,64 m3/gün olacaktr.
Kümeslerde kümes havasını soğutma ve havalandırma amacıyla yaz aylarına denk
gelen dönemlerde (3 dönem) kullanılan pedlerde su kullanımı olacaktır. Soğutma
sisteminde yaz aylarında (126 gün) günlük 9 m3 su, toplam yıllık 1.134 m3 su kullanımı
olması planlanmaktadır. Tüm bir yıl için kullanıldığı düşünülecek olursa 4,5 m3/gün
(1.134 m3/ (6 dönem x 42 gün/dönem)) pedlerde günlük su kullanımı olması
planlanmaktadır.
Tesiste kümeslerin temizliği öncelikle kuru olarak yapılmakta, dönem sonlarında
dışkı ile karışık altlık malzemesi kümeslerden çıkarıldıktan sonra kümesler köpüklü su ile
yıkanmaktadır. Yıkama son derece tazyikli (basınçlı ve havalı) suyla ve mümkün
olduğunca 50-60°C sıcaklıkta bir su ile yapıldığından su kullanımı minimum düzeyde
olmaktadır. Ancak yine de kümes yıkama işlemi için her dönem sonunda m2 başına 4 lt su
tüketimi olacağı düşünülecek olursa kullanılacak kümes yıkama suyu miktarı:
Kümes Yıkama Suyu Tüketimi = 12.214 m2/kümes x 4 lt/m2
= 48.856 lt/dönem = 48,86 m3/dönem olmaktadır.
Kümes yıkama işleminin her dönem sonunda yapılacak olması ve kurulacak tesiste
her dönemin 42 gün süreceği düşünülecek olursa hesaplanan günlük kümes yıkama suyu
miktarı:
Kümes Yıkama Suyu Tüketimi = 48.856 lt/dönem / 42 gün/dönem
= 1,16 m3/gün olmaktadır.
Su Kullanma Alanı
Tablo 66 İşletme Aşamasında Mevcut Su Tüketimi
Miktarı (m3/gün)
Gün/Yıl
Miktarı (m3/yıl)
Çalışacak Personelin İçme ve Kullanma Suyu
3,04
365
1.109,0
İdari Bina Temizliği Kullanma Suyu
1,0
300
300,00
Dönem Sonlarında Kümes Temizliği Kullanma Suyu
1,16
6 x 42
292,32
Bahçe Sulaması Kullanma Suyu
1,00
300
300,00
Yetiştirilecek Tavuklara Verilecek İçme Suyu
68,55
6 x 42
17.274,6
4,5
6 x 42
1.134,0
0,64
6 x 42
162,0
0,9
6 x 42
226,8
Havalandırma Pedlerinde Kullanılacak Proses Suyu
Koku İndirgeme Sistemi Su Değişimi için
Kullanılacak Proses Suyu
Koku İndirgeme Sistemi Buharlaşan Su için
Toplam Su İhtiyacı
80,79
20.798,72
125
İsmet YORGANCILAR
Sonuç olarak işletme aşamasında faaliyet için 80,79 m3/gün ve 20.798,72 m3/yıl su
tüketimi olacaktır. EK-11’de verilen ve DSİ 2. Bölge Müdürlüğünden alınmış olan Yer
Altı Suyu Kullanma Belgelerinde kullanılabilecek toplam su miktarı 30.000 m3/yıl olarak
belirtilmiştir. Dolayısı ile projenin işletme aşamasında ihtiyaç duyulacak tüm su
miktarı bu kuyulardan karşılanabilecektir.
III.A.7. Oluşacak atıksuların cins ve miktarları, bertaraf yöntemleri ve deşarj edileceği
ortamlar
Tesiste işletme aşamasında, personel tarafından kullanılan suyun tamamının
atıksuya dönüşeceği varsayımı ile 3,04 m³/gün (0,217 m³ x 14 kişi/gün = 3,04 m³/gün) (
3,04 m³/gün x 365 gün/yıl = 1.109 m³/yıl) evsel atıksu oluşmaktadır. Oluşan toplam günlük
3,04 m³ atıksu, tesiste bulunan sızdırmasız fosseptikte toplanmaktadır. (Kişi başı su
tüketimi, bu konudaki en yeni istatistik olan Türkiye İstatistik Kurumu Belediye Su
İstatistikleri Veritabanı Belediye Su Temel Göstergeleri 2010 Kişi Başına Çekilen Günlük
Su Miktarı baz alınarak belirlenmiştir).
Söz konusu evsel nitelikli atık sudaki kirlilik yüklerinin ortalama konsantrasyon
değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. İşletme alanında oluşacak evsel atıksu da aşağıdaki
tablodaki değerlere benzer özellikler gösterecektir.
Tablo 67 Evsel Atık Sularda Kirleticiler ve Ortalama Konsantrasyonları
Parametre
Konsantrasyon (mg/lt)
pH
6-9
Askıda Katı Madde (AKM)
200
BOİ
200
KOİ
500
Toplam Azot
40
Toplam Fosfor
10
Kaynak: Evsel Atık Sularda Kirleticiler ve Ortalama Konsantrasyonları (Benefield, L. And Randall,C., 1980)
Proje alanında, idari bina temizliği için günlük 1,0 m³ su kullanımı olması
planlanmaktadır. Kullanılan suyun tamamının atıksuya dönüşeceği varsayımı ile idari bina
temizliği nedeni ile oluşacak atıksu miktarı 1,0 m3/gün olacaktır.
Mevcut tesis, 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak
yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği, Evsel Nitelikli Atıksular İçin Deşarj
Standartları Madde 32’de belirtilen “Kanalizasyon sistemi bulunmayan yerleşim yerleri
için; Valilikçe kirliliğe karşı korunması gerekli görülen alanlarda, nüfus seksendört kişinin
altında ise evsel nitelikli atık sular Lağım Mecrası İnşaası Mümkün Olmayan Yerlerde
Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik hükümlerine göre yapılacak olan sızdırmaz nitelikteki
fosseptiklerde toplanır ve atıksu altyapı tesisine taşınır.” ibaresi kapsamında kalmaktadır.
Tesis alanında, yukarıda verilen hesaplamalara göre, personelin kullanımı
sonucunda ve idari bina temizliği esnasında günlük olarak toplam 4,04 m3 evsel atıksu
oluşumu beklenmektedir. Oluşan evsel atıksu, 6 m x 10 m x 4 m ebatlarında ve 240,0 m3
hacminde inşa edilmiş olan sızdırmasız fosseptik çukurunda toplanmakta ve toplanacaktır.
Fosseptik dolduğunda atıksu vidanjörlerle çektirilmekte ve İZSU dökü tesislerine
verilmektedir. Faaliyet sahibi fosseptik dolduğunda çektirmek üzere bir vidanjör firması ile
126
İsmet YORGANCILAR
sözleşme imzalamıştır. Sözleşmede vidanjör firmasının alınan evsel atıksuları İZSU Genel
Müdürlüğü’ne ait dökü yerlerine boşaltacağı belirtilmektedir. Anılan sözleşme EK-12’de
verilmiştir. Toplam çukur hacminin 240 m3 olduğu düşünüldüğünde anılan evsel atıksu
fosseptik çukurlarındaki atıksuyun 60 günde 1 defa boşaltılması planlanmaktadır.
Bu işlem uygulanırken 19.03.1971 tarih ve 13783 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde
Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik” esaslarına uyulacaktır. Evsel Atıksu Sızdırmasız
Fosseptik Projesi EK-13’te verilmiştir.
Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’nin 32. maddesi gereği atıksu yönetimiyle
yapılacak protokol ve vidanjörle atıksu bertarafı sonucunda alınacak belgeler denetimler
sırasında görevlilere beyan etmek üzere beş yıl süreyle saklanacaktır.
Bu işlemler sırasında 31.12.2004 Tarih ve 25687 Sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği” ve 13.02.2008 Tarih ve
26786 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrol
Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” hükümlerine riayet edilecektir.
Bahçe sulaması için 1,0 m³/gün su tüketimi öngörülmektedir. Bu su toprak
tarafından emileceği için atıksu oluşumu söz konusu olmayacaktır.
İşletme faaliyetleri esnasında yetiştirilecek tavuklara verilecek suyun tamamı
yetiştirilecek tavuklar tarafından tüketileceği için atıksu oluşumu söz konusu
olmayacaktır.
pulverize suyun buharlaşma nedeni ile kaybolan %10’luk kısmından atıksu oluşumu söz
konusu olmayacaktır. Koku indirgeme sisteminde kullanılacak 9,0 m3 suyun 14 günde bir
atıksu miktarı 9 m3/14 gün = 0,64 m3/gün olacaktır.
Havalandırma pedlerinde kullanılacak suyun tamamı buharlaşacağından
buradan atık su oluşumu beklenmemektedir.
olmaktadır. Kullanılan yıkama suyu kümes içerisinde havalandırma fanları çalıştırılarak
buharlaştırılmakta, biriken sular da kümesin diğer taraflarına çekilerek kuruması
sağlanmaktadır. Mevcut durumda kümes yıkamasından atık su oluşmamaktadır. Ancak
yine de kümes yıkama işlemi için her dönem sonunda m2 başına 4 lt su tüketimi olacağı ve
bu suyun tamamının atıksuya dönüşeceği düşünülecek olursa kullanılacak kümes yıkama
suyundan oluşacak atık su miktarı;
= 48.856 lt/dönem = 48,86 m3/dönem olacaktır.
Kümes yıkama işleminin her dönem sonunda yapılacak olması nedeni ile tesiste
dönem sonlarında kümes yıkama işleminden en fazla 48,86 m3 proses atıksuyu oluşması
beklenmektedir.
127
İsmet YORGANCILAR
Tesiste, koku indirgeme sisteminde kullanılacak pulverize suyun 14 günde bir
değiştirilmesinden kaynaklanacak proses atıksuyunun ve dönem sonlarında kümes yıkama
sularının toplanacağı 12,0 m3 hacminde inşa edilecek 3 adet ve 15,0 m3 hacminde inşa
edilecek 1 adet sızdırmasız proses atıksuyu toplama çukuru bulunacaktır. Dolayısı ile
çukurlardaki atıksuyun 28 günde bir boşaltılması planlanmaktadır.
Tesiste oluşacak proses atıksuları, evsel nitelikli atıksulardan ayrı olarak
sızdırmasız atıksu toplama çukurlarında toplanacaktır. Bu çukurlara evsel atıksu
karıştırılmayacaktır.
Rapor konusu faaliyeti halen gerçekleştirmekte olan başka bir tesisten alınan
endüstriyel atıksu numunesi için gerçekleştirilen atıksu analizi sonucunda söz konusu
endüstriyel atıksu içindeki kirlilik yüklerinin konsantrasyon değerleri aşağıdaki tabloda
verilmiştir. İşletme alanında oluşması beklenen endüstriyel atıksu da aşağıdaki tablodaki
değerlere benzer özellikler gösterecektir. Bu özellikleri sağladığı belgelenecek proses
atıksuyu İZSU kanalizasyon sistemine verilerek bertaraf edilecektir.
Tablo 68 Kümeslerde Oluşacak Endüstriyel Atıksuda Kirleticiler ve Konsantrasyonları
Parametre
Konsantrasyon (mg/lt)
Deşarj Kriterleri (mg/lt) *
pH
7,52
6-9
Askıda Katı Madde (AKM)
2,90
200
KOİ
< 30
500
Amonyum Azotu
0,41
20
Fosfat Fosforu
< 0,006
3
* SKKY Tablo 5.15 Gıda Sanayi (Büyükbaş, Küçükbaş Hayvan Besiciliği ve Tavukhaneler)
Deşarj Kriterleri – 2 Saatlik Kompozit Numune
Tesiste oluşan ve oluşacak toplam atıksu miktarları aşağıdaki tablolarda
özetlenmiştir.
Atıksu Oluşma Alanı
Tablo 69 İşletme Aşamasında Tesiste Oluşacak Atıksu Miktarı
Miktarı (m3/gün)
Gün/Yıl
Miktarı (m3/yıl)
Çalışacak Personelin İçme ve Kullanma Suyu
3,04
365
1.109,6
İdari Bina Temizliği Kullanma Suyu
1,0
300
300
Dönem Sonlarında Kümes Temizliği Kullanma Suyu
1,16
6 x 42
292,32
Bahçe Sulaması Kullanma Suyu
0,00
300
0
Yetiştirilecek Tavuklara Verilecek İçme Suyu
0,00
6 x 42
0
Havalandırma Pedlerinde Kullanılacak Proses Suyu
0,00
6 x 42
0
Koku İndirgeme Sistemi Su Değişimi için
0,64
6 x 42
161,28
Koku İndirgeme Sistemi Buharlaşan Su için
0,00
6 x 42
0
Toplam Atıksu Miktarı
5,84
1.863,2
3
Sonuç olarak işletme aşamasında faaliyet için 80,79 m /gün su tüketimi olacak ve
4,04 m3/gün evsel ve 1,80 m3/gün proses kaynaklı olmak üzere toplam 5,84 m3/gün
atıksu oluşacaktır.
Mevcut tesiste her türlü katı ve sıvı atık gelişigüzel çevreye ve su kaynaklarına
atılmayacak, 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu ve Su Ürünleri Yönetmeliğinin ilgili su
kirliliği hükümlerine uyulacaktır.
Mevcut işletmede Tehlikeli Atık Yağ ve Bitkisel Atık Yağ oluşmamakta ve
oluşmayacaktır.
128
İsmet YORGANCILAR
III.A.8. Tesiste kurulu bulunan su deposunun kapasitesinin ve kullanım amacının
belirtilmesi,
Tesiste bir su deposu inşa edilmemiştir.
III.A.9. Tesiste oluşacak atıksuların toplandığı belirtilen fosseptik çukurları hakkında bilgi
verilmesi; sayısı, kesitleri, kapasitesi, öngörülen boşaltım sıklığı, vb., fosseptik planlarının
rapora eklenmesi. (İşletmede oluşan atıksuların Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nde yer
alan Tablo:5.15’deki parametre değerlerine uygun olarak deşarjının sağlanacağının
taahhüt edilmesi)
Proje kapsamında tesis alanında bulunacak evsel fosseptik ve proses atıksu toplama
çukurlarının özellikleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 70 Proje Alanında Bulunacak Fosseptiklerin ve Toplama Çukurlarının Özellikleri
En
Boy Derinlik
Toplam
ÜNİTE
Adet
(m)
(m)
(m)
Hacim (m3)
1
6
10
4
240
Boşaltım Sıklığı
60 günde 1
3
2
2
3
36
28 günde 1
1
2
2,5
3
15
28 günde 1
3,04 m³/gün x 365 gün/yıl = 1.109 m³/yıl) evsel atıksu oluşmaktadır.
Proje alanında, idari bina temizliği için günlük 1,0 m³ su kullanımı olacağı
temizliği nedeni ile oluşacak atıksu miktarı da 1,0 m3/gün olacaktır.
fosseptik çukurlarındaki atıksuyun 60 günde 1 defa boşaltılması planlanmaktadır.
Bu işlemler uygulanırken 19.03.1971 tarih ve 13783 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde
Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik” esaslarına ve İZSU standartlarına uyulacaktır. Evsel
Atıksu Sızdırmasız Fosseptik Projesi EK-13’te verilmiştir.
129
İsmet YORGANCILAR
III.A.10. Yerüstü ve yer altı su kaynaklarının kalitesinde faaliyetten kaynaklanabilecek
olumsuz etkilerin giderilmesine ve bundan kaynaklanabilecek zararların telafisine ilişkin
sorumluluğun faaliyet sahibine ait olduğuna dair bir ifadenin rapora eklenmesi
Mevcut Etlik Piliç Yetiştirme tesisi, içmesuyu amaçlı kullanılan yüzeysel su
kaynakları havzalarında kalmamaktadır. Bu nedenle yerüstü su kaynaklarının kalitesinde
faaliyetten kaynaklanabilecek herhangi bir olumsuz etki olmayacaktır.
Çalışacak personelin içme suyu satın alınacaktır. Faaliyetin gerçekleştirilmesi için
ihtiyaç duyulacak proses suyu, yetiştirilecek canlılara verilecek içme suyu ve çalışacak
personel için kullanma suyu, DSİ 2. Bölge Müdürlüğünden alınan Yer Altı Suyu Kullanma
Belgeleri ile faaliyet sahibine ait parsellerde hayvansal sulama amaçlı olarak açılan su
kuyularından karşılanacaktır. YAS Kullanma Belgeleri EK-11’de verilmiştir.
Su kuyusuna, 07.06.2011 tarihinde ve 27957 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren “Yeraltısuyu Ölçüm Sistemleri Yönetmeliği”gereğince yönetmelikte
belirlenen usul ve esaslara göre su sayacı ve elektrik sayacı takılacaktır.
Anılan kuyu suyu için İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik uyarınca
mikrobiyolojik ve kimyasal analizler yaptırılmıştır. Konu ile ilgili olarak İzmir İl Halk
Sağlığı Müdürlüğü Halk Sağlığı Laboratuvarı tarafından analiz gerçekleştirilmiştir. Analiz
Sonuçları EK-11’de verilmiştir.
Tesiste ayrıca kullanılacak suyun arıtımı için ters ozmos sistemi kurulacaktır.
Kurulacak sistemin teknik detayları EK-11’de verilmiştir. Tesiste kullanılacak suyun
kalitesi yatırımcı tarafından sürekli izlenecek, analizler düzenli olarak yaptırılacak ve
analiz raporları işletmede muhafaza edilecektir.
Tesiste bulunan ve inşa edilecek ölü tavuk çukurları ve atık su toplama çukurları ile
fosseptik sızdırmasız nitelikte olacaktır. Dolayısı ile bu çukurlardan kaynaklanabilecek
yüzey ve yer altı suyu kirliliği olmayacaktır.
Tesiste oluşan altlıkla karışık tavuk dışkısı kümeslerin bulunduğu alanda
depolanmamakta ve depolanmayacaktır. Kümeslerden alınacak altlıkla karışık dışkılar hiç
bekletilmeden faaliyet sahibinin anlaşma imzaladığı Organik Gübre İşleme Tesisinde
değerlendirilecektir. Bu nedenle gübre stoklanması vs. nedeni ile herhangi bir sızıntı suyu
oluşmayacak, faaliyetin yer altı sularının kalitesine herhangi bir etkisi olmayacaktır.
Faaliyet sahibinin Organik Gübre İşleme Tesisi ile yapmış olduğu anlaşma EK-14’te
verilmektedir.
Organik Gübre Üretim Tesisinde işlenecek olan gübre tarımsal faaliyetlerde
kullanılmak üzere satışa sunulacaktır.
Yerüstü ve yeraltı su kaynaklarının kalitesinde faaliyetten kaynaklanabilecek
olumsuz bir etki olması ve bunun faaliyetten kaynaklandığının belirlenmesi halinde bu
etkilerin giderilmesine ve bundan kaynaklanabilecek zararların telafisine ilişkin
sorumluluk faaliyet sahibine ait olacaktır.
130
İsmet YORGANCILAR
III.A.11. Her bir tesisin faaliyeti ünitelerden oluşacak katı atık cins ve miktarları (evsel
atık, tavuk gübresi, ambalaj atığı, tıbbi, tehlikeli atıklar vb.) özellikleri, depolama/yığma
bertaraf işlemleri, ölü tavukların bertaraf işlemleri (tesis içerisinde yer alacak aynı tür
tesislerden kaynaklanacak olası toplam kirlilik yükünün açıklanması)
Proses Katı Atığı
İşletmede kümeslerde beslenecek tavuklardan proses katı atığı olarak ölü tavuklar,
altlıkla karışık tavuk gübresi ve yakılacak kömürün külü oluşacaktır. Civciv taşıma işlemi
için plastik kutular kullanılacaktır. Bu kutular civcivler boşaldıktan sonra, civciv getiren
kamyona geri verilecek ve geri döneceği kuluçkahanede yıkanıp dezenfekte edildikten
sonra tekrar kullanılacaktır. Dolayısı ile civciv taşıma işleminden herhangi bir atık
oluşumu söz konu olmayacaktır. Oluşacak proses katı atıklarının miktarları aşağıda detaylı
olarak anlatılmıştır.
Ölü Tavuk
Ölü tavuklar ve bunların imhası tavuk yetiştiricilerinin ve çevre kirliliğinin önemli
bir sorunu olmakla beraber işletmede biyogüvenlik önlemleri tam olarak alınmakta ve
tavukların bakım ve beslenmelerinde ileri teknoloji ve bilimsel veriler doğrultusunda
hazırlanan programlar uygulanmaktadır. Ayrıca hayvanların salgın hastalıklara karşı
aşılanmaları ve parazitler ile mücadele tam olarak yapılmakta ve yapılacaktır.
Kümeste birim alanda barındırılacak hayvan sayısı kararında; kümes koşulları,
hedef canlı ağırlık, üreticinin deneyimi ile cinsiyetlerin ayrı veya karışık yetiştirilmesi
etkilidir. Genellikle yerleşim sıklığı ile kümeste metrekare taban alanında büyütülen
hayvan sayısı ifade edilir. Bu miktar ne kadar artarsa hayvan başına sabit masraflar ve
işletme giderlerinin önemli bir kısmı azaldığı için üretimin daha ekonomik olacağı
düşünülür. Ancak, besi süresi, yem tüketimi, yaşama gücü ve gelişme düzeyinin optimum
seviyede olabilmesi, yerleşim sıklığı ile yakından ilgilidir.
Mevcut tesiste, çevre kontrollü kümes uygulandığı ve yetiştirme döneminin 6 hafta
sürdüğü dikkate alınarak m2’de 16-17 adet etlik piliç yetiştirilmektedir. Buna göre tesiste
hayvan başına 100 cm x 100 cm / 17 = 588 cm2 alan düşmektedir. Böylelikle Tablo 49’da
sunulan verilere göre tesiste yetiştirilecek piliçlerde ölüm oranının dönem başına %3,0
olması beklenmektedir.
Buna göre işletme aşamasında oluşacak yıllık ölü tavuk sayısı aşağıdaki gibi
hesaplanmıştır.
Tesisin kapasitesi
= 204.000 adet/dönem
Tesiste dönemde oluşacak ölü tavuk sayısı
= 0,03 x 204.000 tavuk
= 6.120 tavuk/dönem
= 36.720 tavuk/yıl
Oluşacak ölü piliçlerin ortalama ağırlığının 1 kg olduğu varsayılırsa, oluşacak ölü
piliç miktarı:
= 6.120 tavuk/dönem
= 6.120 tavuk x 1 kg/tavuk
= 6.120 kg/dönem olacaktır.
= 36,72 ton/yıl olacaktır.
131
İsmet YORGANCILAR
İşletmede oluşacak bu tip atıklar faaliyet alanında sızdırmasız olarak inşa edilmiş (1
adet) olan 6 x 6,5 x 4 metre = 156 m3 hacmindeki ölü çukuruna gömülmekte ve
gömülecektir. Ölülerin üzerine çukura her ölü tavuk bırakılışında sönmemiş kireç vb.
dezenfektanlar atılıp ilaçlanarak çevreye saçılmadan imha edilecektir. Ölü çukuru
dolduğunda çukurun üzeri kapatılıp beton dökülerek çevreye zarar vermesi ve hastalık
yayması önlenecek ve aynı özelliklerde yeni çukur açılacaktır.
Ölü piliç imha çukuru 6,0 metre en x 6,5 metre boy x 4 metre derinlik ve 156 m 3
hacminde olacaktır. Tesiste yılda 36.720 adet piliç ölümü olacağı (6.120 adet/dönem) ve 1
m3 hacminde yaklaşık 700 ölü pilicin bulunacağı düşünülürse, ölü çukurlarının tesise 156
m3 x 700 adet/m3 / 36.720 adet/yıl ~ 3 yıl yeteceği düşünülmektedir. Ölü çukuru
dolduğunda çukurun üzeri kapatılıp beton dökülerek çevreye zarar vermesi ve hastalık
yayması önlenecek ve aynı özelliklerde yeni çukur açılacaktır. Ölü çukurunun zemin ve
yan duvarları beton kaplanarak sızdırmasızlığı sağlanacaktır. Kapak kısmı yine betonarme
ve çukur üst kotundan en az 30 cm yukarıda olacak, böylelikle yağmur sularının çukura
girmesi önlenmiş olacaktır. Yan duvarlar betonarme kaplı olduğundan hem çukur içine su
girmesi, hem de çukurdan su sızması engellenmiş olacaktır. Ölü çukurlarına her ölü tavuk
bırakılışında sönmemiş kireç vb. dezenfektanlar atılıp ilaçlanacak olması ve çukurların
sızdırmasızlığı sağlanıp dışarıdan herhangi bir sıvı girişinin olmayacak olması nedeni ile
herhangi bir sıvı drenajı yapılmayacaktır.
Tablo 71 Tesiste Oluşacak Ölü Tavuk Miktarı
TOPLAM
Ölü Tavuk Miktarı (Ton/Yıl)
36,72
Altlıkla Karışık Tavuk Dışkısı
Tavukçulukta gübre terimi, sindirilmeyen yemler, idrar ile karışık dışkı ve belirli
vücut artıkları ile altlıklı yer kümeslerinde altlık materyali karışımı için kullanılmaktadır.
Tavukçuluk işletmelerinde saf tavuk gübre ve altlıkla karışık olmak üzere iki tip gübre elde
edilmektedir. Saf gübre kafes sistemli kümeslerden elde edilmekte ve çoğunlukla kafes
sistemleri altında veya gübre toplama ünitelerinde birikmektedir. Saf gübrenin bileşimi
hayvanlara verilen yemlerin yapısına ve gübreye suyun karışma düzeyine bağlıdır. Saf
gübrenin su düzeyi taze iken %75 veya üzerinde iken havada kurutulmuş gübrede %5’e
kadar değişiklik gösterir.
Etlik piliç ve yumurta tavuklarının ürettikleri dışkının hacmi, hayvanların yaşı,
canlı ağırlıkları, yem tüketimleri ve altlık materyalinin kuruma düzeyine göre değişiklik
gösterir. Etlik piliçler 44 ile 67 günlük sürelerde büyütüldüklerinde 1.000 hayvan günde 22
ile 26 kg altlıkla karışık dışkı oluşturur. Kuru madde esasına göre 44 ve 57 günlük
sürelerde bu düzey 194 ile 296 kg kuru maddeye eşdeğerdir.
Etlik piliçlerde günlük taze dışkı üretimi 1.000 kg canlı ağırlık için 87 kg iken,
yumurta tavuklarında 73 kg olarak belirlenmiştir. Kuru madde esasına göre bu değerler 18
ve 25 kg kuru madde / 1000 kg CA/gün olarak ifade edilebilir. Bu değerler etlik
piliçkümesleri ile yumurta tavuğu kümeslerinde sırasıyla 20 kg kuru madde / 1000 kg CA
ve 11 kg kuru madde / 1000 kg CA şeklinde ortaya çıkmaktadır.
132
İsmet YORGANCILAR
Tablo 72 Tavukların Ürettikleri Dışkı Miktarları
Taze Gübre Ortalama
1 HAYVAN
Kuru Gübre
gr/gün
Kg/Yıl
Kg/Yıl
…..42. güne kadar
87
23,72
7,91
101
28,70
9,56
114
33,28
11,09
…..Beyaz Yumurtacılar
54
17,94
5,98
…..Kahverengi Yumurtacılar
61
20,06
6,69
…..Beyaz Yumurtacılar
113
41,06
13,67
…..Kahverengi Yumurtacılar
128
46,54
15,51
Etlik Piliçler
Büyümekte Olan Piliçler
Yumurta Tavukları
Kaynak: Tavukçuluk Bilimi Yetiştirme, Besleme, Hastalıklar (Türkoğlu, Sarıca, 2009)
İşletmede 42. güne kadar Etlik Piliçler yetiştirildiğinden dolayı tavuk başına
oluşacak günlük dışkı miktarı 87 gr olarak alınmıştır. Oluşacak toplam dışkı miktarının
hesaplanmasında bu değer kullanılmıştır.
Buna göre işletme aşamasında oluşacak günlük dışkı miktarı:
Tesisin kapasitesi
= 204.000 tavuk
Tesiste 1 günde oluşacak dışkı miktarı
= 0,087 kg/gün x 204.000 tavuk
= 17.748 kg/gün
= 17,75 ton/gün olacaktır.
17,75 ton/gün x 42 gün/dönem x 6 dönem/yıl = 4.473 ton/yıl olacaktır.
Piliç yetiştirme kümeslerinde oluşacak gübrenin muhteviyatına kümeslere dönem
başlarında serilen altlık da karışacaktır. İşletmede bir periyotta 4,1 kg/m2 altlık
kullanılacağı, ve bu altlığın tamamının dönem sonunda oluşacak gübre ile beraber
alınacağı düşünülürse oluşacak altlık miktarı:
Toplam kümes büyüklüğü
= 12.214 m2
m2 başına serilen altlık miktarı
= 4,1 kg/m2
Dönem başına oluşacak altlık miktarı
= 12.214 m2 x 4,1 kg/m2 ~ 50 ton
Yıllık oluşacak altlık miktarı
= 50 ton/dönem x 6 dönem/yıl
= 300 ton/yıl
Tam kapasitede işletmede oluşacak yıllık altlıkla karışık gübre miktarı böylelikle
4.773 ton/yıl (= 4.473 + 300) olacaktır.
Tablo 73 Tesiste Oluşan Altlıkla Karışık Dışkı Miktarı
TOPLAM
Altlıkla Karışık Dışkı Miktarı (Ton/Yıl)
4.473
Tesiste yetiştirilecek piliçler kümesten sevk edildikleri andan itibaren kümeste kuru
133
İsmet YORGANCILAR
kümesin kaba temizliği bitmiş olacaktır. (Şekil 46)
Kamyonlara yüklenecek altlıkla karışık dışkı, faaliyet sahibinin anlaşma imzaladığı
Organik Gübre İşleme Tesisine gönderilmek üzere kamyonlara yüklenecektir. (Şekil 47)
Dışkı nakliyesinde kullanılacak araçların kasaları sızdırmasız olacak, nakliye
esnasında herhangi bir taşma, dökülme vb. gibi durumlara sebebiyet vermeyecek şekilde
kasaların üzeri sıvı geçirmeyen branda ile örtülecektir.
Şekil 46 Örnek - Altlıkla Karışık Dışkının Kümesten Temizlenmesi
Şekil 47 Örnek - Altlıkla Karışık Dışkının Kamyonlara Yüklenmesi
134
İsmet YORGANCILAR
Tesiste oluşacak tavuk dışkısı kümeslerin bulunduğu alanda depolanmamakta ve
depolanmayacaktır. Kümeslerden alınacak dışkılar faaliyet sahibinin anlaşma imzaladığı
Organik Gübre İşleme Tesisinde değerlendirilecektir. Organik Gübre Üretim Tesisi ile
yapılan anlaşma EK-14’de verilmiştir.
Gübre işleme tesisinde işlenecek olan gübre tarımsal faaliyetlerde kullanılmak
üzere satışa sunulacaktır.
Tarımda kullanılan tavuk gübresinin yararları aşağıdaki gibi sıralanabilir:
 Toprağın su tutma ve havalanma özelliğini artırarak bitki gelişimine yardımcı olur.
 Toprağı daha kolay işlenebilir hale getirip bitki köklerinin topraktaki nüfuzunu
kolaylaştırır.
 Toprak tanelerinin kümeleşmesine yardımcı olur ve erozyon tehlikesini azaltır.
 Toprak yüzeyinde kabuk tabakasının oluşumunu azaltarak, toprağa suyun girişini
artırır ve yüzey akışını azaltır.
 Düşük hacim ağırlığı ile toprakta sıkışmanın oluşumunu engeller ve toprak işlemeyi
kolaylaştırır.
 Azot, fosfor potasyum, kükürt ve kalsiyum başta olmak üzere birçok besin
maddesini ihtiva eder, bitkilerin ve toprak canlılarının gelişimini hızlandırır.
 Yüksek katyon değişim kapasitesi özelliğiyle bitki besin maddelerinin toprakta
tutulmasına yardımcı olur ve toprakları olabilecek ekstrem tuzluluk ve pH
değişimlerine karşı dirençli kılar.
 Tarım ilaçları, ağır metaller ve birçok kirleticinin olumsuz çevresel etkilerini
azaltır.
 Bitkiler ve toprak mikroorganizmaları için vitamin, hormon ve antibiyotik kaynağı
olarak hizmet eder.
 Toprak mikroorganizmalarına karbon ve enerji kaynağı olarak hizmet eder.
Kömür Külü
Tesiste mevcut 7 adet kümeste sıcak hava üretimi amacıyla kullanılan sıcak hava
kazanlarında kömür yakılmaktadır. En son inşa edilen 2 adet kümeste (K8-K9) ise
doğalgaz sobası bulunmaktadır. Bu iki kümeste de kömür yakıtlı ısıtma sistemine
geçilmesi planlanmaktadır.
Bir yılda toplam 6 dönem etlik piliç yetiştirilmekte ve bunun 2 dönemi yaz aylarına
denk geldiği için kümeslerde ısıtma ihtiyacı olmamaktadır. Kümes başına dönemlik 25 ton
kömür yakılmakta olup kullanılacak kömür miktarı aşağıdaki şekilde hesaplanmıştır.
Yıllık Kömür Kullanım Miktarı = 900 ton/yıl dır.
Mevcut tesiste pirinç kömür kullanılmakta ve kullanılacaktır. Ege Linyitleri
İşletmesi Müessesesi Müdürlüğü Laboratuvar Şube Müdürlüğünün9 Kömür Analiz
Sonuçlarına göre, tesiste kullanılacak kömürden (0,5-10mm) %10,12 oranında kül
oluşacağı öngörülerek tesiste oluşacak kül miktarı 91,08 ton/yıl (= 900 ton/yıl x %10,12)
olacaktır.
9
www.eli.gov.tr
135
İsmet YORGANCILAR
Tablo 74 Tesiste Mevcut Kömür Külü Miktarı
TOPLAM
Kömür Külü Miktarı (Ton/Yıl)
91,08
Oluşacak kömür külü, 26.03.2010 tarih ve 27533 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak 01.04.2010 tarihinde yürürlüğe giren “Atıkların Düzenli Depolanmasına
Dair Yönetmelik” hükümleri çerçevesinde düzenli depolama tesislerine kabul kriterlerine
göre analiz yaptırılarak atığın hangi sınıf depolama tesisinde bertaraf edileceği belirlenecek
ve belirlenen düzenli depolama sahalarında depolanarak bertaraf edilecektir.
Evsel Katı Atık
Mevcut işletmede üretim aşamasında çalışan 14 kişiden evsel nitelikli katı atık
oluşmaktadır. Proje kapsamında üretim aşamasında çıkması beklenen evsel katı atık
miktarı aşağıdaki gibi hesaplanmıştır.
Mevsel-katı = qB x N
Burada:
Mevsel-katı = Evsel nitelikli katı atık miktarı (kg/gün),
qB
= Evsel nitelikli katı atık birim üretim hızı (kg/kişi.gün)
N
= Kişi sayısı
Mevsel-katı hesaplamalarında Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) “Katı atık hizmeti
veren belediye sayısı, nüfusu, yaz ve kış mevsimine göre toplanan ortalama katı atık
miktarı, 2010” yılı İzmir ili yaz kış ortalama değeri olan 1,26 kg/kişi-gün verisi
kullanılmıştır.
Mevsel-katı = 1,26 kg/kişi-gün x 14 kişi
Mevsel-katı = 17,64 kg/gün
Mevsel-katı = 17,64 kg/gün x 30 gün/ay x 12 ay/yıl = 6.350 kg/yıl olacaktır.
İşletmeden çıkacak katı atıklar, evsel nitelikli katı atıklar ve geri kazanılabilir
nitelikte olan kağıt, kağıt ürünleri ile plastik atıklardır. Oluşması muhtemel kağıt ve kağıt
ürünleri ile plastik atıkların, TÜİK verilerine göre (Bertaraf ve geri kazanım tesislerine
getirilen atık miktarının atık tipine ve kaynağına göre dağılımı – Belediye Atıkları, 2008)
evsel katı atıkların sırasıyla % 7,3’ü ve % 2,9’u olduğu kabul edilerek oluşacak miktarlar
aşağıdaki gibi hesaplanmıştır.
Kağıt ve kağıt ürünleri
= 17,64 kg x 0,073 = 1,29 kg/gün
= 1,29kg/gün x 30 gün/ay x 12 ay/yıl = 464,4 kg/yıl olacaktır.
Plastik atıklar
= 17,64 kg x 0,029 = 0,51 kg/gün olarak bulunur.
= 0,51 kg/gün x 30 gün/ay x 12 ay/yıl =183,6 kg/yıl olacaktır.
Tablo 75 Tesiste Oluşacak Evsel Katı Atık Miktarları
Evsel Katı Atık
Evsel Katı Atık (kg/yıl)
TOPLAM
6.998,0
Ambalaj Atığı
648,0
Kağıt ve Kağıt Ürünleri (kg/yıl)
464,4
Plastik Atıklar (kg/yıl)
183,6
136
İsmet YORGANCILAR
Oluşacak katı atıklar, 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren "Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği" nin 18. maddesine
göre poşetlerde biriktirilerek toplanacaktır. Toplanan katı atıklar, aynı yönetmeliğin 22.
maddesine göre belirli aralıklarla Kemalpaşa Belediyesi tarafından alınacak olup
Kemalpaşa Belediyesi ile yapılan Evsel ve Endüstriyel Katı Atık Toplama Sözleşmesi EK17’de verilmektedir.
Evsel nitelikli atıklar içerisinde cam, plastik şişe ve naylon gibi değerlendirilebilir
katı atıklar bulunması durumunda 24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” gereğince
seçilecek ve değerlendirilmesi sağlanacaktır.
Katı atıkların bertarafında, 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”ne ve bu yönetmelikte
değişiklik yapan tüm yönetmelikler ile 05.04.2005 tarih ve 25777 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”ne uyulacaktır.
Ayrıca, evsel katı atıkların bertarafında 26.03.2010 tarih ve 27533 sayılı Resmi
Gazetede yayımlanarak 01.04.2010 tarihinde yürürlüğe giren “Atıkların Düzenli
Depolanmasına Dair Yönetmelik” hükümlerine de uyulacaktır.
Atık Pil ve Akümülatörler
İşletmede atık pil ve akümülatör oluşmamakta ve oluşması beklenmemektedir.
Buna rağmen oluşabilecek atık pil ve akümülatörler için, 31.08.2004 tarih ve 25569 sayılı
Resmi Gazetede yayımlanarak 01.01.2005 tarihinde yürürlüğe giren “Atık Pil ve
Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.
Tıbbi Atıklar
İşletmede revir vs. bulunmamakta ve bulunmayacaktır. Bu nedenle tıbbi atık
oluşması beklenmemektedir.
Kümeslerde zorunlu olmadıkça ilaç kullanılmayacaktır. Kullanılan ilaçlar ise etlik
piliç bünyesinde kalıntı bırakmayacak türde ilaçlar olacak ve veteriner hekim denetiminde
verilecektir. İlaçlar içme suyu ya da sprey yöntemi ile verilecektir. İlaçlar entegre
tavukçuluk tesisinin personeli tarafından getirilecek ve uygulama sonrası boşalan kapları
götürülecektir. İlaçlar içme suyu ile verilecektir. Tedavi işlemi sonucu herhangi bir tıbbi
atık açığa çıkmayacaktır.
Buna rağmen, acil durumlarda tesiste bulunacak ilkyardım malzemelerinin
kullanımı sonucu oluşması muhtemel tıbbi atıklar özel toplama kaplarında ve özel toplama
poşetlerinde toplandıktan sonra, 22.07.2005 tarih ve 25883 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren ve 03.12.2011 tarih ve 28131 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak değişiklik yapılan “Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” ne uygun olarak
bertaraf edilecektir.
137
İsmet YORGANCILAR
Tehlikeli Atıklar ve Atık Yağlar
İşletmede tehlikeli atık sınıfına girebilecek tek atık kümeslerin dezenfeksiyonu
esnasında kullanılacak kimyasal maddelerin boşalan ambalajları (kontamine tehlikeli atık)
olacaktır. Bu kimyasallar her dönem başında az miktarda kullanılacağı için çıkacak toplam
yıllık atık miktarı çok küçük olmaktadır. Ayrıca kümeslerin temizliği ve dezenfeksiyonu
faaliyet sahibinin anlaşmalı olduğu entegre tavukçuluk firması tarafından yapıldığından
kimyasalların ambalajları temizlik sonrası yine bu firma tarafından götürülecektir.
Oluşması beklenen kontamine ambalaj atıkları, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan
“Çevre İzni ve Lisansı”na sahip anlaşmalı firmaya verilerek bertaraf edilmesi
sağlanacaktır.
Oluşacak atık miktarı, 14.03.2005 Tarih ve 25755 Sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”nde belirtilen
1.000 kg/ay miktarından çok çok az olacağı için bu atıklar bertaraf tesisine gönderilmesine
kadar tesis alanı içerisinde depolanacaktır.
Bu atıklar için tesis içinde planlanacak geçici depolama sahası, tesis ve binalardan
uzak olacak, atıklar beton saha üzerinde uluslararası standartlardaki konteynırlarda
tutulacak, konteynır üzerinde “tehlikeli atık” ibaresi, miktarı ve tarih yazılacak,
konteynırlar kapalı olacak ve atıklar reaksiyona girmeyecek şekilde depolanacaktır.
Atıklar, Tehlikeli Atık Taşıma Lisansı bulunan araçlar ile Lisanslı Bertaraf Tesisine
gönderilecektir.
Tesiste atık yağ ve bitkisel atık yağ oluşmayacaktır.
Buna rağmen tesiste her aşamada, 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” ve 19.04.2005 tarih ve
25791 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Bitkisel Atık Yağların
Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.
III.A.12. İşletme esnasında oluşacak gürültünün seviyesi ve kontrolü için alınacak
önlemler
Proje için 04.06.2010 Tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak
yürürlüğe giren “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’”nde
belirtilen hazırlama kriterleri çerçevesinde “Akustik Rapor” hazırlanmış olup EK-16’da
sunulmuştur.
Raporda projenin İşletme Aşamasında oluşacak gürültünün seviyesi ile ilgili
değerlendirme yapılmış olup kontrolü için alınacak önlemler raporun “Bölüm E. Kontrol
Tedbirleri Hakkında Bilgi” kısmında belirtilmiştir.
Raporda verilen sonuçlara göre, gürültü düzeyinin yerleşim yeri üzerinde hiçbir
etkisinin olmaması beklenmektedir. Zaten hesaplamalar bütün makinelerin aynı anda
çalışacağı varsayımına göre yapılmış olup, gerçekte ise çoğunlukla böyle bir çalışma
mümkün olmayacağı için, gürültü seviyesi daha da düşük olacaktır.
138
İsmet YORGANCILAR
Gürültülü ortamda çalışacak personel konusunda ise 22.05.2003 tarih ve 4857 sayılı
İş Kanunu ile İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği’nin ön gördüğü hükümlere uyulacaktır.
Kurulması planlanan tesis tamamen kapalı alanda kurulacaktır. Bu nedenle işletme
aşamasında da dış çevreyi rahatsız edecek boyutta gürültü oluşmayacaktır. Bu durum EK16’da verilen Akustik Raporda yapılan hesaplamalarla da desteklenmiştir.
Akustik Raporda yapılan hesaplamalara göre proje sahasına 10 metre mesafede,
işletme aşamasında açık alanda oluşacak gürültü seviyesi 50 dBA seviyesine düşecektir.
Dolayısıyla gündüz gürültü değerleri faaliyet alanına en yakın yerleşim yerine gelmeden,
04.06.2010 Tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevresel
Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”nin EK-7 Tablo 4’te verilen
gürültü seviyesi sınır değerini (65 dbA) sağlamaktadır.
İşletme aşamasında, faaliyet alanına kuş uçumu 5.500 metre mesafede bulunan
Çambel Beldesine gürültünün ulaşması beklenmemektedir. Dolayısıyla Çambel Köyü
işletme aşamasında makine ve ekipmanlardan oluşacak gürültüden etkilenmeyecektir.
04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren
“Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”ne riayet edilecektir.
III.A.13. Tesisin bulunduğu yöredeki hava kalitesi durumu hakkında bilgiler (varsa hava
kalitesi ölçüm sonuçları, inversiyon durumu vb.)
(Mülga) Çevre ve Orman Bakanlığınca; 13.01.2005 tarih ve 25699 sayılı Resmi
Gazete’de Yayımlanan “Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği
(I.K.H.K.K.Y.)” 28.Maddesinde; “İl ve ilçelerin kirlilik derecelendirilmesi; il ve ilçenin
topoğrafik yapısı, atmosferik şartlar, meteorolojik parametreler, sanayi durumu, nüfus
yoğunluğu ve önceki yılların hava kalitesi ölçüm sonuçları dikkate alınarak 06.06.2008
tarihli ve 26898 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Hava Kalitesi Değerlendirme ve
Yönetimi Yönetmeliğine göre Bakanlık tarafından kış sezonu başlamadan önce ilan edilir.”
ifadesi yer almaktadır.
Bu hususlar çerçevesinde illerden alınan bilgiler de değerlendirilerek tüm il ve
ilçelerin kirlilik derecelendirilmesi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın 04.07.2012 tarih ve
2012/16 sayılı “Hava Kirliliğinin Kontrolü ve Önlenmesi” konusundaki Genelgesi ile
yapılmıştır. Buna göre, İzmir ilinde 2011-2012 Kış Sezonu için Kirlilik Dereceleri
sınıflandırmasında; İzmir Merkez ilçe, Ödemiş ve Bergama ilçeleri ile bu ilçelere bağlı
belde ve köylerin Kirlilik Grubu I, bu ilçelerin dışında kalan ilçeler ile ilçelere bağlı belde
ve köylerin Kirlilik Grubu II olarak belirlenmiştir.
Böylelikle, Kemalpaşa ilçesi ve tüm bağlı belde ve köylerin Kirlilik Grubu, 1 (bir)
olarak belirlenmiştir. Kemalpaşa ilçesi için hazırlanan herhangi bir hava kalitesi ölçüm
değeri olmadığı için İzmir ilindeki Çevre ve Şehircilik Bakanlığına ait istasyonlarda
ölçülen Kükürtdioksit (SO2) ve Partikül Madde (PM) kış mevsimi aylık ortalamalarını
gösteren veriler, son yıllardaki değişimleri ve sınır değerleri aşağıdaki tablolarda
sunulmuştur.
139
İsmet YORGANCILAR
Tablo 76 İzmir İlinde Ölçülen SO2 Değerlerinin Yıllara Göre Değişimi
Kış Sezonu Kükürtdioksit (SO2) Ortalamaları (µg/m³)
2010-2011
2011-2012
2012-2013
İzmir (Alsancak)
8
5
3
İzmir (Bayraklı)
-
8
15
İzmir (Bornova)
17
7
7
İzmir (Çiğli)
12
5
8
İzmir (Gaziemir)
19
-
7
İzmir (Güzelyalı)
32
22
-
İzmir (Karşıyaka)
25
9
-
İzmir (Şirinyer)
9
8
276
Kaynak: www.tuik.gov.tr
Tablo 77 İzmir İlinde Ölçülen PM Değerlerinin Yıllara Göre Değişimi
Kış Sezonu Partiküler Madde (Duman) Ortalamaları (µg/m³)
2010-2011
2011-2012
2012-2013
İzmir (Alsancak)
57
57
45
İzmir (Bayraklı)
-
85
68
İzmir (Bornova)
51
48
46
53
47
İzmir (Çiğli)
İzmir (Gaziemir)
58
-
26
İzmir (Güzelyalı)
60
55
46
İzmir (Karşıyaka)
54
41
-
İzmir (Şirinyer)
71
75
60
Tablo 78 Kirleticilerin 2012 ve 2013 Yılları İçin Sınır Değerleri
SO2
PM
Kirleticilerin Sınır Değerleri
2012 2013 2012 2013
Kısa Vadeli Sınır Değer (µg/m³)
280
250
140
100
Kış Sezonu Ortalaması Sınırı (µg/m³) 150
125
112
90
Uzun Vadeli Sınır Değer (µg/m³)
150
150
78
60
Kaynak: Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği
Yukarıdaki tablolarda görüldüğü üzere 2012-2013 kış sezonunda İzmir ilindeki
istasyonlarda ölçülen hava kirliliği değerleri ilgili yönetmelikte belirtilen sınır değerlerin
altında kalmıştır.
III.A.14. Tesisin faaliyeti esnasında proses ve yakma sistemlerinde kullanılan yakıt ve
miktarı, yakıt kullanılan ünitelerin ayrı ayrı yakıt ısıl gücü ve toplam yakıt ısıl gücü, üretim
kapasitesi
Tesiste sıcak hava üretimi amacıyla kullanılacak sıcak hava kazanlarında kömür ve
doğalgaz yakılmaktadır.
kazanlarında kömür yakılmaktadır. En son inşa edilen 2 adet kümeste (K8-K9) ise
doğalgaz sobası bulunmaktadır. Doğalgaz kullanılan sistemlerin de kömür yakıtlı
sistemlere dönüştürülmesi planlanmaktadır.
140
İsmet YORGANCILAR
Mevcut tesiste pirinç kömür (0,5-10mm) kullanılmaktadır. Ege Linyitleri İşletmesi
Müessesesi Müdürlüğü Laboratuvar Şube Müdürlüğünün10 Kömür Analiz Sonuçlarına
göre, tesiste kullanılacak kömürden %10,12 oranında kül oluşacağı öngörülerek tesiste
oluşacak kül miktarı 91,08 ton/yıl (= 900 ton/yıl x %10,12) olacaktır.
Tesiste kullanılan yakma sistemlerinin ayrı ayrı yakıt ısıl gücü aşağıdaki tabloda
özetlenmiştir.
No
1
2
Kullanılan Ünite
Sıcak Hava Apreyi
Doğalgaz Sobası
(4 adet/kümes)
Tablo 79 Tesiste Bulunan Yakma Sistemleri Isıl Kapasiteleri
Toplam
Emisyon
Kullanılacak
Kullanım
Yakıt Tüketimi
Adet
Cinsi
Yakıt
Amacı
( 1 soba )
7
Yanma Gazı
Kömür
Kümes Isıtma
24,8 (kg/h)
8
Yanma Gazı
LNG
Kümes Isıtma
Isıl Güç
(kW)
129,6
1,38 (m3/h)
13,2
III.A.15. Her bir faaliyet türüne ait tesislerin işletimi sırasında oluşacak emisyon miktarı,
özellikleri ve bertaraf yöntemleri, tesiste oluşabilecek emisyonlarla ilgili yapılacak
hesaplamalarda kullanılacak olan emisyon faktörlerinin hangi kaynaktan alındığı (EPA,
CORIN AIR vb…), tesiste bulunacak olan emisyon kaynaklarına ait oluşabilecek emisyon
konsantrasyonlarının ve kütlesel debilerinin hesaplamalarının yapılması
İşletme aşamasında etlik piliç yetiştirme işlemlerinin tamamen kapalı alanda
yapılmasından dolayı herhangi bir toz oluşumu söz konusu olmamakta ve olmayacaktır.
Kümeslerde bulunan tavukları beslemek için kullanılacak yemlerin kapalı silolarda
tutulması ve besleme işleminin tamamen otomatik olarak kapalı sistemde bilgisayar
kontrollü olarak yapılıyor olması nedeni ile bu işlemden de toz oluşmamakta ve
oluşmayacaktır.
Tesiste mevcut 7 adet kümeste sıcak hava jeneratörlerinde kömür yakılmaktadır.
Kömür kullanılan kazan bacalarında kirlilik parametreleri olarak CO, CO 2, SO2, NO, NO2
oluşması beklenmektedir. En son inşa edilen 2 adet kümeste ise doğalgaz sobası
bulunmakta olup baca yoktur. Dolayısı ile bu kümeslerden yanma gazı emisyonu
oluşmamaktadır. Ancak faaliyet sahibi bu kümeslerde de kömür kullanan ısıtma sistemine
geçmeyi planlamaktadır.
Tesiste mevcut 7 adet kümeste kömür kullanılan yakma sistemlerinin anma ısıl
güçleri 500 kW’nın altında olduğu için Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü
Yönetmeliği (SKHKKY) EK-4’e göre tesis Küçük Ölçekli Tesis sınıfına girmektedir.
Tesiste eğik çatı kullanıldığı için yakma tesisinin bacası, çatının en yüksek yerinden en az
0,5 metre daha yüksekte olmalıdır. İşletmede bulunan bacalar için baca yüksekliği
haricinde herhangi bir önlem alınmamıştır. En son inşa edilen K8 ve K9 kümeslerinde ise
doğalgaz sobası kullanılmakta ve baca bulunmamaktadır. Bu doğalgaz sobalarının ısıl gücü
ise her biri 13,2 kW’dır. Bir kümeste 4 adet doğalgaz sobası bulunmaktadır. Ancak
10
www.eli.gov.tr
141
İsmet YORGANCILAR
Faaliyet sahibi mevcut doğalgaz sobalarını kömür yakıtlı ısıtma sistemi ile değiştirmeyi
planlamaktadır.
Tesiste kazan bacalarında normal işletme şartlarında ve haftalık iş günlerindeki
işletme saatleri için oluşacak kütlesel debiler (kg/saat) ve konsantrasyonlar aşağıda verilen
SKHKKY Ek-2 Tablo 2.1 ve Tablo 2.2 sınır değerleri aşmayacaktır.
Tablo: SKHKKY Ek-2 Tablo 2.1
Normal işletme şartlarında ve haftalık iş günlerindeki işletme saatleri
için kütlesel debiler (kg/saat)
Bacadan
Baca Dışındaki Yerlerden
Karbon Monoksit
500
50
Kükürt Dioksit
60
6
Azot Dioksit [NOx (NO2 cinsinden)]
40
4
Not: Tablodaki emisyonlar İşletmenin tamamından (bacaların toplamı) yayılan saatlik kütlesel debilerdir.
Emisyonlar
Tablo: SKHKKY Ek-2 Tablo 2.2
Süre
Parametre
SO2
NO2
CO
YIL
Sınır değer [µg/m3]
3
[CO mg/m ]
[Çöken toz mg/m2gün] 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Saatlik
900
900
900 900 900 900 900
KVS
400
400
370 340 310 280 250
Hedef Sınır Değer (Yıllık Arit.Ort.)
60
60
60
UVS
150
150
150 150 150 150 150
UVS
60
60
52
KVS
300
300
300 300 300 300 300
UVS
100
100
92
84
76
68
60
KVS
30
30
26
22
18
14
10
UVS
10
10
10
10
10
10
10
60
44
60
36
60
28
60
20
Yanma gazı bacası ve yakma sistemleri S.K.H.K.K. Yönetmeliği ve 13.01.2005 tarih
ve 25699 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin
Kontrolü Yönetmeliğine göre seçilecek ve yönetmelik hükümlerine uyulacaktır.
Mevcut tesis, 29.04.2009 tarih ve 27214 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Çevre
Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik EK-2 Çevreye
Kirletici Etkisi Olan Faaliyet veya Tesisler Listesi 7. Grup (Gıda Endüstrisi, Tarım ve
Hayvancılık) Madde-7.30.3’de yer almaktadır. Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve
Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-2’sinde yer alan “7. Gıda Endüstrisi, Tarım ve
Hayvancılık” başlığı altındaki işletmeler, mezkûr Yönetmelik Ek-1 ve Ek-2 listelerinde
başka bir grupta yer almıyorsa, söz konusu işletmeler için; çevre izni kapsamında emisyon
ölçüm raporu hazırlanması ve işletmelerin hava emisyonu açısından değerlendirilmesi
gerekmemektedir.
142
İsmet YORGANCILAR
III.A.16. Tesisin Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (SKHKKY) Ek-8
Listesindeki yeri ve aynı yönetmeliğin Ek-1 kapsamında irdelenmesi
FAALİYETİN SKHKKY EK-8'E GÖRE YERİ:
Tesis, Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (SKHKKY) EK-8
İzne Tabi Tesisler Listesi:
------------------------------------------------------------------------------------------------------------Liste B - 7.1.
Büyük baş, küçükbaş hayvanların veya kümes hayvanlarının yetiştirildiği
kapasiteleri aşağıda belirtilen, ahırlar (hayvan barınakları) veya tavuk çiftlikleri (kümesler)
a) 20.000 adet veya daha fazla tavuk, hindi vb. kümes hayvanları kapasiteli tesisler
------------------------------------------------------------------------------------------------------------kapsamında değerlendirilmektedir.
Kurulması planlanan tesiste Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü
Yönetmeliği (SKHKKY) hükümlerine uyulacağına dair Taahhütname EK-20’de
verilmiştir.
FAALİYETİ SKHKKY EK-1 GEREĞİNCE İRDELEME VE DEĞERLENDİRME:
EK-1.B.1. - Toz Şeklinde Emisyon:
Atık gazlarda bulunan toz şeklindeki emisyon doldurma, ayırma, eleme, taşıma,
kırma ve öğütme tesislerinden çıkan toz emisyonu değilse Diyagram-1’de verilen sınırları
aşamaz.
Değerlendirme: Tesiste işletme aşamasında toz şeklinde emisyon oluşmayacaktır.
143
İsmet YORGANCILAR
EK-1.B.2 - İşletmelerde Tozlu Maddelerin
Doldurulması, Boşaltılması ve Tasnifi:
Üretimi,
İşlenmesi,
Taşınması,
Çapı 5 milimetre ve daha büyük tane boyutlu doldurma, ayırma, eleme, taşıma,
kırma ve öğütme işlemleri sabit tesislerde ve kapalı alanlarda (kamyonların malzeme
boşalttığı ilk kırma ünitesi hariç) gerçekleştiriliyorsa, baca ile atılan toz emisyonları,
aşağıda verilen sınır değerleri sağlamak zorundadır.
Toz Emisyonları (1,5 kg/saat veya altındaki emisyon debileri için) 200 mg/Nm3
Toz Emisyonları (1,5 kg/saat – 2,5 kg/saat arası emisyon debileri için)
150 mg/Nm3
Toz Emisyonları (2,5 kg/saat veya üzerindeki emisyon debileri için)
100 mg/Nm3
Değerlendirme: Mevcut tesiste işletme aşamasında tozlu maddeler üretilmemekte
ve üretilmeyecek, taşınmayacak, doldurulmayacak, boşaltılmayacak ve tasnif
edilmeyecektir. Kümeslerde bulunacak civcivleri beslemek için kullanılacak yemlerin
kapalı silolarda tutulacak olması ve besleme işleminin tamamen otomatik olarak kapalı
sistemde bilgisayar kontrollü olarak yapılacak olması nedeni ile bu işlemden de toz
oluşmayacaktır.
EK-1.C. - Açıkta Depolanan Yığma Malzeme:
Açıkta depolanan yığma malzeme, hurda malzeme, tozlaşabilir ürün yada
hammadde hava kalitesi standartlarını sağlamak şartıyla açıkta depolanabilir. Bu amaçla
aşağıda bazı örnekleri verilen tedbirler alınır.
-Araziye rüzgârı kesici levhalar yerleştirir, duvar örülür veya rüzgârı kesici ağaçlar
dikilir,
-Konveyörler ve diğer taşıyıcıların ve bunların birbiri üzerine malzeme boşalttığı
bağlantı kısımlarının üstü kapatılır,
-Savurma yapılmadan boşaltma ve doldurma yapılır,
-Malzeme üstü naylon branda veya tane büyüklüğü 10 mm den fazla olan maddelerle
kapatılır,
-Üst tabakalar %10 nemde muhafaza edilir. Bu durumu sağlamak için gerekli
donanım kurulur.
Değerlendirme: Tesiste açıkta malzeme stok edilmeyecektir.
EK-1.D. - Toz Yapıcı Yanma ve Üretim Artıklarının Taşınması ve Depolanması:
Toz yapan yanma ve üretim artıklarının taşınmasında taşınan malzemenin tozumayı
önleyecek derecede nemli olmaması halinde kapalı taşıma sistemleri kullanılır. Bunların
açıkta depolanmasında (c) bendindeki tedbirler alınır. Depolama işlemi tamamlanan
sahalar toprakla örtülüp üstü yeşillendirilir.
Değerlendirme: Tesiste kömür yakıtlı ısınma kazanları bulunacaktır. Bu nedenle
tesiste yakılacak kömürden %10,12 oranında kül oluşacağı öngörülerek tesiste oluşacak kül
miktarı 91,08 ton/yıl (= 900 ton/yıl x 0,1012) olacaktır.
144
İsmet YORGANCILAR
Ayrıca, tesiste kömür külü açıkta depolanmayacaktır.
EK-1.E. - Tesis İçi Yolların Durumu:
Tesis içi yollar düzenli olarak temizlenmeli, tozumaya karşı her türlü önlem
alınmalı (sulama, süpürme, toz bağlayan maddelerle muameleye tabi tutulması vb.) ve
yollar bitümlü kaplama malzemeleri (asfalt vb.) ve/veya beton malzemelerle
kaplanmalıdır.
Değerlendirme: Tesis içi yollar tozumanın önlenmesi amacıyla beton ile
kaplanmıştır.
EK-1.F. - Filtrelerin Boşaltılması:
Toz biçimindeki emisyonu tutan filtrelerin boşaltılmasında toz emisyonunu
önlemek için toz, kapalı sistemle boşaltılır veya boşaltma sırasında nemlendirilir.
Değerlendirme: Tesiste toz biçiminde emisyon oluşmamakta ve oluşmayacaktır.
EK-1.G. - Atık Gazlardaki Özel Toz Emisyonları:
Tablo 1.1.’de I, II ve III olarak sınıflandırılan özel toz emisyonları, aynı sınıftan
birden fazla madde bulunması durumu dâhil, bunların toplam konsantrasyonları aşağıdaki
değerleri aşamaz.
Tablo 1.1’de I, II ve III olarak sınıflandırılan özel toz emisyonları aşağıdaki
sınırlara tabidir.
I.Sınıfa Giren Toz Emisyonları
(0,1 kg/saat veya üzerindeki emisyon debileri için)
20 mg/Nm3
II.Sınıfa Giren Toz Emisyonları
(1 kg/saat veya üzerindeki emisyon debileri için)
50 mg/Nm3
III.Sınıfa Giren Toz Emisyonları
75 mg/Nm3
Yukarıda her sınıf için ayrı ayrı verilen konsantrasyon sınırları aşılmaması
kaydıyla: I’inci ve II’inci sınıflara giren özel toz emisyonlarının bir arada bulunması
durumunda toplam emisyon konsantrasyonu 50 mg/Nm3, I’inci ve III’üncü veya II’inci ve
III’üncü sınıflara giren özel toz emisyonlarının bir arada bulunması durumunda ve I’inci,
II’nci ve III’üncü sınıfa giren emisyonların bir arada bulunması durumunda toplam toz
emisyon konsantrasyonu 75 mg/Nm3 sınırını aşamaz.
Değerlendirme: Tesiste herhangi bir şekilde özel toz emisyonu oluşmamakta ve
oluşmayacaktır.
EK-1.H.1. - İnorganik Klor Emisyonu:
Gaz biçimindeki klor ve inorganik klor bileşiklerinin emisyonları 0,3 kg/saat veya
üzerinde ise, atık gaz içerisindeki (CI-) konsantrasyonu 30 mg/Nm3’ü aşamaz.
Değerlendirme: Etlik Piliç Yetiştirme Tesisinde herhangi bir şekilde inorganik klor
emisyonu oluşmayacaktır.
145
İsmet YORGANCILAR
EK-1.H.2. - İnorganik Flor Emisyonu:
Gaz biçimindeki flor ve inorganik flor bileşiklerinin emisyonları, 0,15 kg/saat veya
üzerinde ise, atık gaz içerisindeki (F-) konsantrasyonu 5 mg/Nm3'ü aşamaz.
Değerlendirme: Tesiste herhangi bir şekilde inorganik flor emisyonu oluşmamakta
ve oluşmayacaktır.
EK-1.H.3. - İnorganik ve Organik Buhar ve Gaz Emisyonları:
Tablo 1.2’de I inci, II nci ve III üncü olarak sınıflandırılan, atık gazlarda bulunan
organik bileşiklerin buhar ve gaz biçimindeki emisyonları, aynı sınıftan birden fazla bileşik
bulunsa dahi bunların toplam emisyonları, aşağıdaki değerleri aşamaz.
I.Sınıfa Giren Organik Bileşikler
(0,1 kg/saat veya üzerindeki emisyon debileri için)
II.Sınıfa Giren Organik Bileşikler
III.Sınıfa Giren Organik Bileşikler
20 mg/Nm3
150 mg/Nm3
300 mg/Nm3
Yukarıda verilen konsantrasyon sınırları aşılmaması kaydıyla; I’inci ve II’nci
sınıflara giren organik buhar ve gazların bir arada bulunması durumunda toplam emisyon
konsantrasyonu 150 mg/Nm3, I’nci ve III’üncü veya II’nci ve III’üncü sınıflara giren
organik buhar ve gazların bir arada bulunması durumunda ve I’nci, II’nci ve III’üncü
sınıflara giren organik buhar ve gazların bir arada bulunması durumunda toplam emisyon
konsantrasyonu 300 mg/Nm3 sınırını aşamaz.
Değerlendirme: Tesiste herhangi bir şekilde inorganik ve organik buhar ve gaz
emisyonları oluşmamakta ve oluşmayacaktır.
III.A.17. Tesis “Kirletici Vasfı Yüksek Tesisler İçin Özel Emisyon Sınırları” (SKHKKY Ek5)’de yer alıyorsa burada belirtilen hususlarla ilgili açıklamaların ve değerlendirmelerin
yapılması,
Rapor konusu tesis, 13.04.2012 tarih ve 28263 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’nde
Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” uyarınca Kirletici Vasfı Yüksek Tesisler İçin
Özel Emisyon Sınırları”-EK-5’de yer almamaktadır.
146
İsmet YORGANCILAR
III.A.18. Tesisin SKHKKY Ek-4 kapsamında değerlendirilmesi; tesiste bulunacak emisyon
kaynaklarından oluşabilecek (hesaplanan) emisyonlar, konsantrasyonları, emisyon
kaynaklarının yakma ısıl güçleri, vb. bilgiler, SKHKKY Ek-4 dikkate alınarak yaklaşık
olarak olması gereken baca yüksekliği, baca gazı hızının hesabının yapılması
EK-4.A.1. - Yakma Tesislerinden Kaynaklanan Baca Gazı Hızları:
Atık gazlar serbest hava akımı tarafından, engellenmeden taşınabilecek biçimde
dikey çıkışla atmosfere verilmelidir. Bu amaçla baca kullanılmalı, anma ısıl gücü 500
kW’ın üzerindeki tesisler için, gazların bacadan çıkış hızları en az 4 m/s olmalıdır. Tesisin
üretimi ve dizaynı gereği, baca çapının daraltılamadığı ve cebri çekişin uygulanamadığı
hallerde baca gazı hızı en az 3 m/s olmalıdır. 300 kW < anma ısıl gücü < 500 kW olan
tesislerde baca gazı hızı en az 2 m/s olmalıdır. Anma ısıl gücü 300 kW'ın altında olan
tesislerde baca gazı hızı 2 m/s'nin altında olabilir.
Değerlendirme: Rapor konusu tesiste bulunacak yakma sistemlerinde yönetmelik
şartları sağlanacaktır.
EK-4.A.2. - Üretim Şeklinden Kaynaklanan Baca Gazı Hızları:
Prosesten kaynaklanan atık gazlar serbest hava akımı tarafından, engellenmeden
taşınabilecek biçimde dikey çıkışla atmosfere verilmelidir. Bu amaçla baca kullanılmalı,
gazların bacadan çıkış hızları, cebri çekişin uygulanabildiği tesislerde en az 4 m/s, tesisin
üretim şekli ve üretim prosesi gereği baca çapının daraltılamadığı ve cebri çekişin
uygulanamadığı ve bu durumun bilim kuruluşundan alınacak bir raporla onaylandığı
hallerde baca gazı hızı en az 2 m/s olmalıdır.
Değerlendirme: Rapor konusu tesiste üretim şeklinden kaynaklanan bir baca gazı
oluşmayacaktır.
EK-4.B.1. - Küçük Ölçekli Tesislerde Asgari Baca Yüksekliği:
Anma ısıl gücü 500 kW’ın altında olan eğik çatılı tesislerde baca yüksekliği çatının
en yüksek noktasından itibaren en az 0,5 m olmalıdır.
Değerlendirme: Tesiste bulunan yakma sistemlerinde yönetmelik şartları
sağlanacak ve baca yüksekliği çatının en yüksek noktasından itibaren en az 0,5 m olacaktır.
EK-4.B.2. - Orta Ölçekli Tesislerde Asgari Baca Yüksekliği:
Anma ısıl gücü 500 kW ile 1,2 MW arasında bulunan eğik çatılı tesislerde baca
yüksekliği çatının en yüksek noktasından itibaren en az 1,5 m olmalıdır.
Değerlendirme: Rapor konusu tesis küçük ölçekli tesisler sınıfına girmektedir.
EK-4.B.4. - Isıl Gücü Olmayan Tesislerde Asgari Baca Yüksekliği:
Isıl gücü olmayan tesislerde asgari baca yüksekliği çatının en yüksek noktasından
itibaren dağılımı engellemeyecek şekilde en az 1,5 m olacaktır.
Değerlendirme: Rapor konusu tesis küçük ölçekli tesisler sınıfına girmektedir.
147
İsmet YORGANCILAR
III.A.19. Tesisin SKHKKY Ek-2 kapsamında değerlendirilmesi, tesiste oluşabilecek
hesaplanan emisyon miktarları (kg/saat olarak) SKHKKY Ek-2’deki sınır değerleri
aşmışsa modelleme yapılması, modelleme sonucu hesaplanan değerlerin Hava Kalitesinin
Korunması Yönetmeliği Madde-6 kapsamında değerlendirilmesi
Mevcut ve yeni kurulacak tesislerin etki alanında Hava Kirlenmesine Katkı Değeri
(HKKD)’nin dağılım modellemesi kullanılarak hesaplanması, tesis etki alanında hava
kalitesinin ölçülmesi ve ölçüm metotları aşağıdaki esaslara göre yapılır:
Mevcut ve yeni kurulacak tesislerin bacalarından veya baca dışından atmosfere
verilen emisyonların saatlik kütlesel debileri, mevcut tesisler için bacalarda ölçülerek, baca
dışından atmosfere verilen emisyonlar ile yeni kurulacak tesisler için emisyon faktörleri
kullanılarak tespit edilir. Saatlik kütlesel debi (kg/saat) değerleri Tablo 2.1’de verilen
değerleri aşması halinde, tesis etki alanında emisyonların Hava Kirlenmesi Katkı Değeri
(HKKD) mümkünse saatlik, aksi takdirde, günlük, aylık ve yıllık olarak hesaplanır.
Mevcut tesis için aylık olarak hesaplanmış Hava Kirlenmesine Katkı Değerlerinin
(HKKD) en yüksek olduğu farklı inceleme alanlarında her bir inceleme alanında bir
istasyon olmak üzere en az iki istasyon kurularak bir ay süre ile sürekli olarak hava kalitesi
ölçümleri yapılır. Kirliliğin aylara bağlı olarak değiştiği ve arttığı bölgelerde yetkili merci
ölçüm zamanını belirler. Ölçüm sonuçları EK-2’de belirtilen Uzun Vadeli Sınır (UVS)
değerinin % 60’ından yüksek olması durumunda hava kalitesi ölçümlerinin süresi uzatılır,
ölçüm süresi yetkili mercii tarafından belirlenir. Tesis etki alanında bu yönetmelik EK-2
Tablo 2.2’de yer alan hava kalitesi sınır değerlerinin sağlanması gerekir.
Değerlendirme: Rapor konusu tesis, 29.04.2009 tarih ve 27214 sayılı Resmi
Gazetede yayımlanan Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında
Yönetmelik EK-2 Çevreye Kirletici Etkisi Olan Faaliyet veya Tesisler Listesi 7. Grup (Gıda
Endüstrisi, Tarım ve Hayvancılık) Madde-7.30.3’de yer almaktadır. Bu nedenle tesis için
işletme aşamasında Çevre İzni görüşü alınacaktır.
Mevcut tesiste, Ege Linyitleri İşletmesi Müessesesinin ürettiği Soma Kömürü
kullanılmaktadır. Kullanılacak kömür ile ilgili Ege Linyitleri İşletmesi Müessesesi
Müdürlüğü, Laboratuvar Şube Müdürlüğü’nün Kömür Analiz Sonuçlarında belirtilen kül
oranı (A=% 10,12) ve kükürt yüzdesi (S=% 0,95) değerleri kullanılarak, U.S. EPA
tarafından belirlenen yakıt yanması ile ilgili emisyon faktörleri (Tablo 80) hesaplanmış, bu
emisyon faktörleri kullanılarak tesiste yakma sistemlerinden oluşması beklenen
emisyonların saatlik kütlesel debileri belirlenmiştir. Belirlenen saatlik kütlesel debiler
Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (SKHKKY) EK-2 Tablo 2.1’de
verilen hava kalitesi sınır değerleri ile karşılaştırılmıştır.
148
İsmet YORGANCILAR
Yakıt Cinsi
KÖMÜR
Linyit
Pulverize
Siklon
Spreader Stoker
Bitümlü Kömür
Pulverize
- Genel
- Islak
-Kuru Taban
Siklon
Spreader Stoker
Elle Besleme
FUEL-OIL
Termik Santral
Sanayi Tesisi
Ağır Fuel-oil
Hafif Fuel-oil
Ev ve Ticari İşletmeler
DOĞALGAZ
Termik Santral
Sanayi Tesisi
Ev ve Ticari İşletmeler
BENZİN (kg/m3)
Tablo 80 Yakıt Yanması İle İlgili Emisyon Faktörleri
SOx
PM
CO
kg/ton
kg/ton
kg/ton
HC
kg/ton
NOx
kg/ton
3.2 A
2.7 A
3.2 A
13.6 S
13.6 S
13.6 S
0.5
0.5
0.5
<0.45
<0.45
<0.45
6.4
7.7
2.7
8A
6.5 A
8.5 A
1.0 A
6.5 A
10
19 S
19 S
19 S
19 S
19 S
19 S
0.5
0.5
0.5
0.5
1
45
0.15
0.15
0.15
0.15
0.5
10
9
15
9
27.5
7.5
1.5
1.26
20.5 S
0.005
0.50
13.02
2.9
1.9
0.1
g/m3
0.24
0.24
0.24
1.4
20.1 S
20.1 S
20.1 S
g/m3
0.01
0.01
0.01
1.1
0.25
0.25
0.25
g/m3
0.272
0.272
0.272
275
0.50
0.50
0.63
g/m3
0.016
0.048
0.128
24
8.96
8.96
1.46
g/m3
11.1
3.6
1.9
14
13.2
4.8
7.2
16.3
26.6
DIESEL (kg/m3)
Kaynak: Compilation of Air Pollution Emission Factors Volume I: Stationary Point and Area Sources”, 4th ed., AP-42,
U.S. EPA, Office of Air Quality Planning and Standards, 1985, with updates through September 1991.
Not:
S: Yakıttaki Kükürt yüzdesi A: Kömürdeki kül yüzdesi
Buna göre tesiste bulunan kömür yakıtlı mevcut 7 adet ve ilave edilecek 2 adet
toplam 9 adet kömür yakıtlı yakma sisteminin tamamından oluşması beklenen saatlik
kütlesel debiler aşağıdaki gibi hesaplanmıştır:
Yıllık kömür kullanım miktarı
= 900 ton/yıl
Yıllık çalışma süresi
= 168 gün/yıl (4 dönem)
Günlük yakma sistemi kullanma süresi
= 24 saat/gün
Saatlik kömür kullanım miktarı
= 900 ton/yıl÷168 gün/yıl÷24 saat/gün
Saatlik kömür kullanım miktarı
= 0,223 ton/saat
TOZ:
Toz için belirlenen emisyon faktörü = 3,2 x A = 3,2 x % 10,12 = 0,324 kg/ton
Tozun saatlik kütlesel debisi
= 0,324 kg/ton x 0,223 ton/saat
Tozun saatlik kütlesel debisi
= 0,072 kg/saat
SOx
SOx için belirlenen emisyon faktörü = 13,6 x S = 13,6 x % 0,95 = 0,129 kg/ton
SOx saatlik kütlesel debisi
SOx saatlik kütlesel debisi
= 0,0288 kg/saat
149
İsmet YORGANCILAR
CO
CO için belirlenen emisyon faktörü
= 0,5 kg/ton
CO saatlik kütlesel debisi
CO saatlik kütlesel debisi
= 0,11 kg/saat
NOx:
NOx için belirlenen emisyon faktörü
= 6,4 kg/ton
NOx saatlik kütlesel debisi
NOx saatlik kütlesel debisi
= 1,43 kg/saat
İşletme aşamasında aşağıdaki tabloda verilen emisyon sınır değerleri sağlanacaktır.
Yapılan hesaplamalar sonucunda tabloda bacadan verilen kütlesel debiler için sınır
değerler aşılmadığından modelleme yapılmamıştır.
Emisyonlar
Toz
Kurşun
Hidrojen klorür ve Gaz Halde
İnorganik Klorür Bileşikleri
Hidrojen florür ve Gaz Halde
İnorganik Florür Bileşikleri
Karbon Monoksit
Normal işletme şartlarında ve haftalık
iş günlerindeki işletme saatleri için
kütlesel debiler (kg/saat)
Baca Dışındaki
Bacadan
Yerlerden
10
1
Emisyon Faktörü Kullanılarak
Hesaplanan Saatlik Kütlesel
Debiler
Bacadan (kg/saat)
0,072
0,5
0,05
-
20
2
-
2
0.2
-
500
50
0,11
Kükürt Dioksit
60
6
0,0288
Azot Dioksit [NOx(N02
40
4
1,43
cinsinden)]
VOC
30
3
Not : Tablodaki emisyonlar tesisin tamamından (bacaların toplamı) yayılan saatlik kütlesel debilerdir.
III.A.20. Herbir tesisin faaliyeti sırasında oluşacak koku problemine karşı alınacak
önlemler (En yakın yerleşim yerine uzaklık ve meteorolojik veriler dikkate alınarak
irdelenmeli)
Koku son yıllarda özellikle de tavukçuluğun yoğunlaştığı bölgelerde güncel bir
problem ve şikâyet konusu haline gelmiştir. Koku, gerek oluşumu gerekse kaynağı itibari
ile oldukça karmaşık bir konudur. Kümeslerdeki tavuklar, yem, altlık, gibi tüm organik
materyaller kendine has kokuya sahiptir. Bunun yanı sıra organik maddelerin parçalanması
sonucu oluşan amonyak, hidrojen sülfür ve diğer sülfürlü bileşikler, aminler ve uçucu yağ
asitleri de başlıca koku kaynaklarıdır.
Amonyak, yüksek derecede tahriş edici olup, toksik etkilidir. 20 ppm civarındaki
konsantrasyonlarda, insanlar tarafından kokusuyla rahatlıkla fark edilir. 50-100 ppm lik
konsantrasyonlar, göz yanması, göz sulanması gibi rahatsızlıklara neden olur. Hayvanlarda
da bu konsantrasyonlarda benzer semptomlar görülür.
Kümeslerde amonyak oluşumu, gübrede ürik asidin mikrobiyal değişimine
bağlanmaktadır. Amonyak konsantrasyonunun yükselmesi, hayvanlarla birlikte bakıcıları
da rahatsız eder. Amonyak konsantrasyonunun 25 ppm sınırını aşmaması gerektiği
önerilmektedir. Ancak normal düzey 10 ppm kadardır. Bu ise, dikkatli altlık ve gübre
manejmanı ile yeterli havalandırmanın sağlanması ile mümkündür.
150
İsmet YORGANCILAR
Kümeslerde altlık ve gübreden amonyağın serbest bırakılmasının kontrol edilmesi
amacıyla bazı kimyasal maddeler denenmiştir. Bu yöntemler ya mikrobiyal gelişmenin ve
dolayısıyla ürik asitin dekompozisyonunun önlenmesi, ya da amonyağın serbest
bırakılması ve böylece onun nötralize edilmesiyle kombine esasına dayanır. Bu son yöntem
hastalık kontrolü ve genel manejman bakımından da önemli olan altlık veya gübrenin tabii
değişimini bozmayan ve muhtemelen en tatmin edici yöntem olarak kabul edilir.
Koku şikâyetlerinin azaltılmasına yönelik önerilerin başında kümesler ile yerleşim
birimleri arasında yeterli mesafe bırakılması gelmektedir. Ayrılma mesafesi olarak da
adlandırılan bu uzaklık, özellikle okul, hastane, toplu konutlar ve parklar gibi halkın yoğun
olarak bir arda bulunduğu birimler söz konusu olduğunda daha da büyük bir önem arz
eder. Yeterli mesafe kokunun seyrelmesine olanak sağladığından, kaynaktan uzaklaşan
havadaki koku yoğunluğu giderek azalır ve kabul edilebilir seviyelere geriler. (Şekil 48)
Bu amaçla önerilen asgari mesafe 500 metredir. Ancak hâkim rüzgâr yönü ve hızı,
bölgenin coğrafik özellikleri, nüfus ve yerleşim, sosyokültürel yapı, işletme kapasitesi,
kümes tipi, bakım yönetim gibi birçok etmen ayrılma mesafesi üzerinde etkilidir.
Bu etmenler çerçevesinde mevcut tesisin incelenmesi aşağıda detaylandırılmıştır.
İşletmede 03.07.2009 tarih ve 27277 nolu Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe
giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır.
Hafif
Orta
Yoğun
Mesafe
Şekil 48 Kaynaktan Uzaklığa Bağlı Olarak Koku Yoğunluğundaki Azalma
Hâkim Rüzgâr Yönü ve Hızı:
Faaliyet alanına en yakın meteoroloji istasyonu olan Manisa Meteoroloji
İstasyonunun 1970-2012 yılları arası Uzun Yıllar Meteorolojik Verilerine göre bölgedeki
rüzgârın esme sayılarına göre hâkim rüzgâr yönleri aşağıdaki şekilde verilmiştir. (Şekil 49)
Buna göre yıllık en fazla esen rüzgârların yönünün Doğu (E) , Doğu-Kuzeydoğu (ENE) ve
Batı-Güneybatı (WSW) yönlü olduğu görülmektedir. Faaliyet alanına en yakın yerleşim
yeri kuş uçumu 5.500 metre mesafedeki Çambel Köyü tesis alanının batısında yer
almaktadır. Aradaki mesafe sebebi ile oluşacak kokunun rüzgâr yolu ile köye doğru
taşınması beklenmemektedir. Koku yayılımının önüne geçilmesi için her türlü tedbir
alınmakta ve alınacaktır.
151
İsmet YORGANCILAR
Şekil 49 Bölgedeki Hâkim Rüzgâr Yönü
Faaliyet alanı, en yakın yerleşim yeri olan Çambel Köyüne yaklaşık 5,5 kilometre
mesafededir. Bu nedenle faaliyet esnasında oluşması muhtemel kokunun yerleşim yerlerine
etkisi olmayacaktır.
Bakım Yönetim (Koku İndirgeme Sistemi):
Kümeslerde oluşan nemin ve kümes içinde meydana gelen kokunun hayvanları
olumsuz etkilemesini önlemek için, kümes havası, kümeslerin uygun yerlerine konulacak
fanlar vasıtasıyla dışarı atılacaktır.
Tesisteki kümeslerde havalandırma; ısı ve neme duyarlı sensörler vasıtasıyla
çalışacak tam otomatik fanlar ile gerçekleştirilmekte ve gerçekleştirilecektir. Kümesler
içerisinde muhtelif yerlerde bulunacak duyarlı alıcılar sayesinde tam otomatik bilgisayar
kontrollü sistem içerideki ısı ve nemin düzeyine göre fanları çalıştıracaktır. Kümeslerin
kısa kenarları boyunca yerleştirilecek fanlara takılacak davlumbazlarla fanlar vasıtası ile
kümes dışına atılacak hava toplanacak ve fandan çıkacak koku ve gazlar direkt olarak
atmosfere verilmeyecektir. Koku partiküllerinin atmosfere verilmesi önlemek için
havalandırma fanlarının egzozlarına davlumbaz ve koku giderici su perdesi yapılacaktır.
veren maddeler su fazına alınacaktır. Belirli konsantrasyona gelen devridaim suyu atık su
toplama çukuruna verilecektir.
Tesislerde koku yaratan bir diğer unsur ise temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin
düzensiz ve yeterince yapılmamasıdır. Projeye konu olan tesiste kümesler sürekli kontrol
altında tutulacak ve periyodik olarak temizlenecektir. Bu nedenle temizlik ve
dezenfeksiyon yetersizliğinden kaynaklanabilecek koku oluşumu olmayacaktır. Mevcut
kümesler bölgedeki hâkim rüzgâr yönü dikkate alınarak projelendirilmiş olup kümes
fanları da buna göre konumlandırılmıştır.
152
İsmet YORGANCILAR
Koku yayılımının önüne geçilmesi amacı ile tesis çevresinde ağaçlandırma
çalışmaları da yapılabilecektir.
İşletmede kullanılacak Koku İndirgeme Sistemi ile ilgili örnek bir uygulama
aşağıdaki şekilde verilmiştir.
Fanların Önüne
Yerleştirilen
Davlumbazlar
Koku Giderici Su
Perdesi İçin Kullanılacak
Suyun Devridaim Etmesi
İçin Toplama Kanalı
Şekil 50 İşletmede Kullanılacak Koku İndirgeme Sisteminin Örnek Bir Uygulaması
Sprey
Su
Filmi
Davlumbaz
Fan
Kümes Havası
Su Toplama Kanalı
Şekil 51 İşletmede Kullanılacak Koku İndirgeme Sisteminin Çalışma Prensibi
III.A.21. Proje kapsamında hijyenin sağlanması için ne gibi işlemlerin yapıldığı, kullanılan
dezenfeksiyonlarla birlikte hijyen planının açıklanması
Özellikle son yıllarda ülkemizde tavukçuluk büyük bir gelişme göstererek bir
endüstri haline gelmiştir. Buna paralel olarak bir takım sorunlar ortaya çıkmıştır. Bu
sorunları en aza indirebilmek için sağlık ve hijyen koşullarının sağlanması büyük önem arz
etmektedir.
Mevcut işletme için hazırlanan Hijyen ve Dezenfeksiyon Planı EK-19’da
verilmiştir. Genel hatları ile alınacak tedbirler ise aşağıda belirtilmiştir.
153
İsmet YORGANCILAR
Tavukçulukta amaç hastalığın kümese girişini önlemek ve sağlıklı sürüler
yetiştirmektir. Hastalık çıktıktan sonra yapılan tedavi, çıkan bir yangının söndürülmesine
benzetilebilir. Özet olarak proje kapsamında alınacak önlemler aşağıdaki gibi olacaktır.
 Öncelikle kümes yapılacak yerlerin diğer tavukçuluk işletmelerinden, yerleşim
alanlarından ve ana yollardan mümkün olduğu kadar uzak olmasına dikkat
edilecektir.
 Kümesler, yabani hayvanların ve kuşların girişini engelleyecek şekilde planlanacak
ve kümesler arasında yeterli mesafe bırakılacaktır. Çiftliğin etrafı yabani hayvan ve
insan girişini engelleyecek şekilde çevrilecek, giriş ve çıkışlar kontrol altında
tutulacaktır.
 Kümes içindeki ekipman dönem sonlarında dışarıya çıkarılarak yıkanıp dezenfekte
edildikten sonra güneş altında kurumaya bırakılacaktır.
 Kümes ve ekipmanların eksiklikleri ve arızaları da temizlik esnasında onarılacaktır.
 Kümesler deterjanlı, dezenfektan katılmış bol su ile yıkandıktan sonra geniş
spektrumlu bir dezenfektanla dezenfekte edilecek, kuruyunca da badana
yapılacaktır.
 Daha önce temizlenmiş ve dezenfekte edilmiş ekipmanlar da içeriye alınıp kapı ve
pencereler sıkıca kapatılarak fumigasyon tarzı dezenfeksiyon uygulanacak ve
kümesler bu şekilde kapalı olarak 12 saat muhafaza edilecektir.
 Kümesler hayvanlar gelmeden önce havalandırılacaktır.
 Hayvanlar gelmeden en az 24 saat önce kümesin bütün hazırlıkları ve ısı durumu
düzenlenmiş olacaktır.
 Kümes girişlerine dezenfektan ve kireç konulacak, bakıcıların bunlara basmadan
kümeslere girişleri önlenecektir.
 Her kümesin bakıcısı ayrı olacak, kümeslerde giymeleri için özel ayakkabı ve elbise
verilecek, kümes kıyafetleri ile dışarıda dolaşmaları engellenecektir.
 Kümeslere yabancı kişi ve ziyaretçilerin girmesine engel olunacak, eğer veteriner
hekim, ziraat mühendisi gibi teknik elemanların kümese girmesi gerekiyorsa
onların da yukarıdaki hijyen kurallarına uyması sağlanacaktır.
 Ölen hayvanlar kümeslerden uzakta açılacak derin çukurlara gömülecek, üzerlerine
sönmemiş kireç dökülecektir.
 Herhangi bir hastalık şüphesi durumunda derhal şirket bünyesinde görev yapan
veteriner hekime başvurulacak, bilinçsizce ilaç kullanılmayacaktır.
 Yeni alınan malzemeler dezenfekte edilmeden kümese sokulmayacaktır.
 Kümeslere normalden fazla hayvan konulmayacaktır.
 Tavuklara verilecek su, temiz, renksiz, kokusuz, tortusuz, zararlı maddeler ve
mikroplardan arındırılmış olacaktır. Bunun için işletmede kullanılacak su belirli
aralıklarla bakteriyolojik ve kimyasal yönden incelettirilecektir.
 Kümeslerde fare vb. zararlılarla etkin bir şekilde mücadele yapılacaktır.
 Tavukçulukta hastalıklardan korunmanın diğer bir yolu da aşılamadır. Aşılama
programı şirket veterineri tarafında yapılacak ve bu programa titizlikle uyulacaktır.
154
İsmet YORGANCILAR
III.A.22. Faaliyetler için önerilen koruma bandı mesafesi ve bu bandın
oluşturulması için
İzmir
yapılacak çalışmalar, kullanımı hususunda bilgiler
Faaliyet alanında bulunan tüm kümesler için Yapı Kullanma İzin Belgeleri alınmış
ve EK-8’de verilmiştir. Ayrıca mevcut tesise ait Ören Belediyesi tarafından 10.06.2005
tarihinde verilen “İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı” bulunmaktadır. (EK-8)
Faaliyet sahibine bu izinlerin alınması yükümlülüğünü veren Yönetmelikte “3285
sayılı Hayvan Sağlığı Zabıtası Kanunu ve 22.02.1989 tarih ve 89/13838 sayılı Bakanlar
Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Hayvan Sağlığı Zabıtası Yönetmeliği ile yürürlükteki
diğer ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda kurulacak ticari hayvancılık işletmesinin
yeri, özelliği ve kapasitesi de dikkate alınarak; komisyon tarafından sağlık koruma bandı
mesafesi tespit edilir. Sağlık koruma bandı için uygun mesafe tespitinde; hayvancılık
işletmesinin çevre ve halk sağlığına yapacağı zararlı etkiler, kirletici unsurlar ve hayvan
hastalıklarının yayılışını en aza indirecek hususlar dikkate alınır. Uygun mesafe tespitinde
hayvancılık işletmesinin kendi arazisi içerisinde diğer komşu arazilere, karayoluna uygun
mesafe uzaklıkta olması ve komşu arazide başka bir hayvancılık işletmesinin bulunması
durumunda ise arazide kurulacak hayvan barınağının önceden kurulu hayvan barınağından
en uzak noktada olacak şekilde kurulması veya işletmelerin özelliğine ve kapasitesine göre
işletme dışında uygun mesafe tespitinin yapılması esastır.” denmektedir.
Tesis için İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına ilişkin Yönetmelikte belirtilen
inceleme kurullarınca ve Yer Seçim Raporu verilmesi esnasında oluşturulacak komisyonun
belirleyeceği Sağlık Koruma Bandı mesafesi bırakılacak ve faaliyet süresince bu mesafe
korunacaktır.
III.A.23. Ulaşımın temini, ulaşımın mevcut trafiğe getirdiği yük ve alınacak önlemler
Proje alanına ulaşım İzmir-Uşak Karayolundan ayrılan yaklaşık 250 metre
uzunluğundaki yol ile sağlanmaktadır. (Şekil 52)
İzmir
Proje Alanına
Ulaşım Yolu
Şekil 52 Proje Alanına Ulaşım Yolu
Tesis için gerekli olan civcivler sözleşme imzalanan entegre tavukçuluk firmasının
kuluçkahanelerinden; yemler, yine sözleşme imzalanmış entegre tavukçuluk firmasının
yem fabrikasından gelecektir. Bütün bu nakliye işlemleri sırasında Şekil 52’de gösterilen
yol kullanılmakta ve kullanılacaktır.
155
İsmet YORGANCILAR
III.A.24. İşletme aşamasında yapılacak işlerden dolayı zarar görebilecek flora-fauna
türleri (Endemik türler, nesli tehlikede vb.), proje için seçilen yer ve faaliyetin etki
alanında bulunan tür popülasyonlarının etkilenmesi açıklanmalıdır
İşletme aşamasında gerçekleştirilecek faaliyetlerin tamamı kapalı alanda
gerçekleştirileceği için, tesisten oluşacak tüm atıksular sızdırmasız fosseptiklerde
toplanarak faaliyet sahibinin anlaşma imzalayacağı vidanjör ile belirli aralıklarla çekileceği
için, tesisten oluşacak proses katı atıkları yönetmeliklere uygun şekilde bertaraf edileceği
için ve tesiste herhangi bir zararlı emisyon kaynağı bulunmayacağı için işletme aşamasında
yapılacak işlerden dolayı flora-fauna türleri zarar görmeyecektir.
Proje kapsamında 2872 sayılı Çevre Kanunu ve Yönetmeliklerine, 4915 sayılı Kara
Avcılığı Kanunu ve Yönetmeliklerine, ülkemizin imzalayarak taraf olduğu uluslararası
sözleşmelere ve ilgili madde hükümlerine uyulacaktır.
III.A.25. Projenin, proje alanının yakınında bulunan tesislerle olan etkileşiminin
açıklanması
Faaliyet alanının parsel sınırına en yakın yerleşim yerleri, batıda 5.500 metre
uzaklıkta bulunan Çambel Köyü ve güneyde 6.000 metre mesafedeki Kemalpaşa İlçesi
Ören Cumhuriyet Mahallesidir. Kemalpaşa İlçesinin faaliyet alanı sınırına mesafesi kuş
uçumu yaklaşık 14 km’dir.
EK-7’de verilen 6119 ve 6120 no’lu parsellere ait Harita (Plan) Örneğinden
görülebileceği üzere parselin batısında ark (Koca Dere ya da Ören Deresi) ve faaliyet
sahibine ait 122 no’lu parsel, kuzeyinde 114, 115, 116, 117, 5976 no’lu parseller,
doğusunda yol, ve güneyinde 152, 153, 154, ve 155 no’lu parseller yer almaktadır.
Faaliyet alanının 500 metre yarıçaplı çevresinde bir adet kum ocağı bulunmaktadır.
Ören Mahallesi yolu üzerinde irili ufaklı bir çok tavukçuluk tesisi bulunmaktadır.
Faaliyet alanı ve yakın çevresinde orman alanı bulunmamaktadır. Faaliyet alanının
etrafındaki parsellerde tarım yapılmaktadır.
Faaliyet nedeni ile yukarıda belirtilen tesislere herhangi bir olumsuz etki söz
konusu olmayacaktır. Proje alanı çevresinde yine Tavukçuluk İşletmeleri bulunması nedeni
ile herhangi bir acil durumda (Kuş Gribi vb.) Acil Durum Planı uyarınca ortak hareket
edilebilecektir.
III.A.26. Tavuk Çiftliğinin yakınındaki yerleşim birimlerine olası etkileri
Faaliyet alanının parsel sınırına en yakın yerleşim yerleri, batıda 5.500 metre
uzaklıkta bulunan Çambel Köyü ve güneyde 6.000 metre mesafedeki Kemalpaşa İlçesi
Ören Cumhuriyet Mahallesidir. Kemalpaşa İlçesinin faaliyet alanı sınırına mesafesi kuş
uçumu yaklaşık 14 km’dir.
Mevcut tesis nedeni ile yakın çevredeki yerleşim yerlerine olabilecek etkiler (koku,
gürültü, emisyon, ulaşım vb.) ve bu etkileri önlemek veya en aza indirmek için alınacak
tedbirler raporun ilgili başlıkları altında detaylı olarak anlatılmıştır. Özetle, kurulması
planlanan tesisten yakın yerleşim yerleri olumsuz olarak etkilenmeyecektir.
156
İsmet YORGANCILAR
III.A.27. Personel temini, çalışacak personel sayısı, personel için temin edilecek sosyal
hizmetler
Mevcut tesiste toplam 14 kişi istihdam edilmekte ve edilecektir. Çalışan personel
detayları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Ortalama aile büyüklüğünün 5 kişi olduğu varsayılır
ise projeden yaklaşık 70 kişinin faydalandığı ve faydalanacağı hesaplanabilir.
Tablo 81 Tesiste Çalışan ve Çalışacak Personel Sayısı
PERSONEL
TOPLAM
Müdür
1
1
Düz İşçi – Bakıcı
12
TOPLAM
14
BÖLÜM III.B. İŞLETME FAALİYETE KAPANDIKTAN SONRA OLABİLECEK
VE SÜREN ETKİLER VE BU ETKİLERE KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER
III.B.1. REHABİLİTASYON ÇALIŞMALARI
Mevcut tesisin uzun yıllar faaliyet göstermesi planlanmaktadır. Bu nedenle
tavukçuluk sektöründeki teknolojik gelişmeler ve yenilikleri sürekli takip edilecek,
işletmede kullanılacak makine ve ekipmanların bakımları periyodik olarak yapılacaktır.
Tesis ekipmanları gerektiğinde daha ileri teknolojiye sahip ve daha çevreci ekipmanlarla
değiştirilebilecektir.
Ancak tesisin herhangi bir nedenle kapanması halinde işletme altyapısının mevcut
olması nedeni ile yine tavukçuluk sektöründe faaliyet gösterecek bir firmaya devredilmesi
düşünülecektir. Devir işlemlerinin yapılması aşamasında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve
ilgili tüm kamu kurum ve kuruluşlarına bilgilendirme yapılacaktır.
Tesisin kapanması ve devredilmemesi halinde, işletme kapandıktan sonra işletme
arazisinin tekrar tarımsal arazi olarak kullanılması mümkündür. Etlik Piliç Yetiştirme
Tesisi (kümesler), beton prefabrik şeklinde inşa edildiğinden sökülüp başka bir yere
götürülmesi mümkün olabilmektedir. Bu nedenden dolayı kalıcı bir etki söz konusu
olmayacaktır.
İşletme çalışmalarından sonra arazi topografyasının eski görünümünü kazanması
mümkündür. Arazinin çevredeki diğer araziler gibi tarım arazisi olarak kullanılabilmesi
mümkündür. Saha herhangi bir sebeple terk edildiğinde sahada can ve mal güvenliğini
tehlikeye düşürecek bir topografya bırakılmayacaktır.
İşletme faaliyete kapandıktan sonra arazide oluşabilecek herhangi bir emisyon söz
konusu değildir.
III.B.2. MEVCUT SU KAYNAKLARINA ETKİLER
Tesiste faaliyetin sona erdirilmesi ve başka bir işletmeye devir işlemlerinin
yapılmaması halinde yıkım işlemleri yapılacaktır. Tesisin yıkılması durumunda inşa
edilmiş tüm üniteler “Hafriyat Toprağı ile İnşaat Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği”
hükümleri çerçevesinde kaldırılacaktır. Çalışmaların tamamlanmasının ardından işletme
alanı ilk alındığı şekilde bırakılarak terk edilecektir.
Tesis alanında tüm yıkım ve rehabilitasyon işlemlerinin tamamlanması aşamasında
ve sonrasında yer altı ve yerüstü su kaynaklarının bu işlemlerden etkilenmesi söz konusu
olmayacaktır. İşletme faaliyete kapandıktan sonra faaliyetle ilgili herhangi bir atık
oluşmayacağı ve arazi ıslah edilerek doğal hale getirileceği için mevcut yeraltı ve yüzeysel
su kaynaklarına herhangi bir olumsuz etki olmayacaktır.
157
İsmet YORGANCILAR
BÖLÜM III.C. ACİL MÜDAHALE PLANI VE İZLEME PROGRAMI
Mevcut esiste olumsuz bazı durumları en küçük hasar ile atlatabilmek için acil
durum planı hazırlanmıştır.
Müdahalenin zamanında yapılabilmesi için acil durum organizasyonu yapılacaktır.
Müdahaleleri kolay yapabilmek için tesis risk değerlendirilmesi yapılacaktır. Alan
içerisinde kullanılan hammaddelerin özellikleri, depolanmaları gibi konular
değerlendirilecek ve olası riskin boyutuna bağlı olarak alan risk değerlendirilmesi
yapılacaktır. Tüm bunlara bağlı olarak, acil duruma müdahale yönetimi hazırlanacaktır.
Acil durumlarda kullanılmak üzere uyarı ve iletişim sistemleri kurulacak ve
kullanılması sağlanacaktır. Acil durumlarda kullanılmak üzere gerekli donanım
sağlanacaktır.
Herhangi bir acil durumda personelin şaşırmaması ve gerekli müdahaleyi
yapabilmesi için belirli aralıklarla düzenli acil durum tatbikatları yapılacaktır.
Acil Durum Planı, tesis içinde meydana gelebilecek acil durumlarda zararı en aza
indirmek için hazırlıklı olmak amacıyla hazırlanmıştır. Zamanında müdahalede bulunmak
amacıyla tüm birimler arasında ve tesis dışındaki kurumlar ve yetkililer arasında
koordinasyonu sağlayarak plan çerçevesinde mevcut personel ve teçhizatla zararı en az
düzeyde tutacak tedbirler alınacaktır. Planın uygulanmasından tesis müdürü sorumlu
olacaktır. Tesis müdürü planın uygulanması için “Acil Durumlara Hazırlık Ekibi”
kuracaktır. Bu ekipte başta birim yöneticileri olmak üzere hassas alanlardaki çalışanlar ve
güvenlik ekibinden kişiler bulunacaktır. Bu ekibin oluşmasından sonra bağlı olarak “Acil
Müdahale Ekibi” kurulacaktır.
Tesiste, elektrik kaçağı ve yangına karşı her türlü teçhizat ve malzeme tesiste
bulundurulacaktır. Tesis binasında görülebilir yerlere gerekli ikaz işaretleri konularak
çalışan personel kazalara karşı uyarılacaktır.
Herhangi bir şekilde meydana gelebilecek basit kazalarda, ilk müdahale için tesiste
sağlık dolabı bulundurulacaktır. Faaliyet sahasında, muhtemel bir yangın tehlikesine karşı
gerekli tedbirler alınacak, ilgili güvenlik birimleri ile (Emniyet, Jandarma, İtfaiye vb.) iş
birliğine gidilecek ve tesiste yangın söndürme ekipmanları bulundurulacaktır.
İşletmede uygulanacak Acil Durum Planı EK-18’de verilmiştir.
BÖLÜM III.D. PROJE ALTERNATİFLERİ
Rapor konusu parsellerde hali hazırda faaliyet gösteren bir Etlik Piliç Yetiştirme
Tesisi olduğu için yer alternatifi düşünülmemiştir.
Bununla beraber, kullanılacak teknoloji konusunda alternatifler oluşturulması
mümkündür. Mevcut kümesler ve kümeslerde kullanılacak ekipmanlar günün teknolojisine
uygun yüksek kapasiteli ve çevre dostu ekipmanlar arasından seçilecektir.
158
İsmet YORGANCILAR
BÖLÜM IV. HALKIN KATILIMI
IV.1. Projeden Etkilenmesi Muhtemel Halkın Belirlenmesi ve Halkın Görüşlerinin
Çevresel Etki Değerlendirmesi Çalışmasına Yansıtılması İçin Önerilen/Kullanılan
Yöntemler
Rapor konusu faaliyet İzmir ili, Kemalpaşa ilçesi, Ören Mahallesi sınırları
içerisinde gerçekleştirilmektedir. Halkın katılımı için, Çevresel Etki Değerlendirmesi
Yönetmeliği'nin ilgili maddeleri gereğince Ören (75. Yıl Cumhuriyet) Mahallesi, Ören
Belediye Kıraathanesinde 28.02.2013 tarihinde ÇED Sürecine Halkın Katılımı Toplantısı
düzenlenmiştir. Halkı bilgilendirme toplantısında, meydana gelebilecek problemlerden
bahsedilmiş, ortaya çıkabilecek olan etkileri en aza indirmek amacıyla ne tür bir işlem veya
teknik uygulanacağı anlatılmış ve halkın önerileri alınmıştır.
IV.2. Halkın Projeye
Değerlendirmeler
İlişkin
Endişe,
Görüş/Önerileri
ve
Konu
İle
İlgili
Halkın Katılımı Toplantısına katılan halkın proje ile ilgili görüşleri olumlu
olmuştur. Toplantı esnasında halk tarafından olumsuz bir görüş bildirilmemiştir. Tesisin
çevreye olası etkilerini ve bu etkilerin en aza indirilmesi için alınan tedbirler ve detaylı
bilgiler raporun ilgili kısımlarında verilmiştir.
IV.3. Görüşlerine Başvurulan Proje ile İlgili Taraflar, Görüş/Önerileri ve Konu ile
İlgili Değerlendirmeler
05.03.2013 tarihinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığında gerçekleştirilen “Kapsam
Belirleme ve Özel Format Verme Toplantısı”na katılan ve/veya görüş bildiren kurumların
ÇED Raporunda bulunması gereken hususlar ile ilgili talepleri raporun ilgili kısımlarında
açıklanmıştır.
IV.4. Görüşlerine Başvurulması Öngörülen Diğer Taraflar
Rapor konusu faaliyet için görüşlerine başvurulması öngörülen başka bir kurum
bulunmamaktadır.
159
İsmet YORGANCILAR
BÖLÜM V. SONUÇLAR
İsmet YORGANCILAR, İzmir İli, Kemalpaşa İlçesi, Ören Mahallesi, Arıkaltı
Mevkiinde, mülkiyeti kendisine ait L19A02C Pafta, 6120 no’lu parsel üzerinde 26.580,90
m2’lik alanda 7 adet kümeste toplam 9.674 m2 kapalı alanda ve 6119 no’lu parsel
üzerinde 26.136,09 m2’lik alanda 2 adet kümeste toplam 2.611 m2 kapalı alanda 204.000
adet/dönem kapasiteli bir Etlik Piliç Yetiştirme Tesisi işletmektedir.
İşbu rapor Faaliyet Sahibi’nin 1998 yılından beri faaliyetine devam etmekte olan
Etlik Piliç Yetiştirme Tesisinin mevcut Çevresel Etkilerini Değerlendirmek amacı ile
hazırlanmıştır. Mevcut tesis için herhangi bir kapasite artışı planlanmamaktadır
Bu ÇED Raporu, söz konusu tesisin özelliklerini, yerini, olası olumsuz çevresel
etkilerini ve bu olası etkileri en aza indirmek için öngörülen önlemleri ortaya koymak ve
projeyi tanıtmak amacıyla, Kapsam Belirleme ve İnceleme Değerlendirme Komisyonunun
05.03.2013 tarihli toplantısında belirlenen ve ÇED İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü’nün
14.03.2013 tarih ve 52313067-220.01-4422 sayılı yazısı ile tarafımıza gönderilen Çevresel
Etki Değerlendirmesi Raporu Özel Formatı doğrultusunda hazırlanmıştır.
Rapor konusu 6119 ve 6120 no’lu parseller 2010 yılında yapılan parsel
düzenlemesi sonucunda oluşturulmuştur.
Tesis ilk olarak (mülga) 119 no’lu parselde 1998 yılında toplam 1.284 m2 alana sahip
bir adet kümesle (K3) kurulmuş olup bu kümesin (mülga) Ören Belediyesinden alınan
Yapı Ruhsatı ve Yapı Kullanma İzin Belgesi EK-8’de verilmiştir.
1999 yılında yine (mülga) 119 no’lu parselde toplam 2.630 m2 alana sahip iki
adet kümes (K1, K2) ilave edilmiş olup bu iki kümes için (mülga) Tarım ve Köyişleri
İzmir İl Müdürlüğü’nden alınan 04.11.1999 tarih ve 17078 sayılı görüş yazısında “119
numaralı parselin basit krokide gösterilen boş kısmı üzerinde 4.000 m2 alanda tavuk
kümesi yapılmasının uygun olduğu kanaatiyle iş bu rapor tarafımızdan tanzim ve imza
edilmiştir.” denmektedir. (EK-9) Dolayısı ile bu kümeslerle birlikte (mülga) 119 no’lu
parselde toplam 3.914 m2 kümes alanına ulaşılmıştır. Ören Belediyesinden alınan Yapı
Ruhsatı ve Yapı Kullanma İzin Belgesi de yine EK-8’de verilmiştir.
1999 yılında (mülga) 119 no’lu parsel için yapılan imar durumu sorgusunda,
“Yönetmeliğin 63. md. Hükümlerine tabidir. Tarım İl müd görüşü doğrultusunda kümes
inşaatı yapılabilir.” olarak görüş belirtilmiştir. (EK-7) Tavuk kümesleri bu dönemde
yürülükte olan 23.6.1997 tarih ve 23028 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan ÇED
Yönetmeliği kapsamı dışında kaldığından bu faaliyetle ilgili olarak ÇED görüşü
alınmamıştır.
2004 yılında (mülga) 119 no’lu parselin güneyinde kalan (mülga) 121 no’lu
parselde toplam 5.760 m2 kapalı alana sahip 4 adet kümes (K4, K5, K6, K7)
yapılmıştır. Bu 4 adet kümese de (mülga) Ören Belediyesinden Yapı Ruhsatı ve Yapı
Kullanma İzin Belgesi alınmıştır. (EK-8)
Anılan yatırım, 2872 Sayılı Çevre Kanunun 20. Maddesinin (e) Bendinin yürürlüğe
girdiği, 13.05.2006 tarih ve 26167 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Çevre Kanununda
Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”dan önce gerçekleştirilmiştir .
Faaliyet sahibi 2005 yılında tesis için (mülga) Ören Belediyesinden 10.06.2005
tarih ve 06 sıra no ile İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı almıştır. Anılan belge EK-8’de
verilmiştir.
160
İsmet YORGANCILAR
2010 yılında yapılan parsel düzenlemesinde bu seneye kadar yapılan tüm kümesler
6120 no’lu parsel içinde kalmıştır.
2012 yılında faaliyet sahibi mevcut tesislerinin bulunduğu 6120 no’lu parselin yan
tarafında yine kendisine ait 6119 no’lu parsele 2 adet kümes ilave ederek mevcut 160.820
adet/dönem kapasitesini 43.180 adet/dönem artırarak 204.000 adet/dönem’e çıkarmıştır.
İzmir Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğünden alınan Kapasite Raporu ve ilave
edilen 2 adet kümesin Kemalpaşa Belediyesi’nden alınan Yapı Kullanma İzin Belgeleri
Faaliyet sahibi mevcut ÇED görüşü olan veya olmayan tüm tesislerinin çevresel
etkilerinin değerlendirilmesini talep etmiş ve bu ÇED Raporu İsmet Yorgancılar’a ait 6119
ve 6120 parseller üzerindeki tüm mevcut tesislerin özelliklerini, yerini, olası olumsuz
çevresel etkilerini ve bu olası etkileri en aza indirmek için öngörülen önlemleri ortaya
koymak amacıyla faaliyet sahibinin talebi üzerine hazırlanmıştır.
Proje alanı içerisinde 6120 no’lu parsel üzerinde mevcut durumda toplamda 9.674
m büyüklüğünde 7 adet kümes bulunmaktadır. 6119 no’lu parsel üzerinde ise Yapı
Kullanma İzin Belgesi 1993 yılında alınmış olan 71 m2 büyüklüğünde bakıcı evi ve Yapı
Kullanma İzin Belgesi 2012 yılında alınmış 2.540 m2 büyüklüğünde 2 adet kümes
bulunmaktadır.
2
yüzölçümü olan 52.716,99 m2’nin yaklaşık %23,3’üne tekabül etmektedir.
Rapor konusu Etlik Piliç Yetiştirme Tesisinde günde 3 vardiya çalışılmakta ve
çalışılacaktır. Faaliyetin normal şartlarda 20 – 25 yıl devam etmesi planlanmaktadır. Ülke
ve dünya ekonomik şartları olumlu seyrederse, işletme ekipmanlarının yenilenmesiyle
işletme ömrünün 30 – 35 yıl olabileceği düşünülmektedir.
Tesisin yer aldığı 6119 ve 6120 no’lu parsellerin mülkiyeti faaliyet sahibi İsmet
YORGANCILAR’a ait olup arazilerin tapu örnekleri EK-7’de verilmiştir.
Parsele ait tapuda vasfı “tarla” olarak belirtilmiştir. Parsel, tarım arazileri
kapsamındadır. Parsel üzerinde entegre olmayan, sadece besi amaçlı hayvan yetiştiriciliği
planlanması sebebiyle faaliyet, “tarımsal yapılardan, hayvancılık amaçlı yapılar” grubuna
girmektedir. Hayvancılık işletmeleri tarımsal faaliyetlerdendir.
161
İsmet YORGANCILAR
almaktadır. 1/25.000 Ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni planında ise L19-a1
paftasında “Tarımsal Niteliği Korunacak Alanlar”da yer almaktadır.(EK-2)
Faaliyet alanına en yakın yerleşim yeri, kuş uçumu 5.500 metre mesafede batı
yönünde bulunan Çambel Köyüdür. Kemalpaşa İlçesi Ören Cumhuriyet Mahallesi ve
Yiğitler Köyü güneyde yaklaşık 6 km mesafededir. Kemalpaşa ilçe merkezinin faaliyet
alanına mesafesi kuş uçumu yaklaşık 14 km’dir.
EK-6’da verilen Vaziyet Planından da görülebileceği üzere parsellerin kuzeyinde
114, 115, 116, 117, 118 nolu parseller, doğusunda yol ve 179 ve 181 nolu parseller,
batısında ise 122 nolu parsel ile dere bulunmaktadır. Parsellerin güneyinde 152, 153, 154
ve 155 nolu parseller bulunmaktadır.
Faaliyetin alanın 500 metre kuzeyinde kum ocağı bulunmaktadır. Faaliyet alanı ve
yakın çevresinde orman alanı bulunmamaktadır.
Tesiste mevcut durumda 6120 no’lu parselde toplamda 9.674 m2 büyüklüğünde 7
adet etlik piliç yetiştirme kümesi bulunmaktadır. 6119 no’lu parselde ise toplam 2.540 m2
büyüklüğünde 2 adet etlik piliç yetiştirme kümesi bulunmaktadır. Böylelikle faaliyet
sahibine ait iki parseldeki toplam kümes alanı 12.214 m2 olmaktadır. Tesisin toplam
kapasitesi 204.000 adet/dönem’dir.
Tesiste yılda 6 dönem üretim yapılmaktadır. Bu nedenle tesisin yıllık yetiştirme
kapasitesi 1.224.000 adet/yıl (= 204.000 piliç/dönem x 6 dönem/yıl) olmaktadır.
İşletmede aşağıdaki amaçlar için su kullanımı olacaktır.






Çalışacak personelin içme ve kullanma suyu,
İdari bina temizliği ve bahçe sulaması için kullanma suyu,
Dönem sonlarında kümes temizliği için kullanma suyu,
Yetiştirilecek tavuklara verilecek içme suyu,
Havalandırma pedlerinde kullanılacak su,
Koku önleme amacı ile kurulacak indirgeme sisteminde kullanılacak
pulverize su,
İşletmede çalışan personelin içme suyu satın alınmakta ve alınacaktır. Faaliyetin
gerçekleştirilmesi için ihtiyaç duyulan proses suyu, yetiştirilecek piliçlere verilecek içme
suyu ve çalışacak personel için kullanma suyu DSİ 2. Bölge Müdürlüğünden alınan Yer
Altı Suyu Kullanma Belgesi ile faaliyet alanında hayvansal sulama amaçlı olarak açılan su
kuyularından karşılanmakta ve karşılanacaktır. Anılan kuyulara ait Yer Altı Suyu
Kullanma Belgeleri EK-11’de verilmiştir.
Tesiste ihtiyaç duyulacak suyun karşılanacağı kuyu suyu için İnsani Tüketim
Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik uyarınca mikrobiyolojik ve kimyasal analizler
yaptırılmıştır. Analiz Sonuçları EK-11’de verilmiştir. Bu analizler düzenli olarak
yaptırılacak ve analiz raporları işletmede muhafaza edilecektir. Tesiste ayrıca kullanılacak
suyun arıtımı için ters ozmos sistemi kurulacaktır. Kurulacak sistemin teknik detayları yine
Tesiste çalışan personel sayısı 14 kişi olup, üç vardiya olarak çalışılması
planlanmaktadır. Çalışanların beşeri ihtiyaçları için, 0,217 m³ x 14 kişi/gün = 3,04 m³/gün
su tüketimi olacaktır. (Kişi başı su tüketimi, bu konudaki en yeni istatistik olan Türkiye
İstatistik Kurumu Belediye Su İstatistikleri Veritabanı Belediye Su Temel Göstergeleri
2010 Kişi Başına Çekilen Günlük Su Miktarı baz alınarak belirlenmiştir).
162
İsmet YORGANCILAR
Proje alanında, idari bina temizliği için günlük 1,0 m³ su kullanımı olacağı
planlanmaktadır. Bahçe sulaması için 1,0 m³/gün su tüketimi öngörülmektedir.
İşletme faaliyetleri esnasında yetiştirilecek tavuklara raporun ilgili bölümlerinde
sunulan verilere göre 0,336 litre/gün su verilecektir. Bu amaçla kullanılacak toplam su
miktarı:
Q Tavuk İçme= q x N
Burada:
QTavuk İçme
= Tavuklara Verilecek Günlük İçme Suyu (m³/gün),
q
= Birim su tüketimi (m³/tavuk.gün),
N
= Tavuk sayısıdır.
QTavuk İçme
= 0,000336 m³/tavuk.gün x 204.000 adet= 68,54 m³/gün olacaktır.
pulverize su için toplamda 9,0 m³ su kullanımı olacağı planlanmaktadır. Kullanılacak bu su
sürekli olarak devridaim ettirilecektir. Kullanılacak suyun günlük olarak buharlaşma
neticesinde %10 oranında eksileceği varsayılarak ekleme yapılacak miktar 0,9 m3/gün
olarak hesaplanmıştır. Koku indirgeme sisteminde kullanılacak 9,0 m3 suyun 14 günde bir
atıksu miktarı 9 m3/14 = 0,64 m3/gün olacaktr.
Kümeslerde kümes havasını soğutma ve havalandırma amacıyla yaz aylarına denk
gelen dönemlerde (3 dönem) kullanılan pedlerde su kullanımı olacaktır. Soğutma
sisteminde yaz aylarında (126 gün) günlük 9 m3 su, toplam yıllık 1.134 m3 su kullanımı
olması planlanmaktadır. Tüm bir yıl için kullanıldığı düşünülecek olursa 4,5 m3/gün
(1.134 m3/ (6 dönem x 42 gün/dönem)) pedlerde günlük su kullanımı olması
planlanmaktadır.
olmaktadır. Ancak yine de kümes yıkama işlemi için her dönem sonunda m2 başına 4 lt su
tüketimi olacağı düşünülecek olursa kullanılacak kümes yıkama suyu miktarı:
= 48.856 lt/dönem = 48,86 m3/dönem olmaktadır.
Kümes yıkama işleminin her dönem sonunda yapılacak olması ve kurulacak tesiste
her dönemin 42 gün süreceği düşünülecek olursa hesaplanan günlük kümes yıkama suyu
miktarı:
Kümes Yıkama Suyu Tüketimi = 48.856 lt/dönem / 42 gün/dönem
= 1,16 m3/gün olmaktadır.
Sonuç olarak işletme aşamasında faaliyet için 80,79 m3/gün ve 20.798,72 m3/yıl su
tüketimi olacaktır. EK-11’de verilen ve DSİ 2. Bölge Müdürlüğünden alınmış olan Yer
Altı Suyu Kullanma Belgelerinde kullanılabilecek toplam su miktarı 30.000 m3/yıl olarak
belirtilmiştir. Dolayısı ile projenin işletme aşamasında ihtiyaç duyulacak tüm su
miktarı bu kuyulardan karşılanabilecektir.
163
İsmet YORGANCILAR
3,04 m³/gün x 365 gün/yıl = 1.109 m³/yıl) evsel atıksu oluşmaktadır. Oluşan toplam günlük
3,04 m³ atıksu, tesiste bulunan sızdırmasız fosseptikte toplanmaktadır. (Kişi başı su
tüketimi, bu konudaki en yeni istatistik olan Türkiye İstatistik Kurumu Belediye Su
İstatistikleri Veritabanı Belediye Su Temel Göstergeleri 2010 Kişi Başına Çekilen Günlük
Su Miktarı baz alınarak belirlenmiştir).
Proje alanında, idari bina temizliği için günlük 1,0 m³ su kullanımı olması
temizliği nedeni ile oluşacak atıksu miktarı 1,0 m3/gün olacaktır.
Mevcut tesis, 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak
yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği, Evsel Nitelikli Atıksular İçin Deşarj
Standartları Madde 32’de belirtilen “Kanalizasyon sistemi bulunmayan yerleşim yerleri
için; Valilikçe kirliliğe karşı korunması gerekli görülen alanlarda, nüfus seksendört kişinin
altında ise evsel nitelikli atık sular Lağım Mecrası İnşaası Mümkün Olmayan Yerlerde
Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik hükümlerine göre yapılacak olan sızdırmaz nitelikteki
fosseptiklerde toplanır ve atıksu altyapı tesisine taşınır.” ibaresi kapsamında kalmaktadır.
fosseptik çukurundaki atıksuyun 60 günde 1 defa boşaltılması planlanmaktadır.
Bahçe sulaması için 1,0 m³/gün su tüketimi öngörülmektedir. Bu su toprak
tarafından emileceği için atıksu oluşumu söz konusu olmayacaktır.
İşletme faaliyetleri esnasında yetiştirilecek tavuklara verilecek suyun tamamı
yetiştirilecek tavuklar tarafından tüketileceği için atıksu oluşumu söz konusu
olmayacaktır.
pulverize suyun buharlaşma nedeni ile kaybolan %10’luk kısmından atıksu oluşumu söz
konusu olmayacaktır. Koku indirgeme sisteminde kullanılacak 9,0 m3 suyun 14 günde bir
atıksu miktarı 9 m3/14 gün = 0,64 m3/gün olacaktır.
164
İsmet YORGANCILAR
Havalandırma pedlerinde kullanılacak suyun tamamı buharlaşacağından buradan
atık su oluşumu beklenmemektedir.
olmaktadır. Kullanılan yıkama suyu kümes içerisinde havalandırma fanları çalıştırılarak
buharlaştırılmakta, biriken sular da kümesin diğer taraflarına çekilerek kuruması
sağlanmaktadır. Mevcut durumda kümes yıkamasından atık su oluşmamaktadır. Ancak
yine de kümes yıkama işlemi için her dönem sonunda m2 başına 4 lt su tüketimi olacağı ve
bu suyun tamamının atıksuya dönüşeceği düşünülecek olursa kullanılacak kümes yıkama
suyundan oluşacak atık su miktarı;
= 48.856 lt/dönem = 48,86 m3/dönem olacaktır.
Kümes yıkama işleminin her dönem sonunda yapılacak olması nedeni ile tesiste
dönem sonlarında kümes yıkama işleminden en fazla 48,86 m3 proses atıksuyu oluşması
beklenmektedir.
Sonuç olarak işletme aşamasında faaliyet için 80,79 m3/gün su tüketimi olacak ve
4,04 m3/gün evsel ve 1,80 m3/gün proses olmak üzere toplam 5,84 m3/gün atıksu
oluşacaktır.
Mevcut tesiste her türlü katı ve sıvı atık gelişigüzel çevreye ve su kaynaklarına
atılmayacak, 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu ve Su Ürünleri Yönetmeliğinin ilgili su
kirliliği hükümlerine uyulacaktır.
Mevcut Etlik Piliç Yetiştirme Tesisi, içmesuyu amaçlı kullanılan yüzeysel su
kaynakları havzalarında kalmamaktadır. Bu nedenle yerüstü su kaynaklarının kalitesinde
faaliyetten kaynaklanabilecek herhangi bir olumsuz etki olmayacaktır.
Çalışan personelin içme suyu satın alınmaktadır. Faaliyetin gerçekleştirilmesi için
ihtiyaç duyulacak proses suyu, yetiştirilecek canlılara verilecek içme suyu ve çalışacak
personel için kullanma suyu, DSİ 2. Bölge Müdürlüğünden alınan Yer Altı Suyu Kullanma
Belgeleri ile faaliyet sahibine ait parsellerde hayvansal sulama amaçlı olarak açılan su
kuyularından karşılanacaktır. YAS Kullanma Belgeleri EK-11’de verilmiştir.
Su kuyusuna, 07.06.2011 tarihinde ve 27957 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren “Yeraltısuyu Ölçüm Sistemleri Yönetmeliği”gereğince yönetmelikte
belirlenen usul ve esaslara göre su sayacı ve elektrik sayacı takılacaktır.
Anılan kuyu suyu için İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik uyarınca
mikrobiyolojik ve kimyasal analizler yaptırılmıştır. Konu ile ilgili olarak İzmir İl Halk
165
İsmet YORGANCILAR
Sağlığı Müdürlüğü Halk Sağlığı Laboratuvarı tarafından analiz gerçekleştirilmiştir. Analiz
Sonuçları EK-11’de verilmiştir.
Tesiste ayrıca kullanılacak suyun arıtımı için ters ozmos sistemi kurulacaktır.
Kurulacak sistemin teknik detayları EK-11’de verilmiştir. Tesiste kullanılacak suyun
kalitesi yatırımcı tarafından sürekli izlenecek, analizler düzenli olarak yaptırılacak ve
analiz raporları işletmede muhafaza edilecektir.
Tesiste bulunan ve inşa edilecek ölü tavuk çukurları ve atık su toplama çukurları ile
fosseptik sızdırmasız nitelikte olacaktır. Dolayısı ile bu çukurlardan kaynaklanabilecek
yüzey ve yer altı suyu kirliliği olmayacaktır.
Tesiste oluşan altlıkla karışık tavuk dışkısı kümeslerin bulunduğu alanda
depolanmamakta ve depolanmayacaktır. Kümeslerden alınacak altlıkla karışık dışkılar hiç
bekletilmeden faaliyet sahibinin anlaşma imzaladığı Organik Gübre İşleme Tesisinde
değerlendirilecektir. Bu nedenle gübre stoklanması vs. nedeni ile herhangi bir sızıntı suyu
oluşmayacak, faaliyetin yer altı sularının kalitesine herhangi bir etkisi olmayacaktır.
Organik Gübre Üretim Tesisinde işlenecek olan gübre tarımsal faaliyetlerde
kullanılmak üzere satışa sunulacaktır.
Yerüstü ve yeraltı su kaynaklarının kalitesinde faaliyetten kaynaklanabilecek
olumsuz bir etki olması ve bunun faaliyetten kaynaklandığının belirlenmesi halinde bu
etkilerin giderilmesine ve bundan kaynaklanabilecek zararların telafisine ilişkin
sorumluluk faaliyet sahibine ait olacaktır.
Faaliyet alanı ve çevresindeki akarsulara ve mevsimsel akış gösteren kuru dere
yataklarına faaliyet sırasında zarar verilmeyecektir. Dere yataklarına ve dere yataklarına
ulaşması söz konusu olabilecek yerlere pasa malzeme, hafriyat atıkları, katı ve sıvı atıklar
atılmayacak, dere yataklarına müdahale edilmeyecek, dere yatakları değiştirilmeyecek,
üzeri kapatılmayacak ve oluşabilecek çevre kirliliğinin engellenmesi hususları yerine
getirilecektir.
kirletici unsurlar ile ilgili gerekli tüm önlemler faaliyet sahibince alınacaktır.
Mevcut tesiste işletme aşamasında herhangi bir hafriyat atığı oluşmayacaktır. Buna
rağmen tesiste oluşabilecek her türlü hafriyatın bertarafı işlemleri sırasında 18.03.2004
tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Hafriyat Toprağı,
İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.
Tam kapasitede işletmede oluşacak yıllık altlıkla karışık dışkı miktarı 4.773 ton/yıl
olacaktır.
Tesiste yetiştirilecek piliçler kümesten sevk edildikleri andan itibaren kümeste kuru
166
İsmet YORGANCILAR
kümesin kaba temizliği bitmiş olacaktır.
Kamyonlara yüklenecek altlıkla karışık dışkı, faaliyet sahibinin anlaşma
imzalayacağı Organik Gübre İşleme Tesisine gönderilmek üzere kamyonlara
yüklenecektir.
Tesiste oluşacak tavuk dışkısı kümeslerin bulunduğu alanda depolanmamakta ve
depolanmayacaktır. Kümeslerden alınacak dışkılar faaliyet sahibinin anlaşma imzaladığı
Organik Gübre İşleme Tesisinde değerlendirilecektir. Organik Gübre Üretim Tesisi ile
yapılan anlaşma EK-14’de verilmiştir.
kazanlarında kömür yakılmaktadır. En son inşa edilen 2 adet kümeste ( K8-K9) ise
doğalgaz sobası bulunmaktadır. Bu iki kümeste de kömür yakıtlı ısıtma sistemine
geçilmesi planlanmaktadır.
Mevcut tesiste pirinç kömür kullanılmakta ve kullanılacaktır. Ege Linyitleri
İşletmesi Müessesesi Müdürlüğü Laboratuvar Şube Müdürlüğünün11 Kömür Analiz
Sonuçlarına göre, tesiste kullanılacak kömürden (0,5-10mm) %10,12 oranında kül
oluşacağı öngörülerek tesiste oluşacak kül miktarı 91,08 ton/yıl (= 900 ton/yıl x %10,12)
olacaktır.
Mevcut işletmede üretim aşamasında çalışan 14 kişiden evsel nitelikli katı atık
oluşmaktadır. Proje kapsamında üretim aşamasında çıkması beklenen evsel katı atık
miktarı aşağıdaki gibi hesaplanmıştır.
Mevsel-katı = qB x N
Burada:
Mevsel-katı = Evsel nitelikli katı atık miktarı (kg/gün),
qB
= Evsel nitelikli katı atık birim üretim hızı (kg/kişi.gün)
N
= Kişi sayısı
Mevsel-katı hesaplamalarında Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) “Katı atık hizmeti
veren belediye sayısı, nüfusu, yaz ve kış mevsimine göre toplanan ortalama katı atık
11
www.eli.gov.tr
167
İsmet YORGANCILAR
miktarı, 2010” yılı İzmir ili yaz kış ortalama değeri olan 1,26 kg/kişi-gün verisi
kullanılmıştır.
Mevsel-katı = 1,26 kg/kişi-gün x 14 kişi
Mevsel-katı = 17,64 kg/gün
Mevsel-katı = 17,64 kg/gün x 30 gün/ay x 12 ay/yıl = 6.350 kg/yıl olacaktır.
İşletmeden çıkacak katı atıklar, evsel nitelikli katı atıklar ve geri kazanılabilir
nitelikte olan kağıt, kağıt ürünleri ile plastik atıklardır. Oluşması muhtemel kağıt ve kağıt
ürünleri ile plastik atıkların, TÜİK verilerine göre (Bertaraf ve geri kazanım tesislerine
getirilen atık miktarının atık tipine ve kaynağına göre dağılımı – Belediye Atıkları, 2008)
evsel katı atıkların sırasıyla % 7,3’ü ve % 2,9’u olduğu kabul edilerek oluşacak miktarlar
aşağıdaki gibi hesaplanmıştır.
Kağıt ve kağıt ürünleri
= 17,64 kg x 0,073 = 1,29 kg/gün
= 1,29kg/gün x 30 gün/ay x 12 ay/yıl = 464,4 kg/yıl olacaktır.
Plastik atıklar
= 17,64 kg x 0,029 = 0,51 kg/gün olarak bulunur.
= 0,51 kg/gün x 30 gün/ay x 12 ay/yıl =183,6 kg/yıl olacaktır.
Oluşacak katı atıklar, 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren "Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği" nin 18. maddesine
göre poşetlerde biriktirilerek toplanacaktır. Toplanan katı atıklar, aynı yönetmeliğin 22.
maddesine göre belirli aralıklarla Kemalpaşa Belediyesi tarafından alınacak olup
Kemalpaşa Belediyesi ile yapılan Evsel ve Endüstriyel Katı Atık Toplama Sözleşmesi
EK-17’de verilmektedir.
Evsel nitelikli atıklar içerisinde cam, plastik şişe ve naylon gibi değerlendirilebilir
katı atıklar bulunması durumunda 24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” gereğince
seçilecek ve değerlendirilmesi sağlanacaktır.
Katı atıkların bertarafında, 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”ne ve bu yönetmelikte
değişiklik yapan tüm yönetmelikler ile 05.04.2005 tarih ve 25777 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”ne uyulacaktır.
İşletmede atık pil ve akümülatör oluşmamakta ve oluşması beklenmemektedir.
Buna rağmen oluşabilecek atık pil ve akümülatörler için, 31.08.2004 tarih ve 25569 sayılı
Resmi Gazetede yayımlanarak 01.01.2005 tarihinde yürürlüğe giren “Atık Pil ve
Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.
İşletmede revir vs. bulunmamakta ve bulunmayacaktır. Bu nedenle tıbbi atık
oluşması beklenmemektedir.
Kümeslerde zorunlu olmadıkça ilaç kullanılmayacaktır. Kullanılan ilaçlar ise etlik
piliç bünyesinde kalıntı bırakmayacak türde ilaçlar olacak ve veteriner hekim denetiminde
verilecektir. İlaçlar içme suyu ya da sprey yöntemi ile verilecektir. Tedavi işlemi sonucu
herhangi bir tıbbi atık açığa çıkmayacaktır.
Buna rağmen, acil durumlarda tesiste bulunacak ilkyardım malzemelerinin
kullanımı sonucu oluşması muhtemel tıbbi atıklar özel toplama kaplarında ve özel toplama
poşetlerinde toplandıktan sonra, 22.07.2005 tarih ve 25883 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren ve 03.12.2011 tarih ve 28131 sayılı Resmi Gazetede
168
İsmet YORGANCILAR
yayımlanarak değişiklik yapılan “Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” ne uygun olarak
bertaraf edilecektir.
İşletmede tehlikeli atık sınıfına girebilecek tek atık kümeslerin dezenfeksiyonu
esnasında kullanılacak kimyasal maddelerin boşalan ambalajları (kontamine tehlikeli atık)
olacaktır. Bu kimyasallar her dönem başında az miktarda kullanılacağı için çıkacak toplam
yıllık atık miktarı çok küçük olmaktadır. Ayrıca kümeslerin temizliği ve dezenfeksiyonu
faaliyet sahibinin anlaşmalı olduğu entegre tavukçuluk firması tarafından yapıldığından
kimyasalların ambalajları temizlik sonrası yine bu firma tarafından götürülecektir.
Oluşması beklenen kontamine ambalaj atıkları, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan
“Çevre İzni ve Lisansı”na sahip anlaşmalı firmaya verilerek bertaraf edilmesi
sağlanacaktır.
Oluşacak atık miktarı, 14.03.2005 Tarih ve 25755 Sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”nde belirtilen
1.000 kg/ay miktarından çok çok az olacağı için bu atıklar bertaraf tesisine gönderilmesine
kadar tesis alanı içerisinde depolanacaktır.
Bu atıklar için tesis içinde planlanacak geçici depolama sahası, tesis ve binalardan
uzak olacak, atıklar beton saha üzerinde uluslararası standartlardaki konteynırlarda
tutulacak, konteynır üzerinde “tehlikeli atık” ibaresi, miktarı ve tarih yazılacak,
konteynırlar kapalı olacak ve atıklar reaksiyona girmeyecek şekilde depolanacaktır.
Atıklar, Tehlikeli Atık Taşıma Lisansı bulunan araçlar ile Lisanslı Bertaraf Tesisine
gönderilecektir.
Tesiste atık yağ ve bitkisel atık yağ oluşmayacaktır.
Buna rağmen tesiste her aşamada, 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” ve 19.04.2005 tarih ve
25791 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Bitkisel Atık Yağların
Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.
Proje için 04.06.2010 Tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak
yürürlüğe giren “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’”nde
belirtilen hazırlama kriterleri çerçevesinde “Akustik Rapor” hazırlanmış olup EK-16’da
sunulmuştur.
Raporda projenin İşletme Aşamasında oluşacak gürültünün seviyesi ile ilgili
değerlendirme yapılmış olup kontrolü için alınacak önlemler raporun “Bölüm E. Kontrol
Tedbirleri Hakkında Bilgi” kısmında belirtilmiştir.
Kurulması planlanan tesis tamamen kapalı alanda kurulacaktır. Bu nedenle işletme
aşamasında da dış çevreyi rahatsız edecek boyutta gürültü oluşmayacaktır. Bu durum EK16’da verilen Akustik Raporda yapılan hesaplamalarla da desteklenmiştir.
Tesis alanı, 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak
yürürlüğe giren “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği” EK-7
Tablo-4 te belirtilen “Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu
alanlardan konutların yoğun olarak bulunduğu alanlar” kategorisine göre
değerlendirilmektedir. Proje sahasına 10 metre mesafede, işletme aşamasında açık alanda
oluşacak gürültü seviyesi 50 dBA seviyesine düşecektir. Dolayısıyla gündüz gürültü
değerleri faaliyet alanına en yakın yerleşim yerine gelmeden, 04.06.2010 Tarih ve 27601
sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevresel Gürültünün
169
İsmet YORGANCILAR
Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”nin EK-7 Tablo 4’te verilen gürültü seviyesi
sınır değerini (65 dbA) sağlamaktadır.
04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren
“Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”ne riayet edilecektir.
İşletme aşamasında etlik piliç yetiştirme işlemlerinin tamamen kapalı alanda
yapılmasından dolayı herhangi bir toz oluşumu söz konusu olmamakta ve olmayacaktır.
Hayvancılık) Madde-7.30.3’de yer almaktadır. Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve
Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-2’sinde yer alan “7. Gıda Endüstrisi, Tarım ve
Hayvancılık” başlığı altındaki işletmeler, mezkûr Yönetmelik Ek-1 ve Ek-2 listelerinde
başka bir grupta yer almıyorsa, söz konusu işletmeler için; çevre izni kapsamında emisyon
ölçüm raporu hazırlanması ve işletmelerin hava emisyonu açısından değerlendirilmesi
gerekmemektedir.
Faaliyet alanına en yakın meteoroloji istasyonu olan Manisa Meteoroloji
İstasyonunun 1970-2012 yılları arası Uzun Yıllar Meteorolojik Verilerine göre bölgedeki
rüzgârın esme sayılarına göre hâkim rüzgâr yönleri aşağıdaki şekilde verilmiştir. (Şekil 49)
Buna göre yıllık en fazla esen rüzgârların yönünün Doğu (E) , Doğu-Kuzeydoğu (ENE) ve
Batı-Güneybatı (WSW) yönlü olduğu görülmektedir. Faaliyet alanına en yakın yerleşim
yeri kuş uçumu 5.500 metre mesafedeki Çambel Köyü tesis alanının batısında yer
almaktadır. Aradaki mesafe sebebi ile oluşacak kokunun rüzgâr yolu ile köye doğru
taşınması beklenmemektedir. Koku yayılımının önüne geçilmesi için her türlü tedbir
alınmakta ve alınacaktır.
Kümeslerde oluşan nemin ve kümes içinde meydana gelen kokunun hayvanları
olumsuz etkilemesini önlemek için, kümes havası, kümeslerin uygun yerlerine konulacak
fanlar vasıtasıyla dışarı atılacaktır.
Tesisteki kümeslerde havalandırma; ısı ve neme duyarlı sensörler vasıtasıyla
çalışacak tam otomatik fanlar ile gerçekleştirilmekte ve gerçekleştirilecektir. Kümesler
içerisinde muhtelif yerlerde bulunacak duyarlı alıcılar sayesinde tam otomatik bilgisayar
kontrollü sistem içerideki ısı ve nemin düzeyine göre fanları çalıştıracaktır. Kümeslerin
kısa kenarları boyunca yerleştirilecek fanlara takılacak davlumbazlarla fanlar vasıtası ile
kümes dışına atılacak hava toplanacak ve fandan çıkacak koku ve gazlar direkt olarak
atmosfere verilmeyecektir. Koku partiküllerinin atmosfere verilmesi önlemek için
havalandırma fanlarının egzozlarına davlumbaz ve koku giderici su perdesi yapılacaktır.
veren maddeler su fazına alınacaktır. Belirli konsantrasyona gelen devridaim suyu atık su
toplama çukuruna verilecektir.
Tesislerde koku yaratan bir diğer unsur ise temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin
düzensiz ve yeterince yapılmamasıdır. Projeye konu olan tesiste kümesler sürekli kontrol
altında tutulacak ve periyodik olarak temizlenecektir. Bu nedenle temizlik ve
dezenfeksiyon yetersizliğinden kaynaklanabilecek koku oluşumu olmayacaktır. Mevcut
kümesler bölgedeki hâkim rüzgâr yönü dikkate alınarak projelendirilmiş olup kümes
fanları da buna göre konumlandırılmıştır.
170
İsmet YORGANCILAR
Mevcut tesis nedeni ile yakın çevredeki yerleşim yerlerine olabilecek etkiler (koku,
gürültü, emisyon, ulaşım vb.) ve bu etkileri önlemek veya en aza indirmek için alınacak
tedbirler raporun ilgili başlıkları altında detaylı olarak anlatılmıştır. Özetle, mevcut tesisten
yakın yerleşim yerleri olumsuz olarak etkilenmemekte ve etkilenmeyecektir.
Tesiste oluşan ve oluşacak atık miktarları ve bu atıkların bertaraf şekilleri
aşağıdaki tabloda özetlenmiştir.
ATIKLAR
KATI ATIK (PROSES)
Tablo 82 Proje Kapsamında Oluşacak Atıklar ve Bertaraf Şekilleri
İŞLETME
BERTARAF ŞEKLİ
AŞAMASI
TOPLAM
BERTARAF ŞEKLİ
Ölü Tavuk (Ton/Yıl)
36,72
Altlıkla Karışık Gübre (Ton/Yıl)
4.473
Kömür Külü (Ton/Yıl)
91,08
ATIK YAĞ
Atık Madeni Yağ (Kg/Yıl)
AMBALAJ ATIĞI
TOPLAM
Tesiste bulunan ölü çukurunda imha edilmekte ve edilecektir.
Dönem sonlarında kümeslerden alınarak arazide hiç
bekletmeden sözleşme imzalanan Lisanslı Organik Gübre
İşleme Tesisine gönderilecektir.
Düzenli depolama tesislerine kabul kriterlerine göre analiz
yaptırılarak atığın hangi sınıf depolama tesisinde bertaraf
edileceği belirlenecek ve belirlenen düzenli depolama
sahalarında depolanarak bertaraf edilecektir.
BERTARAF ŞEKLİ
-
-
TOPLAM
BERTARAF ŞEKLİ
Kağıt Karton (Kg/Yıl)
464,4
Lisanslı Geri Dönüşüm Firmasına verilecektir.
Plastik (Kg/Yıl)
183,6
Lisanslı Geri Dönüşüm Firmasına verilecektir.
TOPLAM
BERTARAF ŞEKLİ
-
-
TOPLAM
BERTARAF ŞEKLİ
TIBBİ ATIKLAR
Tıbbi Atık (Ton/Yıl)
ATIK YAĞ
Atık Yağ (Ton/Yıl)
ATIK PİL VE AKÜMÜLATÖRLER
Pil (Adet/Yıl)
Akü – UPS (Adet/Yıl)
EVSEL ATIKLAR
-
-
TOPLAM
BERTARAF ŞEKLİ
-
-
-
-
TOPLAM
BERTARAF ŞEKLİ
Sıvı Atık Miktarı (m3/yıl)
1.863,2
…..Beşeri Sıvı Atık Miktarı (m3/yıl)
1.109,6
…..Bina ve Tesis Temizliği (m3/yıl)
300,0
…..Kümes Temizliği (m3/yıl)
292,32
….. Koku İndirgeme Sistemi Su Değişimi
için Kullanılacak Proses Suyu (m3/yıl)
161,28
Katı Atıklar (Ton/Yıl)
7,0
Sızdırmasız evsel atıksu fosseptiğinde biriktirilecek, dolduğunda
vidanjör ile çektirilerek İZSU Atıksu Kanalizasyon Sistemine
verilecektir.
Sızdırmasız evsel atıksu fosseptiğinde biriktirilecek, dolduğunda
vidanjör ile çektirilerek İZSU Atıksu Kanalizasyon Sistemine
verilecektir.
Evsel atıksulardan ayrı olarak sızdırmasız atık su toplama
çukurunda biriktirilecektir. Dolduğunda vidanjör ile çektirilerek
İZSU Atıksu Kanalizasyon Sistemine verilecektir.
Evsel atıksulardan ayrı olarak sızdırmasız atık su toplama
çukurunda biriktirilecektir. Dolduğunda vidanjör ile çektirilerek
İZSU Atıksu Kanalizasyon Sistemine verilecektir.
Kemalpaşa Belediyesi Katı Atık Deponi Alanına
gönderilecektir.
171
İsmet YORGANCILAR
Faaliyetin inşaat ve işletme aşamalarında, 2872 sayılı Çevre Kanunu’na istinaden
yürürlüğe giren,
 14.03.1991 Tarih ve 20814 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren
“Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”
“İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği”
“Hafriyat Toprağı ile İnşaat Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği”
“Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği”
“Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği”
“Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği”
“Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”
“Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”
“Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”
“Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği”
“Poliklorlu Bifenillerin ve Poliklorlu Terfenillerin Kontrolü Yönetmeliği”
“Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği”
“Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik”
“Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği”
“Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”
“Çevre Denetimi Yönetmeliği”
“Bazı Tehlikeli Maddelerin, Müstahzarların Ve Eşyaların Üretimine, Piyasaya
Arzına Ve Kullanımına İlişkin Kısıtlamalar Hakkında Yönetmelik”
“Kimyasalların Envanteri ve Kontrolü Hakkında Yönetmelik”
“Tehlikeli Maddeler ve Müstahzarlara İlişkin Güvenlik Bilgi Formlarının
Hazırlanması ve Dağıtılması Hakkında Yönetmelik”
172
İsmet YORGANCILAR
“Tehlikeli Maddelerin ve Müstahzarların Sınıflandırılması, Ambalajlanması ve
Etiketlenmesi Hakkında Yönetmelik”
 03.07.2009 tarih ve 27277 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren
“Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği”
 30.12.2009 tarih ve 27448 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren
“Ömrünü Tamamlamış Araçların Kontrolü Yönetmeliği”
 26.03.2010 tarih ve 27533 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak 01.04.2010
tarihinde yürürlüğe giren “Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik”
“Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”
“Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş
Sahalara Dair Yönetmelik”
“Sulak Alanların Korunması Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair
Yönetmelik”
“Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği”
 03.12.2011 tarih ve 28131 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren
“Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”
hükümlerine uyulacaktır.
Ayrıca,
 09.12.2003 tarih ve 25311 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “İş
Sağlığı ve Güvenliği” Yönetmeliği,
 Karayolları Taşıma Yönetmeliği,
“Gürültü Yönetmeliği”
“Açık Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü
Emisyonu ile İlgili Yönetmelik” lere uyulacaktır.
 Ülkemizin imzaladığı ve uygulamakla yükümlü olduğu tüm uluslararası
anlaşmalara uyulacaktır.
Çevre ve toplum sağlığını olumsuz etkileyecek hususlar ile yangın ve patlamalara
karşı gerekli tedbirler alınacaktır.
Projede belirtilen tesislerin montajı, işletilmesi ve işletme faaliyete kapatıldıktan
sonraki işlemlerde ÇED Raporunda belirtilen taahhütlere ve 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha
Kanunu, 2872 Sayılı Çevre Kanunu, 4856 ve 5491 Sayılı Kanunlara ve bu kanunlara
istinaden çıkarılan tüzük ve yönetmelikler ile ilgili mevzuata uyulacak ve ilgili
kurumlardan gerekli tüm izinler alınacaktır.
173
İsmet YORGANCILAR
Hayvancılık) Madde-7.30.3’de yer almaktadır. Bu nedenle tesis için işletme aşamasında
Çevre İzni görüşü alınacaktır.
174
İsmet YORGANCILAR
NOTLAR VE KAYNAKLAR
Lağım Mecrası İnşaası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik
2872 Sayılı Çevre Kanunu
Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi Ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması,
Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul Ve Esaslarına İlişkin Tüzük
Maden ve Taş Ocakları İşletmelerinde ve Tünel Yapımında Tozla Mücadeleyle İlgili Yönetmelik
Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Teknik Usüller Tebliği
Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
Basel Sözleşmesi
Su Çerçeve Direktifi
4857 Sayılı İş Kanunu
İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği
Hafriyat Toprağı ile İnşaat Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği
Atıksu Arıtma Tesisi Proje Onayı Genelgesi
Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği
Gemilerden Atık Alınması ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği
Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği
İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik
Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği (Revize)
Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (Revize)
Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği
Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği
Atıkların Ek Yakıt Olarak Kullanılmasında Uyulacak Genel Kurallar Hakkında Tebliğ
İçmesuyu Elde Edilen veya Elde Edilmesi Planlanan Yüzeysel Suların Kalitesine Dair Yönetmelik
Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği
Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği (Revize)
Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği
5491 Sayılı Kanun İle Değişik Çevre Kanunu
Derin Deniz Deşarjı Proje Onay Genelgesi
Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği
Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği
Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik
Kum Çakıl ve Benzeri Maddelerin Alınması, İşletilmesi ve Kontrolü Yönetmeliği
Poliklorli Bifenillerin ve Poliklorlu Terfenillerin Kontrolü Hakkında Yönetmelik
Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (Revize)
Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (Revize)
Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği
Elektrikli ve Elektronik Eşyalarda Bazı Zararlı Maddelerin Kullanımının Sınırlandırılmasına Dair Yönetmelik
Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği
Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin YÖetmelik
ÇED Yönetmeliği
Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği
Derin Deniz Deşarjı Proje Onay Prosedürü Genelgesi
Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği (Revize)
Çevre Denetimi Yönetmeliği
Bazı Tehlikeli Maddelerin, Müstahzarların Ve Eşyaların Üretimine, Piyasaya Arzına Ve Kullanımına İlişkin
Kısıtlamalar Hakkında Yönetmelik
Kimyasalların Envanteri Ve Kontrolü Hakkında Yönetmelik
Tehlikeli Maddeler ve Müstahzalara İlişkin Güvenlik Bilgi Formlarının Hazırlanması ve Dağıtılması Hakkında
Yönetmelik
Tehlikeli Maddelerin ve Müstahzarların Sınıflandırılması, Ambalajlanması ve Etiketlenmesi Hakkında
Yönetmelik
Tanker Temizleme Tesisleri Tebliği
13.03.1971
09.08.1983
13783
2872
29.09.1987
14.09.1990
07.01.1991
14.03.1991
15.05.1994
22.11.2000
22.05.2003
09.12.2003
18.03.2004
27.04.2004
31.08.2004
26.12.2004
31.12.2004
13.01.2005
17.02.2005
03.03.2005
14.03.2005
05.04.2005
19.04.2005
17.05.2005
22.06.2005
20.11.2005
26.11.2005
31.12.2005
08.01.2006
13.05.2006
27.07.2006
25.11.2006
24.08.2007
14.07.2007
08.12.2007
27.12.2007
13.02.2008
01.03.2008
04.06.2010
30.05.2008
06.06.2008
05.07.2008
17.07.2008
30.07.2008
13.10.2008
06.11.2008
21.11.2008
19589
20635
20748
20814
21935
25569
25682
25687
25699
25730
25744
25755
25777
25791
25818
25853
25999
26005
26040
26047
26167
2006/21
26357
28035
26582
26724
26739
26786
26.12.2008
26.12.2008
27092
27092
26.12.2008
27092
26.12.2008
29.01.2009
27092
25311
25406
27601
26891
26898
26927
26939
26952
2008/13
27046
27061
175
İsmet YORGANCILAR
Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik
Havzalarda Özel Hüküm Belirleme Çalışmalarına İlişkin Usul Ve Esaslar Tebliği
Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği
Derin Deniz Deşarjı İzleme Genelgesi
Çevre Denetimi Yönetmeliği (Revize)
Çevre Denetimi Yönetmeliği ve Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik
Kapsamında Çevre Görevlilerine, Çevre Danışmanlık Kurum ve Kuruluşlarına Yeterlik Verilmesi Hakkında
Tebliğ
Kimyasalların Envanteri Ve Kontrolü Hakkında Yönetmelik (Revize)
ÇED Yeterlik Belgesi Tebliği
Ömrünü Tamamlamış Araçların Kontrolü Hakkında Yönetmelik
Madencilik Faaliyetleri İle Bozulan Arazilerin Doğaya Yeniden Kazandırılması Yönetmeliği
Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik (Revize)
Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik
Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik
Sulak Alanların Korunması Yönetmeliğinde Değişklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
TUİK 2000– 2004 Temel Çevresel Veri Tabanı
Bern Sözleşmesi
Ramsar Sözleşmesi
TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Yayınlarından Bilirkişi Rehberi
Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü Meteoroloji Bülteni
Türkiye Çevre Mevzuatı
İzmir İli 2009 Çevre Durum Raporu, İzmir Çevre İl Müdürlüğü Yayını
US EPA (United States Environmental Protection Agency) Standardları
Hava Kirliliğinin ve Kontrolünün Esasları
Türkiye’nin Kuşları
Maden Tetkik Araştırma Genel Müdürlüğü Web Sayfası
Türkiye Bitkileri
Türkiye’nin Flora ve Vejetasyonu Üzerindeki Çalışmalar
Türkiye’nin Tehlike Altındaki Nadir ve Endemik Bitkileri
Bitki Örtüsü, Akarsular ve Göller
İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
İzmir İl Tarım Müdürlüğü
DMİ Akhisar Meteoroloji İstasyonu Verileri
Manisa Valiliği
Devlet Planlama Teşkilatı Temel Ekonomik ve Sosyal Göstergeleri
Manisa İl Sağlık Müdürlüğü
Akhisar Belediyesi
Türk Standartları Enstitüsü
Atıksuların Arıtılması (İ.T.Ü)
Flora of Turkey And East Eagean Islands Volume I-IX
Omurgalı Hayvanlar Sistematiği (Hacettepe Üniversitesi Fen Fak.)
Tohumlu Bitkiler Sistematiği (Ege Üniversitesi İzmir-1998)
Türkçe Bitki Adları Sözlüğü (Ankara - 1997)
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Web Sitesi (www.cevresehircilik.gov.tr)
Tarım Bakanlığı Web Sitesi
Ağaçlar ve Çalılar (Akdeniz Üniversitesi Antalya –1991)
Aktif Manisa Fayının Batı Bölümünün Jeolojik Özellikleri; Deprem Üreten Faylarda Reaktivasyon
Evolution of large-scale Normal faults: Insights from the Active Manisa fault, Southwest Turkey
İzmir Yakın Çevresinin Diri Fayları ve Deprem Potansiyelleri. MTA Raporu no:10754
Tavukçuluk Araştırma Enstitüsü
Beyaz Et Sanayicileri ve Damızlıkçılar Birliği (BESD-BİR)
Yumurta Üreticileri Merkez Birliği (YUM-BİR)
Food and Agriculture Organization (FAO)
Tavukçuluk Bilimi Yetiştirme, Besleme, Hastalıklar
29.04.2009
30.06.2009
03.07.2009
30.07.2009
22.10.2009
27214
27274
27277
2009/16
27384
04.11.2009
10.11.2009
18.12.2009
30.12.2009
23.01.2010
24.02.2010
26.03.2010
08.06.2010
26.08.2010
03.12.2011
27396
27402
27436
27448
27471
27503
27533
27605
27684
28131
Müezzinoğlu,A.
Kiziroğlu,İ.
Birand,H.
Çırpıcı,A.
Ekim,F.
Saraçoğlu,H.
Muslu,Y.
Davis,P.H.
Kuru,M.
Seçmen,Ö.
Baytop,T.
Polunin,O.
Özkaymak,Ç.
Bozkurt, E.
Emre,Ö.
Türkoğlu, M.
176

etlik piliç yetiştirme tesisi - TC ÇEVRE ve ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI

Transcription

Similar documents

2014 Yılı Faaliyet Raporu

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ

Basyazı,

konaklı metal maden san.tic.a.ş. giresun ili s:53962 altın