BERRIA, 2012-07-25 - datu

Asteazkena
Uztailaren 25a
2012. X. urtea
2.820. zenbakia
1,30 €
www.berria.info
Gariaren uzta garaia
Lehortea dela eta, Erriberan
txarra izan da. Ona, aldiz,
beste eremu batzuetan q 38-39
PPren neurriei erantzun ordez, erakundeei
buruz eztabaidatu nahi izan du Barcinak
PPren murrizketak ezarriko dituen galdetu dio Nafarroako
oposizioak, eta erakundeen tamainari buruzko gogoeta
hastea proposatu du Barcinak, galdetutakoari erantzun gabe
PPren murrizketen aurka Nafarroako Parlamentuak jarririko
helegitea onartu du Auzitegi Konstituzionalak. Jaurlaritzak
esan du prest daukala, baina ez du oraindik aurkeztuko q 2-3
Langileen %62k
ez daukate
lan hitzarmenik
sinatuta aurten
EAEko Lan Harremanen Kontseiluak
ohartarazi du blokeo egoerak irauten badu
ia 300.000 langile negoziazio kolektibotik
kanpo geratuko direla q 15
EUSKARAREN
BILAKAERA (II) BIZKAIA
Gazte gehiagok
jakin arren, ez
dute beharrik,
ez erraztasunik
euskaraz aritzeko
Hiru euskal herritarretik
bat Bilbon bizi da, eta
hiria oso erdalduna da.
Bilbon, %3,1 baino
ez dira aritzen gehienbat
euskaraz q 13
MANUEL H. DE LEON / EFE
Siriako
oposizioak
ez du onartuko
batasun
gobernu bat
DKataluniak ere dirua behar du.
Finantzaketa sistema berri bat edukitzeko akordioa itxi behar dute gaur Kataluniako Parlamentuan, eta bezperan jakin da
Madrili itzuli behar dizkion 5.800 milioi euroak nola lortu ez daukanez erreskatea eskatu
beharko diola. Irudian, Duran i Lleida CiUko eleduna Raxoirekin, Kongresuan, atzo. q 2-3
p GAUR 40 ORRIALDE
q HARIAN 2
IRITZIA 4
EUSKAL HERRIA 6
EKONOMIA 15
SNCk esan du ez dutela
negoziatuko Al-Assadekin.
Matxinoen erasoaldiak
gora egin du Halaben q 16
MUNDUA 16
q KIROLA 19
Garitanok
erabaki
propioak
adostera deitu
ditu erakundeak
Gipuzkoako ahaldun
nagusiaren kabinete buru
izendatu dute Juan Carlos
Alduntzin, zentsura mozio
baten ondorioz
botatako diputatua q 6
BEZaren igoerak
kultura estutu
ez baizik ito
egin duela diote
kultur eragileek
PPk %8tik %21era igoko
du kultur ikuskizunetan
BEZa, eta kalteak handiak
izango direla aurreratu
dute. Jaurlaritzak
eragileak babestu ditu q 29
q AGENDA 23
q PLAZA 28
2 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena
Harian›
Raxoiren neurriak D Erantzuna
Zerga bilketa %2,2 jaitsi da
Araba,Bizkai eta Gipuzkoan
0
pParlamentarien Eguberrietako saria.
Eusko Legebiltzarreko Mahaiak erabaki
du parlamentariek eta haien konfiantzazko kargu politikoek ez dutela aparteko saririk jasoko aurtengo Eguberrietan.
PSEk ere aldeko botoa eman du, langile
publikoei elkartasuna adierazteko.
Urtearen lehen erdian 4.272,2 milioi euro
bildu dituzte zergetan Araba, Bizkai eta
Gipuzkoako ogasunek. Iaz epe horretan
baino %2,2 gutxiago da. Bilketaren jaitsiera, ordea, apaltzen ari da —maiatzean %4,4ko beherakada izan zen—,
ondare zergaren 42,3 milioi euroren
ekarpenari esker eta errenta zergaren
itzulketak uste baino txikiagoak izan
direlako. Zuzeneko zergen bilketa handitu egin da —errenta zerga %0,2 handitu
da eta sozietate zergarena %14,3—,
baina ez da nahikoa izan kontsumoari
lotutako zergen jaitsiera berdintzeko.
BEZa %7 apaldu da eta zerga bereziak,
berriz, %2,9. Udan bilketak izango duen
bilakaeraren zain dago Jaurlaritza
2012ko kontuak prestatzen hasteko.
Arabak saria kenduko du,eta
Bizkaia ez kentzen saiatuko da
Langile publikoei Eguberrietako saria
kentzeari buruz jarrera kontrajarriak
dituzte Arabak eta Bizkaiak. Espainiako
Gobernuaren agindua obeditzea eta
saria kentzea onartu du Arabak. Bizkaiak, berriz, «beharrezko argudioak»
bilatuko ditu «euskal funtzio publikoari
halako zapalketa bat» ez egiteko.
Ez daki, ez du erantzun nahi
Nafarroako lehendakariak legebiltzarrean
egindako agerraldian ez du zehaztu iragan
asteko neurriei helegitea jarriko dien ala ez
Jaurlaritzak errekurtsoa prest du, baina ez
du hauteskundeak baino lehen aurkeztuko
Joxerra Senar Iruñea
Yolanda Barcina, Parlamentuan, Foru Erregimeneko Batzordearen atzoko bileran. JAGOBA MANTEROLA / ARGAZKI PRESS
Argi berdea Nafarroan PPren
neurrientzat. Iragan astean Espainiako Kongresuan PPk 65.000
milioi euroren murrizketak onartu ondotik, Nafarroako Gobernuaren jarrera inkognita bat izan
da. UPN abstenitu egin zen Kongresuan, baina geroztik Yolanda
Barcina Nafarroako lehendakariak deus gutxi esan du... atzo arte. Parlamentuko Foru Erregimeneko Batzordean agerraldia izan
du, eta oposizioko alderdiek espreski galdetu diote neurri horien
kontra errekurtsoa aurkezteko
asmorik baduen. Alabaina, izkin
egin dio galderari. Ez daki, ez du
erantzun nahi izan da haren jarrera. Dena den, UPNren borondate
politikoa agerian geratu da: «Derrigorrezkoak diren neurriak ezarriko ditugu eta txosten juridikoak dioenaren arabera, helegitea
jarriko dugu».
Eta zer dio txosten juridikoak?
Ia neurri guztiak betetzea «ezinbestekoa» dela. Derrigorrezkoa,
saihetsezina. Atal horretan sartzen dira BEZaren gaineko igoera
eta gainerako zeharkako zergak,
Nafarroako lehendakariak parlamentari eta hautetsi kopurua murriztea proposatu du. Alabaina, ezkutatu nahi izan du funtzionarioei
aparteko saria kenduta 65 milioi euro gehiago lortuko badira ere, ekaineko 132 milioi euroko murrizketei eutsi egin nahi diela.
Barcina «XIX. mendeko Parlamentuan»
J.Senar Iruñea
A
gintari politikoek, magoen modura, iritzi publikoaren arreta desbideratzea beharrezkoa dute euren gezurrak ezkutatzeko. Hori egin du
Yolanda Barcinak: komunikabideen arreta beste bide batera zuzendu du, eta parlamentuaren eta
Nafarroako udalen «tamaina egokiaren gaineko eztabaida hastea»
proposatu die beste taldeei. «Ez
nago ados hautetsi eta parlamentari kopurua murriztuta demokrazia murrizten den argudioarekin». Egitura horiek «astunak eta
garestiak» direla argudiatu du,
eta XIX. mendeko eredu bati erantzuten diotela uste du. Haren us-
tez, era berean, herritarrek klase
politikoarei duten mesfidantza
areagotzen dute. «Ausartak izan
beharko genuke, eta herritarren
ahotsa entzun. Gure sistema politikoa murriztu beharko genuke,
alderdiena, sindikatuena eta enpresa elkarteena barne».
Roberto Jimenezek, zeina duela gutxira arte Nafarroako presidenteorde izan den, irmo adierazi
du PSN guztiz aurka dagoela. «Eskuinarentzat, zinegotziak soberan daude, parlamentariak soberan daude, arartekoak soberan
daude, eta kontu auzitegiak... Historian, diskurtso ekonomiko horiek errepikatu dira, eta badakigu
zer datorren gero. Kudeatzaile batekin nahikoa da, eta, kasu txarre-
nean, militar batekin». Ordezkaritza demokratikoak murriztu beharrean, udal mapa aldatu eta
hainbat egitura kentzeko proposatu dio Jimenezek.
Ezkerrako Jose Miguel Nuinen
ustez, Barcinaren argudioak gezurrak dira. «Hemen, demokrazia
murriztea da auzia. Hautetsien
%99k, dieta batzuk kenduta, ez
dute soldatarik jasotzen. PPren
asmoa da udalei boterea kentzea,
aldundien jauntxokeriara itzultzeko». PPren neurriak errepikatzea egotzi dio Barcinari, eta murrizketak «Senatuan, aldundietan edo monarkian» egitea proposatu du.
UPNko Carlos Garcia Adaneroz
gain, PPko Enrique Martin de
Marcosek Barcinaren agerraldia
defenditu du. Dena den, leunki bada ere, ohartarazpen bat igorri dio.
«Ez da UPNk zalantzak izateko
unea. Nafarroarentzat onena zer
den bilatu behar da, eta Nafarroarentzat onena da Espainiak une
oro behar duena babestea. Neurri
horiek, formula egokienarekin,
Nafarroara ekarri behar dira».
Bilduko Bakartxo Ruizi, berriz,
«zinikoa» iruditu zaio Barcinak
herritarrak entzuten dituela esatea. Haren irudiko, Nafarroako lehendakariaren «marra gorri bakarra» izan beharko luke nafarren hitza errespetatzea, baina
Nafarroaren interesen gainetik
«Espainiarenak defenditzea» leporatu dio. Murrizketen harira
Barcinak erabilitako argudioari
buelta eman dio: «Izan arduratsu
eta planto egin, ez bete Espainiako Gobernuaren neurriak».
Ez du planto egingo, jakina.
Barcinak ekainean 132 milioi euroko zuloa iragarri zuen, eta neurri bereko murrizketak iragarri zituen. Oraingo neurriekin 65 milioi euro inguru aurrezteko asmoa du, baina ez du esan 132 milioiko gastu murrizketa arintzeko
asmoa duen. Hala ez balitz, gezurra esan zuen Barcinak ekainean.
Horregatik, gobernu krisi bat eragin zuen gezur bat mahai gainean
jartzea baino eraginkorragoa da
beti fokuak beste alde batera zuzentzera. Adibidez, XIX. mendera.
2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 3
7››
Gorka Mayo askatu dute, bermea ordainduta
eta urte eta erdiko kartzelaldiaren ondoren
12››
Larragorrin eta Ganekogortan zentral
eolikorik ez egiteko eskatu dute hiru udalek
Raxoiren neurriak D Erantzuna
Moody’sek ohartarazpena
AAA ratingeko herrialdeei
638
pArrisku saria. Egunetik egunera gora
egiten du Espainiaren arrisku sariak.
Beste sei puntu igo zen atzo: 638 puntura; hamar urteko bonuak %7,62ko interesa ematen duela esan nahi du horrek.
Madrilgo burtsak %3,58 galdu zuen, Europako besteek halako bost.
langabezia sariaren eta laguntzen murrizketa, merkataritzako
ordutegien liberalizazioa eta funtzionarioen Eguberrietako aparteko sariak kentzea. Hartara, beste politika bat egiteko oso tarte
txikia geratuko zaio gobernuari:
errentaren gaineko zergan etxebizitza erosteko kenkariei eustea
«errenta txikientzat eta kide askoko familientzat», jarduera profesionalei zerga atxikipena ez igotzea, edo langileak kontratatzeagatik kenkariei eustea.
Autogobernua urratzen zuelakoan, ekainean parlamentuak
gehiengo handiz erabaki zuen
PPk osasun eta hezkuntza arloan
ezarritako bi dekretuen aurka helegitea aurkeztea. Auzitegi Konstituzionalak errekurtso hori tramiterako onartu du. Onartu duen
lehena izan da.
Barcinaren agerraldiaren erdian izan dute albiste horren berri, eta oposizioak aukera baliatu
du galdetzeko zergatik ez duen
Nafarroako Gobernuak bere kabuz beste helegite bat jarri. Barcinaren erantzuna noria baten modukoa izan da: «Konstituzionalak
desberdin pentsatuko du errekurtsoak aurkezten duenaren
arabera? Parlamentuak jada
errekurtsoa aurkeztu badu, zertarako gastatu dirua helburu
bera lortzeko? Ez du zentzurik.
Parlamentuak ez badu helburu
hori betetzen, orduan bai, UPNk
hartuko du iniziatiba. Betiere
txosten juridikoek diotenaren
arabera...». Eta argi dago zer dioen txostenak.
Eusko Jaurlaritza, prest
Bestelako jarrera bat irudikatu
nahi du Eusko Jaurlaritzak. Autogobernuaren defentsaren bandera astintzen dihardu azkenaldian Patxi Lopez lehendakariak.
Gobernu kontseiluaren ostean,
Idoia Mendia eledunak aurreratu
du funtzionarioen aparteko sariaren eta mendeko pertsonei emandako laguntzen murrizketei
buruzko helegitea prest dutela,
Auzitegi Konstituzionalean jartzeko. Hala ere, bide judiziala hartu aurretik, Jaurlaritzak Espainiako Gobernuarekin bildu nahi
du. Hori bai, Mendiak aurreratu
du «sei edo bederatzi hilabete» beharko direla. Ordurako, hauteskundeak izango dira.
Eurogunean kalifikazio maila gorena
duten lau herrialdeetatik hiruri rating-a
jaits diezaiekeela ohartarazi du Moody’sek. Alemaniari, Herbehereei eta Luxenburgori egin die oharra, baina ez, ordea,
Finlandiari. Grezia eurotik irteteko aukerak eta Espainiaren balizko erreskateak
kontuei kalte egin diezaiekeela uste du.
3.048
pEspainiaren enkantea. Emaitza gazigozoa izan zuen Espainiarentzat atzoko
enkanteak. Uste zuen baino diru gehiago
bildu zuen —3.048 milioi euro—, eta eskaria oso handia izan zen —eskaintza
halako 2,9—. Baina haren truke pagatutako interesak handiak izan ziren.
‘‘
2013a ere zaila izango da,
eta doikuntzak egingo dira,
baina atzeraldiaren
azken urtea izango da»
CRISTOBAL MONTORO
Espainiako Ogasun ministroa
Artur Mas Kataluniako lehendakaria eta Andreu Mas-Colell Ekonomia kontseilaria. TONI ALBIR / EFE
Generalitateak ere erreskatea
eskatuko dio Espainiari
Finantzaketa sistema
berria onartuko du gaur
Kataluniako
Parlamentuak, diru
gehiagorekin geratzeko
Iker Aranburu
Espainia bera erreskate oso baten
atarian dagoela, bere menpeko erkidegoak banan-banan porrotetik salbatu beharrean dago. Valentziaren eta Murtziaren eskaerei garrantzi politiko handiagoko
bat batuko zaio aurki: Kataluniarena. Esanahi politikoa are handiagoa da orain, gaur bertan onartu behar duelako Kataluniako
Parlamentuak bere finantzaketa
handitzeko
proposamena.
Proiektu horren azken xehetasunak jakitea falta den arren, garbi
dago ez dela izango Espainiako
Gobernuaren gustukoa. Bi gobernuen arteko ika-mika etengabea
maila historikoetaraino iristeko
bidean da.
Generalitateak oraindik ez du
erreskatearen eskaera ofizialik
egin. Berez, Espainiak erkidegoei
eskura utzi dien Autonomien
Likideziarako Funtsa eskatuko
duela iradoki baizik ez du egin.
BBCko kazetari batek egindako
galderari hitz hauekin erantzun
dio Andreu Mas-Colell Ekonomia
kontseilariak: «Bai. Gaur egun
Kataluniaren banku bakarra
Espainiako Gobernua da. Holakoa da bizitza, horixe da merkatuaren egoera». Kataluniak
Espainiako Altxorrari zergak
pagatzen dizkionez, «normala»
da hari dirua eskatzea.
Mas-Colellen hitzak berretsi
du Generalitateko bozeramaileak, Francesc Homsek: «Gure
altxorra errazten duten finantzaketa bide guztiak erabiliko ditu-
5.800 milioi aurten
itzuli behar ditu, baina
diru hori ez dauka
bere kabuz lortzerik
gu». Hori bai, aurretik Valentziak
eta Murtziak egin bezala, Generalitateak ere erreskate hitzari ihes
egiten dio. «Hilabeteak, urteak
daramatzagu Kreditu Ofizialeko
Institutuaren (ICO) mailegu
lerroak erabiltzen», azaldu du
Homsek, «eta hau ICO 4 bat da».
Aldea egon badago, ordea: aurreko kreditu lerroek ez bezala,
oraingoak ekarri ahal izango du
Espainiako Gobernuak bere gain
hartzea erkidego baten kontuen
gainera ardura. Horregatik, Ekonomia Kontseilaritzako iturriek
azaldu diote Efe agentziari ofizialki ezer eskatu aurretik baldintzak zorrozki begiratuko
dituztela.
Defizit fiskala arazo nagusia
Kataluniaren arazoa da oso gaizki finantzatuta dagoela, eta urteak daramatzala zorra pilatzen
bere gastu beharrei aurre egiteko. Gaur egun, 41.700 milioi euroko zorra du Generalitateak, Kataluniaren barne produktu
gordinaren %20,7 —Eusko Jaurlaritzarena halako bi—. Zor
horretatik ia 5.800 milioi urtea
amaitu bitartean itzuli behar
ditu, baina diru hori ez dauka
bere kabuz lortzerik. Batetik,
bere kontuen kaskartzea dela
eta, aspaldi galdu zuen merkatuetara jotzeko aukera, %10etik
gorako interesak eskatzen baitiz-
kiote. Inbertsiogile handien faltan, Kataluniako herritarrei ere
eskatu die dirua, laugarrenez apiril honetan, baina irtenbide hori
garestia da —herritarrei interesak pagatu behar dizkie eta bankuei komisioak—, eta agortzear
dago. Hori dela eta, Generalitatea
presio egiten aritu zaio Espainiari Estatuaren bermea duen zor
bateratua jaulkitzeko —hispabonuak— eta hark eskaini dituen
likidezia lortzeko aukera guztiak
baliatu ditu. Bankuekin ere negoziatzen ari da zorra.
Generalitateak argudiatu du
kontuetako zuloaren zati handi
bat defizit fiskalari dagokiola,
hau da, urtero Katalunian zergetan bildu baina beste leku batzuetan gastatzen den diru publikoa.
Generalitateak martxoan kaleratu zuen azken txostenaren arabera, 2009an 16.409 milioi euro alde
egin zuten Kataluniatik, herrialdearen BPGaren %8,4. Ez da, gainera, urte bateko kontua: 1986tik
2009ra arte %8ko defizita izan du
Kataluniak. Beste modura batera esanda, denbora horretan
Espainiako Estatuak bere zergen
%19,73 bildu ditu Katalunian,
baina %11,17 baizik ez ditu han
gastatu edo inbertitu.
Generalitateak bultzatuta, erkidegoen finantzaketa sistema
hamaika aldiz aldatu dute azken
25 urteotan, baina emaitzak beti
antzekoak izan dira. Horregatik,
aurten handira jokatzea erabaki
du Artur Masen gobernuak. Finantzaketa eskasaren gaia gizarteratu ondoren —Kataluniako
PPk eta enpresaburuen elkarteek
ere onartzen dute—, behingoz defizita jaitsiko duen proposamen
ausartago bat landu du. Gaur
dute Katalunian Parlamentuan
bozkatzekoa, eta orduan ikusiko
da zehazki zer eskatuko duten:
Hego Euskal Herriko kontzertu
ekonomikoaren antzeko sistema
bat ala haren eta gaur egungoaren arteko nahasketa bat. Atzo
arratsean negoziaketetan ari ziren talde politikoak. Kontzertuaren alde daude independentistak,
eta proposamen epelagoa nahi
dute sozialistek. CiUren esku
dago erabakitzea zeinekin egingo
duen aurrera, eta, batez ere, zer
egingo duen Madrilek, espero den
moduan, ezezkoa erantzuten badio.
4 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena
Harian › Iritzia
Epika
Makiavelikoak
E
A
antolatu dituzu, hau hemen, hau hara,
hau bukatu da, ona zinen Tetrisean,
gero eta azkarrago datoz izar haitzak zeruan behera, eta bakoitzean hasieratik
hasi beharra normala egiten zaizu azketa bakoitzean hasieratik hasi behanean.
rra iruditzen zaizu harrigarriena, beti
Justu normaltasun hori hausteko joahutsetik abiatzeko sentsazio hori, auten zara urrutira,edo ez hain urrutira,
rrez egindakoak ezertarako balio ez dibarne turismoa sustatuko dute goberzun irudipena, behar duzunerako ez dinuek pobreentzat,edozein leku da ona
zula balioko orain arteko eskarmenturista bihotza duenarentzat,turistuak, ez duzula asmatuko nola ekin
ta begiak eta ezaxola izugarri bat,
egunari lasai, nola ez izan beldurrik,
ezerk ezertara lotzen ez duen
dena da edo errepika edo epika,
sentipena,norbere herrian izan lieguna kalte handirik gabe amaiteke bat turista,norbere bizitzan,
tzea lortu duzu, eguneroko mugieta bestelako normaltasun
mendu berberak berriro egitebat osatuko duzu han,
ak ematen duen lasaituarekonturatu ere egin gabe.
kin, ohartu gabe bizitzeak
Eta bakoitzean hasieraematen duen arinduareJira
tik hasi beharra irudituko
kin, eta egunak ekarri diXabier
Gantzarain
zaizu miragarriena.
tuen kezka berriak ongi
Zuzendaria:
Martxelo Otamendi
Zuzendariordea:
Iñaki Petxarroman
Edizio arduraduna:
Andoni Alvarez
Argitaratzailea:
Euskal Editorea SM
Publizitatea: Bidera
publizitatea
Lege gordailua:
SS-0662/03
Batzorde parekidea:
0712I84059
Egoitza nagusia:
Martin Ugalde kultur parkea.
Gudarien Etorbidea, z/g.
20140 Andoain.
Telefonoa:
(0034) 943-30 40 30
Faxa: (0034) 943-30 09 43
Webgunea:
www.berria.info
Posta elektronikoa:
berria@berria.info
Publizitatea:
publi@bidera.eu
Harpidetza saila:
(0034) 943 - 30 43 45
Date: 25/07/2012
Exemplaire: 2.820
Editeur: Euskal Editorea s.l.
Directeur de publication:
Martxelo Otamendi
Comission paritaire:
0712I84059
Delegation Labourd:
Lisses 3, 64100-Baiona.
Tel.: (0033) 559256220.
Fax: (0033) 559254303.
E-mail: lapurdi@berria.info
ORDEZKARITZAK
Araba: Bizenta Mogel, 6.
Posta kodea: 01008
Gasteiz. Telefonoa:
945-15 04 52. Erredakzioko
faxa: 945-14 83 07.
Posta elektronikoa:
araba @berria.info.
Bizkaia: Uribitarte kalea, 18,
3. C. Posta kodea: 48001
Bilbo. Telefonoa:
94-435 26 00. Erredakzioko
faxa: 94-423 49 75.
Posta elektronikoa:
bizkaia@berria.info.
Lapurdi: Lisses, 3. Posta
kodea: 64100 Baiona.
Telefonoa: 559-25 62 20.
Faxa: 559-25 43 03.
Posta elektronikoa:
lapurdi @berria.info.
Nafarroa: Iratxeko Monasterioa, 45, 13. Posta kodea:
31011 Iruñea. Telefonoa:
948-36 66 22.
Publizitatea: 948-36 66 23.
Posta elektronikoa:
nafarroa@berria.info.
berria
diren horiek,baita oposizioan ere.Gertatutakoak engainu beste izenik ez ei dauka: gauza bat hitzeman,eta bestea egin.
Guztiok sumatzen genuena baieztatu
digu adiskideak,baina hain gordin entzuri gara bazkalondoko mundu konteak geure onetik atera gaitu.Hasi gara
ponketan,jan-edan oparoen osteko
espantuka: «Ene,nola liteke!».Lehen
iraultza propioan,ahotsak ozen,mingaibaino ozenago altxatu ditugu ahotsak,
nak arin,bihotzak bero.Guztiok susmatzen genuena baieztatu digu iturri «oooo- eta arinago astindu mingainak.Gogoz
larrutu ditugu politikariak.Ez,ordea,zaoso kualifikatuak» maneiatzen dituen
kur zahar engainatzaileak,baizik eta feadiskideak: azken hilabeteetako negode onez jokatu duten agintari berriak.
ziazio politiko sonatuenetako batePolitikan tontoa izatea omen akaan umeak bezala engainatu dituztsik larriena.Halaxe aldarrikatu
te agintari berriak,hainbeste urtedugu bazkalosteko iraultzaileok.
tako bazterketaren ondoren iluZintzotasunak eta hurkoarensioa piztu diguten horiek berak.
gan konfiantza izateak poliZiri sartzaileak,noski,gobertikarekin —are,iraultzarenua betiko zutela uste zukin— zerikusirik ez balu beten bai baina ezeko azeriak; Bira
zala.Sartu zigun ziria Madenak berdin jarrai dezan
Idurre Eskisabel
kiavelok.
ekiten eta berritzen maisu
Stefan Zweig,
egiazko europarra
Jon Sudupe
Saiakera egilea
S
tefan Zweig, idazle
vienarra, europar zintzoa izan zen, gizon zibilizatu, kultu, libre
eta kosmopolita. Europazale suharra, bere «egiazko
aberri» bakartzat eta zibilizazio
eredutzat zeukan Europa. Azkenean, Europaren hondamendia ezin
jasanda, beren buruaz beste egin
zuten berak eta Lotte bere bigarren emazteak Brasilgo Petropolisen («amodioan bat eginik, elkar
ez uztea erabaki dugu»). Orain
bete dira 70 urte.
Europar kontzientzia sortzen lagundu zuten egileei gorazarre egin
zien austriar idazleak Europäische
Erbe (Europaren legatua) saiakera
bilduman. Europar izaeraren funtsezko ezaugarriak adierazten jakin zuten pentsalari eta idazleak
goraipatu zituen kartsutasunez,
haien oroitzapenak hilezkor iraun
zezan gure kontzientzian. Zweig
Europa zatitua berreraikitzen
saiatu zen, posible zuen mundu bakarrean, espirituarenean. Erasmo
Rotterdamgoa eta Michel de Montaigne izan zituen bidelagun berregite lan horretan. Humanista
handi haien bizitza eredugarrien
kontakizunean aurkitu zuen aterpea garaiko izugarrikerien aurrean.
XX. mendea hasi eta berehala,
Gerra Handia etorri zen, konta
ezin ahala hildako egin zituena.
Zoritxarreko gudu hura zentzugabekeria hutsa izan zen, inola ere
(«katastrofe ulertezina izan zen niretzat», adierazi zuen Rudolf Car-
napek bere autobiografian). Triskantza lurralde bihurtu zen Europa. Sekula ez ziren nabariago ageri
izan hondamenaren ondorioak.
Bat-batean zalantzan jarri ziren
errealitatearen ikuspegi optimista
guztiak, aurrerapenaren ideia
arranditsu guztiak, oinarrizko balore etiko guztiak, printzipio goren
guztiak. Inoiz ez zen munduaren
historian tamaina hartako lurrikara politiko-moralik ikusi. Ezintasunez eta saminez beterik, Europak «burua galdu izana» deitoratu
zuen Zweig bakezaleak.
Montaigneri buruzko entsegu
bikaina da Zweigen azken lana.
Nazismoaren izutik ihesi, Montaigneren ispiluan aurkitu uste
izan zuen bere bizialdi gatazkatsuaren isla (haren ispiluan begiratuta, nonbait, hobeki ulertzen
zuen bere burua). Antzekotasun
nabaria ikusten zuen 1930. urteetako Europaren eta erlijio gerrak
gertatu ziren XVI. mendeko Europaren artean. Bere biziera asaldatuan gerraren anabasa bizi izan
duenak bakarrik daki zer-nolako
kemena behar den «ni» barnekoenari leial irauteko. Horregatik
miretsi zituen Zweigek Montaigneren jakituria eta handitasuna.
Haren adiskide ordezkaezina
bihurtu zen azken urtetan, hain
antzekoa izan baitzen haien patua!
Montaigneren esperantzak, beharbada, Europaren egunsenti berria
iradokitzen zion Zweigi. Etsiak
hartu zuelarik, Brasilgo udako
hiriburuan, Petropolis lasaian aurkitu zuen aterpea, baina ez sosegua. Goethe, Shakespeare, Tolstoi,
Montaigne, Erasmo… irakurtzen
igaro zituen azken egunak, zinez
idazle handiak bakarrik irakurri
behar direlakoan (idazle klasikoen
aipuez beteta daude haren Saiakerak).
1933 urtearen eta 1942ko bere
buru-hilketaren artean, Zweig
Londresen bizi izan zen lehenik,
New Yorken gero eta Brasilen azkenik. Jaitsiera geldia izan zen
etsipenaren infernuetara: ez herriminarengatik, inguruko ilunpeen
aurrean bere artea indargabea
zela ulertu zuelako baizik. Humanismo soil-soilik intelektuala eta
nagusitasun soil-soilik morala ez
dira nahikoa basakeria menderatzeko, garaipena lortzeko. «Bizi
osoan inoiz ez dut giza ezintasuna
krudelkiago frogatu mundu gertaeren aurrean», adierazi zuen. Izurrite guztietan txarrena den nazionalismoak europar kulturaren lorea pozoitu zuela zioen.
Bere buruaz beste egin aurretik,
Zweigek minez idatzi zuen 1914 aurreko mundu galduaz. Lehen
Mundu Gerrak eragin zion ondoez
sakonaren berri eman zigun bere
Die Welt von Gestern (Atzoko mundua) oroitzapen liburuan. Azpititulutik (Europar baten oroitzape-
Bere biziera
asaldatuan gerraren
anabasa bizi izan
duenak bakarrik daki
zer-nolako kemena
behar den «ni»
barnekoenari
leial irauteko
nak) azken orrialdeetara, Europa
da autobiografia liluragarri honen
leitmotiv-a. Tolerantziazko eta elkartasunezko leku baketsu irekia
zen Europa Zweigentzat eta atsekabea adierazi zuen «konfiantzazko urte haietan gazte ez zirenengatik.»
Gogora ekartzen digu nola, 1914
baino lehenago, «Lurra guztiena
zen. Jende guztia nahi zuen lekura
joaten zen eta nahi zuen denbora
egoten zen bertan. Ez zen ez baimenik ez autorizaziorik existitzen;
1914 baino lehen Indiara eta Amerikara bidaiatu nuen pasaporterik
gabe eta, egia esan, nire bizitzan ez
nuen bat bera ikusi inoiz.» Zweig
zoriontsu sentitzen zen «ziurtasunaren mundu» hartan. Orain
«gure aberri sakratua, Europa»,
itxaropenez eta ametsez beteriko
mundu zaharra, gainbehera etorri
da: «nire hizkuntza propioaren
unibertsoa hondoratu egin da niretzat eta Europa, nire atxikimendu espiritualaren lekua, suntsitu
egin da orobat.» Europako tragediak etsipenera eraman zuen, azkenean.
Stefan Zweigentzat, unibertsaltasun humanistaren molde bat da
Europa, baina unibertsal europarraren ikuspegi horrek ez dio eragozten kultur identitate nazionalak aintzat hartzea: Europa, Zweigen arabera, aniztasunaren,
pluraltasun linguistikoaren eta
itzulpenaren zibilizazioa da. Atzoko mundua-ren hitzaurrean, bere
burua «austriar, judu, humanista
eta pazifista» gisa definitzen duen
Zweigek, beretzat dena galdua dagoela susmatzen du eta «Europako
federazio baketsua» —berak deitu
zuen bezala— «birrindua» izan
dela aitortzen du 1939an.
Entzute handiko idazle arrakastatsua izan zen gerra arteko Europa hartan, eta Literaturako Nobel
Saria eman zioten 1929an. Oporraldi hauetan zer hoberik austriar
idazle handiaren lanen bat irakurtzea baino? Euskaraz Emakume
ezezagun baten gutuna, Xake nobela edota Hogeita lau ordu emakume baten bizitzan aukera dezakegu.
2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 5
Iritzia ‹ Harian
b
Goiko agindua
Hizpideak
Kataluniaren dilema
Iñaki Petxarroman
ipetxarroman@berria.info
razo latza dauka Kataluniak Espainiarekin.Ez dauka autonomia fiskalik,eta mendekotasun ekonomikoa
hondamendira eramaten ari da.Kataluniako Gobernuak aitortu du Espainiaren Autonomia Likidezia Funtsaren
dirua beharko duela aurtengo beharrei
aurre egiteko.Modu grafikoan azaldu
du egoera Andreu Mas-Colell Kataluniako Ekonomia kontseilariak: «Kataluniak daukan banku bakarra Espainiako Gobernua da».Alegia,ezin du beste
A
r
inora jo diru bila,oso baldintza kaxkarretan ez bada.
Hain zuzen ere,Kataluniako Parlamentuan aztertuko dute gaur Espainiarekiko hitzarmen ekonomiko berria.
Nazionalista katalanek estatuaren kutxa bakarra hautsi nahi dute,urtero
16.000 milioi euroren defizita eragiten
dielako.Alegia,«elkartasunaren» izenean Katalunia itotzen ari da Espainia.
Eta hori amaitu nahi du Kataluniako
Gobernuak.Espainiak ez du onartuko
itun berria,neurri handi batean Kataluniari esker finantzatzen baitu bere burua.Gauzak horrela,trenen arteko talka ia ziurra da.
ainkoak agindu bezala» ez da oso esamolde usua
guretzat. «Behar bezala» esan izan dugu, Jainkoarengana jo gabe. Frantsesez ere halatsu: comme il faut. Gaztelaniaz, ordea, sarria da como Dios Manda espresioa
(nire memoriak, ez dakit zergatik, ejertzitoarekin eta militarrekin lotzen duena). Galtzeko bidean zegoelakoan,
eskuinak berriro jarri du abian. Raxoik oso makulu maitea
du: Jainkoak agindu bezala gobernatuko zuela agindu
zuen, Jainkoak agindu bezala egiten ari omen da hau eta
hura. Lehengo batez Esperanza Aguirrek ere espresio
bera erabili zuen bere artikulu baten tituluan: «Jainkoak
agindu bezalako batxilergo baten alde».
Makulu hutsa da, fosila, hasiera bateko zentzua herdoildu zaion espresio bat, ala hasiera hartan zeukan zentzua itzuli nahi zaio? Ikusten ari garenak ikusita (azkena,
Gallardón-ena), zalantza gutxi: Jainkoak agindu bezala
gobernatzen ari dira estatu laiko batean.
J
Hitz beste
Anjel Lertxundi
Adur
Puskak biltzen
E
studiatzeari utzi eta gero ere
ikasturteak bizi gaitu. Lurraren aroen berririk ez dugun
belaunaldikoak baikara, abuztuan
eguzkia eta otsailean elurra egingo duela sinistuta bizi garenak. Eskolaume betiko.
Irailean ekin nion berba brodaketari begirada leiho honetatik harago mantendu guran. Ez da beti
erraza izan. Bai baitakigu zer gertatzen zaigun leiho ertzean jesartzen garenean, kanpora barik barrura begira amaitzen dugula sarri.
Eta zutabegileak hortz artean ganibeta zorrotza daroan pirata izan
beharko lukeela pentsatu izan dut
beti, ezpain ertzak urratzeko beldurrik barik, abordajerako prest
nahinoiz. Lainoek zer forma hartzen duten deskribatzeko poesia
eta publizitatea daude.
Ez da alferreko ikasturtea izan
hala ere, ez horraitino. Udagoienak
gure gatazkaren aro bat orbeldu
zuen, oraindik udaberririk eta gerezi denborarik ekarri ez badu ere,
Kantabriako partian beste laurogei urtian gogoratuko dena. Neguak erditik bi egin gintuen etxean,
Larrepetit
Unai Iturriaga
‘Txikota’
askatzeko garaia
dela,‘aixkiriak’,
‘Txuriko’
gaixoaren
moduan amaitu
gura ez badugu
behintzat.
Faborez, goazen
u
eta geroztik, hemen gabiltza, hankapean biraka darabilgun bolaren
gainean pausoa noiz labur eta
noiz luze bota asmatzeko ahaleginean. Leihotik begira jartzeko astirik ez.
Udaberririk ez dela izan nioen
arestian. Murrizketak direla eta ez
direla, lorontzi batean ei daukate
gatibu han, Madriletan, adreiluak
orangutan eta krisiak ostruka
bihurtu dituen lapurren habian.
Espainiarrentzako justiziarik ez
dagoen tokian ezin euskaldunontzakorik espero. Txikota askatzeko garaia dela, aixkiriak, Txuriko
gaixoaren moduan amaitu gura ez
badugu behintzat. Faborez, goazen.
Ni behintzat banoa. Eguzkia
goian dela harrapatu nau udak,
eta baditut argi ordu batzuk biderako. Joaterako, ordea, ohar bat
utzi gurako nioke astero-astero
emailaren beste aldetik bidea egitera bultzatu nauen iritzi saileko
lagunari, ego hauskorreko jendea
baikara berba brodalariok. Eskerrik asko, benetan.
Puskak biltzeko garaia da.
Zuzendariari
BERRIAk irakurleen eskutitzak plazaratzen ditu. Ez dituzte 1.400
karaktere baino gehiago izan behar, tarteak barne, eta BERRIAk mozteko
eskubidea du. Helbide honetara bidali behar dira, izen-abizenak eta herria
adierazita: Berria, Martin Ugalde kultur parkea, 20140 Andoain. Eskutitzak
Internet bidez bidaltzeko: iritzia@berria.info.
‘Mucha policía,
poca diversión’
Aurreko larunbatean,Amaiurren egon ginen Amaiur 2012,
Haien Ametsa Gurea da ikuskizunean.Gaueko 01:30ak aldean,Iruritarantz alde egin genuen.Hara non errepidean Foruzaingoaren kontrola.Bi garagardo hartu nituela esan nien,
eta alkohol proban 0,0 atera
zen.Jarraian,droga kontsumoarena: haien miatze eta itaunketa astunaren ondorioz,nire
erantzuna betiere ezezkoa zen.
Proba egin zidaten,eta emaitzak positiboak zirela THC
(cannabis),anfetamina eta zalantzak kokaina hartzean.
Nire defentsan hasi nintzen,
eta egoerak okerrera egin zuen:
aurpegi txarrak,jarrera harroa.
Birritan eskatu nien proba errepikatzeko,makina horrek funtzionamendu txarra zuelakoan,
baina haiek ezin zutela errepi-
katu,eta Iruñera kontraanalisi
bat egitera abiatzea nuela aukera bakarra.03:00ak ziren.Haserre bizian nengoen,baina egoera
ikusita —600 euroko isuna,sei
puntu eta batez ere ez dagokidan errudun kargarekin—,Iruñera abiatzea erabaki nuen,agenteen planak hautsiz nolabait.
Polizia autoan sartu ninduten,
eta gaizkile baten moduan eraman ninduten Nafarroako Ospitalera.Kontraanalisien emaitza:
dena negatibo.Goizeko
06:00ak ziren.Lerro hauen bitartez,bi gauza esatea gustatuko litzaidake.Alde batetik,poliziek darabiltzaten detektagailu
horien fidagarritasunik eza azpimarratzea.Bestetik,protesta
egiten dut polizia horien jarreraren inguruan sentituriko gutxiespenagatik,ezin babestu
eta ezin ezer egin; badirudi norbanakoak izorratzea dutela helburu.
Xabier Tantos Arriaga. Iruñea.
6 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena
Harian › Euskal Herria
«Erabaki eta erritmo propioak»
adosteko eskatu du Garitanok
Juan Carlos Alduntzin
izango da Garitanoren
kabineteko burua
Juan Carlos Alduntzin
Gipuzkoako Ingurumen
diputatu ohia izango da Martin
Garitano ahaldun nagusiaren
kabineteko zuzendaria, BERRIAk
jakin duenez. Horrenbestez,
Juan Carlos Alduntzinek Iñaki
Errazkinek utzitako tokia
hartuko du —Errazkin, berriz,
Ingurumen diputatu izendatu
dute—.
Alduntzin hilaren 6an kendu
zuten kargutik, EAJk, PSE-EEk
eta PPk Gipuzkoako Batzar
Nagusietan aurkeztutako zentsura mozio baten bidez.
Hondakinen auziagatik kargugabetu zuten Alduntzin. Herenegun eginiko ekitaldi batean,
Errazkin Ingurumen diputatu
berriak Alduntzinek eginiko
lana txalotu zuen, eta bide
beretik jarraituko duela adierazi zuen.
D
Javier de Andres Arabako ahaldun nagusia, Jose Luis Bilbao Bizkaikoa eta Martin Garitano Gipuzkoakoa, iazko urrian eginiko bilera batean. J. RUIZ / ARP
Gipuzkoako ahaldun nagusiak esan du Euskal
Herriko «errealitatea» kontuan hartu behar
dela zerga eta aurrekontu politiketan
Adierazi du Bizkaiko eta Arabako ahaldun
nagusiei biltzeko gonbita egina diela
Hodei Iruretagoiena
Espainiako Gobernua hartzen
ari den neurrien aurrean, Gipuzkoako ahaldun nagusiak dei egin
die Bizkaiko eta Arabako foru
aldundiei, Eusko Jaurlaritzari
eta Nafarroako Gobernuari, egoera aztertu eta «herri gisa» erantzuteko. Martin Garitanok aurrekontuak erabakitzeko eskumena
babestearen alde egin du, eta
adierazi du «erabaki eta erritmo
propioak» nola diseinatu adostu
behar dela. Egoera ekonomiko
larria dela eta, maila askotan
«akordio orokorrak» beharko
direla uste du, nahiz eta herritarrek, eragile sozialek eta erakundeek «tarte txikia» izan egoera
honi irtenbidea aurkitzeko.
Donostian atzo egindako prentsaurreko batean egin zituen
adierazpenok Garitanok.
Agerraldi horretan, Gipuzkoako ahaldun nagusiak esan du Espainiako Gobernua hainbat esparrutan «inposatzen» ari den erabakiek —aurrekontuetan eta
zerga politikan, besteak beste—
ez dutela kontuan hartzen Eus-
kal Herriko «egoera propioa».
«Porrot egin duen estatu batean
aplikatzen ari diren neurriak inposatzen ari zaizkigu», esan du,
eta ziur agertu da horrek bertako
ekonomian eragin kaltegarria
izango duela. Adibide moduan,
Aurrekontuen Egonkortasun Legea ekarri du gogora, instituzioei
aurrekontuetan gastu muga bat
ezartzen diena. Gaineratu du datozen urteetako gastu ahalmena
«izugarri» mugatuko dela defizitean eta zor publikoan eginiko
murrizketekin, baita sektore publikoak ekonomia suspertzeko
egin ahal izango duen ekarpena
ere: «Sektore publikoaren garapena bera ere kolokan jarriko litzateke».
Horren guztiaren aurrean,
Gipuzkoako ahaldun nagusiak
eskatu du alderdien interesak
albo batera utzi eta adostasun
zabala bilatzeko. «Premiazkoa da
herri gisa erabakiak hartzen hastea bidegabekeria hori gelditzeko». Bide horretan, iragarri du
aldundiak urratsak egingo dituela zerga sistema eta aurrekontu
politika propioari eusteko, eta
esan du erakundeei dagokiela
«jardunerako funtsezko tresnen
inguruan» ados jartzea; hau da,
aurrekontu publikoei ezarri
beharreko mugen, zerga sistemaren eta politika sozialen inguruan.
Gipuzkoako ahaldun nagusiak
jakinarazi du harremanetan jarria dela Jose Luis Bilbao Bizkaiko ahaldun nagusiarekin eta Javier de Andres Arabakoarekin.
«Biltzeko gonbita» egin diela dio,
eta EAEko lehendakari Patxi Lo-
pezekin eta Nafarroako presidente Yolanda Barcinarekin ere halaxe egingo duela. Mendekotasun
Legearen inguruan osatutako
mahaian akordiorik lortu ez bazuten ere «egoeraren larriak» beste ahalegin bat eskatzen duela dio
Garitanok.
‘Bravo auziko’ ardura politikoaz
Jose Maria Bravo Gipuzkoako
Ogasuneko Irungo bulegoan jazotako iruzurragatik zigortua izan
ostean, Garitanok adierazi du «ar-
dura politikoak» ere badaudela.
Gogorarazi du iruzurra gertatu
zenean Ogasuna EAJren esku zegoela, eta esan du «ezinezkoa»
dela 15 urtean iruzurrari eustea
«alde politiko horrek erantzukizunik izan gabe». Gogora ekarri
du Bizkaian Juan Ramon Ibarraren kasua gertatu zenean ere EAJ
zegoela boterean. «EAEko Ogasunak iruzurgune ez diren arren,
argi dago zenbait pertsona babestuak sentitu izan direla herritarron dirua lapurtzeko».
Independentistak sareak herrien
burujabetza aldarrikatuko du gaur
Gaur 500 urte sartu zen
Espainiako armada
Iruñean; krisiari aurre
egiteko, independentzia
aldarrikatu du sareak
H.I.
500 urte betetzen dira gaur Espainiako armada Iruñean sartu zenetik. Nafarroako Erresuma konkistatu zuteneko mendeurrena
den honetan, mendekotasunak
«hondamendia» ekarri duela
adierazi eta independentziaren
beharra aldarrikatu du Indepen-
dentistak sareak, etorkizunerako
gakoa dela iritzita.
«Menderakuntzaren bidetik,
hondamendia, miseria, pobrezia,
zorrak, murrizketak eta oinarrizko eskubideen urraketa besterik
ez dator», esan dute, eta gogorarazi dute gaur egun ere Espainiako Erresumak Euskal Herria
«itotzen» duela, «politikoki, ekonomikoki, sozialki eta kulturalki».
Erantzun «atzerakoia» krisiari
Krisialdi ekonomikoaz gain Espainiak estatu ereduaren inguruko krisia ere baduela uste dute Independentistak sareko kideek.
Krisialdiko «shock» egoera erabiliz eta errua autonomiei botata espainiar nazionalismoak birzentralizatze prozesu bati ekin nahi
diola ohartarazi dute, «betiko España una, grande y libre-ra itzultzeko asmoz».
«Arrisku» hori ikusita, esan
dute «herriak beren buruen jabe
izatea» dela erronka, eta dei egin
diete erakundeei, eragile sindikal
eta politikoei eta herritarrei independentziaren aldeko lana biderkatzeko. Zehazki, gaurko egunez,
sare sozialetan #independentzia
etiketa erabili eta burujabetzaren
komenigarritasuna aldarrikatzeko eskatu dute.
2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 7
Euskal Herria ‹ Harian
Gorka Mayo presoa libre utzi dute,
10.000 euroko bermea ordainduta
DLaburrak
2011ko urtarrilean
atxilotu zuten, Iruñean,
Ekinen eta AAMren
aurkako polizia
operazio zabalean
GASTEIZ › Eusko Legebiltzarre-
an ezker abertzalearen parte
hartzerik gabe Bake eta Elkarbizitzarako Lantaldea osatzearen
alde egin izanagatik, Aralarrek
alderditik kanporatu zituen Aintzane Ezenarro, Oxel Erostarbe
eta Mikel Basabe, eta kargua
uzteko eskaera aurkeztu dute.
Kargugabetzea hilaren 31n gauzatuko den arren, atzo amaitu
zen eskaera egiteko epea.
Erredakzioa
Gorka Mayo euskal presoa aske
utzi zuten atzo, 10.000 euroko bermea ordainduta. 2011ko urtarrilean atxilotu zuten, Guardia Zibilak eta Espainiako Poliziak Ekinekin eta Amnistiaren Aldeko
Mugimenduarekin lotuta Nafarroan eta Araban egindako operazioetan. Ekin erakundeak desegiteko erabakia hartua zuen ordurako —2011ko urtarrilaren 1ean
desegin zen—. Fernando GrandeMarlaska epaileak aginduta egin
ziren atxiloketa horiek; orotara,
hamar lagun atzeman zituzten.
Horietatik lauk—Iker Moreno,
Miguel Angel Llamas, Gorka Zabala eta Patxi Arratibelek— preso jarraitzen dute oraindik.
Epaileak kartzelatu zuenetik,
Espainiako espetxe ugaritan sakabanatua egon da Mayo, eta atzo
Soto del Realeko kartzelatik irten
zen. Gau partean zen iristekoa Bidaurretara (Nafarroa), eta bertako auzokideak harrera egitekoak
ziren. Aurretik ere, Barañainen
ongietorria egin behar zioten.
Inkomunikatuta egon zenean
polizien eskuetan «tortura latzak» jaso zituela salatu zuen Mayok, eta salaketa bera egin zuten
Iñigo Gonzalez, Gorka Zabaleta
eta Patxi Arratibel atxilotuek ere.
Mayok salatu zuen presio psikologikoak, mehatxuak eta galdeketa
luzeak jasan zituela. Galdeketak
politikoak izan zirela jakinarazi
zuen; besteak beste, egoera politikoaren ingurukoak eta ezker
Ezenarrok, Erostarbek eta
Basabek kargua utzi dute
Militarrak Erroetan aritu
direla salatu du Bilduk
MAEZTU › Espainiako armada
ostegunean Erroetan (Araba)
armatuta ibili zela salatzeko,
mozioa aurkeztuko du Maeztuko Bilduk. «Garaiz kanpoko erakustaldi militarrak» eta «kontrol politiko eta soziala»
txarretsi, eta Euskal Herria desmilitarizatzeko bidean pausoak
emateko eskatuko dio mozioan
Maeztuko Udalari.
Gorka Mayo Txelui Morenorekin batera, 2011ko urtarrilean Iruñean egindako prentsaurreko batean. I. URIZ / ARP
abertzalearen apustuaren ingurukoak. Adierazi zuen fisikoki ez
zutela ukitu.
Atxilotua izan aurretik, Txelui
Morenorekin batera lan egin
zuen Mayok, Nafarroan hauteskundeei begira akordio bat lortzeko, ezkerreko indar abertzaleen
elkarlanerako. Hala EArekin
nola Aralarrekin izandako bileretan parte hartu zuen ezker abertzaleko kide gisa, eta prentsaurrekoak ere eman zituen, horien berri emateko.
Castrori, zigor handiagoa
Espainiako Auzitegi Gorenak
bederatzi urtetik hamazazpira
luzatu dio kartzela zigorra
Manex Castro Zabaleta villabo-
natarrari, 2009ko otsailaren 23an
Lazkaoko PSEren egoitzaren
kontrako atentatua egitea leporatuta. «Talde terroristako kide»
izatea egozteaz gainera, «hondamendia eragitea» ere leporatu dio
Gorenak. Castro 2009ko martxoaren 1ean atzeman zuen Ertzaintzak, eta salatu zuen torturatu
egin zutela inkomunikatua egon
zen egunetan.
Auzitegi Nazionalak bederatzi
urteko zigorra jarri zion aurtengo
urtarrilean, baina auzia Gorenera iritsi zen, eta fiskaltzak zigorra
handitzea eskatu zuen. Espetxe
zigorra handitzeko, arrazoi hau
eman zuen fiskaltzak: PSEren
egoitzaren inguruko bidea publikoa zela eta bertatik norbait pasa-
tuz gero hiltzeko arriskua egon zitekeela. Hala, fiskaltzaren eskaera aintzat hartu du Gorenak, esanez garrantzitsuena ez dela atentatuak eragindako kaltea handia
den ala ez, atentatu harekin «pertsonen segurtasuna arriskuan»
jarri zela baizik. Telefono bidez
eman zuten lehergailuaren berri
bi ordu lehenago, baina Gorenaren ustez hori ez da nahikoa atentatua eragozteko.
PPk Blancoren heriotza
gaitzesteko eskatuko du
BILBO › ETAk Miguel Angel
Blanco hil zuenetik 15 urte bete
direla eta, heriotza hori gaitzesteko mozioak aurkeztuko ditu
PPk. Alderdiak gaur aurkeztuko
ditu jendaurrean mozioaren
edukiak, eta, iragarri duenez,
eskaera Bizkaiko udal guztietan
aurkezten saiatuko da. Horretarako «batasun demokratikoa»
bilatuko duela jakinarazi du.
8 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena
Publizitatea ›
2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 9
Euskal Herria ‹ Harian
2
Hilberria
Gregorio Peces-Barba
Abertzaleen astindua
regorio Peces-Barba (Madril,Espainia,1938) atzo
zendu zen,Oviedon (Espainia),
gaixotasun baten ondorioz. Hilaren 16tik erietxe batean zegoen.Espainiako Konstituzioaren
egileetako bat izan zen,baita
Kongresuko presidentea ere,
1982.eta 1986.urteen artean.
Espainiako Gobernuko Biktimen Goi Komisionatua izendatu zuten 2004.urtean,eta kargu
hori bi urte geroago utzi zuen,
Madrilgo Carlos III.a Unibertsitatean buru-belarri lan egin nahi
zuelako.PSOEkoa zen.
Madrilen egin zituen Zuzenbide ikasketak, eta Estrasburgon
osatu zituen. Aita abokatua
zuen, eta harekin hasi zen lanean. Irakasle lanetan ere aritu
zen, eta, besteak beste, Madrilgo Carlos III.a Unibertsitateko
errektore izan zen 1989tik
2007ra. Hain zuzen ere, garai
hartan, Carmen Lamarca
zuzenbide irakasleari debekatu
egin zion Egunkaria auzian Joan
Mari Torrealdai auzipetuaren
abokatu izatea. 2003an,
Lamarcak Egunkaria auziko
defentsa lana hartu zuen, Carlos III.eko Bulego Juridikoaren
G
‘Egunkaria’-ko
auzipetu bat
defendatzeko debekua
jarri zion abokatu bati
Uste zuen abertzaleak
boterean egonda
euskal auziak ez zuela
izango irtenbiderik
baiezkoarekin, baina Espainiako Gobernuak Peces-Barba
errektorea Terrorismoaren Biktimen Goi Komisionatu izendatu eta gutxira, kendu egin zioten
baimena. Argudiatu zuten unibertsitatearen interesen aurkakoa izan zitekeela «helburu
terroristekin egindako delituetan inputatuak» defendatzea,
eta beren irudiari kalte egin ziezaiokeela. Azkenean, auzitegiek
Torrealdai defendatzeko eskubidea onartu zioten Lamarcari.
Euskal Herriarekin izan zuen
harremanik Peces-Barbak urte
askoan. Besteak beste,
1970ean abokatu gisa jardun
zuen Burgosko prozesuan, Victor Arana Bilbao Txepeton
ETAko kidearen defentsa eginez. Euskal Herria, baina, lehendik ezagutzen zuen, 1960ko
hamarkadan uda Hondarribian
eta Zarautzen (Gipuzkoa) igarotzen zuenetik. Garai hartan
ezagutu zituen EAJko hainbat
kide, tartean erbestean zegoen
Eusko Jaurlaritzako ordezkariak
ere.
Ordea,abertzaleenganako
begikotasunik ez zuen,eta maiz
abertzaleen aurka mintzatu zen.
«Uste dut euskal auziak ez duela
izango irtenbiderik abertzaleak
boterean baldin badaude»,
adierazi zuen behin.Kataluniako
abertzaleak ere ez zituen gogoko,eta polemika piztu zuten
adierazpen hauek ere egin zituen: «Hobea litzateke Portugalekin geratuko bagina,Kataluniarekin geratu ordez».
Auzitegi Gorenak Sortu legez
kanpo utzi izana babestu zuen
Peces-Barbak,halaber.Haren
ustez,Batasunaren jarraipena
zen Sortu,eta horren erakusgarri
zen Iñigo Iruin zela alderdiaren
defentsa abokatua,«ETAkoak
defendatzen dituen bera».
p EDURNE BEGIRISTAIN
10 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena
Harian › Euskal Herria
Gobernuak «bere
erara» moldatuko
du Mendekotasun
Legea Nafarroan
Gipuzkoak egin bezala,
murrizketak ez
ezartzeko eskatu die
Eusko Jaurlaritzak
Arabari eta Bizkaiari
Edurne Elizondo Iruñea
«Gure erara moldatuko ditugu».
Horixe erran du Nafarroako Gizarte Politiketarako kontseilari
Jesus Pejenautek Espainiako Gobernuak Mendekotasun Legeari
egindako aldaketei eta murrizketei buruz. Hainbat puntu derrigorrean ezarri beharrekoak direla
erran du kontseilariak Nafarroako Parlamentuan, Gizarte Ongizateko Batzordeko kideen aurrean egindako lehendabiziko agerraldian. «Bertze zenbait, berriz,
Nafarroak duen autonomia eta
eskumenak baliatuz egokituko
ditugu», gaineratu du Pejenautek.
Ondorioz, murrizketak Nafarroan ez direla Espainian bezain
«nabarmenak» izanen erran du
Pejenautek. Eta mezu hori nabarmendu du parlamentarien aurrean. Oposizioko taldeek, ordea, ez
dituzte ontzat jo kontseilariaren
azalpenak. Defendatu dute oraingoak ez direla mendekotasuna-
ren esparruan ezarritako lehenengo murrizketak, eta azken
neurriek, Nafarroak bere modura
egokituko baditu ere, are gehiago
kaskartuko dutela jada «larria»
den mendeko pertsonen egoera,
baita haien senideena ere.
Ezarri beharreko derrigorrezko puntuen artean, Pejenautek
nabarmendu du, batetik, mendetasuna duten pertsonak zaintzen
dituzten senideek Gizarte Segurantzan kotizatzeari utziko diotela, 2013ko urtarriletik aurrera;
bertzetik, mendetasun gradu bakoitzeko mailak desagertuko direla. Mendetasun handia, larria
eta mugatua duten pertsonek
osatzen dituzte dauden hiru graduak. Orain arte, gradu bakoitzeko bi maila zeuden. Kontseilariak
azaldu du, hirugarrenik, Espainiako Gobernuak zerbitzuak eskaintzeari emanen diola lehentasuna, familiak diruz laguntzeari
baino gehiago.
Nafarroak, bere aldaketak
Espainiak onartutako aldaketen
harira, bertzalde, mendekotasuna duen pertsona batek laguntza
jasotzeko eskaera egiten duenetik jaso arteko epea bi urtera luzatuko da. Nafarroak, berriz, orain
arteko sei hilabeteko epeari eutsiko dio, «eta atzeraeraginezko izae-
65 urtetik goitikoek osatzen dute mendetasuna duten pertsonen gehiengoa. LANDER F. ARROIABE / ARGAZKI PRESS
ra izanen du, Espainiako Gobernuaren legean ez bezala».
Mendetasun mugatua duten
pertsonei dagokienez, laguntza
sisteman sartzeko epea 2015eko
uztailera atzeratu du Espainiako
Gobernuak. «Guk pertsona horiek artatzen ditugu jada, eta
haiek artatzen jarraituko dugu»,
zehaztu du Pejenautek. Mendetasuna duten pertsonak etxean artatzeko laguntzei ere eutsiko die
Nafarroak, kontseilariak gaineratu duenez.
Pejenauteren azalpenek ez dituzte uxatu Ezkerrako parlamentari Txema Mauleonen kezkak.
Talde horrek eta PSNk eskatuta
LAB: «Baliteke Mendekotasun Legea
bertan behera geratzea erreformekin»
LAB sindikatuak uste du Mendekotasun Legea arriskuan
dagoela Espainiako Gobernuak ezarritako murrizketekin:
«Baliteke legea bertan behera geratzea Espainiaren erreformekin».Murrizketa horiei buruzko balorazioa egin zuen atzo,Donostian.Sindikatuak adierazi du eskubideak murriztu besterik ez duela egiten Espainiako legediak eta,ondorioz,alde batera utzi behar
dela,eta «Euskal Babes Sistema Publikoa eratzeko ordua» dela:
«Estatuko legeak agerian utzi ditu bere ahultasunak,Euskal Herrian aplikatu denean.Mendeko pertsonei eta horien senideei dagozkien eskubideak nahastu,zerbitzuak merkaturatu eta eredu
oso baten gabezia agerian jarri du».Gabezia horien inguruan,euskal erakundeei deia egin die Madrildik datozen arauak ez betetzeko
eta eredu propio bat diseinatzeko.
D
egin du agerraldia kontseilariak.
«Espainiak eta Nafarroak lehendik hainbat murrizketa ezarri zuten, eta murrizketak ezartzen jarraitzen dute. Egia da Nafarroak
ez duela egin Espainiak bezain
murrizketa nabarmena, baina
%15 jaitsi ditu laguntzak orain,
eta ez da lehenengo aldia. Ahulenen aurka ari da Nafarroako Gobernua azken urtean».
NaBaiko Asun Fernandez de
Garaialdek eta Bilduko Bikendi
Bareak harago jo dute, eta «eredu
aldaketa» eskatu dute. «Pertsonak oinarri izanen dituen eredua
behar dugu; Nafarroako Gobernua ez da horren alde egiten ari;
sektore publikoa hutsean uzten
ari da», erran du Fernandez de
Garaialdek. Bareak gaineratu du
arazoa ez dela diru falta: «Kontua
ez da sistema bideragarria ez denik; kontua da diru publikoa nola
biltzen den eta zertan erabiltzen
den».
PSNko Roman Felonesek, batez ere, aurreko kontseilari Elena
Torresen bidez Gizarte Politiketarako Departamentuan egindako
lana goraipatu du. Oraingo murrizketei buruz, berriz, azpimarratu du ez direla funtsezkoak,
nahiz eta hainbat «beharrezkoak» izan.
PPNko ordezkari Eloy Villanuevarentzat, Espainiako Gobernuak erabaki murrizketa guztiak
dira beharrezkoak egungo krisi
egoeran. UPNko Jose Antonio
Rapunek, berriz, oposizioko kideen kritikak bazter utzi, eta kontseilariak emandako azalpenekin
bat egin du.
Autogobernuaren alde
Mendekotasun Legeari buruzko
murrizketak ez ezartzea erabaki
du Gipuzkoako Foru Aldundiak,
eta erabaki hori txalotu du Eusko
Jaurlaritzak. Urrats hori bera egiteko eta autogobernua defendatzeko eskatu die Arabako eta Bizkaiko foru aldundiei ere.
«Erabaki horrek bat egiten du
Eusko Jaurlaritzak Mendekotasun Legearen erreforma ez ezartzeko duen jarrerarekin», erran
du Eusko Jaurlaritzako Enplegu
eta Gizarte Gaietarako sailburu
Gemma Zabaletak.
2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 11
Euskal Herria ‹ Harian
Naiara Elorriaga, Uribe Kosta Zero Zabor taldeko kidea, proiektua aurkezten. URIBE KOSTA ZERO ZABOR
Hondakinak kudeatzeko egungo sistema eraldatzeko asmoz, Zero Zabor
taldea sortu dute Uribe Kostako eskualdean. Inguruko udalekin
harremanetan jarri dira, eta eredu berria hasi nahi dute Barrikan.
Zero Zabor xedeak
Uribe Kostara jauzi
Iker Rincon Sopela
G
ipuzkoan hondakinen
kudeaketaren inguruan hasitako eztabaida hedatzen ari den
seinale, Zero Zabor mugimenduan oinarritutako aurreneko
taldea sortu dute Bizkaian, Uribe
Kosta eskualdean. Naiara Elorriaga da Uribe Kosta Zero Zaborreko partaideetako bat. Hark
adierazi duenez, «gaur egun arazo larria daukagu zaborrarekin,
eta, horregatik, alternatiba bat
bilatu behar da». Zera bilatu behar da, Elorriagaren esanetan:
ahalik eta modurik eraginkor eta
egokienean kudeatzea herritarrek kontsumitzen dutena, kontsumitu eta gero berrerabil daitekeena eta, azken baten, berrerabili ezin dena.
Egunero erabiltzen diren materialak alferrik ez galtzea da Zero
Zabor mugimenduaren helburua. Euskal Herrian aspaldi birziklatzen da, baina «zero zaborrera» ailegatzeko asko dago egiteko;
izan ere, gaur egun hondakinen
%25 baino ez dira birziklatzen. Gipuzkoako hainbat herritan alternatibak abiatu dituzte, atez ateko
bilketa sistema, esate baterako.
Hala ere, eredu horrekin birziklapen handiagoa lortu arren, Zero
Zabor mugimenduko kideek
ohartarazi dute ez dela nahikoa.
Elorriagak azaldu duenez, sistema lineal baten bitartez kudeatzen da zaborra: ustiatu-kontsumitu-bota. «Azken egunotan pilpilean dagoen kontuak kate luze
horren azken parteari errepara-
tzen dio, hau da, erraustegirik edo
zabortegirik nahi den edo ez»,
esan du. Zero Zabor filosofia, berriz, sistema zirkularrean oinarritzen da: hondakinen sorrera murriztu, materialak berrerabili eta
birziklatu. Era berean, birziklatze sistema horretan, garrantzitsuena elementu organikoak
konpostatzea dela azaldu du Elorriagak, horrek eragiten baitu
beste elementu guztiak banatzea.
Egun, Uribe Kostan %20 inguru baino ez da birziklatzen, baina
hondakinen %80tik gora gaika
biltzea eta birziklatzea posible
dela diote mugimenduko kideek.
Elorriagaren ustez, sistema hori
‘‘
Uribe Kostan posible da
hondakinen %80tik
gora gaika biltzea eta
birziklatzea»
NAIARA ELORRIAGA
Uribe Kosta Zero Zabor taldeko kidea
edonon ezar daiteke: «Askok diote eskualde honetan biztanle asko
dagoela, eta ezinezkoa dela hau
bideratzea. Baina munduan adibide asko daude sistema hau erabiltzen dutenak: San Frantzisko
eta Canberra, adibidez».
Eskualdean zaborrik ez sortzera heltzea du helburu Uribe Kostako taldeak. «Badakigu orain
ezinezkoa dela, baina, gutxienez,
herri batean bide horretan hastea
bideragarria ikusten dugu», adierazi du Elorriagak. Badakite ez
dela egun batetik besterako kon-
tua, baina, hori lortzeko, pixkanaka-pixkanaka neurriak hartuz joango direla jakinarazi dute. «Sistemak bultzada bat eman behar
du, guk, herritar moduan, ezin
dugulako horren ardura osoa
hartu, zaborraren eta hondakinen bilketa ezin dugulako guk
egin». Hori udalen lana dela esan
du, baina, kontsumitzerakoan banakoak zeresan handia baduela
gaineratu du, «birziklatzeko elementuak gaika biltzeko orduan».
Pausoz pauso aurrera eginez
Arazoak arazo, eskualdeko hainbat udalekin harremanetan jarri,
eta interesa sortu dute Uribe Kosta Zero Zaborrekoek. Talde guztiz
apolitikoa direla adierazi du Elorriagak, baina hondakinen auzia
guztiz politizatuta dagoenez,
onartu du kostatu egin zaiela udaletara ailegatzea: «Egia da harrera ona izan dugula, baina nabaria
izan da salto hori ematea kostatu
egiten zaigula». Gauzak astiro doazela aitortu du taldeko kideak,
baina uste du dinamika horretan
apurka-apurka sartuko direla.
Udalekin eta talde politiko guztiekin bildu dira, baina herri batean zentratzea erabaki dute.
«Proiektua Barrikan hastea erabaki dugu, herri txikia delako eta,
agian, errazena, bideragarri egiteko», azaldu du Elorriagak. «Han
funtzionatzen hasten bagara eta
jendea eroso dagoela ikusten bada, proiektua inguruko herrietara hedatuko dela uste dugu», gaineratu du. Aurreneko urratsak
egiten hasiko dira: auzokideei informazioa helaraziko diete.
12 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena
Harian › Euskal Herria
Larragorri eta Ganekogorta babesteko
prozesua has dezaten proposatu dute
Amurrio, Orozko eta
Laudioko Udalek parke
eolikoen proiektuetan
ingurumen irizpideak
txertatzeko eskatu dute
Lege dekretua egingo du
Gipuzkoako Foru
Aldundiak, eta batzar
nagusiek onartu
beharko dute ondoren
Erredakzioa Gasteiz
Zentral eolikoak eraikitzeko
proiektuak direla eta, Larragorri
eta Ganekogorta mendiak babesteko prozesua hasteko eskatu
dute inguruko udalek. Inguru
hori«industrializatzeko» xede duten egitasmoei aurre egiteko, lur
horiek garrantzi komunitarioko
edo babes bereziko gune izendatzeko proposatu dute Laudioko,
Amurrioko (Araba) eta Orozkoko
(Bizkaia) udalek.
Hiru udaletako ordezkariak
atzo goizean bildu ziren, eta inguruko mendietan eraiki asmo dituzten zentral eolikoen proiektuak gelditzeko eskatu zuten. Larragorrin eta Ganekogortan bi
zentral eoliko eraikitzeko proiektuak ditu mahai gainean Eusko
Jaurlaritzak. Ordea, hiru udalek
nabarmendu dute proiektu horiek Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako hainbat erakundek eskatu
dutenaren aurka doazela.
Gaineratu dute Larragorriko
parkea ez dagoela Eusko Jaurlaritzaren Energia Eolikoaren Lurralde Arloko Planaren barruan.
Zentral txikia dela argudiatuta,
lurralde arloko planetik kanpo
utzi du Eusko Jaurlaritzak. Ordea, Europako Parlamentuak
zentral txikiak ere arautzea gomendatu du, eta hori egiteko galdegin diote Jaurlaritzari Laudioko, Amurrioko eta Orozkoko udalek.
Bestalde, hiru udalek azaldu
dute 2009an Eusko Legebiltza-
AP-1 eta AP-8
erabiltzeagatik
gehienez 25 euro
pagatzea onartu
du Bidegik
Erredakzioa Donostia
Laudio, Amurrio eta Orozkoko ordezkariak, atzo eman zuten prentsaurrekoan. RAUL BOGAJO / ARGAZKI PRESS
rrak zentral eolikoen egitasmoak
behin-behinean gelditzeko eskatu zuela. Behin-behineko etenaldi
horretan, azken urteetako ingurumenari buruzko araudi berria
hartu behar zuen kontuan Eusko
Jaurlaritzak. Ordea, hiru ordezkariek zehaztu dute energia berriztagarriei buruzko planarekin
ere lotu zela etenaldia, eta plan
hori ez dela garatu.
Era berean, Mugarri Planaren
baliagarritasuna eskatu dute.
Arabako Biltzar Nagusiek aho batez onartu zuten plan hori. Herrialdeko energia berriztagarrien
garapena arautzen du, eta ingurumen irizpide jakin batzuk proposatzen ditu. Horiek aintzat hartzeko eskatu dute. Hain zuzen ere,
Arabako Biltzar Nagusiek hori
bera galdegin zioten Eusko Jaurlaritzari 2011. urtean.
Bizkaiko hainbat udalek ere
Ganekogortako proiektuaren
aurka egin dute: Bilbokoak,
Arrankudiagakoak, Alonsotegikoak, Gueñeskoak, Ugaokoak,
Okondokoak eta Arrigorriagakoa, besteak beste. Bizkaiko Diputazioa ere aurka agertu da.
Araban, Laudioko Udalak ere ez
du begi onez ikusten.
Hogei errota guztira
Larragorri eta Ganekogortako
parke eolikoetan hogei errota jarri nahi dituzte enpresek. Ganekogorta da bi egitasmoen artean
handiena. Eusko Jaurlaritzak
2011ko urtarrilean jakinarazi zuenaren arabera, proiektuak hamabi sorgailu eoliko ditu, bakoitza
850 kilowatt-ekoa; hau da, zentralak 10,2 megawatt-eko potentzia
izango du, Eolicas de Euskadi enpresak egitasmoa guztiz garatzen
badu. Bestalde, 3,6 kilometroko
kanalizazioa egin beharko du enpresak, errotek sortzen duten
energia argindarra garraiatzeko
sarera eramateko.
Egitasmoa txikiagoa den
arren, ingurumen eraginari
buruzko txostena egina du Larragorrikoak. Eusko Jaurlaritzak
oniritzia eman dio Guascor
enpresaren egitasmoari. 2011ko
apirilean onartutako egitasmoak
zortzi errota ditu, bi multzotan
banatuta; hau da, lau errotako bi
zentral eoliko txiki aurreikusi
dituzte. Sorgailu eoliko bakoitza
2,3 megawatt-ekoa izango da, eta
lau errotako zentral bakoitzak 9,2
megawatt-eko potentzia izango
du.
Eusko Jaurlaritzak azken egitasmo horri oniritzia eman dion
arren, Laudioko, Amurrioko eta
Orozkoko udaletako ordezkarieksalatu dute ez duela lurralde plangintzarako hainbat irizpide betetzen. Horrenbestez, tramiteekin
aurrera jarraitzea «ezinezkoa»
dela gaineratu dute, eta ingurune
horiek babesten jarraitu behar
dela adierazi dute beste behin.
Gipuzkoako Diputazioaren proposamena onartu du Bidegik: Gipuzkoako errepideen —AP-8 eta
AP-1— erabiltzaileek hilean 25 euro ordaintzea, horiek erabiltzeagatik. Hala baieztatu du Gipuzkoako Bide Azpiegituretako diputatu eta Bidegiko zuzendariak, Larraitz Ugartek.
Ugartek Bidegiko administrazio kontseilura eraman zuen atzo
proposamena, eztabaida zezaten.
Diputazioko ordezkariek, Bilduk,
PSE-EEk, Aralarrek eta EAJk
proposamenaren alde egin dute;
PPk, berriz, ez du botorik eman.
Proposamena onartu ostean,
foru lege bat prestatuko du Bide
eta Azpiegituretarako Departamentuak. Legea prestatu eta
gero, Gipuzkoako Batzar Nagusietan aurkeztuko dute. Batzar
nagusiek egitasmo hori onartzen
badute, diputazioak espero du
2013. urte hasierarako indarrean
jartzea.
Plan integral baten beharra
EAJk, PSE-EEk eta PPk bidesarien inguruko plan integral bat diseinatzeko eskatu diote Ugarteri,
«unean uneko» neurriak hartu
beharrean; egin beharreko moldaketak argi adierazten dituen
plan baten beharra nabarmendu
dute. Aralarrek, berriz, esan du
neurri egokia dela gidarientzat,
krisi garaia dela kontuan hartuta.
2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 13
Euskal Herria ‹ Harian
Euskararen bilakaera, 1991-2011 (II) D Bizkaia
Bilbo itxaropen, baina Bilbao gailen
Bizkaiko gazteen %53k badakite euskaraz;
baina helduen %74,3 erdaldunak dira, eta
batez bestekoa %25era mugatzen du horrek
Helduek baino gehiago egiten dute gazteek
euskaraz, baina gaztelaniarekin nahasiago
GAITASUNA
Euskaldun elebakarrak
0,7
1991
7,5
Ehunetik 27 euskal herritar baldin badira euskaldunak, batez
bestekoaren azpitik dago Bizkaia
(%25,4 elebidunak), nahiz eta
hogei urtean hamar puntu gora
egin duen euskaraz dakitenen
kopuruak. Bilbok eragiten du
desoreka. Hiru euskal herritarretik bat bizi da Bilbo Handian, eta
eremua oso erdaldundua dago.
Bilbo euskalduntzeko urrats
batzuk egin direla erakutsi du V.
Inkesta Soziolinguistikoak, gazteen artean batik bat. 16 eta 24
urte arteko gazteen %53k badakite euskaraz; %18,7 bakarrik dira
erdaldun hutsak; gainerako
%28,4 gai dira euskara ulertzeko.
Baina datu horiek ez dute pisu
demografikorik; gazteak baino
askoz gehiago dira helduak, eta
zaharrenek erdaraz bizitzen
jarraitzen dute —64 urtez gorako
bizkaitarren hiru laurdenak
erdaldun hutsak dira, eta gaztelaniaz soilik egiten dute %82k—.
Hartara, ez da ondorioa ateratzeko zailtasunik: erdaraz bizi dira
bizkaitar gehienak. Bilbo baino
gehiago, Bilbao da Bizkaiko hiriburua, gehiengoarentzat.
1. Ezagutza
Bizkaitarren laurdenak dira euskaldunak (254.0000), duela hogei
urte baino 102.000 gehiago. Gaztelania baizik ez datikenak, berriz,
164.000 gutxiago dira, baina
gehiengo oraindik: %56,5. Elebidun hartzaileak, berriz, euskara
ulertu arren erabiltzeko gai ez direnak, 181.000 dira, duela hogei
urte baino 110.000 gehiago; hazkunde handiena, beraz, azken horiek izan dute hogei urtean. Bilbo
hiriburuan askoz apalagoak dira
datuak euskararentzat: %16,3
dira euskaldunak; bitik batek erdara baizik ez du ulertzen.
Belaunaldiz belaunaldi emendatzen joan da euskaldunen kopurua Bizkaian, modu progresibo eta jarraian: 50 urtez gorakoen
artetik, %17 inguru dira elebidunak; 35 eta 49 urte artekoetatik,
%24 inguru dira; 25 eta 34 urte artekoetatik, %37,5; eta 16 eta 24
urte artekoetatik, %53. Gazteen
artean, beraz, erdiek badakite
euskaraz; 24 urte baino gutxiago
dituzten bizkaitarren artean, hamarretik bi baino ez dira erdaldun hutsak; zortzi ulertzeko gai
bederen badira. Baina, Araban
gertatzen den bezala, gazte gehienek (hamarretik zortzik) gaztelania dute lehen hizkuntza. Elebidun guztien artean, %20 ere ez
dira euskaraz gaztelaniaz baino
hobeto moldatzen direnak; Bilbon, %7 eskas dira.
Euskaldun gehiago badira, beraz, Bizkaian, baina gaztelaniaz
moldatzen dira erosoen. Bizkaiko
elebidunen ia erdiek erdara izan
dute lehen hizkuntza; eta, herritar guztiak aintzat hartuta, hamarretik bat euskaldun berria
da. Beste hainbeste dira euskaldun zaharrak. Euskara umetatik
ikasi dutenak adina badira, beraz, heldutan ikasi dutenak. Hamarretik ia sei, adiz, erdaldunak
dira.
18,1
2001
15,8
76,0
24,9
56,5
25,4
52,4
64,9
48,6 26,5
28,0
Bietan
antzera
Erdaraz
Er
da
ldu
ne
leb
aka
rrak
n
idu
Eleb
Elebidunak
Gazteak
(16-24 urte)
Adinaren arabera
Zaharrak
(64tik gora)
k
ea
ail
rtz
ha
BILBO
6,9
20,1
73,0
Euskaraz hobeto
Bietan antzera
Erdaraz hobeto
Hiztun tipologia nagusiak
Euskaldunzaharrak
Elebidunak
Euskaldunberriak
Elebidun hartzaileak
Partzialki euskaldunberriak
Erdaldun elebakarrak
Erdaldunak
%20
%40
%60
%80
%20
ERABILERA
Familian, lagunartean...
%40
Euskaraz gehiago, bietan antzera
JARRERA
2011
Aurka eta
oso aurka
Euskaraz gehiago
Alde eta
oso alde
13,1
Gazteak
(16-24 urte)
1991
2001
2011
Erdaraz gehiago
%60
Adinaren arabera
Erdaraz gehiago
1991
Gazteak
(25-34 urte)
20,0
50,0
Zaharrak
(64tik gora)
2. Erabilera
1991tik, euskaraz gehiago egiten
dutenen portzentajea igotzen
joan da Bizkaian urtez urte, dezima batzuz bederen —gehienbat
euskaraz egiten dutenak %13
dira gaur egun, V. Inkesta Soziolinguistikoaren arabera—. Erdaraz baizik ez dakitenen portzentajea, berriz, ia hamar puntu jaitsi
da; eta euskaraz tarteka egiten
dutenena %14raino igo da. Bilbon, beltzagoak dira datuak: %3,1
baino ez dira gehienbat euskaraz
egiten dutenak, eta %83,6 beti erdaraz ari direnak.
Euskararen erabilerari eragiten dioten faktoreak antzekoak
dira Bizkaian eta Araban. Belaunaldi gazteak euskaldunagoak diren arren, ingurune erdaldunean
hazitakoak dira. Eskolak edo euskaltegiak euskaldundu ditu, baina ez dute ez erraztasunik, ez beharrik euskaraz egiteko. 50 urtez
beherakoen artean, gehienbat
euskaraz egiten dutenen portzentajea ez da igo bi hamarkadatan;
%6ko inguru horretan egonkortuta dabil. 50 urtez gorakoen artean, %7,3 dira gehienbat euskaraz
egiten dutenak, eta 64 urtez gorakoen artean %9,7. Zenbat eta gazteago, hortaz, euskararen erabilera intentsiboa egiten dutenak orduan eta gutxiago dira, ehunekotan.
19,6
2001
12,6
22,4
Mikel Peruarena
Zein hizkuntzatan moldatzen
diren hobeto
2011 Euskaraz
2011
28,4
Erdaraz bakarrik
58,6
30,0
Erdaraz bakarrik
Ez alde
ez kontra
%20
%40
%60
%80
%20
%40
%60
%80
ITURRIA: V. INKESTA SOZIOLINGUISTIKOA
Halere, erdarak behera egin du
Bizkaian, Araban bezala: 35 urtez
azpikoen artean, hamarretik sei
dira gaztelania besterik erabiltzen ez dutenak —zaharragoen
artean handiagoa da portzentaje
hori: %80 inguru—. 35 urtez azpikoetan joera bat nagusitzen ari da
Bizkaian eta Araban: belaunaldi
zaharragoek baino gehiago egiten dute euskaraz, ez dira erdaldun elebakarrak, baina euskara
tarteka erabiltzen dute, eta erdara baino gutxiago. Bizkaian %25
inguru dira euskara noizbehinka
erabiltzen duten gazteak, eta %6
inguru dira normalean euskaraz
egiten dutenak; euskara eta gaztelania antzera erabiltzen duten
gazteak, berriz, %8 inguru dira.
Elebidunek seme-alabekin erabiltzen dute gehien euskara
—%69k egiten diete—. Etxean
euskaraz egiten dute, batez beste,
euskaldunen herenek; zerbait
handiagoa da portzentajea nebaarreben arteko (%41) eta bikotekideen arteko (%37) erabileran.
Lankideekin ere gora egin du erabilerak; euskaldunen %44k egiten dute lanean euskaraz, eta
ikasle euskaldunen %43k egiten
dute euskaraz haien artean. Eremu formalean ere gora egin du
erabilerak: administrazio publikoarekin euskaraz egiten dute
Bizkaiko euskaldunen erdiek.
Osasun zerbitzuetan, gutxiagok
erabiltzen dute (%34k), hala ere.
3. Jarrerak
Euskara sustatzeko politikak babesten dituzte hamar bizkaitarretik seik (%58,6k). Hogei urtean
zortzi puntu egin du gora aldekotasunak, eta zazpi behera kontrakotasunak. Hiriburuan aurkako
jarrera zabalduago dago, ordea:
Bizkaian %13,1 dira aurkakotasuna agertu dutenak; Bilbon, %16,2
dira. Hala ere, euskararen aldeko
agertzen dira bizkaitarrak, orobat: administrazio publikoan lan
egiteko euskaraz jakin behar dela
uste dute %74k, haur guztiek eus-
karaz jakin behar dutela pentsatzen dute %80k, eta euskarazko
irakaskuntza ereduaren aldekoak dira %65. Badira %31, ordea,
ingelesa ikastea euskara ikastea
baino hobea dela uste dutenak.
Hizkuntza politikak ontzat jotzen dituzte bizkaitar erdiek, euskararen alde asko egin dela iritzita. Horiek eskastzat jotzen dituzte, ordea, %27,6k. Araban bezala,
euskara arriskutik salbu sumatzen dute bizkaitar gehienek
(%77); euskara arriskuan ikusten
dutenak %20 baizik ez dira. Eta,
euskaraz dakitenak laurdenak
baino ez diren arren, «guztiz» euskalduntzat ikusten dute bere burua %65ek. «Bertakoa» izateko
euskaraz jakin behar dela uste
dutenak %32 dira, baina baieztapen horren aurka agertu direnak
gehiago dira oraindik: %63.
1 mperuarena@berria.info
OHARRA: Bihar Gipuzkoako
datuak argitaratuko ditu
BERRIAk.
14 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena
Harian › Euskal Herria
88,46%
Onik azaldu da Erratzun
desagertutako gizonezkoa
pEHUko graduko eskaintzaren betetzea aurreneko astean. Euskal Herriko Unibertsitateak uztailaren 16an
hasi zuen graduetarako matrikulazio
epea, eta, astebetean, eskainitako
plazen %88,46 bete ditu. 7.338 ikaslek eman zuten izena graduren bateko aurreneko ikasturtean. Hainbat
ikasketatan, plaza guztiak bete dira
jada; esaterako, Ingurumen Ingeniaritzan.
IRUÑEA › Onik agertu da igandean Erratzun
(Nafarroa) desagertutako 71 urteko gizonezkoa.
Atzo aurkitu zuen Poliziak, Iñarbilgo errekatik
gertu. Gizona oporretan zegoen senideekin
Erratzuko kanpinean, eta haiek eman zioten
desagertzearen berri Nafarroako SOSi. Bilaketan suhiltzaileek, Guardia Zibilak eta Foruzaingoak parte hartuko dute.
Arriolak auzitan jarri du Madrilek
Foronda ez ixteko duen asmoa
63
GASTEIZ › Espainiako Gobernuko Sustapen
ministro Ana Pastorrek herenegun iragarri zuen
Forondako aireportuan lanean ari diren enpresekin bilduko dela, mozketak ezarri arren hegaldirik gal ez dadin. Eusko Jaurlaritzako Garraio
sailburu Iñaki Arriolak zalantzan jarri du Espainiako Gobernuaren asmoa. Arabako Ahaldun
Nagusi Javier de Andres, aldiz, baikor da.
pAutzaganeko saihesbidea egiteko
kostua, milioitan. Atzo hasi ziren Autzaganeko ingurabidea egiten, Zornotzan (Bizkaia). Horren berri eman
zuen atzo Juan Maria Aburto Bizkaiko
Foru Aldundiko eledunak. Jakinarazi
zuenez, 63 milioi euroko kostua izango du saihesbidea egiteak, eta 30 hilabete ariko dira lanean.
1936ko Gerrako obus bat
aurkitu dute Erron
Lasarte-Orian ama hil zuen
gazteak erietxe psikiatriko
batean beteko du zigorra
Erredakzioa
Gipuzkoako Probintzia Auzitegiak hogei urteko zigorra ezarri
dio Lasarte-Orian ama hil zuen gazteari. Buruko gaixotasun
bat duela eta —eskizofrenia—, erietxe psikiatriko batean beteko du zigorra; ezingo da handik atera, epailearen baimenik
gabe ez bada. Horrez gain, kalte-ordaina eman beharko dio
anaiari: 45.532 euro ordaindu beharko dizkio.
Fiskalaren arabera, 2010eko otsailaren 19an hil zuten Isabel Velez, bere etxean. Semea ospitale psikiatriko batean zegoen, baina ihes egitea lortu zuen. 03:00etan sartu zen etxera, «amari ahalik eta sufrimendu handiena eragin eta hiltzeko
asmoz». Lehenik, ama torturatu zuen gazteak. Horretarako,
etxeko hainbat lanabes erabili zituen gazteak: koilara, labana, bihurkina, mailua, zizela... Torturatu ostean, amari kolpe
bat eman zion buruan, eta hil egin zuen. Epaiak jasotzen duenez, hilketaren unean gaztea ez zen bere buruaren jabe, eskizofrenia daukalako. Hortaz, erietxe psikiatriko batean sartuko
dute, hogei urtez gehienez.
Irudia qAndoain
ERRO › Guardia Zibilak 1936ko Gerrako obus bat
aurkitu zuen atzo, Erroko (Nafarroa) Sorogain
inguruan. Herritar batek aurkitu zuen, astelehenean, eta Guardia Zibilari abisua eman zion.
Atzo, hara joan eta jaso egin zuten. Obusak
105 milimetroko kalibrea zuen.
aurkeztu zuen tren lasterraren aurka asteburuan
egingo duen mendi martxa. Urruñan (Lapurdi)
hasiko da, etzi. Amaiera, berriz, Hernanin
(Gipuzkoa) izango da, igandean. Beste azpiegitura «erraldoi» batzuen aurka lanean ari diren
taldeak ere gonbidatu dituzte, erantzun bateratu bat emateko.
X izpietako postu guztiak
betetzeko eskatu du ELAk
BILBO › Osakidetzak egindako lan eskaintza publikoan X izpietako teknikari posturako aurkeztu
ziren 845 pertsonetatik 17k baino ez zuten gainditu azterketa.Eskainitako 40 lanpostuetatik
23 bete gabe geratu ziren.Horregatik,azterketa
gainditu ez zutenak ere kontratatzeko eskatu dio
ELAk Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailari.
2
j
URRUÑA › AHTaren Aurkako Asanbladak atzo
Laburrean
AHTaren aurkako mendi
martxa etzi hasiko da, Urruñan
EZAGUTZAK TRUKATZEN,‘BERRIA’-N
BERRIA egunkariaren egoitza nagusian (Andoain,
Gipuzkoa) izan izan ziren atzo Mondragon Unibertsitateko errektore Iosu Zabala eta komunikazio arduradun Susana Azpilikueta. Erredakzioaren jarduna ezagutu zuten, BERRIAko zuzendari
Hilberriak
ESKELAK
(0034)943 30 40 30
eskelak@bidera.eu
Martxelo Otamendi eta BERRIA Taldeko kontseilari ordezkari Joanmari Larrarteren eskutik. Zabalak eta Azpilikuetak, berriz, Mondragon Unibertsitateak dituen egitasmoen berri eman zieten. IDOIA
ZABALETA / ARGAZKI PRESS
2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 15
Ekonomia ‹ Harian
EAEn ia 300.000 langile negoziazio
kolektibotik kanpo gera daitezke
DLaburrak
Lan Harremanen
Kontseiluak ziurtatu du
negoziazioa
«blokeatuta»
dagoela oraindik ere
GALDAKAO › Formica enpresako (Galdakao, Bizkaia) 208 langileek egin dute bat enpresaren
itxieraren aurka enpresa
batzordeak antolatu zituen
lanuzteekin. Atzo egin zuten
azken lanuztea; lehena, berriz,
hilaren 12an. Enpresa batzordetik jakinarazi dute zuzendaritzak ez duela egin «mugimendurik».
Erredakzioa
Negoziazio kolektiboa «blokeatuta» dago oraindik ere Araba, Bizkai eta Gipuzkoan, eta urteko lehen bost hilabeteetan ez da ia hitzarmenik berritu. Horiek
horrela, EAEko Lan Harremanen
Kontseiluak «muturreko aurreikuspena» egin du: blokeo egoerak
bere horretan jarraitzen badu,
293.627 langile negoziazio kolektibotik kanpo gera daitezke, %62,
alegia. Kanpo geratuko lirateke
Espainiako itunetara egokitu beharko liratekeelako, eta esparru
horretan ez legokeelako haientzako lekurik. Iazko datuak jasotzen dituen txostena aurkeztu
zuen atzo Lan Harremanen Kontseiluak, Bilbon.
Lan erreformaren arabera, EAEn negoziatzen diren hitzarmenak berritzea lortu ezean, itun horiek Espainian negoziatu beharko dira. Ultraaktibitatea mugatzearen ondorio da hori. Zer esan
nahi du horrek? Hitzarmen bat
epez pasatu eta hurrengo bi urteetan berritu ezean, ezin dela gehiago aplikatu eta, beraz, hutsetik
negoziatu beharko direla puntu
guztiak. Gaur egun, langileen
%80,7k EAEko hitzarmenak dituzte, eta %19,3k, Espainiakoak.
Azken urtean lan erregulazio
espedienteen kopurua igo dela
Frantziako Gobernuak
autogintza babestuko du
PARIS › Frantziako Gobernuak
Apirilean Bilboko Metroko langileek egindako protesta, lan ituna errespetatzeko eskatzeko. MONIKA DEL VALLE / ARGAZKI PRESS
jaso du Lan Harremanen Kontseiluak, eta krisi egoerari egotzi dio
igoerari hori. Kontseiluaren arabera, urteko lehen seihilekoan ia
iaz adina espediente aurkeztu
dira. 2012an 38.484 langileri eragingo diete espedienteek.
Iaz EAEn ekonomia apur bat
suspertu zela biltzen du txostenak, baina hori ez zen nahikoa
izan enplegua sortzeko. Susperraldi hori industria jardueraren
gorakadan oinarritu zen, baita
atzerrira egindako esportazioen
gorakadan ere. Aurreikuspenetan oinarrituta, BPG barne produktu gordina %1,3 uzkurtzea espero du kontseiluak.
Lanera itzuli dira DIMP taldeko langileak,
zuzendaritza «desagertuta» badago ere
Oiartzunen (Gipuzkoa) egoitza duen DIMP taldeko enpresako beharginak lanera itzuli dira, enpresak konkurtso legea
aurkezteagatik hasitako mobilizazioak bertan behera utzita. Uztailaren 16an egoera «jasanezina» azaldu zien enpresak, eta borondatezko konkurtso prozesua eskatu zuen. Langileen batzordeak dio benetako errealitatea ezkutatu egiten ziela enpresak, eta
«gezurrak» esaten zizkiela. Batzordeak zuzendaritzarekin egindako lehen bileran jakinarazi zien ezarria zietela prozesua bideratzeko administratzaile bat. Horregatik, uztailaren 19an mobilizazioak hasi zituzten. Astelehenean administratzailearekin bildu ziren lehenengoz, eta hark lanera itzultzeko eskatu zien. Hala egin
dute, baina baldintza bat ezarri dute: enpresaren egoera ekonomikoaren berri jakitea. Bitartean, zuzendaritzak «desagertuta» jarraitzen duela salatu dute.
D
EH Bilduk ohartarazi du azarorako
Kutxabank pribatua izango dela
Erakundea osatzen duten
hiru kutxek estatutuak
Kutxen Legera
moldatzeko batzarrak
egingo dituzte bihar
Maite Alustiza Donostia
Kutxabanken pribatizazioa
«berehalakoa» da: azaroan
Kutxabank «erabat pribatua»
izango da. Hala salatu zuen atzo
berriro ere Euskal Herria Bilduk,
Kutxabank osatzen duten hiru
kutxek egingo dituzten batzarren aurretik. Koalizioaren arabera, ekainean onartu zen
Aurrezki Kutxen Legeak ateak
ireki dizkio pribatizazioari, eta
Formicako langile guztiek
egin dute bat lanuzteekin
aukera hori areagotu egin da
Europak Espainiari aurrezki
kutxen eta bankuen arteko banaketa eskatu ondoren — finantza
erakundeen erreskaterako baldintza gisa ezarri dio azken
hori—. Bihar hainbat batzar
egingo dituzte Kutxak, BBK-k eta
Vital Kutxak, euren estatutuak
Kutxen Legera moldatzeko.
Kutxetako aginte organoen banaketa berria aukeratzeko prozesua
ere abiatuko dute.
«Ezin dugu Kutxabank pribatiza dezaten onartu», adierazi du
Joseba Permach ezker abertzaleko kideak EH Bilduren izenean.
Haren arabera, EAJ eta PP ados
jarri dira, «Bildu alboratuz»,
Kutxabanken boterea eskuratu
ahal izateko, eta PSE-EEren
babesa dute horretarako. EAJri
eta PPri leporatu die Kutxabanken kontrol organoetan «aniztasuna» desagerrarazi nahi izatea,
eta Kutxen Legeak udalak «diskriminatu» egiten dituela uste
du.
Aldaketak ordezkaritzan
Lege berriaren arabera, erakunde publikoetako ordezkaritza
murriztu egingo da, %50etik
%40era. Ezarleek 48 ordezkari
aukeratuko dituzte; erakunde
fundatzaileek —hiriburuetako
udalak eta diputazioak— , 17;
udalerriek, 17; langileek, 7; batzar
nagusiek, 6; eta interes kolektiboko erakundeek, 5.
Permachek dio ordezkaritza
hori ez dela integrazio kontra-
tuan Bildurekin adostutakoa.
Hark azaldu du kontratuaren arabera hiru kutxen batzarrei dagokiela kapital pribatuari sarrera
emateko erabakia, baina EH Bilduk uste du badirela balantza pribatizaziorantz makurtzen duten
hainbat faktore: Espainiako Bankuaren araudia, Luis de Guindos
Espainiako Ekonomia ministroaren asmoak, Kutxen Legea, bihar
bozkatuko diren estatutuak eta
EAJren, PPren eta PSEren jarrera. Permachek adierazi du aurrezki kutxak fundazio bihurtuko direla eta, horren ondorioz, kutxek sortu zirenean zuten
helburua bertan behera geratu
dela, gizarte ekintza desagertuz.
Pribatizazioaren aukerari aurre egiteko, EH Bilduk bere proposamena egin du: «Herritarren
zerbitzura egongo den banku publikoa, sistema garden eta demokratikoa, justizia soziala lehenetsiko duena, eta krisi sistemikoa
gainditzen lagunduko».
autogintza babesteko plana
aurkeztuko du gaur. Gobernuak
«erabateko babesa» ziurtatu
du «garbiak eta berritzaileak»
diren autoentzat. Duela bi aste
PSA Peugeot-Citroen enpresak
iragarri zuen 8.000 langile kaleratuko zituela, enpresa berregituratzeko plan batean oinarrituta. Sektore horretan 200.000
lagun ari dira gaur egun lanean.
Lanbidek beste bulego
bat izango du irailean
GASTEIZ › Lanbide Euskal
Enplegu Zerbitzuak beste bulego bat irekiko du Gasteizen, iraileko lehen hamabostaldian.
Azarora edo abendura arte
egongo da zabalik, ordurako
beste bulego handi bat irekita
izatea espero baitute. Lakuan
jarriko dute, eta zazpi langile
ariko dira lanean.
Iruzurra egotzi diote Anglo
Irish Bankeko buru ohiari
DUBLIN › Sean FitzPatrick
Anglo Irish Bank bankuko
zuzendari ohiari iruzur egitea
leporatu dio Dublingo epaitegi
batek. Iruzurra 2008ko uztailean egitea egozten zaio. Dublingo aireportuan atxilotu zuten
atzo; AEBetatik zetorren.
2009an bankua nazionalizatu
zuten —urte berean eman zuen
dimisioa FitzPatrickek—; Irlandak 30.000 milioi euro erabili
ditu bankua onbideratzeko.
Mutualiak 18,7 milioi
euro irabazi zituen iaz
GASTEIZ › Mutualia mutuak 18,7
milioi euroren irabaziak izan
zituen iaz, eta haren merkatu
kuota %41,83ra igo da. Atzo
aurkeztu zituzten datuok,
mutuak egindako batzarrean.
Miguel Angel Lujua Mutualiako
kudeatzaileak nabarmendu du
testuingurua «oso zaila» den
arren, euren egitekoa «ongi»
egiten ari direla. Iaz ere istripuen
aurkako planarekin jarraitu
dutela gaineratu du.
16 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena
Harian › Mundua
Sirian batasun gobernu bat eratzeko
prest dagoela gezurtatu du SNCk
Erakundeko kide batek Baxar al-Assaden
gobernuarekin negoziatzeko prest daudela
esan du lehendabizi, indarkeria gelditzeko
Matxinoek erasoaldi bat egin dute Halaben,
eta armadak hiriko erdigunea bonbardatu du
Elixabet Epelde
SNC Siriako Kontseilu Nazionaleko Georges Sabrak adierazi du
prest daudela onartzeko Baxar alAssad presidentearen «erregimeneko norbaitek» gidatuko duen
trantsiziorako gobernu bat, «Yemenen egin zuten bezala». Lehentasuna hilketak gelditzea eta zibilak babestea dela esanda arrazoitu du SNCren jarrera aldaketa.
«Al-Assaden auzia» bigarren mailako eztabaida dela gaineratu du.
Sabraren hitzek, baina, harridura eragin dute alderdiaren barruan, eta berehala atera dira
SNCko buruzagiak hark esandakoa ukatzera. «Inoiz ez dugu planteatu parte hartzea erregimeneko inork gidatutako batasun gobernu batean», adierazi du
SNCko bozeramaile Basmma
Kodmanik. Munzer Mahos alderdiko kideak ere ildo beretik jo du:
«Siriako herriaren hilketan parte
hartu duen inork ezin du negoziatzen hasi».
Mahosek ukatu egin du, gainera, bere alderdikide Sabrak batasun gobernua eratzea onartzen
dutela esan duenik. «Gezurra da.
[...] Ez da hitzik esan ildo horretan
pausorik emateko». Al-Assaden
«erregimeneko gertukoekin» hitz
egiteko prest daudela esan du
gero. «Siriarren aurkako izuan
parte hartu ez dutenekin», zehaztu du. Argi utzi nahi izan du, dena
den, negoziazioen bidetik konpondu nahi dutela gatazka. «Uste
dugu herrialdearen etorkizuna
ezin dela erabaki alde baten garaipen ala porrot militarraren
arabera».
Bestalde, oposizioko Siriako
Armada Askeak Halab hiriaren
erdigunea hartzeko erasoaldi bat
hasi du, eta borrokak gogortu
egin dira. Oposizioak salatu duenez, armadak Halab bonbardatu
du lehen aldiz, matxinoek hartutako auzoak berreskuratzeko. Hiriko espetxe batean matxinada
bat izan dela ere kontatu du oposizioak, eta indarkeria gelditzeko
presoen aurka tiro egin dutela segurtasun zaindariek. Gutxienez
zazpi lagun hil dituztela salatu dute.
Azken egunak bereziki odoltsuak izaten ari dira herrialdean.
Atzo ere, dozenaka hildakoren berri eman zuten oposizioko taldeek. Herri Koordinaziorako Batzordeen esanetan, gutxienez 80
lagun hil ziren; horietatik 20, Halaben. Iraultzaren Batzorde Orokorrak 77 zenbatu zituen, eta Siriako Giza Eskubideen Behatokiak —egoitza Londresen du—
48 zibil eta 26 soldaduren heriotzaren berri eman zuen. Borroka
fronterik gogorrenak Halaben
eta Damaskon daude orain.
Sirian indarkeria gora doala
ikusita, herrialde horrekin duen
muga indartzea erabaki du Irakeko Gobernuak. Armadako soldaduak bidali ditu matxinoek muga
postuak bereganatu dituzten lekuetara. Indarkeriatik ihesi doazen herritarrei, baina, herrialdean sartzen uztea erabaki du.
UNHCR Iheslarientzako Nazio
Batuen Goi Mandatariak jakinarazi duenez, hain justu, azken
egunotan milaka lagunek jo dute
ondoko herrialdeetara borroketatik ihesi. Erakundearen datuen
arabera, 150.000 lagun inguru atera dira Siriatik azken egunetan,
baina UNHCRko eledun Melissa
Flemingek aitortu du ziurrenik
askoz gehiago direla, «horietako
asko ez direlako erregistratzen».
Gaineratu du gatazkak milioi eta
erdi desplazatu eragin dituela.
Kurdistango hiriak askatzen
Siriaren menpeko Kurdistango
seigarren hiria —Girke Lege— askatu dute kurduek, eta armadak
hiria utzi duela adierazi dute.
«Kurdistanen gertatzen ari dena
ezin da alderatu Siria erdialdean
eta hegoaldean gertatzen ari denarekin, kurduok borroka zibila
egiten ari garelako. Ahal dugun
guztia egiten ari gara armarik ez
erabiltzeko, eta gure hiriak modu
baketsuan askatzen ari gara», jakinarazi du Ismail Sharaf Kurdistango Alderdi Demokratikoko Siriako batzordeko zentraleko kideak.
Girke Legen egoera baketsua
dela dio Sharafek, eta agintari
kurduak lanean hasi direla herritarren beharrak asetzeko. Iragan
astean, Damaskon Al-Assaden aldeko eta aurkakoen arteko borrokak indartzearekin bat, beste
hainbat hiri askatu zituzten.
Siriako matxino batzuk, tanke baten gainean garaipen keinua egiten, atzo, Halaben. SINAN GUL / EFE
Siriako gatazkaren ondorioz, eztabaida piztu da berriz arma kimikoen inguruan.
Ekialde Hurbilean egin ziren zibilen aurkako lehen erasoak, duela mende bat.
Gas pozoitsuen itzulera
Mikel Rodriguez
E
z dut ulertzen gasa erabiltzearen inguruan dagoen
gehiegizko sentiberatasuna. Gas pozoitsua zibilizatu gabeko tribuen aurka erabiltzearen
alde nago erabat». Winston Churchillek idatzi zituen solas horiek
1920an, Erresuma Batuko Gerrako eta Aireko idazkari zenean,
Ekialde Hurbilean kurduak eta
Londresen arabiarrak administrazio kolonialaren aurka matxinatzekotan zirenean. Ia mende
bat geroago, berriz ere arma kimikoak mintzagai dira Ekialde Hurbilean, emantzipatutako herrialde batek —Siriak— ohartarazi
baitu soilik inbasio bati aurre egiteko erabiliko dituela. Mendebaldean, ordea, mehatxu kutsua hartu diote adierazpen horri, eta bereziki larrituta agertu dira
AEBak eta Israel, suntsipen handiko armen erabileran abangoardian dauden bi herrialde.
Soilik zazpi herrialdek ez dute
sinatu 1993ko Arma Kimikoen Hitzarmena, eta horien artean dago
Siria. Jihad al-Maqdisi Atzerri ministroak herenegun aipatu arte,
gainera, inoiz ez zuen ofizialki aitortua arma horien jabe zenik.
AEBen arabera, 1980ko hamarkadan abiarazi zuen arma kimikoak
lortzeko programa, eta munduko
biltegirik handienen artean laugarrena du. Bertzeak bertze, sarin eta ziape gasak eta VX nerbio
gasa lituzke Damaskok biltegi horietan. VX nerbio gasa dutela ofizialki aitortu duten herrialde bakarrak AEBak eta Errusia dira.
Irakek ere —Baath alderdia
agintean zuen herrialde horrek
ere— gas biltegi aberatsa eratu
zuen Saddam Husseinen agintepean, baita erabili ere, Iranen aurkako gerran (1980-1988). Kurduek
pairatu zuten gogorren arma kimikoekin egindako erasoa,
1988an Irakeko armadak 5.000 lagun inguru hil baitzituen Halabja
hirian. AEBak Husseinen aliatuak ziren orduan, eta erruduna
Iran izan zela iradoki zuten.
I. Mundu Gerratik aitzinera
Arma kimikoen eta bertzelako
suntsipen handiko armen erabilera I. Mundu Gerran zabaldu
zen, baina nagusiki borroka lekuetan erabili ziren. 1920ko hamarkadan hasi zen zibilen aurkako erabilera estrategikoa, eta
Ekialde Hurbila bihurtu zen esperimentazio gune, Erresuma Batuaren eskuetan. Kurduek zoritxarreko protagonismoa izan
dute eraso kimikoen biktimen
historian. Erabiltzaileen artean,
Espainia ere aitzindaria izan zen,
garai horretan ziape gasa erruz
erabili baitzuen Rifeko gerran,
Abdel Krimen gerrilla ez ezik herriak eta landak bonbardatzeko.
AEBak eta Israel, erabiltzaile
Azken bi hamarkadetan, Siriaren
ohartarazpenarekin larrituen
dauden herrialdeetako biren aurka jarri dira zibilen eremuetan
arma ez-konbentzionalak erabiltzeagatik egindako salaketa
gehienak; hau da, AEBen eta Israelen aurka. Biek sinatu zuten
Arma Kimikoen Hitzarmena, baina Tel Avivek ez zuen berretsi
1997an. AEBek bai, baina, hala
ere, Kosovoko gerran (1999) eta
Iraken uranio pobretuz armatutako misilak erabiltzea egotzi zioten —Kosovon, NATO osoari
egindako salaketa izan zen—. Iraken, berriz, fosforo zuria erabili
zuten AEBek, Israelek Libanon
(2006) eta Gazan (2009) erabili
zuen bezala. Biek argudiatu dute,
baina, soilik tropak babesteko
kea sortzeko erabili zutela, erredura ikaragarriz hildako edo zauritutako zibilen irudi andana zabaldu den arren. Fosforo zuriaren
estatusa ez dago zehaztuta nazioarteko hitzarmenetan, eta hutsune hori baliatzen dute hura erabiltzea zuritzeko.
2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 17
Mundua ‹ Harian
Hesham Qandil islamista izendatu du
Mursik Egiptoko lehen ministro
«Egun batzuk barru»
osatuko du gobernu
berria, eta ministroak
teknokratak izango
direla iragarri du
Zazpi ume hil dira
erdialdeko
Ghor probintzian,
mina batekin jolasten
ari zirela
Jon Fernandez
Joera islamistakoa eta inoiz alderdi politiko bateko kide izan bakoa izango da Egiptoko hurrengo
lehen ministroa: Hesham Qandil
aukeratu du gobernuburu Mohamed Mursi Egiptoko presidenteak, karguaren zina egin eta 25
egunera. Iazko uztailaren 21az geroztik, Hosni Mubarak agintetik
kendu osteko behin-behineko bi
gobernuetan Uraren ministro
izan da Qandil: Essam Xaraf eta
Kamal Ganzouri lehen ministroen gobernuetan. Yasser Ali Egiptoko presidentearen bozeramaileak azaldu du Mursik zergatik
eman dion Qandili gobernu berria osatzeko ardura: gaur egungo egoera «gaitasunez eta eraginkortasunez» administratzeko
egokiena delakoan dagoelako.
Mursiren agindua jaso bezain
laster, gobernua «egun batzuk barru» osatuko duela iragarri du,
eta teknokratez osatuta egongo
dela. Ministroak aukeratzerakoan kontuan hartuko duen irizpide
nagusia bakoitzak dagokion arloa gidatzeko erakutsitako gaitasuna izango da, Qandilen arabera. Bere bide orria zein izango den
ere argitu du: Mubarak boteretik
botatzea lortu zuen iraultzaren
helburuak eta Egiptoko herritarren nahiak betetzea. Era berean,
Mursik hauteskundeetara aurkeztutako programa beteko duela ere agindu du lehen ministro
berriak. Aginteko lehenengo
ehun egunetan honako arazo
hauek konponduko zituela agindu zuen Mursik: segurtasuna berreskuratzea, matxinadaz geroztik okerrera egin baitu; erregaiaren eta ogiaren urritasunak
eragindako krisia kopontzea —
estatuak diru laguntzak ematen
ditu horiek erosteko—; trafikoaren arazoa eta kaleen garbiketarena konpontzea, eta uraren hornidura zein osasun sistema hobetzea.
Ministro guztiak berak aukeratuko dituela adierazi du Qandilek
prentsaurrekoan, baina gaineratu du Mursik izango duela azken
berba. Dena dela, ez dago argi
nork proposatuko duen Defentsa
Ministerioko arduradun berria.
Qandilek ez du izendapen horretan askorik sakondu nahi izan,
eta azaldu du Mursi harremanetan dagoela Junta Militarrarekin
Defentsa ministroaren izendapena adosteko. Une honetan Indar
Hamalau
poliziak
talibanekin
bat egin dute
Afganistanen
Erredakzioa
Mohamed Mursi presidentea eta Hesham Qandil lehen ministroa, Kairon, atzo. EGIPTOKO PRESIDENTETZA / EFE
Armatuen Kontseilu Goreneko
buru Mohamed Hussein Tantawi
mariskalak betetzen du kargu
hori.
Bestalde, Mohamed Ibrahim
orain arteko Barne ministroak
trantsizio gobernuan egindako
esfortzua goraipatu du Qandilek.
Nolanahi ere, ez du ministerio horren lan osoa babestu, herrialdeko hiri nagusietako kaleetan izan
beharreko segurtasunaren eta
egonkortasunaren arloan oraindik ere asko baitago egiteko haren ustez.
Egipton hasi den garai berriaren arrakastaren gakoa «ezadostasunak konpontzea eta presidentearen inguruan batzea» izango da lehen ministroaren
arabera. «Erronka ugariri aurre
egin behar dio herrialdeak: ekonomikoari, ingurumenarenari
eta gizartearenari. Garai zaila
daukagu aurrean», aitortu du
Qandilek, baina agindu du ustelkeriaren kontra lan egingo duela
eta ekoizpena bultzatuko duela.
doktoratu bat eginda. 1999tik
2005era bitartean Egiptoko Baliabide Hidrikoetako Ministerioaren kabineteko zuzendaria izan
zen, Hosni Mubaraken agintean,
eta Azterketa Hidraulikoen Kontseilu Nazionaleko kide izendatu
zuten 2002. urtean. Gainera, Garapenerako Afrikako Bankuaren
Uraren Saileko arduraduna ere
izana da.
Soslai teknikoa
Soslai teknikoa eta independentea da Qandilena. 50 urte ditu, eta
batez ere urari lotuta dago haren
ibilbide politiko eta profesionala.
1984an egin zen ingeniari, Egipton, eta baliabide hidrikoetan espezializatu zen geroago, Ipar Karolinan (AEB), master bat eta
Qandil ez da lehen lerroko politikaria izan, eta ez da oso pertsona ezaguna Egipton bertan. Hala,
gobernua gidatzeko, aurpegi berri bat hautatu du Mursik, Egipto
egonkortasunera bideratzeko
hartu beharreko neurri ekonomikoak bultzatzeko egokiagoa delakoan. Alderdiekiko independen-
Iazko uztailaren 21etik
Uraren ministro izan da
Qandil behin-behineko
bi gobernuetan
Mursi eta Junta
Militarra bilerak
egiten ari dira Defentsa
ministroa hautatzeko
Lehen ministroak
agindu du ustelkeria
borrokatuko duela eta
ekoizpena bultzatuko
tea izanagatik, baina, ezaguna du
Qandilek joera islamista, eta bereziki horrek lotzen du Mursirekin. Presidenteak, hain zuzen,
Anaia Musulmanen Askatasuna
eta Justizia alderdia laga egin
zuen hauteskundeak irabazi bezain laster, kanpainan agindutakoa betez.
Botere borroka, zabalik
Nazioartean ere erreakzioak eragin ditu Egiptoko lehen ministro
berriaren izendapenak. Catherine Ashton Europako Batasuneko
diplomaziak buruak zoriondu
egin du Qandil, eta hura izendatzea «Egiptoko trantsizioan
emandako beste pauso bat» dela
gaineratu du. Joan den astean bildu zen Ashton Mursirekin, Kairon, eta orduan esan zuen bezala,
Brusela Egipto bizitzen ari den
«momentu erabakigarri honetan» laguntzeko prest dagoela berretsi du.
Nolanahi ere, ikusteko dago
zein izango den lehen ministroaren ekintzarako tartea, ekaineko
hauteskundeez geroztik zabalik
jarraitzen baitu botereaz jabetzeko Mursik eta Junta Militarrak
hasitako borrokak. Militarrek
parlamentua desegin zuten bozen bezperan, eta haien esku dago
orain botere legegilea. Presidentearen eskumena, beraz, oso murritza da.
Afganistango mendebaldean gutxienez hamalau poliziak desertatu dute, eta talibanekin bat egin
dute. Desertatu dutenen artean,
gainera, goi kargudun bat dago.
«Mirwais Khan polizia komandantea da desertatu dutenetako
bat», azaldu du Farah probintziako gobernuko ordezkariak. Probintziako poliziaburu Aqa Noor
Kintozek zehaztu duenez, hiru
kontrolguneren ardura zuen
Khanek, eta desertatzerakoan
Poliziaren bi auto eta arma ugari
eraman dituzte. Talibanen kide
izandakoa da Khan, eta duela
hiru urte egin zuen bat bake prozesuarekin, beste hogei lagunekin batera. Duela bi urte egin zen
polizia.
Bestalde, herrialdeko ekialdean, Wardak probintzian, Poliziaren eta talibanen artean izandako borroketan gutxienez
hamabost taliban hil dituztela
jakinarazi du Wardakeko gobernadore Halim Fedayik. Azaldu
duenez, talibanek zazpi lagun
bahitu zituzten, lau polizia
horien artean. Borroketan,
baina, bahituetako lau askatu
zituzten, polizia bat tartean.
Denak adingabeak
Ghor probintzian, Afganistango
erdialdean, zazpi ume hil ziren
atzo, mina batekin jolasten ari zirela. Hayi Khatibi gobernadoreak
jakinarazi duenez, Khwaja Ghar
zonaldean gertatu da ezbeharra,
hamar eta hamalau urte bitarteko umeak artalde bat zaintzen ari
ziren bitartean.
Khatibiren arabera, umeek lurrean aurkitu zuten lehergailua,
eta hari harriak botatzen hasi ziren, jolasean, zer zen jakin barik.
Geroago, gailuaren mutur batetik kable bat ateratzen zela ikusi
zuten, eta tira egin zuten handik.
Eztanda egin zuen orduan.
Ameriketako Estatu Batuek
herrialdea inbaditu zutenetik hamar urte pasatu dira, eta 2014an
dira nazioarteko tropak Afganistandik ateratzekoak. Indarkeriak, nolanahi ere, inoiz baino biziago jarraitzen du herrialdean.
Gizarte zibilak du, gainera, kalte
handiena. Iazko urtean, esate baterako, 3.021 zibil hil ziren gatazkaren ondorioz, adingabeak haietako asko.
18 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena
Harian › Mundua
Poloniako koalizio
gobernua kolokan
dago ustezko
ustelkeriagatik
Marek Sawicki
Nekazaritza ministroak
dimititzean adierazi du
bere kudeaketa «okerrik
gabea» izan dela
Nekane Zinkunegi
Poloniako Nekazaritza Ministerioan agerian gelditutako ustelkeria kasuak kolokan jarri du Poloniako koalizio gobernua. Koalizioa PO Herritarren Plataformak
eta PSL Poloniako Nekazarien Alderdiak osatuta dago. PO alderdiak jaso zuen boto gehien 2011ko
hauteskundeetan. Baina gobernatzeko gehiengorik ez zuenez,
PSLrekin, zeinak bozen %5 lortu
zituen, osatu zuen koalizio gobernua. Nekazaritza Ministerioa
PSLren esku dago, eta Marek Sawicki Nekazaritza ministroak dimisioa aurkeztu zuen joan den ostegunean, ministerio horretako
bi goi kargudun ohiren arteko elkarrizketa ageri den bideoa argitara irten ostean. Gainera Varsoviako barrutiko Fiskaltzak Sawickiren aurkako ikerketa hasi
berri du.
Bideoan, KZRKiOR Nekazarien eta Nekazari Elkarteen Batasun Nazionaleko presidente
Wladyslaw Serafin eta ARR Nekazaritza Merkatuaren Agentziako presidente ohi Wladyslaw
Lukasik ageri dira. Bien arteko elkarrizketa Nekazaritza Ministerioko ustelkeria handiaren ingurukoa da. Zehazki, Elewarr gari
biltegian lan egiten duten PSLko
kideek gehiegizko ordainsariak
jasotzen dituztela eta Nekazaritza Ministerioko kargudunek
diru publikoarekin bidaia exotikoak egin dituztela kontatzen
dute Serafinek eta Lukasikek.
Horretaz gain, ARRko presidente
ohiak Sawicki Nekazaritza ministroari funts publikoa bidegabeki
erabiltzea egozten dio, eta Neka-
DLaburrak
Entzuketen auzian 8 lagun
epaituko ditu Londresek
LONDRES › Erresuma Batuko
Fiskaltzak aurkeztu ditu iaz
entzuketengatik auzipetutako
zazpi kazetarien eta detektibe
pribatu baten aurkako karguak.
Guztiei 2000tik 2006ra bitartean telefono espioitza egitea
leporatzen zaie. Zehazki, 600
telefono linea hartuta eduki
izana. Kazetarien artean, Andy
Coulson dago, David Cameron
lehen ministroaren prentsa
kabineteko buru izandakoa.
Poloniako Nekazaritza ministroa, iazko urrian, Bruselan. OLIVIER HOSLET / EFE
zaritza Ministerioko ustelkeria
kasuetan nahastuta egotea leporatzen dio bideoan.
Bestalde, Varsoviako Fiskaltzako bozeramaile Dariusz Slepokurak adierazi duenez, herrialdeko
zenbait agintari ikertzen ari dira.
Gaineratu du aberastasun publikoa beren interesetarako baliatzea zein boterea neurriz kanpo
erabiltzea egozten zaien agintariei hamar urtera arteko espetxe
zigorra ezarri dakiekeela. Bestalde, Slepokurak ere baieztatu egin
ditu Elewarr biltegiko ordainketetako «irregulartasunak». Azaldu duenaren arabera, Poloniako
Auzitegi Gorenak 2008tik 2010era
egindako ikerketan atzeman zituzten irregulartasun horiek.
Hain justu, enpresako zuzendari
Andrzej Smietankok dimisioa
aurkeztu du dagoeneko.
Hauteskundeak udazkenean?
Bideoa argitara irten ostean, Europako Batzordeak kontuak eskatu dizkio Poloniako Gobernuari. POko kide Donald Tusk lehen
ministroak esan du ez dutela baztertzen PSLri Nekazaritza Ministerioko ardura kendu eta Ingurumen Ministeriokoa ematea. Baina PSLkoek argi daukate eurei
Nekazaritza Ministerioa dagokiela, eta ez dute hori galdu nahi. Horregatik okertu da koalizioan gobernatzen dauden alderdien arteko harremana, eta horrek
haustura eragin dezake.
Bestalde, 2008tik Nekazaritza
ministro izandako Sawickik
orain arte egin duen kudeaketa
«okerrik gabea» izan dela baieztatu du dimisioa aurkeztean.
Horretaz gain, Lukasik kargua
utzi berri duen ARRko presidente ohiari erreferentzia eginez,
adierazi du ustelkeria delituak
publiko egin dituen bideoa
«zapuztutako bi gizonen arteko
elkarrizketa» dela. Testuinguru
horretan, zenbait politika adituk
esan dute udazkenean Polonian
hauteskunde aurreratuak izango
direla, baina Pawel Gras gobernuko bozeramaileak ezeztatu
egin du informazio hori.
Indian 25 lagun hil dira
gatazka etnikoen ondorioz
NEW DELHI › Indiako Errepubli-
kako Assam estatuan bodo
indigenen eta musulmanen
arteko gatazkak 25 hildako utzi
ditu jadanik, horietako zortzi
azken orduetan hil dira. Indar
armatuek lau matxinatu hil
dituzte Kokrajhar barrutian, eta
Indiako agintariek adierazi
dutenez, beste lau gorpu aurkitu dituzte leku berean. Bestalde, 50.000 herritarrek etxetik
alde egin behar izan dute.
Ghanako presidente
John Atta Mills hil da
ACCRA › John Atta Mills Ghanako presidentea hil da Accran,
gaixotasun baten ondorioz.
68 urte zituen, eta iragan larunbatean eraman zuten ospitalera. 2008an aukeratu zuten presidente, eta iaz gobernuko
alderdiko hautagai izendatu
zuten, datorren abenduaren
7ko bozetan berriz aurkezteko.
Gutxienez 42 lagun
hil dituzte Tajikistanen
DUXANBE › Tajikistango Erre-
publikako Pamir mendian
hamabi soldadu eta 30 erreboltari hil dira armadaren eta
gerrillaren arteko borrokaldian.
Halaber, dozenaka lagun zauritu eta 40 lagun atxilotu dituzte.
Duxanbeko gobernuak esan du
gerrilla desagertu arte operazioak aurrera jarraituko duela.
2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 19
‹Kirola
Helburua, goi mailan egotea
Ordiziako Klasikoa, gaur,
ziklista onekin baina
iazko garailearen faltan
Gaur izango da Ordiziako
Klasikoa. Goizeko hamarretan abiatuko dira txirrindulariak Ordiziatik; 165,7 kilometro
egin, eta bertan amaituko da,
ordu biak aldera. Zazpi mendate izango dituzte: bost aldiz igoko dira Abaltzisketara, eta bitan Altzora. Maila handiko ziklista ugarik parte hartuko
dute. Gorka eta Ion Izagirre
(Euskaltel), Aitor Galdos (Caja
Rural), Pablo Lastras eta Andrey Amador (Movistar), Emanuelle Sella eta Fabio Felline
(Androni), eta Johnatan Hivert
(Saur) dira faboritoetako batzuk. Julien Simon (Saur) iazko
garaileak, ordea, ez du parte
hartuko. Orain dela bi urte, Gorka Izagirre nagusitu zen.
D
Alberto Garcia Erauzkin eta Igor Gonzalez de Galdeano bostekoa ematen, atzo, Euskaltel-Euskadiren proiektuaren aurkezpenean. JON HERNAEZ / ARGAZKI PRESS
Euskaltel-Euskadi taldea «World Tourraren
beharretara» egokituko da, baina jarraitu
egingo du «orain arteko filosofiarekin»
Aurrekontua bederatzi milioi eurora handitu
eta «bizkarrezurrari» eutsiko dio taldeak
Beñat Los Arcos
Txirrindularitzaren goi mailan
jarraitzea lehenetsi du EuskaltelEuskadi taldearen etorkizuneko
proiektuak. Atzo aurkeztu zuten
Alberto Garcia Erauzkin Euskalteleko presidenteak eta Igor Gonzalez de Galdeanok. World Tour
kategoriaren «beharretara» egokituko da taldea, «proiektu egonkor bat» osatzeko. Dena den,
orain arteko filosofiari eutsi egingo dio. Oraingoz, behintzat.
Orain, atzerritarrak fitxatzea
«baztertuta» dago, baina goi mailan jarraitzeko beharrezkoa izanez gero, ez diote uko egingo aukerari.
Galdeano bera izango da taldeko managerra datorren urtetik
aurrera, baita Basque Cycling
Pro Teameko zuzendaria ere. Elkarte berri horren barruan egongo da taldea, eta kudeaketa korporatiborako egitura bat izango du,
Euskaltel enpresaren jabetzan.
Izan ere, bide ezberdina jarraituko dute talde laranjak eta Euska-
di Fundazioak aurrerantzean.
Hala ere, Galdeanok azaldu zuen
ez dutela fundazioa «alde batera»
utzi nahi.
Proiektu berriarekin, taldearen aurrekontua ere handituko
da. Bederatzi milioi eurokoa izango da, erakunde publikoen laguntzaz, iaz baino bi milioi eta erdi inguru handiagoa. Galdeanok adierazi zuen «eskertzekoa» dela
babesa handitzeko ahalegina.
Dena den, oraindik ere urria dela
eman zuen aditzera: «Hobe litzateke hamabost edo hogei milioikoa izatea, baina egoera honetan
ezinezkoa da». Etorkizunera begira, aurrekontu hori handitzeko
aukera ikusten dute, beste babesle batzuekin. Hala ere, talde sendo bat osatzeko, muga handiagoa
izango da filosofia bera, aurrekontua baino gehiago.
Garcia Erauzkinek EuskaltelEuskadiren «bigarren ziklo handiaren hasiera» iragarri zuen. Aurreko proiektuari «jarraitutasuna» eman nahi diotela adierazi
zuen, haren «lorpenei» eusteko.
«Harrobiko lana» sustatuko dute,
eta hori izango da «proiektuaren
oinarria». Izan ere, taldeak «ez du
parekorik» munduan, «herrialde
bat eta balio batzuk» ordezkatzen
dituelako. Horrelako proiektu batek «aurrera jarraitu eta indartu»
egin behar duela azaldu zuen
Euskalteleko presidenteak.
Oinarrizko txirrindulariei eta
orain arteko filosofiari eutsiko die
taldeak. Galdeanok azaldu zuenez, «ziurtatuta» dago Samuel
Sanchez, Igor Anton, Ion Izagirre
eta Mikel Landak jarraitu egingo
dutela. Horiek osatuko dute «Euskaltel-Euskadiren bizkarrezurra». 28 ziklistako taldea izango
da, orain baino bost gehiagokoa.
Talde «sendoagoa» osatu nahi
dute, egitura berrituta, egutegi
zabalari aurre egiteko: «Orain,
lau kontinentetan lehiatzen gara,
urtarriletik urrira».
Bertako txirrindulariek eta harrobikoek osatuko dute taldea.
Haatik, ez dira itsutuko horrekin:
«Ez gara joango errealitatearen
aurka, eta filosofia egokitu behar
bada, egokituko da». Samuel Sanchez da «ezinbesteko txirrindularia», eta oinarria bera izango da,
«ziklistak joan eta berriak etorriko diren arren». Oraina eta etorkizuna «bermatuak» daudela zehaztu zuen Galdeanok, «goi mailako talde bat» izaten jarraitzeko.
Orain, harrobiko lana zaintzea
izango da proiektuaren «giltza-
rria»: «Daudenei txanda hartuko
dieten ziklistak behar ditugu».
Bestalde, taldearen manager
izango denak azpimarratu zuen
‘‘
Hobe litzateke hamabost
edo hogei milioi euroko
aurrekontu bat, baina
orain ezinezkoa da»
«Filosofia egokitu eta
kanpoko txirrindulariak
fitxatu behar baditugu,
hala egingo dugu»
«28 ziklistako talde
sendo bat osatuko dugu,
lasterketa gehigotan
parte hartu ahal izateko»
IGOR GONZALEZ DE GALDEANO
Euskaltel-Euskadiko managerra
txirrindularitza asko aldatu dela
azken hamarkadetan. EuskaltelEuskadi taldearen filosofia «garai
jakin batean, arautegi jakin batekin, egutegi jakin batekin» sortu
zen. «Baina orain dena aldatu
da». Arauak aldatu egin dira,
World Tour kategoria sortu da,
eta lehiakortasuna handitu egin
da. Egoera horretan, «lortutako
emaitzengatik» egon nahi du talde onenen artean.
Taldea egungo txirrindularitzaren beharretara egokitzea
izango du oinarri proiektu berriak, baina berezko balioekin bateratuta. Helburu nagusia «munduko talderik onenen artean»
egotea izango da. Horretarako, ziklista kopurua handituko du taldeak —23tik 28ra—, lasterketa
gehiagotan parte hartu ahal izateko. Gainerako langileen kopurua
ere handituko da, taldearen «giza
baliabideak» indartzeko.
Egitekoak «profesionalizatu»
Berrikuntzek garrantzia izango
dute proiektuan, horretan erabiliko baita aurrekontuaren %4.
Lan egiteko «modu propio bat»
sortu nahi dute, beste babesleekin «elkarlanean». Txirrindularien garapena landuko dute,
baina «betiere dopinarekin errukirik izan gabe». Galdeanok adierazi zuen eginbehar guztiak «profesionalizatu» egingo direla, eta
horrek lagunduko duela «proiektua egonkortzen». Izan ere, Euskalteleko langile batzuek egingo
dute kudeaketa lana, Basque
Cycling Pro Team elkartearen
bitartez.
Galdeanok adierazi zuen
proiektuak «ilusio handia» eragin diola: «Euskaltelek nire esku
jarri du proiektu egonkor bat sortzeko beharrezko guztia». Uste du
«oso garrantzitsua» izan dela
Euskaltelek egin duen apustua
krisi egoeran taldeari eusteko.
Bestalde, Garcia Erauzkinek Euskadi Fundazioak egindako lana
eskertu zuen, «bereziki Miguel
Madariagarena». Gainera, iragarri zuen harremanetan jarraituko dutela, harrobi lana sustatzeko asmoz.
20 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena
Kirola ›
luke. Denboraldi-aurreko estropadetan dotore moldatu zen, eta
gero, ligan, gorabehera gehiagorekin dabil. Litekeena da estropada ez-ofizial haietan talderik indartsuena atera izana, araudiak
eta mugak kontuan hartu gabe.
Iaz, Lekeition bertan, denboraldiko garaipenik handienetakoa lortu zuen: Euskadiko txapelketa.
Azkeneko txandan joango dira
bi oilarrekin batera, Portugalete
eta Zierbena. Ikusmina dago aurrenekoen maila zein den jakiteko, talde osoa tostetan izateko aukera izanda. Ligan, ezin onenak
atera, baina gaur, bai. Dena dela,
ez du ematen bi handien inguruan
ibiliko denik. Are gutxiago Zierbena. Ligan azkena doa, eta jaisteko
hautagai nagusia da. Gaur, talde
hobea ateratzeko aukera izango
du, eta egin dezake estropada ona,
baina ez lehen bi postuetan sartzeko modukoa. Gehienez ere, buru
abailduari haizea emateko balia
dezake gaurko eguna.
Aurrean Kaiku, eta atzean Urdaibai, joan zen igandean, Pasai San Pedron jokatutako San Miguel ligako estropadan. JUAN CARLOS RUIZ / ARGAZKI PRESS
Filosofia baten estropada
Bizkaiko traineru
txapelketa izango da
gaur, Lekeition,
eta Kaiku eta Urdaibai
dira faboritoak
Aitor Manterola Donostia
Arraun munduan, traineruen bideak aztertzen hasita, bi nabarmentzen dira, ñabardurak ñabardura: harrobian oinarritzen direnak eta diruaren erabilera zutabe
dutenak. San Miguel liga ikusi
besterik ez dago. Kasualitatea
edo kausalitatea, Gipuzkoan lantzen da harrobia Bizkaian baino
gehiago, eta dirua sarriago eta
ugariago mugitzen du bizkaitar
batzuen artean. Bakoitzak nahi
duen bidea hartzen du, eta harrobiarena zein diruarena, biak dira
zilegi. Gaur, Bizkaiko traineru
txapelketa jokatuko dute, eta filosofia jakin baten erakustaldia
izango da: dirua erabiltzearena.
Bi liga nagusietan dabiltzan
Bizkaiko ontziek lanak dituzte
edo izan dituzte aurreko urteetan
Berezko, Ez-berezko eta Harrobiko arraunlarien araudia betetzeko. Gaur ez. Gaur, araudi hori ez
da bete behar, eta entrenatzaileek
nahi dituzten arraunlariak izango dira ontzi bakoitzaren tostetan. Izar guztiak traineru barruan. Diruaz erakarritako denak
lanean, legeen mugarik gabe.
Hala izanik, ez da zalantzarik
zein diren txapelketa beregana-
tzeko faboritoak: San Miguel ligakoak, eta horien artean Kaiku eta
Urdaibai. Koska bat beherago
dago Portugalete, eta pare bat beherago Zierbena. Bakoitzak zer
eman dezakeen asmatzea ez da
erraza, talde osoarekin ez baitira
lehiatu orain arte lehiaketa ofizialean. Bai neguko jaitsieretan,
akaso, baina, hala izanda ere, oso
urruti daude erreferentzia eta
datu haiek.
Kaikuren tostetan, ligako taldearekin alderatuta ez da aldaketa handi-handirik izango, ligan
ere ontzi lehiakorra ateratzeko
moduan delako, gutxi asko ondo
antzean bete dezakeelako lehiaketa horretako araudia. Baina,
hala ere, orain arte ikusi dena baino talde indartsuagoa aterako du.
Iazko talde ia bera denez, Kontxako estropadetan atera zena izan
daiteke erreferentzia. Ligan,
orain artean, beltz eta zuri dabil,
oraintxe ondo, gero ez hain ondo.
Hiru bandera dauzka pilatuta,
eta bigarren da. Jakina da, aurreko urteetako lanak hor daudelako, herrialdeko txapelketa helburu handietako bat izaten duela,
eta aurten ez da salbuespena
izango. Faborito handiena da. Azken hiru urteetan hark irabazi
du.
Bestea Urdaibai da. Horrek bai,
horrek egin behar du hobera ligako jardunetik. Arraunlarien mugarik gabe, oso talde handia ateratzeko moduan izango da. Eman
behar lukeena ematen badu, trapua astintzeko lehian izan behar
Itsaso txarrik ez da izango
Beste txandetan, bigarrengoa aipatu behar da. Hor izango dira
KAE 1 ligako lau ontzi: Santurtzi,
Elantxobe, Isuntza eta Ondarroa.
Egun honetako lanaren balioaz
gain, ligako bigarren lekua helburu dutenentzat (aurreneko hirurak), aukera ona da San Miguel ligan atzean dabiltzanekin lehiatzeko, nahiz eta araudi ezberdintasunak erreferentziei fidagarritasuna kendu.
Itsasoari dagokionez, ez da txarrik espero. Lau aurrenekoak
sailkatuko dira Euskadiko txapelketara. Orion izango da, hilaren 31n.
BIZKAIKO TXAPELKETA
pLehen txanda. Mundaka,
Raspas, Getxo, Arkote eta
Deustua.
pBigarren txanda. Santurtzi,
Elantxobe, Isuntza eta Ondarroa.
pHirugarren txanda. Kaiku,
Bermeo, Portugalete eta Zierbena.
pLekua. Lekeitio (Bizkaia).
pOrdua. 19:00.
Euskal Herriko I. Errugbi Kopa festa izatea nahi dute
Miarritzek eta Baionak
neurtuko dituzte
indarrak Donostiako
Anoeta estadioan,
abuztuaren 3an (20:00)
Erredakzioa Donostia
Datorren abuztuaren 3an, Euskal
Herriko lehen Errugbi Kopa jokatuko dute Miarritzek eta Baionak
Donostiako Anoeta estadioan
(20:00), Euskal Herria Kirola elkarteak antolaturik. Lehen aldiz
jokatuko da txapelketa, eta Euskal Herriko errugbiaren festa egitea da helburu nagusia. Uztaritze,
Bera Bera, Donostiako Atletiko,
Hernani, Gernika, Zarautz, Gaztedi eta La Unicako taldeek txosna bana izango dute Anoeta inguruan, eta festa guztian biltzen den
dirua errugbiari bultzada emateko izango da.
Jon Esturo elkarteko bozeramailearen arabera, hasiera batean Euskal Herriko sei talderekin
antolatu nahi izan zuten txapelketa, baina egutegiagatik ezinezkoa izan zen. Datorren urterako
piramide nagusi bat antolatu
nahi dute, non hainbat mailatako
talde asko elkarren kontra ariko
liratekeen. Aurten, Baiona eta
Miarritze aukeratu dituzte finala
jokatzeko, talde indartsuenak direlakoan.
Euskal Herria Kirolak txapelketak eta ligak antolatzea du helburu, eta Euskal Herriko txapeldun figura sortu nahi du. Horren
harira, elkarlana da gakoa, Esturoren hitzetan: «Elkarlana da bidea, eta senidetasunean Iparralde
eta Hegoalde arteko harremanetarako errugbia da kirol nagusia».
Euskal Herria Kirola elkarteko kideak, atzo, Anoetan. IDOIA ZABALETA / ARGAZKI PRESS
2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 21
‹ Publizitatea
22 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena
Kirola ›
DLaburrak
DLaburrak
Aperribaik ez du baztertu
beste jokalari bat fitxatzea
Ribas: «Tratu ona jaso
izana eskertu nahi dut»
FUTBOLA › Vadim Demidovek
taldea utzita, Realeko agintariak aztertzen ari dira ea beste
jokalari bat fitxatu edo ez. Aurreko astean, Jokin Aperribaik
taldea osatutzat eman zuen
arren, Realeko presidenteak
atzo aitortu zuen ez dutela baztertu beste jokalari bat fitxatzea. Halaber, Aperribaik iragarri
zuen «aurki» izango dela berririk taldearen babesleaz.
SASKIBALOIA › Hiru urteotan
Gasteizen tratu ona jaso izana
eskertu zuen atzo Pau Ribas
Caja Laboral Baskoniako jokalari ohiak: «Lehen egunetik
azkeneraino maitatua sentitu
izan naiz; esker oneko hitzak
besterik ez ditut». Ribas Valentzian ariko da, baina profesional
ibilbideko garairik onena Gasteizen izan zuela aitortu zuen,
2009-10eko liga irabaztean.
Griezmann: «Gustura
ari naiz postu berrian»
1.200 soldadu gehiago,
segurtasuna bermatzeko
FUTBOLA › Philippe Montanie-
OLINPIAR JOKOAK › Britainiako
rrek zelai erdiko erdialdean jarri
du Antoine Griezmann denboraldi-aurreko lehen lagunartekoetan, ezker hegalean Chory
Castrori tokia egiteko. Griezmannek atzo aitortu zuen
«gustura» ari dela postu
berrian, baina «lana» duela
egiteko, «hobetzeko». Taldeak
lagunartekoetan ematen ari
den itxura onaz, berriz, Realeko
jokalari frantziarrak azpimarratu zuen haiek ere «ilusioz beteta» daudela.
Gobernuak 1.200 soldadu
gehiago bidaliko ditu Londresera, Jeremy Hunt Kirol eta Kultura ministroaren arabera,
«segurtasuna bermatzeko».
Etzi hasiko dira Olinpiar Jokoak,
eta, guztira ,18.200 soldaduk
egingo dituzte zainketa lanak.
1.264 milioi euro xahutuko dira
segurtasun kontuetan.
Orbaiz Errusian da, Rubin
Kazanekin sinatzeko
FUTBOLA › Pablo Orbaizek ez
du gehiago jokatuko Athleticekin, Errusiara joan baita, Rubin
Kazanekin sinatzeko. Orbaizi
datorren denboraldiaren
amaieran bukatzen zaio kontratua, baina Marcelo Bielsak
jada jakinarazi zion ez zuela
jokatuko. Aurreko udan ere Athletic utzi zuen, Olympiakos Greziako taldean utzita aritzeko. 33
urteko jokalariak hamabi sasoi
egin ditu Athleticen. 318 partida
jokatu ditu zuri-gorriz, eta
hamahiru gol sartu.
Osasunak 2-1 irabazi
dio Eibarri lagunartekoan
FUTBOLA › Osasunak ez zuen
hutsik egin atzo denboraldiaurreko hirugarren lagunartekoan, 2-1 irabazi baitzion Eibarri,
Agoitzen. Gorritxoak lehen
zatian aurreratu ziren Manu eta
Cejudoren golekin, eta Eibarrek
81. minutuan sartu zuen ohorezko gola, Aketzeri esker.
Eunate Arraizak Lagunak
utzi du, Athleticen aritzeko
FUTBOLA › Eunate Arraiza
aurrelari nafarrak Athleticen
jokatuko du datorren denboraldian. 21 urte ditu, eta orain arte
Lagunak-en aritu da. Bera izan
zen, hain zuzen ere, aurreko
sasoian Barañaingo taldean gol
gehien sartu zuen jokalaria.
Aspeko eta Asegarceko pilotariak, Andre Mari Zuriaren torneoaren aurkezpenean, atzo, Gasteizen. RAUL BOGAJO / ARP
Hasteko, errebantxa
Binakakoa eta Olaizola
II.a eta Irujoren artekoa
hartuko ditu Andre
Mari Zuriaren torneoak,
abuztuaren 4ik 8ra
Jon Eskudero
Bere sustraietara itzuliko da aurten Andre Mari Zuriaren torneoa,
udako bigarrena. Maitatua da pilotarien zein pilotazaleen artean,
eta hori partida bereziei esker da.
Enpresek urtero egiten dute ahalegina zerbait ikusgarria antolatzeko, eta aurten ez da inor kexatuko, behintzat. Izan ere, binakakoaz gain, buruz buruko
finalaren errebantxa, Aimar
Olaizolaren eta Juan Martinez de
Irujoren artekoa hartuko du Ogeta pilotalekuak. Finalean 22-7 nagusitu zen goizuetarra, eta askok
eta askok pilota gosez joan behar
izan zuten etxera. Bada, Gasteizen izango da lehia desiratu hori
berriz ikusteko aukera. Azken aldiz 2009. urtean jokatu zen banakako errebantxa bat Andre Mari
Zuriaren torneoari dagokionez,
orduan ere bi protagonista horiek
tartean zirela, eta aurten ere ez da
ikuskizunik faltako. Torneoaren
lehen egunean, abuztuaren lauan
jokatuko da. Hasteko, beraz, izango da zer ikusia eta zer gozatua.
Atzo izan zen torneoaren aurkezpen ekitaldia, Gasteizen. Pilotari guztiak han izan ziren, Olaizola II.a izan ezik. Oporretan da
Asegarcekoa, baina ziurtatu
zuen prest izango dela Irujori aurre egiteko, eta ilusioz dagoela. Ez
da erraza sasoi honetan kantxa
osoan ongi moldatzea, baina bi pilotari handienak izango dira galtza zuriak jantzita. Irujo pattal dabil azkenaldian. San Ferminetan
min hartu zuen orkatilan, eta herenegun itzuli zen. Oker, ordea.
22-9 galdu zuen Barriolarekin
Xala eta Merino II.aren kontra.
Horregatik, gogotsu izango da
Gasteizko feriarako.
G Egutegia
ABUZTUAK 4
pBuruz buruko errebantxa:
Olaizola II.a / Martinez de Irujo.
ABUZTUAK 5
pBinakako lehen finalerdia:
Titin III.a-Zubieta / Bengoetxea
VI.a-Begino.
ABUZTUAK 6
pBinakako bigarren finalerdia:
Olaizola II.a-Beroiz / Martinez
de Irujo-Barriola.
ABUZTUAK 7
pArdoaren desafioa: Lau t’erdian: Saralegi / Idoate. Binaka:
Berasaluze VIII.a-Albisu / XalaMerino II.a. Buruz buru: Aritz
Lasa-Olaetxea.
ABUZTUAK 8
pBinakako finala: Hilaren 5eko
irabazlea / hilaren 6ko irabazlea
Eta aukera bat ez, bi izango ditu
arantza ateratzeko. Buruz burukoaz gain, binakako torneoa ere
jokatuko baitu. Abuztuaren 5ean
hasi eta 8an amaituko da binakakoa, eta bi finalerdi jokatuko dira.
Hilaren 5ean Titin III.a eta Zubieta Bengoetxea VI.aren eta Beginoren aurka ariko dira, eta 6an
Irujo eta Olaizola II.a izango dira
berriz aurrez aurre: lehena Barriolarekin eta bigarrena Beroizekin.
Asegarceren apustua, iazkoa
Aspek bi bikote indartsu aukeratu ditu torneoa jokatzeko. Xala
kanpoan utzi du; ziurrenik, Titin
III.ak Gasteizen duen garaipen zerrenda oparoa ikusita. Zubieta sasoi bikainean da, eta bikote sendoa osatuko dute Triciokoak eta
Etxarrikoak. Irujok eta Barriolak
ere zer esanik ez. Binakako txapelketa ofizialean ustekabean geratu ziren kanpoan. Orain dute
gauzak hobetzeko aukera. Asegarcek, berriz, iazko apustu bera
egin du. Iaz Bengoetxea VI.a eta
Begino nagusitu ziren, finalean
22-18 irabazita Olaizola II.ari eta
Beroizi. Partida gogoangarria
izan zen, eta aurten joko bera egiten saiatuko dira bi bikoteak. Binakako finala abuztuaren 8an
izango da.
Egun bat lehenago ardoaren
desafioa jokatuko dute torneoan
parte hartuko ez duten pilotariek.
Hiru neurketa interesgarri ikusi
ahal izango dira, baina, bereziki,
binakakoak piztuko du arreta. Bi
atzelari gazte, Albisu eta Merino
II.a, Berasaluze VIII.arekin eta
Xalarekin ariko dira.
Urrezko Aizkolarien
6. jardunaldia, igandean
AIZKORA › Unai Otaño eta
Donato Larretxea ariko dira
aurrez aurre Urrezko Aizkolarien
6. jardunaldian, igandean,
Algortan (Bizkaia). Nafarra
puntu premian da, Floren Nazabalen aurka galdu egin baitzuen. Gipuzkoarrak, berriz, bi
puntu ditu, eta, irabaziz gero,
ziurtaturik izango luke
sailkapenaren aurreko aldean
egotea.
Itxako Zipreko Latsiaren
kontra ariko da EHF kopan
ESKUBALOIA › Arazo ekonomikoen eraginez Txapeldunen
Ligari uko egin ondoren, Itxakok
EHF Kopa jokatuko du datorren
sasoian, eta Zipreko Latsia
izango du lehen aurkaria. Hala
erabaki zuen atzo Vienan (Austria) egindako zozketak. Hirugarren kanporaketan egingo dute
topo bi taldeok. Joaneko partida azaroaren 11n jokatuko da,
eta itzulerakoa, 18an. Hasiera
batean, kanporaketa erraza
izango du Itxakok.
Distantzia luzeko onenak,
igandean, Gasteizen
TRIATLOIA › Parte hartze oparoa izango du distantzia luzeko
munduko txapelketak igandean, Gasteizen (09:00), 1.000
triatloilari elkartuko baitira.
Proba gogorra izango da: lau
kilometro igerian, 120 bizikletan
eta 30 lasterka. Eneko Llanos
gasteiztarra da faboritoetako
bat.
2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 23
D
‹Agenda
Ekitaldiak
Zure ekitaldia BERRIAn agertzea nahi baduzu: www.berria.info/zerbitzuak/agenda/bidali/
Musika
pAzpeitia. Sharon Stoner, Untergang. Ostiralean, 22:30ean,
gaztetxean.
pBaiona. Philippe Ezkurra eta
Aitor Furundarena. Ostiralean,
17:00etan, La Collegiale elizan.
pBakaiku. Dantzaldia Gozogozorekin. Gaur, 20:00etan.
pBakaiku. Dantzaldia Aierrik
taldearekin. Bihar, 20:00etan.
pBakaiku. La Banda del Jefe Bigun. Ostiralean, 00:30ean.
pBalmaseda. Sweet Margot.
Bihar, 20:00etan, Pasioaren Interpretazio Gunean.
pBalmaseda. Priscilla Funky
Band. Ostiralean, 22:00etan,
Pintxo i Blanco jatetxean.
pBilbo. Euskal Herriko Gazte
Orkestraren kontzertua. Gaur,
20:00etan, Euskalduna jauregian.
pBilbo. Flamenko kontzertua.
Ostiralean, 22:00etan, Hesperia hotelean.
pElorrio. Korrontzi. Ostiralean,
22:30ean, plazan.
pForua. Laket eta Ze Esatek.
Ostiralean, 22:00etan, plazan.
pGasteiz. Septeto Santiaguero.
Gaur, 21:30ean, Falerina lorategian.
pGasteiz. Recordando a Sabina. Ostiralean, 20:30ean, Arka
plazan.
pGasteiz. Freetangas, Bicivioladores, Pajaro 1 Pajaro 2 eta Fellini. Ostiralean, 21:30ean, Falerina lorategian.
pGetxo. Marmoka Baltzak, Muturbeltz eta The Sparteens. Ostiralean, 22:30ean, Algortan.
pHondarribia. Hondarribiko
Txistu Taldearen alborada.
Gaur, 08:00etan, Alde Zaharrean eta portuan.
pIrun. Irun Hiria musika bandaren kontzertua. Gaur, 20:30ean,
Triangulo plazan.
pOrdizia. Irungo Udal MusikaBandaren kontzertua. Bihar,
13:00etan, Plaza Nagusian.
pOrdizia. Erdizka Lauetan.
Bihar, 19:00etan, Plaza Nagusian.
pOrdizia. Egan. Bihar,
23:30ean, Plaza Nagusian.
pOrdizia. Los Zopilotes Txirriaos. Ostiralean, 00:00etan, Plaza Nagusian.
pVillabona. Lain. Bihar,
22:00etan, Errebote plazan.
pZalla. Luhartz erromeria. Ostiralean, 22:30ean, Soianon.
pZigoitia. Erdizka Lauetan. Ostiralean, 23:00etan, Ondategiko Bengolarra parkean.
pZornotza. Auryn. Gaur,
23:00etan, Zubiondo plazan.
Antzerkia
pDonostia. La cena de los idiotas. Bihar, 19:30ean, Viktoria Eugenia antzokian.
pDonostia. Hil arte bizi. Bihar,
20:00etan, Antzoki Zaharrean.
pSoraluze. Exodo kale antzerkia. Bihar, 22:00etan.
pZornotza. El Punto dantza antzerkiaren Animal’s Party ekitaldia. Gaur, 20:30ean, Zubiondo plazan.
Bertsolaritza
pAramaio. Bertso bazkaria.
Gaur, 14:00etan. Juan Mari Juaristi, Felipe Zelaieta.
pAstigarraga. Bertsolariak.
Gaur, 19:00etan. Beñat Gaztelumendi, Iñaki Apalategi, Amaia
Agirre, Arkaitz Oiartzabal.
pErrenteria. Bertso saioa. Gaur,
12:30ean, Foru plazan. Aitor Sarriegi, Igor Elortza.
pElizondo. Bertso saioa. Gaur,
11:00etan, plazan. Sustrai Colina, Jon Maia, Maialen Lujanbio,
Julio Soto.
Dantza
pAltzo. Artea eta Alurr taldeen
ikuskizuna. Ostiralean,
22:30ean, plazan.
pHondarribia. Itziar Mendizabal eta lagunak (London Royal
Balleteko solisten dantza emanaldia). Ostiralean, 20:00etan,
Itsas Etxea auditoriumean.
pIrun. Bidasoko Gazte Mailako
XVI. Nazioarteko Folklore Jaialdia. Bihar, 19:00etan, Zabaltza
plazan.
Ikastaroak
pAretxabaleta. Txalaparta
ikastaroa. Bihar, 18:00etan, Loramendi elkartean.
Ikus-entzun
pArrasate. Urte berri on, amona!. Ostiralean, 22:30ean, Monterron parkean.
pBilbo. Hotel Monterey. Gaur,
19:00etan, Bulegoan.
pDonostia. Haurrentzako zinema: Marmaduke. Bihar,
11:00etan, Okendo kultur etxean.
pHondarribia. Aizkora hotsak
goi mendietan. Bihar, 19:30ean,
Itsas Etxeko auditoriumean.
pIrun. La legión del águila.
Bihar, 22:00etan, Euskal-Jai pilotalekuan.
pLigi-Atherei. Artxiboetako bi
film Euskal Herriaz. Ostiralean,
21:30ean, Atherein.
Bestelakoak
pArrasate. Up!!!. Ostiralean,
20:00etan, Herriko plazan.
pGetxo. Ipuin-kontaketa saioa.
Gaur, 19:00etan, Areetako Geltokiko plazan.
pGorliz. XVIII. Habanera eta
Polifonia Jaialdia. Ostiralean,
22:30ean, Iberrebarrin.
pZigoitia. Rezikletas. Ostiralean, 20:00etan, Bengolarra parkean.
Septeto Santiaguero Kubako taldeko zazpi kideak. BERRIA
Kubatar doinuak Gasteizen
Septeto Santiaguerok
kubatar doinu
tradizional eta
herritarra eskainiko du
gaur, 21:30ean
Erredakzioa
Septeto Santiaguero Kubako taldeak kontzertua eskainiko du
gaur, 21:30ean, Gasteizko Falerina lorategian, Hor Dago aretoan.
Septeto Santiaguero Kubako
musika tradizionala jorratzen
duen punta-puntako taldea da.
Santiagon sortu zen, 1995ean. Me-
lodías de ayer 1962ko taldearen
eragin zuzena du taldeak. Getxoko jaialdian izan zen sortu zen
urte berean, eta, ondoren, munduko bazter guztietan jo dute.
2010ean, Los reyes del son film luzeko protagonista izan ziren, besteak beste, eta hainbat sari lortu
dituzte. 2011n, Oye mi son santiaguero diskoa atera zuten.
Taldeko zazpi kideetako hiru
bakarlariak izan dira, eta denek
konposatzen dute. Horrek ahots
aniztasuna eta aberastasuna
ematen dio taldeari. Kubako
herriko musikaren erakusleihoa
dira, nahiz eta bereziki musika
tradizionala jorratzen duten.
Zuzeneko ikusgarria dute. Publikoarekin sintonia etengabe bilatzen dute. Bolero, descarga, danzon eta gisa horretako musika
estiloak jorratzen dituzte, baina
guaracaha eta son izenekoekin
lortu dute arrakasta handiena.
Oso musika alaia da, apur bat
pikantea. Gorputza musikaren
erritmoak daramala ohartzen
zarenerako dantzan zabiltzala
ohartzen zaren horietako musika
doinua.
SEPTETO SANTIAGUERO
pNoiz. Gaur, 21:30ean.
pNon. Gasteizko Falerina lorategian, Hor Dago aretoan.
‘Hotel Monterey’ Bilbon
Chantal Akermanen
pelikula ikusgai izango
da gaur, 19:00etan,
eta, ondoren,
solasaldia egongo da
Erredakzioa
Hotel Monterey (1972) filma eskainiko dute gaur, 19:00etan, Bulegoan (Bilbo), eta, ondoren, solasaldia egingo da.
Bulegoa artearen eta jakintzaren arloko proiektu bat da, eta
praktikaren eta teoriaren arteko
gurutzagunea eta topagunea izatea da helburua. Eta proiektu horren barnean proiektatuko dute
Hotel Monterey filma. Hori ikusi
ostean, ideiak eztabaidatzeko eta
trukatzeko unea iritsiko da, eta,
horretarako, jendearen parte hartzea beharko da.
Marion Cruza Le Bihan Arte
Ederretako lizentziadunak (Bilbo, 1982) proposatu du filma ematea eta ondorengo eztabaida egitea.
Hotel Monterey filmeko eszena bat. BERRIA
Chantal Akerman (Belgika,
1950) zinema irakasle eta zuzendariak ibilbide oparoa du zineman, eta pelikula ugari zuzendu
ditu. Film horien artean dago Hotel Monterey, gaur ikusgai izango
dena. Narrazio hizketarik ez duen
pelikula bat da, ordubete irauten
duena, hain zuzen. Hotel batean
kokatzen da filma, oso-osorik. Zatika-zatika, behetik gora deskribatzen du, atondotik azken solairuraino, igogailuan igoz. Pasillo-
ak grabatzeko plano finkoez baliatzen da zuzendari belgikarra.
Egiten dituen aurrera eta atzerako travelling geldoen bitartez ateak eta leihoak ikus daitezke. Itxirik dauden ateen atzean fikzioz
beteriko hamaika istorio ezkutatzen ditu.
‘HOTEL MONTEREY’
pNoiz. Gaur, 19:00etan.
pNon. Bulegoan, Bilbon (Solokoetxe, 8, behea).
24 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena
Agenda ›
b
Eguraldia
JON ALBISU
Joera
Bihar
Itsasoa
pItsasoko egoera. Norabide aldakorreko haizea etorri, eta 2ko
indarrarekin, itsaskirria eragingo
du; ipar partean, 3ko ufadekin,
itsaskiguneak eragingo ditu.
Ondo ikusiko da.
pOlatuak. Metro bat artekoak.
t°
t°
t°
Ostirala, 27
t°
Larunbata, 28
Igandea, 29
p
Baiona 18/29
p
Bakio 16/28
p
Donostia 16/29
p
p
Bilbo 16/30
p
p
p
Balmaseda 15/30
Arrasate 16/31
Amurrio 15/31
Hodei eta ostarteekin,
egonkortasuna
pZerua. Egonkortasun atmosferikoa izango da. Goizetik, lanbroa izango da kostaldean, eta
behe lainoa barnealdean eta
mendialdean. Hodeiak ostarteekin tartekatuko dira. Ilunabarrean, ekaitzak joko du.
pHaizea. Ekialdekoa.
pTenperatura. Mantendu egingo da. Beroenak, ipar partean
eta mendialdean, 25 eta 31 gradu artekoak izango dira; barnealdean, berriz, beroenak, 28 eta
38 gradu artekoak.
p
p
p
Maule 17/33
Donibane Garazi 17/33
Eibar 15/30
Leitza 17/30
p
Abaurregaina 14/31
p
p
p
Gasteiz 15/33 Agurain 17/32
Gaur
t°
Ez da aldaketarik
sumatuko
pZerua. Egunsentiaz geroztik, lanbroa eta behe lainoa
betiko tokietan agertuko
dira. Orduek aurrera egin
ahala, urdinguneak ugaritu
eta eguraldi eguzkitsua nagusituko da. Ilunabar alderako, hodeiak ugarituko dira
mendialdean, eta ekaitzak
joko du.
b
Iruñea 17/34
p
p
Tafalla 19/35
Guardia 19/34
pHaizea. Ekialdekoa.
pTenperatura. Gora. Beroenak, ipar partean eta mendialdean, 25 eta 30 gradu
artekoak izango dira; barnealdean, berriz, 28 eta 38 gradu artekoak.
p
Tutera 21/34
Itsasaldiak
ORDUA
METROAK
Itsasgora
09.36
3.81
Itsasbehera
15.36
1.15
Itsasgora
21.56
3.91
Itsasbehera
03.21
1.03
Isobara mapa
Eguzkia
S0RTU
GORDE
07.06
21.36
Ilargia
EGUNA
Ilgora
Uztailaren 26a, osteguna
Ilbete
Abuztuaren 2a, osteguna
Ilbehera
Abuztuaren 9a, osteguna
Ilberri
Abuztuaren 17a, ostirala
Hitz-jokoak
BAGABIGA
G Anagrama gezidunak
p Soluzioen anagramak dira azalpen gisa
emaniko hitzak edo hitz antzekoak
MIKOTI
BAROIAK
NABE
OPARITUN
ZUBIELKI
BORRORRIZI
AL
DIKE
KOPI
G Sudokua
5 4
AKAPIN
9
1
5
7
KI
7
8 4
AINARAK
ARRABITAKI
3
9
6
ARBI
9x9-ko laukian hutsik
dauden gelaxkak bete
behar dituzu, 1etik 9ra
bitarteko zenbakiak
idatziz, eta kontuan izanik
zenbaki bakar bat ere ez
dela bi aldiz azaltzen
errenkada eta zutabe
berean, ezta dagokion
3x3-ko laukian ere.
4
5
1
3
2
6
3
NONDAI
2
ESKORTA
6 8
2
ATE
SORK
ONDRAK
5 9
KORTA
TOKIBO
7
KARA
G Goitibehera
DOTEA
G Atzoko erantzunak
NERBIOAK
SUO
E P
1
KASU
2
NIKODO
OTI
3
KIP
7
KAKO
8
ARAZO
9
Goiti eta beheiti letra bat gutxiago edo
gehiago du asmatu beharreko hitzak.
1. Hil, erail. 2. Jarleku handia eta erosoa.
3. Ezin aipa daitekeena. 4. Elkartu, bat egin.
5. Lau zati lau. 6. Atzo gauean. 7. Marokoko
hiriburua. 8. Eragozpenak. 9. Antxoa.
S
E Z
I
L
I
B
P
L U R A L
A
E R
E A
A K
I
O
L E A K
I
A
U R
A B A D E S A
O B
A M
I
E A Z
L
I
6
TA
E P
I
K A P E
5
ZE
TITAREAK
L
A L
T A
4
DIA
PERUKO
I
K A
I
A H O Z
L A
R A L
U K
I
I
A
A
K A L A K A R
I
A K
1
6
7
5
4
3
2
8
9
9
2
3
8
1
7
4
5
6
5
4
8
2
6
9
1
7
3
6
1
2
3
7
5
9
4
8
4
8
5
9
2
6
7
3
1
7
3
9
4
8
1
6
2
5
3
5
6
7
9
2
8
1
4
8
7
1
6
3
4
5
9
2
2
9
4
1
5
8
3
6
7
Goitibehera: 1. Behikia. 2. Bihiak.
3. Baiki. 4. Ibai. 5. Bai. 6. Ibar. 7. Birak.
8. Karobi. 9. Oskarbi.
2012ko uztailaren 25a, asteazkena
berria 25
‹ Agenda
1
Aretoak
D SOCIAL ANTZOKIA
Las nieves del Kilimanjaro
Araba
Ez dago emanaldirik.
D YELMO BOULEVARD
Boulevard merkataritza gunea (902-221622).Ikuslearen eguna: osteguna.
El caballero oscuro: La leyenda ...
Qué esperar cuando estás ...
El dictador
Elefante blanco
Tengo ganas de ti
The Amazing Spider-Man
The Amazing Spider-Man 3D
Ice Age 4
15:30 17:30 18:45 20:45 22:00
15:45 18:00 20:15 22:30
16:20 18:20 20:20 22:20
20:45 22:45
17:30 20:00 22:30
15:30 17:35 18:15 20:15
19:30 22:15
16:15 16:45 18:15 18:45 20:15
20:45
Ice Age 4 3D
15:45 17:45
Lobos de Arga
22:40
Blancanieves y la leyenda del cazador
22:00
Intocable
15:30
San Prudentzio,22 (945-231940).Ikuslearen eguna: asteazkena.
12:00 17:30 20:00 22:30
12:00 18:00
22:30
20:15
18:00 20:15 22:30
12:00 17:30 20:00
22:30
18:00 20:15 22:30
18:00
21:00
12:00 18:00 20:15 22:30
El caballero oscuro: La leyenda renace
Qué esperar cuando estás esperando
Las chicas de la sexta planta
Las nieves del Kilimanjaro
El profesor Lazhar
The Amazing Spider-Man
Tengo ganas de ti
El dictador
17:00
17:30 20:30
17:30 20:00
18:00
20:15
18:00 20:15
17:30 20:00
17:30 20:00
18:45 20:30
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
D YELMO GORBEIA 3D
Gorbeia merkataritza gunea (945-460623).Ikuslearen eguna: asteazkena.
El caballero oscuro: La leyenda ...
El dictador
Qué esperar cuando estás ...
El pacto
The Amazing Spider-Man 3D
The Amazing Spider-Man
Ice Age 4 3D
Ice Age 4
Tengo ganas de ti
Blancanieves y la leyenda ...
Intocable
17:15 18:45 20:30 22:00
18:30 20:20 22:10
17:50 20:00
18:20 20:30 22:40
18:30
21:15
17:00 19:45 22:30
17:15 19:15
18:15 20:15 22:15
17:00 19:30 22:00
22:10
22:15
BILBO
16:30
16:00
16:00
16:00
16:00
16:20
19:15 22:00
18:10 20:20 22:30
17:00 19:00 20:30 22:00
18:00 20:00
18:10 20:20 22:30
19:10
22:00
16:00 18:00 20:00 22:00
17:00 19:00 22:00
D GOLEM ALHONDIGA
18:30
17:15 20:00
16:30 18:30 20:30
20:00
17:15
2130
22:15
22:15
22:15
22:15
16:30 18:30
16:30
20:30 22:15
20:00
22:15
17:15
D MULTICINES
Eskutza kalea,13 (94-4310310).Ikuslearen eguna: astelehena.
Los nombres del amor
Elefante blanco
Moonrise Kingdom
Lobos de Arga
El irlandés
La delicadeza
Margaret
Profesor Lazhar
17:30 19:45
17:30 20:00
17:30 19:45
17:30
17:30 20:00
17:30 19:45
17:15 20:00
20:00
22:15
22:15
22:15
22:15
22:15
22:15
BARAKALDO
D COLISEO CINESA MAX OCIO
Kareaga kalea z/g (94-4310310).Ikuslearen eguna: astelehena.
Intocable
Blancanieves y la leyenda del ...
The Amazing Spiderman
Tengo ganas de ti
Ez dago emanaldirik.
D GALDAKAO. Torrezabal.
Ez dago emanaldirik.
D GERNIKA. Lizeo antzokia.
Ez dago emanaldirik.
GETXO
D GETXO ZINEMAK
El dictador 2D
Elefante blanco 2D
El irlandés 2D
El caballero oscuro: La leyenda ...2D
Ice Age 4 2D
La delicadeza 2D
Qué esperar cuando estás ...2D
El pacto 2D
16:00
16:00
16:00
16:00
17:00 19:00 20:30 22:00
18:15 20:30 22:45
18:15 20:30 22:45
18:15 20:30 22:45
17:00 20:00
22:45
16:00 18:15 20:30 22:45
16:00 18:15 20:30 22:45
16:30 18:30 20:45 22:45
16:00
22:45
18:15
20:30
16:00 17:00 18:00 19:0020:00
22:00
22:00
16:00
19:00 22:00
16:20
19:10 22:00
16:30
19:15 22:00
D YELMO MEGAPARK
LEIOA
The Amazing Spider-Man 3D
Ice Age 4
Ice Age 4 3D
El enigma del cuervo
El caballero oscuro: La leyenda ...
Qué esperar cuando estás ...
El dictador
La delicadeza
Tengo ganas de ti
The Pelayos
16:20
19:10 22:00
16:00 18:00 20:00 22:00
17:00 19:00
16:30
22:30
16:00 17:00 19:00 20:30 22:00
16:00 18:10 20:20 22:30
16:15 18:15 20:15 22:15
19:40 22:15
19:15 22:15
16:00 18:15 20:30 22:45
D KULTUR LEIOA
Ez dago emanaldirik.
D LEKEITIO. Ikusgarri.
Ez dago emanaldirik.
D MUNGIA. Torrebillela.
Ez dago emanaldirik.
D ONDARROA. Bine Onera.
Ez dago emanaldirik.
PORTUGALETE
El caballero oscuro: La leyenda ...
El secreto de los 24 escalones
Ice Age 4 3D
The Amazing Spider-Man 3D
El dictador
Ice Age 4
Tengo ganas de ti
The Amazing Spider-Man
D ZORNOTZA. Zornotza aretoa. Ez dago emanaldirik.
Gipuzkoa
D ANTIGUO BERRI
The Amazing Spider-Man 2D
16:45
El caballero oscuro: La leyenda ... 16:30
El dictador
La delicadeza
Qué esperar cuando estás esperando
Ice Age 4 2D
16:45
Lobos de Arga
Moonrise Kingdom
16:45
El irlandés
19:30
19:30
17:00 19:00
17:15 19:45
17:15 20:00
18:45
20:45
18:45 20:45
17:00 19:00
22:15
22:30
21:00 23:00
22:15
22:30
22:45
22:45
21:00 23:00
D TRUEBA
El caballero oscuro (JBA)
Elena (JBA)
Ez dago emanaldirik.
16:15
16:15
16:00
16:30
16:00
22:30
17:00 19:30 22:15
17:15 19:15 20:30 22:15
18:15 20:15 22:45
18:00 20:00
22:00
19:15 22:00
18:10 20:15 22:45
17:00
19:45 22:30
17:30 20:00
16:45
16:45
16:45
17:00
17:00
17:30
17:15
16:30
22:00
19:45 2200
1945 22:00
19:30 22:15
19:30 22:30
19:30 22:15
19:45 22:30
19:45 22:15
19:30 22:30
17:00 19:30 22:00
D AZPEITIA. Soreasu antzokia.
Ez dago emanaldirik.
D BEASAIN. Usurbe.
Ez dago emanaldirik.
EIBAR
D COLISEO
Ez dago emanaldirik.
BASAURI
ERRENTERIA
D IBAIGANE
D NIESSEN ZINEMAK
El caballero oscuro: La leyenda ...
17:30 20:00 22:45
17:15 19:45 22:30
17:30 20:0022:305
19:45 22:30
18:00
20:00 22:35
17:00
IRUN
D CINEBOX MENDIBIL
El dictador
Blancanieves y la leyenda ...
Tengo ganas de ti
Ice Age 4
El caballero oscuro: La leyenda ...
Qué esperar cuando estás ...
The Amazing Spider-Man
18:10 20:15 22:30
19:15
22:00
18:10 20:10 22:30
19:00 22:15
18:00 20:20 22:30
19:15 22:00
D OCINE TXINGUDI
El dictador
Ice Age 4 3D
The Amazing Spider-Man 3D
Ice Age 4
Lobos de Arga
Tengo ganas de ti
Qué esperar cuando estás ...
The Amazing Spider-Man
El caballero oscuro: La leyenda ...
16:30 18:30 20:30 22:45
16:00 18:00 20:00
22:00
16:30 18:30 20:30
22:30
17:00 19:30 22:15
16:00 18:10 20:15 22:45
17:00 19:45 22:30
16:00
19:00 22:00
18:30
22:00
L’âge de glace 4 2D
Madagascar3
14:00
14:00
Ez dago emanaldirik.
D TOLOSA.Leidor.
USURBIL
D CINEBOX URBIL
Tengo ganas de ti
El dictador
Qué esperar cuando estás ...
Ice Age 4
16:00
19:00 22:00
16:00 18:00 20:00 22:00
16:00 18:15 20:30 22:45
16:00 16:15 18:00 19:1520:00
22:30
Lobos de Arga
22:00
The Amazing Spider-Man
16:00
19:00 22:00
El caballero oscuro: La leyenda renace 17:00 20:15
The Amazing Spider-Man 3D
16:15
19:15 22:15
D LE SELECT
The Dark Knight Rises
Le Lorax 2D
Cendrillon au Far West 2D
Cendrillon au Far West 3D
L’âge de glace 4 2D
Bowling
Paris-Manhattan
To Rome with Love (JBA)
Effraction
Main armées
La part des Anges (JBA)
22:00
14:30
14:30
14:30
18:00
21:30
16:45
16:45
16:45
19:00
14:30
21:45
19:00
19:00
The Raid 21:00
15:45
Lapurdi
BAIONA
19:35
17:40
17:55
14:00
15:45
19:45
14:00
22:00
22:30
11:00
11:00
11:00 15:50
18:50
Nafarroa
16:30
19:30
17:15 20:30
17:15 20:00
16:30 18:30 20:30
19:45
17:15 20:00
16:30 18:30
22:15
22:15
22:15
22:15
22:15
22:15
D L’ATALANTE
Ez dago emanaldirik.
El caballero oscuro: La leyenda ... 16:30
El dictador
16:30
Lobos de Arga
16:30
Qué esperar cuando estás esperando
El pacto
The Amazing Spider-Man 3D
The Amazing Spider-Man
17:15
Ice Age 4 3D
Ice Age 4
16:30
El enigma del cuervo
16:30
Tengo ganas de ti
Men in black 3
16:30
D L’AUTRE CINEMA
Ez dago emanaldirik.
(948-222333).Ikuslearen eguna: asteazkena.
18:30 19:30
18:30 20:30
20:30
17:15 19:45
17:15 20:00
17:15 19:45
18:30 19:45
21:30 22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
21:30 22:30
22:30
17:30 18:30 20:30
18:30
17:15 19:45 22:30
20:00 22:30
D GOLEM YAMAGUCHI
14:00 16:00
14:00
16:00
16:00
14:00
14:00
16:30
14:00
16:00
16:00
18:00 20:00 21:00
18:00 20:00
20:00
18:00
22:00
18:00
22:00
19:30
22:00
20:00
20:00
The french kissers (JBA)
Esto no es una pelicula (JBA)
El hombre sin pasado (JBA)
Elena (JBA)
Los nombres del amor
Siempre feliz
Ellas
Las chicas de la sexta planta
Profesor Lazhar
El irlandés
El canguro
El dictador
El pacto
Qué esperar cuando estás ...
Elefante blanco
Lobos de Arga
The Amazing Spider-Man 3D
The Amazing Spider-Man 2D
Tengo ganas de ti
Blancanieves y la leyenda ...
Intocable
Ice Age 4 2D
16:00
22:30
16:15
16:00
16:20
16:00
16:10
16:00
16:00
16:00
16:10
El caballero oscuro: La leyenda ...
The Amazing Spider-Man 3D
The Amazing Spider-Man
El secreto de los 24 escalones
Tengo ganas de ti
Blancanieves y la leyenda del ...
Mr.Nice
Ice Age 4
El dictador
Acto de valor
16:30 19:00 19:30 22:00
18:15 20:15 22:15
18:00
18:20 20:20 22:20
20:00 22:15
18:10 20:15 22:00
18:10 20:10 22:10
18:10
17:00
19:00 22:00
18:10 20:20 22:30
20:00 22:20
20:20 22:30
18:10 20:10 22:10
D DONIBANE GARAZI. Vauban.
17:30
17:15 20:00
16:15 18:15 20:15
20:15
18:15
16:15 18:15
16:15
20:15
Je me suis fait tout petit 18:00
Piégée 21:00
22:15
D DONAPALEU. St.Louis.
The Rome With Love (JBA) 21:00
22:15
22:15
22:15
D SAIDE CARLOS III
Zuberoa
D MAULE. Baitha.
16:30
19:30 22:30
18:30
22:00
17:00 19:45 22:30
17:15 20:00 22:45
18:00 20:00 22:30
17:15 20:00 22:35
17:15 20:00
17:00 19:45 22:30
18:00 20:00 22:15
18:00 20:00 22:15
22:45
Nafarroa Beherea
22:15
20:15
(948-245400).Ikuslearen eguna: astelehena.
El caballero oscuro: La leyenda ...
D ITAROA
El caballero oscuro: La leyenda ...
D LAS CAÑAS
(948-222333).Ikuslearen eguna: astelehena.
ANGELU
UHARTE
VIANA
D GOLEM LA MOREA
10:00 11:00 13:30 14:30 17:00 18:00
20:30 22:30
Bowling
14:00 16:00 18:00
Effraction
20:00 22:15
Le Lorax 3D
11:15 14:00 16:00 18:00
Les Kaïra
11:15 13:45 16:00 18:00 20:00 22:15
Ma bonne étoile
11:15
The Amazing Spider-Man 3D 11:15 13:45 16:30
19:45 22:15
L’âge de glace 4
11:15 14:00 16:00 18:00 20:00 22:15
Un bonheur n’arrive jamais seul
20:00 22:15
16:00 18:10 20:20 22:30
16:30
20:00 22:15
16:15 18:15 20:15 22:15
16:00
19:00 22:00
16:00
18:00 20:00
17:00 19:30 22:00
16:00 18:00 20:00
22:00
16:30 18:30 20:30 22:30
17:00 19:30
22:15
(902-463269).Ikuslearen eguna: osteguna.
21:00
14:00
El caballero oscuro: La leyenda ...
El irlandés
Elefante blanco
El dictador
The Amazing Spider-Man
La delicadeza
Ice Age 4
Ez dago emanaldirik.
LIZARRA
D OCINE
Qué esperar cuando estás ...
El caballero oscuro: La leyenda ...
El dictador
Tengo ganas de ti
MS1: Máxima Seguridad
Lobos de Arga
The Amazing Spider-Man
Ice Age 4 3D
Blancanieves y la leyenda del ...
Ice Age 4
The Amazing Spider-Man 3D
Las chicas de la sexta planta
D KANBO. L’Aiglon.
D GOLEM BAIONA
17:00 19:30 22.00
20:00
17:00 19:30 22:00
22:00
17:30 20:00 22:00
TUTERA
Cendrillon au Far West 15:00
Cendrillon au Far West 3D 17:00 Les Kaïra 21:00
IRUÑEA
D SAIDE OLITE
The Amazing Spider-Man
Ice Age 4
Tengo ganas de ti
El enigma del cuervo
Moonrise Kingdom
D GOLEM LOS LLANOS
Ez dago emanaldirik.
D HENDAIA. Les Varietes.
D ZUMARRAGA. Zelai Arizti.
17:30 20:30
17:30 20:00 22:30
17:30 20:00 22:30
17:30
22:30
20:00
D ALTSASU. Iortia. Ez dago emanaldirik.
21:45
21:45
The Amazing Spider-Man 18:00
The Amazing Spider-Man 3D 21:00
D ROYAL
360 Page 6 (JBA)
Acab (JBA)
Adieu Berthe
Inside (JBA)
Jane Eyre (JBA)
Jitters (JBA)
Le part des Anges (JBA)
Laurence Anyways
Marley (JBA)
The Dark Knight Rises (JBA)
To Rome with love (JBA)
L’age de galce 4
Margaret
El dictador
Elefante blanco
Qué esperar cuando estás esperando
The Amazing Spider-Man
(948-225595).Ikuslearen eguna: astelehena.
D HAZPARNE. Haritz Barne.
Ez dago emanaldirik.
D MONCINE
The Dark Knight Rises
Le Lorax 3D
Le Lorax 2D
Paris-Manhattan
Bowling
Les Kaïra
The Amazing Spider-Man 3D
The Amazing Spider-Man 2D
Un bonheur n’arrive jamais ...
L’âge de glace 4 3D
18:00
DONIBANE LOHIZUNE
MIARRITZE
D ORDIZIA. Herri antzokia.
D CGR CENTRE
The Dark Knight Rises
16:30 18:30 20:30
D PRINCIPE
Hysteria
Las nieves del Kilimanjaro
Los nombres del amor
Siempre feliz
Margaret
El irlandés
Elefante blanco
Las chicas de la sexta planta
La delicadeza
El secreto de los 24 escalones
Qué esperar cuando estás esperando
El dictador
The Amazing Spider-Man
Ice Age 4
Tengo ganas de ti
The Amazing Spider-Man 3D
D ZUMAIA. Aita Mari.
DONOSTIA
D ANDOAIN. Bastero.
Ice Age 4 3D
Ice Age 4 2D
Tengo ganas de ti
The Amazing Spider-Man 2D
The Amazing Spider-Man 3D
Lobos de Arga
El dictador
Blancanieves y la leyenda del cazador
El enigma del cuervo
Qué esperar cuando estás ...
17:30
21:00
17:30 20:00 22:30
17:15 19:45 22:15
D ZALLA. Zalla zinema. Ez dago emanaldirik.
D LA BRETXA
Ice Age 4 3D
The Amazing Spider-Man 3D
Tengo ganas de ti
El caballero oscuro: La leyenda ...
El dictador
Ice Age 4
Lobos de Arga
The Amazing Spider-Man
El enigma del cuervo
El pacto
Blancanieves y la leyenda del ...
Qué esperar cuando estás ...
The Dark Knight Rises. Ipar Euskal Herrian estreinatuko dute gaur. BERRIA
Ez dago emanaldirik.
D SERANTES
El caballero oscuro: La leyenda ...
El dictador.
El enigma del cuervo
El caballero oscuro: La leyenda ...
17:30 18:45 19:45 20:45
22:00
17:30 19:30
18:30 20:30
17:30 20:00 22:30
18:30
21:15
17:35 19:25 20:20 22:10
22:35
17:50 19:50 21:50
21:35
17:40
19:55 22:20
18:00 21:30
17:50 20:00 22:10
17:45 20:00
22:00
17:40 20:00 22:10
18:00
19:50 22:15
17:15 19:45 22:15
SANTURTZI
Erribera etorbidea z/g (94-4181672).Ikuslearen eguna: astelehena.
Ez dago emanaldirik.
17:00 19:30 22:00
17:00 19:30 22:00
17:00 19:30 22:00
17:00 20:00
17:00 19:30
22:00
17:00
19:30 22:00
D BALLONTI
Bizkaia
El caballero oscuro: La leyenda ...
The Pelayos
El dictador
Qué esperar cuando estás ...
The Amazing Spiderman 3D
Project X
Elefante blanco
El pacto
Ice Age 4 3D
Lobos de Arg
El enigma de cuervo
Men in black 3
Sombras tenebrosas
Ice Age 4
D DURANGO. Zugaza.
Artea merkataritza gunea (902-333 231).Ikuslearen eguna: asteazkena.
San Prudentzio,6 (945-231940).Ikuslearen eguna: asteazkena.
El caballero oscuro: La leyenda ...
Elena
El dictador
Elefante blanco
La delicadeza
The Amazing Spider-Man
Ice Age 4
Moonrise Kingdom
Shame (JBA)
Las malas hierbas (JBA)
Alps (JBA)
Ez dago emanaldirik.
D CINESA ARTEA
D GURIDI
D COLISEO CINESA ZUBIARTE
Tengo ganas de ti
Qué esperar cuando estás ...
El caballero oscuro: La leyenda ...
Ice Age 4
The Pelayos
The Amazing Spider-Man
The Amazing Spider-Man 3D
El dictador
Ice Age 4 3D
D DERIO. Gurea aretoa.
Arriluze z/g (94-4310310).Ikuslearen eguna: asteazkena.
D FLORIDA
Elefante blanco
Moonrise Kingdom
Lobos de Arga
La delicadeza
Ice Age 4
Siempre feliz
Los nombres del amor
Margaret
El irlandés
20:00
D BERMEO. Nestor Basterretxea.
GASTEIZ
Barbara (JBA) 21:00
Quand je serai petit 21:00
26 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena
Agenda ›
Komunikazioa D
Asmatzen ari dira
Ekografiak
Aritz Galarraga
A
izue, ba izango da uda giroak bete-betean harrapatu nauelako, izango
da eguzki-beroak kaskoa behar
baino gehiago urtu didalako, edo
izango da nahi duzuena, baina
gustura asko ari naiz ikusten Bi-
zirik saioa. Badakizue, orain astelehenero 500 biztanle baino gutxiago dituzten Euskal Herriko bi
herri erakusten dituen programa, Urko Aristik gidatzen duena.
Ez dakit, misterio handirik ez du,
aurkezle bat joaten da herri pare
batera, bertako jendearekin hitz
egitera, bertako gauzez, bertako
martxaz. Ez dago artifiziorik, ez
dago efektu berezirik, ez dago, finean, ezer berezirik. Eta, akaso,
hori da programaren gauzarik
bereziena, bertute behinena, normal-normal ikusten dela, naturaltasun osoz, aurpegierari keinu
estrainioetarako aukerarik eman
gabe. Eta ez zait iruditzen meritu
makala.
Asmatzen ari dira, nire ustean,
aukeratutako herriekin: Elantxobe-Arano, Bastida-Alkiza, Lapuebla de Labarca-Ziortza, Bidegoian-Etxalar, Larraine-Kanpezu, eta Betelu-Zeanuri astelehen
honetan. Baten bat kenduta, guztiak ere dira bidaiari herabe honentzat helburu arrotz, eta, hartara, ezagutzekoak. Asmatzen
ari dira aurkezlearekin, txukun
bere paperean, iaio solas ateraketan, iaio solas emanean, nahiz
irrist egin batzuetan —esaterako,
Larraineko haurrei, erantzunik
jasotzen ez zuenez, frantsesez
egiten saiatu zenekoan; ez dut
imajinatzen eszena berdina, gaztelaniaz orain, Lapuebla de Labarcan adibidez—. Oro har, baina, chapeau, Aristi . Asmatzen
ari dira euskararen herria erakusteko orduan, hain euskaldunak ez diren herriekin —burura
datozkit Bastida, Kanpezu—, ausartu egin direlako, eta onik atera, erdara apenas entzun delako,
gero eta ohikoago den jardunaren ustezko ezinbestekotasuna
agerian uzteko. Asmatzen ari
dira, azken batean, kontaketa
orokorrarekin, tempoarekin, mu-
RTVEko
kontseiluak
Ignacio Corrales
izendatu du
TVEko zuzendari
White: «BBC ez da
arazoaren parte,
konponbidearena
baizik»
BBCko Estrategia
eta Komunikazio
zuzendariak herritarrei
zerbitzu hobea ematea
proposatu du Donostian
Urtzi Urkizu Donostia
EITBk antolatuta, Telebista publikoa eta demokrazia udako ikastaroa egin dute bi egunez Donostiako Miramar jauregian. Atzoko
aurkezpeneko hitzaldia Jesus Lopez Cabeza Aragoiko Telebistako
zuzendari eta FORTAko presidenteak egin zuen (aste honetan
izendatu dute presidente).
Segidan, BBCko Estrategia eta
Komunikazioko zuzendari Wilf
Whiteren txanda iritsi zen: «Guretzat, oso garrantzitsua da hizkuntza gutxituen zabalkuntza.
Galesez, eskozieraz eta gaelikoz
egiten ditugu saioak».
Aintzat hartzeko oinarri ugari
ditu BBCk; horien artean, independentzia. «Independenteak
izan behar dugu, eta, horretaz,
BBC Trust fundazioa arduratzen
da. Kontseilu eragile bat ere badugu. Ez dugu publizitaterik, ezta finantzaketa zuzenik ere gobernuaren aldetik. Modu horretan,
herritarren zerbitzura egon gaitezke». Independentzia hori benetakoa dela adierazten dute datuek. Ikerketa baten arabera,
Erresuma Batuko biztanleak
gehiago fidatzen dira BBCk
Erredakzioa Donostia
emandako informazioaz, egunkarietakoaz baino. «Eta jendeak
gure inpartzialtasuna aitortzen
du, eskuineko zein ezkerreko
egunkarien irakurleak izan».
Gaur egun, munduan 239 milioi
lagunek jarraitzen dituzte BBCko
albisteak. Halaber, Erresuma Batuan hartzaile bakoitzak astean
19 ordu pasatzen ditu BBCko 11
telebista kateak ikusten. Irratei
dagokienez, 19 dira emisorak. Eta
Interneten zerbitzu indartsua
dute.
«Balio erantsia sortzen»
Whitek aitortu du krisialdiaren
ondorioz «neurritasun garaiak»
luzatu egingo direla, baina, hala
ere, baikorra da. «Gure desafioa
daukagun planarekin jarraitzea
da. Kontuan hartu behar da kanonaren bitartez 3,5 mila milioi libera jasotzen ditugula, baina Erresuma Batuari aberastasun handia sortzen diogu. Gure balio
erantsia 8,2 mila milioi liberakoa
da, jasotakoaren bikoitza baino
gehiago». Familia bakoitzak kanonarengatik urtean 168 euro ordaintzen ditu. Jasotako diruarekin, BBCk, eskaintzen dituen
edukiez gain, formazio lana egiten du, proiektu berriak garatzen
ditu, teknologia berrien munduan murgiltzen da eta sektore
sortzaileenak babesten ditu.
«Formazioan eta ikerketan, diru
sarrerak ez dira berehalakoak.
Sarrerak denbora luzera etortzen
dira».
sikarekin. Eta, onena, ez dizute
eskatzen saio bakoitzaren bukaeran ez dakit zer leihaketa txorotan parte hartzeko, sos apurrak
sakelako mezu ezin eskandalagarriagoetan xahutzeko. Horrek
ere harritzen gaitu egun; onerako, bistan da.
Eta imajinatzen dut —daturik
gabe ari naiz orain— hain garestia ere ez dela izango. Alegia, telebista saio kozkorrak egitea eta dirua parrastaka gastatzea —edo
hori aitzakia gisa erabiltzea— ez
datozela derrigorrean eskutik.
Eta gaur eguzki-beroak ez du
hain gogor jotzen.
Wilf White, BBCko Estrategia eta Komunikazio burua. J. CARLOS RUIZ/ ARGAZKI PRESS
BBC azkenaldian deszentralizazio prozesu batean sartuta
dago. «Garai batean dena Londresen zegoen. Orain, sormen gune
berriak ditugu hainbat hiritan,
eskualde guztietan zerbitzu hobea eman behar baitugu. Kalitatea hobetzeko ere garrantzitsua
da beste sormen gune batzuk egotea». Ekoizpen etxe independenteak babestea ere funtsezkoa da
BBCrentzat. «Eta hori ona da, bai
guretzat, bai ikus-entzuleentzat».
Krisia dela eta, inguruan larritasun hitzak zabaltzen dituzte komunikabide publikoetako arduradunek. Bestelako diskursoa da
Whiterena: «Krisia onuragarria
izan daiteke, gure finantzaketa
sistema defendatu behar dugula-
ko. Edukian inbertitu behar
dugu, eta honako helburu hauei
heldu: munduko kazetaritza onena egin, musika eta kultura, drama eta komedia, haurrentzako
saioak eta komunitateei eskainitako edukiak». Azkeneko urteetan %24 jaitsi dira BBCren gastuak. Datozen urteetan aurrekontuaren %20 aurreztu beharko
dute. Hala ere, White ez da ezkorra: «Ez gara arazoaren parte,
konponbidearena baizik».
Ramon Jauregi Espainiako ministroa izandakoak telebistako
araugintzaz mintzatu zen. Eta
jardunaldia amaitzeko, Alex
Aranzabal ETBko Garapen zuzendaria komunikabide publikoen finantzaketaz.
Santiago Gonzalezen lekua hartuko du Ignacio Corralesek TVEko zuzendari karguan. Ekonomia
eta Enpresa Zientzietan lizentziaduna da Corrales, eta ardurazko
hainbat kargu bete ditu Vertice
360º ekoizpen etxean. Enpresa horretako edukien arduraduna izan
zen teknologia berri eta plataformetan, adibidez. Sogetel/Sogecine zinema-ekoizpen etxeko finantza zuzendaria eta A3Zko kudeatzailea izana da Corrales. Aurum
Producciones jarri zuen martxan. Halaber, Cosmopolitan TV
Spain eta Canal Cocina kateetako, zeinek Tele5rekin lotura duten, zuzendaria izandakoa da.
Santiago Gonzalez, bestetik,
Secuoya komunikazio taldera joango da.
RTVEko Komunikazio eta Erakunde Harremanetako zuzendari
berria Alfonso Nasarre da. COPE
irratian egin du bere ibilbidearen
parte handiena Nasarrek, eta,
egun, irrati horretako Komunikazio zuzendaria zen. Esatari ere
urte luzez aritutakoa da.
T
Berria.info
pInkestako aurreko galdera:
Jaiegunetan dendak irekitzearen alde al zaude?
Jasotako botoak: 655.
-Bai: %7.
-Ez: %93.
pInkestako oraingo galdera:
BEZaren igoerak asko eragingo
al die kultur ikuskizunei?
2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 27
‹ Agenda
E
Gaurko filmak
Bailando con lobos
1111
p LaSexta3, 15:30. Zuz.: Kevin Costner. Akt.: Kevin Costner, Mary McDonnell, Graham Greene. AEB. 1990.
Los malvados de Firecreek
111
p ETB2, 19:10. Zuz.: Vincent McEveety. Akt.: James Stewart, Henry Fonda,Inger Stevens. AEB. 1967.
Ordiziako Klasikoaren
laburpena
Mundaka, Bermeo eta
Elantxobeko festa
Iñaki Lopez eta euskal
enbaxadoreak
‘Bat to London’-en
azkeneko saioa
Ordiziako Klasikoan gertatzen
dena jasoko du Alfontso Arroio
kazetariak. Arratsaldean
ETB1en ikusi ahalko da laburpena, eta 21:00etan, ETBK Saten. 165,7 kilometroko ibilbidea
izango dute txirrindulariek.
Berde Produkzioak ekoizpen
etxeak Mundakan, Bermeon
eta Elantxoben Madalen Egunean bizi den giroa jaso du. Hiru
herrien arteko lehia zahar batean du jatorria jaiak, Izarora
arraunean nor lehenago iritsi.
Gaurtik aurrera atal bakoitzean
hiru pertsona ezagunek Araba,
Bizkai eta Gipuzkoako leku
kutunak erakutsiko dizkiote
Iñaki Lopezi. Gida turistiko gisa
funtzionatuko du K2000ren
programa berriak.
Olinpiar Jokoetan lehen aldiz
ariko diren kirolarien testigantzak jasoko dituzte: Oihana
Blanco judoka,Samuel Hernanz piraguista,Julen Aginagalde eskubaloi jokalaria eta Zuriñe Rodriguez triatloilaria.
Txirrindularitza. ETB1, 19:10.
‘Madalen Eguna’. ETB1, 22:20.
‘Embajadores en Euskadi’. ETB2,22:20.
‘Bat to London’. ETBK Sat, 22:30.
Zaina, cavaliere de l’Atlas
111
p Arte, 20:50. Zuz.: Bourlem Guerdjou. Akt.: Samir Bouajila, Aziza Nadir.
Frantzia, Alemania. 2005.
Sueños rotos
11
p La2, 22:00. Zuz.: James Cox. Akt.:
Val Kilmer, Lisa Kudrow. AEB. 2003.
Cazadores de mentes
1
p LaSexta, 22:25. Zuz.: Renny Harlin.
Akt.: Val Kilmer, Eion Bailey, Christian
Slater. AEB. 2002.
D
D
Telebista
ETB 1
ETB 2
Hamaika
Antena 3
Cuatro
TF1
06:10: Marrazki bizidunak. Nafarroarako deskonexioan,
09:50 arte. 07:00: Bidaide.
07:50: Yes We Jai!. 08:20: Ai,
ama!. 08:55: Euskal Herritik.
09:25: Ibil2d. 09:50: Haratago.
10:45: Bidaide. 11:40: Bost txakur eta... 12:05: Martin. 12:35:
Goenkale. 13:35: Oihaneder
bere saltsan. 14:00: Gaur
egun. 14:45: Eguraldia. 14:55:
Ibil2d. 15:20: Barne barnetik.
15:50: Ibiliz. 16:15: Goenkale.
17:15: Yes we jai!. 17:45: Bidaide. 18:35: Kamera ezkutua.
19:10: Txirrindularitza: lapurpenak. 19:40: Iparraldearen
orena. 19:50: Eguraldia. 20:00:
Gaur egun. 20:45: Eguraldia.
20:55: Oihaneder bere saltsan. 21:20: Kamera ezkutua.
21:50: Yes we jai!. 22:20: Madalena eguna. 23:20: Madalenak 99. 00:00: Mihiluze. 00:10:
Bisitaria. 01:10: Haratago.
06:45: Musica popular vasca.
07:00: Forum. Federico Moccia, idazlea. 07:30: Euskal Herria: la mirada mágica. La
montaña habitada. Pirineo
Atlántico. 08:00: Eternelle.
08:55: Vaya semanita. 11:30:
Mis chicos y yo. 12:15: REX.
14:00: Robin Food. 14:58: Teleberri. 16:05: Eguraldia. 16:15: Ni
más ni menos. Klaudio Landak gidatutako magazina.
19:10: Western zinema. Los
malvados de Firecreek. Zuz.:
Voncent Mc Eveety. 1967.
20:58: Teleberri. 22:10: Eguraldia. 22:20: Embajadores de
Euskadi. 23:35: Objetivo Euskadi. De Euskadi al mundo.
01:10: Cine 2. 2013: rescate en
la L.A. Zuz.: John Carpenter.
1996. 02:50: Chiloe. Austria:
Linz. 03:20: Musika gauak klasikoa. 03:50: Musika gauak
jazz.
08:00: Alex eta Alexix. Marrazki bizidunak. 08:20: Bat
eta bat. 09:15: Euskal Herria
esnatuz. 13:00: Gure lurra gure
etorkizuna. 14:00: Bat eta bat.
Erreportaje sorta. 15:15: Ekogunea. 15:50: Walker. 16:20:
Erritmo biziz. 17:50: Alex eta
Alexix. 18:10: Gipuzkoa kultura. 18:30: Goierri creation city.
19:00: Hamaika.bit. 19:30:
Euskal Herria informazioa.
Telebista 2.0. 20:45: Bat eta
bat. 22:00: Izarren distira.
23:15: Bat eta bat. 00:30: Izarren distira. 01:45: Bat eta bat.
03:00: Emisioaren amaiera.
06:15: Noticias de la mañana.
09:00: Espejo público. 12:00:
Karlos Arguiñano en tu cocina. 12:30: La ruleta de la suerte. 14:00: Los Simpson. 15:00:
Antena3 noticias. 15:15: Deportes. 16:00: El tiempo. 16:15:
Bandolera. 17:15: El secreto de
Puente Viejo. 18:30: Ahora
caigo. 19:45: Atrapa un millón
diario. 21:00: Antena3 noticias2. 21:30: Deportes. 21:45: El
Tiempo. 22:00: El club del
chiste. 22:30: Ver serie. 22:35:
Sangre y acero. 00:15: Arriba y
abajo. 01:15: Sin rastro. 02:00:
Ganing casino.
06:45: El zapping de surferos.
08:15: Lo mejor de top gear.
09:15: Alerta Cobra. 10:15:
Rush. 11:30: Alerta cobra.
12:30: Las mañanas de Cuatro. 14:00: Noticias Cuatro.
14:50: Deportes Cuatro. 15:45:
La selva en casa. 16:45: Frank
de la jungla. 18:00: Supernanny. 19:00: Hawai 5.0: tsunami. 20:00: Noticias Cuatro.
21:00: Deportes Cuatro 2.
21:30: El cubo. 22:30: Alphas:
rosetta. 00:00: Grimm: danza
macabra. 01:45: Terror en estado puro: en la salud y en la
enfermedad.
06:30: TFou. 08:30: Téléshopping. 09:00: TFou. 10:00: Secret story. 10:55: Au nom de la
vérité!. 12:00: Les 12 coups de
midi!. 13:00: Journal. 13:55: Julie Lescaut. 15:35: Femmes de
loi. 17:20: Grey’s anatomy.
18:10: Secret Story. 19:05: Au
pied du mur. 20:00: Journal.
20:40: Nos chers voisins.
20:50: Esprits criminels. 23:10:
Smash. 00:45: Countdown.
01:45: 50 mn inside. 03:15: Ensemble vocal de l’Ain, concert. 04:55: Tres chasse, tres
peche: Becassine e baie de
Seine, documentaire.
La 1
Tele 5
Arte
France 2
‘Yes, We Jai!’ saioa. 21:50
‘Los malvados de...’. 19:10
11:00: La mañana de La 1. Saber vivir. 12:00: España entre
el cielo y la tierra. 13:00: Destino: España. 14:00: Albistegia.
14:15: La mañana de La 1. Saber conicar. 15:00: Telediario 1.
16:00: El tiempo. 16:10: Amar
en tiempos revueltos: alta
traición. 17:25: Amor real.
18:35: Ana y los 7. 19:40: Repor.
20:30: Londres en juego.
21:00: Telediario2. 22:05: El
tiempo. 22:15: Comando actualidad. 00:15: Londres en
juego. 00:25: Juegos olímìcos
- BCN ‘92 +20: amigos para
siempre.
06:30: Informativos Telecinco. 08:55: El programa del verano. 12:45: Mujeres y Hombres y Viceversa. 14:30: De
buena ley. 15:00: Informativos
Telecinco. David Canterok
eta J.J. Santosek aurkeztuta.
16:00: Sálvame diario. Jorge
Javier Vazquezek aurkeztutako saioa. 20:00: Pasapalabra.
Lehiaketa. 21:00: Informativos Telecinco. 22:00: Blue
bloods: familia de policias.
00:30: Todo el mundo es bueno. 02:45: Minutos mágicos.
04:00: Infocomerciales.
05:00: Fusión sonora.
09:40: Le saint. 10:30: Les heros de la royal air force. 12:05:
Fascination gratte-ciel. 12:50:
Arte Journal. 13:00: X:enius.
13:25: Le peuple es oceans.
14:10: Tous les habits du monde. 16:15: X:enius. 16:55: Le
Saint. 17:45: Les grandes stations balnéaires. 18:30: Sour
la route de Santiago a Sao
Paulo. 19:15: Dans tes yeux.
19:45: Arte journal. 20:05: Les
grandes stations balnéaires.
20:50: Zaina cavaliere de l’Atlas. 22:25: Tout feu tout flamme. 23:20: Picnic. 00:45: Personne ne bouge.
09:30: Amour, gloire et beauté. 09:55: Lignes de vie. 10:25:
Talons aiguilles et bottes de
paille. 10:55: Motus. 11:25: Les
z’amours. 12:00: Tout el monde veut prendre sa place.
13:00: Journal. 13:50: Toute
une histoire. 15:00: Comment
ça va bien!. 16:00: Le jour ou
tout a bascule. 16:55: Un cas
pour deux. 18:00: On n’demande qu’a en rire. 18:55: Mot
de passe. 20:00: Journal.
20:35: Inquisitio. 22:10: Un flic.
23:40: Journal. 23:55: L’eloignement. 03:40: 24 heures
d’info.
ETB 3
ETBK Sat
La 2
La Sexta
Teledeporte
France 3
10:10: Shaun arditxoa. 10:25:
Etxekaltetxoak. 11:10: Kodea
Lyoko. 11:35: Martin Mistery.
11:55: Doraemon. 12:40: George oihanekoa. 13:25: Doraemon. 14:10: Kaixo, Timmy.
14:30: Shaun arditxoa. 15:15:
Doraemon. 16:00: George
oihanekoa. 16:40: Doraemon.
17:45: Kodea Lyoko. 18:30: Doraemon. 19:15: Martin mistery.
20:00: Sin Chan. 20:45: Megaman. 21:45: Doraemon. 22:30:
Ahotsenea. 23:00: Chuck.
23:40: Jungla sonora. 23:50:
Ahotsenea. 00:55: Gazteria.
01:05: Bertsomovieda.
10:00: Ni más ni menos. 10:55:
Txirrindularitza. 12:25: Esto no
es serio. 12:35: Zona zapping.
12:50: Estropada: San Miguel
liga. 14:30: Gaur egun. 15:20:
Eguraldia. 15:25: Zona zapping. 15:30: Bat to London
2012. 20:45: Zona zapping.
21:00: Txirrindularitza: laburpenak. 21:30: Teleberri. 22:25:
Eguraldia. 22:30: Bat to London 2012. 23:15: Zona zapping. 00:00: Zona zapping.
00:05: Boxeoa. 01:05: Zona
zapping. 01:30: Oihaneder
bere saltsan. 01:55: Del país
de los vascos.
09:30: El leopardo invisible.
10:30: El día del señor. 11:30:
Sólo moda. 12:00: Otros pueblos. 13:00: Para todos La2.
13:30: El oficio de la construcción. 14:40: La historia de la
bicicleta. 15:35: Saber y ganar.
16:05: Grandes documentales. 17:00: El hombre y la tierra. 18:00: La guerra que creó
Estados Unidos. 19:00: Paraísos cercanos. 20:00: Curro Jimenez. 21:00: Docufilia. 22:00:
Sueños rotos. Zuz.: James
Cox. 2003. 23:45: La 2 noticias. 00:00: Brigada central.
00:55: Udako jaialdiak.
06:00: Teletienda. 07:00: La
Sexta en concierto. 08:15:
Este es mi barrio. 09:10: Crimenes imperfectos. 11:30: Crimenes imperfectos, ricos y
famosos. 12:25: Al rojo vivo.
13:55: La Sexta noticias. 15:00:
La Sexta deportes. 15:35: El
millonario. 16:15: Bones. 18:05:
Navy: investigación criminal.
19:55: La Sexta noticias. 20:55:
La Sexta Deportes. 21:30: The
very best of El intermedio.
22:25: Zinema. Cazadores de
mentes. Zuz.: Renny Harlin.
2002. 00:30: Escudo humano. 02:10: Astro tv.
08:00: Outside the ropes.
09:00: Juegos Olímpicos Pekin 2008. 10:45: Jocs Olímpics
Barcelona 1992. 12:45: Juegos
Olímpicos Londres 2012.
13:15: Baloncesto: Partido
amistoso: España-Estados
Unidos. 14:45: Jocs Olímpics
Barcelona 1992. 17:00: JJ OO:
Fútbol femenino. Erresuma
Batua-Zeelanda Berria.
19:00: JJ OO: Fútbol femenino. AEB-Frantzia. 20:45: JJ
OO: Fútbol femenino. Suedia-Hego Afrika. 22:45: Objetivo 2012. 23:15: JJ OO: Fútbol
femenino. Japonia-Kanada.
06:00: Euronews. 06:40:
Ludo. 08:30: Ludo vacances.
11:40: Le 12/13. 12:55: Nous
nous sommes tant aimés.
13:30: Cote jardins. 14:45:
Keno. 14:50: En course sur
France3. 14:55: Assenblee nationale. 16:10: Littoral. 17:30:
Slam. 18:10: Questions pour
un champion. 19:00: Le 19/20.
20:10: Plus belle la vie. 20:35:
Des racines & des ailes. 22:30:
Soir3. 23:00: L’ombre d’un
doutee. 00:10: Affaires classées. 01:05: Soir3. 01:35: Plus
belle la vie. 02:05: Parlement
hebdo. 02:50: Vu du ciel.
28 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena
Plaza›Kultura
Iazkoa baino jendetsuagoa
Donostiako 47. Jazzaldiak 122.000 pertsona
batu ditu 100dik gora emanalditan;
joan den urtean baino %6 gehiago
Gasteizko jaialdiaren egunekin ez bat egitea
saihestu nahi dute hurrengo urterako
Igor Susaeta Donostia
«Oso-oso gustura» dago Miguel
Martin Donostiako Jazzaldiko zuzendaria, aurtengo aldiak, 47.ak,
eman duenarekin. Bai artistek
erakutsi duten maila, baita zaleek emanaldiei eman dieten sostengua ere kontuan hartzeko modukoak direla nabarmendu zuen
Martinek, atzo, prentsa agerraldian. Datuak ere eman zituen.
Esaterako, aurtengo Jazzaldia
iazkoa baino jendetsuagoa izan
da. 122.000 zale bildu dira programatutako 100dik gora emanaldietan. Joan den urtean, berriz, %6
gutxiago: 115.000. Hori, alde batetik.
Beste alde batetik, ez zion polemikari muzin egin. Izan ere, Gasteizko Jazzaldiak eta Donostiakoak bat egin dute aurten egun batzuetan —19tik 21erako egunetan—, eta horrek hautsak harrotu
ditu. Martinek adierazi zuen jaialdien bat etortzea saihestu nahi
dutela hurrengo urterako: «Saiatuko gara Euskal Herriko beste
jaialdiekin bat etortzen, egunak
erabakitzeko orduan. Hori da gure asmoa, gure irudi bateratuak
izan behar duena izateko». Baina
badaki «tentuz» aztertu beharreko kontua izango dela. «Laster
helduko diogu gai horri, baina
beste kontu batzuk ere aztertuko
ditugu, hurrengo hilabeteak osoa
garrantzitsuak izan daitezke eta
kulturarentzat».
Aurrera egin ordez, baina, atzera egin zuen Martinek, eta aurtengo Donostiako Jazzaldiaren beste
datu bat jakinarazi zuen. Hartara,
100 kontzertu horietatik 70 doan
izan dira. Iruditzen zaio, aldi berean, «giro atsegina» antzeman izan
dela Donostian, jaialdiak iraun dituen bost gunetan.
Nazioarteko kritikariek, gainera, kontzertuen kalitatea eta antolatzaileek jazzeko korronte berritzaileen alde «egindako apustua» baloratu dute. Adibideak ere
eman zituen: The Thing Terje
Rypdal, Mari Kvien Brunvoll,
Lighthouse eta Enrico Rava, esaterako. Euskal Herrikoez gain, Es-
Trinitate plaza, goraino beteta, joan den larunbatean, Al Di Meolaren kontzertuan . JON URBE / ARGAZKI PRESS
painiako, Frantziako, Italiako,
Erresuma Batuko, Alemaniako,
Serbiako, Kroaziako, Norvegiako
eta AEBetako kazetariek eman
dute Jazzaldiaren berri.
Baina proposamen berritzaileez gain, «pisu historiko handiko
izarren bat» ere etorri da Donostiara aurten, Jimmy Cobb kasu.
Hari eman zioten Donostiako Jazzaldia saria. «Izen handiei» dagokienez, Antony, Bobby McFerrin,
Madeleine Peyroux eta Melody
Gardot aipatu zituen Martinek.
Aurreneko hirurek Kursaaleko
auditoriumean jo zuten, eta azkenekoak, berriz, Trinitate plazan.
Zuzendariaren esanetan, ikusle-
ek «emandako kariñoari», kontzertu «bikainak» eskainita erantzun zioten artista horiek.
Martinek pentsatzen du, gainera, San Telmo museoa «esperimentazio artistikoaren» gune bilakatu dela, eta «euskal jazzak»
geroz eta toki gehiago duela jaialdiaren barruan.
Tronpeten omenez
Kritika
Donostiako 47. Jazzaldia
Neneh Cherry & The Thing:
‘A tribute to Don Cherry’, eta
Miles Smile
Lekua: Trinitate plaza.
Eguna: uztailak 23.
Inazio Tolosa
N
eneh Marianne Karlson
Cherry (Suedia, 1964).
Abeslaria, konposatzailea, DJa, raper eta irrati esataria
dugu. Abangoardiako musikarekin azaldu zen herenegun gauean Trinitate plazan. Bere musika
free jazzean murgilduta dago,
eta, hor, bluesa, rocka, funka eta
jazza, guztia koktel energetiko
batean nahastu, eta era libre batean interpretatzean dago gakoa.
Kontzertua Don Cherry tronpeta
jotzaile ospetsuari, (1936-1995)
bere aita zenari eskainitakoa izanik, espero zitekeen garai bateko
jazza entzutea; beraz, tronpetei
lotutako kontzertu izatea. Eta ez,
ez zen hala izan. Hala bai? Taldearen izena, The Thing of Cherry,
nahikoa esanguratsua egiten da,
bere aitaren askatasun gogoa aldarrikatu nahi baitu alabak. Hori
du aldarri eta helburu haren taldeak ere: formak eta etiketak nolabait gailenduz musika egitea,
sortzea. Beraz, aitaren asmoak
hor ziren, eta hartan saiatu ziren.
Era nahiko librean, batez ere,
Mats Gustafson saxo jotzailearen
eta Nenehren arteko etengabeko
elkarrizketa indartsuetan. Iparraldeko jazza dugu hau, ingelesez abestua, baina musikariak
suediarrak eta norvegiarrak ditugu. Halere, ez pentsatu musika
hotza izan denik; inondik inora
ez da hala izan. Beroa eta nahikoa tripetatik ateratakoa, nahikoa senezkoa, instintiboa, izan
baitzen. Itxura hori eman zioten,
behintzat.
Hurrengo kontzertuan, Miles
Davis izan zuten gogoan. Badira
hogei urte jazzaren historian
izan den tronpeta jotzailerik bikainena zendu zela. Hainbeste?
Gezurra dirudi! Eta haren ondoan izandako musikariek gazteak
dirudite oraindik. Zeren Milesek
musikari oso gazteen inguruan
igaro zituen azken urteak. Betiere, abangoardiaren bila, jotzeko
era berritzaileen bila, musikaren
iraultzaren bila , etengabe bila,
eta, horretarako, odol berria behar izaten zuen. Halaxe gertatzen da, adibidez, Robben Ford gitarra jotzaile bikainarekin. Maisuetan maisu, han zegoen, Milesi
omenaldia egiten, eta, bitartean,
guri eskaintzen aspaldian entzun
ez bezalako gitarra solo ikaragarriak; garai batekoak, akaso, baina ikaragarriak. Rock gordin
ukitu horrekin, bluesaren esentzian eta funkaren lurrinetan oinarritutako solo bikainak. Egun
Rolling Stonesekin diharduen
baxu jotzailea, Darryl Jones, bi-
Neneh Cherry, herenegun, Donostiako Trinitate plazan. JUAN CARLOS RUIZ / ARP
kain. Rick Margitza, saxoarekin,
apartekoa. Omar Hakim bateria
jotzaileak solo-etan lortu zituen
entzun ziren txalo zaparradarik
ozenenak. Joey DeFrancesco,
gazteena, 17 urterekin egon zen
Miles Davis mitikoaren ondoan.
Egun 47 urte ditu, eta jazzean organo jotzaile onenetarikotzat jotzen dute. Indarra eta kemena
erakutsi zuen, organoa dardarka
jarriz. Akaso, eginkizunik zailena Wallace Roneyk izango zuen,
tronpeta jo behar baitzuen. Eta jo
zuen. Milesen estiloari inongo
traiziorik egin gabe, eskuzabal jo
zuen; teknikoki, perfekzioaren
marretan. Taldea osotasun batean, oso sendo, zehatz. Milesek,
kontzertu hau entzungo balu,
irribarre egingo luke, zalantzarik
gabe. Ikusleek, aurten Trinin
ikusi ditugun gazteenek, plaza
bete zuten, gozatzen, zutik txaloka, Jazzaldi hau agurtuz, datorren urteraino.
2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 29
31››
Abuztuan estreinatuko diren filmetan
akzioa eta zientzia-fikzioa nagusituko dira
BEZa igotzearen
kontra agertu dira
zenbait kultur
eragile
Zerga igotzeak
eta tipoa aldatzeak
kultur industriari «kalte
handiak» eragingo
dizkiola salatu dute
Nagore Ares Amaya Bilbo
Espainiako Gobernuak zuzeneko
kultur ikuskizunetako eta zinemako sarreren gaineko BEZa 13
puntu igotzea (%8tik %21era)
«kulturaren kontrako eraso zuzena» dela salatu zuten atzo kultur
industriako zenbait ordezkarik,
Bilbon emandako prentsaurrekoan. Aktore, musikari, zinema
ekoizle eta teknikarien izenean
hitz egin zuten, besteak beste. Igoerak sektore guztiei eragingo badie ere, euskarazko sorkuntzaren
gaineko eragina «larriagoa» izango dela salatu zuten. Eskena Euskadiko Produkzio Eszenikoen Enpresa Elkartuak-ek sustatutako
agerraldiarekin bat egin zuten,
besteak beste, Ibaia Ikus-entzunezkoen Euskal Ekoizle Burujabeen Elkarteak, Euskal Aktoreen
Batasunak, Euskadiko Musikari
Elkartuek, EPE/APV Euskal Produktoreen Elkarteak, Euskadiko
Idazleen Elkarteak, Cultura
Abiertak eta Faeteda Espainiako
Industria Kulturaletako Enpresen Elkarteen Batasunak. Eusko
Jaurlaritzako Kultura Sailak ere
babesa agertu zuen.
Egoerari aurre egiteko kultura
industriako sektore guztiek «indarrak bateratu» behar dituztela
iritzi dio Ana Pimenta Eskenako
presidenteak. Kultura krisian dagoen sektorea izanik, BEZa igotzearen ondorioak guztiz kaltegarriak izango direla nabarmendu
zuen. «Egungo egoeraz jabetzen
gara, eta laguntzeko prest gaude.
Dirua ez dela desagertu, guztia
kudeaketa txarraren ondorioa
dela eta gutxi batzuek paradisu
fiskaletara eraman dutela dakigun arren», argitu zuen. «Gerrikoa estutzeko eskatu zigutenean
estutu genuen, baina ez ziguten
esan soka lepora igo beharko genuenik. Jada ezin dezakegu estutasunez hitz egin, itomenaz baizik».
Kulturarentzako «lehentasunezko trataera» eskatu zuten bildutakoek. «Kultura zerbitzu publikotzat» hartu beharra dagoela
argitu, eta, bide horretan, Euro-
pako herrialde gehienetan bezala, zerga tipo murriztua aplikatzen jarraitzeko eskatu zuten.
«Neurrien eragina hurrengo belaunaldiek sumatuko dituzte batez ere», iritzi dio Carlos Juarez
EPE/ APVko presidenteak. Zerga
igotzeak herritarren kultur eskubideak murriztuko dituela uste
dute: «Herritarren kontrako erasoa da, beren kulturarako eskubidearen kontrako neurria», salatu
zuen Pilar Lopez Faetedako ordezkariak. Argitu bezala, elkarteetatik Espainiako Gobernuarekin elkarrizketa bideratzen ari
dira, eta, oraingoz, ez dute aurreikusten bestelako neurririk hartzea.
Halaber, BEZa igotzeak ez
duela lagunduko diru bilketa
handitzen ere salatu dute aho
batez. Igoerak kontsumoa gutxituko du, eta kulturaren inguruko
enpresak ixtera behartuko du.
Hortaz, langileetako asko langabezian geratuko direla salatu
zuten. Bide horretan, legezko
zinema plataforma digitalak promozionatuz, adibidez, pirateria
gutxitu eta zerga bilketa handitu
daitekeela argitu zuen Jose Portela Ibaiako zuzendariak. BEZaren igoerak legezko kontsumoa
murriztu eta pirateria handitzea
ekarriko duela aurreikusten du,
aldi berean.
Euroguneko BEZik altuena
Irailetik aurrera, kulturaren gaineko BEZik altuena ezarriko
duen euroguneko estatua izango
da Espainia. Beste herrialdeetan,
«beraien artean ideologikoki alde
handia badago ere», kulturari
zerga tipo murriztua aplikatzen
diote. Pilar Garciak Portugalgo
eta Herbehereetako kasuak ekarri zituen gogora. Haietan, kulturaren gaineko BEZa igo eta gero,
jaitsi egin behar izan dute berriro:
«Portugalek kultur ikuskizunen
gaineko BEZa %15era igo zuen,
eta ondoren, berriz, %13ra jaitsi
behar izan zuen. Oraindik ikusteko dago ez ote duten gehiago jaitsi
beharko, diru bilketa dela eta.
Izan ere, kontsumoak behera egin
du».
Antonio Rivera Eusko Jaurlaritzako Kultura sailburuordearen
ustez, BEZa 13 puntu igotzeak zuzenean eragingo die EAEko kultur eragileen %66ri, sektoreko
langileen %85i eta fakturazioaren %78ari.
BEZaren igoeraren kontra agertutako eragileetako batzuk, atzoko prentsaurrekoan. JON HERNAEZ / ARGAZKI PRESS
30 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena
Publizitatea ›
2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 31
Kultura ‹ Plaza
Zinema D Estreinaldiak
Jeremy Rennerrek hartu du Matt Damonek utzitako lekua Bourne agenteari buruzko sailean. BERRIA
Zientzia-fikziora itzuli da Ridley Scott bere azken filmean. BERRIA
Zientzia-fikzioa eta akzioa
nagusi abuztuko estreinaldietan
Riddley Scotten ‘Prometheus’filma,
Jason Bourneren berria,‘remake’-ak eta
banpiroak hurrengo hilabeteko eskaintzan
Zhang Yimou eta Takashi Miikeren azken
lanak estreinatuko dituzte datozen asteetan
Gontzal Agote
Abuztua ez da hilabeterik onena
zinema aretoetarako. Oporraldiak, beroak, nagiak eta bestelakoek ohi baino denbora gutxiago
uzten dute pantaila handiko pelikula batekin gozatzeko, sufritzeko. Film banatzaileek oso ongi
dakite hori, eta, salbuespenak
salbuespen, estreinaldirik indartsuenak urteko beste garai
batzuetarako utzi ohi dituzte.
Hala eta guztiz ere, abestiekin
gertatzen den moduan, beti izaten da udako pelikula izan nahi
duen filmik.
Batmanen nagusitasunaren
aldean, Ridley Scotten Prometheus da hari itzal egiten ahal dion
ekoizpen bakarrenetakoa. Ipar
Euskal Herrian estreinatuta
dago, eta Hego Euskal Herriko
aretoetara datorren astean ailegatuko da, abuztuaren 3an.
Berez, Alien ospetsuaren prekuela bat ez bada ere, film horrekin
lotura asko ditu Scotten lan
berriak; horregatik, egundoko
ikusmina sortu du.
Zientzialari talde batek espedizio bat antolatuko du aurkitu
berri duen planeta batera. Han,
Lurraren jatorria zein den iker-
tzen saiatuko dira, baina haien
muga fisiko eta mentalak mugaraino eraman beharko dituzte
inguru berri eta ezezagun horretan.
Prometheus ez da iraganarekin
lotura duen abuztuko estreinaldi
garrantzitsu bakarra. 1990ean
Paul Verhoevenek Total Recall
klasikoa egin zuen, Arnold Schwarzeneggerrekin eta Sharon
Stonerekin. Philip K. Dick idazlearen narrazio batean oinarrituta,
filmak Martera joan nahi duen
pertsonaia baten amesgaiztoa
kontatzen du. Verhoeven filmaren remake-a egin berri du Len
Wiseman zuzendariak, Collin
Farrell eta Kate Beckinsalerekin.
Errealitatearen eta oroimenaren
inguruko kontakizun berritu
hori Ipar Euskal Herrian estreinatuko da abuztuan; Hego Euskal Herrira, berriz, irailean ailegatuko da.
Bourne berritua
Eta iraganari lotuta agertzen den
abuztuko beste apustu handia
Bourne sailaren laugarren atala
da. Lehenengo hiru pelikulek mugarri bat ezarri zuten espioitza eta
akzio filmetan; horregatik, zeregin
zaila du Tony Gilroyk The Bourne
Legacy-rekin. Robert Ludlumen liburuek film berri baterako eman
dute, baina kasu honetan Matt Damon gabe. Haren ordez, Jeremy
Rennerrek egin du CIAko agente
amnesikoarena.
(Hurrengo orrialdean jarraitzen du)
Animazioa gaztetxoentzat zein helduentzat
Pixarren ‘Brave’filmaz
gain,‘stop motion’
teknikarekin egindako
hainbat film
estreinatuko dira
G.A.
Gazteenak oporretan direnez,
animazio filmek garai oparoa izaten dute udan. Abuztuan ere, teknika diferenteak erabiltzen dituzten film garrantzitsuak estreinatuko dira.
Horien artean, Pixar ekoiztetxearen azken lanak sortu du
ikusminik handiena. Mark An-
drewsek eta Brenda Chapmanek
Brave egin dute, Erdi Aroan gertatzen den abenturazko fantasiazko filma. Merida printze gaztea da
protagonista nagusia, Elinor eta
Fergusen errege-erreginen alaba.
Suharra da Merida, eta erresuman dauden ohitura zaharkituak
bertan behera utzi nahiko ditu.
Film hau hiru dimentsiotan ikusten ahalko da.
Pixarren oihartzun mediatikoa ez badu ere, Aardman estudio britainiarrak urteak daramatza lehen mailako animazio
lanak egiten. Oraingoan, The
Pirates! Band of Mistifs! estreinatuko dute, beste behin ere stop
motion teknika erabilita. Izenbu-
ruan argi uzten duen moduan,
itsaso zabalean gertatzen diren
abenturak dira filmaren ardatz
nagusia, piratak protagonista
direla.
Stop motion teknika erabiltzen
du abuztuan aretoetan estreinatuko den beste filmetako batek
ere, ParaNorman’-ek. Chris
Butlerrek eta Sam Fellek zuzendu duten lan horrek zonbien
mundu beldurgarrira eramanen
du ikuslea. Zonbiak herrixka
baten egunerokoa aztoratzen ari
dira, eta herritarrek Normanegana joko dute. Hildakoekin hitz
egiten dakien gazte baztertua da
Norman.
Hurrengo hilabetean estreina-
tuko diren animazio lanen
zerrenda ez da hor amaitzen.
Adibidez, Tadeo Jones heroi
espainiarra ezaguna da, orain
arte egin diren bideo joko eta
film laburrei esker. Orain, haren
lehen film luzea estreinatuko da,
Las aventuras de Tadeo Jones.
Txinatik, berriz, panda hartzak
protagonista dituen film bat iritsiko da, Little Big Panda.
Azkenik, animazio eta irudi
erreala uztartzen dituen film bat
oso arrakastatsua gertatu da
AEBetan: Ted du izena, eta Seth
MacFarlanek zuzendu du. Mark
Wahlberg da protagonista, eta,
harekin batera, ordenagailuz sortutako Ted hartz jostagarria.
32 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena
Plaza › Kultura
Zinema D Estreinaldiak
(Aurreko orrialdetik dator)
Gazteenei begira hainbat
estreinaldi izanen dira hurrengo
hilabetean. Horien artean dago
Adam Shankmanek zuzendu
duen Rock Ages filma. Izenburu
bereko musikalean oinarrituta,
istorioa 1987. urtean gertatzen
da, eta 80ko musikari egindako
omenaldia da. Filmean parte
hartu duten aktore ezagunen
artean, Tom Cruise, Paul Giamatti eta Catherine Zeta-Jones
daude. Cruise tximadun bat ikustea da filmak duen amu nagusietakoa.
Banpiroek ere oso harrera ona
izan dute azken urte hauetan.
Mota guztietakoak ikusi ditugu,
baina Timur Bekmambetoven filmak marka guztiak hautsiko
Iraganari lotuta
agertzen den beste
apustu handia Bourne
sailaren laugarrena da
Japoniatik etorriko da
Takashi Miikeren
azken lana, ‘Ichimei’
samurai filma
ditu. Izan ere, Abraham Lincoln
Ameriketako Estatu Batuetako
presidentea izan zena banpiroehiztariaren rolean jarri du.
Abraham Lincoln: Vampiro Hunter-ek Tim Burton zinemagilearen ekoizpena izan du.
Kalitate maila handirik gabeko beste apustu komertzial nahiko seguru bat, The Expendables 2,
abuztuan estreinatuko den filma.
Sylvester Stalloneren ekimenez
martxan jarri zen esperimentua
The Expendables filmean, azken
urteotako kolpe emaile ezagunenak film bakarrean elkartuta.
Antza, formulak arrakasta izan
zuen, eta aurki bigarren partea
ailegatuko zaigu. Stallonez gain,
Bruce Willis, Jason Statham,
Chuck Norris, Jean Claude Van
Damme, Arnold Schwarzenegger...
Zorionez, bestelako mota bateko hainbat film ere estreinatuko
dira abuztuan. Ez dute horrenbesteko ikuslerik erakarriko,
baina gutxieneko kalitatea bermatzen ahal dute. Horien artean
dago Zhang Yimou zinemagile
txinatarraren azken lana, Shan
zha shu zhi lian, herrialdeko kultur iraultza delakoan girotuta
dagoen drama erromantikoa.
Japoniatik etorriko da Takashi
Miikeren azken lana, Ichimei,
Shonobu Hashimotoren filmaren
remake-a den samurai filma. Gutxiengoaren arreta jasoko duen
filmen artean dago Bonsaipelikula txiletarra ere. Cristian Jimenezen drama Cannesko Zinemaldian estreinatu zuten, eta abuztuaren erdialdean hemengo
zinema aretoetara ailegatuko da.
DLaburrak
Anaitasunaren aldarria
Fantasien gatibu
Beñat Eizagirre Indo
I
ñaki Lazkano Arrillagak Bigarren aukeraren auzia eta
itxaropenaren izaera etikoa
Krzysztof Kieslowskiren azken
garaiko zineman doktore tesia
idatzi du. Kieslowskiren azken
filmak poloniar sasoiko zinemaren bilakaera luzearen ondorio
direla frogatzea izan du helburu;
La double vie de Véronique eta
Trois Couleurs bilakaera horren
gailurra dira. Haren zinemaren
gako nagusiak identifikatzeaz
gain (bigarren aukera, etika, halabeharra, itxaropena), horiek
guztiak lotzen dituen logika berezia deskodetzen saiatu da.
Obra gehienetan halabeharra-
1
ren garrantzia azpimarratu izan
dute adituek, baina, Lazkanoren
ustez, aspektu batek baino
gehiagok osatzen du poloniarraren zinemaren funtsa. Alde horretatik, errepikapena eta bigarren aukera halabeharra bezain
garrantzitsuak izan daitezke.
Horiek guztiak nola lotzen dituen aztertu nahi izan du lan honen bitartez. Elizaren agindu
moralak zein ilustrazioaren balioak ez dira baliagarriak gizakiaren etika arautzeko, eta
arauok norberaren barne munduarekin talka egiten dute ezinbestean. Kontraesan horiek guztiek sortzen duten ezinegonaz
Elizaren agindu
moralak zein
ilustrazioaren balioak
ez dira balliagarriak
gizakiaren etika
arautzeko
mintzatuko zaigu poloniarra.
Hasieran, Polonia komunistan
islatuta agertzen ez zen mundua bere gordintasunean filmatu zuen. Dokumentalei dagokienez, pertsonaia anonimoen bizitzetan sakondu ahala euren
intimitatearekin tupust egingo
du, eta fikzioaren bideari ekingo
dio orduan. Horrela, bere protagonisten bizitzan nahi adina
arakatu eta sakondu dezake.
Gainera, zentsurarekin arazoak
izan zituen; hortaz, testuinguru
soziala alde batera utzi eta giza
arima ardatz hartuko du aurrerantzean. Pertsonaien barne
mundua arakatzea izango du jomuga bakartzat. Poloniako zinemaren sasoian bigarren aukera antzua gertatu ohi zen, baina aipatutako azken film
horietan bigarren aukerak erredimitzeko balio dezake. Azken
garaiko zineman itxaropenari
tokia egingo dio. Kristautasunak eta ilustrazioak porrot egin
arren, bada itxaropenik.
Beste film batzuk
Fito & Fitipaldis taldeak
hiru aldiz joko du Bilbon
MUSIKA › Fito & Fitipaldis tal-
deak bi kontzertu emango ditu
abenduan, 7an eta 8an, baina
sarreren salmentan izandako
arrakasta ikusita, hirugarren
kontzertua programatu dute
abenduaren 6rako. Kontzertuak Euskalduna jauregian
eskainiko dituzte, eta aretoko
4.000 eserlekuak saldu dituzte
honezkero. Azken kontzerturako sarrerak gaur jarriko dituzte
salgai.
Audiencek azkenekoz
joko du ‘Amerikanuak’
ARTEA › Audience taldeak
azkenekoz eskainiko du, ostiralean, Gasteizko Artium museoan, Amerikanuak dokumentalerako sortutako musika.
Kontzertua filmaren proiekzioarekin batera eskainiko dute.
Nacho Reig eta Gorka Bilbao
zuzendariek AEBetara joandako euskaldunei buruzko dokumentala egin zuten, eta
Audiencek blues, rock eta folk
doinuekin osatutako hemeretzi
abesti sortu zituen filmerako.
Elexazarreko aztarna
arkeologikoak ikusgai
ARKEOLOGIA › Gasteizko Bibat
‘Le Skylab’
Zuzendaria: Julie Delpy. Aktoreak:
Lou Alvarez, Julie Delpy, Eric
Elmosnino, Aure Atika, Noemie
Lvovsky, Bernardette Lafont,
Emmanuelle Riva, Vincent Lacoste,
Marc Ruchmann, Sophie Quinton.
Herrialdea: Frantzia. Urtea: 2011.
Iraupena: 91 minutu.
azko Donostiako Zinemaldiko sail ofizialean aurkeztu
zuen Julie Delpy aktore eta zuzendari frantziarrak 70eko hamarkadan girotutako film koral
hau. Albertinek gaztetan Bretainiara egin zuen bidaia gogoratuko du: familia osoa elkartu zen
amonaren etxetzarrean. Ordukoak egun ahaztezinak izan ziren Albertinerentzat, besteak
beste, amodioaren garra deskubritu zuelako. Horrekin batera,
filmak garai hartako gizartearen
erretratua izan nahi du, eta orduko egoera sozio-politikoaren
ispilu. Skylab espaziontzi estatubatuarrak Lurrera erori behar
duen urtean gertatu zen hori
guztia.
I
‘Madagascar 3: Europa’s Most
Wanted’
Zuzendaria: Eric Darnell. Herrialdea:
AEB. Urtea: 2012. Iraupena: 85
minutu.
ce Age laugarrenera ailegatu
da,eta Madagascar,berriz,hirugarrenera.Animazio zinemaren klasiko txikia da jada Eric
Darnellek 2005ean abiarazi
zuen saila; oraingoan,hiru dimentsiotako formatura egin dute jauzi protagonistek.Bigarren
filmean,Afrikara ihes egin zuten
New Yorkeko zoologikoan gatibu egondako animaliek.Orain,
berriz,New Yorkera itzuli nahiko
dute,baina biderik zuzenena aukeratu beharrean Europatik pasatzea erabakiko dute.Han,
Chantel Dubois kapitainaren
atzaparretatik ihes egin beharko
dute,eta zirku batean aurkituko
dute Alexek eta lagunek ezkutalekurik onena.Ohikoa den moduan,aktore ezagunek jarri diete
ahotsa animazioei; Ben Stillerrek,Chris Rockek eta Frances
McDormandek,besteak beste.
I
‘Terraferma’
Zuzendaria: Emanuele Crialese.
Aktoreak: Filippo Pucillo, Donatella
Finocchiaro, Giuseppe Fiorello, Claudio
Santamaria, Francesco Casisa.
Herrialdea: Italia. Urtea: 2011.
Iraupena: 88 minutu.
iziliatik gertu dagoen irla
txiki batean bizi da Filippo
gaztea, aitonarekin eta ama
alargunarekin. Betidanik arrantza izan dute bizibide nagusia,
baina, gaur egun, inor ezin da
horri esker bizi, eta, horregatik,
beste nolabait egin beharko
dute aurrera bertakoek. Turismoa da zabaltzen ari den aukera berria: Filippok eta familiak
bisitariei etxea alokatzea erabakiko dute. Baina turismoa ez
da irla txikian gertatzen ari den
aldaketa bakarra; horrekin
batera, pateretan etorkinak
hasi dira ailegatzen. Crialesek
idatzi eta zuzendu zuen pelikula
honek epaimahaiaren sari
berezia irabazi zuen Veneziako
Zinemaldian, eta arrakasta
dezentekoa izan du Italian.
S
museoak ikusgai jarri ditu Amurrioko Elexazar erromatar
hobian aurkitutako aztarna
arkeologikoak. Aurkitutako
aztarnen artean erritoak egiteko taula bat aurkitu dute, zezen
baten irudiarekin. Cibeles jainkoa gurtzeko tresna zen erromatarrentzat. Horrekin batera,
burdinazko sukaldea eta beste
hainbat tresna ikusi ahal izango
dira urtarrilaren 13tik aurrera.
Kultur ondarea babesteko
aurreproiektua, martxan
KULTURA › Euskadiko Ekono-
mia eta Gizarte Arazoetarako
Batzordeak (EGAB) euskal kultur ondarea babesteko aurreproiektuaren txostena aurkeztu
du. Oro har, «pozik» agertu dira,
nahiz eta ondare immaterialei
buruzko –euskara barne–
zerrenda baten falta sumatu
dutela adierazi. Hartara, aurreproiektuan euskara ere sartzeko gomendatu dute.
Foru aldundiaren 959.812
euro, Guggenheimentzat
ARTEA › Bizkaiko Foru Aldun-
diak eta Eusko Jaurlaritzak
Guggemheimeko kapitala handitzea erabaki zuten martxoan.
Orain, aldundiak berari dagozkion partaidetzen suskripzioa
izapidetu du, 959.812 eurokoa.
2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 33
‹ Publizitatea
34 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena
Plaza › Bizia
t°
pIrten: 07:06.
pSartu: 21:36.
Gerizpean D
D
pUraren
tenperatura:
21 gradu.
pItsasgora:
09:36 (3,81 m.).
21:56 (3,91 m.).
pItsasbehera:
03:21 (1,03 m.).
15:36 (1,15 m.).
«Pitxer berrian, ur freskoa»
pGotzon Garateren ‘Atsotitzak’ liburutik hartua
Gaur gauean hasiko dira Baionako festak. Girorik ez da faltako plazan. GAIZKA IROZ
Besta abian bost egun luzerako
Baionako bestak gaueko hamarretan
abiatuko dira, egun, Baionako Herriko
Etxeko balkoitik txupina bota ondoren
Herriko plaza nagusian 50.000 bestazale
igurikatzen dituzte txupinaren tenorean
Aitor Renteria Baiona
Dena prest dago Baionan egun,
gaueko hamarretan herriko etxeko balkoitik txupina bota eta bost
egun eta gaueko besta zuri-gorria
hasteko. Pregoi ofizialak Maddi
Sarasuaren bertsoa ukanen du
eskumakila, herriko plazan metatuko diren 50.000 pertsonen aitzinean. Dena dela, beste goseak, ohi
den bezala, ez du txupinazoaren
beha egoteko irrikarik, eta, astelehenetik, Braderia edo merkatu
erraldoiaren eskutik, nagusi da
besta giroa hiriko bazterretan.
Bost egun, egitarau ofizialean
agertzen diren bezala. Gehiago
dira, errealitatean. Han-hemen-
ka, elkarteek azken prestaketak
egiten dituzte, abesbatzek azken
entseguak egiten dituzte, eta peñetan eta ostatuetan, hozkailuak
bete eta oholtzak segurtatu. Bi
egunez, astelehenetik, Baiona
saltoki erraldoi bat bihurtu da.
Braderia edo merkealdien aitzakian herriko karriketan ezarri dituzten salmenta mahaiek kolorez
bete dituzte karrikak. Egun eguzkitsuak izan arren, braderiak
urrutiko jendeak erakarri ditu
Lapurdiko hiriburura, bai saltzaileak, bai erosleak.
Kirolak ere tokia du Baionako
bestetan, edo, zehatzago errateko, besten atari den egunean. Goizean, Hegoa elkarteak antolatu-
rik, Miarritze-Angelu-Baiona ohiko lasterketa eginen dute. Hamabi kilometroko lasterketak bestaren «sartze» beroa iragartzen du,
korrikalari gehienak zuri eta gorriz jantzirik baitira. Gainera, lasterketa bukaturik ere, besta giroa
hedatzen dute Baiona osoan.
Eguerdiko hurrupaldiak bazkariari egiten dio toki, eta horrela,
besta hasiera ofiziala lagunartean edo familian igurikatzeko parada ematen dute. Aurten, txikienek ere ukanen dute lasterketa
egiteko aukera, Hegoak taldeak
zortzi eta hamabi urteko haurrei
egokitu ibilbidea osatu baitu.
Piperraren usainean
Besta atariko gisa, Ipar Euskal
Herriko piper eztiaren sindikatuak munduko piper moleten
lehiaketa antolatzen du Baionako merkatuaren ondoan. 2004az
geroztik, ekitaldi horrek eguerdi
partea betetzen du, lasterketarekin bat eginez Baionako merkatuaren inguruan. Piperraren suspertzea bultzatu nahi duen
ekitaldia bestetako ekitaldi naturala bihurtu da. Horren karietara, moleta erraldoi bat egiten
dute, 60 kilo piper eta 2.500 arrautza baliatuz. Lehiaketan 30 elkartek baino gehiagok parte hartzen
du.
Berrikuntza gutxi egonen dira
aurtengo besta programan. Baionako San Andres plazan Baionako besten 80. urtemugaren karietara eginen duten kontzertua izanen da berrikuntza nagusia.
Gauean, Anne Etxegoien eta bere
Akitaniar Artistak ariko dira
oholtzan. Kontzertuak hainbat
buruhauste eragin dizkio herriko
etxeari, segurtasun neurriak direla medio.
Funtsean, baionarrek elkarteen inguruan antolatzen dituzte
ekitaldiak, eta horiek dira besten
bihotza. Izan dadin Haurren Egunaren karietara Hor Konpon elkarteak antolatzen duen entzierro txikia, Baionako ikastolek antolatzen duten Karrikaldia,
euskal dantzak, kantua eta euskal giroa uztartuz, programa ofi-
zialean agertzen ez den Gazte
Egunak eta igandean egiten den
presoen aldeko bazkariak giro ezberdinetan sustraitzen den besta
bat plazaratzen dute.
Euskarak ere ez du toki handirik Lapurdiko hiriburuko bestetan. Euskararen aldeko ekitaldi
bakoitza lorpen gisa bizi du euskalgintzak, eta aurten, Euskaraz
Bai taldeak antolaturik, beste
eremu bat eskaini nahi diote euskarari. Ostegunean berean, euskaraz kontatuko dute Leon Erregeari iratzartzeko falta zaion
denbora. Herriko etxeko balkoitik egitea proposatu du elkarteak, baina, «denbora faltagatik»,
ihardetsi diote aztertuko dutela
ondoko urterako egingarria den.
Eskola elebidunetako haurrei
gomita egin diete balkoitik ezin
bada plazatik beretik euskaraz
egiteko kontaketa, bozgoragailuen bidez.
Bizkitartean, hiriko gakoak
balkoitik behera jaurtiko dituzte
gauean, pozaren eztandari irekiz
herriko karrikak.
2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 35
Bizia ‹ Plaza
Gerizpean D
DLaburrak
Marmoken agerpena
aurreikusiko dute
BILBO › SOS Deiako larrialdi
zerbitzuek karabela portugesa
marmoken agerpenaren berri
emango dute. Arrantzale eta
kirol nabigatzaileek itsaso
zabalean ikusten dituzten marmoken abisua emango dute.
Haizea eta itsas mareak kontuan hartuz, Azti Tecnaliak eta
Euskalmetek marmokak noiz
eta nora iritsiko diren aurreikusiko dute.
G
Non zer
GAUR
pErrenteria. Sokamuturra,
07:00etan. Bertso eta trikiti
saioak, 12:00etan. Flashmob-a,
18:30ean. Zezensuzkoa,
00:00etan. Kuadrilla arteko jolasak, 00:30ean.
pOrdizia. Nazioarteko txirrindularitza proba, 10:00etan.
Rondalla Laguntasuna taldearen kontzertua, 13:00etan. Ordizia Hiria pala txapelketako finalak, 18:00etan. Porrusalda taldearen erromeria, 18:30ean.
Disko Parranda, 23:30ean.
Erromatarren aztarnak
Bibat museoan
GASTEIZ › Bibat museoan
Amurrioko Elexazar aztarnategian topatutako aztarnak jarri
dituzte. Aldare landu bat, txanpon ugari eta zenbait jaurtigai
dira piezarik baliotsuenak.
2009. eta 2011. urteko indusketetan aurkitutako piezak dira,
eta datorren urteko urtarrilaren
13ra arte ikusi ahalko dira. Elexazar aztarnategia Larragorri
mendian dago.
Arteandoren balantze
baikorra egin dute
IRUN › Arteando azokaren
balantze baikorra egin dute
antolatzaileek. 50 erakusle
inguruk izan dute artelanak erakusteko aukera. Uztailaren 19tik
23ra bitartean egin zuten
azoka, Irungo Ficoba erakustazokan. Tapies, Txillida, Oteiza
eta Miroren artelanak egon
ziren ikusgai. Arteando artearen
alorreko eragileen topalekua
da, eta hurrengo urtean ere
egingo dutela adierazi dute
antolatzaileek.
Erromatar Garaiko jaiak eta ohiturak erakutsiko dituzte Dies Oiassonis jaialdian. OARSO ETA BIDASOKO HITZA
Iazko txirrindularitza proba. ARP
pSoraluze. Gazte bazkaria,
15:00etan. Jolasak eta triki-bertso poteoa, 17:00etan. Txupinazoa, 19:30ean. Ordu berean, sagardo dastatzea. Danborrada,
23:00etan. Erromeria Joxpa taldearekin, 01:00etan.
pVillabona. Gazteen patatatortilla lehiaketa, 17:00etan. Trikitilariak, erraldoiak eta buruhandiak, 18:00etan. Soka
dantza ikuskizuna, 19:00etan.
Blaka eta Gatibu taldeen kontzertuak, 23:00etan.
pZornotza. Baserriko produktuen azoka, goiz guztian. Scalextric erakustaldia, 17:00etan.
Kuadrillen arteko herri kirolak,
18:30ean. Animal’s Party dantza antzerkia, 20:30ean. Su festak, 22:30ean.
Isis jainkosaren jaialdia
Erromatarren jaialdia
egingo dute asteburuan
Irunen, aro horrek
historian izan duen
garrantzia gogorarazteko
Erredakzioa Donostia
Irungo historiaren bilakaeran,
giltzarria izan zen Erromatarren
Garaia. Hiriaren garapenean, garrantzi handia izan zuten haiek
eginiko azpiegiturek. Garai hori
gogora ekarriko dute hurrengo
asteburuan, Dies Oiassonis erromatarren jaialdian. Hilaren 28 eta
29rako, erromatarren munduari
buruzko egitarau oparoa prestatu dute. Garai hartako artea aztertu ez ezik, erromatar janaria
dastatu eta beste ekitaldi askotan
parte hartu ahal izango du asteburuan Irunera joaten denak.
Oiassonis jaialdia Isis jainkosari eta nabigazioari eskaini diote.
Gernikako itsasadarreko Forua
haitzuloan jainkosa horri eskainitako irudi bat aurkitu zuten.
Adituen arabera, Kantauri isurialdearekin izan zuen harremanaren erakusgarri da aurkikuntza hori.
Larunbatean,
11:00etatik
20:00etara, erromatar jokoak, zeramika eta brontzezko lanak egiten dituzten eskulangileak egon-
go dira museoan. Erromatar musikarien doinuek emango diote
kutsu historikoa.
Erromatar gastronomia dastatzeko aukera ere izango da,
11:30ean. Gazteenek arkeologia
tailerra egingo dute, eguerdian
eta 18:00etan. Larrahi konpainiak
Plautoren komediaantzeztuko du
20:00etan. Azkenik, 22:00etan musika eta dantza emanaldia izango
da, Thaleia taldearen eskutik.
Igandean, Isis jainkosari eskainitako prozesio bat egingo dute,
12:00etan. Oiassonis museotik
abiatuko dira, Dunboa ubidera bidean. Eskaintza egingo diote han
jainkosari, eta bazkari batekin
amaituko dute jaialdia.
UDAKO
ARGAZKI LEHIAKETA
1. saria
2. saria
Bi lagunentzako bi gau* eta sasoian
jartzeko zirkuitua.
AISIA HOTELAK
Orio-Orduña-Lekeitio-Derio-Deba-Islares
www.aisiahoteles.com
Sasoian jartzeko zirkuitua,
bi lagunentzat.
LA PERLA
Kontxako pasealekua, z/g
Donostia
Tel.: 943-45 88 56
www.la-perla.net
*Igandetik ostiralera, urteko edozein sasoitan.
DDD
D Diapositibak, papereko argazkiak eta argazki digitalak onartzen dira.
Argazki digitalek bete beharko dituzten baldintzak: gutxienez
1.800x1.200 pixel, eta jpg formatua.
D EUSKAL EDITOREA SMk beretzat gordetzen du jasotako lanak publikatzeko eskubidea. Lehiaketa honetako parte hartzaileak, bidalitako lanaren jabe den neurrian, lanak erabiltzen, jendaurrean erreproduzitzen eta jakinarazten uzten dio EUSKAL EDITOREA SMri, euskarri inprimatuan, Interneten edo ezagutzen den beste edozein modutan.
Zozketa parte
hartzaileen artean:
Pedro Luis kontserba ekologikoz osaturiko bost saski
D Lanak irailaren 15a baino lehen bidali beharko dira.
Posta arruntez:
D
BERRIA
Martin Ugalde kultur parkea z/g. 20140 Andoain
Posta elektronikoz: irakurle@berria.info
Berriketan sare sozialaren bitartez: #udakolehiaketa
D Argazkiak www.berria.info webgunean jarriko dira
ikusgai.
36 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena
Plaza › Bizia
dago. Hiru gelez gain, baratze
ekologiko bat ere bada. Urtaro bakoitzean zein barazki landa daitezkeen azaltzen duen gurpiltxo
bat dago. Horren aurrean, kristalaren beste aldean, bertako langileek kudeatuko duten baratze
ekologikoa ikus daiteke, adibide
moduan funtzionatuko duen baratzea. «Geuk kudeatuko dugu;
baina jendeak etxean baratze txiki bat ipini nahi badu, gure baratzeko azalpenek balioko diote».
Baratzeak ura birziklatzea erraztuko duen sistema bat izango du,
baita konposta egiteko gailuak
ere. Tailer esperimentalak egingo
dituzte han.
‘‘
Ulia auzoak duen
aberastasuna ezagutzera
ematea eta zabaltzea
da helburua»
Jolas eta ariketa didaktikoak egin ditzake bisitariak Uliako Interpretazio Zentroan. MONIKA JUARISTI
Uliako Interpretazio Zentroa
larunbatean irekiko dute
Donostiako Ulia auzoko aberastasun
natural eta kulturala zabalduko du zentroak,
eta Kristinaenea fundazioak kudeatuko du
Hiru gela nagusi ditu zentroak, eta
adin guztietako jendeak parte har dezake
Monika Juaristi Donostia
Larunbatean zabalduko dute
Uliako Interpretazio Zentroa. Donostiako Ulia auzoko ingurune fisikoa aztertuko dute gune berri
horretan. Kristinaenea fundazioak hartuko du zentroa kudeatzeko ardura, Donostiako Udalak
hala erabakita. Iker Aranberri
fundazioko komunikazio arduradunak dioenez, «Ulia auzoak
duen aberastasuna ezagutzera
ematea eta zabaltzea da helburua».
Interpretazio zentroak hainbat
gaitan sakontzeko aukera ematen du. Esaterako, Ulia auzoko ingurune fisikoa, haitzak eta lurrak, fauna eta flora, itsas-ekosistemak, auzoaren historia, ondarea eta paisaiaren eraldaketa.
Hiru gune nagusitan banatu
dute zentroa, jarduera didaktiko
eta kulturalak uztartuz. Batetik,
erakusketa iraunkorreko gela
prestatu dute. Hainbat ariketa teoriko-praktiko daude han: Uliako
lurraren berri emango duen maketa bat, landareen fitxak koaderno moduan jarrita, Uliako likaren
azalpen grafikoa paretan eta itsasoko bizia ezagutzeko ukimen bi-
dezko ordenagailua soinu eta guzti —ordenagailu horrek galderak
egiten dizkio erabiltzaileari, eta
hark erantzun zuzena aukeratu
beharko du—. Horrez gain, egutegi biologiko bat ere badago, urtaro bakoitzeko xehetasun eta bitxikeriekin. Esaterako, urtaro bakoitzeko esaera zaharrak eta
egunik luzeena eta laburrena
zeintzuk diren ikasi ahal izango
du bisitariak.
Topa Tokia izeneko tokia ere
badago. Jendeak Ulian naturarekin lotutako aurkikuntzak uzteko gunea da. Gela berean, haurrentzako txoko txiki bat eta antzinako Uliako historia azaltzen
duen talaia bat daude. «Baleak
arrantzatzen zituzten garaian,
Ulian pertsona bat talaia batera
igo eta itsasora begira egoten zen,
balerik bazen ikusteko. Balea
agertuz gero, talaia aldamenean
zuen tontor bati su ematen zion
arrantzaleei abisua emateko»,
azaldu du Aranberrik. Horregatik, talaia gainean pertsona bat
ipiniko dute, eta, aldamenean,
sua irudikatuko dute.
Bigarren gela proiekzio eta hitzaldietarako erabiliko dute. Eta,
azkenik, tailerrentzako gela bat
«Jendeak etxean baratze
txiki bat ipini nahi badu,
gure baratzeko azalpenek
balioko diote»
IKER ARANBERRI
Kristinaeneko komunikazio arduraduna
Kristinaenea fundazioak kudeatzen duen interpretazio zentroa
adin guztientzako aproposa da.
Lehen gela, esaterako, haurrei bideratuta dago gehienbat. «Gune
didaktikoa da, eta modu interesgarrian antolatu dugu txikientzat erakargarria izan dadin».
Helduentzako hitzaldiak eta
proiekzioak ere antolatuko dituzte.
Interpretazio zentrotik kanpo
ere, hainbat ekintza antolatuko
dituzte: parkean zehar egiteko
ibilaldiak eta bisita gidatuak, besteak beste.
Hiru geletako materialak, altzariak eta erakusketetarako ekipamenduak industriako baztertutako paleten egurrarekin eta
Kubo aretoak emandako banderolekin eginda daude. Horrela,
berrerabiltzearen irtenbide egokia azpimarratu nahi dute arduradunek.
Altzariak material birziklatuekin eginak dira. MONIKA JUARISTI
Ulia gainean dago interpretazio zentroa. KRISTINAENEA FUNDAZIOA
Fundazioaren jarduna
Kristinaenea fundazioak kudeatzen duen hirugarren zentroa da.
Lehenagotik dabiltza Ingurumen
Baliabideen Etxearekin eta Urgulleko Natur Txokoarekin lanean.
Hirugarren hori «erronka handia
da», fundazioko kideentzat, Aranberriren hitzetan.
Oraingoz, datozen bi hilabeteetarako ordutegia ezarri dute:
abuztuan asteartetik igandera bitartean egongo da zabalik,
10:00etatik 14:00etara eta 16:00etatik 20:00etara. Irailean, berriz, ostiraletik igandera bitartean egongo da zabalik, ordutegi berean. Bi
hilabeteen ostean, bisita kopuruaren azterketa egingo dute, eta
horren araberakoa izango da hortik aurrerako ordutegia. Sarrera
doakoa izango da.
2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 37
Bizia ‹ Plaza
Jaiak D Ermua
Santiagok Ermuko atea jo du
Kalejira ez da faltako eguna
berotuz joateko, eta bazkalostean
zenbait pilota partida izango dira
Aritzmendin. Partida nagusian,
Xala-Laskurain ariko dira Titin
II.a-Merino II.aren aurka.
Dantzak aparteko lekua izango
du, dena den, afaldu aurreko astian. Erraldoi eta buruhandien
kalejiraren ondoren, Larrain dan-
Santixauetan
buru-belarri dabil herria;
ostiralera arte, musika,
dantza, herri kirolak...
dena nahastuko da
Xabier Martin
Festak piztu direnetik, pasatu
dira egun batzuk Ermuan, eta herrikideak ohitu dira dagoeneko
kalejirek eta jai giroak oro har
ekartzen duten xarma horretara.
Gaur, herri kirolen ikuskizun
handi bat izango da, esate baterako; 12:30ean, harri jasotzen ariko
dira Goenatxo II.a, Iñaki Perurena eta Jesus Urrutia Delioso. Aizkolariak, Iparraldeko jokoak eta
gazteen arteko txapelketa ere
izango dira Orbe Kardinalaren
plazan.
G Egitaraua
GAUR
Ermuko plaza nagusian girorik ez da falta egunotan. ERMUKO UDALA
Juan Jose Unanue ‘Goenatxo II.a’ 1Harri jasotzailea
«Hiru altxaldi emango
dizkiot 200 kiloko harriari»
Maialen Igartua
Plazaz plaza ibiliko da aurtengo
udan ere Juan Jose Unanue Goenatxo II.a (Azkoitia, 1959), Euskal
Herriko festak alaituz. Hemezortzi urte zituela hasi zen harri jasotzen, eta makina bat plazatan
izan da dagoeneko. «Duela urte
batzuk baino saio gutxiago» izaten direla dio, baina udan ia astero ditu ekitaldiak. Gaur bertan,
Ermuko plazan izango da, Iñaki
Perurena eta Josetxo Urrutiarekin batera, 12:30ean. Hiru harri
eramango ditu emanaldirako, eta
harrera ona espero du, «urteroko
moduan».
Zer moduz doa uda? Plazaz plaza?
Ez pentsa. Lehen baino ekitaldi
gutxiago izaten ditugu orain. Hemen ere nabaritzen da krisia.
Dena den, udan emanaldi gehiago izaten ditugu beste sasoietan
baino. Sanisidroetatik hasi eta
sanpedroak arte, leku askotan
izaten dira festak, eta ekitaldi
asko izaten ditugu.
Ekitaldi gehiago bai, baina entrenamenduak ere gehiago egiten al dituzu udan?
Ez. Udan, normalean, ekitaldi
gehiago eta entrenamendu gutxiago izaten dira. Urte osoan entrenatzen naizenaren erdia entrenatu ohi naiz.
Gaur Ermuko plazan izango zara,
Iñaki Perurena eta Josetxo Urrutia
IMANOL OTEGI / ARGAZKI PRESS
harri jasotzaileekin batera. Zer egingo duzu?
200 kiloko harri errektangular
bat eramango dut, eta hiru altxaldi emango dizkiot. Gero, 150 kiloko kubikoari zortzi edo bederatzi
altxaldi ematen saiatuko naiz bi
minutuan. Eta, azkenik, 100 kiloko bolari buelta batzuk emango
dizkiot lepoaren inguruan. Horixe da pentsatua dudana.
Gehiagotan ere izan al zara Ermuan?
Nolako giroa egoten da?
Bai, askotan izan naiz Ermuan,
eta giro oso ona egoten da. Urte
batzuetan egin dut kale, baina
beste askotan han izan naiz. Hemezortzi urterekin hasi nintzen
harria jasotzen, eta aurten 53
egingo ditut. Hortaz, pentsa zenbat plazatan izan naizen dagoeneko.
Eta, aurtengo saiorako, nolako harrera espero duzu?
Ez dakit. Iaz ez, aurreko urtean
izan nintzen azkenengoz, eta pentsatzen dut harrera ona izango
dugula, urteroko moduan.
Uda honetan non gehiago ikusiko
zaitugu?
Bilboko Aste Nagusian izango
naiz, esaterako. Han oso giro ona
izaten da urtero. Laudion ere badut saioa. Egia esan, udan ia astero izaten ditut saioak, eta leku askotan izango naiz.
p12:30. Herri kirolak, Orbe Kardinalaren plazan.
p20:00. Larrain dantza, plazan.
p22:00. Rock kontzertua, Marques de Valdespina parkean.
p22:30. Cabaret elegance kale
ikuskizuna, San Pelayon.
tza dantzatuko du nahi duen orok,
plazan. 20:00etan hasiko da herri
dantza. Haren ondotik, Afaltazaindiak taldeak antolatuta, Euskararen aldeko topaketa-konpromiso ekitaldia egingo dute.
Karinaren kontzertua
Hainbat talderen musika jaialdiak, Elegants taldearen Cabaret
Elegance kale ikuskizunak eta
Diamante Showren dantzaldiak
atonduko dute gaua. Hura nahi
beste luzatu ahal izango du jendeak, goizean goiz txokolate jana
izango baitu zain.
Bihar eta etzi ez dira desberdinak izango. Jaia ez da geratuko
ostiral gauera arte. Etziko gaua
Karina abeslariaren doinuez jantziko da. Festaren azken ekitaldia
izango da, egitarau ofizialean
bederen. Hura iritsi arte, ordea,
sokamuturra, alboka musika,
Ermuan Kantuan kalejira, txarangak, Larrain datza —berriro
ere— eta beste hainbat eta hainbat ekitaldi izango dira, santixauek merezi bezala.
38 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena
Plaza › Bizia
Ezarian D
Bukatzear da garia biltzeko sasoia Nafarroako behe mendialdean.
Nekazariak, atsedenerako betarik gabe, garia bildu eta bildu ari
dira egunotan. Lehortea dela arrazoi nagusi, Erriberan uzta txarra
izan da aurten; beste eremuetan, berriz, ona izan da.
Gariaren sasoia
Irene Arrizurieta Gendulain
I
ritsi da uzta biltzeko hilabetea, uztaila. Lehortu eta horitu dira galsoroak Gendulaingo (Nafarroa) alorretan;
garagarra bildua dute nekazariek, baina etengabe lanean jarraitzen dute. Garia biltzeko sasoia da. Garia moztu eta galburutik bereiztu egiten du makinak,
eta atoia daraman beste traktore
batek garraiatzen du kooperatibara. Azken hilabetean egun osoz
dabiltza lanean, jaiegunik gabe.
«Hilabete zoroa da nekazarientzat uztaila, uzta bilketa bukatu
behar da eta. Egun guztiak berdinak dira, lanegunak», dio Natxo
Larraintzar nekazariak.
Eguerdia da, eta eguzkiak berotzen du Iruñerriko galsoroetan.
Garia ondua dago, eta biltzeko
egoki. Larraintzarri garia garraiatzeko atoia matxuratu zaio,
eta goiza hura konpontzen eman
du. Lan hori bukatu, eta bezperan
kargatutako garia Ororbian dagoen (Nafarroa) Orvalaiz kooperatibara eramatera doa. Gauerdia pasata bukatu zuten bart
lana, eta, kooperatibak 21:45ak
arte bakarrik biltzen duenez
uzta, hurrengo goizean eraman
behar dute. Hara iritsi orduko,
eramandako karga pisatu diote;
17.000 kilo gari pasatxo daramatza. Eraman duen gariaren lagin
bat ere kendu diote: hezetasuna,
proteina eta berariazko pisua
neurtzeko. Bolumena eta pisuaren arteko harremana ikusten
dute. Gutxi pisatzen duen, lohitasunak dituen edo gari txarra den
aztertzen da. «Emaitzen arabera,
prezioa jaitsi edo igo egiten digute. Batez bestekoaren gainetik
puntu bat gora badago, saritzen
gaituzte, eta, puntu bat behera badago, berriz, prezioa jaisten digute», azaldu du Larraintzarrek. Hezetasunari dagokionez, gehienez,
%14 izan behar du. Hortik gorakoa bada, ez dute garia biltzen.
Behin azterketa hori eginda, garia silo handi batzuetara botatzen
du. Orotara, 180 milioi kilo gari
biltzeko gaitasuna du kooperatibak, eta mila bazkide ditu.
Garia deskargatu eta Gendulaingo galsorora itzuli da bueltan
Larraintzar. Zain dauka garia biltzeko makinan diharduen lankidea, bildutako alea atoian husteko. Egunero, 20 bat hektarea egi-
ten ditu uzta biltzeko makinak. Bi
ordu behar ditu, atoian karga
guztia husteko. Tarte hori etxera
bazkaltzera joateko baliatuko du
Larraintzarrek.
Auzolana
Zolinan (Aranguren Ibarra) bizi
da Larraintzar, eta uzta biltzeko
garaian auzolanean aritzen dira
lanean. «Nekazari sail bat biltzen
gara, eta elkarri laguntzen diogu.
Familia ere aritzen da; bestela, ez
genuke garaiz bukatuko». Gendulainen beste nekazari baten lurretako garia biltzen dihardu egunotan, eta hark ere horrela biltzen du bere uzta, beste batzuen
laguntzarekin. «Uzta biltzeko sasoia eromena izaten da. Neke eta
itomen handikoa da. Lan asko
dugu, eta uzta biltzeko tresna
ezin da geldirik egon ordu askoan, eta toki guztietara lasterka
ibiltzen gara», nabarmendu du
Larraintzarrek.
Eguerdia da, eta
eguzkiak berotzen du
galsoroetan; garia
biltzeko egoki dago
Uzta ona izan da
behe mendialdean;
Erriberan oso uzta
txarra bildu dute
Familiaren ogibideari jarraituz, gaztetatik izan da nekazari
Larraintzar; hamabost urte zituela hasi zen lanean aitarekin, eta
gaur egun 55 ditu. «Nekazaria
izan naiz beti». Aita bizi zenean,
baserria zuten Zolinan, abere
franko eta laboreak. Artean, Narroseko markesarenak ziren herriko lur eta etxe guztiak. Maizterrak ziren, 1982. urtean lurrak
erosi zituzten arte. Etxea ere, Narroseko markesaren jauregia, lurren parte zen. Egun, ez dute abererik eta laboreak bakarrik ereiten ditu. Jabetzan 60 hektarea
ditu, eta beste 30 hektarea errentan. Orotara, 90 hektarea labore.
Garia, ekilorea eta garagarra
erein ditu aurten. «Uzta bilketa
garagarrarekin hasten da, lehenago ontzen delako, eta tartean
biltzen dira ilarra, olio-arbia, oloa
eta, geroago, ekilorea ere».
Dena dela, hiru urtetik behin,
labore txandakatzeak egiten
ditu, ilarrak eta babak edo ekilorea jarriz garia edo garagarraren
ordez. Uzta hobeak lortzeko eta
lurra hobeto tratatzeko modua da
hori, Larraintzarren ustetan.
«Urtea joan eta urtea etorri, labore bera ereitea ez dela ona frogatua dago. Ekoizpena jaitsiz doa,
lurra nekatzen delako eta gaitzak
harrapatzen ditu».
Zein gari mota erein ere asmatu behar da. Berak Verdun izeneko mota ereiten du. «Emankorra
da. Daudenen artean kalitate hoberenetarikoa du. Ogia eta pasta
egiteko balio du, eta orain arte
besteak baino gehixeago ordaindu da». Horretaz gain, gaitz arazo
gutxi ematen ditu, gogorra da.
Salneurri egokiak
Kooperatiba batean egonik, ordainketak zatika egiten zaizkie.
Aurten, joan den urteko uzta ordainduko diete, eta zatika. Garia
orain uzten dute kooperatiban,
eta irailean ematen diete lehen
aurrerapena. Abenduan, beste
ordainketa bat egiten diete, udazkenean ereiteko kooperatibatik
hartu dituzten haziak eta ongarriak nekazari bakoitzaren kontutik kendu ondoren. Orain likidatzen diete aurreko urteko uzta,
saldu den batez besteko prezioaren arabera. Irinetarako gari tona
223 euroan saldu du kooperatibak, eta, pentsutarako garia, berriz, 205 euroan tona. Azken urteetan, salneurriak oso aldakorrak
izan dira, baina azken bi urteetan
egonkortu egin dira. «Bi urte daramagu prezioa gehiegi aldatu
gabe, eta egoki eusten. Horrela
behar luke duela urte asko», dio.
Dena dela, nazioarteko merkatua
ulertzea zailagoa dela deritzo Larraintzarrek. «Gure esku ez dauden alderdi gehiegiren arabera aldatzen da salneurria. Gaur egun,
burtsaren arabera aldatzen da.
Gero eta gehiago erosten dira luzerako bonuak. Hemendik hamar-hamabost urtera ereinen
den uzta norbaitek erosi izana sinestezina da».
Salneurriak salneurri, aurten
uzta ona izan da Nafarroako behe
mendialdean. «Hektareako joan
den urtean baino dezente gehiago
jaso dugu».
Udaberriko euriek, garaiz iritsi
ziren, apirilean, eta neguko lehortea moldatu dute. «Oso negu lehorra izan dugu, eta martxoan uzta
Gendulaingo garia biltzeko prest; uzta ona bildu dute aurten. IÑIGO URIZ / ARGAZKI PRESS
galduko genuela uste izan genuen, baina uzta ona izan da azkenean».
Ez da gauza bera gertatu Erriberan. Han oso uzta txarra bildu
dute. Lehorteak asko eragin die,
eta udaberriko euriak iritsi ziren
tokietara beranduegi iritsi ziren.
Lurrik eza orekatu
Garia moztu eta gero, ilara finetan galsoroetan gelditzen den
ahotzak ere ematen du lana. Bildu
aurretik, lehortzen utzi behar izaten da. «Landarea eta galburua lehorrak egon arren, lastoak oraindik badu hezetasuna. Moztu eta bi
egun edo itxaron behar da ongi lehortzeko. Ahotzak ez du hezetasunik behar fardoak egiteko», dio
Larraintzarrek. Fardoak egin, eta
paketatzaileak bildu eta eramaten ditu. Tamaina eta pisu askotako fardoak egiten dira, baina ohikoenak 300-320 kilo artekoak dira:
2,50 metro luze dira, 60 zentimetro
garai, eta 1,20 metro zabal.
Nafarroan, gehienak, Zangozan Acciona multinazionalak
duen biomasa lantegira eramaten dituzte. Nekazariek akordioa
sinatu zuten, eta hara eramaten
dira fardoak, gero erretzeko eta
argindarra sortzeko. Makineroek
biltzen dituzte fardoak kamioietara. Batzuk enpresarenak dira,
baina gehienak nekazariak dira.
Lur falta orekatzeko modu bat
ere bada. «Lur gutxi baduzu, lan
tresnak erosi, eta beste nekazariei egiten diezu lana; horrela,
uzta biltzeko tresnak amortizatzeaz gain, soldata osatzen duzu».
Nekazaritza asko aldatu da Iruñerrian, etxebizitzaz bete dira herri txiki asko; lur emankorrenak
hartu dituzte maiz. Halere, Larraintzar pozik da egiten duenarekin. «Lotzen zaituen lanbidea da,
baina gozatu egiten dut. Uzta biltzeko edo ereiteko garaian egun
guztiak dira lana. Jende gehiena
oporretan dagoenean dugu guk
lan gehien, baina ez dut damurik».
Bi seme ditu, eta bietako batek
bere bidea jarraitzea gustatuko litzaioke. Etorkizunak esanen du.
2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 39
Bizia ‹ Plaza
Ezarian D
Gari bilketa egun gutxian egiten da, lana franko eginez. IÑIGO URIZ / ARGAZKI PRESS
Makina handirik gabe, bilketa ez litzateke eginen. IÑIGO URIZ / ARGAZKI PRESS
Ogia, pasta eta pentsuak egiteko
Sei gari mota biltzen
dituzte gaur egun
Nafarroako galsoroetan;
hiru, gizakiaren
elikaduran baliatzeko
I.Arrizurieta Gendulain
Orvalaiz kooperatiban, eta Nafarroan, oro har, sei gari mota biltzen dituzte: nogal, verdun, andelos, garcia, camargo eta botticelli.
Lehen hirurak ogia eta pasta egiteko erabiltzen dira, eta gainontzekoak, animalientzat pentsuak
ekoizteko. Verdun izan da orain
dela gutxi arte hazien artean
nagusi, Nafarroako gari lurren
%90ean erein izan da, baina
haziak aldatzen hasi dira.
«Badaude beste aldaera batzuk,
emankorragoak, eta emaitza
onak ematen ari direnak», dio
Natxo Larraintzar nekazariak.
Kooperatibak berak erosten
ditu belaunaldi berriko haziak,
R1 deituak. Nekazari jakin
batzuei ematen die hazi hori gero
frogatzeko. Baldintza jakin
batzuk jarraitu behar dituzte.
Hazi berriak ereiten diren lurrak
lugorrian behar zuten aurretik.
Ekiloreak, babak edo ilarrak
ereindakoak ere onartzen dira,
Nogal, verdun, garcia,
botticelli, andelos eta
camargo gari motak
daude Nafarroan
baina laboretarako erabilitakoak
ez. Lurrean ez du gari hazirik
egon behar, garbi behar du gari
berriaren emaitzak ongi ikusteko.
Hazien etxeek ateratzen duten
lehen hazia da R1, eta, behin frogatuta, hortik ateratzen den R2a
da nekazariek ereiten dutena.
Kooperatibak erosten ditu
behar dituen tonak, bazkideen
eta lur kopuruaren arabera,
betiere. Ez da egiten edozein
modutan. Ikerketaren ostean
datoz erabakiak. Nafarroako
Nekazaritzako Institutu Teknikoa (INTA), kooperatibarekin eta
nekazariekin elkarlanean aritzen da lan horretan, izan ere.
INTAk entseguak egiten ditu,
hiru urtez. Horien emaitzak
nekazariei jakinarazten dizkie.
Nolako emaitzak ematen dituzten, zein eremutarako diren egokiak. Gaitzak jasateko duen gaitasuna, eta proteinaren kalitatea
neurtzen dira. Kalitate hoberena
ematen duen gari mota ereiten
da, noski.
Garia moztu eta gero galsoroetan gelditzen den ahotza. IÑIGO URIZ / ARGAZKI PRESS
Fardoak egin, eta paketatzailean biltzen da ahotza. IÑIGO URIZ / ARGAZKI PRESS
r
Zakilixut
D
Asteazkena
2012ko uztailaren 25a
kontu gehiagoz aritu behar izaten
dute horregatik. Ateratako lurra
bahetik pasatu, eta lurra eta aztarnak bereizten. Lana da, baina
pozik daude boluntarioak.
«Harrapatu egiten du honek»,
aitortzen du Begoña Yuguero galdakoztarrak. Amaiurko gazteluan izan da aurrez, eta Irulegikoan egitekoak bukatzean ere hara
joango da aurten. Eta ez da hori
dena: «Arkitekturako proiektua
ere gazteluen inguruan prestatzen ari naiz». Bigarrenez dago
Alberto Dieguez Lakidainen.
«Arkeologia gustatzen zait, baina
esperientziagatik etortzen naiz
hona, baita paisaiagatik ere. Badajozen dena da laua, eta hemen
oso bista ederrak daude».
Aranzadi Zientzia Elkarteak deituta Lakidainen dagoen Irulegiko gazteluan lanean ari diren zenbait boluntario. JAGOBA MANTEROLA / ARGAZKI PRESS
Sei urte daramatza Aranzadi zientzia elkarteak Lakidainen Irulegiko gazteluan lanean, eta hasieran
horma bat baino ikusten ez zen arren, gazteluaren oinarri ia osoa jarri dute gaur egun bistara.
Gaztelu izandako harriak
Iñigo Astiz Lakidain
B
erezia da Lakidainen
(Nafarroa) dagoen Irulegiko gaztelua. 893
metro garai dagoen
muino batean dago, eta herritik
kilometro batzuetara. Urruntasun horrek egin du berezi: babestu egin du. Gaztelu izaerari eutsi
dio gazteluak. XV. mende bukaeran eraitsi zutenetik, ez da izan
giza jarduera handirik inguruan,
eta, mendeak joan eta mendeak
etorri, hantxe dira Erdi Aroan ere
izandako harririk gehienak.
Orain hasi dira agertzen. Horma
baten zati bat baino ez da izan bistara luzez, baina ia gaztelu osoa
ikus daiteke egun. Sei uda eman
dituzte Aranzadi zientzia elkarteko kideek han, eta nabarmenak
dira egindako lanaren fruituak.
Harriz harri agerrarazi dute
gotorlekua. «Ikusgarria da», dio
Jabier Buces arkeologoak, «Nafarroako Erresumaren garaikoa da
hemen dagoen guztia, eta dena
ikusten da: dorrea, kapera, hormak, uraskak... Ume bati gaztelu
bat marrazteko eskatu, eta hau
da marraztuko lukeena».
Aitzurrak eta palak eskuan
daude guztiak. Aurreko astean
hasi zituzten lanak, eta etzira arte
izango dira han. 15 boluntario,
guztira. Badajozkoak eta Murtziakoak dira batzuk (Espainia),
Gipuzkoakoak besteak, nafarrak... Bucesek dioenez, ordea,
ohi baino zailagoa egin zaie aurten jendea bilatzea. Orain arte
instituzioak arduratu dira boluntarioez, baina diru partida hori
desagertu, eta Aranzadi Elkartekoak izan dira lan hori egin behar
Garai bateko oinarri bera gordetzen du gazteluak. J. MANTEROLA / ARP
izan dutenak. Gogoz mintzo da
Buces, halere. «Txanponak topatu ditugu aurreko urteetan, ezpata puskak, ontziak... Aurten esperantza handia dugu».
Uraskan dabiltza orain lanean,
eta horregatik, itxaropena. Izan
ere, gazteluko putzua da uraska,
eta han bildu ohi dira aztarnarik
gehienak. Baditu metro batzuk
zuloak, eta badago ur pixka bat
hondoan. Bucesek azaldu duenez, urak zaildu egiten du aztarnak identifikatu ahal izatea, eta
Muga aldaketaren ondorioak
Nafarroako Erresumaren lehen
mendeetan garrantzi handia izan
zuen Irulegiko gazteluak. Erresumak gutxi gorabehera Iruñerriko
arroaren neurria zuenean. Mugak zaintzea zen Irulegiko gazteluaren betebeharra orduan. Erresuma hegoalderantz hedatuz
joan ahala, ordea, galdu egin zuen
funtzio hori gotorlekuak, eta, azkenean, barne gatazken ondorioz
hondatu zen. Izan ere, XV. mendean bizia izan zen Joan II.aren eta
haren seme zen Vianako printzearen arteko lehia. Tronuaren jabetza zegoen jokoan, eta Irulegiko gaztelua izan zen tirabira horien kokalekuetariko bat. Behin
baino gehiagotan hartu zuen gaztelua semeak, eta, horregatik,
eraistea erabaki zuen aitak. Semearen eskuetan, arriskutsua
izan zitekeen Iruñeko atarian zen
gotorleku hura. Haren erregetzaren aurkako mehatxu argia. Eta,
beraz, hobe lurrean zutik baino.
XIII. mendekoa da gazteluari
buruzko lehen aipamena, baina
lurpean badira lehenagoko aztarnak. «Gaztelu bat oso gutxitan
eraikitzen da ezer ez dagoen leku
batean», azaldu du Bucesek. Irulegikoa ez da salbuespena: Burdin Aroko herrixka baten aztarnak aurkitu dituzte gotorleku inguruan. «Baskoien herri bat da»,
zehazten du. «Hori ere azaleratuko dugu, bai, baina ez orain».