scans

VELDEKE
11 e JAARGANG
No. 60.
AUG. 1936.
ORGAAN VAN V. E. L. D. E. K. E.
VEREENIGING TOT INS TA ND HOUDING EN
BEVORDERING DER LIMBURGSCHE DIALECTEN
REDACTIE-SECRETARIAAT :
KAPELAAN F. SCHLEIDEN, HOOFDSTRAAT 19, HOENSBROEK
PENNINGMEESTER EN ADMINISTRATIE :
H. A. LOONTJENS, ROB. REGOUTSTRAAT 67, ROERMOND
GIRO 191402
DRUK EN UITGAVE VAN :
DRUKKERIJ v.h. CL. COFFIN, NIEUWSTRAAT 9, MAASTRICHT
MAASTRICHTSCH.
KORTE KRIBBELKES.
Me kin met zwiege soms mie weerlêgge
Daan met get vai51 te zegge.
*
* *
In 't habfke vaan 't leve,
Dat vol sjoenste plante steit,
Is te zeldzaamste, geluif mieg,
Die vaan gemeinde daankbaarheid.
*
* *
Veur geld kin me vaan alles koupe,
Me krijg vaan alles teveur trOk,
Meh met gei goud is te betaole
E stel, tevreije, ech geliik.
*
* *
„'s Minse zin is 's minse leve",
Zag KlaOs en trouwde 'n aw vrouw
Die sent had en neet lang kös leve,
Meh Klais doog 't ierste d'ouge tou.
w
*
ic
„Dee is gek", weurd gezag, „geluif 'm toch neet,
Dee deit toch noets wat 'r zeet ...... "
Meh wet g'r ouch wie 't tegene vergeit
Dee noets get zeet euver 't geen wat 'r deit ?
*
* *
Me zuut zoe gere de foute vaan 'n aand're
En probeert tie vaan zien eige weg te mOffele,
Meh 'ne gooie Boer verliet zien eige veld neet
Um 't oonkroed op 'n aander goon te sjOf fele.
H. A. LOONTJENS.
601
RANSDAALSCH.
00S LIMBURGS LEFT.
Die aw vertroewde wieze,
Wat klinke ze toch sjoen !
Wie ze der heimet prieze
Mit klaore, montren toên !
Ich hoêrt ze ins, gezaeten
Op moêder haore sjoet,
En noêts zal ich vergaete
Ze pos as mienen doêt.
Ze &kit mich da weer dinken
Aan tieje, lang vuerbie ;
Huer ich zoe leetje klinke,
Veul 'ch mich weer fOnk en blie !
Es ouch mien haore vergrieze,
't Hart neet zoe flot mie wilt sjlao,
Limburg, doe lant, ,Onvolpriêze,
Dien jonkheit zal neet vergao ;
Es ouch de herrefsblaar rieze,
Jaore, die kommen en gao,
Ummer zuls-toe weer verriezen
En in de fleur weer sjtao !
Et leet zingt van de weije
Woe bluj mich taegelacht,
Va velder en van heije,
Der bosj i naojaorspracht ;
't Vertêlt van aw gebruke,
Gewortelt deep en wiet,
Die ouch neet wille wieke
Vuer der modernen tiet ;
Et zingt durch oos landouwe
Va maetjes, leef en sjoen,
Va vriejen en van trouwe,
Op innig-bliejen toên !
Es ouch mien haore vergrieze,
't Hart neet zoe flot mie wilt sjlao,
Limburg, doe lant, iOnvolpriêze,
Dien sjoenheit zal neet vergao ;
Es ouch de herrefsblaar rieze,
Jaore, die kommen en gao,
Ummer zal dat weer verriezen
En in de fleur weer sjtao !
602
Et leet, dat liet weer laeven
Oos vouk, in driik en noet,
Oos vadren in hun sjtraeven
En werk vuer 't daachliks broet ;
Hun daote, die getuuchde
Va kiip vol sjtols en ier,
Vuer oze Leven Hier ;
Hun krach, die ze neet sjpaarde,
Waor 't werk ouch noch zoe zjwaor ;
't Gelouf, wat ze bewaarden
I sjtOrmen en gevaor !
Es ouch oos haore vergrieze,
't Hart neet zoe flot mie wilt sjlao,
Limburg, doe lant, Onvolprieze,
Die vouk, dat zal neet vergao !
Es ouch der sjtOrmwint kumt bieze,
Sjtaote vervallen, ontsjtao,
Ummer zal dat weer verriezen
En in de Fleur weer sjlao !
Meh 't zingt ouch van der blieje
Gemeutelig en aart,
Dae 't vouk durch alle tieje
Hie urnmer haat bewaart ;
Mit zank de glazer klinke
Bie dans en bie plezeer ;
De sjOttevane winke
Nao kirmesvlaa en beer !
Nao bronk met sjtaats geflönker,
Nao 't bae kumt ouch de sjpas ;
Wuert ouch der hiemel danker,
Dao hilt oos vouk as vas !
Es ouch oos haore vergrieze,
't Hart neet zoe flot mie wilt sjlao,
Limburg, doe lant, LOnvolprieze,
Dien blietsjap zal neet vergao !
Es ouch der sjtOrmwint kumt bieze,
Zal neet bevrezen oos bloot,
En ouch de toekoms zal prieze
't Ech Limburgs blie gemoot !
H. EUSSEN.
603
GAW BEKLAACHT !
't Is e maetje mit wange wie roeze,
Et mutsjke koket op ein oér,
Zoe frisj en zoe jOnk,
En et lacht en et Iónk
En de jange die zingen i koer :
„Lieske, Lieske, loester nao mie leet,
Gluif dae kal van angere toch neet.
Doe bis 't sjoenste wat ich kin,
Krek nao miene zin !
Lieske, Lieske, 'ch hap-tich toch zoe leef,
Waorsj-tich neet, ich wis neet woe ich bleef !
'ch Kan neet laeven aone dich :
jus de vrouw vuer mich !"
En der flotste dae haat et gewOnne ;
Al de angre die waore sjaloes !
Meh noetref getrouwt
Haw et em al berouwt,
En e zingt : „Wat doen ich mit zoen floes ?
Geine dae mich noe mien zOkke sjtop ,
Zêk 'ch e woert kriech ich der op der kop !
Ich kan aan de wesjtien sjtao.
Zien haOr wandle gao 1
Lieske, Lies, wat bis-te toch en aos
't Notst mich nieks of ich al op dich races ;
Wier ich dich noch mer ins kwiet
Och, wat hop ich sjpiet !"
Wat hulpt em et sjellen, et klage ?
De angre, die lachen em oet
En zinge : „Woevuer ?
Doe hOps-toch de fleur
Van de maetjes gezech dich deroet !
Frenske, hOps-te noe ein hellevaech,
Dink mer jOng, daoaan is gei gelaech ;
Ze waor jao genech bekant.
Woe waor die versjtant ?
Is ze noe neet gans nao diene zin,
Gluif mich, man, das noch mer ei begin ;
Doe hops aan der pin gelek !
Wae waor ouch zoe gek ?"
H. EUSSEN.
604
MAASTRICHTSCH.
OET TE GEDINKSJRIFTE
VAN J. H. SCHUHMACHER
MASTREECH IN 1850-1882.
V.
Nao op Rolduc te „syntaxis" te hObbe doorgemaak kaom iech in
1867 in Mastreech op te H. B. S. of „et Kollezje", wie et vreuger
hedde, boevaan toen D r. Z i e c k w o 1 f f direktOr waor. Heer waor
ene Luxemburger, dee met et Hollands hiel slech euverweeg kOs
en veur ze spreke daan ouch geregeld oetgelach woort, zoedat ze
prèstizji nO1 waor. BOrregemeister Pyls, boe heer de „protege" van
waor, heet em daorum nao einige jaore laote sjeete. Wijl iech niks
van meetkunde en Ingels k6s en v561 te wienig van plant- en dierkunde en Nederlands, woort iech met al me Latien en Greeks in
de twiede klas tragezat, wat miech biestig tegeveel en menen
animo ouch gaar neet Crop veuroet doog goon.
Op te H. B. S. kaom in deen tied van disciplien neet vai51 terech,
in tegestelling met et „Athenaeum'', boe D r. V e r w a a y en rector
en D r. J. Mar r es conrector waore. Et onderwies waor in de
ierste jaore van mienen tied gaar neet bezunder, zoedat vd61 kandidate veur hun eindexame zakde. Dao waore onder de perfessers
wel einige gooje, mer bij de mieste lierdeste wienig of niks. VAO1
perfessers kOste mer gebrekkig Hollands, andere gaove les terwijl
ze mer gewoen lieger-onderwies-ak hadde en sommige bezaote
zellefs gaar gein ak. Gestiedig hadde daan ouch veranderinge in
et personeel plaots en zoe 11613 iech in twie jaore tied drei perfessers
in et Frans gehad. Et is te begriepe, dat et Kollezje door et ein
en ander sterrek in aonzien achteroet Ong. , ofsjoen ouch lui van
groete naom d'raon les gegeve hObbe, wie D r. K e r n, de latere
bereumde perfesser in Leije, en de bekinde Gulikers van de
MdOnt, dee Franse lierbeukskes heet gesjreve, die jaore laank haos
door et hiel land zien gebruuk gewoorde.
Wie iech in 1867 op et Kollezje kaom, waor dao nog 'n kossjaol
aon verbonde, die toen evel daonig aon 't oetsterreve waor, want ze
telde nog mer twie jonges, eine-n-oet G011epe en d'n andere oet
Meersse, ene zoon van notaris Wilmar, dee ze Samson hadde,
umtot heer zoe'n lang en sterreke haore had, dat me ziech fraon
k6s laote haange. Perfesser S t e y n s. bijgenaomp „de Klep", dee
gesjiedenis gaof, heel toen dat internaat en woende met z'n familie
in 'n deil van de gebouwe, dat op te speulplaots oetkaom. Steyns
waor bij z'n lierelinge zier geleef wijl heer zoene gooje vent waor,
mer heer had ei gebrek, heer stoedde naomelek vreiselek met z'n
605
tong, wat sommige jonges em in de lês naodooge. Steyns woort taan
neet koed, mer zag ins tege Gus Jelinger, dee dat perfek k6s :
„Jelinger, je moet dat stooten met je tong afwennen, anders zou
men nog gaan denken, dat je van de familie Steyns afkomstig was".
Euze perfesser in et Duits waor D r. M cure r, de vader van
de bekinden Amsterdamsen dokter en sportsmaan, dee hiel gesjik
waor, mer ziech ouch hiel giftig kOs make. Op ene goojen daag
doog Meurer de roeje Melotte aon et bord komme en zag : „machen
Sie mal ein Q", terwijl heer die letter op z'n Duits oetspraok (koe).
Gus Melotte, dee dat verkierd begrepe had, begOs op et bord 'n
kooj te teikene en vroog, wie heer daomét haaf veerdig waor :
„auch die Beine ?". Wie dêks toen de waOrd „Schlingel, Schafskopf" door de klas gevloge zien weit iech neet, mer wel, dat Gus
z'n oerlelke hdOm later benkelek pijn doog.
Veur et Duits veulde in mienen tied de mieste jonges neet va.51,
zoedat veur dat vak wienig of niks gedoon woort.
De maan dee ocherrem et mieste getreeterd woort, waor A lb e r
ding k Thy m, ene broor van de groete gelierde oet Amsterdam ;
beer gaof Nederlands en is later perfesser in Leuve gewoorde. Dee
kOs gaaroet gein orde hawwe en allein es heer litteratuur behandelde en stOkker veurloos, waor et tamelek st'el in de klas.
Veur de zjimmenas hadde veer La ms te r. Tot 1868 woort op
et Kollezje in dat yak gein lês gegeve ; me vOnt tat neet nudig en
et aonstê1le van 'n lierkrach taoveur geld eweggegoojd ; wat zouwe
de jonges van zoene „kunstemeeker" kinne liere ? Wie evel de
opvatting euver et nut van lichameleke ontwikkeling oet Duitsland
euvergewejd kaom, k6s Mastreech neet achterblieve en leet et
Gemeintebestuur in de zomer van 1868 enen oproop doen in de
„Kälnische Zeitung" veur 'n lierkrach in et „Turnen, Briicklaufen
und Schwimmen - . Oet enen houp sollicitante woort toen menier
Lamster gekoze. Dee waor ongetrouwd en mOs naturelek heij in
de stad kamers zeuke.
Dao-euver geit et vollegend verhool : Op en hook van de Vrietli of en de Hellemestraot woende in deen tied 'n wedevrouw van
ene kaptein, mevrouw van Schermbeeck met haOr dOchter ; ze hadde
'n zaak in witgood en verheurde ouch gemeubileerde kamers. Lamster kaom ouch aon dat adres, zaog te kamers, die em beveele en
naom ze. Wie ein van de dOchter haOm vroog, wat heer eigentlek
doog, zag heer : „Turnmeister, Briicklaufer - ; de juffrouw verstOng dat Duits neet en vroog obbenuijts, wat tat waor ; Lamster
antwoordde : „Hochstand machen und Handelaufen - en dat heer
door de Gemeinte waor aongestêld um dao-in lês te geve, en wie
juffrouw van Schermbeeck tat neet wou geluive trok heer zene
jas oet, stunt op ein, twie, drei op zene kop en leep toen op z'n
han de kamer rond. Et meitske begos te keeke, leep te kamer aof
606
en reep op en trap : „Mama, komt gaw nao bove, dao is eine gek
gewoorde, iech hob te sleutel umgedrejd, heer kaan neet oet".
Mevrouw van Schermbeeck, e verstendig mins, doog te kamer ope
en vOnt Lamster bedaard op ene stool zitte. Et gevaal losde ziech
op, Lamster bleef tao woene en trouwde et jaor d'rop met te dochter, die zoe bang veur em gewees waor.
In dee goojen awwen tied waor et onderwies op et Kollezje nog
gaar neet deur : daartig gOlde veur e gaans jaor.
* * *
Noe iech et al zoe fang euver m'n eige gehad 11613, wel iech ouch
ins et ein en ander euver Mastreechter toustande mie in et algemein vertê1le.
In Mastreech heet tot 1877—'78 altied \Tail garnizoen gelege van allerlei waopes onder twie gineraols, boe-onder de mies
bekinde ginner a o 1 K no op waor. Iech mein, dat et twiede
rezjemint infanterij in 1855 in de stad is gekomme en daonao altied
tao gebleve-n-is. Daan laoge heij drei êskadrons dragojnders, vesting-artê1lerij veur de bedeening van de vief stäkke, die op en Tongerse waal opgestéld waore, nog altied geriech tege de Belzje.
Ouch steinte hog einige stbkke op et Fort Sint-Pieter, die dao in
1869 eweg gehaold zien, wijl me toen inzaog dat me van de kant
van de Belzje niks mie te vreize had. Wie dat fort op te Berreg
verlaote waor hadde veer dao vrij speul en mennig brikske is dao
door us losgepeuterd zonder permissie van d'n Haag. Et heet us
altied gespete, dat veer neet in de gelegenheid waore, ouch et Fort
W011em te hellepe-n-aofbreke, mer dao stong nog altied 'n wach.
Van 1850 tot 1860 hadde veer heij ouch veld-artê1lerij en daan
neet te vergete de b i e 1 m a an der onder kommando van ene
kapraol, die veuraal op te parades met hun geweldige beremOtse
zoe va61 effek maakde.
De sterrekde van et garnizoen waor in deen tied ontrint twie
doezend maan, in d'n tied van de maneuvres wel drei doezend.
Dat waor ene gooje veur de stad en de winkels, want alles woort
heij gekoch en ouch verteerd. Allein et broed bakde ze zellef in de.
militair bekkerij op te Kommel in de aw Kruushiere-kêrrek.
Um al die trOppe onder daak te bringe waore heij zès kazerne,
boevaan ein in Wiek, boe noe de „Ceramique - steit. De „piotte'',
zoe-es te infanterij geneump woort, laoge-n--in de Bonnefante, de
Ekerkazerne, de Boschbarakke op te Boschstraot en in Wiek, van
hoe ze later zien euvergebroch nao de Pieterstraot. De dragojnders
hadde hun lozjies onder aon de Kappecijnestraot bij de stadswaal,
de artê1lerij bove-n-aon de Tongersestraot, boe ouch te stalling van
de peerd waor.
Dr. E. JASPAR.
(Veurtzetting in et vollegend nOmmer).
607
MILLENSCH.
HEULENTEULKE
II.
durch J. GREIN.
Die joeng sjtreng oet 't dorp lougen 't Zoendigs den heelen
noemmedig op de keigelsbaan en Jajntje zat hun de keigelen op.
Daomit verdeinten 't zich ene sjtuuver. Eine van die joeng baaze
kousj sjlech sjmiete, den haaven tied ein of twee hout of nei dernêve. Allefals gouven 't er drei, mer dan hau er elker keer de boon
droet. Die anger kameraote hauen dao de lol euver en waoren den
heelen tied mit 'In aan 't sjurge en 'm veur de gek aan 't haute.
Wie mee meute dat de jong zich êvel doug, wie sjlechter dat er
sjmet. Ouch Jajntje hauw dat eweg en dach : „Wat is det ene
sjtief !" En es de joeng aan de rie woor en zich wurklich aasjtrengde en mit ene duchtige sjwunk oethaolde en mit alle krach de bol
aa zat um eine gouwe wurp te done, da sjtoeng Jajntje dao mit
de bein oeterein, sjtouk de hejnj in de boeksetes en griensjlachde,
of er wil zegge : „Dit keer hub ich et weijer ins gemekkelich." Dao
kousj de joeng zich 't meiste euver ergere. Jajntje, de sjnaak uvverdreef et noe ouch waal aaf en toe get. En eimaol pakde de joeng
det zoo, dat er entrejntj begoos te griene, wen ter et zich neit te
zeer gesjamd hei. Mit de ouge vol traone kousj er neit mee goud
genoeg zeene, urn de bol richtig aa de zette. De bol dei êvel zoo
vaO1 sjtaof opreure, dat ouch den deugeneit van ene sjoestesjjoeng
nieks mee zoug. Gauw troch er de hejnj oet e tesj en vreef zich
de ougen oet. Mer de ! Dao lougen ter al vief. Zoo gauw as 't mer
goeng, sjproeng Jajntje bie. Et houfde neit v561 of he weur
gesjtrurkeld. Wat hubbelden dao êvel op en aaf en kidder
en widder euver de baan ? Dao koum ouch al den tweede
bal en dat in ein ganse wouk va sjtaof. Heulenteulke dansden d'rop en sjwengde mit ei gries vêênke. „Heulenteulke,
teulke- reip Jajntje zoo hel as 't kousj. Ouch die joenge baoven
op te baan zouge dat gries menke danse en huppe. Et waor ein
rein aardigheid veur te zeene. Zie sjtoengen dao wie de ossekap
en gaapde mit aope moele en woste neit, wat ze va verwoenjnjering zouwe zegge. En waore ter, die wat heulenteulke neit zouge,
êvel ze zouge toch alle neuge umligge. Wie loechvéèrdig det woejnjer menke lachentêre gedans en gehiiip houw, hauw ouch de sjtief
gezeene. Mer, wo waor et bleeve ? He reip wie Jajntje : „Heulenteulke, heulenteulke," en hauw sjpas, dat er zoo fien gesjmeeten
hauw. Van den tied aan wurp er wal neit ummer alle neuge, mer
't goeng toch viol béter as vreuger, en langzaam kreegen ouch die
anger keigelsmen sjtrank vdOr 'em, wen ter ouch in de wurp veur
en nao ene sjtief waor en bleef.
608
VENLOOSCH.
DE PERSESSIE VAN KAEVELAER.
As ik mich draan waog wat te vertelle van de Venloose Persessie
nao Kaevelaer, bald ik mich aan waat ik der van weit oet mien
jong jaore ; laot mich zeGGe, tOsse 1860 en 1870. Neet det die
zoeee gewichtig waas veur de boetewaereld, maar veural veur Venlo
en mieer nog veur et Ven, waas et wat, wao me zich ein hieel jaor
op spitsde.
Umdet et trekke van die Persessie saer daen tieed, allewieeles
vuul veranderd mot zien, mein ik toch det, in „mienen - tieed,
waal et ein en ander drum en draan hong, det, as gebroeek van hieel
wat jaore, verdeend als folklore te gelde. En zon gebroeek vas te
liGGe kan zien goods hebbe, as et drop aankump et laeve van
oos veurelders te lieere kinne.
* * *
As de vacantie oppe schoeel begos te krumpe, de daag korter
woorte, zoee wat op et lets van Augustus, trok geregeld de Persessie van Venlo van de Groeete Kerk oet — die toe nog de insigste
nao Kaevelaer.
Parochiekerk dao waas
Behalve de Hieere Geistelikke ginge der hieel wat luu mei ; gewoeenlik ouk de kinder, die in et zelfde jaor de lerste H. Communie gedaon hadde.
Regel waas det de waeg te voot woort gedaon, maar der ginge
toch ouk hieel wat hoeefkerre mit, veur aide luu, en veur jonge, as
die meug zoele waere van et loupe.
Hieel rieke minse bestelde zich bi-j Baerde of Heintjes eine wage,
urn toch ouk de Persessie mit te make.
's Daags te veure woort alles veur de reis klaor gemak, want
's Zondaags waas et al hieel vruug daag, veural veur de luu oet
de stad.
In de allerieerste plaats woort eine gooje, dieke knapzak geväld
mit waat me op reis al zoee nuudig kan hebbe ; kerneekes, botteramme, mit schink, wors, kiees, harde eier en in ein tOOtje ein bietje
zalt, want ein ei zonder zalt is toch maar half werk.
Bi-j vuul luu waas et ein aafscheid, diiks hertelikker as det allewieles eine nao de Oees vertrek.
En eederein, dee mittrok, belaof de wat te zulle mit bringe van
Kaevelaer ; det hoort now zoee, en die toees gebleve waase, spitsde
zich dao op.
Van de Kerk trok dan de Persessie door de Gelderse Paort de
waeg nao Straole op ; de veurbaejers zweide, nao elk tieentje van
den Roeezekrans, mit de staaf, baejde dan „Eere zij God de Vader,
de Zoon en de Heilige Geese' en begoste aan ein nie tieentje.
609
Onderwaeg woort hi-j en dao et gaon wat vri-jer veur de pelgrims, um eur gelaegenheid te gaeve eure knapzak aan te spraeke,
en ein prOOtje onder ein te make, maar kwaam me doeen bi-j Straole,
Gelder en Kaevelaer, dan trok de Persessie weer geregeld door de
twiee ierste plaatse, urn later mit alle pracht Kaevelaer binne te
komme.
Dao wachde de logementhalders al de Prosessie aaf zej stonde
oppe stoep en knikde eur vaste klante vrintelik toe, maar ouk de
andere, die zi-j haopde dan te herberge.
Et ieerste woort gegaon nao de Groeete Kerk, wao ein plechtig
lof woort gecelebreerd, en van dao nao de Genade Kepel, schuuns
dao tegeneuver op de Merret, wao et miraculeus Mooder Gods
Beeld stond. Me kos van boete zeen det der hieel wat kerse brande,
want eeder pelgrim, dae wat te vraoge had aan oos Leeve Vrouw,
sloofde zich oet, en offerde „ein ermke, ein beinke of ein gans
minske", det allemaol in was verkoch woort in de krbiimkes, die um
de Kepel stonde, en die door defter ein leemedegare door haer
waas getrokke, ouk koste waere aangestaoke, net as ein kers.
Aan die krOOm kos me van alles kriege, roeezekrens, medaljes,
schappeleere, vaendelkes, gebedjes, kerkbeuk, maar ouk de bekinde
Kaevelaers pletskes det waase paeperkooke ronde pletskes, wao
op het beeld, det in de kepel stond, waas opgedrok. Die had me
van allerlei gruutte en pries.
Van die kepel woort verteld, det dao in ein kläkske hong, wao
eeder, dae zien femilie te klein vond, aan meus trekke, en det dan
waal gezOrg woort det der einen telder, of ouk waal ens twiee bi-j
gedek meuste waere. Van daag mit dae veuroetgank in alles, raekent
me mit hoeeger siefers, lets waal mit vief, en of det ein record
blief, was wet det ?
1k heb toee neet gewete waoveur getrokke meus waere, en ik
vraogde mien mooder, of ik det ouk ens meugde doon, maar dao
kos niks van inkomme. 1k waas te bluu urn te vraoge waorum ik
et neet maagde ; det waas niks veur blaage, wie ik, zag zi-j.
De pelgrims bleve oppe Merret staon baeje, want in de kepel
waas gein plaats genog, en as ze alles, waat eur op et hert en de
laever loog, aan oos Leeve Vrouw hadde verteld, spooide ze zich
nao eur hotel, urn dao te ziirrege det lief en zieel aanein bleef.
Sanderdaags woorter ein Hoeegmis opgedrage veur de pelgrims,
en naodet eeder ziene knapzak nog wat lichter gemak had, woort
langzaam aan alles veur de truukreis nao Venlo klaor gemak.
Alle klokke van Kaevelaer beierde en mit vaandels, trok de Persessie in voile glorie hoeestoe.
Dan waas et den daag van et Ven.
In et hieel jaor waas der noets zonnen houp luu op de Straolse
waeg as dae middaag ; half Venlo woel de reizigers onderwaegs
610
al goojen daag zegge, en zien plezeer tuine det de reis zonder ongelake waas aafgeloupe. Et zoog zwart van de luu, veural as et moei
weer waas, waat, wie me zag, de Persessie oet Kaevelaer altoees
mit brach.
Allerlei krObm stonde aan de kant van de waeg, wao taartepumpkes en ander lekkers te koup waas ; as ter toe iees waas gewaes, zoel der zeker genne „Ijsco - weggebleve zien, die waase
toe aevel nog neet oetgevonde.
Aan t „Groenewold - , bi-j den ieerste en den twieeden Haane,
zoote de luu haos oppe waeg, maar et drOkste waas et toch bi-j
Jentjes. In de groeeten haof wasse alle plaatse bezat mit taofels
en steul, en veur et hoees dronge de minse zich ouk haos plat.
Dao had Fientje de Directie ; et had gein hand genog um eederein mit waat hae vraogde, te bedeene ; veural den „roggemik - ; dao
veele die oet de stad op aan, want dae woort allein bi-j en door
de boere gebakke. Kiees, ruikwors en vlaai haolde de bedeende oet
et hoees, en det smakde lekkerder as et feinste, wat der mit ein
broelof op taofel kwaam, en dan de koffie, oet die aide tasse, die
onderaan einen baom hadde, dae in ein puntje oetleep. Dae had ein
„reputatie - , wao de koffie van „Hag - neet aan kan dinke !
De jongere aevel hadde klamp eur buukskes vol, of zi-j draafde
de waeg op, um de Persessie, zoee vair meugelik taege te gaon.
Onderwaeg zonge ze dan : „Ao, Persessie van Kaevelaer, heb Ge
mich ouk wat mitgebrach - en dan zag waal ens den eine of den
anderen deugeneet, „Nae, ik heb der neet aan gedag".
Et waas drum te doon um zoeevuel meugelik Kaevelaerse pletskes te kriege ; eder pelgrim wis det, en makde dan ouk det hae
der wat biej zich had um oet te deile. Ze klomme op de hoeefkerre,
en kroope, zoee te zegge, in de rietuuge.
De boere kinde de kinder van de minse, wao ze de melk en de
botter leeverde, en die kreege et ieerste wat. De andere krege ein
sokker erret, um eur toch wat te gaeve.
De persessie woort ieers in ein gezat aan den twieeden Haane ;
dao woorte de vlagge en vaandels gehaold oet de bek, die onder
aan de hoeefkerre bemmelde ; dao trokke de Hieere Geistelikke
eur roklings aan, kwaame de veurbaejers weer in actie, en zoee
trok me nao de Groeete Kerk, wao mit ein plechtig lof et gaon
nao Kaevelaer woort beslaote.
OndertOsse waas et aovend gewaore, en trok alles weer nao
hoees, mit e geveul det dae schoeenen daag weer veurbi-j waas,
in et aafwachte van et volg end jaor.
Zoee onschOldig had me groeet plezeer in Venlo, me kinde nog
niks van al de zOrreg, die allewieles op eederein drOk.
Al vermak me zich op van daag ouk mit ander zakes, veural
sport, cinema's, en waat nog mieer, ik haop det de gooje geis in
611
„et stedje van plezeer - oet miene jongen tieed nog altieed besteit
en zoeelang aanhilt tot in ieuwigheid !
Zittard, 5 Aug. 1936.
JOS. VAN WESSEM Sr.
KIRCHRbATSJER MAIBLOMME
By-jenee jebOnge
durch Dr. Jos. WEYDEN.
Enkele jaren geleden gaf Maastricht zijn bloemlezing uit van
proza en poezie in dialect. Nu volgt Kerkrade. 't Is een kostbaar
geschenk aan Kerkrade zelf en aan heel Limburg. We kunnen uit
dit boekje den Kerkradenaar leeren kennen met zijn ernst, zijn
geloof, zijn humor, zijn gehechtheid aan eigen plaats en gebruiken.
We vinden er bijdragen van J. Geilenkirchen, M. Hax, M. Hermans,
Fr. Ploem, J. Reinard en Rector W. Ritten, van wie sommigen in
de rijen van V.E.L.D.E.K.E. een eereplaats innemen. Meerdere
gedichten werden op onze vergaderingen met heel veel succes voorgedragen en we zijn gelukkig deze thans in een bundel bijeen te
zien. De bloemlezing is uitgegeven bij de N. V. de Zuid Limburger
te Kerkrade en kost slechts 1 gld.
VAAN DE PENNINGMEISTER.
1 Augustus zien v'r eus êllefde vereinegingsjaor ingegaange.
Dao lik e jaor achter us wat nog al sent heet gekos, meh veer hãbbe
oug nog al get nui lede bijgekrege.
Dao zien t'rs evel oug die zieg häbbe bedaank, zoedat eus ledenaontal zoe get 't zelf de is gebleve.
Veer goon noe weer e nui jaor in, en e noedzakelik gevolg taovaan is tot ieg nui kwitansies zal moote roondsjikke.
Maak 't uug zelf en mieg ins gemeekelik en gireer eur twie gälde
fieftig op mien posrekening 191402.
Haaf September goon de kwitansies in zie. Ieg hoop tot ieg taan
te veure al vdel hob oontfaange.
LOONTJENS,
Rob. Regoutstraat 67,
Remund.
H. A.
612
VELDEKE
lle JAARGANG
No. 61.
OCT. 1936.
ORGAAN VAN V. E. L. D. E. K. E.
VEREENIGING TOT INSTANDHOUDING EN
BEVORDERING DER LIMBURGSCHE DIALECTEN
REDACTIE :
KAPELAAN F. S C H L E I D E N, MOLENBERG, HEERLEN.
SECRETARIS-PENNINGMEESTER EN ADMINISTRATIE :
H. A. LOONTJENS, ROB. REGOUTSTRAAT 67, ROERMOND
GIRO 191402
DRUK EN UITGAVE VAN :
DRUKKERIJ v.h. CL. GOFFIN, NIEUWSTRAAT 9, MAASTRICHT
MEDEDEELING VAN HET BESTUUR.
Op de laatste Bestuursvergadering heeft onze Voorzitter, Notaris van Wessem, medegedeeld, dat hij ontslag nam als zoodanig.
Wel wil hij nog bestuurslid blijven. Op diezelfde vergadering is
ook het secretariaat opgedragen aan den Penningmeester, die ook
reeds de administratie verzorgde, daar het gebleken is dat het voor
een goede gang van zaken beter is dat alles door een persoon wordt
verzorgd. Kapelaan Schleiden blijft echter Redacteur van ons tijdschrift. Denkt U er wel aan zijn nieuw adres : Molenberg, Heerlen.
Onze jaarvergadering — waarvoor U nog een convocatie zult
ontvangen — zal dit jaar plaats hebben te Heerlen, Maandag
16 November om half zeven in „Het Volkshuis". Deze jaarvergadering zal gevolgd worden door een propaganda-avond, waarop in
verschillende dialecten zal gedeclameerd worden.
H. A. LOONTJENS,
Secr.-Penningmeester.
VAAN DE PENNINGMEISTER.
Dao habe zieg, noe de kwitansies geprizzenteerd zien gewoorde,
10 lede bedaank. Vaan 'n gooi twintig zien de kwitansies triik
gekoume met te metdeiling : weurd opgesjik, enz. Ieg zal die opnui
laote prizzenteere euver 'ne maond of zoe, met verhuging vaan
incassokoste, of sjik 't mieg op, das nog beter. Mien posrekenning is : 191402.
H. A. LOONTJENS,
Rob. Regoutstraat 67,
Roermond.
613
IN MEMORIAM P. VISSCHERS.
De liij, die 't zich vertellete, zaate : „de
1 is Pierre van de
Visschers doeed ! !"
En ze sjotte mitliejig mit der kop. Pierre van de Visschers waor
nit ailing bekind onder de abonnes va Veldeke, mer och bei 't ganse
Limburgse yolk. E how eminnig maol dat yolk besjtudieet en besjreve op en sjtraot, in hän hoezer, i ge veld, i gen kirk en op der
Sjaalsbergergank. De liij gonge nao zieng tonieelsjtukker, umdat
ze dao,-in, wie in ene sjpeegel zich zelf zooge. He teekenet 't leeve
mit zienge erns en zienge humor. 't Waor echt en good geziee.
Me how vruid went me 't lezet.
Pierre Visschers waor begaafd. He beweget zich mit 't zelvige
gemaak in de moziek. He sjilderet en teekenet en goof teekenles.
En went hum 't leve al ins lestig woad, da wirket he zich d'r
durch mit energie en levenslos.
Ver verleeze an hem ene truje Limburger, ene gowwe vrund en
Veldeke ...... 'n gow kraf.
Ver zulle yak 'm bene, dat zieng zieel maog vinge der ivvige
R. I. P.
\Tree.
F. SCHLEIDEN.
.
-117----"=
t PIERRE VISSCHERS
Dao is der al weer eine, dae wej neet kunne misse,
Veur good van os gegaon. En vraog me dan : „Wae isse - ?
Dan huurt Ge : „Visschers Pierre, oet et Ald-Valkenberg Veur al zien vrinde is det, veur V.E.L.D.E.K.E. ouk erg.
Hae hong mit lieef en zieel aan de gebaortegrond,
Neet minder aan zien taal, die hae de schoeenste vond.
't Kwaam alles oet et hers, waat hae ouk schreef en zag,
En et leefste waas et Um, as dao urn woort gelag.
Et pas os veur zien werk Urn, ech-gemeind, to danke,
Vol heel hae tot et lets, waas hae toe al 'ne kranke :
Zien Limburg en zien yolk, gebroeeke en zien taal
Dao kos hae sleg van scheije, zoee wat begriep zich waal.
Wej zulle nog hieel lang mit leefde aan Um dinke
En haope det den Hieer Sint Pieetrus waal zal winke,
As Visschers aan de paort van den Hemel Hae zuut staon
Te zegge : „Laot dae binne, hae haet vuul goods gedaon".
En det, waat hae mews misse, van 't gooje hej op aerd
Hae dao krieg as zien loeen : hae waas et dubbel waerd !
Zitterd, 23 Oct. 1936. 614
De Veurzitter van V.E.L.D.E.K.E.
JOS. VAN WESSEM Sr.
GELEENSCH.
ALLEIN IN DE NACH
Noa Moritz Jahn.
Woea et paad luipt tussen wal en kaore,
wied vant nest, dao bleujt den doeeden daore,
Bleujt den doeeden daore, zoea zeut, zoee zeut —
Zeejt, wie zie vOarzichtig hiewaorts treujdt.
Zuut neet op, en waor zoee wondersjoan,
Droog van witte roeeze ein blomekroean.
En mien hert det joog, „Och buste ter weer",
Drong eine reuk van roeezen nao mich her.
Drong eine reuk van roeezen dOveral —
Zong ei lieuwerkske hoeag euver de wal.
Zong in blanke zon, „tierelie, tierelie,
Blief noe hie, och blief, och blief noe hie."
Wie de zomer week door bus en bkijm,
Ich greep noa hdiir in drang en druim.
Greep — en greep in de nach en wos : mich reep
Ein, die lang al ondert eilouf sleep.
( Oet Ulenspegel un Jan Dood).
PAUL HAIMON.
MAASTRICHTSCH.
NAOJAOR.
De kreje weje euver 't veld
Wie zwarte blaaier.
De wolke rolle met doonker geweld
Rouw um de raaier.
't Krit in de struuk, 't klaog in de buim ;
De nievelloch zit vol gekuim ;
Leeg zien de weep
En de paaier.
Geine mins, gei mesjien !
Allein 'nen awwe vaaier,
Kroomp en verschroompelt van kop tot tien
Met z'n hart es z'n zwoerste begaasj Kranksch FOrdsje, dat op z'n leste benzien
Kraak nao z'n leste geraasj 1
HUBEER.
615
'N HIEL AAID LEEDSJE.
Nao Jean Richepin.
Dao waor 'ne jong zoe gek es get
Op 'n valse kring, 'n lielikke slet.
Zie zag 'm — en puunden 'm op ziene moond —
„Hool 't hart vaan dien moojer mieg veur mienen hoond."
Heer goong en sloog zien moojer doed
En vluchde weg met 't hart zoe roed.
Hel leep heer weg, stoedde op 'ne stein
En veel — meh oug 't hart mètein.
't Hart tat bOtsde op te weeg,
Toen waos 't tot 't z'n stum herkreeg,
En krietend kOs te jong verstoon :
,,Mie keend, hobs tieg t'g pijn gedoon ?"
1936.
HARIE LOONTJENS.
KANADASSE.
Dao steit langs de Gaol, in et Meersener brook,
e kiibbelke hoeg kanadasse,
woe niemes van wet, dat ze woorte geplant ,
ze zien zoe van zellefs gewasse.
Ze vOrmen in 't landsjap e sjoen ornemint,
en weult door hun tOppe de wuivende wind,
daan mumm'len zoe'n lijzige leedsjes
de bOmmlende, bubb'lende bleedsjes.
De Gaol struimp veurbij met e kabb'lend geklOts ,
d'rin zwOmme de zêlver-forelle.
En, Bove de struukskes en euver de stein,
dao vladd're gracieuze libelle.
Wienie daan et zOnn'ke dat alles vergolt,
daan spiegle de kroene, en is et, verdOld,
of zinge zoe'n lostige leedsjes
de blinkende, blaankende bleedsjes.
616
Meh soms blaos de stOrem met brutere krach,
en weurt et e gieren en tiere.
Aoch errem de buim daan ! Ze hObben et hel ;
ze weite 't geweld neet te kiere.
De stamme verzette ziech tege z'n sleeg ;
de tek krOmme ziech in wanhopig beweeg,
en sjriewe zoe'n tristige leedsjes
de sidd'rende, bibb'rende bleedsjes.
Mei 1936.
Cl. G.
MIEN JONGES.
Es mien klas werk is aan 't make
En zit ieg op te lësseneer,
Daan moot ieg wel ins eve stake
En kiek taan op mien jonges neer.
Ieg zeen ze bezig aon hun werrek
Met ingespanne roeje kop,
Dao knawwelt eine, dat is sterk,
Ze potloed wie e zeuthout op.
Daan zeen ieg ze dao veur mieg zitte,
Kiek ieg mien klas zoe eve roond,
Ieg zeen twie roeie en 'ne witte,
De res is zwart en broen en bloond.
Dao zien t'rs tie tassen hun lippe
En tan e stOkske tong doen zien ;
Met airs „aon-mieg-kaan-geine tippe",
Met bangig roondzien wie 'ne knien.
Dao zien t'rs tie gans branie-echtig
Begoste aon wat waos gezag,
Meh die noe al — 't waor te mechtiq —
Hun pen vas hObbe neergelag.
Die zeen ieg armaol veur mieg zitte,
Kiek ieg mien klas taan eve roond,
Ieg zeen twie roeie en 'ne witte,
De res is zwart en broen en blooncl.
Ao, elk jaor daan krijgste nuije,
't Is aander vel, 't is aander vleis,
En de perbeers weer d'rin te duije
Get levenslêsse en get geis.
Wat Slivvenhier mieg oug zal sjikke
Dat blijf mieg allemaol geliek,
617
Es ieg mer neet hoof te versjrikke
Es ieg hun in hun ouge kiek,
Zoe wie ze dao daan veur mieg zitte,
Kiek ieg mien klas ins eve roond,
Ieg zeen twie roeie en 'ne witte,
De res is zwart en broen en bloond.
Meh of geer zwart of wit of roed zeet,
Geer zeet es jong mieg eve leef.
Ieg vraog veur uug mer : Laot 't koed zien
Wied vaan hun blieve ezzebleef.
En jonges, komp geer in 't leve
Of tat taan zwart is, roed of liech,
Dan hoop ieg tot wat mêtgegeve
Is aon uug, uug liert eur pliech,
En gaot taan neet bey alles zitte
Meh pak taan aon wat of geer voond.
Mien roeie, zwarte, bloonte, witte !
'9 Wou tot ieg taan clêks bey uug stoond.
HARIE LOONTJENS.
AOVENDZAANK.
Ieg hoort niks aanders mie es veugel zinge
En langs te loch tao dwaolde sjaop in witte vach ......
D'n aovend veel toen en de vale nach
Perbeerde gans t'n daag al te verdringe.
Get wandeleers tie zaog ieg nog, ze ginge
Gans laanksaam in de lente-aovendprach,
'ne Vogel preludeerde eve, zach ......
En toen begos 't in m in ziel te zinge :
E woonder leed van stél tevreyenheid,
Es hoofmotief Gods eige gooigheid,
E broesjend leed vol innigheid.
Nog zink in mieg tee woondre zaank,
Boe altied Slivvenhier ieg nog veur daank
En ieg 'm vraog : mieg zoe te laote, gans mie leve laank.
HARIE LOONTJENS.
618
RIVAL EN.
De nachtegaol zoong in den eikebosch ,
De blOmkes luusterde, kopke in den nek.
De wind leet den dartele veendel neet los,
Me kneep 'm vas urn de stek ......
Me de kwakvorsch op z'nen elsepos,
Dee voond die attentie to gek ;
En 'r leet van sjeloersheid e vleukske los,
Al oet z'ne plompe bek :
„Verrrrrrr. . . ek I ' '
HUBEER.
DE AARDBEVING
door D. CALSIUS-VISSER.
Ze waore laat getrojd. Menier Lindeman waor bekans al 58
toen heer z'n vruiwke vaan 50 had gevraog. 't Waor eigelik oet
Holland vendaon, me woende noe al 6 jaor op St. Pieter.'r Had
nogal veal vran, want 'r kos good met doen, en op 'ne pot beer
zaog 'r neet. Zondag-'n-aovend waor weer 'n hiele klik bij 'm gewees
op bezeuk en Menier had bij die gelegenheid de bêste wien oet de
kelder gehaold, want 't waor z'ne mei. Urn ellef oor trOk de hiele
klik de kanaalbrak euver. Mevrouw Lindeman had 't deen aovend
toch get koelik. 'r Naoberse Mevrouw K. had den hiel enaovend
hear vertêld van spoke en geiste, en noe ze allein met heure maan
in 't hoes waor, zwedde ze noch devaan, me aon heure maan leet
ze niks d'r euver merreke, want heer waor toch al get zenuweesechtig en had 'n hartkwaol. Ze sleepe op 't ierste. Ze hadden dooreinloupende kamers en umdat Menier errig snurkde en Mevrouw
altied 's nachs hoosde sleepe ze eeder in 'n apaart bed. De wien
had hun good gedoon en waoren ze daan ouch weldra in 'n deepe
ras verzonken, en huurde men 't regelmaotig snurreke vaan Menier
door 't gaanse hoes es de reus vaan „Klein Duimpje - ......
Opins 'n hiele helle sjriew. „Antoon, Antoon ! ! je geweer, 'n
man onder m'n bed...... !"
Menier Lindeman dee nogal vas sleep, waor nog zoe gaw neet
wakker en noe sturremde Mevrouw zien kamer op en klopde-n-m
op z'ne boa en z'ne kop, boe ze h'm kos rake. Met 'ne spronk
619
waor Menier 't bed oet en vloog nao de kas urn z'n gelaoie jachgeweer te haole.
„Hier, bier...... zit hij", reep Mevrouw en heel Menier krampachtig met twie han aon ziene pyama vas. 't Bed dat benao zoe
lieg waor tot op de vloer, woord met 't gelaoie jachgeweer vaan
Onder onderzeuk, me d'r waor niks te bekinne. Dan waor 't zeker
Onder. Menier met 't gelaoie jachgeweer en Mevrouw met de boegie in de han zou liichte. Pluto en Duc, die op de gaank veur de
deur slepe, gromde en blafde door 't ganse hoes. Me op de twieden trap zag 'r opins ...... „Neen laten wij de politie eerst opbellen".
Intusse waor de maog met al dat leve ouch oet heure slaop gewek,
en kaom zoe bleik es 'ne geis de zoldertrap aof : „Heb jij 't ook
gehoord", zag Menier met 'n donderende stum, urn z'n'n angs
te verberrege. „Er zijn inbrekers in huis." In z'n roed met greun
gestriepte pyama sting Menier aon de telefoon. Mevrouw nog altied met de bougie in de han en in heur lang flanelle nachkleid
met heur dun gries haor in 'n mauzestertsje langs heure ruk aof.
Ze stoond met de bougie zoe kort bij h'm, dat z'ne pyama aon 't
sjreue waor, en gelokkig de maog 't nog intieds gezeen had......
„Halo !. .. Halo ! juffrouw ! wilt U mij aansluiten met de poHalo 1 U spreekt met Lindering litie ...... Rrrrrm man, Kanaaldijk 164. Gauw, gauw, politie ! Er zijn beneden in
onze woning inbrekers...!
In Lien minute waore de agente present. Menier had op oetdriikkelijk bevel van Mevrouw de sleutel door de vinster aofgegoeid,
en stoond in spanning met 't gelaoie jachgeweer boven aon de trap.
Achter 'm Mevrouw en dao achter de maog, zoe bleik es de doed.
Pluto en Duc blafden misselik tegen de deenders en woorte Bove
aon de trapleuning met de kettel vas gelag.
Nao 't hiele hoes oonderzeuk te hObbe kaome de deenders de
trap op. Noe zou hove de hoeszeuking beginne. Me nOrreges waor
get te bespeure. Ten slotte woord beslote mer nao bed te gaon,
me geslaope woord den hielen nach neet. De sjrik zaot eederein
nog in 't blood. Mevrouw dach noe beslis dat 't geiste waore gewees, die op heur kamer gezete hadde en ging nao 't bed en al de
meubele met wiewater besprinkele. De maog dorf neet mie nao
bed en zaot met Pluto en Duc op 't logeerkeemerke ......
De volgende middag ...... Coen Menier en Mevrouw aon 't diner
zaote, huurde ze door de radio :
„In den nacht van Zondag op Maandag is er een aardschok
waargenomen, welke 4 minuten geduurd heeft. Op vele plaatsen
werden de menschen uit hun slaap gewekt" ......
ft
620
MILLENSCH.
HEULENTEULKE
durch J. GREIN.
'n Anger maole, wie ze ins eine begraven hubbe, heet heulenteulke op de doodskis gezete. Gans sjtil zout 1 ) 't dao, zunger zich
te rujere 2 ), jus of 't wol wachte, tot 'm eemes zoug 3 ). Mer we
zouw 'm dao gewaar zi woorde. 't Waore mer etlikke 4 ) man ter
liek. Foort achter de liek goeng ein oud wufke mit ein geleende
groote ouderwetse vajlje oem, die heel grOjn waas van ouwerdoem.
't Waor gans dri igemoemd van aan de fOjt 5 ) bis euver et hOjt, ouch
de erm mit. Veur 't gezich hauw 't ze zoo toegetrokke, dat 't mit
zien uigskes 6 ) nog ef fekes koosj zeene. Zoo woort geine gewaar,
wie erg es dat dit oud fruimisjke sjtil \Task zich woor aan 't janke.
Ocherm, de traone leipen em langs te kinnebekskes aaf. Op te zerg
loug waal eine „sjlech en rech - bie-ei gevremelde paumekrans
mit ei paar witte reuskes drin ; mer neeme waor dao, de de krans
droug, en 't goengen ouch gein mejdsjes vairop mit drie sjoon
witte lijnje, wie dat ummer bie ein joeng liek gebeurde en die op
't graaf woorte gezat. Die paar naobere, die nog mit achter de
liek goenge es ouch die joeng sjtreng waate de liek drouge, goenge
zoenger bezei mit. Ze dachte : „'t is goud, dat er eweg is, d'n
ermen Hannes. He woor jao toch oeneuzel en hauw niks op te
weld en deinde vaOr niks angesj, es dat er opfrout, wat die auw
zich bie-ei sjtool. Nou heet ouch neeme mee moleste van 'm. Laot
ver oes mer ei bietsjke sjpouwe, dat ver 'm weggeduut kriege.Ze dachte neit 't minste aan heulenteulke, dat zich oengertussje
rech-op midden in de krans houw gezat. Het zout zoo net dao oen
keek weijer zoo sjluum, dat 't sjoon woor oem aan te zeen. Mer
allein ei klei kejndje zoug 'm. Dat zout aan de weeg en sjpeelde
mit blumkes. Die houw 't zich ei bietsjke leeger aaf op e weij geploch, woo zie mooder, en deftige halfesje, mit de maat te wesj
op te sjprei oetrei woor aan 't leGGe. Wie de liek vairbie koum,
sjproeng dat kejndj tadelik op en rabde gauw-gauw zien bläjmerkes bie-ei, oem ze heulenteulke de geve. Het wol ze 'm al reike,
dao heijljen 'm de mansluuj truk. Die meinde, dat 't kejndj ouch
de krans nog geer bie zien blumkes hauw g'had. De toch woor
vdOr den oeneuzelen Hannes en moosj blieve liGGe. Wat rech
woor, moosj rech blieve. Dao begoos et kejndj zoo versjriklich aan
te janke, sjreide en sjtamde mit de binkes, dat et te valle koum
en dat proent vatir de vOjt van et oud meuderke. Dat loerde mit
621
zien verjangde uigskes oenger de vajlje oet, pakde 't kejndj mit ein
hejndje en hoelp 'm op. Le noum 'm mit zich achter de liek, vlak
achter de krans, woo heulenteulke zout. Dao woor et kejndj tevree
oen sjtil wie ei muuske. Ene gansen ervel bloume noum et mit.
Op 't gesjreef van 't kejndj woor die halfesje biegeloupe koeme
vatir nao 'm de kieke en 'm de haole. Mer, wie et noe sjtil woor,
bleef ze bedenklich aan de weeg sjtaon en keek wie de gaudeif van
ein oud bedelswufke lid& sjoon oen braaf kejndj mit ein hejndje
hauw en 'm leide. Die mansluuj woore verwoenjert, dat die gruutsje
halfesje haär kejndj neit sjnabde en mit voert reet.
Mer nog mee verwoenjerde zich laater 't oud wufke, wie et 't
kejndj nao den haof, woo die halfesje woonde, truk brach. Het
leiden 'm pes aan de poort, oem tadelik weijer te wille gaon. Mer
de halfesje sjtoeng in de claOr oen wingden 'm, nao binne te koeme.
Zie zat 'm eine fiene koffe vatir en presenteijerden 'm dernao noch
eine gauwe wek en ein heel deil eier vaOr mit heivisj te numme.
Noe zouw me zeker meine, dat zooget vaOr dat erm oud vruimisjke
ein bliedsjap weur gewees. Mer nei ! Et voeng zoodanig aan de
janke, dat 'm de traone mer zoo aafleipe. De halfesje noum hatir
kejndj nao de sjoot op, heil em leif en peunden 'm en voeng zelf
mit aan de janke en et kejndj jangden ouch.
1 ) zat — 2 ) verroeren — 3 ) zag — 4 ) eenige — 5 ) voeten — 6 )
oogjes.
VYLENSCH.
DER SJANG EN 'T MAIKE.
„Ich han e verke gesjlacht", zaat de va gene berg, en e laachet
en zaat „get ezoee !"
„Ho, ho !" reep de va gene tinnef ! „Dat wuur je get wie 'n
sjlaagskaar ! Mer...... 't is good, ich zal kaome !"
„En da bring der mich der Sjang och mit en de madam !"
De va gene tinnef dronk oet, sjneeed e gezich wie ne claOrheisj
en winket jao. En tege der ovvend, wie de keu i gen weie brullete
en 't landsem duuster aa woad, trampelet der halfe va gene tinnef
nao gene berg op. De madam, die nog al dik bezat waor en nit vaiil
aom hauw, komt 'n 50 meter aater 'm aa gejeche en ergeret zich
sjrikkelich va wege haOre man en alle ander mansluuj, die niks
vatir de vrOluj uvver hent, ze mer laote zurge en sjravele en nit
nao 'n umkieke. Ze reep : halfe ! Der halfe blef sjtOa en keeek urn
en reep : wat zat der ? Me de halfesje sjtong en waor ezu boeten
622
aom, dat ze gee woad kos oetbringe en ze woad roeed va erger en
der halfe reep : wat roopt der da ? en... gong wir durch.
A ge bildje, wOa e 12 Hektare hat lieje blef e sjtOa. E prakkezeeret : went ich hei get neerzat, 'ne hoof en get sjtel en went de
va gene berghof da daobei nog 'n 20 Hektare toegaof ...... a la
bonheur. Doew kêêek e urn en wie de halfesje benao bei 'm waor,
reep e : „Mich dunks, dat ich hei get kus bowwe vaOr die twei !
En wie de madam dat hoeet, waor alle erger voet en ze sjot vruntelich mit der kop... mer doew zaat der halfe „mesjie weur 't nog
béeter, went vêr 't draa geuve. 't Is mich zelêve nit ezu opgevalle
wie huuj, dat vêr and wêede, bezondesj der ! Der hat ginge'n aom
miee !"
Doew brook de madam los en wie ze niiks koeet zage va wêge
haOre aom, begos ze te griene. En der halfe zaat : „sjamt uch get..."
en e gong durch en grommet...... „went der mingt mit kriesje get
oet te richte... !" en doe marscheerete vlot e-weg der berg op en
leet de madam wied aater zich nao kaome.
Wie he a gene berghof komt, zoot de madam, die oet gene
kosjtel komt, ji g s de tobbe neer. Ze vèget zich de heng a gene sjolk
aaf en reep : „Aha, dat hat der good gemakt, mer wao is de madam ?" en wie der halfe zaat, dat ze nog komt, doew zaat de madam, „ich houw de keu gemolke en wol jiis de kaover get laote
zoepe... mer komt i."
Me der halfe komt oet gen hoes en zaat : „der haat good wêêr
mitbraat... en zou vêr 't viee ins Oa ziee - en de mansliij gratsjelete
uvver de keisjting nao gen sjtel. Dao sjtonge de ken... de... mit e
haOrke, man, op e lief, wie ziej en de kaover sjlooge va gekkigheed en waalmood mit hun sjtief knabk têge de brêér op ! De va
gene tinnef bezoog ze zich va vaiir en van aater en zaat : „sjtaats,
sjtaats, dat mot ich zage !" En wie ze de piêêecl geziee howwe en
de verke, zaat e : „en wie geet 't mit de kinger ?" Doew griemelet
de va gene berghof en der andere zaat : „wit 'r, ich han jo mer
de inge en 't is zienge zin... ich sjpan oet en da kunne die twei, der
Sjang en 't Maike dao Oa woeene. " En dat beveel der halfe va
gene berghof ezoee good, dat e zich umdrieenet en zaat : „da komt,
da gunt v'r in. ',
I gen kuche waore de méê vlot a ge werk en 't Maria hanteeret
de dampende panne en de kèetele mit gebraods. Der Sjang de gedeenstig get holp sjot de éepel in der kêetel urn en wie de twei
halfe dat zooge, sjteete ze zich aa, es went ze zage woole : haste
me léve ezu sjun pêêrke geziee ?
Doew komt och de dikke madam va gene tinnef in mit de madam va gene berghof en ze waor zoee veraltereerd, dat ze 't Maike
623
puuntsjet en zich mit der mow der mond aafvêget en ze krieschete
allenei... de vrOluuj I
't Waor dan och ezu sjun... die twei te ziee, dat 't dich uvverging ofs te wools of neet.
Wie ze allenei a gen deusj zoote, wOate de kump mit êèepel en
vleisj opbraat en de sjottele dampete, dat der inge der andere benao
nit zoog. Der halfe sjot beer in en dao woat gêêete, mit e plezeer
en 'n vruid en ene appetiet, dat der halfe va gene tinnef zaat :
„Morjuuts nog e-weg... ich zaan mer zoee... 't sjmakt mich huuj... I en doew reep de madam va gene berghof... „et mer, et mer, 't is
uch jo gegond.En doew zaat de va gene tinnef :... „mich dunks... (wat zat
der halfe ?) die twei... vingt der 't good ?"
En doew sjtonge ze allenei op en de vroliij waore aan 't kriesje
en der Sjang woad ezu wies wie de moer... en ze goove die twei
de hand en gonge wir zitte.
Wat zow me nog miee zage bei ezun feierlichheed ?
Doew zaat de va gene berghof : „mit Sintermees ?" en der andere
zaat : „jo, Jo, mit Sintermees !''
En 't waor oetgemakt en der Sjang sjteet 't Maike onder gen
deuisj aan en ze kèeke ze zich aan en laachete.
Doew gong de claOr op en de mèê komte in mit ene bloomesjtroek en zaate „vabl geluks - en laachete en gonge wir voet.
't Zondes dernao gonge de twei kinger nao pastoer. De wos
besjeed en zaat : „dat zal da wal urn 10 oer ziee T' Mer der Sjang
zaat : „F-Iêêr kan 't nog sjpièêder T' Doew haolet der Flêer pastoer
de beuk oet en e zoeet dao in en zaat... : „dat waor der burgemeester um haof elf !" Doew kêêek der Sjang 't Maike aan en 't
winket va jao en der Sjang zaat : „Da zet 't mer urn 11 oer, Flêer !"
't Waor der daag d'r nao in 't gans durp bekand... en de luuj
zaate : „Me ja, die motte ze nog wal han ! urn 11 oer ? Ze hent
geliek, went ich 't kus, deeg ich s t och.-
F. SCHLEIDEN.
624
VELDEKE
lle JAARGANG
No. 62.
DEC. 1936.
ORGAAN VAN V. E. L. D. E. K. E.
VEREENIGING TOT I NS T AND H 0 IID IN G EN
BEVORDERING DER LIMBURGSCHE DIALECTEN
REDACTIE :
KAPELAAN F. S C H L E I D E N, MOLENBERG, HEERLEN.
SECRETARIS-PENNINGMEESTER EN ADMINISTRATIE :
H. A. LOONTJENS, ROB. REGOUTSTRAAT 67, ROERMOND
GIRO 191402
DRUK EN UITGAVE VAN :
DRUKKERIJ v.h. CL. GOFFIN, NIEUWSTRAAT 9, MAASTRICHT
JAARVERSLAG 1935-'36.
Het jaar 1935-1936 bracht de volgende merkwaardige feesten :
Op 11 Aug. 1935 speelde het Zuid-Limburgsch tooneel „Bie
Hiernonk - in 't openlucht-theater te Spaubeek, waar onze voorzitter de vereeniging feliciteerde met haar succes en haar dankte
voor 't streven ook dialekt op 't tooneel te brengen.
't Hoogtepunt van deze periode was het jubileum, het 10-jarig
bestaan van onze vereeniging. 't Orgaan verscheen in December
met 40 bladzijden druks en een nieuw keurig titelblad. We mochten
met groote vreugde een schrijven ontvangen van onzen bisschop,
Mar. Lemmens, waarin hij blijk gaf reeds lang het werk van
V.E.L.D.E.K.E. te kennen en 't zeer te waardeeren. Onder de vele
bijdragen, die 't streven van V.E.L.D.E.K.E. bij deze gelegenheid
geluk wenschten, memoreeren we in 't bijzonder, die van Z.Exc.
Jhr. Charles Ruys de Beerenbrouck, Ir. Bongaerts, de Koninklijke
Akademie van Wetenschappen en Hein Janssen, den redacteur
van Oecher Platt.
Bij deze feestelijke herdenking werd aan Mgr. prof. Dr. Jos.
Schrijnen het eerelidmaatschap van onze vereeniging aangeboden,
waarop we een sympathiek schrijven van den professor mochten
ontvangen. Op 18 Dec. had te Sittard de feestelijke herdenking
van 't 10-jarig bestaan plaats. De opkomst was zeer goed. Velen
maakten van de gelegenheid gebruik V.E.L.D.E.K.E. hun sympathie te betuigen. Opgevoerd werd Boerebloot van H. Eussen
door 't Ransdaalsch tooneel. Ook verleenden hunne medewerking
de zangers van St. Barbara te Terwinselen. Onze voorzitter had
voor deze gelegenheid een feesttaart besteld, waarop 10 kaarsjes
brandden. Deze werd gepresenteerd met de woorden : 't is huy
den aovend en murge den daag, dat me Veldeke besjtèéke maag.
De avond was een groot succes.
625
Den 17 Februari waren we te Roermond, waar in 't Christoffelhuis eene propaganda-vergadering werd gehouden, voorafgegaan
door de algemeene vergadering. De zaal was tot de uiterste hoeken
bezet. 't Dubbelkwartet Roermond onder leiding van den heer
Thyssen verleende zijn schitterende medewerking. Er was maar
een roep voor de organisatie : 't was schitterend.
We vermelden uit ons orgaan in 't bijzonder de wetenschappelijke
artikelen van ons bestuurslid dhr drs W. Roukens en de volgende
liederen :
1) Mulleknêêdslidje van J. Reinard, muziek van H. Scheren.
2) Dao kaome dekser langs 'ne weeg van H. Loontjens, met
begel. van Vic. Vermin.
Keersleedsje
van H. Loontjens, met begel. van Jim Shepherd.
3)
4 ) De distelvink, bewerkt door W. Ploem, afgestaan door dhr
A. Mulder.
5 ) Aovend van P. Visschers, muziek van W. Ploem.
6) Der Schnieder vingt zich ing woes, bew. door W. Ploem.
De melodie werd genoteerd door A. Mulders.
Mochten we in ons feestnummer melding maken van een sympathiek schrijven aan onze vereeniging van Z.Exc. Jhr. Mr. Ch.
Ruys de Beerenbrouck, in 't Aprilnummer moesten we helaas een
woord van afscheid wij den aan dezen echten Limburger, die van
ons is heengegaan. Zijn naam zal in eerbiedig aandenken blijven
bij alle leden van V.E.L.D.E.K.E.
Dit jaar was een jaar van bloei.
M. K. die de kunst-kritiek in verschillende Limb. bladen verzorgd, wijst herhaaldelijk op de periode van bloei voor 't Limb.
dialect. En hij kent de verdiensten daarvan voor 't grootste gedeelte toe aan onze vereeniging.
Waar wij in 't afgeloopen jaar zooveel steun en sympathie
mochten ondervinden, daar mogen we met vertrouwen de toekomst
tegemoet zien.
We spreken nog de hoop uit, dat meerdere jongeren zich bij ons
mogen aansluiten, om aldus hun talenten in dienst te stellen van
ons mooi Limburgsch dialect.
DE SECRETARIS.
JAARVERGADERING EN PROPAGANDA-AVOND
TE HEERLEN OP 16 NOVEMBER.
De Voorzitter, Notaris van Wessem, opende de ledenvergadering met een hartelijk welkomstwoord, waarna hij den Secretaris,
Kapelaan Schleiden, gelegenheid gaf zijn jaarverslag uit te brengen. Deze memoreerde de verschillende vergaderingen die in den
626
loop van 1935-1936 hadden plaats gehad en speciaal het 10-jario
bestaan, dat op zoo'n schitterende wijze te Sittard werd gevierd.
Het dankwoord van den Voorzitter was wel op zijn plaats. Tevens
werd mededeeling gedaan dat het Secretariaat nu in handen is van
den penningmeester, den Heer H. Loontjens te Roermond. Deze
laatste bracht vervolgens het financieel verslag uit, waarbij hij
opmerkte, dat in den loop van het vereenigingsjaar 1935-1936
een veertigtal leden aan de vereeniging waren ontvallen, door bedanken en overlijden. Wel is het ledenaantal gelijk gebleven, daar
er ongeveer evenveel nieuwe leden zijn toegetreden. Op 1 Augustus
1936 was er een batig saldo van f 194.82. Er moesten wel nog
rekeningen betaald worden, die toen nog niet binnen waren. De
vergadering ging accoord met het gevoerde beheer en de penningmeester werd onder dank gedèchargeerd. Hierna volgde de verkiezing van een Voorzitter. Notaris van Wessem memoreerde nog
even zijn genomen besluit, waarna met algemeene stemmen Dr.
E. Jaspar tot Voorzitter werd benoemd. Deze nam de benoeming
aan, dankte voor het vertrouwen dat men in hem stelde en als eerste
daad stelde hij aan de vergadering voor, den Heer van Wessem
tot eere-voorzitter te benoemen, hetgeen onder groot applaus geschiedde. Hij releveerde verder de vele verdiensten die Notaris van
Wessem niet alleen voor V.E.L.D.E.K.E., maar voor heel Limburg
heeft gehad en hoopte dat wij hem nog lang als gewoon bestuurslid
in ons midden mogen hebben.
De Secretaris deed nog eenige mededeelingen omtrent de te
voeren actie om meer leden te krijgen en deed een beroep op de
vergadering om in deze zoo goed mogelijk mede te werken. De
Heer Boumans besprak de voorbereidingen die men al getroffen
had om op 22 Januari 1937 te Treebeek een groote propagandaavond te houden.
Hierna begon de eigenlijke V.E.L.D.E.K.E-avond. Het zaaltje
in „Ons Volkshuis- was geheel bezet. De Burgemeester had zich
laten vertegenwoordigen. Notaris van Wessem opende in het Venloosch, felicitterde Dr. Jaspar met zijn benoeming en dankte de
Bestuursleden voor de steeds ondervonden samenwerking. Dan
herdacht hij in gevoelvolle woorden ons overleden lid de Heer
P. Visschers.
Dan kregen we een keurig en op geestige wijze voorgedragen
lezing van den Heer F. Oostwegel uit Heerlen, die vele gebruiken,
kinderspelen, zegswijzen enz. van vroeger op buitengewone manier
naar voren bracht. Hij sloot zijn voordracht met een Heerlensche
schets van Eug. Vreuls : „'t Hoeshawwe van de famielje Presies".
Pastoor Spierts liet ons dan in een gevoelige schets van Kapelaan
Schleiden in het Vijlensch medeleven met het gebeuren van „Krisnaat 12 oer in g'n koel", waarna Pierre Frencken uit Roermond op
627
zijn bekende mooie manier voordroeg „Oos Limburgs - van hemzelf, „Neetwaor Marie- van Seipgens en „Ougs - , een gedicht van
Dr. Jaspar, door Francken in het Roermondsch overgezet. Vooral
dit laatste vond een zeer mooie vertolking.
Hierop volgde de Heer Boumans met drie zeer goed aangevoelde
gedichtjes van hemzelf in het Echter dialect, n.l. „Mei'', „Korsnach - en „Van kompels en koale - , gevolgd door Dr. jaspar, die
de kostelijke humor van Pierre Visschers deed herleven in het Valkenburgsch gedicht „Of 't hollep - . Hierna volgen : „'t Nui breurke- , „Sinterklaos" en „De Maos - uit zijn bundel Bonte Blomm'e.
Na de pauze kreeg eerst de Heer Reinard uit Kerkrade het
woord, die twee kleine gedichtjes voordroeg : „Inne Zondesmurreje
aan 't Bergputsje - en „Kaolblomme - , die danig in den smaak vielen,
rnaar het mooiste succes oogstte hij met zijn „'t Liebet - , dat een
buitengewoon kunstige vertolking vond in de wijze waarop het door
Mevr. Consten werd voorgedragen. Bravo !
De Heer Loontjens volgde dan in het Maastrichtsch met „Kanadasse - van Cl. Gof fin en met zijn eigen gedichtjes „Regeweer-,
„t Woonder", „Geer Kaomp ...... en „Mien jonges - dat hij opdroeg aan den Heer Oostwegel. Als slot hoorden we een zeer inter
ressante schets „Sjmoeke laivend begrave - en een gedichtje „D'n
awwe lin - beide in het Beeker plat en door den schrijver, de Heer
Mennens, voorgedragen. Ook deze had succes en toen de Heer
van Wessem de vergadering sloot, had men de voldoening een echte
Limburgsche V.E.L.D.E.K.E.-avond te hebben bijgewoond, die er
weer zal toe bijdragen om onze mooie Limburgsche dialecten te
behouden en het gebruik er van in alle deelen van onze provincie te
bevorderen.
DE SECRETARIS.
GULPENSCH.
ALAAF DE PRINSES EN DE PRINS.
'n Alaaf oet et land, dat d'r Hieemel
Ens met dobbele riadom bedach ;
Zeet : Good vieert d'r boer va g'n velder
En good sjtiegt oet mennige sjach.
In et land van de koele en ketOele
Met zieng wooke va sjwaam en va rook,
1-1êj zinge ze kreftig Alaaf met,
Ooch vieer kinger van 't kaiildersjvook.
628
Oos vaddere vare de sjuur i
Dao gans deep i g'n seed, i g'n nach,
En ze haoele d'r oogs, de vOr ieewe
Ozze Hergod bej-ee hat gebrach.
En ze plaoege zich, sjoefte en sjOrrege
En ze sjinne zich grellig vOr 't broeed ;
Van d'r oogs west mer 'n hainfel hon eege
En d'r kreets Om d'r dusj, de is groeet.
Mer ze sjtont vas wie eeke en sjedde
Al hon zOrge wie druppele aaf :
Ozze Herre-God hant ze vOr ooge
En weeere zich christelich braaf.
Evvel huuj Evvel huuj hant ze vierdaag
En sjtram sjtont ze dao in de sjOttrej
Of ooch bej d'r zank of d'r toernvrein
Of blaoeze in de harrernonej.
Noe west et Wilhelmus geblaoeze
Tsilinder en patsj vleege aaf,
Dan zinge al de klokke van Héeele,
Al 't vook van de koele : „Alaaf !"
MATTIES RENEERSE.
Heele d'r twelfde September 1936.
GULPENSCH.
BIE ET KRISKRIBKE.
Ursj loerde de uigskes menter-groeet
et leef klee sjtalke rend
nao sjieeperkes met flout en sjtaaf,
nao lemkes, sjaop en hOnd,
nao os en Bezel achter-i ......
Op ens...... sjtaart bang en blue
klee Lieske sjtel, metlieetig
nao 't Wichske op et sjtrue :
't volt zich op vadder zienge erm
zoe riek, zoe groeet, zoe worm ;
en 't Wichske licks op sjteeekend sjtrue
zoe keed, zoe kleng, zoe erm
629
Z'n uigskes blikke deep bedrufd
nao et Kindsje èrm en kléng,
en 't ziet al 't sjiins en fiengs neet miee,
in& 't Wicht op sjtrue allêng.
En 't kriesjt, sjnapt vadder um d'r hoos
en wiesjpelt fleiérig cla,
of hée 66ch 't klee naksj Wichske ziet,
of hêe niks doee 'n ka ......
„jao !" — zêt der kOlilder, — „Lieske, jao !"
— en wisjt van 't kink zieng wang
de trdOntjes aaf, — „Jao, Lieke, jao !"
en dinkt,...... in& dinkt neet lang.
..
—
Vrouw, zèt hêè heem, ich hub gedach ......
— doe hubs gelièk — ich dink
vaOr ene wees is hei nog plaatsj
ich ném, wat zêêste vrouw — zoe kink.
MATTIES RENEERSE.
MAASTRICHTSCH.
WIE SJEEZEKE GEBORE WOORT.
Wie Sjeezeke gebore woort
Toen waor 't tot me d'ingle hoort :
Gloria ! Gloria !
En 't zach gewuif vaan hun vleugelkes,
En e koer wie vaan doezend veugelkes,
En harpe en sjalmeie
Die hoort me tOssebeie :
Gloria ! Gloria !
Wie Sjeezeke in 't stAlke laog,
Bezeuk toen vaan de herders kraog :
Gloria ! Gloria !
Toen keek 't ins met e bang gezieg
Wie Selvruike 't eve had opgerieg
Nao al die doonker minse
Die H5Oin noe kaome winse :
Gloria ! Gloria !
630
WIE5JEEZEKEGEbOREWOORT.
WiiölVD
• VAAN . ARIS, t.00 JSP45
M E 11%K . VAAN . HENRI .?i)5.
trerxefivnot
I5mio
Awain
USW
11111111111111
A111 21.7111111111111110111110111111■ 11•11Mirar Air
all/rallii41111114•111=1111•1W"immmull
4 illiVINIMIal lfall1=111111111MMainammIwomm11111111fIlr
Mr ANISIIPIIIIIrA11111■
11
PAIMIhMINNINIMIIIIIIIIWANW'AIN11111111alleamill•M ?BIM WAN/
sa?
T
'
'
-
wool:,"L tows?E tgt
S
•
/
,111EM/7/////1
011111111111111111•1111111111•1111111Iormiwits.awmwe MIMI OMNI
MINNIVIIIIIIIIP111111111111111111111,111117111111111111.111111111=s4H111n111PRIE411116/1G41
MN FAIIIIINK41111111111,711141111M
pal WAN
Ammumini
s
3
- a Eef'L zaA
11111111111Falilimo
mum risk- AI
1:11/119111111111111111111•111
FAmidmor.WAN
sammorusr 1311111111111101 ■Im
salowimm
111111111r741,11M1111Moraiilwamarm NW maim saidomplo
tamq/111111111111111Mml
1111i4.
_
l
6,
e Lk wit will., doe-
I
niNNIMINNIMINIIIII
no mister .1111•111,01.
-
Mr.
Itwr.
o.
WV.:
ww.
asm■
EMIT' aminorma r....
MAIL41111111,911111111fir.
It lir 1
IIIM,
■s
aw....
rwlal
larommeni
a111111
aH
a ( 74?
Ir ff.. WIZ
ILIPZA
moo
MN
LIIr..
• ari. .
MIN
IIP.III
IlLAIIIIIIIPNIII
anaanamp-im
1
.--Uniam • a■
v.o.mmt'-iiiiiiitvi
r
rmm.
E
railli 011.111111.1111
:: 11111
11"1"111111
411111Cal
■
ii.
NE MOW AN
r
INP■mul III•111
•
111111111111111111.1111111111111•11111MI
III
wiriP.111111141111mamrim oommanomarar
MIMI
nor xi wir•irsw
Aunrammalooma
II Ilaroa- a.a
arnamonaliimmoau
sonsiansalilallWillIMIa
=Nora
YIN Ir-All MINIIIIFIIIIIIIIIIIIIII M= [Alia W 412
aZIAisonimmiiiM AMNON,
Que. Lk nte. V.65 -se -
- e :
0 - V- - •
- 2-
1
(1
Mall III 111P1 111P111111
immuieli a
Mom=
imrsawrifire
Nam
MIMPAIIIII&A.11116011MIMMIMPVIIIIMMINIMINIIIMallE ■
11110.almumamilialP1111111011
inar•AladikallNIMIMILatrillIENIII
vuilii•Aintr ......mr 1111111r111
malkoaSMII■wwin
111111111117411111111111.1111 ■
111111•111MIP■11111111, 1111111"W A ,
tammanIrlimmini I mimeo Immimon arm
aiidaIQIimrIEIIREirIIIIIIIaJIIIIIIr.i INUAN
vace.im Nommirli a y AIN All wiaismi mr...muiNI
mum= In • ors la ismaa liNci
..
or-zano
moo
•
— • 11
shmimmilr .11111111111•11
nalilavoinimosma
now A allili
sial
631
Wie Sjeezeke in 't stalke sleep,
Selvruike ziichde eve, deep :
Gloria ! Gloria !
Ze zachde toen um 't spOpke klein
Dat moos leije nog later hiel vãO1 pijn.
Toen zOng in stet verblije
HaOr hart zoe tOssebeie :
Gloria ! Gloria !
Dec. '35.
Wie Sjeezeke get kerremde,
Sint Sjoezep zieg oontferremde :
Gloria ! Gloria !
En stél lag heer toen hiel zeutekes
'n Aaid dekensje op zien veutekes,
Heer blaosde oet 't leechske
En duijde aon 't weegske :
Gloria ! Gloria !
HARIE LOONTJENS.
GEER KAOMP
Geer kaomp veur mieg en alle aander minse
Es Middeleer veur us hey nao de eerd,
Veur Uug zien alle luij jao al'maol inse
En niemand is bey Uug get miejer weerd.
Veur dee 't neet wis, en dee 't neet geluifde
Dao kaomp geer oug veur in de kaw Keersnach
En 11613, wie d'ingele de nachte opesjuifde,
Oug veur die minse hey de vrey gebrach.
De wereld heet te vrey en vr5Og verlore,
't Leve jakkert weyer zoonder Uug.
Meh in Uug is, vaan wie't Geer zeet gebore
'n Bron vaan leefde die dao poets verdruug.
En sleit te wereld oug in doezend stake
Al wat me bouwde, Uug ter ier,
Al lop te lêste mins oug op zien lêste krOkke,
Toch blijf Eur leefde leve Slivvenhier.
En houjt me oug te léste brik vaan-ein aof,
En dreig vaan eeder kant 't allergroets gevaor,
Toch blijf tao blinke, wie't g'r 't us bie-eingaof
't Kribbeke vaan Betlem en z'n staar,
't Kribbeke dat us zal laote dinke
Aon Uug wie't Geer veur us gebore woort,
De staar die in d'n duustre nach zal blinke
En hope deit op Eur belaovend woord,
632
Tot wee op Uug mer stêlde zie vertrouwc
Tot tee oug later z'n beloening voont
En daodoor oug 't vas neet zal berouwe
Tot heer hey oonder gans kort bey Uug stoont.
1936.
Geer kaomp veur haOm, dee Uug eweg mer sjuifde,
Geer kaomp veur hidam, dee UUg neet kinne wou,
Geer kaomp veur dee 't neet wis en dee 't neet geluifde ;
En leep en helle weeg nao Calvarie tou.
H. LOONTJENS.
RANSDAALSCH.
DE KAESJNACHT VAN DER
VRAEMELEGJONAER.
Deep in de loupgracht laOnt, in nate sjniê en prat,
Der legjonaer op zie gewaer en hilt de wacht.
Zien ouge sjp5aren in der klaore sjtarrenacht,
Woe wied ein dorpskirk Brent, nog durch de roe bezat.
Acht iewen haw haiir klok der Kaesjnacht igeloed,
Va wie de Moêre wieke van der Sjpaanse grond,
En noe vuer 't iesjte zjwiegt der bronze mond ;
Ouch der sedaot dao zjwiegt, en sjtart sjtil vuer zich oet.
En zien gedachte gent teruk in 't heimetland ;
En ziit zich weer mit moêder nao de Nachmës gaon
En aon hdar hand bie 't kindjen in et krupke sjtaon ......
Wat heimelig geVeul, i jaore neet gekant,
Dat hae der ganse welt aafjoog nao et gelak ......
Ein koêgel flat ...... hae vilt ...... wied sjpint zien oug zich op.
Kaesjkindje ...... moêd'r ich kom ...... et zingt doer ziene kop —
„Nao heim... !" Der doed sjtriekt klaam en kawd langs
ziene rek.
H. EUSSEN.
SITTARDSCH.
ET KRISKLOKSKE.
't Klaske schleit van klip, klep, klap,
Veill luu zeen al vruig op schtap,
De schnee maak alles wit ;
D'e wêndj dae drif de vlOkskes aan,
Mer neme schteurt zich dae noe aan,
Wie oug de bies sOms schnit.
En alles geit dezelfde gank,
En loestert nao dae klokkeklank,
633
Es went ' r jeder weak
KOmt alle, blif neit in eur hoes,
Mer in de kirk, kapel en kloes,
Zeet waat me hie herdenk.
En aan 't krubke in de kirk,
Wurd voort door jederein gemirk,
Wooveur dat klaske klap,
En helder klep dat klaske door,
Nog schoonder klink dae klank in 't oor,
Bie eeder traed of schtap.
En in de kirk buig men'ge kop,
Dae vrei vraag aan de Gouwe God,
Dae altied gaer vergeef,
Wae kump mit eine gouwe wil,
Zien zunj belid en troert — en schtil,
Aan Hearn vergaeving vreeg. —
BelaOf dan nab ei goud berouw,
De zondaar hankelikheid en trouw
In vrei mit ziene God
Dan is 't of de kirk zelf schprik
En deilt 't jederein gaer mit
Zoo kleppert dan die klok.
THUR LAUDY.
VYLENSCH.
KRISMES HUUTSZEGENDAAGS.
Went de luuj a pastoeer zaate : Heer, ver vruie--n-os op 't
krisfes, da waor pastoeer ezu vroee wie e kink, me noe ...... noe
vcilt e, dat i zie hats neve de vruid ene angs aan 't waase waor.
Dao waor get wat 'm tempteeret daag en naat.
Der owwerdom ? E is ene daag of innig gele i gen kirk
benao mit zienge kop tege ene pilaar opgeloope. En allewiel is 't
ezu vied kaome, dat ezugaar de koeerjonge-n.-'m aasjpreeke en
mit ene grielaach beduuje : Heer pastoeer...... der hat der kazzel
der mot och nog de commenioen
vergeete as te dela ...... heer oetdeele. Zow 't der owwerdom ziee of mesjie de gedanke an de
huudige welt, woe 't sjturmt en brent in sjtee en durper en kirke
en in 't hats van de luuj.
Noe...... , huuj, der daag vdOr krismes, hat pastoeer mit kaplaon
de kirk gesieet. E sjravelt langs gen elter op. E zet de bloomeput
links en rets. E drieent de chrysante honderdmaol urn en um en
e mingt zich zoee de zurg oet de zitel eweg te sjravele. E hat och
634
mit der kuster en kaplaon 't krissjtelke opgezat en e is der usjte,
de zich op 'n knee zit en bent : Da zet e Hillige Sint Joeesep...
en Modder Gificides en e zukt nao ander hillige wa ged. E probeert
gans sjtil in zien eege der gloria, mer e vinkt der toeen nit. Morjuuts ...... zow e der gloria nit miee kinne ? E hilt 't nit vol
en e sjteet op en maschieet de kirk op en aaf mit der gloria,
dem e doezend maol aazit en woe e doezend maol i blieft sjteeke.
Dan zet e a kaplaon... : „Komt gevelles in de sakristei... - en kwantsies numt e 't book en da zet e : kiek... dat is 't sjunste, der gloria... en kaplaon zingt mit en da geet 't... gloria in excelsis Deo,
en pastoeer truust zich zelver en dinkt : Murge, went ich der kazzel aa han van de abdisse va Botsjed, dem ze oet lideor broedskleed
hat laote make, wie haOre man doeed waor en wie ze nao 't kloster
gong... der goote kazzel, de in der sjien van de ketse vlamt wie
vuur... murge... went de kirk vol luuj is en der urgel sjpelt... da
geet 't... dan zing ich 'm, der gloria van Krismes..., dat ze zage :
huusjte pastoeer... haste pastoeer gehoeed ?
De ovvend vaor Krismes gonge alle luuj vreug nao ge bid....
Pastoeer how 't an der inge en der andere i gene biechsjtool gezaat „Der mot mer vreug nao ge bid Oa dizzen ovvend, dat der
uch nit versjlopt. Vatir good, muste alle luuj noe um 9 oere i ge
bid ziee. En wie pastoeer zelver urn 9 oere i ge bid waor... loog e
mit groeete klaor owwe tege der duuster aa te kieke. Der duuster
va de naat dujjet 'm de owwe toe en pastoeer sjleep in. Mer zieng
fantazie blef wakker en die blef vétrwirke en sjravele en ze tempteeret zie hats en 't waor es went der duuvel a zie bid hei gesjtande
um 'm te sjtoeete en te sjlaa mit 'n karwatsj rets en links. En bei
jidder sjraom klaget en sjreiet pastoeer wie e kink. E zoog ze vatir
de kirk sjtba, sjwatte saldaote en ze leete-n-'m nit i. „Krismes ?"
zaat-e ze, „Krismes r en da laachete ze dat 't sjallet en ze sjlooge
mit hakke en bejele de dair kapot en ze brooke mit sjwoeer biGGele an de moere. Doew worpe ze 't vuur i gen kirk. Der toan
waor an 't breene. De vlamme sjlooge lands der tean op. En aove
in der tean waor der kuster an 't loewe. E how der Sjang en der
Pierre bei zich. En der Kläs sjtong mit e geweer aove op wach.
Der usjte de komp, mos valle. En ze reepe allenei : Wao is pastoeer,
sjlupt pastoeer nog ?
En pastoeer reep : „Hei bin ich, hei ?" En e zoot i ge bid mit
groeete owwe en keek en loesteret. E hoeet nuuks, wie zie hats, dat
kloppet en der sjtormwink, de an de roete sjot. 't Is nit der sjtorm
en der reen, die 'm krank make. 't Is der tied. E hat geleze, dat ze
urges wied in e vrem land de kirke i brand sjteeke, Mer e hat alles
„her geziee. Wat wit hee va groeete kirke urges wied e-weg.
Zing kirk is de grutste en de fiengste van de ganse *reek. Wie
e dat allemaol loos, doew hat e „zieng" kirk ziee breene, 't waore
635
„zieng klokke die loewete ze zunt de ing nao de ander oet der
tOan in de mines aafgevalle. Noe zat mer : „dao mot er uch niiks
oet make... dat is wied. eweg !” Allewiel is alles kot-bei.
Me godsegedank... e hurl& der wink klappere in de leie en zoeze
urn de kirk en in der reen is 't good i gen hoes te ziee en i ge bid
en noe vilt pastoeer i sjlaop en 't is ruhig i zie and preesterhats.
En noe drumt e, dat der sjniee liet op 't daak van de kirk en op
der kirkef en dat de sjteere trui en sjtil sjtunt a gen himmel en
hee der pastoeer sjleet zieng erm urn der tOan en da hilt e in der
sjlaop alles vas, wat van h'em is... zieng kirk, zieng klokke en...
zie geloof.
En 't murges urn 4 oer, wente wakker wet, hat e zich alle zurg
va ge hats gesjlaope en e gift der kuster i gen sakristei de hand
en e wunsjt 'm e zillig krisfes en e zet an der kuster :
„We how mit uch geloewt, dizze murge ? Morjuuts 't waor fie !')
„De Sjang Heer en der Pierre en der Kläs !"
„Der Sjang en der Pierre en der Klbs ? en doew ?"
„Ja, Heer, der Sjang, de hat de bas getrokke. Da kriet-e zich 't
zeel en da trikt-e en da geet de bas, dat ich mie hats vashouw en
roop : o wiee, der tOan ! Me, dat is allezeleve i mieng famielige
gewes, nit ailing de kusterei, me och der zank en 't loewew ich
zal mer zage der ganse geloof en ich han dis naat nit kunne sjlaope...
ich how de ganse siedoeng va gister i gene kop, wie ze in vrem
leng meade en breene en ich han a mieng jonge gezaat : 't is mich
egaal, wie en woe ich sjterf, me hei zult 'r mich begrave neve der
Loan... en went dat meleve hei zow kOame... ich ming dat maade
en breenew da jonge... da, der Loan i en geloewd op leve en
doeed en da mit 't geweer neve de klokke... ummesj wie ich zaan...
dat is allezeleve i mieng famielige gewes... 't loewe en der ganse
geloof."
En pastoeer zaat : „Komi sjtraks nao de hoeemis bei mich op de
pasterei, alle veer."
En doew trok pastoeer zich der goote kazzel aa van de abdisse,
en wie e a gen elter sjtong, doew sjimmeret 't lit van de ketse in
't goodbrokaat van der kazzel, en, wie e-n-em zong, der gloria, heel
pastoeer zich mit twei heng a gen elter vas en die luuj loesterete en
sjteete zich aa es went ze zage woole : „de, dao huusjte evvel nog
ins ozze pastoeer ! Dat is te fosj !"
Doew gonge ze allenei kommenetseere, de groeete en de klinge
en jidderinge zong in zie hats der pastoeer der gloria nao en jidderinge droog in zieng zieel ne glans en e gluk wie goodbrokaat en
ozze Hergot zelver vruiet zich, dat 't wir Krismes waor, ezu sjun
wie nurgens andersj op de welt.
F. SCHLEIDEN
636
VELDEKE
lle JAARGANG
No. 63.
FEBR. 1937.
ORGAAN VAN V. E. L. D. E. K. E.
VEREENIGING TOT INSTANDHOUDING EN
BEVORDERING DER LIMBURGSCHE DIALECTEN
REDACTIE :
KAPELAAN F. S C H L E I D E N, MOLENBERG, HEERLEN.
SECRETARIS-PENNINGMEESTER EN ADMINISTRATIE :
H. A. LOONTJENS, ROB. REGOUTSTRAAT 67, ROERMOND
GIRO 191402
DRUK EN UITGAVE VAN : DRUKKERIJ v.h. CL. GOFFIN, NIEUWSTRAAT 9, MAASTRICHT
MEDEDEELING VAN HET BESTUUR.
We brengen nog even het volgende onder de aandacht van
onze leden.
Het bestuur heeft nog eenige plaatsen genoteerd, waar een
V.E.L.D.E.K.E.-avond zal gehouden worden, maar het rekent op
de medewerking van de daar wonende leden wanneer er gevraagd
wordt een avond voor te bereiden.
Wanneer er leden zijn die hier of daar een avond willen organiseeren, dan is het bestuur gaarne bereid zijn voile medewerking aan
zoo'n avond te verleenen. Onze leden zitten door geheel Limburg,
ons ledenaantal stijgt, we zijn over de driehonderd, maar het kan
nog beter.
Ter orienteering even het volgende : De laatste vergaderingen
werden gehouden te Beek, Echt, Sittard, Roermond, Heerlen,
Hoensbroek. Wie volgt ? Wij wachten het initiatief of van de leden.
Declamatie-avonden als propaganda werden in 1936 nog gehouden op 25 Febr. in het Groot Seminarie te Roermond, door Dr. Jaspar, Kapelaan Schleiden en H. Loontjens ; voor de K. R. 0. op
28 Nov. door Not. v. Wess'em, A. Laudy, W. Habets en H. Loontjens ; terwijl de secretaris geheel belangeloos declamatie-avonden
gaf op 26 Dec. '35 in het parochiehuis te Neerbeek ; 31 Maart voor
de Jonge Middenstand te Roermond ; 26 April voor „De Eerewacht"
te Maastricht ; 10 September Studentenvereeniging te Roermond :
29 September Jongelingen afdeeling der derde orde, Maastricht
21 Nov. Handelsreizigers, Maastricht ; 17 Dec. Handelsreizigers.
Roermond ; 19 Dec. Limburgia, Nijmegen en 23 Dec. „Anti",
Maastricht.
Er zijn nog vele die lid kunnen en moeten zijn. Helpt mee om ze
lid te maken !
HET BESTUUR.
637
VIER LEDEN VAN V.E.L.D.E.K.E. VOOR DE
MICROFOON.
28 November jl. waren vier onzer leden te gast bij de K.R.O.,
waar zij een Limburgsch uurtje te verzorgen hadden. We mogen
hier gerust zeggen dat hun optreden een waar succes is geworden,
gezien de vele brieven die en de uitvoerenden en de K.R.O. mochten ontvangen. De avond is verder, ofschoon hij niet rechtstreeks
uitging van onze vereeniging, ook voor V.E.L.D.E.K.E. zeIf succesvol geweest, daar er verschillende nieuwe leden tot onze vereeniging zijn toegetreden, naar aanleiding van het Limburgsch uurtje.
We hopen dat de K.R.O. nog vaker gelegenheid zal geven om
onze dialecten voor de microfoon te laten hooren, en Limburg bezit
nog een groote verscheidenheid op dit gebied.
Toen de Heeren van Wessem, Loontjens, Laudy en Habets aan
de studio kwamen, wachtte hen daar de volgende Limburgsche
begroeting, die de Heer P. Francken uit Roermond hen had laten
toekomen
AAN DE VEER MICRONISTEN.
Bravo Collega's oet mie Limburg
't Uuters heukske van oos landj,
Geer laot noe weer ins Limburgs heure
Aan alle luuj van Nederlandj.
't Zal os zeut in d' oore klinke
't Venloo's, Valkenburg's, Mestreeg's,
Aug aan 't Sittesch mot geer dinke
In 't Remunjs, gait ig hem gair ein veeg.
Maag ig ug veal succes dan wince
Noe zink en sjpraik oos zeute taal,
Noe loestere toch heel veal minse
In de vraimde nao heur moodertaal.
PIERRE FRANCKEN.
Remunj, 27-11-36.
THEODOOR DORREN. t
Oppe 25ste Jannewarie 1937 is te Valkenburg gestorve Teodoor
Dorren, (Lae zich, zien laeve lank, 'erreg verdeenstelik gemak haet
taegeneuver Limburg, en dit nog waal juus op die punte, die oos
land zien eige karakter gaeve.
In den ieersten tieed waase et allein die oore det hae niks te
doon hat in zien dräkke zaak, die hae bestaejde um et eigenaardige
van land en luu nao te gaon, det vas te ligge, en zoee kwaam der
mieer nog
op eine goojen daag zien liees in clrOk van Limburgse wbOrd,
oetdrokkinge,
spraekwaórd.
Et waas
inkel Valkenburgse
638
ein werk, det door mennigein nog wuurt gelaeze en gevolg, bej et
spraeke en schrieeve van oos dialek.
Later, wie hae mieer tieed kreeg, haet hae ouk Valkenburg's
geschiedenis, die van de ruine en de grot beschreve, en ik twiefel
der gein ougenblik aan det waat hae op pepeer gezat haet, nog
lang deene zal.
Taegeneuver Valkenburg haet hae zich bezonder verdeenstelik
gemak, door et mit-oprichte van „Het Geuldal", ein waekeblaad,
waoin van alles te vinde waas, waat de bezeukers van et Geuldal
kos opvalle.
Hae wis mit ander hieere 'et bezeuk aan et Geuldal op te werreke
tot ein nog neet bekinde huugte, en, as der now nog 's zomers
Hollenders nao toe komme, optochte rondtrekk'e door de grot, dan is
det alles aan Urn in de ieerste plaats te danke.
Waatte haet gedaon deej hae oet leefde veur zien plaats en zien
Provincie, zonder naevegedachte.
Mit Urn ging eine van de beste, verdeenstelikste Limburgers van
as weg de herinnering aan Urn zal blieeve bestaon, al zoel ouk et
Bestuur van Valkenburg neet ziene naam gaeve — wao ik aevel
neet aan twiefel aan ein straot of plein in et dräkste bezog stedje
van Limburg.
Nao ein laeve van werreke maag Hae now de verdeende reis
in baetere plaats vinde, waat wej, Limburgers, Um van herte toewinse.
Zitterd, 27 Jannewarie 1937.
JOS. VAN WESSEM Sr.
MAASTRICHTSCH,
SALVE REGINA.
D'n arend vlui-j-g vaan d'eerd umhoeg
door de blow loch nao Bove ......
door de blow loch rech nao de zon,
nao 't goud vaan de zon dao hove.
Zoe goong Slevrouw nao d'n hiemel tow
Ha& kleid wit met blow sjérrep ......
Ha& kleid wit ,gleu-j-den in de zon ;
De zon umgleu-j-de 'n blow sjêrrep.
• •
„Wee is tat ?" vroge d'r Ingle blei-j
vol vrabg urn die kaomende glorie ......
Vol vrabg ,want sjoen waor Ze es 'n zon,
vatil sjoender es 't maonleech z'n glorie.
* * *
639
Op Gaods bevel
reep Gabriel
met zêlverbazuin
in d'n hiemeltuin
d'Ingle, Eertsingle, vlammende Cherubijne,
Machte, Krachte, Troenen en Tier Seraphijne,
Alle de Hellige vaan 't Aaid Verboond
En Bethlehem-Kinder : Ze stonten in 't roond
in ene krink urn Sint Joezep en vernaome
vol blei-j-heid, boeveur ze dao same kaome,
Ze zouwe Gaods goodheid glorieus viere,
Ze mochte de Mooder vaan Sjezus veriere,
Gaods Dochter, Gaods Broêci es hun Keunegin iere.
* * *
Klapperend sjlooge de vleugel oetein
Vaan d'Inglen in et Paradies,
En joechend zwêj-den hun
In den hiemel dao waor et dräk veur 't hoegfies
Klapperend sjloge vaol vleugel oetein.
• • •
* * *
Es 'n leechtende zon glorieerde Slevrouw
en Ze lagde, die Haiir wagde, es 'n leef Moeder tow.
Vol gracie zoong Gabriel veur 't ierste then
vaan 't hiemels welkomsleed, zoce woondersjoen :
„Ave Regina Coelorum
„Ave Domina Angelorum-.
St. Raphael zat 'nen optoch inein
Ingle-vleugels sjloge klapperend oetein ......
En door de laone vaan 'et paradies, et hiemelland
Volgden achteraon Slevrouw en Sint Joezep hand in hand.
Zoe tOsse lelie-laone brach to Voedstervader toen
de Moeder bei-j-et Keend Zene goddelike troen.
S.
Dao kraog Maria vaan E Slevenier de hiemelkroen.
AOFGELUUSTERD.
Vrij nao Sjeng
Ze spdOlde bij us op 't stupke
E meitske en e jungske.
't Meitske, dat had e pupke
En 't jungske e wit kertungske.
't Pupke waor sjijnt aon de sukkel
En veur dokter spdOlde 't jungske,
En er klopde d'r ins op d're pukkel
En er loerde al ins nao d'r tungske.
640
En er duide al ins op d'r buukske
En er luusterde nao d'r lungske
En er peuterde ins in d'r pruukske
En krabbelde toen op ze kertungske ......
„En, Dokter, wat beet noe 't sjaiipke ?
„Dat huurd' iech van uuch wel ins gere."
„'t Kind deit geregeld ze slaopke,
„Mê 't ete dat welt neet marsjeere !huur ins leefste medemke,
„Ze beurske, ze riikske, ze strOtsje ......
,:t Is sjus zoe gezond wie ze memke,
„Mê ...... 't moos ins flink op 't p...... ".
„Je,
HUBEER.
ALBUMBLAAD.
Et duustre waor zoe dreuf gekOmme,
nao rillig-killig, kawwen daag,
woe-op de storm de buim deech krOmme
door sterke stoet, of rauwe slaag,
en liege loch, door wind gerete,
verdOnkerde de sjemerink.
De waors, zoe stê1, met us gezete
in hoeselik-intieme krink.
Op eus verzeuk hobs to gezOnge
d'n stum kloonk puur en zeut en zach
de tristigheid waor plots verdronge,
en d'aovend woort e leed en lach.
Et zien noe nog d'n lentejaore,
woein d'ne zin nao zinge steit.
Aoh ! wel dee zaank altied bewaore
en lach, ouch wen et lot diech sleit.
Daan zalste, urn diech heer, verspreie
'ne bloonte, gouwe zonnesjien,
'ne zonnestraol van trots, verblije
veur alle, die et leefs diech zien.
Dan zal me van diech kinne zêGGe
„HaOr good humeur verliet haOr neet",
en blomme aon de veuj diech lêGGe...
daan blijf die leve : lach en leed !
Cl.
G.
641
OET TE GEDINKSJRIFTE
VAN J. H. SCHUHMACHER
VI.
Zoe gaw es in de zomer de rekrute aofgeriech waore, woort met
voile meziek oetgeruk nao de Pietersberreg, boe ginneraol Knoop
t'n trop inspekteerde ; daonao woort twie kiere per week nao boete
getrokke um te oefene veur de maneuvers.
Met te groete maneuvers trok et gaans garnizoen in twie partije
oet, de ein met te sjakko's op, de ander met te politiemotse ; eederein, dee tied had, gong daan met ; et sjoenste woort altied gevonde
de „Charge a la Murat" van et peerdevollek.
Bij zoe groet garnizoen kOs et neet oetblieve, dat te kriegsraod
vdtil werrek had. Wannie eine „militair afgestraft- woort, wat altied
's middags op te Vriethof nao sjaoltied gebaorde, kaom dee tOsse
twie soldaote et Kloester aof tot veur de Hoofwach, boe 'n deil van
et garnizoen in karree opgesteld stung ; daan kaom d'n „advocaatfiscaal - , M r. S w a r t, (de vader van de later bekinden affekaot
Marius S war t) de Hoofwach oet fosse twie of feceere met
getrokke sabele en loos te „sententie- veur, boe niemand get van
verstOnt. Nao die lezing woort van de veroordeilde zene sjakko de
kokard aofgenomme es teike, „dat hij niet meer waardig was, den
koning te dienen" en brochte de mansjappe habm trok nao de Minnebreureberreg, boe heer z'n straf mOs oetbromme.
'n Groete parade onder g i n n e r a o l K n o op op ze wit peerd
waor altied get hiel bezunders um te zien. Daan stunt te Vriethof
vol met infanterij, dragojnders, artellerij en bielmaander met hun
hoeg beremotse-n-op en et biel euver de sjouwer. Dao waor ouch
altied te rezjemintsveendel van et „twiede - bij, dee in Waterloo de
vuurdoup gekrege had en dao zoe dooreingesjote waor, dat er neet
mie oetgerold kOs weurde.
Ginneraol Knoop waor hiel streng, mer ouch rechfierdig. Es bij
de parade et defileere neet nao zene zin verloupe waor, regende-n-et
oetbranders aon de of feceere, mer es et op et aonbevele veur procootie aonkaom, ledde heer veuraal op hun techniese kinnes en hunnen umgaank met hun mindere en neet zoezier op et sjoen laote defileere bij de parades.
Van et groet garnizoen van vreuger is allewijl in Mastreech neet
mie vai51 euvergebleve. De vermindering is beg& in de jaore 1877/78.
Wie Coen bekind woort, tat in d'n Haag beslote waor, et garnizoen
met e bataljong van dreihonderd maan te vermindere, is taotege in
de „Courier de la Meuse" en in d'n „Ami du Limbourg - sjerrep
gesjreve en woort in de ReclOtzaol 'n groete protes-vergadering belag, boe-op onder andere door ,d'n affekaot Tripels te vraog woort
gesteld, boeveur eus Kamerlede en B. & W. van Mastreech ziech
642
in die zaak neet beter geweerd hadde. Wijl de borregemeister Pyls
neet in de stad waor, naom de wethawwer Coenegrach, bijgenaomp
„et Kuifke", de zaak op veur et gemeintebestuur ; heer prittendeerde,
dat B. & W. dao niks aon doen kOste en leet ziech op et leste ontvalle : „wat kaan Mastreech gelege zien aon zoe e bataljong piejotte !" Groet spiktakel. De vergadering woort onder tumOlt geslote.
De gazette rekende-n-oet, dat door et vertrok van dat bataljong
de stad wel 'n honderddoezend gblde sjaoj zou häbbe. Enfin, et
bataljong vertrok, mer bij de ierste de beste verkeezing vloog et
„Kuifke' oet te Raod.
Dat in 'n stad met e groet garnizoen in deen tied nog al wel ins
duels plaots hadde, is te begriepe. Tech rappeleer ers miech nog
veer. Et ierste waor dat tOsse kaptein de Wijs en kaptein Clemens
op t'n dege. Ze leepe allebei einige sjraome-n-op, gaove ziech toen
de hand en zien daonao nog altied gooj gevrun gebleve. Et twiede
had plaots tbsse Jonkhier Sandberg en perfesser Gleuns, boebij d'n
ierste ene flinke slaag met te sabel kraog. Et derde gong tbsse lutenant Romein en ene Mastreechter bOrreger op te pistol ; de lutenant
woort in zenen errem gesjote.
Et lolligste waor dat tbsse Eduard Simens oet te Kleine Staat en
e jOnk offeceerke. Dee Simens waor ene kerel wie enen herkuul
mer enen door-en-door gooje vent, dee met te Vastelaovend flink
k6s metdoen. Es heer daan get op had beweerde heer altied, dat
heer gein leeg glazer kOs zien stoon. Heer gong daan in Momus
te tabfelkes rond en boe er e leeg glaas zaog, sjoot er 'et met z'n
vingers urn, zoe-es te kinder met huive sjeete. Zoe kaom h'eer ouch
ins aon e tkifelke, boe get jong of feceere met Mastreechter meitskes zaote en haolde dao etzellefde spablke oet. Groete verontwierdiging bij de lutenentsjes ; eine sprong op en verzeukde Simens,
eweg te goon ; et ei woord broch et ander ; et offeceerke gaof Simens
enen douw en dee pakde et kerelsje bij zene nek en spddelde-n-em
ins good doorein. Enfin, de zaak woort veur deen aovend genus.
Mer, wat gebabrt ? E paar daog later kaome twie hiere bij medam
Simens en vrooge nao „mijnheer Eduard", dee nog in ze bed laog
en de kommissie gaof, dat te hiere later mer ins mOste trökkomme.
Wie heer saoves in Momus kaom, trok er 'n hiel bedinkelek geziech
en waor hiel stet, esof em get op zene maog laog. Dao kaom et
gezelsjap of feceere nao binn'e. Heer dalek trop aof en vroog, of
er aon hun taofel moch plaots numme. Eederein (loch, tot heer z'n
ekskuis zou make, mer heer begos met et serjeuste geziech van de
wereld et gevaal te bespreke en beweerde, dat heer eigelek te beleedigde persoon waor, win heer et ierste gestoete waor. Dus, meinde heer, kaom 115,5m ouch te ka yos van de waopes tou. De lutenant
in kwestie vOnt tat good en stOnt t'rop, dat gedu'elleerd zou weurde.
„Dan maar dadelijk, heeren", zeet Simens, steit op, nump et raochel643
iezer en de kolesiiip van de kachel en zeet : „dat zijn de wapens ;
aan LI ,de pook, omdat u meester op de sabel zijt ik neem de
schop en nu maar direct hier in Momus de zaak uitgevochten". Me
kaan wel dinke, tot alles in ene lack sjoot, de offeceerkes inkluis.
Dao woort 'n fles gedronke en oet waor de zaak.
* * *
Um van et militair op te borregerij euver te goon wel iech noe
ins get vertelle euver et s o c i e t e i t s l e v e in Mastreech in miene
jongen tied. Iech zal beginne met M o m u s. Wat waor dat destijds
in die societeit ene zjoviale, gezellige geis, wie d'n awwe P o l i s
nog aon et huijd stOnt. Daan hadder dao d'n awwe N a u s s, d'n
affekaot S a s s e n, dee in et Staotehoes woende, Stiel van de
MaiOnt, de vader van Richard en van de „Ritmeister", en menier
S j pk es oet te Nuijstraot. Nauss en Stiel waore de lolligste
van allemaol en hadde-n-altied e grepke veil. Es smiddags um veer
oore de Broedersjaol en die van Gambong oetgOnge, waore die
twie hiere oppe Vriethof en heele dao de jonges, die ze kinde, aon.
Die leete ze daan veur prijze rontelum de Vriethof loupe, in de
reipentied met hun reipe. D'n ierste pries waor drei cent, d'n
twiede twie en , d'n derde 'eine cent.
(Veurtzetting in et vollegend nOmmer).
Dr. E. JASPAR.
VENLOOSCH.
VASTELAOVESGEDICH.
Veurgedrage door den bekinde Sef.
Wej manne, mit os schienheilige meneere
Dinke precies 't taegeneuvergestelde, van wat we bewaere.
In ein paar veurbeelde wil ik probeere
Och de wëurd en de gedachte te demonstreere !
Hae zaet :
Och juffrouw, det is den ierste kier, det ik och zeen !
En dink :
Det is det scheif van Knuupkes, de fieze Leen
Chique gekleid, alles aangemaete
En toes hebbe ze gein bliksem te vraete.
Hae zaet :
De bis zoe knap, wie ein Sprookjesprinces.
En dink :
Mit zien linkeroug loert 't in mien rechter tes.
Dien wange zien zoe tier wie 'ein leefdesmotief
— En toch weer zoe hoebelig wie ein petatterief. —
Dien vutjes zoe klein, koste van ein feetje zien.
't Haet maot 45 en dan nog mit pien.
644
Dien neuske, ach, dat luet zich neet bespraeke,
— In ein neusgaat kan 't twie vingers tegeliek in staeke —
En mundje mit tendjes zoe hagelwit
— Lach neet kind, de verluus dien gebit. —
Dien vader, det is enne prachtige vent,
— Dae waas weer zoe zat, wie ein hiel regiment. —
Dien mooder is knap nog en gaar neet onaeve.
— Asse sprik hoofste de bloome gein water te gaeve. —
Jao, maedjes, vrouwe, zoe zien de manne vandaag,
Gluif eur toch neet, as ik 't zegge maag.
Daebej kump waal, en nou mot ge neet greeke
Det de vrouw vuul zelf de schOld is van dees streeke.
Vuul vrouwe zien, en dat doon ik mit och veur en wed,
Precies 't zelfde as ein cigaret.
In 't begin zien zej en groet genog,
Maar dan verzamelt zich tot slot
In 't mondsttik al det nicotine-gif
En (Jaen bittre smaak, dae brink de kif. —
't Ergste is waal dit geval,
Wao 't toes liek op enne kiepestal,
Wao in, den hiele gansen daag
Den Haan neet mier kreije maag.
D enHaan, dae is dao kalt gestelt
En de Kiep, die kreit mit vol geweld.
Ge gluif toch neet aan zon mirakele,
Det Vader Haan mot liere kakele !
Jao, gauwer haet m' en vloee gedresseerd
Dan waal en vrouw, die gaer regeert.
DREEJ DAAG VERSIERE.
— „Natuurlijk !", had Stien direk gezag, en zoe kwaam 't, det
d'n Dieke 't grOtste gedeilte van Maondaag, Dinsdaag en Woensdaag baoven op ein ladder had doorgebrach. Now ens links, dan
weer rechts langs de gevels.
Of d'n Dieke misschien ouk mei woul helpe aan de straotversiering ...... ? ! !
Iers hatte nog wille protesteere. Stien had good praote, maar
't mews zelf maar ens baove op zo'n wiebelende ladder gaon staon,
en dan net wie ein zwalm taege enne gevel geplak.
— „De Prinses trouwt maar eine kier !", oreerde Stien, „en
asse dich vraoge, zelfs kOmme v r a o g e um mei te doon, dan
duiste mei!"
Maondagmorge leet d'n Dieke de bretels van zien swerkendaagsche
bOks en trok zich enne reem um de heupe. — Det werkde joeksiger.
645
In de meiste hoeshaldinge van den Dieke zien straot bleef de
wasch-kaetel dae'n daag van 't veur. Alles stOnd al um negen oor
op de straot. De mansluu ware iers van plan ens te praote, wie
of ze i t zoewe doon, en urn half tien beslote de vrouwluu : allemaol
vidgskes op te hange aan iezerdraod.
Stien nuudigde alle vrouwe oet in zien hoeskamer. Veer neimesjiene rammelde de puet van de taofel los. D'r woord gezuimp
en gestreke, en ingevaemp. Kaat van de verver, met Dien van d'n
douve die zich in jaore neet bekeeke hadde, ware now inens in
„Oranje vereenigd", en noome zich Onderein 't werk oet de hand.
Drej daag woord'r in de gansche buurt genn'e petat gescheld.
De manskaerels stOnde op de ladder, de vrouwluu zoote bêj Stien
en de kinder broozelde zich met bOttramme op de voes nao schoel,
terwiel ze repeteerde van „Och Vendelo mien stadje". De jOngere
generatie van de straot had — van waege de Mooders — in Stien
zien hoes vrejen entree. 't Meus de deure van de twiede verdeeping aafsloete.
Stien heel OndertOssche 't opp'ertoezich. 't Zoot kof fie, regelde
de jeug en speulde opzichter en architek euver de manskaerels
boete. Gen ein deur waas toe en de wind fluide en trok door 't
hoes, wie door ein schouw. Maar...... „wao kan 't now baeter gebeure as hie Os " , vOnd Stien 's aovus toen den Dieke klaagde, (let
de hoeskamer d'roet zoog wie ein puinplaats. — „We zien oet de
klein kinder, we hebbe plaats zat en as 't gepoets is, is alles weer
schoen".
Maondagaovend had d'n Dieke hOnger, noch dors. Hae klaagde
euver pien in de „schufte" en veulde zich zwaor in de arm. Stien
hampelde in de kamer rOnd wie enne knech in ein pakhoes. Alle
steul looge vol rood-wit-blauw en oranje, de vloer waas bestruid
met snippers, de schilderie hOnge scheif aan de moor en 't rook d'r
lang neet frisch.
Dae nach druimde d'n Dieke euver d'n daag van Dinsdaag, wie
euver ein akelik spook. 's Morges woorte wakker met 't geluud in
de kap van ein gansche smejerie. 't Boesde 'm in de oere of t'r
eemus met ein voes onder 't kOsse zoot te doeve.
Stien waas d'r neet vuel baeter aan toe. 't Had 's aoves van veralterasie vergaete zien gebit oet de mind te doon en 't woord wakker met stieve kake en enne smaak in de mOnd, wie enne moel-aezel.
Maar 't zeen van de rOmmel in de hoeskam'er reep bêj Stien weer
alle herinneringe op aan de vurrigen daag. De straot was pas veur
ein derde versierd en dao meus nog hiel wat gedaon want.
De bôttram smakde d'n Dieke wie hui, maar toch leete zich nog
ens aanvure en um negen oor stOndte weer op ein ladder baoven
aan de straot. Met arm en bein meusse zich vashalde zoe Onzeker
asse zich veulde. Idderen hamerslaag op de moor, deej 'm net zoe646
vuel pien of fe zich zelf op de kop sloog. De wind joog 'm van alle
karate um 't lief en tOchde 'm dwars door d'n borsrok haer.
En Stien rende maar aaf en aan en reep niks as : scheif ! — hoeger ! lieger ! vuel vaster ! En de manskaerels op de ladders
luusterde secuur.
Maar wie later 't woord, wie mier det d'n Dieke nao 't ind verlangde. Aan de middaag-kof fie, hatte trouwes weer ein nie geveul Ontdek, n.l.... tandpien. — „Verbeelding" dache, maar wie-e
later weer op de ladder stand, waas 't allesbehalve verbeelding.
Dinsdaagaovend toen Stien dach det d'n Dieke al sleep, stOnd 't
stiekum op en ging zich enne naaten dook um de kap doon. 't
Meinde d'n hielen tied nog 't gerammel van de veer nei-mesjienes
te huere.
De mOrgenstOnd van Woensdaag had veur d'n Dieke allesbehalve gold, maar waal enne stieve nek in de mOnd. Asse slikde
kesse waal holp schrieve. 't Waas 'm net of ziene kop tot precies
baove de auge vol gegaote waas met betOn. 't Soesde in zien oere,
en ziene mOnd... genn'n eine tand waas dae 'm neet pien
deej, en zien tong waas zoe hard en knoebelig wie ein krokodil
op d'n druege.
Stien loerde zoe beziejes nao d'n Dieke, en d'n Dieke nao
Stien, en bej al zien'n Blend waas 't 'm ein saort voldooning te zeen.
det Stien — wie me det neump — „op de kneed' leep.
Van aete waas gen spraoke en wie d'n Dieke weer op de ladder
stOnd, hatte inkel en allein ein tas kemillen-thee door d'n hals gewOrg en drei kier gegorgeld met zalt-water. Stien leet zich boete
neet mier zeen en alles waat de vrouwluu vertelde interesseerde 'm
maar half.
Urn tien oor kwaam d'n Dieke nao binne. Hae had zich flink op
zien'n doem gehouwd. Stien verbOnd 'm, en tracteerde opnie op ein
tas kamille-thee. 't Waas zutjes beginne te raegene en d'n Dieke
had ein gezich wie ein stook vochtig gries papeer.
Woensdaag-aovend woord 't nog later. Ze kwame neet klaor
en toch mews 't klaor. Maar wie 'm half-elf de letste nagel in de
moor waas gehouwd, keek d'n Dieke nog neet mier urn, urn te zeen
wie 't now waal oetzoog. Zien auge zoote 'm wie stuiters in de kop,
net of ze op 't punt stOnde d'roet te springe.
Stien heel twie hand achter in de zie, net of t'r gevaor bestOnd
van door midde braeke.
wie d'n Dieke um half elf zien bOks oettrok en onhandig d'n
underste baove heel, veel d'r met enn'n harde slaag ein nieptang
oet, efkes later gevolg door ein hampel naegel. Hae dors zich neet
te bukke um ze op te raepe, want hae waas d'r van euvertuug, asse
zien'n burns lieger as zien kneen brach, datte op de kop zoe staon.
Noch Stien, noch d'n Dieke deeje ein aug toe.
647
Wet ge waat det zegge wilt : neet slaope, neet slikke, eine naaten dook um de kop, enn'n druege um de nek, tandpien, haorpien ;
en ein begin van oere-pien. — En dan die klok ! — Elf oore, kwart
op elf, half twelf, kwart veur twelf, twelf oore, kwart op twelf ......
„Pang ! — rinkelekinkelekink ...... "
„Stien, dao houwt e'emus ein roet in. Luuster".
wilste ? !"
Gank ens kieke
- „Inbraekers ? ? !"
D'n Dieke leet zich langzaam oet 't bed scheete en trooi met
ziene naakse voot in enne nagel.
- „Veul ens of de kamerdeur good geslaote is".
— „Loup nao de ...... "
„Waorum biste now zoe niedig. 1k bin zoe al zoe krank, en
ik vraog 't dich toch netjes".
Wie d'n Dieke oet de raam keek, zooge det de versiering aan d'a
euverkant waas losgeschaote en ein van de hiiltjes door ein roet van
de hoeskamer waas geweijd.
Ouk d e t nag !
Hae kroop weer in bed.
- „Inbraekers ?" informeercle Stien nog ens veurzichtig.
„Nae, de v e r s i e r i n g", zag d'n Dieke met ein gezwolle
kaelgeluud.
Dan woord 't weer stil op de kamer.
„Marge is de fees-daag", dach d'n Dieke. 't Kos 'm neet bömme
asse d'r niks van zoog : gein reveilje, genn'n optoch, asse maar
van die smaerige pien in de kop aaf waas.
kwart op ein, — half
ein oor,
kwart veur ein,
Half-ein,
M.
kwart veur twie ......
twie,
KINT GEER EUR EIGE STAD?
Door Dr. E. JASPAR.
DE HISTORIE VAN MASTREECH AON DE
MASTREECHTENEERS VERTELD.
Oetgeverij v.h. Cl. Goffin.
Ozze vaOrzitter vertilt i zie book in e vdOrwead, wie he dao toe
is keine, um dit book oet te gêve. En da is dat oet leefde vakir Mastrich en zieng geschiechte. Umdat Mastrich durch alle tiette heen
os Limburgsche geschiechte hat beherscht is dit book \Task gidder
Limburger miee wie interessant, b.v. der reformatie-tied, der Fransche tied, um mer get te neume. Dan de zier interessante artiekele
uvver de klustesj en de kirke.
't Is al merkwurdig, dat 't mdOgelich is in ozzen tied e book oet
te gêve i dialect va 331 bladzieje en dan in alle opzichte ezu good
verzurgd en IT& feliciteere der sjriever daomit, dat, wie vér huure
in en boete Mastrich e groeet interesse besjteet vaör zie werk.
F. S.
648
VELDEKE
11e JAARGANG
No. 64.
APRIL 1937.
ORGAAN VAN V. E. L. D. E. K. E.
VEREENIGING TOT INS TA ND HOUDING EN
BEVORDERING DER LIMBURGSCHE DIALECTEN
REDACTIE :
KAPELAAN F. S C H L E I D E N, MOLENBERG, HEERLEN.
SECRETARIS-PENNINGMEESTER EN ADMINISTRATIE :
H. A. LOONTJENS, ROB. REGOUTSTRAAT 67, ROERMOND
GIRO 191402
DRUK EN UITGAVE VAN :
DRUKKERIJ v.h. CL. GOFFIN, NIEUWSTRAAT 9, MAASTRICHT
MAASTRICHTSCH.
V.E.L.D.E.K.E. IN HOENSBROEK.
21 Jannewarie zien veer de Baste gewees vaan de „Staatsmijnvereeniging algemeene ontwikkeling" in 't Luxorteejater in Hoensbroek. Laote v'r beginne met te zêgge tot veer 'ne fijnen aovend
hObbe gehad boe ongeveer 'n 400 lui beij aonwezig waore.
Dr. Ir. Pieters, de veurzitter vaan S. V. A. 0., spraok 't alderierste en hédde us welkom, boenao Dr. Jaspar in 't Mastreechs 'n
korte inleijing gaof euver doel en werrek vaan V.E.L.D.E.K.E.
Euzen iere-veurzitter, not. v. Wessem, doog tao in 't Vinloos nog
get beij en toen hObbe eus lede de Hiere Laudy (Zitters), Reinard
(Kerkraois), Boumans (Echs), Vrancken (Remuns) en Loontjens
(Mastreechs) eige werrek en dat vaan aandere veurgedrage. Mevr.
Consten leet us „t Liebet" in groet ornaat zien en hure, boenao
d'n Hier Doverman op geistige maneer 'n tegeprestatie lieverde.
Drei lede vaan de toneelvereiniging „Veldeke" oet Vallekenberreg spaolde toen 'n komiese sjets vaan Pierre Visschers : „Graad
es oppesser" en met hiel groet suukses. D'n Hier W. Habets zOng
us daonao dreij leedsjes in 't Vallekeberregs. Z'n sjoen, ruig stum
doog 't boetegewoen. Daan waor d'r nog 't dobbelkwarta „Roermond" oonder leijing vaan d'n Hier H. Tijssen. 't Waor d'n twiede
kier tot tit kwartét zOng op ein vaan eus aovende, meh wat veer
veural deze kier vaan hun huurde waor hiel, hiel sjoen. Ze zOnge
in 't Remuns, Kerrekraois en Mastreechs en 't veel daonig in de
smaak. Auf wiederhOren !
Daan es alderlêste, meh daan oug es alderbéste : Menier Boumans oet Rumpen, dee d'n hielen aovend heet veurbereid en tgeziirreg had tot alles tot in de punsjes in orde waor. Daoveur hartelik daank.
H. A. LOONTJENS,
Sikkertaris.
649
V.E.L.D.E.K.E. IN TEGELEN OP 11 APRIL 1937.
Op uitnoodiging van de K. J. M. V. was onze vereeniging in
Tegelen. De Tegelsche Courant geeft er een uitvoerig verslag van.
Wij nemen dit verslag over :
Een aantal heeren van Veldeke — de vereeniging tot bevordering en instandhouding van de Limburgsche dialecten zijn
Donderdagavond naar Tegelen gekomen om de belangstellenden
bier te wijzen op de schoonheid en de mogelijkheden van de Limburgsche dialecten.
Gelukkig waren die belangstellenden er velen : bestuur en leden
van de organiseerende K.J.M.V. met hun dames, een groot aantal
leden van de R.K.M.V. met huisgenooten, talrijke genoodigden
en gdinteresseerden, terwijl verschillende heeren geestelijken uit
de plaats zoo attent waren door hun tegenwoordigheid blijk te
geven van sympathie met de organiseerende vereeniging en het doel
van den avond.
De iheer G. Ewalds, K.J.M.V.-voorzitter, heeft een paar inleidende woorden gesproken : in hoofdzaak woorden van welkom
tot de gasten van Veldeke. Dit waren de heeren van 't Dubbelkwartet Roermond onder leiding van den heer H. Tijssen ; de secretaris van Veldeke, de Neer H. A. Loontjens uit Roermond ; de
heer Franken uit Roermond en de heer Laudy nit Sittard.
Wat Veldeke wil, doet, en kwam doen, werd door den heer
Loontjens uiteengezet. Het streven van Veldeke is geen liefhebberij
zonder meer, maar het heeft een dieperen ondergrond : de Limburgsche taal immers is het kostbare erfstuk, dat uitsluitend de
Limburgers van hun ouders mee krijgen in het leven en dat ze op
hun beurt weer aan hun kinderen over moeten dragen. Het Limburgsch maakt den Limburger. Het streven tot instandhouding der
dialecten houdt dus vanzelf in een streven tot behoud van het
Limburgsche ras. Het is dan ook een nationaal, een Nederlandsch
belang dat daardoor gediend wordt en het streven van Veldeke
is dus juist het tegenovergestelde van chauvinisme en kortzichtigh'eid. Dit temeer daar het Limburgsche dialect met al zijn schakeeringen en nuanceeringen zoo rijk en zoo schoon is.
Meneer Loontjens heeft dat allemaal heel mooi en heel duidelijk
verteld, maar van al dien rijkdom aan kleuren en klanken, aan nitdrukkingen en woorden, aan poezie en proza, aan luim en ernst,
zijn de .bezoekers eerst ten voile overtuigd door het optreden van
de genoemde Limburgsche voordrachtkunstenaars en de zang van
Roermondsch Dubbelmannenkwartet. Wat was dat een openbaring voor velen, Coen ze daar die fijne, teere, gevoelige gedichten met die vertrouwde eigen klanken hoorden zeggen : boeiend, indrukwekkend en bekoorlijk was dat. En dan barstte daartusschen
650
door plots weer de echte Limburgsche humor los, uitmuntend door
zijn fijnen geest, zijn rake opmerking, zijn robuste expressieve wijze
van zeggen. En dan de uitgevoerde koorwerkjes : muziek van Limburgsche componisten op Limburgsche woorden wat een mogelijkheden, die te weinig bekend zijn ; wat een schatten, die niet
gedolven worden ; wat zijn wij Limburgers rijk zonder het zelf te
weten, zonder het voldoende te waardeeren.
De heeren van Veldeke hebben Tegelen voor zich gewonnen,
al kwamen er geen stapels invulformulieren binnen. Tegelen weet
te waardeeren wat er dien avond gepresteerd is en wat Veldeke
beoogt. De heer Noten heeft reeds getoond met zijn vertelling van
den merkwaardigen baron Glasenap volgens tekst van dhr.
Math. Cornet — het zijne te kunnen en willen bijdragen.
Moge het prachtig initiatief van de K.J.M.V.-ers om de heeren
van Veldeke naar Tegelen te inviteeren herhaling vinden en ......
moge in de toekomst mogelijk zijn, dat ,hier geboden wordt een
avond van Tegelsch proza en poezie, van Tegelschen ernst en luim.
PROMOTIE Dr WIN. ROUKENS.
Den 23 April j.l. promoveerde aan de R. K. Universiteit te
Nijmegen ons bestuurslid Dr. W. Roukens op een proefschrift getiteld : Wort- und Sachgeographie in Niederlandisch-Limburg und
den benachbarten Gebieten.
Het proefschrift bestaat uit 2 deelen ruim 475 bldz. tekst en
een atlas van 90 pagina's. De atlas heeft nog een aanhang van fotomateriaal, ter illustratie „des Volkskundlichen". Zoowel de promotor Dr. van Ginneken als de opponem Mgr. Dr. Schrijnen uitten
hunne diepe bewondering voor 't geweldige werk dat de promovendus in de laatste jaren had gepresteerd. Dat er ook van andere
zijde meer dan gewone belangstelling was, mochten we vernemen
van een der hoogleeraren, die er ons op wees, dat de aula tot de
uiterste hoeken bezet was. Op 't proefschrift zelf zullen we nader
terugkomen. De promotor sprak de hoop uit, dat de promovendus
op 't gebied der en
zaak-geographie op deze wijze zou
doorwerken en dat hij aan de wetenschap nog enkele van deze
deelen zou schenken. Aangezien er vele belangstelling voor dit
werk bestaat, speciaal onder de dialect-liefhebbers en de zeer velen,
die door 't invullen der vragenlijsten hieraan hebben meegewerkt,
deelen we mede, dat 't is uitgegeven bij de N. V. Uitgeversmij.
„De Gelderlander" Nijmegen.
Namens onze vereeniging mochten we den heer Roukens na de
promotie reeds van harte gelukwenschen. We herhalen dit hier en
drukken de hoop uit, dat 't hem gegeven moge zijn zijn vruchtbaar
651
onderzoek met betrekking tot de Limburgsche dialecten aldus voort
te zetten. Hij kan in deze op den steun van onze vereeniging en
hare leden zeer zeker rekenen.
DE REDACTIE.
ECHTSCH,
NAO BOETE.
Kiek nao boete
door de roete,
Zondig en sjoin wair vandaag !
Spd de zOrge
noe var märge
sjoevrend vanne sjouwers aaf.
Klokke-klanke
zengendj danke
oet te toorens ronjelom,
Stil en plegtig
rtirend megtig
liG de ZondigsrOs allom.
Liesaan koome
vOrjjaors bloome
loester wie de mere! sluitj,
blie verwachte
levenskrachte
es 't vreugjaor zien intrai duitj.
J. v, K. C.
Februwari 1937,
............■■■•■■•■■•.................■
MAASTRICHTSCH.
MARTELKEUNING.
Ze hoonge 'lie jas urn Eur doorkerfde sjouwers
En kroenden Uug met deun d'n erme martelkop,
Ze krope spottend veur Uug op hun kneeje
En lallend-lachend sproonge ze weer op.
Ze reepe sjellend op Uug : dreuve keuning,
'nen Inkle zag zoe get vaan awwe simple gek
En duijden Uug es keuninklikke septer
In Eur oontvleisde han 'nen dunne reete stek.
652
Geer hOb tee stek toen in Eur han geknepe
— Al waos 't geveul haos troet vaan al de pijn —
Geer mOs get hObbe urn Uug in te hawwe
Wie alles spottend kneelde en lachde zoe gemein.
Zoe geere had Geer droonder wêlle zwense
En ransele tot geine daag mie zaog,
Meh zoonder oug ein spier mer te vertrékke
Zoe zaot Geer dao, oug es Geer sleeg soms kraog.
Begriepe wat Geer lijdde is oonmeuglik,
Begriepe wat Geer doog veur us al evemin,
Eur deepe leefde, zoonder grens of sjeijing
Die zaog veur us tao sjijnt 't bêsten in.
Gebroke mins, meh fiér door Eur geboorte,
Toch zeet Geer Keuning vaan wat is en waos,
Geer veulde al de pijn nog deeper es 'nen aandre
En zaot toezjoer mer zwiegend, beij al 't weld geraos.
Stê1 zaot G'r, had allein gedachte,
Eur liechaam waos ein won, geslage en gehoujd,
Geer voolt te zun vaan alle de geslachte ......
Wievabl, wiedéks, is door us mètgehoujd ?
Door eederein dee Uug al ins miskinde
En deeper veel es tot heer meine moch,
Dee zoe heet mêtgedoon aon Eur gefolter
En Uug oug pijn en won en sleeg heet tougebroch.
Nog houjt te wereld mer op Eur doorkerfde sjouwers,
Nog sleit heer op en doornekroen met helle septerstek,
Nog spot heer knielend-kroepend op zien kneeje
En sjelt Uug oet veur simplen awwe gek.
Meh glorieus steit toch Eur kêrk te blinke,
Eur stiechting, die bewaord bleef iew nao iew,
En um zien zjaloezij en spiet mer te verkroppe
Daoveur sleit nog te wereld Uug met voel en lieg gesjriew.
HARIE LOONTJENS.
Miert '37.
653
TEGELSCH.
IERSTE KEMULINIE.
Is det neet sjoen, as al die kingerhertjes
Wied aopesjlaon veur 't Jezuskiendje klein,
Die kingerzielkes, blank wie witte lelies,
En wie de Hostie zelf zoe sjtraolend rein ?
Trilt neet uch hert uch in de bors, geej groete,
En vaeg geej neet ein traon weg ôngemerk,
As van die tiere kingersjtumkes siddert
't ,,Heer, ik ben niet waardig' door de kerk ?
Och, Hier, as die nag z011e zien fleet waerdig.
Wat mOtte weej den .....
?
MATHIEU CORNET.
BEEKSCH.
SMOEKE LEVEND BEGRAVE.
Onger in et tOrp tegeneuver de linj op Borgogne, agter in de wei.
vlak neve et breerke van de koillef, sjteit ein ernimeudig auwt bakkes, mit ein sjtOk ibakoive draan.
Es afdekking en slitting van et bakkes deende, sjtroi, reggeklopte
zeiptonne en toebaksmatte. Hie woonde Smoeke, et awt menke,
spasj van , gans Beek. Gans moorzeil allein woonde he doa, es enne
keuning op zien geutje.
Den aovend haw Smoeke get geld opgetrokke, dei broor van em
in Duitschland, dë dao nog al get in de inëlk te brokkele heft, wie
er zãt, houw em weer get geschik, en noe waor er weer en bitje zig
te boete gegange, en hauw get tevOl oppe lamp geschod. Mit en
flink sjtOk in ziene kraag, waore noe op ziene villa truk gekomme.
He veulde zig neet te lekker, get sufferig en zin hart sloog neet wie
gewende.
Smoeke kreeg angs, et moos ens get neet mit em in orde zin,
je in 's hemelsnaam wat dan ? We zoi em dan helpe. Oppe kal
van zien vrunj hauw er waal ummer gezag : „onkroet vergeit neet"
654
me noe veulde he zig niks op zien gemaak. He dag dat er et danig
beroerd kreeg. Et humme en plak losmake holp niks. De kauw
aovendlog deeg em dan weer en bitje riejjere en sjtillekes aan zoig
er sjterkes. Smoeke deeg de auge toe en veulde wie et botste in
ziene kop, sjus of went eine aan et schoonlappe waor. Dan woord
alles sjtil, zien lenje lomp en zwaor, totter inins alle kinnes verloor.
wie lang er zoi gelege hauw wis er neet. Me inins hOrt er eemes
vlak bie zig. He veult dat eine mit de 'henj euver 'm sjtrik, en inins
klink et in zin oire : Je he is niks kwebbelig me, he is zoi doid wie
eine perink. Mer gouw eine geiselijk haole, totter den heilige oilie
nog krieg, want me wet neet, wat de erme kel nog op ziene kerfstok het. Smoeke houw et waal kinne oetbrulle, wie er et vêdokterke, dat hoort zegge, me he kos niks verreure. Alles mos er zig
laote gevalle, of waor er dan wirkelik doid en waor et zien zeil, die
alles aan den angere ikant van et graaf mitmaakde.
„Verveelend deink" dach Smoeke. He haw ens zoi ger gelache,
the he kos neet, alles waor sjtram en sjtief. „Ig bin tog ens nu,
wat die sjtommerikke mig goin doon". He hoof de neet lang te
wachte hieveur. De kleine keplaon sjting al bie em, veulde ens nao
em gans devoot en kristelik maakde he ein krutske. „Et is gedoin
mit em...... de erme sjtrank, me os Lieveneir zal zien zeil waal genadig zin". He haolt et kirkbook oet, maak ein krutske en .begint
te bejje en zegent em onger 't bejje door de bein, henj, oire en
mond mit den heilige oilie. Stil verleit de geiselik dan et bakkes en
ein stiik of vief stoer kerels komme benne. Smoeke kende ze allenei.
Chris van de Vreer, Sjeng van Bette, KIOs, de lange Wullem en
Lamber van Mina van Käbke zeliger, zin dikste vrunj. Stil sjtinge
ze dao, keeke zig ens ongerein aan, schOcIde ens mit de kop en
bedde dan ein paar vader onzer, veur zin zeilrust. Sjeng van Bette
mos zelf de tesscheplak noe en dan oethaole.
„Die gooj zeil van eine Sjeng van Bette, ig haow tog gliek zoivoil van em te haowe", dag Smoeke, „me wat wille ze tog mit dat
lank dink."
Ze haowe zoin brits mitgebrach, veurzigtig lagte ze em op cin
wit lake, rolden em doi in en lagte em good oppe 'bras.
„Dat weurd mig tog get bont", dag Smoeke, „ig geluif dat ze
mig nog in den grond wille duije." En wirkelijk wie er tot sanderdaags oppe brits haow gelege, tOssche ein paar kerse, en wiel ze em
get ,besprinkelde mit wiewater, kaom Sjeng van Frens mit ein zerk
benne. Smoeke zoig dat allenei, me he kos niks ter tege.
Ze nomme em op en lagten em mit eine bons in de kis.
„Mardjin wat is er al sjtief gewoore, he mot tog al lang doid zin",
zet Sjeng. Smoeke woir veur oet zin vel te sjpringe. „Ezels tot der
zit, noe goit ger mig nog levend begrave".
He hoirde nog 'eine vader onzer be en paf tig doi veel de deksel
655
toe oppe kis. Et waor donker en zwart veur zien auge. Zien naas
zoit gesjpanne tege et hout en he hoirde et krake en et piepe van
de schroeve, die door den deksel ginge.
Erm Smoeke, dien schoin zelig leve is gedoin. Noits me zou er
zin bakkes truk zeen, noits me onger de ling zitte bie zien vrunj.
Alles waor veurbie. Noe loig er weggesloite in de kis. Me dag er
„ein van de twe, of de luj zin gek of ig. Ig snap er niks van. Ben
ig noe wirkelik doid of lef ig. Ha ig begriep et. Mien corpus is
schiendoid en dat snappe ze noe mer neet, en schleg geit et veur
mig oet zin as ig weer wakker weir."
Me Smoeke woord neet wakker. De mes waor oet en de naobesch droogen em not et kirkhof. He hoirde vaag weg door 'et hout
heen et „In Paradiso" en et loewe van de klokke.
Dan woord alles sjtil. Eine sjlaag en de kis loog in de grond.
De plank woord troet getrokke en pions regende et drek op Smoeke.
Altied doffer, matter en matter woord et, en et allerletste woord
et ein sjtil gebons, idat sjtillekes aan wegsjtorf in de nag van 'eine
doije wereld. En Smoeke doi laog er noe, sjus ein marmerbeeld
sjtief en sjtram, zos veut onger de erd en wetend tot dao boven
em, ein kruuts steit, gezat door de dikke Sjeng van de bOrgemeester, wo op sjteit mit groote letters : Hie lik Smoeke, wachtend oppe
verriezenis, en eine krans van zin vrunj, mit en lênjt aan : he rOs
in vree.
Jao, denk Smoeke, de vree is wiet te zuuke. Wie Lang er dao
laog wis er neet, weike, maonde lank en nog ummer donker en
sjtil. He deink, noe moste ens wakker were en dan niks te ete of
te dreinke hObbe. Heij me dan nog en fiesch els gat. Me aug niks
te hObbe, wo me ens kent aan lepsche es de doosch tig begint te
jeuke, dat is te erg. Neemes zoi oits kinne dinke, wat zig dao zi.js
voot onger de eerd, veur ein drama ha aafgespeeld. Dao te ligge
aafgeschloite in ein kis, onder de klOt drek, wo et krijoelt van
wurm, perink, molmuus, mottroffe en van alle anger ongezieverd.
Me niks draan te doon. He hauw kenne beike en sjtoite, schreive
en huule. Zoi verleepe oere, daag, weke meschien. Op ins kump
klaorte in de kis. Smoeke veult zig gelokkig. Zoi et Sjeng van Bette
zin de em kump hellepe. Jao wirkelik, he hoirt get vriemele aan et
hout, vlak boive et aug 'bewoog et zig en he zoig sjtil op zig aankomme et vette, glimmige kwebbelige lief van eine perink : reg op
em aan...... bienao, ...... deit de moel oipe. He schreif, reup en
boik, Heilige Grades, haolt mig nao den hemel, heilige jannes,
miene petroinder, sjtank mig ,bie, engelbewaarder, help mig tog en
lei mig. En Smoeke zoig, wie eine engel op em aan kaom, em opnom,
en em veurde nao den hemel, verlos van alle ambras.
SEF MENNENS.
656
MAASTRICHTSCH.
OET TE GEDINKSJRIFTE
VAN J. H. SCHUHMACHER
VII
De mieste Mastreechteneers van allewijl z011e ziech wel neet mic
rappeleere, dat Momus in zene goojen tied e zomerlokaal op St.
Pieter d'rop nao heet gehawwe, et boetegood „Maaszicht- , kort bij
et kanaal nao Luik. Dao waore drei ope terrasse, die amfitheatersgewijs opleepe, terwijl dao-achter et groet lokaal laog. Dao gaof
Momus in de zomermaonde aovendfieste met „bal-champetre-,
animo te verIn de ierste jaore gong dat good, mer later begos
slappe. De lede dat tie gelegenheid te wied van de stad aof
laog en met regeweer had me niks um ziech nao hoes te laote
bringe, wij1 heij te wienig heurkOtsjeers waore en nog gein boote
op et kanaal voore. Toen besloot Momus, de Kerremesbals in de
RedOtzaol te hawwe en in de winter eine „soiree" mie te geve.
Later is „Maaszicht - veur nog gein zesdoezend golde verkoch
aon de Ursuline.
In mienen tied waor de kontributie van Momus f 7.50 per jaor.
Dao kraog me-n-ene Momussteek veur met te insienjes van de
Bok en de Windmeule op, terwijl et veur de lede verpliechtend
waor, dee steek op eeder „soiree - op te zette. Later heet me dat
aofgesjaf en drooge allein de kommissarisse nog mer hunne steek.
'n Aw societeit waor de E m u l a tie; die woort primitief gehawwe langs te Vriethof, in et hoes, boe later „Lijne 5" in gekomme-n-is. Dee Lijne woort zoe geheite umtot heer ze beer aon vief
cent verkoch. De Emulatie is taonao verhuis nao de zuidkant van
de Vriethof, kort bij St. Jaan. De lede van die societeit bemeujde
ziech gaar neet met politick mer veulde mie veur wetensjappeleke
dispute en heele-n-ouch bibliotheek trop nao. Boe bezunder viol
aon gedoon woort waor bieljaar-speule. Dat ,dooge ze iers nog mer
met gewoen stekker zonder stäkskes leer aon de punt, tottat op
ene goojen daag ene nuije kaptein lid woort ; dee kaom saoves ouch
z'n partij „billard royal", wie ze dat hedde, speule en zag, wie heer
eweg gong „morgen avond breng ik mijn eigen stok mee". Din
daag trop kaom heer met twie „queue's'', boe-op e stkikske leer
vasgelijmp waor en tot groete verwondering van de umstaonders
wis heer daomet aon de balle e geweldig effek te geve, zoedat et
bestuur van de Emulatie besloot, aile stekker van leerkes te laote
veurzien. Me heel dee kaptein, Mengo hedde heer, toen veur d'n
oetvinder van de „pommerans - , zoe-es tat leerke geneump woort
en idaovaan kaom ouch 'et gezekde in de wereld veur ene gooje
speuler : „et is ene Mengo".
657
Dees oetdraking deit miech dinke-n-aon 'n ander, die ouch in
mien jfabg gezag woort : „Welters lik onder de bieljaar". Es ene
speuler gestiedig ongelOk had en geine bal kOs make, gong heer
onder et oetspreke van dat gezekde met zene „queue" onder de bieljaar rammele urn Welters te verdrieve. Boe dat gezekde z'n ontstoon aon te daanke had 11613 iech noets kinne te wete komme.
De allerajtste vereiniging van Mastreech is zeker die van de
S e b a s t i a o n e, die, wie iech in 1869 onder de prezident L prang Straotmans met Ernes Alard en Leio Teuwe lid woort,
al mie es veer iewe bestOng. Me vertelde in deen tied, dat tao nog
'n aajt charter aonwezig mOs zien, boe-in bepaold waor, dat te
Sebastiaone hunne zetel noets nao Mastreech mochte verplaotse,
mer altied in Wiek mOste blieve.
Dee Lorang Straotmans waor env boetegewoen populaire maan
en veur zienen tied enen ierste sportleefhObber. Heer had zenen
eige kano op te Maos, boemet heer allerlei kunste vertuinde. Op
zekeren daag sjreef te „Courier de la Meuse' euver haiim : „Notre
concitoyen L. Straetmans nous a fait passer hier une sensation nerveuse avec son cano rame a la pagaie d e b o u t, passant sous l'arc
du pont".
Wiji heer ouch zier muzikaal waor, zaot heer ouch in et bestuur
van de „Harmonie Royale".
(Veurtztting in et vollegend nOmmer).
Dr. E. JASPAR.
MILLENSCH,
HEULENTEULKE.
Iv.
Noe moot ich ouch vertelle, wie ins weges heulenteulke ein joeng
vrouw is gesjtoerve. Heulenteulke waor et waal krek neit schout,
mer et waor toch door hatm koemme.
De vrouw waor pas getraut mit eine mulder. 't Saoves goeng ze
mit hiábre minsj wajnjele. Euver daag waor et zeer heit ,gewees.
Ze goenge door einen haole weeg, dê euver ein houte bruk in eine
boesch oetleip. De man goeng, de piep aan, e bitchke vas En
wie er zoo langzaam vaOrwarsj sajnjelde, klingden dat op eimaol
zoo baol, wo et euveral zoo sjtil woor, dat die joeng vrouw, die
allein naokoum, zich verschrikde en einen aamlang blef sjtaon. Dao
zoug ze bie de woertele van einen ouwe bourn heulenteulke zitte,
jus dao, wo haOre minsj geraad ging.
't Zoug dits keer zoo griesechtig oet, dat men 'm koum kousj
658
zeene. Proent en oud besjke woor et, mer mit eine moejndj, grooter
es het zelf en zoenger tejnj en de weijer zoo hartelijk lachde, dat
die joeng vrouw hel op moosj mitlache : „Pas op, reip ze op hatire
zach
man, tes te heulenteulke neit en sjteuts
„Wat zes te dao
En perfosj weite wol er, wat ze
te, „wat is det veur gekke kal
mieinde en wovatir, dat ze op eimaol zoo gelach hei. Die vrouw, die
heulenteulke va kinsjop kajnj, veroengersjtelde natuurlich, dat ouch
hdOre minsj 'm kejnj. Ze kousj 'm eve! neit zeGGe of oetrei leGGe,
wie heulenteulke oetzag, voordat 't zich aanein verangerde. De
man woort oengedujljig, oemdat er hdOr neit versjtoeng. Houf content hieeuver goeng er wiejer.
't Tsangerendaags bie 't ete brouk die vrouw ei glazere kuumpke.
Dao houw ze vas51 sjpiet van, want 't waor ein erg sjoon kuumpke,
lankglegetig wie ein herjtje en sjtoeng op drie feujtjes, en daobie
woor et ouch ei broedsjtuk. Zie houw et op hdiir broelich kadoo
bekoemme. Wie ze no'e de kapodde sjerver zoo dao liGGe zoug,
dei hatir dat zoo lei oen woort ze zoo bedreuf, det ze bouw gegrenen hei. Mer ze wol de sjtukker nejttjes bei-ei-rape en rein make,
da leite ze zich mesjien anei plekke. Dat wol evel hatire man neit,
en he pakde die sjerver oen sjmet ze door de roete paf nao de
meulekruunkel in.
Dat waor et erm freuke toch te zeer. Ze keek zich door de vinster de ougen oet, mer 't kuumpke waor kapot en de sjerver eweg.
Die woore foosj in 't water oengegeplatsj. Nog sjtoeng ze dao en
keek en zuugde, tot ze op ins heulenteulke op 't water huuppe zoug.
Dit maol woor et heel sjnak en houw ein oetzeene of 't va glaas
weur gewes. 't Dampder op drei binkes en daobei belden 't zoo
sjoon, dat de frouw va plezeijer twee keere hel op moosj lache.
„Hubs te weijer get ? Zuuste weijer get ? Wooveur lachs te zoo?"
zag haOre minsj. Zie kousj 'm evel heulenteulke besjrieve wie ze
wil en ouch zeGGe, wat ze mer wil, he versjtoeng hdOr neit en
glufde neit angesj, es dat eine gouwe bekinde weur veurbie gegange. Dat makden 'm ei bitsjke giftig, doch gouf 'er zich kort dernao
weijer tefree a zie werk.
Einige daag drop koum de minsj 't saoves nog later heivesj, es
er ziis gewend woor. Va wiets zoug er nog leich in 't hoes. He
klingde de paort op en sjouwde ze. De hoesdair sjtoeng wagewied
op. Mer va zien vrouw zoug en hoort 'r niks. He foejnj ze neit in
't sjteulke, neit in de kaOke en ouch neit in de sjlaopskamer. He
begoos op hair te roupe.
Dao kaom ze oet den haof ingezat. Zie hoeng euver en teuver
vol maonesjien, houw ein fein roos opsjteke en einen aparte bloumereuk a zich : „Wat zin dat veur trekke ?" sjoelj de man. „Wat
hubs te nog zoo laat boete verlaore ?" „Och - , zach ze, „juus wie
ich mich wol neijerleGGe en de gardiene vaOr de vinster wool toe-
r
r
r
659
trekke, zout heulenteulke boete en oemdat ich get oentsjtump en tries
woor, bin ich ei bitsjke nao 'm gegange."
Dao woort de man kaot, „doe mit dien heulenteulke. Oemer dat
verduld heulenteulke. Doe zos beter wijnjele sjtrikke. Ich zouw (lien
heulenteulke waal den nek kunnen umdrehe, en dich terbie'', sjrevden he.
Die wdOrd makden dat erm fruike zoo versjrikd, dat et niks mee
zag en zich sjtil in 't bed lag. Va noe aaf, woor 't te bang nog ins
op heulenteulke tekieke, evevd$51 woo et zich leit zeene, op de tijntjeldoos of op et breed aan de sjouw, op 't sjaap, op de kroekebank
tussje de blanke sjootele, teijljere, pot en kanne of aan de vinster
achter de witte gardiene.
Einen aovend evel, wie et al laat woor en de man ummer nog
neit koum, koosj ze 't neit mee oethaute en goeng ze weijer den
haof in kieke of ze heulenteulke neit en zoug. Wie ze 'm evel neit
derek foejnj, wil ze vaOr h5Ore man neit langer boete blieve. Mer
ze ploch al de bloume aaf, die dao sjtoenge. Ennen gantsen hervel
vol, tot ze drage kousj, noum ze mit nao binne oen zat ze i groote
put op te kemood neven haOr bed.
Ennen h'eelen tied dernao koum haOre minsj eesj aangezat, zaat
eweg. Wie er de kamerdaOr opsjteit, koum 'm tadelik de sjterke
bloumereuk tenge. En doe zoug er in de maonesjien zov561 bloume
en bleumerkes gesjtruid liGGe op 't b'ed van zien frouw en euver
hdOr zelf, dat er 't te gek foejnj. Et gezich sjtonk gans i rooze en
den erm houw ze vol lijnje. Noe hei er ouch heulenteulke moete
zeen, want dat zout baoven op die bloume oen sjroengde mit ein
bijnj, en geleek in de maonesjien ei klei salclaiijtje mit ene sabel.
He zoug heulenteulke neit. Mer va gif sjnapde he de frouw sjreientere mit 'ennen erm vas en reep : „heulenteulke woor waal weijer
hieje, dat drieduivels hellebrajndj van en heulenteulke. Ich wul dat
det nao den duvel nao de hel i guung." Dao sjloog de frouw de
ougen op. Nog haul i sjlaop zoug ze heulenteulke zitte tussje de
bloume. En wie ze 'm hartlik weijer zoug lache, zag ze gans blie
en tevree : „Och doe mie leif, leif heulenteulke- . Dao woore de
man wie rdOzetig, reet de frouw et kussen en den huitpulf oenger
de kop eweg en sjmet ha& den heele kraom op 't gezich, ouch de
bloumen allemaole op enne grooten houp derbie. Da duude he nog
ins good drop en sjriefden anein : „Dao hubs te dien heulenteulke,
dao hubs te dien heulenteulke !" I zien zatigheid en gif woort er
neit gewaar, dat die frouw, ocherm, versjtikde.
Dat jeede man, de heulenteulke neit kan zeen, zich roach, en ein
frouw trout, die heulenteulke ouch neit zuut. Went er evel perfoossj
ein anger wilt hubbe, dat er danne gedujljig is en gout oetkiek,
mesjien zuut er 'm dan Loch nog ins.
J. GREIN.
660
VELDEKE
lie JAARGANG
No. 65.
JUNI 1937,
ORGAAN VAN V. E. L. D. E. K. E.
VEREENIGING TOT INSTANDHOUDING EN
BEVORDERING DER LIMBURGSCHE DIALECTEN
REDACTIE :
KAPELAAN F. S C H L E I D E N, MOLENBERG, HEERLEN.
SECRETARIS-PENNINGMEESTER EN ADMINISTRATIE :
H. A. LOONTJENS, ROB. REGOUTSTRAAT 67, ROERMOND
GIRO 191402
DRUK EN UITGAVE VAN :
DRUKKERIJ v.h. CL. GOFFIN, NIEUWSTRAAT 9, MAASTRICHT
GELEENSCH,
CHRISTUS HEMELVAART.
't Kindje Jezus is erm gebOren
Veur alle luu hun
't Kindje Jezus is jOnk verloren,
Door alle luu hun niedigheid.
Ermood sjanj en êlendj
Is
gansch in ongerdanigheid,
't Waor alles waat 't kênde
Hieë, in die êêrdsche zoerigheid.
Christus, erm en pienlek gesjtOrve
Veur 't begin van Zien hêerlekheid,
Door vernedering het-Er verwOrve
't Hoagste gelak en zèeligheid.
Christus, ens beste verongerd,
Dan rieste op in Dien hêerlekheid,
Omdat de wereld, es verhOmmeld
Is, en blif sjlechts neetigheid.
Christus sjtiegt en klOmt op ten hemel
In Zien voile majesteit,
Omdat de luu, in hun êèrdsch gewemel
Zuchten, om hun eigen rampzéeligheid.
Glorie, glorie niks es glorie
Noewe in de volste waalmoodigheid
Is de èêuwige historie
Van den hemel zien euvervloodigheid.
661
Mood dus luu, in 't lève
Is zeer vail eilenjnigheid,
Es veer 't zoa van Christus leere
Is 't, veur allenej oos zêeligheid.
Gelken, Hemelvaartsdaag.
R. URLINGS.
MAASTRICHTSCH.
M'N DIECHSJES.
M'n diechsjes zien invoud'ge dingskes,
gedach in 't Mastreechter „plat - ,
noe ins banaal, daan weer get beter,
soms lachenteer deneer gezat.
Iech rijmde ze veur mien distractie,
mer ouch oet leefde veur m'n taol.
Iech weit, ze zalle neet bevalle
aon ederein, noch allemaol.
D'n tine zal wel d'rop sjakere
en zeGGe : „'t Is mer flawwe kW'',
'nen aandre miech becritizere :
„Dee heet van diechte gei bekir ,
'nen derde — intellektuele —
verkond'ge : „Da's niks good gedoon,
te bradzj'len in en errem taiilke,
dat, vreug of laat, moot oondergoon."
Meh geer, oprechte Treechtenere,
die neet te hoege eise stelt,
geer zalt, iech hoop, me werrek numme,
zoe wie et is, zjus wie et velt,
Geer, die eur taol kiibt trouw behawwe
en in eur mojersspraok volhard,
aoch, welt ze met de moond neet leze,
meh leest m'n veerskes met eur hart.
Dec. 1936.
662
Cl. G.
OET TE GEDINKSJRIFTE
VAN J. H. SCHUHMACHER
VIII.
De „Harmonie Royale - 11613 iech veur d'n ierste kier zien oettrekke bij gelegenheid van de begraf fenis van barregemeister v a n
A o k e. De veendel woort gedrage door Louis Ch a m b i l l e
oet te Groete Staat, de sjoenvader van Constant M a r r e s,
S j a r e l N a u s sloog de dikke tram, Gambong waor aonveurder van de klarinette en de kwaffOr Beer t s met zene lange baard
blaozde de sjuiftrompOt, terwij1 den direktOr Fridel de maot
sloog. Fridel had veur z'n harmonie et meziek in twie soorte beukskes stoon. In de blouw beukskes stOnge e stOk of ach marsje, et
Hollands en et Belzj volleksleed, „Oft peut on &re mieux- en nog
einige stOkker van dezellefde soort. De grijs beukskes heele-n-in
einige potpoerri's, e paar serjeus nOmmers, fantazie oet opera's, de
„Choeur des Soldats" oet Faust enz. Es heer dus noe 'n marsj mOs
laote speule, kommandeerde heer : „nOmmer zoevaiil oet te blouw
beukskes - en die oetdrokking waor op en doer zoedaonig ingebärregerd, dat, es iemand deks get nuijts meinde te vertelle wat te lui
al lang wiste, heer daan te hure kraog : „dat häbste zeker oet te
blouw beukskes".
Dao bestOng in Mastreech nog 'n ander harmonie, naomelek tie
van d'n awwen bier Pie Rego o, door de Mastreechteneers ouch
wel „De Pottemennekes-Herremenie" geneump, boevaan ene noon van Fridel direktOr waor. Menier Regoo had veur
die harmonie altied vaO1 euver ; heer leet in ze glaasfabrik ene veendelstek make, dee gaans van glaas waor (d'n einigste destijds in
hiel Europa) en gaof ouch te ierste koppel tOrrekse belle met lang
peerdestert verseerd, die aon weerskante van de dikke trom gedrage
woorte ; boetendien dokde heer eedere maond fieftig frang veur et
dekke van de onkoste.
Mer opins waor alle leefhObberij bij hdOm gedoon ; heer droog
gaar niks mie bij en de fabrikslui, die met eedere kejzjem e wällemke
bijdrooge, wouwe toen ouch niks mie geve en zoe gong de Pottemennekes-Herremenie nao de bliksem tou. Noe kraog me dat korps
muzikante neet mie te zien, die anders zoe e good figuur maakde
met hun dragojnder-sjakkoo's in roed en blouw met 'n aofhangende
witte pluim. Versjeije vereiniginge waore door et verdwijne van die
harmonie gedupeerd, want ze verliende geregeld hdOr metwerreking
bij allerlei fieste, wie bij et keuningsjeete van de Sebastiaone.
Dat menier Regoo zene zin um z'n harmonie te steune zoe opins
euver waor, kaom door et vollegende. In de „Nieuwsbode - , 'e weekblaad, wat in deen tied woort oetgegeve, waor fel gesjreve gewoorde euver de toustande op et groet fabrik en bezunder euver
663
et laote wêrreke van kinder. Iers leet Regoo ziech niks t'raon gelege
liGGe, mer wie op ene goojen daag teikening d'rin veurkaom,
boe-op heer aofgebeeld sung met 'n katel urn zenen hals, boe e
kinderzerrekske aon bOmmelde en de redaktie daobij ouch nog
sjreef, dat heer door ze meziek te toustande op ze fabrik wou verdoezele, toen waor de maot vol.
Ierste vereiniging op muzikaal gebied waor in de fieftiger jaore
de aofdeiling van de „Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst"
met es onderaofdeiling de „S e c t ion de Chan t" onder direktie
van A u g. Still e. D'n ierste kongkoer, dee die zaankvereiniging
metmaakde, waor in Luik in et jaor 1860, boe ze in de ierste aofdeiling d'n ierste pries haolde. Iech zeen die zengers nog vertrekke
met te rajerboot op te Maos ; et trupke waor mer good daartig maan
sterrek, boe-onder de bekinde Barth o 1 o m e u s met z'n prachtige
bas. Stille had Saoterdags teveure op te leste repetitie in d'n Awwestiene aon eedere zenger de sjach van 'n veerepen oetgedeild ; die
mOste ze Sondags in hunne mond hawwe en d'rop zoeke, daan
woorte de lippe en de tong zachter dat waor aonbevole door boetelandse vakblajer en „Toonkunst" had tat euvergentimme). De zengers luusterde good ; ze kaome allemaol met te pen in de mond nao
de boot, boe-op onder de reis te twie choeurs nog ins doorgezonge
oetslaag bekind :
woorte. Um ellef oore 's aoves waor in Luik
gouwe meclaalje en viefhonderd (rang. Van dat geld is neet mie
vaol nao Mastreech gekomme. Met ierste boot kaome de hiere
's Maondagsmorreges katterig van Luik trOk.
In 1862 haolde de „Section de Chant" in Gent en ierste pries en
de „prix d'honneur" met 'n hiel meujelek stOk van Peter Benoit, dee
nao aofloup te zengers e komplemint maakde en daobij veugde :
„julie zijt duivels". Op tezellef de kongkoer kraog 'n ander Mastreechter zaankvereiniging „E u t e r p e'', onder direktie van L a mb 'e e r S o u g n e z d'n ierste pries in de twiede aofdeiling.
Tien jaor later waor et met te glorie van de „Section" gedoon.
In 1872 sjreef Verviers ene kongkoer oet, boe de vereiniging met
175 maan aon deilnaom. Ze kraog 'evel gaaroet geine pries en wie
de zengers in Mastreech trOkkaome stOnte-n-aon de statie zes geheurde batraove, die twie aon twie rioolbuis op hun sjouwers
drooge es illustratie van et gezekde : „ze hObbe-n-'n buis gekrege";
ouch op te Bra stante nog veer maan met buize. Et gevolleg waor,
clat te president J o n k hi e r V r i e t h o f z'n demissie gaof, d'n
animo bij de zengers verdween en de „Section- doed bloojde.
'n Ander bekinde vereiniging in Mastreech waor in mienen tied
te „Societe Drama tiqu e- of, wie de Mastreechteneers ze
hêdde, „D 'n Drama itti e k", die ziech oetslutend op komedie
speule toulag. De meiste gooj borregers en ouch vabl van de ierste
664
families waore dao lid van. Ze gaof drei veurstellinge per winter
in de groeten theater. De aktärs waore allemaol leefhObbers, terwijl
'n actries van beroop oet Luik of Breusselt miestaal de vrouweleke
hoofrol vervOlde. Dao-oet bliek, dat te mieste stake'', die gegeve
woorte, Franse waore, Later heet me onder andere „De Mastreechter Straotjong", 'n vertaoling van „Le Gamin de Paris'', opgeveurd,
boe-in de vrouwerolle ouch door maander gespaold woorte.
„D'n Dramatiek" doog gaar neet aon politiek en toch is tie vereiniging dao-aon t' ronder gegaange. Wie bekind is had Mastreech
destijds es vertegenwoordiger in de Twiede Kamer de liberaol
T h o r b e c k e en bOrregemeister Pyls had aon hatim z'n beneuming te daanke. Pyls begOs evel in de jaore 1870—'72 mie en mie
nao rechs te dreje, get, boe Coen in Mastreech \Tail euver gesproke
woort, zoe ouch op te repetities van „D'n Dramatiek", die op haOr
iersvollegende oetveuring „De Politieke Teengeeter - zou speule.
Dao-in kaom 'n rol veur van ene „stammtisch - -politieker, dee altied
alles beter wis en aal wat gedoon woort kritizeerde. Die rol zou
gespaOld weurde door de rinteneer Bozon g. Op te ginneraol repetitie leet Bozong nao de riddenatie, die heer mOs hawwe, vollege :
„iech zal miene jas neet umdreje wie dee van ene bekinde bOrregemeister - . Dao woort ,direk tege geprotesteerd en gezag : „wat heet
t'n Dramatiek taomet te make ; euze bOrregemeister is us altied
good gezind, kump op al eus oetveuringe" enz. en Bozong belaovde
daan ouch, die tiraad eweg te laote, mer op te veurstelling zellef
zag heer ze toch. Pyls, dee prezent waor, doog esof et em neet
aongOng en wie d'n daag t' rop einige bestuurslede nao em tou
gOnge um em d'reuver te spreke en hun ekskuis te make, zag heer,
sjarmant wie allied : „dat is onnudig, hiere, iech 11613 tem& gelach
en doch, dat et in et stbk veurkaom-. Toch waor sints teen daag
te eindrach in de vereiniging eweg, dao woort gevreigeld, tottat
eindelek „D'n Dramatiek" aon blooderremooj is gestorreve.
(Veurtzetting in et vollegend nOmmer). Dr. E. JASPAR.
TEGELSCH.
DEENS HERINNERING.
Nades waas eine stevige prengel, waerkde somers as steinklopper
in de febriek en swingters moos haeh de leimkoel in. Van de sjoeel
aaf waar haeh drek mit Vader meij gegange urn as aadste zoon
auch get in hoes te bringe waovan de groeete femilie moos laeve.
Natuurlik kreeg haeh auch daovan get Zondagschgeld en 't meiste
woort daovan op de beugelbaan der door gedrejt.
Der tied kwaam aan det haeh moos gaon traekke. Haeh veulde
enne hielen houp veur de Keuningin, wie alle gooj Limburgers,
wool der auch gaer veur laeve, maar sterreve ? Wie det in daen
tied gebroek waas, kwaame de jonges 's morges allemaol beejein
665
aan het raodhoes en dao stong de veldwachter ( sjoeen wairke
numde ze daeh ) al te wachte. 'n Bietje lummelechtig woort de pas
der in gezat en zoeh ging 't zingende op de márt aan woe „de hoege"
zoote. As de jonges meug ware van 't zinge hat sjoeên waerke dors
en ginge ze de ierste de beste Cafe binne. Sjoeên waerke zien
ierste opmerking waas, neet te lang joonges, maar 't verblief in de
Cafe waas neet zoeh kort gewaes of ze kwame toet de ontdekking,
dat sjoeen waerke der mièr achter den tank had geschued as eine
van eur. Nao ein half oor loupe kwame ze net op tieêcl aan en
ware ze drek aan de beurt. „Schoenen uit trekken, - waas 't ierste
commando wat ze huurde, al waar geine van eur al pijot. Niesjeerig
keeke ze allemaol nao 't goldvesch bekske woe ze zich eine nommer mooste oethaole. De grOtste helf waas al aafgewaerkt, toen
de sjergant reep : Leonardus Antonius Felix Watervoort. Present !
Maet vief vingers en ein benauwd hert greep Naades eine nommer en...... draan. Nummer 5 Watervoort, zag de presedent. —
Pech, zag Nades binnesmonds. — Wat blieft u ? zag de presedent.
— 0 niks menier, ich meinde as ter ein twie had achter gestange,
den waas ich vreij gewaes, now moot ich deene.
De joeks van 's morges waas ter ein bietje aaf. Maar enne pot
aat moos d'r toch de schrik afspeule. Vader en Mooder vonge 't
beroerd, maar allemaol kooste ze toch auch neet vreij zien.
We laefde in daen tied auch al flot, eve good as now en den
tied waar sebiet urn dao Nadus nog toes koos blieve. Op eine
goojen daag moos haeh vertraekke en marcheerde met ein truupke
angere „collegas- nao de kazerne.
„Goed gekeurd voor den dienst ! Welk regement verkies je ?"
woord um gevraogd. Beej de fietsers meneer de sjergant.
Haeh kwaam beej de fietsers, en wie det haeh aan alle formaliteite had voldaon, zien pekske aan had, moos te ze aantraeje.
Veur de kezerne ging 't, links om, rechts om, hersteld, knielen
enz. enz. Alles veurde de kepraol maet eur oet. 't Beveel urn gaar
neet, veural det vreug op staon. Toen haeh 'nne maond in deens
waar meinde haeh al get te meuge.
Op 'nne morge det revêlje woort geblOze, stoong Nades neet op.
De sjergant van de wach kwaam op de kamer, zoog det Nades nog
onger de wol loog en reep. Watervoort lig je nog in je nest ?
Vooruit stommeling, 't heeft al lang geblazen. Je gaat op de bon,
of ben je sours ziek ? Nae sjergant ich buen neet krank, mich man-,
keert niks, maar ich dag as ste zoe enne mond in deens bues en
doow kans alles, hoofste neet zoe vruug op te staon, dan zal de
sjergant waal um hallef tieên beej dich aan de krub koome, dich
wakker make en zaeGGe : Watervoort de komplemente van de
Keuningin, heej haeste ein geklop ei maet koonjak en of ste as te
bleef wils opstaon.
666
De sjergant, inne baeste kaerel, begos te lache, moos zich gauw
umdraeje, vloog de gank op en reep nog „als je voor den donder-,
wier koos haeh neet.
Daezelfde morge mooste ze auch weer oefene op 't plein veur
de kezerne. Knie buigen, links uitval, armen hoog enz.
Alles ging goot, Coen kwaam 't commando, op de rug liggen,
beenen gestrekt, knieen ophalen, trappen of je fietst. De hied
compie trapde of ze 'nne zesdaagsche mooste winne, maar ......
Nades, howla, daeh loog zoe stil wi eein muuske, allein zienen
boe& ging op en aaf van 't lache. Dao stool de sjergant op urn
aaf. „Zeg, jii luien dikkop, waarom trap je niet ? trap vlegel, zeg
ik je, trap net als de anderen !" Maar sjergant, waoveur maak geej
uch zoe kwaod, zeet geej neet clêt ich vrijwiel. Dét waas toch get al
te erg, al moos haeh zich goot haaje urn neet te lache, veural urn
det e luitenantje nao dit speulke stong te kieke, brulde haeh trop
vlegel en vervoeg je na afloop op 't bureau.
Nades trapde, maar 't koos um neet mier baate, op 't bureau
huurde haeh dêt veur um ein kaemerke waas gereserveerd veur
8 daag maet etagere kos.
Haerle, Dec. 1936.
H. T.
VYLENSCH.
DE MODDER GODDES I GEN DURP.
'T KAPELTJE WET GEBOWD.
Me ka van a gen kirk onde i gen del 't kastieel ziee lieje tussche
gen beum. 't Is noe lêêg en vervalle. Der litste, de de groeete poats
toe doog en der sjlaoetel i gen teisj sjtook, waor ene vremme hêer.
De luuj hent 'm ziee Oa durch gen durp op. Doew sjtonge ze a
gen sjtielle en kêéke-n 'm nao. Sjpieeder zaate ze : dat waor der
lebendigen duuvel. Va doew as hat melêve ginge miee in 't kastieel
ctdOre Oa. Noe wonne aove in der tOan de uulle. En de c101tjere
hent hun nister in de sjowwe. Ganse kling hulleter-sjtruuk waase
in de ritse va de moere en graas en branieetele hange uvver der
durpel bei de goats. De wing hent doezend maol an 't daak gehaove. E minnig maol i gen naat zunt de leie wie v5Ogel in der
storm opgevlaoge. Dan is 'n moeziek an 't sjpiéele in 't kastieel.
Uvverdaag i gene herrefs en i gene wingter is der réên durch de
daak i kbame roesje. De netsde is durch de plafongs aafgedruupt
en de nivvele hent de iezere besjleeg roeed gekluued.
De jonge, die uvveral rondsjwerve, hent de roete i geworpe en
zunt dan, es went get koeeds aater 'n wuur gewest der berg opgesjtaove. Va wiejts hent ze nog ins umgekêeke en sjtao geche.
667
't Is sjlim mit 't kastieel.
Twei honderd jaor gelê, wonnet dao ne graof mit zieng vrouw.
Wie der graof volt dat e sjterve gong, zaat e an zieng vrouw : „ich
dank uch ...... en der hat good vAär mich gezurgd". Doew kreesj de
graovin en vraoget : „Wat zal ich dan ailing hei motte doa ?" En
der graof zaat : „Dao is i gen durp ezu vabl te doa."
Wiejer komt-e nit, doew is e gesjtorve En wiej of wat ze och
vraoget, }lee goof gee antwOad miee. E woat sjtief en kaod in der
doeed.
Dao komte graove en baronne va wied nao 't begreffenis. Ze
gonge mit de heng op 'n ruk cater de liek. Dao waore ter, die waore
aagedi6a wie kunninge en keizere en de vrOluuj, die a gen daiir
sjtonge hoole hun kinger i de hugde en zoote ze op 'n erm. Ummesj
ezu get fiengs zowwe seleve nit miee ziee ; dat waor ene sjtaats en
'n sjtabdigh'eid, dat leep te wied. En ene minnige kreesj, wie e de
moeziek hoeet.
Pastoeer gong nao 't ivvegilie nao gene predigsjtool op en prediget uvver der riekdom van de welt en der ermood van der doeed.
E zaat gee woad van der graof, me de luuj keeke nao de fieng
bonte vinstere, die e gegeve how, nao de biechsjteul en der nujen
elter en doew zoeet ene minnige i gen bokseteisj nao zienge roeezekrans, um zich get te bene vapor der graof, oet dankbarheed.
Nao 't begreffenis voore de heere der inge nao der andere nao
heem. Doew leet de graovin de vinstere en de sjleeg sjlieete an de
Nord- en Westziej. 't Woad sjtil op 't kastieel en 't waor es went
de ganse gegend i sjlaop gevalle wuur. Ailing 't ovves gong de
pOats op en de da komt de graovin en droog e kurfke onder gene
mantel. Ze droog 't nao de erme en de kranke.
Ins wie pastoeer komt, vraoget ze : „wat mingt der, heer pastoeer, wat zow ich i gen durp motte daa ?"
Pastoeer daat nao en begreep dat neet. De luuj zaate : „ich zaan,
ze is 'n hillige". En wiej de graovin dat hoeed, woat ze bang \fair
de luuj. Va doew as komt ze nit miee oet 't kastieel. Da sjikket
ze ene kneed nao de urine en de kranke.
Wie 't Mei woad en de zon haOr geel en good en blao en roeed
op de dake en uvver gen beum houw oetgesjpreid, reep ze de knets
en de mee bei-ee en zaat : „Ver gunt nao Sjerpenhuvvel, makt
alles gereer.
Dat waor op ins 'n groeete vruid op 't kastieel. Ze sjneete lappe
sjink aaf, pakkete broeed i en wbasj en wiej ze op ene murge in
alle hergodsvrugde oettrokke drooge ze 't gepeks op 'n ruk en der
roeezekrans en der sjtek i gen heng. Ezu houw de graovin 't verordenieed : „ver gunt benentere en te vood."
De kn'ets daate : ,,'t is haär te wied, dat is háiir te fosj.3 Daag gonge ze durch velder en beuisje en de luuj lands gen
668
wag blefte sjtao mit der hood i gen heng ummers op bidvoot gaa,
dat is get groeets en hilligs.
Sjerpenhuvvel hat e kapeltje aove op gene berg. In 't kapeltje
hange krukke va honderde, die genèze zunt. 't Hillig-ModderGoddes-bildje sjteet op 'n elter in 't midde va brennede ketse. En
die dao kaome, sjtake nuj aa en zitte ze op 'n elter.
De luuj kake op, wie op ins e gans deel ketse waade aagesjtaake
en wiej de graovin in haär sjwatte zieje kleed vaär gen elter zoot.
Doew makete ze allenei e kruuts, wie de graovin zich zênet en ze
sjteete zich aa en zaate têgen-ee : „dat mot wal get adeligs ziee."
En wiej der pater Prior komt en nao gene biechsjtool i gong,
heele ze allenei der aom op en zaate : „Kiek, dao geet ze, ze geet
nao gene biechsjtool in".
Ze woste nit, dat die adelige dame e groeet leed houw, dat ze
3 daag lank lands gen wag houw mitgesjlipt. Der pater prior zènet
haOr en hoeed de biech. Ze vertillet 'm habr lêve en hake noeed.
Doew zaat der prior : „Wat zal ich uch zage : ich gleuf, dat der
hêër graof zilliger had gemingd : dat der i gen durp de 'erme en
de kranke mot blieve verzurge, wat zot' der andesj kunne daa ? En
dan dat va die hillige, wie der zat. Draagt dat mit gedold en bowt
op ene huvvel boete gen durp e kapeltje de Modder Goddes ter iere.
Went de luuj de Modder Goddes veriere, zulle ze uch vergate.
Doew sjtong ze op en wie ze nao heem gong, waor 't es went
ze tieen jaor jonger wuur gewest.
Ze loot op 't kastieel de vinstere en de sjlag wir opmake. Och
loot ze e kapeltje bowwe aove op ene berg. Op ene klingen elter
zoot ze 'e Moddergodske, ezu fie, wie dat van Sjerpenhuvvel, mit
e klidje va ziej en 'n kroeen va good. Ze laat op 'n elter lienge,
dat ze zelver houw gewêve en wiej alles gereed waor en pastoeer
komt vapor 't te zane, zaat clê : „Dat is 't sjunste, wat 't gift. Ich
han mie gans lêve daova gedromd".
Va doew komte de luuj i gene Mei 't ovves bei 't kapeltje bêne
en ene minnige, clè i noeed en zurg waor, kaomt valor daag en
dauw of i gen naat. De graovin hat nog jaore gelefd. Noe was ze
wat der graof houw gemingd, wat ze mos daa i gen durp an erme
en kranke. En wie ze sjtorf, hent de luuj hiabr in 't kapeltje begrave
vabr gen elter. Doew zaate de väluuj : „'t waor en hillige !" Me
de mansluuj kake nao de Modder Goddes en zaate : „'n hillige ?...
der zut gek !" En sjpieeder wie de mansluuj nao 't begreffenis in
der cafe zoote, sjodde ze mit der kop en zaate : „went me zich alles
naogeet wie 't ka kaame en went me zich alles bedinkt mit de
graovin, da zow me benao zage wie de vraluuj, dat hillige
wuur gewest."
F. SCHLEIDEN.
669
WEERTSCH.
VERTELSEKES VAN OEES MOODER
Waat loos oees Mooder zaaliger toch schoeen vertelle. Vee,
wichter, huurdje det toch zoee ger. En de groeetste straf, as ve
stouet gewestj waare, waaes : „Noow vertel ich auch neet." Ze
waas eigelijk toch te good, um die straf altieed doeer te laote gaoen
en as we zachte : „'t Zaal neet miee gebuure - , dan stong ze meiest
toch weer klaor, umtj dan toch mer te doeen. Det waas poletiek
van d'r. Azje d'r auch e stökk of vieeftieen gadj hebtj, dan we-die
onger de haand waal, waa-dje doeen mOdj urn ze stil te heje.
's Zoeemers kwoom van 't vertelle ,gewoeenlijk neet voll, of 't
most slecht wer zeein. Ze vonkdj, tuenktj mich, altieed 't plezee
rigste, as ze z'n allemaol mer dOcht bi-j zich haaj. 't Mins haaj
gein roost, as ye vuur de duueer spuueldje. Dao kos gein kroeker
doeer de straot köme, of ze waas al boeete urn te zOrrege, det 'r
gem verkiersongelOkke gebuuerdje. „Wichter, neet aan de graaf
achter de kerrek, ge mOstj 's verdrienke". Jao, dao waas 'n graaf
en as ze die van de gemeindje pas schoeen gemaaktj haaje, dan
V er eine, de dao mOs
waas ze zieeker enen halleve meter deep. M
verdrienke, de moogdje toch neet te lang wachte, want dan gingtj
slecht : ze loog dan weer vael met lieeg verfbosse, kapotte erimers
en miee van de rommel.
Wi-j ich dan zag, astj not wer waaes of 's wintjers astj vreug
doonker woor, dan verteldje ze. Urn veer ooze waas de schoeel van
Verstraaete oet en as ye dan onger de wieege neet te v011 duuegneeteri-j oethaaldje, dan woore we om hallef vief wed thoees. De
boeeterhamme loogen al klaor, eeder haaj z'n huiepke. Dan waaestj
kattegiesmus lieere en opze-gke. En de mOste ye kinne, det zek ich
uch, want ze stong derop, det ve in de kattegiesmus van d'ieerste
opgeschrieeve woeerde vur de Kemmuenie. En vee zorgdje wol,
det ve ze kin-dje. Dan volgdje de beloeening : vertelle ! Lieeg zoot
Mooder noeets, want onger 't vertelselke stopdje of strikdje ze,
of ze waas aan 't strieeke. Ve zooete , dan um de taofel, aan den
eine kaant de megtjes en aan den angere de joonges. Det waaes,
det ze neet al te voll steggeldje. Vieef, zes paar auge waare wieed
oeepe% 't Begos altieed met : „Woee he je noow 't leefste van ?"
En dan waaestj : „Van den duuevel en Bert, de nao 't bos gong op
Zoondeg ; of van Trien in de Boene ; of van de Voormaan, de in
de berreg vastvooer” en zoee mier. En dan gingtj derum, woee de
mieeste leefhebbers vur woore. Det van „Den duuvel en Bert"
huurdje ve hieel ger.
Mooder begos clan :
Vreuger stong in den akker achter Boeenes muuele 'n hieel klein
huuske en dao woeendje Bert ,hieel alien. He waas hieel errem,
670
mer det waas niks. Dao kos de mins auch niks aan dooen. Mer
waat erger waaes, he bêedje zich neet en vlookdje hieel lieelijk —
„En, Mooder, waas-n-auch dék zaaet ?'' — Nan, dat neet, he
waas hieel êrrem en haaj gen cente urn te drienke. Mer stil noow,
laotj mich verder vertê1le. jé, de woeendje dan dao en he haaj mekans niks te ête. He kos auch gene stiel en in de week gong-e wt.)].
's nao de staaesie um pekskes te draage en zoee verdeendje he waal
noow en dan e paar dObbeltjes en dan haaldje he zich ibi-j ene
bekker, dao woes Zjang van Lewies woeendje, e mikske of e paar
kedetjes. He ging auch wiil 's de boer op, um Oed ieezer en schienke
op te kouepe en die verkocht e dan weer aan Vodde-Ketoo. Jê, en
zoee storref e toch neet van den hoonger. 136dele, det dies neet
gow. De minse gooven-'m auch Or wat, zjuust umdet e zoee vlookdje. 's Zoondes ginge-n-altieed nao 't bos, houet en spelle haale
op de 'kroekër. Ze haaje 'm al dêk gezagdj, det e det neet moogdje
en Keplaon Haane waas auch al 's bi-j 'm aan hoees gewêstj. 't
Hellep allemaol niks, he gong toch. Mer op ene Zoondeg, 't haaj
al gesniedj en 't waas kOcl, dao ging Bert 's merreges um acht oore
d'r weer op oet, langs zêstieen nao det groeet bos, .dat d'r noow
nog liktj. He laa-dje z'n kroeker zoee vol asse mer kos. He woeerd
d'r meug van en toen e ze zeiel d'r oeever geboongen haaj, zat e
zich op de bOrries nieer en retsdje zich wat, vuurdet e weer nao
hoees gong.
00bens, dao huurdje thê de sniee kraaeke ...... en toch meindje
he alien te zeein. Mer jaowaal, dao kwoom ene groeete, lange mins
aan, met enen hoeegen hoed-op en ene lange slupjas aan ; he waas
hieel in 't zwert. En de haaj zoee lieelijk, zoee schrikkelijk lieelijk
gezicht, det Bert d'r bang van woeerd. Det waas den ieerste kier
van ze lêve ; he waas nog noeets bang gewestj, nog neet in den
doonkere. En Bert stong op, he ri-jer-dje as 'n ped en gong achter
z'n 'kroekêr staon, blek as enen doeeje. Mer de lieelijke kerel
sprook 'm aan en zag, det e neet bang hoof-dje te zeein en det e
gerkistj op Zoondeg nao 't bos houet en dennespelle mocht gaon
raaepe ; , det de Keplans mer nao d'r eige mOste kieeke.
,,Mer, Menier", zag Bert, „rechdoet gezagdj, mendje ich, det
ich mich det toch zieeker op me stêrrefbêd most beechte." Dao zag
de lange neet voll op en det verwoongerdje Bert toch wäl. He bekieek de gekke kerel 's good. En waat zoog e ? He haaj pëerspuuej ...... de pershaor hong onger z'n basepieepen oet...... ! Toen
begrieep Bert, weemtj woor. He maakdje gow e kruues. En toen
den duuevel, de waaestj, zoog det Bert zich zengeldje, toen waas
e met ene lieelijke vlook ineins weg. Bert zoog rauek op de plaats,
woes det e gestaange haaj en he roeek ene staank asof ze-n-'n pêrd
aan 't beslaon woore. He goesdje z'n kroekêr um en verborreg ze
in 'n druueg bieek, um ze 's angeren daags te gaon haaele. Hieel
671
driee gong e nao hoees en onger de wieege beiclje he 'n Osterke.
En noeets mien es Bert nog op Zoondeg nao 't cbos gegaange. Dezelfden daaeg gong e nog nao de Beeist bi-j de Paaters beechte
en he woeerd ene ,braave mins, de alle daag nao de kerrek gong en
's Zoondes nao de Hoeemes. Deke Van Wake, de toen nog lerifdje,
de zorgdje det e-n-in 't Gesticht kwoom en dao es e good aafgestOrreve „He'', zachte ve dan, „det waas schoeen ! Mer, Mooder, woed
waas z ' ne stért, haaje de dan neet ?" „je, det welt ich neet mieer-.
Mer en van os wist d'r raod op en zag : „Ich weitj, de haaj e opDOERUS v. d. TRUEMPERT.
geroldj in z'n bOks.”
NUM BEUK.
Ofsjoen eus vereineging en eus tiedsjrif zieg spesiaal bezig helt
met te Limburgse dialekte, mage veer toch neet veurbeij goon wat
euver Limburg versjijnt en de Oetgeversmaatschappij Gebrs. van
Aelst, Mastreech, heet twie beukskes oetgegeve die v'r eve welle
bespreke.
lerstens : „De Lieve Vrouwkes van Limburg" door Pastoer Ad.
Welters.
Veer zien bl.eij tot tit beukske sjus noe oetgekoume is, in 't jaor
vaan de Mastreechter helligdomsvaart en de touwijing aon Slevruike.
Al de genadebeeldsjes die veer in Limburg kinne, brink de sjrijver
us naoder in 'n eenvoudig-keurige taol, nog aontrekkelikker gemaak
door de fien-verzorgde ellustraassies vaan Jeanne Hebbelynck.
Gans Limburg krijg 'n beurt en ein veur ein l'eve ze veur us op al de
verieringe die veer in Limburg kinne. Perfiesia demet ! De Bissjop
sjreef veuraaf : „Een klein maar fijn boekje - . En dat is 't ! Wee
eenegzins kin moot 't zieg aonschaffe. 't Is werkelik ziene pries —
eine g011e — dobbel weerd.
Twiedens : „Zotte en Barokke gothiekskes" vaan Johan Kuipers.
Dit is gans get aanders ! De euverdaodigheid vaan de barok,
neve de zotheid — meh daan in de gooie zin —geve dees sjetse 'n
apaarte plaots in de litteratuur euver Braobant en Limburg.
Kuipers sjrijf gei Vlaoms, gei Braobants en gei Limburgs, meh
h'eer heet zien eige idisom, zien eige dialek, zo uieg haos zegge, boein 't sappige vaan 't ierste, 't ruige vaan 't twiede en 't zengerige
vaan 't derde te preuven is.
Kinderlectuur zien de gothiekskes allermins, meh ze zien allemaol
lezensweerd en bezunder geistig. Hiel sjoen gevoonde is z'n sjets
'es Slivvenhier geit wandele en in Limburg terechkump.
Jan Hui pasde zieg met zien ellustraassies bizunder good aon.
Alles bei-ein e beukske met get apaarts, get eiges, get sjerps en
toch weer gemoedelijk zuidelijks, met 'n kOstelikke weergaof vaan
L.
tiepe en toustande. 672
REGISTER OP DEN ZESDEN JAARGANG
AFLEVERING No, 30, AUG. 1931:
Hoensbroeksch : Nachs-raeenge i Limburg. Paul van H.
Maastrichtsch : Wie moote ver eus dialect sjrieve. A. Tuinstra.
Reuversch : Sjengske, Jos, H. Bergmans,
AFLEVERING No. 31, NOV. 1931 :
Maastrichtsch : Wie moote ver eus dialect sjrieve. A. Tuinstra.
Meerssensch : De Zichter, A. Wehrens.
Ransdaalsch : Leefde en vrundsjap. H. A. Eussen.
Stramproysch : Van minse die ich kindje. W. Lenaers,
AFLEVERING No. 32, DEC. 1931 :
Maastrichtsch : Kemuniekinneke, Sjarel Theunissen,
Maastrichtsch : Wie moote ver eus dialect sjrieve. A. Tuinstra.
Valkenburgsch : Flup en Adriaan, P. Visschers.
Venloosch : De trouwe Wiel, P. M. van Haelen,
Duitsch : Dr. J. Langbehn over het dialect,
AFLEVERING No, 33, FEBR, 1932 :
Nederlandsch : Mededeeling ( Regels voor de schrijfwijze),
Vylensch : TOOrvergadering va Veldeke i Gebrook,
Hoensbroeksch : Et begientje en der doeed.
Venloosch : Et Pallemhultje, Jos. van Wessem Sr,
Ledenlijst,
AFLEVERING No, 34, APRIL 1932:
Maastrichtsch : Twie sukses-aovende van Veldeke,
„
Aon de lezers en lezeresse van Veldeke.
H. J. E. Endepols.
Venloosch : Aan Busschop Lerang Schrije van Venlo, A. P.
Maastrichtsch : Surrexit. J.
Ierste H. Kemmunie, Pons Tuinstra,
,,
Valkenburgsch : Aovend, P. Visscher,
Meerssensch : De Nachraof. A. Wehrens.
Reuversch : In de Worstepan, Jos. H. Bergmans,
Ledenlijst (vervolg).
AFLEVERING No, 35. JUNI 1932 :
Maastrichtsch : Aon de lezers van Veldeke.
Wat et seizoen 1931-1932 us brach,
,,
Hoensbroeksch : De boere va Limburg. Paul van H.
Vylensch : Der Roeezekrans, F. Schleiden,
Maastrichtsch : Herleving. Dr. E. Jaspar.
Zerumsch : Zerumsch, Inne Zerumsche êzel.
Ledenlijst.
REGISTER VOLGENS DE VERSCHILLENDE
DIALECTEN
HOENSBROEKSCH :
Nachs-raeenge i Limburg. Paul van H.
Et begientje en der doeed. Paul van H.
De boere va Limburg. Paul van FL
MAASTRICHTSCH :
Wie moote ver eus dialect sjrieve. A. Tuinstra,
Kemuniekinneke. Sjarel Theunissen,
Twie sukses-aovende van Veldeke.
Aon de lezers en lezeresse van Veldeke. H. J. E. Endepols.
Surrexit. J.
Ierste H. Kemmunie. Fons Tuinstra.
Wat et sezoen 1931-1932 us brach.
Herleving, Dr. E. Jaspar.
MEERSSENSCH :
De Zichter. A. Wehrens.
De Nachraof. A. Wehrens.
RANSDAALSCH :
Leefde en vrundsjap. H. A. Eussen.
REUVERSCH :
Sjengske. Jos. H. Bergmans.
In de worstepan. Jos. H. Bergmans.
STRAMPROYSCH :
Van minse die ich kindje. W. Lenaers.
VALKENBURGSCH :
Flup en Adriaan. P. Visschers,
Aovend. P. Visschers.
VENLOOSCH :
De trouwe Wiel. P. M. van Haelen.
Et Pallemhultje. Jos, van Wessem Sr.
Aan Busschop Lerang Schrije van Venlo. A. M. P.
VYLENSCH :
Jaorvergadering va Veldeke i Gebrook.
Der Roeezekrans. F. Schleiden.
ZERUMSCH :
Zerumsch, Inne Zerumsche êzel.
REGISTER OP DEN ZEVENDEN JAARGANG
AFLEVERING No. 36.
Venloosch : Nieds aan oos lede. Jos. v. Wessem Sr.
Hoensbroeksch : Knits bie dr waeeg. Paul van H.
Heerlerheidsch : Mêesje. van Eyseren.
Valkenburgsch : Flup en Adriaan. P. Visschers,
Ledenlijst.
AFLEVERING No, 37.
Venloosch : Dr. E. Jaspar. Jos. v. Wessem Sr.
Valkenburgsch : Flup en Adriaan. P. Visschers.
Heerlerheidsch : D'r Zichter. van Eyseren.
Echtsch : 't Vriekorps van 1830. R. Geurts.
Reuversch : Baerke 't koejungske. Jos. H. Bergmans.
Meerssensch : Oos Mädches. A. Wehrens.
AFLEVERING No. 38,
Vijlensch : Fes i Aoke bei Aiiker Platt. F. Schleiden.
Maastrichtsch : Et nuij breurke. J.
Venloosch : Ein Jezwietestreek. P. A. M.
,,
Drej jonges en ei maedje. Jos. v. Wessem Sr.
,,
Jeugdherinneringe, os alderwetse speulkes. P. M.
Kerkraadsch : Ing Krisboombescheerong op de Holletsche Koel
in de 80 joare.
Tegelsch : Angenies en Kris. Henk Tummers.
AFLEVERING No, 39.
Vylensch : Veldeke i gene Tréebik. F. Schleiden.
Isoglossen in het Nederduitsch taalgebied benoorden de
Vesdre. E. Vrijdag.
Valkenburgsch : Wie Flup en Adriaan opweese en nao sjoeal
gonge. P. Visschers.
AFLEVERING No. 40.
Sittardsch : Propaganda-aevend to Valkeberg. G. D.
Venloosch : Nao de stad. P. v. Haelen.
„
De Krekel en de Zeikdieem. Jos. v. Wessem Sr.
Ransdaalsch : Einen daag op ei boeredorp. H. A. Eussen.
Valkenburgsch : Wie Flup en Adriaan opweese en nao sjoeal
gonge. P. Visschers.
Vylensch : Veldeke i Kirkrao. F. Schleiden.
AFLEVERING No. 41.
Vylensch : Bericht. F. Schleiden.
„
Ledenvergadering va Veldeke op 11 Juni 1933 i
Valkeberg.
Maastrichtsch : Ierste Mês. J.
De nuij Basiliek. T. M.
,,
Keersch : Huytied. A. Wehrens.
Reuversch : Klompenaegelkes Graadje. Jos. H. Bergmans.
Montfortsch : De Meiboum plante. A. H. Simonis,
Ransdaalsch : Oethawt. H. A. Eussen.
Valkenburgsch : Flup en Adriaan. P. Visschers.
Nieuwe leden.
REGISTER VOLGENS DE VERSCHILLENDE
DIALECTEN
ECHTSCH :
't Vriekorps van 1830. R. Geurts.
HEERLERHEIDSCH : Mêesje. van Eyseren.
D'r Zichter, van Eyseren.
HOENSBROEKSCH : Knits bie der waeeg. Paul van H.
KEERSCH :
Huytied. A. Wehrens.
KERKRAADSCH :
Ing krisboombescheerong op de Holletsche koel in de 80 joare. J. Reinard.
MAASTRICHTSCH : Et nuij breurke, J.
'erste Mês. J.
De nuij Basiliek. T. M.
MEERSSENSCH :
Dos Matches. A. Wehrens.
MONTFORTSCH :
De Meiboum plante. A. H. Simonis.
RANSDAALSCH :
Einen daag op ei boeredorp. H. Eussen.
Oethawt. H. A. Eussen.
REUVERSCH :
Klompenaegelkes Graadje.
Jos. H. Bergmans.
Baerke, 't koejungske. Jos. H. Bergmans.
SITTARDSCH :
Propaganda-aevend to Valkeberg. G.D.
TEGELSCH :
Angenies en Kris. Henk Tummers.
VALKENBURGSCH : Flup en Adriaan. P. Visschers.
VENLOOSCH :
Nieds aan de lede. Jos. v. Wessem Sr.
Dr. E. Jaspar. Jos. v. Wessem Sr.
Ein Jezwietestreek. P. A. M.
Drei jonges en ein maedje.
Jos. v. Wessem Sr.
Jeugdherinneringe, os alderwetse
speulkes. P. M.
Nao de stad. P. v. Haelen.
De krekel en de zeikdeeem.
Jos. v. Wessem Sr.
VYLENSCH :
Veldeke i gene Trêebik. F. Schleiden.
Veldeke i Kirkrao.
Bericht.
Ledenvergadering va Veldeke op
11 Juni 1933 i Valkeberg.
Fes i Aoke.
REGISTER OP DEN ACHTSTEN JAARGANG
AFLEVERING No, 42.
Venloosch : De Proemegank, P. v. Haelen,
Kerkraadsch : E idyl aan de wdaschtzieng, J. Reinard.
Ransdaalsch : Kerkesluuj. H. A. Eeussen.
Valkenburgsch : Flup en Adriaan, P. Visschers.
AFLEVERING N. 43.
Maastrichtsch : Octobermaond , Harie Loontjens,
Heilig Treeske , Harie Loontjens.
Kerkraadsch : Mestreechter Spraok, doe zeute taol, Drs. Win.
Roukens.
Maastrichtsch : De Stievelkes, Hubeer,
Et Mailie'ne, C. S.
Valkenburgsch : Flup en Adriaan, P. Visschers.
Tegelensch : K. Wilhelm Herle, T.
AFLEVERING N. 44.
Een Limburgsch Woordenboek , De Redactie
Kerkraadsch : Dr. W. J. H. Goossens, Win. Roukens.
Maastrichtsch : Keersleedsje, Harie Loontjens.
Ze Zoue ! Hubeer.
Herrefs. T. M.
E versje veur klein meitskes. Sjarel Thewissen.
Ransdaalsch : Mien Heimat. H. A. Eussen.
Venloosch : Wao Ophaove woeent. .P v, Haelen,
Herinnering. P. Stroeken.
Errem Vendelo en Sinter Merte, J. v. Wessem Sr,
Valkenburgsch : Flup en Adriaan, P. Visschers,
AFLEVERING No. 45.
Maastrichtsch : Verkajd. Harie Loontjens,
Berusting. Harie Loontjens.
Veur Sint Joezep. Hubeer.
Ransdaalsch : Heimwie. H. A. Eussen.
Kaesjnacht. H. A. Eussen.
Hoensbroeksch : Viking. Paul van H.
Vylensch : Krismes. F. Schleiden.
Weertsch : Twiejde Kurstdaag. Han Paulaerts.
Jets over het lidwoord in de volkstaal van Mheer-Banholt.
E. Vrijdag.
AFLEVERING No. 46.
De eerste plaatselijke afdeeling van Veldeke.
Maastrichtsch : Veurdrachte.n-aovend in Mastreech op
7 Aprêl. J.
Gulpensch : En sjrieve ze e book. Matties Reneersz.
Simpelveldsch : Et goof nuus. P. J. Schepers.
Maastrichtsch :Nur feste, Herz. Hubeer.
Kerkraadsch : De opklierong. J. R.
Montfortsch : Het bezeuk van de goevernuer. A. H. Simonis.
Valkenburgsch : Flup en Adriaan, P. Visschers.
AFLEVERING No. 47.
Mededeeling.
Venloosch : Fons Meyer. Jos. van Wessem Sr.
Geachten Menieer Franquinet. Jos. v. Wessem Sr.
ft
ff
ft
ft
ft
ft
ft
ft
ft
ft
ft
Maastrichtsch : Danse v'r. Hubeer.
Vaan twie vrächte. Harie Loontjens.
Ransdaalsch : Der Graof va Limburg. H, A. Eussen.
Tegelensch : Ech gebeurd , H. T.
Valkenburgsch : Flup en Adriaan, P. Visschers.
P
t
REGISTER VOLGENS DE VERSCH1LLENDE
DIALECTEN
GULPENSCH :
En sjrieve ze e book, Matties Reneersz.
HOENSBROEKSCH : Vikink. Paul van H.
E idyl van de waaschtzieng. J. Reinard,
KERKRAADSCH :
Mestreechter Spraok, doe zeute taol.
Drs. Win. Roukens,
Dr. J. W. H. Goossens. Win , Roukens.
De opklierong, J. R.
MAASTRICHTSCH : Octobermaond. Harie Loontjens.
Heilig Treeske, Harie Loontjens.
De stievelkes. Hubeer.
Et Mailie'ne. C. S.
Keersleedsje, Harie Loontjens.
Ze Zoue. Hubeer.
Herrefs. T. M.
E versje veur klein meitskes, Sjarel
Thewissen.
Verkajd. Harie Loontjens,
Berasting, Harie Loontjens,
Veur Sint Joezep. Hubeer.
Veurdrachte-n-aovend in Mestreech op
7 Aprêl, J , S,
Nur feste, Herz. Hubeer,
Danse v'r. Hubeer.
Vaan twie vrOchte. Harie Loontjens.
Het bezeuk van de goevernuer.
MONTFORTSCH :
A. H. Simonis,
Kerkesluuj.
H.
A.
Eussen,
RANSDAALSCH :
Mien Heimet. H. A, Eussen.
Heinwie. H. A. Eussen.
Kaesjnacht, H. A , Eussen.
Der graof va Limburg. H, A. Eussen.
K. Wilhelm, Flêrle. T.
TEGELENSCH :
Ech gebeurd, H. T.
Flup en Adriaan. P. Visschers.
VALKENBURSCH :
De
proemegank. P, v. Haelen.
VENLOOSCH :
Errem Vendelo en Sinter Merte.
Jos. v. Wessem Sr,
Wao Ophaove woeent. P. v. Haelen.
Herinnering. P. Stroeken,
Fons Meyer. Jos. v. Wessem.
Geachte Menieer Franquinet,
Jos. V. Weesem Sr.
Krismes, F. Schleiden.
VIJLENSCH :
Twiejde Kurstdaag, Han Paulaerts.
WEERTSCH :
REGISTER OP DEN NEGENDEN JAARGANG.
AFLEVERING No. 48.
Maastrichts : V.E.L.D.E.K.E.-daag in Spaubeek, J.
Echts : Oos blie gemood. Mevr. Jos. van Kempen-Clercx.
Ransdaals : Der Kaolderjong. H. A. Eussen.
Stramproys : Van minse die ich kindje. Jan. Len.
Vylens : Bitter Leide van ozzen Flêêr Jezus Christus. 't Litste
Ovvendmaol. F. Schleiden.
Valkenburgs : Flup en Adriaan. P. Visschers.
AFLEVERING No. 49.
Sittards : Brief uit Malang. L'Ortye.
Venlos : Edmond Kaufmann. Jos. v. Wessem.
Echts : De eige taal. Mevr. Jos. van Kempen-Clercx.
Maastrichts : Ahasverus. Marie Loontjens.
Mesjienespeul. Harie Loontjens.
„
Meerssens : Es d'n Appelboum bleujt. A. Wehrens.
Ransdaals : Et Kaertske. H. A. Eussen.
Vylens : Bitter Leide van ozzen Hêêr Jezus Christus. (Vervolg ). F. Schleiden.
Valkenburgs : Flup en Adriaan. P. Visschers.
De Volksdans in Limburg.
AFLEVERING No. 50.
Onze algemene vergadering in Echt.
Verslag over 't afgelopen jaar.
Maastrichts : De Herders. Harie Loontjens.
Roermonds : Remunj. Tuur Oppegaam.
Maastrichts : De wets neet mie. Veur A. Hubeer.
Kerkraads. Gabriel Grupello. J. R.
Vylens : Der sjupper Ben Issachar va Bethlehem. F. Schleiden.
Ransdaals : De Hommelsjoel. H. A. Eussen.
Uit de werkplaats van het Limburgsche Woordenboek.
Dr. Win. Roukens.
AFLEVERING No. 51.
V.E.L.D.E.K.E. in Beek.
Ransdaals : De Gracht. H. A. Eussen.
Maastrichts : E good zaolig nuijaor. H. Loontjens.
's Aovens. H. Loontjens.
Herrefs — Winter. Loe Maas.
,,
Echts : Mien Aojershoes. J. v. K.-C.
Reuvers : De Bron met 't boekorgelke. B.
Valkenburgs : Flup en Adriaan. P. Visschers.
AFLEVERING No. 52.
Maastrichts : Aon de lede. H. A. Loontjens, De penningmeister.
V.E.L.D.E.K.E. in Lutterade.
Echts : Verslaag van eine V.E.L.D.E.K.E.-Aovendj in
Terwinsele. Ad. W.
Maastrichts : Mie Mestreech. Veur Dr. Jaspar. H. Loontjens.
Echts : Van Ome Sjaak dai vol heel van good aite en aug
gair horde kallen over de maitjes. Bair.
De jaarvuren in Zuid-Ost Nederland. Proeve van yolkskunde. Win. Roukens.
Valkenburgs : Flup en Adriaan. P. Visschers.
AFLEVERING No. 53.
Tegelens : Sjef Consten f. T.
f t
Maastrichts : Vaan de penningmeister. H. A. Loontjens.
Tooneelwedstrijd oetgesjreve door
,,
V.E.L.D.E.K.E. H. A. Loontjens.
Oet Remund. L.
Veur Slevrouw. Hubeer.
Vreugjaor. Hubeer.
Sakkermintsdaag. H. A. Loontjens.
Het dialectenwoordenboek als kultuurdocument en spiegel
der volksziel. Drs. Win. Roukens.
Valkenburgs : Flup en Adriaan. P. Visschers.
Beeks : Eine Waov in Bêêk. Sef Mennens.
ff
ft
ff
ft
REGISTER VOLGENS DE VERSCHILLENDE DIALECTEN.
BEEKS :
Eine waov in Beek. Sef Mennens.
ECHTS :
Oos blie gemood. Mevr. Jos. van Kempen-.
Clercx.
De eige taal. Mevr. Jos van Kempen-Clercx.
Mien Aojershoes. J. v. K.-C.
Verslaag van eine V.E.L.D.E.K.E.Aovendj
in Terwinsele.
Van Ome Sjaak dai vOl heel van good aite en
aug gair horde kallen over de maitjes. Bair.
KERKRAADS :
Gabriel Grupello. J. R.
MAASTRICHTS : V.E.L.D.E.K.E.-daag in Spaubeek. J.
Ahasverus. Harie Loonttjens.
Mesjienespeul. Harie Loontjens.
De Herders. Harie Loontjens.
De wets neet mie. Veur A. Hubeer.
E good zaolig nuijaor. H. Loontjens.
's Aovens. H. Loontjens.
Herrefs — Winter. Loe Maas.
Aon de lede. H. A. Loontjens.
Mie Mestreech. Veur Dr. Jaspar.
Harie Loontjens.
Vaan de penningmeister. H. A. Loontjens.
Tooneelwedstrijd, oetgesjreve door
V.E.L.D.E.K.E. H. Loontjens.
Oet Remund. L.
Veur Slevrouw. Hubeer.
Vreugjaor. Hubeer.
Sakkerminstdaag. H. A. Loontjens.
MEERSSENS :
Es d'n Appelboum bleujt. A. Wehrens.
Der Kaolderjong. H. A. Eussen.
RANSDAALS :
Et Kaertske. H. A. Eussen.
De Hommelsjoel. H. A. Eussen.
De Gracht. H. A. Eussen.
De Bron met 't boekorgelke. B.
REUVERS :
ROERMONDS :
Remunj. Tuur Oppegaam.
SITTARDS :
Brief uit Malang. L'Ortye.
STRAMPROYS :
Van minse die ich kindje. Jan. Len.
TEGELENS :
Sjef Consten f. T.
Flup en Adriaan. P. Visschers.
VALKENBURS :
VYLENS :
Bitter Leide van ozzen Flêêr Jezus Christus.
F. Schleiden.
Der sjupper Ben Issachar va Bethehem.
F. Schleiden.
REGISTER OP DEN TIENDEN JAARGANG
AFLEVERING No. 54.
Venlosch : Bie Hiernonk. J. v. W.
Ransdaalsch : Aan Tineke. H. A. Eussen.
Maastrichtsch : Levensmeziek. Harie Loontjens.
Kerkraadsch : Mulleknéedslidje. H. Scheren.
Ransdaalsch : Der Kiet. H. A. Eussen.
Valkenburgsch : Aan den Ziear iearw. Hiear H. Stassen.
P. Visschers.
Roostersch : Petreinder. W. S.
Het dialectenwoordenboek als kultuurdocument en spiegel
der volksziel, II. Win .Roukens.
AFLEVERING No. 55.
Maastrichtsch : Ougs. Dr. E. Jaspar.
Echtsch : Aafsjeid aanne „Graaf". Boumans.
Maastrichtsch : Dao kaome dëkser langs 'ne weeg.
H. Loontjens en Vic. Vermin.
Venloosch : Oppe korref stoeete. Jos. v. Wessem Sr.
Op enn'n herfsmorge. P. S.
"
Geleensch : De proof. R. Urlings.
AFLEVERING No. 56.
Mgr. Dr. G. Lemmens aan „Veldeke".
Bijdrage van Z. Exc. Jhr. Mr. Ch. Ruys de Beerenbrouck,
Minister van Staat.
Bijdrage van Zijne Exc. prof. Dr. Ir H. Gelissen, Minister
van Economische Zaken.
Bijdrage van Z. Exc. Ir. M. Bongaerts, oud-Minister van
Waterstaat.
Bijdrage van de Dialecten-Commissie der Koninklijke Academie van Wetenschappen. Jac. van Ginneken.
Bijdrage van den Weledelachtbaren Heer Coenders, Burgemeester van Sittard.
Bijdrage van Hein Janssen, redacteur van „Oecher Platt-.
Bijdrage van J. Schaepkens van Riempst, voorzitter van Limburg's Geschied- en Oudheidkundig Genootschap.
Bijdrage van ,d,e Vereinigde Limburgers Amsterdam".
J. Wulms, zikkertaris.
Dankwoord van het Bestuur aan Z. Hoogw. Excellentie Mgr.
Dr. G. Lemmens.
Limburg. Jos. v. Wessem Sr., voorzitter van V.E.L.D.E.K.E.
Benoeming van den Hoog Eerw. Hooggel. Heer Mgr. Prof.
Dr. Jos. Schrijnen als eerelid van V.E.L.D.E.K.E.
Maastrichtsch : Bij ene verjaordaag. Dr. E. Jaspar.
Echtsch : Van Kompels en Koale. Boumans.
Kerkraadsch : Kaolblomme. J. Reinard.
Maastrichtsch : Flab g'r de wereld. Hubeer.
Oet de gedinksjrifte van J. H. Schuhmacher.
Dr. E. Jaspar.
De staar in 't waopesjeld vaan Mestreech.
,,
Keersleedsje. H. Loontjens en Jim Shepherd.
Ransdaalsch : Wat i Limburg verangere mot. E.
Valkenburgsch : Bie et tiean jabrig besjtaon van Veldeke.
P. Visschers.
Venloosch : Straot-revolutie. P. S.
Vylensch : Krisnaat 12 oer i gen koel. F. Schleiden.
Limburg als Kultuurbemiddelaar in de vroegste tijden.
W. Roukens.
tf
t f
AFLEVERING No. 57.
18 December 1935. Het Bestuur.
Een merkwaardige promotie.
Gulpensch : An pastoeer L. Räselaers. Matties Reneerse.
Maastrichtsch : V'r welle stoon. Hubeer.
Schaesbergsch : De Distelsvink. W. Ploem.
Valkenburgsch : Aovend. P. Visschers en W. Ploem.
Maastrichtsch : Oet te gedinksjrifte van J. H. Schuhmacher.
Dr. E. Jaspar.
AFLEVERING No. 58.
Algemeene vergadering van V.E.L.D.E.K.E. op 17 Febr.
1936 te Roermond.
V.E.L.D.E.K.E. in Roermond op 17 Febr.
Jhr. Mr. Ch. Ruys de Beerenbrouck f.
Hein Janssen 80 jaor.
Echtsch : Pairke, het Smeetje rigt ein bende van de bokriejers
op en weurdj zelf kaptein. Bair van Hari.
Maastrichtsch : Oet te gedinksjrifte van J. H. Schuhmacher,
Dr. E. Jaspar.
Millensch : Heulenteulke, I. J. Grein.
Reuversch : Ei Limburgs Meuderke. B.
AFLEVERING No. 59.
Echtsch : Eine Limburger in merg en blood. J. v. R. C.
Vreugjaor. Boumans.
Maastrichtsch : Oet te gedinksjrifte van J. H. Schuhmacher.
Dr. E. Jaspar.
„
Et wijfke in 't kraiimpke. Mevr. 0. CalsiusVisser.
Schaesbergsch : Der Schnieder vingt zich ing woes. W. Ploem
en A. Mulders.
De klanken in het Venloosch dialect. Jos. van Wessem Sr.
REGISTER VOLGENS DE VERSCHILLENDE DIALECTEN.
ECHTSCH :
Aafsjeid aanne „Graaf - . Roumans.
Van Kompels en Kaole. Boumans.
Pairke, het smeetje rigt ein bende van de
bokriejers op en weurdj zef kaptein.
Bair van Hari.
Eine Limbärger in merg en blood. J.v.R.C.
Vreugjaor. Boumans.
GELEENSCH :
De proof. Urlings.
GULPENSCH :
An pastoeer L. Rbselaers. M. Reneerse.
KERKRAADSCH :
Mulleknêedslidje. H. Scheren.
Kaolblomme. J. Reinard.
MAASTRICHTSCH :
Levensmeziek. Harie Loontjens.
Ougs. Dr. E. Jaspar.
Dao kaome daser langs 'ne weeg.
H. Loontjens en Vic. Vermin.
Bij ene verjaordaag. Dr. E. Jaspar.
Hob g'r de wereld. Hubeer.
Oet to gedinksjrifte v. J. H. Schuhmacher.
Dr. E. Jaspar.
De staar in 't waopesjeld vaan Mestreech.
H. Loontjens.
Keersleedje. H. Loontjens en J. Shepherd.
V'r welle stoop.. Hubeer.
Et wijfke in 't kraompke. Mevr. 0. Calsius-Visser.
MILLENSCH :
Heulenteulke. J. Grein.
RANSDAALSCH :
Aan Tineke. H. A. Eussen.
Der Kiet. H. A. Eussen.
Wat i Limburg verangere mot. E.
REUVERSCH :
Ei Limburgs Meuderke. B.
ROOSTERSCH :
Petreinder. W. S.
SCHAESBERSCH :
De distelvink. W. Ploem.
Der schnieder vingt zich ing moes.
W. Ploem en A. Mulders.
VALKENBURGSCH : Aan den Ziear Iearw. Hiear H. Stassen.
P. Visschers.
Bie et tieanjabrig besjtaon van Veldeke.
P. Visschers.
VENLOOSCH :
Bie Hiernonk. J. v. W.
Oppe korref stoeete. Jos. v. Wessem Sr.
Op eenn'n herfsmorge. P. S.
Straot-revolutie. P. S.
VYLENSCH :
Krisnaat 12 oer i gen koel. F. Schleiden.
REGISTER OP DEN ELFDEN JAARGANG
AFLEVERING No. 60.
Blz.
. 601
Maastrichtsch : Korte Kribbelkes. Harie Loontjens .
. 602
.
Ransdaalsch : Oos Limburgs Leet. H. Eussen Gaw beklaacht. H. Eussen ...... 604
Maastrichtsch : Oet to gedinksjrifte vaan J. H. Schuhmacher. Mastreech in 1850-1882. V. Dr. E. Jaspar . 605
Millensch : Heulenteulke. II. J. Grein ....... 608
Venloosch : De persessie van Kaevelaer. J. V. Wessem Sr. 609
Boekbespreking : Kirchrbater Maibleme ...... 612
Maastrichtsch : Vaan de penningmeister ...... 612
ft
AFLEVERING No. 61.
Mededeeling van het Bestuur .
Vaan de penningmeister Vijlensch : In memoriam P. Visschers. F. Schleiden
Venloosch : j' Pierre Visschers. Jos. v. Wessem Sr. Geleensch : Allein in de nach. Paul Haimon .. ....
Maastrichtsch Naojaor. Hubeer tn Hiel aaid leedsje. Harie Loontjens
Kanadasse. Cl. G. ...
Mien jonges. Harie Loontjens
Aovendzaank, Harie Loontjens Rivalen. Hubeer ......
De aardbeving. D. Calsius-Visser .
Millensch : Heulenteulke. III. J. Grein ....
Vylensch Der Sjang en 't Maike. F. Schleiden
ff
f f
1,
ff
613
613
614
614
615
615
616
616
617
618
619
619
621
622
AFLEVERING No. 62.
Jaarverslag ..
Jaarvergadering en propaganda-avond to Heerlen op.
625
16 November ............. 626
Gulpensch : Alaaf de Prinses en de Prins. M. Reneerse 628
629
Bie et Kriskribke. Matties Reneerse Maastrichtsch : Wie Sjeezeke gebore woort.
WaOrd vaan Harie Loontjens.
. 630
Meziek vaan Henri Tijssen .
. 632
Geer kaomp ...... Harie Loontjens
Ransdaalsch : De Kaesjnach -van der vraemelegjonaer.
633
H. Eussen ..........
633
Sittardsch :Et Krisklaske. Thur Laudy ...
634
Vylensch Krismes huutszegendaags F. Schleiden
ff
ft
AFLEVERING No. 63.
637
Mededeeling van het Bestuur Vier leden van V.E.L.D.E.K.E, voor de microfoon . 638
Roermondsch : Aan de veer micronisten. Pierre Francken 638
Venloosch : Theodoor Dorren t. Jos. v. Wessem Sr. . . 638
639
Maastrichtsch : Salve Regina. S. ... 640
Aofgeluusterd. Hubeer
,,
641
Albumblaad. Cl. G. ..
Oet te gedinksjrifte vaan J. H. Schuh,,
642
macher. VI. Dr. E. Jaspar . 644
Venloosch : Vastelaovesgedich ... 645
.
Dreêj daag versiere. M.
Vylensch : Boekbespreking. Kint Beer eur eige Stad. F. S. 648
tt
ft
AFLEVERING No. 64.
649
Maastrichtsch : V.E.L.D.E.K.E. in Hoensbroek . 650
V.E.L.D.E.K.E. in Tegelen 651
Promotie Dr. Win. Roukens .
652
Echtsch : Nao boete. J. v. K. C. ..
652
Maastrichtsch : Martelkeuning. Harie Loontjens 654
Tegelsch : Ierste Kemmunie. Mathieu Cornet ..
Beeksch : Smoeke lévend begrave. Sef Mennens.
Maastrichtsch : Oet te gedinksjrifte vaan J. H. Sch.uh]
. 657
macher. VII. Dr. E. Jaspar ..
. 658
IV.
J.
Grein
.
Millensch : Heulenteulke.
AFLEVERING No. 65.
Geleensch : Christus Hemelvaart. R. Urlings . . . . 661
662
Maastrichtsch : M'n diechsjes. Cl. G. Oet te gedinksjrifte vaan J. H. Schuh,,
663
macher. VIII. Dr. E. Jaspar . .
665
Tegelsch : Deens herinnering. H. T. ......
Vylensch : De Moddergoddes in gen durp. 't Kapeltje
667
wet gebowd. F. Schleiden Weertsch : Vertêlsekes van oees Mooder.
Doerus v. d. Truempert .......... . 670
672
Maastrichtsch : Nuij beuk. L. REGISTER VOLGENS DE VERSCHILLENDE DIALECTEN
No. Blz.
BEEKSCH :
Smoeke lêvend begrave. Sef Mennens .
64
654
ECHTSCH :
Nao boete. J. v. K. C.
. 64
652
GELEENSCH :
Allein in de nach. Paul Haimon .
Christus Hemelvaart. R. Urlings .
. 61
. 65
615
661
.
GULPENSCH :
Alaaf de Prinses en de Prins. Matties Reneerse 62 628
629
Bie et Kriskribke. Matties Reneerse ..... 62 MAASTRICHTSCH :
Korte kribbelkes. Harie Loontjens ..... 60
Oet to gedinksjrifte vaan J. H. Schuhmacher. V.
60
Dr. E. Jaspar .......
idem. VI. Dr. E. Jaspar .
63
64
idem. VII. Dr. E. Jaspar .
65
idem. VIII. Dr. E. Jaspar .
61
Naojaor. Hubeer . . ....
61
'n Hiel aaid leedsje. Harie Loontjens 61
Kanadasse, Cl. G. .....
61
Mien jonges. Harie Loontjens .
61
Aovendzaank. Harie Loontjens
61
. . ...
Rivalen. Hubeer
61
De aardbeving. D. Calsius-Visser ...
\Vie Sjeezeke gebore woort (met muziek)
62
Harie Loontjens en Henri Tijssen . 63
Salve Regina. S.. . ..
63
Aofgeluusterd. Hubeer .
63
Albumblaad. Cl. G ...
62
Harie Loontjens
Geer kaomp 64
Martelkeuning. Harie Loontjens 65
M'n diechsjes. Cl. G. ..
630
639
639
641
632
652
662
MILLENSCH :
Heulenteulke. II. J. Grein III. J. Grein
,,
IV.
J. Grein „
608
621
658
. 60
. 61
. 64
601
602
642
657
663
615
616
616
617
618
619
619
RANSDAALSCH :
602
Oos Limburgs leet. H. Eussen
60
604
60
Gaw beklaacht H. Eussen .....
De Kaesjnach van der vraemelegjonaer. H. Eussen 62 633
ROERMONDSCH :
Aan de veer micronisten, Pierre Francken
. 63
638
SITTARDSCH :
Et Kriskläkske, Thur Laudy . . 62
633
TEGELSCH :
Ierste kemmunie. Mathieu Cornet .
Deens herinnering. H. T ...
. 64
. 65
658
665
VENLOOSCH :
De persessie van Kaevelaer. Jos. v. Wessem Sr. . 60 61
1• Pierre Visschers. Jos. v. Wessem Sr. .
63
Theodoor Dorren. Jos. v. Wessem Sr.
63
Vastelaovesgedich .......
63
Dreéj daag versiere. M. ..... 609
614
638
644
645
VYLENSCH
In memoriam Pierre Visschers. F. Schleiden Der Sjang en 't Maike. F. Schleiden ...
Krismes huutszegensdaags. F. Schleiden .
De Moddergoddes i gen durp. F. Schleiden
. 61
. 61
. 62
. 65
614
622
634
667
WEERTSCH :
Vertelseke van oees Mooder.
Doerus v. d. Truempert
. 65
670