Lieder der Generationen Piosenki pokolen´ - Die Kreisau

Lieder der Generationen Piosenki pokolen´ - Die Kreisau

Lieder der
Generationen
Piosenki pokoleń
Vorwort
Liebe Leserinnen, liebe Leser,
Ende September 2009 trafen
sich in Kreisau 18 Menschen
unterschiedlichen Alters aus
Deutschland und Polen zum
Seminar „Lieder der Generationen”,
das dem Thema Musik gewidmet
war. In fünf intensiven Tagen
diskutierten die Teilnehmenden
gemeinsam die Bedeutung
von Musik in ihrem Leben und
teilten miteinander Erinnerungen zu
verschiedenen Liedern, die sie auf
unterschiedlichen Lebensetappen
begleitet haben.
Sie dachten auch über die Rolle
der Musik als Träger wichtiger
gesellschaftlicher und politischer
Inhalte nach, besonders in Zeiten
gesellschaftlicher Unfreiheit.
Durch den intensiven Dialog und
die gemeinsam verbrachte Zeit
überwanden sie außerdem nationale
und intergenerative Vorurteile.
Es ist die Idee des Projektes, eine
Plattform für das Zusammentreffen der
Generationen zu schaffen und damit
einen Dialog zwischen Menschen
zu ermöglichen, die üblicherweise
nebeneinander her leben und selten
Gelegenheit haben, sich besser
kennen zu lernen, sei es, weil sie
zu unterschiedlichen Altersgruppen
gehören, sei es, weil sie aus
verschiedenen Kulturen kommen und
viele Vorurteile übereinander haben.
Die Begegnung hatte das Ziel,
Menschen persönlichen Kontakt zu
ermöglichen sowie den Austausch
von Erfahrungen zwischen Jungen
und Älteren. Dabei wurden, wie so oft,
erhebliche Ähnlichkeiten trotz starker
02
äußerlicher Unterschiede festgestellt.
Durch das Nachdenken über die
Bedeutung von Musik im eigenen
Leben und bei der gemeinsamen
Analyse von polnischen und deutschen
Liedtexten zeigte sich, dass Musik ein
idealer Bezugspunkt für Ältere und
Jüngere ist. Sie bietet einen guten
Zugang für Überlegungen zum Dialog
der Generationen. Die Teilnehmenden
kamen zu dem Schluss, das eine
entscheidende Voraussetzung für
einen fruchtbaren intergenerativen
Dialog die gegenseitige Offenheit ist.
Der Austausch von Überlegungen und
Ansichten mit Menschen aus einer
anderen Generation wurde als sehr
gewinnbringend wahrgenommen.
Wir laden Sie herzlich ein, die
vorliegende Broschüre zu lesen und
sich einen Eindruck vom Projekt
zu verschaffen. Sie finden darin
Informationen zur Begegnung, wie
z.B. das Programm, einige Worte über
die Teilnehmenden, Fragmente ihrer
Lieblingslieder, Eindrücke vom Seminar
in Form eines Tagebuches, Bilder,
Berichte über die gemeinsame Arbeit
wie zum Beispiel die „Musikalische
Lebenskurve” oder die „Charta der
Generationen” mit Forderungen für den
intergenerativen Dialog im Alltag.
Viel Spaß beim Lesen wünscht
!
Klaus
Prestele
> Geschäftsführer des Verbindungsbüros der Kreisau-Initiative Berlin
Przedmowa
Drogie Czytelniczki, drodzy Czytelnicy,
pod koniec września 2009 roku
w Krzyżowej grupa 18 Niemców
i Polaków w różnym wieku spotkała
się na seminarium „Piosenki pokoleń“
poświęconemu muzyce. Przez pięć
intensywnych dni uczestniczki
i uczestnicy wspólnie dyskutowali
o znaczeniu muzyki w ich życiu oraz
dzielili się wspomnieniami związanymi
z różnymi piosenkami towarzyszącymi
im na różnych jego etapach.
Zastanawiali się także nad rolą
muzyki jako nośnika ważnych treści
społecznych i politycznych, szczególnie
w czasach zniewolenia oraz, poprzez
intensywny dialog i wspólnie spędzany
czas, przezwyciężali stereotypy
narodowe i międzypokoleniowe.
Ideą projektu było stworzenie
płaszczyzny spotkania i dialogu
osób, które zazwyczaj żyją obok
siebie i rzadko mają okazję lepiej się
poznać, gdyż należą do różnych grup
wiekowych i pochodzą z innych kultur
oraz jednocześnie często wykazują
wobec siebie nawzajem wiele
uprzedzeń. Spotkanie miało na celu
umożliwienie tym osobom osobistego
kontaktu, wymiany doświadczeń
i dostrzeżenia podobieństw pomimo
powierzchownych różnic.
Poprzez zastanawianie się nad
znaczeniem muzyki na różnych etapach
ich życia i wspólne analizowanie
tekstów polskich i niemieckich piosenek,
okazało się, że muzyka to idealny punkt
odniesienia dla starszych i młodszych
i wstęp do rozważań na temat
podobieństw międzypokoleniowych.
Uczestnicy doszli do wniosku, że
decydującym aspektem skutecznego
dialogu pokoleń jest otwartość na
siebie nawzajem, i że wymiana
przemyśleń i poglądów z osobami
z innej generacji jest bardzo
korzystna.
Zachęcamy do zapoznania się
z poniższą broszurą, w której
znajdą Państwo szczegółowe
informacje dotyczące owego
spotkania, takie jak: program, kilka
słów o uczestnikach, fragmenty ich
ulubionych piosenek, wrażenia
z seminarium w formie dziennika,
zdjęcia oraz, efekty wspólnych
działań takie - np. „muzyczne linie
życia” uczestników, czy „Karta
Pokoleń” zawierająca postulaty
międzypokoleniowego dialogu
zakładającego równość wszystkich
bez względu na wiek.
Życzę miłej lektury
! Prestele
Klaus
> Dyrektor Zarządzający Biura
Łącznikowego Kreisau-Initiative Berlin
03
3
Inhalt / Spis treści
Seite /
strona
05
13
17
26
29
39
48
50
04
Inhalt /
Spis treści
- Eine intergenerative Begegnung zum Thema Musik
(Hintergründe, Ziele, Reflexionen)
- Międzypokoleniowe spotkanie poświęcone muzyce
(kontekst, cele, refleksje)
- Programm der Begegnung
- Program spotkania
- Musikalische Vorstellung der Teilnehmenden
- Muzyczna prezentacja uczestników
- Biographiearbeit – die musikalische Lebenskurve
- Refleksja nad własną biografią – muzyczne linie życia
- Musik und Gesellschaft - „Rockmusik in der Volksrepublik Polen“
- Muzyka i społeczeństwo - „Muzyka rockowa w PRL“
- Tagebuch der Generationen - Impressionen vom Projekt
- Dziennik pokoleń – impresje z projektu
- Die Generationencharta
- Karta pokoleń
- Kooperationspartner und Förderer
- Partnerzy i sponsorzy
Eine intergenerative Begegnung zum Thema Musik
Hintergründe, Ziele, Reflexionen
D
ialog der Generationen - ein
Schritten auch, dass es noch ein
eigener Projektbereich
weiter Weg ist, bis das Ziel, die
Seit 2008 setzen sich die
intergenerative Arbeit dauerhaft
Kreisau-Inititiative Berlin und die
in den internationalen Austausch
Stiftung Kreisau für Europäische
zu intergieren, erreicht ist. Im
Verständigung mit einem Phänomen Folgenden soll der Projektbereich
auseinander, welches in Zukunft
„Dialog der Generationen“
immer wichtiger für Deutschland,
etwas ausführlicher vorgestellt
Polen und Europa werden wird –
werden, um deutlich zu machen,
dem Dialog der Generationen. Im
vor welchem Hintergrund und
Rahmen mehrer Pilotprojekte in den mit welchen Zielen ein Projekt
vergangenen zwei Jahren, hatten
wie „Lieder der Generationen“
Menschen unterschiedlichen Alters
entstanden ist.
die Möglichkeit gemeinsam eine
internationale Erfahrung in Kreisau
ie gesellschaftliche
zu machen.
Situation in Deutschland,
Dabei wurde vor allem das
Polen und Europa
Der demographische Wandel
enorme Potential deutlich, welches
dem Gespräch zwischen älteren und ist aus öffentlichen Debatten
nicht mehr wegzudenken. In
jüngeren Menschen innewohnt. Sei
diesem Zusammenhang kommen
es die Chance für junge Menschen,
mehrere Effekte zusammen, die
sich mit einer älteren Person über
Deutschland, Polen und auch
ein Thema auszutauschen und
ganz Europa vor zukünftige
dabei von deren Lebenserfahrung
Herausforderungen stellen. Zum
zu profitieren, sei es die
einen sind die Menschen in Europa
Bereicherung für ältere Menschen
gesünder denn je und leben
durch eine ungewöhnliche
dadurch so lange, wie noch nie. Die
jugendliche Sichtweise auf ein
durchschnittliche Lebenserwartung
bestimmtes Problem. Dass
hat sich seit 1960 um 8 Jahre
die einzelnen Generationen
verlängert, Prognosen besagen
keinesfalls so homogen in ihren
einen Anstieg der Lebenserwartung
Ansichten und Meinungen sind,
bis in das Jahr 2050 um weitere
wie oft angenommen, war eine
5 Jahre. Dazu kommt, dass
bereichernde Erkenntnis und
die so genannten „Babyboomverlieh diesen Projekten einen ganz
Kohorten“ kurz vor dem Erreichen
besonderen Reiz.
des Rentenalters stehen. Diese
Klar wurde bei diesen ersten
D
05
beiden Effekte führen dazu, dass
sich das Verhältnis zwischen Jung
und Alt dramatisch verschiebt.
Am direktesten wird sich dies auf
die sozialen Sicherungssysteme
auswirken. Immer weniger
jüngere Menschen, müssen für
die Versorgung von immer mehr
älteren Menschen aufkommen.
In einem Moment, in dem der
Dialog zwischen den Generationen
für den gesamtgesellschaftlichen
Zusammenhalt also immer wichtiger
wird, können wir feststellen, dass er
aufgrund zunehmender individueller
Mobilität immer seltener auf
„natürlichem“ Wege, zum Beispiel
in der Drei-Generationenfamilie,
zustande kommt.
Den demographischen Wandel
nicht nur als Bedrohung, sondern
auch als Herausforderung zu
begreifen und die Fähigkeiten
oder das Wissen, welches sich
Menschen unterschiedlichen
Lebensalters gegenseitig
zukommen lassen können, im
Zuge des Generationendialogs
zu nutzen, ist eine der
zentralen gesellschaftlichen
Herausforderungen in den
nächsten Jahren. Dass der
Dialog der Generationen ein
gesamteuropäisches Thema
ist, zeigen viele Stellungnahmen
der Europäischen Kommission
oder des Europarates. Im Alltag
wird er bisher jedoch eher lokal
gedacht und selten im Zuge
internationaler Projekte bearbeitet.
Um dem entgegenzuwirken, ist der
06
29. April zum „europäischen Tag
der intergenerativen Solidarität“
ausgerufen worden. Darüber
hinaus wird das Jahr 2012
wahrscheinlich zum „Europäischen
Jahr für aktives Altern und
intergenerative Solidarität“ erklärt.
D
en Dialog der Generationen
erleben – vier
Gründe für internationale
Mehrgenerationenprojekte
Vor dem Hintergrund
der demographischen
Entwicklung wird deutlich, dass
generationenübergreifende
Projekte immer mehr an Bedeutung
gewinnen. Es gibt zahlreiche
lokale und nationale Initiativen
in Deutschland, die sich das
Ziel gesetzt haben, Menschen
unterschiedlichen Alters an der
Gestaltung der Gesellschaft von
morgen teilhaben zu lassen.
Das Hauptanliegen der Arbeit in
Kreisau besteht darin, Menschen
zusammenzubringen, um
Vorurteile abzubauen, Meinungen
auszutauschen, und ihnen die
Möglichkeit zu geben, die positiven
Impulse einer internationalen
Begegnung in ihre jeweiligen
lokalen Gemeinschaften zu tragen.
Durch konsequentes
Zusammendenken dieser
beiden, bisher vor allem
getrennt wahrgenommenen
Bereiche, können viele positive
Effekte bewirkt werden.
Erstens ist die Beteiligung von
Menschen aller Altersgruppen
an der internationalen
Begegnungsarbeit eine logische
Folge des demographischen
Wandels und eine Frage der
gesamtgesellschaftlichen
Chancengleichheit. Warum
sollen die positiven Effekte einer
internationalen Begegnung, wie
Spracherwerb, soziale Kompetenz,
interkulturelles Lernen oder
Beziehungen zu einem anderen
Land nur jungen Menschen zu
gute kommen?
Zweitens sind
Mehrgenerationenprojekte
besonders gut dazu geeignet, zum
Abbau von Vorurteilen beizutragen.
Stereotypen werden familiär
tradiert und von Generation zu
Generation weitergegeben. Dieser
Mechanismus wird dadurch
aufgebrochen, dass im Rahmen
intergenerativer Projekte bis zu
drei Generationen gemeinsam
ihr jeweiliges Nachbarland
kennenlernen.
Drittens kann der Dialog der
Generationen im Rahmen nonformaler Lernräume, wie sie auf
internationalen Begegnungen
entstehen, mit einer Intensität
geführt werden, die im Alltag selten
möglich ist. Darüber hinaus wird
im Zuge des Zusammenlebens
und -lernens, eine intensive
gemeinsame Erfahrung von jüngern
und älteren Menschen möglich,
die dazu beiträgt auch Vorurteile
zwischen den Generationen
abzubauen.
Ein weiterer Grund für eine
Intensivierung des intergenerativen
Dialogs auf internationaler Ebene
sind Fragen der Nachhaltigkeit,
die in allen Gesellschaften
Europas diskutiert werden
und vor allem als Frage des
Generationendialogs gesehen
werden müssen. Entscheidungen,
die heute getroffen werden,
beeinflussen die Welt von morgen.
In Zeiten rasanten Wandels und
zunehmender Vernetzung ganzer
Weltregionen bekommt diese
einfache Wahrheit eine noch
größere Bedeutung.
Vor diesem Hintergrund haben
sich die Kreisau-Initiative Berlin und
die Stiftung Kreisau für Europäische
Verständigung entschlossen, den
intergenerativen Dialog dauerhaft in
die internationale Begegnungsarbeit
zu integrieren!
Das Projekt „Lieder der
Generationen“ macht genau das
möglich und bringt Menschen
zwischen 19 und 99 Jahren aus
Deutschland und Polen zusammen,
um sich gemeinsam mit dem
Phänomen „Musik“ auseinander
zu setzen, aber auch darüber
nachzudenken, wie der Dialog der
Generationen in Zukunft gestaltet
werden kann. Dabei war uns
wichtig, ein Thema zu wählen, zu
dem Menschen jedes Lebensalters
einen Zugang und etwas zu sagen
haben. Neben der Beschäftigung
mit dem Thema Musik, war auch
die Auseinandersetzung mit
07
dem „Dialog der Generationen“
in Deutschland und Polen
erklärtes Ziel der Begegnung. Die
„Generationencharta“
mit Anregungen für ein
solidarisches Miteinander der
Generationen im Alltag, ist ein
schönes Ergebnis, welches
nach einer lebhaften Diskussion
entstanden ist und von jung und alt
gemeinsam erarbeitet wurde.
W
ie geht es weiter? –
Zukunftsvisionen
Das erklärte und langfristige Ziel
des Projektbereiches „Dialog
der Generationen“ ist es, die
Palette der intergenerativen
internationalen Austauschangebote
in Kreisau weiterzuentwickeln
und auszubauen. Dabei ist es
notwendig, die internationale
Jugendarbeit für intergenerative
Ansätze zu öffnen, gleichzeitig
aber auch darauf hinzuwirken,
dass Akteure, die vorwiegend mit
älteren Menschen arbeiten für die
„internationale Idee“ gewonnen
werden. Auf diese Art und Weise
kann noch mehr Menschen
die faszinierende Erfahrung
eines intergenerativen und
internationalen Perspektivwechsels
ermöglicht werden, was zu mehr
Empathie und letztlich zu mehr
intergenerativer Solidarität beiträgt.
Kurzfristig wollen wir mehrere
internationale und intergenerative
Begegnungen pro Jahr in Kreisau
durchführen, um die Anregungen
der begeisterten Teilnehmenden
08
in die Tat umzusetzen. Mittelfristig
soll das Thema von der deutschpolnischen auf eine europäische
Ebene gebracht werden, um von
Erfahrungen und Initiativen, die in
anderen Ländern bereits bestehen,
zu profitieren und den Dialog der
Generationen zu internationalisieren.
Dabei ist möglicherweise das Jahr
2012 ein vorläufiger Höhepunkt,
welches von der Europäischen
Union wahrscheinlich zum Jahr
des „aktiven Alterns und der
intergenerativen Solidarität“ erklärt
wird. Bis dahin bleibt viel zu tun, um
den internationalen Austausch um
eine intergenerative Komponente zu
erweitern. Wenn dieses Ziel erreicht
ist, können Günther (79) und Marta
(22) auch in Zukunft in Kreisau
oder anderen Orten Europas
darüber diskutieren, ob Menschen
aus Erfahrung lernen können
oder jede Generation ihre eigenen
Erfahrungen machen muss...
Michael Teffel
> Kreisau-Initiative Berlin,
Dominik Mosiczuk
> Stiftung Kreisau für Europäische
Verständigung
Międzypokoleniowe spotkanie na temat muzyki
Kontekst, cele, refleksje
D
ialog międzypokoleniowyodrębny obszar projektowy
Od 2008 roku Kreisau-Inititiative
Berlin i Fundacja Krzyżowa dla
Porozumienia Europejskiego
zajmują się dialogiem
międzypokoleniowym, z każdym
rokiem przybierającym na
znaczeniu w debacie publicznej
w Niemczech, Polsce i Europie.
W ramach kilku projektów
pilotażowych przeprowadzonych
w ciągu ostatnich dwóch lat,
osoby w różnym wieku miały
możliwość zebrania cennych,
międzynarodowych doświadczeń
w Krzyżowej.
Efektem tego było dostrzeżenie
ogromnego potencjału,
jaki niesie za sobą dialog
między starszym i młodszym
pokoleniem. Dla młodych ludzi
jest on szansą rozmowy na
wybrany temat ze starszą
generacją i wykorzystaniem
jej doświadczenia, a dla
starszych- wzbogaceniem
poprzez wyjątkowy punkt
widzenia młodzieży na
konkretne kwestie. Okazuje
się, że poszczególne pokolenia
wcale nie są tak homogeniczne
w swoich poglądach, jak to się
często zakłada, co sprawia, że
międzypokoleniowe projekty są
wyjątkowo interesujące.
Dzięki tym pierwszym krokom
stało się również jasne, że czeka
nas jeszcze wiele pracy, zanim
uda się trwale włączyć aspekty
międzypokoleniowe do wymian
międzynarodowych. Poniżej
szczegółowo przedstawiamy ten
zakres projektowy, aby wyjaśnić,
skąd wziął się pomysł i jakie są cele
projektu „Piosenki pokoleń“.
09
S
ytuacja społeczna w
Stanowiska Komisji Europejskiej
Niemczech, Polsce i Europie
i Rady Europy wskazują, że dialog
Obecnie trudno już wyobrazić
pokoleń jest ważnym tematem
sobie pominięcie tematyki zmian
europejskim. W życiu codziennym
demograficznych w publicznym
jest on jednak na razie realizowany
dyskursie. W tym kontekście
raczej lokalnie i rzadko wdrażany
istotnych jest kilka elementów
w formie międzynarodowych
stawiających przed Niemcami,
projektów. Aby temu przeciwdziałać,
Polską i Europą wyzwania na
29 kwietnia został ogłoszony
przyszłość. Po pierwsze, obywatele „Europejskim Dniem Solidarności
Europy są coraz zdrowsi i żyją
Międzypokoleniowej“, a rok
dłużej niż dotychczas. Średnia
2012 - „Europejskim Rokiem
życia od 1960 roku wzrosła o 8 lat,
Aktywnej Starości i Solidarności
a według prognoz do roku 2050
Międzypokoleniowej”.
zwiększy się o kolejne 5 lat. Do
tego dochodzi fakt, że powojenne
oświadczanie dialogu
pokolenia wyżu demograficznego
pokoleń – cztery podstawy
są tuż przed osiągnięciem wieku
dla międzynarodowego dialogu
emerytalnego. W efekcie proporcje
pokoleń
między starszymi a młodszymi
Na tle demograficznych zmian
dramatycznie się zmieniają.
oczywistym wydaje się, że projekty
Bezpośrednio odbije się to na
wykraczające poza podziały
systemie emerytalnym. Coraz
wiekowe mają coraz większe
mniej młodych ludzi będzie musiało znaczenie. W Niemczech powstało
pracować na emerytury coraz
wiele lokalnych i narodowych
większej liczby osób starszych.
inicjatyw, których celem jest
W momencie, gdy dialog
umożliwienie ludziom w rożnym
międzypokoleniowy ma coraz
wieku włączenie się w tworzenia
większe znaczenie dla spójności
społeczeństwa jutra.
społeczeństw, w wyniku wzrastającej
Głównym założeniem pracy
mobilności ludzi coraz rzadziej
w Krzyżowej jest stworzenie
jest on jednocześnie realizowany
bezpiecznej przestrzeni komunikacji
różnym grupom ludzi, co ułatwi
„naturalną“ drogą, na przykład
w rodzinach trzypokoleniowych.
zniwelowanie stereotypów,
Jednym z głównych wyzwań na
zaistnienie wymiany poglądów
następne lata jest postrzeganie
i przeniesienie pozytywnych
zmian demograficznych nie jako
doświadczeń z międzynarodowych
zagrożenia, ale jako wyzwania
spotkań na poziom wspólnot
i umiejętne wykorzystywanie
lokalnych. Poprzez konsekwentne
zdolności i wiedzy, które przekazują łączenie tych dwóch, do tej pory
sobie ludzie w różnym wieku.
osobno postrzeganych dziedzin,
D
10
można osiągnąć wiele pozytywnych
efektów. Po pierwsze, uczestnictwo
ludzi należących do rożnych grup
wiekowych w międzynarodowej
pracy edukacyjnej jest logicznym
skutkiem zmian demograficznych
i kwestią społecznej równości
szans. Dlaczego pozytywne efekty
międzynarodowego spotkania takie
jak nauka języka; społecznych
kompetencji, nauczanie
międzykulturowe lub zmiana
postrzegania innego kraju miałyby
dotyczyć tylko młodych ludzi?
Po drugie, projekty
wielopokoleniowe dobrze nadają
się do osłabiania uprzedzeń.
Stereotypy są przekazywane
w rodzinach z pokolenia na
pokolenie. Ten mechanizm można
przerwać dzięki polsko-niemieckim
projektom międzypokoleniowym,
gdzie przedstawiciele trzech
generacji wspólnie poznają kraj
i kulturę swoich sąsiadów.
Po trzecie, dialog pokoleń
w ramach nieformalnej edukacji,
jaką są międzynarodowe
spotkania, może być podczas
dni projektowych prowadzony
intensywniej, niż jest to możliwe
w życiu codziennym. Wzajemne
obcowanie i nauka umożliwiają
młodszym i starszym uczestnikom
pogłębione wspólne doświadczanie,
co pomaga znieść uprzedzenia
pomiędzy pokoleniami.
Kolejnym powodem do
zintensyfikowania dialogu
międzypokoleniowego i
międzynarodowego jest kwestia
zrównoważonego rozwoju, która
dyskutowana jest intensywnie
we wszystkich społeczeństwach
Europy i może być rozwiązana
jedynie dzięki dialogowi pokoleń.
Decyzje, które podejmujemy dzisiaj,
wpływają na świat jutra. W czasach
gwałtownych zmian i coraz
ściślejszych powiązań wszystkich
regionów świata, ta prosta prawda
zyskuje na znaczeniu.
W tym kontekście, Kreisau-Initiative
Berlin i Fundacja Krzyżowa dla
Porozumienia Europejskiego
zdecydowały o trwałym włączeniu
dialogu międzypokoleniowego
do swoich międzynarodowych
spotkań! Projekt „Piosenki pokoleń“
jest tego przykładem- połączył
on ludzi między 19 a 99 rokiem
życia z Niemiec i Polski, którzy
11
wspólnie zastanawiali się nad
fenomenem muzyki, ale także
dyskutowali jak kształtować
dialog pokoleń w przyszłości.
Chcieliśmy zaproponować temat,
który umożliwi aktywny udział
i wypowiedzenie się każdemu,
bez względu na wiek. Oprócz
rozmów na temat muzyki, wiele
czasu poświęciliśmy także kwestii
dialogu pokoleń. „Karta Pokoleń“,
z postulatami i warunkami
solidarnego współistnienia
osób różnych generacji w życiu
codziennym, jest namacalnym
rezultatem spotkania, który zrodził
się w wyniku intensywnej dyskusji
i był opracowany wspólnie przez
młodszych i starszych uczestników.
C
o dalej? Wizje na przyszłość
Konkretnym i długofalowym
celem związanym z zagadnieniem
dialogu pokoleń jest rozwinięcie
w Krzyżowej oferty spotkań
międzynarodowych i
międzypokoleniowych. Niezbędne
jest przy tym otwarcie się
w międzynarodowej pracy
z młodzieżą na aspekty
międzygeneracyjne, przy
jednoczesnym dążeniu do
pozyskania osób pracujących
głównie z ludźmi starszymi dla
działań ponad granicami. Dzięki
temu większe grono odbiorców
będzie mogło doświadczyć
fascynującego i wzbogacającego
międzynarodowego i
międzypokoleniowego zderzenia
perspektyw, co wpłynie na wzrost
12
empatii i solidarności między
osobami w różnym wieku.
Krótkoterminowo postawiliśmy
sobie za cel przeprowadzenie
rocznie większej liczby
międzynarodowych
i międzypokoleniowych spotkań
w Krzyżowej, aby wykorzystać
sugestie entuzjastycznie
nastawionych do tej idei
uczestników poprzednich spotkań.
Średniookresowo, ów temat
powinien zostać przełożony
z poziomu polsko-niemieckiego na
poziom europejski, aby skorzystać
z istniejących w danej dziedzinie
doświadczeń oraz inicjatyw innych
krajów, a także umiędzynarodowić
dialog pokoleń. W tym przypadku
punktem odniesienia jest dla
nas rok 2012, ogłoszony
przez Unię Europejską rokiem
„Aktywnej Starości i Solidarności
Międzypokoleniowej“. Do tego
czasu, wiele pozostaje do zrobienia,
aby trwale rozbudować wymiany
międzynarodowe o element
międzypokoleniowy. Kiedy ten cel
zostanie osiągnięty, Günther (79)
i Marta (22) także w przyszłości,
w Krzyżowej lub w innych miejscach
Europy, będą się mogli wspólnie
zastanawiać, czy ludzie potrafią
korzystać z doświadczeń innych,
czy też każde pokolenie musi się
uczyć na własnych błędach...
Michael Teffel
> Kreisau-Initiative Berlin,
Dominik Mosiczuk
> Fundacja Krzyżowa dla
Porozumienia Europejskiego
Lieder der Generationen - Programm
Freitag - 25.09.09
17.00 Anreise der Teilnehmenden
18.30 Abendessen
19.30 Kennenlernen, Minisprachkurs,
deutsch-polnisch, erste Planungen
für das Liederbuch, Einteilung von
Tagebuchgruppen
Samstag - 26.09.09
07.45 Frühstück
09.30 „Song des Lebens“ Workshop zum Thema Musik in
der eigenen Biographie
10.30 Kaffeepause
11.00 „Song des Lebens“
13.00 Mittagessen und Mittagspause
15.00 Führung über das Gelände der Internationalen
Begegnungsstätte Kreisau
17.00 Kaffeepause
17.30 Musik als Sphäre kultureller Gegenbewegungen
im Polen und im „Ostblock“ der 1980er Jahre Vortrag und Diskussion von und mit Przemysław
Zieliński (Historiker und Lehrer/ Warschau)
18.30 Abendessen
20.00 Liederabend Möglichkeit musikalischer Darbietungen
durch die Teilnehmenden
Sonntag - 27.09.09
07.45 Frühstück
09.30 „Andere Zeiten, andere Länder,
andere Lieder“ Workshop zum
Thema Musik und Politik mit
Przemysław Zieliński
10.30 Kaffeepause
11.00 „Andere Zeiten, andere Länder,
andere Lieder“
13
13.00
15.00
16.00
16.30
18.30
20.00
Mittagessen und Mittagspause
„Mach mal leiser!!!“ Workshop
zum Thema Musik im Alltag und
Zusammenleben der Generationen
Kaffeepause
„Mach mal leiser!!!“
Abendessen
Deutsch-polnische Wahlparty anlässlich
der Bundestagswahlen in Deutschland
Montag - 28.09.09
07.45 Frühstück
09.00 Abfahrt nach Breslau Stadtführung durch Breslau
13.00 Mittagessen vor Ort Freizeit in Breslau Mőglichkeit der
Besichtigung des Panoramas
18.00 Rückfahrt nach Kreisau
19.30 Abendessen
20.30 Briefelesung (Helmuth James von Moltke an seine
Frau) im Berghaus sowie Dokumentarfilm über Leben
und Wirken Helmuth James von Moltke
Dienstag - 29.09.09
07.45 Frühstück
09.30 „Wie wollen wir zusammenleben?“ Diskussion zum
Thema fairer Generationendialog im Alltag Entwurf einer
„Generationencharta“
11.30 Kaffeepause
12.00 Einteilung der Arbeitsgruppen zur Weiterbearbeitung der
Publikation - Kleingruppenarbeit
13.00 Mittagessen und Mittagspause
15.00 Vorbereitung der Publikation Sammlung von Liedtexten
Zusammenstellung von weiteren Texten
17.00 Kaffeepause
17.30 „Was bleibt, was nehmen wir mit?“ Evaluation
der Begegnung
19.00 Abendessen am Lagerfeuer
20.00 Deutsch-polnischer Abschlussabend
Mittwoch - 30.09.09
07.45 Frühstück
Abreise der Teilnehmenden
14
Piosenki pokoleń - program
Piątek - 25.09.09
17.00 Przyjazd uczestników
18.30 Kolacja
19.30 Wieczór zapoznawczy, mini kurs
języka, pierwsze plany odnośnie
tworzenia śpiewnika, podział na grupy
Sobota - 26.09.09
07.45 Śniadanie
09.30 „Piosenka mojego życia“ warsztaty na temat muzyki we
własnej biografii
10.30 Przerwa kawowa
11.00 „Piosenka mojego życia“
13.00 Obiad i przerwa
15.00 Oprowadzanie po Międzynarodowym Domu Spotkań
i Miejscu Pamięci Fundacji „Krzyżowa“
17.00 Przerwa kawowa
17.30 Muzyka jako sfera kulturalnego oporu w Polsce i „bloku
wschodnim“ w latach 80. Wykład i dyskusja, prowadzenie:
Przemysław Zieliński historyk/ nauczyciel, Warszawa
18.30 Kolacja
20.00 Wieczór muzyczny z występami uczestników
Niedziela - 27.09.09
07.45 Śniadanie
09.30 „Różne czasy, różne kraje, różne piosenki“ warsztat na temat
związków muzyki i polityki; prowadzenie: Przemysław Zieliński
10.30 Przerwa kawowa
11.00 „Różne czasy, różne kraje, różne piosenki“
13.00 Obiad i przerwa
15.00 „Przycisz trochę!!!“ warsztaty na temat muzyki w życiu
codziennym i relacji między pokoleniami
16.00 Przerwa kawowa
16.30 „Przycisz trochę!!!“
18.30 Kolacja
20.00 Niemiecko-polski wieczór wyborczy w związku
z wyborami w RFN
15
Poniedziałek - 28.09.09
07.45 Śniadanie
09.00 Wyjazd do Wrocławia Spacer po Wrocławiu
z przewodnikiem.
13.00 Obiad we Wrocławiu. Czas wolny. Możliwość zwiedzania
Panoramy Racławickiej
18.00 Powrót do Krzyżowej
19.30 Kolacja
20.30 Czytanie listów (korespondencja Helmutha Jamesa von
Moltke do żony) oraz projekcja filmu dokumentalnego
o życiu i działalności Helmutha Jamesa von Moltke
- Dom na Wzgórzu
Wtorek - 29.09.09
07.45 Śniadnie
09.30 „Jak chcemy razem żyć?“ - dyskusja na temat
bardziej sprawiedliwego dialogu międzypokoleniowego
w życiu codziennym; stworzenie „Karty Zasad“
11.30 Przerwa kawowa
12.00 Podział na grupy robocze i dalsza praca nad
publikacją końcową
13.00 Obiad i przerwa
15.00 Przygotowanie publikacji zebranie fragmentów
piosenek oraz ułożenie pozostałych tekstów
17.00 Przerwa kawowa
17.30 „Co pozostanie, co zabiorę ze sobą?“ - podsumowanie
i ocena spotkania
19.00 Kolacja przy ognisku
20.00 Polsko-niemiecki wieczór kulturalny i pożegnalny
Środa - 30.09.09
07.45 Śniadanie
Odjazd uczestników
16
Musikalische Vorstellung der Teilnehmenden
Muzyczna prezentacja uczestników
Bei der musikalischen Vorstellung
unter dem Motto „Song des
Lebens” haben sich alle
Teilnehmenden anhand eines ihrer
Lieblingslieder vorgestellt. Ob
selbst gesungen, oder von einer
CD abgespielt, waren alle mit
ganzem Einsatz dabei und lernten
sich auf diese besondere Art und
Weise einmal von einer ganz
anderen Seite kennen.
Im Folgenden finden sich
Auszüge aus den Lieblingsliedern
der Teilnehmenden, sowie
eine kurze Begründung, was
das Lied für sie so besonders
macht. Auf die Übersetzung der
Textfragmente wurde verzichtet,
um den Originalen nichts von
ihrem Reiz zu nehmen.
Kierując się hasłem „piosenka
mojego życia” poprosiliśmy
uczestników o przedstawienie
się za pomocą ulubionej
melodii, czy fragmentu tekstu
szczególnie dla nich ważnego
utworu muzycznego. Jedni
zaprezentowali je własnym
śpiewem, inni wykorzystując
nagrania CD, ale wszyscy podeszli
do tego niełatwego zadania z
ogromnym zaangażowaniem i
kreatywnością, co pozwoliło jeszcze
lepiej i w szczególny sposób poznać
się całej grupie.
Poniżej cytujemy fragmenty
tych tekstów wraz z krótkim
uzasadnieniem ich wyboru.
Świadomie zrezygnowaliśmy
jednak z tłumaczeń piosenek, aby
nie odbierać ich oryginałom siły
wyrazu i atrakcyjności.
„Auf einem Baum ein Kuckuck saß“
„Und als ein Jahr vergangen, da war der Kuckuck wieder da.“
Ein sehr altes politisches Lied: Der Kuckuck ist der Bauer, der Jäger der
Adlige. Ein Lied der Hoffnung.
To bardzo stara pieśń z podtekstem politycznym: kukułka uosabia chłopa,
myśliwy reprezentuje szlachtę. Piosenka niosąca nadzieję.
Ingrid Schott; 74 Jahre / 74 lata; Waldkirch
17
„Ännchen von Tharau“
„Ännchen von Tharau ist`s, die mir gefällt, sie ist mein Reichtum, mein
Gut und mein Geld, Ännchen von Tharau, mein Reichtum, mein Gut,
du meine Seele, mein Fleisch und mein Blut.“
Ich habe das Lied „Ännchen von Tharau“ ausgewählt, nicht weil es das
Lied meines Lebens ist, sondern weil ich mich an dieses Lied erinnere,
mein Vater hat es immer gesungen, es hat mich in meiner Kindheit
begleitet, ansonsten bin ich in einem sehr unmusikalischen, nicht sehr
begüterten Elternhaus aufgewachsen.
Wybrałam piosenkę „Ännchen von Tharau“. Nie jest dla mnie
najważniejsza w życiu, ale często ją wspominam. Towarzyszyła mi
w dzieciństwie, zawsze śpiewał ją mój Ojciec. Ogólnie pochodzę jednak
z bardzo niemuzykalnej i niezbyt zamożnej rodziny.
Anna Athenstädt; 64 Jahre / 64 lata; Krzyżowa
Joseph Eichendorff
„Ich steh in des Waldes Schatten wie an des Lebens Rand,
die Länder wie dämmernde Matten, der Strom wie ein silbern Band“
„Ja stoję w cienistym lesie, to swego życia brzeg,
mrocznymi łąkami są wsie i srebro to wstęgi rzek.“
Ich habe dieses Lied gewählt, weil ich mich mit dem Dichter identifiziere,
weil ich – wie Eichendorff – als Künstlerin immer „wie an des Lebens
Rand“ lebe. Außerdem liebe ich Schlesien und die Landschaft, die
Eichendorff in dem Lied beschrieben hat. Wir haben in Kreisau dieses
Lied in der deutschen Originalfassung und in meiner polnischen
Nachdichtung gesungen.
Wybrałam ten utwór, bo identyfikuję się z jego autorem i tak jak Eichendorff,
jako artystka, żyję jakby na „brzegu życia“. Poza tym kocham Śląsk i jego
krajobraz, który poeta opisał w tej pieśni. W Krzyżowej śpiewaliśmy ją
w oryginale i w polskim swobodnym przekładzie mojego autorstwa.
Anne-Ilse Radke; 69 Jahre / 69 lat; Hamburg
18
„Geh aus mein Herz und suche Freud“
Paul Gerhard
„Die Lerche schwingt sich in die Luft
das Täublein fliegt aus seiner Kluft
und macht sich in die Wälder
die hochbegabte Nachtigall
ergötzt und füllt mit ihrem Schall
der Hügel Tal und Felder“
Als ich dieses Lied als „Erwachsener“ zum ersten Mal hörte, kam
irgendetwas Unbekanntes in mir zum Ausdruck, oder war es etwas
Unbeschreibliches aus der Kindheit?
Gdy jako „dorosły“ usłyszałem ten utwór po raz pierwszy, wyrażał on coś
nieznanego, a może było to coś nieokreślonego z czasów dzieciństwa?
Günter Sommer; 79 Jahre / 79 lat; Waldkirch
„Staropolskim obyczajem” słowa: Janusz Odrowąż,
muzyka: Adam Skorupka, Włodzimierz Kruszyński
„Staropolskim obyczajem
uściskamy gospodarzy.
nie wiadomo, kiedy znowu
spotkać nam się tutaj zdarzy,
lecz przyjaźni ciepły blask
nie zagaśnie w nas.
Kochajmy się, kochajmy się...“
Jest to fragment piosenki często śpiewanej w gronie przyjaciół
z Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Łodzi.
Dies ist ein Lied, welches ich oft im Kreise meiner Freunde und Bekannten
von der Seniorenakademie singe.
Krystyna Kozyra; 69 lat / 69 Jahre; Łódź
19
„Witajcie w naszej bajce” z filmu „Akademia Pana Kleksa„
„Witajcie w naszej bajce, słoń zagra na fujarce,
Pinokio nam zaśpiewa, zatańczą wkoło drzewa,
Tu wszystko jest możliwe, zwierzęta są szczęśliwe,
A dzieci wiem coś o tym latają samolotem. „
Wybrałam tę piosenkę ze względu na sentyment do czasów dzieciństwa.
Kiedy byłam w podstawówce moją ulubioną książką była „Akademia
Pana Kleksa”. Ten baśniowy i niezwykły świat do dziś wywołuje we mnie
same dobre wspomnienia. Tak samo piosenka, która od pewnego czasu
stała się moim budzikiem i budzi mnie co rano, nastraja mnie pozytywne
na cały dzień . Wydaje mi się, że każdy ma taką piosenkę z dzieciństwa,
która jest dla niego istotna i przywołuje wspomnienia. Dla mnie jest to
„Witajcie w naszej bajce...”.
Ich habe dieses Lied ausgwählt, weil es mich an meine Kindheit
erinnert. Als ich klein war, war die „Akademie des Herrn Klecks” mein
Lieblingsbuch. Diese ungewöhnliche Märchenwelt ruft bei mir noch heute
viele schöne Erinnerungen wach. Genauso wie dieses Lied, welches ich
mich seit einigen Jahren weckt, weil es auf meinem Handy als Wecker
eingestellt ist. Das bedeutet für mich immer einen positiven Start in den
Tag. Ich denke, jeder hat so ein Lied aus der Kindheit, das für ihn wichtig
ist und viele Erinnerungen hervorruft. Für mich ist das so ein Lied...
Joanna Górska; 22 lat / 22 Jahre; Toruń
20
„Tyle słońca w całym mieście” Anna Jantar
„Tyle słońca w całym mieście,
Nie widziałeś tego jeszcze
Popatrz o popatrz!
Szerokimi ulicami
Niosą szczęście zakochani
Popatrz o popatrz!”
Muzyka to siła, która odgrywa ważną rolę w naszym życiu. Pobudza ciało
i zmysły oraz przywołuje wspomnienia. Wybrałam tę piosenkę, ponieważ
kojarzy mi się ze szczęściem i napełnia mnie pozytywną energią.
Musik ist ein Kraft für mich, die eine wichtige Rolle in meinem
Leben spielt. Sie erweckt meinen Körper zum Leben, regt mich zum
Nachdenken an und lässt mich in Erinnerungen schwelgen. Ich habe
dieses Lied ausgewählt, weil es mich glücklich macht und mir eine
Menge positiver Energie gibt.
Marta Garstka; 22 lata / 22 Jahre; Ciechanów
„Biała róża”, słowa: Jan Emil Lankau,
muzyka: Mieczysław Kozar-Słobódzki
„Rozkwitały pęki białych róż.
Wróć Jasieńku z tej wojenki, wróć.
Wróć, ucałuj jak za dawnych lat,
dam Ci za to róży najpiękniejszy kwiat!
Piosenka kojarzy mi się z dzieciństwem. Moja babcia śpiewała ją kilka
razy dziennie. Sens tej piosenki to wojna, która zabiera młodych ludzi,
kwiat młodzieży, który ginie, pozostawiając najdroższe sobie osoby.
Das Lied erinnert mich an meine Kindheit, da meine Großmutter es
mehrmals täglich gesungen hat. Es geht in dem Lied um den Krieg, der
die jungen Leute verschwinden lässt. Die Jugend, welche in ihrer Blüte
stirbt, hinterlässt die engsten Angehörigen allein.
Krystyna Szastok; 64 lata / 64 Jahre; Bytom
21
„A-N-N-A“, Freundeskreis
„Immer wenn es regnet muss ich an dich denken,
wie wir uns begegneten, und kann mich nicht ablenken.(…)
Anna, wie war das da bei Dada?
Du bist von hinten wie von vorne, A-N-N-A.“
Freundeskreis, ihre Art zu singen und zu texten, waren in meiner „Jugend“
neu. Die Mischung von Wortwitz, Rhythmus und Inhalten faszinierte
mich. Während meines Freiwilligendienstes habe ich mit polnischen
Jugendlichen im Deutschunterricht Teile des Textes gelesen und gehört.
Ich glaube, in dieser Stunde haben diese Jugendliche trotz beschränkter
Deutschkenntnisse Spaß an der Fremdsprache und den neu entdeckten
Ausdrucksmöglichkeiten gefühlt.
Zespół „Freundekreis“, ze swoim charakterystycznym stylem śpiewania
i tekstami był w mojej „młodości“ czymś nowym. Mieszanka gier
słownych, rytmu i treści fascynowała mnie. W czasie mojego wolontariatu
w Polsce, na lekcjach niemieckiego, które prowadziłam dla młodzieży,
czytaliśmy i słuchaliśmy fragmentów ich tekstów. Myślę, że te zajęcia,
mimo ograniczonej znajomości języka, dały moim uczniom radość z jego
poznawania i nowo odkryte formy wyrazu.
Elisabeth Rögler; 29 Jahre / 29 lat; Hamburg
„Always look on the bright side of life“
For life is quite absurd
And death’s the final word
You must always face the curtain with a bow.
Forget about your sin - give the audience a grin
Enjoy it - it’s your last chance anyhow.
Ta piosenka, szczególnie w trudniejszych chwilach pozwala mi zachować
optymizm w życiu i przywrócić różnym sprawom właściwe proporcje.
Dieses Lied hilft mir in schwierigen Situationen meinen Optimismus zu
bewahren und einige Dinge zu relativieren.
Dominik Mosiczuk; 28 lat / 28 Jahre; Wrocław
22
„Summertime“
„Summertime - and the living is easy a long way from home spread your wings and fly“
Ich arbeite an einer Version von „Summertime“, die in „sometimes I feel
like a motherless child“ übergeht und wieder in „Summertime“ schließt.
Dies versinnbildlicht für mich die Ambivalenz des Lebens: Vertrauen –
Krise – erstarktes Vertrauen und bestärktes Weitergehen.
Pracuję nad wersją „Summertime“, która przechodzi w utwór
„Sometimes I feel like a motherless child“, by powrócić do wyjściowego
tekstu. To symbolizuje dla mnie ambiwalencję życia: zaufanie – kryzys –
wzmocnione zaufanie i jeszcze silniejsza kontynuacja.
Dorothea Muhle-Karbe; 53 Jahre / 53 lata; Marburg
„Serce załogi” słowa: Jan Rojewski,
muzyka: Witold Krzemieński
„Wieczorem, wieczorem, gdy wezmę harmonię,
Harmonia rozśpiewa się w rękach,
Siadajcie koledzy, siadajcie koło mnie,
Niech wachtę obejmie piosenka.
Moja ulubiona piosenka to piosenka z polskiego filmu „Załoga”. Rzecz
się dzieje na szkolnym polskim żaglowcu „Dar Pomorza”. Jest to wyraz
tęsknoty i żalu, że nie mogłem z różnych i niezależnych ode mnie
względów zrealizować moich młodzieńczych planów – zostać oficerem
Marynarki Wojennej.
Mein Lieblingslied stammt aus dem polnischen Film „Die Crew”. Es geht
um ein polnisches Ausbildungssegelboot. Für mich ist das ein Ausdruck
von Sehnsucht und Trauer, da ich aus verschiedenen Gründen, auf die
ich keinen Einfluss hatte, leider meinen Jugendtraum nicht verwirklichen
konnte – ich bin kein Marineoffizier geworden.
Tadeusz Szastok; 75 lat / 75 Jahre; Bytom
23
„Hej sokoły (Ukraina)” Tomasz Padurra
„Hej, tam gdzieś z nad czarnej wody
Siada na koń ułan młody.
Czule żegna się z dziewczyną,
Jeszcze czulej z Ukrainą.”
Ulubiona piosenka: „Ukraina” („Hej Sokoły”) - jest to utracona przeze mnie
moja Ojczyzna (Heimat), do której często powracam myślą, jednocześnie
szanując pamięć naszych przodków, jak i obecność jej teraźniejszych
mieszkańców.
Dieses Lied ist mein Lieblingslied, weil es meine verloren Heimat besingt.
Dorthin kehre ich oft mit meinen Gedanken zurück. Dabei denke ich
sowohl an meine Vorfahren aber auch an die Menschen, die heute dort
leben.
Adam Padkowski; 69 lat / 69 Jahre; Bytom
„Wiła wianki”
„Tam nad Wisłą w dolinie
siedziała dziewczyna
Była piękna jak różany kwiat”
Niesamowitym wydarzeniem dla mnie (jako dziecka), na które z
utęsknieniem czekało się cały rok, była tradycja „puszczania wianków”.
Co roku w noc świętojańską udawaliśmy się nad Wisłę pod Wawel, by
brać udział w tej uroczystości. Mówią o tym słowa tej oto piosenki, z którą
jestem uczuciowo związana.
In meiner Kindheit war das „Fest der Kränze”, die in Krakau auf dem Fluss
schwimmen gelassen wurden, jedes Mal ein großes Ereignis, auf welches
ich voller Ungeduld wartete. Jedes Jahr in der Nacht des heiligen Jan
gingen wir an die Weichsel zum Wawel und schauten den Kränzen zu, wie
sie den Fluss hinunter schwammen. Darüber handelt auch mein Lied, mit
welchem ich emotional tief verbunden bin.
Anna Padkowska; 67 lat / 67 Jahre; Bytom
24
„Hier kommt Alex“ Die Toten Hosen
„In einer Welt, in der man nur noch lebt, damit man täglich roboten geht,
ist die größte Aufregung, die es noch gibt, das allabendliche
Fernsehbild.“
Ich habe das Lied eines Tages im Alter von ungefähr 14 Jahren auf einer
CD geschenkt bekommen. Interessanterweise hatte es für mich damals
nicht dieselbe Aktualität wie heute. Heute stehen die Textzeilen wie
das ganze Lied für mich für ein Aufbegehren gegen zu viel Sattheit und
Zufriedenheit für einen Aufschrei gegen einen unpolitischen Alltag, der
mich viel zu oft passiv sein lässt, weil ich keine Zeit habe oder mir keine
Zeit nehme über Dinge nachzudenken, die außerhalb meiner alltäglichen
Verpflichtungen liegen.
Dostałem tę piosenkę na płycie CD jako prezent. Miałem wtedy jakieś
14 lat. Co ciekawe, wówczas nie miała dla mnie tej samej wartości, co
dziś. Teraz cały utwór jest moim zdaniem wyrazem sprzeciwu wobec
przesadnej sytości i zadowolenia, krzykiem protestu przed rutyną i
biernością w życiu codziennym, które zbyt często pozostawia mnie
pasywnym wobec bieżących spraw, bowiem nie mam czasu, albo nie
poświęcam go, aby zastanowić się nad pewnymi kwestiami, które
wykraczają poza moje normalne zobowiązania.
Michael Teffel; 28 Jahre / 28 lat; Berlin
25
Biographiearbeit
Die musikalische
Lebenskurve
Nach einem Ausflug in
die eigene Kindheit beim
Bilderraten „Wer war wer?!?“
haben sich die Teilnehmenden
mit Hilfe einer Lebenskurve mit
der Bedeutung von Musik
im eigenen Leben
auseinandergesetzt.
Eine Lebenskurve ist ein einfaches
Koordinatensystem, bei dem
auf einer Achse die Lebensjahre
und auf der anderen Achse die
Wichtigkeit bestimmter
Ereignisse und Erfahrungen,
die mit Musik verbunden sind,
26
abgetragen werden. So bestand
die Möglichkeit, sich noch einmal
intensiver in intergenerativen
Arbeitsgruppen über die Bedeutung
von Musik in der eigenen
Biographie auszutauschen und sich
so auch dem Thema „Dialog der
Generationen“ zu nähern.
Refleksja nad własną biografią
Muzyczne linie życia
Po podróży w czasie do własnego
dzieciństwa i zabawie w
odgadywaniu na podstawie starych
zdjęć „kto jest kim?!?!“, uczestnicy
poświęcili się kwestii roli muzyki
w ich własnej biografii,
wytyczając swoje
„muzyczne linie życia“.
„Muzyczna linia życia“
jest prostym wykresem,
w którym na osi
poziomej zaznacza się
kolejne lata życia,
a na pionowej – określa
ważność wybranych
wydarzeń i doświadczeń z
nimi związanych, do których
odnieść możemy własne
wspomnienia muzyczne. Tak rodzi
się możliwość ponownej i jeszcze
głębszej refleksji, w mieszanych
wiekowo grupach, nad znaczeniem
muzyki we własnym życiu, a
także poruszenia tematu „dialogu
pokoleń“.
27
Ein Ausflug in die Kindheit
Podróż w krainę dzieciństwa
28
Musik und Gesellschaft - Ein Vortrag zum Thema
„Rockmusik in der Volksrepublik Polen“
Fanmassen nach sich, die
sich mit jedem Wort ihres
Lieblingskünstlers identifizierten,
die jede von ihm geschaffene
Note durchlebten. Die nächste
Generation Jugendlicher
fand in der Rockmusik ihre
Repräsentanten, deren Werke
ihnen das ganze Leben in
ihrem Gedächtnis blieben. Man
muss also schwerlich die Meinung
nicht anerkennen, dass Rockmusik
... Rockmusik ist eine untypische
als Stimme einer bestimmten
Musikgattung. Auf der einen Seite
Generation wahrgenommen
ist sie ein Nischenwerk. Sie wendet werden kann. Und auf Grundlage
sich an eine konkrete Gruppe von
der Texte und vor dem Hintergrund
Leuten, wird meist von jungen,
des Wissens aus anderen
unerfahrenen Künstlern geschaffen, soziologischen Materialien lässt sich
die mit Hilfe von ein paar einfachen ein Bild der Zeiten rekonstruieren, in
denen die Werke entstanden.
Akkorden und ein paar Zeilen
einfachen Textes versuchen, für
Trotz der mit dem System
sie wichtige Inhalte zu vermitteln.
verbundenen Schwierigkeiten, die
Auf der anderen Seite werden die
besonders in der ersten Hälfte
dabei entstehenden Lieder von
der 50er Jahre alle Zeichen
Millionen von Fans auf der ganzen
unabhängiger Kultur bekämpften,
Welt gehört. Und die Konzerte
existierte die Rockmusik auch in
dieser Bands schaffen es, mehrere Polen nicht nur. Sie wurde sogar
hunderttausend Zuhörer an einem
zum Zeugnis der eintretenden
Platz zu versammeln.
Änderungen, sowohl in den
Während der fast 50jährigen
sechziger Jahren (OktoberBestehenszeit generierte
„Tauwetter”) als auch in den
Achtzigern (Entstehung der
der Rock viele Lieder, die ein
musikalisches Manifest wurden
„Solidarność (Solidarität)” und
für die Menschen, die sie hörten,
Zusammenbruch des Systems).
ohne Rücksicht auf ihre Hautfarbe
Im Werk des polnischen Rocks
oder Herkunft. Alle seine Arten
befinden sich Lieder, die zur
und Entwicklungsetappen zogen
Hymne nicht nur einer, sondern
Neben der persönlichen Bedeutung
des Themas Musik, sollte auch ihre
gesellschaftspolitische Wichtigkeit
thematisiert werden. Dazu im
Folgenden Auszüge aus dem
Vortrag des polnischen Experten
Przemysław Zieliński, der die
Bedeutung der Rockmusik in der
Volksrepublik Polen von ihren
Anfängen in den 1950er Jahren bis
1989 beleuchtet.
29
mehrerer Generationen Polens
wurden und bis heute bekannt
und beliebt sind, ohne Rücksicht
auf Alter, Bildung oder Wohnort.
Natürlich ist der Rock nicht die
einzige Musikgattung, die die
Meinung der Polen gestaltete,
ihre Weltsicht beeinflusste, ein
Zeugnis einer Epoche ist. Sehr
populär und bis heute zitiert
sind die polnischen „Barden” mit
Jacek Karczmarski an der Spitze.
Die Polen hatten außerdem
polnische Kabaretts („Tey”,
„Kabaret pod Egidą (Kabarett
unter der Schirmherrschaft)”,
„Salon niezależnych (Salon der
Unabhängigen)”). Dennoch, ich
glaube sogar gerade wegen ihres
propagandistischen Charakters
wurde die Rockmusik die lauteste,
am besten erkennbare und bis
heute am häufigsten gehörte
Stimme der Generationen der
Polnischen Volksrepublik.
Der Rock´n´Roll gelangte 1956
nach Polen. Am Anfang hatten die
polnischen Fans mit ihm nur über
das Radio und Platten Kontakt.
Das erste Mal „live” erleben
konnten sie ihn erst 1957, beim
II. Jazzfestival in Sopot. Damals
trat Big Bill Broonzy dort auf,
ein amerikanischer Sänger, der
unter anderem auch Rock´n´RollStandards vorführte.
Die ersten zwei sogenannten
Rockbands waren „Czerwonoczarni (Die Rot-Schwarzen)”
und „Niebiesko-czarni (Die BlauSchwarzen)”. In ihnen spielten
30
Jazzmusiker, die vom Rock´n´Roll
fasziniert waren. Ihr Werk ist heute
schwer als eindeutiger Rock zu
klassifizieren, denn ihre Musik
verband viele verschiedenen
Liedergattungen und besonders
auf den Platten erinnern sie eher
an gewöhnliche Poplieder. Die
erste wirkliche Rockband waren
„Polanie (Die Polanen)” , die ihr
Debüt 1965 gaben. Sie lernten ihr
Handwerk, indem sie die Stars der
britischen Rockszene „The Animals”
begleiteten. Im selben Zeitraum
begannen die späteren Stars des
Polnischen Rocks ihr Wirken:
„Czerwone gitary (Rote Gitarren)”
und „Skaldowie (Die Skalden)”.
Es ist schwer zu sagen, inwiefern
das Werk polnischer Rockbands
der sechziger Jahre die wirkliche
Stimme einer ganzen Generation
war. Auf der textlichen Ebene
waren es eher leichte Lieder, die
von Beziehungen, Lernproblemen
und Ähnlichem handelten. Wir
finden in ihnen keine politischen
oder gesellschaftlichen Manifeste.
Es lohnt sich jedoch zu erinnern,
dass in dieser Zeit schon alleine
der Name Rock´n´Roll von den
Mächtigen nicht gern gesehen war,
weshalb die ganze Musikströmung
damals BigBeat genannt wurde.
Ziemlich schnell begann man,
Lieder mit polnischem Text zu
schreiben. Das folgte jedoch aus
der Forderung der Machthaber, die
meinten, wenn es solche Lieder
geben soll, dann müssen sie
auf polnisch gesungen werden.
Keiner der Künstler wollte sich
der Überwachung, der Schikane
oder sogar dem Verbot der
künstlerischen Betätigung von
Seiten der Partei aussetzen.
Der erste Künstler, der sich
traute ein irgendwie die Wirklichkeit
kommentierendes Lied aufzuführen,
war Czesław Niemen. Während
des V. Liederfestivals in Opole 1967
sang er das Stück „Dziwny jest
ten świat (Seltsam ist diese Welt)”.
Dies rief sehr große Entrüstung von
Seiten der offiziellen Medien hervor,
aber gleichzeitig auch riesige
Begeisterung unter den Zuhörern.
Die Wende von den Sechzigern
zu den siebziger Jahren war ein
Zeitraum der größten künstlerischen
Entwicklung in der Rockmusik,
nicht nur in Polen, sondern in der
ganzen Welt. In der polnischen
Szene erschien die Band „Breakout
(Ausbruch)”, die als erste mit
ihrem Können an die Weltspitze
der Rockmusik anknüpfen
konnte, gleichzeitig waren sie
Vorreiter des polnischen Blues.
Man fing auch an sogenannte
Konzeptalben aufzunehmen, die
eine konkrete Geschichte erzählen.
Am bekanntesten ist „Mrowisko
(Ameisenhaufen)” von „Klan (Sippe)“,
das Album erzählt vom Leben in der
anonymen Masse, in der Tretmühle,
wo alles einem festen Regelwerk
untergeordnet ist. Man kann sagen,
dass das die erste polnische Stimme
gegen das System war.
In den Rocktexten dieser Zeit
zeigte sich jedoch eher Poesie,
Reflexion über den Menschen und
sein Inneres, dagegen gab es noch
keine konkreten politischen oder
gesellschaftlichen Bezüge.
Im Jahre 1975 debütierte
„Budka Suflera (Souffleurkasten)”
auf der polnischen Rockbühne, die
am längsten wirkende polnische
Rockband. Ihr Lied „Jolka,
Jolka” ist die erste „Hymne” der
Generation Menschen, die in der
Volksrepublik lebten.
Musikalische Einflüsse auf den
polnischen Rock aus dem Westen
waren in der Zeit der Volksrepublik
verschwindend gering.
Westliche Platten wurden in Polen
nicht herausgegeben. Es gab nur
zwei Radiostationen, die Rockmusik
aus Polen und der Welt spielten,
alle musikalischen Neuigkeiten
erreichten Polen oft mit einem Jahr
Verspätung. Eine wertvolle, wenn
auch eingeschränkte Quelle für
ausländische Aufnahmen waren
die Seehäfen, dorthin brachten die
auf Handelsschiffen arbeitenden
polnischen Matrosen Musik aus dem
Ausland mit. Dadurch entwickelte
sich der Rock in der Volksrepublik,
ähnlich wie der Jazz der fünfziger
Jahre, ein bisschen urwüchsig, was
ihm bis heute einen spezifischen,
polnischen Charakter und ganz
besondere Atmosphäre verleiht.
Ein Umbruchmoment in der
Geschichte des polnischen Rocks
war das Jahr 1980 und das
Konzert der Gruppe „Maanam”. Ihr
Lied „Boskie Buenos (Göttliches
Buenos)”, das sie während
31
des Liederfestivals in Opole 1980
spielten, verursachte wie
„Dziwny jest ten świat” ein riesiges
Durcheinander in den Medien,
aber diesmal wurde es auch zum
Funken, der eine wahre Explosion
in der Rockmusik Polens
verursachte.
Unerwartet zeigten sich viele
Bands, die wirklich Rock spielten,
aber gleichzeitig offen konkrete
gesellschaftliche Phänomene
kritisierten. Die bekanntesten
Vertreter dieser Strömung waren
„Perfect” und „Lady Pank”, beide
zählen bis heute zur Spitzengruppe
des polnischen Rocks. In ihren
Texten, und besonders auf den
Konzerten, kommentierten beide
Gruppen unverblümt die polnische
Wirklichkeit Anfang der achtziger
Jahre. Ähnlich taten dies die
Gruppe „Republika”, die oben
erwähnte „Maanam”, und später
„Oddział Zamknięty (Geschlossene
Abteilung)”, „Kult” und viele andere,
die während der folgenden zehn,
zwanzig und sogar dreißig Jahre in
32
der polnischen Rockszene den
Ton angaben.
Das Jahr 1980 verbindet sich noch
mit einem weiteren Ereignis, ohne
welches es schwierig ist über
die Einflüsse der Musik auf die
kommenden Generationen Polens
zu sprechen.
Im August des Jahres fand das
erste Rockmusikfestival in Jarocin
statt. Diese Veranstaltung gab es
jedes Jahr, ohne Rücksicht auf
die aktuelle politische Situation,
selbst im Kriegszustand und bis in
die neunziger Jahre. Das Festival
versammelte zehntausende junge
Fans polnischer Alternativmusik
aus dem ganzen Land, oft
rebellierende, mit der Punk- oder
Reggaebewegung verbundene
Menschen. Dieses Festival war
das einzige in Polen, vielleicht
sogar im ganzen Ostblock, auf
dem es erlaubt war ohne größeren
Schaden die eigene Beurteilung der
Wirklichkeit, die eigenen Werte und
Überzeugungen auszusprechen.
Sehr oft fielen auf der Bühne
Bemerkungen, die in jeder anderen
Situation mit einer Intervention der
Miliz hätten enden können. Das
Festival in Jarocin war ein Platz, an
dem junge Leute mit der Freiheit
in Kontakt kamen, sie konnten
ein Gefühl der Unabhängigkeit
entwickeln, der Individualität;
einen Platz, der dieses Gefühl
und dieses Bedürfnis kreierte.
Meiner Meinung nach ist dieses
erste Festival untrennbar mit den
Veränderungen verbunden, zu
denen es im Jahre 1989 kam. Eben
diese Jugendlichen der ersten
Hälfte der achtziger Jahre gingen
am 4. Juni 1989 an die Urnen und
stimmten für die Solidarność. Dabei
muss man aber daran erinnern,
dass Jarocin nicht zu einem Keim
irgendeiner Revolution wurde. Die
Teilnehmer der Festivals riefen nicht
nach Veränderungen, weil niemand
wirklich an sie glaubte. Sie lernten
jedoch, was Freiheit ist und als
sich die Möglichkeit ergab, diese
Freiheit zu erlangen, nutzten sie sie.
Es gibt mehrere Theorien, warum
die kommunistischen Machthaber
die Organisation des Festivals
in Jarocin erlaubten, überhaupt
die polnische Rockszene, die
dem System gegenüber so
oppositionell eingestellt war. Die
populärste Theorie besagt, das Ziel
der Partei wäre es gewesen, die
Aufmerksamkeit der Jugendlichen
von der Politik und den aktuellen
Staatsangelegenheiten abzulenken
und sich gleichzeitig zu schützen
vor verschiedenen Formen der
Demonstration gesellschaftlicher
Unzufriedenheit. Daraus folgte
ein Paradox, weil auf der einen
Seite das Festival in Jarocin kein
Herd der Revolution war. Auf der
anderen Seite aber hatten die
Musik und die Texte, die die Ohren
der Zuhörer von allen Rockbühnen
Polens erreichten, Einfluss auf das
Bewusstsein und die Weltsicht
besonders der jungen Zuhörer und
trugen damit auch zum Sieg der
Solidarność bei.
Zusammenfassend glaube
ich, dass die Rockmusik in
der Volksrepublik, besonders
in den achtziger Jahren, einen
recht großen Einfluss auf die
kommende Generation von Polen
ausübte. Im Vergleich mit Ungarn
oder Jugoslawien war sie viel
stärker differenziert und erreichte
eine Vielzahl von Hörern, regte
dabei zum Nachdenken sowie
zur Überprüfung der bisherigen
Ansichtenyn. Mit Sicherheit
hatte sie auch Einfluss auf die
Wahrnehmung der Volksrepublik
Polen als die „fröhlichste Baracke”
des kommunistischen Europas. Und
obwohl sich nach den Umbrüchen
zeigte, dass das Leben als Musiker
im freien Polen keineswegs
einfacher ist als vor 1989, so
betrauert doch keiner der damaligen
Künstler die Veränderungen. Ihr
gesamtes Werk kann man heute
als Zeugnis einer vergangenen Zeit
sehen.
Przemysław Zieliński
33
Muzyka i społeczeństwo - Wykład na temat:
„Muzyka rockowa w PRL“
Oprócz osobistego znaczenia
muzyki dla każdego człowieka,
chcieliśmy zwrócić także uwagę
na jej społeczno-polityczne
oddziaływanie. Poniżej
prezentujemy fragmenty
wykładu polskiego historyka,
Przemysława Zielińskiego, który
naświetlił kwestię znaczenia
muzyki rockowej w PRL, od lat
50. do roku 1989.
... Muzyka rockowa, to nietypowy
gatunek muzyczny. Z jednej
strony jest to twórczość niszowa,
kierowana do konkretnej grupy
ludzi, tworzona najczęściej przez
młodych, niedoświadczonych
artystów, którzy za pomocą kilku
prostych akordów i paru linijek
nieskomplikowanego tekstu próbują
przekazać jakieś ważne dla siebie
treści. Z drugiej strony powstające
w ten sposób piosenki słuchane
są przez miliony fanów na całym
świecie, a koncerty wykonujących
je zespołów potrafią zgromadzić
w jednym miejscu dziesiątki, jeśli
nie setki tysięcy widzów. Przez
prawie 50 lat swego istnienia rock
wygenerowała wiele piosenek,
które stawały się muzycznym
manifestem słuchających je ludzi,
bez względu na kolor skóry, czy
pochodzenie. Wszystkie jego
gatunki i etapy rozwoju pociągały
za sobą tłumy fanów, którzy
34
identyfikowali się z każdym słowem
ulubionego wykonawcy, przeżywali
każdą stworzoną przez niego
nutę. Kolejne pokolenia młodzieży
znajdowały w muzyce rockowej
swoich reprezentantów, których
twórczość pozostała w jej pamięci
na całe życie. Trudno więc nie
przyznać racji opinii, że muzyka
rockowa może być postrzegana
jako głos konkretnej generacji,
a na podstawie tekstów, w świetle
wiedzy pochodzącej z innych
materiałów socjologicznych, da się
zrekonstruować obraz czasów,
w których dane utwory powstały.
Również w Polsce, mimo
utrudnień związanych z systemem,
który, szczególnie w pierwszej
połowie lat 50-tych, zwalczał
wszelkie przejawy kultury
niezależnej, muzyka rockowa
nie tylko zaistniała, ale stała się
wręcz świadectwem zachodzących
przemian, zarówno lat 60-tych
(„odwilż” październikowa), jak
i 80-tych (powstanie „Solidarności”
i upadek systemu). W dorobku
polskiego rocka znajdują się
piosenki, które stały się hymnem
nie jednego, lecz kilku pokoleń
Polaków i do dzisiaj są znane
i lubiane, bez względu na wiek,
wykształcenie czy miejsce
zamieszkania. Oczywiście nie
tylko rock był gatunkiem, który
kształtował opinię Polaków,
wpływał na ich światopogląd,
jest świadectwem epoki. Bardzo
popularni i cytowani do dzisiaj
są polscy „bardowie” z Jackiem
Karczmarskim na czele. Ogromny
wpływ na uświadamianie Polaków
miały także polskie kabarety
(„Tey”, ”Kabaret pod Egidą”, „Salon
niezależnych”), niemniej, być może
dzięki swemu propagandowemu
charakterowi, to właśnie twórczość
rockowa stała się według mnie
najgłośniejszym, najbardziej
rozpoznawalnym i do dziś
najczęściej słuchanym głosem
pokoleń czasów PRL-u.
Rock and roll przedostał się do
Polski w 1956 roku. Początkowo
polscy fani mieli z nim kontakt tylko
poprzez radio i nagrania płytowe.
Pierwszy raz na żywo mogli go
usłyszeć dopiero w Sopocie, na
II Festiwalu Jazzowym (1957 r.).
Wtedy właśnie wystąpił Big Bill
Broonzy, amerykański wokalista,
wykonujący miedzy innymi rock
and rollowe standardy.
Pierwsze dwa tzw. rockowe zespoły
to „Czerwno-czarni” i „Niebieskoczarni”. Tworzyli je muzycy jazzowi
zafascynowani rock&roll’em.
Ich twórczość trudno dzisiaj
sklasyfikować jako jednoznacznie
rockową, gdyż łączyła
w sobie wiele różnych gatunków
piosenkarskich i szczególnie na
płytach bardziej kojarzyła się
ze zwykłą, popową piosenką.
Pierwszym rzeczywiście rockowym
zespołem byli Polanie (debiut
w roku 1965), którzy rzemiosło
poznali towarzysząc gwieździe
brytyjskiej sceny rockowej,
zespołowi The Animals. W tym
samym okresie zaczęły działalność
późniejsze gwiazdy polskiego
rocka: Czerwone gitary i Skaldowie.
Trudno powiedzieć, na ile
twórczość polskich zespołów
rockowych lat 60-tych była
rzeczywistym głosem pokolenia.
W warstwie tekstowej były to
raczej piosenki lekkie, mówiące
o przyjaźniach damsko-męskich,
problemach z nauką itp. Nie
znajdziemy w nich żadnych
manifestów społecznych czy
politycznych. Warto jednak
pamiętać, że w tamtym okresie
sama nazwa rock&roll była niemile
widziana przez władze, dlatego
cały ten nurt w muzyce nazywano
powszechnie big beat’em. Dość
szybko zaczęto pisać piosenki
z polskimi tekstami, ale wynikało to
z wymogów władz, które uważały,
że jeśli mają istnieć podobne
utwory, to muszą być śpiewane
po polsku. Żaden z wykonawców
nie chciał więc narażać się na
inwigilację, szykany czy wręcz
zakaz działalności artystycznej ze
strony Partii.
Pierwszym artystą, który
w końcu odważył się wykonać
publicznie piosenkę w jakiś sposób
komentującą rzeczywistość był
Czesław Niemen. Podczas OFPP
Opole ’67 zaśpiewał utwór „Dziwny
jest ten świat”, co spotkało się
z bardzo dużym oburzeniem ze
strony oficjalnych
35
mediów, ale wywołało równie
ogromny entuzjazm słuchaczy.
Przełom lat 60-tych i 70-tych, to
okres największego rozwoju
artystycznego muzyki rockowej,
nie tylko w Polsce, ale i na całym
świecie. Na polskiej scenie pojawił
się zespół Breakout, który jako
pierwszy umiejętnie nawiązywał
do ówczesnej światowej rockowej
czołówki, stając się jednocześnie
prekursorem polskiego blues’a.
Zaczęto też nagrywać tzw. płyty
koncepcyjne, czyli opowiadające
jakąś konkretną historię.
Najbardziej znaną jest „Mrowisko”
Klanu, album mówiący o życiu w
anonimowym tłumie, kieracie, gdzie
wszystko jest podporządkowane
pewnym regułom. Można
powiedzieć, że to pierwszy polski
głos przeciwko systemowi.
W tekstach rockowych tamtego
okresu pojawia się jednak dużo
więcej poezji, refleksji nad
człowiekiem i jego wnętrzem,
natomiast nie ma jeszcze
konkretnych politycznych czy
społecznych odniesień.
W roku 1975 na polskiej scenie
rockowej zadebiutowała Budka
Suflera, najdłużej działający polski
zespół rockowy. Ich piosenka
„Jolka, Jolka” to pierwszy „hymn”
pokolenia PRL-u.
Muzyczne wpływy z Zachodu
na polski rock były w czasach
PRL-u znikome. Zachodnich płyt
w Polsce nie wydawano, istniały
tylko dwie stacje radiowe, które
puszczały muzykę rockową z kraju
36
i ze świata. Wszystkie nowości
muzyczne docierały do Polski
często z rocznym opóźnieniem.
Cennym, choć ograniczonym
źródłem zagranicznych nagrań
były nadmorskie porty, do których
przywozili je pracujący na statkach
handlowych polscy marynarze.
Przez to, podobnie jak jazz
w latach 50., rock rozwijał się
w PRL trochę samorodnie, co do
dziś daje mu nieco specyficzny,
polski charakter i klimat.
Momentem przełomowym
w historii polskiego rocka był rok
1980 i koncert zespołu Maanam.
Ich piosenka „Boskie Buenos”,
wykonana podczas OFPP Opole
‘80, podobnie jak „Dziwny jest ten
świat”, spowodowała ogromne
zamieszanie w mediach, ale tym
razem stała się też iskrą, która
wywołała prawdziwą eksplozję
muzyki rockowej w Polsce.
Niespodziewanie wyłoniło się
mnóstwo zespołów grających
rzeczywiście rockowo,
a jednocześnie otwarcie
krytykujących konkretne zjawiska
społeczne. Najbardziej znanymi
przedstawicielami tego nurtu
byli Perfect i Lady Pank, do dziś
czołówka polskiego rocka.
W swoich tekstach, a szczególnie
na koncertach, obydwa zespoły
bez ogródek komentowały polską
rzeczywistość początku lat
80-tych. Podobnie zespół
Republika, wspomniany już
Maanam, a później Oddział
Zamknięty, Kult i wiele innych, które
przez kolejnych 10, 20 a nawet 30
lat nadawały ton polskiej scenie
rockowej.
Rok 1980 łączy się z jeszcze
jednym wydarzeniem, bez którego
trudno mówić o wpływie muzyki na
kolejne pokolenia Polaków.
W sierpniu tego roku miała
miejsce 1. edycja Festiwalu
Muzyków Rockowych w Jarocinie.
Impreza ta odbywała się corocznie,
bez względu na aktualną sytuację
polityczną (nawet w stanie
wojennym), aż do połowy lat
90-tych. Gromadziła dziesiątki
tysięcy młodych fanów polskiej
muzyki alternatywnej z całego kraju,
często zbuntowanych, związanych
z ruchem punkowym lub reggae.
Festiwal był jedyną w Polsce, a
być może całym bloku wschodnim,
przestrzenią, w której wolno było
bez większych przeszkód mówić o
swoim postrzeganiu rzeczywistości,
własnych wartościach i
przekonaniach. Bardzo często
ze sceny padały stwierdzenia,
które w każdej innej sytuacji
mogłyby się skończyć interwencją
milicji. Festiwal w Jarocinie był
miejscem, w którym młodzi ludzie
stykali się z wolnością, mogli
mieć poczucie niezależności,
indywidualności, miejscem, które
to poczucie i potrzebę kreowało.
Moim zdaniem pierwsze edycje
festiwalu nierozerwalnie łączą się
z przemianami, jakie zaszły w roku
1989. To właśnie ci nastolatkowie
z pierwszej połowy lat 80-tych,
4 czerwca 1989 roku poszli do
urn i zagłosowali na „Solidarność”.
Należy przy tym pamiętać, ze
Jarocin nie stał się jednak
zalążkiem jakiejkolwiek rewolucji.
Uczestnicy festiwalu nie nawoływali
do zmian, gdyż nikt w nie tak
naprawdę nie wierzył. Poznali
jednak, czym jest wolność i gdy
nadarzyła się okazja, by tę wolność
uzyskać, wykorzystali ją.
Jest kilka teorii tłumaczących,
dlaczego władze komunistyczne
pozwalały na organizację
37
festiwali w Jarocinie i w ogóle na
istnienie polskiej sceny rockowej,
tak opozycyjnie nastawionej
wobec systemu. Według
najpopularniejszej, celem Partii
było odwrócenie uwagi młodzieży
od polityki i bieżących spraw
państwa, a tym samym uchronienie
się przed różnymi formami
demonstrowania społecznego
niezadowolenia. Tym samym
nastąpił pewien paradoks, bo
z jednej strony festiwal w Jarocinie
nie był zarzewiem rewolucji,
z drugiej jednak muzyka i teksty
dochodzące do uszu słuchaczy ze
wszystkich scen rockowych
w Polsce wpływały na świadomość
i światopogląd szczególnie młodych
odbiorców i przyczyniły się do
zwycięstwa Solidarności.
Podsumowując, uważam, że
muzyka rockowa wywierała
w PRL, szczególnie lat 80-tych,
dość duży wpływ na kolejne
pokolenia Polaków. W porównaniu
z Węgrami czy Jugosławią była
dużo bardziej zróżnicowana
i trafiała do szerokiego grona
słuchaczy, pobudzając do myślenia,
weryfikacji dotychczasowych
poglądów. Z pewnością
wpłynęła też na postrzeganie
PRL jako najweselszego baraku
komunistycznej Europy. I choć
po zmianie systemu okazało
się, że bycie muzykiem w wolnej
Polsce wcale nie jest łatwiejsze
niż przed 1989 rokiem, to nikt z
tamtych twórców tej zmiany nie
żałuje. A cały ich dorobek może być
dziś odbierany jako świadectwo
minionych czasów.
Przemysław Zieliński,
Historiker, Lehrer an einer
Warschauer Grundschule,
Schlagzeugspieler. Autor des
Buches „Die Rockszene in der
Volksrepublik Polen. Geschichte,
Organisation, Bedeutung“.
Przemysław Zieliński, historyk,
nauczyciel w jednej z warszawskich
szkół podstawowych, perkusista.
Autor książki “Scena rockowa
w PRL. Historia, organizacja,
znaczenie”.
38
Tagebuch der Generationen / Dziennik pokoleń
Impressionen vom Projekt / Impresje z projektu
Samstag, 26.09.2009
Heute beschäftigen wir uns mit der „musikalischen
Lebenskurve – ein gutes pädagogisches
Instrument, das zum Nachdenken über mich
und die Bedeutung der Musik in verschiedenen
Lebensabschnitten anregt. Wir bildeten
vier Gruppen, Deutsche und Polen getrennt,
Generationen gemischt. Jeder hat Zeit seine
Kurve zu malen. Es ist schön sich musikalisch
seinen Gruppenmitgliedern vorzustellen. Mir fiel
viel Musik ein, die ich selbst machen konnte, mit
meiner Geige und meiner Stimme und die ich
hören konnte. (Stefan)
Sobota, 26.09.2009
Zajmowaliśmy się dziś „muzyczną linią życia“ - dobry instrument
pedagogiczny, który skłania do zastanowienia się nad sobą i znaczeniem
muzyki w różnych okresach życia. Stworzyliśmy cztery grupy, osobno
Polacy i Niemcy, wymieszani międzypokoleniowo. Każdy miał czas, aby
nakreślić własną linię. To miło móc „muzycznie“ przedstawić się członkom
własnej grupy. Przychodzi mi do głowy wiele utworów , które potrafię
samodzielnie wykonać, grając na skrzypcach, czy śpiewając, a także
których chętnie słucham. (Stefan)
39
Sonntag, 27.09.09
„Der junge Dozent Przemysław Zieliński gab einen
Überblick über den Zusammenhang von Musik und Politik
im kommunistischen Polen. Es wurde dabei sehr deutlich,
dass es auch in diesem Land ein Weg für junge Musiker
war, ihr Lebensgefühl und ihre Kritik am System in Liedern
auszudrücken, die Einflüsse der Rockmusik aus dem Westen
waren dabei sehr deutlich. Diese Entwicklung wurde möglich
mit dem Jahr 1956 als Stalin starb und das „Tauwetter“ in Polen
begann, von da an durfte Jazzmusik gehört und gespielt werden.
Ein Vergleich von Protestsongs aus Polen und Deutschland
gab einen Eindruck davon, dass junge Leute in jedem
System ihren eigenen Weg in der Musik suchen und finden.
Der Nachmittag war sehr kurz, vor allem die deutschen
Teilnehmer wollten die Berichterstattung über die
Bundestagswahlen in Deutschland nicht verpassen. Aber
auch dieser kurze Nachmittag bot einen sehr lebendigen
und offenen Austausch über das Zusammenleben der
Generationen, nicht nur bezüglich der Musik. Der Sonntag
endete mit einem teils besinnlichen Singen, dann vor allem
mit fröhlichem Gesang und Tanz zu polnischer Rockmusik.“
(Anna)
Niedziela, 27.09.2009
Młody docent, Przemysław Zieliński, wygłosił wykład
na temat związków muzyki i polityki w komunistycznej
Polsce. Było przy tym bardzo jasne, że także tutaj młodzi
muzycy mogli znaleźć swoją drogę, aby wyrazić
w piosenkach własny stosunek do życia i krytykę
systemu; wpływy rocka z Zachodu były w tym przypadku
wyraźne. Taka sytuacja stała się w Polsce możliwa po
1956 roku, wraz z początkiem „Odwilży“ po śmierci Stalina
– od tego czasu wolno było słuchać i wykonywać jazz.
Porównanie protest-songów w Polsce i Niemczech, dało mi
przekonanie, że młodzi twórcy bez względu na system szukają
i odnajdują własną drogę.
Popołudnie było bardzo krótkie; przede wszystkim
niemieccy uczestnicy nie chcieli przegapić relacji z wyborów
do Bundestagu. Ale także ten krótszy czas dał szansę
niezwykle ożywionej i otwartej wymiany poglądów na temat
40
współżycia różnych generacji, nie tylko w odniesieniu do
muzyki. Niedziela skończyła się po części melancholijnym
śpiewem, a następnie głównie radosnymi piosenkami
i tańcami w rytm polskiego rocka.“ (Anna)
„Przemysław will uns die Politisierung durch die
Rockmusik näherbringen, was ihm sehr gut gelingt.
Als erstes stellt er uns den Song „Wozu Freiheit“
von Kult vor. Die Band spielt heute noch mit viel
Erfolg. Das Lied stellt die Errungenschaften des
Kapitalismus massiv in Frage. Dann bekommen wir
als nächste gemeinsame Übung vier Texte von je
zwei polnischen und deutschen Rocksongs – das
ist eine sehr schöne Übung. Wir sollen die Texte
interpretieren, was sie uns bedeuten. Wir hören die
vier Songs, u.a. „99 Luftballons“ von Nena. Erstmals
verstehe ich, dass Nena sehr politisch war und die
Kriegsgelüste der Mächtigen gegeißelt hat.
Nachdem meine Kleingruppe ein polnisches Lied interpretiert und vorgestellt hat, geben die polnischen
„Experten“ ihre Kommentare – das mit ganz anderen
Sichtweisen.“ (Adam)
41
„Przemysław próbował nam przybliżyć kwestię polityzacji muzyki rockowej,
co mu się świetnie udało. Jako pierwszą omówił piosenkę Kultu „Po
co wolność“. Ten zespół do dziś jeszcze gra z dużym powodzeniem.
Piosenka stawia osiągnięcia kapitalizmu pod poważnym znakiem
zapytania. Następnie dostajemy jako kolejne wspólne ćwiczenie cztery
teksty, dwóch polskich i dwóch niemieckich utworów rockowych – to
bardzo fajne zadanie. Mamy zinterpretować teksty, mówiąc jak je
rozumiemy. Słuchamy tych czterech piosenek, m.in. „99 Luftballons“ Neny.
Dopiero teraz rozumiem, że Nena była bardzo zaangażowaną politycznie
artystką i karciła wojenne zapędy wielkich mocarstw. Po tym jak moja
grupa zinterpretowała i przedstawiła polski tekst, polscy „eksperci“ dodali
własne komentarze – przy czym z całkiem odmiennym punktem widzenia.“
(Adam)
„Am Abend singen wir noch das Lied „Ukraina“, dessen
polnischen Text wir in den Händen halten. Tadeusz legt
die entsprechende CD ein, wir singen begeistert aus
voller Kehle zusammen. Daraus entwickelt sich dann
eine polnische Disco mit DJ Tadeusz, in der wir tanzen.
Die Jungen bewundern die Alten, wie sie paarweise
tanzen ohne sich auf die Füße zu treten. Ich tanze mit
Lisa Foxtrott, führe sie ganz eng im Rhythmus, in dem
sie immer mehr einschwebt. Tadeusz, Adam, Bogdan
und ich tanzen noch zu polnischer Folklore, Krystyna
aus Łódź wagt sich zwischen uns.“ (Stefan)
42
„Wieczorem śpiewamy jeszcze piosenkę „Ukraina“,
trzymając jej polski tekst w rękach. Tadeusz włączył
odpowiednią płytę CD, śpiewamy podekscytowani
z całego gardła. Następnie rozwija się z tego
polska dyskoteka z Tadeuszem jako Dj’em. Młodzi
podziwiają starszych, jak tańczą w parach nie
nastepując sobie na stopy. Tańczę z Lisą fokstrota,
prowadzę ją całkiem blisko w rytmie, w którym coraz
płynniej sunie. Tadeusz, Adam, Bogdan i ja tańczymy
jeszcze do polskiej muzyki folkowej, Krystyna z Łodzi
ośmiela się i dołącza do nas.“ (Stefan)
Montag, 28.09.2009
„Die Stadtführung in Breslau übernimmt Arkadiusz Cencora,
und es beginnt ein Abenteuer durch die jüngere Geschichte,
lebendiger als es je ein Historiker in so kurzer Zeit darstellen
könnte. Wir stehen vor einer Bronze-Plastik, ein Zwerg mit
einem geheimnisvollen Ausdruck.
Er erzählt sehr spannend über die „Orangene Alternative“, den künstlerischen Widerstand in den 1980iger Jahren,
als General Jaruzelski das Kriegsrecht eingeführt hatte. Da
tauchten in Breslau rote Zwerge mit bunten Blumensträußen
auf, die die Polizei auf den Arm nahmen. Die Bevölkerung
verlor die Angst vor der Polizei. Wir finden in der Altstadt viele
43
lustige Bronzezwerge, Zeugen des Widerstands. In der Zeit des
eisernen Vorhangs hatten diese Breslau-Kobolde eine wichtige
Aufgabe zu erfüllen, wie Bergleute im Untergrund beförderten
sie die Erz-Feinde ans Tageslicht. Diese mutigen Menschen,
verkleidet mit den roten Kapuzen, kratzten ausdauernd am
gebeutelten Sytem.
Die Zwergenfamilie wurde ständig von der Polizei
überwacht und auch immer wieder eingesperrt. Das Regime
hatte Angst vor Zwergen, weil man sie selbst im Gefängnis
nicht fassen kann, die Gitter sind zu großmaschig für diese
Geister. Und wie Kobolde purzeln meine Gedanken durch die
„Geschichte“…“ (Günter)
Poniedziałek, 28.09.2009
Po Wrocławiu oprowadza nas [przewodnik] Arkadiusz Cencora
– zaczyna się podróż poprzez historię, bardziej żywiołowo,
niż mógłby to przedstawić jakiś historyk w tak krótkim
czasie. Stoimy przed figurą z brązu – krasnal z tajemniczym
spojrzeniem. Przewodnik bardzo ciekawie opowiada o
„Pomarańczowej Alternatywie”, artystycznym ruchu społecznego
oporu w latach 80., gdy generał Jaruzelski wprowadził stan
wojenny. Wówczas Wrocław zalały czerwone krasnale
z kolorowymi bukietami, które droczyły się z milicją. Znajdujemy
w centrum wiele wesołych krasnali z brązu, świadków oporu.
W czasach „żelaznej kurtyny” te wrocławskie krasnale
wypełniały bardzo ważne zadanie – jak górnicy pod ziemią
wyciągały na światło dzienne zapartych przeciwników. Ci
odważni ludzie, z czerwonymi kapturkami na głowach, cierpliwie
powiększali rysy i pęknięcia na chwiejącym się systemie.
Rodzina krasnali była pod stałą obserwacją milicji, często
także trafiała do aresztu. Reżim obawiał się krasnali, bo nie
można ich było utrzymać w więzieniu, kraty były zbyt toporne
dla takiego ducha. I jak krasnale, kotłują się moje myśli
poprzez „historię”... ”. (Günter)
Rozpoczęliśmy dzień jak każdy sycącym śniadaniem. Pogoda
na szczęście dopisała, jak mówili prowadzący była zamówiona
już wcześniej ;-). Około 11 dotarliśmy do Wrocławia. Przewodnik
oprowadził nas po najciekawszych i najbardziej znaczących
w historii miasta miejscach. Odwiedziliśmy Rynek Główny ze
Starym Ratuszem, w którego podziemiach znajduje się Piwnica
44
Świdnicka; pomnik Aleksandra Fredry, zabytkowe kamieniczki „Jaś”
i „Małgosia”, kościół św. Elżbiety i kościół św. Wojciecha, Ostrów
Tumski, Ossolineum, czy Halę Stulecia z przylegającym do niej
Ogrodem Japońskim. Podczas spaceru dowiedzieliśmy się dużo
na temat tego wielokulturowego miasta. Zyskaliśmy za sprawą
przewodnika odpowiedzi na takie pytania jak: skąd znalazły się we
Wrocławiu krasnoludki, co symbolizują, czym była „Pomarańczowa
Alternatywa” albo wojna piwna. Wspólna wycieczka jeszcze bardziej
nas zintegrowała. Mimo zmęczenia wieczorem spotkaliśmy się
dodatkowo, aby porozmawiać o działalności Fundacji Krzyżowa
dla Porozumienia Europejskiego i obejrzeć slajdy związane z tym
miejscem. (Joanna und Marta)
Wir begannen der Tag wie immer mit einem guten
Frühstück. Das Wetter war zum Glück besser geworden,
wie es uns die Seminarleitung versprochen hatte. Es
war extra so bestellt worden ;-). Gegen 11.00 Uhr
kamen wir in Breslau an. Der Stadtführer zeigte uns die
interessantesten und bekanntesten Orte Breslaus. Wir
besuchten den Markt mit dem alten Rathaus,
45
in dessen Kellergewölben sich der Schweidnitzer Keller,
ein bekanntes Restaurant befindet; das Denkmal von
Aleksaner Fredro, zwei alte Bürgerhäuser, die in Breslau
nur „Hänsel und Gretel“ genannt werden, die Kirche
der heiligen Elisabeth, die Dominsel, das Ossolineum,
die Jahrhunderthalle und den daneben liegenden
japanischen Garten. Während der Führung wurde uns
die Multikulturalität Breslaus deutlich. Der kompetente
Stadtführer beantwortete alle unsere Fragen, wie zum
Beispiel: “woher kommen die Zwerge in Breslau, was
symbolisieren sie, was war die orangene Alternative
und worum handelte es sich beim Bierkrieg?“. Die
gemeinsame Zeit in Breslau ließ uns noch näher
zusammenrücken.
Am Abend haben wir uns dann trotz aller Müdigkeit
noch kurz zusammengefunden, um über die Tätigkeiten
der Stiftung Kreisau zu sprechen und alte Dias
anzuschauen. (Joanna und Marta)
46
Dienstag, 29.09.2009
„Wir positionieren uns an drei Orten (Zustimmung /
sowohl als auch / Ablehnung) zu Fragen – eine tolle
Übung. Erste Frage: Großeltern sollen sich nicht in
die Erziehung ihrer Enkel einmischen? Zweite Frage:
Jungen Menschen fehlt es oft an Lebenserfahrungen,
um gewisse Situationen richtig einschätzen zu können?
Es entwickelt sich eine spannende Diskussion, die
deutlich macht, dass es sowohl zwischen den
Generationen als auch unter Menschen desselben Alters
unterschiedliche Ansichten gibt.
Zum Abschluss weben wir ein Netz aus Wolle, das
alle Teilnehmende und ihre guten Wünsche miteinander
verbindet. Adam sagt dabei einen für mich wichtigen
Satz, der mich zu Tränen rührt: Wir freuen uns, die
deutschen Freunde in ihrer alten Heimat willkommen
zu heißen, wir fühlen uns wohl mit Euch zusammen.
(Stefan)
Wtorek, 29.09.2009
„W reakcji na padające stwierdzenia obieramy sobie miejsca
na skali (zgoda – i tak, i nie – sprzeciw) – świetne ćwiczenie.
Pierwsze stwierdzenie: dziadkowie nie powinni się mieszać
do wychowania swoich wnuków. Drugie - Młodym ludziom
brakuje życiowego doświadczenia aby móc właściwie ocenić
pewne sytuacje. Rozwija się bardzo ciekawa dyskusja, która
wyraźnie wskazuje, że różne poglądy zdarzają się zarówno
wśród osób różnych generacji, jak i wśród przedstawicieli tego
samego pokolenia.
Na zakończenie pleciemy nić z włeny, która łączy
wszystkich uczestników i ich dobre życzenia składane sobie
nawzajem. Adam wypowiada przy tym ważne dla mnie zdanie,
które porusza mnie do łez: „Cieszymy się, że możemy gościć
niemieckich przyjaciół w ich starej ojczyźnie, dobrze się razem
z Wami czujemy.“ (Stefan)
47
Die Generationencharta - Forderungen für einen
fairen Generationendialog im Alltag
Die Zugehörigkeit der
Teilnehmenden zu unterschiedlichen
Generationen wurde an mehreren
Punkten des Programmes immer
wieder thematisiert, um ein
Nachdenken darüber anzuregen,
wie der Dialog der Generationen im
Alltag gestaltet werden kann.
So haben jüngere und ältere
Teilnehmende beispielsweise
folgende provokative Thesen
miteinander diskutiert:
> Die Großeltern sollten sich nicht
in die Erziehung der Enkelkinder
einmischen.
> Jungen Menschen fehlt es oft
an Lebenserfahrung, um gewisse
Situationen richtig einschätzen zu
können.
Besonders die zweite Behauptung
rief konktroverse Diskussionen
hervor und machte deutlich, dass
die Meinungen auch innerhalb einer
Generation weit auseinanderliegen
können. So stimmten etwa einige
der älteren Teilnehmenden der
zweiten Behauptung voll zu,
während andere aus derselben
Generationen der Meinung waren,
dass Menschen grundsätzlich nicht
aus ihren Erfahrungen lernen und jede
Generation ihre eigenen machen muss.
Aber auch andere Dinge, wie
Diskriminierung aufgrund des Alters
und das „voneinander lernen“ waren
Gegenstand der bewegten Diskussion.
Im Anschluss daran entwickelten
alle Generationen gemeinsam eine
Generationencharta die deutlich macht,
wie ein fairer Dialog der Generationen
im Alltag gelingen kann.
Die Generationencharta
- Der Satz „Du hast keine Ahnung, weil Du zu jung/alt bist“ sollte keine
Argumentationsgrundlage für ein Gespräch sein
- Schätze jeden Menschen / jede Erinnerung / jede Meinung
- Werte in der Erziehung sind wichtig
- Die Fähigkeit zuhören zu können und sich anderen Menschen mitzuteilen
sind entscheidend, um gängige Vorurteile im Dialog der Generationen
zu durchbrechen
- gegenseitige Empathie ist entscheidend
- Erzählen ohne Dogmatik
- Mut zur klaren Positionen
- Ehrlich zu sich selbst und anderen zu sein und sich selbst eine Entwicklung
und Fehler zuzugestehen, hilft sich auf ältere/jüngere Menschen einzulassen
und ihre Ansichten besser zu verstehen
Deutlich wurde außerdem, dass
Vorurteile zwischen Menschen
unterschiedlicher Generationen am
besten durch den direkten Kontakt
und das gegenseitige Kennenlernen
abgebaut werden. So steht die
48
Generationencharta als Ergebnis
spannender fünf Tage, die den
Teilnehmenden die Möglichkeit
gaben, den Dialog der Generationen
„live“ zu erleben.
Karta pokoleń - Postulaty sprawiedliwego dialogu
międzypokoleniowego w życiu codziennym
Przynależność uczestników do różnych
generacji była przywoływana w wielu
punktach programu, aby pobudzić ich
refleksję nad tym jak należy budować
dialog pokoleń w życiu codziennym.
W tym celu omawiano m.in.
następujące prowokujące tezy:
> Dziadkowie nie powinni się
mieszać w wychowanie swoich
wnuków
> Młodym ludziom brakuje
życiowego doświadczenia, aby móc
właściwie ocenić pewne sytuacje.
Szczególnie drugie stwierdzenie
wywołało ożywioną dyskusję i pozwoliło
wszystkim uzmysłowić sobie, że także
w ramach tego samego pokolenia
mogą występować skrajne opinie.
I tak niektórzy przedstawiciele
najstarszej generacji uczestników
w pełni poparli tę tezę, podczas
gdy pozostała część była zdania,
że ludzie nie potrafią czerpać z
doświadczeń innych i zasadniczo
każdy musi się uczyć na własnych
błędach.
Ale także inne kwestie, jak na
przykład dyskryminacja ze względu
na wiek, wywołały kontrowersje.
W nawiązaniu do tych dyskusji wszyscy
uczestnicy opracowali wspólnie „Kartę
pokoleń“, która jasno precyzuje co jest
warunkiem udanego i sprawiedliwego
dialogu międzypokoleniowego w życiu
codziennym.
Karta pokoleń
- sformułowanie: „nie masz o tym pojęcia, bo jesteś za młody/ stary“
nie powinno być podstawą argumentacji w dyskusji
- szacunek należy się każdemu człowiekowi/ każdemu
doświadczeniu/ każdej opinii
- w wychowaniu istotne są wartości
- umiejętność słuchania i komunikacji z innymi są kluczowe, aby przełamać
zwyczajowe uprzedzenia w dialogu pokoleń
- decydująca jest wzajemna empatia
- należy opowiadać bez dogmatów
- trzeba mieć odwagę zajmowania jasnego stanowiska
- uczciwość wobec siebie i innych, pozwolenie sobie na rozwój i popełnianie
błędów pomaga otworzyć się na młode/ starsze osoby i lepiej rozumieć
ich poglądy
Ponadto podkreślano, że uprzedzenia
pomiędzy ludźmi różnych generacji
najlepiej przezwyciężyć poprzez
bezpośredni kontakt i wzajemne
poznanie się. W ten sposób „karta
pokoleń“ stanowi efekt ekscytujących
pięciu dni, które stworzyły uczestnikom
możliwość, osobistego doświadczenia
dialogu pokoleń.
49
Kooperationspartner und Förderer
Das Projekt „Lieder der Generationen“ ist ein Projekt der KreisauInitiative Berlin und der Stiftung Kreisau für europäische Verständigung.
Das Konzept wurde von PädagogInnen beider Einrichtungen gemeinsam
entwicklt und in die Tat umgesetzt. Finanziell unterstützt wurde der
musikalische Dialog der Generationen von der „Freya von MoltkeStiftung für das Neue Kreisau“, der „Stiftung für Deutsch-Polnische
Zusammenarbeit“ und dem „Deutsch-Polnischen Jugendwerk“.
In der Begegnungsstätte Kreisau / Krzyżowa kommen jährlich 10.000
Menschen zusammen, die sich im Rahmen ganz unterschiedlicher
Programme mit vielen verschiedenen Themen auseinandersetzen.
Die Stiftung Kreisau für Europäische Verständigung (Fundacja Krzyżowa
dla Porozumienia Europejskiego) ist heute Eigentümerin des ehemaligen
Gutshofes und betreibt dort die Internationale Begegnungsstätte, eine
Gedenkstätte, die Europäische Akademie sowie ein Internationales
Konferenzzentrum.
www.krzyzowa.org.pl
Die Kreisau-Initiative Berlin e.V. fördert als regierungsunabhängige
gemeinnützige Organisation in Deutschland die Stiftung Kreisau ideell und
materiell. Über ihr seit 2002 bestehendes Verbindungsbüro zur Stiftung
Kreisau arbeitet sie im Rahmen von Veranstaltungen und Projekten in
Kreisau eng mit den Mitarbeiter/innen der Stiftung Kreisau zusammen und
leistet in Deutschland Öffentlichkeits- und Netzwerkarbeit.
www.kreisau.de
50
Partnerzy i sponsorzy
Projekt „Piosenki pokoleń“ to wspólna inicjatywa Kreisau-Initiative Berlin
i Fundacji Krzyżowa dla Porozumienia Europejskiego. Jej koncepcję
rozwinęli i zrealizowali pedagodzy obu organizacji. Finansowo muzyczny
dialog pokoleń wsparła Fundacja Freyi von Moltke dla Nowej Krzyżowej,
Fundacja Współpracy Polsko-Niemieciej oraz Polsko-Niemiecka
Współpraca Młodzieży.
Fundacja Krzyżowa dla Porozumienia Europejskiego jest dziś
właścicielem byłego majątku ziemskiego rodu von Moltke i prowadzi na
jego terenie Międzynarodowy Dom Spotkań, Miejsce Pamięci, Akademię
Europejską, jak również Centrum Konferencyjne.
W Międzynarodowym Domu Spotkań w Krzyżowej, na wielorakich projektach
poświęconych różnorodnej tematyce spotyka się rocznie 10 000 osób.
www.krzyzowa.org.pl
Stowarzyszenie Kreisau-Initiative Berlin jako organizacja pozarządowa typu
non-profit w Niemczech wspiera Fundację Krzyżowa w pracy programowej
i pozyskiwaniu środków. Poprzez funkcjonujące od 2002 roku Biuro
Łącznikowe Fundacji Krzyżowa ściśle współpracuje z jej pedagogami,
realizując wspólnie z nimi międzynarodowe spotkania i projekty oraz
prowadząc na terenie Niemiec działalność PR dla Fundacji i rozwijając
sieć jej kontaktów.
www.kreisau.de
51
Impressum
Kreisau-Initiative Berlin e.V.
c/o Allianz
An den Treptowers 3
12435 Berlin
2009
Redaktion/ Redakcja:
Michael Teffel, teffel@kreisau.de (V.i.S.d.P.)
Dominik Mosiczuk, dominik@krzyzowa.org.pl
Layout: Christopher Falke, christopher.falke@gmx.de, #ich#
Coverfoto/ zdjęcie na 1. stronie okładki: Natalia Stankiewicz