"TRENER" nr 2/2013 - Mazowiecki Związek Piłki Nożnej

Transcription

Trener
ull color gradient on white background
CMYK
CMYK
C0/M50/Y100/K0
C0/M8/Y63/K0
C0/M30/Y100/K0
50
50
49.71 66.67
0
C0/M8/Y63/K0
CZASOPISMO FACHOWE POLSKIEGO ZWIĄZKU PIŁKI NOŻNEJ
DORNA
I ŚLIWOWSKI
C0 - M100 - Y100 - K0
CMYK
C0/M50/Y100/K0
location
53.57
91.81
C0/M50/Y100/K22
location
C0/M50/Y100/K22
C0/M30/Y100/K0
NR 2 (113) 2013
CMYK
C0/M30/Y100/K0
C0/M54/Y72/K0
C0/M88/Y100/K33
C0/M100/Y100/K0
C0/M100/Y100/K34
location
53.57
75.44
91.81
C0/M88/Y100/K33
C0/M30/Y100/K0
location
30.84
0
65.85 31.82
62.58
C0/M100/Y100/K0
C0/M54/Y72/K0
86.55 100
location
location
C0/M100/Y100/K0
C0/M100/Y100/K34
Model
młodzieżowej
kadry Francji
 4–9
konferencje
– Trenerów UEFA PRO
w Warszawie
– UEFA Study Group
w Gniewinie
 10–11
JUSKOWIAK
Trening
indywidualny
napastnika
 I–XII
mistrzowski
lewandowski
Trener
Trener
w numerze
4–9WYDARZENIA-OPINIE
Marcin Dorna,
Robert Śliwowski
Model funkcjonowania
młodzieżowych
reprezentacji Francji
Sprawozdanie z konferencji
UEFA Study Group
Clairefontaine, Paryż 2012
10 szkoleNIE
Piotr Maranda
Program UEFA Study Group
Kształcenie Trenerów
w Gniewinie
Reforma
Ekstraklasy
„Na treningu jak w grze” – mawiał nestor polskich trenerów, Kazimierz Górski.
Gra (mecz mistrzowski) była, jest i będzie „kopalnią wiedzy” o zawodnikach,
formacjach i całej drużynie. Powinniśmy z gry czerpać inspiracje do treści zajęć treningowych,
a z kolei proces treningowy powinien nas jak najlepiej przygotować do wymogów gry.
Współczesny trener może otrzymać w swojej pracy szkoleniowej mocne, informacyjne
wsparcie: precyzyjne dane taktyczne, motoryczne czy techniczne, charakteryzujące
drużynę własną czy przeciwnika – to domena programów analizujących grę (przykładowo:
Amisco, Pro Zone, Inter Play czy Sport Easy). W monitoringu zajęć na boisku znajdują
coraz powszechniejsze zastosowanie monitory pracy serca, mini fotometry, fotokomórki,
urządzenia typu MyotestPro czy K4. Trening to coraz bardziej technologia,
mecz to coraz bardziej profesjonalne widowisko, w którym coraz mniej miejsca
na spontaniczną improwizację.
W takim kierunku to zmierza. Jedno zostaje jednak po staremu: wynik ostatniego meczu
jest najważniejszym kryterium oceny pracy trenera. Masz wyniki (czytaj: zwycięstwa)
– pracujesz, nie masz wyników – szukasz kolejnego pracodawcy.
I tutaj rodzi się pytanie, które powinni postawić sobie nasi trenerzy z licencją Pro:
czy reforma rozgrywek Ekstraklasy jest, z punktu widzenia pracy trenera, korzystna?
Czy może raczej rodzi pewne zagrożenia? (Przypomnijmy: zmieniono liczbę meczów
w Ekstraklasie – 7 spotkań więcej to progres o ponad 20%). A zatem w świetle nowych decyzji
piłkarze Ekstraklasy będą więcej grać (czyli mniej trenować!). To dla nich lepiej czy gorzej?
Na pewno lepiej dla kibiców, być może też dla działaczy i ich finansowego „ogródka”
– ale dla zawodników? Ich formy sportowej? Nowe terminy rozgrywek Ekstraklasy powodują,
że runda jesienna będzie trwała 5 miesięcy (od 20 lipca do 14 grudnia), a piłkarze rozegrają
21 kolejek ligowych. Z kolei runda wiosenna to, co najmniej 4 miesiące grania (od 22 lutego)
plus bardzo arytmiczny układ gier (w kwietniu trzy kolejki ligowe, w marcu i maju pięć
albo sześć kolejek). I za każdym razem mocno skrócony okres przygotowawczy
(od 4 do 6 tygodni).
Koledzy Trenerzy, czy jesteśmy gotowi do tych nowych rozwiązań w kontekście
przemyślanych planów przygotowań? Czy zdążymy przygotować formę piłkarzy
w kilka tygodni, a potem ją utrzymać przez 4-5 miesięcy? Czy nasi piłkarze podołają
zdrowotnie i kondycyjnie tym nowym wyzwaniom? W jakimś zakresie zatem powinniśmy
może poszerzyć kadry zawodnicze naszych drużyn? Czy prezesi klubów znajdą na nowe
transfery (i inne wydatki związane z rozszerzeniem ligi) stosowne środki finansowe?
Pytań jest sporo. Jak widać, reforma rozgrywek Ekstraklasy, to także reforma koncepcji
i metodologii przygotowań i udziału w tych rozgrywkach.
Redakcja Trenera tylko stawia pytania. Niczego nie rozstrzyga i niczego nie sugeruje.
Stawiamy jedynie nowe problemy szkoleniowe pod dyskusję, a Was – Koledzy Trenerzy
z licencją UEFA Pro – zapraszamy do merytorycznej dyskusji, najlepiej na naszych łamach.
Dariusz Śledziewski
Trener
Logo full color gradient on white background
CMYK
CMYK
C0/M50/Y100/K0
C0/M8/Y63/K0
C0/M30/Y100/K0
50
50
C0/M8/Y63/K0
C0 - M100 - Y100 - K0
C0/M50/Y100/K0
location
53.57
49.71 66.67
0
91.81
CMYK
C0/M50/Y100/K22
location
C0/M50/Y100/K22
C0/M30/Y100/K0
Wydawca: Polski Związek Piłki Nożnej
CMYK
C0/M30/Y100/K0
C0/M88/Y100/K33
location
53.57
75.44
91.81
C0/M88/Y100/K33
C0/M30/Y100/K0
Redaktor naczelny „Trenera”
location
30.84
0
65.85 31.82
62.58
C0/M100/Y100/K0
C0/M54/Y72/K0
86.55 100
location
location
C0/M54/Y72/K0
C0/M100/Y100/K0
C0/M100/Y100/K34
ul. Bitwy Warszawskiej 1920 r. 7
02-366 Warszawa
tel. +48 (22) 55 12 300
fax +48 (22) 55 12 240
e-mail: pzpn@pzpn.pl
Zespół wydawniczy
(redaktor naczelny)
Jerzy Talaga
(zastępca)
11RAPORT
Konferencja Szkoleniowa
PZPN Trenerów UEFA PRO
12–15TRENING PSYCHOLOGICZNY
Fernando Ramirez
Uwaga i koncentracja
w piłce nożnej
– kiedy aktywność i bycie
„obok gry” jest równie ważne
15WYDAWNICTWA – RECENZJE
alina Zdebska
H
Istota i wartości zespołowych
gier sportowych
I–XIIWKŁADKA
METODYCZNO
-SZKOLENIOWA nr 47
Andrzej Juskowiak
Trening indywidualny
napastnika
16–21 TRENING PSYCHOLOGICZNY
Jerzy Engel
Przygotowanie psychiczne
w szkoleniu profesjonalnych
drużyn piłkarskich
22–35NAUCZANIE – TRENOWANIE
Adam Kucharczyk
Varsovia Football System U-10
Adam Sławczyk
(sekretarz redakcji)
Kazimierz Doktór
Janusz Domaradzki
Jerzy Engel, Piotr Maranda.
Skład graficzny
Piotr Przychodzeń
Foto
Archiwum,
W.Sierakowski@net
C0/M100/Y100/K0
C0/M100/Y100/K34
Trener Nr 2 (113) 2013 |
3
Model funkcjonowa
młodzieżowych repr
Sprawozdanie z konfere
Study Group – Clairefon
Marcin Dorna
Trener reprezentacji U-21
Robert Śliwowski
dorna, śliwowski
Model gry
Celem nadrzędnym funkcjonowania
młodzieżowych reprezentacji Francji
w konfrontacji z innymi zespołami w Europie jest dominacja w grze, a w efekcie
tego – zwycięstwo. Najważniejszymi zadaniami stawianymi przed zawodnikami w grze, to umiejętność:
– utrzymania się przy piłce,
– płynnego przechodzenia z jednej
fazy gry do kolejnej,
– bronienie z myślą o atakowaniu
(wiedza zawodników na temat zachowania po odbiorze piłki), atakowanie
z myślą o bronieniu (wiedza zawodników na temat zachowania po stracie
piłki),
–
podejmowania
adekwatnej
do sytuacji decyzji podczas gry.
Systemy gry zespołów młodzieżowych reprezentacji Francji:
 1–4–4–2
 1–4–3–3
 1–4–2–3–1
Nie ma jednego systemu gry obowiązującego wszystkie zespoły narodowe. Bazą każdego systemu i ustawienia drużyn musi być bramkarz i czwórka obrońców. Ustawienie pomocników
i napastników zależy często od decyzji
trenera biorącego pod uwagę indywidualny potencjał zawodników. Młodzi
piłkarze muszą bowiem umieć zachować się w poszczególnych fazach gry
w kilku systemach i ustawieniach. Tylko taka uniwersalność daje szansę młodym zawodnikom na zaistnienie w reprezentacji narodowej.
Zadania w ofensywie (Ryc .1):
– zespołowy ruch zawodników kreujący przestrzeń do gry, umożliwiający
4 | Nr 2 (113) 2013 Trener
Lilian Thuram jest rekordzistą pod względem występów
w reprezentacji Francji. Trójkolorowych barw bronił 142 razy
1
4
2
5
6
7
8
10
3
11
9
Ryc. 1
wykorzystanie umiejętności indywidualnych,
– szybka wymiana piłki (krótki
czas kontaktu z piłką jednego zawodnika),
– zminimalizowanie czasu od przyjęcia do podania piłki, szybkie podejmowanie decyzji, „gra o kilku zawodników”,
– podanie piłki nie do najbliższego
zawodnika, nie o jednego, a przyspieszenie gry poprzez wybór zawodnika
ustawionego dalej,
– wymienność pozycji,
– umiejętność zmiany rytmu gry.
wydarzenia – opinie
ania
rezentacji Francji
encji UEFA
ntaine, Paryż 2012
Aktywny przekaz i precyzyjny pokaz
”
jest, zdaniem trenerów pracujących
w Francuskiej Federacji Piłkarskiej,
warunkiem zrozumienia gry
Trzy wytyczne gry
w fazie atakowania
Cele gry, informacje na temat zachowania w poszczególnych fazach gry przekazywane są zawodnikom podczas zajęć treningowych i meczów, poprzez jasną, pozytywną i dostosowaną do poziomu zawodników komunikację. Aktywny
przekaz i precyzyjny pokaz jest, zdaniem
trenerów pracujących w Francuskiej Federacji Piłkarskiej, warunkiem zrozumienia gry. Istotnym elementem pracy z młodymi zawodnikami reprezentacji Francji
jest szeroko rozumiany trening mentalny.
TRENING MENTALNY:
Zaangażowanie – przyjemność
(czerpanie przyjemności z wysiłku),
– trening w formie gier – warunkuje
maksymalne zaangażowanie zawodników,
– trening, w którym zawsze wyznaczone są cele: szkoleniowy i wynikowy (rywalizacja),
– trening, którego elementy powtarzają się, ale często w różnych formach
organizacyjnych.
CZAS
– mieć przewagę czasu,
– szybkie operowanie piłką,
– próby podań prostopadłych (przyspieszenie gry),
– umiejętność zmiany rytmu.
PRZESTRZEŃ
– kontrolować przestrzeń pola gry,
– stworzyć wolną przestrzeń do gry
(poprzez odpowiedni ruch zawodników
lub wygrany pojedynek),
– wykorzystać wolną przestrzeń,
– kontrolować kluczowe strefy podczas faz przejściowych,
– zająć wyznaczone strefy w fazie
atakowanie (szczególne podczas zakończenia akcji).
RELACJA PARTNER – PRZECIWNIK
– prowadzić grę w kierunku przeciwnym do ruchu zespołu broniącego,
– wykorzystać ustawienie.
Zadania w defensywie:
– funkcjonowanie jako zespół (kolektyw),
– organizacja pressingu (odpowiednie miejsce – sektor boiska, odpowiedni czas, na wyznaczonego wcześniej zawodnika – „ofiarę pressingu”),
– zminimalizowanie czasu przesuwania się zespołu w defensywie w trakcie
zmiany kierunku gry przez przeciwnika,
– właściwa organizacja gry w poszczególnych sektorach boiska w zależności od
miejsca piłki (przewaga liczebna zawsze
w okolicy piłki, równowaga liczebna, przewaga liczebna przeciwnika w strefie słabej).
Samir Nasri
przeszedł
we Francji
przez wszystkie
etapy szkolenia.
Występował
w kadrze
U-15, U-16, U-17,
U-18 oraz U-21,
a teraz jest liderem
reprezentacji A
Trener Nr 2 (113) 2013 |
5
Emocje – koncentracja
– trening, który jest znakomicie zorganizowany – efektywnie wykorzystany czas zajęć,
– trening, w którym przerwy wykorzystywane są na przekazywanie celów
ćwiczeń, fragmentów gry,
– trening, który utrwala schematy
rozwiązań taktycznych, standardy zachowania w różnych sytuacjach walki
sportowej,
– trening, którego bezwzględnym
warunkiem podejmowania prawidłowych decyzji jest koncentracja.
Podejmowanie ryzyka – zaufanie
– trening, którego zasadniczym elementem jest motywacja dodatnia,
– trening, w którym zawodnicy dostają informacje zwrotne,
– trening, który przygotowuje do
meczu.
POZYTYWNA MOTYWACJA:
– kierowana jest do zawodnika (jednostki), ale zawsze w kontekście gry,
– sprzyja koncentracji,
– zachęca do podejmowania pozytywnego ryzyka,
– podkreśla mocne strony zawodnika,
– wymaga informacji zwrotnej od
zawodnika.
Roczny plan organizacyjny (reprezentacje U16 – U19) – tab. 1.
Ryc. 2
Sztaby szkoleniowe reprezentacji
młodzieżowych Francji – tab 2.
wój zawodnika. Z badań przeprowadzonych przez Francuską Federację Piłkarską (FFF) wynika, że zbyt wczesna
(do 15. roku życia) zmiana zamieszkania przez zawodnika, związana z selekcją i przyjęciem do szkoły sportowej,
kończy się bardzo często niepowodzeniem (blisko w 90% analizowanych
Podstawą selekcji młodych zawodników do juniorskich reprezentacji Francji,
jest współpraca z 15 regionalnymi ośrodkami szkolącymi najlepszych zawodników w każdym roczniku. Ośrodkiem centralnym jest słynna Clairefontaine. To
w tej podparyskiej miejscowości szkolą się wybrani zawodnicy z całej Francji,
w każdym gimnazjalnym roczniku.
Ideą funkcjonowania ośrodków we
Francji jest regionalizacja procesu szkolenia, podniesienie poziomu szkolenia
z dbałością o szeroko rozumiany roz-
Tab. 1
6 | Nr 2 (113) 2013 Trener
Jeżeli którykolwiek z zawodników jest z małego,
”
dorna, śliwowski
Model selekcji młodzieżowych
reprezentacji Francji
regionalnego klubu i chce związać się z jedną
z wielkich klubowych akademii piłkarskich
we Francji, to może podpisać umowę wstępną
przypadków). Jeżeli zawodnik wybierze szkołę bliżej miejsca zamieszkania,
jego szanse na powodzenie w piłce
profesjonalnej rosną. Ponadto 32% zawodników profesjonalnych nie zostaje
rozpoznana, wyselekcjonowana w wieku do 12. roku życia.
W wieku 12 lat wybrani zawodnicy
trafiają do jednego z w/w ośrodków.
Jeżeli którykolwiek z zawodników jest
z małego, regionalnego klubu i chce
związać się z jedną z wielkich klubowych akademii piłkarskich we Francji, to może podpisać umowę wstępną. Na jej mocy, po zakończeniu edukacji sportowej w Clairefointaine lub
w federacyjnym ośrodku regionalnym,
trafia do wcześniej wybranego klubu,
Tab. 2
który – poza opłatą do klubu macierzystego – uiszcza jeszcze 6 tysięcy euro
do federacji francuskiej. Korzyści z takiego rozwiązania czerpią wszyscy:
– Francuska Federacja Piłkarska,
szkoląc kandydatów na reprezentantów Francji według własnego modelu,
– akademie piłkarskie profesjonalnych klubów, które po okresie trzech
lat mogą mieć w swych drużynach wyszkolonego zawodnika.
Clairefontaine cieszy się oczywiście
znakomitą renomą i niemal bez wyjątku wszyscy wyselekcjonowani zawodnicy chcą się w niej sportowo edukować. Należy pamiętać, że największe sukcesy piłki francuskiej (mistrzostwo świata, mistrzostwo Europy) były
w większości dziełem absolwentów
podparyskiej szkoły. W ostatnich trzech
latach każda młodzieżowa reprezentacja Francji zagrała minimum w półfinale
turnieju mistrzostw Europy i mistrzostw
świata, zdobywając tytuł ME U-19.
15 ośrodków regionalnych – ryc. 2
Kluby szkolące dzieci i młodzież we
Francji otrzymują licencję na szkolenie, którą przyznaje Francuska Federacja Piłkarska oraz Ministerstwo Sportu (kategoria A i kategoria B). Spełnienie określonych wymogów jest według FFF warunkiem możliwości selekcji zawodników z całej Francji. W przeciwnym razie kluby szkolące młodzież
mogą selekcjonować zawodników tylko z najbliższego regionu (80 km). Warunki, które muszą spełnić najlepsze
akademie piłkarskie we Francji dotyczą
m.in. opieki medycznej, odpowiednich
warunków zakwaterowania, infrastruktury treningowej, wykształcenia trenerów, liczby zawodników przypadających na jednego trenera podczas zajęć
treningowych (12) itd.
32 licencjonowane kluby – ryc. 3
Ryc. 3
ZAŁĄCZNIKI METODYCZNE
Przykładowa jednostka treningowa w Ośrodku Clairefontaine (U-15)
Przykładowa jednostka treningowa klubu kategorii pierwszej – PSG (U-19)
patrz str. 8
patrz str. 9
Trener Nr 2 (113) 2013 |
7
dorna, śliwowski
a
,
.
8 | Nr 2 (113) 2013 Trener
a
Trener Nr 2 (113) 2013 |
9
FOT. PIOTR MARANDA
Program UEFA Study Group
Kształcenie Trenerów w Gniewinie
W dniach 27–30 maja 2013 r. w Gniewinie, w ramach Programu UEFA Study Group,
odbyło się seminarium kształcenia trenerów zorganizowane wspólnie przez Polski
Związek Piłki Nożnej i Pomorski ZPN. Powierzenie organizacji seminarium naszej
federacji było wyrazem uznania ze strony UEFA dla poczynań PZPN w zakresie
kształcenia trenerów w ramach Konwencji Trenerskiej UEFA.
szkolenie
W
spotkaniu wzięły udział
delegacje z sześciu krajów: Azerbejdżanu, Białorusi, Kazachstanu Łotwy,
Ukrainy i Polski. Łącznie
uczestniczyło w nim 56 trenerów odpowiedzialnych w swoich krajach za kształcenie szkoleniowców. Obowiązującą regułą przy organizacji grup studyjnych
UEFA jest udział delegacji z maksimum
czterech krajów. W tym przypadku UEFA
zwróciła się do PZPN z prośbą o przyjęcie
dodatkowo dwóch delegacji.
PZPN od 11 lat jest członkiem Konwencji Trenerskiej UEFA i systematycznie podejmuje inicjatywy zmierzające do podniesienia poziomu kształcenia trenerów, do rozszerzenia oferty prowadzonych kursów
trenerskich i zwiększenia liczby kształconych w strukturach PZPN trenerów. Jednym
z istotnych kroków było uprawnienie
w 2008 r. wojewódzkich ZPN-ów do prowadzenia kursów trenerskich na poziomie podstawowym tzn. dyplomów PZPN C
i UEFA B. Umożliwiło to gwałtowny
w ostatnich latach wzrost ilości kształconych
w ZPN-ach trenerów. Łącznie w latach
2009-2012 dyplomy trenera UEFA B uzyskało 2476 osób. Kolejnym krokiem, który otworzył możliwości dalszego rozwoju programu kształcenia trenerów w PZPN,
jest przyjęta przez Zarząd PZPN uchwała
zezwalająca rekomendowanym ZPN-om
na prowadzenie kursów UEFA A.
Takie uprawnienie uzyskał właśnie Pomorski ZPN, jeden z najaktywniejszych
związków wojewódzkich w zakresie organizacji kursów trenerskich i dlatego współorganizator seminarium. Termin i miejsce
seminarium, które odbyło się w centrum
10 | Nr 2 (113) 2013 Trener
sportowym w Gniewinie, gdzie w trakcie
EURO 2012 przebywała reprezentacja Hiszpanii, nie był wybrany przypadkowo. Został
on uzgodniony z UEFA, w zgodzie z terminem jednej z sesji organizowanego przez
Pomorski ZPN kursu UEFA A tak, by uczestnicy seminarium mogli w sposób praktyczny zapoznać się z przebiegiem kursu.
Otwarcia seminarium dokonali Prezes
Pomorskiego ZPN Radosław Michalski, Dyrektor Sportowy PZPN Stefan Majewski
oraz Przewodniczący Komisji Technicznej
PZPN Dariusz Śledziewski.
Program seminarium obejmował szeroki zakres tematów. PZPN, jako gospodarz
seminarium, zobowiązany był do zaprezentowania systemu kształcenia i licencjonowania trenerów oraz szczegółowej analizy organizacji i programów kursów trenerskich organizowanych w strukturach PZPN:
PZPN C, UEFA B, UEFA B Wyrównawczy,
UEFA A, UEFA A Wyrównawczy i UEFA PRO.
Poszczególne tematy prezentowali trenerzy-edukatorzy: Andrzej Iwański z Pomorskiego ZPN, Roman Firlus z Opolskiego ZPN oraz Stefan Majewski, Dariusz Śledziewski, Piotr Maranda z PZPN. Niezmiernie ważny był udział 25 uczestników kursu
UEFA A, którzy pod kierownictwem swoich
trenerów-edukatorów: Andrzeja Iwańskiego i Stanisława Mikołajczyka, zaprezentowali się zarówno w sali wykładowej, jak i na
boisku, gdzie prowadzili praktyczne zajęcia
z juniorami Arki Gdynia (trener Jacek Dziubiński) i zespołem Młodej Ekstraklasy Lechii
Gdańsk (trener Józef Gładysz).
Także przedstawiciele wizytujących nas
delegacji zaprezentowali programy kształcenia i działania w zakresie organizacji kursów trenerskich w swoich krajach. Z niema-
łym zaskoczeniem, mogliśmy zapoznać się
z bardzo zaawansowanymi strukturami organizacyjnymi zabezpieczającymi kształcenie trenerów w krajach naszych gości, a także z infrastrukturą pozwalającą na organizację kursów trenerskich w optymalnych warunkach.
Atutem systemu kształcenia trenerów prowadzonego w PZPN jest nasze
długoletnie doświadczenie na tym polu.
Szkoła Trenerów PZPN powstała w 1995
roku, wcześniej niż powołana do życia
w 1998 r. Konwencja Trenerska UEFA,
do której PZPN, jako pełnoprawny członek
przystąpił w 2002 r.
Pełnoprawny członek Konwencji, to taka
federacja, która może organizować kursy i wydawać dyplomy trenerskie wszystkich kategorii, także tych najwyższego poziomu – UEFA PRO. Aby uzyskać prawo do
wydawania dyplomów na poziomie UEFA
PRO, trzeba spełnić wiele wymogów zawartych w dyrektywach Konwencji Trenerskiej UEFA. Ukraina uzyskała takie prawo
w 2005 roku, Kazachstan w 2011,
Białoruś w 2012, Azerbejdżan i Łotwa
właśnie podlegają procedurze obserwacji
organizowanych przez siebie kursów na poziomie profesjonalnym.
Istotnym punktem programu seminarium była hospitacja zajęć programowych
kursu UEFA A. Nasi goście obserwowali zajęcia prowadzone w ramach kursu, zadawali pytania trenerom-edukatorom prowadzącym kurs oraz uczestnikom kursu.
Ta bezpośrednia wymiana uwag i informacji o własnych doświadczeniach i osiągnięciach była cennym i istotnym momentem
dla dalszego rozwoju kształcenia trenerów
zgodnego z założeniami Konwencji Trenerskiej UEFA i realizowanego w tym celu Programu UEFA Study Group.
Program UEFA Study Group realizowany jest już pięć lat. Poza obszarem kształcenia trenerów, obejmuje także seminaria dla
grup studyjnych trenerów zajmujących się
szkoleniem uzdolnionej młodzieży (Elite
Youth), szkoleniem kobiet, oraz piłkę nożną Grassroots.
Piotr Maranda
Główny Specjalista ds. Kształcenia
i Licencjonowania Trenerów PZPN
P
Gines Melendez w sposób porywający
”
o otwarciu konferencji, dokonanej przez Wiceprezesa
PZPN ds. Szkoleniowych, Romana Koseckiego oraz Dyrektora Sportowego PZPN, Stefana Majewskiego, wykład wygłosił gość
specjalny, Dyrektor Techniczny Hiszpańskiej Federacji Futbolu – trener Gines Melendez.
Melendez w sposób porywający
i bardzo emocjonalny opisał zasady szkoleniowe funkcjonowania wszystkich reprezentacji hiszpańskiej federacji. To złożony,
ale bardzo logiczny system, realizowany
konsekwentnie przez wszystkie szkolone roczniki. Pełny tekst wykładu zostanie
przetłumaczony i w formie płyty CD przekazany wszystkim trenerom UEFA Pro na
kolejnej naradzie, planowanej na grudzień
2013 roku. Jedną kwestię warto jednak
podkreślić już teraz: w hiszpańskiej federacji za wyniki sportowe rozlicza się tylko
dwie najstarsze reprezentacje (narodową
i U-21), pozostałe oceniane są jedynie
za poziom gry i realizację wyznaczonych
celów szkoleniowych.
W kolejnej odsłonie przedstawiciel Zespołu Medycznego PZPN, Andrzej Pokrywka, przedstawił projektowane zamierzenia ww. zespołu. W dużym skrócie dotyczą one: wyboru niezbędnych
badań medycznych dla poszczególnych
kadr, wprowadzenia Paszportu Medycznego Reprezentanta, wybrania medycznych ośrodków referencyjnych, systemu
rejestracji kontuzji zawodników, doszkalania sztabu medycznego na poziomie
ligowym oraz projektów badawczych
współfinansowanych przez UEFA, w tym
badań genetycznych.
Po przerwie kawowej swoimi refleksjami nt. zawodu trenera podzielił się Prezes PZPN, Zbigniew Boniek. Wątki przedstawione przez Prezesa podjęli czołowi
szkoleniowcy Ekstraklasy: Adam Nawałka, Marcin Brosz i Mariusz Rumak, którzy
w formule propagowanej przez UEFA,
w tzw. forum trenera, dyskutowali o tym,
co było, i o tym, co przed nami w zreformowanej Ekstraklasie. Moderator forum,
dr Dariusz Śledziewski i wszyscy obecni na sali szkoleniowcy (w liczbie ponad
100 osób), wysoko ocenili taką formułę
wymiany poglądów.
Kolejne wystąpienia odnosiły się do
strategii i organizacji pracy szkolenio-
wej młodzieżowych reprezentacji Polski. Dyrektor Majewski przypomniał istotę przeprowadzonej w tym roku reformy.
To złożony i przemyślany projekt, którego szczegóły można poznać z prezentacji zamieszczonej na stronie PZPN-u
– www.pzpn.pl.
Sadzę, że słuchaczom szczególnie
utkwiła w pamięci zasada trzech I, która ma przyświecać trenerom poszczególnych kadr PZPN:
1. Identyfikacja talentu sportowego.
2. Indywidualizacja procesu treningowego.
3. Intelektualizacja procesu treningowego.
W kolejnych referatach trener Miłosz
Stępiński, ze sztabu reprezentacji U-21
i U-20, omówił zasady monitoringu, dokumentacji szkoleniowej i form współpracy, jaką wdrażają w swoich działaniach trenerzy PZPN w relacjach z trenerami klubowymi naszych reprezentantów. Z kolei trener Bartłomiej Zalewski, w bardzo obszernej prezentacji, pokazał organizację akcji selekcyjno-naborowych do kadry U-15
i bardzo emocjonalny opisał zasady
szkoleniowe funkcjonowania wszystkich
reprezentacji hiszpańskiej federacji
Dyrektor Techniczny
Hiszpańskiej Federacji Futbolu,
trener Gines Melendez,
podzielił się swoim doświadczeniem
z polskimi szkoleniowcami
Trener Nr 2 (113) 2013 | 11
FOT. PIOTR MARANDA
W dniu 3 czerwca 2013 roku w hotelu
InterContinental w Warszawie odbyła się
tradycyjna konferencja szkoleniowa PZPN,
adresowana do trenerów posiadających
uprawnienia na poziomie licencji UEFA Pro.
oraz scharakteryzował sieć skautingu
w Polsce i na świecie.
Finalna część narady trenerów UEFA
Pro, to wystąpienie Prezesa Stowarzyszenia Trenerów Piłki Nożnej, Henryka Kasperczaka, oraz podsumowanie uczynione przez Wiceprezesa PZPN, Romana Koseckiego.
Kasperczak rekomendował i zachęcał do udziału w stażach trenerskich, organizowanych w ostatnim okresie przez
Stowarzyszenie TPN, zarówno w kraju
jak i zagranicą (Francja) oraz odniósł się
krytycznie do projektu nowego statutu PZPN, w którym zmniejsza się liczbę
delegatów ze środowiska trenerskiego
z trzech osób do dwóch.
Kosecki z kolei, dziękując trenerom
za tak liczne przybycie, poprosił o wsparcie w głównych zadaniach, jakie stoją w bieżącej kadencji przed Departamentem Szkolenia. I zaliczył do nich
m.in.: ewaluację pionu reprezentacji juniorskich i młodzieżowych, unifikację
kierunków szkolenia oraz wprowadzenie reformy systemu rozgrywek dziecięco-młodzieżowych w polskiej piłce nożnej, opracowanie szczegółowego kalendarza meczów reprezentacji młodzieżowych, kadr wojewódzkich, rozgrywek
w WOZPN i terminów turniejów finałowych (tzw. kalendarz PZPN), standaryzację pracy z reprezentacjami Polski piłkarstwa kobiecego, futsalu i piłki plażowej,
utworzenie jednolitego programu szkolenia dla WOSSM (na polskich doświadczeniach), utworzenie ośrodka szkoleniowego dla reprezentacji młodzieżowych
i siedziby Szkoły Trenerów PZPN oraz rozwój i udoskonalenie szkolenia trenerów
oraz systemu licencyjnego w Polsce.
raport
Konferencja Szkoleniowa PZPN
Trenerów UEFA PRO
Uwaga i koncentracja w
- kiedy aktywność i bycie „o
„Koncentracja to umiejętność myślenia zupełnie o niczym,
wtedy, gdy jest to absolutnie konieczne” Romario
w 70 meczach
reprezentacji
Brazylii
strzelił 55 goli.
Jego gra często
wywoływała
jednak
skrajne
emocje
Jego styl gry był specyficzny, odbiegał
”
FERNANDO RAMIREZ
P
iłka nożna to sport szybki, wymagający ciągłego ruchu, w którym
rzadko zdarzają się przestoje.
Jednak nawet w takich momentach wymaga się od zawodnika optymalnej uwagi i koncentracji. Nigdy
bowiem nie wiadomo, kiedy – w tym bardzo konfrontacyjnym z psychologicznego punktu widzenia rodzaju współzawodnictwa – zaistnieje sytuacja, dająca szansę uzyskania przewagi nad rywalem. Nieustannie trzeba być czujnym!
Wiedza o tym, jak utrzymać, lub – w zależności od przebiegu spotkania – jak
zmieniać poziom skupienia, może być kluczowym czynnikiem prowadzącym do
zwycięstwa. Uwaga, jako psychologiczna umiejętność, mówi o zdolności skupienia się w wyraźny i żywy sposób, często mniej lub bardziej świadomie, na istotnych aspektach meczu czy treningu oraz
jednoczesnym odrzuceniu niepotrzebnych bodźców czy elementów. Potrzebna
jest koncentracja na tych czynnikach, które wpływają pozytywnie na udany występ,
a odrzucenie, wręcz automatyczne (podświadome) wielu innych czynników, które mogą wpłynąć na odwrócenie uwagi
zawodnika od istotnych momentów meczu. Do najbardziej znanych elementów
rozpraszających uwagę należą: nadmierna nerwowość, nadmierna motywacja, niepokój, błędy, zmęczenie, pogoda, publiczność, prasa, trenerzy, przeciwnicy – czy ponad wszystko – negatywne myśli.
Posłużę się tutaj przykładem sprzed lat,
który – mam nadzieję – zilustruje omawianą tutaj problematykę. Gra Romario, znanego brazylijskiego napastnika, często wywoływała skrajne emocje. Jego styl gry był
specyficzny, odbiegał od utartych schematów, był nieprzewidywalny i często irytujący. Jego aktywność meczowa „pojawiała się jak błysk”, „jak nieoczekiwany gość”,
zaskakiwała wszystkich (zarówno partnerów z boiska, jak i przeciwników) i – w równie niespodziewany sposób – Romario „ginął z pola gry”, jakby go nie było na murawie. Dodatkowo Romario wykorzystywał
często techniki (zwody, prowadzenie piłki, drybling) jakby nie z tej epoki. Oglądając jego grę, starsi kibice widzieli oczyma
wspomnień niezapomnianego, legendarnego w Brazylii Garrinchę.
od utartych schematów, był nieprzewidywalny
i często irytujący. Jego aktywność meczowa
„pojawiała się jak błysk”
12 | Nr 2 (113) 2013 Trener
Ray Knight
SZEROKA
ZEWNĘTRZNA

Np. system taktyczny
drużyny przeciwnej
UWAGA
SZEROKA
UWAGA
WEWNĘTRZNA
Romario, znacznie odbiegający warunkami fizycznymi i motorycznymi od
modelu współczesnego napastnika,
stał się jednocześnie najlepszym rzecznikiem jednej z esencji gry – widowiska. Jego największa wada? Potrafił zniknąć podczas meczu na 80-85 minut, wystawiając na ciężką próbę swoich trenerów. Miał dar stawania się niewidzialnym
– była to cecha jego osobowości, jak
i planu gry. Jednak, gdy „pojawiał się” na
boisku, potrzebował dwóch-trzech ruchów, żeby zrobić „akcję meczową”. I to
w sposób niezwykle naturalny i efektowny zarazem – zarezerwowany tylko dla
największych tego sportu. W pięć minut robił często więcej niż inni zawodnicy przez całe kariery. Właśnie w taki sposób definiuje się wybrańców piłki nożnej.
Przykład Romario to tylko wstęp do
jednej z ciekawszych, psychologicznych
koncepcji gry w piłkę nożną, związanej
z poziomem uwagi i koncentracji. Romario cierpliwe czekał na swoją okazję
i dzięki wyjątkowemu darowi („szóstemu zmysłowi”?), łatwiej i szybciej znajdował lepsze rozwiązanie niż kryjący go
obrońcy. Bez zbędnych, nieefektywnych
ruchów, lecz w odpowiednim momencie
i z wyjątkową techniką – swoją największą sojuszniczką – zawsze, lub prawie zawsze, podejmował dobrą decyzje. Nie da
się tego osiągnąć bez wyjątkowej umiejętności skupienia uwagi i koncentracji.
Przy wielu okazjach, zarówno trenerzy, jak i komentatorzy, odnosząc się do
tej koncepcji dowodzili, że takie zachowania to raczej efekt specyficznych sytuacji czy błędów występujących podczas
UWAGA
WĄSKA
UWAGA
ZEWNĘTRZNA
WĄSKA
WEWNĘTRZNA
Np. myśli zawodnika
podczas wykonywania
rzutu karnego
Zdolność uwagi, percepcji czy koncentracji
”
Ryc. 1.
Typy uwagi
wg kryterium
zasięgu
i kierunku
SZEROKA
WEWNĘTRZNA
Np. zawodnik
koncentruje się
na różnych myślach
i emocjach
w dłuższym czasie
WĄSKA WEWNĘTRZNA
Np. wykonanie
podania, dryblingu
nie są ważne tylko „same dla siebie”, ale mają
wpływ na optymalne wykorzystanie innych
sprawności czy umiejętności
meczu, a nie przemyślanej postawy zawodnika.
W mojej opinii - nie jest tak do końca. Analizując tę koncepcję, musimy pamiętać o jej uwarunkowaniach i różnych
aspektach.
Po pierwsze musimy wiedzieć, jaki jest
optymalny (potencjalny) model zastosowania cech uwagi dla danego zawodnika (czyli jak, kiedy i po co zawodnik powinien się koncentrować). Tę cześć trzeba ustalić na specjalnych treningach poświęconych uwadze i koncentracji.
Po drugie musimy ustalić różne typy
koncentracji, jakich zawodnik normalnie używa i określić, które czynniki mają
wpływ na optymalne zarządzanie tymi
umiejętnościami. W każdym przypadku
koniecznie jest postawienie odpowiedniej „diagnozy” i programu dla treningu
koncentracji w celu uzyskania skutecznego zachowania podczas występów meczowych.
Zdolność uwagi, percepcji czy koncentracji nie są ważne tylko „same dla siebie”, ale mają wpływ na optymalne wykorzystanie innych sprawności czy umiejętności: fizycznych, technicznych, taktycz-
nych czy w końcu innych cech psychicznych (inteligencji emocjonalnej, motywacji, trafności i szybkości podejmowania decyzji).
Sytuacje, w których poprzez brak odpowiedniego poziomu koncentracji, zawodnik reaguje zbyt późno (np. podczas krycia przy stałym fragmencie gry)
lub popełnia błąd taktyczny (np. złe ustawienie w linii obrony podczas kontrataku
przeciwników), ilustrują, jak ważna jest
to kwestia i jak bezpośredni ma wpływ
na wynik gry.
We wszystkich fazach treningu czy
meczu, to przede wszystkim potrzeby taktyczne wykazują „największe zapotrzebowanie” na uwagę i koncentracje. Gdyby nie doskonała synchronizacja
gry obronnej AC Milan w późnych latach
80-tych, która pozwalała na tak częste łapanie przeciwników w tzw. pułapki ofsajdowe, nie ocenialibyśmy prawdopodobnie gry tej drużyny, jako swoistego modelu gry obronnej w ustawieniu 1-4-4-2.
A wpływ na taki sposób i taką skuteczność gry AC Milan miała, poza wszelką dyskusją, wyjątkowo konsekwentna
(i wymagająca perfekcyjnej koncentracji)
gra obrońców.
Trening koncentracji i uwagi
Poprawa poziomu uwagi i koncentracji
wymaga treningu umysłowego, pozwalającego piłkarzom lepiej skupiać się na postawionych im zadaniach, w każdym momencie meczu czy treningu, bez zwracania uwagi na inne rozpraszające ich bodźce – dzięki czemu będą oni w stanie efektywniej wywiązywać się ze swoich obowiązków.
Koncentracja piłkarza występuje, na
przemian, w dwóch wymiarach:
Kryterium zasięgu:
– szeroka uwaga (gdy uczestniczy wiele
elementów w tym samym czasie, na przykład słuchanie instrukcji od trenera i oglądanie ustawienia taktycznego rywali),
– wąska uwaga (gdy uczestniczy kilka
elementów, na przykład skupienie się tylko
na piłce i zignorowanie krytyki publiczności).
Kryterium kierunku:
– bodźce, które skupiają uwagę zawodnika w tym samym czasie, mogą być zewnętrzne (wpływ publiczności, instrukcje
trenera, przesuwanie się rywali), jak i wewnętrzne (myśli, emocje i inne czynniki
psychofizyczne, które zawodnik odczuwa
podczas meczu).
Kombinacja tych dwóch wymiarów daje
nam cztery typy uwagi: szeroko-zewnętrzną, szeroko-wewnętrzną, wąsko-zewnętrzna i wąsko-wewnętrzna (Nideffer, 1976).
Trener Nr 2 (113) 2013 | 13
trening psychologiczny
piłce nożnej
obok gry” jest równie ważne
Pomimo tego, że każdy zawodnik ma
inną „pojemność uwagi” i jej typ, a niektórzy osiągają wysokie umiejętności koncentracji w sposób wrodzony, to wszyscy
mogą skorzystać z jej poprawy i optymalizacji na drodze zajęć treningowych.
Najbardziej wydajni zawodnicy mogą
nauczyć się zmieniać swój poziom koncentracji z ogólnego na bardziej szczegółowy i na odwrót, w zależności od potrzeby boiskowej. Na przykład zawodnik
może nauczyć się używać selektywnej
uwagi – wysłuchać podpowiedzi trenera
z ławki, skupić się na konkretnych działaniach drużyn przeciwnej i poprawić ustawienie taktyczne swoich kolegów na boisku. Zawodnicy tacy, jak Xavi czy Iniesta,
najpierw obserwują całe boisko, by szybko zdać sobie sprawę, że jeden z kolegów
z zespołu nie jest dokładnie kryty, a więc
szybko podają mu piłkę. Ta zmiana w poziomie koncentracji, to doskonała odpowiedź na zmieniające się wymagania gry,
która daje im ogromną przewagę w rywalizacji z zawodnikami z tej samej pozycji na boisku, ale grającymi u rywala.
Trening kontroli uwagi polega głównie na tym, że piłkarz czy trener, uczą się
rozpoznawać i wykorzystywać najbardziej pomagające im typy koncentracji
w danej sytuacji meczowej. Jest wiele
różnych strategii poprawiających i wpływających na koncentrację. Podczas treningu dla zawodników szczególnie cenne są aranżacje sytuacji bardzo zbliżonych do wydarzeń z meczu o punkty.
Jednym z zadań psychologa sportowego
jest nauczenie piłkarzy, jak kontrolować
i używać właściwych umiejętności kon14 | Nr 2 (113) 2013 Trener
centracji, poprzez ich planowanie, analizowanie i aktualizowanie w programie
treningowym.
Musimy wziąć pod uwagę, że zawodowi
piłkarze zazwyczaj grają pod wielką presja,
a co za tym idzie – stresem i zmęczeniem
psychicznym. Zatem ich zdolności zmiany
skupienia uwagi są ograniczone. Jednym
z głównych zadań treningu kontroli uwagi, powinno być automatyczne „przesunięcie skupienia” zawodników w zależności od
wymagań poszczególnej fazy spotkania.
Ta zdolność może być wytrenowana, dzięki zastosowaniu różnych technik treningu
psychologicznego.
Zawodnicy tacy, jak Xavi czy Iniesta, najpierw
”
FERNANDO RAMIREZ
Trener
reprezentacji
Hiszpanii,
Vicente del Bosque,
opanował do perfekcji
sztukę koncentracji
obserwują całe boisko, by szybko zdać sobie
sprawę, że jeden z kolegów z zespołu nie jest
dokładnie kryty, a więc szybko podają mu piłkę
Na przykład, bardzo pomocne może
być planowanie i rozwijanie różnych
wzorów zachowań, przyzwyczajeń czy
pozytywnych procedur w celu uniknięcie dekoncentracji w treningu czy podczas różnych faz meczu (przed, w trakcie
i po). Kiedy te „procedury” będą zaplanowane, przeanalizowane i odpowiednio
skonstruowane i zaktualizowane – mogą
być bardzo korzystne zarówno dla piłkarz
jak i trenerów.
Zarządzanie kryzysowe
Jest szczególny przypadek, który bardzo często pojawia się w profesjonalnej
piłce. Czasami piłkarze przed ważnym meczem (sytuacja wymagająca wysokiego
poziomu gotowości fizycznej i psychicznej) nie są w stanie skoncentrować się na
zadaniach danych im przez trenera. Kiedy
piłkarz na początku spotkania, np. z powodu nadmiernej nerwowości czy lęku,
popełnia błąd – w większości przypadków poziom jego dekoncentracji wzrasta!
W rezultacie jego negatywne myślenie
dominuje w większym stopniu. Większość
zawodników w takim przypadku stara się,
podświadomie, kontrolować sytuacje,
co zwiększa prawdopodobieństwo dekoncentracji. Skupiają się oni na myślach
o „samokontroli”, a nie na tym co ważne
– następnym podaniu, następnym dryblingu, następnym wślizgu etc. W ten sposób, z powodu niskiej koncentracji, pojawiają się nowe błędy i po raz kolejny zawodnik wpada w „błędne koło”, które powoduje frustracje i obniża wiarę we własne umiejętności. Takie typy „kryzysu koncentracji” są również częstym objawem
zmęczenia psychicznego podczas ciężkich treningów i „przetrenowania”. W takich przypadkach interwencja sportowego psychologa jest szczególnie ważna.
Wniosek
W świecie „współczesnego” futbolu,
gdzie występuje praktycznie nieskończona
liczba bodźców, wiedza jak i kiedy zareagować na to, co jest ważne, a ignorować to, co
zbędne, jest konieczna (jeśli chcemy osiągnąć mistrzostwo).
Przykład ćwiczenia stosowanego
do treningu koncentracji/skupienia
Wydawnictwa – recenzje
Halina Zdebska
Istota i wartości
zespołowych
gier sportowych
J
est to książka wydana przez Akademię Wychowania Fizycznego w Krakowie, z przeznaczeniem nie tylko dla trenerów gier zespołowych, ale także dla menedżerów
działających w organizacjach sportu wyczynowego, a także dla studentów nauk
o wychowaniu fizycznym.
W pierwszej części poświęcona jest grze uprawianej jako element rzeczywistości kulturowej człowieka oraz grom sportowym w perspektywie aksjologicznej. Właśnie ten wątek tej interesującej książki pokazuje wartości instrumentalne, etyczne, estetyczne, pedagogiczne, widowiskowe, a nawet ekonomiczne.
Widz, który udaje się na mecz piłki nożnej, koszykówki, siatkówki, zwykle nie zdaje sobie sprawy, jak to widowisko zależy od wielu czynników określających poziom gry oraz
liczne walory wielu wymiarów sportu wyczynowego. Istnienie klubów uprawiających
opisywane gry zespołowe, to nie tylko zabawa dwóch zespołów w piłkę, lecz fenomen
współczesnej kultury, biznesu i masowych zachowań widowni na stadionach i w halach
sportowych, ale także biernej widowni, zwanej widownią elektroniczną, którą tworzą miliony telewizyjnych widzów.
W drugiej części tejże fachowo napisanej książki, autorka zajmuje się istotą zespołu sportowego oraz prakseologicznymi walorami walki sportowej, która tym się różni
od walk militarnych, iż nie niszczy przeciwnika. Tutaj trenerzy piłki nożnej mogą doszukać
się licznych dyrektyw prowadzenia rywalizacji między zespołami, a także dyrektyw kierowania zespołami sportowymi, jako tymi małymi podmiotami, które mają swoje nieformalne struktury, reguły spójności zespołowej i swoistego ducha kolektywizmu.
Redakcja „Trenera” poleca lekturę książki Haliny Zdebskiej wszystkim trenerom i działaczom, jako bogatego kompendium wiedzy z różnych dziedzin, a ukierunkowanego
na istotę i wartości zespołowych gier sportowych.
Kazimierz Doktór
Cel: poprawa umiejętności koncentracji/skupienia
Kategoria/poziom: poprawa, profesjonalni piłkarze.
Liczba uczestników: 2-3 podgrupy po
8-10 zawodników każda.
Materiały: piłka dla każdego zawodnika, pachołki.
Opis: Na polu o średnicy 10-20 metrów,
każdy zawodnik biega z piłką przy nodze.
Na sygnał dźwiękowy trenera (okrzyk lub
gwizdek, w tym samym czasie drugi trener
mówi kolor lub numer) zawodnik wykonuje właściwe (uzgodnione wcześniej) ćwiczenie techniczne, w zależności od rodzaju sygnału. Na przykład, kiedy trener powie
„czerwony” zawodnik musi jak najszybciej
wejść w drybling z kolegą i nie stracić piłki,
lub kiedy powie „zielony”, piłkarze jak najszybciej i najdokładniej muszą wymienić
się piłkami.
Pismiennictwo
Nideffer, R.M. (1976). Test of attentional and
interpersonal style. Journal of Personality
and Social Psychology, 34, 394-404.
Nideffer, R.M. (1980). Attentional focus-self
assessment. In R.M. Swinn (Ed.) Psychology in sports (pp.281-291). Minneapolis, MN:
Burgess Publishing Comapny.
Fernando Ramirez
Tłumaczenie z języka angielskiego:
Piotr Śledziewski
Trener Nr 2 (113) 2013 | 15
Zwiększenie poziomu koncentracji pomaga zawodnikom i trenerom na skuteczniejsze działania w sytuacjach stresu i lęku
(Nideffer,1980).
W szczególności tak delikatne kwestie,
jak rzut karny w finale mistrzostw świata czy pewność gry po popełnieniu kardynalnego błędu w obronie, są przedmiotem
treningu psychicznego. Jak ponownie odzyskać zdolność koncentracji? Jak pozbyć
się natrętnych wspomnień sprzed chwili?
Takie postawy mogą być kluczowe w kontekście optymalnego, czyli zwycięskiego
występu.
Zawodnik, który dobrze kontroluje swoją uwagę i koncentrację, często lepiej przewiduje rozwój wydarzeń na boisku. Taka
antycypacja pozwala obniżyć koszt fizycznego i psychicznego wysiłku, także poprzez wyższy poziom automatyzacji zadań
piłkarskich. Wysoka zdolność koncentracji
pozwala także na redukcje błędów i poprawia wiarę we własne możliwości.
Romario rozwiązywał wszystkie problemy ze spokojem, wiedział, że optymalny
spokój – nie za wysoki, nie za niski – jest drogą do optymalnej koncentracji i efektywnego przewidywania, co przyniesie mecz. Zawsze działał, a nie reagował. Dzięki temu zyskiwał milisekundy które często wyznaczają różnicę między zwycięstwem a porażką.
Zawsze ignorował nieistotne bodźce (prowokacje, kłótnie z sędzią). Pomagało mu to
obniżyć źródła lęku i pozwalało wzmocnić
kontrolę uwagi. Wiedział, że uwaga i koncentracja są kluczowymi elementami do
osiągnięcia piłkarskiej perfekcji.
Przygotowanie psych
w szkoleniu profesjonaln
Przełamywanie kolejnych barier sportowych możliwości człowieka, to m.in. efekt nowoczesnej,
skutecznej pracy trenerów i ich sztabów. Rekordowe wyniki uzyskiwane przez sportowców są jednocześnie inspiracją
dla konkurentów, co powoduje, że w dążeniu do doskonałości trwa nieprzerwany wyścig.
Jerzy Engel
Selekcjoner
Reprezentacji
Polski
2000-2002
engel
Z
nakomite przygotowanie motoryczne zawodników, poparte nowoczesną diagnostyką, perfekcyjna technika, nad którą praca pochłania kilka godzin dziennie, oraz
olbrzymia wiedza taktyczna, oparta o najnowocześniejsze, komputerowe programy
analityczne, to najprostsza charakterystyka
dzisiejszych mistrzów sportu. Ale ten profil byłby niepełny, gdyby nie był podparty
bardzo dużą odpornością psychiczną zawodników. Każdy z trenerów poszukuje
permanentnie rezerw, które mogą zrobić
choćby małą pozytywną różnicę podczas
walki sportowej.
W tym świetle warto śledzić pracę tych
szkoleniowców, którzy odnoszą największe sukcesy. Jeden z najlepszych menedżerów piłkarskich XXI wieku, Portugalczyk
Jose Mourinho, oparł swoją drogę do sukcesu na wydobywaniu z zawodników ich
największych rezerw, które tkwią przede
wszystkim w głowie piłkarza.
„Wszystko, co ważne dla skutecznej walki sportowej, rozgrywa się w mózgu zawodnika, ciało tylko stara się nadążać za sygnałami i dyrektywami wysyłanymi z centrali“ – mówi Jose Mourinho.
Nasz mózg nie tylko wysyła sygnały, które zawodnicy starają się przetworzyć na
działanie, ale zwykle używa do tego niewielki procent swoich możliwości. W głowach zawodników leżą wielkie rezerwy,
które trener musi umieć przede wszystkim rozpoznać, następnie znaleźć do nich
drogę, bo u każdego zawodnika ta droga
może być inna. Wreszcie – umieć je uruchomić i zamienić na pozytywną energię. Jednym słowem, trener musi znaleźć metodę,
aby zawładnąć sercem i mózgiem zawodnika, a wtedy może liczyć na dobrą współpracę i uruchomienie u sportowca maksymalnych możliwości.
16 | Nr 2 (113) 2013 Trener
Już sama selekcja zawodników jest trudną sztuką, ale zarazem jedną z najważniejszych składowych naszej pracy. Bardzo często widzimy, że drużyna składa się z dobrych piłkarzy, ale nie stanowią oni zespołu, który byłby w stanie sięgać po najwyższe trofea. A skoro są to dobrzy piłkarze
i nie tworzą razem dobrego zespołu, to
znaczy, że problem tkwi właśnie w sferze
psychicznej. O ile dość łatwo jest ocenić
poziom wyszkolenia techniczno-taktycznego sportowca, czy zbadać jego zdrowie
i możliwości motoryczne, to ocena walorów i predyspozycji psychicznych nie jest
już taka łatwa. Każdy z nas różni się charakterem, mamy inne osobowości, a odporność emocjonalna jest umieszczona na różnych poziomach i w różnych zakamarkach
naszego mózgu. Często widzimy zawodników, którzy podczas meczów o dużą stawkę, zachowują się zupełnie inaczej aniżeli
w innych meczach, a presja wywołana rangą wydarzenia paraliżuje im swobodę i elastyczność ruchów.
Wielokrotnie rozmawiałem z piłkarzami,
którzy zazwyczaj skutecznie wykonywali
rzuty karne, ale w meczach o wielką stawkę niekiedy zawodzili. Najczęściej mówili, że im większa ranga meczu, tym bramka
dla piłkarza, który ma wykonywać rzut karny, wydaje się mniejsza! Dobrze oddaje to
poziom stresu, jaki towarzyszy zawodnikowi w takich momentach.
Przed finałami mistrzostw świata
w Niemczech, trener reprezentacji gospodarzy, zamiast treningu na boisku, zabrał
zawodników do fabryki zegarków. Tam
przygotowano stanowiska pracy dla pilkarzy, a ci, maksymalnie skoncentrowani, wyciszeni i skupieni układali maleńkie
elementy, z których składa się mechanizm
zegarka. To ćwiczenie, obliczone było na
uruchomienie u zawodników maksymalnego skupienia i koncentracji, zogniskowania uwagi na zupełnie nowym zadaniu, jakie mieli do wykonania. Gdyby każdy z nas trenerów spytał sam siebie, w jaki
sposób doskonalimy u zawodników umie-
W wielkim finale Euro 2012 w Kijowie
Hiszpanie pewnie, bo aż 4:0, pokonali
Włochów. Trzeciego gola Gianluigiemu
Buffonowi strzelił Fernando Torres
Zinedine Zidane
musiał zmierzyć
się z dużą presją
podczas meczu
finałowego
MŚ 2006
z Włochami.
Przegrał...
Wydawać by się mogło, że w XXI wieku powinny być możliwości, aby wszystko
zbadać, obliczyć i ocenić. Są jednak wciąż
takie sfery naszej psychiki, których nie
da się w żaden sposób wcześniej odkryć,
a które mogą ujawnić się dopiero na poziomie takich turniejów, jak finały mistrzostw
świata czy mistrzostw Europy.
Selekcjoner reprezentacji Holandii Bert
van Marwijk powiedział po finałowym
meczu mistrzostw świata w RPA, w którym Holendrzy przegrali w finale z Hiszpanią 0:1, że jeśli ktoś nie brał udziału w takim turnieju, jak mistrzostwa świata, to nie
ma najmniejszego pojęcia, co dzieje się w
głowach pikarzy, którzy reprezentują swój
kraj i czują na sobie ogólnonarodową odpowiedzialność. Jego zespół, mimo że pod
Trener musi znaleźć metodę, aby zawładnąć
”
jętność maksymalnej koncentracji w konkretnym momecie, pewnie trudno byłoby
nam podać wiele ćwiczeń, jakie stosujemy
w tym obszarze.
Zostałem zaproszony przez organizatorów meczu piłki nożnej pomiędzy reprezentacją świata skoczków narciarskich a Reprezentacją Polskich Artystów. Skoczkowie
narciarscy raczej rzadko grają w piłkę nożną,
a byli wśród nich tacy, którzy nigdy z futbolem nie mieli do czynienia. Simon Ammann
wręcz zapytał mnie, co powinien zrobić,
kiedy przyleci do niego piłka. Wiedziałem,
że na naukę techniki gry nie mamy czasu,
dlatego powiedziałem mu, żeby nie starał się piłki przyjmować, tylko w momencie, kiedy otrzyma podanie, maksymalnie
się skoncentrował i bez przyjęcia uderzył
piłkę do najbliższego partnera. Ammann
miał piłkę przy nodze pięciokrotnie w trakcie gry, uderzał bez przyjęcia i pięć razy celnie ją podał! Skoczkowie mają doskonałą
umiejętność koncentracji w ułamku sekundy, kiedy przy szybkości ponad 100 km/h,
muszą wyczuć dokładnie moment odbicia na progu skoczni. Tę umiejętność koncentracji uwagi na moment, kiedy należało uderzyć piłkę do partnera, Ammann znakomicie wykorzystał i to pozwoliło mu pozytywnie zaistnieć w grze.
MŚ w Korei i Japonii w 2002 roku nie
przyniosły naszej reprezentacji oczekiwanego sukcesu. Polski zespół nie osiągnął
zakładanego celu i nie przebrnęliśmy przez
fazę grupową. Twierdzę, że głównym podłożem tego rozczarowania, był brak odporności psychicznej na tak wielkie wyzwania
u większości piłkarzy. Albowiem wszyscy
byli beniaminkami na tej rangi turnieju. Na
bieżąco kontrolowaliśmy ich formę fizyczną, która była optymalna i wydawało się,
że nic im nie przeszkodzi w walce o dobry
wynik. Przygotowanie fizyczne, techniczno-taktyczne było na dobrym poziomie,
a jednak zespół nie potrafił zrealizować wyznaczonego celu. To wtedy narodziło się
powiedzenie, że skoro jest tak dobrze, jak
wykazują badania, to dlaczego było tak źle,
co pokazały wyniki.
Wytłumaczenie takiego stanu formy
u zawodników przez trenera nie jest łatwe,
bo wkraczamy w sfery, w których sprawdzalność nie należy do najprostszych. Po
meczu z Portugalią, przyszedł do mnie piłkarz, który był jedną z gwiazd naszego zespołu, a więc jeden z tych zawodników, na
których liczyłem najbardziej i powiedział
krótko: „Przepraszam za moją grę, ale nie
wiedziałem, że coś takiego we mnie siedzi, że jestem tak nieodporny psychicznie
i gdyby nie mistrzostwa świata, to pewnie
nigdy bym się o tym nie dowiedział“.
sercem i mózgiem zawodnika, a wtedy może
liczyć na dobrą współpracę i uruchomienie
u sportowca maksymalnych możliwości
każdym względem był znakomicie przygotowany do mistrzostw, to tak naprawdę
zrodził się dopiero podczas przerwy w meczu półfinałowym przeciwko Brazylii.
Holandia przegrywała 0:1. I ta metamorfoza nastąpiła w tamtej szatni, w tej grupie
ludzi i tylko w takim momencie. Wytworzyła się tam tak specyficzna atmosfera, którą
zresztą piłkarze sami wytworzyli i która jest
już chyba nie do powtórzenia. Chęć zwycięstwa za wszelką cenę poruszyła ich wielkie rezerwy emocjonalne, a te uruchomiły
niebywałą energię u każdego z zawodników, którzy wyszli na drugą połowę meczu
silni i zmotywowani, po czym ograli znakomitą reprezentację Brazylii 2:1. Ale tego
zwycięstwa, Bert van Marwijk był już pewien tam, w szatni, zanim zespół wyszedł
na drugą połowę meczu, bo jak mówił, piłkarze potrafili w sposób absolutnie niewytłumaczalny uruchomić wielkie rezerwy,
jakie w nich tkwiły.
Powyższy przykład ilustruje, jak złożony jest proces uwalniania nagromadzonej
w człowieku energii i oddziaływania na
psychikę piłkarzy oraz jak trudno jest odgadnąć, gdzie znajduje się u każdego z nas
cienka granica bariery emocjonalnej, której
przekroczenie powoduje niezwykły entuTrener Nr 2 (113) 2013 | 17
hiczne
nych drużyn piłkarskich
Badanie morfologiczne
zawodników
Nic tak nie utwierdza sportowca w tym,
że jest znakomicie przygotowany do wielkiego wysiłku i jego szybkiej regeneracji, jak badanie morfologiczne. Wysoki poziom hemoglobiny, wysoki hematokryt, niski wynik PCK i prawidłowe wyniki badań
pracy nerek i wątroby, to pakiet wskaźników, które są podstawą dobrego samopoczucia zawodnika. Jeśli zawodnik jest przekonany, że szybko zregeneruje nawet największy wydatek energetyczny, nie będzie
miał żadnych obaw do maksymalnego zaangażowania się w walkę sportową. Wyniki
badań dają sportowcowi tak ważny, na poziomie wyczynu, komfort psychiczny.
Treść treningowa
w mikrocyklu przedmeczowym
engel
Im bliżej zawodów, tym trening powinien być prostszy, lżejszy, wykonywany na
dużej szybkości, z pełnym wypoczynkiem
między ćwiczeniami. Układając mikrocykl
treningowy w piłce nożnej, wszystkie trudne zadania treningowe lub nowe ćwiczenia, stosujemy w pierwszych dniach mikrocyklu. Zajęcia wtedy są przerywane częściej, korekty trenera są konieczne, a więc
i objętość treningów się wydłuża (ze stratą
dla ich intensywności). Im bliżej meczu, treningi są krótsze, dynamiczniejsze, uderzenia na bramkę wykonywane z bliższej odległości od bramki, co podnosi ich celność
18 | Nr 2 (113) 2013 Trener
Każdy szkoleniowiec ma swój sprawdzony
”
zjazm i niesamowicie pozytywne reakcje,
ale czasem także paraliż mięśni i załamanie
się formy sportowca.
Trenerzy mają swoje metody na skuteczne przygotowanie psychiczne zawodników do zawodów. Składa się ono z wielu
elementów, które stosują w zajęciach treningowych, jak również przed i w trakcie
meczu. Oto niektóre z nich:
pakiet bodźców, którymi wywołuje odpowiednie
reakcje u zawodników, sterując skutecznym
przygotowaniem psychicznym do meczu.
i skuteczność, a co za tym idzie, większą
swobodę w zdobywaniu bramek. To upewnia zawodnika, że jest w dobrej formie
przed zbliżającym się meczem.
Prawidłowo ułożona dieta
oraz wspomaganie suplementacyjne
Zawodnik lubi wiedzieć, że jest prowadzony indywidualnie, a wiele czynników
wpływających na jego formę jest przygotowywanych wyłącznie dla niego. To nie
tylko wzmacnia relacje między grupą medyczną i zawodnikami, ale utwierdza piłkarza, że trenerowi bardzo zależy, aby zawodnik był w optymalnej formie sportowej.
Wiedza o przeciwniku
Znajomość atutów i słabych punktów
przeciwnika oraz indywidualne omawianie
zadań meczowych z zawodnikiem przez
trenera, ma szczególne znaczenie. Nie ma
nic ważniejszego w komunikacji między
trenerem a zawodnikiem, jak bezpośredni przekaz, który jest najskuteczniejszy. Informacja przekazana face to face, poparta prezentacją gry przeciwnika, jest szczególną wiedzą, jaką trenerzy przygotowują dla zawodników. Jeśli zawodnik wie, że
przeciwnik niczym go nie zaskoczy, czuje
się pewny własnej formy i może bez obawy
zaangażować się w grę.
Podane przykłady to tylko kilka sposobów stosowanych przez trenera w trakcie
przygotowania psychiki zawodnika do me-
Dariusz
Szpakowski
pomógł
przygotować
Engelowi
motywujący film
przed rozegranym
w Chorzowie
w 2001 roku
meczem Polska
– Norwegia
czu. Każdy szkoleniowiec ma swój sprawdzony pakiet bodźców, którymi wywołuje
odpowiednie reakcje u zawodników, sterując skutecznym przygotowaniem psychicznym do meczu. Są trenerzy, którzy korzystają z pomocy specjalistów-psychologów,
ale nie ma skuteczniejszego oddziaływania
na zawodnika jak bezpośredni kontakt trenera z piłkarzem.
Przed meczem Polska – Norwegia
w 2001 roku w Chorzowie, w którym zwycięstwo dawało nam bezpośredni awans
do finałów mistrzostw świata w Korei i Japonii 2002, przygotowałem specjalny pięciominutowy film motywacyjny. Mecz odbywał się w dniu 1 września i na bazie tej
daty oraz najprostszych skojarzeń, jakie dotyczą w/w daty, ułożyłem obrazy i fragmenty filmowe w taki sposób, aby wywołać
u zawodników oczekiwane przeze mnie reakcje. Pomogli mi w przygotowaniu filmu
i zebraniu potrzebnych materiałów dziennikarze Dariusz Szpakowski i Bogusław Wołoszański. Najważniejsze było dla mnie, aby
odbiór tego filmu tak pobudził emocje piłkarzy, by wywołać u nich reakcję samooceny powagi sytuacji, w jakiej się znaleźliśmy, maksymalną koncentrację piłkarzy
przez zrozumienie, że w takim momencie,
jak dzień tego meczu oraz wielkiej szansy,
jaką sami sobie stworzyliśmy, dającej nam
– w przypadku wygranej – awans do finałów MŚ. Zrozumienie, że są takie momenty
w życiu i karierze sportowca, kiedy jego
występ w biało-czerwonych barwach przestaje być tylko jego prywatną sprawą, ale
staje się sprawą narodową.
O ile w przygotowaniu zawodników
do meczu, na początku mikrocyklu, przygotowanie psychiczne zajmuje około 10%
naszej pracy, a resztę czasu zajmuje przygotowanie motoryczne i techniczno-taktyczne, to już w dniach przedmeczowych
i w dniu meczu, te proporcje są odwrotne
i przygotowanie mentalne do zawodów
zajmuje ponad 90% czasu naszej pracy.
Ważne jest każde wypowiedziane słowo,
każdy gest, modulacja głosu, miejsce odpraw i ich jakość, jednym słowem – dobra
komunikacja trenera z zespołem. Do takiej pracy trener musi przygotować przede
wszystkim samego siebie. Jeśli chcesz motywować innych, przede wszystkim sam
musisz być znakomicie zmotywowany. Tu
nie może być ani jednej fałszywej nuty, nikt
nie zaakceptuje aktorskiej gry trenera, czy
udawania przez niego kogokolwiek. Musisz być autentyczny i profesjonalny, tylko wtedy zespół ci zaufa. Jeśli zespół poczuje lidera, pójdzie za nim. Tym liderem
w każdej ekipie zawsze jest trener. Każdy
z nas, trenerów, ma inną filozofię dochodzenia do sukcesu. Dlatego robimy różne
odprawy, prezentacje i w różny sposób budujemy kulturę sukcesu w zespole. Ale zawsze musi być to przekaz prawdziwy i autentyczny, polegający na znajomości osobowości i charakteru zawodnika, aby móc
skutecznie sterować jego emocjami oraz
w sposób profesjonalny przygotować do
walki sportowej jego mózg i serce.
Selekcjonując piłkarzy do zespołu, rzadko zastanawiamy się nad tym, że jest to
wciąż niezbadana do końca sfera predyspozycji zawodnika i rzadko bierzemy pod
uwagę takie czynniki, jak choćby kilka
z tych, które wymieniam poniżej.
napastnika
Trening indywidualny napastników – moda czy konieczność?
W jakiej formie i zakresie powinien odbywać się trening
indywidualny napastników w poszczególnych okresach szkolenia?
Jakie są różnice w podejściu do w/w zagadnienia w takich krajach,
jak Niemcy, Portugalia, Grecja czy Polska?
Czy jest czas i potrzeba na indywidualny trening napastników
w profesjonalnej piłce nożnej na najwyższym światowym poziomie?
Andrzej
Juskowiak
P
rzeglądając dostępną literaturę oraz takie źródło informacji, jak Internet, zauważyłem,
że temat indywidualnego treningu napastników poruszany jest ogólnikowo i najczęściej jedynie w aspekcie szkolenia młodzieży. Na
podstawie ogólnie dostępnych materiałów trudno jest jednoznacznie i w sposób wyczerpujący odpowiedzieć na postawione na wstępie pytania.
Wiemy doskonale, że w dzisiejszych
czasach, kiedy na sport przeznacza się
coraz większe środki finansowe, a poziom sportowy wśród najlepszych jest
bardzo wyrównany, o ostatecznym wyniku decydują detale. Jeżeli więc zwraca się uwagę na metodykę treningu,
wykorzystuje najnowszą wiedzę z zakresu medycyny i fizjologii, stosuje się
wszelkiego rodzaju trenażery i inne
zdobycze techniki, nie można zapomnieć o indywidualnym treningu za-
wodników odpowiadających przede
wszystkim za strzelanie bramek, które decydują w ostateczności o zwycięstwie lub porażce.
Rozważając na temat treningu indywidualnego, musimy rozpocząć od odpowiedzi, czym jest trening sportowy. Posłużę się wymienioną poniżej definicją:
Trening sportowy – jest to długotrwała, złożona i wielowarstwowa działalność mająca na celu uzyskanie jak
najlepszego wyniku sportowego. Jest
to wieloletni, specjalnie zorganizowany proces pedagogiczny, w ramach,
którego zawodnik uczy się techniki
i taktyki swojej dyscypliny i doskonali je, kształtuje sprawność fizyczną,
a także cechy wolicjonalne i osobowość oraz nabywa wiedzę na temat
prowadzonej przez siebie działalności
sportowej (Sozański, 1999).
Jedną z form treningu sportowego
jest właśnie trening indywidualny, definiowany w następujący sposób:
„Trening indywidualny to taka forma
szkolenia, w której jedni zawodnicy wypełniają samodzielnie zadania trenera, podczas gdy inni ćwiczą zespołowo.
W indywidualnych przypadkach wyznaczeni zawodnicy ćwiczą oddzielnie z własnej inicjatywy nad eliminowaniem określonych błędów z zakresu
techniki. Trening indywidualny pozwala rozwijać i doskonalić określone na-
wyki ruchowe i poprawiać braki stwierdzone w czasie treningu lub gry” (Talaga, 1999).
napastników w szkoleniu młodzieży
Nadrzędnym celem piłkarskiego
szkolenia dzieci i młodzieży w Polsce
powinno być systematyczne wprowadzanie do dorosłego futbolu uzdolnionych i w pełni ukształtowanych sportowo piłkarzy. Jest to wieloletni proces,
który obejmuje wiele zagadnień metodycznych i organizacyjnych. W Polsce
w ostatnich latach funkcjonują równolegle dwa modele szkolenia. Jeden
z nich tradycyjnie opiera się na tzw.
szkoleniu klubowym, które polega
m.in. na tworzeniu akademii piłkarskich. Drugi dotyczy tzw. szkolnictwa
sportowego (klasy sportowe, szkoły
mistrzostwa sportowego, gimnazjalne
i licealne ośrodki szkolenia sportowego młodzieży). Podział ten ma swoje
uzasadnienie ze względów ekonomicznych, gdzie udział samorządów i szkół,
a co za tym idzie, rozwój bazy sportowej ma coraz większe znaczenie.
Mam świadomość tego, że żaden
z tych modeli organizacyjnych nie jest
doskonały i spotyka się z różnymi problemami (brak środków w klubach,
szczególnie tych w małych ośrodkach
czy ograniczenia wynikające ze specyfiki pracy szkoły). Na pewno jednak, zarówno w jednym, jak drugim sposobie
prowadzenia szkolenia piłkarskiego,
powinno się większą uwagę zwracać
na trening indywidualny. Szczególnie
możliwości organizacyjne szkolnictwa
sportowego pozwalają na przeprowadzenie procesu treningu indywidualnego w większym zakresie.
Głównymi kierunkami oddziaływania treningu indywidualnego w szkoleniu młodzieży powinno być doskonalenie techniki z piłką (czucie piłki)
oraz bez piłki w zakresie skoordynowanej i ekonomicznej umiejętności
biegania.
Trener Nr 2 (113) 2013 |
I
wkładka metodyczno-szkoleniowa nr 47
???????????????
Trening
indywidualny
Tabela 1. Organizacja treningu
indywidualnego w szkoleniu
młodzieży w wieku gimnazjalnym.
Tabela 2. Organizacja treningu
indywidualnego w szkoleniu
młodzieży w wieku licealnym
niezbędnik trenera
Informacje umieszczone w tabeli 1 uzyskane zostały na międzynarodowej konferencji szkoleniowej dla trenerów w dniu
11.12.2009 – ,,Organizacja szkolenia dzieci i młodzieży w zawodowych klubach piłkarskich”, zorganizowanej podczas Turnieju Lech Cup. Wymienione w tabeli zespoły
były uczestnikami w/w turnieju.
Informacje umieszczone w tabeli 2 przekazane zostały przez trenerów
grup młodzieżowych wymienionych
poniżej klubów.
Jak wynika z przedstawionych danych, trening indywidualny dla napastników jest stosowany w wielu krajach
i liczących klubach. Oczywiście różnice dotyczą wieku zawodników oraz
przede wszystkim detali dotyczących
organizacji tego typu treningu (jego
częstotliwości w danym mikrocyklu,
czasie trwania czy ilości zawodników
biorących w nim udział).
Na przykładzie klubu VFB Stuttgart
przedstawię szczegółowo wykorzystanie treningu indywidualnego dla napastników w procesie szkoleniowym:
– trening indywidualny dla zawodników w kategorii U-16, U-17, U-19 odbywa się trzy razy w tygodniu,
– dwa razy w mikrocyklu dotyczy on
poprawy techniki, a 1 raz poszczególnych zawodników z danej formacji (np.
dla napastników),
– każdy z tych treningów indywidualnych (technicznych) przeprowadzany jest, jako część treningu głównego,
– najczęściej jest to poniedziałek
i czwartek,
– oddzielna jednostka zorganizowana jest w godzinach przedpołudniowych (dotyczy zawodników zakwalifikowanych do Akademii i mieszkających
w klubowej Bursie) i trwa 45 minut,
– w typowym mikrocyklu treningowym trening ten odbywa się w środę,
– zajęcia prowadzi jeden z trenerów
zespołów młodzieżowych, inny niż ten,
który jest pierwszym trenerem w zespole zawodnika ćwiczącego,
II | Nr 2 (113) 2013 Trener
– w treningu uczestniczy 2-3 napastników oraz bramkarz,
– prawie każde ćwiczenie wykonywane jest z bardziej lub mniej czynnym udziałem obrońcy (na zmianę jeden z napastników biorących udział
w treningu)
Elementy na które zwraca się głównie uwagę to:
a) przyjęcie i prowadzenie piłki,
b) podanie, strzał , dośrodkowanie
c) drybling, ofensywny pojedynek
jeden na jeden
d) zwód (wszyscy gracze są szkoleni
obunożnie)
e) ustawianie się w obronie,
f ) strzał głową.
Wysiłki trenera muszą być skierowane
”
Przykłady wykorzystania treningu
indywidualnego napastników
w procesie szkoleniowym
w wybranych krajach i zespołach
(patrz tabele powyżej)
na uzyskanie formy przez zawodników i zespół
oraz na poprawę umiejętności, zwłaszcza
tych, których słabsza gra tego wymaga
Zastosowanie treningu
indywidualnego napastników
w seniorskiej piłce nożnej amatorów
Nie ulega wątpliwości, że wysiłki trenera muszą być skierowane na uzyskanie formy przez zawodników i zespół oraz na poprawę ich umiejętności, zwłaszcza tych zawodników, których
słabsza gra tego wymaga. Jednoznacznie wiec stwierdzić można, że największą sztuką w pracy trenerskiej jest umiejętność znajdowania czy rozpoznawania
przyczyn aktualnej postawy drużyny,
wybór najwłaściwszych metod i środków pozwalających na eliminowanie
braków i wad zawodników oraz na doskonalenie posiadanych umiejętności.
Najskuteczniejszym środkiem takiego działania jest trening indywidualny.
W każdej bowiem drużynie poziom zawodników jest zróżnicowany, dlatego
stawianie w szkoleniu jednakowych zadań wszystkim zawodnikom jest dużym
błędem w pracy trenerskiej. Zawodnicy
reprezentujący największe umiejętności
w drużynie powinni być inaczej szkoleni,
niż ci mniej zaawansowani, inaczej zawodnicy, będący aktualnie w wysokiej formie
w stosunku do wykazujących słabszy poziom, inaczej też zawodnicy starsi, ustabilizowani, od młodych wchodzących do
zespołu. I to pod kątem wszystkich elementów składających się na poziom reprezentowany przez zawodnika.
Aby więc osiągnąć lepsze rezultaty w pracy szkoleniowej i treningowej,
trener musi zindywidualizować zadania treningowe dla poszczególnych zawodników, a zwłaszcza dla tych najlepszych, mających możliwości sportowego awansu. Jest to zadanie trudne, kryjące w sobie wiele pułapek, zadanie przy realizacji którego można popełnić wiele błędów. Zadanie tym trudniejsze, im w niższej klasie rozgrywkowej drużyna się znajduje, choćby
ze względu na mniejszą liczbę godzin,
które można poświęcić treningowi. Ale
przy pełnym zaangażowaniu trenera
nie jest to zadanie niemożliwe do realizacji. Bo, czy nie można - doskonaląc
umiejętność zdobywania bramek - zamiast robić to z całą drużyną, ćwiczyć
z 2-4 zawodnikami wykazującymi szczególne inklinacje w tym kierunku, przez
większą część jednostki treningowej,
a pozostałym zawodnikom czy ich grupom, wyznaczyć w tym samym czasie inne zadania? Na pewno efekty takiej pracy – jeśli nie zaraz, to w niedalekiej przyszłości – będą większe. Wymaga to pewnej samokontroli ze strony zawodników, zrozumienia przez nich
motywów takiej pracy. Rola trenera
w przekonaniu ich do pracy indywidualnej jest więc bardzo duża, lecz niełatwa.
Reasumując powyższe stwierdzenia
uważam, że trening indywidualny napastników w amatorskim sporcie jest
skuteczną drogą do poprawy wyników.
Nie prawdą jest, że uwarunkowania finansowe, jak wielu twierdzi, uniemożliwiają ujęcie tej formy w procesie treningowym. Jest zupełnie odwrotnie. Nie budżet klubu, a dobra organizacja i motywacja do pracy u trenera i zawodników,
jest czynnikiem decydującym o stosowaniu treningu indywidualnego dla napastników.
W piłce nożnej na najwyższym poziomie na pytanie: jaki powinien być
napastnik? - jest jedna dobra odpowiedź: efektywny pod każdym względem w swoich działaniach podczas
gry. Aby sprostać nałożonym wymaganiom, napastnik musi być wszechstronnie wyszkolony.
Problemem polskiej piłki było to, że
trenerzy przygotowywali od najmłodszych lat zawodników do rywalizacji zespołowej i poświęcali zbyt dużo czasu
na budowanie zespołów, zamiast koncentrować się na indywidualizacji szkolenia, szczególnie jednostek wybitnie
uzdolnionych.
Oczywiste wydaje się, że w treningu indywidualnym napastnika będącego profesjonalnym i ukształtowanym pod względem technicznym piłkarzem, większą uwagę poświęcimy
nie na sposób oddania strzału tylko na
odpowiedni timing i precyzję wykończenia akcji. Istotne jest również, aby
prawidłowe nawyki wyćwiczone w bardziej izolowanej formie jaką są ćwiczenia z jednym czy dwoma zawodnikami
wykorzystywać podczas gier zadaniowych, które ze względu na swoją specyfikę (ograniczony czas i przestrzeń
na wykonanie zadania) zbliżają nas do
sytuacji meczowych. Dobór ćwiczeń
musimy dostosować do preferowanych
założeń taktycznych w prowadzeniu
działań ofensywnych, szczególnie podczas prowadzenia ataku pozycyjnego.
Niezwykle ważne jest przygotowanie
zawodnika do gry w piłce profesjonalnej.
Mieliśmy w naszym kraju wiele przykładów napastników, którzy np. świetnie sobie radzili grając w polskich drużynach,
lecz przegrywali rywalizację o miejsce
w podstawowym składzie po wyjeździe
zagranicę. Jedną z przyczyn takiego stanu było na pewno niewystarczające przygotowanie napastnika do gry na poziomie międzynarodowym. Powtarzalność
udanych zagrań i efektywność oddanych
strzałów, to najistotniejsze kryteria oceny
zawodnika przez trenera. Można wykonać setki podań, oddać dziesiątki strzałów do bramki i wygrać większość pojedynków 1 x 1 podczas meczu mistrzow-
W futbolu na najwyższym poziomie na pytanie:
”
napastników w drużynach
profesjonalnych
skiego, lecz to wszystko nie będzie miało
znaczenia, jeżeli efektywność tych działań będzie niska.
Jako przykład wykorzystania treningu indywidualnego w każdym praktycznie mikrocyklu treningowym przedstawię Radosława Gilewicza. Jest on jednym z nielicznych Polaków, którzy zdobyli koronę króla strzelców zagranicą.
W sezonie 2000/2001 w FC Tirol Innsbruck
był nie do zatrzymania przez obrońców ligi
austriackiej. Na bazie własnych doświadczeń odpowiedział na kilka pytań, co daje
obraz podejścia do istoty tej pracy w zawodowym klubie oraz samego zawodnika – profesjonalnego piłkarza.
jaki powinien być napastnik? – jest jedna dobra
odpowiedź: efektywny pod każdym względem
w swoich działaniach podczas gry
Grałeś w kilku krajach, w którym z nich
trening strzelecki dał ci najwięcej,
przełożył się na zdobywanie bramek
w meczach mistrzowskich?
Wydaje mi się, że w Austrii tak naprawdę najwięcej trenowałem indywidualnie. Jeżeli chodzi o trening strzelecki miałem już odpowiednie doświadczenie, pewność siebie i przez to dobre
przełożenie na mecz.
Jakie były różnice w treningu strzeleckim
między tymi krajami?
Ogólnie nie widzę wielkiej różnicy miedzy treningami strzeleckimi w Szwajcarii, Niemczech czy Austrii. Wszystko zależało od trenerów i mojego indywidualnego podejścia.
Trening strzelecki był częścią regularnych
zajęć czy zindywidualizowany(po zajęciach
całego zespołu lub dodatkowy trening).
Oczywiście trening strzelecki mieliśmy
w programie treningowym, ale tak naprawdę najwięcej dały mi treningi indywidualne. (zostawałem bardzo często po treningu z trenerami). Zdarzało się, że kiedy drużyna miała wolne
ja przychodziłem na godzinny trening
strzelecki.
Miałeś jakieś szczególne ćwiczenie(może
być kilka) strzeleckie, które dawało ci
przeczucie (pewność) że przyjdzie forma
strzelecka w meczu mistrzowskim?
Ponad 90% moich goli strzeliłem z pola
karnego, więc wszystkie formy strzeleckie w 16-ce były dla mnie bardzo waż-
ne, a szczególnie uderzenia z prawej i lewej nogi z pierwszej piłki po dośrodkowaniach, uderzenia głowa. Wiadomo, że
nie jestem najwyższy, więc pracowałem
nad nabieganiem na pierwszy słupek,
co później często wykorzystywałem na
meczu uprzedzając obrońców.
Co robiłeś żeby wyjść z okresu kiedy
nie mogłeś regularnie trafiać do siatki?
W okresie, kiedy nie mogłem regularnie
trafiać, starałem zbyt dużo nie zmieniać
w treningu strzeleckim. Skupiałem się
na przygotowaniu mentalnym.
Jakie ćwiczenia strzeleckie lubiłeś
najbardziej, a jakich nie cierpiałeś?
Lubiłem bardzo kończenie akcji po dośrodkowaniach z boku boiska a nie cierpiałem strzałów z 25 m, ponieważ jak mówiłem najlepiej czułem się w polu karnym.
Na co zwracałeś najwięcej uwagi podczas
treningu strzeleckiego? Ustaw poniższe
przykłady wg twojej hierarchii co jest
najważniejsze dla napastnika.
Podczas treningu strzeleckiego
zwracałem uwagę na:
– precyzje i pewność zdobycia gola,
– uderzenie piłki bez przyjęcia,
– szybkie zakończenie akcji,
– moment atakowania piłki,
– technikę uderzenia piłki,
– analizę ustawienia bramkarza,
– żeby nie popełnić błędu (kiedy był
kryzys formy).
Podstawowe zasady treningu
indywidualnego oraz przykłady
konkretnych ćwiczeń dla
poszczególnych grup zespołów
Najważniejsze
organizacyjnoszkoleniowe aspekty treningu indywidualnego niezależnie od wieku i poziomu sportowego zawodników to:
– trening strzelecki w kompleksowej
jednostce treningowej powinien zaczynać się najwcześniej po 2/3 całości
zaplanowanego czasu na trening, gwarantuje to odpowiednie przygotowanie psycho-fizycznych organizmu zawodnika do specjalistycznych ćwiczeń,
– trening napastnika nie powinien
mieć miejsca, gdy zawodnik jest przemęczony, co zmniejsza prawdopodobieństwo odniesienia urazu podczas
treningu oraz trudno w takiej sytuacji
wymagać pełnego zaangażowania piłkarza,
– do osiągnięcia zamierzonego efektu szkoleniowego zaplanowane ćwiczenia muszą być regularnie stosowane, ponieważ tylko systematyczna praca prowadzi do opanowania i zautomatyzowania poprawnych i skutecznych zachowań podczas gry,
Tabela 3. Przykłady wykorzystania
treningu indywidualnego
w sporcie profesjonalnym
Trener Nr 2 (113) 2013 | III
???????????????
Czasem warto się zastanowić czy
w niższych ligach nie poświęcić więcej
czasu na indywidualne podejście do zawodników, niż wrzucać wszystko do „jednego worka” jeżeli chodzi o przygotowanie motoryczne i koncentrowanie się tylko na taktyce trenera, której umiejętności
piłkarzy nie potrafią sprostać.
4
„A”
A
3
B
2
1
Ryc. 1
4
A
2
B
3
1
– trener powinien umieć podczas
zajęć indywidualnych rozpoznać błędy
i korygować je na bieżąco, nie zapominając o motywowaniu zawodnika
po dobrym wykonaniu ćwiczenia,
– stopniowanie trudności ćwiczeń,
od łatwych zaczynając, a na wymagających kreatywności piłkarza, pełnej koncentracji i szybkości wykonania ćwiczeń
w ograniczonej czaso-przestrzeni kończąc,
– ilość powtórzeń zwłaszcza w szkoleniu młodzieży jest bardzo istotna,
lecz najważniejszym kryterium postępu jest jakość wykonywania ćwiczeń,
– dbanie o wszechstronność sposobu uderzenia piłki pozwala na swobodny wybór zakończenia akcji strzałem,
– konsekwentne poprawianie tzw.
„słabszej nogi’’ zwiększa możliwości techniczne i jednocześnie powoduje, że jest
on mniej przewidywalny dla przeciwnika,
– przerwy podczas powtórzeń muszą być adekwatne do osiągnięcia celu
danego ćwiczenia oraz zgodne z przyjętymi zasadami kształtowania cech
motorycznych w danym okresie.
W indywidualnym treningu napastników w profesjonalnym futbolu szczególną uwagę powinno się zwrócić na:
– korelację pomiędzy środkami treningowymi, a założeniami taktycznymi z preferowanym systemem gry w danym zespole,
– formy ćwiczeń powinny być odzwierciedleniem sytuacji meczowych
z czynnym udziałem przeciwnika,
– dbanie o dobrą organizację treningu indywidualnego (odpowiednia
jakość i ilość piłek, sprzęt pomocniczy, prawidłowe uzupełnianie płynów,
dwóch bramkarzy, dobrze przygotowane boisko wpływa znacząco na jego
efektywność).
niezbędnik trenera
PRZYKŁADY WYBRANYCH ĆWICZEŃ
DLA ZESPOŁÓW MŁODZIEŻOWYCH
Ćwiczenie 1 (ryc. 1).
Cel ćwiczenia: doskonalenie przyjęcia piłki w biegu, umiejętność szybkiej
zmiany kierunku biegu.
Ilość zawodników: bramkarz, min.
jeden zawodnik.
Sprzęt: 7 znaczników, kilka piłek.
Przebieg ćwiczenia: Wyznaczamy dwa kwadraty np. A i B. Napastnik startuje w kierunku bramki, dostaje podanie od trenera i przyjmuje piłkę w biegu, prowadząc piłkę czeka
na komendę od trenera, w który kwadrat ma wbiec żeby potem oddać strzał
na bramkę. Trener może stopniować
skalę trudności wykonania ćwiczenia
poprzez wcześniejsze lub późniejsze
danie komendy.
Ryc. 2
4
A
1
B
3
2
Ryc. 3
IV | Nr 2 (113) 2013 Trener
Cel ćwiczenia: doskonalenie przyjęcia piłki w biegu, kontrolowane zmiany
kierunku prowadzenia piłki i uderzenia
na bramkę.
jeden zawodnik.
Przebieg ćwiczenia: Wyznaczamy
dwa kwadraty np. A i B. Napastnik star-
B
Cel ćwiczenia: doskonalenie przyjęcia piłki w biegu, kontrolowane zmiany
kierunku prowadzenia piłki i uderzenia
na bramkę.
jeden zawodnik.
Przebieg ćwiczenia: Wyznaczamy dwa kwadraty np. A i B. Napastnik
startuje w kierunku kwadratu A, trener podaje piłkę do zawodnika, kiedy ten wbiega w kwadrat A, napastnik
przyjmując piłkę nie zmienia kierunek
biegu. Dopiero po wejściu do następnego kwadratu kieruje się do bramki
i strzela.
3
1
2
A
Ryc. 4
Cel ćwiczenia: doskonalenie prowadzenia piłki z wykorzystaniem zwodu
i strzału do bramki.
dwóch zawodników.
Sprzęt: 2 wysokie znaczniki, kilka
piłek.
Przebieg ćwiczenia: Obrońca B porusza się tylko na linii pomiędzy dwoma znacznikami. Obrońca B rozpoczyna
ćwiczenie podaniem piłki do napastnika A, który po przyjęciu piłki ma za zadanie przeprowadzić ją pomiędzy znacznikami omijając zwodem obrońcę i zakończyć ćwiczenie celnym strzałem do
bramki.
3
B
2
1
A
Ryc. 5
3
C
Cel ćwiczenia: doskonalenie przyjęcia piłki tyłem do bramki przeciwnika i prowadzenie jej z wykorzystaniem
zwodu i strzału do bramki.
trzech zawodników.
Sprzęt: 2 wysokie znaczniki, kilka piłek.
Przebieg ćwiczenia: Obrońca B porusza się tylko na linii pomiędzy dwoma znacznikami. Zawodnik A rozpoczyna ćwiczenie podaniem piłki do napastnika B, który po przyjęciu piłki tyłem do bramki wykonuje zwrot o 180
stopni z piłką i ma za zadanie przeprowadzić ją pomiędzy znacznikami omijając zwodem obrońcę i zakończyć
ćwiczenie celnym strzałem do bramki.
2
B
1
A
Ryc. 6
Cel ćwiczenia: doskonalenie przyjęcia piłki tyłem do bramki przeciwnika w warunkach zbliżonych do meczu
zakończone strzałem do bramki.
trzech zawodników.
Sprzęt: 4 wysokie znaczniki, kilka
piłek.
Przebieg ćwiczenia: Zawodnik A
rozpoczyna ćwiczenie podaniem piłTrener Nr 2 (113) 2013 |
V
tuje w kierunku bramki i kiedy wbiega
w kwadrat A trener zagrywa piłkę do
napastnika, ten przyjmując piłkę zmienia również kierunek biegu w stronę
kwadratu B i po wyjściu z niego strzela na bramkę.
ki do napastnika B, który po przyjęciu piłki tyłem do bramki wykonuje
zwrot o 180 stopni z piłką i wbiega
w oznaczony prostokąt gdzie czeka
obrońca C, który tylko w tym miejscu
może odebrać piłkę napastnikowi.
Omijając zwodem obrońcę, napastnik kończy ćwiczenie celnym strzałem do bramki.
3
B
2
PRZYKŁADY WYBRANYCH ĆWICZEŃ
DLA ZAWODNIKÓW AMATORÓW
1
A
Ryc. 7
3
B
2
1
Cel ćwiczenia: poprawa wyjścia na
pozycję w odpowiednim czasie, przyjęcia piłki w biegu z półobrotem oraz
doskonalenie uderzenia piłki do bramki z prowadzenia.
dwoch zawodników.
Sprzęt: 4 znaczniki, kilka piłek.
zagrywa piłkę do napastnika B, który bez przyjęcia odgrywa piłkę do rozpoczynającego ćwiczenie i wychodzi do kolejnego podania od zawodnika A (ruch piłki nr 3), przyjmując piłkę w biegu przeprowadza ją pomiędzy
znacznikami i kończy ćwiczenie strzałem do bramki.
3
A
niezbędnik trenera
Cel ćwiczenia: poprawa przyjęcia
piłki tyłem do bramki przeciwnika oraz
doskonalenie uderzenia piłki do bramki z prowadzenia.
dwóch zawodników.
zagrywa piłkę do napastnika B, który wychodzi do podania i stara się tak
opanować piłkę, żeby mógł wykonać
zmianę kierunku biegu z piłką i przejść
płynnie pomiędzy znacznikami, po
czym kończy ćwiczenie uderzeniem
piłki do bramki. Napastnik B najpierw
ma swobodny wybór zmiany kierunku
biegu z piłką (ruch nr 2), później trener
decyduje, w którą stronę biegnie zawodnik z piłką.
Ryc. 8
3
C
B
2
1
A
Ryc. 9
VI | Nr 2 (113) 2013 Trener
Cel ćwiczenia: poprawa przyjęcia piłki tyłem do bramki przeciwnika
z aktywnym obrońcą oraz doskonalenie uderzenia piłki do bramki z prowadzenia.
trzech zawodników.
podaje piłkę do napastnika B, który
wybiega do zagranej piłki i przyjmuje
ją tak żeby jednocześnie blokować dostęp do piłki zawodnikowi C, następnie stara się przeprowadzić piłkę pomiędzy znacznikami z lewej lub prawej
strony i zakończyć ćwiczenie strzałem
do bramki. Obrońca C jest aktywny do
momentu przejścia napastnika B z piłką pomiędzy znacznikami.
8
7
2
C
5
6
B
3
1
4
A
Ryc. 10
piłki tyłem do bramki na małej przestrzeni i dokładne jej podanie w inny
sektor boiska oraz doskonalenie strzału do bramki bez przyjęcia piłki.
trzech zawodników.
Sprzęt: 3 tyczki, 2 znaczniki, kilka piłek, mała bramka.
rozpoczyna ćwiczenie mocnym podaniem piłki do napastnika C, ten
w polu ograniczonym tyczkami stara się przyjąć piłkę i, zmieniając kierunek biegu (ruch nr 3), uderzyć piłkę do
małej bramki, następnie biegnie (ruch
nr 5) w pole karne i kończy ćwiczenie
strzałem do bramki po dośrodkowaniu
piłki od zawodnika B.
8
7
C
5
6
B
2
3
1
4
A
Ryc. 11
piłki tyłem do bramki na małej przestrzeni i dokładne jej podanie w inny
sektor boiska oraz doskonalenie strzału do bramki bez przyjęcia piłki.
trzech zawodników.
Sprzęt: 3 tyczki, 2 znaczniki, kilka
piłek, mała bramka.
w polu ograniczonym tyczkami stara się przyjąć piłkę i zmieniając kierunek biegu (ruch nr 3) uderzyć piłkę do małej bramki, następnie wbiega pomiędzy tyczkami w pole karne
i kończy ćwiczenie strzałem do bramki po dośrodkowaniu piłki od zawodnika B.
8
D
7
C
5
6
B
2
3
1
4
A
Ryc. 12
Cel ćwiczenia: poprawa przyjęcia piłki tyłem do bramki przeciwnika na małej przestrzeni z aktywnym obrońcą i dokładne jej podanie
w inny sektor boiska oraz doskonalenie uderzenia piłki do bramki bez
przyjęcia.
czterech zawodników.
Sprzęt: 3 tyczki, 2 znaczniki, kilka piłek, mała bramka.
w polu ograniczonym tyczkami stara
się przyjąć piłkę i zmieniając kierunek
biegu (ruch nr 3) uderzyć piłkę do małej bramki, obrońca D utrudnia napastnikowi przyjęcie piłki. Następnie wbiega pomiędzy tyczkami w pole karne
i kończy ćwiczenie strzałem do bramki
po dośrodkowaniu piłki od zawodnika
B. Obrońca D jest aktywny do momentu uderzenia piłki przez napastnika do
małej bramki.
Trener Nr 2 (113) 2013 | VII
???????????????
PRZYKŁADY
WYBRANYCH ĆWICZEŃ
DLA ZAWODNIKÓW
PROFESJONALNYCH
4
3
A
Cel ćwiczenia: wybór najlepszego momentu atakowania piłki w polu karnym po
dośrodkowaniu z bocznych sektorów boiska.
Ilość zawodników: dwóch bramkarzy,
min. trzech zawodników.
Sprzęt: przenośna bramka, 10 znaczników.
Przebieg ćwiczenia: Zawodnik A przeprowadza piłkę między znacznikami, jak na
rysunku (ruch nr 1), i dośrodkowuje w pole
karne, napastnik C w odpowiednim momencie rusza do piłki(bardzo ważne) i uderza do bramki, potem robi zwrot o 180 st.
i dostaje piłkę zagraną po ziemi od zawodnika B kończąc ćwiczenie strzałem do bramki.
1
2
C
B
6
7
5
8
Ryc. 13
4
3
B
A
1
2
D
niezbędnik trenera
C
Cel ćwiczenia: uwolnienie się od
obrońcy i wybór najlepszego momentu
atakowania piłki w polu karnym po dośrodkowaniu z bocznych sektorów boiska.
min. sześciu zawodników.
Przebieg ćwiczenia: Zawodnik A po
ograniu przeciwnika D przeprowadza piłkę
między znacznikami, jak na rysunku (ruch nr
1) i dośrodkowuje w pole karne, napastnik
C wykonuje zmianę kierunku biegu w celu
uwolnienia się od obrońcy i w odpowiednim momencie rusza do piłki (bardzo ważne), kończy akcję strzałem. Zawodnik B kontynuuje ćwiczenie po ponownym wyjściu
napastnika C z pola karnego.
Ryc. 14
A
1
D
Wykorzystanie trenażerów
w treningu indywidualnym
napastników
4
3
2
E
F
B
C
Ryc. 15
VIII | Nr 2 (113) 2013 Trener
Cel ćwiczenia: uwolnienie się od
obrońcy i wybór najlepszego momentu
atakowania piłki w polu karnym po dośrodkowaniu z bocznych sektorów boiska.
min. czterech zawodników.
Przebieg ćwiczenia: Zawodnik A przeprowadza piłkę między znacznikami jak na
rysunku (ruch nr 1) i dośrodkowuje w pole
karne, napastnik C wykonuje zmianę kierunku biegu w celu uwolnienia się od obrońcy
i w odpowiednim momencie rusza do piłki
(bardzo ważne) kończy akcję strzałem. Zawodnik B kontynuuje ćwiczenie po ponownym wyjściu napastnika C z pola karnego.
Trenażery – to urządzenia, niektóre bardzo zaawansowane technologicznie, które
mogą być pomocne w treningu indywidualnym, gdzie np. powtarzalność dokładnego podania piłki jest szalenie istotna. Zwiększają efektywne wykorzystanie czasu treningu, bo mamy gwarancję, że każde dośrodkowanie będzie takie jak zaplanował(zaprogramował) trener. Oczywiście, możliwości finansowe każdego klubu są inne i oczekiwania,
co do gry napastnika w futbolu amatorskim
i profesjonalnym również, więc nie będę trenażerów przypisywał do poszczególnych
etapów szkolenia. Oto moim zdaniem, kilka
najciekawszych propozycji do wykorzystania i urozmaicenia treningu indywidualnego.
PRZYKŁADY POMOCNYCH W TRENINGU INDYWIDUALNYM NAPASTNIKÓW TRENAŻERÓW
Fot. 1
Przykład 1 (fot. 1).
Elastyczne pasy dzielące bramkę na
kilka małych sektorów. Jeżeli z jakichś
powodów w treningu napastnika zabraknie bramkarza, to trener może
przeprowadzić trening ze strzałem do
bramki, wykorzystując elastyczne pasy,
które szybko i łatwo może zamontować na bramce i wymagać od zawodników uderzenia piłki w wybrane sektory.
Informacje o produkcie w Internecie
na stronie www.sport-thieme.de
Fot. 2
Przykład 2 (fot. 2).
Interaktywna plandeka o wymiarach
210x150 cm, zasilana akumulatorami
(8 godz. pracy) do zawieszenia na bramce lub ścianie. Natychmiastowa informacja na wyświetlaczu elektronicznym o miejscu uderzenia piłki i przypi-
sanych punktach. Urządzenie powinno
dać dużo radości zwłaszcza dzieciom
i młodzieży podczas rywalizacji o największą ilośc zdobytych punktów.
Informacje o produkcie w Internecie
na stronie www.kick-star.de
Trener Nr 2 (113) 2013 | IX
Przykład 3 (fot. 3, 4, 5, 6).
Urządzenie, w którym piłka zawieszona jest
na lince, w formie wahadła możemy doskonalić
technikę uderzenia piłki głową lub nogą. Duża
liczba powtórzeń w krótkim czasie i różnorodność uderzeń piłki to niewątpliwie wielkie atuty
tego trenażera.
Informacje o produkcie w Internecie na stronie
www.futbol-soccer.eu
Przykład 4 (fot. 7, 8).
Urządzenie do wystrzeliwania piłek z zaplanowaną częstotliwością, siłą i rotacją. Ten „zawodnik” zawsze idealnie dośrodkowuje w żądane miejsce. Efektywność wykorzystania czasu poświęconego na ćwiczenie z tym trenażerem jest wyjątkowo wysoka.
Fot. 3
www.kickomat.com
Przykład 5 (fot. 9, 10).
Fot. 4
niezbędnik trenera
Footbonaut – tak nazywa się ostatnie urządzenie, które chciałbym omówić. Ze względu na bardzo wysokie koszty nabycia, ok. 1 miliona euro, raczej mało prawdopodobne, aby w bliskiej przyszłości mogli polscy trenerzy z niego skorzystać. Na boisku ze sztuczną trawą 14x14 m, zawodnik może poruszać się tylko w oznaczonym kole, przyjmując piłkę wystrzeloną z automatu i stara się trafić w czerwony kwadrat. Niby nic trudnego, ale automatów
jest osiem (po dwa na każdej ze ścian), kwadratów
jest 72 (o wymiarach 140x140 cm każdy) i zapalają
się dopiero po wystrzeleniu piłki z automatu, kwadrat, w który trzeba trafić piłką, wybiera komputer.
W momencie kiedy piłka wpada w„okienko” zawodnik słyszy sygnał od ściany, z której strony zostanie
wystrzelona kolejna piłka. Oprogramowanie tego
urządzenia jest w stanie przekazać wiele istotnych
informacji, np. czas, który zawodnik potrzebuje od
przyjęcia do uderzenia piłki, bardzo ważny wskaźnik w profesjonalnym futbolu.
www.cgoal.com
Fot. 5
X | Nr 2 (113) 2013 Trener
Fot. 6
Fot. 8
Fot. 9
Fot. 10
Trener Nr 2 (113) 2013 | XI
Fot. 7
Podsumowanie
Istotną cechą kierowania procesem treningu jest ciągłe poszukiwanie przez trenera sposobów usprawnienia własnego działania i oddziaływania na podopiecznych, dostosowywanie jego form do pojawiających się nowych koncepcji teoretyczno-metodycznych oraz możliwości
organizacyjnych i technicznych (Ważny 2004).
Ponieważ głównym, choć nie jedynym wyznacznikiem poziomu gry drużyny piłkarskiej, są umiejętności zawodników, to suma tych umiejętności nadaje drużynie rangę i świadczy
o jej klasie. Im wyższe umiejętności,
tym wyższy jest poziom gry, im mniej
w drużynie zawodników posiadających braki, tym lepsze wyniki. Z informacji, które zgromadziłem z różnych
nie skuteczności napastników. Nie ma
bardziej efektywnej formy szkolenia
w tym zakresie, niż trening indywidualny. Oczywiście, do pewnych mankamentów tego sposobu pracy w klasycznym ujęciu (jeden zawodnik) zaliczyć trzeba brak stymulującego wpływu kolegów z drużyny i często słabe
umotywowanie własne do podjęcia dodatkowego wysiłku. Radosław Gilewicz
na moje pytanie o porównanie treningu strzeleckiego w poszczególnych krajach odpowiedział, że niewiele się różniły między sobą, najwięcej dały mu
jednak treningi indywidualne właśnie
w Austrii, gdzie został królem strzelców.
Tylko najlepsi potrafią w dłuższym okresie czasu grać na wyrównanym poziomie. Na utrzymanie formy sportowej na
najwyższym poziomie przez napastnika
wpływ ma wiele czynników, na pewno
Wszyscy wiemy, że piłka nożna to gra
zespołowa i „drużyna mistrzowska zawsze pokona drużynę mistrzów” oraz,
że w dzisiejszym futbolu gra ofensywna zaczyna się już na bramkarzu, a napastnik jest pierwszym obrońcą. Jednak
to napastnik odpowiada na końcu najczęściej za skuteczne wykończenie akcji
bramką, która często przesądza o wyniku meczu. Nie umniejsza to oczywiście
roli pozostałych zawodników, ale skłania mnie do tezy, iż w procesie treningowym, to właśnie zawodnicy grający
na tej pozycji (oraz bramkarz) powinni
szczególnie być poddawani treningowi indywidualnemu. Wynika to ze specyfiki danej formacji i, jeżeli trening ma
być skuteczny i odzwierciedlać sytuacje
meczowe, to właśnie napastnik powinien w mikrocyklu treningowym strzelać jak najwięcej na bramkę oraz wy-
indywidualizacja treningu zawodnika
może się przyczynić do stabilizacji jego
formy sportowej.
Analizując również moją karierę
sportową dostrzegam dużą zależność
pomiędzy indywidualną pracą nad
umiejętnościami koniecznymi dla napastnika (pod opieką trenera lub samemu), a tym, co udało mi się osiągnąć. Stawiając pierwsze kroki piłkarskie w Kani Gostyń, już jako trampkarz
i junior, spotkałem się z indywidualnym podejściem do zawodnika. Monotonna praca nad wszechstronną techniką piłkarską, z uwzględnieniem prawej i lewej nogi, pozwoliła mi na swobodę zachowań w polu karnym w dorosłej piłce na profesjonalnym poziomie. Spotykając się później się z tą formą zajęć w klubach, w których grałem
byłem przekonany, że to właściwa droga na podnoszenie własnych umiejętności i podtrzymaniu formy na każdym
etapie sportowej kariery.
grać pojedynek 1x1 z bramkarzem czy
obrońcą. Dla porównania trening indywidualny pomocników (jeżeli nie dotyczy on poprawy umiejętności czysto
technicznych w początkowych etapach
szkolenia) przeprowadzony w izolowanej formie 2-3 zawodników nie będzie
tak skuteczny. Decyduje o tym właśnie
za mała liczba zawodników. Tylko większa ich liczba na ograniczonej przestrzeni umożliwia i zmusza zarazem rozgrywającego piłkę do zastosowania jak najlepszego wariantu zagrania w szybkim
czasie a to gwarantują np. małe gry zadaniowe a nie trening indywidualny.
Podsumowując treści zawarte w tej
pracy, własne doświadczenie oraz biorąc pod uwagę, iż zakres, rodzaj, intensywność takiego treningu musi być
dostosowany do zespołu i danego zawodnika, mogę jednoznacznie odpowiedzieć na zadane we wstępie pytania: trening indywidualny napastnika to konieczność.
niezbędnik trenera
???????????????????
Tomasz
Frankowski
w reprezentacji
Polski strzelił
jedynie 10 goli.
Snajperskim
nosem
popisał się
z kolei
w Ekstraklasie,
w której zdobył
168 bramek
klubów w Europie wynika, że trening
indywidualny napastnika jest stosowany od 16 roku życia. To znaczy, po
niezbędnym opanowaniu techniki potrzebnej do wykonywania zadań specjalistycznych napastnika.
W związku z powyższym musimy
w procesie treningowy uwzględnić warunek odrębności osobniczej zawodnika, który bez względu na poziom zaawansowania sportowego, musi być
brany pod uwagę. Mimo dużego nacisku, jaki w treningu piłkarskim kładziemy na wszechstronny rozwój i uniwersalizm zawodnika, wiadomo przecież, że
o sukcesach drużyny decydują indywidualności.
Piłka nożna jest grą, w której funkcjonuje stara prawda mówiąca, że trzeba strzelić więcej bramek niż rywale, aby wygrać mecz. Dlatego niezwykle ważnym elementem szkolenia staje się nauczanie i trening elementów
gry składających się na kształtowaXII | Nr 2 (113) 2013 Trener
Wybrane
piśmiennictwo
Czasopismo fachowe
PZPN Trener, 2011.
Czasopismo fachowe
Revista
O Treinador, 2011.
Czasopismo fachowe
DFB Fussball
Training, 2011.
Czerwiński J.,
Polakow G.,
Przybylski W.,
Szwarc A.,
Suchanowski A.,
Śledziewski D.,
Żmuda W.,
Piłka nożna
- Trening,
część druga, Gdańsk
1998.
Kapera R., Taktyka,
szkolenie grup
młodzieżowych
pod kątem
koncepcji gry
zespołu seniorów,
Warszawa 2009.
Mayer R., Torschuss
Training Fussball,
2008.
Paluszek K.,
Stępiński M.,
Taktyka
atakowania
i bronienia
w systemie
1-4-4-2, Łódź 2009.
Paluszek K.,
Nowoczesne
nauczanie gry
w piłkę nożną,
Wrocław 2003.
Panfil R. Żmuda W.,
Nauczanie gry
w piłkę nożną,
Wrocław 1999.
Ralf P.,
Positionstraining
II Mittelfeldspieler
und zentrale Angreifer.
Sozański H.,
Podstawy teorii
treningu
sportowego,
Warszawa 1999.
Stępiński M.,
Taktyka
współczesnej
piłki nożnej,
Poznań 2007.
Talaga J.,
Trening
piłki nożnej,
Warszawa 1997.
Ważny Z.,
Rozważania
na temat
metodyki
treningu
sportowego,
„Sport
Wyczynowy,
Warszawa 2004.
Umiętności percepcyjne
oraz umiejętności koncentracji
na zadaniu, taktyce i strategii
pracy
Łukasz Piszczek (z lewej) i Jakub Błaszczykowski w Borussii Dortmund grają mecze na najwyższym poziomie
W indywidualnej rozmowie z zawodnikiem jesteśmy w stanie ocenić, czy piłkarz wciąż chce robić karierę indywidualną i czy jego wyobrażenie o grze
w tym właśnie zespole jest np. spełnieniem jego marzeń. Jeśli tak się dzieje,
to możemy być pewni, że będzie miał
motywację do pogoni za jak najlepszym wynikiem zespołu oraz jest gotowy do wielu wyrzeczeń na rzecz pozytywnego wyniku. Im wyższy poziom będzie prezentował każdy z zawodników,
a dodatkowo, jeśli wciąż będzie zależało
dużej grupie piłkarzy na zrobieniu kariery
indywidualnej, to przełoży się to na lepsze wyniki osiągane przez zespół. Dlatego
w takiej sytuacji piłkarz staje się dla nas
interesującym partnerem do współpracy.
Osobiste cele zawodnika,
które chce realizować
przy twojej pomocy szkoleniowej
Gerard Houllier, wędrując po szczeblach
swojej kariery trenerskiej, trafił do Liverpool FC. Poszukując piłkarzy do swojego nowego zespołu, zainteresował się Jerzym
Dudkiem, który w tamtym czasie był piłkarzem holenderskiego FC Feyenoord. Mimo
że skauci Liverpoolu przez ponad pół roku
przyglądali się grze polskiego bramkarza, przed podjęciem ostatecznej decyzji,
Houllier zadzwonił do mnie i ponad godzinę rozmawialiśmy o Jurku jako człowieku,
nie mówiąc ani słowa o jego klasie sportowej. Na podstawie tej rozmowy Houllier stworzył sobie portret psychologiczny
Jurka. Było to dla niego tak samo ważne,
a może nawet ważniejsze od oceny jego
klasy sportowej. Byłem selekcjonerem reprezentacji Polski, a Dudek był moim podstawowym bramkarzem. FC Liverpool pozyskał Dudka, a on wybronił dla angielskiego klubu puchar Ligi Mistrzów, kiedy w me-
czu finałowym doszło do serii rzutów karnych, w której tak znakomicie bronił.
Styl i etykieta prywatnego życia
zawodnika oraz wpływ
na jego zachowania środowiska,
w jakim przebywa na codzień
Kadrowicze najczęściej wywodzą się
z małych miejscowości i środowisk, które
nie mają wiele wspólnego z ich przyszłym
stylem życia, popularnością czy statusem
finansowym. Dlatego wielu z nich nie jest
w stanie ogarnąć poziomu popularności oraz sposobu życia w nowym środowisku, w jakim się znaleźli. Duże napięcia
psychiczne, wysokie kontrakty, codzienne
przebywanie na pierwszych stronach gazet oraz w mediach elektronicznych, powoduje dodatkowy stres i codzienną presję, która musi się stać najlepszą przyjaciółką zawodnika, a nie jego wrogiem.
Predyspozycje psychiczne
i emocjonalne do wykonywania
stawianych przedzawodnikiem
zadań treningowych i meczowych
oraz odporność emocjonalna
na stres i rywalizację w grupie
Nie zawsze jesteśmy w stanie ocenić,
czy aktualne predyspozycje psychiczne
i emocjonalne zawodnika pozwolą mu wykonać zadania, jakie otrzymuje od trenera.
Wielu młodych piłkarzy, którzy wyróżniali
się w naszej Ekstraklasie, wyjechało zagranicę, ale tylko nieliczni z nich potrafili zrobić międzynarodową karierę. Trzech reprezentantów naszego kraju: Łukasz Piszczek,
Kuba Błaszczykowski i Robert Lewandowski, doprowadzili klub niemiecki Borussię
Dortmund do finału Ligi Mistrzów, znakomicie radząc sobie z codzienną presją, jaka
towarzyszy piłkarzowi, grającemu za granicą. O ile ich umiejętności piłkarskie były
znane – i dzięki nim przede wszystkim mieli możliwość otrzymania kontraktów w tak
dobrym klubie – to wygrali najpierw rywalizację o podstawowe miejsce w zespole,
Wytworzone dobre nawyki,
pomagające działać automatycznie
w trudnych momentach gry
Jednym z ważnych elementów dzisiejszego futbolu, jest automatyzacja działań
Kiedy w szatni spytałem zawodnika, dlaczego
”
Osobiste marzenia i motywacje
zawodnika, które powodują,
że staje się on dla nas piłkarzem
interesującym
Każdy piłkarz egzystuje w zespole tylko dlatego, że umie wkomponować się
w filozofię gry szkoleniowca, prowadzącego drużynę. Piłkarze, uciekając przed stresem meczowym, chcą usłyszeć od trenera konkretnie przedstawione zadania, jakie mają do wykonania. To pozwala na ułożenie sobie planu gry i koncentrację na zadaniu i jego realizacji, a nie na własnej jakości gry. „Mecz może nie być piękny, ale
chcemy go wygrać” – powtarzają często zawodnicy – z góry jakby zakłądając, że będą
skupiać swoją uwagę na zadaniach taktycznych. Emocje meczowe powodują, że
w ferworze walki zawodnik zapomina
o swoim zadaniu, zaczyna improwizować
i oddala się bardzo od planu gry nakreślonego przez trenera. O ile wkomponowany jest w grę całej formacji, to koledzy mu
o zadaniach przypomną, ale często widzimy, że zawodnik jest zmieniany nawet jeszcze przed przerwą, bo nie pamięta lub nie
realizuje planu gry i tym samym dezorganizuje grę całego zespołu. Prowadząc Legię Warszawa w meczu z Interem Mediolan
w europejskich pucharach, zmuszony byłem zrobić zmianę i wprowadziłem na boisko zawodnika, który broniąc miał odpowiadać za napastnika Interu o nazwisku Pietro Fanna. Kiedy na minutę przed końcem
dogrywki, wypisywałem już pięć nazwisk
piłkarzy, którzy jako pierwsi mieli wykonywać rzuty karne, z boku boiska dośrodkował
Altobelli, a zupełnie nieobstawiony w polu
karnym Fanna zdobył zwycięską bramkę dla
Interu. Kiedy w szatni spytałem zawodnika,
dlaczego nie wykonał powierzonego mu zadania, odpowiedział z rozbrajającą szczerością, że był w takim stresie, że zupełnie o tym
zapomniał. Takich przykładów mógłbym
podawać wiele i wierzę, że każdy szkoleniowiec ma ich dużo, ale wszystkie one świadczą o tym, jak wielką rolę odgrywa przygotowanie psychiczne zawodnika do meczu
i umiejętność opanowania emocji.
nie wykonał powierzonego mu zadania,
odpowiedział z rozbrajającą szczerością, że był
w takim stresie, że zupełnie o tym zapomniał
Trener Nr 1 (112) 2013 | 19
z czym wcale nie było im łatwo, a następnie
zdobyli wszystko, co było wygrania w Bundeslidze niemieckiej i doprowadzili klub do
finału Ligi Mistrzów, ulegając nieznacznie
w finale Bayernowi Monachium 1:2. Podłożem tych sukcesów była przede wszystkim znakomita psychika piłkarzy, pozwalająca egzystować na najwyższym poziomie,
w pracy pod wielką presją kariery indywidualnej i wyniku sportowego drużyny.
piłkarzy. To pozwala na przyśpieszenie gry
i stanowi zaskoczenie dla przeciwnika. Dobre nawyki pozwalają piłkarzom wychodzić zwycięsko z najtrudniejszych opresji
w grze. Bramkarz, nurkując pod nogi przeciwnika w sytuacji 1 na 1, zostawia często
jedną rękę uniesioną i właśnie, w tę rękę
trafia piłka, kiedy atakujący piłkarz stara się
lekko podrzucić ją ponad leżącym na murawie bramkarzem. Jerzy Dudek w finałowym meczu Ligi Mistrzów obronił strzał
z bliskiej odległości i dobitkę Andrija Szewczenki z czterech metrów, kiedy intuicyjnie wyciągnął rękę, zasłaniając róg bramki
i broniąc potężnie uderzoną piłkę. Ta obrona naszego reprezentacyjnego bramkarza,
poprzedzająca rzuty karne i słynny‚“Dudek
dance‘‘, jest często pokazywana w urywkach filmowych, jako kluczowe momenty
z tamtego meczu. Kiedy zapytałem Dudka, jak obronił ten strzał i dobitkę, odpowiedział, że nawet nie widział piłki, bo uderzenie było z bliskiej odległości i piekielnie
mocne, zadziałał więc intuicyjnie i pomógł
jedynie szczęściu, reagując w ten sposób.
Jerzy Dudek
w finale Ligi
Mistrzów
w Stambule
udowodnił,
że potrafi wyjść
zwycięsko
z największej
opresji. Jego
Liverpool
pokonał
w rzutach karnych
AC Milan
Pozytywny wpływ na grupę
i sposób komunikacji
interpersonalnej piłkarza
Houllier zadzwonił do mnie i ponad godzinę
”
Piłka nożna jest grą zespołową i dlatego w każdej sytuacji sprawą nadrzędną
jest dobro i wynik drużyny. Dlatego należy stworzyć wspólnotę celów w zespole i drużynę, w której relacje między piłkarzami, trenerem i jego sztabem odgrywają ważną, pozytywną rolę w tworzeniu kultury sukcesu. Zachowanie piłkarza, jego reakcje i umiejętność wkomponowania się
w zespół to jedna z tych niewiadomych,
które dla trenera są wielką zagadką w momencie wprowadzania nowego gracza do
drużyny. Stara przypowieść angielskich trenerów mówi, że jeśli w zespole jest osoba,
która wpływa negatywnie na grupę, to lepiej pozbyć się jej rok wcześniej, niż dzień
za późno.
rozmawialiśmy o Jurku jako człowieku,
nie mówiąc ani słowa o klasie sportowej. Tak
stworzył sobie portret psychologiczny Jurka
Francuzi pod wodzą Aime Jacques zdobyli mistrzostwo świata bez powoływania
do drużyny Erika Cantony czy Franka Ginoli. Byli to najlepsi piłkarze francuscy w tamtym czasie, ale mocni egocentrycy, trudni do podporządkowania swojego talentu
dla potrzeb grupy. Selekcjoner reprezentacji Francji dokonał ryzykownego wyboru
i postawił na zespołowość kosztem błyskotliwości i talentu obu wymienionych piłkarzy. Francuzi zdobyli mistrzostwo świata i udowodnili, że potrafili stworzyć zespół
z piłkarzy, którzy wszystkie swoje umiejętności umieli podporządkować filozofii trenera i znaleźć wspólną drogę do sukcesu.
Odwaga zawodnika
uwidaczniająca się w trudnych
momentach meczowych
engel
Pomimo tego,
że Aime Jacques
nie zabrał
na mistrzostwa
świata
w 1998 roku
Erika Cantony
i Franka Ginoli,
Francuzi zdobyli
złoty medal
20 | Nr 2 (113) 2013 Trener
Odwagę u piłkarzy można już zauważyć
podczas pierwszej selekcji. Jedne dzieci są
aktywne w grze, nie unikają kontaktu z piłką i przeciwnikiem, inne raczej wolą popatrzeć na akcję z boku i włączyć się do gry,
kiedy w strefie ich działania będzie luźniej.
Analizując wyniki drużyn, które prowadzimy, bierzemy pod uwagę również statystyki wskazujące, którzy piłkarze zdobywają
najważniejsze bramki dla zespołu. To ważna statystyka, pokazująca którzy zawodnicy nie boją się brać na swoje barki odpowiedzialności za wynik meczu w trudnych momentach. To ważne na kogo trener może liczyć, kiedy jest ciężko i robiąc
takie analizy, czasem możemy dojść do zaskakujących wniosków. Czy podczas wprowadzania nowych zawodników do zespołu jesteśmy w stanie powiedzieć, czy wpro-
W finale MŚ 2006 spotkały się reprezentacje Francji i Włoch. Olbrzymia presja wyniku, jaką odczuwał kapitan Francuzów Zinedine Zidane, była nie do wytrzymania. Francuz ogłosił, że jest to jego
ostatni mecz w reprezentacji. Cała Francja wpatrzona była w swojego idola z wiarą w zdobycie mistrzostwa świata. Piłkarz
nigdy wcześniej nie miał żadnych wpadek
emocjonalnych. Tymczasem w tym meczu dał się wyprowadzić z równowagi i na
słowne prowokacje jednego z obrońców,
odpowiedział uderzeniem głową w pierś
włoskiego piłkarza. Czerwona kartka i największy idol futbolu francuskiego musiał
opuścić boisko.
Takich przykładów jest bardzo wiele,
łącznie z wykonywaniem rzutów karnych
przez gwiazdy światowego formatu. Nawet Michel Platini i Kazimierz Deyna nieskutecznie wykonali swoje jedenastki w finałach mistrzostw świata.
Mogę podać trzy przykłady z mojej kariery trenerskiej. Podczas meczu eliminacyjnego MŚ 2002, prowadziliśmy na boisku w Kijowie 3:1 z reprezentacją Ukrainy. Stwarzaliśmy sobie kolejne sytuacje
bramkowe i po jednej z akcji w polu karnym sfaulowany został Emmanuel Olisadebe. Sędzia podyktował jedenastkę, do
wykonania której wyznaczony był solidnie
strzelający rzuty karne, a przede wszystkim bardzo odporny emocjonalnie Michał Żewłakow. Jednak grający w ataku
Andrzej Juskowiak, który zdobył dla naszej reprezentacji 13 bramek, poprosił kapitana, aby dać mu wykonać tę jedenstkę
(chciał przełamać tę pechową 13-tkę). Kapitan się zgodził i Juskowiak podjął się roli
egzekutora. Strzelił nieprecyzyjnie, bramkarz strzał obronił i ani wynik się już nie
zmienił, ani Andrzej się nie przełamał. Druga sytuacja miała miejsce podczas meczu
eliminacyjnego z Armenią, w Warszawie,
kiedy dość długo utrzymywał się wynik
0:0 i po faulu na Pawle Kryszałowiczu sędzia podyktował rzut karny dla naszej reprezentacji. Tym razem już wyznaczony
Michał Żewłakow strzelił nie do obrony,
otwierając wynik. Mecz zakończył się naszym wysokim zwycięstwem 4:0. Trzeci
przypadek miał miejsce podczas finałów
MŚ w Korei. Podczas treningów najlepiej
rzuty karne wykonywał Maciej Żurawski
i to on był wyznaczony do strzelania jedenastki. Taka możliwość zdarzyła się w meczu przeciwko USA. Żurawski podszedł do
jego wykonania i strzelił na tyle nieprecyzyjnie, że bramkarz ten strzał obronił.
W każdej z tych sytuacji, jak również w tysiącach innych podobnych zdarzeń, kiedy piłkarze najwyższej klasy wykonywali rzuty karne, decydującym elementem
o ich skuteczności była psychika zawodnika. Technicznie, fizycznie i taktycznie byli
przygotowani znakomicie do meczów,
ale pojedynek piłkarza, uderzającego rzut
Podsumowanie
Psychika zawodnika odgrywa bardzo
ważną rolę i musi być przygotowywana
do wielkich wyzwań w równym stopniu,
jak jego organizm. Prócz treningu ciała,
musimy dbać o trening duszy piłkarzy, bo
ma to taki sam pozytywny lub negatywny
wpływ na wyniki naszej pracy. Piłkarz słaby
psychicznie nie zrobi wielkiej kariery sportowej. Natomiast odwrotnie – silny psychicznie zawodnik, mimo że może nie mieć
Michał Żewłakow
był bardzo
odporny
psychicznie.
W kadrze
Jerzego Engela
zawsze strzelał
rzuty karne
Kapitan się zgodził i Juskowiak podjął się roli
”
Umiejętność kontroli emocji
pod dużą presją meczu i wyniku
karny z bramkarzem, rozgrywa się między
nimi w sferze psychologicznej. Nie wszyscy dają sobie z tym radę, chociaż ciężko
jest się im do tego przyznać.
egzekutora. Strzelił nieprecyzyjnie, bramkarz
strzał obronił i ani wynik się już nie zmienił,
ani Andrzej się nie przełamał
tak wielkiego talentu, jak inni, może być
wkomponowany w zespół i nawet stać się
jego liderem lub kapitanem. Wprowadzenie do zespołu piłkarza niezrównoważonego emocjonalnie jest zawsze ryzykiem,
bo nigdy nie wiadomo, kiedy zareaguje on
w sposób, który może w ważnym momencie osłabić drużynę. Trener musi znać walo-
ry i wady psychologiczne swoich zawodników, aby skutecznie reagować podczas zawodów. Częściej zdejmujemy z boiska zawodnika po otrzymaniu żótej kartki, który ławiej ulega emocjom, aniżeli piłkarza
zrównoważonego, który nie ulega zbytnio
presji meczu.
Umiejętność koncentracji w grze pod
wielką presją wyniku i na dużym zmęczeniu jest kluczowa w przygotowaniu zawodnika do wielkich meczów. Zawodnik rozkojarzony nie jest w stanie reagować skutecznie oraz zapamiętać zadań koniecznych
dla realizacji planu gry. Pamiętać musimy,
że to nasza psychika, nasze emocje i nasze
reakcje muszą być kontrolowane w pierw-
szej kolejności, bo tak, jak my obserwujemy piłkarzy, tak zawodnicy obserwują nas.
Jakże często widzimy szkoleniowców usuwanych z boiska przez sędziów, bo nie są
w stanie utrzymać na wodzy swoich emocji. Równie często widzimy trenerów, którzy nie reagują w trakcie meczu i nie pomagają drużynie, bo nie potrafią odczytać sytuacji i stanu, w jakich znajdują się ich piłkarze. Ranga meczu i presja wyniku całkowicie burzy ich racjonalność myślenia.
Dlatego trenujmy sami siebie, pamiętając, że jeśli chcesz motywować innych, to
przede wszystkim sam musisz być znakomicie zmotywowany i jeśli będziesz chciał
wytworzyć harmonię stanu psychicznego
u zawodników, to sam musisz być osobą
wewnętrznie zrównoważoną.
Trener Nr 2 (113) 2013 | 21
wadzamy odważnego piłkarza, który ma
wszelkie potencjalne możliwości, aby stać
się liderem drużyny, czy raczej piłkarza,
który swoją karierę woli oprzeć, uzupełniając poczynania kolegów. Na to pytanie odpowiedź dostaniemy dopiero po kilku ważnych meczach.
Varsovia Footba
Nasz własny system szkolenia zainspirowany został rozwiązaniami stosowanymi w innych krajach. Są to między innymi:
Anglia – mikrocykl doskonalenia
techniki,
Austria – treningi indywidualne,
Francja – system obwodu stacyjnego,
Hiszpania – gry z założeniami,
Holandia – małe gry,
Niemcy – koordynacja,
Włochy – taktyka indywidualna.
Zaczerpnięte z różnych krajów pomysły dotyczą zarówno sposobu szkolenia, jak i akcentów treningowych.
Koncepcja VFS U-10 opracowana
została na bazie „Systemu organizacji szkolenia dzieci i młodzieży piłkarskiej w Polsce” oraz wieloletnich doświadczeń trenerów naszego klubu.
Uwzględnia ona wiele czynników,
między innymi poziom sprawności fizycznej dzieci, liczba boisk oraz
możliwości organizacyjne, a nawet
strefę klimatyczną, w jakiej znajduje się Polska.
Adam
Kucharczyk
Trener koordynator U-10
Wprowadzenie
Wewnętrzny system szkolenia piłki nożnej Varsovia Football System
U-10 ujednolica standardy treningowe
w najmłodszych grupach UKS Varsovia
(kategorie F2, F1 i E2).
VFS U-10 opracowany został na podstawie między inymi obserwacji i analizy europejskich systemów szkolenia.
Nie są to jednak gotowe wzorce przeniesione na nasz grunt. Zostały w nim
uwzględnione uwarunkowania dotyczące możliwości infrastrukturalnych,
finansowych i organizacyjnych klubu
Varsovia.
Istotną kwestią jest celowość podejmowanych działań. Nawet najlepsze
środki i metody treningowe tracą na
znaczeniu, jeśli stosowane są w oderwaniu od założonej misji i celów.
Varsovia Football System U-10 to
koncepcja szkolenia piłkarskiego dzieci do 10. roku życia, czyli do trzeciej klasy szkoły podstawowej.
Opisywane rozwiązania stosowane są w Varsovii od kilku lat. Nabyte
doświadczenia są dla nas motywacją
i dają podstawę, by wierzyć, że idziemy
w dobrym kierunku.
Misja UKS Varsovia:
– wychowanie i wyszkolenie profesjonalnego zawodnika,
– współpraca ze społecznością lokalną w zakresie wychowania dzieci i młodzieży poprzez sport.
Sformułowane cele stanowią podstawę przy ocenie działalności naszego klubu. Misja i cele stanowią wielkości orientacyjne, do których dobierane
Tem nus vent vendes idenimil inusant emossit
”
atiam, etur, aut haribus.
Dam, sam re, estrum nim doloria volorro vel et
fugiate pro venistium saniam, quam aut
Wychowankiem Varsovii jest obecnie
kucharczyk
”
najlepszy polski piłkarz – Robert Lewandowski.
W klubie ze Śródmieścia Warszawy trenował
siedem lat.
22 | Nr 2 (113) 2013 Trener
Współpraca ze społecznością
lokalną w zakresie wychowania
dzieci i młodzieży poprzez sport
Klub Varsovia czynnie włącza się
w działania promujące aktywność fizyczną dzieci w Warszawie. Wierzymy, że rywalizacja sportowa jest skutecznym środkiem budowania postaw
prozdrowotnych oraz prawidłowych
więzi i zachowań społecznych.
Organizowane przez nas przedsięwzięcia, takie jak: „Przedszkole strzela
gole”, „1, 2, 3 strzelasz Ty”, „UEFA Grassroots Day”, „Zima w Mieście”, „Lato
w mieście”, „Od zabawy do sportu”,
„Warszawska Olimpiada Młodzieży”
oraz turniej piłkarski „Graj jak Robert
Lewandowski” – upowszechniają sport,
jako atrakcyjną formę spędzania czasu wolnego. Są one także traktowane
w celach wizerunkowych, promocji
marki klubu Varsovia.
Zdecydowana większość chłopców zapewne nie zostanie w przyszłości drugim Lewandowskim czy Messim. Cały czas należy mieć tego świadomość i pamiętać, że czas poświęcony dziecku nie jest czasem straconym.
Cele VFS U-10:
Fot. 1
są odpowiednie działania przez nas podejmowane.
Wychowanie i wyszkolenie
profesjonalnego zawodnika
Jednym z założeń działalności naszego klubu, jest wyszkolenie sportowca, który w przyszłości będzie grał
w piłkę na poziomie zawodowym.
W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że wyniki sportowe osiągane przez
drużyny młodzieżowe, nie są najważniejsze. Bardzo ważna jest edukacja,
zarówno dzieci, jak i rodziców, dotycząca tego tematu. Należy także pamiętać
o kilku czynnikach z tym związanych:
– wizerunek drużyny, niestety, często postrzegany jest na podstawie
osiąganych wyników sportowych. Dotyczy to szczególnie rodziców, którzy
przyprowadzają swoje dzieci do klubu.
Kwestia, czy ktoś będzie w przyszłości
ukształtowanym, profesjonalnym zawodnikiem, jest sprawą zbyt odległą
w czasie. Małe prawdopodobieństwo
osiągnięcia omawianego celu sprawia,
że dla rodzica liczy się, na jakim poziomie jego syn gra tu i teraz,
– gra w konfrontacji z najlepszymi
piłkarsko drużynami, odbierana jest
jako cel szkoleniowy. Dla trenera pod
tym względem lepiej jest grać przeciwko wyrównanym lub silniejszym drużynom, niż wygrywać mecze w stosunku
dwucyfrowym. W polskich warunkach
możliwość gry z dobrymi zespołami
często związana jest z przejściem eliminacji lub osiągnięciem wcześniej dobrych wyników sportowych. Zwycięstwa sportowe drużyny nie mogą stać
się celem samym w sobie,
– ukształtowanie profesjonalnego zawodnika, oprócz odpowiedniego procesu szkoleniowego, zależy od
wielu innych czynników. Są to m.in.
predyspozycje genetyczne, charakter,
środowisko wychowawcze, a także po
prostu szczęście.
Wychowankiem Varsovii jest obecnie najlepszy polski piłkarz – Robert
Lewandowski. W klubie ze Śródmieścia
Warszawy trenował siedem lat. Mamy
nadzieję, że za jakiś czas będziemy mogli cieszyć się kolejnym słynnym piłkarzem, który zaczynał swoją karierę
w naszym klubie. Mamy w sobie jednak
dużo pokory i pamiętamy, że tylko niewielki ułamek procenta chłopców spełnia marzenia zostania zawodowym futbolistą. Dlatego w pracy z dziećmi równie istotny jest dla nas drugi kierunek
działalności naszego klubu.
– nabór,
– selekcja wstępna,
– kształtowanie ogólnej sprawności
fizycznej,
– nauczanie podstaw techniki piłkarskiej,
– nauczanie podstaw taktyki indywidualnej,
Fot. 2. Piętnastolatkowie
Trener Nr 2 (113) 2013 | 23
piłkarskie początki
all System U-10
podania
– podeszwą stopy
– wewnętrzną
częścią stopy
przyjęcia
– podeszwą stopy
– wewnętrzną
częścią stopy
– zewnętrznym podbiciem – zewnętrznym podbiciem
prowadzenia
– podeszwą stopy
– z ewnętrznym
podbiciem
zwody
– pojedynczy
coerverowski
– z przełożeniem
nogi nad piłką
– wewnętrznym podbiciem
Zidane
uderzenia
– zewnętrznym
podbiciem
– prostym podbiciem
– sytuacyjnie nożycami
Ryc. 1
– nauczanie podstaw taktyki zespołowej.
Wymienione cele podane są w ujęciu szkolenia od 7. do 10. roku życia.
Realia często są takie, że chłopcy przychodzą do Varsovii również w wieku 8
i 9 lat. Nie przechodzą oni całego trzyletniego procesu treningowego.
Podane cele szkoleniowe są wyznacznikiem dla trenera, jaką wiedzą powinien obdarzyć swoich podopiecznych.
1x1
1
1
Nabór
kucharczyk
1
2
1
2
3x3
3
2
2
1
Ryc. 2
24 | Nr 2 (113) 2013 Trener
3
Fot. 3
Wyniki sportowe osiągane przez drużyny
”
Do Varsovii przyjmowani są wszyscy
chłopcy do 10. roku życia zainteresowani trenowaniem piłki nożnej.
Przy naborze nie są prowadzone
żadne testy sprawnościowe, decydujące o tym, czy dziecko może być przyjęte do klubu czy nie. Taki komunikat
przedstawiony jest na stronie internetowej klubu w zakładce „Dla rodzica”.
2x2
1
UKS Varsovia inicjuje szereg działań promocyjno-organizacyjnych, aby
zwiększyć liczbę dzieci chcących trenować piłkę nożną w naszym klubie.
Są to m.in.:
– program „Przedszkole strzela gole”,
– program dla 6-latków „1,2,3 strzelasz Ty”,
– program dla 7-9-latków „Od zabawy do sportu”,
– turniej piłkarski „Graj jak Robert Lewandowski”,
młodzieżowe, nie są najważniejsze.
Bardzo ważna jest edukacja, zarówno dzieci,
jak i rodziców, dotycząca tego tematu
4x4
W żadnym klubie i w żadnym kraju nie opracowano w 100% skutecznego sposobu selekcji dzieci do piłki nożnej. Nie trzeba daleko szukać
przykładu. Wielkie warszawskie kluby nie poznały się na talencie Lewandowskiego.
W profesjonalnych akademiach na
całym świecie selekcja prowadzona
jest na podstawie predyspozycji szybkościowych, budowy somatycznej, obserwacji umiejętności piłkarskich. Do
selekcji i naboru zaangażowane są rzesze skautów i sztaby szkoleniowe z zapleczem medycznym włącznie. Można
przez to zwiększyć prawdopodobieństwo, że szkolony chłopiec zostanie zawodowym piłkarzem.
Wstępna selekcja najbardziej uzdolnionych dzieci osiągana jest m.in. dzięki programowi Varsovia Pro. Są to dodatkowe zajęcia treningowe dla najbardziej perspektywicznych zawodników z każdej grupy wiekowej.
Wybór do tego programu opiera się
na doborze intuicyjnym trenera i trenera koordynatora. Podstawowe kryteria doboru do Varsovia Pro dotyczą
predyspozycji szybkościowych i koordynacyjnych zawodników. Dużą rolę
odgrywa doświadczenie trenerów,
którzy obserwują i wybierają z danej
grupy zawodników najbardziej utalentowanych. Aby zminimalizować prawdopodobieństwo powstania grupy
„zdolnych niesłusznie odrzuconych”,
wybór chłopców objętych dodatkowym szkoleniem odbywa się co dwa
tygodnie.
Egzaminy sprawnościowe i piłkarskie do klasy sportowej, także są elementem selekcji osób rokujących przyszłe sukcesy sportowe.
1
2
1
Selekcja wstępna
3
3
4
2
4
2
4
3
3
4
2
1
1
5x5
4
5
5
3
4
3
2
2
1
1
6x6
5
6
2
5
6
4
4
3
2
1
W klubie Varsovia możemy opierać się na tzw. modelu mistrza. Robert
Lewandowski nie imponował za młodu warunkami fizycznymi. Nie od zawsze był najszybszy i najlepszy. Jednak
szybko się uczył, był ogólnie sprawny
fizycznie. Miał możliwość gry ze starszymi. Jego percepcja rozwinęła się
na wyższym poziomie niż u rówieśników. Również leptosomatyczna budowa ciała Roberta jest dla nas wskazówką do zwracania uwagi na zawodników o takich parametrach antropologicznych.
Ważną kwestią jest wiek biologiczny, który nie zawsze pokrywa się z wiekiem kalendarzowym. Nie zawsze ten
wysoki, który najmocniej strzela jest
najbardziej perspektywiczny. Największe sukcesy w młodym wieku uzyskują dzieci wcześnie dojrzewające, w latach późniejszych dominują rówieśnicy rozwijający się normalnie (dłuższa
kariera).
– współpraca z nauczycielami wychowania fizycznego w: SP nr 209 (Bielany), SP nr 42 (Targówek), SP im. św.
Franciszka (Mokotów) oraz SP nr 210,
SP nr 75, SP nr 12 i innymi szkołami ze
Śródmieścia.
3
1
7x7
7
6
5
7
4
3
1
2
6
5
4
2
3
1
Ryc. 3
Trener Nr 2 (113) 2013 | 25
na, związana z siedzeniem przed komputerem, to także problemy współczesnego świata.
Taki stan rzeczy sprawia, że na treningach poświęca się czas na kształtowanie ogólnej sprawności fizycznej,
która jest dopiero bazą do trenowania
sprawności ukierunkowanej i piłkarskiej. Takie są realia, że trener dla swoich podopiecznych musi być także nauczycielem wf, czyli uczyć ich podstawowych ćwiczeń oraz zasad zabaw
i gier ruchowych.
Sprawność fizyczna rozwijana jest
podczas procesu treningowego za pomocą:
– zabaw ruchowych,
– ćwiczeń koordynacji,
– gier zespołowych.
e
Odwołujemy się również do naszego „modelu mistrza” i wprowadzamy
zajęcia judo, jako sport uzupełniający
w okresie zimowym.
Lepsza sprawność motoryczna dzieci powoduje, że nabierają one pewności siebie. Jest to niezwykle istotne
jako aspekt społeczny w środowisku
klasowym i szkolnym, w którym dzieci w tym wieku przebywają wiele godzin dziennie. Doceniają to także rodzice, którzy dostrzegają fakt, że ich dzieci
lepiej funkcjonują we wspomnianych
środowiskach.
Zawodnicy przechodzący do następnego etapu szkolenia VFS U-12
Ryc. 4
Filozofią naszej działalności trenerskiej jest wychowanie „przyszłego mistrza”, a nie dziesiątków „mistrzów”
w kategoriach młodzieżowych.
W turniejach i w większości meczów
kontrolnych Varsovię reprezentują wybrani przez trenera chłopcy.
Przy powołaniach wymagana jest
duża rozwaga. Należy pamiętać, że
chęci (motywacje) znacznie maleją
w sytuacji, kiedy dziecko po raz kolejny jest pomijane w kompletowaniu
składu na dane zawody sportowe. Jest
to oczywiście element selekcji naturalnej, ale należy zmniejszać ryzyko powstania grupy „zdolnych niesłusznie
odrzuconych”.
kucharczyk
Kształtowanie ogólnej
sprawności fizycznej
Jednym z głównych celów VFS U-10
jest kształtowanie sprawności fizycznej
ogólnej i specjalnej.
Dzieci przychodzące do Varsovii pochodzą z różnych środowisk. Mamy
względnie dużo dzieci (około 30%)
z rodzin tzw. niepełnych.
Chłopcy z naszego klubu, do 10 roku
uczą się w różnych szkołach podstawowych. W placówkach tych z różnych
względów jest odmienny poziom wychowania fizycznego. Bardzo często
zajęcia sportowe prowadzą nauczycielki edukacji wczesnoszkolnej, które nie są specjalistkami wychowania fizycznego. Również poziom zaangażowania samych wuefistów pozostawia
wiele do życzenia. Zaplecze sportowe
podstawówek także jest dalekie od ideału. Nadwaga i niska aktywność fizycz26 | Nr 2 (113) 2013 Trener
1. Zabawa ożywiająca
2.
KOORDYNACJA
3.
Ćwiczenia
oswajające
z piłką
4.
Gra 1 x 1
5.
Gry
z założeniami
6.
Ćwiczenia
technicznotaktyczne
7.
Małe gry
8. Gra szkolna
Ryc. 5
30’

60’
8. Gra szkolna
9. Ćwiczenia uspokajające
10. Feed-back


90’
Ryc. 6
1
1
1
dań, przyjęcia, prowadzenia, dryblingu
i uderzenia piłki (ryc. 1 – str. 24).
Doprecyzowanie poszczególnych
celów i założeń będzie ulegało ewaluacji w VFS.
Nauczanie podstaw
taktyki indywidualnej
Nauczanie z zakresu taktyki indywidualnej obejmuje znajomość zasad
w grach: 1 x 1, 2 x 2, 3 x 3 (ryc. 2 – str.
24).
1
– oraz w grze w przewadze liczebnej:
1 x 2; 2 x 3; 1 x 3.
Ryc. 7
Nauczanie podstaw
techniki piłki nożnej
Nauczanie z zakresu techniki obejmuje opanowanie umiejętności: po-
Do Varsovii przyjmowani są wszyscy chłopcy
”
poddawani są ocenie na postawie Międzynarodowego Testu Sprawności Fizycznej.
do 10. roku życia zainteresowani trenowaniem
piłki nożnej. Przy naborze nie są prowadzone
żadne testy sprawnościowe
Różnymi metodami wpajane są nawyki:
– atakowania – szeroko,
– obrony – wąsko.
Treści nauczania taktyki dotyczą pojęć boiskowych: „do przodu”, „do tyłu”,
„do boku”, „po linii”, „od linii”, „nie na
raz”, „dalsza noga”, „krótki rożny”, długi
rożny”, „pierwsza piłka”, „wsteczna piłka”, „wolne pole”, „linia piłki”.
Fot. 4
Trener Nr 2 (113) 2013 | 27
Ryc. 4a
3.
Ćwiczenia
oswajające
z piłką
2.
KOORDYNACJA
5.
Gry
z założeniami
7.
Małe gry
4.
Gra 1 x 1
Nauczanie podstaw
taktyki zespołowej
Nauczanie z zakresu taktyki zespołowej obejmuje znajomość zasad
ustawienia w grach: 4x4, 5x5, 6x6, 7x7
(ryc. 3 – str. 25).
TRENING
Budowa
jednostki
(ryc. 4 – str. 26).
treningowej
Struktura treningu (ryc. 5 – str. 26).
Konspekt jednostki treningowej
(ryc. 4a)
Treści jednostki treningowej
Zabawy ożywiające
kucharczyk
Zabawy ożywiające stosowane są
na początku treningu w celu pobudzenia organizmu i układu nerwowego do
wysiłku fizycznego.
Zabawy ruchowe zwiększają kreatywność i powodują, że dzieci są bardziej zmotywowane i chętniej przystępują do zajęć treningowych. Masowość
tych zabaw ma też praktyczny wymiar
i dotyczy spóźniania się niektórych
dzieci na treningi.
Taka forma rozgrzewki stosowana
jest na samym początku, jeszcze przed
podziałem na grupy ćwiczebne. Mogą
być tu stosowane zabawy z piłką, jak
i bez piłki. Propozycje zabaw ożywiają-
6.
Ćwiczenia
technicznotaktyczne
cych dostępne są na: http://vimeo.
com/38499296
Ćwiczenia oswajające z piłką (fot. 3)
Przykładowe środki treningowe stosowane jako ćwiczenia oswajające z piłką w VFS to:
a) zabawy bieżne z piłką,
b) wyścigi rzędów z piłką,
c) różne rodzaje żonglerki piłką,
d) Van Dijk Method,
e) Peter Schreiner System – PSS,
f ) ćwiczenia rytmiczne z klaskaniem,
g) Soccer Aerobic,
h) Ball Mastery.
Koordynacja
Koordynacja ruchowa wg VFS U-10
traktowana jest jako fundament techniki piłkarskiej.
Koordynacja ruchowa i szybkość
to cechy stanowiące podstawowe
kryterium selekcyjne przy naborze
dzieci.
U młodszych dzieci system nerwowy jeszcze się rozwija i jest otwarty na
bodźce zewnętrzne. Z wiekiem system
ten coraz bardziej się „zamyka” i efekt
tego rodzaju ćwiczeń zmniejsza się.
Tylko w fazie skoku w rozwoju „otwiera się” jeszcze raz.
Trening koordynacji obejmuje: szybkość reakcji, zdolność sprzężenia ruchów, zdolność orientacji przestrzen-
Ryc. 8.
nej, zdolność równowagi, zwrotność
motoryczną, czucie rytmu.
Proces kształtowania tej cechy motorycznej przebiega dwukierunkowo. Z jednej strony nauczą się nowych i coraz bardziej złożonych ruchów, az drugiej należy
doskonalić poznane ćwiczenia, zmieniając ich strukturę czasowo-przestrzenną.
Środki kształtujące koordynacyjne
zdolności motoryczne podczas treningów VFS U-10 to:
a) ćwiczenia na drabince koordynacyjnej,
b) ćwiczenia na skakankach,
d) ćwiczenia z podrzucaniem i chwytaniem piłek,
e) Life Kinetik,
g) ćwiczenia gimnastyczno-akrobatyczne.
Gra 1x1
Umiejętność gry 1x1 ma zasadnicze znaczenie w piłce nożnej. Nie jest
ona celem samym w sobie, ale pozwala stworzyć przewagę liczebną w danej
strefie, utrzymać się przy piłce lub dalej
zdobywać pole gry.
Nauka gry 1x1 wg VFS obejmuje naukę bronienia i atakowania oraz zawiera obszary z zakresu rywalizacji frontalnej blisko siebie, plecami do obrońcy
i obok siebie.
Jako środek treningowy do nauki tej
umiejętności, stosuje się grę na małe bramki. Mogą one być ustawione przodem do
siebie, ale zaleca się odwracanie „plecami”
do siebie. Takie boiska przygotowywane są
przed zajęciami (ryc. 6 i ryc. 7 – str. 27).
Rywalizacja 1x1 wymaga sprecyzowania i wcześniejszego wyjaśnienia przez
trenera odpowiednich reguł. Muszą one
sprzyjać utrzymaniu wysokiego tempa gry
i dotyczą także „małych gier”. Są to m.in.:
– rozpoczęcie ze środka pola,
– auty z ziemi i nogą do siebie,
– w sytuacjach konfliktowych może decydować wyliczanka „papier, nożyce, kamień”.
Małe gry
Ta część treningu obejmuje naukę
gier 1x1, 2x2, 3x3, 4x4, w przewadze
Fot. 5
28 | Nr 2 (113) 2013 Trener
Fot. 6
liczebnej, na dwie lub cztery bramki
oraz siatkonogę. Realizowane są tutaj
cele z zakresu nauki taktyki indywidualnej oraz techniki.
Przy nauce i doskonaleniu techniki
prowadzenia piłki i zwodów preferowane jest stosowanie gier 1x1, 2x2 (fot. 4).
przyjęcia i podania piłki preferowane
jest stosowanie gier 3x3, 4x4.
uderzenia piłki preferowane jest stosowanie gry w siatkonogę.
Ćwiczenia techniczno-taktyczne
Nauka i doskonalenie elementów
technicznych prowadzona jest w okresie 4-6 jednostek treningowych (dwa
tygodnie). Obejmuje ono następujące
zagadnienia:
1. podania
2. przyjęcia
3. prowadzenie
4. drybling
5. strzały
Niezwykle istotna staje się tutaj informacja dla młodych piłkarzy, kiedy
i w jakich sytuacjach stosować poznawane elementy techniczne.
Znaczenia nabiera tutaj ćwiczenie
i doskonalenie gry w podziale:
1. bez presji
2. w pół-presji
3. przy pełnej presji
Ćwiczenia ofensywne, defensywne
i tzw. przejścia (z bronienia do atakowania i atakowania do bronienia) powinny być stosowane według proporcji: 70:20:10.
Gry z założeniami
Gry z założeniem zwiększają kreatywność, inteligencję piłkarską oraz
poprawiają percepcję i widzenie peryferyjne. Realizacja tych założeń możli-
Fot. 7
wa jest dzięki wykorzystaniu przykładowych środków treningowych:
a) dziadek,
b) gry francuska,
c) gra brazylijska,
d) gra bułgarska,
f ) gra na utrzymanie,
g) gra z neutralnymi,
h) inne gry drużynowe, tj. piłka ręczna, rugby, dwa ognie, koszykówka, łapanka.
Gra szkoleniowa
Realizowane są w niej cele z zakresu nauki taktyki zespołowej dotyczące
systemu gry. Podczas każdej jednostki
treningowej dzieli się ją na dwie części.
W pierwszej trener aktywnie tłumaczy
i podpowiada pewne rozwiązania.
Możliwe jest przerywanie akcji w celu
wyjaśnienia i przypomnienia zasad gry
w danym systemie. W drugiej części
szkoleniowiec biernie obserwuje podejmowane przez zawodników decyzje i wyciąga wnioski do dalszej pracy.
Ćwiczenia uspokajające
Ćwiczenia te służą obniżaniu napięcia
układu nerwowego. Dobrane w atrakcyjny sposób mogą być bardzo lubianym elementem jednostki treningowej.
Można wykorzystać tu następujące
środki treningowe:
a) „Król strzelców”,
b) „Kto bliżej”,
c) „Kto trafi w poprzeczkę”.
WYBRANE ASPEKTY
ORGANIZACYJNO-SZKOLENIOWE
Zasada trzy razy „i”: indywidualizacja – intensyfikacja – intelektualizacja
Trener Nr 2 (113) 2013 | 29
Fot. 8
Pierwszy to: koordynacja – gra 1x1
– ćw. oswajające.
Drugi to: małe gry – ćw. tech.
taktyczne – gry z założeniami
(ryc. 8 – str. 28).
Ryc. 9
kucharczyk
Ryc. 10
Stosowanie zasady „3 x i”, według VFS,
zwiększa efektywność procesu treningowego. W VFS kładzie się nacisk na indywidualizacje, intensyfikacje oraz intelektualizacje każdej jednostki treningowej.
Indywidualizacja
Niezwykle ważną sprawą jest dobieranie poziomu trudności ćwiczeń
do poziomu umiejętności ćwiczących.
Według VFS rozwiązaniem tej kwestii jest podział na grupy ćwiczebne
podczas jednostki treningowej. Dzięki temu osoby początkujące nie zrażają się ewentualnymi niepowodzeniami w rywalizacji z dużo sprawniejszymi zawodnikami. A chłopcy najbardziej
zdolni mogą wykonywać dużo bardziej
złożone ćwiczenia. Poziom ćwiczeń
i wymagań dostosowywany jest indywidualnie dla poszczególnych grup.
30 | Nr 2 (113) 2013 Trener
Ważnym czynnikiem psychologicznym w procesie uczenia się jest motywacja. Wierzymy, że podział na dwie
lub trzy grupy ćwiczebne podczas treningu podnosi pułap motywacji oraz
pozwala rozwijać się każdemu dziecku
w swoim tempie.
Intensyfikacja
Poprawa efektywności treningu dotyczy także kwestii związanych z intensywnością zajęć treningowych. Podniesienie na wyższy poziom koncentracji dzieci wiąże się ze zwiększeniem
ilości kontaktów z piłką lub ograniczeniem stanie w kolejce do danego ćwiczenia.
Według Varsovia Football System
główną formą organizacji zajęć są obwody ćwiczebne. W toku treningowym
VFS U-10 występują dwa takie obwody.
Obwody ćwiczebne zwiększają intensywność treningu. Po około 8-10
minutach następuje zmiana ćwiczących na stacjach. Ważna staje się tutaj
obecność więcej niż jednego trenera. Nawet kosztem zwiększonej liczby
dzieci na zajęciach związanej z połączeniem dwóch grup ćwiczebnych. Na
dzień dzisiejszy to zalecenie uwzględnia możliwości organizacyjne klubu.
Podczas takiej formy organizacyjnej
treningu ważne jest zdyscyplinowanie
i samodzielność ćwiczących. Może się
to odbywać np. podczas gry 1x1 lub
małych gier, jeśli nie są one głównym
tematem zajęć.
W okresie zimowym, gdy ćwiczy się wewnątrz budynku, dopuszczalne jest tworzenie obwodu złożonego z dwóch stacji.
Samodzielne wykonywanie niektórych ćwiczeń może się odbywać także
po krótkich wskazówkach trenera oraz
za pomocą instrukcji w formie papierowej tzw. fiszki. Do takiej instrukcji wystarczy czasami krótki komentarz słowny dotyczący np. sposobu wykonania
i ilości powtórzeń. Kontrola bezpiecznych zachowań dzieci powinna być
bezwzględnie zachowana podczas całego treningu.
Innym zaleceniem jest niedopuszczanie do sytuacji, w której dzieci są rezerwowymi podczas gry szkolnej. Powinno się ograniczać sytuację, w której
chłopcy czekają na swoją kolejkę, żeby
zagrać lub wykonać ćwiczenie.
Intelektualizacja
Intelektualizacja obejmuje aspekty
takie jak m.in.:
1. Podkreślanie istoty i roli ważności
nauki szkolnej – co semestr zbierane są
opisowe oceny szkolne. Istotne jest tu
zachowanie dyskrecji na temat danych
wrażliwych.
2. Znaczenie stosowania elementów
technicznych i taktycznych podczas gry.
3. Rozmowa zwrotna na koniec treningu dostarcza szkoleniowcowi informacji dotyczących stopnia zrozumienia i zadowolenia z treningu.
4. Fiszki – wykaz prostych ćwiczeń,
przygotowany wcześniej w formie papierowej.
5. Plus – prace dodatkowe mogą
obejmować także konkursy artystyczne.
6. Videocoaching – w miarę możliwości i dojrzałości zawodników może
być stosowany podczas turniejów
i obozach sportowych.
7. Filmy poglądowe – mogą dotyczyć idoli piłkarskich lub np. higieny
żywienia.
8. Nauka nazewnictwa w języku angielskim – nazewnictwo np. zwodów
lub części ciała.
9. Zabawy na koncentracje – zabawa np. „Wróble i wrony”, „Abrakadabra”.
10. Znajomość pojęć boiskowych:
„do przodu”, „do tyłu”, „do boku”, „po linii”, „od linii”, „nie na raz”, „dalsza noga”,
„krótki rożny”, długi rożny”, „pierwsza
piłka”, „wsteczna piłka”, „wolne pole”.
Szybkość
Szybkość jest najbardziej zdeterminowaną genetycznie cechą motoryczną. Według VFS stanowi podstawę do
selekcji ukierunkowanej piłkarzy.
Do 10 roku życia nie kształtujemy
szybkości metodami wyizolowanymi.
Największy rozwój tej cechy następuje
dopiero w wieku 10-14 lat.
Kształtowanie szybkości związane jest z ćwiczeniami koordynacyjnymi oraz grami i zabawami ruchowymi.
Dzieci są wtedy zmotywowane żeby
dogonić współćwiczącego, nie trzeba
stosować odrębnych ćwiczeń sprinterskich.
Wytrzymałość
Ryc. 11
W VFS U-10 nie jest stosowany wyizolowany trening wydolnościowy.
Według holenderskich i duńskich
badań naukowców, do 16 roku życia
nie występują istotne różnice, dotyczące poziomu wytrzymałości piłkarzy, kształtujących tę cechę w sposób
wyizolowany i niewyizolowany. Lepiej
poświęcić ten czas na ćwiczenia techniki piłkarskiej i szybkości podejmowania decyzji.
Trener Nr 2 (113) 2013 | 31
Intensyfikacja procesu szkolenia obejmuje także grę w meczach kontrolnych
na więcej niż jednym boisku. Równolegle trwające mecze kontrolne dają możliwość większej liczbie dzieci rywalizować podczas sparingów. Sędziami mogą
być, np. drugi trener, trener drużyny
przeciwnej, zawodnik ze starszego rocznika. Pierwszy trener powinien poświęcić każdemu dziecku tyle samo czasu.
Rozciąganie
Statyczne rozciąganie nie odgrywa
istotnej roli w procesie treningowym
VFS U-10.
U dzieci kilkuletnich nie odnotowuje się kontuzji sportowych związanych z brakiem stosowania stretchingu. Rozciąganie może być wykorzystywane np. po treningu, jako forma rozluźnienia.
Fot. 9
Przed treningiem
Trenerzy, minimum 15 minut przed
treningiem, rozkładają lub przygotowują przyrządy i przybory do ćwiczeń.
Jeśli na boisku nie ćwiczą inne grupy
i gdy trener jest już obecny, zawodnicy
mogą wejść na boisko przed zajęciami.
Dzieci przed treningiem nie strzelają na bramkę. Mogą tylko wykonywać
określone ćwiczenia indywidualne,
bądź z kolegami:
– zadaną przez trenera pracę domową tzw. „plusy”,
– żonglerka,
– ćwiczenia oswajające,
– dziadek,
– gra 1x1 lub 2x2 na małe bramki.
Punktualnie o wyznaczonej godzinie treningu piłkarze powinni być ustawieni w „strefie dla zawodników” przy
szatniach. Szkoleniowiec prowadzi
dzieci zwartą grupą na boisko. Zawodnicy w określonym miejscu odkładają
piłki i wodę do picia.
Trener zaczyna zajęcia przedstawieniem tematyki zaplanowanej na daną
jednostkę treningową (fot. 5).
kucharczyk
Fot. 11
32 | Nr 2 (113) 2013 Trener
Fot. 10
frekwencja
zaangażowanie
zachowanie
varsovia 2005
adam kucharczyk
1
2
3
słabo
średnio dobrze
1
2
x
x
1
2
x
podania
przyjęcia
prowadzenie
drybling
strzały
x
x
1
gra 1:1
taktyka indywidualna
taktyka zespołowa
1
szybkość
koordynacja
01.09.2012 – 31.01.2013
2
x
x
x
2
x
x
”
okres oceny
imię i nazwisko
drużyna
trener
skala ocen
warunkami fizycznymi. Nie od zawsze był
najszybszy i najlepszy. Jednak szybko się uczył,
był ogólnie sprawny fizycznie
Po treningu
Zajęcia kończą się omówieniem treningu i spraw organizacyjnych. Dzieci pomagają zebrać sprzęt sportowy
i zabierają ze sobą butelki po wodzie.
Po zajęciach szkoleniowiec odprowadza dzieci do „strefy zawodników”, czyli
w okolice szatni. Obowiązkiem trenera
jest sprawdzenie porządku w szatniach
po treningu (fot. 6).
3
x
x
3
x
x
x
x
Cykliczność
Jeden mikrocykl treningowy trwa
dwa tygodnie. Realizowane są w nim
założenia z jednego elementu technicznego.
Jeden makrocykl składa się z pięciu mikrocykli, czyli trwa od dwóch
i pół do trzech miesięcy. Od września
do czerwca są trzy takie makrocykle.
3
x
3
Obozy sportowe
varsovia football system
trener koordynator
trener
Ryc. 12
Letnie obozy sportowe organizowane są w miejscach poza wielkimi miejscowościami. Powinny posiadać odpowiednią bazę sportową z boiskami
o trawie naturalnej oraz oferować wiele atrakcji związanych z aktywnością
ruchową.
Cele obozów to:
– integracja grupy,
– zapoznanie z zasadami organizacyjnymi i wychowawczymi,
– poznanie terminologii, zasad nowych gier i zabaw ruchowych,
– cele szkoleniowe.
Obecnie nie jest przewidywana organizacja zimowych obozów. Wiąże
się to z trudnościami w przeprowadzaniu w atrakcyjnej formie czasu pomiędzy treningami i brakiem naturalnych
trawiastych boisk piłkarskich.
Testy sprawnościowe
Według Varsovia Football System,
testy sprawnościowe nie są kryterium
naboru do drużyn U-10. Stosowane
są one do celów statystycznych, określenia predyspozycji szybkościowych,
sprawdzenia postępów i zbieraniu informacji dotyczących ewentualnego
przyszłego „modelu mistrza sportowego”. Czasy zaleca się mierzyć elektronicznie.
Test zwinności 4x10 m
Przy pomocy tego testu bada się wytrzymałość szybkościową. Sprawdziany wykonywane są dwa razy w roku
w styczniu i wrześniu (ryc. 9 – str. 30).
Bieg na 30 m
Zdolność przyspieszenia określa
zdolność możliwie szybkiego osiągnięcia (rozwinięcia) w razie potrzeby maksymalnej szybkości sprintu.
Trener Nr 2 (113) 2013 | 33
ocena zawodnika
Robert Lewandowski nie imponował za młodu
Międzynarodowy Test
Sprawności Fizycznej - MTSF
Wykonywany jest na koniec etapu
szkolenia U-10. Jest on także jednym
z kryteriów przyjęcia do klasy sportowej.
Obejmuję on próby:
– bieg 50 m,
– siła ścisku dłoni,
– uginanie rąk w zwisie,
– przenoszenie kostek 4 x 10 m,
– skok w dal z miejsca,
– bieg 1000 m,
– siady z leżenia,
– skłony tułowia (ryc. 11 – str. 31).
Szkolenie bramkarzy
– szkolenie bramkarzy według VFS
U-10 prowadzone jest trójtorowo,
– raz w tygodniu prowadzone są
specjalistyczne treningi bramkarskie,
– raz na dwa tygodnie trenerzy
wplatają w swoje treningi podczas ćwiczeń koordynacji ćwiczenia związane
z chwytem piłki i bronieniem,
– bramkarze na zajęciach obowiązkowo włączani są do ćwiczeń technicznych gry nogami.
Sposób szkolenia bramkarzy wg VFS
jest wypadkową różnych wizji trenowania zawodników na tej pozycji.
Należy pamiętać, że wielu wybitnych bramkarzy zdecydowało się grać
na tej pozycji dopiero w wieku kilkunastu lat, dlatego ćwiczenia bramkarskie
dla wszystkich zawodników są niezwykle istotne.
Nowoczesna gra w piłkę wymaga od
bramkarzy bardzo dobrej gry nogami,
która nie tylko polega na wybijaniu piłki do przodu. Bramkarz jest pierwszym
rozgrywającym, od którego budowana
jest akcja drużyny. Podczas gier szkoleniowych i sparingów zwracana jest
baczna uwaga na ustawienie bramkarza i wprowadzanie piłki.
kucharczyk
Ocena zawodnika
Trenerzy na zajęciach nie mogą komunikować bezpośrednio, że jeden zawodnik jest lepszy od drugiego. Zdecydowanie należy unikać sformułowań,
że ktoś jest słabszy.
Dwa razy w roku w formie pisemnej
przygotowywana jest „ocena zawodnika”. Obejmuje ona okresy wrzesień-styczeń oraz luty-czerwiec. Ocena dotyczy
poziomu umiejętności technicznych
i taktycznych, zdolności motorycznych
i aspektów wychowawczych. Główne
u-10
cele takiej oceny to cel informacyjny
i motywacyjny. Dla trenera jest to źródło
wiedzy o słabszych stronach zawodnika
oraz wykazywanych postępach, które
nie zawsze są dostrzegane podczas procesu szkoleniowego (ryc. 12 – str. 33).
Fot. 12
Współzawodnictwo sportowe
Drużyny UKS Varsovia U-10 nie biorą
udziału w żadnych rozgrywkach ligowych.
Zalecaną formą współzawodnictwa
sportowego są turnieje i mecze towarzyskie.
Na zawody sportowe powoływani są
chłopcy według kryteriów wychowawczych, szybkości, koordynacji, poziomu
uzdolnienia piłkarskiego.
Nie zaleca się zabierania na turnieje
zbyt dużej liczby dzieci, gdyż cel szkoleniowy osiągany jest wówczas w mniejszym stopniu.
Preferuje się organizację meczów towarzyskich na dwóch lub trzech boiskach równocześnie. Wymaga to zwiększonego wysiłku organizacyjnego, który
dotyczy zapewnienia osoby do sędziowania i przygotowania boisk. Takie rozwiązanie pozwala na uczestnictwo w meczach większej ilości dzieci. Maksymalny
czas gry to 60 minut (4x15’).
Najzdolniejsi powinni trzy razy w miesiącu uczestniczyć w rozgrywkach sportowych w weekendy. Chłopcy, zaczynający swoją przygodę z piłką, mają możliwość rozgrywania meczów kontrolnych
minimum raz w miesiącu. Po każdym meczu zawodnicy Varsovii dziękują drużynie
przeciwnej za grę.
Jest to pomysł dotyczący możliwości
gry młodszych chłopców z dużo starszymi.
W miarę możliwości istotną formą nauki zachowań boiskowych są małe gry
w konfrontacji z kolegami ze starszych
roczników. Młodsi uczą się od nich zwodów i innych elementów technicznych.
Jest to forma budowania autorytetu przez
starszych zawodników, którzy stają się idolami dla młodszych kolegów.
Już od pierwszego treningu i meczu rodzice powinni być poinformowani
o podstawowych zasadach organizacyjnych i kulturalnego zachowania.
Rozmawiamy z rodzicami o tym, że:
– nie mogą wchodzić do strefy dla zawodników,
– nie wchodzą do szatni,
– nie mogą krzyczeć i podpowiadać
dzieciom podczas treningu i meczu (dopuszczalne są tylko różne formy dopingu),
– nie mogą krzyczeć i krytykować sędziego.
Konkursy żonglerki
uzdolnionych do starszych roczników
W najmłodszych rocznikach prowadzone są comiesięczne konkursy żonglerki.
Mają one na celu zachęcenie zawodników
do ćwiczenia elementów piłkarskich, także
poza regularnymi treningami. Najlepsi żonglerze są nagradzani drobnymi upominkami, a informacja o zwycięstwie umieszczana jest na stronie www.
również odbywa się po konsultacji trenerów
Graj jak Robert Lewandowski
Sprawa przesuwania chłopców najbardziej
z koordynatorem
Ryc. 13
8–10
u-9
8–12
u-8
10–14 zawodników
34 | Nr 2 (113) 2013 Trener
Varsovia Generations
Kodeks zachowań rodziców
”
Sprawdziany wykonywane są dwa
razy w roku w kwietniu i październiku
(ryc. 10 – str. 30).
Klub Varsovia organizuje turnieje pod
nazwą „Graj jak Robert Lewandowski”. Są
one promocją klubu, w którym zaczynał
trenować najlepszy obecnie polski piłkarz.
Charakteryzują się bezwynikową formułą
i trwają nie dłużej, niż trzy godziny. Każdy
z uczestników otrzymuje drobny upominek.
Zima w mieście
Podczas ferii zimowych, piłkarze najmłodszych roczników uczestniczą w zajęciach edukacyjno sportowych „Zima
w mieście”. Mają one charakter obozu dochodzeniowego i prowadzone są przez trenerów UKS Varsovia we współpracy z samorządem m.st. Warszawy i placówkami
oświatowymi (fot. 9).
”
bezpośrednio, że jeden zawodnik jest lepszy
od drugiego. Zdecydowanie należy unikać
sformułowań, że ktoś jest słabszy.
zachowanie,
frekwencja na treningach,
szybkość motoryczna,
koordynacja,
umiejętności piłkarskie.
Sprawa przesuwania chłopców najbardziej uzdolnionych do starszych roczników również odbywa się po konsultacji
trenerów z koordynatorem. Uwzględniane są wtedy aspekty związane z rozwojem motorycznym i piłkarskim.
Varsovia Pro jest elementem selekcji kierowanej, w której w pewnym sensie ogranicza się liczbę chłopców do tych
najbardziej utalentowanych.
Picie wody
Lato w mieście
Podczas pierwszego miesiąca wakacji
dla chłopców pozostających w Warszawie
oferowane są zajęcia sportowo-edukacyjne pod okiem szkoleniowców Varsovii. Takie zajęcia odbywają się we współpracy ze
szkołami partnerskimi naszego klubu. Ich
głównym celem jest dostarczanie radości
z gry w piłkę nożną (fot. 10).
Przedszkole strzela gole
Jest to program edukacyjno-sportowy promujący piłkę nożną wśród chłopców i dziewczynek w wieku przedszkolnym (fot. 11).
Raz, dwa, trzy strzelasz Ty
Jest to innowacyjny program edukacyjno-sportowy promujący piłkę nożną
wśród dzieci w klasach zerowych szkół
podstawowych. Jest naturalną kontynuacją programu „Przedszkole strzela
gole”.
Varsovia Pro
Dla najbardziej uzdolnionych chłopców prowadzone są dodatkowe zajęcia pod nazwą Varsovia Pro. W mniejszej
grupie pod okiem trenerów rozwijają lub
kompensują swoje umiejętności piłkarskie (ryc. 13).
Proces treningowy, wg VFS U-10, odbywa się na bazie dwóch zajęć piłkarskich w tygodniu. Trening Pro jest dodatkową jednostką treningową w tygodniu. O tym, kto jest zapraszany na
zajęcia dodatkowe decyduje szkoleniowiec po konsultacji z trenerem koordynatorem. Brane są tu pod uwagę
następujące kryteria:
Wszelkie procesy elektryczne, chemiczne, zachodzące w mózgu i centralnym systemie nerwowym, zależne są od
dobrego przewodnictwa elektrycznego.
Regularne picie wody powoduje, że ciało jest nawodnione i pracuje z optymalną efektywnością, co wpływa na poprawę wykonywanych ćwiczeń.
Dziecko nie musi jeszcze odczuwać pragnienia, ale jego mózg reaguje już na brak
wody – staje się rozdrażnione, zdekoncentrowane. Mózg można nawadniać również
innymi napojami. W toku treningowym, co
30 minut przewidziane są przerwy związane uzupełnieniem płynów.
Unifikacja nazewnictwa
W VFS istotną rolę stanowi unifikacja
nazewnictwa. Wspólna terminologia dotyczy m.in. zwodów, gier i zabaw ruchowych, ćwiczeń koordynacyjnych i oswajających z piłką. Jest to ważne, gdyż np. podczas uczestnictwa dwóch trenerów na zajęciach, obaj operują tym samym językiem
zrozumiałym dla wszystkich ćwiczących.
Jest to jeden z elementów przyzwyczajania zawodników do klubu, a nie do trenera.
Unifikacja ubiorów
Unifikacja ubiorów dotyczy zarówno trenerów, jak i zawodników. Szkoleniowcy obowiązkowo muszą pojawiać
się w stroju klubowym i obuwiu sportowym. Zawodnicy zachęcani są także do
przychodzenia w klubowych strojach.
Obowiązują białe getry, czarne spodenki, a w poszczególne dni tygodnia czerwone i niebieskie koszulki z logo Varsovii.
Taki strój podkreśla identyfikację z drużyną. Jest to niezwykle istotne zwłaszcza
wśród młodych chłopców.
Innym aspektem jest cel promocyjny. Młodzi piłkarze nosząc koszulki, czapki, szaliki, smycze i dresy Varsovii utożsamiają się z nią także w szkole i na podwórku (fot. 12).
Mogą się też pochwalić zdjęciami
z koszulką Varsovii z różnych wypraw turystycznych pokazując je na stronie klubowej w zakładce „Varsovia on Tour”.
Komunikacja
Podstawowym środkiem komunikacji trenera z rodzicami są informacje zamieszczane na stronie internetowej oraz
rozmowa indywidualna po treningu.
Kontakt trenera z rodzicami powinien
być jak najbardziej profesjonalny.
Na stronie internetowej w żadnym
wypadku nie ganimy zawodników za słabą postawę na boisku. Pochwały w artykułach również powinny być ograniczone do minimum, żeby nie komunikować,
że wynik jest najważniejszy lub nie popadać ze skrajności w skrajność.
Podczas komunikacji mailowej wymagana jest krótka prosta formuła odpowiedzi. Należy również zachęcać do kontaktu osobistego np. po treningu.
Wyniki konkursów i sprawdzianów
można przedstawiać na stronie www, ale
podając imiona jedynie tych, którzy pokazali się z najlepszej strony (np. trzy najlepsze osoby, reszta same wyniki).
Na stronie varsovia.waw.pl w zakładce
„Dla rodzica” dostępne są artykuły dotyczące m.in. szkodliwego wpływu wywierania zbytniej presji na dzieci, informacje
dotyczące higieny żywienia.
W komunikacji trenerów znaczenia
nabiera zakładka „Kącik trenera” na internetowej stronie klubowej. Dostępna ona
jest jedynie po zalogowaniu. Umieszczane są na niej założenia treningowe, materiały szkoleniowe i fiszki.
Fot. 13
Trener Nr 2 (113) 2013 | 35
Trenerzy na zajęciach nie mogą komunikować
wakacyjne oferty od Orange
najlepsze usługi roamingowe
Sony XperiaTM Z
Dzięki najlepszym usługom roamingowym
w Orange możesz swobodnie podróżować,
nie zmieniając swoich przyzwyczajeń.
Nadal możesz być w kontakcie, z kim chcesz i kiedy chcesz.
więcej na www.orange.pl/travel
Trener

"TRENER" nr 2/2013 - Mazowiecki Związek Piłki Nożnej

Transcription

Similar documents

Międzynarodowy Kongres Trenerów Piłki Nożnej

tutaj - DolZPN

Drodzy Armwrestlerzy! W dzisiejszym numerze relacja z

Konspekty zajęć piłkarskich dla dzieci w wieku 5 lat

international budo federation - Polski Związek Ju

tutaj - DolZPN

Aerial Surveys of the Earthwork Castle in Czermno. Preliminary

Show publication content!

Supreme 100 Supreme 150/Performer 150 Supreme

Podręcznik użytkownika

Wprowadzenie do Quantum GIS

Tom 55 2006 Numer 4 (273) Strony 365–380

Zwierzęta łowne w Polsce na przełomie XX i XXI wieku

Wyspa Wielkanocna jako współczesny cel turystyczny

EKOFIZJOLOGICZNE UWARUNKOWANIA ZDROWIA CZŁOWIEKA

Pobierz

Regulamin Rozgrywek 2015/2016

„Pszczelarstwo w powiecie bytowskim” autorstwa Pani Małgorzaty

Podsumowanie sezonu lęgowego Monitoringu Ptaków Polski w