De Pers
Transcription
De Pers
PERSPECTIEF SUSAN SMIT Bekvechten op z’n Haags Sietse Fritsma: ‘Dankzij de PvdA groeit de allochtone bevolking als kool!’ 6 Jeltje van Nieuwenhoven: ‘Ik dacht al, waar blijft ’ie.’ ‘Ik kan absoluut niet koken.’ EN VERDER Zouthandelaar heeft tijd van z’n leven 18 Donderdag Februari 2010 WWW.DEPERS.NL GRATIS, MAAR NIET GOEDKOOP HH/BEELDBEWERKING DE PERS Overheidsfinanciën De vergeten ICT-miljarden Bij de grootste bezuinigingsoperatie aller tijden kijkt het kabinet niet waar het meeste te halen valt. Camil Driessen AMSTERDAM ... Maar liefst twintig ambtelijke werkgroepen speuren in opdracht van het kabinet naar hoe 35 miljard op de rijksbegroting kan worden bezuinigd, maar geen enkele staat in het teken van ICT. En dat terwijl miljardenbezuinigingen op de Rijksbegroting juist daar te vinden zijn. Belastingverhoging, subsidies schrappen, snijden in budgetten: het is bij ICT niet nodig. Het enige dat op ICT-gebied moet gebeuren is: goed je werk doen en geen projecten verprutsen. Nee, een gelukkig huwelijk is het niet, de overheid en ICT. Dat bleek onlangs voor de zoveelste keer bij de uitgelekte tussentijdse evaluatie van het NUP-project om een elektronische overheid te creëren. Dat krijgt van de onafhankelijke reviewcommissie onder leiding van Arthur Docters van Leeuwen de codekleur rood mee. De kwaliteit en het imago van het openbaar bestuur zijn in het geding en de schade die dreigt is ‘onacceptabel groot’, zo meldt de Automatiserings Gids, die het vertrouwelijke rapport bemachtigde. Ferme taal die meteen doet denken aan de harde conclusies van het Rekenkamer-onderzoek uit 2007 naar de mislukking van ICT-projecten bij de overheid. Die ‘vallen veel duurder uit dan gedacht, vragen meer tijd dan gepland of leveren niet het gewenste resultaat.’ Deskundigen schatten de jaarlijkse verkwisting van belastinggeld destijds op 4 tot 6 miljard euro per jaar. De Slag om Uruzgan Oh, wat wil het CDA graag dat Wouter Bos zijn belofte vergeet. Maar de draaier draait niet meer. Lees meer op pagina 2 Lees verder op pagina 2 EERST Campingseks breidt zich uit Gemeenten nemen steeds meer maatregelen om prostitutiezones te ontdoen van criminaliteit, drugsoverlast en vrouwenhandel. Maar hoe meer regulering, hoe meer prostituees zich genoodzaakt voelen hun geld elders te verdienen. Thuis, in een hotel of in een caravan. Lees meer op pagina 3 IN BUSINESS 4 ‘Als u door de cijfers heenkijkt, dan...’ EERST Duivelsdrank Buckfast Het vult, maakt je dronken en geeft energie ING-baas Jan Hommen doet z’n best de slechte resultaten van zijn bank goed te praten. Pagina 9. CULEMBORG Dreigbrieven naar ouders Bij een tiental Marokkaanse gezinnen uit Culemborg is een brief bezorgd, waarin wordt gedreigd met huisuitzetting. De ouders hebben geen enkel strafbaar feit gepleegd, maar worden aangesproken op de verantwoordelijkheid voor hun kroost. De brief is door Woningcorporatie Kleurrijk Wonen opgesteld in overleg met gemeente en politie. Eerst 2 LANGE POTEN Kabinetscrisis PvdA groef zich in ... PETER MIDDENDORP H et gewezen Kamerlid Arend Jan Boekestijn (VVD) noemt zichzelf in het openbaar met enige regelmaat ‘een intellectueel’. Nu we het Irak-debat via het beeldscherm hebben gevolgd, en daarbij tegelijkertijd de commentaren hebben gelezen die hij op de internetberichtenpagina Twitter achterliet, kunnen we hem niet langer geloven op zijn woord. Vooraleerst is Boekestijn supporter. De werkelijkheid valt voor hem uiteen in ja en nee, goed en slecht, hoera en boe. De grens daartussen wordt gevormd door het linkerbeen van Pechtold. Alles wat ter rechterzijde daarvan in de Kamer wordt gezegd, kan op zijn uitbundige instemming rekenen, alles wat aan de andere zijde daarvan wordt opgebracht, doet hem wanhopig naar het voorhoofd grijpen. In de eerste uren van het debat lazen we: ‘Pechtold gaat af via zijdeur.’ ‘Dat is niet waar, Femke.’ ‘Femke en Agnes moeten aftreden.’ ‘Ik vind de stem van Kant niet handig.’ ‘Femke begrijpt het niet.’ ‘Kletskoek.’ En: ‘Uitstekend betoog van Rutte.’ ‘Uitstekend betoog van SGP.’ ‘Rutte is ijzersterk.’ ‘Rutte heeft het kernpunt te pakken.’ Hierop volgde een periode waarin we ineens helemaal geen berichten meer van Boekestijn te lezen kregen. We vreesden dat zijn echtgenote hem bij het beeldscherm had weggeroepen – de kinderen konden niet slapen – tot we lazen dat hij tussendoor even naar een ouderavond was geweest. ‘Balkenende is in vorm’, schreef hij nu. ‘Er wordt gehakt gemaakt van Halsema.’ ‘Je hoort de wanhoop in Pechtolds stem.’ ‘Verhagens verhaal is zeer aannemelijk.’ ‘Pechtold en Halsema hebben het verknald.’ ‘SP heeft maoïstische wortels.’ En: ‘Verhagen is ook in vorm.’ ‘Van Geel is ontspannen.’ ‘Wilders is lid van de linkse kerk.’ ‘Goed punt van SGP.’ ‘Heel goed punt Rutte.’ Het debat werd geschorst, Boekestijn schreef: ‘Als de motie van wantrouwen geen meerderheid haalt, is het Irak-dossier gesloten. Een historisch moment.’ Dit gebeurde, de motie haalde geen meerderheid, Boekestijn kon naar bed. Vijf uur later was hij alweer uit de veren: ‘Auto naar de garage gebracht.’ ‘Rapporten lezen is het leukste dat er is.’ In huize Boekestijn hernam zich het normale leven. 1 Bos mocht toch niet draaien? Nou, hier heb je je zin Beschuldigingen van onbetrouwbaarheid leidden tot de onwrikbare houding van de PvdA over Uruzgan. Kustaw Bessems Dirk Jacob Nieuwboer DEN HAAG ... Oh, wat wil het CDA graag dat Wouter Bos deze keer draait! Dat hij zijn belofte om geen militairen meer naar Uruzgan te sturen vergeet. Dat hij een niet uit te leggen keus voor zijn rekening zou nemen. Zo van: we maken een eind aan de militaire missie, er gaat nu een trainingsmissie heen en de militairen die meegaan noemen we ‘ondersteuning’ of iets dergelijks. Prachtig voor de christen-democraten: Bos, die weer wat vertrouwen van de kiezer had verloren en het CDA dat zijn zin had gekregen. En de PvdA-leider had het misschien nog gedaan ook, als het CDA hem niet eerst zo met dat draaien had gepest. Dat het besluit over Uruzgan tot een crisis leidt, heeft veel te maken met de verkiezingscampagne van 2006. Het CDA zette toen op Amerikaanse wijze de grootste concurrent neer als onbetrouwbaar. Campagneleider Jack de Vries – vertrouweling van premier Jan Peter Balkenende en tegenwoordig staatssecretaris van Defensie – begon elke campagnedag met het ‘draaipunt van de dag’, waarin een onderwerp werd behandeld waarover Bos van mening zou zijn veranderd. En in een radiodebat voegde Balkenende de PvdA-leider de inmiddels historische woorden toe: ‘U draait en u bent niet eerlijk.’ Dat ging over het ontslagrecht. Reputatie Het beeld werd versterkt toen Bos, terwijl hij had gezegd nooit onder Balkenende te zullen dienen, toetrad tot het kabinet als minister van Financiën en vicepremier. Zijn reputatie als draaier was gevestigd, uitgerekend door de partij waarmee hij moest gaan regeren. En waarmee hij onvermijdelijke compromissen moest sluiten. De PvdA zat met het beeld in de maag en koos er zelden voor om zo’n compromis eerlijk uit te leggen, maar hield vaak krampachtig vol dat zij gelijk had gekregen. Zoals toen de PvdA er – in strijd met het verkiezingsprogramma – mee instemde om géén Europees referendum te houden. En toen de partij onwillig akkoord ging met de koop van een JSF-testtoestel. Het CDA ‘draait’ ook zo vaak. Over Uruzgan, de AOW-leeftijd, de kilometerheffing. Maar aan die partij kleeft dat niet. Al was het omdat het CDA anders dan de PvdA geen prominenten heeft die eigen onvolkomenheden er met smaak in wrijven. Kopje koffie Intussen bleef Bos het CDA de harde campagne verwijten. ‘Als je na de verkiezingen compromissen moet sluiten met je tegenstander, raak je in de ogen van de achterban gecompromitteerd’, zei hij begin 2007. Toen De Vries als staatssecretaris voorstelde om met Bos een verzoenend kopje koffie te drinken weigerde die. Ook zijn partij deed alles om van het draai-imago af te komen. Fractievoorzitter Mariëtte Hamer maakte er een sport van om besluiten tegen te houden, zoals de versoepeling van het ontslagrecht. En toen het kabinet eind 2007, ook al tegen een eerdere toezegging in, de missie in Uruzgan tot 2010 verlengde, gooide de PvdA-leider ter compensatie hard de deur dicht voor een volgende missie. ‘Eind 2010 gaan we echt weg, maakt niet uit wat de omstandigheden zijn.’ In die positie groef de PvdA zich in, tot een recente Kamermotie aan toe. Toch lijkt Bos de afgelopen weken dicht bij een draai te zijn geweest. Binnen het kabinet spraken hij en zijn collega Bert Koenders van Ontwikkelingssamenwerking lang over de mogelijkheid van een forse trainingsmissie in Uruzgan, inclusief militairen. Inhoudelijk zou dat ook nog wel verdedigbaar zijn, omdat de PvdA veel affiniteit heeft met de Amerikaanse president Obama en zijn strategie voor Afghanistan. ‘Maar de kiezer zou het niet snappen’, klonk het in de fractie. En dus draaide Bos niet, hij verstijfde: géén militairen meer in Uruzgan, klaar. Het CDA creëerde zijn eigen monster. 1 Hoe lang nog? Terwijl buiten zijn vierde kabinet uit elkaar leek te donderen, moest premier Balkenende gistermiddag urenlang in zijn dooie eentje een debat met de Tweede Kamer voeren over het verslag van een Europese raad. ‘s Ochtends had Bezuinigen ‘Er valt heel veel te halen’ ICT onterechte afwezige Vervolg van pagina 1 ... ‘Het zijn inderdaad getallen die genoemd worden’, zegt ICT-hoogleraar Chris Verhoef van de Vrije Universiteit. Hij is verbaasd dat er geen ambtelijke werkgroep op ICT-gebied in het leven is geroepen. ‘Er kunnen niet genoeg werkgroepen zijn om ICT-besparingen te bedenken, want er is heel veel te halen.’ Uit onderzoek van Verhoef blijkt namelijk dat het risico op mislukkingen bij ICT-projecten bij de overheid twee keer zo hoog is als bij het bedrijfsleven. Toch gelooft de hoogleraar dat de overheid lessen heeft getrokken uit het vernietigende Rekenkamerrapport. Onder meer de gateway review is daar een goed voorbeeld van. Eindelijk wordt tijdens een project in kaart gebracht waar het fout dreigt te gaan, in plaats van achteraf. Verhoef vindt het slecht dat het vertrouwelijke stuk op straat is beland. Daardoor ontstaat het gevaar dat de volgende review minder kritisch is omdat in besloten kring meer open en eerlijke kritiek wordt geuit. Arda Gerkens van de SP is juist wel blij dat het rapport ‘op haar bureau Argus ‘Most wanted’ Maikel S. zit vast Laagvlieger Foekepotten ‘DE JSF IS EEN SLECHT IDEE’ WAT EEN GEK SNOEPJE ZEG Nederland gaat sowieso de mist in met de JSF. Dat zei deskundige Johan Boeder tijdens een hoorzitting, georganiseerd door de SP, PVV, PvdA en GroenLinks. Het toestel wordt later opgeleverd, zal veel duurder zijn en kwalitatief teleurstellen, meent Boeder. Nederland wil in 2012 een besluit nemen over de opvolger van de verouderde F-16. Voor de aanschaf is 6,1 miljard gereserveerd. Tussen alle snoepjes die de kinderen in Salland ophaalden bij het traditionele foekepotten – verkleed snoep ophalen langs de deuren – zitten mogelijk medicijnen. De ouders van een elfjarig meisje visten een tablet uit haar oogst en waarschuwden de politie. Die vreest dat er meer medicijnen tussen het snoepgoed zitten. Het is nog niet bekend wat voor pilletje tussen het snoep zat en of er opzet in het spel is. Sta op en drink! Bid en leef Tijd voor verandering. Nu móét je nog zittend een biertje drinken op een Amsterdams terras; binnenkort mag dat ook staand. De Amsterdamse ChristenUnie-lijsttrekker Hugo Scherff meent dat bidden helpt tegen hiv. ‘God kan alles, dus ook hiv genezen.’ Eerst 3 Prostitutie Hoe meer regels, hoe meer illegaliteit Hoeren klussen nu fijn op de camping Steeds meer prostituees zien zich door toegenomen regelgeving genoodzaakt hun geld illegaal te verdienen. Seks op de camping rukt op. Pieter Sabel AMSTERDAM ... PvdA-leider Bos, door Balkenende ooit zo indringend van draaien beticht, hem gezegd in geen geval met een nieuwe missie in Uruzgan in te stemmen en nu dus eens de rug kaarsrecht te houden. 1 FOTO: EVERT-JAN DANIELS Ze heeft prachtige borsten, Michelle. Alle standjes konden worden doorgenomen, want Michelle is gewillig. En ontvangt in een stacaravan. Althans, dat schrijft iemand die schuilgaat achter het pseudoniem ‘Stoomloc’. Op websites als hookers.nl en kinky.nl worden Michelles, Femkes en Sandra’s uitgebreid beschreven door hun bezoekers. Prostituees zijn het. Ze verdienen hun geld niet vanachter een roodverlicht raam of in een al dan niet luxe bordeel, maar ontvangen hun klanten thuis, in een (sta-)caravan of in een camper. Gemeenten nemen steeds meer maatregelen om hun prostitutiezones te ontdoen van criminaliteit, drugshandel en gedwongen prostitutie. Reguleren, noemen ze dat. En ook landelijk probeert men de positie van de prostituee te versterken, middels een heuse Wet Regulering Prostitutie. Het wetsvoorstel ligt nu bij de Tweede Kamer. Niemand is er op tegen dat de branche ontdaan wordt van de rotte appels, maar al die regels hebben een averechts effect, waarschuwt een raamexploitant uit het oosten van het land. ‘Ik kijk regelmatig op websites waar vrouwen en meisjes zichzelf aanbieden, het worden er steeds meer. En het zullen er meer worden als bijvoorbeeld de leeftijdsgrens ‘Ik kijk regelmatig op zulke websites. Steeds meer meisjes bieden zich aan.’ Anonieme raamexploitant wordt verhoogd van 18 naar 23. Dan huren ze gewoon een hotelkamer of een huisje. Als ik kwaad zou willen, zet ik mijn vrouwen op zo’n website en huur zelf een hotelkamer of een stacaravan.’ Dat is precies waar Metje Blaak van prostitutievakbond De Rode Draad bang voor is. Hoe meer regels, hoe meer meisjes, vrouwen, jongens en mannen er in de illegaliteit verdwijnen. ‘In no time zie je dat er sprake is van dwang bij vrouwen die in het illegale circuit werken. Hoe meer re- gels, hoe meer vrouwen je het bos in stuurt.’ De relatie tussen meer regels enerzijds en meer illegaliteit anderzijds bestaat, zegt Rob van den Hazel van adviesbureau Seinpost. ‘Via de nieuwe wet wil men bijvoorbeeld dat iedere prostituee zich registreert. Maar niet iedereen wil dat de buurvrouw of de Belastingdienst weet hoe je je geld verdient. Dus is de verleiding om het buiten het zicht te doen groter. Maar het toenemende aantal prostituees dat zich via internet aanbiedt, heeft ook te maken met de ontwikkeling van dat medium.’ Van den Hazel deed verschillende keren onderzoek naar ontwikkelingen in de prostitutiebranche. Een van zijn conclusies: door de sector meer te reguleren hebben we in de afgelopen jaren vooral een beter beeld gekregen van de legale sector. Maar die legale sector is om die reden steeds kleiner aan het worden. Hij bestudeerde de prostitutiebranche in het Brusselse Gewest, en kwam tot ongeveer duizend legale prostituees, en een schatting van ongeveer drie- tot vierduizend illegale prostituees. Probleem: over de illegale sector bestaat alleen overeenstemming dát hij er is, en dat hij steeds groter wordt. Hoe groot, dat weet niemand. 1 tijdens speurtocht naar miljarden belandde’. ‘Ik vraag me af hoe lang we anders hadden moeten wachten om te weten dat het fout zit, want dit rapport ligt er al sinds 10 december.’ Ze ziet goede bedoelingen bij de overheid, maar ook oude fouten die aan de Rekenkamerkritiek doen denken. Daarom heeft ze een Kamerdebat aangevraagd. Volgens Gerkens is er grote winst te halen op ICT-gebied door bijvoorbeeld slimmer te kijken naar investeringen. Neem de digitale schoolborden die scholen voor 5000 euro per stuk aanschaffen, terwijl je voor 800 euro met een whiteboard, beamer en Amsterdam ELKE ZONDAG WINKELEN Amsterdamse winkels mogen voortaan elke zondag open. Dat heeft de gemeenteraad bepaald na een voorstel van Lodewijk Asscher. Alleen de SP en het CDA stemden tegen. Tot nu toe mochten stadsdelen bepalen of de winkels open mochten. Bovendien moesten ze dan aantonen dat het stadsdeel een toeristisch gebied was. Her en der was er echter toch al een gedoogbeleid. Zonzoekers Door het koude weer zijn er veel meer vakanties naar zonnige oorden geboekt. een speciale variant van de Nintendo Wii precies hetzelfde hebt. Ook Verhoef ziet dat er bakken met geld kunnen worden bespaard door efficiënter, effectiever en simpeler te werken. Hij pleit voor een extra gateway review aan het begin van een ICT-project. ‘Neem de kilometerheffing met kastjes. Als je onafhankelijke deskundigen er van tevoren over na laat denken, dan kom je tot de conclusie dat het veel goedkoper en slimmer kan. Door heel Nederland hangen al camera’s om het verkeer in de gaten te houden en snelheid te bestraffen. Je hoeft alleen een overkoepeld systeem te ontwerpen dat het allemaal bijhoudt.’ 1 LAATSTE KANS! 21 GELDIG T/M GRATIS APPLE IPHONE & GRATIS HP LAPTOP! GRATIS! APPLE IPHONE 3GS GRATIS! + 95 . van €35.00 voor: 16GB €26 p/mnd Beltegoed onbeperkt houdbaar! + mobiel internet (1e 12 mnd €2.95) FEBRUARI zondag 160 GB HP LAPTOP €6.75 p/mnd* 160 GB harde schijf + DVD brander incl. 330 belminuten / sms per maand incl. 300 belminuten per maand LET OP: OOK VOOR VERLENGINGEN! *Na 4 maanden €27.50 p/mnd BESTEL NU RAZENDSNEL OP GSMSALE.NL 24-UURS LEVERING! VOOR 15.00 UUR BESTELD, DE VOLGENDE DAG GRATIS PER KOERIER IN HUIS! Eerst 4 STEL... ...dat je de baas van Toyota bent D an slaap je de laatste tijd wat minder dan vroeger. En dan weet je dat het voorlopig nog wel even zo blijft, als het claimcircus losbarst en Amerikaanse politici je voor verhoren naar het Congres roepen. Ook weet je dat de technische gebreken die hebben geleid tot een mondiale affaire het merk zulke grote schade hebben toegebracht, dat het nog jaren zal kosten om het vertrouwen bij consumenten weer terug te winnen. Als het al lukt. Maar je bent vooral bezig met een analyse van hoe dit mis heeft kunnen gaan. De voor de hand liggende reden weet je al lang: Toyota is te snel gegroeid. De veel complexere vraag is vervolgens welke interne processen – of liever gebrek aan processen – tot het drama hebben geleid. Dan kom je uit op wat heet risicomanagement. Want leiderschap is niet het elimineren van risico’s, maar het anticiperen erop, het tijdig herkennen ervan en er snel op te reageren, in de wetenschap dat rampspoed altijd op de loer ligt. Een leider weet bovendien dat rampspoed zich meestal onverwacht aandient om de eenvoudige reden dat we onmogelijk alle consequenties van ons handelen kunnen overzien. Dus concludeer je dat wat itmanagers controls review noemen veel meer aandacht verdient – een essentieel veiligheidssysteem voor ieder bedrijf dat zwaar leunt op informatietechnologie. Dit proces identificeert potentiële risico’s – zoals een softwaremankement aan de remmen – en wat er aan gedaan kan worden om het probleem snel te verhelpen als het zich manifesteert. Je realiseert meer dan ooit dat schokken veroorzaakt door informatie en technologie voor ieder bedrijf, hoe goed ook de reputatie, een serieuze bedreiging zijn. En dan maar bidden dat het niet nog een keer gebeurt. 1 De rubriek Stel... verkent wat ook het nieuws had kunnen zijn. Reacties/suggesties: stel@depers.nl Schotland Agressieve jeugd Beetje van de duivel en beetje van God De sterke wijn Buckfast, gebrouwen door monniken, leidt in Groot-Brittannië tot heftige discussie. Sanne Rooseboom LONDEN ... Een bruine drank, zoet en kruidig. Het smaakt een beetje naar hoestdrank en brandt zachtjes in je keel. Het is de combinatie van alcohol en cafeïne die het hem doet. Je wordt dronken en hyper tegelijk. ‘Shitfaced,’ zoals de Britten dat zo poëtisch zeggen. De drank is populair in Schotland, daarbuiten is het moeilijk te krijgen. Maar in de Schotse provincie Strathclyde heeft de politie aan de bel getrokken; 40 procent van de jongeren die wordt opgepakt wegens een geweldsdelict heeft Buckfast op. Dit heeft alle ingrediënten voor een gek verhaal. Monniken, alcohol, dronken Schotten. Haha, het is nu al grappig. Maar het is ook echt een probleem. Is de drank door een combinatie van alcohol en cafeïne onverantwoord? Of krijgt één drankje de schuld voor een veel groter probleem? De Schotse BBC wijdde er vorige maand een uitgebreid programma aan, en sindsdien duikt Buckfast steeds op in discussies. 48 seconden Tik op YouTube ‘Buckfast challenge’ in en je vindt honderden filmpjes van jongeren die in één keer een fles achteroverslaan. Jonge jongens met capuchontruien in een kale huiskamer, keiharde house op de achtergrond. ‘My mate Danny downs 2 bottles of buckfast in 48 seconds’ heet een van de filmpjes. Twee flessen Buckfast, dat is niet alleen anderhalve liter sterke wijn (15 procent), het is ook 562 gram cafeïne; evenveel als zestien blikjes cola. In 48 seconden. De kans is groot dat Danny een paar uur later herhaaldelijk zijn eigen hoofd, of dat van een toevallige voorbijganger, tegen de stoeprand slaat. ‘Buckfast wordt geassocieerd met Neds,’ vertelt David (30) uit East Kilbride. ‘Werkloze jongeren in trainingpakken die rondhangen en snel in de problemen komen. In parken in Glasgow zie je overal gebroken Buckfastflessen.’ Het korps van Strathclyde (waar Glasgow onder valt) berekende dat binnen drie jaar 5.638 keer Buckfast werd genoemd in een proces-verbaal, veel vaker dan welke andere drank dan ook. In 114 gevallen was de Buckfastfles zelfs het daadwerkelijke wapen. De glazen fles is een kant-enklaarwapen in handen van dronken jongeren in een cafeïneroes. De Labourpartij overweegt een verbod op alcoholische dranken met cafeïne naar aanleiding van de cijfers. Alle partijen zijn het er over eens dat er iets moet gebeuren om het drankmisbruik van de Schotten in te perken. In slechts zeven landen ter we- In drie jaar kwam Buckfast 5.638 keer voor in een proces-verbaal. reld wordt meer gedronken dan in Schotland. Maar kun je één fles donkere wijn (van zo’n acht euro per stuk) daar de schuld van geven? Volgens de Benedictijnse monniken die sinds 1920 Buckfast maken in hun klooster in het zuidwesten van Engeland, wordt de drank gebruikt als zondebok. ‘Heeft iemand wellicht overwogen dat het misbruik van onze wijn een symptoom is, en niet de reden van alcoholmisbruik?’ vraagt de orde zich af in een persverklaring op de website. Buckfast neemt nog geen procent in beslag van alle alcohol die in Schotland wordt verkocht en krijgt veel te veel negatieve aandacht, vinden de monniken. De bisschop van Aberdeen, Bob Gillies, is het niet met ze eens. De wijn maakt zondaars van de mens, vindt hij, en de Benedictijnen moeten goed nadenken of ze daar wel verantwoordelijk voor willen zijn. Buckfasts’ trouwe fans schudden alle kritiek van zich af. Alexander (19) studeert politicologie in Stirling, in het noordoosten van Schotland. Hij drinkt zo’n twee flessen per week. ‘Na een fles Buckfast hoef ik verder geen alcohol meer. Dat is veel beter dan tien pinten bier, wat hier in het weekend normaal is.’ Oma van 94 De Ierse Lora-Lucia is een aanhangster van de drank in Dublin, waar het ook goed te krijgen is. ‘Mijn oma is 94, een heel vrome vrouw die normaal nooit alcohol aanraakt. Omdat Buckfast door monniken wordt gemaakt, vindt ze dat het mag. Dus drinkt ze het elke dag, het geeft haar energie.’ Zelf noemt Lora-Lucia het een maaltijd in een fles. ‘Het heeft alles wat je nodig hebt, het vult, maakt je dronken, geeft energie.’ ‘Veel jonge mensen tussen de veertien en achttien drinken het zonder het effect te begrijpen,’ vertelt Alexander. ‘Maar op die leeftijd drink je überhaupt te veel. Als er geen Buckfast zou zijn, zouden ze wel iets andere nemen.’ Als je de donkergroene Buckfastfles goed leest, word je in ieder geval gewaarschuwd voor wat er in zit. ‘Drink verantwoord’ staat er op het gele etiket met een plaatje van een pittoreske abdij. ‘Mannen niet meer dan 3-4 units per dag, vrouwen niet meer dan 2-3.’ Daarnaast een plaatje: in 75cl Buckfast zitten elf units. 1 Niet de enigen De monniken van Buckfast Abbey zijn niet de enige geestelijken die alcohol brouwen. In de Abdij van de Trappisten van Westmalle wordt trippel bier gebrouwen. De nonnen van de Duitse St Hildegard-abdij maken Rieslingwijn, de monniken van Andechs brouwen Duits bier. De Franse kartuizers maken hun Chartreuse en de Ampleforth Abdij in Yorkshire cider. Treinramp Na 206 jaar BELGEN EISEN OPHELDERING EINDELIJK FRANS BEZOEK HAÏTI Het Belgische parlement wil maandag een gesprek met de topbestuurders van de spoorwegmaatschappij NMBS en spoorwegbeheerder Infrabel. Er wordt opheldering geëist over de oorzaak van de treinramp bij Halle, maandag. Als de antwoorden onbevredigend zijn, sluit voorzitter François Bellot van de Kamercommissie Infrastructuur en Overheidsbedrijven een parlementaire enquête niet uit. REUTERS Toegegeven, het zou ook wel eens tijd worden. Haïti is al 206 jaar onafhankelijk van voormalig kolonisator Frankrijk, maar nog nooit kwam er een staatshoofd op bezoek op het eiland. Maar Sarkozy heeft daar nu eindelijk verandering in gebracht. De relatie tussen de twee landen is moeizaam geweest sinds de onafhankelijkheid van Haïti in 1806. Maar Sarkozy wil die ban doorbreken. En nu de voormalig Franse kolonie is getroffen door een zware aanbe- ving, reist Sarkozy dus door het land om te kijken hoe het gaat met de hulpverlening aan de overlevenden van de ramp. Ook brengt hij een bezoek aan een door Fransen gerund veldhospitaal. In Haïti zullen ze echter vooral blij zijn met de belofte van Sarkozy dat Frankrijk 270 miljoen euro aan hulp geeft aan het straatarme land. Ook wordt een schuld van 56 miljoen euro kwijtgescholden. Eerder al had Parijs 20 miljoen euro aan noodhulp toegezegd. Op naar de 100 Daar ben ik weer Ruimtelijk uitzicht De Schotse bierbrouwerij Brewdog heeft een biertje, ‘Sink the Bismarck,’ van 41 procent gebrouwen. De titel voor het sterkste biertje is weer in Schotland. Een Turkse man (70) die al 55 jaar vermist was, is weer opgedoken in zijn dorp. Hij verbleef al die tijd in het buitenland, waaronder vier jaar in Nederland. Een gewoon raampje voldeed blijkbaar niet. Het ISS heeft sinds gisteren een panoramakoepeltje, om extra mooie ruimtekiekjes te kunnen maken. Eerst 5 Lijst Blanco De lege biljetten-partij Allemaal een dagje in de gemeenteraad? Stem blanco! Wie blanco stemt in Amsterdam, stemt dit jaar wél op een partij: de Lijst Blanco. Een partij die, bij genoeg blanco stemmen, zelfs een zetel gaat opeisen. Remco Tomesen AMSTERDAM ... Nog nooit waren zoveel Nederlanders níet van plan te stemmen als bij de komende gemeenteraadsverkiezingen. De verwachte opkomst op 3 maart is 45 procent, zegt BMC onderzoek, dat een representatieve steekproef onder Nederlanders deed. Niet-stemmers hebben domweg geen interesse, blijkt uit het onderzoek. Of weten niet op welke partij ze moeten stemmen, vinden dat geen enkele partij bij hen past. Op die laatste groep mikt de Lijst Blanco. ‘Veel mensen voelen zich niet vertegenwoordigd door het politieke systeem’, zegt een van de Amsterdammers achter de lijst, die anoniem wil blijven. ‘Het doet er niet toe wie we zijn. We zijn zelf ook blanco. Politiek moet gaan over ideeën, niet over personen.’ Als er genoeg mensen in Amsterdam blanco stemmen, willen jullie een zetel opeisen. Dat kan toch niet? Blanco stemmen zijn ongeldig en tellen niet mee in de uitslag, zegt de Kiesraad. ‘Dat moet veranderen, vinden wij. Als veel mensen blanco stemmen, moet een van de 45 zetels in de Amsterdamse raad leeg blijven. Die zetel wordt dan elke dag door een andere blanco stemmer bezet; we noemen De glazen fles van Buckfast is een kant-enklaarwapen in handen van dronken jongeren in een cafeïneroes. ROSS MACINTYRE Menselijke schilden TALIBAN BIEDEN HEVIG VERZET De internationale troepenmacht in Afghanistan heeft er een nieuw probleem bij. De taliban zijn namelijk slim ingesprongen op de kritiek die de ISAF kreeg na het maken van burgerslachtoffers bij een grootscheeps offensief in de provincie Helmand. Ze gebruiken menselijke schilden in de strijd met de ISAF. ‘De taliban nemen mensen in gijzeling. Ze zetten vrouwen en kinderen op daken van huizen en beginnen vervolgens van achter hen vandaan te schieten’, zegt de Afghaanse Maar volgens de regels krijgen jullie die zetel niet. ‘Nu worden bij de uitslagen het aantal blanco stemmen niet genoemd. Wij roepen degenen die stemmen tellen op dit wél bekend te maken. Zo kunnen wij uitrekenen of we recht op een zetel hebben. Stap twee is dan om die zetel op te eisen. Hoe we dat precies gaan doen, daar denken we nog over na.’ Mensen die blanco stemmen, willen toch eigenlijk helemaal niet bij een partij horen? Ook niet bij de Lijst Blanco. ‘Wij zijn geen partij. We doen niet aan representatieve democratie, waarbij een politicus vier jaar lang zijn gang kan gaan. Als kiezer geef je dan eigen- ‘Wij zijn zelf ook blanco. Politiek gaat over ideeën, niet over personen.’ lijk je stem weg, want je weet niet wat er in die jaren allemaal gaat gebeuren. Nee, bij ons vertegenwoordigen de kiezers zichzelf. Elke dag van het jaar zit er een andere blanco-stemmer op de restzetel, dat gaan we zo regelen. En mensen kunnen via onze website hun ideeën kwijt. De achterban wordt zo voortdurend gepeild.’ Dat is bij Rita Verdonk, die via internet haar achterban peilde, nogal mislukt. ‘Op haar website kwamen vooral boze mensen af, dat liep uit de hand. Nu is haar site gereguleerd. Op onze site gaan we die discussies beter regelen. En daarnaast hebben we de mensen op de wisselzetel natuurlijk, die elk hun eigen ideeën hebben.’ De ene dag is Lijst Blanco dan voor coffeeshops in de buurt van scholen, en de andere dag weer tegen. ‘Ja, dat kan. Het gaat ons niet om de standpunten, maar om het systeem. Dat willen we aan de kaak stellen: mensen moeten meer betrokken zijn bij de politiek, meer invloed hebben.’ Daar is in 1966 toch al een politieke partij voor opgericht, D66? Een partij die er na veertig jaar achter kwam, dat het veranderen van het politieke systeem in Nederland eigenlijk niet echt mogelijk is. ‘Hm, wij hebben echt het gevoel dat er behoefte is aan een politiek systeem waarbij mensen meer inspraak hebben. Kijk maar naar de desinteresse voor de gemeenteraadsverkiezingen. Hoe we dat systeem precies veranderen, daar hebben we het over op ons verkiezingsfeest op 3 maart in Amsterdam. Daar gaan kunstenaars, activisten en hoogleraren over een alternatief systeem met meer inspraak praten.’ Hebben jullie Hans van Mierlo ook uitgenodigd? ‘Nee, die hebben we nog niet uitgenodigd. Hm, misschien wel een goed idee.’ 1 1eenopsms de 5 vindt soms te kort om zijn verhaal kwijt te kunnen generaal Ghulam Mahaiuddin Ghori. De taliban leveren sowieso fel verzet bij de belegering van enkele steden in de regio. De operatie verloopt traag door aanslagen met bermbommen. Ook hebben de taliban zich ingegraven in bunkers en verkleden ze zich als leden van het Afghaanse veiligheidsapparaat. Voor twee noordelijke provincies is een vergelijkbaar offensief van de ISAF op til, meldde de regionale gouverneur gisteren. Vooral in Kunduz is het onrustig. % %% '%%! ! %% ! !%%$) + % % *% %% % ",% %) Zwijnenstal? Hangbuikzwijn Flurk mocht van een Belgische huurbaas niet meer bij zijn baasje in huis wonen aan de Varkensstraat. Flurk is inmiddels weg, maar niemand weet waarheen. het de wisselzetel.’ ' %%(%) 6 Perspectief Dubbelinterview PVV versus PvdA Minaretten: je haat ze of je houdt van ze Of de PvdA van Jeltje van Nieuwenhoven wordt de grootste in Den Haag, of de PVV van Sietse Fritsma. De Pers kreeg de twee Friezen voor het eerst bij elkaar aan tafel. Erg gezellig werd het niet. Marcia Nieuwenhuis ... H ij woont in Scheveningen, vertelt Sietse Fritsma. Jeltje van Nieuwenhoven schudt haar hoofd. ‘Het is óp Scheveningen’, zegt ze kortaf. Fritsma houdt vol: ‘Het kan allebei.’ Het is de eerste keer dat PvdAvoorvrouw Jeltje van Nieuwenhoven en PVV-voorman Sietse Fritsma het tegen elkaar opnemen, en de sfeer zit er meteen goed in. Beiden zijn lijsttrekker in Den Haag. Beiden kennen de weg in de Tweede Kamer. En beiden komen ze van oorsprong uit Friesland. Maar daar houden de overeenkomsten dan ook op. Zelf woont Van Nieuwenhoven ín het oude centrum van Den Haag. Een prachtige plek, vindt ze. ‘Als ik uit mijn raam kijk, zie ik twee minaretten. Niet dat ik nou een bijzondere voorliefde voor minaretten heb, maar het idee dat een oude synagoge in de Wagenstraat hergebruikt wordt als moskee, vind ik mooi.’ Voor die gedachte heeft Sietse Fritsma maar één woord. ‘Ik vind het verschrikkelijk. Ik vind de islamisering van Den Haag verschrikkelijk en ik vind het ook verschrikkelijk dat er mensen zijn die de minaretten op een oude synagoge fantastisch vinden. Ik kan daar eerlijk gezegd niet bij.’ JvN: ‘U had liever gehad dat dat gebouw leeg stond en dat het daar stond te verworden in plaats van dat het nu een prachtige kerk is?’ SF: ‘Het zijn zeker geen prachtige minaretten. Ze staan symbool voor de dominantie die de islam wil hebben.’ JvN: ‘Vindt u dat ook van kerktorens?’ SF: ‘Het christendom is niet vergelijkbaar met de islam. De islam is een kwaadaardige, gevaarlijke, totalitaire ideologie…’ Van Nieuwenhoven begint door hem heen te praten: ‘Daar ben ik het dus he-le-maal niet mee eens.’ Fritsma gaat gewoon door met zijn betoog: ‘…die al onze vrijheden en kernwaarden bedreigt. Kerktorens horen bij de Nederlandse cultuur, die horen bij wie wij zijn. Daarom ben ik niet blij dat ik op de plaats van een westerse synagoge minaretten zie. Ik vind dat een achteruitgang die we moeten weren.’ Muts Dan is er nog zo’n kwestie waar de koppige Friezen – Fritsma komt uit Franeker en Van Nieuwenhoven uit Noordwolde – het maar niet eens over kunnen worden. In het verkiezingsprogramma van de Partij voor de Vrijheid staat dat vrouwen in publieke functies geen hoofddoeken meer mogen dragen. Van Nieuwenhoven: ‘Ik zou wel eens willen weten wat Sietse Fritsma tegen mijn grootmoeder, uit Friesland afkomstig, gezegd zou hebben. Zij heeft haar hele leven altijd een muts gedragen. Ze had drie soorten mutsen: binnenmutsen, buitenmutsen en een slaapmuts. Ik heb mijn grootmoeder nooit zonder muts gezien.’ Geëmotioneerd vervolgt ze: ‘Die muts is maar één keer af geweest, in de Tweede Wereldoorlog voor de foto op haar persoonsbewijs. Mijn grootmoeder kreeg jaren later nóg tranen in de ogen als ze moest vertellen dat ze in het openbaar, voor vreemde mannen, haar muts af had moeten doen. Ik vind dat je je net zo vrij moeten kunnen voelen zonder muts, laat daar geen misverstand over bestaan, maar ga mij nou niet vertellen dat er geen vooruitgang is in de samenleving.’ Stellig en emotieloos pareert Fritsma haar betoog. ‘Hier blijkt de naïviteit van mevrouw Van Nieuwenhoven maar weer uit. Anders dan een muts is een hoofddoek een symbool van de islamitische ideologie waarin de vrouw minderwaardig is aan de man. Simpel zat. Hier is geen discussie over mogelijk: de hoofddoek is een symbool van vrouwenonderdrukking.’ Van Nieuwenhoven, de eerste vrouwelijke Kamervoorzitter in de Nederlandse geschiedenis, volhardt: ‘Mijn grootvader hoefde ook geen muts op toen hij ging trouwen, dat was alleen voor vrouwen. Géén van de vijf dochters van mijn grootmoeder heeft ooit een muts gedragen. Zij moesten al lachen bij het idee dat ze een muts op zouden moeten doen.’ De PvdA-lijsttrekker legt uit dat haar partij gelooft in ‘het leren van de tijd’. ‘Er is altijd emancipatie.’ Soms gaat dat, zoals bij haar familie, in één generatie. En soms zijn daar drie of vier generaties voor nodig. ‘Ik ben nog nooit iemand tegengekomen met een hoofddoek die zich onderdrukt voelde. In één van de debatten voor de verkiezingen voerde deze week nog een vrouw met een hoofddoek het woord die advocate is. Een zelfstandige, geëmancipeerde vrouw die helemaal geen man nodig heeft om te weten wat ze wil. Accepteer die hoofddoek gewoon. Of kiest u ervoor ‘Dankzijde PvdAgroeit deallochtone bevolking alskool.We brekenhetene nahetandere immigratierecord.’ om, net zoals de Duitsers, die muts van mijn grootmoeder te weigeren?’ Het PVV-Kamerlid: ‘Het is echt onbegrijpelijk dat de PvdA het woord emancipatie überhaupt nog in de mond durft te nemen, als die partij toestaat dat vrouwen apart worden gehouden van mannen vanuit minderwaardigheid. Als je dat toestaat, sorry hoor, maar dan ben je niet goed wijs.’ Het duo zit onwennig, met de han- den ineen gevouwen, naast elkaar. Ze kijken vooral vooruit. Ze snappen elkaar niet. Voor Fritsma is ‘de tijd van melkertbanen nu écht voorbij’, voor Van Nieuwenhoven niet. Van Nieuwenhoven zegt weliswaar dat de PVV voor veiligheid iedere dag bij de PvdA mag aankloppen, ‘maar als u dat wilt doen met aparte commando’s die mensen in de knieschijf willen schieten, dan ben ik niet thuis’. Zij wil de laatste paar uurtjes gescheiden zwemmen in het zwembad graag behouden. Hij vindt het op zijn beurt weer ‘on-be-grij-pe-lijk hoe zij kernwaarden als gelijkheid tussen man en vrouw verkwanselt’. ‘Dat is echt het domste wat je kunt doen.’ Onzinsubsidies Eigenlijk zijn ze het in het hele gesprek maar één momentje oprecht eens met elkaar. ‘Schone en gezellige winkelstraten, daar ben ik ook heel erg voor’, zegt Van Nieuwenhoven in reactie op het twee A4’tjes tellende verkiezingsprogramma van de PVV. ‘Schoon, heel en veilig, noemen wij dat.’ Dan gaat haar blik naar de overige punten, en kan het ruziën weer verdergaan. Over het mes dat de PVV in de tientallen miljoenen aan ‘onzinsubsidies’ wil zetten bijvoorbeeld. ‘Laten we maar even de koe bij de hoorns vatten’, zet Van Nieuwenhoven de aanval in. ‘Jullie subsidiestop voor het Residentie Orkest, één van de belangrijkste orkesten van het land, heeft een heleboel mensen ontzettend aangegrepen. Ik vind het puur genieten van muziek heel belangrijk.’ SF: ‘De PVV is niet tegen kunst en cultuur, maar wel tegen subsidies. Wilders en de zijnen Crapuwattes? Njet-cultuur PvdA-wethouder Henk Kool is ontevreden over de intellectuele elite in zijn stad. Die zou te veel ruimte geven aan ‘het crapuul, aan Wilders en de zijnen.’ Nog nooit gehoord van crapuul? Het woord betekent ook wel: plebs, schorriemorrie, uitvaagsel, gepeupel, gespuis, grauw, heffe des volks. Kool betoogde ook dat de tegenbeweging momenteel bijna altijd sterker is dan degenen die iets willen. ‘De njet-cultuur is dodelijk voor onze stad.’ Perspectief 7 Straks fijn samen in de gemeenteraad? ‘Ik zie weinig overeenkomsten tussen de PvdA en de PVV.’ FOTO’S: ARIE KIEVIT Wij vinden het niet goed dat Jan Modaal moet betalen voor dat kleine eliteclubje dat graag naar het Residentie Orkest wil. Ik heb de indruk dat dat juist een club mensen is die dat heel goed kan betalen. Ik zie niet in waarom we dat met z’n allen moeten sponsoren.’ JvN: ‘Maar de kinderen van Jan Modaal hebben ook muziekles van die mensen.’ SF: ‘Muziekles is overal te krijgen, ook bij particuliere leraren. Onze filosofie is: als je een fors gedeelte van het subsidiegeld teruggeeft in de vorm van lastenverlichting, kan iedereen zelf kiezen wat ze leuk vinden. Nu bepaalt het college van burgemeester en wethouders wat er met al dat gemeenschapsgeld gebeurt. Laat dat alsjeblieft aan de mensen zelf over.’ JvN: ‘Gelukkig is de gemeenteraad het hoogste orgaan in de stad en zijn het de burgers die de gemeenteraad kiezen. Dat zou u als kandidaat voor een politieke partij ook moeten weten. Maar wat ik veel erger vind is dat je doet voorkomen of de burgers straks zelf kunnen beslissen wat ze willen. Met dat ene budgetje dat je als eenvoudige Haagse belastingbetaler hebt, kun je onmogelijk al die dingen kopen waar de gemeente nu in voorziet. Dat betekent dat je in ruil voor individuele verrijking, publieke armoede creëert.’ SF: ‘De PvdA is nu duidelijk een elitepartij. U neemt het niet op voor de veiligheid, maar voor het Residentie Orkest, een hele foute route.’ JvN: ‘Je probeert nu op een hele handige manier het onderwerp te verleggen, maar die truc ken ik. Overlast moet je keihard aanpakken, maar we hebben het nu over cultuur. In vroeger tijden was opera altijd al iets van het volk. Den Haag is de stad van de Golden Earring, Kane en Anouk. Ik zie niet in wat er elitair is aan muziek en dat laat ik me ook niet aanpraten.’ SF: ‘Ik vind dat de PvdA een minachting voor de burger tentoon spreidt. Als er tegenspraak is vanuit de bevolking, zegt PvdA-wethouder Henk Kool doodleuk dat je de gewone burger niet te veel voor het zeggen moet geven in Den Haag. Want voor je het weet dan heeft het crapuul van Wilders het voor het zeggen. Wij willen Den Haag weer teruggeven aan de burger.’ JvN: ‘Als je de stad terug wilt geven aan de burger moet je je wel goed realiseren dat 48 procent van de Haagse bevolking bestaat uit niet-westerse allochtonen, mensen die generaties geleden naar Den Haag gekomen zijn. Dan is mijn vraag wat heb je te bieden aan die helft die op een heel andere manier wil leven dan de PVV?’ SF: ‘De PVV zegt ook altijd dat we geen problemen hebben met allochtonen die onze kernwaarden delen en zich wél aan de regels houden.’ JvN: ‘Maar wat als hun godsdienst islamitisch is? Dan willen ze ook naar de moskee, naar een islamitische school en hun dochters willen dan misschien ook wel hoofddoeken dragen. Op het moment dat het een individuele beslissing van iemand is om zich op een bepaalde manier te gedragen, zegt u: dat kan niet in Nederland. Dat is niet eerlijk, meneer Fritsma, dat is echt niet eerlijk.’ SF: ‘Niet voor niets maken wij altijd onderscheid tussen ideologie en individuele moslims. Maar wij willen er inderdaad geen moskee meer bij hebben.’ JvN: ‘Alleen die bevolking die groeit…’ SF, luider: ‘Dankzij de PvdA ja! Daadoor groeit die bevolking als kool! We breken het ene na het andere immigratierecord. Dat is een van de problemen van de massa-immigratie.’ Van Nieuwenhoven begint te lachen. ‘Ik dacht al, waar blijft ‘ie.’ Op het pluche Het moge duidelijk zijn: in Den Haag valt echt iets te kiezen. En het kan nog alle kanten op in de Hofstad. volgens TNS Nipo wordt de Partij van de Arbeid de grootste, met negen zetels tegen zeven voor de PVV. Maar tegelijkertijd zegt opiniepeiler Maurice de Hond dat de Partij voor de Vrijheid in Den Haag de grootste zou kunnen worden. De kans is dus groot dat één van de twee partijen – of misschien zelfs allebei – straks aan het Spui op het pluche plaatsneemt. Mocht het tot collegevorming komen, dan sluit Sietse Fritsma geen enkele partij uit. Voor Van Nieuwenhoven ligt dat genuanceerder. ‘Op basis van het partijprogramma zie ik zo verschrikkelijk weinig overeenkomsten tussen de PvdA en de PVV, dat ik het eigenlijk onmogelijk acht dat wij samen kunnen werken in Den Haag.’ Of ze het uitsluit? ‘Dat zou de PVV wel willen, want dan kun je grote discussies over cordon sanitair en democratie gaan houden. Ik zeg alleen dat het mij op basis van de inhoud schier – dat is een mooi Fries woord meneer Fritsma – onmogelijk lijkt om met de PVV samen te werken.’ 1 ‘Datisnieteerlijk,meneer Fritsma,datisechtniet eerlijk.’ Islamitische make-over (1) Islamitische make-over (2) Islamitische make-over (3) Het bakstenen gebouw werd in 1842 in opdracht van de Joodse Gemeenschap in Den Haag ontworpen als synagoge. Zij was tot 1975 in gebruik. In 1981 werd het gebouw opgekocht door de Turks Islamitische Vereniging en verbouwd tot de Mescidi Aksa-moskee met een capaciteit van 1.500 mensen. De minaretten werden in april 1987 feestelijk ingewijd. In de moskee vinden reguliere gebedsdiensten, huwelijkssluitingen en besnijdenissen plaats. ++++ 21%!-./!--!*+-%*/+/!((6!)(%.(,+* !-! !- (* .!(!% %*#(%#/)% !*%*$!/.$%//!-!* !0*#"-0 )..%!"!*2+- //!-!$/$!/4+**!/!--.1*$!/!-*!- !-(* #!*+!) !4!%* -0'2!''!* !./-!!'%.%! !- &-#!/%& !!!*!4+!')!!- *2- 40(/1!-./!( ./*1* %/,-$/%#!!-#(* .$,!* !4!+)#!1%*# (!!*/4%$0%/./!'!* 1++-/((+4!!30-.%!.*-%&1++- !!( !2!-!( !-+!) !2/!-1((!*%*0/!--0* *!*+* !-- .!#-+//!*+",!-'!(**- %1!-.! !-#/+,,!*+'#-+/!./! !*(.!-*')!**/!-( '!* ')4%&*4!!- !)+!%/!2- %!1!-!1!*.'%5* +' /%.)+#!(%&'+, !!%#!*%! !-$+-*) ! #+* !(1!-/-!'/+,(++,"./* 1*$!/$+/!(-%./!1!*. !!*'(!%*!.'%.$++(%*!/!*!-#1++-.'%(*#(0"!* .*+2+- (!. ($&!&'*($%&$$!+-%*/+/!((6!)(%.(, !!&#&&"$%$"$#&!$(!&$! !'&&"&&'! !-'&,&"($&'! $' %%!'!$%&"&$%"$&%&"($ %& "$!&&!,"%!'*)!%%!&$ &",) !%'!!$' "#,&&"+ & "& % ("!$&%'&%!!"!"#& ,'!&'!'&,&%&($!&"&! $)&%$%'! !(!')(!&!)$ (!%)'!"$%'&%&&'&!%# $(""$ #$%"!!!#$&$"+)""! $!! $ $"-&$!'(!)&%$%%&($! $'(! ,,"!$!! !4!-.--*#!)!*/!/!*!-#*/!-('!* čIJ¤Ç~±jv»~vùÍ~~±¾»~u±~z¤»u»u¾~» čÈ~¤µ»z±j~ čû±jv~z±ü¤®¾Èj~± čİÉİj~z~±ď~¾ąu¾~»Đ čĭÉjjµ¤z¾~~ĭɤz¾~¤µ~ č±j»µ~u±¾u~ÍÈ~ujz~µj¾jĉjz~ č±j»µ~u±¾Çjujzjµ č±j»µ®j±~~±®jj»µz~®j±~~±j±j~Çj~»¤»~ ĕH±µ®~±®~±µ¤¤¤ùuùÇù~~¾¤±µ¾»~ùT¤~µjĭĉ®~±µùj~±ĥĭĮĬöĉ ®ù®ù8jÉjjĮz~±~¤®z~j~±Çj¤¾z~±µ÷z~±~»ąIJjj± ͱj»µ~Çjij»ąĭIJjj±ıĬĽ¤±»ù '~»~H~±µj±±j~~»µ~z~»jj¤µ»zj~µ»¤» įĬj®±ĮĬĭĬù¾ùÇù~~µ»zj~~vj±jÇjö¤®ujµµÇj~~ ($("$!%$ !!-%*"+-)/%!!*+!'!* !$"!$%&!)%&" '&'$$( ĬİĬĉĮįĮIJĭĭįö¤~ĉjjj±È~~~±ğ¾»¾±~»±jÇ~ù ¤ùÇùÇùûjju~zz~H~±µü 222"0/0-!/-1!(*( !,!-. &"$$,!'&"(!&% %*+ *()*+ &&)*%,%'%!(%.%% ##%)# **- !% # %*% &+)(-&(% (,&##%( !"- !%%$"* ):)#).9)=)6>126*7<>-9#)4=),79!7=-,)1:--689)+0;1/ =779*--4,=)6>);=7795771:,1;/-*1-,;-*1-,-60--.;- >126/))9,-6=)6):)#).9)41//-616,-)D)6=)44-1-6,- >126:;733-60-**-6--6/-51,,-4,-4--.;12,=)62))9))9 41-.:; 5))6,-64)/-916/785-913))6:--13-607<;-6=);-6 /-=-6,-@->126@12616;-6:--6=744-3)9)3;-9 *#%%.&( % '12*1-,-6<,-5--:;=-141/-*-;)416/:57/-41230-1,),);<,- >1260--.;76;=)6/-676;=)6/;<-63-4-,)/-64);-9,-9-3-616/ 8-987:;%*-;))4;,<:8):)4:<<>*-:;-4416/0--.;76;=)6/-6 %0--.;<,-@-*166-65)?15))4@-:>-93,)/-6160<1: &)6).=1-9,7@-6*-;))4;</--6=-9@-6,37:;-612516,-9 ,)6=1-9,7@-6,9))/;<E*12%76;=)6/;,-9-3-616/8-9 87:;6),);,->126/-4-=-9,1:6<1;@76,-94123-/-=)44-63)6 /-=9))/,>79,-675--6))6*-;)416/ )(# %*(%)(, "128--6+7584-?-97,->126763-9-616;-6:/9)6));977, =)634-<9"128-*-4-/-6/-<95-;0-;16;-6:-.9<1;1/-)975) =)6/-376A2;.9<1;89<15-6-6=)6144--:5))31:=74976, 973-91/+7584-?5-;16,9<33-6=)66)2))9:.9<1;/7-,/- *)4)6+--9,-65-;--6@)+0;-07<;1589-::1-)6/-).,9763 5-;67/:;--,:--6.9<1;1/)975) , )'( !) / .()'( !) / 1-9*12*-:;-413 ((())6;)4?,7@-6B-::-6):)#).9)41+)6;-9)6"-:-9=)CE8-9B-: &)6).=1-9,7@-6*-;))4;</--6=-9@-6,37:;-612516,-9,)6=1-9,7@-6,9))/;<E*12 %76;=)6/;,-9-3-616/8-987:;6),);,->126/-4-=-9,1:-=-9;12,>-*>163-4>-93,)/-6 4)6;-6:-9=1+- E8/-;1:0-4)):61-;57/-4123<>*-:;-4416/;-4-.761:+0 7.8-95)14,779;-/-=-6 & "$$"# & " & "# ! #$ $ !$# &+-)*## %%+, ---'()%#-- %"# "$$% #;<<9,-=744-,1/16*4734-;;-9:16/-=<4,-*7616--6-6=-4786))9'126>163-4 6;>779,6<55-9 '"<16-9>74,--687:;@-/-41:61-;67,1/ In Business Total recall In een paar maanden van markleider naar kneusje in autoland De groeistuipen van Toyota Tot voor kort was Toyota het grote voorbeeld in de auto-industrie. En ineens was alles anders. Waar ging het mis? 9 Verlies ING De Postbank brengt nog het meeste binnen Bij onze laatste financiële grootmacht ING gaat het bijna overal niet zo goed. Waren ze maar gebleven bij het verstrekken van kredietjes aan particulieren. Edward Deiters AMSTERDAM ... Mathijs Rotteveel Midden jaren negentig zaten ze bij de Duitse sportwagenbouwer Porsche met de handen in het haar. Het bedrijf verkocht matig en maakte zware verliezen. Tot de nieuwe baas, Wendelin Wiedeking, een drastische beslissing nam. Hij huurde een paar Japanse ex-Toyota managers in om de productie te stroomlijnen. ‘Waar is de fabriek?’, vroeg één van hen Wiedeking de eerste dag, met een misprijzende blik op de overvolle productiehal. ‘Eh…daar staat u’, luidde diens antwoord. ‘Oh, ik dacht dat dit het magazijn was’, antwoordde de Japanner droogjes. En zo gingen de Duitsers – noodgedwongen – aan de slag met het alom bejubelde Toyota Production System (TPS), de superefficiënte productiemethode die Toyota een van de beste autobouwers ter wereld had gemaakt. Toen het stof was opgetrokken was de hele Porschefabriek ondersteboven gehaald. De Japanse Kaizen-methode (constante verbetering) leidde ertoe dat Porsche – met een paar duizend man minder – dagelijks tachtig in plaats van veertig auto’s per dag kon produceren, het magazijn 82 procent minder onderdelen hoefde op te stapelen en ook de winstgevendheid weer terugkwam. Bij Toyota zelf weten ze in 20 uur een hele auto, die bestaat uit zo’n 30.000 onderdelen, in elkaar te schroeven. En daarbij zijn ook nog eens 1.000 inspecties verricht. De productie werkt in twee-ploegendiensten. Twee uur werk, tien minuten pauze. Voor de lunch is 45 minuten uitgetrokken. En ook die tijd wordt benut. Terwijl de productiewerkers hun noedels naar binnen slurpen, onderhouden monteurs de machines. Tijdens het werk houden lichtborden boven de lopende banden informatie bij over targets, foutmeldingen en productiecapaciteit. En alles gaat volgens het Poka Yoke-principe: de productielijnen zijn zo ingericht dat het bijna onmogelijk is om een verkeerde handeling te verrichten. Materialen die niet gemonteerd moeten worden zijn niet aanwezig, of ze passen gewoonweg niet. AEX AMSTERDAM ... Bij Toyota maken ze in 20 uur een hele auto, bestaande uit 30.000 onderdelen. ANP ‘Ze hebben bij Toyota werkelijk alles geperfectioneerd’, zegt consultant Mario Marchena, van het Lieshoutse Blom Consultancy. Als expert in het optimaal stroomlijnen van productieprocessen bezocht hij meermaals Toyota-fabrieken in Japan. ‘En dat perfectionisme gaat verder dan alleen het constante verbeteren van de productietijd. Ze kijken bijvoorbeeld ‘De Japanners hebben het leveren van kwaliteit als tweede natuur.’ ING Groep Air France-KLM 5,61% 4,73% Arcelormittal Wolters Kluwer 1,02% 0,26% joen terug te roepen auto’s kampt, en dat gehaaide Amerikaanse advocaten in class-action rechtszaken drie miljard dollar van Toyota eisen? Volgens Marchena hebben de grote problemen van Toyota vooral te maken met de razendsnelle expansie in het buitenland van de afgelopen jaren. ‘Japanners hebben het leveren van kwaliteit als tweede natuur. Dat hebben ze ook in het buitenland heel succesvol weten te transplanteren door fabriekspersoneel op te laten leiden door Japanners. Maar bijvoorbeeld in Amerika lopen ze qua arbeidsethos en precisie mijlenver achter. En dat geeft problemen.’ Mario Marchena, Blom Consultancy Grootste ook naar ergonomische aspecten. Ze hebben onder meer de volledige strike-zone van hun arbeiders bestudeerd. Hoe staat iemand achter de lopende band? Kloppen alle bewegingen die hij maakt? Hoe ver strekt hij zijn armen? Kan hij overal bij? En vooral: hoe lang houdt hij dat vol voor hij pauze moet nemen?’ Kaizen, Poka Yoke en strike-zones: Het klinkt allemaal prachtig, maar hoe kan het dan dat er doden zijn gevallen, dat het bedrijf met acht mil- De cijfers lijken Marchena gelijk te geven. In 2000 produceerde Toyota nog 5,2 miljoen auto’s; vorig jaar had het bedrijf de capaciteit om er tien miljoen te maken. In tien jaar zijn er wereldwijd zeventien Toyota-fabrieken bijgekomen. Of, zoals een autoexpert in het Amerikaanse blad Time stelde: ‘In amper tien jaar heeft Toyota zijn capaciteit uitgebreid met ongeveer de grootte van het totale Chrysler-concern. En dat allemaal om de grootste autobouwer ter wereld te worden.’ Industrie 323,13 1,34% Bestuursvoorzitter Jan Hommen van ING Groep probeerde er nog een leuke draai aan te geven. ‘Als u door de cijfers heenkijkt, dan....’ en ‘Als u af zou zien van de bijzondere elementen in onze cijfers...’ Hij wil het dolgraag maar het lukt hem – op de dag van de presentatie van de kwartaalcijfers – toch niet om de tegenvallende resultaten van de bank en verzekeraar helemaal glad te praten. Dat is ook erg lastig, want bijna elke afdeling, of die nu onder de bank of de verzekeraar valt, draaide verlies. Internetbank ING Direct dook in het rood en er worden te weinig levensverzekeringen verkocht. Tel hierbij een boete van de Europese Commissie en een reservering voor het omvallen van DSB op, en het totaalverlies van 712 miljoen euro is compleet. 0,9 procent De industriële sector in de Verenigde Staten heeft in januari 0,9 procent meer geproduceerd dan in december. Dat maakte de centrale banken in de VS gisteren bekend. ‘Ze zijn te snel gegroeid’, zegt ook René Seyger, adviseur automotive bij consultant Roland Berger. ‘De modellen volgen elkaar steeds sneller op. Daardoor is er korter de tijd om alles te testen. In die moordende jacht op marktaandeel zijn ze in sommige gevallen waarschijnlijk gewoon te snel op de markt gekomen. Vroeger werden de nieuwste technische snufjes eerst in Japan op de markt gebracht en uitgetest, maar nu gebeurt alles meteen wereldwijd.’ En dan is er nog het modulair bouwen. Seyger: ‘Enorm veel onderdelen worden in tegenstelling tot vroeger in bijna alle modellen gebruikt. Dus als er dan iets fout gaat, gaat het ook meteen goed fout en kun je meteen miljoenen auto’s terugroepen.’ Dat Toyota nu, na glijdende vloermatjes en defecte gaspedalen, plotseling in Amerika ook met haperende stuurbekrachtigingen naar buiten komt, verbaast Seyger niets. ‘Ze liggen nu op de rekbank. Dan kan je maar beter meteen alles naar buiten brengen dat ook maar enigszins niet klopt. Dat is beter dan over een half jaar, wanneer de storm misschien een beetje geluwd is, weer met slecht nieuws te komen.’ 1 Lichtpuntje ‘Ik vind dat de bank het goed gedaan heeft. De retailbank heel goed.’ Jan Hommen, ING Eigenlijk kon Hommen alleen maar tevreden zijn over zijn consumentenbank en een klein beetje over de bedrijvenbank. ‘Ik vind dat de bank het goed gedaan heeft. De retailbank heeft heel goed gedraaid en de commerciële bank eigenlijk ook prima.’ De premie-inkomsten van de verzekeringstak daalden daarentegen met meer dan 20 procent. Het is niet voor niets dat ING de verzekeringstak zo snel mogelijk wil verkopen. Wat er met ING Direct gaat gebeuren, is nog niet helemaal duidelijk, maar als Hommen besluit ook dat van de hand te doen, is ING weer waar het ooit begon: bij het verkopen van kredieten aan particulieren en bedrijven. Geen Amerikaanse avonturen meer, geen Barings Bank, maar gewoon een kleine eenvoudige consumentenbank met een leuke leeuw als logo. Waar doet dat ook alweer aan denken? Inderdaad, aan de Postbank. 1 Duitse piloten MEER HUIZEN VS IN AANBOUW Goed en minder goed nieuws voor de Amerikaanse economie. Het lichtpuntje van de dag kwam gisteren van de huizenmarkt. Er worden volgens het Amerikaanse ministerie van Handel namelijk weer meer huizen in aanbouw genomen. Het aantal steeg met 2,8 procent tot 591.000 op jaarbasis. Dat is het hoogste niveau in zes maanden en bovendien een stuk meer dan verwacht. In december stond het getal namelijk nog op 575.000 Toch gaf Obama gisteren opnieuw aan dat we niet te vroeg moeten juichen. Precies een jaar geleden zette de Amerikaanse regering een omvangrijk stimuleringspakket van 787 miljard dollar in werking om de economie te ondersteunen. Obama waarschuwde dat het werk ‘nog lang niet klaar is’. Wel meldde de Amerikaanse president dat dankzij de maatregelen dit jaar 1,5 miljoen banen gecreëerd of behouden worden. En dat komt dus bovenop de twee miljoen banen die al gered zijn door het pakket. STAKEN VOOR BETER LOON De piloten van het Duitse Lufthansa gaan komende week drie dagen in staking. Dit kondigde de vakbond Cockpit gisteren aan. De piloten willen een beter salaris en strijden bovendien tegen de inkrimping van het personeelsbestand met 4.500 personen. De staking gaat niet alleen ten koste van het personenvervoer maar ook van het vrachtverkeer en treft ook dochteronderneming Germanwings. Va bene Het verdriet van België Marijnissen-tulp Het aantal aangiften van corruptie is in 2009 in Italië met 229 procent gestegen vergeleken met 2008. De aangiften wegens afpersing stegen met 153 procent. De Belgische economie is in 2009 met 3 procent gekrompen. Dat blijkt uit het jaarverslag van de Nationale Bank, dat gisteren is verschenen. De NVAF, een stichting van boeren die strijden tegen verplichte heffingen van productschappen, gaat een nieuwe rode tulp noemen naar SP’er Jan Marijnissen. 10 In Business GROEI WERK WOORD Reclame Alleen sterke merken overleven ... Invloed uitoefenen S oms wil je dat mensen zich anders gedragen: je baalt ervan als een collega je steeds afsnauwt, of dat je leidinggevende je commando’s geeft in plaats van verzoeken. Of je hebt last van een teamgenoot die steeds alle aandacht naar zich toe trekt. Collega’s die afwachtend zijn en jou steeds de kastanjes uit het vuur laten halen, maken je al helemaal niet blij. Allemaal situaties waar je verandering in zou willen brengen. En dat kan. Want iedereen hééft invloed en wordt beïnvloed door anderen. Gedrag roept nu eenmaal gedrag op. Een aanval lokt verdediging uit, een compliment een glimlach, leidend gedrag roept volgend gedrag op. En omgekeerd. Die wetenschap kun je inzetten om beter te bereiken wat je wilt. Gedrag is een kwestie van kiezen; je bepaalt zelf hoe je je gedraagt. En omdat andere mensen weer op dat gedrag reageren, bepaal je in feite dus ook hoe zij zich gedragen. Door te kiezen voor het meest effectieve gedrag, kun je het krijgen zoals je het hebben wilt. Volg de volgende stappen: – Bepaal je doel: wat wil je bereiken? Wil je ruzie, zoek dan ruzie, wil je aandacht, vraag dan aandacht, wil je rust, zorg daar dan voor. Het is jouw keuze, het zijn jouw doelen. – Voorspel de reactie: op grond van je kennis en ervaringen met de ander kun je een inschatting maken. – Kies het gedrag waarmee je denkt dat je het dichtst bij je doel zult komen. – Kom in actie: doe wat je je hebt voorgenomen. 1 Het Grote Beïnvloedingsspel, Bert van Dijk/Fenno Moes, ISBN: 978 90 5871 702 3, € 39,95 Meer spellen die werken? Kijk op thema.nl. Terug naar de toekomst Na een moeizame start is Fitzroy op weg ‘het reclamebureau van de toekomst’ te worden. Tjeerd Wiersma AMSTERDAM ... Eigenlijk begonnen ze net in de verkeerde tijd. ‘We zagen het ene na het andere grote reclamebureau in de Verenigde Staten en in Engeland omdonderen. Toen kwam de bezinning. Want daar zaten we dan met ons nieuwe bureau met 4 directieleden en 15 man personeel op de loonlijst,’ zegt Jur Baart (40) van het Amsterdamse reclamebureau Fitzroy. Het roer moest om. Toen Fitzroy in 2008 werd opgericht, stond alles in het teken van groei. Maar daar werd snel van afgestapt door de slechte economische omstandigheden. Het medialandschap stond op zijn kop en de reclame- en marketingbudgetten van bedrijven gingen drastisch omlaag of werden bevroren. Om te overleven moest Fitzroy wel een ander scenario uit de kast trekken. De vierkoppige directie van Fitzroy besloot er een coach bij te halen. Dat werd uiteindelijk Anne Sijsma, een ex-manager van verzekeraar Achmea. ‘Dat bleek een gouden greep. We wisten dat een grote directie met zo’n kleine bezetting niet meer van deze tijd was. Oorspronkelijk wilden we zo snel mogelijk doorgroeien naar 25 man en dan valt een groot managementteam nog uit te leggen, maar dit was onverantwoord,’ vertelt Baart. Veranderende markt Het was niet de enige reden dat er een coach moest komen. ‘We waren ons te pletter geschrokken en wilden met al die omgevallen bureaus graag weten hoe het reclamebureau van de toekomst eruit moest zien.’ De traditionele aanpak – het maken van advertenties voor bladen en kranten en commercials voor tv-stations voor bedrijven en merken – van reclamebureaus volstond niet meer. ‘We zaten er bovenop en zagen de markt veranderen.’ Sijsma vroeg de vier directieleden daarom hun dromen op te schrijven en te omschrijven hoe het reclamebureau van de toekomst er dan wel uit moest zien. Gevolg: twee directieleden vielen af en tegelijkertijd werd voor het bedrijf een nieuwe ‘mission statement’ bedacht. De twee managers die bleven, waren Baart en Marnix Tiggeloven. De twee andere partners vertrokken. De nieuwe ‘mission statement’ van Fitzroy: alleen bedrijven die rekening houden met de voortdurend veranderende marktomstandigheden redden het. Oftewel: bedrijven moeten alert blijven op een wereld om hen heen die constant verandert. ‘Dat geldt niet alleen voor Fitzroy, maar voor alle merken. Alleen de merken die willen ‘We schrokken ons te pletter toen het ene na het andere bureau omviel.’ Jur Baart, Fitzroy en kunnen veranderen houden het vol. Ook als er onverwacht nieuwe spelers op de markt komen en bestaande merken worden uitgedaagd.’ Daarom wil Fitzroy alleen met sterke merken in zee. ‘Ons doel is niet het grootste reclamebureau te worden, wel het kieskeurigste.’ Als minder geslaagd voorbeeld noemt hij Avis, een van de grootste autoverhuurbedrijven ter wereld. Dat heeft niet adequaat gereageerd op de komst van de Amsterdamse autoverhuurder ‘GreenWheels’. ‘Van hen kun je op bijna iedere straathoek wel een auto vinden. Van Avis niet’, zegt de directeur van Fitzroy. De groei is ook weer terug. En de klanten waar Fitzroy voor werkt, mogen er ook zijn. Daar zitten veranderingsgezinde merken als Bacardi, Heineken, Accenture en educatief uitgever Malmberg tussen. Voor Bacardi bedachten ze de ‘Mojito Kit’, voor Heineken de cassettestick (een usb-stick die werd geleverd bij een ‘6pack’), voor Accenture een ‘werfeen-vriend’-campagne en voor Malmberg een online community waarin docenten meedenken over lesmethodes. Nu maakt Fitzroy een omzet van 2,1 miljoen euro. 1 Baart zag dat het roer om moest als Fitzroy wilde overleven. KICK SMEETS Escortservice Ondernemers Noord-Zuidlijn CREATIEVE ONDERNEMER VERGOEDING UITGEBREID Een medewerker van de dienst Stadstoezicht van de gemeente Rotterdam heeft in de tijd dat hij ziek thuis zat een escortservice opgezet. Dat zei zijn advocaat gisteren naar aanleiding van berichtgeving van De Telegraaf. Stadstoezicht heeft de zieke ondernemer inmiddels ontslagen. De Rotterdammer vecht dat ontslag aan en heeft een advocaat in de arm genomen. ANP Ook ondernemers die zich na 2000 hebben gevestigd langs het traject van de Noord-Zuidlijn in Amsterdam krijgen vanaf nu een financiële vergoeding voor de overlast. Het betreft een bedrag van 115 euro per maand, heeft het college van burgemeester en wethouders besloten. De nieuwe regeling komt er op advies van de commissie-Veerman, die onderzoek deed naar de aanleg van de metrolijn, en de aanbevelingen van de Gemeentelijke Ombudsman. Eerder kregen alleen ondernemers die voor 2000 Kredietkraan langs het tracé zaten een individuele compensatieregeling. Nu de aanleg van de Noord-Zuidlijn zoveel vertraging heeft opgelopen, schiet de gemeente ook de rest te hulp. Volgens verantwoordelijk wethouder Hans Gerson is dit volkomen terecht. ‘Het bouwen loopt nu eenmaal uit, dit konden zij niet weten.’ Amsterdam heeft daarnaast het gebied waarin ondernemers aanspraak kunnen doen op de financiële tegemoetkoming vergroot. Dat geldt overigens ook voor de bewoners. BANK WERKT NIET MEE Slecht nieuws voor ondernemers. De Rabobank waarschuwt dat banken de komende jaren de hand nog stevig op de knip zullen houden. Ook de Nederlandse Vereniging van Banken voorziet ‘ druk op de hoeveelheid krediet’ die banken aan ondernemers kunnen verlenen in de komende jaren. Volgens Rabobank ‘zou er in de komende jaren niet of nauwelijks ruimte zijn om kredietverlening uit te breiden’. Digitale boekenwurm Lang leve het personeel En bedankt Voormalig politicus Willem Vermeend is sinds deze week ook ondernemer in elektronische boeken bij de nieuw opgerichte uitgever Einstein E-Books. Ondernemers doen het vaak beter dan zzp’ers. Dat blijkt uit recent onderzoek van het Economisch Instituut Midden- en Kleinbedrijf. Het herstel van de Nederlandse economie is volledig afhankelijk van de export. Consument en bedrijfsleven laten het voorlopig afweten. Weten 11 Interview Snijden in het brein ‘Die weke rode massa ìs onze geest’ Verpleeghuisarts en auteur Bert Keizer mocht een tijdje meelopen op de afdeling neurochrirurgie van het VUMC. Opereren op het snijvlak van lichaam en ziel. In die drillende massa zit onze geest. ‘Vrijwel iedereen groeit op met het Platoonse wereldbeeld van de geest die losstaat van het brein; die daar wel heel even in verblijft, maar na de dood wegvliegt. Ons denken is daarvan doordrongen. Wanneer we iemand zien winkelen, zeggen we niet: zijn brein doet boodschappen. Maar als diezelfde persoon spartelend op de grond valt, zeggen we: dat komt door zijn brein. Brein en geest zijn een. Alleen, we vinden dat niet leuk. Dat betekent namelijk dat dood gewoon dood is. Met een kleine d.’ Marcel Hulspas AMSTERDAM ... Toen verpleeghuisarts en filosoof Bert Keizer door het VU Medisch Centrum uitgenodigd werd om als ‘Schrijver op de afdeling’ een tijdje mee te draaien op een afdeling naar keuze, hoefde hij daar geen moment over na te denken. Graag. Op de afdeling neurochirurgie. Waar neurochirurgen met een mes in de hand het brein te lijf gaan. Met alle gevolgen van dien. In zijn nieuwste boek, Onverklaarbaar bewoond, beschrijft Keizer zijn ervaringen. ‘De eerste weken waren lastig. Als dokter ben je gewend de gebeurtenissen te verleggen, in te grijpen. En nu had ik alleen maar dat verrekte opschrijfboekje. Ik had ook geen hiërarchische positie. Later, toen de chirurgen me meer vertrouwden, werd het erg leuk.’ Wat opvalt is dat de neurochirurgie er bekaaid afkomt. ‘Er gebeuren dingen op een OK waarvan leken flink kunnen schrikken. En die beschrijf ik ook. Nee, als ik wat somber kijk bij het woord neurochirurgie is dat geen veroordeling van hun vak of hun vaardigheid, maar van de menselijke situatie. We zijn erg kwetsbaar, en de successen van de medische wetenschap zijn maar heel betrekkelijk.’ Met welke verwachtingen ging je er naartoe? ‘Ik wilde mijn ideeën over de relatie tussen brein en ziel onder het vergrootglas leggen, er heel dicht op gaan staan. Kijk, als verpleeghuisarts krijg ik te maken met heel langzaam optredende, algemene schade aan het brein, zoals door Alzheimer. Alsof er een mist komt opzetten.’ ‘Acute hersenschade is heel anders. Lokaal, plotseling. En ik kon het hele proces volgen. Ik zag ze binnenkomen en angstig naar de OK gaan; ik zag wat er weggehaald werd en de volgende dag kon ik ze spreken.’ En de chirurgen? ‘Toen ik kwam, was ik er van overtuigd dat je nooit met een mes een menselijk brein moest binnengaan. DENIEUWE ADHD ... MARCEL HULSPAS H et is nog maar een voorstel. U mag nog bezwaren indienen. Tegen ‘temperamentdisregulatie met disforie’. Maar als alles loopt zoals het meestal loopt, staat deze stoornis over twee jaar in de DSM 5, de nieuwste versie van de ‘bijbel’ der psychiatrie. Dan komen ook kinderen die bozig zijn, in zich- Dat maakt het ook zo lastig om te accepteren dat iemand na een hersenoperatie een ‘ander’ kan zijn geworden. ‘Artsen zeggen dat uitdrukkelijk: uw persoonlijkheid kan veranderen; het ‘Als brein en geest één zijn, dan is dood gewoon dood. Met een kleine d.’ ‘Het is exact hetzelfde als in de kop van een chimpansee. Dat valt zo tegen!’ CHARLOTTE BOGAERT/HOLLANDSE HOOGTE Het brein is zo gevoelig, zo complex, daardoor kan alleen maar meer schade ontstaan. Dat, weet ik nu, is veel te simpel. Een bloeding onder de schedeldak is dodelijk. Even een luikje maken en de bloeding stelpen is een ‘Daarom wordt er (ook daar was ik aanvankelijk toch wel van overtuigd) ook niet te gemakkelijk naar het mes gegrepen. Voordat ze een brein ingaan, wordt er heel veel heen en weer gewandeld. Er is continu overleg. De sfeer is vaak streberig, maar er is daar heel veel talent dat elkaar scherp houdt.’ dat ze zich zogezegd een tunnel in opereren, een richting inslaan waaruit ze niet meer terug kunnen keren. Dan eindigt zo’n patiënt waar niemand hem had willen hebben: uitgedokterd op de intensive care.’ levensreddende operatie. Enkele tumoren zijn ook uitstekend operabel. Maar altijd is het zo: je weet niet hoe de patiënt eruitkomt. Het voorspellen van het effect van een ingreep, de prognostiek, is in de acute neurologie een vreselijk probleem. Je kunt niet voorkomen dat je in een aantal gevallen meer schade aanricht dan je herstelt.’ Maar je beschrijft ook: ze grijpen ook wel in, terwijl niets doen soms beter zou zijn. ‘Dat speelt met name bij oudere mensen die meerdere kwalen onder de leden hebben. Een hele batterij specialisten stort zich dan op zo’n patiënt: een voor de longen, een voor het brein, de ander voor het been. Dat is echt ellende hoor, als meerdere specialisten op jouw lichaam ten strijde trekken! En als je zoveel diagnostiek hebt, zoveel prachtige apparaten, dan is het enorm verleidelijk om in ieder geval iets te doen. Wat je dan ziet, is Heb je ook iets over het brein geleerd? ‘Die weke rode massa die, als de chirurg een luikje heeft gemaakt, zo’n beetje naar buiten hangt, daar kreeg ik een, wat ik maar noem ‘evolutiedepressie’ van. Dit is toch het mooiste van de mens, dat wat ons die unieke mens maakt, en het is exact hetzelfde als in de kop van een chimpansee. Dat valt zo tegen! Ik heb toch altijd gehoopt dat we daar iets zouden vinden, een onderdeel, een of andere winding, waarvan we konden zeggen: yes! Daar zit het verschil! Maar kijkend naar het brein word je gedwongen schouder aan schouder te staan met de rest van de natuur.’ zelf gekeerd, en die een paar keer per week een woede-uitbarsting hebben, in aanmerking voor medicijnen. En geen kinderachtige. Circus DSM staat nooit stil. Voortdurend zijn er wijze commissies aan het werk om diagnoses aan te scherpen, te verwijderen of toe te voegen. Via dsm5.org kunt u het allemaal volgen. Zo is er het voorstel om alle autistische stoornissen, ooit keurig opgesplitst, straks weer op een hoop te gooien. En zo verscheen vorige week het voorstel de diagnose ‘TDD’ toe te voegen, voor sombere driftkikkertjes. Waarom? Omdat er iets aan gedaan moet en kan worden. TDD komt niet uit de lucht vallen. Ze lijkt verdacht veel op een diagnose die in de VS op dit moment heel snel aan populariteit wint: pediatric bipolar, of ook wel childhood bipolar. Het is het geesteskind van een van de invloedrijkste psychiaters op dit moment: Joseph Biederman van Harvard. Kinderen die extreme stemmingswisselingen vertonen, kunnen volgens Biederman als volwassene gaan lijden aan een bipolaire stoornis, waarbij stemmingen, van depressie tot euforie, elkaar zonder reden afwisselen. (Vroeger heette dat ‘manisch-depressief’, maar dat stempeltje is te simpel.) Bewijs dat het een kan leiden tot het ander is er niet – maar dankzij Biederman, en fikse financiële steun van de farmaceutische industrie (in juni 2008 onthulde The New York Times dat hij anderhalf miljoen had gevangen – en niet bij zijn universiteit had opgegeven), denken vele duizenden Amerikaanse ouders nu dat hun regelmatig ontploffende kind aan ‘childhood bipolar’ lijdt en willen ze medicijnen ‘om erger te voorkomen’. De meerderheid der psychiaters zet nog grote vraagtekens bij deze diagnose, en laat kinderen ook liever geen paardenmiddelen slikken. Maar de opmars is niet meer te stoppen: op verzoek van de industrie heeft de geneesmiddelenwaakhond FDA inmiddels (onder voorwaarden) vier antipsychotica goedgekeurd voor gebruik ‘Maar het is altijd zo: je weet niet hoe de patiënt uit de operatie komt.’ karakter van uw vrouw kan na afloop veranderen. Iemand kan door de ingreep zijn humor kwijtraken, kan ongepaste grappen gaan maken of grove opmerkingen – zonder dat hij er iets aan kan doen. Het kan om heel subtiele dingen gaan: een bepaalde belangstelling, een manier van aanraken, waardoor familie en vrienden toch het gevoel hebben iemand verloren te hebben.’ ‘Artsen waarschuwen er wel voor, dat iemand kan veranderen, maar het blijft onvoorstelbaar. Dan liever die verlossende notie dat ‘alleen het brein’ beschadigd is, en geopereerd is, en dat ergens daarachter de onbeschadigde ziel nog zit. Maar dat is gelul! Mensen zeggen wel eens, wanneer ze zien dat bijvoorbeeld hun vader nauwelijks nog ergens op reageert: ‘Het gaat aan hem voorbij.’ Dan vraag ik: ‘Denk je dat er nog een ‘hem’ is waaraan dat dan voorbijgaat?’ 1 * Bert Keizer, Onverklaarbaar bewoond. Uitgeverij Balans & VU Uitgeverij. 17,95 euro. door pubers. (De meest recente, drie maanden geleden, was Zyprexa van Eli Lilly.) Voor studies onder kinderen is het wachten op een algemeen aanvaarde definitie van de stoornis, dat wil zeggen: opname in de DSM5. Niet onder de naam ‘pediatric’ of ‘childhood bipolar’. Die is waarschijnlijk te controversieel. Het is dus TDD geworden. Knappe jongen die dat nog tegen weet te houden. Onthouden die afkorting. TDD wordt het nieuwe ADHD. 1 marcel.hulspas@depers.nl Oersoepballetje Biomeccano Voorproefje van leven De Murchison-meteoriet, die in 1969 in Australië naar beneden kwam, blijkt een grote hoeveelheid complexe ‘organische’ verbindingen te bevatten. Duitse onderzoekers troffen in een fragment van de meteoriet duizenden koolstofverbindingen aan, en 70 aminozuren – de bouwstenen van eiwitten. De meteoriet is ouder dan de aarde. Hij heeft de moleculen waarschijnlijk opgepikt tijdens zijn reis door de stofwolk waaruit de planeten zijn ontstaan. Sperry Marine maakt deel uit van de Northrop Grumman Corporation met meer dan 120.000 medewerkers in 25 landen, waarvan ca. 1.200 medewerkers opereren onder de naam Sperry Marine. Sperry Marine is ontstaan door de samenwerking van drie bekende namen in de marine industrie, namelijk Sperry Marine, Decca en C. Plath. Sperry Marine is wereldwijd actief en marktleider op het gebied van o.a. radarsystemen, communicatie systemen, gyro-kompassen, automatische besturingen en geïntegreerde brugsystemen. Met dit scala aan producten heeft elk van de afzonderlijke bedrijven een aanzienlijke bijdrage geleverd aan de historie van scheepselektronica. Voor onze afdeling FIELD SERVICE te Vlaardingen zijn wij op zoek naar een Service Coördinator De functie • Als lid van ons service coördinatie-team word je belast met de coördinatie van alle werkzaamheden die behoren bij de uitvoering van aanvragen voor serviceverlening in Nederland en in het buitenland. Onderdeel is coördinatie van de planning van de service monteurs en het afhandelen van de bijbehorende administratie • 40 uur per week Gevraagd • MTS of gelijkwaardige opleiding (b.v. radio/radar monteur), bekendheid met en/of ervaring in serviceverlening in de scheepvaart • Stressbestendigheid, accuratesse en goede contactuele eigenschappen • Goede uitdrukkingsvaardigheid in de Nederlandse en Engelse taal, zowel mondeling als schriftelijk • MS Office vaardigheid • Zeer flexibele instelling Geboden • Zelfstandige functie binnen een collegiaal team in een open en informele werksfeer • Goede primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden. Contact informatie / sollicitatie Angela Blanck - Personeelszaken angela.blanck@sperry.ngc.com Northrop Grumman Sperry Marine B.V. James Wattweg 22, 3133 KK Vlaardingen, tel. 010 445 1633 13)+ 9(2 -(3, -.0, +9:9 -#$ &#$%3/(! 43 -3' -3 9 )'*& #(. .* + (.-(-&989 89(0".-#(2 1/$ *$019 99 $2 $-20 +$9 1/$+$09, 9 0998 .. /$-94 9$2"3 89,(12+ , *90 ,$$+(-&989+$ 4$0&0$-# .33$+3"+-#,3&&3+#,%3/ +2 % +#("3#'3 13)+($12 9 -#$ &#$%3/(! 43 (3)*-#)(,)(-+-3/+"3(+3 3/))+0+ ( ..+99.3-# -3' -3 )'*& .* + 89 (0". 0 $+$ 1/ 890 #(. (! &1 9 8999 ($&$+19$,$-991/ 89+$"90 $$0 +9, $$ -.&94 90()19- 9 %20$*91+..//0$,($9.4$0'$(#9,12$0# ,1$91+..//0$,($9$-9.0#9/0$,($9.0#9/0$ ,1$91+..//0$,($9$-9.0#9/0$,($9.0#9/0$,($9&$+#29 ++$$-9 +1939(-9 -,$0*(-&9*.,294..09#$91+../0$&$+(-&9()*94..09#$94..05 )+3',- +' 0#$-9./9555- 2(.- +$1+../0$&$+(-&-+9 ',- +'3.#)),-3+ (3.-)).& /+33 +.**$-!$0&5$&9989$+9 999 ',- +'3 ,-3.-)).& /+3 ,-*))+-33 (.-$-9989$+9 999 /0()7$-9(-"+99$6"+9*.12$-90()*+ 0, *$-94$05()#$0(-&1!()#0 &$9$-9+$&$19%&$!$$+#$9,.#$++$-9*3--$-9 %5()*$-94 -912 -# 0#1/$"(%(" 2($190 &9- 09#$94..05 '3+(,-)!/ ++.#%3 (3 .#-,-))-3%'&#- +3/(3 3&#- +3%'3/(33 3"+%'3/(3 0#$-9 Zembla naar nachtslot? Geruchten uit de VARA-bunker. Zembla, primetime op zondag, wordt verbannen naar zaterdag om kwart voor elf. De onderzoeksjournalisten dreigen alweer kwaad te worden. Koster & Jojanneke KOJO’S GENANTE HOEKJE 13 Q&A Idee van de week Ontwerpen-voor-geld.nl ‘Ai, dit wordt pijnlijk’ ‘Cohen is fan van Natasja Froger’ ‘s Lands snelle creatieven zweten peentjes sinds de komst van online reclamebureau Ontwerpen voor geld. ‘Het gaat snoeihard.’ Burgemeester Cohen is verkikkerd op Natasja Froger. Maar wie is het meest geëngageerd van de twee? Of is Edgar Davids de meest maatschappijbewuste BN’er? AMSTERDAM ... BADHOEVEDORP ... Sergio Belfor (26), directeur van Stichting Eenheid door Kracht… ‘Eenheid is kracht, meneer.’ JuniorSenio-wie? Er loert gevaar aan de horizon voor de snelle creatieven met hun dure fatboys, scooters, kekke brilletjes, biertapjes in de tuin en wit poeder in de la. Ja-haa, waar denkt u dat uw euro’s heengaan wanneer u een opdracht neerlegt bij ’s lands hipste reclamebureaus? Juist. Dat kan dus veel goedkoper, zo bedacht de Twentse internetwhizzkid Roel Masselink (23), een rasentrepreneur die al sedert zijn zestiende zijn eigen succesvolle tokootjes runt. Grootgebracht met Oldenzaalse bloedworst en Plechelmus-basiliek, kwam hij op een lumineus no-nonsense idee: www.ontwerpen-voorgeld.nl. In mum van tijd werd dit online reclamebureau, dat enkele maanden terug de lucht in ging, het grootste van Nederland. Ongeveer duizend bedrijven en 2.500 ontwerpers meldden zich aan. Die laatsten verdienden tot nu toe in totaal 142.055 euro ver. Handig. Zijn meteen die crisis-geraakte creatieven met die bordjes ‘Will design for food’ van straat. Oh, pardon. We hoorden dat Job Cohen een beetje gek is op Natasja Froger, omdat zij voedselbanken ondersteunt. Hoe zit dat? ‘Nou, voor ik iets geks zeg, vraag ik mijn communicatieadviseur even.’ Stilte. ‘Ja, inderdaad Cohen sprak zijn hartelijke waardering uit voor Froger. Hij is samen met haar genomineerd voor de kleurenaward van de Stichting Eenheid is kracht, die 27 maart wordt uitgereikt. De derde is kandidaat Edgar Davids. Cohen werd gekozen, omdat hij het al jaren voor elkaar krijgt een bindend element te zijn voor verschillende culturen, Froger, omdat zij aandacht heeft gevraagd voor voedselbanken en voor mensen die het minder hebben. Davids biedt ogenschijnlijke uitzichtloze straatjeugd een perspectief met voetbal.’ Cohen wil dat Froger wint, want is fan van haar. ‘Ja, hij is natuurlijk vereerd, maar op de avond van de nominatie zei hij dat zij ook best mocht winnen.’ Arty-fart Masselink wordt bijgestaan door gedegen internetondernemers Chris Göbel (39) en Johan Stins (39). Göbel: ‘Het unieke aan ons idee is dat bedrijven zelf kunnen bepalen wat ze willen uitgeven. Ze kunnen een opdracht posten voor honderd euro, of vierhonderd, of wat dan ook. Gemiddeld komen er op zo’n opdracht dan zestig tot honderd reacties waar ze uit kunnen kiezen. Als je naar een regulier bureau gaat, krijg je drie opties aangeboden. Dat is nogal een verschil.’ Iedereen mag zich opgeven als ontwerper, ook als je niet officieel tot arty-fart bent opgeleid. En daar steigeren de bureaus van bakstenen van. ‘Vooral in het begin werd veel geroepen: ai, dit wordt pijnlijk voor de beroepsgroep. Maar wij zien het juist als een platform dat creativiteit stimuleert. Iedereen kan zich uiten.’ Stins: ‘We zien dat vooral veel startende CENTERPARCS ... FEMMETJE DEWIND I k was een midweek in Center Parcs (met een goede reden, believe me). Een bezoek aan Center Parcs is trouwens best leuk. Zou Máxima moeten doen, dan komt ze erachter dat De Nederlander wel bestaat. Het is bijna een cultureelsociologisch experiment; hier zie je Nog ‘een jaar of vier’ en dan zijn deze heren loaded. KICK SMEETS ‘Eerst naar Duitsland en Engeland, dan Italië, Frankrijk en Spanje.’ Chris Göbel. hoe de gemiddelde Nederlander eet, drinkt, zwemt, fietst en discodanst. Tijdens mijn verblijf heb ik een lijstje bijgehouden van dingen die nogal in het oog sprongen. Zo heb ik mij verbaasd over het fenomeen ‘tatoeage’. Ik dacht altijd dat er een klein groepje mensen was dat het leuk vindt om zichzelf te verminken, maar dat blijkt onjuist; 75 procent van de Nederlanders boven de twaalf heeft een tatoeage. Ik durf het te beweren. De helft van die 75 procent heeft er eentje met Oosterse tekens, waarbij ik me afvraag hoeveel mensen gecontroleerd hebben of er ook echt ‘wijsheid’ in het Chinees staat? Ik zou als de dood zijn dat zo’n bonkige tatoe- jonge ontwerpers zich bij ons aansluiten die zo makkelijker een goed portfolio kunnen ontwikkelen en zichzelf kunnen laten zien.’ Volgens het duo zullen vooralsnog vooral de kleinere reclamebureaus last van ze hebben. Göbel: ‘Grote opdrachtgevers gaan nu nog voor de grote jongens. Al hebben we nu wel zelf een eerste grote vis binnengehaald: Greetz, van de online greeting cards. Die hebben een opdracht uitgezet voor een online kaart. Het leuke is dat bezoekers van hun site zelf ook op de ontwerpen kunnen stemmen. Dat kan bij ons overigens ook. Zo krijg je meteen een duidelijk beeld wat het publiek zelf graag ziet.’ Wat andere gebruikers van de site aangaat betreft het vooral veel MKB. ‘Van advocatenkantoren, tot makelaars, tot bakkerijen.’ Inmiddels gaat het ‘snoeihard’. Toen ze begonnen hadden ze ongeveer 1,2 wedstrijden per dag. Nu zijn dat er al vijftien. ‘De opdrachtgever stelt meestal een deadline van twee tot vier weken, maar vaak zijn er binnen twee dagen al veel ontwerpen binnen. We gaan ook drukwerk doen, en zorgen dat je je hele huisstijl bij ons kunt onderbrengen.’ eerder denkt: Hé grappig ik zet gewoon ‘sloerie’ op haar bil, weet zij veel. Er zijn ook mannen die een wasmachine op hun arm laten tatoeëren ( jawel, ik heb ’m gezien). Ik begrijp het best, hij had natuurlijk een weddenschap met zijn vrouw. Het ging zo: ‘Sjon, jij weet niet eens waar de wasmachine staat, laat staan dat je een was kunt draaien.’ ‘Ech wel.’ ‘Wedden van niet?’ ‘Ok, wedden.’ ‘En als ik win?’ ‘Dan laat ik een wasmachine op mijn arm tatoeëren.’ ‘Ja, ja.’ Sjon kon de wasmachine inderdaad niet vinden, hij liep naar de vaatwasser. Maar Sjon is een echte vent, wat hij belooft dat doet hij. Verder heb ik me verbaasd over de eetgewoontes van De Nederlander. Om te beginnen even de openingstijden van het buffetrestaurant, van 17:00 tot 19:00. De eerste dag kwam ik te laat. De tweede dag heb ik het van nabij mogen meemaken. Op mijn lijstje noteerde ik het volgende: ‘Warm eten van een gezin met drie kinderen: chocoladefontein met lange vingers en spekkies. Dan pudding en sinaasappelbavarois van het toetjesbuffet. Vervolgens spareribs, kippenvleugels, appelmoes en patat met Die man is veel te aardig. ‘U kunt zelf stemmen op onze website hoor. Die digitale stemmen tellen voor 50%. Een jury van 16 deskundigen bepaalt de rest.’ 1 Loaded Terwijl Masselink de www-sporen verder uitbreidt, richten Göbel en Stins zich nu op verdere werelddominantie. ‘We beginnen met Duitsland en Engeland, en als dat goed gaat volgen Spanje, Frankrijk en Italië.’ Oké, even concreet: hoe lang nog tot ze loaded zijn? ‘Een jaar of vier.’ Komen we dan weer bij ze terug. 1 mayo en ketchup. Tot slot schepijs versierd met chocoladespikkels, vruchtenhagel en suikerconfetti.’ Tot slot nog even dit en dan houd ik er over op. Bijna driekwart van de mensen die tussen de middag gaat lunchen in het Hans en Grietje-restaurant, bestelt bij zijn pannenkoek een biertje. Als de overheid echt geld wil besparen, dan gooien ze de inburgeringcursus eruit en boeken ze voor Mohammed een weekend Huttenheugte. Gegarandeerd geïntegreerd. 1 Femmetje de Wind is freelance journalist. Kojo@depers.nl Bridget balls Dries de Doper Tips, party’s, plug-acties, uitnodigingen en liefdesverklaringen kunnen worden gezonden naar Kojo@depers.nl. Haar ex-vriend Pepijn mag dan inmiddels happily ever after met een andere vrouw leven, Bridget Maasland kan er niet verbitterd om zijn. Go Bridget. Dries Roelvink was voornemens op 8 september zijn katholieke vriendin Honoria te huwen. Zij wil echter dat de zanger zich eerst laat dopen. 14 Urban Living Nieuwbouw Wonen op water Nooit meer natte voeten Nederland wordt voller en voller en dreigt ook nog eens onder water te lopen. De oplossing? Wonen óp het water. Floor van Dijck AMSTERDAM ... Nederland zit vol op het land, en onze kansen liggen op het water, stelt Koen Olthuis, eigenaar van Waterstudio, een Rijswijks architectenbureau gespecialiseerd in bouwen op water. ‘Bij wonen op het water denken we als snel aan een woonboot in de grachten. Niet voor iedereen even aantrekkelijk. Wij willen het gat tussen een woonboot en een normale woning dichten.’ En dat gaat op grote schaal gebeuren. Waterstudio werkt nu aan een grote nieuwbouwwijk in het Westland, op een opzettelijk onder te laten lopen polder. Oja, en ook aan een drijvende moskee, voor in Dubai. Olthuis is namelijk wereld- wijd beroemd om zijn waterconcepten. Time Magazine plaatste hem in 2007 op nummer 122 van de lijst van invloedrijkste mensen van de wereld. Maar goed, laten we het over ons polderlandje hebben. Uit een onderzoek van USP Marketing Consultancy bleek vorig jaar al: voor 23 procent van de Nederlanders is een drijvende woning bij de eerstvolgende verhuizing een serieuze optie; 7 procent staat erg open voor wonen op water; 20 procent twijfelt. Kortom, bijna eenderde van de Nederlanders zou best op het water willen wonen. En dat percentage kan omhoog, meent Olthuis. ‘Maar alleen als we alle gemakken van op het land wonen, zoals een parkeerplaats voor de deur en een tuintje, doorvoeren. Wa- terwoningen waren nooit voor de massa. Zoals op IJburg, zo’n steigereiland, met drijvende villa’s. En deze woningen worden ook nog vaak ontworpen in ‘freak architecture’. Dat wil 5 procent van Nederland, maar de rest wil een normale woning. Wij gaan waterwonen normaal maken. Dat het gewone huizen zijn, maar met een andere fundering. Zodat grotere groepen mensen overstag gaan. In Nederland, waar we altijd hebben gestreden tegen het water, moeten we nu de mogelijkheden van het water gaan benutten.’ Drijvende parkeergarage Nu nog toekomstmuziek, maar Olthuis ziet een Nederland op water helemaal voor zich: ‘Er komen hybride wijken met een mix van huizen op het land en op het water.’ Deze drijvende wijken en steden gaan dan de volgende ontwikkelingen doormaken: ‘Allereerst ‘trading places’: In de steden vind je vandaag de dag veel functies die niet per se nodig zijn op de plek waar ze zijn. Door deze functies naar het water te verplaatsen, maak je ruimte. Daarbij denk ik aan drijvende parkeerplaatsen, scholen, zelfs parken. Dat gaat de komende tien jaar veel gebeuren. Wij zijn nu al bezig met het ontwikkelen van een drijvende parkeergarage.’ De volgende stap wordt ‘expanding urban fabric’. ‘Een stad als Amsterdam gaat zich over het water steeds verder uitbreiden, bijvoorbeeld in de richting van Almere. En nogmaals, dan zie je eigenlijk niet dat je op het water zit, alleen de fundering van gebou- wen is anders.’ Daarna volgt ‘dynamic cityplanning’. Dat ziet Olthuis pas op zijn vroegst over een jaar of dertig gebeuren. ‘Dan gaan stukken van de drijvende stad verplaatst worden, of ertussenuit verdwijnen om plaats te maken voor andere delen.’ Zo wordt een stad van een vast geheel een dynamische drijvende legpuzzel. Waterwijk In het Westland, tussen ‘s-Gravenzande, Monster en Naaldwijk, ontwikkelt ONW BV over niet al te lange tijd de eerste volwaardige nieuwbouwwijk op het water met 1.200 woningen, waarvan de helft drijvend en de andere helft op het land. In een polder die volloopt om overtollig water te kunnen opvangen. In de drijvende woonwijk komen on- Rotterdam KOOLHAAS MAG GAAN BOUWEN Het architectenbureau van Rem Koolhaas, Office for Metropolitan Architecture (OMA), mag het nieuwe stadskantoor Rotterdam bouwen. Dat besliste de rechtbank in Rotterdam, die de bezwaren van vier concurrerende architecten over het ontwerp afwees. De verliezers, die net als OMA hadden meegedaan aan een ontwerpwedstrijd, hadden eerder deze maand in een kort geding gevraagd om een herbeoordeling van de ontwerpen. Volgens hen was de procedure niet eerlijk verlopen. Bovendien was de inzending van OMA naar hun mening niet geldig, omdat het gebouw niet binnen het gestelde budget zou kunnen worden gebouwd. OMA bestreed dat tijdens de zitting en stelde dat de kritiek op het ontwerp getuigde van ‘een schrijnend gebrek aan kennis over het ontwerp’. De rechtbank stelde dat OMA de bezwaren van de vier architecten ‘zeer gemotiveerd’ heeft weersproken. Ook meent de rechter dat er geen sprake is van een ‘onjuiste beoordeling of misbruik van bevoegdheid’. Urban tips? Citaat We zijn benieuwd naar uw mening over Urban Living, maar ook uw tips op woongebied zijn van harte welkom: wonen@depers.nl. ‘Een huis wordt gebouwd om in te leven, niet om naar te kijken.’ Francis Bacon Urban Living 15 Meubels Design voor dieren Louis XIV-stoel voor je kat Nu kunnen zelfs de viervoeters in huis in stijl luieren in hun hondenzetel of designkattenmand. Floor van Dijck AMSTERDAM ... ‘We sluiten aan bij wat mensen al kennen en halen met waterwijken het verschil tussen land en water weg.’ FOTO’S: ARCHITECT KOEN OLTHUIS - WATERSTUDIO.NL der meer eengezinswoningen, een havenwijk, geïnspireerd op Venetië, een buurtje met waterkavels; losse, drijvende eilandjes die vrij te bebouwen zijn. En als klap op de vuurpijl ‘Is polders steeds maar droog blijven pompen niet kunstmatig dan?’ Architect Koen Olthuis een groot, chique appartementencomplex op het water, met een onderliggende parkeergarage. ‘Daar krijgen we vanuit de hele wereld vragen over.’ Denk trouwens niet alleen aan drij- vende woningen in deze wijk: ook de wegen, parkeerplaatsen en tuinen liggen op water. Alles heel veilig, overigens. ‘De woningen komen onder andere op grote drijvende platen, waardoor je bijna niet merkt dat je drijft, en op drijvende funderingen. Bovendien is het waterverschil in de polder heel klein en de stroming nihil. En er wordt gewerkt aan een normale hypotheek voor deze woningen. Vroeger werden waterwoningen als boot geclassificeerd, maar nu zijn het duidelijk onroerende goederen die niet verplaatst kunnen worden’, vertelt Olthuis. Maar is dat niet kunstmatig, een polder vol laten lopen om op het water te gaan wonen? Olthuis vindt juist het tegenovergestelde: ‘Is polders steeds maar droog blijven pompen niet kunstmatig dan? Nederland is een kunstmatig land, dat zit in onze genen. Als architecten slaan we vaak door en staan we te weinig stil bij wat er in ons genetisch materiaal zit. Uiteindelijk wil elke Nederlander een grachtenwoning. Door een drijvende stad te maken met bruggen ertussen kom je weer op dat grachtengevoel uit. We sluiten aan bij wat mensen al kennen en halen met waterwijken het verschil tussen land en water weg. Bijkomend voordeel is, dat je bij een stijgende waterspiegel geen last krijgt van natte voeten.’ 1 De verwachte oplevering van het appartementencomplex op het water is 2013. Gratis geld Rente omhoog SUBSIDIE IS AL BIJNA OP ‘HUIZENPRIJS STABILISEERT’ Huizenkopers die een beroep willen doen op koopsubsidie moeten er snel bij zijn. Het potje van minister Eberhard van der Laan (Wonen) voor de regeling Bevordering Eigen Woningbezit (BEW) is eind mei leeg. Eigenlijk zou de regeling tot eind 2012 lopen, maar Van der Laan haalde al eerder de bedragen die voor later gereserveerd stonden naar voren om te voorkomen dat de subsidie vorig jaar al op zou zijn. De Rabobank voorziet een lichte prijsstijging van huizen in de tweede helft van dit jaar, maar al met al zal de gemiddelde huizenprijs dit jaar nog iets lager uitvallen dan vorig jaar, aldus de bank in een kwartaalbericht. Volgens de bank zal niet alleen de prijs van een bestaande woning in de loop van dit jaar oplopen, maar ook het renteniveau, terwijl de brutolonen stabiel zullen blijven. De betaalbaarheid van huizen zal afnemen en dat is slecht nieuws voor de starters op de woningmarkt, aldus de bank. ‘Met de Oké, voor niet-huisdierbezitters is dit stukje ongetwijfeld complete onzin. Decadent en overdreven. Sorry, sla maar over, volgende keer beter. Maar mensen met honden en katten kennen het probleem vast wel: je huis strak ingericht, huisdier eindelijk zo afgericht dat hij niet meer krabt aan de bank of kluift aan de eetkamerstoelen, kortom: niets staat een mooi interieur nog in de weg. Of toch: die aangevreten en zachtgezegd niet meer naar chanel 5 ruikende honden of kattenmand. Met deze heerlijk onzinnige, mooie designmeubels voor je viervoetige prinsje of prinsesje zit vanaf nu iedereen in stijl. Je kat op een Louis XIV-stoel, of je hond koninklijk op een met koeienhuid beklede hondenzetel; alles kan bij het Nederlandse dierendesignmerk Lord Lou. Van strak tot romantisch, de handgemaakte meubels zijn helemaal aan te passen op de stijl van je eigen paleisje. Je hoeft er niet eens je luie stoel voor uit: via Lordlou.com kun je zelf je combinatie uitzoeken van ontwerp, maat en bekleding. En voor erbij scoor je natuurlijk ook een design voederbak. Strak, tijdloos in metaal met leer of stof; de honden/kattensofa Germaine van het Spaanse TheCooldog Voor viervoetige prinsjes of prinsesjes. Arnhem voorzichtige opleving van de economie lijkt ook de Nederlandse woningmarkt uit het dal te klimmen. Na een forse daling van het aantal transacties vorig jaar is recent weer sprake van een toename. Dit jaar zal dat aantal verder oplopen’, denkt de Rabobank. De negatieve ontwikkeling van vorig jaar lijkt doorbroken, maar het aantal huizenverkopen zal nog niet het niveau bereiken van voor de kredietcrisis. Ook het prijsniveau van het derde kwartaal 2008 zal voorlopig niet worden gehaald. KERKTOREN OP HET DOEK De toren van de Arnhemse Eusebiuskerk is vanaf april weer te zien. Niet in volle omvang, want het bekende Arnhemse beeldmerk staat de komende jaren in de steigers. Op het steigerdoek is de toren echter als afbeelding op ware grootte te zien, aldus de gemeente Arnhem. De bijna 100 meter hoge Eusebiustoren verdween vorig jaar achter een steiger. De toren kampt met losrakende stenen en heeft restauratie nodig. Samen komen we er wel uit (1) Samen komen we er wel uit (2) De gemeente Den Haag gaat huiseigenaren met financiële problemen helpen. De Gemeentelijke Kredietbank moet de hypotheek overnemen als huiseigenaren deze niet meer kunnen betalen. De gemeente vraagt de restvordering kwijt te schelden. Het komt er feitelijk op neer dat huiseigenaren hun huis niet meer uit hoeven. Er wordt alleen een andere financiering getroffen. Dierentroon op een poot. zou je bijna aanzien voor een mensendesignstoel van Le Corbusier. Het ontwerp is daar dan ook duidelijk op geïnspireerd. Design, maar dan in het klein en afwasbaar. Te vinden op www.thecooldog.es tussen nog meer bijzondere dierentronen. Voor als je iets echt origineels wilt is er de webwinkel www.pet-interiors.com. Innovatieve en heel originele meubels voor je kleine vrienden. Zoals de decoratief verantwoorde op een standaard of aan de muur bevestigbare ‘rondo’ kattenmanden waarbij je zelf de kleuren en materialen kunt bepalen, manden met aparte vormen en frisse ligkussens met mooie prints. Ook hier kan alles vanuit je luie stoel: de nieuwe troon voor je lievelingsdier wordt binnen de EU gratis bezorgd. 1 16 Uit & thuis UIT Podia ‘Wij gaan een vibe teweeg brengen’ Jazzmuziek alleen voor je ouders? Die tijd is voorbij. ‘Mensen moeten denken: jazz, daar is iets mee.’ Bram Vingerling AMSTERDAM ... Het imago van jazz is niet bepaald cool, laat staan dat het hip is, of pop. Daar moet verandering in komen, vinden vijf organisaties uit de jazz- en popwereld. Zij introduceren Jazz On Stage, een initiatief dat het grote publiek eindelijk echt warm moet maken voor jazzmuziek. Dat is hard nodig. ‘Jazz is een kliek die in dezelfde vijver zwemt’, vertelt Stefano Oosthof van Jazz On Stage. ‘Nu is het tijd om het breder te trekken.’ Eén van de doelstellingen van de organisatie is het afschudden van het oubollige imago. Oosthof: ‘Jazz is nu vooral iets voor je ouders.’ Onzin, vindt hij. ‘Jazz is leuk! Wij willen dat jazz pop wordt.’ Artiesten moeten hun optredens niet meer beperken tot rokerige cafés en jazzfestivals dus; het wordt tijd dat het genre het clubcircuit betreedt. Vaandeldragers ‘Het merendeel van de popconcerten gaat over muziekstromingen als reggae, hardcore, noem maar op’, legt Oosthof uit. ‘Maar nu heb je Wouter Hamel, en Kyteman.’ Deze muzikanten zijn volgens Jazz On Stage de ‘vaandeldragers van een nieuwe generatie.’ Zij profileren zich steeds vaker binnen het clubcircuit, en ze staan niet alleen. ‘Er zijn zoveel meer van dergelijke artiesten.’ Jazz On Stage werkt samen met zowel de muzikanten als de poppodia. Oosthof: ‘Ik heb met 25 podia contact, dat is echt uniek. Ook veel muzikanten staan er voor open om hier aan mee te werken.’ Daar hebben ze zelf ook baat bij. ‘Natuurlijk is het voor de artiesten zelf belangrijk; zij willen meer geboekt worden.’ Hij ziet het helemaal voor zich. ‘Weet je wat leuk zou zijn? Om jazz binnen de popfestivals te presenteren. Een jazzstand op Lowlands, een jazz-stand op Pinkpop.’ Voorlopig is er voldoende animo, zegt Oosthof: ‘We hebben tot nu toe nog geen enkele negatieve reactie gekregen, bijna iedereen vindt het leuk.’ Jazz als nieuw hip genre? ‘Mensen moeten denken: jazz, daar is iets mee. Wij gaan een nieuwe vibe teweegbrengen.’ 1 Theater Dusty Springfield Een grijze muis met wereldhits Dusty Springfield, nu elf jaar dood, herleeft op de toneelvloer. ‘Ze is een ster geworden als ontsnapping.’ Arjan Terpstra AMSTERDAM ... Of actrice/zangeres Audrey Bolder zich met Dusty Springfield vereenzelvigt. ‘Ik wóón in die vrouw’, zegt ze tussen de laatste repetities door. ‘En ze is heerlijk om te spelen. Ze is spitsvondig, heeft energie, muzikaliteit en is gevoelig. Hoe zou ik niet van deze vrouw kunnen houden?’ Vanaf vanavond tourt Dusty Springfield - You Don’t Have To Say You Love Me door het land, een muziektheatervoorstelling over misschien wel de grootste blanke soulzangeres ooit. We volgen haar op een nacht in Amsterdam, als zij net te horen heeft gekregen dat zij borstkanker heeft. Een doodsaanzegging, begrijpt ze, maar een waar ze desondanks energie van krijgt. Bolder: ‘Het doet iets met haar leven. Eigenlijk besluit ze zichzelf terug te vinden. Omdat ze altijd maar Dusty Springfield moet zijn, de performer met de blonde beehive, is de Mary O’Brien die daar achter steekt – haar oorspronkelijke naam – uit zicht geraakt.’ Vergrootglas ‘Mary O’Brien was een grijze muis, uit een akelig steil katholiek gezin.’ Ook voor de schrijver/regisseur van het stuk, Dick van den Heuvel (die ook musicals als Turks Fruit deed), is Springfield gaan leven. ‘Maar wel eentje die wereldhits maakte.’ ‘Het is een prachtige ervaring om haar nalatenschap nog eens onder een vergrootglas te leggen. Je weet dat ze goed was, je weet hoe invloedrijk ze is, maar pas onder de microscoop zie je hóe goed. Ze is echt buitengewoon in haar fraseringen, in haar houding op het podium, in alles.’ Gezocht: stagiair Dagblad De Pers zoekt voor de cultuur- en lifestyleredactie vanaf 1 maart een stagiair (periode vier maanden). Weet je alles van de film, muziek, theater en/ of de laatste trends in shopping en uitgaan, en kun je daar voor een doelgroep van jonge hoger opgeleiden originele verhalen over schrijven? We houden ons aanbevolen. Kandidaten kunnen zich (met cv en liefst wat eerder gepubliceerde artikelen) melden bij dirk.koppes@depers.nl Dramatisch interessant is haar levenslange worsteling met haar identiteit. Bolder: ‘Als kind was ze onzeker en onooglijk. Ze heeft op een dag besloten niet zo te willen leven en is een ster geworden, als ontsnapping. Maar op een gegeven moment is die ontsnapping zich tegen haar gaan keren. Hoe meer Dusty ze was, hoe lastiger het was om terug te keren.’ Die worsteling werd zichtbaar in periodes met verslavingen, maar ook op het podium, en vooral ná de show. In haar biografie Dancing with Demons staat hoe ze zich na een optreden nog uren met glitterjurk en blon- Na de Beatles waren popzangeresjes met een beehive ineens sterk uit de mode. de pruik onder de fans begaf, eigenlijk omdat ze zich niet om durfde te kleden en zichzelf te zijn. Flowerpower Nog zo’n drama: haar hoogtepunt lag tussen 1963 en 1968. Toen kwamen de Beatles en de flowerpower, en waren poppy zangeresjes ineens een licht belachelijk verschijnsel. ‘Ze heeft zich dat enorm aangetrokken’, zegt Bolder daarover. ‘Ze vertrekt dan naar Amerika, om het daar te maken, maar duikt ook een beetje onder. Helaas werkt het niet, ondanks dat ze in Memphis haar beste plaat maakt (Dusty in Memphis, met Son of A Preacher Man als uitschieter). In de jaren tachtig wordt ze door de Pet Shop Boys opnieuw in de spotlights geduwd, met de hit What have I done to deserve this, maar daarna zakt de FILM RECENSIE JOJANNEKE VAN DEN BERGE ... ‘Nine’: voor de dansen zangkunstjes E in-de-lijk, dachten we over Nine; de hommage aan Federico Fellini’s semi-autobiografische 8,5 met giga sterrencast die vanaf deze week in Nederland draait. Weer eens een fijne musicalfilm van regisseur Rob Marshall. Marshall, die ook de verfilming van Chicago op zijn Dusty in 1964. DEZO HOFFMANN/HOLLANDSE HOOGTE aandacht voor haar werk weer weg. Het is jammer dat ze haar huidige invloed op zangeressen als Amy Winehouse, Adèle en Duffy niet mee kan maken.’ In Dusty Springfield – de muziektheatervoorstelling – is Springfields biografie vermengd met haar liedjes. Nummers met simpele titels als You don’t have to say you love me of How Can I Be Sure?, die in een dramatische context enorm aan betekenis winnen. Van den Heuvel werkte eerder aan musicals als Turks Fruit en Brandende Liefde. Hem viel op hoe gemakkelijk de nummers zich aaneen lieten conto heeft. En ein-de-lijk. Weer eens een film met Daniel Day-Lewis. Lewis, die eens in een blauwe maan Hollywood vereert met een bezoek. Lewis speelt de getormenteerde regisseur Guido Contini, die in het Italië van de vroege jaren zestig aanstonds een film moet gaan draaien waarvan het script niet bestaat. In zijn zelfgecreëerde wanhoopstoestand zoekt hij soelaas in een parade aan vrouwenarmen van Penelope Cruz (zijn minnares), Kate Hudson (zijn lievelingsjournalist), Nicole Kidman (zijn steractrice), Fergie (zijn sterprostituee), Sophia Loren (zijn moeder), Marion Cotillard (zijn vrouw) en de als altijd fenomenale Judi Dench (zijn kostuummaakster). De originele Broadwaymusical won vijf Tony’s. Voor de witte-doekvariant verwachten wij echter niet direct een prijzenregen. Of het moet zijn voor kostuums en decor. Voor het verhaal hoeft u niet te gaan: dat is flinterdun. Maar de prachtige zang- en dansscènes, van actrices die we normaal alleen zien spelen, maken het toch een must see. Voor wie van prachtige zang- en dansscènes houdt dan. 1 Rob Marshall Nine Boze Brit Slechte manieren Liam Gallagher (oud-Oasis) heeft dinsdagnacht het publiek van de Brit Awards beledigd. Na het ontvangen van een award (voor een oud album) gooide hij het beeldje én zijn microfoon het publiek in, en wandelde het podium af. Uit & thuis UIT 17 Film Scorcese houdt van DiCaprio Leo en Marty: een succesvol en hondstrouw filmkoppel De laatste vier films van regisseur Martin Scorcese hebben één ding gemeen: Leonardo DiCaprio. Een liefdesrelatie in vier fasen. Arjan Terpstra AMSTERDAM ... De ontmoeting Zeg ‘Marty’ en ‘Leo’, en je zegt ‘Bob’. Zonder Robert de Niro was de innige band tussen Martin Scorcese (1942) en Leonardo DiCaprio (1974) nooit ontstaan. De Niro kreeg in 1993 vier jonge acteurs over de vloer, waarvan er één zijn zoon moest spelen in This Boy’s Life. Drie jongens acteerden aardig, maar ene DiCaprio ‘ontplofte’. ‘Ik hoefde aan een eettafel alleen maar te zeggen dat een potje mosterd leeg was’, zei DiCaprio daarover. ‘Maar ik wilde indruk maken, dus ik schreeuwde Neeeeeeeeeeeeeeeee!, zo hard ik kon. En alles wat Bob deed, was lachen.’ En bellen met vriend Scorcese: moet je nou horen. Sorcese onthield het voorval, zag DiCaprio spelen in What’s Eating Gilbert Grape en was verkocht. De redder Voordat Martin Scorcese DiCaprio in 2002 onder zijn hoede nam, was Leo de hartendief van de cinema. En dat was een probleem. Na Titanic (1997) werd hij alleen nog maar gevraagd om zijn uiterlijk, niet om zijn acteerprestaties, met backpackersdrama The Beach (2000) als treurig dieptepunt. En toen kwam Scorcese met Gangs of New York op de proppen, en was niets meer hetzelfde. ‘Hij heeft me gered’, geeft DiCaprio toe. ‘Ik werd steeds meer in de hoek van mooie jongen gedrukt, en Marty hielp mij de andere kant weer te vinden. De kant waar ik altijd al wilde zijn.’ Een kant waarbij je vuil mag acteren, dikke accenten mag uitproberen, heel hard Neeeeeeeeeeeeeeeee! mag roepen of psychoses uitbeelden. In één woord: lelijk zijn. rijgen. ‘Een probleem bij het schrijven van musicals is dat er om de zoveel minuten een lied met kop en staart moet komen. Terwijl er niet altijd een noodzaak voor een liedje is en je al snel het gevoel krijgt dat de dialogen ondergeschikt zijn aan de liedmomenten. In muziektheater FILM RECENSIE ARJAN TERPSTRA ... Nét geen werk van de meester S hutter Island is alweer de vierde film waarin Martin Scorcese Leonardo DiCaprio de randen van de waanzin af laat tasten. DiCaprio speelt Teddy Daniels, een rechercheur die eind jaren vijftig opdracht krijgt een ontsnapte gevangene op te sporen. Die gevangene kun je ongegeneerd nummers uit de dialoog voort laten komen, of andersom. Dat geeft veel speelruimte, zeker omdat Dusty’s teksten echt iets toevoegen aan haar verhaal.’ 1 * Dusty Springfield speelt tot 29 mei. Zie dustyspringfield.nl heeft haar drie kinderen omgebracht en wordt als levensgevaarlijk gezien. Ver kan ze niet zijn: de betreffende gevangenis voor criminelen met een geestesziekte ligt op een eiland en het dagelijkse pontje wordt goed bewaakt. Als een superstorm het eiland helemaal van de buitenwereld afsluit, loopt de zoektocht uit de hand. Tegenwerking van het personeel (met Ben Kingsley als voortreffelijk gespeelde gevangenisdirecteur) en Daniels’ wankele geestesgesteldheid vertroebelen de zoektocht, met alle onverwachte uitkomsten van dien. Is Shutter Island een goede film? Als je van John Grisham-achtige thrillers houdt wel. Er worden voldoende De professor Tien jaar en vier films later, is de relatie Marty-Leo beter dan ooit. In voorbereiding op de psychologische thriller Shutter Island, die vandaag in première gaat, speelde Scorcese een reeks films voor DiCaprio af, die hij ‘Martin is mijn persoonlijke filmprofessor, het is Mozart aan het werk.’ luidkeels van commentaar voorzag. ‘We keken naar Vertigo, Laura, Out of the Past, films die allemaal een speurneus hebben die overdreven geobsedeerd is door de zaak die hij onderzoekt. Dat is enorm leerzaam, maar daar gaat het niet om. Je ziet een kunstenaar die films induikt alsof het zijn eigen dromen zijn. Marty benadert een film altijd vanuit een soort onderzoek door de filmdatabase. Welke sfeer zoeken we? We kijken naar die films, naar scènes, en af en toe schreeuwt hij ‘dat bedoel ik nou!’ Het is echt mijn persoonlijke filmprofessor, het is Mozart aan het werk, en dat is cool.’ De vader Shutter Island is voor Scorcese de vierde gemeenschappelijke film in acht jaar met DiCaprio – de anderen zijn Gangs of New York, The Departed en The Aviator. Waarom eigenlijk? ‘Ik heb mateloos respect voor Leo. En ik houd van acteurs in deze fase van hun leven (DiCaprio is vijfendertig). Ze ballen in de lucht gehouden om de kijker te blijven verbazen, en Scorcese levert een finale af waar je nog een dag over napraat. Daarbij wordt er lekker geacteerd, met name door Kingsley en DiCaprio, die knap op de dunne lijn tussen gezond en knettergek blijft balanceren. Tegelijk valt de film tegen als je van Scorcese meer verwacht dan een Grisham-thrillertje. De regisseur van klassiekers als Taxi Driver en Raging Bull wordt geroemd om zijn eigenzinnige beeldtaal, maar werd door het script duidelijk niet geprikkeld om buitengewone dingen te doen. Er zijn kleine filmische wondertjes als rook die in een sigaret terugkringelt tijdens een durven nieuwe dingen, zijn zelfverzekerder. Deze film was iets nieuws voor Leo, dacht ik, en Leo zei ja’. Vraag het de acteurs in kwestie zelf, en het antwoord wijst terug naar Scorcese. Voor Jodie Foster, die op haar twaalfde doorbrak in Scorceses Taxi Driver, was Marty haar favoriete oom. Voor De Niro, die negen films met hem opnam, was het meer een vaderfiguur. Hetzelfde geldt voor DiCaprio, die door Scorcese gebeld wordt met advies over rollen en vaderlijk gepamperd wordt tijdens opnames. Maar gooi die term niet bij Scorcese zelf voor de voeten. ‘Soms bouw je iets met een acteur op dat je niet kunt verklaren. Dat had ik met Robert (De Niro), dat had ik met Harvey (Keitel). En dat voel ik nu. Je ontwikkelt een ritme met elkaar dat moeilijk te vinden is in deze industrie. Maar als je het vindt, laat je het niet meer gaan.’ En dus laat Marty Leo niet gaan. Een film over Frank Sinatra, met Leo als The Voice, staat in de steigers. 1 doorlopende scène of het telkens anders verbeelden van de psychosen van de hoofdpersoon. Maar dat is allemaal zó Scorcese dat het eigenlijk onopvallend is: kijk nog eens naar (het veel betere) The Departed en je ziet dezelfde kaleidoscoop aan vormen. De conclusie moet zijn dat Shutter Island in filmische zin niet verrassend is. En omdat het verhaal ook geen Oscar waardig is, stoot deze detectivethriller nét niet door naar de eredivisie. 1 Shutter Island Arme Ashton Brothers Funky bevrijding Gefeliciteerd! De Ashton Brothers hebben alle shows voor de rest van het seizoen afgelast. Bij Friso van Vemde is de ziekte van Hodgkin geconstateerd. Sterkte, Friso! Gotcha! Allstars is één van de acts op het Amsterdamse bevrijdingsfestival op 5 mei. De Hollandse funkhelden houden een reünietour. Speedmetalband Slayer bestaat dit jaar 25 jaar, en is geboekt op de Graspop Metal Meeting, eind juni. Verwacht geen vlaggetjes en ballonnen. Help War Child de oorlog uit een kind te halen Kinderen horen niet thuis in een oorlog. Nooit. En toch gebeurt het. Elke dag. War Child zet zich in voor een vreedzame toekomst voor oorlogskinderen en richt zich op hun psychosociale ontwikkeling. Creativiteit, sport en onderwijs staan in de aanpak centraal. Met deze activiteiten helpen we kinderen hun kracht terug te vinden, zodat zij in staat zijn om de toekomst te veranderen. Word nu Friend. Ga naar www.warchild.nl Deze advertentie is 100% gesponsord Op de bank 19 Klassieker Back from the schroothoop De Back to the future-trilogie betekent voor velen jeugdsentiment. Maar wat gebeurde er met die auto? Mediaredactie AMSTERDAM ... Weerman Nicolas Cage, links, zit in een midlifecrisis; rechts ‘Erwin met de losse handjes’. FOTO RECHTS: ANP Film ’The Weather Man’ Mindere (weer)goden in de hoofdrol In Hollywood weten ze wel raad met de mensen die voorspellen of morgen de zon schijnt of niet. Ze zijn cynisch, bloeddorstig of staan op de automatische piloot. Mediaredactie AMSTERDAM ... De leverancier van het weernieuws aan de NOS gaat veranderen. Na vijftien jaar stappen ze bij het staatjournaal over van Infoplaza naar Weeronline. Daar merken wij als kijker niet zo veel van. Behalve dat de weerplaatjes in het vervolg in 3D worden weergegeven. Aan de poppetjes die een weersverwachting uitspreken (noem het nooit voorspelling, dat zou betekenen dat het waterdicht is wat ze vertellen) verandert niets. In Nederland wordt een weerman of vrouw soms een bescheiden BN’er. SBS-olijkerd Piet Paulusma met zijn catchphrase bijvoorbeeld of sympathieke Erwin ‘met de losse handjes’ Kroll. Maar het blijven vaak mindere goden, in de hiërarchie van het volk dat met zijn kop op tv komt staan ze niet echt bovenaan. Een National Weatherman’s Day, zoals ze dat in de VS vieren op 5 februari, verandert daar ook niet zoveel aan. De lage positie is voer voor Hollywood, dat de lulligheid uitbouwt in stuk voor stuk sterke films waarin ze wél de hoofdrol spelen. De weerman als cynicus bijvoorbeeld is Bill Murray in Groundhog Day (1993). Hij maakt al tijden hetzelfde werk, namelijk lollige filmpjes op locatie over het weer. Dat interesseert hem al jaren niet meer. Of de weervrouw als overambitieuze carrièrebitch in To die for (1995). Nicole Kidman speelt de sterren van de hemel als gefrustreerde weervrouw die het voorlezen van het weerbericht bij een lokale zender slechts ziet als een opstapje naar het grotere werk, en die voor die droom gemakkelijk over lijken gaat. Luizenbaan De weerman als luizenbaan zien we langskomen in L.A. Story (1991), waarin Steve Martin als Harris Telemacher elke dag hetzelfde vrolijke weer voorspelt, hij woont toch in het Los Angeles, dus de zon zal wel schijnen. Zijn baan is een mooie metafoor voor de stad vol leeghoofden. In The Weather Man (2005), vanavond op BBC1 om 0.35, is het vak van weerman ook een toevalligheid, David Pritz (Nicholas Cage) is een weerman in een midlifecrisis die onder andere in de clinch ligt met zijn vader (Michael Caine). Vader is een gerespecteerd journalist die niet zozeer neerkijkt op de baan van zijn zoon, maar wel op het feit dat hij totaal niet zijn best doet op het weer en niets weet van meteorologie. Pritz kan geen stap buiten de deur zetten zonder dat toevallige passanten doen wat wij stiekem zouden willen: hem bekogelen en uitschelden als zijn voorspellingen, pardon verwachtingen, weer eens een keer niet kloppen. 1 Razendpopulair was de Back to the future-trilogie rond Marty McFly (Michael J. Fox) in de jaren tachtig/negentig. Met de ‘tijdmachine’, een verbouwde DeLorean DMC12, ging het niet zo lekker. De auto was een ideetje van John DeLorean, ooit verbonden aan Pontiac. Een futuristische, roestvrije bak moest het worden. Na veel hobbels rolde de eerste DeLoreans de fabriek uit. De hype kon hij niet echt waarmaken, de auto was langzaam en slecht in elkaar gezet in de fabriek in Noord-Ierland. Een cocaïne -en financieringsschandaal nekte het bedrijf al snel, er waren toen negenduizend DeLoreans gebouwd. Wat restte was een lading onderdelen die verscheept werden naar de VS. Die bups werd in 1997 door een liefhebber opgekocht. Hij blies het merk nieuw leven in. Fans kwamen met oude DeLoreans bij hem om hun auto te laten perfectioneren en repareren. Af en toe wordt nog een nieuwe DeLorean geleverd. Wie zelf zo’n wagen wil, bezoekt www.marktplaats.nl. Er staat er nu eentje te koop. Voor 33.000 euro heb je je eigen tijdmachine met maar 2.000 kilometer op de teller. 1 Veronica, 22.35 BBC1, 0.35 Groot-Brittannië BBC-filmer vast voor euthanasie AMSTERDAM ... ANP Een documentairemaker van de BBC is opgepakt nadat hij had toegegeven dat hij jaren geleden zijn partner had gedood. Ray Gosling (70) zei in zijn nieuwste documentaire dat hij een kussen op het hoofd van zijn vriend, die aan aids leed, had gedrukt. Dat zou zijn gebeurd ‘in de begindagen van aids’, vermoedelijk in de jaren tachtig dus. Ray Gosling zei zijn vriend te hebben beloofd een einde aan diens leven te maken als de ziekte te erg zou worden. De man was opgenomen in een ziekenhuis, waar de artsen niets meer voor hem konden doen. Hulp bij zelfdoding is verboden in Groot-Brittannië. Momenteel woedt er echter een heftige discussie over de legalisering van euthanasie. 1 Overkill MOE VAN YOLANTHE Yolanthe Cabau van Kasbergen zou al langer aan een docusoap rond haar zeer enerverende leventje werken. Evert Santegoeds roddelt nu dat het de bedoeling is er een tv-special van te maken die op tv komt vlak voor het huwelijk van Yolanthe en Wesley Sneijder. Volgens hem vindt dat huwelijk plaats kort na de finale van het WK Voetbal, half juli. Meerdere zendgemachtigden zouden geïnteresseerd zijn. Nooit meer een radiocommercial missen Geen idee wie er op zit te wachten, maar als je een radioreclame nog eens terug wilt horen, voor een lastig www-adres bijvoorbeeld, kun je terecht op www.radioactie.nl. LET’S PLAY Shop online at VitoAndolini.com Photography by Marcus Koppen / www.blackpepper.nl Mediaredactie 20.25 20.30 SOUTH PARK COMEDY CENTRAL Terroristen hebben het gemunt op de menselijke fantasie, Butters grijpt in. FILM: MEMOIRS OF A GEISHA, NET5 Mooie film over geisha’s in Kyoto en de concurrentie onderling. Nederland 1 17:00 17:01 17:04 17:15 17:18 17:25 17:56 17:59 18:00 18:15 18:40 18:52 19:00 Nederland 2 KRO Kindertijd Donna hangt de was op Ludovic De grabbelton Abi Sesamstraat VVD EénVandaag NOS Journaal EénVandaag NOS Sportjournaal Trekking Lingo NOS Olympische Spelen 17:00 17:10 17:35 18:25 18:55 19:25 20:00 20:30 20:55 21:30 22:00 22:15 22:50 23:42 23:50 Evers staat op vanuit Vancouver RTL Voetbal: UEFA Europa League - Voorbeschouwing RTL Voetbal: UEFA Europa League: Ajax - Juventus RTL Voetbal: UEFA Europa League: Hamburger SV - PSV RTL Voetbal: UEFA Europa League: FC Twente - Werder Bremen (samenvatting) RTL Voetbal: UEFA Europa League - Samenvattingen 17:15 18:10 19:00 19:05 20:30 22:30 23:20 RTL 7 17:45 18:00 19:00 21:00 23:00 23:30 Op de buis/Mix 20 22.30 FILM: JOHAN NED3 Johans familie is wild van voetbal. Hij van gitaren en meisjes. Nederland 3 NOS Journaal Nederland helpt Tijd voor MAX That’s the question Man bijt hond Over water NOS Journaal Netwerk Twee voor twaalf Andere tijden NOS Journaal Nova/Den Haag vandaag Holland Doc: Angela’s missie Dode Dichters Almanak NOS Journaal 17:15 17:20 17:45 18:00 18:23 18:45 18:59 19:00 19:22 19:30 20:19 20:25 21:00 21:30 22:25 22:30 Oprah Winfrey show Dr. Phil Fabeltjeskrant Style by jury Prelude to a kiss As the world turns Oprah Winfrey show 17:00 18:00 19:00 19:20 20:00 20:30 21:30 22:30 22:45 22:50 23:15 RTL 8 22.50 ANGELA’S MISSIE NED2 Portret van een strafrechter die voor de EU de rechtsorde in Kosovo opbouwt. RTL 4 NOS Jeugdjournaal H2O AVRO AvaStars SpangaS Het Klokhuis NOS Jeugdjournaal Nederland 3 ONM NOS Journaal op 3 De Wereld Draait Door NOS Journaal op 3 Keuringsdienst van Waarde Nieuwslicht De bende van vier NOS Journaal op 3 Johan 17:05 18:00 18:15 18:35 19:30 19:55 20:00 20:30 21:30 22:30 Little house on the Prairie De grote verbouwing Hart van Nederland - Vroege editie Shownieuws - Vroege editie Trauma centrum House The mentalist Hart van Nederland - Late editie Piets weerbericht Shownieuws - Late editie DAS je goed recht 17:35 18:05 19:00 20:00 20:30 23:30 SBS 6 23.15 DAS JE GOED RECHT SBS6 John van den Heuvel helpt consumenten die in de shit zitten. RTL 5 As the world turns RTL Nieuws Editie NL RTL Boulevard RTL Nieuws RTL Weer Goede tijden, slechte tijden Een dubbeltje op z’n kant Char: Leven na een ramp Sing it 17:35 18:00 18:30 19:00 19:30 20:00 20:30 22:30 Will & Grace Grey’s anatomy The Guardian Sex and the city Memoirs of a geisha Law & Order: Special Victims Unit 17:05 17:30 18:00 18:10 18:40 19:05 19:35 20:00 20:30 22:35 NET 5 The king of Queens Everybody loves Raymond The nanny Til death Dharma & Greg How I met your mother War Unleashed Veronica The suite life of Zack and Cody Aaron Stone Ren & Stimpy Spin city Friends According to Jim Still standing Two and a half men Love don’t cost a thing Back to the future LEZERSCOLUMN Olympische nachten Jolanda Kessel ... H et gonst van opwinding in Huize Schemertijd. Waar normaal gesproken vooral wordt gesnoezeld en gedoezeld, zijn de nachten nu vol hoogtepunten. Het is overduidelijk: veel bewoners zijn wakker. Meestal kan ik ’s nachts rustig een kop thee drinken, de krant lezen en wat kletsen met mijn collega’s. OPLOSSINGEN PUZZELS De laatste nachten gaat de pieper wel erg vaak af. Dat komt bijzonder ongelegen, want op deze manier mis ik heel wat olympische records, om nog maar niet te spreken van de schaatsers in hun fantastische pakken en Sven in het bijzonder. Hoewel ik het goed had voorbereid, ging het al mis bij de opening. De onrustige mensen hadden een extra controle gehad. Mevrouw Samson was naar het toilet geweest. En bij meneer Haan, die nogal eens trek heeft, had ik twee boterhammen met kaas en een glas sap op zijn nachtkastje gezet. De buitendeur was afgesloten. Ik was er klaar voor… Toen belde mevrouw Samson. Dat kan gebeuren. Ik trok een sprintje door de gang. ‘Is het al begonnen?’, vroeg ze. ‘Heb je Sven gezien?’ ‘Wilt u plassen?’, vroeg ik, een beetje buiten adem. ‘Nee, nou ja, ik weet het niet. Nu je hier toch bent, wil ik het wel proberen. Zet de televisie maar aan. Als je de postoel wat omdraait, kan ik intussen kijken. Ik bel wel als ik klaar ben.’ Ik zag die nacht weinig van de Olym- pische Spelen, wel verbeterde ik mijn eigen record om iedereen toch op tijd te helpen. Mevrouw Metz, die lang in Coevorden heeft gewoond en beslist geen hoge nood had, wilde wel iets anders kwijt. Ze was niet boos toen ik Coevorden ergens in de Achterhoek plaatste. ‘Coevorden ligt in Drenthe. En Vancouver heeft zijn naam eraan te danken.’ Ze zei het met onverholen trots. Ik moet nog een aantal nachten werken, dus ik houd de moed erin. Voorlopig ben ik de boodschapper van goed nieuws. Mevrouw Boere feliciteert me met een stevige hand. Meneer Brons ziet eindelijk kans om mij te zoenen. Mevrouw Metz voorspelt dat zij geëmotioneerd zal reageren als Sven wordt gehuldigd. Sven is van ons allemaal. 1 * Uw column in De Pers? Stuur uw pennenvrucht (maximaal 350 woorden) naar mijncolumn@depers.nl. Door Hercules & Valkema / www.elsje.nl Brainsnack: voor 11 JEUGDIG Cryptogram HORIZONTAAL: 1. Gangster; 4. trappers; 6. gene; 8. kantine; 9. tast; 10. tankauto; 11. danstent. VERTICAAL: 1. Getapt; 2. gepikt; 3. treknet; 5. spinnen; 6. gepast; 7. export. Zweeds 5 2 9 7 4 8 1 6 3 4 6 7 3 1 2 9 5 8 8 3 1 9 5 6 4 7 2 2 7 4 1 9 5 8 3 6 6 9 8 2 3 7 5 1 4 1 5 3 6 8 4 7 2 9 7 8 2 4 6 1 3 9 5 3 4 6 5 7 9 2 8 1 9 1 5 8 2 3 6 4 7 7 8 5 6 4 1 2 3 9 1 6 3 7 2 9 4 8 5 4 2 9 5 8 3 7 6 1 3 7 6 4 5 2 9 1 8 9 5 1 3 7 8 6 2 4 2 4 8 9 1 6 5 7 3 5 3 2 8 6 4 1 9 7 6 9 7 1 3 5 8 4 2 8 1 4 2 9 7 3 5 6 Mix ZWEEDS RAADSEL: gedurende zeer lange tijd stoffer CRYPTOGRAM: vreemde munt duinvogel lofdicht baai zelfkant 1 mannelijk dier Een uitgave van Mountain Media BV Anthony Fokkerweg 61 - 3 1059 CP Amsterdam tel: 020 - 3460560 fax: 020 - 3460596 5 hertachtig dier erfdeel wig viseter specerij domkop 6 nader overeen te komen (afk.) trottoir bijbelse naam nachtspiegel symbool neon vooruit! eenkleurig 3 1 kenteken 7 2 3 2 4 5 6 © Puzzelland 7 4 6 2 4 7 8 1 7 4 2 5 8 3 6 5 4 3 2 9 9 5 sales: nationaleverkoop@whm.wegener.nl 0800-7200000 marketing: marketingdepers@whm.wegener.nl oprichter: Cornelis van den Berg uitgever: Ben Rogmans art direction: Koos Jeremiasse 4 8 distributie: bedrijfsbureau_distributie@ whm.wegener.nl 088-0131940 hoofdredactie: Jan-Jaap Heij, Alain van der Horst 9 3 7 8 SUDOKU 9 7 9 VERTICAAL: 1. Zo populair is het pilsje (6); 2. Benadeeld door een dief (6); 3. Zintuig voor de visvangst (7); 5. Deze dieren horen bij andere dieren (7); 6. Betaald met goed fatsoen (6); 7. Het was wijn voor de handel (6). BRAINSNACK: SUDOKU redactie: redactie@depers.nl 020-3460550 HORIZONTAAL: 1. Een misdadiger geeft vaart aan een uitblinker (8); 4. Jagers die geweld gebruiken (8); 6. De aangewezen persoon wordt er verlegen van (4); 8. Hier eet een zijïg meisje (7); 9. Men hoopt op het gevoel (4); 10. Soort gevechtswagen vol brandstof (8); 11. Disco op de camping (8). appelsoort bitter vocht website: www.depers.nl © Puzzelland/Leen Groeneveld 4 Japanse gordel een defect repareren 21 4 9 3 2 6 1 7 7 9 6 Voor hoeveel personen wordt de tafel gedekt indien je weet dat er evenveel gasten komen als er vierkanten op het tafelkleed afgebeeld staan? 9 8 1 5 8 1 6 6 4 5 1 7 3 2 Dagblad De Pers is een gratis kwaliteitskrant die wordt verspreid via NSstations, Bruna-winkels, TNT Business Points en kantoren. Kijk op www.depers.nl voor een uitgebreid overzicht van de distributiepunten. Game van de dag Vancouver update Langste winter Waan je een olympiër. www.depers.nl/game Volg het belangrijkste olympische nieuws hier. www.depers.nl/vancouver Door de langste winter ooit moet je steeds met vreemden praten. www.depers.nl/city Tijdelijke wijzigingen OV: 111 Zoetermeer (tram) Het weekend van 20 & 21 februari: RandstadRail 3. In de richting Loosduinen vervallen de halten Stadhuis, Palenstein, Seghwaert, Leidsewallen, De Leyens, Buytenwegh, Voorweg Hoog, Meerzicht, Driemanspolder, Delftsewallen, Dorp en Centrum-West. U kunt in plaats daarvan opstappen bij de halte in de tegenovergestelde richting. 111 111 Vandaag Morgen De dag begint bewolkt met lokaal wat neerslag. In de loop van de ochtend klaart het vanuit het zuiden op. De middag begint droog met af en toe wat zon, maar later neemt de bewolking toe en valt vanuit het zuidwesten regen of sneeuw. Het wordt +2 graden in het noorden en +5 graden in het zuiden. Morgenochtend komen vooral in de westelijke helft van het land buien voor. Dan trekken de buien geleidelijk naar het noorden weg. Het klaart wat op en er is af en toe ruimte voor zon. De middagtemperatuur loopt op tot circa +4 graden. Morgenavond neemt de bewolking weer toe. De minima komen uit rond het vriespunt. Eindhoven (bus) Op 21 februari van 13.00 tot 18.00 uur: Hermeslijnen 13, 18, 401 en 402. Halten Piazza, Philips Stadion en Kastanjelaan vervallen. Meer op www.depers.nl/9292ov Onderweg? Bel 0900-9292 (€ 0,70 p/m) of kijk op mobiel.9292ov.nl Sport 22 Vancouver 1.000 meter schaatsen Vancouver Gerritsen hoopt op het ‘Timmer-scenario’ Winterse Phelps pakt eerste titel dankzij smeerkaas Ze viel op de 500 meter, en toeschouwend Nederland huilde mee. Maar wie weet levert die tegenslag schaatsster Annette Gerritsen vanavond wel een medaille op. Redactie sport AMSTERDAM ... ‘Ik wil revanche nemen.’ Na minutenlang snikken en snotteren waren dat de vier woorden waarmee Annette Gerritsen besloot een punt te zetten achter een dramatisch olympisch debuut. Haar val na amper vijftien seconden op de eerste vijfhonderd me- ‘Het is een kwestie van te hard en graag willen. Dan loop je jezelf voorbij.’ Schaatstrainer Jac Orie ter vernietigde de kansen op een medaille op de kortste schaatsafstand. Bijna drie miljoen Nederlanders waren kijkend naar de televisie getuige van deze onverwachte wending. ‘Vallen, dat is een jaar lang bij Annette niet voorgekomen’, zei haar trainer Jac Orie, die bij het aanschouwen van de uitglijder een luide vloek door de ijshal deed galmen. ‘Het is een kwestie van te hard willen. Dan loop je jezelf voorbij. Vanavond kan Gerritsen op de kilometer de beelden van die nare gebeurtenis alweer uitwissen, wanneer de duizend meter wordt afgewerkt. De sprintster kan sowieso moed put- ten uit de prestatie die haar ploeggenote en vriendin Marianne Timmer vier jaar geleden neerzette op de Winterspelen in Turijn. Timmer werd gediskwalificeerd op de 500 meter. ‘Topsport is wreed’, zei ze toen. Maar de Groningse putte zoveel sportieve wraakgevoelens uit haar eigen fout (het was inderdaad een valse start) dat ze een paar dagen later de 1000 meter won en zich zo voor de derde keer in haar rijke loopbaan tot olympisch kampioen mocht laten kronen. Gerritsen voelt zich gelukkig goed, ondanks de nare val (ze klapte met haar hoofd hard in de kussens). En die vijftien seconden die ze tijdens de 500 meter op het ijs stond stemden haar in ieder geval tevreden. ‘Met mijn vorm zit het wel goed.’ 1 Jagen op Boer Margot Boer heeft een beduidend betere voorbereiding gehad op de kilometer dan Gerritsen. Boer eindigde op de 500 meter als vierde. Dat er net geen medaille inzat, lag volgens haarzelf aan de eerste meters. ‘Ik zal nooit een rassprintster worden. Ik moet het hebben van de hele rondjes.’ Dan komt het dus goed uit dat Boer ook op de 1000 (vandaag) en 1500 meter (zondag) haar opwachting mag maken. ‘Op die afstanden moeten de andere schaatssters op mij jagen in plaats van andersom.’ Laurine van Riessen en Ireen Wüst completeren de Nederlandse afvaardiging op de 1000 meter. Vancouver Schaatsenslijpen doe je zo Tromgeroffel! Camera’s stand-by! Schijnwerpers aan! Opgelet! Dames en heren, hierrrrrrrr is de Koningin van de Spelen! Lindsey Vonnnnnn! De Tovenaar Het geheime wapen van de Chinese Thijs Zonneveld VANCOUVER Thijs Zonneveld ... VANCOUVER ... Laat er geen twijfel bestaan wie De Koningin van Vancouver is. De Amerikaanse skister Lindsey Vonn heeft al haar concurrenten weggeblazen voordat ze ook maar één keer van een olympische berg is gegleden. Ze ziet eruit als een ster, ze lacht als een ster, ze skiet als een ster. Ze wordt geacht haar tandpastaglimlach vijf keer te vergulden. Haar gouden rijtje: afdaling, Super G, slalom, reuzenslalom, combinatie. ‘They are Phelpsing me’, zei ze een paar weken geleden in een interview. Ze doelde op de Amerikaanse media, die haar vedettenstatus opstuwden tot Michael Phelpsiaanse hoogtes. Ze zei het alsof ze het echt erg vond. Champagne Maar als er iemand Phelpst, dan is het Vonn zelf. Ze zoekt de camera’s op. Vonn is honderd procent Hollywood. Er zelfs geruchten dat haar scheenbeenblessure een mediastunt is. Zelf zegt Vonn met gevoel voor Amerikaans pathos dat haar been ‘hurts like hell’, maar dat ze door de pijn heen bijt. Met dank aan Oostenrijkse smeerkaas, overigens. Schijnt goed te zijn voor het genezingsproces. Voor haar eerste optreden (op de afdaling) zei ze: ‘Na race open ik de champagne, maar ik drink er niet van. There’s more work to be done.’ Het was geen grootspraak. Vonn won. One down, four to go. 1 Die handen. Verweerd, vol eelt en bezaaid met de littekens van kleine sneetjes. Eén vinger mist een stukje en zijn rechterduim ziet er platgeslagen uit. De kleur van de nagels zit tussen grijs en zwart in. De handen horen bij Sipke Bosma. Ze vertellen zijn verhaal. Het verhaal van een schaatsenslijpende tovenaar uit Friesland. Vierenzestig is hij. De afgelopen decennia heeft hij zoveel ijzers door zijn handen laten gaan dat hij de tel al lang geleden is kwijtgeraakt. Bosma zit op een stoeltje in de olympische schaatshal van Richmond, de gouden handen diep weggestopt in ‘In China hebben ze een hoop mensen, maar geen kennis. Ze weten niets.’ Sipke Bosma de zakken van zijn rode jas. ‘Ik ben begonnen met slijpen in 1985. Of was het nou 1986? Nou ja, na die eerste Elfstedentocht. In het begin deed ik vooral de schaatsen van die marathonjongens. Op een gegeven moment werd ik uitgenodigd door de Finse schaatsbond om een lezing te geven over schaatsen slijpen, ergens in een dorpje richting de Noordpool. Ik ernaartoe, met een tas vol slijpstenen. Ik had nog nooit gevlogen. Toen we landden in Helsinki, was de turbulentie zo hevig dat ik dacht dat de vleugels eraf donderden. We klapten met een smak op de landingsbaan. Niks geen ernst hoor, maar mijn slijpstenen waren allemaal gebroken. Heb ik maar een paar gladde tegels gehaald bij een steenfabriek. Bleek ook primadeluxe te werken. Voor ik het wist, stond ik met de schaatsen van het hele Finse team in mijn handen. Dáár, op dat moment, is mijn internationale carrière begonnen.’ Na de Finnen volgden de Noren. En de Nederlanders. En de Russen. En de Roemenen. En de Kazakken. En de rest van de wereld. Bosma: ‘Tja, da’s mond-tot-mondreclame, hè. Van pupillen tot olympisch kampioenen: ik heb ze allemaal in mijn werkplaats gehad. Sven Kramer komt regelmatig langs om de ronding te laten controleren, Timmertje begeleid ik al sinds ik me kan herinneren. Soms stiekem. Ze hebben natuurlijk ook materiaalmensen bij hun eigen ploeg, maar soms willen ze toch dat ik er nog even naar kijk. Al was het maar voor het idee.’ In Vancouver werkt Bosma exclusief voor de Chinezen. Hij loopt niet voor niets rond in een enorme rode jas met de Chinese vlag op zijn borst. ‘De Chinese bondscoach is Sijtje van der Lende. Die ken ik al heel lang. Zij heeft me gevraagd of ik hier voor hun materiaal wilde zorgen. In China LET’S PLAY Shop online at VitoAndolini.com Photography by Marcus Koppen / www.blackpepper.nl Niet bij de tijd BLUNDEREN OP DE BIATLON De olympische biatlon werd dinsdag overschaduwd door een reeks van blunders in de tijdwaarneming. De verantwoordelijke technisch gedelegeerde Norbert Baier moest na afloop ‘diep door de stuifsneeuw’. Bij de vrouwen, die 10 km aflegden en waar Magdalena Neuner won, werden drie atletes ten onrechte tegengehouden, bij de mannen (12,5 km) mochten twee deelnemers te vroeg weg. Hoewel de eindtijden later werden aangepast, was het leed al geschied. Het grootste slachtoffer was Anna Carin Olofsson-Zidek, die net naast het podium landde. De Zweedse kreeg 14 seconden te laat het startsein. Door sterk langlaufen en schieten kwam ze als vijfde over de finish. Door correctie van de tijd naderhand schoof ze nog een plaatsje op. De nare droom van een gemiste medaille zal niettemin blijven. ‘Dit was onze fout’, bekende Baier namens de biatlonbond. ‘Dit mag nooit meer gebeuren. Voor mij is dit de zwartste dag ooit.’ Toch nog prijzen met Liverpool Engels international Glen Johnson maakt een slecht seizoen door met Liverpool. Gelukkig heeft hij als trainer Liverpool wel naar alle prijzen geloodst, dankzij Championship Manager. Sport 23 met de Gouden Handen schaatsploeg komt uit Friesland. Zijn naam? Sipke. Zijn beroep? Tovenaar. het wel. Ik ben niet nieuwsgierig hoe het afloopt. Ik huil niet als het slecht gaat en ik juich niet als het goed gaat. Ik ben een Fries, hè. Nuchter.’ ‘Ik ben hier gekomen met 110 kilo slijpstenen in mijn bagage. Daar waren ze bij de KLM niet zo blij mee. Hebben ze nog geluk dat ik mijn slijptafel en mijn rondingenmeter niet heb ingepakt. Kon niet, dat zijn kolossale dingen. Die moet je ook niet vervoeren, dat gaat ten koste van de precisie. Alleen de belangrijkste twee apparaten heb ik meegenomen: mijn handen.’ Hij toont zijn gouden ledematen heel even en stopt ze daarna weer terug in zijn zakken. ‘Van de week heb ik al een paar keer telefoon gehad van mensen – nee, ik noem geen namen – die vroegen of ik niet ook even wat voor hun kon doen. Moest ik nee zeggen. Ik ben hier voor China en anders niet. Als ik straks naar het olympisch dorp ga, doe ik mijn jas uit en zet ik een zonnebril op. Ben ik een beetje incognito. Als ik dat niet doe, wil de hele wereld iets van me. Dat gaat me ‘Hoe wij praten? Zij praten Chinees en ik praat Fries terug. Geen probleem.’ UITSLAGEN Schaatsen 500 meter (v) 1 2 3 4 5 6 7 8 15 19 36 Sang-Hwa Lee 76,09 Jenny Wolf 76,14 Beixing Wang 76,63 MARGOT BOER 76,87 Sayuri Yoshii 76,99 Heather Richardson 77,17 Shuang Zhang 77,33 Peiyu Jin 77,45 THIJSJE OENEMA 77,76 LAURINE VAN RIESSEN 78,14 ANNETTE GERRITSEN 136,66 Snowboard Cross (v) 1 2 3 4 5 Maelle Ricker (foto) Deborah Anthonioz Olivia Nobs Helene Olafsen Lindsey Jacobellis Biatlon 12,5 km achtervolging (m) 1 2 3 4 5 Bjorn Ferry Christoph Vincent Jay Simon Eder Michael Greis 33:38:4 +16.5 +28.2 +31.0 +51.2 Biatlon Sipke Bosma 10 km achtervolging (v) Bosma hoeft nooit meer te werken als hij volgende keer voor de Russen slijpt. ‘Hahaha.’ HIROKI NATORI hebben ze wel een hoop mensen, maar geen kennis. Ze weten niks van slijpen, van rondingen, van krommingen, van ijstemperaturen, van de hardheid van het ijzer. Ik wel. Mijn grootvader was ook slijper. Het zit in de genen.’ ‘Ik werk alleen. Of het nu thuis is of in een schaatshal. Ik moet geen heisa aan mijn kop. Een schaatser trouwens ook niet. Die zoekt ook kalmte. Die wil ook even ontsnappen aan de drukte. Neem bijvoorbeeld mijn werkplek in Thialf. Ik zit in een hok in de catacomben, ver weg van de massa. Daar kan een schaatser binnenlopen met zijn ijzers. In alle rust. GEVANGEN ... JOHAN FABER E en val degradeert iedere schaatser binnen een oogwenk tot de divisie der stoethaspels. Annette Gerritsen was bezig aan een vlekkeloze serie pootjeovers. Zij reed in een roes – zelden zoiets moois gezien. Toen gebeurde er iets onverklaarbaars en het volgende moment was ze niet meer Als hij niet begint met praten, dan praat ik ook niet. Zitten we samen te zwijgen terwijl ik de schaatsen afstel. Met die Chinezen werkt het precies hetzelfde. Meestal zeggen we niks tegen elkaar. Soms praten we wel hoor. Hoe dat gaat? Nou, zij praten Chinees en ik praat Fries terug. Geen probleem. Ik onthoud alleen hun namen niet. Maakt niet uit. Schaatsen blijven schaatsen.’ ‘Ik heb niet veel woorden nodig. Ik kijk hoe schaatsers trainen, hoor hoe de ijzers kreunen of kraken in de bochten. En ik luister naar wat de rijder wil. Als hij het linksom wil terwijl het eigenlijk rechtsom hoort, dan gaan we linksom. Je kunt wel allemaal wetenschappelijke en theoretische poespas toepassen, maar de praktijk is veel belangrijker. Ik zeg altijd: ‘Als ’t niet kan zoals ’t moet, dan moet ’t zoals ’t kan.’ Niet dan?’ ‘In die vijfentwintig jaar heb ik nog nooit een wedstrijd gezien. Ik zit in mijn hok in de catacomben, niet op de tribune. Tv? Hoef ik niet. Ik luister alleen maar naar de luidsprekers, en naar het publiek. Alleen bij de start ben ik gespannen. Dan hou ik mijn adem in en hoop dat er niets fout gaat. Dat er geen veer breekt ofzo, en dat ze niet vallen. Als de eerste meters voorbij zijn, dan geloof ik een schitterende, gestroomlijnde atlete maar een paniekerige beginneling, die spartelend rechtdoor ging in plaats van linksaf. Zij moet zich ongeveer gevoeld hebben zoals Kafka’s Gregor Samsa, die op een morgen uit onrustige dromen ontwaakte en ontdekte dat hij in zijn bed in een monsterachtig ongedierte was veranderd. Gerritsen gevangen op haar rug, met schaatsen die als hulpeloze insectenpoten in de lucht staken. ‘Wat is er met mij gebeurd?’, dacht zij. Het was geen droom. Huilen, natuurlijk. Teleurgesteld, maar vooral vernederd. Er schoot me een beeld te binnen dat iedereen zal herkennen. Kindje staat voor het eerst op schaatsen. Dik ingepakt, muts op, wanten aan, Friese doorlopers onder laarsjes gebonden. Een paar voorzichtige stapjes en bons, daar zit kindje al op het ijs. Brullen, snot, dikke tranen over wangetjes. Ik bedoel maar: niet iedereen staat even stabiel op de ijzers, maar een val maakt alle schaatsers gelijk. Ard Schenk, Hilbert van der Duim, Gunda Niemann, Marianne Timmer – zelfs de grootste kampioenen gaan een keer onderuit. Alleen Sven Kramer blijft tot nu toe gespaard voor een duik in de kussens (opgelet Sven: het gaat een keer gebeuren). wel aan het hart, hoor: ik wil iedereen helpen. De Nederlanders, maar ook de schaatsers uit arme landen. Dit is maar een klein sportje. Als wij de buitenlanders niet een beetje helpen, wordt schaatsen straks van de Olympische Spelen gegooid omdat er niet genoeg landen deelnemen.’ Op het middenterrein verschijnen een paar schaatsers van de Russische ploeg. Bosma wijst met zijn kin. ‘Die Russen hebben een paar dagen geleden bij me aangeklopt of ze me niet kunnen contracteren voor de Spelen van Sotsji, over vier jaar. De voorzitter van de bond zei dat ik nooit meer hoefde te werken. Hahaha. Alsof dat geld me iets interesseert.’ Een Chinese schaatster huppelt achter hem langs. Ze geeft hem een tikje op zijn schouder en steekt haar duim op. Bosma bromt iets onverstaanbaars terug en bijt op zijn nagel. Heel even ziet hij er verlegen uit. 1 De keerzijde van zo’n nachtmerrieachtige val is dat je op slag supporter bent van het slachtoffer. Ik vond Annette Gerritsen altijd een beetje een muizig tiepje, maar na de val is zij bevorderd tot mijn persoonlijke buitencategorie. Vanavond 1.000 meter dames. Ik blijf op voor Annette. 1 Johan Faber is de auteur van Koek & zopie; over de liefde voor schaatsen. 1 2 3 4 5 Magdalena Neuner 30:16.0 Anastazia Kuzmina +12.3 Marie Laure Brunet +28.3 Anna C. Olofsson-Zidek +39.4 Tora Berger +51.2 REUTERS Schaatsen SVEN ZOEKT VRIENDJES Sven Kramer is inventief in zijn zoektocht naar trainingsmaatjes. Omdat hij zich als enige mannelijke TVM-schaatser wist te kwalificeren voor de Winterspelen, werkt de olympisch kampioen op de vijf kilometer zijn voorbereiding af met een collega uit een ander land. Na eerder al getraind te hebben met de Rus Ivan Skobrev sloot hij gisteren aan bij de Zuid-Koreaanse verrassing Seung-Hoon Lee (zilver op de 5 km). STIL! Door de bomen de security zien Rangers’ Next Star Schaatser Ronald Mulder kan de slaap niet vatten, twittert hij. ‘Leuk al die optredens Downtown Vancouver. En nu STIL!’ Bobsleeër Sybren Jansma kan ook geen vredig plekje ontdekken. ‘Je kunt niet eens rustig door het bos lopen zonder op een commando te stappen.’ De 17-jarige Hicham Abdellah staat in de halve finale van de Britse tv-show Football’s Next Star. Bij QPR kijken ze het programma ook: een contract ligt klaar. Sport 24 Entreebewijzen voor de finale kosten op de zwarte markt een modaal jaarsalaris. GETTY IMAGES IJshockey Het gaat enkel om die ene gouden plak Canada is één grote Crosby Show Skiën? Rodelen? Curling? Schaatsen? Sven Kramer? Leuk hoor, maar totaal onbelangrijk. In Canada gaat het maar om één sport: ijshockey. Thijs Zonneveld met Jeremy Wotherspoon mee als hij voor de zoveelste keer geen olympisch kampioen wordt, maar uiteindelijk draait het allemaal om die Ene Gouden die vergeven wordt op de laatste dag van de Olympische Spelen. VANCOUVER ... The Next One Eindelijk. De Spelen zijn begonnen voor de Canadezen. Yeah sure, de openingsceremonie is al dagen geleden gehouden, er is intussen een Georgiër gesneuveld, de eerste gouden medailles voor het thuisland zijn al binnen en die gekke Nederlanders schaatsen al dagen rondjes op de Olympic Oval – maar in Canada slaat het olympische virus pas echt toe als er een puck over het ijs glijdt. Uit een enquête van een Canadees tv-station blijkt dat ruim driekwart van de Canadese bevolking liever die ene gouden ijshockeymedaille heeft dan een plek bij de eerste drie in het medailleklassement van de Spelen. Ze juichen heus wel voor die eerste plek bij het mogulskiën en ze treuren Hockey is hier geen sport. Hockey is veel meer dan dat. Hockey is cultuur, cement van de samenleving, religie misschien wel. Luister naar Steve Harper, op papier prime minister en dus de grote baas van Canada: ‘Geen enkele andere sport kan concurreren met hockey. Het staat op een ander niveau. Mensen zien het als een spiegel van de karakter van onze natie. Hockey definieert Canada.’ De echte grote baas van Canada heet Sidney Crosby, in het dagelijks leven speler van de Pittsburgh Penguins. Hij lijkt als twee druppels op Sven Kramer en hij wordt geacht het Canadese ijshockeyteam naar goud te leiden. Crosby wordt wel ‘The Next One’ genoemd – een verwijzing naar ‘The Great One’, Wayne Gretzky, de beste ijshockeyer aller tijden. The Next One is ongeveer net zo populair als honderd Céline Dions, Nelly Furtado’s, Bryan Adamsen en maple sirup bij elkaar. Neem een willekeurig metrostation op een doordeweekse middag. Op het perron 18 mensen. Daarvan dra- ‘Ik was nogal verrast door de aandacht. Ze dachten dat ik Sidney Crosby was.’ Sven Kramer gen er 12 een ijshockeyshirt met Crosby op de rug. Volgend metrostation. 22 Mensen, 14 Crosby’s. Volgend station: 12 om 5. Eindhalte: te veel Crosby’s om te tellen. Zelfs Sidney zelf is aanwezig: hij lacht zijn tanden bloot vanaf billboards, posters en tv-schermen. Canada is één grote Crosby Show. De Noord-Amerikaanse profleague NHL heeft dit jaar zowaar ruimte (welgeteld twee weken) in het overvolle speelschema gemaakt voor de Olympische Spelen. Alle grote sterren zijn erbij in Vancouver omdat ze niet hoefden te kiezen tussen hun werkgever en hun land. Het maakt de Spelen alleen nog maar belangrijker. Jaarsalaris Kaartjes voor een optreden van de Canadese ploeg tijdens de Spelen zijn vrijwel onbetaalbaar. Op de zwarte markt deed een ticket voor de eerste groepswedstrijd tegen ijshockeydwerg Noorwegen een slordige 1.300 Canadese dollars (bijna 1.000 euro). Entreebewijzen voor de finale kosten een modaal jaarsalaris. Het Canadese volk verwacht niets minder dan goud. 54 Procent denkt dat de finale wordt gewonnen van de Rode Russische Machine, 34 procent mikt op een epische overwinning op grote buur Amerika. Volgens de statistieken van de NHL heeft Rusland het beste team, maar daar hebben de Canadezen lak aan. De gouden hockeymedaille verlaat het land niet. Punt uit. Failure is not an option. Gehaktmolen Na de slachtpartij tegen Noorwegen (8-0) zijn de verwachtingen alleen maar verder gestegen. Zwitserland zal vandaag van het ijs worden geveegd, zondag dient Team USA door de Canadese gehaktmolen te worden gedraaid. En met iedere overwinning zullen de Crosby’s bij de metrohalte toenemen. Anekdote. Sven Kramer loopt de poort van het olympisch dorp uit. Onmiddellijk wordt hij overspoeld door schreeuwende Canadezen. Ze willen zijn handtekening, ze willen hem aanraken, ze willen met hem op de foto. Kramer: ‘Ik was nogal verrast door al die opwinding om me heen. Na een paar minuten kreeg ik door dat ze me voor Sidney Crosby aanzagen. Toen ik vertelde dat ik maar Sven Kramer was, kon ik de teleurstelling op hun gezichten lezen.’ 1 HSV-PSV Guus Hiddink kiest voor Turkije Ajax-Juventus ‘VAN TOR’ DOET UURTJE MEE DE TSAAR WORDT EEN SULTAN SCEPSIS OVER PANTELIC Ruud van Nistelrooij kan vandaag met Hamburger SV in de wedstrijd in de Europa League tegen PSV waarschijnlijk hooguit een uur spelen. De spits is op de weg terug na een blessure. ‘We hebben een programma uitgestippeld om mij zo snel mogelijk weer topfit te krijgen’, zegt hij over het duel met zijn oude club. ‘Daaraan doen we geen concessies.’ Eljero Elia doet wegens een pijnlijke enkel helemaal niet mee. ANP Aan zijn indrukwekkende lijst van clubs en landen heeft Guus Hiddink weer een nieuwe naam toegevoegd. De huidige bondscoach van Rusland moet per 1 augustus 2010 het wat verbleekte imago van het Turkse voetbalelftal proberen op te poetsen. Na het missen van het WK gaat de Nederlandse coach proberen het land naar het EK van 2012 leiden. Turkije is het vijfde land waar de 63-jarige Hiddink aan de slag gaat als bondscoach, een record voor een Nederlandse trainer. Omdat Hiddink pas na het WK in Zuid-Afrika aan de slag gaat in Turkije, blijft de optie om in juni een ander land te leiden. ‘Maar daar is nog geen zekerheid over’, zegt zaakwaarnemer Cees van Nieuwenhuizen. Onder meer Nigeria, Zuid-Korea en Ivoorkust zouden graag met Hiddink naar de wereldtitelstrijd willen. Volgens Van Nieuwenhuizen heeft Hiddink er veel zin in om terug te keren naar Turkije, waar hij in 1990-1991 trainer van Fenerbahçe was. ‘De passie spreekt hem aan. Als daar gevoetbald wordt, staat het land in brand.’ Het is onzeker of Marko Pantelic vandaag kan meedoen in de thuiswedstrijd van Ajax in de Europa League tegen Juventus. De spits ontbrak gisteren wegens buikgriep op de afsluitende training voor het duel met de Italianen. ‘We doen er alles aan om hem fit te krijgen’, aldus trainer Martin Jol. ‘Maar gisterochtend had hij nog bijna 39 graden koorts. We moeten het dus nog even afwachten.’ Kleren maken de curler Wat, een dronken Erica? Excelsior wordt kampioen! Is het de laatste mode of gewoon een creatieve uitspatting? De Noorse curlers dragen in Vancouver een Schots geruite broek, met rood-wit-blauwe kleurtjes. Erica Terpstra geeft toe: ze had een glas wijn gedronken voordat ze een interview gaf aan Edwin Evers (538). Ze zei daarna gekke dingen. Oké, het zal nog een klein decennium duren. Maar Robin van Persie en Mounir El Hamdaoui willen samen hun loopbaan afsluiten bij Excelsior.