Untitled

Meridijan 41
MERIDIJAN 41
ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD
DOMA]IN
BEZ IME
M
2
A NAMELESS
HOST
IVAN XO PETRESKI, pretsedatel na
Maticata na iselenicite od Makedonija
akedonskoto pra{awe, toj te`ok Balkanski gordiev
jazol koj mnogumina se obiduvaa, se razbira sekoj vo
svoja polza, da go razre{at, site sosedi na Makedonija,
so logistika od golemite sili i denes, vo ovaa era na
globalizacija i me|unacionalna integracija, s$ u{te
ne prestanuva da gubi od svojata aktuelnost. No, ako za nas Makedoncite se jasni i, bi rekle, odamna pro~itani individualnite tendencii vo regionot, toga{ ne mo`e da se ka`e taka za na{iot odnos kon
sopstvenoto minato, a ottamu sledstveno i kon na{ata idnina. Ili
pokonkretno: na{ata nekadarnost stameno da zastaneme vo odbrana
na sopstvenata kauza! Dozvolivme na edna mnogu va`na me|unarodna
sredba na NATO alijansata koja se odr`a minatiot mesec vo Ohrid da
se vikame „zemja-doma}in” bez ime i naziv, kako da sme site vo amorfna sostojba – celata nacija.
Imeno, na{ata istoriografija e polna so primeri za ma~noto minato na makedonskiot narod i negoviot etni~ki prostor, za podelbite,
za asimilaciite, no i za genocidot koj se vr{el vrz makedonskiot
narod. Mo`ebi izgleda surovo, no nepobiten istoriski fakt e deka vo
modernata evropska i svetska istorija Makedoncite, zaedno so Ircite,
Ermencite i Evreite , sme me|u prvite nacii koi na sopstvena ko`a go
po~uvstvuvale i pre`ivuvale seto zna~ewe na terminot “genocid”, bez
ogled {to svetot za stravi~nite dimenzii na ovoj civilizaciski izrod
na op{testveno povedenie dozna za vreme na Hitlerova Germanija. Od
~ove~ka strana ,tragedijata na egejskite Makedonci pretstavuva edna
od najbolnite stranici na stradawata na ~ove{tvoto. Vo hronikite i
arhivite na mnogu evropski dr`avi i den-denes izleguvaat pred o~ite
na javnosta svedo{tva za konkrentnite javno-tajni dejstvija naso~eni
kon uni{tuvawe na makedonskiot identitet i negova etni~ka “preraspredelba”, osobeno izrazena vo periodot od sredinata na 19 vek
pa s$ do sredinata na 20 vek. Sekako, tie nameri i planovi po Vtorata
svetska vojna prerasnuvaat vo nekakva potivka forma i intenzitet so
ogled na osvedo~enata borba na makedonskiot narod na stranata na
svetskata antifa{isti~ka koalicija blagodarenie na koja go ostvari
vekovniot streme` za dr`avotvorno konstituirawe na makedonskiot
narod. Vpro~em, Raseloviot sud, taa me|unarodna pravno-eti~ka i
humanisti~ka institucija, vo mnogu navrati niz svoite akti i stavovi
go ima notirano toa crno, grozomorno, makedonsko pate{estvie niz
istorijata. Po~nuvaj}i od periodot na balkanskite vojni, preku Prvata i Vtorata svetska vojna, pa s$ do vremeto na poslednata gr~ka genocidna presmetka vo gra|anskata vojna so makedonskoto naselenie vo
negovite etni~ki pradedovski prostori {to denes, za `al, gi znaeme
kako severna Grcija (Egejska Makedonija) no tuka e i negiraweto na
Makedoncite vo Pirinska Makedonija od strana na Bugarija.
Raseloviot sud gi osudi vandalskite obidi za asimilacija na
Makedoncite od upravuva~kite krugovi na kralstvata na Srbija,
Bugarija i Grcija, kako i na albanskite feudalci. Me|utoa, edna rabota e elementarnoto me|unarodno humanitarno pravo koe se potpira
na su{tinskite eti~ki standardi, a sosema druga rabota e svetot vo
koj dominira “real-politikata” ~ii determinati se parcijalnite interesi na dr`avite bazirani na argumentite na sila i kapital. Svesta
na ma~eni{tvoto na eden ugneten narod e negovoto glavno moralno
oru`je vo borbata za opstanok i samobitnost.No vo toj smisol nie
se poka`avme prili~no neuki, neve{ti i {to e mnogu porazitelno nevolni da se fatime vo kostec so takvite okolnosti vo borbata za
kone~no nacionalno i dr`avotvorno etablirawe. Kako ni{to da ne
sme nau~ile od golgotata niz koja minuvale na{ite generacii i generaciite Makedonci vo minatoto, odnosno kako uporno da go odbivame
soznanieto za ma~eni{tvoto na na{iot ugneten narod od kade {to se
iznedruva edna ogromna sila, edno vonvremensko moralno oru`je koe e
presudno vo na{ata borba za opstanok.
Makedonija
By IVAN DZO PETRESKI, president of
the House of Immigrants of Macedonia
T
he Macedonian issue, this complex Balkan Gordian knot that
many tried to solve, of course everyone for their own benefit, all Macedonian neighbors, with logistics from the great
forces, has not even today, in this era of globalization and
international integration, ceased to lose its actualization.
However, if all individual tendencies in this region are more than
clear to us, the Macedonians, one cannot claim the same about our attitude toward our own past, therefore, our attitude toward our future.
Or more accurately our incompetence to stand strong in defense of our
personal cause!
We allowed to be called „the host-country” , at one of the most
important international summits of the NATO Alliance held in Ohrid
last month, nameless and without appellation, as if we were all in
amorphous state – the entire nation.
Namely, our historiography is full of examples from the troubled
past of the Macedonian people and their ethnical ground, separations,
assimilations, but also the genocide conducted over Macedonian nation.
It may look cruel, though it is an indisputable fact that in Modern
European and World History, the Macedonians, along with the Irish,
the Armenians and the Jewish are among the first nations to have felt
and survived the full meaning of the term ‘genocide”, regardless of the
fact that the world found out about these terrifying dimensions of the
civilization degenerate of social behavior during the time of Hitler’s
Germany. From human aspect, the tragedy of the Aegean Macedonians
represents one of the most painful pages of humanity sufferings.
Even today, countless chronicles and archives in many European
countries disclose before eyes of the public testimonies of the actual
publicly-secret activities directed toward annihilation of the Macedonian identity and its ethnic “reallocation”, especially manifested in
the period from the middle of the 19th to the middle of the 20th
century.
Certainly, these intentions and plans after the World War II have
grown into a silent module and intensity considering the testified
battle of the Macedonian people on the side of the anti- fascist coalition thanks to which it realized its centurial strive for constitution of
a state of the Macedonian nation. In fact, the Russell Court as international legal-ethic and humanitarian institution has noted in many
turns in its acts and items that dark, dreadful Macedonian passion
throughout history. Beginning with the period of the Balkan wars, the
First and Second World War, up until the time of the last Greek Genocide settlement in the civil war with the Macedonian population on its
ethnic ancient terrain that we today know as Northern Greece (Aegean
Macedonia) however the denial of the Macedonians in Pirin part of
Macedonia by Bulgaria is also present.
The Russell Court condemned the vandal attempts of assimilation
of Macedonians by management circles of the Kingdoms of Serbia,
Bulgaria and Greece, as well as the Albanian feudalists. However, the
fundamental international humanitarian law based on essential ethic
standards is one thing, while the world in which “real-politics” predominates with determinates such as partial interests of states based
on arguments of power and capital is another.
The awareness for the anguish of this oppressed nation is its main
moral weapon in the fight for survival and self-existence.
In this light, we appear to be rather ignorant, incompetent and
what is more overwhelming- unwilling to deal with such circumstances
in the fight for final national and state establishment. We obviously
have not learned the lesson from the Golgotha that our and past generations of Macedonians went through, that is, as if we persistently
refuse acknowledging the agony of our subjugated nation out of which
emerges an immense strength, a timeless moral weapon, crucial in our
battle for survival.
Top
^UDNI KRITERIUMI
Ilustrirana revija na
Maticata na iselenicite
od Makedonija
Makedonija
Izdava~:
Matica na iselenicite od Makedonija
Izdava~ki odbor:
Prof. d-r \or|i Tonovski, Svetislav
Stankovi}, Sofija Stefkovska,
Todor Petrov, Angelka Mihajlovska, Dimitar Dangov i Zlatko Popovski
Za izdava~ot:
M-r Ivan Xo Petreski
Glaven i odgovoren urednik:
prof. Voislav Ja}inski
Pom. gl. odg. urednik i prevod:
prof. Marijana Dimovska
Ova go nema nikade! @alosno! Za
~udewe!? Institucijata Matica na iselenicite od Makedonija, koja ne e „privatna”
kompanija tuku op{testvena organizacija i
ku}a so tradicija od dale~nite pedesetti
od minatiot vek, e zaboravena i otfrlena
od dr`avata i nejziniot aparat. Zamislete,
Maticata ne mo`e da ostvari sorabotka so
dr`avata !? Nekoi ~udni kriteriumi vladeat koga e vo pra{awe subvencioniraweto i
delumno finansirawe na aktivnostite {to
se nacionalni zada~i i proekti na Maticata
na iselenici od Makedonija.
Jasen primer za toa
se, odgovorite na barawata od Vladata, poto~no
od kancelarijata na
premierot na Vladata i
od kabinetot na gen.sekretar na Sobranieto na
Republika
Makedonija
za barawata za delumno
finansisko pokrivawe
na aktivnostite
na
zdru`enieto. Vo kratkite
obra}awa se veli „se od-
Administrator: Jovan~e Jovanovski
Lektor: Pavlina Nu{eva
Redkcija: Angelka Mihajlovska, Mende
Mladenovski, Kiro Kiproski, Nata{a
Dimitrievska, Marjan Velevski,
Sa{o Ristovski, Aleksandra Sokolovska,
Vlado \or~ev, Vlatko Mitanovski
Fotoreporter: Robert Spasovski
Likovno – grafi~ko ureduvawe:
Marjan Delevski
Pe~ati: „Mikena”, Bitola
Adresa: 27 Mart br. 5, 1000 Skopje tel.
++389 2 3 222 101
www.maticanaiselenici.com
e-mail: matica@maticanaiselenici.com
Prviot broj na ilustriranata revija
za iselenicite „Makedonija” izleze
vo oktomvri 1953 godina.
biva baraweto na Maticata na iselenicite
od Makedonija za finansiska pomo{ od
ovie institucii” Koi se kriteriumite na
dr`avniot aparat. Tie
ja otfrlaat Maticata
na iselenici od Makedonija iako so zakon
se obvrzani da obezbedat sredstva od buxetot na R.Makedonija za
nejzinite aktivnosti.
A, od Ministerstvoto za pravda stigna
nerazbirliv
dopis
do Maticata, (Agencijata za iseleni{tvo
organ na Vladata) po
baraweto na Maticata za
utvrduvawe na nejzin javen interes za sponzorstvo i donacija od nevladini organizacii , privatni firmi i li~ni prilozi na
na{incite od Makedonija i dijasporata.
Ottamu proizleguva deka Maticata nema
{ansa da dobie dr`avni pari, a zgora na toa
i ne mo`e da dobiva sredstva od ovde{ni
institucii, kompanii i drugi donatori. Toa
li se odluki? A zo{to e seto toa, zo{to vakov odnos koga ovaa institucija vo tekot na
svoeto nekolkudecenisko postoewe redovno
i so zakon regulirano imala dobar del od
svoite aktivnosti od dr`avata.
Generalen sekretar na MIM
Sofija Stefkovska
Maticata - most na makedonskoto zaedni{tvo
Dali sakate da ja primate ilustriranata revija na iselenicite od Makedonija kako podarok
koj }e pristiga na Va{ata doma{na adresa? Edinstveno {to treba da napravite e da ni go ispratite
popolnetiot kupon i da uplatite na na{ata smetka onolku kolku {to e potrebno za da gi pokrieme
tro{ocite za isporaka na revijata “Makedonija” do Va{iot dom. Potoa “Makedonija” sekoj mesec
}e bide del od Va{ata doma{na biblioteka. Nara~ajte, ~itajte i prepora~ajte ja „Makedonija”
na Va{ite rodnini i prijateli i so toa aktivno }e u~estvuvate vo ostvaruvaweto na edinstvenata
misija na Maticata: Obedinuvawe na site Makedonci nasekade vo svetot!
80 CAD
30 EUR
1000 DEN
MATICA NA ISELENICITE OD MAKEDONIJA
1062335
STOPANSKA BANKA AD SKOPJE
@IRO S-KA 200001275131340
STOPANSKA BANKA AD SKOPJE
3
ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD
Pi{uva: Vlatko Mitanovski
Oko
„I
DEVSTVENICI
Ni zbor za glu`dot {to podmolno boli
Ste minale, od qubov gladni, sami
I edna smrtta ve zapozna goli,
Asketi preki - Goce, Pere, Dame.
Ni edna{ raka na va{eto rame
Ne se dopre, {to sakala da gu{ka
A samo senka besplotna od zname
I samo kolan od studena pu{ka.
I samo na son ste zemale pro~ka
Zabrzani - do onoj zaden ekot
Do onoj kur{um, v srce, kako to~ka.
Ne istina na sonot `edost vrena
Ne setivte da stana dreben vekot
- ni kolku mo`e da navredi `ena.
Bla`e Koneski
4
Makedonija
LINDENSKOTO
VOSTANIE e eden
golem istoriski fakt
i
najzabele`itelna
stranica od istorijata
na makedonskoto naselenie vo godinite,
koga toa pomina od duhovnite borbi
kon revolucionerni akcii od ~isto
politi~ki karakter. Za sekoj Makedonec
Ilindenskoto vostanie pretstavuva del
od negoviot `ivot - tolku toa e povrzano
so negovoto pametewe i du{a. I toa ne e
rezultat na usnoto ili pismenoto propagirawe na va`nosta na toa vostanie,
nitu na izdadenite ili izdavani zbor-
ILIN
nici, statii, bro{uri, spomeni i dr. tuku
rezultat na samiot nastan, na negoviot
~isto naroden karakter, na toa {to be{e
eden veli~estven izraz na senarodniot
makedonski streme` za borba i sloboda”
(Za godi{nina na Ilinden i negovoto
zna~ewe, Dimo Haxi Dimov, 1924g.)
ILINDEN 1903.NASLU[UVAWE NA VE^NOSTA
Na 2. avgust 1903. VMRO povikala na golemo i sudbonosno vosta-
so razvioreni znamiwa, a vostanieto
~esto bilo objavuvano od crkovnite
propovednici, a znamiwata bile posvetuvani vo crkvite. Amblemot na
koj imalo kosa i sekira bil staven
na pe~atot i markite na vostani~kiot
Glaven {tab; toj znak poteknuval od
faktot {to selanite ~esto vleguvale
vo borba so primitivni oru`ja kako
kosi, sekiri, satari, stapovi...
Vostanieto, osobeno, vo bitolskiot region imalo masoven karakter.
Vostani~kite sili, koi broele 26000
vostanici im nanele golem broj porazi
na iznenadenite Turci. Vostanieto
zafatilo teritorija poveke od 4000
NDEN
nie, spored praznikot Sveti Ilija. Po
odlukite na Kongresot vo Smilevo,
Glavniot {tab na vostanicite objavil
proglas do narodot vo koj e odbele`an
po~etokot na vostanieto.
Vo proglasot se povikuva makedonskiot narod na re{itelna borba protiv
„vekovniot tiranin” i se istaknuva
deka „iljada pati e poarna smrtta
otkolku skotskiot `ivot”. Objavite
odeknuvale niz Makedonija i se prenesuvale vo tajnost i vozbuda do site
revolucionerni okruzi. „Makedonija
e vo otvorena borba so tiraninot... Da
`ivee avtonomna Makedonija, koja se
bori za svoja sloboda! Da `ivee narodot! Da `ivee Slobodata!”
Signalot za po~etokot na vostanieto bil daden ve~erta sproti 2.
avgust. Ottoga{ telefonskite linii
bile prese~eni, `elezni~kite prugi
i mostovi na glavnite pravci bile
uni{teni, ku}ite i imotite na begovite bile zapaleni, a vo nekoi sela i
gradovi nenadejno bile napadnati i
voenite garnizoni. Vo zorata sledniot
den, `enite i decata zapo~nale da gi
napu{taat svoite sela i se upatuvale
kon planinite nosej}i hrana za vostanicite. Selanite napravile furni vo
planinite, rabotilnici za popravka
na oru`jeto i prv medicinski centar.
Vostanicite ponekoga{ mar{irale
kvadratni milji na koja
`iveele poveke od 300 000 naselenie. U{te na samiot po~etok vostanicite oslobodile golem broj sela i
pove}e gradovi kako Kru{evo, Ki~evo,
Neveska, Klisura, Smilevo.
Oko
Pridru`ete ni se ... da pojdeme pod
znameto na samostojna Makedonija,
da gi uni{time temelite na ropstvoto i da se oslobodime od bolkata i
stradanieto.” Manifestot bil upaten
do site balkanski narodi. Toj bil
deklaracija za celite i streme`ite na
vostanicite i gi ocrtuva osnovite na
bratskoto so`itelstvo me|u narodite
vo uslovite na izvojuvawe na slobodata. Republikata traela 10 dena, no
nejziniot domet i karakter se merat so
vekovite.
KRAJ KAKO PO^ETOK
Vostanieto bilo zadu{eno vo
krv i svireposti. Istoriskite
izve{tai gi opi{uvaat
palewata, ograbuvawata
koi se slu~uvale sekojdnevno, taka {to ovoj
del od Makedonija bil
opusto{en. Bile spaleni
poveke gradovi, i preku
dvesta sela, vo koi nad
sedumdeste iljadi luge
ostanale bez dom.
Ilindenskoto vostanie
vo vremeto samo po sebe pretstavuvalo beznade`en i ma~eni~ki
poteg so istorisko zna~ewe na vostanieto i Kru{evskata Republika celosno
gi opravduva i gi legitimira make-
KRU[EVSKATA REPUBLIKA
Nokta pomegu 2 i 3 avgust, sedumstotini i pedeset vostanici, od koi
samo trista i pedeset dobro vooru`eni,
gi zazele poziciite na priodite kon
gradot Kru{evo. Bilo dogovoreno
na prviot istrel, grupata vostanici
sokrieni vo gradot da gi udrat kambanite. Borbata bila kratka. Na 4 avgust
vostani~kiot Glaven {tab na ~elo so
Dame Gruev vlegol vo gradot, a komandantot Nikola Karev odr`al govor
so koj bila proglasena Kru{evskata
Republika.
Revolucionerniot sovet formiral
vlast i organiziral institucii na
novoto , slobodno op{testvo na makedonskata republika. Karev bil izbran
za pretsedatel na prvata republika na
Balkanot.. Vostanicite izdale edinstven dokument poznat kako Manifest
na Kru{evskata Republika:
„Se krevame za na{ite prava i sloboda, protiv tiranijata i ropstvoto...
donskite dr`avotvorni i nacionalni streme`i. Ilinden go nadrasnal
svoeto nesrekno vreme i govorel za
idninata. Toj gorel so ognot na novoto
vreme na makedonskata sloboda.
Ilinden stanal merka na ponovata
makedonska istorija.Sprema toj istoriski temelnik se podreduva sekoj
nacionalen streme` nastan i ostavruvawe . Ottoga{ imame Vtor ,Tret - Ilinden.
Toj postojano ja inspirira makedonskata idnina i zasekoga{ go utvrdi
soznanieto na Makedonecot za edinstvoto i za nezavisnosta na makedonskiot narod.
5
ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD
Makedonija
NEOBJAVENO INTERVJU SO NIKOLA KAREV
N
Postament
ikola Karev e roden kako ~etvrto dete vo siroma{noto jaglenarsko semejstvo Karevi.
Vo 1892 godina e prinuden
da go prekine {koluvaweto
i da se vraboti kako stolarski ~irak.
Vo 1895 godina go napu{ta svoeto rodno
ogni{te i kako 16-godi{no mom~e zaminuva na pe~alba vo Bugarija.
Vo prvo vreme raboti kako pomo{nik
yidar,
a potoa stanuva stolarski
rabotnik vo rabotilnicata na vele{kiot
stolar i osnova~ na Makedonskata
rabotni~ka socijalisti~ka grupa vo Sofija, Vasil Glavinov.
Na ~elo na Kru{evskiot revolucioneren komitet zastanuva vo januari
1903 godina. Na Smilevskiot kongres
vo maj istata godina se sprotivstavuva
na re{enieto za krevawe na Ilindens-
„„Bespredmetni se site diskusii, duri i vo nau~nata
ja
javnost za toa dali Nikola Karev bil ili ne bil
„izbran" za „pretsedatel na Kru{evskata Republika". Toa
pra{awe voop{to ne soodvetstvuva na toga{nite priliki,
za{to takva „funkcija" vo denovite na kru{evskata sloboda
voop{to ne postoela i ne mo`ela da postoi."
NOSITEL NA
Del od dosega neobjavenoto intervju so pretsedatelot na Kru{evskata Republika za gr~kiot
vesnik “Akropolis” od 8 maj 1903 godina
JAS SUM MAKEDONEC!
- Makedonec li si? Go pra{uvam
- Da.
- I sledovatelno Grk.
- Za ova ne znam, mi odgovori, jas
sum Makedonec
- Direkten naslednik na Aleksandar Veliki? Mu velam ironi~no
- Da.
- I Aleksandar Makedonski {to
be{e, ve molam?
- Ne znam, no istorijata veli deka
bil Grk.
- Toga{ i ti, kako negov naslednik,
si Grk.
- Ne, mi odgovori.
- Zna~i, toga{ go pra{uvam pak,
zo{to koga ve}e ste Grk sakate da se oslobodite preku (so pomo{) na Bugarija?
- Koja Bugarija, misli{ na Komitetot?
- Da.
- Ti odgovaram deka Komitetot ne
e bugarski i, vtoro, izgleda deka sme
nakloneti kon Bugarija zatoa {to samo
6
taa se poka`uva raspolo`ena da ni pomogne. I Grcija, ako go prave{e istoto,
}e ja prifatevme so celoto na{e srce.
- Bugarskata za{tita ja gledate
samo povr{inski, Bugarija ne saka da
ve oslobodi od turskoto ropstvo, tuku
da ve (pot~ini) porobi.
- Hm! Ako Bugarija misli da ne pretvori vo nejzina provincija si napravila
lo{a presmetka. Inaku, nas ne ne interesira {to misli Bugarija, tuku obrnuvame vnimanie samo na slednovo:
“Si ja postignuvame li celta”? Si ja
dobivame li na{ata sloboda? Ne ne
interesira dali }e ne oslobodi Grcija
ili Bugarija. Edinstveno {to mo`e da
dobie sekoja edna od niv e samo na{a
blagodarnost.
- Dobro, ako se oslobodite, {to
sakate da bidete, avtonomija?
- Da, kako {to e vo [vajcarija, vo
koja tri razli~ni plemiwa `iveat vo
krajna harmonija i qubov.
- Kako {to se izjasni pogore Make-
donija e gr~ka zemja, a ako sekoja gr~ka
zemja bara da bide avtonomna toga{
doa|a do oslabnuvawe na Grcija, a toa
go bara Panslavisti~kata Eterija.
- Zo{to go bara?
- Za eden den da ne porobi i nas i vas
i zatoa saka da ne najde slabi za da go
postigne toa polesno.
Karev za moment izgleda{e zamislen. Jas pobrzav da go prekinam
mol~eweto.
- Zo{to ne sakate da se obedinite so
Grcija?
- Zatoa {to ako ne zeme mora
(Grcija) da stane edna golema dr`ava
i sledovatelno monarhija. Vo takov
slu~aj }e proizlezat mnogu zla - prvo
monarhijata i toa {to proizleguva od
nea, a vtoro, Grcija }e ne natera da vojuvame so Bugarija, ne{to {to (nie) ne
go sakame.
- Vie {to sakate?
Mi ja poka`a kapata:
- Sakame republika.
Postament
koto vostanie, smetaj}i deka narodot
s$ u{te ne e dovolno podgotven da se
krene na vostanie. Sepak, po odlukata
za krevawe vostanie, vo svojstvo na
na~alnik na Gorskiot kru{evski {tab,
Karev aktivno u~estvuva vo podgotovka
i organizacija na vostanieto. Sproti
vostanieto, toj, vo ime na [tabot, objavuva Proglas vo koj go povikuva narodot
na vostanie. No}ta na 2 avgust 1903 godina okolu 750 vostanici, predvodeni
od gorskiot na~alnik Nikola Karev, go
napadnale i go oslobodile Kru{evo.
Za vreme na vostani~kata vlast vo
Kru{evo, Karev e na ~elo na [tabot na
kru{evskite vostanici i ne vr{i nitu
edna od funkciite vo novoizbranite
civilni organi na vostani~kata vlast.
Sepak, fakti~ki, toj bil na ~elo na novata vostani~ka vlast vo Kru{evo, poradi {to obi~no mu se pripi{uva funkcijata pretsedatel na Kru{evskata Republika, iako za toa nema formalna osnova. Kako {to napi{a Ko~o Topuzoski:
„Bespredmetni se site diskusii,
duri i vo nau~nata javnost za toa dali
Nikola Karev bil ili ne bil ‘izbran’
za ‘pretsedatel na Kru{evskata Republika’. Toa pra{awe voop{to ne
soodvetstvuva na toga{nite priliki,
za{to takva ‘funkcija’ vo denovite na
kru{evskata sloboda voop{to ne postoela i ne mo`ela da postoi.” Pome|u
pova`nite odluki {to gi donese Karev
e upatuvaweto na Kru{evskiot manifest
do okolnoto muslimansko naselenie koe
bratski se povikuva{e da ja poddr`i
i da ja pomogne svetata borba na site
obespraveni vo Makedonija. Pod negovo
vodstvo vostanieto vo Kru{evo stana
najgolemiot uspeh na Ilindenskoto
vostanie.
So pa|aweto na gradot vo turski
race, toj so svoite sorabotnici se povlekuva vo okolnite planini na Kru{evo,
a kon sredinata na noemvri 1903 godina
se prefrla vo Belgrad, a ottamu vo Sofija. Vo Sofija ja obnovuva svojata ak-
- Demokratija i prijatelstvo so
Bugarija?
- Ne samo so Bugarija, tuku so sekoj
{to }e ni pomogne da se oslobodime.
- So Bugarija sakate da se obedinite?
- Ne! Ne!
- I ova vi go propoveda (u~i) Komitetot?
- Da.
- Toga{ ovoj Komitet koj tolku mnogu
se gri`i za va{ata nezavisnost zo{to ne
bara za{tita od Grcija koja ima pove}e
dol`nosti da ve oslobodi, tuku klonite
kon varvarite?
- Da vi odgovoram vedna{. Nie
li~ime na ~ovek koj padnal vo moreto i
se nao|a vo opasnost, sekoj moment da se
udavi. E, ne mi velite, ve molam, ovoj
~ovek za da se spasi }e se fati li za
s$ {to }e najde vo toj moment pred sebe,
duri i za zmija? Vo takva polo`ba sme
nie, duri i Tur~in da ni pru`i raka za
spas }e ja grabnime so blagodarnost.
- No, gr~kite prvenci, sve{tenici
i u~iteli zo{to gi ubivate koga nemate
ni{to posebno protiv nikoj?
- Ova se lagi. Komitetot ne ubiva
samo Grci, tuku i Bugari i Srbi i Turci
i sekogo koj predava.
- Ova se izgovori za grevovite,
uni{tivte mnogu gr~ki patrioti zatoa
{to ne davaa pari za va{iot Komitet.
- Ovie raboti gi izmisluvate vie
Grcite kako i drugite.
- Koi drugi?
- Ete, tie vo Solun, postavivte vie
lu|e da go napravat toa {to go napravija
za da go ocrnite Komitetot (stanuva
zbor za solunskite atentati, n. z.).
Ne mo`ev da se vozdr`am i stra{no
se nasmeav {to predizvika qubopitnost
kaj sopstvenikot Tasku Kvata, koj mi se
pribli`i.
- [to ti veli? Me pra{a.
- Toa i toa.
- Hm! Ama kako }e se vidi deka e
Bugarin debeloglavec, ako ne be{e
Bugarin ne }e ka`uva{e takvi zborovi,
osobeno sega koga i yidovite imaat u{i.
- Da, da ova {to vi go velam jas povtori Karev - edno drvo koe ja probi zemjata i iznikna, zo{to da ne go vadat site
za da porasne?
- Da.
- Da, no znaete so {to go vadi
Bugarija. So otrov na omraza kon grcizmot.
- Kako i da e ova vadewe (polevawe),
ne osve`uva i ne tera da gi zavrtime
grankite kon onaa strana kon koja,
priznavame deka ni{to ne ne povrzuva
tivnost i u~estvuva vo formiraweto na
Makedonsko-odrinskata socijalisti~ka
grupa vo 1905 godina, kako ogranok
na Bugarskata rabotni~ka socijaldemokratska partija. Po neuspe{nite
obidi legalno da se vrati vo Makedonija, Karev vo proletta 1905 godina
re{ava da go stori toa nelegalno. Na 26
april negovata ~eta na pat za Kru{evo
preno}uva vo seloto Raj~ani, pome|u
Ko~ani i Probi{tip.
No, tuka se predadeni i vedna{ sardisani od turskata vojska. Sledniot
den, na 27 april vo neramna borba so
turskiot asker kaj mesnosta Svilanovo
zaginuva Nikola Karev, zaedno so mnogu
borci od negovata ~eta.
Posmrtnite ostanki na Karev vo
1953 godina, po povod odbele`uvaweto
na 50-godi{ninata od Ilindenskoto
vostanie, se preneseni vo Kru{evo. Na
11 april 1990 godina tie se preneseni
vo Makedoniumot.
DR@AVNOSTA
i da begame od vas so koi nemame ista
krv i ista istorija; ova e na nekoj na~in
protest protiv gr~koto interesirawe
(za nas).
- Ova {to go veli{ e rezultat na
bugarskoto vadewe, za{to Grcija nikoga{ ne prestanala da ve poddr`uva i
so pismenosta i so oru`je.
I pak Karev ne mi odgovori.
- I sega, po poslednite nastani {to
mislite da pravite? - go pra{av. (se
misli na t.n. Gornoxumajsko vostanie
od esenta 1902 god. n. z.)
- Ni{to drugo osven da ja prodol`ime
borbata.
- Da, no zar ne znaete deka zad taa
borba se krie borba podla i ne~esna?
- Toa nas ne ne interesira, dovolno e
da si ja postigneme na{ata cel.
- Zna~i i so ubistva?
- [tom se vr{at za dobroto na eden
narod.
- Imate pravo, kakvi u~iteli imavte
takvi lekcii nau~ivte...
Karev pak ne mi odgovori, samo
stana i poleka trgna kon negovata soba,
dodeka zad nego site gosti na hotelot
na razni na~ini gi komentiraa negovite
zborovi.
S.T.Stam.(Akropolis, br.7608,
Biblioteka - Star Parlament)
7
ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD
Makedonija
Tema
CRKVATA VO TRANZICIONITE PROCESI
Pi{uva:
Prof. d-r \or|i TONOVSKI
V
o Republika Makedonija
krajot na minatiot vek go
karakterizira{e slo`eniot
i pove}edimenzionalen proces na tranzicija, odnosno
na transformirawe na op{testvenite
odnosi kon sistemot na pazarna ekonomija; politi~ki, kulturen i ideolo{ki
pluralizam i parlamentarna demokratija. Toa go vklu~i i procesot na
duhovna preobrazba na bitieto na make-
donskiot gra|anin, vo {to osobena uloga
ima religijata. Novite makedonski
op{testveni uslovi nalo`ija crkvata
da izleze od marginite na op{testvoto
(kade {to ja be{e postavil socijalizmot) i da se izbori za svoeto mesto i
uloga vo demokratskite op{testveni
odnosi i procesi. Me|utoa, praktikata
poka`uva deka toa ne e tolku ednostavna
zada~a, bidej}i socijalniot ambient na
Makedonija isfrli na povr{ina brojni
dilemi, nedore~enosti i pote{kotii
koi vo golema mera go uslo`nuvaa ostvaruvaweto na makedonskiot duhoven
preporod. Vo uslovi na visok stepen
na ruiniranost na duhovno-moralnite
vrednosti i standardi na tranzicioniot ~ovek, crkvata ima odgovornost ne
samo da ja obnovi svojata sveta misija,
tuku istovremeno da raboti vrz obnovuvaweto i standardiziraweto na
ruiniraniot duhoven, pa i materijalen
op{testven ambient. Vo ovaa nasoka taa
se soo~uva so brojni predizvici:
prvo, vo sferata na svesta crkvata vo makedonskata praktika se
soo~uva so tri pristapi kon pra{aweto
na religioznoto ~uvstvo: kaj eden del
od naselenieto postoi definirana
ateisti~ka svest, drug del od naselenieto imaat kolebliva religiozna
svest, a najgolemiot del od naselenieto
poseduva definirana religiozna svest
so {to jasno se otslikuvaat konturite na
idnata akcija na crkvata;
vtoro, procesot na tranzicija bara
od crkvata da ja opredeli jasno svojata pozicija: dali aktivno }e gi potpomaga tranzicionite procesi i na toj
na~in postepeno i sigurno }e ja jakne
sopstvenata op{testvena pozicija; dali
}e ostane pasivna i marginalizirana
bez mo}no u~estvo vo sevo ova i bez
poddr{ka kaj naselenieto, ili pak crkvata }e ostane neutralna i procesot na
tranzicija }e go tretira kako svetovno
ne{to. Dosega{nite iskustva govorat
deka crkvata bila golema, ~esto i edin-
LEK ZA DUHOT
8
Tema
stvena potkrepa vo najte{kite vremiwa
niz koi pominuval narodot. Toa e
dlaboko vre`ano vo narodnoto istorisko pametewe.
Procesite na tranzicija se vbrojuvaat vo najte{kite periodi niz koi
minuval makedonskiot narod. Vo
vremeto na tranzicija se slu~uvaat
dramati~ni presvrti; koga polugladni
narodni masi se dvi`at po ulicite i
plo{tadite so nade` za podobro utre
pri {to obra}aweto kon Boga e del ne
samo od duhovnata preobrazba, tuku i od
nade`ot za narodniot i individualniot
opstanok. Toa zna~i deka religijata vo
vremeto na tranzicija stanuva s$ poaktuelna. O~igledna e potrebata od celosno anga`irawe na site op{testveni
faktori koi mo`at da pomognat vo
civilizacisko naso~uvawe i odvivawe
na ovoj proces. Vremeto na tranzicija
nametna potreba sekoja ideja, organizacija, institucija, op{testvena
potreba, dejnost, itn. da e na istorisko
preispituvawe i da mora da ja doka`e
svojata op{testvena validnost, ili,
vo sprotivno, }e mora da se preseli
negatorski stav. So nekoi isklu~oci na
krajot od toj period, religijata be{e tretirana kako konzervativna op{testvena
sila, ostatok od minatoto, itn.
Pritisokot
vrz
religioznoto
ubeduvawe na gra|anite vo tnr.
socijalisti~ki period be{e ideolo{ki,
politi~ki, administrativni, i sli~no.
Odnosite pome|u dr`avata i crkvata
bea pod odredena presija i tenzija. Tnr.
socijalisti~ko ureduvawe religijata
ja marginalizira{e. Mnogu sakralni
objekti bea tretirani kako kulturnoistoriski spomenici na dr`avata i bea
za{titeni so zakon, nekoi bea zapu{teni
i prepu{teni na „zabot na vremeto”,
taka {to brojni manastiri i crkvi se
odr`uvaa blagodarenie na kolektivnite
napori na lu|eto, ili na individualni
nastojuvawa.
Kako }e se odvivaat natamu
rabotite na planot na religioznata
vest vo golema mera zavisi i od aktivnostite na Crkvata, no i od op{tite
sostojbi vo sovremenoto makedonsko
op{testvo. Crkvata mora da se prisposobi kon novite socijalni tendencii.
zicijata, crkvata pokraj rabotite od
svojot tesen delokrug (verskite raboti)
mora da gradi i soodveten odnos kon
politikata, demokratijata, socijalnite problemi, po~ituvaweto na ~ovekovite prava i slobodi itn. So eden
zbor taa mora da gradi soodveten odnos kon sevkupnite op{testveni zbidnuvawa i da u~estvuva vo niv so ~uvstvo
za sopstvena odgovornost za uspehot na
op{testvenite reformi, odnosno i taa
kako i drugite op{testveni subjekti da
se pojavi kako faktor na dvi`eweto
i razvojot na ovie op{testva kon demokratija i poubav `ivot.
Uspehot na demokratijata i na racionalnata politika se zna~ajni i za
samata crkva. Etabliraweto i stabiliziraweto na takov op{testven ambient, ~ii osnovni karakteristiki se demokratijata i racionalnata politika,
e soodvetna garancija za nepre~enoto
i slobodno funkcionirawe ne samo
na veroispovesta, tuku i na site
sferi na op{testveniot `ivot, {to na
op{testveniot razvoj mu dava nov polet i kvalitet. Ottuka i potrebata i
vo istorijata i spomenite. Crkvata,
odnosno site verski institucii vo Republika Makedonija postojano e pred
predizvikot da ja valorizira svojata
op{testvena misija, koristej}i gi pri
toa i najnovite soznanija na makedonskata i svetskata op{testvena misla vo
sferata na marketingot, menaxmentot,
politikologijata, sociologijata, psihologijata, pravnata nauka itn. Na toj
na~in crkvata go neguva i usovr{uva
modernoto socijalno dejstvuvawe.
Novite vremiwa nametnuvaat novi
zadol`enija i za crkvata.
Poa|aj}i od zna~ajnata op{testvena
pozicija i uloga {to crkvata ja ima vo
op{testveniot `ivot, procesot na tranzicija pretstavuva soodveten predizvik
i za ovaa institucija, odnosno od nea
bara taa aktivno da se vklu~i vo podobruvawe vo odvivaweto na procesot
na transformacija na op{testvenite
procesi i odnosi. Dolgiot period na
monizmot i na „diktaturata na proleterijatot”, odnosno socijalizmot ostavi tragi vo sferata na religijata i,
voop{to, vo op{testvenata psihologija,
vo koja zna~aen segment e religijata.
Socijalizmot kon religijata ima{e
Tranzicionite procesi vo republikava
ja dovedoa i crkvata vo situacija so
svojata aktivnost da se prisposobuva
kon novonastanatite op{testveni uslovi i okolnosti i svesno i sovesno da
go bara i da go locira svoeto mesto i
uloga vo novite op{testveni odnosi i
procesi. Crkvata ne mo`e i ne smee da
ostane neutralna, odnosno da ostane
nastrana od novite socijalni procesi
i zbidnuvawa.
Procesot na tranzicija e slo`en
i ni malku lesen proces. Toj pretpostavuva promena na site segmenti
na op{testveniot `ivot i trud i
formirawe na edna skladna i funkcionalna op{testvena celina. Zaradi
slo`enosta na zada~ata vo ovoj proces so svoi definirani ulogi, zada~i
i odgovornosti treba da u~estvuvaat
site respektivni i respektirani
op{testveni subjekti. Od ova ne mo`e
da bide izzemena ni crkvata. Taa mora
da gradi eden svoj civilizaciski pristap kon pra{aweto na tranzicijata i
izgradbata i zacvrstuvaweto na novite
i nejaki demokratski procesi i odnosi.
Zna~i, vo priodot kon dejstvuvaweto
vo novite op{testveni uslovi vo tran-
crkvata, kako i drugite op{testveni
institucii i organizacii, aktivno da
se vlu~i vo naporite za obezbeduvawe
na demokratijata i slobodite i pravata vo op{testvoto.
Zalagaweto na crkvata za razvoj
na demokratijata e usloveno, od edna
strana, so mo`nostite {to demokratskoto ureduvawe gi dava za obezbeduvawe na vistinska pozicija i uloga
vo veroispovesta i na crkvata vo
op{testvoto, odnosno taa da bide vistinski „lek za duhot”, a ne nekakva marginalizirana institucija, kako {to toa be{e
slu~aj vo porane{nite socijalisti~ki
re`imi; od druga strana, vo demokratskoto ureduvawe crkvata nu`no se otvora kon demokratskata javnost, ja
preispituva svojata op{testvena postavenost i uloga, steknuva mo`nost svojata op{testvena funkcija polesno da ja
prisposobuvaa kon sovremenite civilizaciski dostreli.
So eden zbor, crkvata vo Makedonija
treba da ostane dosledna na sopstvenite istoriski tradicii i da bide so
narodot i vo ovie te{ki momenti na negovoto opstojuvawe. Toa bila i ostanuva
nejzina sveta dol`nost.
NA ^OVEKOT
9
NIZ KLU^ALKATA
ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD
Makedonija
ZA MAKEDONCKITE ZAKANI!
P
Niz klu~alkata
oznato e deka ovie dve partii veke cela godina se
vo lo{i odnosi, a nivnite
lideri se gledaat kako
ma~e i ku~e preku selski
plot. Porane{niot vodi~ i komandant
na teroristi~kata ONA, Ali Ahmeti ne
mo`e da go smisli liderot i premier
Nikola Gruevski zatoa {to ne go zede
nego vo Vladata, tuku se odlu~i za koalicija so DPA i Xaferi. Ne mo`e da
se pomiri so toa {to i pokraj raznite
zakani od politi~ka priroda, ne uspea
da go skr{i mladiot Gruevski, koj ostana dosleden deka nema da koalicira
so onie koi voenata uniforma brzo ja
smenija so moderni kostumi i skapi
vratovrski. Graganite pametat, a toa
dobro go znae i premierot i vnimava
na svojot rejting i {to e najbitno, na
vetenoto vo predizbornata kampawa.
Zo{to strancite navivaat za DUI
i Ahmeti, a zo{to pak ovie se odnesuvaat krajno destruktivno od lani
ova vreme? Li~no smetam deka ne e vo
pra{awe povredenata sueta, li~nite
interesi, ispu{tenata dobivka, ako
bea vo vlasta i prodol`ea kako i pred
toa so koruptivnite zdelki i odnesuvawa, nitu pak Ramkovniot dogovor i
insistiraweto da se dobie ne{to {to
ne sleduva i e nadvor od nego. Na Evropa, pretpostavuvam vo ovoj moment
i trebaat argumenti za da go odolgovlekuva na{iot priem vo EU i NATO
bidejki s$ u{te nemaat jasna pretstava
kako natamu }e se odvivaat procesite
vo regionot po nezavisnosta na Kosovo. Kako }e se etablira eksperimentot
na svetskite politi~ki alhemi~ari
za eden narod vo tri dr`avi na mnogu
mal prostor, {to mora da se priznae e
fenomen, po urivaweto na Berlinskiot
yid. Tuka se i Grcite koi uporno rabotat protiv Makedonija od koja s$ u{te
imaat golem kompleks i uplav, bidejki
sosema im e jasno na ~ij
10
Pi{uva: Vladimir Tulevski
“imot” ja imaat rasposlano svojata
dene{na vlast i na ~ij atar gazduvaat.
Vsu{nost, vo taa grmu{ka le`i zajakot: Ahmeti vo imeto na DUI odrabotuva ne{to na terenot {to e verojatno
zamisleno vo golemite laboratorii
za strategisko planirawe vo svetski
razmeri. A celta e jasna: Makedonija
da se dr`i vo kontrolirana nestabilnost.
Od kade ova moe vakvo razmisluvawe
i tvrdewe. Pa, zar, za toa ne govorat
barawata, eve da go zememe poslednoto,
po junskiot samit na NATO vo Ohrid.
[to ni pora~aa gostite od najvisoko
nivo? Dijalogot megu politi~kite partii mora da prodol`i, zna~i Gruevski
i Ahmeti mora da se smirat, so toa {to
liderot na VMRO-DPMNE se o~ekuva
da popu{ti. A za {to da popu{ti? Za
ultimativnoto barawe broj eden, za
dvojazi~nost vo celata zemja, koe{to
vo nikoj slu~aj premierot nema da go
prifati, bidejki e neustavno i odi
na {teta na dr`avata ili za drugite
sli~ni nebulozi od takov vid koi albanskata partija gi izmisluva, re~isi
sekojdnevno, samo za da ima ne{to
so koe }e se inaeti i }e dr`i tenzii
i status kvo vo takanare~enite neproduktivni razgovori.
[to drugo ni pora~aa natovcite:
Pod itno da go doneseme zakonot za
verski zaednici. Ne malku, tuku mnogu
e ~udno NATO i nejziniot prv ~ovek
da insistira za regulirawe na religioznata sfera kaj nas. Mnogu e jasna
i proyirna namerata, bidejki ako
dojde do drasti~na liberalizacija
vo reguliraweto na rabotite, poto~no
ako se dozvoli so noviot zakon kako
koj saka i kakva {to saka crkva da registrira vo Makedonija, toga{ s$ odi
vo pravec na raznebituvawe na nacionalniot i ustavno utvrdeniot koncept
na dr`avata. So drugi zborovi, toj i
takov zakon ke ovozmo`i registrirawe na takanare~enata Ohridska
arhiepiskopija na ras~inetiot Jovan i na Bekte{kata zaednica, {to
mnogu ke gi uslo`ni rabotite vo ovaa
oblast, {to pretstavuva su{tinski element za natamo{noto bitisuvawe na
Makedonija kako dr`ava so golem broj
vernici vo site etni~ki zaednici.
Tokmu zatoa protiv Zakonot glasno se
izjasnuvaat ne samo Makedonskata pravoslavna crkva i Islamskata verska
zaednica, tuku i Katoli~kata crkva.
Koga NATO, paralelno se gri`i za
voenite reformi i za toa kakvi crkvi
da ima vo Makedonija, ne{to mirisa.
Neubavo! Koga Alijansata posredno se
bori za vtemeluvawe na srpska crkva
preku Jovan kaj nas, zna~i ja stava vo
pra{awe na{ata samostojnost, odnosno gi razni{uva temelite na koi
po~iva taa.
Ako e vo pra{awe samo politi~ka
igra na golemite sili za dr`ewe na
u{te nekoe vreme na status kvo sostojbata vo Makedonija, }e izdr`ime i toa
ne treba da ne rastrevo`uva mnogu. No,
ako se vo pra{awe nekoi drugi zaveri
so na{ite sosedi, treba brzo da se
prestrojuvame i da ne mol~ime pove}e.
Da otvorime usta, pa iako sme mali da
prejdeme vo napad. Zo{to ne?!
Prava linija
ANTIMAKEDONIZAM!
B
Makedonci. Za drug da bide namesto niv
ez dilema, makedonizmot e
i drug namesto niv da vladee so Makesvetski proces koj galopira
donija. Stanuva zbor za konspiracija za
bez zadr{ka. Posebno sega
Makedonija kako sveta zemja.
koga Makedoncite svojata
Izmestenata vlast koja vladee so
dr`avnost ja vozobnovija
Makedonija, nezavisno od nejzinata
po 2.000 godini so site paradoksi i
notifikacija, leka-poleka nastojuva
anomalii, slu~ajni ili namerni. I
trajno da ja promeni nejzinata matrica.
nema sila koja toa mo`e da go spre~i
Go problematiziraa pravniot idenili izmeni. Ednostavno, toa e sudbina
titet na Makedonija i Makedoncite vo
na planetata zemja. Na ova, }e se iznas1993 godina so priemot vo OON pod
mejat onie koi se od drugata strana, na
referencata „Porane{na Jugoslovenstranata na antimakedonizmot koj, isto
ska Republika”. Go prodadoa znameto,
taka, projavuva univerzalni dimen{esnaeset-zra~noto zlatno-`olto sonce
zii. Stanuva zbor za antimakedonizna crvena osnova. Se otka`aa od Makemot kako genocidna politika so cel
Pi{uva: Todor Petrov
doncite od egejskiot del na Makedonija
demonta`a na makedonskata dr`ava,
i cela Grcija so Vremenata soglasna dr`avata Makedonija od etnologija
vo geografija, i nejzino raznebituvawe po site osnovi, do nost Crvenkovski-Papuqas od 1995 godina. Se otka`aa
celosno eliminirawe, za da delovite od makedonskiot od Makedoncite vo pirinskiot del na Makedonija i cela
narod i zemja dobijat nova geneza vo dr`avite koi nekoi Bugarija so deklaracijata Georgievski-Kostov vo 1999
golemi sili gi proglasile za svoi interesni sferi na vli- godina. Ni izmislija vojna so Albancite, za da poka`at
janie. A, mentorite sekoga{ nao|aat svoi puleni. Ottuka deka ovie „Slovenite” se netolerantni, i po etni~ka i po
i starite i povampireni vrhovizmi vo Makedonija kako verska osnova, iako 2001 godina ne se vode{e vojna nitu
servilna politika na opredelena nomenklatura koja nema me|u Makedoncite i Albancite, nitu me|u pravoslavnite
mandat od makedonskiot narod kogo saka da go pretstavuva, i muslimanite. Vo 2002 godina ni nametnaa „nova crkva”
pa poddr{kata ja bara i dobiva od nekoja nemakedonska (onaa |avolskata sekta na Vrani{kovski) kako reper za verskite slobodi vo Makedonija, namesto Makedonskata pravometropola, sosedna ili podale~na, za nejzini interesi.
I kone~no, problemot vo Makedonija: Makedonija ja slavna crkva koja e edna i edinstvena legalna i legitimna
vladeat nemakedonci! Problemot na Makedonija ne e vo kanonska nasledni~ka na drevnata Ohridska arhiepisdualizmot na SDSM-VMRO-DPMNE {to drugi go instali- kopija/patrijar{ija. Vo 2003 godina eden Vlav, Albanec i
raat. Problemot na Makedonija e {to ne postoi makedon- Tur~in gi izbri{aa Makedoncite po poteklo od Zakonot za
ska partija koja }e vladee vo Makedonija. Se razbira, ne dr`avjanstvoto. Priemot na Makedonija vo Obedinetite naekskluzivno, tuku tolku kolku {to nekoj dogovoril procenti cii pod referencata „Porane{na Jugosloveska Republika”
za i Makedoncite da “participiraat” vo vlasta na svojata i voop{to razgovorite bez mandat na koja i da e vlast vo
sopstvena makedonska dr`ava. Dolgo vreme bevme `rtva na imeto na Makedonija e genocid vrz makedonskiot narod.
upisnite kvoti na fakultetite kako izraz na pozitivna dis- Ja demontiraat dr`avata Makedonija vo zemja na zaednici
kriminacija zaradi ednakvi prava. Pa, mnogu Makedonci (~itaj: malcinstva) za da go suspendiraat pravoto na Makese deklariraa za Vlasi, Srbi, Bo{waci, Albanci, Turci, donija da se gri`i za Makedoncite nadvor od nejzinite
Romi, za da fatat indeks na dr`avnite univerziteti. So granici vo sosednite zemji i svetot, da go eliminiraat
privatnite fakulteti denes e poinaku. No, obratna e situ- makedonskiot narod od negovata mati~na zemja Makeacijata vo instituciite na vlasta. Tamu Vlasite, Srbite donija! Grcite i Srbite go izmislija Vrani{kovski za da
i drugite se deklariraat za Makedonci za da vladeat so ja demontiraat Makedonskata pravoslavna crkva, oti praMakedonija. I s$, ama najmalku Makedonci ima vo vlasta, voslavieto ne e gr~ka licenca. Kako {to Makedoncite pravnimavajte, na vrvnite javni funkcii vo sistemot. A srp- voslavni ne se Bugari, Grci ili Srbi, taka i Makedoncite
sko-vla{kata i bugarsko-vla{kata varijanta vo instituci- muslimani ne se Albanci, Turci ili Bo{waci.
I ne oti ni se vinovni drugite. Problemot e kaj nas,
ite na vlasta e najpogubnata kombinacija za Makedonija.
Bidej}i drugi im se mentorite. Ne deka i Vlasite i Srbite tuka, me|u nas.
No, i pokraj s$, jasno i glasno velime, deka antimakei Bugarite ne se Makedonci, no ne se edinstveni! I zatoa,
Makedoncite vo sopstvenata dr`ava sistemski stanuvaat donizmot protiv Makedonija e pro~itan. Imperijata (}e)
„Sloveni”, doseleni vo {estiot vek od na{ata era od go vra}a udarot. Bitkata za Makedonija prodol`uva, a
zad Karpatite (?!) so trski v usta preku Dunav do tu|ata makedonizmot kako svetski proces se prodlabo~uva i poim zemja Makedonija. Toa nekoj saka da im ka`e, na ovaa beduva! Makedonija e civilizacija na tolerancija i koegzemja ne polagate pravo, vratete se ottamu od kade {to ste zistencija, makedonskiot etnos e osnova na balkanskite
do{le i xenem, kade bilo na Zemjinata topka, vo dale~ni te demosi kako sovremeni politi~ki nacii, Makedonija
Avstralii, Ameriki, Evropi, no podaleku od Makedonija. e osnova na Evropa i na sovremeniot kulturen globalNeli, onoj so pravo na sopstvenost na teritorijata, nemu izam. Pouka: Makedonija e mnogu pove}e od ekonometriska
mu pripa|a i nasledstvoto. I zatoa emigracijata od Make- ravenka, Makedonija e mnogu pove}e od koka-kola i interdonija kako fenomen. Si barate trajno `iveali{te, zatoa net-generacija. Gospod e so nas Makedoncite! Belkim ni
{to nekoj doma Vi veli: ova ne e Va{a zemja, Vie ne ste doa|a umot.
11
ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD
Profil
INTERVJU
KURA@ OD
ISELENI
NA M-R IVAN XO PETRESKI ZA MAKEDONSKOTO RADIO,
Najnapred, gospodine Petreski, Vi blagodarime {to najdovte
vreme za u~estvo vo
emisijata “Glas od
tatkovinata”. Ke ve
molam, pretstavete
ni ja li~nata karta
na Maticata, koja
dobiva, se ~ini,
nov lik i oblik na
dejstvuvawe.
Pred s$, dozvolete mi da vi
se zablagodaram
vo svoe i vo ime na
Maticata na iselenicite
od Makedonija za pokanata da u~estvuvam vo
va{ata i na{a, makedonska radioemisija, “Glas od tatkovinata”, koja so godini nanazad,
zaedno so Maticata pretstavuva
svoeviden “soborec” za semakedonsko zaedni{tvo, za povrzuvawe na iseleni~kata zaednica
so mati~nata dr`ava.
Da pojasnam: “Maticata na iselenicite od Makedonija” e edno od
najstarite gra|anski zdru`enija vo
Republika Makedonija vo ~ija, pove}e
od petdeceniska, aktivnost u~estvuvala
edna plejada li~nosti, op{testvenici,
intelektualci, lu|e od dijasporata i od
zemjata. Maticata e osnovana po inicijativa na povratnici, kulturni i op{testveni
dejci od Makedonija, na 17 maj 1951 godina vo Skopje. Vo svoeto petdecenisko postoewe taa del samostojno, a del
vo sorabotka so dr`avnite institucii na
Republika Makedonija, kako i so organizaciite na na{ite iselenici vo stranstvo,
svojata energija na dejstvuvawe prete`no
ja naso~uva{e i naso~uva vo sferite od
kulturata, izdava{tvoto, obrazovanieto i
12
Makedonija
informiraweto...
So donesuvaweto na Zakonot za
zdru`enija i fondacii na Republika
Makedonija vo 1998 godina “Maticata na
iselenicite od Makedonija” vo 1998 godina ja usoglasi svojata dejnost i rabota so
noviot Zakon za zdru`enija i fondacii,
taa denes pretstavuva moderno gra|ansko
zdru`enie maksimalno posveteno na
vizijata za prodlabo~uvawe i izgradba
na cvrsti i neraskinlivi vrski me|u
na{incite nadvor od svojata rodna grutka.
Inaku, samo da napomenam deka do skoro,
poto~no do 24 mart 2006 godina, Maticata,
blagodarenie na nekoi novi, a po makedonskata kauza {tetni politi~ki vetrovi,
pre`ivuva{e edno golemo premre`ie od
celi sedum godini, vo koi taa mora{e u{te
edna{ niz instituciite na sistemot da go
verifikuva svoeto pravno legitimirawe
i postoewe. Za sre}a ,taa borba uspe{no ja
zavr{ivme.
Spored celite i zada~ite na Va{eto
zdru`enie pa|a v o~i silnata zalo`ba za
zacvrstuvawe na vrskite me|u dr`avata
i MPC so Maticata, vo duhot na principielna i demokratska atmosfera na razbirawe i zaemno po~ituvawe?
Za site koi go poznavaat bekgraundot
na Maticata, kako i nejzinite prioritetni
zalo`bi, nema dilema deka sovremenoto
organizirano dejstvuvawe vo makedonskoto iseleni{tvo e tesno povrzano so
postoeweto i rabotata na Maticata na
iselenicite od Makedonija i nejzinite
dru{tva vo oddelni op{tini. Kako kulturno - prosvetna, humanitarna, nevladina
i nepartiska organizacija, taa se poka`a
kako mo{ne prifatliva institucija za
odr`uvawe na vrskite so na{ite iselenici i sonarodnici, no i so brojni institucii i organizacii na zemjite-doma}ini.
No, pritoa, moram da potenciram deka
Maticata, kako porano, taka i sega, zna~i
vo kontinuitet najmnogu e fokusirana
ZA EMISIJATA “GLAS OD TATKOVINATA”
Profil
N preku pravnata procedura niz instituciite na
Nie,
ddr`avata , izvojuvavme pravna pobeda i potoa programski,
ooperativno i infrastrukturno, ja konstituiravme vozobnovenata Matica, dojdovme do sosema logi~na procenka i
zaklu~ok oti sleden ~ekor vo fundiraweto na na{eto gra|ansko
zdru`enie treba da bide sferata na informiraweto kako eden
od bazi~nite instrumenti za uspe{no ostvaruvawe na celite
NICITE!
na najva`niot prioritet na svoeto dejstvuvawe, a toa e na duhovnoto pole,
vlo`uvaj}i maksimum napori vo duhovnoto zaedni{tvo vo odr`uvawe na negovite
posebnosti, specifiki i vrednosti. Vo
toj pogled nam ni se bliski i zalo`bite
na Makedonskata pravoslavna crkva koja,
isto taka, pretstavuva temel, no i svetilnik na semakedonskoto obedinuvawe, vo
za~uvuvaweto na nacionalniot i kulturen
identitet na Makedonecot bez ogled kade i
da e na Zemjinata topka. Iako sekoj na svoj
na~in, no sepak zaedno, Maticata i MPC
dejstvuvaat vo toj pravec. Vtoro, mnogu
e va`no da se ima predvid deka gri`ata,
sorabotkata, pa, ako sakate i pokonkretno
involviraweto na na{ata iseleni~ka zaednica vo op{testvenoto katadnevie na
mati~nata dr`ava, ne e vo ni{to pomal
nacionalen interes od onie koi{to makedonskata politika javno gi definira
izminative godini. Osobeno, ako se ima
predvid potencijalot so koj raspolaga dijasporata.
Predviduvate konstituirawe na
Makedonski iseleni~ki sovet pri Maticata. So kakvi obvrski }e bide toj?
Na{ata osnovna intencija po odnos na
Makedonskiot iseleni~ki sovet povtorno
trgnuva od misijata na Maticata ~ii konturi prethodno ve}e gi spomenav. Zna~i,
Makedonskiot iseleni~ki sovet treba
da se sfati kako eden poseben institut
vo na{eto dejstvuvawe koj treba dopolnitelno da dade novi “inputi” va`ni za
konkretno dejstvuvawe na Maticata. Toj,
me|u drugoto, treba da gi prodlabo~i, no
i koordinira, kontaktite i relaciite na
na{ite eminentni iselenici vo svetot,
so tatkovinata. Nie, vo na{ata programa
precizirame deka Sovetot }e rasprava za
brojni aktuelni pra{awa od iseleni~kata
problematika, me|u koi i za problemite na
donatorstvoto i sponzorstvoto, sorabotkata so Makedoncite vo sosednite zemji
i obezbeduvaweto materijalna pomo{ za
nivni aktivnosti, kako i za nivno koordinirano dejstvuvawe vo sorabotka so
Maticata na iselenicite od Makedonija.
Za ~lenovi na Makedonskiot iseleni~ki
sovet, spored prethodno utvrdeni kriteriumi, }e bidat imenuvani istaknati
Makedonci od SAD, Kanada, Avstralija i
Evropa koi }e go potpomognat formiraweto na makedonskite sojuzi kako koordinativno-konsultativni tela na makedonskite
zaednici vo ovie zemji.
Vo programata za rabota na Maticata
predvideni se i sredbi na eminentni
eksperti od oblasta na informiraweto na dijasporata i kvalitetot na
u~ebnicite, po koi se predava vo makedonskite u~ili{ta vo stranstvo, koi zasega se mnogu malku i nedovolni...?
Znaete, mnogu ne{ta se izmenija vo
na{ata Makedonija vo izminative pet{esnaeset godini. Op{to poznato e, barem
za iseleni~kata zaednica, a veruvam deka
e takov vpe~atokot i ovde, deka makedonskata dr`ava vo spomenatiot period,
vo sporedba so nekoi drugi vremiwa, ja
zaboravi dijasporata marginaliziraj}i
go nejzinoto realno zna~ewe, osobeno
va`no za tranzicioni periodi vo koi
so is~ekuvawe se ~eka na kakva bilo reforma, stranska investicija, nova ideja,
novi standardi. Duri mi se ~ini, deka
vo tatkovinata politi~koto vodstvo
producira{e eden nevoob~aen paradoks: se
deklarira{e namera za na{e integrirawe
kon zapadnite civilizaciski vrednosti,
a od druga strana se zaboravi deka tokmu
pogolemiot del od iselenicite `iveat,
rabotat, i sozdavaat vo zemjite od Zapadot.
Vo minatoto, Maticata izdade u~ebnik za
na{ite mladi pokolenija vo stranstvo, no
toa be{e mnogu odamna vo osumdesettite
godini na minatiot vek. Toa be{e biserot
„Makedonijo vo srce te nosam”...
I sega da se navratam na va{eto
prvi~no pra{awe. To~no, Maticata gi ima
zacrtano tie programski aktivnosti, i
nie sega sme, uslovo re~eno vo edna prva
faza koja ja dizajniravme kako novo i intenzivno zapoznavawe na dijasporata so
na{ite aktuelni op{testveni sobitija.
Toa go pravime od pri~ina {to vo momentov s$ u{te ne se manifestira `elba za
zrelo partnerstvo od strana na dr`avata
za pokrupni zafati i proekti, i vtoro,
zaradi rekonstrukcija na pomalku ili
pove}e, urnatite mostovi me|u mati~nata
dr`ava i dijasporata, vo izminative godini {to mora da priznaeme e notoren fakt.
Takvata golgota duri i samata Matica kako
zdru`enie ja pre`ivuva{e od 1999 godina
do 2006 godina koga be{e taka re~isi,
turnata vo nekakva op{testvena “ilegala”
so tendencija da se uni{ti nejzinoto egzistirawe. A idei i proekti ima mnogu.
Na{incite vo stranstvo za minative desetina meseci po~naa da gi obnovuvaat kontaktite so Maticata i nejzinite dru{tva,
predlagaat, nudat... No seto toa treba da se
sistematizira, da se izgradi {irok fond
za poddr{ka. I {to e najva`no, nu`en ni e
i institucionalen konsenzus za toj proces
na vozobnova na zna~eweto na dijasporata,
da po~ne da se realizira.
Vo ramkite na izdava~kata dejnost go
vozobnovivte spisanieto „Makedonija”
{to natamu vo pogled na distribucijata,
dopisnata mre`a i privlekuvaweto na
makedonskite kulturni dejci od dijasporata?
Da, to~no, ja vozobnovivme revijata za
na{ite iselenici “Makedonija” po pauza
od nekolku godini, koga so politi~ki
dekret be{e zgasnata taa. No, ne samo {to
ja obnovivme, tuku prethodno uspeavme da
go zaokru`ime toj na{ mediumski zafat
so profunkcioniraweto na veb - sajtot
na Maticata. Za nas od ogromna va`nost
be{e {to pointenzivno i pokvalitetno
da gi informirame na{ite vo stranstvo
13
ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD
Profil
deka Maticata povtorno e so niv. Maticata e ekskluziven servis za na{incite
vo stranstvo. Nie preku pravnata procedura niz instituciite na dr`avata ,
izvojuvavme pravna pobeda i potoa programski, operativno i infrastrukturno,
ja konstituiravme vozobnovenata Matica,
dojdovme do sosema logi~na procenka
i zaklu~ok oti sleden ~ekor vo fundiraweto na na{eto gra|ansko zdru`enie
treba da bide sferata na informiraweto
kako eden od bazi~nite instrumenti za
uspe{no ostvaruvawe na celite. Bez nikakva pomo{ od dr`avata, i so, bi rekol,
skromno razbirawe, na koe naidovme vo
na{ata op{testvena sredina, no so bezrezervnata poddr{ka i kura` od strana
na iselenicite uspeavme relativno
brzo po vra}aweto na javnata scena da
go zaokru`ime toj promotivno-informativen del od na{eto funkcionirawe.
I normalno , rezultatite ve}e se tuka.
Na{iot veb-sajt bele`i izvonredna posetenost koja prose~no mese~no iznesuva
me|u 5 000 i 7 000 posetiteli, a prvoto
staro - novo 596 - to izdanie na revijata
„Makedonija” be{e pre~ekano so mno{tvo
~estitki od iselenicite i ponudi za
godi{ni pretplati na istoto. A, kako {to
vi rekov, seto toa e napraveno vo ovie
sega{ni op{testveni uslovi koi nimalku
ne ni se rozovi.
Interseno e {to inicirate zastapenost na iseleni{tvoto vo muzeite na
Republika Makedonija, od {to treba
da se organizira posebna muzejska
postanovka...
Istorijata na Makedonija ne e samo vo
granicite na Republikata. Idninata na
Makedonija e vo site Makedonci od site
delovi na Makedonija vo celiot svet.
Nadvor od granicite `iveat nekolkupati
pove}e Makedonci od Makedoncite vo
Republikata. Istorijata na Makedonija
ne e samo istorijata vo Republikata,
tuku istorijata na site Makedonci vo
celiot svet. Zatoa, Maticata na iselenicite od Makedonija od institutciite
na vlasta vo Republikata, kako mati~na
dr`ava na makedonskiot narod, o~ekuva
vo site muzei na Republika Makedonija
da se organiziraat izlo`beni postavki
za Makedoncite vo svetot i za Makedoncite vo sosednite zemji na Republikata.
Maticata na iselenicite od Makedonija
zaedno so Svetskiot makedonski kongres
iniciraat poseben Muzej za iselenicite
od Makedonija i Makedoncite vo sosednite zemji na Republikata koi treba da gi
izgradi dr`avata Makedonija.
Na koj na~in }e gi obnovite i }a ja
jaknete rabotata na dru{tvata na Maticata na iselenicite od Makedonija i
zo{to predviduvate nivno formirawe
samo vo golemite centri vo isto~niot
del od zemjava?
Maticata na iselenicite od Makedonija od 1998 godina be{e suspendirana vo ostvaruvaweto na svojata dejnost
14
od strana na toga{noto Ministerstvo za
iseleni{tvo, pa Agencija za iseleni{tvo.
Toa sega e nadminato, na{ite dru{tva vo
Skopje, Bitola, Resen i Struga opstanaa,
no, za `al, nekoi zgasnaa. Od 2006 godina
so vozobnovuvaweto na Maticata na iselenicite od Makedonija, planirame vozobnovuvawe i na dru{tvata na Maticata
po op{tinite na RM. ]e se vozobnovat i
formiraat vo site op{tini, na teritorijata na celata Republika. Tuka ne pravime
nikakvi podelbi, zatoa {to iselenici
ima vo svetot od site krai{ta vo Republikata.
Vo programata se nabele`ani
sredbi so ambasadorite na zemjite,vo
koi ima golem broj pripadnici od
na{eto iseleni{tvo. Kon {to }e bidat
naso~eni tie kontakti? Dali samo statusot i tretmanot na na{ite sogra|ani
ili ne{to treto?
Maticata na iselenicite od Makedonija planira redovni kontakti so
ambasadorite na zemjite vo koi `iveat
na{inci , vo koi {to ima makedonski emigranti, odnosno makedonski zaednici.
]e gi informirame redovno za na{ite
aktivnosti, za kontaktite i za gri`ata
i polo`bata na pravata na Makedoncite
vo tie zemji, za barawata sprema ovie
zemji so cel unapreduvawe na pravata i
slobodite na Makedoncite. So toa cenime deka }e se unapreduva i sorabotkata
na Maticata na iselenicite od Makedonija so ovie zemji i }e se zgolemuva
me|usebnata doverba {to e biten faktor
za nas samite, kade i da sme.
Maticata ima namera da vospostavi
sorabotka i so sli~ni institucii vo
Evropa. Dali se ostvareni i prvite
kontakti i so kakvi efekti?
Maticata na iselenicite od Makedonija nabrgu }e aplicira za polnopravno ~lenstvo vo Svetskiot sojuz na
maticite na iselenicite. ]e razmenuvame me|usebni iskustva i informacii
za na{ite dijaspori vo svetot, tamu kade
ima uslovi }e ja koordinirame na{ata
aktivnost i }e sorabotuvame na proekti
od zaedni~ki interes.
Da ne gi zaboravime sorabotkata i
gri`ata za Makedoncite koi `iveat vo
sosednite zemji!
Sekako deka gri`ata za polo`bata
i pravata na Makedoncite vo sosednite
zemji e od poseben interes za Maticata
na iselenicite od Makedonija. Nezavisno od naslovot na na{ata institucija,
iako Makedoncite vo sosednite zemji
na Republikata ne se iselenici bidej}i
`iveat na svoite avtohtoni prostori,
Maticata se gri`i i za niv. Tuka posebno
dejstvuvame zaedno so Svetskiot makedonski kongres. Formirani se makedonski zaednici kako nevladini organizacii, formirani se politi~ki partii na
Makedoncite, Makedoncite organizirano
u~estvuvaat na lokalnite i parlamentarnite izbori vo ovie zemji, podobreno e
Makedonija
informiraweto na maj~in makedonski
jazik, se pravat seriozni napori za obrazovanie na maj~in makedonski jazik. Gi
sledime tie procesi, makedonskite zaednici gi pomagame vo nivnata dejnost i se
nadevame deka taa sorabotka }e prodol`i
i ponatamu.
Vo presret na letnite meseci, koga
vo RM doa|aat najgolem broj na{i sonarodnici na odmor predviduvate
pe~atewe na prospekti so mnogubrojni
korisni informacii. Do kade ste so
ovoj zafat?
Maticata na iselenciite od Makedonija so Svetskiot makedonski kongres
zaedno se organizatori na Svetskata
makedonska iseleni~ka sredba vo Trnovo,
koja ovaa, 2007 godina na Vtori avgust
tradicionalno se odr`uva po trieset
i sedmi pat. Postojat i pove}e pomesni
iseleni~ki sredbi vo oddelni gradovi
vo Republikata koi, isto taka, se del od
aktivnostite na Maticata na iselenicite
od Makedonija.
Se zalagate za vostanovuvawe na manifestacija „Denovi na iseleni{tvoto
vo Makedonija”, so ambicija taa da prerasne vo tradoicionalna, lociraj}i
go i mestoto na odr`uvawe - Ote{evo.
Tamu ve}e so godini se odr`uvaat
tradicionalni iseleni~ki sredbi.
Dali ne bi se sovpa|ale i dali samo
imeto }e bide novina vo nivnoto organizirawe?
Vo manifestacijata “Denovi na
iseleni{tvoto” se opfa}aat site
iseleni~ki sredbi, po~nuvaj}i od Resen,
Bitola, Prilep, Tetovo, Debar, Gostivar.
Planirame edna zaedni~ka vo Ote{evo,
koja bi trebalo da bide sinteza na site
iseleni~ki sredbi koi se organiziraat
vo letnite meseci koga od site strani na
svetot Makedoncite se vra}aat vo svoite
rodni ogni{ta.
Gospodin Petreski, razgovorov se
emituva preku Satelitskiot programski servis na Makedonskoto radio.
Na{ite sonarodnici ovaa programa
ja sledat na sredna branova dol`ina
,preku internet i satelitskite vrski. Sli~no na ova, Vie predviduvate aktuelizirawe na pra{aweto za
satelitski prenos na programite na
makedonskite TV stanici. Da ne postoi
dualizam, bidej}i pove}eto makedonski komercijalni televizii, pokraj
MRTV , odat so satelitska programa?
Stanuva zbor za profesionalna
satelitska stanica koja }e opfa}a programi od Makedoncite vo site delovi
na Makedonija vo celiot svet, programi
od makedonskite televiziski kanali vo
celiot svet, posebni programi za Makedoncite vo svetot i za Makedoncite vo
sosednite zemji na Republikata.Ovaa
satelitska televizija bi bila sli~na na
Kineskata SSNN tv. Toa ne gi eliminira
komercijalnite satelitski prenosi na
ostanatite komercijalni televizii.
Profile
AN INTERVIEW WITH M.A. IVAN DZO PETRESKI FOR
THE MACEDONIAN RADIO, “VOICE FROM THE HOMELAND” PROGRAM
COURAGE FROM
THE IMMIGRANTS!
The interview was made
by Mojso Mojsovski
First of all, Mr. Petreski, let me thank
you for finding time to participate in our
program “Voice From The Homeland”. Can
you please present the profile of the House
of Immigrants of Macedonia, which is obviously gaining new image and way of acting?
Above all let me thank you on my behalf
and on behalf of the House of Immigrants
of Macedonia for the invitation to take part
in your and our Macedonian radio program
“Voice From The Homeland”, a program that,
for years and years in the past, together with
the House of Immigrants, has represented a
kind of “co-fighter” for all-Macedonian unification and for conjoining immigrant community with the mother country.
Let me clarify: “House of Immigrants
of Macedonia” is one of the oldest citizen
associations in Republic of Macedonia, in
which, in more then five decades of activity, an entire array of persons, scholars,
intellectuals, people from the Diaspora
and the country have participated.
House of Immigrants was founded on
initiative by returnees, cultural and social
activists from Macedonia, on May 17, 1951
in Skopje.
In its five decades of existence, partly
by itself, and partly in cooperation with the
institutions of Republic of Macedonia, as
well as with our immigrants’ organizations
abroad, it has focussed its energy mainly to
the sphere of culture, publication, education and information….
In 1998, after the Law on Associations
and Foundations of Republic of Macedonia
was adopted, House of immigrants of Macedonia adjusted its activity and work to the
new Law on Associations and Foundations
and today it signifies a modern citizen association devoted entirely to the vision of
deepening and building strong and unbreakable ties between our people abroad and
their native soil.
Although, let me just mention that up
until recently, more precisely, until Match
24, 2006, House of Immigrants, thanks to
certain new and harmful for the Macedonian
cause political winds, went through harsh
seven- year turmoil during which period, it
had to, once again,verify its existence and
legitimacy at the institutions. Luckily, we
won that fight.
According to your goals and tasks,
what obviously stands out is the strong
determination to secure relation between
House of Immigrants and the country and
MOC, in the spirit of principle and democratic atmosphere of understanding and
mutual respect?
For all those who are familiar with the
background of the House of Immigrants and
its priorities there is no dilemma that the
modern structured activity of the Macedonian immigration is tightly related with the
exitstence and the function of the House of
Immigrants and its associations in respective municipalities.
As cultural-educational, humanitarian,
non-governmental and non-partisan organization, it is a rather proper institution for
maintentace of relations among our immigrants and compatriots, but also their relation with numerous institutions and organizations in the host countries.
However, I must underscore that the
House of Immigrants, in the past and
now, is persistently focused on the top
priority of its functioning,which is the
field of spirituality, making maximum
effort toward spiritual togetherness in
order to perserve its particularities, characteristics and values.
In this light, our determinations are
close to the ones of the Macedonian Orthodox Church, representing a foundation, but
also a lighthouse for all-Macedonian union
in maintaining national and cultural iden-
15
ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD
Profile
tity of the Macedonian individual regardless
where he/she is located on the globe. Everyone in its own way, but still jointly, House
of Immigrants and MOC are functioning in
that direction.
Secondly, it is also very important to
keep in mind that the concern, cooperation,
and if you wish, the more concrete involvement of the immigrant community in our social everyday living in the mother country, is
of no smaller national interest that the one
publicly defined by the Macedonian politics
in the last few years. Particularly, if we take
into consideration the Diaspora potential.
You are planning constitution of
Macedonian Immigrant Council within the
House of Immigrants. What obligations
will the Council have?
Our basic intention regarding the Immigrant Council starts again with the House of
Immigrants’ mission which contours I have
already mentioned above.
Therefore, the Immigrant Council should
be taken as a separate institute within our
acting that would additionally provide new
“inputs” significant for concrete operation
of the House of Immigrants. Among other
things, the council should deepen, but
also coordinate contacts and relations of
our eminent immigrants in the world with
the homeland. Our program anticipates the
Council to discuss on various current questions from immigrant field of interest, such
as donation and sponsorship issues, cooperation with Macedonians in neighboring
countries and providing material support for
their activities, but also their coordinative
functioning in collaboration with the House
of Immigrants of Macedonia.
According to previously established
criteria, members of the Macedonian Immigrant Council are going to be eminent
Macedonians from USA, Canada, Australia
and Europe who are going to help founding
Macedonian unions as coordinative-consulting bodies of the Macedonian communities
in these countries.
The working program of the House of
immigrants also foresees meetings with
eminent experts in the field of informing Diaspora and the quality of textbooks
used for teaching Macedonian language in
schools abroad; which, for the time being are in very small number and insufficient..?
You know, a lot of things changed in
this Macedonia of ours, for the last fifteensixteen years.
It is generally known, at least for the
immigrant community, and I believe it is
the same impression here, that the Macedonian state, in the above mentioned period,
compared to certain other times, has neglected the Diaspora, marginalizing its real
meaning, which is particularly essential for
transitional periods when we are expecting
any kind of reform, foreign investment, new
idea, and new standards.
It even seems to me that the political
16
leadership in our homeland has produced a
rather unusual paradox: it declared intention for our integration in Western civilization values, while on the other hand, the
fact that the bigger number of our immigrants live, work and create precisely in the
Western countries was forgotten.
In the past, the House of Immigrants
used to publish textbooks for our youngest generations abroad. It was a long time
ago, in the eighties from the last century.
It was the pearl “Macedonia, I have you in
my heart”.
Now let me go back to your first question. It is true, the House of Immigrants
has drafted such program activities, and
we are now, conditionally said in its first
phase designed as new and intensive familiarization of Diaspora with our current
social coexistence.
We are doing this out of simple reason
that the state has not yet demonstrated will
for mature partnership in large scale endeavors and projects, and secondly, because
of reconstruction of poorly or seriously damaged bridges between the mother country and the Diaspora in the last few years,
which we must admit is a notorious fact.
The House of Immigrants itself underwent
this kind of Golgotha in the period from
1999 until 2006 when it was, in a manner
of speaking, pushed in some kind of social
“underground” with an intention of ruining
its existence.
There are many ideas and projects. Our
compatriots abroad started restoring contact
with the House of Immigrants and its clubs,
offering, suggesting…All that should be
systematized, and a broad support fund has
to be established... And most importantly,
we need institutional consensus in order to
start realization of this process of renovation of the significance of the Diaspora.
As part of your publishing activity you
have renovated “Macedonia” magazine,
what’s next in terms of distribution, correspondence net and attracting Macedonian cultural activists from the Diaspora?
Yes, it is true, we have revived the magazine for our immigrants”: Macedonia” after
a pause of seven years, in which period it
was halted by a political decree. But, not
only did we revive it, we previously managed to complete our media endeavour by
putting into function the official House of
Immigrants’ web site.
It was of utmost significance for us to
inform our compatriots abroad more intensively and qualitatively that the House of
Immigrants is once again with them. The
House of Immigrants is an exclusive service
for our people abroad.
We achieved legal victory through legal procedure in our country institutions,
which was followed by constitution of the
renovated House of Immigrants’s program,
operation and infrastructure, and we came
up to a logical estimation and conclusion
that the next step in our citizen association
Makedonija
funding would be the sphere of informing
as one of the basic instruments for successful goal realization. Without any help from
the authorities, and I would say, modest
understanding, in our social surrounding,
but with unconditional support and courage
from our immigrants we succeeded completing the promotional-informative part of our
functioning relatively rapidly after returning
on the public scene.
And, of course, the results are already
here. Our web site holds remarkable visit records, with 5000 to 7000 visitors on monthly average, and the first old-new edition of
the “Macedonia” magazine, no. 596 was
welcomed with lots of congratulations and
offers for annual subscriptions. As I have
said, all this was achieved under current social conditions which are far from pink.
It is interesting that you initiate
presence of immigration at the museums
of Republic of Macedonia, which should
later result in organization of separate
museum exhibition displays?
Macedonian history is not merely within
the borders of the Republic. Macedonian future lays in all Macedonians from all parts of
Macedonia around the globe. The number of
Macedonians living abroad is several times
bigger than the number of Macedonians living in Macedonia. The history of Macedonia
is not only the history of the Republic, but
it is the history of all Macedonians in the
whole world. Therefore, the House of Immigrants of Macedonia expects the institutions in this country to organize exhibition displays about the Macedonians in the
world, and Macedonians from our neighboring countries. The House of Immigrants of
Macedonia together with World Macedonian
Congress have an initiative for foundation
of a separate Museum for Immigrants of
Macedonia and the Macedonians from the
neighboring countries which should be built
by our state of Macedonia.
How are you going to renovate and
enhance the work of the associations of
House of Immigrants and why are you
planning establishing such associations
only in the biggest centers in the Eastern
part of our country?
Since 1998, the House of Immigrants
of Macedonia’s activity was suspended by
the Ministry at that time, later Agency of
Immigration. That is surmounted now; our
associations in Skopje, Bitola, Resen and
Struga endured but unfortunately, several
of them ceased to exist. Once the House of
Immigrants was renovated in 2006 we made
plans on reviving all other associations of
the House of Immigrants around the municipalities in RM. Our associations are going to
be revived and founded in all municipalities
on the territory of entire Republic. We are
not making any separations here, since the
immigrants in the world come from all parts
of Macedonia.
Your program encompasses meetings with ambassadors of the countries
populated immensely by our immigrants.
In what direction are these contacts going to be made? Is it the status and the
treatment of our compatriots or something else are in question?
The House of Immigrants of Macedonia
is planning regular contacts with ambassadors in the countries with Macedonian immigrants, i.e. Macedonian communities.We
are going to update them with news on our
activities, contacts, care and the condition
of the rights of Macedonians in those countries, and the requests from these countries with the purpose of improving rights
and freedoms of Macedonians. By this we
expect to achieve improved cooperation
between the House of Immigrants and the
immigrants in these countries. This cooperation will establish mutual confidence
which is an essential factor for ourselves,
wherever we are.
The House of Immigrants intends to
ascertain cooperation with similar institutions in Europe. Have you made first
contacts and what are the effects of it?
The House of Immigrants is soon going
to apply for an equal membership at the International Union of Houses of Immigrants.
We are planning exchange of mutual experiences and information on our Diaspora in
the world. Whenever conditions are created
we will coordinate our activities and cooperate on projects of mutual interest.
Let’s not forget the cooperation and
the concern for the Macedonians living
in neighboring countries!
The condition and the rights of the
Macedonian in the neighboring countries
is certainly of particular interest for the
House of Immigrants of Macedonia. In
spite of the name of our institution, although Macedonians in neighboring countries are not immigrants since they live in
their authocthonous properties, House of
Immigrants shows concern for them too.
In this direction, we are particularly active together with the World Macedonian
congress .Several Macedonian communities
have been founded as non-governmental organizations, then, political parties
of Macedonians; Macedonians take active
participation at the local and parliamentary
elections in the respective countries; information in mother tongue- Macedonian has
been improved, and serious efforts are underway for introducing education in Macedonian. We inspect all these processes;
we help Macedonian communities in their
activities and we hope this cooperation to
continue in the future.
During the summer months, when
RM is overwhelmed with our compatriots
your program forsees publishing of brochures with number of useful information.How far has this plan come?
The House of Immigrants of Macedonia
and World Macedonian Congress are organizers of the International Macedonian
Immigrant Meeting in Trnovo.This year it
is being traditionally held on August 2nd
for the thirty- seventh time.There are also
other local meetings in certain towns of
the Republic that are part of the House of
Immigrants’ activities.
You strive for establishment of the
manifestation”Days of Immigration”,
with an ambition of it growing into a traditional manifestation, with Otesevo
as place of the happening. Traditional immigrant meetings
have been held on that location for many years. Wouldn’t
they overlap, or is the name
the only novelty in their organization?
All immigrant meetings
are part of the manifestation
“Days of Immigration”, starting with Resen, Bitola, Prilp,
Tetovo, Debar, Gostivar.
We are planning one joint
meeting in Otesevo, which
would represent synthesis of all immigrant
meetings organized during the summer period,
when
Macedonians
from all parts of the
world gather in their
homeland.
Mr. Petreski,
this conversation
is being broadcasted through
the
Satellite
Program Service
of the Macedonian Radio.
Our compatriots
are listening to our
program on middle
wavelength,
via
internet and satellite links.
Quite similar to this, You are
planning actualization of the
issue of satellite broadcasting of programs of the Macedonian TV stations. Isn’t this
going to be a dualism, since
most of the Macedonian commercial televisions, besides
MRTS are already broadcasting
satellite programs?
It is about a professional satellite station that is going to cover
programs by Macedonians from each
part of Macedonia in the world, programs from the Macedonian TV channels in whole world, special programs
for Macedonians in the world and for
Macedonians living in the neighboring
countries. This satellite television would
resemble the Chinese CCNN TV. It does
not necessarily eliminate commercial satellite broadcasts of the rest of the commercial televisions.
Profile
17
ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD
Makedonija
MITROPOLIT KUMANOVSKO-POLO[KI G. KIRIL PO POVOD 40 GODINI OD
V
Re^
o `ivotot na sekoj ~ovek, sozdaden od Boga, ima nastani
koi ostanuvaat vo ve~en nezaborav. Povikani sme preku
maj~inskiot glas na na{ata
Sveta crkva denes i utre da se najdeme vo
na{iot makedonski i seslovenski dreven
Ohrid. Povodot e golem i zna~aen za nas ~edata na bibliska Makedonija, bez ogled
kade i da `iveeme. Denovive site mu se
raduvame na retkiot istoriski i sudbinski nastan koj e od ogromno zna~ewe za
potvrda na na{iot vekoven opstoj na ovie
makedonski prostori i po site meridijani na Zemjinata topka. Ovoj svetol jubilej e `ivo svedo{tvo deka mo`eme kako
bibliski makedonski narod da `iveeme
i da tvorime vo polna dr`avotvorna i
crkovno-duhovna sloboda.
Se ispolnuvaat ~etirieset godini
od golemiot istoriski ~in, koga Gospod
godina, koga be{e nezakonski prese~en
nejziniot `ivoten krvotok od strana
na inovernata otomanska vlast.
Poa|aj}i od faktot dena se napraveni bezbroj neuspe{ni obidi za obnova
na normalno `iveewe na na{ata Sveta
crkva od nejzinoto ukinuvawe vo 1767
godina, i imaj}i gi predvid barawata na
na{eto narodno avangardno sve{tenstvo
od 1943 godina, 1945 i 1946 godina i
bogoqubiv pravoslaven narod vo tatkovinata i dijasporata, ~uvstvuvavme
deka glasot na na{iot veren narod e i
glas Bo`ji. Zatoa i go poslu{avme.
Toga{, ozareni i vdahnoveni od Boga
i od mudrosta i molitvenata zakrila na
ve~no `ivite pred Boga, sveti Kliment
i sveti Naum ohridskite ~udotvorci,
Svetiot Sinod na obnovenata vo 1958
godina, samostojnata Makedonska pravoslavna crkva na ~elo so arhiepiskopot
Dositej i visokopreosve{tenite
mitropoliti: Kliment, Naum
i Metodij, kako i mojata smirenost, vo pretpladnevnite
sledena so biewe na kambanite vo site
crkvi i manastiri vo tatkovinata i vo
dijasporata, kade radosta za pobedata
na makedonskata crkovna pravda be{e
meteorski prenesena.
So ovoj istoriski ~in zasvetli
golemata bo`estvenata senarodna
makedonska vistina {to be{e i silna
garancija deka i bogoqubiviot makedonski narod na crkoven plan }e mo`e
da ja u`iva i da se raduva na od Boga
darenata polna crkovno-duhovna sloboda i da ja preto~uva vo dela {to }e
bide potvrda na negovoto dlaboko pravoslavie. So toa ja otstranuvame dvovekovnata obespravenost i duhovna podjarmenost.
Potpisot na istoriskata Odluka go
stavivme so vozvi{en duhoven i senaroden patriotski trepet i voznes,
za{to site znaevme deka ovaa i vakva
Odluka e od Boga blagoslovena. Vo toj
mig bevme ubedeni deka gi ispolnuvame
zavetite i svetite amaneti i poraki na
site doblesni makedonski sinovi i
~asovi vo crkvata “Sveta Bogorodica” vo Ohrid, ja donesovme i
potpi{avme istoriskata odluka
za celosna vozobnova na avtokefalnosta na na{ata Sveta crkva.
Vedna{ potoa se upativme
vo katedralnata crkva “Sveta
Sofija” kade ne o~ekuvaa ~lenovite na najvisokoto zakonodavno telo - arhiepiskopskiot Crkovno-naroden Sobor. Po
prezentiraniot op{iren elaborat i
objavata na Sinodskata odluka, istata
be{e so burni ovacii i golem voshit
i radost pozdravena i ednoglasno prifatena od site ~lenovi. Ovoj nastan
pretstavuva{e povik do celiot makedonski narod za celosno nacionalno
i duhovno izmiruvawe i obedinuvawe.
Ovaa istoriska Odluka, objavena od
Arhiepiskopot Dositej, be{e pro-
}erki i vo ovozemnata i vo nebesnata
Hristova crkva, zavetite na site makedonski svetii, u~iteli, prosvetiteli i
plejada borci i pobornici za nacionalna i crkovna sloboda. Toga{ zedovme
sve~ena i zavetna obvrska, deka ja obnovivme slavata na Ohridskata Arhiepiskopija, so cvrsta ubedenost deka
taa ve~no }e se ~uva i }e se prenesuva
na idnite generacii kako izraz na polnotata na na{eto crkovno-nacionalno
neraskinlivo makedonsko zaedni{tvo.
Eden bogomvdahnoven mislitel
}e pora~a: “Slobodata e ve~na, no taa
postojano treba da se osvojuva”. So obnovata & go vrativme `ivotot na na{ata
Sveta crkva, & go vrativme sjajot, & ja
vrativme du{ata.
Plodorodnoto
svetiklimentovo
makedonsko steblo nema da dopu{time
po nikoja cena da bide prese~eno. Crk-
BESE
ne vdahnovi i umudri na 17 juli 1967
godina, Svetiot Sinod na Makedonskata pravoslavna crkva, da ja donese
zna~ajnata Odluka za vozobnovuvawe na
celosnata avtokefalnost na drevnata i
slavna Ohridska Arhiepiskopija olicetvorena vo dene{nata Svetiklimentova Makedonska pravoslavna crkva.
So toa ja otstranivme golemata i te{ka
nepravda koja{to & be{e nanesena na
Ohrdiskata Arhiepiskopija vo 1767
18
AFTOKEFALNOSTA NA MAKEDONSKATA PRAVOSLAVNA
LAVNA CRKVA
vata e na site nas i nie sme dol`ni da
ja ~uvame. Treba postojano da bdeeme
nad spe~alenata sloboda i nesebi~no
da se vgraduvame i da vlo`uvame vo
nejziniot razvoj i raste`.
Na eden narod, na edna crkva, na
edna dr`ava da im go odzeme{ imeto, e
isto kako i da im ja odzeme{ du{ata, a
so toa im go odzema{ `ivotot. Na{iot
`ivot i opstoj e vo na{ite race. Imeto, samostojnosta i avtokefalnosta na
na{ata Sveta crkva, se na{i temelnici. Nivnoto dostoinstvo i ~est sme gi
povratile so bespo{teden samopregor
i trud za da dopu{time tie da bidat
prepu{teni na nekoi zlo~estivi al~ni
apetiti.
Kako `iva i organizirana Sveta
crkva so pravo se nadevame deka }e
nadvladee qubovta i trezveniot razum
kaj velikodostojnicite na sestrinskite pravoslavni crkvi i deka skoro
}e se najdeme na zaedni~ka evharistiska trpeza kako vistinski ramnopravni
~eda pred Boga.
lno osoznavawe. Taa na ovoj plan odigra
impoznatna uloga vo dijasporata.
Da mu blagodarime
ime na Boga {to
povtorno se izdignavme
me kako Feniks.
Retka prigoda e od imeto na site koi
se preseleni vo nebesnata
besnata crkva i od
na{e ime, so golema po~it da iska`eme
blagodarnost na na{ata makedonska vlast, na cenetite
te me|unarodni
mirovni faktori, na makedonskite
mediumi za prezentirawe
ntirawe na
pozitivnite nastani i ostvaruvawa na na{ata Sveta
eta crkva
vo tekot na na{eto ~etiridecenisko
avtokefalno
falno
`iveewe.
Blagodarnost kon site
na{i nau~ni i prosvetni
vetni
instituti i institucii.
ucii.
Kon site trudbenici,
ici,
{tedri dariteli i
poddr`uva~i na na{ata
ata
Sveta crkva. Kon site
ite
verski zaednici za
nivniot bratski odnoss
Toj istoriski nastan ni pomogna da
go do`iveeme novoto voskresenie na
na{eto senarodno, crkovno-duhovno
`iveewe i tvorewe vo tatkovinata i
vo dijasporata. Plodovite na nejzinoto tvore{tvo od 1967 godina preku
nejzinoto organizirano `iveewe se
impresivni. Vo eden podolg period
do`ivuvame vistinska renesansna prerodba i pokraj ogromnite te{kotii i
isku{enija so koi se soo~uvavme.
So~uvuvaweto
na
spe~alenite
najvozvi{eni vrednosti za svojot narod,
kako rezultat od izvojuvanata sloboda,
baraat dlaboka mudrost, edinstvo i odgovornost, osobeno vo te{kite migovi.
“Golemite lu|e sekoga{ se najgolemi vo
te{kite momenti, a najsilo se potvrduvaat koga pak }e izvojuvaat pobeda.”
Celosnata obnova na na{ata Sveta crkva ni’ pomogna da postigneme celosno
duhovno budewe i vistinsko naciona-
i sorabotka na na{ataa ostvarena crkovna pravda i vistina.
Zatoa, da prodol`ime
l`ime preorime, po
dano da `iveeme i tvorime,
primerot na na{ite doblesni
ci na trapret{estvenici, tvorci
veta crkva,
jni dela za na{ata Sveta
na{iot blagoroden narod i tatkovina, za i tie da `iveat i da
tvorat za nas i so nas za navek.
stiti i vekoNeka ni bidat ~estiti
osti!!
viti jubilejnite radosti!
Gospod na mirot i qubovta da bide
koga{ i niz site
so site nas, sega sekoga{
vremiwa i ve~nost.
Gospod da ni ja blagoslovuva i
kva, na{ata tat~uva na{ata Sveta crkva,
oqubiv narod.
kovina, na{iot hristoqubiv
Gospod da daruva ve~en mir i
blagosostojba me|u site
ite miroqubivi i pravdoqubivii narodi i
zemji vo svetot!
Re~
EDA
19
ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD
Makedonija
Ogni{te
SVETI JOVAN BIGORSKI
DESET VEKOVNA
M
nogu se retki mestata koi
Promislata Bo`ja gi zakrilila i taka gi zapazila
od zabot na vremeto. A, da
se udostoi{ da te pazi
Bog, zna~i deka delata mu omilele. I
zatoa ne stanua zbor za ~ista slu~ajnost
{to manastirot Sveti Jovan Bigorski i
mona{tvoto opstanale do den-dene{en.
Istorijata na Bigorskiot manastir
i tradicijata na mona{tvoto kako nerazdelen del od nego, a seto toa e Bo`jo
delo koe za ~ove~kiot um e nedostapno i
za ~ove~kiot razum nevozmo`no da se objasni, ni veli arhimandritot Partenij,
igumen na manastirot. Od samoto osnovawe
na Manastirot vo 1020 godina, Ohridskata arhiepiskopija e udostoena da
poseduva eden tolku silen duhoven stolb
na mona{tvoto. Onamu kade Bog ja postavil desnicata svoja, kade Bog se zaraduval na Domot svoj vo koj pravilno mu se
20
Pi{uva: Kiro Kiproski
slu`i, bi dozvolil li da bideme li{eni
site nie, koi so Nego se nadevame, od ovoj
redok vistinski primer na pravoslavie i
bogougodno mona{tvo?
Arhimandritot Partenij vo razgovorot
pove}e pati }e potencira deka vo bogata
istorija na Bigorskiot manstir, imalo
golem broj obidi da se frli vo zaborav
i dalboko da go zakopaat, seto ona za koe
mnogu prepodobni otci i ma~enici na Manastirot go zalo`ile svojot `ivot. I sosema e jasno zo{to se bele`at isklu~itelno
neuspe{ni obidi ova mesto da go snema i
dolgata tradicija na mona{tvoto da se
prekine. Takov e slu~ajot za vreme na Osmanliskata Imperija koja se obidela da
go razru{i Manastirot. I dvaesettiot vek
na Manastirot mu nanesuva golemi {teti.
So smrtta na posledniot monah vo 1948 godina, Manastirot e pretvoren vo muzej.
Komunizmot go ostava svojot krvav
pe~at i tuka, kako i na mnogu drugi mesta, so `alewe }e ja istakne ovaa vistina
arhimandritot Partenij. No, sveti Jovan Krstitel ne dozvolil i ovoj pat, vrz
osnova na s$ {to storil niz vekovite za
Manastirot, ~ove~kata raka da re{ava za
sudbinata na negoviot dom! Ne dozvolil
Ogni{te
TRADICIJA
Manastirot da bide samo ubava kamena
tvorba, li{ena od s$ ona {to i pripa|a
i od prisustvoto Bo`jo vo nea. Zo{to Bog
nepovikan ne doa|a, a nie znaeme kako Bog
se povikuva, isklu~itelno so bogougodna
slu`ba vo Domot negov.
Vo 1995 godina, po pauza od polovina
vek, vo Bigorskiot manstir se obnovuva
mona{tvoto, a so toa manastirot , pred se
ja dobiva duhovnosta, a so toa se obnovuva
i pro{iruva materijalnoto.
Za 12 godini monasite so samopregor
i so pomo{ na vernicite i daritelite, vo
kontinuitet go nadgraduva i go odr`uva
ova drevno duhovno svetili{te. Za ovoj
period be{e zamenet pokrivot na manastirskata trpezarija so kameni plo~i,
gi preuredija mona{kite kelii vo Gorni
Palat, ja sozdadoa galerijata na ikoni,
vo koja se smesteni nad 150 ikoni, krstovi i drugi vredni crkovni predmeti od
17,18 i 19 vek sopstvenost na Manastirot.
Minata godina bea osveteni novoizgradenite manastirski konaci na pet nivoa vo
Dolni Palat, koi ja vratija avtenti~nosta
i izgledot na manastirot so stara makedonska arhitektura kako vo vremiwata
pred da izgorat vo golemiot po`ar {to
se slu~i vo dale~anata 1912 godina. Na
povr{ina od 2.400 kvadratni metri se
nao|aat 20 sobi so 80 kreveti, prostran
~ardak od kade {to se gleda prekrasnata
dolina na rekata Radika, visokite vrvovi
na planina Kr~in, dolnorekanskite sela
Rostu{e, Bitu{e, Velebrdo i Trebi{te.
Monasite ne miruvaat koga stanuva
zbor za ureduvaweto na manastirskiot kompleks. Na po~etokot na letovo
zavr{ija rabotite na yidaweto na ogradata i poplo~uvaweto na patekata na vleznata partija vo Manastirot vo dol`ina od
stotina metri, a na po~etokot e postavena
metalna vrata nad koja se nao|a ikona na
patronot - sveti Jovan Krstitel.
Pred vlezot na ogromnite manastirski porti e izgrdeno vpe~atlivo kube.
Arhimandritot Partenij ne infomrira deka site podgotvitelni raboti
se zavr{eni, ras~isten e terenot na
isto~niot del na manastirskiot kompleks, za nekolku denovi }e zapo~nat
rabotite na izgradba na novi konaci,
biblioteka so ~italna i na saat - kula,
so {to }e se povrzat konacite na Dolen
Palat so Goren Palat.
Vo ovie letni meseci Bigorskiot
manastir masovno e posetuvan ne samo
od doma{ni, tuku od truisti od pove}e
evropski dr`avi, od SAD i od Avstralija. Dobar del od niv ostanuvaat i
po nekolku denovi, da odmorat vo rajskiot mir {to go nudi manastirskiot
kompleks na Bigorskiot manastir i
okolinata i duhovno da se napojuvaat
od vrutocite na ova dreveno makedonsko svetili{te.
21
ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD
Makedonija
SJAJOT I BEDATA NA AMERIKA (3)
+++389
RABOTI ILI
UMRI
Specijalno od Wujork
Mende Mladenovski
K
ako da se uspee vo Amerika?
Ova pra{awe vo najgolem
broj slu~ai naj~esto si go
postavuvaa(t) site emigranti,
koi{to vo vetenata zemja
Amerika zaminale so re~isi identi~no
vetuvawe dadeno vo sebe deka otkako }e
spe~alat dolari }e se vratat vo rodniot
kraj.
No sega ve}e i ova pra{awe vo SAD
do`ivea transformacija i zamina vo
zaboravot.
Sega kako i najgolemiot broj na{i
sogra|ani vo Makedonija i najgolemiot
broj Makedonci vo SAD edinstveno {to
se pra{uvaat e kako da opstanat vo SAD
i kako da sostavat kraj so po~etokot na
mesecot.
-Tokmu taka. Sega i nie ov-de kako
i Vie tamu ne znaeme {to ke ni donese
utre{niot den. Umre vremeto koga vo
Amerika mo`e{e da se najde rabota
koga saka{ i kakva saka{. Sega i tuka
so borina da bara{ rabota ne mo`e{ da
ja najde{. Zatoa site nie tuka se molime
kako da ja zadr`ime rabotata {to kakva
takva ja imame- ni veli na{iot sogovornik Riste od Prilep, koj{to preku 20
godini `ivee vo SAD.
Amerikanskata “tranzicija” po
invazijata na rabotnici od Kina, Meksiko, Indija, Portoriko... vo najgolem
broj slu~ai gi pogodi Amerikancite i
Makedoncite vo SAD.
-@alna e mojata prikazna. Nikako
nemam sre}a. Samo {to izbegav od Kavadarci poradi siroma{tijata i edvaj
dojdov vo Amerika, i ovde fati golema
22
kriza. Eve ve}e tri godini nikako da se
sredam. Rabotam od denes za utre. Ako
najde mojot “bos” rabota }e rabotam.
Ako ne nema drugo, moram da ~ekam- ni
veli Sime i so gor~ina vo du{ata dodava:
-Porano vo SAD ima{e rabota
Mo`e{e ~ovek da bira. Rabotea mnogu
fabriki. Se razbira i taa be{e fizi~ka,
za{to za nas tuka najgolemiot broj {to
sme od Makedonija nema druga rabota
osven kopawe.Da bidam iskren i dobro se zarabotuva{e. Ako ~ovek be{e
{tedliv mo`e{e ne{to i nastrana da
izdvoi. No sega e sosema druga prikazna. Rabota nema. Najgolemiot broj fabriki se zatvoraat i se “dislociraat” vo
Toa e Amerika Za razlika od kaj
nas vo Makedonija kade
{to va`i praviloto raboti
za da `ivee{, ovde e obratno. Ovde filozofijata
na `ivotot e „`ivee{ za da
raboti{“. Ili poprecizno.
Ili raboti ili umri
Kina. Indija. Dojdete eden den so mene i
ke se uverite kolku se fabriki se imaat
zatvoreno, otkako bevte posleniot pat
vo Wu Xersi. -Re~isi najgolemiot broj.
Poradi toa golem broj od nas ostanavme
bez rabota i morame sega da rabotime
isklu~itelno na te{ki fizi~ki raboti:
vadewe azbest, helperi, konstrak{an ili
demolej{an. So drugi zborovi ka`ano
yidari, malterxii, ili na turkawe
stari ku}i dodava Sime. Objasnuvaj}i
ni kolku e te{ka situacijata vo
SAD dodava deka vo Wu Xersi
zatvori i fabrikata za filmovi “Kodak”, vo koja rabotea
najgolem broj Makedonki.
Onie
Makedonci
koi{to pak ne mo`at da gi
izdr`at te{kite fizi~ki
raboti se prekvalifikuvaat vo {oferi.
Taka sega najgolemiot
broj Makedonci, posebno ovaa
posledna generacija koja sega
doa|a vo SAD rabotaat kako
„{oferi” ili „trok drajveri”
kako {to velat tie i vozat na
kratki ili dolgi relacii.
-Ovde vo momentot ima rabota samo za {oferi. Tie se baraat
kako alva. No, za razlika od porano koga voza~ki dozvoli se vadea
mnogu lesno, sega, osobeno po 11 septemvri 2001 godina i do voza~ka
dozvola se odi mnogu te{ko i taa
na „crniot“ pazar ~ini okolu
4.000 dolari- se vme{uva vo
razgovorot Dragi, pritoa `alejki se deka brojot na {oferi
poslednite godini tolku mnogu
se zgolemil {to i vo ovaa bran{a
ve}e fa}a kriza.
Baraj}i go izlezot od bezizlezot preku prekvalifikacija za
{oferi, najgolemiot broj Makedonci brzo, so mala obuka nau~ija
da vozat te{ki kamioni.
A so ogled na toa {to site se
priu~eni {oferi, vozat samo pravovo {ega dodava Dragi. Ima takvi
„voza~i” koi{to dokolku kamionot
treba da se vrati rikvers im davaat
po 50 dolari na „kolegite” da im go
parkiraat kamionot.
++389
Rokveler centarot vo Wujork
-Toa e Amerika, - Za razlika od
kaj nas vo Makedonija kade {to va`i
praviloto raboti za da `ivee{, ovde
e obratno. Ovde filozofijata na
`ivotot e „`ivee{ za da raboti{“.
Ili poprecizno. Ili raboti ili umri,
ni veli @ivko.
Deka taa surova vistina ne e laga
se uverivme nekolku dena podocna,
koga vo makedonskiot bar dojde eden
moj prijatel od Skopje, Qup~o,
celiot previtkan vo polovinata. Izleguvaj}i
edvaj od kolata otkako
se dovle~ka na stolot vo
barot ni veli:
-Povtorno me fati
ovoj, i{ijasot. Glava ne
mo`am da krenam od nego.
Toj bukvalno }e me uni{ti.
Sega dodeka me pu{ti najmalku
deset dena nema da mo`am da
odam na rabota.
Dobro de, odmori se malku. Zemi
nekoj den boleduvawe- vo {ega mu
velam.
-E, Mende, Mende. I ti se pravi{
na ulav. Kako da ne ja znae{ dovolno
Amerika. Koj ti dava boleduvawe vo
Amerika. Tuka nema bolen. Tuka va`i
praviloto ili raboti ili ako si bolen
umri. Toa e `alno, no za `al, taka e,
- veli toj.
Ovde nikoj ne te gleda. Sekoj
gleda da ti ja izvadi masta. Kakvo
boleduvawe, kakov odmor. Slu{am kaj
nas se karaat Sindikatot i Vladata
okolu toa kolku treba da iznesuva
godi{niot odmor i dali mo`e rabotodavecot da te izbrka od rabota bez da
te pra{a.
Ovde ne samo {to odmorot ne e
platen, tuku ne te pu{taat i na odmor.
Ako ima rabota nema odmor.
Eve sega mene mi e strav da ne ja
izgubam rabotata poradi ovoj proklet
i{ijas. Dosega dva pati poradi nego
ostanav bez rabota. Sega izgleda isto
mi se pi{uva- ni veli Dragi i dodava:
A ako ja izgubam rabotata koj }e mi
gi pla}a kreditite. Zaglaven sum do
gu{a. A vo Amerika ne e kako kaj nas. ]e
go fati{ ovoj ili onoj i ke ti progleda
niz prsti. Ovde nema kogo da fati{.
Amerika site nas ne ima fateno za gu{a
i ne ne pu{ta. Malku da se opu{ti{ ili
ne si gi podmiruva{ obvrskite ojde
ku}ata. A site nie sme zaglaveni so
ku}ite najmalku za po 30 godini.
Neodamna eden moj prijatel ja
izgubi ku}ata i sega e pod kirija,
oti ne platil
nekolku rati od
kreditot. Toa {to dotoga{ ku}ata ja
pla}a{e celi 25 godini, bankata ne ja
interesira{e. Mu ja prodadoa ku}ata i
sega ~ovekot e ni na nebo ni na zemjani veli Dragi pritoa potpivnuvajki
od ladnoto pivo.
Vo idniot broj:
Crkvite kako kafeani
23
ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD
Makedonija
BITOL^ANECOT TRAJ^E DAMJANOVSKI, SLOBODEN ARHITEKT
Pi{uva: Sa{o Ristevski
V
++389
o tekot na svoeto {koluvawe vo Skopje, Traj~e Damjanovski gi zapo~na podgotovkite za zaminuvawe od
Makedonija, bidej}i, kako
{to veli, toj za vreme na {koluvaweto
videl deka kolku i da saka da raboti
tuka, nema da go ima posakuvaniot razvoj kako grafi~ki dizajner i zaminuva
vo Avstralija. Za prvite iskustva od
Sidnej, Damjanovski veli:
-Otidov vo Avstralija da rabotam kako grafi~ki dizajner, no brzo
se uveriv deka ona {to go znam ne e
dovolno za da rabotam i se zapi{av
na do{koluvawe. No, za `al, vo Avstralija ne go rabotev ona {to go posakuvav. Namesto na dizajn rabotev
kako {to posakuvav i samo po osum meseci se vrativ vo Los Anxeles.
Po ispolnuvaweto na detskiot son
i mnogute godini rabota ja menuva profesijata. Zapo~nuva so dizajnirawe na
ku}i, odnosno so kompleten dizajn na
ku}i. Za novata profesija Damjanovski
veli:
-Kupiv ku}a za mene i odlu~iv
sam da ja uredam. Rabotata me ponese
i mnogu se vnesov vo noviot predizvik. Krajniot rezultat mnogu mi se
dopadna mene kako avtor i sekako ona
{to go ka`uvaa drugite za kone~niot
proizvod. Po ova se otka`av od funkcijata umetni~ki direktor i formirav
svoja kompanija za vnatre{en dizajn
na ku}i. Imam dosega kompletno
restavrirano pove}e od dvaesetina
ku}i, prete`no vo Holivud. Holivud
e posebna inspiracija za sekoj arhi-
rabota koga rabotev na industriski
dizajn taa ne e postojana, a dobieniot
proizvod se koristi odreden period,
ku}ata e ne{to drugo. Vo mojot proizvod, ku}ata vo koja vnesuvam del od
sebe, lu|eto `iveat i im se slu~uvaat
razli~ni ne{ta, a jas se ~uvstvuvam
del od niv, i mislam deka i tie taka
me ~uvstvuvaat. So site moi mu{terii
imam odli~ni odnosi vo sekoj pogled i
sega sme pove}e od prijateli.
Kako dojdovte do sega{nata ku}a vo
koja `iveete i kakva e prikaznata za
nea?
-Pokraj toa {to dizajnirav ku}i
za poznati mu{terii jas naporedno se
zanimavav i so kupoproda`ba na ku}i.
Gi kupuvav poevtino, gi renovirav, gi
prodavav i ostvaruvav profit. Taka
eden den mojot agent za proda`ba mi
ka`a deka bankata ima pod hipoteka
KU]ATA NA ^
vo fabrika koja proizveduva{e kornfleks
eks „Kalors“.
Po zavr{uvaweto na do{koluvaweto
vo Sidnej, Damjanovski se upatuva
vo Amerika kade {to se zapi{uva na
magisterium
gisterium vo Los Anxeles kade po
vr{uvaweto na magisteriumot se
zavr{uvaweto
vrabotuva kako umetni~ki direktor
vo kompanija koja raboti za svetskite
kozmeti~ki ku}i „Gu~i“, „Maks faktor“, „Revlon“ i drugi. Za ovoj period
Traj~e veli:
-Golemo be{e zadovolstvoto od
rabotata za ovaa kompanija, kade za
brzo vreme, blagodarenie na mojata
rabota, dojdov do visoka funkcija,
umetni~ki direktor. Izrabotiv mnogu
dizajni za parfemi i druga kozmetika, popularni vo toa vreme, a nekoi
moi dizajni ostanaa na pazarot desetina godini. Takvi bea „La kardin“
od „Maks faktor“ i „Xorxio Beverli
Hils - Red“. No, moram da spomenam
deka pred da zapo~nam so rabotata vo
Amerika, imav kratok izlet vo Sidnej.
Sakav da zapo~nam so rabota vo Avstralija, no nekako ne trgnaa rabotite
24
P
Pokraj toa {to
ddizajnirav ku}i za
poznati mu{terii jas napoznat
poredno se zanimavav i
so kupoproda`ba na ku}i.
Gi kupuvam poevtino, gi
renovirav, gi prodavav
i ostvaruvav profit
tekt-dizajner bidej}i „filmskiot
grad“ odnosno starata filmska naselba e za{titena zona. Ku}ite go imaat
istiot nadvore{en izgled od pred
okolu 100 godini i nikoj nema pravo
toa da go menuva. Edinstveno dozvoleni se promeni vo vnatre{niot del.
Po zemjotresot vo 1994 godina skoro
site ku}i vo ovoj reon bea o{teteni, a
dosega najgolemiot broj se restavrirani, i dodava:
-Koga sum kaj ovaa rabota ona {to
ne me ostava da se otka`am e faktot deka za razlika od prethodnata
ku}a i deka taa }e se
s licitira. Ja vidovme ku}ata, be{e
{e mnogu o{tetena,
Ja kuno se odlu~iv da licitiram.
l
piv za 92.000 dolari
ri i se zafativ za
nejzina rekonstrukcija.
rekonstrukci
cija. Vo tekot na
nekoi
rabotata otkriv neko
koi poedinosti za
nea. Taa e izgradena
na vo 1920 godina
i mu pripa|ala na ^arli ^aplin. Toj
pokraj golemiot talent za gluma imal
i darba za biznis. Kupuval ku}i vo {to
gi vlo`uval parite. Po mnogu godini
nekoj negov rodnina, pretpostavuvam
negovata vnuka, ja dala kako zalog. Pa
taka dojde do mene. Inaku da spomenam
deka ne e nekoja golema rabota tuka da
se kupi ku}a koja im pripa|ala na nekoi
poznati akteri. Tuka vo kom{ilukot se
ku}ite na Klerk Gejbl, Rudolf Valentino i drugi.
Kako se odlu~ivte da ja zadr`ite
ku}ata za sebe?
-Mnogu mi se dopadna ona {to go
srabotiv, moram da priznaam deka i
toa {to ova bilo dom na ^arli ^aplin ima{e malku vlijanie na toa da
ja zadr`am ku}ata. Sega taa vredi
sigurno 15 pati pove}e od onaa {to
VO LOS ANXELES
++389
ja kupiv, no sega taa e moj dom i ne
razmisluvam za proda`ba.
Vo portfolioto na Damjanovski
pokraj deseticite dizajnirani
kozmeti~ki proizvodi, dvaesetinata
kompletno restavrirani ku}i vidno
mesto nao|a i dokumentacijata od
patuvawata niz svetot. Za ovaa svoja
pasija Damjanovski veli:
-Patuvam mnogu, a od patuvawata
nosam mnogu materijal. Toa go
primenuvam vo moite idei. Sum pominal mnogu, a od patuvawata moram
pokraj Praga da ja spomenam i Sicilija. Tuka na edno mesto mo`at
da se najdat tri kulturi, a posebno
me izraduva eden mal akropol koj
go vidov na Sicilija. S$ ona {to
gi imam „snimeno” se obiduvam da
go smestam kako mal detaq vo edna
ku}a, a seto toa da izgleda efektno.
^ARLI ^APLIN
Dosega vo toa uspevam, a detalite
detalit
itee ja
kompletiraat celata kompozicij
kompozicija.
ija.
a.
Inaku, iako gi sledi site svetski
svet
etsk
skii
sk
dostignuvawa,Traj~e
arhitektonski dostignuvawa,Tra
raj~
ra
j~ee
j~
Damjanovski dava otpor kon kompj
pjut
ut-ut
kompjuterskata obrabotka na sekoj dizanj, pa
p
i dizajniraweto na ku}ite. Za ovoj
ovoj
svoj stav kon tehnologijata toj veli:
-Jas sum roden vo 1948 godina
i ne mo`am da se najdam vo novite
tehnologii. Spored mene umetnikot
od koja bilo sfera, treba da se zanimava so umetnosta, a ne so tehnologijata. Jas treba da se vklopam vo idejata, a ne namesto da razmisluvam,
primer za odredna linija ili nijansa, da razmisluvam koe kop~e da
go pritisnam na kompjuterot. Sekako
novite tehnologii ovozmo`uvaat
mnogu polesno da se menuvaat
rabotite, da se kombiniraat boite i
drugo. No, jas ostanuvam na mojata
stara {kola, bidej}i onoj poteg koj
}e go napravam so raka e do`ivuvawe
koi go nema koga toe e napraveno na
kompjuter, ni re~e na krajot na{iot
sogra|anin Traj~e Damjanovski.
25
Objektiv
ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD
Makedonija
MAKEDONSKA PRAVOSLAVNA CRKVA
40 GODINI AVTOKEF
Na den 15 juli 2007 godina, po povod 40 godini
avtokefalnosta na Ohridskata Arhiepiskopija vo
pravoslavna crkva, vo katedralniot hram na sveta
otslu`ena Arhierejska Bo`estvena Liturgija.
So Liturgijata ~inona~alstvuva{e Arhiepisk
donski g.g. Stefan vo soslu`enie so Mitropolit
g. Kiril, Mitropolitot Prespansko-pelagonski g. P
barsko-ki~evski g. Timotej, Mitropolitot Strumi~k
Povardarski g. Agatangel, Mitropolitot Amerikans
Mitropolitot Evropski g. Pimen, Mitropolitot B
Vikarniot Episkop Heraklejski g. Kliment, Mitrop
sve{tenoslu`iteli i premierot Nikola Gruevski.
APLAUZI ZA TANEC
Na inicijativa na Zdru`enieto
“Setinci – Popadinci” od Skopje
ansanblot Tanec u~estvuva{e na internacionalniot festival vo Embore,
Kaqarsko. Makedonskite folkloristi
nastapija i vo Po`arsko, Meglensko.
Nastapot na makedonskite umetnici
predizvika golemo interesirawe me|u
prisutnite gleda~i.
SRE]NI ME\U
SVOITE
Istaktnatoto makedonsko semejstvo
od [vedska, Sofronija, Simeonska i Jon
Cvetkovski pristignaa vo poseta na svojata
Makedonska rodna grutka. Tie ja posetija
Maticata na iselenicite od Makedonija koja
se gri`i za na{incite vo dijasporata.
26
Objektiv
A
FALNOST
ini od vozobnovuvaweto na
vo liceto na Makedonskata
eta Sofija vo Ohrid be{e
iskopot Ohridski i Makelitot Polo{ko-kumanovski
g. Petar, Mitropolitot Dei~ki g. Naum, Mitropolitot
ansko-kanadski g. Metodij,
t Bregalni~ki g. Ilarion,
ropolitot g. Gorazd, brojni
ki.
DONACIJA ZA MPC SV. ZLATA MEGLENSKA OD GRCIJA
Za Makedonskata pravoslavna crkva „Sv. Zlata Meglenska” vo Sbotsko, Grcija od Sotir (Sem)
Risteski, pretsedatel na prvata Makedonska pravoslavna crkva vo Avstralija „Sv. \or|i” vo Melburn,
vo prostoriite na Maticata na iselenicite im podari pari~na donacija na otec Nikodim Carknias,
eden od borcite za makedonskata kauza vo Grcija.
27
ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD
Makedonija
Objektiv
POSETA
Vo Republika Makedonija letovo vo poseta na Maticata bea i na{ite
iselenici Qubinka, rodena vo s. Cre{evo, Skopsko, so svojot soprug Johan
Guba, od Nirnberg, Pensilvanija, SAD. Bea presre}ni za vozobnuvuvaweto na
revijata “Makedonija” i se me|u najstarite pretplatnici na spisanieto.
^ESTITITKI
Pretsedatelot na Maticata, Ivan Xo
Petreski, prof. d-r \or|i Tonovski i
prof. d-r Bojo Andrevski mu ja ~estitaat godi{ninata od osnovaweto na istoriskata Vnatre{no makedonska revolucionerna organizacija na liderot
na VMRO-DPMNE, i premier na Republika Makedonija, g. Nikola Gruevski na
sve~enosta vo manastirskiot kompleks
„Sveti Pantelejmon” kade {to VMRODPMNE tradicionalno gi slavi svoite
rodendeni.
GALI^KA SVADBA
ZURLI I TAPANI
ODEKNAA VO
REKA
I godinava na Petrovden
i vo denovite na vikendot
vo Gali~nik se odr`a tradicionalnata kulturna manifestacija “Gali~ka svadba” na
koja bea ven~ani Vesna Dimitrovska i Marjan Bla`evski
od Skopje.
Svadbata ja prosledija
pove}e od 3000 gosti koi
u`ivaa vo ubavinite na
gali~kata nosija i svadbenite
obi~ai koi vo minatoto se
izveduvale edna nedela i
koja prerasnuva vo sovremena
tradicija.
28
Objektiv
OHRIDSKO LETO
Ovoj festival e edna od
najgolemite kulturno - umetni~ki
manifestacii vo Republika
Makedonija. Sekoe leto ovoj
festival vo drevniot Ohrid sobira umetnici od celiot svet za
gleda~ite sekojdnevno da mo`at
da se nasladuvaat na delata na
doma{nite no i stranski umetnici.
OHRIDSKO LETO 2007
Sve~enoto otvorawe be{e so Nacionalniot teatar na operata i baletot na
Ukraina “Taras [ev~enko” – Kiev so deloto na A. Ha~aturjan: “Spartak”. Koreografijata e na Anatolij [ekera, a so nea
dirigira{e Aleksej Baklan
29
ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD
Makedonija
Scena
ESMA REXEPOVA TEODOSIEVSKA ESTRADNA LEGENDA
KRALICA Z
Razgovara{e: Nata{a Dimitrievska
R
odena e na 8 avgust 1943 godina vo Skopje
Skopje. Poteknuva od
romsko semejstvo kade pesnata,
muzikata i folklorot sekojdnevno se prisutni i se del od
semejnata tradicija. Esma Rexepova-Teodosievska istaknat estraden umetnik
i humanist, na muzi~kata scena {irum
svetot e prisutna veke 50 godini. So
brojnite nastapi vo mnogu zemji, na site
kontinenti, go ponese epitetot “gra|anin
na svetot”. Neprestano aktivna i na poleto na humanosta, Esma i ansamblot
Teodosievski dosega imaat odr`ano
pove}e od 2.000 humanitarni koncerti,
a realizirale i mnogubrojni humanitarni aktivnosti i donacii. Dosega
ima izdadeno pove}e od 120 plo~i, 30
audiozapisi, 15 diskovi i videozapisi.
Pokraj brojnite albumi taa ima snimeno
emisii, pa vo svojata estradna kariera
bele`i duri i {est filmski nastapi. Vo
1992 godina na edna od nejzinite golemi
30
Ni
Niz
i mojot dom minale
47
4 deca koi bea
izrasnati, {koluvani i
izrasn
vospitani vo tradicionalniot duh i koi denes dostojno mo`e da gi nasledat
svoite roditeli
zapadno-evropski turnei e proglasena
za “primadona na evropskoto peewe” so
{to stana edinstven folk-peja~ nositel
na ovaa nagrada. Pokraj ovaa, Esma Rexepova-Teodosievska e dobitnik i na brojni drugi nagradi i priznanija, a vo dva
navrata bila nominirana i za Nobelova
nagrada za mir.
Za vas ovde e ka`ano re~isi s$. No,
sepak eve u{te edna{ za na{ata ~itatelska publika, makedonskata iseleni~ka
zaednica, na kratko za va{eto bogato
muzi~ko portfolio...
- Muzi~kata kariera ja zapo~nav
mnogu mlada, poto~no na 11 godi{na
vozrast, koga nastapiv na edna, svoevremeno mnogu popularna radioemisija, vo
produkcija na Radio Skopje so naslov
- “Mikrofonot e Va{“. Vedna{ potoa
dobiv pokana za u~estvo, da ne re~am na
site, ama na pove}eto muzi~ki nastani
niz Makedonija, kade se ni`ea samo pobedi. Toga{ mojot talent i muzi~ki kapacitet gi zabele`a Stevo Teodosievski,
koj vo toa vreme rabote{e kako korepetitor na programata na Radio Skopje. Toj
dojde kaj moite roditeli i pobara moeto
{koluvawe do 18-godi{na vozrast da
go prezeme vo svoi race. Potpi{avme
dogovor i po~nav da rabotam so negoviot orkestar. Mojata muzi~ka kariera
zapo~na toga{ i na scena sum 50 godini.
Se u{te ste aktivna. Na koj muzi~ki
proekt rabotite sega !?
- Imam snimeno mnogu albumi i toa
go pravam postojano. Vo momentov sorabotuvam so germanskata produkciska
UMETNIK I HUMANIST
ku}a „Akord Kros” a kaj nas sorabotuvam so produkcijata “Mr. Kompani”.
Promocijata na mojot najnov album se
u{te trae, bev vo Francija, vo Pariz,
denovive bi trebalo da patuvam za Kiev,
pa povtorno odam vo Francija kade {to
prodol`uvam so promocijata na najnoviot album.
Kako muzi~ki doajen kako ja cenite
muzi~kata scena kaj nas?
- Kvalitetot i toa {to Makedonija
denes go nudi e navistina dobro.
Posebno ima mladi talentirani koi se
izvonredni i kvalitetni interpretatori i mislam deka Makedonija denes
go do`ivuva rascutot vo pop i folk
muzikata, iako i postarata generacija
s$ u{te ima {to da ponudi, Violeta Tomovska, Vawa Lazarova.
Muzikata Ve odnese na site strani na
svetot. Kade se ste patuvale i dali ste
bile na gosti i kaj na{ite iselenici?
- Sum gostuvala na mnogu mesta
{irum Evropa, vo Amerika dosega sum
imala 39 koncerti, sum gostuvala ~estopati i vo Avstralija, kade kon krajot
na godinata }e odam povtorno. Mislam
deka go imam pro{etano celiot svet, mi
ostana u{te da ja vidam Kina. A koga
Scena
stanuva zbor za makedonskata dijaspora, barem dosega mnogu retko sum gostuvala po pokana ili vo organizacija so
makedonskite iselenici.
Rekovte }e patuvate za Avstralija.
- Da, }e zaminam na 1 oktomvri, imam
potpi{ano dogovor so eden tamo{en
fudbalski klub. Vo Avstralija sigurno }e imam 10-tina koncerti. Ottamu
zaminuvam za Indija, kade treba da se
snimi del od dokumentaren film za
mojot `ivot, a e vo {vajcarska produkcija. Potoa prodol`uvam za [vajcarija
kade treba da odr`am nekolku koncerti
i da se zavr{i so snimaweto na dokumentarecot. Toa bi trebalo da se slu~i
do krajot na noemvri koga ja o~ekuvame
premierata.
Dali bi izdvoile nekoe od tie patuvawa?
- Sekako. Iako imam mnogu impresii, sepak nikoga{ nema da go zaboravam pre~ekot {to go do`iveavme vo
Avstralija vo vremeto koga toga{niot
arhiepiskop Negovata svetost Mihail
be{e vo Avstralija. Bevme na gostuvawe
zaedno so Vawa Lazarova. Na aerodromot ni be{e organiziran spektakularen
do~ek so site po~esti, od stotici na{i
ZA SEKOGA[
iselenici del od niv bea oble~eni so
tradicionalnata makedonska nosija.
Dali se ~uvstvuva nostalgijata na
iselenicite?
- I toa kako. I sekoga{. Koga }e
otidam na nekoe od moite gostuvawa,
site sakaat da ostvarat kontakt, da
pra{aat kako e “tamu”. Imam mnogu
dragi prijateli nasekade vo stranstvo
od makedonskite iselenici, pa ~esto
sum i nivna gostinka vo nivnite domovi..
Da, nostalgijata kon rodnata Makedonija mislam deka sekoga{ e prisutna
vo nivnite srca. Iskreno se veselam na
moeto zaminuvawe vo Avstralija vo oktomvri zaedno so moite deca i ansamblot Teodosievski.
Poznati ste po svoite humanitarni
aktivnosti. [to konkretno rabotite?
- Pa eve, na primer na Domot vo
Demir Kapija za licata so posebni
potrebi pred izvesno vreme im pomognav
doniraj}i im sredstva. Im pomagam na
bolni lu|e, sponzoriram operacii kolku
{to mo`am.
Niz mojot dom minale 47 deca koi
bea izrasnati, {koluvani i vospitani
vo tradicionalniot duh i koi denes
dostojno mo`e da gi nasledat svoite
roditeli. Isto taka, sega {koluvam i
edno dete koe e zapi{ano na Likovnata
akademija, otsek vajarstvo. Go {koluvam
u{te od sredno obrazovanie i }e bide
prviot Rom {to }e zavr{i vajarstvo.
Organiziraj}i humanitarni koncerti }e
pomagam i ponatamu kolku {to mo`am.
I na kraj {to bi im prepora~ale na
na{ite vo stranstvo?
- Da ja pomagaat Makedonija osobeno
televizijata zatoa {to preku nea mo`at
odblisku da imaat taka da ka`am
kontakt so mati~nata zemja, so Makedonija. Preku nea sekojdnevno se vo tek
so slu~uvawata vo mati~nata zemja, a
osobeno mladite i decata koi preku ovoj
medium ostvaruvaat blizok kontakt so
rodnata grutka. I, se razbira so svojot
maj~in jazik. A toa e mnogu va`no pred
s$ na onie koi se rodeni tamu, podobro
da ja zapoznaat svojata zemja.
31
Makedonija
ELEGIJA ZA TEBE - FILM ZA KO^O RACIN
Grimiorna
ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD
DVETE MUZI N
Pi{uva: Vlatko \or~ev
D
eloto na Vasil Zafir~ev
(scenario i re`ija) i Dan~o
Stefkov (scenario, fotografija i monta`a) se ostvaruva po osumgodi{no
sonuvawe i kopawa po istoriskite artefakti, sobrani od ovde, no i od zemjite okolu nas, kako i od neizbe`niot
dnevnik na dedoto za Zafir~ev, eden
od najgolemite drugari i sovremenici
na poetot, koj ja razotkriva tokmu enigmata i intimata na odnosot me|u Ko~o i
Nevenka, tivkata, no prisutna i stvarna
qubov na poetot.
Se demistificira i ru{i edna
prikazna za smrtta na Racin, odnosno
32
ubistvoto na gluviot poet, “slu~ajno„
zastrelan duri “i po svoja vina?!„
Niz celata prikazna kako neminoven
del, pokraj Zafir~ev kako Kosta Solev
Racin, provejuvaat (i)realnite likovi
na negovite dve muzi Raca i Nevenka so
Maja Veqkovi} i Zorica Pan~i}. Tokmu
so niv, odblizu, denes, so pogled kako
kon dve neodminlivi muzi:
MAJA VEQKOVI] - „RACA”:
SITE QUBOVI SE ISTI!
Kolku be{e te{ko da se najde patot
do likot i od eden literarno-imaginaren lik da se sozdade Rahilka Firfova - Raca vo “Elegija za tebe„?
Voop{to ne trgnav od imaginaren,
literaren lik. Trgnav od likot koj go
gledav od dokumentarecot vo koj ja vidov vistinskata Raca. Toa go napraviv i
po sugestija na re`iserot Zafir~ev, koj
mi re~e deka toj materijal mi e dovolen za gradewe na likot na Raca. Od ona
{to go vidov vo toj dokumentaren film,
uspeav da pro~itam mnogu ne{ta. Nekoi
raboti se ~itaat i od ti{inata. Kaj nea,
preku molkot vidov mnogu intimni,
`enski dilemi. Od Raca mnogu pove}e
izvira{e vnatre{niot svet.
Kolku vreme Vi treba{e da go najdete patot do vlezot vo du{evniot svet
na Rahilka?
Ne mi treba{e mnogu vreme, kako {to
rekov, s$ {to mi be{e potrebno izvlekov
Grimiorna
Postoi i
vtora muza
na poetot!
Nevenka Vuji},
}erkata na srpski
u~itel e mnogu
malku poznatata
qubov na golemiot
poet Kosta Solev
Racin. Taa, pokraj
"Onaa, besmrtnata!" Rahilka
Firfova - Raca e
"razotkriena" vo
"Elegija za tebe",
prviot igran
film za poetot
- revolucioner.
NA POETOT!
od toa intervju.
Kolku poezijata, vsu{nost, go
“povle~e„ ~uvstvoto na (za)vnatre{niot
svet na Va{ata heroina?
Poezijata intuitivno me ponesuva.
Mislam deka mo`am da po~uvstvuvam i
koga treba, da ja izgovoram mnogu to~no.
Toa e taka poradi toa {to sum intuitivna
po priroda.
Mislite li deka s$ u{te postoi platonskata qubov, vo onaa ~ista forma, so
ogled na vremeto vo koe `iveeme?
Site qubovi se isti, od damnina pa
do denes. Ne veruvam deka dinamikata
na dene{nicata mo`e da i na{teti na
~istata, iskrena qubov. Potrebata da
saka{ i da bide{ sakan e bezvremenska
tema.
ZORICA PAN^I] - „NEVENKA”:
ANTOLOGIJA NA BOLKATA
Za emocijata vo likot na Nevenka
Vuji}...
Vo mojot lik vnesov mnogu silna
emocija, koja realno postoela me|u
Nevenka i Kosta. Smetam deka glavnata
emotivna linija uspeav da ja dolovam so
ednostavnost vo izrazot, koj{to mislam
deka be{e onoj vistinskiot.
Kako go spoivte du{evniot molk so
silinata na ~uvstvata za koja govorite?
Jas prosto vlegov vo ulogata na
prvata klapa. S$ {to treba{e da bide
imaginarno, stana realno, najmnogu poradi Vasil Zafir~ev i Dan~o Stefkov,
koi, vsu{nost filmskata prikazna ja
napravija vistinska i na{a, vodej}i go
odli~no tekot na snimaweto.
Kolku poezijata na Racin be{e
prisutna vo Va{ata razmisla dodeka
trae{e snimaweto na ti{inata?
Iako ima postaveni konkretni zada~i
koi si gi postaviv - qubov, strast, silna
emocija... Seto toa be{e izme{ano so
bolkata... So golemata “Antologija na
bolkata„.
Postoi li denes ~ista platonska
qubov?
Jas veruvam deka postoi! I qubov
i strast imalo sekoga{, sekade, a }e ja
ima zasekoga{!
33
ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD
Makedonija
Pod lupa
MESTOTO I ULOGATA NA PONE@NIOT POL
34
NEJZINOTO
Uredila: Ksenija Mileva
K
rajot na dvaesetiot vek ja
potvrduva vistinata deka
`enata e klu~ vo razvojot na
demokratskite procesi vo svetot i deka kone~no e zavr{eno
vremeto na socijal-komunisti~kiot
period vo koj{to „upravuva{e”
ma{kiot rod. Istata evropska slika
se odnesuva{e i za Makedonija kade
{to vo politi~kata elita i pokraj
{irokiot sistem na upravuvawe retko se
pojavuva{e `ena, zatoa {to politi~kiot
sistem vo komunisti~kata partija, sindikalnoto zdru`uvawe be{e rezervirano isklu~itelno za “onie so mustaci”.
Isklu~ok be{e dru{tvoto vo Narodniot
front. Taka be{e vo Makedonija, vo toa
vreme.
Vo prvite deset godini od
makedonskiot pluralizam sostojbata
ne be{e vidno izmeneta, na vlast bea
pretsedatelot Kiro Gligorov, vo vladata bea Kqusev, Crvenkovski, Qub~o,
vo parlamentot Stojan Andov, Tito Petkovski, itn., zaboravaj}i deka `enata
e sto`er {to ne smee da se izostavi.
Primerite potvrduvaat deka sme vo
pravo. Vo prviot makedonski parlament
vo periodot od 1991 do 1994 god kako
istorija ostanuvaat imiwata na Ratka
Dimitrova, Dosta Dimovska, Biljana
Lazarevska(VMRO-DPMNE),
Slavjanka Stojanova (SDSM), \ulistana
Jumerovska (Reformski sili). Od 120
~lenovi samo 5 `eni! I namesto da
odime napred vo afirmacija na `enskiot rod se napravi ~ekor nazad. Vo
“ednopartiskiot parlament” prisutni
se samo tri pretstavni~ki na `enskiot
rod: Ratka Kuljan, Persida Malinska i
Ilinka Mitreva, site pretstavni~ki na
sino-karanfilskata partija.
Vo tretiot sobir 1998-2002 so
lav~eto na gradi i so simbolot na alternativcite vo makedonskiot parlament
istr~aa: Valentina Bo`inovska, Vesna
Jovanovska, Marika Jordanova, Renata
Karpi~ovska, \ulistana Markovska,
Despina Markovska, Natalija Dimova
i dvete pridru`ni~ki od opozicijata
Radmila [ekerinska i Magdalena Antova. Rezultat 120 – 9!
Vo periodot od 2002 do 2006 godina
Eh i `enata stanuva
faktor.-Vo makedonskiot pluralizam,
`enskiot glas s$ pobroen vo
parlamentarnite klupi. - Vo
sedum zemji `ena-pretsedatel: ^ile, Filipini, Finska,
Republika Latvija, Liberija,
[vajcarija, Irska. - Vo pet
zemji `ena-premier: Nov
Zeland, Banglade{, Mozambik, Germanija, Jamajka.- Vo
drugi pet zemji `ena-monarh:
Velika Britanija, Danska,
Holandija, Kanada, Santa
Lu~ija!.
vklu~uvaj}i go i najnoviot period, do
2010 god, brojot na `enite vo parlamentot e s$ pogolem. Tendencijata na porast
na `enskiot glas vo zakonodavniot dom
e zabele`liv i rezultatot se namaluva
vo polza na prateni~kite.
Sostojbata se podobri so poslednite parlamentarni izbori kade {to
„proniknaa” `enite politi~arki {to se
poka`uva kako nov pozitiven bran {to e
s$ poprisuten ne samo vo udobnite fotelji vo makedonskiot parlament tuku i
na govornicata. I `enite vo Makedonija
progovorija. A za golema pofalba e {to
sega otvorija usti i Albankite. Nade` e
deka ovoj proces }e odi u{te pozasileno
i deka pokraj `enite vo obrazovanieto,
soobra}ajot, naukata, }e fatat ~ekor za
da stignat i do prvite dr`avni fotelji.
Ne e daleku denot. Se nadevame!
Vo Makedonija e taka. A vo svetot
odamna `enata si go na{la svoeto mesto
i se izborila za poinkava ramnopravnost
od ovaa “balkanskata”. Mo`ete li da
pretpostavite kolku `eni i vo kolku
dr`avi vladeat? Kolku majki se prvi
ministri vo dr`avnite vladi? Kolku
`eni se prvi do prvite lu|e vo svetskite
velesili?
Ja ima `enata i }e ja ima.
O~igledno deka `enata stanuva
svetski trend. Eve kako e vo sve-
Pod lupa
VO OP[TESTVOTO
VELI^ESTVO !
tot. Osum `eni se pretsedatelki na
dr`avi: Meri Mekalis(Irska), Mi{el
Ba{elet (^ile), Glorija MakapagalAjoro(Filipini),Tajra Halonen (Finska), Varia Vike Freiberga (Republika Latvija), Elen Xonson Sirlif
(Liberija), Mi{elin Kalmi-Rej ([vajcarija) i Pratipha Patil (Indija).
Meri Mekalis e izbrana za pretsedatel na Republika Irska na 1 oktomvri 2004 god, kako edinstven kandidat
nominiran od vladata. Taa e advokat i
porane{en profesor po pravo. Rodena e
na 27 juni 1951 god vo Belfast i e prviot
pretsedatel po poteklo od Severna Irska. Ma`ena e i ima tri deca.
Mi{el Ba{elet e izbrana za pretsedatel na ^ile na 15 januari 2006
god. Rodena e vo Santijago ^ile na 29
septemvri 1951 godina vo vremeto na
re`imot na Pino~e, vo koj i samata taa,
socijalist bila `rtva. Rabotela tajno
za Socijalisti~kata mladina, {to ja
dovelo do zatvor vo 1975 god. Po profesija e pedijatar, a poznata e kako
prva `ena pretsedatel na ^ile, a prethodno prva `ena minister za odbrana
vo cela Latinska Amerika. Majka e na
tri deca i `ivee oddeleno od soprugot.
Glorija Makapagal-Arojo za prv pat
stana ~etirinaesetiot pretsedatel na
Filipinite vo 2001 godina, a vo 2004
godina go prodolo`i pretsedatelskiot
mandat so preku eden milion glasovi
pove}e od nejziniot protivnik. Rodena e
na 5 april 1947 godina. Poseduva magisterska titula po ekonomija od Univerzitetot Ateneo de Manila i doktorska
titula po ekonomija na Filipinskiot
univerzitet.
Tajra Halonen e edinaesetiot pretsedatel na Republika Finska i prvata
`ena pretsedatel vo republikata. Pretsedatelskata fotelja ja prezede vo
2000 godina, a be{e reizbrana vo 2006
godina. Rodena e vo Helsinki vo 1943
godina. Poseduva magisterska titula po
pravo. Ma`ena e i ima edno dete.
Varia Vike Freiberga, za pretsedatel na Republika Latvija be{e izbrana
na 17 juni 1999 god od strana na parlamentot i reizbrana za vtor mandat
vo 2003 god. Rodena e vo Riga, vo 1937
godina no pogolemiot del od `ivotot
go minuva vo Kanada kade {to diplo-
mirala psihologija a podocna doktorirala eksperimentalna psihologija.
Zboruva latviski, angliski, francuski,
germanski i {panski.
Elen Xonson Sirlif e izbrana za
pretsedatel na Liberija vo noemvri
2005 godina so {to e prvata `ena voda~
na afrikanskata nacija. Harvardski
obrazovana i porane{en ekonomist za
Svetskata Banka taa go pobedi poznatiot fudbaler Xorx Veah so 59.4 procenti od glasovite.
Mi{elin Kalmi-Rej e rodena vo
[ermiwon vo kantonot Vales na 8 juli
1945 godina. Ma`ena e i ima dve deca.
Poseduva diploma po politi~ki nauki
od Institutot za me|unarodni studii
vo @eneva. Izbrana e vo {vajcarskiot
Federalen sovet na 2 dekemvri 2002
godina.
Pet `eni vo svetot se na vtoroto
najglavno mesto vo dr`avnata hierarhija: Helen Klark (Nov Zeland),
Kaleda Zia(Banglade{), Luisa Diogo
(Mozambik) , Angela Merkel (Germanija)
, Por{a Simpson Miler (Jamajka).
U{te pet drugi `eni vo svetot na
poinakov na~in se ~elnici na dr`avi:
kralica Elizabeta II vo Velika Britanija, Kralica Margaret vo Danska,
Kralica Beatriks vo Holandija, generalniot guverner na Kanada i generalniot guverer na Santa Lu~ija.
Kralica Elizabeta II, e rodena na 21
april 1926 godina a e monarh na vlast
od 1952 god. Nejziniot soprug Princ
Filip poteknuva od kralsko semejstvo
od Grcija, a be{e nazna~en za vojvoda
od Edinburg pred nivnata svadba vo
1947 godina. Elizabet i Filip imaat
~etiri deca.
Kralicata Margaret II e rodena na
16 april 1940 godina, a e na prestolot
na Danska od 14 januari 1970 godina.
Studirala praistoriska arheologija na
Kembrix, politi~ki studii na Univerzitetite Arhus i Sorbona i vo {koloto
za ekonomija vo London. Ma`ena e za
francuski diplomat i imaat dve deca
i trojca vnuci. Po smrtta na nejziniot
tatko kral Frederik IX , Margaret e
prvata `ena monarh spored noviot zakon za nasledstvo na prestolot.
Kralicata na Holandija, Beatriks e
rodena na 31 januari 1938 godina, kako
prvoto dete na kralica Julijana i princ
Bernard. Taa ima tri pomladi sestri.
Ma`ena e i ima trojca sinovi. Be{e
krunisana za kralica na Holandija na
30 april 1980 godina. @ivee vo Hag i e
aktivno vklu~ena vo politikata.
Mi{ael @an e generalen guverner i
vrhoven komandant na Kanada nazna~ena
od premierot na Kanada od 27 septemvri 2005 godina. Zavr{ila italijanski
i {panski jazici, a magistrirala na
komparativna literatura na univerzitetot vo Montreal. Ma`ena e i ima
edna }erka.
Pearlet Luizi e rodena na 8 juni
1946 godina e generalen guverner na
Santa Lu~ija nazna~ena od kralicata
Elizabeta II. Taa e prvata `ena na vakva
pozicija na koja pristapuva na 19 septemvri, 1997 godina.Po zavr{uvaweto
na sredno u~ili{te dobiva stipendija za
studirawe angliski i francuski jazik
vo Kejv Hil, Barbados. Prodol`uva na
magisterski studii na univerzitetot vo
Bristol kade se steknuva so doktorska
titula po obrazovanie. Vo 1999 godina
dobiva po~esna titula na doktor po
pravo od univerzitetot vo Bristol.
Makedonija o~igledno }e go sledi
primerot. Kako trgnalo, }e izleze na
arno i }e `iveeme vo nade` deka naskoro }e vidime i `enski lik vo uloga
na premier, pretsedatel na sobranie, a
zo{to da ne i prv ~ovek na dr`avata.Toa
ne e samo son mo`e da bide i jave ...
35
ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD
Makedonija
Kopani~ari
RAZGOVOR ZA KULTURNOTO NASLEDSTVO VO NA[ATA ZEMJA SO
MAKEDONIJA Ragovara{e:
Nata{a D. Dimitrievska
A
rheolo{kite lokaliteti vo
Stobi, Herakleja, Bargala, Skupi
i u{te mnogu drugi, terakotnite
ikoni vo Vini~ko, pa srednovekovnite crkvi i manastiri:
Sv.Sofija, Sv. Pantelejmon, Sv. Naum i Sv.
Bogorodica Perivlepta vo Ohrid, pa Kurbinovo kraj Prespa, Kozjak vo [tipsko, Sv.
Pantelejmon vo Nerezi - Skopsko, Vodo~a i
Veljusa vo Strumi~ko, Sv. Nikola vo Varo{
i vo Staro Nаgori~anе, Lesnovskiot i Markoviot manastir, Treskavec i Matej~e, Sveti
Jovan Bigorski i Pre~ista, Osogovskiot,
Polo{kiot i Slep~anskiot manastir i mnogu
drugi, potoa prekrasnite ikoni i freski, so
nepovtorlivi rezbi i rakopisi se samo del
od na{eto neprocenlivo kulturno nasledstvo. I den - denes eden pokraj drug stojat
ostatoci od anti~ki palati, ranohristijan-
36
ski baziliki, srednovekovni crkvi, xamii,
tvrdini, kako nemi svedoci na minatoto.
Ottamu, so pravo, makedonskata bibliska zemja, mnogumina ja narekuvaat i
sveta zemja. Kulturnoto tvore{tvo e neprocenlivo bogatstvo po koe Makedonija se
prepoznava vo svetot i e rezultat od edno
ogromno civilizacisko nasledstvo prenesuvano od pokolenie na pokolenie.
M-r Nikica Korubin, doktorant na Katedrata za arheologija pri Filozofskiot
fakultet vo Skopje, zazemaj}i se za vnesuvawe na evropskite standardi vo arheologijata i kaj nas, veli deka za za{titata
na makedonskoto kulturno nasledstvo, pred
s$ treba da se ima jasno odreden kriterium
za negovo prou~uvawe i poznavawe. Preku
proektot ,,Implementacija na novi standardi i tehnologii vo arheologijata vo
Republika Makedonija so koj rakovodi m-r
Korubin, taa tvrdi deka najgolemoto bogatsvo na eden narod i dr`ava, kulturnoto
nasledstvo, mo`e da se za{titat na edno
povisoko, stru~no nivo, so {to }e dojde do
budewe na golemo ~uvstvo i golema odgovornost za gri`a kon istoto.
Op{topoznato e deka vo Makedonija
vladee ubeduvawe za toa deka ,,kaj i da se
potkopne mora ne{to da izleze,,. Prvo,
kolkavo e istoriskoto bogatstvo na Makedonija? I {to ni zboruvaat arheolo{kite
fakti za istorijata na Skopje?
- Makedonija e eden od najgolemite
svetski kulturni centri kade kontinuitetot na istorijata i sozdavaweto e prisuten
na sekoj ~ekor. Vo arheolo{ka smisla
Makedonija e prebogata zemja i oficijalnata brojka na okolu 5000 arheolo{ki lokaliteti e premala vo odnos na realnata
situacija.
-Skopje ima nekolku ekskluzivni lokaliteti vo sekoja smisla koi govorat za
ogromna kreativnost i sozdavawe od najranite istoriski periodi kako {to e neolitot i kako {to se lokalitetite Govrlevo
i Maxari, Anti~kata grobnica kaj Brazda,
golemiot anti~ki centar Skupi, Taor rodnoto mesto na imperatorot Justinijan, i
bezbroj drugi lokaliteti na sekade vo i
okolu Skopje, od koi nekoi se bukvalno od
svetsko zna~ewe vo smisla na otkrivawe na
univerzalnite vrednosti.
Lokalitetot na Kaleto so godini
nanazad e predmet na javni debati za negovite, navodno, neiskoristeni arheolo{ki
kapaciteti. Kakva e realnata sostojba
spored Vas ?
- Skopskata tvrdina ili Kaleto e sostaven del na urbanoto `iveewe vo Skopje
niz vekovite. Negovata logi~na povrzanost
so stariot del na Skopje (Starata skopska
~ar{ija) i negovata centralna polo`ba vo
M-R NIKICA KORUBIN, ARHEOLOG
Kopani~ari
-SVETA ZEMJA
odnos na kotlinata se razbira go davaat
zna~eweto no i mentalniot beleg na ovaa
lokacija. Negovata povr{ina e relativno
mala. I dokolku sakame da doznaeme za istorijata na Skopje niz vekovite sigurno toa
ne mo`eme da go doznaeme istra`uvaj}i go
isklu~itelno Kaleto. Nie i dosega znaeme
za mnogubrojnite arheolo{ki lokaliteti
vo Skopje i okolinata taka {to izvonrednata postavenost na gradot i negovite prirodni uslovi ovozmo`uvale negov razvoj kako
ekonomska, politi~ka i kulturna celina.
Samo dokolku se sfati seopfatnosta i
su{tinata }e mo`eme da imame po{iroki
gledawe i za Kaleto i za nego kako del od
celinata.
Vo momentot na Kale, Ministerstvoto za
kultura na Makedonija prezema arheolo{ki
aktivnosti. Konkretno za {to vsu{nost se
raboti?
- Spored moite soznanija i informaciii od kolegite se istra`uva na nekolku
sektori, glavno, pokraj yidinite i eden del
od vnatre{nosta i se istra`uvaat site kulturni sloevi za da mo`e podocna da otpo~ne
rekonstrukcijata na yidinite (koi, glavno,
se od srednovekovniot period) i nivna revitalizacija.
Pojavata na ,,divite kopa~i,, koi bukvalno gi ~e{laat site poznati i nepoznati
arheolo{ki lokaliteti vo dr`avata ni e
poznata od poodamna. Kakva e vo momentot
sostojbata so ovie kopa~i?
- Ilegalnoto iskopuvawe e pojava koja
trae ve}e 15 godini intenzivirana do krajni granici na nepovratno uni{tuvawe
na arheolo{kite lokaliteti i voop{to
podatocite {to mo`e od niv da se dobijat, zna~i na{ata istorija. Sostojbata
so ilegalnite iskopuvawa verojatno e
odraz na celokupnata sostojba na kraen
relativizam i ru{ewe na sistemot na
vrednosti. Sostojbata ve}e odamna ja nadmina fazata na alarmantnost i za mene
taa e tragi~na. Neodamne{nata procenka
od preku 1.000.000 izneseni predmeti od
Makedonija vo izminatite 15-tina godini
govori sama za sebe.
Kolkavi se zagubite od kradeweto na istoriskite artefakti i {to pravi dr`avata
za prevencija od istoto?
- Zagubite vo arheolo{kata i kulturna
smisla se ogromni. Stanuva zbor za ilegalno, zna~i me|u drugoto i nestru~no iskopuvawe za da se izvadat predmetite, a
nau~noto tolkuvawe na naodite doa|a me|u
drugoto sogleduvaj}i go i kontekstot na naodite. [to pravi dr`avata za prevencija?
Verojatno, pravi ne{to no i oddaleku nedovolno. Za za{tita na vakov problem, zna~i
na izvonredno dobro organiziran sistem
i trguvawe so arheolo{ki predmeti treba
da pretstoi, pred s$ strategija, pa sistem i
na krajot, ili na po~etokot volja, seto toa
kolku tolku da se normalizira.
Vo Makedonija o~igledno se prepleteni mnogu kulturi, a gri`ata na dr`avata
za za{tita na kulturnoto nasledstvo e
~estopati predmet na javni kritiki. [to
treba da se napravi ili {to nedostasuva za
pokvalitetna za{tita i promocija na kulturnoto nasledstvo?
- Preduslov za za{tita na kulturnoto
nasledstvo e pra{awe na znaewe. Kulturnoto nasledstvo e intelektualna kategorija,
toa ne e populizam ili promocija. Promocijata e krajniot rezultat ili ,,korist,,
{to mo`e da ja imame od na{eto kulturno
nasledstvo,.koe kolku i da e na{e istovremeno e i sopstvenost na evropskata i svetska civilizacija. Pravilnoto poznavawe i
prou~uvawe na kulturnoto nasledstvo e ona
{to nedostasuva. Ne mo`e da o~ekuvame da
se izgradi nekakva strategija za za{tita
na kulturnoto nasledstvo koga voop{to ne
postoi jasno odreden kriterium za negovo
prou~uvawe i poznavawe. Vo momentot preduslov za po~ituvawe i primenuvawe na
evropskite standardi e tokmu sferata na
upravuvawe so kulturnoto nasledstvo, cel
kompleks na aktivnosti, koi baraat golemo
poznavawe golemo ~uvstvo i odgovornost
za gri`a .
37
ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD
TV KANALOT DISKAVERI TVRDI:
Makedonija
Vez
PLESKAVICATA
POTEKNUVA OD PELAGONIJA
P
rvata pleskavica vo svetot e napravena pred 6.000
godini vo Makedonija ili,
poto~no, vo Pelagonija,
vo vremeto na neolitot.
Ova e odgovorot na ekspertite od
televiziskiot kanal Diskaveri, na
koi vo rubrikata „Sakam da znam”
im bilo postaveno pra{aweto za starosta na pleskavicata. Doma{nite
istra`uva~i ovoj podatok go ka`uvaat
kako svoeviden kuriozitet. „Ne
gledam zo{to vo Diskaveri bi bile
pristrasni. Stanuva zbor za ne{to
{to e potvrdeno pri ispituvaweto na
neolitskite artefakti pronajdeni na
na{ite prostori i tuka nema mesto
za somnevawe”, veli Zoran Nikolovski, direktor na Zavodot i muzej
od Bitola, vo ~ii ramki od neodamna
po~na da raboti Svetskiot centar za
istra`uvawe na makedonskiot neolit.
Toj u{te dodava deka i amerikanskata
istori~arka na umetnosta Marija
Gimbutas e ubedena deka evropskata
civilizacija zapo~nuva od Pelagonija. Tvrdeweto go potkrepuva so
starosta na artefaktite pronajdeni
vo ovoj region.
„Ottuka trgnala civilizacijata”,
veli Vangel Bo`inovski, koordinator na Centarot. „Vo Makedonija
ima okolu 50.000 neolitski naselbi.
Ako go sledite patot na neolitot vo
Evropa, koj trgnuva odovde, }e vidite kade i koga stasal. Vsu{nost,
nie imame obvrska kon Evropa, da
i’ ka`eme deka nie go popolnuvame
praznoto mesto na osnovopolo`nik na
evropskata kultura”.
Bo`inovski
veli
deka
so
istra`uvawata na neolitskite naselbi
i artefakti }e se razbie pogre{nata
slika za neolitskiot ~ovek, za kogo
velat deka bil neureden, zapu{ten i
neodgovoren. „Naprotiv. Vo neolitot e
ustanovena prvata arhitektura. Lu|eto
vo domovite imale masi, stolovi,
kreveti, razli~ni sadovi za jadewe.
Od pronajdenite antropomorfni figuri od toa vreme zabele`uvame deka
`enite, koi bile vo fokusot na vnimanieto na umetnosta, nosele ubava
obleka, imale prekrasni frizuri. Ako
nekoja mlada `ena denes bi ja kopi-
38
rala neolitskata moda i bi pominala
po [irok Sokak, sigurno povtorno }e
bide vo fokusot na vnimanieto. Seto
toa zboruva za postoewe visoka kultura”.
Bo`inovski smeta deka so
istra`uvaweto na neolitot }e i’ se
zadade posledniot udar na tezata na
mnogumina intelektualci deka civilizacijata zavisi od vojnata. „Zapadot smeta deka ako nemalo vojna, }e
nemalo civilizacija, {to e ordinarna
glupost. Vo makedonskata kultura i
tradicija ima edna interesna rabota
- nikoga{ ne sme predizvikuva~i na
nitu edna krvava vojna, ne sme bile
agresori. I Aleksandrovoto osvojuvawe na svetot nema takva namera, {to
e fenomen sam za sebe. Nie, ako dojde
nekoj, go zemame i go asimilirame. Za
takva mudrost taka treba da ti bide
skroena svesta. Koga }e go rekonstruirame `ivotot na neolitskite lu|e, }e
nau~ime kako se pravi mir”.
Sepak, narodski ka`ano, Centarot
za istra`uvawe na makedonskiot
neolit e napraven, pred se’, za da
donese pari. Imaj}i predvid deka na
mapata na kulturniot turizam neolitot ne se nao|a na dovolno visoko
mesto, vo naredniot period }e treba
da se raboti na formirawe propagandna ma{ina {to }e go afirmira, }e
stavi cena i ovaa rabota }e treba da ja
prodade. „Na{ata renesansa e su{tina
na sredniot vek, no ja imaat i drugi.
Na{ata antika e su{tina na antikata,
no, za `al, golemite sili ja dadoa na
drugi, na koi ne im pripa|a. Neolitot e ostanat negibnat. Toj e zlatnoto
runo {to mo`e da donese golemi finansii”, veli Bo`inovski. „Centarot
treba da pretstavuva afirmacija za
Makedonija, no za na{ite lu|e treba
da bide fabrika za pari”.
Do mart idnata godina se planira
da bide gotova prvata rekonstrukcija na eden ekskluziven primerok na
ku}a od mladoto kameno vreme. Posetitelite }e mo`at da vlezat vo nea
i da go po~uvstvuvaat ambientot. Do
8 mart 2008 godina }e se napravi i
izlo`ba na neolitska nosija, eden vid
modna revija koja ponatamu }e bide
ponudena na site svetski modni pisti
vo Pariz, Japonija i vo SAD.
Vez
LAZAROPOLE, NEOTKRIEN BISER NA MAKEDONSKATA TURISTI^KA PONUDA
HOLAN\ANITE ODAMNA
GO NAJDOA RAJOT
Pi{uva Marjan Velevski:
K
oga bi se pravela nekoja antologija na najpoznatite i
najopi{uvanite
makedonski
sela, sigurno e deka po~esno
mesto bi zazemalo seloto Lazaropole, smesteno visoko vo pazuvite
na planinatata Bistra. Rasposlano na
1350 metri nadmorska viso~ina, toa
e edno od najvisokite naseleni mesta
vo Republika Makedonija, a so nepovtorlivata ubavina gi pleni site onie
koi barem edna{ stapnale vo nego.
Rodnoto mesto na brojni makedonski
pisateli, umetnici, graditeli, lu|e koi
ostavile dlaboka traga vo nacionalnata
svest na Makedonecot, deneska ja deli
sudbinata na brojnite ispusteni makedonski sela. Brojnite kameni gradbi
pogolemiot del od godinata svedo~at
nemo za nekoga{noto golemo selo polno
so `ivot okolu koe napasuvale brojnite
stada ovci, koi ja sozdavale ekonomskata osnova za `ivot na `itelite na ova
mija~ko selo. Otkako }e go od`ivee zimskiot son, so tuka i tamu po nekoj povremen
posetitel, seloto `ivnuva duri naprolet.
[tom son~evite raci }e gi ogreat
planinskite vrvovi koi go obikoluvaat Lazaropole, i snegiot }e po~ne da
se topi, toa e siguren znak deka lu|eto
mo`at da se vra}aat. Najnapred doa|aat
starcite, za da gi provetrat i is~istat
ku}ite, za koga }e dojdat nivnite vnuci
ve}e prvioot den po dobivaweto na ocenkite da bide se ~isto i ubavo. A toga{
zapo~nuva vistinskiot raj za najmladite.
Se sobiraat vo golem broj od site strani
ne samo na Makedonija, tuku i od cela
Evropa i po{iroko. Tokmu najmladite go
imaat najubavoto letuvawe vo nivniot
nepovtorliv raj. Detskata smea i nadvikuvawe e~at po cel den niz nepreglednite
livadi na visoramninata {to lazorpolcija otkrile odamna i re{ile qubomorno
da ja zadr`at samo za sebe.
Me|utoa, vakva ubavina ne mo`e da
ostane nedoprena i neotkriena od lu|e od
strana. I navistina, retko koj od lu|eto
{to do{le i ja po~uvstvuvale ovaa nepovtorliva ubavina, da ne posakal da dojde
barem u{te edna{.
Najuporni vo vakvata namera ostanaa grupata Holan|ani, koi po nekoja
slu~ajnost u{te vo vtorata polovina
na minatiot vek do{le vo Lazaropole
na selskata slava Ilinden, pa nivnata
poseta tokmu za toj den im stana
tradicija. I toa ne samo nim, tuku i na
nivnite potomci i bliski prijateli, pa
taka ako po nekoja slu~ajnost se slu~elo
da zadocnat pred Ilinden, site so netrpenie se pra{uvale “Koga }e dojdat
Holan|anite”, kako da se o~ekuva nekoj
visok gostin bez koj ne mo`e da po~ne
proslavata.
Inaku, {to se odnesuva do turistite
i posetitelite namernici, praveni se napori u{te mnogu odamna da se obezbedat
pristojni uslovi za prestoj, pa se pametat
starite “paviljoni” vo koi u{te po Vtorata svetska vojna doa|ale deca od cela
toga{na Jugoslavija za da go minat odmorot. Podocna se izgradeni {este vili
vo koi doa|ale turisti, a za visokite
gosti od politi~kiot establi{ment koi
bile strastveni lovxii, bila koristena
takanare~enata “Lazova vila” koja za
ona vreme
pru`ala uslovi za smestuvawe i prestoj
na povisoko nivo. Podocna, vo vremeto na
socijalizmot pogolem broj rabotni kolektivi izgradile ili adaptirale postoe~ki
objekti kako odmorali{ta za svoite
vraboteni, a nekoi od niv se i denes vo
upotreba. Incidentni obidi se praveni i
od poedini sportski ekipi svoite podgotovki da gi sprovedat tokmu tamu, me|utoa
ni toa ne za`ivea kako {to bi trebalo so
ogled na prirodnite uslovi.
Nakuso ka`ano, vistinska turisti~ka
ponuda, od nerazbirlivi pri~ini do
neodamna re~isi i da nema{e.
Duri denovive Lazaropole vleze
na kartata na makedonskite turisti~ki
vodi~i so noviot hotel KALIN. So
svoite 15 dvokrevetni sobi i edniot
apartman, ne samo {to osetno }e ja zbogati turisti~kata ponuda na seloto, tuku
}e ovozmo`i i prodol`uvawe na sezonata. Vo ramki na hotelot se nao|a i konferenciska sala, taka {to vo nea mo`at
preku celata godina da se organiziraat
seminari, promocii, rabotni sostanoci,
taka {to se o~ekuva da bide vo funkcija
bukvalno preku celata godina.
Ako se ostvarat najavite, spored
koi ve}e za narednava zima se planira
ureduvawe na skija~kite tereni vo
neposredna blizina na seloto, toga{
navistina }e mo`e da se ka`e deka
Lazaropole prerasnuva vo vistinski
turisti~ki centar.
Kolku vakvoto razdvi`uvawe }e
pridonese za celosno za`ivuvawe na
seloto }e poka`e vremeto. No, edno e
sigurno. So o~ekuvanoto doa|awe na
brojnite turisti decata }e zagubat del
od svojot mal raj. Sepak, za nivna sre}a,
vo seloto i okolu nego ima dovolno prostor za begri`en odmor na site dobronamerni posetiteli.
39
ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD
Makedonija
NIZ [TIP I GRADSKATA KALDRMA OD VEKOVI DO DENES
Pi{uva: Angelka Mihajlovska
Razglednica
Vo na{ata istorija od poodamna se
~ustvuva nedostig na dela od poedini regioni, pozna~ajni gradovi i naseleni mesta.
Ovoj nedostig vo golema merka gi ote`nuva
istra`uvawata vrzani za istorijata na
Makedonija i makedonskiot narod.
Istori~arite zapi{ale deka na{iot
grad e star kolku i vremeto od novata era. Se
spomenuva za prv pat vo pi{ani dokumenti
vo prviot vek od novata era kako zna~ajno
voeno utvrduvawe, kako edna od pogolemite
gradski naselbi vo oblasta Peonija, poznata
pod imeto Astibo.
Astibo bil urbana gradska naselba koja
egzistirala vo ranorimskiot period od I-III
vek. Terenot na koj bila locirana naselbata
pretstavuva centralna pozicija na prostorot po sredniot tek na rekata Bregalnica
so {iroki vidici kon koritata na rekite
Bregalnica i Otiwa .
Gradskata naselba gi zafa}ala stariot
del od dene{niot grad [tip, Star Konak i
lokacijata Isar.
Od mnogubrojnite materijalni ostatoci od anti~kiot Astibo kako
najkarakteristi~ni
se
obrabotenite
mermerni blokovi, stolbovi i kapiteli,
kako i druga arhitektonsko dekorativna
plastika od anti~kite hramovi. Osobeno zna~ajni naodi se fragmentiranite
mermerni skulpturi od gr~ko-rimskiot
panteon, vojni~ki i kowani~ki statui,
mermerna glava na mlad ~ovek i portret
na postar ~ovek.
Astibo svojot najvisok domet go
dostignuva pri krajot na II i prvata polovina na III vek. Vo vtorata polovina na III
vek varvarskite plemiwa gi pusto{at naselbite i gradovite. Vo ovie uriva~ki naleti
stradal i gradot Astibo. Pri krajot na
40
VI i VII vek vo viorot na slovenskite zavojuvawa na Balkanskiot poluostrov nastradale
skoro site docnoanti~ki – ranovizantiski
gradovi me|u koi i vizantiskiot Stipeon. Vo
periodot me|u V i VI vek go zazemaat Slovenite i mu go davaat dene{noto ime – [tip..
Srednovekovniot grad [tip niknal vo urnatinite vrz anti~kiot Astibo i ranovizantiskiot Stipeon. Srednovekovnata istorija
na gradot koja zapo~nuva so naseluvaweto
na Slovenite na ova podra~je e prepolna so
burni istoriski nastani.
Denes vidlivite ostatoci od srednovekovnata tvrdina pretstavuvaat nem svedok
za burnata istorija na gradot [tip koj niz
vekovite, u{te od ranata antika se razvival,
propa|al i povtorno se obnovuval na edno
isto mesto. Srednovekovniot grad tvrdina
lociran e na dominantnoto vozvi{enie Isar
pome|u rekite Bregalnica i Otiwa. Na najvisokiot del od vozvi{enieto e sograden srednovekoven grad. raska`uva Celata tvrdina
opkolena e so visoki yidni platna i glaven
vlez od isto~nata strana. Na najvisokiot
akropolen del od tvrdinata sogradena e
centralnata kula – don`on. Podgradieto
se protega po isto~nite i ju`nite padini na
Isarot.
Narodot raska`uva deka kaleto go
izgradil Krali Marko. Nekoga{nata tvrdina se sostoela od dva dela Dvorec i stopanski del. Pod tvrdinata od tri strani
kako za{titnici bile izgradeni tri crkvi :
na severnata strana crkvata Sv.Vlasilij od
koja denes se prepoznavaat samo temelite,
od isto~nata Sv.Arhangel i Mihail i od
ju`nata Sv.Jovan Krstitel
Pomegu Merite, Kemerot i Isarot, od
crkvata Sv.Spas do Klisura, vgnezdeno
`ivee Novo Selo. Na krajot od Novo Selo,
zad nerite e bawata Ke`ovica od ~ija voda
bolnoto ov~ar~e Ke`o, gazejki niz kalta na
praznata ledina, ozdravelo. Vo spomen na
ov~ar~eto, bawata ja narekle Ke`ovica. Po
lekovitost, bawata Ke`ovica doa|a na vtoro
mesto vo Evropa. Bawata uspe{no lekuva
pove}e bolesti, kako i{ijas, reuma, `enski bolesti, ko`ni bolesti itn. Vo bawata
Ke`ovica re~isi celiot grad redovno odel
na kapewe i s$ u{te odi. Odeweto na bawa e
preminato vo tradicija.
Vrelite izvori na ’Lxite vo Novo Selo,
{to se naogaat na desnata strana na rekata
Bregalnica, denes pove}e ne postojat. Vodata nekade se izgubila, potonuva i ne se
znae kade! No ’Lxite do pred dvaesetina
godini bile blagodet za gradot. @enite so
drveni i limeni korita na glavite doagale na L’xite da ja isperat celata semejna
postelnina i obleka. Kako retko kade vodata
od ovie izvori, odli~no perela so malku sapun ili uma, koja bila na dofat na izvorite.
Ku}ite vo Novo Selo bile gradeni na dva do
tri kata, vo star makedonski stil, so drveni
rezbi, ubavi i bogato uredeni so ~ardaci i
cvetni dvorovi.
Vo Novo Selo se naoga i crkvata Uspenie na Sv. Bogorodica, ~ija izgradba bila
otpo~nata vo 1836 godina i e zavr{ena vo
1850 godina i zazema edno od najzna~ajnite
mesta. Izgradena vo neposredna blizina
na ustieto na rekata Otiwa vo Bregalnica,
crkvata pretstavuva najmarkanten objekt
izgraden ne samo vo Novo Selo i gradot
[tip, tuku i vo ovoj del od Isto~na Makedonija. Izgradena e kako golema trokorabna
bazilika so prostrani galerii na katot.
Kopani~arskata rabota mu bila doverena na
Nikola Damjanov, a toa e golemiot ikonostas kopani~arski izraboten vo oreovo drvo,
kako i prekrasen baldahin na ~etiri stolba,
vladi~ki stol i carski dveri. Ne postoi
konkreten dokument, no, so golema sigurnost
mo`e da se smeta deka i `ivopisot vo crkvata e delo na bra}ata Damjanovi, poto~no
na \or|i Damjanov, ~ija glavna zada~a bila
`ivopi{uvaweto na crkvite
Razglednica
raboteni od Andrej Damjanov. @ivopisot gi
opfa}a gornite povr{ini na crkvata kade
{to se naslikani pove}e kompozicii i svetiteli vo medaljoni. Vo galerijata na crkvata i den-denes se naogaat ikoni koj se dosta
poseteni od doma{ni i stranski turisti. Vo
ovaa crkva i denes stoi skrivnicata kade
se zasolnuval Goce Del~ev i drugi revolucioneri, za vreme na turskata imperija. Od
„kapixik” na „kapixik” za{titeni od narodot komitite lesno mo`ele da se provle~at
od crkvata i lesno da izlezat na Kumlakot.
Goce Del~ev i Dame Gruev bile u~iteli vo
Novo Selo vo [tip. Zborovite na Goce „Jas
go razbiram svetot edinstveno kako pole
na kulturen natprevar me|u narodite” se
zabele`ani va kamenata rezba vo dvorot na
u~ili{teto. Tie i den-denes stojat na yidot
na staroto u~ili{te koe se nao|a vo dvorot
na crkvata kako poraka na generaciite.
Gradskata crkvata Sv.Nikola vo [tip
e gradena po ugledot na crkvata Uspenie na
Presveta Bogorodica vo Novo Selo –[tip,
izgradena od poznatiot graditel Andrej
Damjanov. Crkvata Sv.Nikola e izgradena
na mestoto na starata Sifieva crkva posvetena na Sv.Nikola ( 1341 godina) od
pro~ueniot majstor graditel \or|i Novakov
– Xongar.
Po svojata forma crkvata Sv. Nikola e
trikorabna bazilika nad ~ii{to pokriv se
izdigaat visoki kupoli. Vo crkvata se nao|a
drven ikonostas delumno ukrasen so kopanica. Na nego se nao|aat ikoni, ~esto postari od crkvata. Vo 1990god. e formirana
galerija na ikoni sakralni predmeti kako
i bogat fond na umetni~ki i tvore~ki dela
od crkvite i manastirite na Bregalni~kata
oblast , koi se smesteni vo galeriskiot
prostor na katot na crkvata Sv.Nikola vo
[tip. Ovaa galeriska postavka i nejzinite
eksponati ja poka`uvaat ubavinata i vrednosta na sakralnoto kulturno nasledstvo i
e va`en del od `ivotot na na{ata
prerodbeni~ka istorija .
Vo ovaa galerija
posetitelot ima sto da vidi i duhovno da se
voodu{evi vo muzej – galerijata vo crkvata
Sv. Nikola vo [tip. Vo Ju`niot prostor
na galerijata se prezentirani 29 ikoni koj
poteknuvaat od XVIII i XIX vek od poznati
zografi. Megu ikonite bi gi izdvoile : Sv
Kirik i Julita, Ra}aweto na Hrista, Sv
Trojva, Sv Bogorodica so Hristos, Sv Jovan
`itieto i dr. Vo Zapadniot del na galerijata
se prika`ani 32 ikoni od koj pove}eto poteknuvaat XIX vek. Zografi na ovie ikonim
bile : Daniel Kocov od [tip, Krste zograf
od Veles i dr. Vo Severniot del se prika`ani
31 ikoni dela na poznati zografi: Petar
Novev, Konstantin Andonov i dr. Na ikonostasot vo severnata kapela se naogaat 16
ikoni, a na ikonostasot na ju`nata kapela se
naogaat 13 ikonivoglavno od H vek. Najgolemo vnimanie kaj posetitelite predizvikuvaat ikonite koj se naogaat na golemiot ikonostas vo naosot na crkvata toa se 67 ikoni
i site se delo na eden od naj poznatite zografi od XIX vek, a toa e zografot Dimitar
Andonov Papradi. Vo galeriskiot prostor
se smesteni i dve vitrini vo koj se nao|aat
poveke Psaltiri –knigi so raznoli~en crkoven tekst, kruni za ven~avawe, posrebreni
krstovi, kandila i dr.
Vo centarot na gradot [tip podignata e
prostranata zgrada na Bezistenot. Nejziniot
op{t izgled, osobeno na~inot na koj se izvedeni kupolite, ne upatuvaat na izvorite od
islamskata arhitektura. Vo `ivotot na gradot Bezistenot slu`el kako glavna ~ar{ija,
kade {to se prodavale razni vidovi platno,
od koe proizleguva imeto na gradbata. Za
vreme na avstro-turskata vojna bil zapalen.
Vo osnovata pretstavuva tri pravoagolni
prostranstva, pokrieni so masovni kupoli.
Izgraden e od delkan kamen. Vnatre{nosta
e osvetlena od pove}e otvori ostaveni na
kupolata. Vo Bezistenot denes e smestena
Umetni~kata galerija na gradot [tip.
Sekoj den na sekoj saat ot~ukuva yvonoto
na [tipskiot saat koj se naoga vo centarot
na gradot na po~etokot na „Gorno maalo”.
Objektot e graden od kr{en kamen. ]o{iwata
na kulata se izvedeni od obraboten kamen a
lakovite na prozorcite vo tula. Taa e edna
od retko so~uvanite vakvi profani objekti
vo gradot i po{iroko. Izgradena e vo vtorata
polovina na XVI vek. Vo XIX vek e prenameneta vo Saat kula so dogradena prostorija
za mehanizmot na saatot i kulav za yvonoto.
Prvobitno kulata imala prizemje i tri kata
so me|ukatna drvena konstrukcija. Na~inot
na gradbata na vakvite objekti vo Makedonija uka`uva deka kulata bila pokriena so
kupola izvedena so tuli i kameni plo~i. Toj e
u{te eden spomenik na minatoto vo centarot
na gradot [tip
Od formiraweto na Muzejot na grad
[tip vo 1950 godina, pa se do denes, vrz osnova na arheolo{ki istra`uvawa i po pat na
otkup i poklon se nabaveni zna~aen broj na
muzejski predmeti, me|u koi i nakit kako del
na op{toto kulturno nasledstvo. Predmetite
eksponirani ovde, hronolo{ki se prisutni
od neolitskiot period, bronzenoto vreme,
`eleznoto vreme, anti~kiot, docnoanti~kiot
i srednovekovniot period. Na ovie periodi
se nadovrzuva i etnolo{kiot materijal (nakit) od XX vek. Predmetite koi se izlo`eni
vo postavkata se izraboteni od zlato, srebro, bakar, bronza, staklena pasta, kamen i
koska. Ovaa tematska izlo`bena postavka
ima za cel da go prika`e razvojot na nakitot, odnosno, kiteweto niz formi koi zboruvaat za visoki estetski kriteriumi, prisutni
kaj narodite na teritorijata na [tipsko i
Isto~na Makedonija, niz vekovite, od predistorijata do denes.
41
ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD
Makedonija
(„MAKEDONSKA NACIJA” - NEZAVISNO SPISANIE ZA OP[TESTVENITE PRA[AWA I KULTURA, GOD I,
Kopani~ari
OSNIVA^I NA
„MAKEDONSKA NACIJA”
Dolunavedenite makedonski patrioti vo emigracija i iseleni{tvo
se inicijatori za izdavawe na na{eto
spisanie „Makedonska nacija”. So
nivnite materijalni po`rtvuvawa be{e
otpe~aten i ovoj prv broj. Site ovie
Makedonci se politi~ki emigranti ili
iselenici od Makedonija. Pokraj niv,
kako inicijatori i moralni i materijalni pomaga~i na na{eto spisanie ima
skoro ist broj Makedonci od Vardarska
i Egejska Makedonija {to se na „privremena rabota” vo zapadnoevropskite
zemji t.e. na{i pe~albari, no nivnite
imiwa od objektivni pri~ini ne mo`eme
da gi objavime. Nekoi od dolunavedenite na{i sonarodnici, kako i del
od osnova~ite od redovite na na{ite
pe~albari vleguvaat vo Upravniot odbor na „Makedonska nacija” koj ima
zada~a da rakovodi so izdava~kata
strana na na{eto spisanie. Spisanieto
se redaktira od kolegium ~ii ~lenovi
gi postavuva Upravniot odbor. Imiwata
na osniva~ite gi davame po azbu~en
red:
1. BOGDANOVSKI DRAGAN od s.
Kle~ovce, Kumanovsko, sega `ivee vo
Oslo, Norve{ka;
2. BOZAXIEVSKI NIKOLA od gr.
Gevgelija, s.`. vo Brisel, Belgija;
3. BULAKOVSKI TRAJ^E od Bitola, s.`. vo Brisel, Belgija;
4. VELEVSKI QUBE od s. @van,
Prilepsko, s.`. vo Pariz, Francija;
5. VELI^KOV ILE od Kriva
Palanka, s.`. voBrisel, Belgija;
6. ZIVOSOVSKI PERO od s.
Mirkovci, Skopsko, s.`. vo Brisel,
Belgija;
7. KENAGIEV ALEKSANDAR od
Lerin, s.`. vo Brisel, Belgija;
8. KR@OVSKI IN@. PAVLE od
42
s. Vladimirovo, Male{evsko, s.`. vo
Brisbejn, Avstralija;
9. LO[KOVA VERA od s. Qubanci,
Skopsko, s.`. vo Brisel, Belgija;
10. MALEV \OR\I od Lerin, s.`.
vo Brisel, Belgija;
11. MITEVSKI \OR\I od s. Lerin,
s.`. vo Brisel, Belgija;
12. MICEVSKI KUZMAN od s.
Qumnica, ok. G’umenxa, s.`. vo Pariz,
Francija;
13. NE^EVSKI DIMKO od s.
Ezereni, Prespansko, s.`. vo Kopenhagen, Danska;
14. PETROV MITKO roden vo Skopje, po roditeli od Petri~ko, s.`. vo
Brisel, Belgija;
15. RADINSKI DRAGI od Berovo,
s.`. vo Brisel, Belgija;
16. RASPA[KOVSKI DIMITAR od
s. Vladimirovo, Berovsko, s.`. vo Brisbejn, Avstralija;
17. SANDEV KALOJAN od Gorna
Xumaja, s.`. vo Firt, Zapadna Germanija;
18.STOJ^EVSKI ILIJA od Prilep, s.`. vo Pariz, Francija;
19. TEMELKOVSKI TEMELKO
od s. Bela Crkva, Prespansko, s.`. vo
Brisel, Belgija i
20. [AMBEVSKI BLAGOJ od s.
D. Srpci, Bitolsko, s.`. vo Minhen, Z.
Germanija.
UPRAVEN ODBOR
NA IZDAVA^KIOT KOLEKTIV
Pretsedatel Dragi Radinski, potpretsedatel Blagoj Ne~ev [ambevski,
sekretar Kuzman Micevski, kasier Dragan Bogdanovski. Kako ~lenovi vo Upravniot odbor vleguvaat ~etvorica na{i
soborci od redovite na „pe~albarite”.
Vedna{ po sovetskata agresija na
^ehoslava~ka vo avgust 1968 godina,
jugoslovenskite dr`avnici poitaa da
prevzemat merki za zajaknuvawe na odbranata na svojata dr`ava. Jugoslavija
mnogu lesno mo`e{e da stane `rtva na
edna nova sovetska agresija, a toa, po
pove}e pri~ini. Kako prvo, jugoslovenskiot „sopstven pat vo izgradbata na
socijalizmot”, baziran vrz sistemot
na rabotni~koto samoupravuvawe, pretstavuva izvor na ideolo{ka zaraza
~ii virusi go napa|aat zdravjeto na
klasiniot sovetski socijalizam, koj ne
e ni{to drugo, osven dr`aven kapitalizam. Najubav primer za ova ne{to ni
ostavi „~ehoslove~kata prolet” koja
zavr{i pod gasenicite na sovetskite
tenkovi. Kako vtoro, jugoslovenskata
forma na socijalizmost za prv pat
pod eden komunisti~ki re`im poradi
izvesen liberalizam, koj ne postoi vo
drugite „socijalisti~ki” zemji, a za
koj se `edni site narodi vo stegot na
sovetskiot blok. Toj jugoslovenskiliberalizam se demonstrira vo pove}e
ne{ta, kakona pr: vo decentralizacijata na ekonomskiot i administrativniot `ivot, vo samoinicijativnosta
na proizvodstvenite organizacii, vo
ovozmo`uvaweto na jugoslovenskite
gra|ani da patuvaat i da rabotat vo
zapadnite zemji, vo otvoraweto na
granicite za nadvore{niot turizam,
kako i vo edna pogolema tolerancija za
slobodno izrazuvawe vo oblasta na publicistikata, umetni~koto kreatorstvo
i naukata. Vo ovoj jugoslovenski liberalizam Moskva gleda golema opasnost
za svojot sopstven birokratski i diktatorski sistem koj vo svojata su{tina
si ostanuva i sega stalinisti~ki. Nema
somnenie vo toa deka „titovisti~kata”
ideologija ima svoj `iv udel vo nastanite vo Ungarija vo 1956 g. i vo onie vo
^ehoslova~ka vo 1968 g. Moskva znae i
toa deka Amerika ne za xabe tro{i mili-
JANUARI - FEVRUARI 1971, BR. 1)
jardi za pomagawe na „jugoslovenskiot
pat vo socijalizam”. Jugoslavija pretstavuva za Moskva „trojanski kow” vo
komunisti~kiot svet. Kako treto, Jugoslavija so svojata nezavisna nadvore{na
politika sozdava golemo glavobolka na
Sovetite. Nezavisnosta na jugoslovenskata dr`ava e tentacija za sovetskite
sateliti. Romanija ne saka pove}e da
bide poslu{en vazal na Moskva i pravi
golemi napori i taa kako Jugoslavija da
gi skine sinxirite na vazalstvoto, taa
ve}e vodi svoja sopstvena nadvore{na
politika. Roljata {to ja igra Jugoslavija vo blokot na neanga`iranite
zemji ,isto taka, {tetna e za sovetskite
interesi bidej}i taa spre~uva mnogu
zemji vo Afrika i Azija da padnat
pod sovetsko vlijanie. Kako apostol na
Antikvarnica
Ovie stranici gi posvetuvame na golemiot broj
borci za makedonskata kauza i politi~ki emigranti vo dijasporata vo vremeto na sozdavaweto na
Socijalisti~ka Republika Jugoslavija... Golemiot
broj na Makedonci po svetot vo obidot da se obedinat,
da ja iska`at svojata misla i borba za obedinuvawe
i afirmirawe na rodinata mnogupati pokrenuvaat
izdanija koi, za `al, zavr{uvaat kako dokazen materijal za brojni presudi i osudi i kazni za makedonskiot
nacionalizam. Izdanieto Makedonska nacija {to
za`ivea vo Zapadna Evropa vo 1971 godina ostana kako
vekoven dokaz na borcite za makedonskata kauza, koi niz
pi{aniot zbor se borea za podobar `ivot vo tatkovinata, a voedno i za oroduvawe na Makedoncite {irum
svetot . Vo ovoj i vo narednite broevi ke preneseme
avtenti~ni izvadoci od Makedonska nacija.
JUGOSLOVENSKATA ARMIJA E
NENARODNA ZA NAS MAKEDONCITE
neanga`iranosta, Tito svesno ili nesvesno go spre~uva sovetskiot probiv vo
delovi od Afrika i Azija. A na krajot,
kako ~etvrto, Jugoslavija so svojata
geografska polo`ba ima golemo voenostrategisko zna~ewe za sovetskiot „odbranben sistem” vo Evropa, osobeno vo
ova vreme koga Sovetite izgraduvaat
silna flota i sakaat da fatat zdravi
upori{ta vo Sredozemnoto More, ~ij
va`en sostaven del e i jugoslovenskiot
breg na Adriatikot.
Po site ovie navedeni pri~ini,
Sovetite nastojuvaat i rabotat da go
likvidiraat jugoslovenskiot sistem na
socijalizmot, da go premavnat re`imot
na jugoslovenskata nezavisnost, da ja
vklu~at Jugoslavija vo svojot ideolo{ki
i voen blok, pa duri i da ja uni{tat kako
dr`ava so nejzino rascepuvawe na pove}e
oddelni dr`avi~ki i so otcepuvawe na
teritorii od nea. Za ostvaruvaweto na
ovaa cel „novite carevi” vo Moskva ne
biraat sredstva. Tie izdr`uvaat svoja
{iroka {pionska mre`a vo Jugoslavija
i polagaa golemi nade`i na svoite simpatizeri „informbirovcite”, koi so
svoeto izjasnuvawe za Rezolucijata na
komunisti~koto Informbiro vo 1948
godina izgubija vlast i privilegii i
le`ea dolgi godini po zatvori. Brojnot
na ovie „informbirovci” e zna~aen, toj
prosovetski element so~inuva edna peta
43
Antikvarnica
ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD
44
kolona od 30.000 du{i samo vnatre vo
zemjata. Nekolku iljadi nivni somislenici se nao|aat vo Rusija, ^e{ka,
Ungarija, Bugarija i vo drugi zemji na
sovetskiot blok. Vo poslednive nekolku
godini ova prosovetska emigracija so
blagoslov i poddr{ka na Sovetite ja obnovi svojata antijugoslovenska dejnost,
{irej}i svoja propaganda vnatre vo Jugoslavija i pravej}i napori bnatre da
sozdade svoi organizacii. Nekoi od informbirovskite emigrantski glavatari
na ~elo so famozniot Vlado Dap~evi}
pominaa na Zapad i ottamu rabotat
za urnuvawe na „revizionisti~kiot”
re`im vo Jugoslavija. Sovetite polagaat
golemi nade`i i vo svoite simpatizeri
od redovite na generalite i oficerite
vo jugoslovenskata armija, od koi mnogumina se {koluvani vo voenite akademii
na Sovetskiot Sojuz. Minatata godina
germanskiot `urnalist Rulman mu otkri na svetot kako Sovetite preku svoite
jugoslovenski voeni i drugiagenti ufrluvaat golemi koli~ini oru`je vo Jugoslavija za da go iskoristat vo pogoden
moment za edno vostanie protiv re`imot
na Tito. Toa oru`je e nameneto kako za
informbirovskite elementi, taka i za
nekoi hrvatski separatisti~ki snagi.
Vo borbata za uni{tuvawe na titovizmot Moskva raboti duri i za razbivawe
na Jugoslavija, pa za taa cel ja pomaga
sega i hrvatskata usta{ka emigracija.
Za postigawe na svojata cel Moskva se
slu`i sega i so bugarskiot nacionalizam. Taa go o`ive bugarskiot sanstefanizam, gi pottikna svoite bugarski
vazali da gi obnovat starite apetiti
na bugarskiot imperijalizam, koj saka
da go goltne i jugoslovenskiot del od
Makedonija, pa duri i delovi od srpskata nacionalna teritorija.
Ako edno razbivawe i raspa|awe na
Jugoslavija mo`e da donese vistinska
sloboda i demokratija za site narodi
i gra|ani koi se nao|aat pod federativniot pokriv na ovaa dr`ava, nikoj,
pa i nie slobodnite Makedonci ovde
vostranstvo nema za{to da `alime ni
za Jugoslavija, ni za sega{niot nejzin
re`im. Me|utoa, rabotata e mnogu poinakva. So edno pa|awe na Jugoslavija vo
stegot na sovetskiot blok, na{iot makedonski narod, kako i site drugi narodi
i narodnosti na sega{na Jugoslavija, }e
gi izgubat i onie relativni slobodi {to
gi imaat sega. Sovetskata imperija }e
se zgolemi so edna nova raja od 20 milioni. Edno raspa|awe na Jugoslavija pod
takvi uslovi }e bide osobeno katastrofalno za nas Makedoncite, bidej}i toa
}e donese bugarsko nacionalno ropstvo
i za Makedoncite vo Vardarska Makedonija.
Eden ~ovek koj ne ja poznava
Makedonija
fakti~kata odbranbena snaga na
dene{na Jugoslavija, koga }e razmisli
vrz site ovie ne{ta za koi vo prethodnite redovi stanuva{e zbor, ne }e mo`e,
a da ne dojde do zaklu~ok deka nasproti
sovetskata opasnost vo Jugoslavija
mora da ima eden zdrav i nepokolebliv patriotizam, re{itelen i sposoben da pru`i otpor i onevozmo`i edna
sovetska agresija. Me|utoa, eden vakov
zaklu~ok bi bil napolno pogre{en, bi
pretstavuval golema iluzija: Jugoslavija e eden konglomerat od narodi
i narodnosti i dr`ava bez eden op{t
jugoslovenski patriotizam. Vo nea
postojat pove}ebrojni patriotizmi, kako
na pr: srpski, hrvatski, slovene~ki,
makedonski itd., no vo nea nema sejugoslovenski patriotizam. Takov jugoslovenski patriotizam ne mo`e i da postoi
bidej}i jugoslovenski narod ne postoi.
So isklu~ok na sovetskata armija vo
koja predominira brojno silniot ruski
element site drugi armii vo svetot vo
ova na{e vreme se nacionalni i nivnite
osnovi se postaveni vrz eden, a ne vrz
pove}e patriotizmi. Isklu~ok, od ova
pravilo pravi denes samo jugoslovenskata armija koja e izgradena vrz edna
gola fikcija za nekakov „op{t jugoslovenski patriotizam”, vo koj nikoj, osven
generalite so unitaristi~kiot mentalitet, ne veruva, pa zatoa, pri edna voena
intervencija od nadvor, ili pri eden
posilen vnatre{en bunt, }e se raspadne
za nekolku dena, kako {to se raspadna
nekoga{ i unitaristi~kata kralska Jugoslavija. A dene{nata jugoslovenska
armija e isto tolku unitaristi~ka kolku
{to be{e i kralskata armija. Ova vtora
Jugoslavija so svoeto federativno ureduvawe se razlikuva vo mnogu ne{ta
od predvoenata unitaristi~ka kralska
Jugoslavija, no toj federalizam ne
be{e voveden i vo oblasta na narodnata
odbrana, pa zatoa, dene{nata armija
na Tito e rudiment od klasi~niot jugoslovenski unitarizam. Ni ova vtora
Jugoslavija so svojot prividen federalizam ne mo`e{e da napravi od oddelnite narodi i narodnosti lu|e so
jugoslovensko ~uvstvo, a u{te pomalku
patrioti so socijalisti~ko soznanie.
Naprotiv, vo ova zaedni~ka federativna dr`ava ima u{te mnogu krupni
nere{eni nacionalni problemi, pa zatoa
taa e arena na nacionalizmi i separatizmi. Narodite i narodnostite na Jugoslavija ne se pretpija, (i ne mislat i vo
idnina toa da go storat) vo edna edinstvena jugoslovenska nacija,tolku mila
na nekoi unitaristi, no unitarizmot
kako nasledstvo od kralska Jugoslavija
`ivee vo nekoi oblasti od `ivotot i na
ova dene{na Jugoslavija. Dene{nata
jugoslovenska armija e najo~igleden
primer na unitarizam. I ne samo armijata, tuku i celiot odbranben sistem
na Jugoslavija. Vo Jugoslavija denes
mnoguse zboruva za „vooru`en narod”,
za „senarodna odbrana”, no pri toa unitaristite generali mislat na nekakov
„jugoslovenski narod”, koj, kako {to e
poznatone postoi, pa spored toa, sosema
e logi~no deka celata taa nivna odbrana se potpira vrz fikcija. Vistina
postoi edna op{ta jugoslovenska armija,
no bidej}i ne postoi eden „op{t” jugoslovenski narod, taa samo xabe jade narodni pari. Nejzinata odbranbena mo} e
pove}e od somnitelna. Denes slovenski
i hrvatski regruti gi „branat” granicite na Makedonija i Srbija, a Makedoncite i Srbite toa pravat so Slovenija
i Hrvatska. Site tie vojnici se nao|aat
naj~esto na nacionalna zemja {to ne e
nivna, pa zatoa nikoj od niv nema da
se re{i da gine za odbranata na „tu|i”
zemji. Hrvatot nema da lee krv za Makedonija, kako {to i na Makedonecot nema
da mu se gine za Hrvatska.
Od druga strana i samata armija
na Jugoslavija, onakva kakva {to e
taa denes, e instrument na nacionalna neramnopravnost i nacionalno
ugnetuvawe. Pove}e od 2/3 od nejziniot komanden kadar se Srbi ili Crnogorci, a oficijalniot jazik vo nea e
srpskohrvatskiot jazik. Slovencite
i Makedoncite vojnici vo taa armija
od edna strana, te{ko podnesuvaat {to
gi komanduvaat „tu|inci”, Srbi, a od
druga, tie se prisileni vo taa armija da
zboruvaat samo na srpski jazik. Zaradi
vakvata sostojba dene{nata jugoslovenska armija na Slovencite i Makedoncite im izgleda „srpska”. Tie nea
ne mo`at da ja ~uvstvuvaat kako svoja
armija, pa zatoa slu`eweto vo nea za
niv pretstavuva eden vid dolgoro~na
angarija i kulukluk.
Od seto ona {to dosega be{e ka`ano
na ova mesto, mnogu jasno se gleda deka
krajno e vreme vo jugoslovenskata federacija po republikite da se sozdadat
oddelni nacionalni armii {to }e stojat pod edna zaedni~ka jugoslovenska
komanda. Ova ne{to na prvo mesto go
bara samata odbrana na zemjata, bidej}i
samo nacionalnite armii mo`at da bidat realni odbranbeni faktori. Sosema
e logi~no deka sekoj eden od narodite
na Jugoslavija najbudno i najdobro mo`e
da gi pazi granicite na svojata tatkovina od nadvore{no ugrozuvawe.
Preformirawetonaunitaristi~kata
jugoslovenska armija vo oddelni nacionalni armii najpovolno odgovara
na sega{nite te`nenija vo jugoslovenskiot federativen `ivot za pogolema
avtonomija na oddelnite republiki i za
Antikvarnica
edna vistinska ramnopravnost me|u niv.
Vo taa nasoka dosega se napravija pove}e
zna~ajni ~ekori i noviot dr`aven ustav
sega {to se elaborira treba da gi ozakoni tie zna~ajni promeni. Me|utoa,
vo oblasta na odbranata t.e. armijata,
dosega mnogu malku e storeno za likvidirawe na toj bedem na jugoslovenskiot
unitarizam. Novite promeni {to se javuvaat kako priroden produkt od razvitokot na jugoslovenskiot federatizam,
ne ja opfa}aat unitaristi~kata armija.
Vistina, po republikite bea sozdadeni
„sekretarijati za narodna odbrana” t.e.
eden vid „teritorijalna odbrana”, no so
toa ne be{e zasegnata unitaristi~kata
su{tina na jugoslovenskata armija.
Polo`bata ne ja izmenuva ni faktot {to
sega ¼ od regrutite svojot voen rok go
slu`at vo svoite republiki.
Preformiraweto na unitariziranata jugoslovenska armija vo oddelni
nacionalni armii e nasu{na potreba,
koja s$ dodeka ne se sprovede vo `ivot,
}e si ostane kako frapanten primer za
toa deka Jugoslavija s$ u{te e la`na
federacija i nova temnica za narodite.
Sinovite na obespravenite narodi {to
slu`at vo taa unitarizirana armija
nema da ja branat taa temnica i pri pukaweto na prvata pu{ka }e storat ona {to
storija i nivnite tatkovci i dedovci na
6 april 1941 g. - }e go frlat oru`jeto i
omraznata uniforma od sebe.
P. Dimitrovski,
biv{ oficer na JNA
od JNA
45
ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD
Makedonija
Dva prsta
OD AKTIVNOSTITE NA MAKEDONSKATA ZAEDNICA VO SIDNEJ
PROMOCIJA NA KNIGI
OD ALEKSANDAR DONSKI
Makedonskoto
pisatelsko
dru{tvo “Grigor Prli~ev”- Sidnej
odr`a promocija na najnovite istoriski dela od nau~nikot i istoriograf Aleksandar Donski vo izdanie
na MLD “Grigor Prli~ev”-Sidnej.
Promocija
se
odr`a
na
22.06.2007 godina vo prostoriite na
“St. George Migrant Resource Centre” vo Rokdael koja }e im ostane vo
dolgo se}avawe na prisutnite gosti,
za ovaa godina.
Promocijata na istoriskite dela;
“Vizantiski carevi od makedonsko
poteklo” i “Dene{nite potomci na
anti~ko-makedonskata carska dinastija” @aklina Mihajlova gi zapo~na
so golemata blagodarnost kon avtorot, Aleksandar Donski, za negoviot
golem vlo`en trud kon ovie istoriski dela. Taa vo svojot uvoden del
naglasi deka, avtorot se poslu`il so
site dofatlivi i mo`ni pi{ani trudovi od pove}e svetski poznati istoriografi, koi dlaboko navlegle i gi
opfatile istoriskite fakti za taa
dale~na anti~ka istorija na Makedoncite od koi i nie dene{nite Makedonci sme gordi, i gi nosime nivnite
Justin, Evripid, Karan sedmo koleno
od Temen, German Justin, Perdika za
kogo Herodot ima najmnogu pi{uvano
interesni legendi.
Tuka se spomenuvaat i mnogu
drugi va`ni li~nosti od ovoj del na
anti~kata istorija kako Vasil Vtori
Makedonski, Samuilovoto Carstvo,
Aleksandar Treti, Konstantin Osmi,
Zoja, Teodora i mnogu, mnogu drugi.
Vo vtoriot del od promocijata
promotorot g-|a Mihajlova se osvrnuva na vrskite so holandskoto,
danskoto, norve{koto, belgiskoto,
britanskoto, ruskoto, avstro-ungarskoto, {vedskoto , {panskoto i
luksembur{koto kralsko semejstvo.
Dvete knigi izobiluvaat so sood-
qubiteli na pi{aniot zbor, po izvrsnata prezentacija na promotorot
na ovie isklu~itelno va`ni dela
od anti~kiot del na makedonskata
istorija, g-|a @aklina Mihajlova,
u~itelka po makedonski jazik vo osnovnoto u~ili{te vo Kalton.
Pretsedatelot na MLD “Grigor
Prli~ev”, g. Du{an Ristevski,
najprvo gi pozdravi prisutnite a potoa ja najavi promocijata a voedno
i gi zapozna prisutnite okolu idnite planovi za izdavawe na novi
dela od makedonskata istorija kako
i za u~estvoto vo tradicionalniot
konkurs za “Prli~eva nagrada” za
2007 i Antologijata koi se del od
redovnata programa na Dru{tvoto
geni, odnosno nivnite koreni.
Me|u pova`nite li~nosti koi se
spomenuvaat vo ovie dela na Donski
se: Justinijan i soprugata Teodora.
A spored mitologijata pripadnicite
za anti~kata carska dinasija poteknuvaat od mitskata li~nost Herakle i Herakleite od ~ie potomstvo
se rodil Temen koj bil osnova~ na
anti~kata makedonska carska dinastija na Argaidite. Tokmu od vremeto
na Temen po~nuva sledeweto na rodoslovnata tabela na anti~kata makedonska carska dinasija. Ovde }e se
sretneme i so mnogu drugi va`ni
li~nosti koi se spomenuvaat kako;
Justinijanovata dinastija, Justinijan Prvi, Justinijan Prvi Veliki,
vetni fotografi koi im davaat poseben beleg na ovie zna~ajni dela.
46
Promocijata zavr{i vo mnogu
interesen stil i na zadovolstvo na
site prisutni koi imaa mo`nost da
postavuvaat svoi pra{awa, a i da
davaat odgovori na nekoi od niv,
a me|u niv sekako najaktiven be{e
Traj~e \or|ievski poznat kako profesorot, koj dojde duri od zapadnite
predeli na Sidnej, redoven spomagatel vo izdavaweto na pove}e sli~ni
dela.
Za spisanieto „Makedonija”
Pero Dam~evski-Kocin,
Sidnej, Avstralija
Dva prsta
PO DOLNA OBLEKA VO RODINATA!
Почитуван гospoдине Џо,
Многу убава веб-страница сте
направиле и тоа е добра работа.
Особено внимание ми привлекоа
фотографиите на Гоце, Даме, Jане...
Тоа е дел од македонstvoto што с$
уште буди интерес во дијаспората.
Сепак, би било подобро да почнете
да се занимавате со практични
прашања што ги мачат иселениците,
кои доаѓаат во Македонија.
Сигурно сте слушнале за
огромните непријатни искуства
со кои се соочуваат иселениците
при контактот со македонските
цариници. До пред некое време тоа
беше барањето рушвет, а сега е уште
полошо: секоја stoka поскапа од
45 евра подлежи на царинење!!??
Сигурно знаете дека во светот едни
поасални гаќи чинат 45 евра!
Дали тоа значи дека треба во
Македонија да влегуваме само по
долna obleka?!?
Можеби пак, не треба воопшто да
доаѓаме!?
А во тој случај би останала само
вашата веб-страница!
Pоздрав,
Aleksandar Josifovski
IZLO@BA NA 850 DETSKI CRTE@I
Vo Makedonskiot kulturen centar
pri crkovnata op{tina “Sveti Nikola”
od Vindzor, Kanada, vo sabota na 23
juni, sve~eno be{e otvorena najgolemata dosega organizirana izlo`ba na
detski crte`i vo regionot Eseks so
tema “Nie Sme Svetot”.
Izlo`bata oficijalno ja otvori
gradona~alnikot na op{tinata La Sal,
gospodinot Geri Bakster.
Na prisutnite, pozdravi od premierot Stiven Harper im prenese
~lenot na federalniot parlament Xef
Vatson. Na otvoraweto bea prisutni
opozicioniot parlamentarec Brajan
Masi i drugi op{tinski i obrazovni
funkcioneri, kako i pove}e od 600
gosti.
Prigodni pozdravni govori odr`aa
pretsedatelot na crkovnata op{tina
Mende Taleski i protojerej-stavrofor
d-r Alekcandar Mustenikov.
Vo ramkite na otvoraweto na izlo`bata
svoj nastap imaa decata-muzi~ari: Petar
Mitrev, Amber Dubois i Bojan Jon~evski.
Organizatorite raspi{aa konkurs za detski crte`i i povedoa akcija koja opfati
nad 100 u~ili{ta so skoro 7000 u~enici.
Na izlo`bata zedoa u~estvo nad 850
u~enici od okolu 60 osnovni u~ili{ta.
Bea dodeleni 18 predvideni nagradi me|u
koi i dobitnikot na glavnata nagrada od
500 dolari na u~enikot od petto oddelenie Toni Panti. Na ovoj nastan be{e
promoviran i noviot izlo`ben prostor
so dol`ina od 300 metri koj e eden od
pogolemite i poatraktivni vo regionot
Eseks.
Izlo`bata e organizirana so dvojna
cel. Od edna strana, da im se dade mo`nost
na najmladite so linii, boi, oblici i vizuelni simboli da go prika`at svojot odnos kon zaedni~koto `iveewe vo Kanada, i
da go izrazat bogatstvoto i raznovidnosta
na kulturite vo ovaa zaednica. Od druga
strana ova izlo`ba ima za cel da dade
svoj pridones kon afirmacija na makedonskata zaednica vo Vindzor i okolinata.
Pod pokrovitelstvo na Makedonskiot centar inicijatori i organizatori na ovaa
godi{na regionalna manifestacija se
Vera Najdovska, Gligor i Mare Stefanovi.
Ovoj Centar inicira niza aktivnosti
koi gi nadminuvaat lokalnite nacionalno-religiozni ramki. Ovoj Centar po~na da dejstvuva po{iroko vo
ovde{nata javnost kako institucija koja
vnesuva novi i originalni sodr`ini
vo multietni~koto `iveewe vo Kanada.
Vo mart mesec be{e mnogu uspe{no organizirana regionalna modna revija koja
po barawe na posetitelite i u~esnicite
}e postane tradicionalna osmomartovska
manifestacija, a del od prihodot be{e
doniran na Zdru`enieto za borba protiv
rakot na dojkata.
47
ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD
Dva prsta
BLAGODARNOST
Najiskreno Vi ~estitam {to se
odlu~ivte povtorno da ja izdavate
revijata „Makedonija”. So izleguvaweto na ova spisanie davate ogromen pridones za vospostavuvaweto
na vrskite me|u makedonskite iselenici i mati~nata zemja.
Dijasporata sekoga{ e qubopitna
za site slu~uvawa vo na{ata zemja i
redovno gi sledime nastanite preku
satelitskite televizii i internet
TE SONUVAM
Sekoja no} te
sonuvam
il mi se ~ini
mi podade raka
ko zabraneto ovo{je
samo ti mnogu
me saka{e taka.
Srceto ti ~uka{e
{tom me vidi{,
zastanuva{e u{te
po pat
blisku do mene da
bide{.
So bakne`i me
obdaruva{e
Sekoja gospodova
ve~er,
i letno vreme
so mene studeno
ti be{e
ko gle~er: od qubov
znam.
Patot na
zaqubenite
sekoga{ e ist,
vo moite pregratki
trepere{e ko list.
Iskreno me saka{e
bez ni malku laga,
do ku}niot prag
me ispra}a{e so
taga.
Vladislava
Spiroska
48
konekciite. Elektronskite mediumi
se navistina mo}no sredstvo za brza
informacija, no s$ zvu~i nekako
poinaku ili pouverlivo koga }e go
pro~itate na hartija. Vesnicite se
traen dokument i neizbri{livo
svedo{tvo za slu~uvawata. Tokmu zatoa, na site nam, mnogu ni
nedostasuva{e revijata „Makedonija”
kako opipliv glasnik za sostojbite vo
na{ata tatkovina.
Makedonija
Vi posakuvam mnogu uspeh vo
rabotata i da go so~uvate vedriot
duh!
Najsrde~no,
Goce Peroski,
Felbah, Germanija
p.s.
Ve pozdravuva i Kostadinka
\or|evska Stojanovi} i vi
~estita za profesionalno
napravenoto spisanie.
SO POMO[ DO AFIRMACIJA
Pomognete go Literaturnoto dru{tvo
“Grigor Prli~ev” za da go pomognete
postoeweto na makedonskata nacija!
Knigata “Kratka istorija na Makedonija” ke bide ~etivo za sekoj makedonski dom. Na poveke od 300 stranici }e se
opfatat site delovi na makedonskata istorija. Knigata }e se izdade na angliski
jazik za da bide dostapna za novite gen-
eracii od makedonsko poteklo kako i za
avstralijanskata ~ita~ka publika.
Za poveke informacii okolu toa na
koj na~in }e mo`ete da pomognete i da
bidete del od ovoj istoriski potfat, ve
molime otvorete go pogore dodatniot materijal.
So po~it, Du{an Ristevski
Sidnej, Avstralija
Slobodno letawe
@ENSTVENOST
P
red izvesno vreme,
gledam na televizija
edna anketa na tema
„[to e vistinska
`ena?” Odgovaraa
lu|e od razli~ni profili, no i
lu|e bez profesija (koi, od pri~ini
{to nikomu vo ovaa dr`ava ne mu
se poznati, se faci {to postojano
gi ima na tv i po vesnici. Naj~esto,
tokmu vaka - odgovaraat na
sene{to!) Nejse! Iako e golem problem koj se e „selebriti” vo milava
ni zemja, muabetot mi e {to nitu
eden od samonabedenite, golemi,
ma{ki poznava~i na „poslabiot”
pol ne dade inteligenten odgovor.
Glavno, re~enicite bea od tipot
„da e na{minkana, doterana,tenka,
nasmeana...” Tandara, mandara.
Istorijata pameti `eni planeti, no pri portretiraweto
na nivnata va`nost, pra{aweto
na izgledot e edinstveno, samo
pomo{na alatka vo dolovuvaweto
na „pejza`ot”. Me|utoa, rekovme
ve}e, tranziciskite vremiwa,
nosat tranziciski kriteriumi. Koi
za `al, se ~ini, bespogovorno gi
poddr`uvaat tokmu onie, koi imaat
najmnogu {teta od niv.
Industrijata dobro znae deka
najgolemite potro{uva~i se `enite
i decata. Tokmu zatoa i ogromni
sumi se frlaat na reklami za
sredstvata za slabeewe, „razubavuvawe”. Agresivniot trend deka
ubavinata e samo vo vitkosta,
nalo`uva nikoj postar od 7 godini
da nema pove}e od 40 kilogrami.
Demek, ako postojano predizvikuvam kaj okolinata `elba da mi
kupat sendvi~, jas sum elegancija
vo dvi`ewe!? Cel `ivot }e go
pomine{ kopneej}i po par~e pica
i torta, godini }e se izgubat vo
ma~kawe na liceto i teloto, samo
zatoa {to tamu nekoj ne{to si zamislil!? A drug `ivot nema!
Ovoj, eden i edinstven }e provee
ne probuvaj}i od nego iljadnici
prekrasni ne{ta, {to ti se tuka,
na dofat. Tarantino, vo edna prilika poka`a deka e umen ~ovek. Vo
filmot „Evtini prikazni”, Brus
Pi{uva:
Branka Donevska-Najdovska
Svesni za minlivosta na fizi~kiot
izgled t.e. deka
stareeweto e proces {to ne mo`e da
se zapre, umnite
`eni se svrtuvaat
kon aktivnosti {to
mnogu pove}e }e im
govorat na idnite
generacii za nivnoto zna~ewe otkolku,
ambala`ata. Nie
ne sme sovr{eni.
Nitu vo svoite misli i ~uvstva nitu,
fizi~ki. Na krajot
na krai{tata, liceto e na{iot izminat
`ivot. Sekoja br~ka
ima svoja biografija. Kakva i da e taa,
dostojno sme si ja
zarabotile
Vilis i odgovara na qubenata na
nejzinata zabele{ka deka pu{tila
stoma~e so zborovite: „ Ona {to
e ubavo za okoto obi~no, ne e prijatno za rakata.”
Velat, na{minkanata `ena e samouverena `ena. Ne e taka. Samouverena e onaa koja ne stanuva vo 5
~asot nautro, ako ne i se stanuva,
samo za da se na{minka. Samouverena e onaa, {to ne nosi ona, {to ne
i se oblekuva. Vpro~em, treba da
si dovolno li~nost-`enska, da ponudi{ pove}e od na~i~kana slika.
Oti, ne `iveeme vo reklami!
Vo site civilizacii kozmetikata i modata imale isklu~itelno
zna~ewe. Zatoa {to ubavinata
e vetuvawe na sre}a. Me|utoa,
nadvore{nosta e kulturolo{ki
fenomen: ona {to e ubavo denes, ne
bilo prifatlivo v~era i nema da e
dopadlivo utre!
Svesni za minlivosta na
fizi~kiot izgled t.e. deka stareeweto e proces {to ne mo`e da
se zapre, umnite `eni se svrtuvaat kon aktivnosti {to mnogu
pove}e }e im govorat na idnite
generacii za nivnoto zna~ewe otkolku ambala`ata. Nie ne sme
sovr{eni. Nitu vo svoite misli
i ~uvstva nitu, fizi~ki. Na krajot na krai{tata, liceto e na{iot
izminat `ivot. Sekoja br~ka ima
svoja biografija. Kakva i da e taa,
dostojno sme si ja zarabotile.
Eden slaven filozof ima
re~eno:„Kolkavo {to e ~uvstvoto na
vtorostepenost na `enata vo odnosot so ma`ot, tolkava e i nejzinata
`elba za ukrasuvawe!” Ili, ako
pove}e sakate: kolku edna `ena e
nadvor od `ivotot na ma`ot, tolku
pove}e se blamira so egzibiciite
da vleze vo istiot.
@enstvenost? @enstvenosta e
po`rtvuvanost, pripadnost, prostuvawe, borba, gri`a, nega, odbrana,
so~uvstvo, razbirawe... Isto {to i
~ove{tinata i malku pove}e od toa.
Pre~esto, na{ite `eni }e re~at,
nema ve}e vistinski ma`i. Dragi
moi, vakvi kakvi {to sme, i tie {to
gi imame ni se mnogu!
49
NA KRSTOT
ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD
Makedonija
Na krstot
USPENIE NA PRESVETA
V
BOGORODICA
o mesec avgust (`itar)
pravoslavnata
crkva
go slavi praznikot
vostanoven vo ~est i
spomen na preslavnoto
preminuvawe od ovoj zemen svet vo
duhovniot nematerijalen svet na Majkata Bo`ja, a toa e Uspenieto na Presveta Bogorodica. Sv. Jovan Damaskin
vo svojata vtora pofalna beseda za
Uspenieto na Sveta Bogorodica veli
“nema nieden ~ovek koj bi mo`el dostojno da go pofali sve{tenoto pretstavuvawe na Bogomajkata pa makar i
da zboruva milijardi jazici nikoga{
nejze ne bi i dostignale pofalbi koi
bi i odgovarale zatoa {to Taa ja nadminuva sekoja granica na pofalba”.
Presveta Bogorodica bila i }e
bide uteha kako za apostolite taka
i za nas vernicite. Taa isto kako
i apostolite vo pedesetiot den, po
voskresenieto Hristovo primila dar
od Sv. Duh i, potoa ja propovedala
evangelskata nauka utvrduvaj}i ja
crkvata. Celiot svoj `ivot go pominala vo post i molitva, a ~esto pati gi
posetuvala i mestata na stradanijata
Hristovi kade {to dolgo se molela.
Pedeset dena pred nejzinata smrt,
koga Majkata Bo`ja bila na molitva
vo Eleonskata Gora, arhangelot Gavril isto kako i pri Blagove{tenieto
i objavil vo koj den }e se pretstavi
pred Gospoda. Zatoa Bogorodica gi
povikala apostolite da dojdat kaj
nea, pri {to se slu~uva ~udo, za{to
site apstoli koi propovedale nasekade niz svetot uspeale da dojdat
na nejziniot pogreb, osven svetiot
apostol Toma. Od crkovnite pesni
koi gi peeme na bogoslu`bite na ovoj
praznik doznavame deka vo momentite koga se pretstavuvala pred Gospoda, odajata od ku}ata na sv. Jovan
Bogoslov vo koja se odvival celiot
ovoj nastan se ispolnila so neobi~na
svetlost, i na site strani se {irel
mnogu prijaten miris, se ~uvstvuvalo
prekrasno blagouhanie.
Tri dena po pogrebot na Bogoro-
50
Pi{uva: Protojerej Tome Veljanov
dica stignal i svetiot apostol Toma,
koj izrazil `elba da go vidi nejzinoto telo, pa koga go izvadile kamenot
od nejziniot grob teloto na Bogomajkata ne bilo vo grobot, a se ra{iril
blagoprijaten miris so {to se ispolnilo proro{tvoto od psalmot kade
{to se veli: “Majkata Bo`ja Gospod }e
ja prenesi vo nebesnite dvorovi”.
Nie, ni{to pokonkretno i ne
znaeme za okolnostite vo vrska so
smrtta na Bogorodica, za{to od
ranoto hristijanstvo do denes imame
pove}e predanija za nea, no za nas e
najva`no da mo`eme da sfatime koja
e su{tinata i smislata na ovaa smrt,
koja najdobro e pretstavena na ikonata posvetena na dene{niot praznik,
kade {to Majkata Bo`ja e pretstavena
izobrazena na posmrten odar okolu
koj stojat apostolite Hristovi, a nad
nea pak stoi samiot Hristos dr`ej}i
ja vo svoite race. Od celata ovaa
pretstava nie doa|ame do zaklu~ok
deka smrtta na Bogomajkata ovde ne
pretstavuva razdeluvawe tuku naprotiv soedinuvawe.
Vo crkovnite pesni posveteni
na ovoj praznik peeme i voskliknuvame: “vo molitvite nezaspanata Bogorodica smrtta i umiraweto ne ja
zarobile za{to kon `ivotot se pretstavila Majkata na samiot `ivot”...
Na ovoj golem den smrtta prestanuva
da bide smrt za{to taa preminuva od
ta`na razdelba vo radosna sredba,
od golema taga vo ogromna radost od
te`ok poraz vo slavna pobeda.
Za ovoj praznik nie se podgotvuvame i so ~etirinaesetdneven post
koj po strogost e ednakov na Veligdenskiot za{to od ponedelnik do
petok postot e na voda, {to zna~i deka
se vozdr`uvame i od maslo, dodeka
riba e dozvoleno samo na praznikot
Preobra`enie.
Na{iot bibliski makedonski narod denes ovoj praznik veli~estveno go
praznuva, a osobeno vo hramovite koi
se posveteni na Uspenieto na Presveta Bogorodica, a koi makotrpno
gi izgradil, oddeluvaj}i od svojot
zalak kako vo Makedonija taka i vo
dijasporata, nasekade kade makedonecot se naselil. Tokmu zatoa se veli
deka Majkata Bo`ja e za{titni~ka na
Makedonecot, koj za toa dostojno i
se oddol`uva preku svoite molitvi
koi sekojdnevno gi prinesuva kon
Nea, a Taa pak na{a molitveni~ka,
zastapni~ka pred Boga maj~inski ne
pregrnuva so svoite race, a so svojot
omofor ne zakriluva kade i da sme i,
molitveno na{ite du{i gi zakrepnuva za da izleguvame u{te posilni
od sekoja nebidnina koja ne zafa}a,
za{to nie kako narod iako malkubrojni sekoga{ sme izleguvale od
stradanijata posploteni i pocvrsti
kako duhovno taka i nacionalno. Zatoa neprestano da prinesuvame molitvi kon Boga, kon Majkata Bo`ja, za
da izlezeme posilni, poedinstveni
i {to e najva`no duhovno posilni.
AMIN!