Euskal Herriko errepideetan 113 lagun hil ziren iaz - datu

Transcription

Igandea
Urtarrilaren 2a
2011. IX. urtea
2.337. zenbakia
1,60 €
www.berria.info
Zaldi bat Zaldibiarat
Bidaia eta mendi
kroniken lehiaketako
irabazlea q 38-39
Liburutegi berriak
Teknologiak aldatu
egin du liburutegien
izaera q GEHIGARRIA
Euskal Herriko errepideetan 113 lagun
hil ziren iaz, 2009an baino lau gehiago
Hego Euskal Herrian ez da aldatu hildakoen kopurua:
Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan 67 lagun hil dira berriro,
eta Nafarroan ere 2009an adina lagun hil dira, 38 q 2-3
MARCELO SAYAO / EFE
Eten egin da azken urteetako jaitsiera etengabea,
eta Ipar Euskal Herrian izan da aldaketarik handiena:
zortzi lagun hil dira 2010ean, 2009an baino lau gehiago
DRousseffek hartu du Lularen lekukoa. Dilma Rousseff da atzodanik Brasilgo presidentea. Kargu horretan ariko den lehen
emakumezkoa da Brasilen, eta herrialde horretako emakumezkoak izan ditu horregatik gogoan presidente gisa emandako lehen hitzaldian. «Guztientzat» gobernatuko duela agindu du. Argazkian, Lula presidente ohia, Roussef presidentea besarkatzen, aginte xingola jarri berritan. q 14
Bakea landu egin
behar dela ohartarazi
diote Lopezi EAJ,EA
eta EB alderdiek
Urtezahar eguneko mezuan hitz hutsaletan
geratzea leporatu diote ia alderdi gehienek
Eusko Jaurlaritzako lehendakariari q 8
p GAUR 40 ORRIALDE
q HARIAN 2
«Aro berri bat»
irekitzeko asmoz
ekin dio Etxerat
elkarteak hasi
den urteari
21 lagun hil dira
Alexandrian,
eliza baten
kontra egindako
eraso batean
Milaka kandelak argiztatu
zituzten kaleak urteko azken
ostiralean,‘Etxean nahi
ditugu’lelopean euskal
presoen alde egin ziren
elkarretaratzeetan q 9
Istiluak izan dira ondoren
kristau eta musulmanen
artean. Hosni Mubarak
Egiptoko presidenteak
atentatua gaitzetsi du
eta lasaitasunera deitu q 16
IRITZIA 4
EUSKAL HERRIA 8
MUNDUA 14
q KIROLA 17
q AGENDA 25
q PLAZA 30
2 berria 2011ko urtarrilaren 2a, igandea
Harian›
Errepide istripuak D 2010eko balantzea
113
22.338
8.031
p2010ean errepideetan hildakoak. Zirkulazio istripuetan 113 lagun hil ziren
2010ean Euskal Herrian. 67 Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan hil ziren, 38 Nafarroan eta zortzi Lapurdin, Nafarroa Beherean eta Zuberoan. Ipar Euskal Herrikoak ez dira datu ofizialak.
pForuzaingoak gidariei jarritako salaketak. 2010ean, 22.338 salaketa jarri
zizkien Foruzaingoak gidariei, 2009an
baino 4.700 gutxiago. Gehienak, 12.132
segurtasunari lotutako arau-hausteei lotuta zeuden. 7.992 gehiegizko abiaduran
gidatzeagatik.
pBideko segurtasunari buruzko ikastaroetan parte hartu duten haurrak. Haurrengan bideko segurtasunari buruzko
kontzientzia zabaltzeko, ikastaro ugari
antolatu ditu Nafarroako Gobernuak
aurten. Lehen eta Bigarren Hezkuntzako
8.031 ikaslek hartu dute parte.
Hiru adingabe atxilotuta,
ardurarik gabe gidatzeagatik
Donostiako Udaltzaingoak hiru adingabe atxilotu zituen herenegun ardurarik
gabe gidatzeagatik,eta agintearen aurkako atentatua leporatu zien.04:00 aldera,gurpila zulatuta zeukan auto batean omen zihoazen,eta udaltzainek gelditzeko agindua eman zieten; haiek kasurik
egin ez,eta kontrako bidean abiatu ziren.
Hildako gehiago errepidean
Abenduaren 13an, garraiolari bat hil zen Beran (Nafarroa); gidatzen zuen kamioia errepidetik atera zen. NAFARROAKO GOBERNUA
113 lagun hil dira Euskal Herrian errepide
istripuetan, 2009an baino lau gehiago,
eta azken urteotako joera irauli egin da
Ipar Euskal Herrian zortzi pertsona hil dira,
aurreko urteko kopuruaren bikoitza
Mikel Lizarralde Donostia
113 pertsona hil dira 2010ean Euskal Herriko errepide sarean izandako istripuetan. Aurreko urtean
baino lau gehiago. Azken urteetan, jaitsi eta jaitsi ari zen hildako
kopurua, baina jaitsiera eten egin
da. Hego Euskal Herrian berdindu egin dira 2009ko datuak. Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, 67
pertsona hil dira aurten, Jaurlaritzako Herrizaingo Sailak emandako datuen arabera; aurreko urteko kopuru bera. Nafarroan ere
38 hil dira, 2009an bezalaxe. Ipar
Euskal Herrian, ordea, bikoiztu
egin da kopurua. Gutxienez zortzi lagun hil dira Lapurdiko, Nafarroa Behereko eta Zuberoako
errepideetan; 2009an lau izan ziren.
Nolanahi ere, hildakoen kopurua urtez urte gutxitu da Hego
Euskal Herrian azken hamarkadan. 2000. urtean 305 lagun hil
ziren errepideetan; beraz, hamar
urtean, %60 jaitsi da hildako
kopurua.
Azken bi urteotako istripu eta
hildako kopurua oso antzekoak
izan arren, alderik izan da Hego
Euskal Herrian. Izan ere, istripu
gutxiagotan hil da jendea aurten,
baina bi ezbeharretan zortzi
lagun hil ziren apirilean. Elgoibarren eta Orio parean (Gipuzkoa)
izan ziren bi istripuak, apirilaren
8an eta 17an hurrenez hurren, eta
horietako bakoitzean lau pertsona hil ziren.
2010ean hildakoak eragin
dituzten istripuak 55 izan dira
Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako errepideetan —2009an, 64
erregistratu zituzten. Istripu
gutxiago izaten dira orain herri
arteko errepideetan. Hildakoak
eragin zituzten 52 istripu erregistratu zituen Ertzaintzak
Bi ezbeharretan
zortzi lagun hil ziren
apirilean, Elgoibarren
eta Orio parean
2009an, eta azken urtean 40 izan
dira.
Aurten lehen aldiz, batera
eman ditu Eusko Jaurlaritzak
herri arteko errepideetan jazotako istripuen datuak eta herri
barruan jazotako istripuenak. 52
pertsona hil dira hiri arteko errepideetan —2009an baino bi
gutxiago—, eta udaltzainek,
hamabost hildako erregistratu
dituzte —2009an baino bi gehiago—.
Nafarroan, hildakoetatik 30
gerri arteko errepideetan zendu
dira, eta gainerako zortziak herri
barruan izandako ezbeharretan.
Nafarroan ez da izan hildako
ugari eragin duen istripurik,
baina abuztuan zazpi pertsona
hil ziren errepidean, eta, urtarrilean eta azaroan, bost. Hilabeterik beltzenak izan dira foru erkidegoan.
Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan hil diren 67 pertsonatik 44
istripua izan zuten ibilgailuen
gidariak ziren. Bederatzi lagun
autoko bidaiariak ziren, eta gainerako hamalauak kolpeagatik
hil ziren. Nafarroan hildakoei
dagokienez, auto errepidetik aterata hil ziren 21; bi ibilgailuren
arteko talketan bederatzi; auto
batek harrapatutako oinezkoak
ziren zazpi; eta istripuetako bat
stop bat ez errespetatzeagatik
gertatu zen.
Istripuetan larri zauritutakoen
datuak ere eman ditu Eusko
Jaurlaritzako Trafiko Zuzendaritzak. 2010ean, 328 pertsona larri
zauritu ziren errepide istripuetan, 2009 baino 72 gutxiago.
Gizonezkoak gehiengo
Hego Euskal Herrian gertatutako istripuetan hildako pertsona
gehienak gizonak ziren. Jaurlaritzako Herrizaingo Sailak ez du
datu zehatza eman, baina jakinarazi du hildako 44 gidarietatik 40
gizonak zirela. Nafarroan hildakoetatik 30 gizonak eta zortzi
emakumeak ziren.
Hildakoen adinari buruzko
datuak ere eman ditu Nafarroako
Gobernuak. Horrela, hildako pertsonetatik lau adingabeak ziren
(%10,5), hamabost 18 eta 34 urte
artekoak ziren (%39,5), sei 35 eta
44 urte artekoak (%15,7) eta gainerako hamahiruak 45 urtetik
gorakoak ziren.
2011ko urtarrilaren 2a, igandea berria 3
10››
Elizak bereganatutako ondarea herriari
itzultzeko eskatu diote Iruñeko artzapezpikuari
12››
Pedro Anitua: «Larrialdiei hobeto erantzuteko
da Autobabeserako Legea»
Errepide istripuak D 2010eko balantzea
Neska gazte bat hil da
Bidarrain,auto istripu batean
8
p Bi istriputan hildakoak. Apirila hilabete beltza izan zen Gipuzkoan. Apirilaren 8an, istripua izan zuten bi ibilgailuk
Elgoibarren, eta autoetako batean zihoazen lau lagunak hil ziren. 17an, Zarauzko
lau bizilagun hil ziren Orio parean, A-8
errepidean
Goizaldeko hiruretan gertatu zen ezbeharra, atzo, Bidarrai eta Baigorri herrien
arteko bide nagusian (Nafarroa Beherea). Autoa, oraindik ez dakite zergatik,
bidetik atera zen eta ondoko zelaira
sartu. Itzulika aritu zen, pare bat aldiz,
eta, azkenean, bere baitarik gelditu
zen. Autoa gidatzen zuen 20 urteko
neska hil da. Auto barnean bi neska
gazte ere bazeuden gidariaz gain,
eta biak Baionako erietxera eraman
zituzten segidan. Baina bien horien
egoeraren berri ez dute eman nahi
izan polizia etxean. Inkesta bat abian
jarri dute, istripuaren nondik norakoak
jakiteko eta zehazki gidariak autoaren
kontrola zergatik galdu zuen argitzeko.
48.000
pNafarroan egindako alkohol probak.
Foruzaingoak 48.000 alkohol proba inguru egin ditu amaitu berri den urtean,
aurreko urtean adina. Drogen proba, berriz, 301 laguni egin diete. Bestalde, foru
poliziak 9.700 kontrol ezarri ditu eta 1,3
milioi auto ikuskatu ditu.
Amparo Lopez q Eusko
Jaurlaritzako Trafiko zuzendaria
Herri barruko istripuak murrizteko lan egin
beharra nabarmendu du Lopezek. Eta
informazioaren aldeko apustua egin du.
«Isuna ez da
istripuak
eragozteko neurri
erabakigarriena»
MONIKA DEL VALLE / ARGAZKI PRESS
Mikel Lizarralde Donostia
Eguberrietan alkoholaren eta autoaren arteko nahasketak arazo
ugari sortzen dituela eta, «kezkatuta» erantzun die galderei Amparo Lopez Eusko Jaurlaritzako
Trafiko zuzendariak. Kezkatuta,
baina «bide onean» dauden sentipenarekin.
Zer-nolako urtea izan da zirkulazio
istripuei dagokienez?
Istripu gutxiago gertatu dira, baina hil, berriz, gehiago hil dira. Eta
horretan, zerikusi handia izan
dute Gipuzkoan izandako istripu
batzuek, hildako ugari eragin zituztenek.
Zerbaiten ondorio dira hildako ugari
eragiten dituzten istripu horiek?
Hori jakiteko, denbora tarte luze
samar bat aztertu beharko genuke —hamarkada bat, esaterako—, zerbaiten adierazgarri den
ala ez jakiteko. Baina izan daiteke
momentu jakin bateko gertaera
ere, eta hor zorte txarra ere sartzen da.
Azken agerraldian arrisku taldeak
aipatu zenituen. Zein dira arrisku
talde horiek?
Arrisku taldeak oso ondo detektatuak ditugu: oinezkoak, moto
gidariak, errepideko abiadurara
egokitzen ez diren gidariak, arretarik jartzen ez dutenak, kamikazeak edota arduragabekeria azaltzen dutenak, zorte txarra duten gidariak eta, azkenik, haurrak.
Talde horiei begira zerbait egiteko
asmorik badaukazue?
Arrisku talde horiek definitu
ahal izateko, hamarkada bateko
azterketa egin behar izan dugu,
arrisku handiena zein taldek duten zehazteko. Eta horrek balio
digu zein lan egin behar dugun jakiteko: kanpainak eta istripuen
kopurua murrizteko beharrezkoa
den prestakuntza lana zehazteko,
hain zuzen.
Gizonak emakumeak baino gidari
arriskutsuagoak al dira?
Ez nuke orokortu nahi epai bat
emanez, baina datuek diote gizonezkoek emakumezkoek baino istripu gehiago dituztela. Horrek
ez du esan nahi, dena dela, gizonak arriskutsuagoak direnik.
Orain dela gutxi aurkeztutako datuak inkesta batetik jaso genituen, eta inkesta horretan, gizonek onartu zuten emakumeek
baino arrisku jarrera handiagoak
hartzen zituztela.
Errepidean radarrak eta abiadura
kontrolatzeko neurriak areagotu
egin dira.Zer emaitza izaten ari dira?
Ez da egia radar gehiago dagoela.
Iaz azterketa bat egin genuen, aktibatu gabe zeuden radarrak leku
egokietan zeuden jakiteko. Radar
ugari baitzeuden martxan jarri
gabe. Azterketa hori egin ondoren, ikusi genuen gehienak leku
egokietan zeudela, istripu gehien
gertatzen ziren tokietan. Baina
radar kopurua ez da handitu. Eta
oraindik ere jarraitzen dugu diag-
nosi horrekin. Helburua ez da salaketa gehiago jartzea, salaketa
egokiak egitea baizik, dagokionean egitea salaketa, araua hausten
duenak lehenbailehen jakin eta
jarrera alda dezan.
Isunak zenbateraino dira eraginkorrak?
Zirkulazioan ez dago formula magikorik heriotza tasa murrizteko.
Isunak istripu kopurua murrizteko beste baliabide bat dira. Adibidez, radarrak gune arriskutsuetan martxan jartzen direnean, is-
«Helburua ez da
salaketa gehiago
jartzea, salaketa
egokiak egitea baizik»
«Isunik ez dugula
jarriko esango bagenu,
jarrera arriskutsuak
areagotuko lirateke
tripu kopurua jaitsi egiten da.
Denbora batera, ordea, berriro ere
igo daiteke. Zirkulazio arauak aldatzen direnean ere, guztiak kezkatu egiten gara eta egokitu egiten dugu gure jarrera. Horrek istripu kopurua murrizten du, baina
lasaitu ahala, berriro igo daiteke.
Ondorioz, isunak, komunikazioa
eta hezkuntza uztartu behar ditugu, horietako bat bera ere ahantzi
gabe. Isunak lortzen du hertsagarria izatea, baina ez da istripuak
eragozteko neurri erabakigarriena. Baina isunik jarriko ez dugula
adieraziko bagenu, jarrera arriskutsuak areagotu egingo lirateke.
Eta hori ez da onargarria.
Oraintxe bertan, zigor kodea aldatu
dute eta gidariei autoa kentzeko aukera dago. Zer iruditzen zaizu?
Nik uste dut gidari gehienak gidari onak direla. Neurri hertsagarriak gidari txarrei jarri behar
zaizkie, beren burua ez ezik besteena ere arriskuan jartzen dutenei. Zigor kodearen aldaketa ez da
araua hausten duen gidariarentzat, baizik eta errepideko segurtasunaren kontrako delitua egiten duenarentzat. Eta kasu horietan autoa delitu horren arma da.
Hori errepideko istripuen biktimen aspaldiko eskaera da.
Alkohola hartzearen kontrako kanpainak gero eta ohikoagoak dira. Ze
emaitza izaten ari dira?
Gero eta onartuagoa dago gidatu
behar baduzu ez duzula edan behar, eta garraio publikoaren gauerako zabaltzeak emaitza onak
ekarri ditu alde horretatik. Gainera, gazteek oso ondo hartu dute
informazio hori, eta gutxiago hartzen dute autoa. Uste dugu lan horretan segitu behar dugula, oraindik ere gertatzen direlako alkoholemia kasuak errepidean.
Azken inkestak adierazten du alkoholemiapean gidatzen dutenak pertsona helduak direla.
Askotan gazteei leporatzen dizkiegu jarrera jakin batzuk, eta
gero, errealitateak bestelako datuak ematen dizkigu. Eta, beharbada, adin batetik aurrera, zailtasun handiagoekin iristen zaigu
mezua. 25 eta 44 urte arteko adin
tartean segitu behar dugu kontzientziazio mezua zabaltzen.
Datuek esaten dute, hildakoen kopuruari dagokionez, iazkoa baino
pixka bat txarragoa izan dela 2010.
urtea. Esan daiteke azken urteetako
beherakada eten egin dela?
Bereizketa bat egin behar da. Herri arteko errepide sarean bi lagun gutxiago hil dira, eta herri barrukoan, berriz, bi gehiago hil
dira. Ikusten dugu herri arteko bidaietan hildakoen kopuruak jaisten segitzen duela baina herri barruan oraindik lana dugula egiteko. Trafiko zuzendaritzak hor
jarri nahi ditu indarrak, ematen
duelako herri barruan ez dugula
horrenbesteko arreta jartzen.
Zein dituzue asmo nagusiak 2011.urteari begira?
Beheranzko joerarekin segitu
nahiko genuke, eta helburu utopiko gisa, nahiko genuke errepidean hildakorik ez egotea. Horretarako, arrisku taldeetan sakondu
behar dugu kanpaina batzuen bitartez, eta herri barruko zirkulazioan dauden hutsuneak ere aztertu nahi ditugu. Kontrol kanpainak mantendu egingo ditugu,
eta autoen egoeran jarriko dugu
kontrola. Auto gutxiago saltzen
dira, baina auto zaharrak ondo
izan behar ditugu.
Harian › Iritzia
Berriro
Urte bero
L
M
da berriro urte berria, aurten ere diferente izanen da.
Aurten ere diferente izanen da,eta
txoriek libre egingo dute hegan.Bihotz
oneko jendea ez da egongo eguberrien
asai, bukatu da, akabo oturuntzak,
zain,ez dizute zoriona opako ez bada
mozkorraldiak eta bihotzerreak,
benetan,ez dute kezkarik agertuko bahemen da berriro batere normala ez
tere axola ez zaienean.Eguneroko boden normalidadea, fini da edozeinek
rroka txikietan itota ibiliko da behartsua,
edozeini zoriona opa behar zikina,
halaxe behar baitu boteretsuak.Gerra
amaitu da funtzioa, egin txalo, jantzi
piztuko dute munduko bazterren
berokia, kanpoan hotz egiten du, eta
batean,gutxi batzuek asko irabahemen dira berriro eguneroko
zi eta beste guztiek dena galtzeantzerki topaketak, aspaldi eman
ko.Albistez beteko zaizkigu meza
zizuten papera, hauxe daukazu,
medioak eta garunak egunero,
hemen da berriro bakoitza bere
eta egunero libratuko gara.
baitara bildu eta bere zorionaMaite ditugunen alboan
ren xerka hastea, zaputzak
egoten saiatuko gara.Galahaztea, hemen da berriro
du egingo dugu akaso,
asteroko futbol jardunaldi Jira
baina azkeneraino borrohil ala bizikoa, bihar laneXabier
Gantzarain
katuko gara.Berriro.
ra, etzi asteartea, hemen
Zuzendaria:
Martxelo Otamendi
Zuzendariordea:
Enekoitz Telleria
Edizio arduraduna:
Lurdes Huizi
Argitaratzailea:
Euskal Editorea SM
Publizitatea: Iragarri SM
Lege gordailua:
SS-0662/03
Batzorde parekidea:
0712I84059
Egoitza nagusia:
Martin Ugalde kultur parkea.
Gudarien Etorbidea, z/g.
20140 Andoain.
Telefonoa:
(0034) 943-30 40 30
Faxa: (0034) 943-30 09 43
Webgunea:
www.berria.info
Posta elektronikoa:
berria@berria.info
Publizitatea:
publi@iragarri.net
Harpidetza saila:
(0034) 943 - 30 43 45
Date: 02/01/2011
Exemplaire: 2.337
Editeur: Euskal Editorea s.l.
Directeur de publication:
Martxelo Otamendi
Comission paritaire:
0712I84059
Delegation Labourd:
Lisses 3, 64100-Baiona.
Tel.: (0033) 559256220.
Fax: (0033) 559254303.
E-mail: lapurdi@berria.info
ORDEZKARITZAK
Araba: Bizenta Mogel, 6.
Posta kodea: 01008
Gasteiz. Telefonoa:
945-15 04 52. Erredakzioko
faxa: 945-14 83 07.
Posta elektronikoa:
araba @berria.info.
Bizkaia: Uribitarte kalea, 18,
3. C. Posta kodea: 48001
Bilbo. Telefonoa:
94-435 26 00. Erredakzioko
faxa: 94-423 49 75.
Posta elektronikoa:
bizkaia@berria.info.
Lapurdi: Lisses, 3. Posta
kodea: 64100 Baiona.
Telefonoa: 559-25 62 20.
Faxa: 559-25 43 03.
Posta elektronikoa:
lapurdi @berria.info.
Nafarroa: Iratxeko Monasterioa, 45, 13. Posta kodea:
31011 Iruñea. Telefonoa:
948-36 66 22.
Publizitatea: 948-36 66 23.
Posta elektronikoa:
nafarroa@berria.info.
berria
Gasteizko estresatuei, urte ona Ezterenzubiko gasna-ontzaileei, urte ona
Miarritzeko ostatu desordenatuei, urte
ona goizetan Errobi eta Aturri hegietan
lasterka gurutzatzen ditudan aterbegaitrofano txikiaren antzera herria
beei, urte ona laidostatzen gaituztenei,
kudeatzen duen lehendakariaren
urte ona lanean euskaraz mintzo zaizkimende, mila iragarpen hitsen artean,
danei, urte ona bandera zuria altxatzen
hazkunde ekonomikoa mardo datekeedutenei, urte ona Euskal Herriko surfala mailukatzen diguten arren, irakurle
lariei, idazleei eta bertsolariei, urte
guztiei, bihotzaren zolatik, gainean
ona Amikuzeko laborariei, urte
dugun urterako zorionak desiratzeaz
ona belarriak musikaz mukurubeste erremediorik ez dut: urte
tzen dizkigutenei, urte ona
ona Bardeetako errautsez hordi
Marie Christine eta Mylèni,
dabiltzanei, urte ona Eskiula eta
urte ona etxekoei eta kanpokoIlarreko asketan nagitzen direnei,
ei, urte ona AHT linearen aurkaurte ona Enkarterrietako
riei, urte ona alferrei
bizidun bakoitzari, urte
bezain langileei, horrelaona Goierriko talo egileei,
korik baldin bada orainurte ona Ondarroako sare Bira
dik.
konpontzaleei, urte ona
Itxaro
Borda
Urte berri on...
Bilbo, Donostia, Irunea ala
Euroaren paradisua:
zein irtengo da lehena?
Joseba Felix
Tobar-Arbulu
Ingeniaria
E
uroa eta Eurolandia
berriz dabiltza espekulatzaileen zurrunbiloan. Warren Mosler-ek
dioenez (http://moslereconomics.com/2010/11/29/euro-endgame/), euroak bukaera zoriontsu
bat beharko luke, baina ezin da
lortu. Jolas bukaerak esan nahi du
autoritate fiskalak defizitean jartzea, baina eurogunean EBZ da
nagusi, eta horrek dena baldintzatzen du.
Mosler-en ustez, herrialde bakoitzaren zor/BPGa frakzioak %20 baino gutxiago izan behar du. Eta hemen dago beste arazo bat, zeren
EBn, nonahi bezala, agintean daudenek ez baitute ulertzen ezen aurrezki monetarioak inbertsioaren
kontabilitatezko erregistroa besterik ez direla: inbertsioek aurrezkiak sortzen dituzte (http://moslereconomics.com/2010/11/26/europeandebtgdp-ratios-the-core-issue/). Ez
direla behar aurrezkiak inbertsioak finantzatzeko (http://moslereconomics.com/2009/12/10/7-deadly-innocent-frauds/).
Euroa martxan jarri zenean,
EBZk ez zituen bere gain hartu
kide ziren herrialdeen zorrak, herrialde bakoitza zorpetik libre hasteko bide berria. Orain, aspaldiko
zama horrekin aurrera jo behar du
herrialde bakoitzak, zeinek bere zorrarekin.
Greziako krisiaren ondoren, Irlandakoa etorri da. Laster Portugalekoa eta Espainiakoa etorriko
dira. Izan ere, bonoen merkatuek
jadanik argi gorriak piztu dituzte
(http://www.washingtonpost.com/w
p-dyn/content/article/2010/11/26/
AR2010112605032.html): Espainia
eta Portugal, biak, Irlanda eta Greziaren parean jarri behar direla nazioarteko diru laguntza jasotzeko.
Hitz lauan esateko, euroa ezegonkortuko da, eta hori ekiditeko, (a)
EBk diru laguntza behar izango du
kanpotik, ala, (b) EB barrutik Espainiari eta Portugali diru laguntza
eman behar zaie, Greziari eta Irlandari egin zitzaien moduan.
Hortaz, Grezia eta Irlandaren ondoren, Espainia eta euroa bera salbatu behar ditu EBZk. Guztiak salbatuak izan behar dira. Europako
Batasuneko (EB) herrialdeek ez
dute euroa hondatzen utziko. Alemania ezin daiteke bilaka EBko periferiako herrialdeen funts iturria.
EBZ izan behar da iturri hori. Halaber, EBZ izan behar da gordailu asegurua, gordailua sinesgarri eta
egingarria izateko.
EBn nolabait funtsak emateko,
erdiguneko autoritate batek (erakunde batek) egon behar du. Jadanik EBZ hainbat herrialdetako
gobernu bonuak ari da erosten
bigarren merkatuetan. EBZk hori
egiten segituko duen bitartean,
herrialde-kideek solbenteak izaten
jarraituko dute. Baina noiz arte
horrela?
Hori dela eta, Mosler-ek zenbait
proposamen egin zituen EBrako.
Bi hitzetan, EBZk urtero per
capita-ko banaketa bat gobernuei
ematea kide diren estatuek beren
zorrak zuritzeko, hasieran berehalako BPGaren %10eko banaketarekin. Hori egiteko, noski, aldez
aurretik ulertu behar dute banaketa hori ez dela inflaziogilea, alegia,
ulertu behar da eskariaren aldeko
inflazioa gastuaren funtzioa dela,
eta proposaturiko banaketak ez
duela gobernu-gastua gehitzen
—ekonomia da gobernu-funtsak
behar dituena, bere zergak ordaintzeko. Gobernariek eta ekonomialariek alderantziz uste dute: gobernuak ekonomiaren funtsak behar
dituela gastatu ahal izateko. Funtsean diru-teoria ez ulertzean dago
gakoa—.
Zoritxarrez, EBn egin den guztia
deflaziogilea izan da eta da, langabezia barreiatuz: gobernuek ezin
dute eurorik gastatu, alderantziz,
austeritatea da hitz magikoa eta
EBZ gero eta autoritate nagusiago
bilakatu da terminoak eta kondizioak ezartzeko (http://moslereconomics.com/2010/11/30/euro-updateand-why-no-one-is-leaving-yet/).
Are okerragoa dena: hazkunde
negatiboa ere jasangarria izan daitekeela, insolbentziarik gabe, baldin eta EBZk segitzen badu fondoak barreiatzen.
Hortaz, zergatik ez dute uzten
herrialde horiek eurogunea? Noiz
arte egongo dira herritarrak jasaten egoera tamalgarri eta trauma-
Alemania ezin daiteke
bilaka EBko
periferiako
herrialdeen funts
iturria. EBZ izan behar
da iturri hori. Halaber,
EBZ izan behar da
gordailu asegurua,
gordailua sinesgarria
eta egingarria izateko
tiko hori? Ezina ote da EB beste era
batera antolatzea?
Arazorik garrantzitsuena teorikoa da: diru-teorian dago giltza.
Eta agintariek eta ekonomialariek
ez daukatela garbi arazoa non
datzan. Izan ere, EBn inflazioa
txiki samarra izanik eta interestasak baxuak, zer dela-eta da arazoa egoera hori? Esan bezala, diruteoria ez ulertzean dago kontua.
Gehienen ustez, gobernuek gehiegi
gastatu dute eta orain herrialdeek
prezioa ordaintzen dute. Ondorioz,
austeritatea nonahi. Bapo.
Bapo? Zaborra! Lehendabizi
zabor intelektuala maila teorikoan.
Gero, zabor soziala, EBn gero eta
abiadura handiagoz zabaltzen ari
dena, EB aparteko eskuindarren
eta neoliberalen paradisu bilakatuz, bankari handien probetxurako.
Tartean, euroaren zaindariak,
EBZk, segitzen du bere estrategiarekin, bonuak erosiz (http://moslereconomics.com/2010/12/01/ecb-theeuros-monetary-guardian-confirms
-bond-purchase-strategy/); orain
Portugalekoak, baldintzak eta
betebeharrak ezarriz.
Etorkizuna? Mintza bedi Paul
Krugman Nobel sariduna: Espainia euroaren presoa da
(http://www.nytimes.com/2010/11/29
/opinion/29krugman.html?_r=2&re
f=columnists). Eta harritzekoa
dena: «Spain would be better off
now if it had never adopted the
euro». Horrelakoak entzun behar
ziren orain dela urte asko. Baina
denbora hartan, EB erabat onuragarria zen, EBtik kanpo ezereza
besterik ez zegoen. Hamaika entzuteko jaioak gara. Gogorragoak
entzungo eta irakurriko ditugu
hemendik aurrera!
2011ko urtarrilaren 2a, igandea
berria 5
Iritzia ‹ Harian
b
2011
Hizpideak
Egitekoak eginda
Enekoitz Telleria
etelleria@berria.info
alaxe joan da,eta halaxe doala
esan du Lula Da Silvak,oraintsu
arteko Brasilgo presidenteak.Eta ez da
askotan gertatuko presidente batek
agurrean esana eta presidente horren
agintean egon direnek haren agurrean
esana bat etortzea.Horixe gertatu da
Lularekin,eta horixe brasildarren
gehiengoarekin —%80tik gorako onarpen indizearekin esan dio agur karguari,
eta Latinoamerikak inoiz izan duen
presidenterik onena da askorentzat—.
H
r
man diezaiogun ongi etorria urteberriari, gertatu
ez diren gauzez gainezka dator-eta», dio Rilkeren
poema batek. Urteberria dioen tokian Rilkek etorkizuna
idatz zezakeen, baina urte berriak abantaila bat du etorkizunaren aldean: konkretua da eta mugatua. Badakigu
noiz hasten den eta noiz den bukatzen. Urte berriak
iraungipen muga bat du, eta, nahi eta nahi ez, oraindik
gertatu ez diren gauza asko ekarriko dizkigu. Asko eta
asko ez daude gure esku, ezin dira aurreikusi.
Beste asko, ordea, gure borondatearen neurrikoak dira.
Tartean, bakea. Dena ez da, ezta gutxiagorik ere, fortuna
eta patua: guk ere badugu erantzukizunik urtearen martxan.
Gertatu ez diren gauzez gainezka baitator urteberria,
aukeran nahiago itxaropenez agurtzea. Eta Rilkek beste
poema batean aholkatutakoa egiten saiatzea: «Hire
murrua bihur ezak besteenganako eskailera-maila».
Gertatu ez diren gauza ederrez betetako urteberri on,
bada…
E
Ez da harritzekoa horregatik Dilma
Rousseff presidente berriaren karguhartzea orain arteko presidentearen
agurrak itzalpean harrapatu izana. Ez
dauka zeregin erraza Rousseffek. Lularen karismarik gabekoa, pobreekiko
haren enpatiarik gabekoa, eta haren
aldean politizatuagoa da Rousseff. Lularen zortzi urteko agintaldian oposizioa txikituta egon da, bazter batean,
lotuta eta etsita, presidentearen itzelezko entzute eta onarpenaren beldur.
Orain iritsi da haien unea eta haiei (ere)
egin beharko die aurre Rousseffek. Egitekoak eginda doala esateko lau urte
zail ditu aurretik.
Hitz beste
Anjel Lertxundi
Zaldieroa
Maltzaga Zeanurin
D
elirium Tremensen hitzak
etorri zaizkit gogora egunotan: bizitzaren txorakeriak,
hasi eta bukatu negarrez. Martxoa
izan nuen 2010eko une bereziena,
alaba jaio zitzaigunean. Eta biharamunean, Gurutzetan oraindik,
Eñaut, aita izan berri bera ere. Eta
Gurutzetan itzali Sabin, bizkorbizkor. Udagoien historikoa amaituta utzi gaitu. Demokrata erradikalak munstroaren atzaparrak
ikusi zituen irailean, beti bake
bidez defenditutako ideiak, euskara, independentzia, zartako
batez galarazi eta aldarrikatutako
eskubide zibilak berari ere ukatzen
zizkiotela ikusita. Unearen garrantziaz jabetu eta konplexurik gabe
erronkari heltzeko apustua egin
zuena, alderdikerietatik haratago
bat eginik.
Hamaikako platoan egin genuen berba handik laster. Hastear
zen Bizkaiko txapelketa, piztiak
beti bezala, torturarekin erantzun
zion su-eten agiriari, eta unearen
garrantzia azpimarratu zuen Sabin Intxaurragak. «Burua hotz»,
errepikatu zuen behin eta berriz.
Larrepetit
Urtzi Urrutikoetxea
2010 iragan da,
eta ez da erraza
jabetzea une
historiko batean
zaudela. Berlingo
Harresia erortzen
ari den unean ote
gaude? Lituaniak
Moskuko tropei
aurre egin
zienekoan?
Hiru hilera, burua hotz baina ametsa urrun daukagula, Sabinek berak odola hoztu digu. Eta inork gutxik ez bezala denak, Carmelotik
Karmelora, bildu gaitu bere inguruan, Gorbeiaren magalean.
2010 iragan da, eta ez da erraza
jabetzea une historiko batean
zaudela. Berlingo Harresia erortzen ari den unean ote gaude? Lituaniak Moskuko tropei aurre egin
zienekoan? Urtebete baino gutxiago 2012rako, eta ametsak eta
ametsak. Ekialdetik Gorbeiako
magalera datozenak Zeanuritik
Maltzagara eta Amaiurrera edo
Mitikilera doazenak.
Triste eta ederra izan da urteari
agur horrela esatea. Zeanurin
libreak garela amestu eta, futboletik haratago, garen bezala onartzen gaituztela irudikatu genuen.
Gero tortura ere zigor daitekeela,
noizean behin bada ere, ikusi
dugu. Geroz eta zailago dituzte
jarrera horiei eusten. Zeanurin
egon zen Maltzaga, eta bideari
heltzeko ordua da. Urrats bat egitekoa. Larunbatean bertan, Bilbon, hasteko.
u
Zuzendariari
BERRIAk irakurleen eskutitzak plazaratzen ditu. Ez dute 2.500 karaktere
—espazioak barne— baino luzeago izan behar, eta BERRIAk mozteko
eskubidea du. Helbide honetara bidali behar dira, izen-abizenak eta herria
adierazita: Berria, Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain. Eskutitzak
Internet bidez bidaltzeko: iritzia@berria.info.
Jesusen bidea,
familian
«Ezagutu nahi nauzu? Ba orduan etorri nirekin bizitzera».
Horrelakoak gara gizakiak,izaki
sozialak.Elkarbizitzan ezagutarazten dugu geure benetako izaera eta nortasuna.Atsegin edo
ez,ezin dugu ukatu gure pertsona ezagutzeko modurik egokiena elkarbizitza dela.Esaera zaharrak ederki dioen bezala: Kalean uso, etxean otso.Harreman bezala senidetasuna ahalbidetu dezakegu edo,baita ere,
deuseztatu.Nazareteko Jesus,
hain zuzen ere kristauontzat bizirik dagoena,horretaz guztiaz
konturatzen da,eta esaldi xumea baina aldi berean iraultzailea erakusten digu: «Zorionekoak senidetasunarekiko gose eta
egarri direnak,haiek baititu Jainkoak aseko».Jesusek,hitz hauekin,gizakiaren benetako funtsa
eta bere garapenaren muina
azaltzen dizkigu.Jesusek esaten
digu elkartea eta senidetasuna
ahalbideratzen dugunean egiten garela benetan gizaki,alegia,
pertsona aske eta zoriontsu.Eta
ebanjelioa egia baldin bada?
Familia da,baina,aldi berean,
egiteke dago,inoiz ez dago guztiz bukatuta.Gure etxeetan senidetasuna etengabeko itxaropena eta erronka da; gure barnea,
gure familiarena eta gizartearena zoriontsu ikusi nahi baditugu,
ezinbestekoa da senidetasunaren zerbitzura jartzea.Ez gara
izaki isolatuak,bakartiak,ez gara
garatzen gure kabuz joanda.Harremana gara,eta lankidetza,
enpatia,baiezkotasuna,entzumena,elkarrizketa,barkamena,
elkartasuna,abegitasuna,konpainia...indartzen ditugunean
bihurtzen gara benetako pertsona.Maitasunak egiten gaitu gizaki.Ebanjelioa egia bada?
Mikel Iraundegi.Donostiako Elizbarrutiko familia pastoraltzako burua.
Harian › Iritzia
‘Chacolí’: burgostarrei
arrazoia emanez
Xabier Kintana
Euskaltzaina
K
ontua ez da berria,
baina, dirudienez,
Jordan ondoko
bataiatzaile haren antzera, ni ere
gorrei oihuka ari zaizkien ero horietako bat nauzue, basamortuan alferreko predikatzaile. Aspaldian egindako artikulu batzuetan behin eta berriro azaldu
dut chacolí hitza erdarazko berba bat dela, euskarazko txakolinetik etorri arren. Horrexegatik
salatzen nuen erabat desegokia
zela, ene ustez, bera txakolí idaztea, horrek euskaldun jendeari
ardo horren euskal izena horixe
zela sinetsarazten diolako, oker,
eta hortik datozela, besteak beste, txakoli bat mesedez edo Txakoli dago, moduko aldrebeskeriak, maiz entzunak, ohiko baso
bat txakolin edo txakolina badago forma zuzenagoen ordez.
Kontua da txakolin euskal hitzetik erdarazko chacolí forma
sortu zela aspaldian, eta horrela
esaten dutela Burgosko iparraldean, neronek maiz entzun dudanez. Beraz, ez dago arrazoirik
gaztelauei, beren hizkuntzan
ardo horri chacolí esaten galarazteko, berba bera, azken buruan, haiengandik geuk hartua
dugulako, batzuek hori jakin
edo aitortu nahi ez badute ere.
Beren produktuari etiketa
eransteko orduan gure txakolingileek, salbuespen txalogarriren bat gorabehera, oso bertoko-bertokoak izan arren, erabat bazterturik utzi dute gure
hizkuntza, hitz horren iturburua izan arren, eta espainola
dute hobetsi. Hori bai, euskal
idazkeraz mozorroturik, tx eta
k-en mahats-hostoarekin lotsariak estalita. Eta horren ondorioa hortxe dugu: orain gaztelauek ere berba hori erabiltzeko
eskubidea eskatu dute, eta arrazoi osoaz gainera, beren-berena
dute eta. Eta dudarik ez izateko,
aski da, diodanaren argigarri,
euskal eta erdal hiztegiei begirada bana egitea.
Ordea, horren lekuan geure
produktuetan egiazko euskal hitza, txakolina, hasieratik bultzatu bagenu, Euskal Herriko ardoa delako, zentzuak, kulturak
eta euskal senak agindu beharko zigutenez, hots, eskuarki katalan eta galegoek beren ardoekin egiten duten moduan, ez zatekeen holakorik gertatuko.
Horrela jokatu balitz, auzo probintziei ez zitzaiekeen burutik
pasatu ere egingo gaur beren ardoei Burgosko txakolina o Santanderko txakolina deitu nahi
izatea, espainolez hitza bera falta dute eta. Baina, zoritxarrez,
berriro ere, gure ekoizle eta enpresari argi askorentzat, beren
merkataritza-praktikan, egon,
euskararik ez dago, ez da kontuan hartzeko zerbait, aldizka
entzuten dizkiegun gure berezko hizkuntza zahar, aberats eta
maitagarria... eta abertzale usteko hitzontzikeria belaxka gorabehera.
Zenbat kontsulta ez ote dituzten egin botilen formatoa, beiraren kolorea, etiketaren forma
eta diseinua erabakitzeko, edo
bertan inprimatu beharreko
irudia, inon ez diren mahasti
edo jaurerri batzuen gezurrezko
erdal izena asmatzeko, horrela
Geure produktuetan
egiazko euskal hitza,
‘txakolina’, hasieratik
bultzatu bagenu,
ez zatekeen
holakorik gertatuko
Bizkaiko aurrekontuak:
jasanezinak herritarrontzat
Begoñe Agirre
Arantza Urkaregi
Bizkaiko Batzar Nagusietako
Ezker Abertzaleko batzarkideak
A
ste honetan, berriro EAJ eta
PSEren arteko
akordioari esker
onartu
dira
2011ko Bizkaiko aurrekontuak.
Bi indar politiko horiek, itxurazko enfrentamendua irudikatu
arren, beti ados jartzen dira bizkaitar guztion dirua gutxi batzuen interesen arabera erabiltzeko. Hori bai, hain garrantzi
handia duen aurrekontuen eztabaidari uko eginez, bizkaitarrok
ez ezagutzeko benetan nola erabiltzen duten gure dirua.
Ikasturtearen hasieran izandako Politika Orokorreko Osoko Bilkuran, Jose Luis Bilbao
Ahaldun Nagusiak gizarte-zerbitzuen jasangarritasuna jarri
zuen kolokan. Haren ustez, gizarte-zerbitzuak mantentzeko
dirurik ez dago. Baina ez daukate inolako lotsarik, eta 2011ko
aurrekontuetan 65 milioi jarri
dituzte Artxandako Tunelak
erreskatatzeko. Egin behar ez
zen azpiegitura bat enpresa baten eskuetan utzi zuen Bizkaiko
Foru Aldundiak, eta, errentagarria ez denean, Aldundiak dirua
jartzen du tunelen kudeaketa
zuzena egiteko. EAJk zuzentzen
duen politika horrelakoa da: azpiegiturak nonahi eta arlo guztietan azpikontratazioa nagusi.
Baina zerbitzuak ematen dituzten enpresek etekinak lortzen
ez dituztenean, hor dago diru
publikoa, guztion dirua, enpresarien mesedetara erabiltzeko.
Artxandako Tunelekin gertatu dena berriro errepikatuko da
laster inauguratuko den Hegoaldeko Saihesbidearekin. Kasu
horretan, Bizkaiko Foru Aldundiak ordaindu du, eta ez gutxi:
mila milioi euro. Eta diru hori
guztia bidesarien bidez berreskuratu nahi du Foru Aldundiak! Badakite ezinezkoa dela,
baina horretan ez dute ikusten
jasangarritasun-arazorik. Bitartean, diru mordo horri lotutako
zorra ordaintzeko hipotekatu
gaituzte datozen 10-20 urteotan.
Eta zer esan Bizkaiko errepide-sare berriaz? 1.200 milioi
euro inbertitu nahi dituzte Bizkai osoa zulatzeko. Errepide horiek enpresa pribatuek egin eta
ustiatuko dituzte, baina Foru
Aldundiak urtero ordainduko
die erabilpen-mailaren araberako diru-kopuru bat. Berriro, enpresa pribatuek bermatuta
izango dute diru publikoa.
Azpiegitura horiek guztiak
mantentzea da jasanezina, ez gizarte-zerbitzuak mantentzea.
Bizkaiko agintariek diote azpiegiturak egin behar direla ekonomia suspertzeko. Gezurti hutsak dira! Inbertsio horiek balio
dute porlan-enpresek kristoren
dirutza lortzeko, ez enplegu duinak sortzeko, ezta Bizkaiko eskualdeek behar duten garapen
sozioekonomiko orekatua bultzatzeko ere.
Askotan esan dugu enplegua
sortzeko biderik emankorrena
gizarte-zerbitzuen sare publikoan inbertitzea dela. Era horretan, herritarron gizarte-beharrei erantzungo diegu eta gizarte-zerbitzu horiek guztiak
aurrera eramateko enpleguak
sortuko ditugu, enplegu iraunkorrak eta baldintza duinetan.
Baina horrek eskatzen du Biz-
Bizkaiko Foru
Aldundia kudeatzen
duen EAJrentzat,
eta bere laguntzaile
PSErentzat,
gizarte-zerbitzu
publikoak
«garestiegiak» dira.
Ez, ordea,
behar ez ditugun
hainbat eta hainbat
azpiegitura erraldoi
deiturari Erdi Aroko nolabaiteko kutsua eskaintzeko, zenbat
feudo eta konterri faltsuren izenak ez ote diren proposatu!. Eta
gure hizkuntza, Europako zaharrena, hain jatorra, hainbeste
mila urtetakoa, hain zoragarria,
ezti, gozo eta gurtua izan
arren,... horri kasurik ere ez!
Horri ez ukitu, umea, kaka da
eta! A zer nolako euskal produktuak gureak! Ez dakit nola ausart gaitezkeen euskara gure bizitzan, geure administrazio edo
irakaskuntzan, bultzatzera predikatzera, ageri denez, geure
hizkuntzak «bertoko eta betiko»
produktu horiek lau haizetara
ezagutarazteko ere balio ez digunean. Lotsagarria benetan.
Duela gutxi Alondegia euskal
hitz ahantzia berbizteko aukera
ederra galdu genuen, espainolezko Alhóndiga-ren mesedetan. Orain, izen berbera duten
euskal ermita ugariak eta horrela deritzon haitzulo ospetsua
gorabehera, gure hizkuntzaren
batasuna hasi zenetik berrogei
urte pasa eta gero, euskara estandarrean milaka haur eskolatu eta pertsona nagusi alfabetatu ugari lortu ondoan, Bilbon kiroldegi nagusi berri bat pairatu
beharko dugu, erdarazko izen
ongi ozenaz hornitua, baina
hori bai, deitura euskara dialektal-dialektalean daramakeena.
Tira, adiskideok, aski da, horrela ez goaz inora!
kaiko Foru Aldundiak duen kudeaketa-sistema hankaz gora
jartzea. Aspaldidanik, Gizarteekintzako zerbitzuak azpikontratatu ditu Aldundiak, egoitzetan ematen diren zerbitzuak enpresa pribatuek ematen dituzte,
ez Foru Aldundiko langileek.
Eta azken garaian, egoitzen
eraikuntza bera azpikontratatuta dago. Horrela, zerbitzuak
«merkeagoak» omen dira, baina
kaltetuak nortzuk diren argi
dago: enpresa horietako langileak (orain dela gutxi greban
egon direnak), lan-baldintza
okerretan lan egitera behartuak baitira, eta zerbitzua jasotzen duten herritarrak, zerbitzuen kalitatea gutxitzen baita.
Baina Bizkaiko Foru Aldundia kudeatzen duen EAJrentzat, eta bere laguntzaile PSErentzat, gizarte-zerbitzu publikoak «garestiegiak» dira. Ez,
ordea, behar ez ditugun hainbat
eta hainbat azpiegitura erraldoi.
Nahikoa dela esateko garaia
da. Legegintzaldia amaitzear
dago, eta ezinbestekoa dugu Bizkaiarentzako eta bizkaitarrontzako bestelako politikak bultzatzea, bizkaitar guztion zerbitzura egongo direnak, Bizkaiko
eskualdeen garapen ekonomiko
eta soziala bultzatuko dituztenak. Bestelako Bizkai bat behar
dugu eta horren alde ari gara lanean.
berria 7
‹ Publizitatea
Harian › Euskal Herria
Bakea landu egin behar dela
ohartarazi diote Patxi Lopezi
EAJk, EAk eta EBk
Bake prozesuari kanpotik begiratzen diola
aurpegiratu diote, eta esan diote ametsak
gauzatzeko ekintzak egin behar direla
Urtezahar eguneko mezuan hitz
hutsaletan geratzea leporatu diote Eusko Jaurlaritzako lehendakari Patxi Lopezi alderdi gehienek. Bakea landu egin behar dela
esan diote EAJk, EAk eta Ezker
Batuak. Ekintza zehatzak eskatzen dituela esan dute, eta lehendakariak gidatu behar dituela horiek, ikusle soil gisa egon gabe.
Iñigo Urkullu EBBko presidenteak Lopezi esan dio ez dela aski
bakeari eta indarkeriarik ezari
buruz hitz egitea; ekin egin behar
dela, batez ere «elkarbizitza politikoari buruz eta erabateko aniztasunaren inguruan herritarrek
erabakitzeari buruz ari denean».
Baina, Urkulluren ustez, «beste
hitzaldi hutsal bat» izan da lehendakariak egindakoa, ekimenik
gabea.
Lehendakari izatearen esanahia oraindik ez duela ulertu ere
esan dio Lopezi Urkulluk. «Lehendakari izateak lehena izatea
esan nahi du; bidea egiten lehena
izatea; lidergoa esan nahi du, lehentasunak ezarri eta horiei
erantzutea; proposamenak egitea eskatzen du lehendakari izateak». «Lidergoa izatea zerbait desiratzea baino gehiago da».
Pello Urizar EAko idazkari nagusiaren ustez, «2011rako duen
ametsa» kontatu du Lopezek;
nahiak adierazi ditu, baina ez du
azaldu nola lortuko dituen helburu horiek. «Bake eta normalizazio
prozesuan parte hartu gabe jarraitzen du, aldaketa politikoari
kanpotik begiratzen baitio, hori
bultzatu eta egonkortzeko ezer
egin gabe». EAko buruaren ustez,
ordea, «aldaketa politikorako prozesua atzeraezina da», eta agente
politiko, sozial eta instituzionalek
«hori gauzatzen laguntzeko eginbeharra dute».
Serafin Llamas EBko Presidentziarako bozeramaileak ere «ikusle soil baten gisan» ikusi du lehendakaria, eta bere betebeharra prozesuan liderra izatea dela ohartarazi dio. Normalizazio eta baketzerako bidean aurrera egiteko
bide orria ezartzeko eskatu dio,
eta prozesuak aurrera egin dezan
alderdien mahaia antolatzeko.
Gorka Maneiro UPDko legebiltzarkideak lidergoa eskatu dio
Lopezi. Lehendakariaren desio
eta esperantza mezua edukirik
gabekoa izan dela aurpegiratu
dio, eta ETA amaitzeko ekintzak
eskatu dizkio.
Antonio Basagoiti PPko presidentea samurrago aritu da Lopezi
buruz. 2011rako «esperantza»
duela esan du, baina badakiela
hori nola lortu: ETAren «behin
betiko amaiera lortu arte estutzen jarraituta». ETAren «nahi
politikoak garaitu arte» haren
aurka gogor segitzeko eskatu dio.
Lehendakariaren alderdiak,
PSE-EEk, goratu egin du Lopezen
mezua, eta haren gogoeta errepikatu du. «Terrorea urrutiago
dago, eta bakea, askoz gertuago»,
esan du Txarli Prieto PSEko Arabako presidenteak. Alderdien batasuna eskatu du Prietok nahi
hori gauzatu dadin.
Patxi Lopez, herenegungo telebista saioan. IREKIA / EFE
Ezker abertzaleak «bide onetik»
segituko duela espero du Lopezek
2011 iazkoa baino hobea
izango dela uste du,
eta batasuna eskatu du
«amesgaiztoa» lehen
baino lehen amai dadin
A.L. Bilbo
Hasi berri dugun 2011n bake bidean aurrera egingo den esperantza
azaldu du Patxi Lopez Eusko
Jaurlaritzako lehendakariak.
Ezker abertzaleak «bide onetik
jarraituko duela» espero duela
esan du, «demokraziak berak
bere arau eta balioekin ezartzen
duen bidea besterik ez dagoelako;
terrorearekiko inolako hurbiltasunetik urrun dagoen bidea».
Ez zaio iruditzen ETAk
«amaitu duela» esango
duenik, ezta ezker
abertzalea hurrengo
bozetan egongo denik ere
Erredakzioa Bilbo
«ETAren nahi politikoak garaitu arte» haren
aurka gogor jarraitzeko eskatu dio PPk
Aitziber Laskibar Bilbo
Jauregiren ustez,
«amaieraren
hasieran gaude»,
baina aro luze eta
konplexua dator
Bere helburu nagusia «guztion
askatasunaren alde eta herritarren bakearen alde» lan egitea
dela adierazi du lehendakariak,
Urtezahar egunean plazaratu ohi
duen mezuan. «Euskal herritarrek terrorismoaren amaierarekin amestu dute urtetan, eta
urtea esperantza handiagoarekin amaitu dugu», adierazi zuen.
«Amesgaiztoaren amaieran
gaudela» sinetsita dagoela esan,
eta «indarkeria terroristak eragindako» biktimak gogoan izan
zituen; «biktima guzti-guztiak,
salbuespenik gabe». Hala, «demokrazia eta guztion askatasuna defendatzen hil direnei» esker ona
adierazi zien.
Eusko Jaurlaritza «balio demokratikoen defentsan» eta ETAren
aurkako borrokan «tinko» aritu
dela eta «indarkeriarekiko edozein bat-etortzeren aurrean tolerantzia zero politika ezarrita»
jardun dela-eta, harro azaldu
zen.
«ETAren inguruko mundu
hori» mugitzen ari dela onartu
zuen Lopezek, eta «bide onetik
mugitzen» jarraitzea nahiko lukeela esan zuen, gainera.
Eta 2010. urtea baino hobea espero du 2011, «aurrera egiten ari
garelako». Beraz, «amesgaiztoa
amaitu eta demokrazia garaile»
izango den garaia «lehenbailehen» irits dadin, «batasuna, tinkotasuna eta lasaitasuna» eskatu
zituen, «denen artean Euskadi
taldea osatuta» elkarrekin aurrera egiteko.
Alfredo Perez Rubalcaba Espainiako Barne ministroak azkenaldian sarri esan duena bere egin
du Ramon Jauregi Espainiako
Presidentziarako ministroak:
«ETAren amaieraren hasieran
gaude». Jauregiren hitzetan, «seguruenik behin betikoa den fase
batean gaude», baina aro hori «luzea eta konplexua» izango dela
ohartarazi du.
Ministroaren ustez, «gertuago»
gaude «indarkeriaren amaieratik», eta «akidurak» lagundu du
horretan; poliziaren jazarpenak
eta 2006ko prozesuak eragindako
«nekeak». Izan ere, 2006ko saioen
ondorenetik «demokrazia oso indartuta» atera zela iruditzen zaio,
eta ETA «oso ahulduta» geratu
zela «bere inguruaren aurrean».
2006ko prozesua «ahaztezina»
izan zela dio, eta gizartean indarkeria amaitu zen sentsazioa bizi
izan zela. Orain orduko prozesua
bezalakorik ez dagoela adierazi
du, baina, hala ere, indarkeria
amaitzen ari den sentsazioa berpiztu egin dela. Horren inguruan
zuhurtziaz aritzeko eskatu du,
eta ez baztertzeko «han-hemenkako terrorismo edo indarkeria
ekintzak» egoteko aukera.
ETAren balizko agiria
ETAk «datozen egunetan armak
uzteko urratsak eginez» egin lezakeen balizko agiriarekin «ez
gehiegi espekulatzeko» ere eskatu du Jauregik. ETAk orain agiria
kaleratzea «taktikoegia» izan daitekeela uste du; ez dela «estrategikoa» izango, «mugimendu hori
ezker abertzaleak hauteskundeetan parte hartzeko asmoarekin
lotuta badago».
Edozein kasutan, ez du espero
ETAk bere ekinbidea amaitutzat
eman duela edo «pertsiana itxi
duela» dioen agiririk; «aipamen
korapilatsuago, eufemistikoago
eta adjektibatuagoa izango da,
izatekotan».
Ezker abertzalea maiatzaren
22ko udal hauteskundeetan
egongo denik ere ez du uste
ministroak. Horretarako denbora nahikorik ez dagoela dio:
«Demokraziak eta epaileek ETA
modu egiaztagarri eta atzeraezinean desagertu dela ikusteko
astirik ez dago».
Euskal Herria ‹ Harian
Milaka kandelak argiztatu zituzten
kaleak urteko azken ostiralean
Etxerat-ek zabaldu nahi duen mezua, «eskubide guztien errespetua ardatz nagusi izango lukeen
fase bat» irekitzea, hain zuzen ere.
Beste 365 «egun beltz»
atzean utzirik, «aro
berri bat irekitzeko
asmoz» ekin dio
Etxerat-ek 2011. urteari
Erredakzioa Donostia
Kandelak eskuan, milaka lagunek hartu zuten parte herenegun
Euskal Herriko hainbat hiri eta
herritan euskal presoen alde egin
ziren elkarretaratzeetan. Etxerat
erakundeak deituta, Etxean nahi
ditugu lelopean, elkartasuna
adierazi zieten presoei eta iheslariei urteko azken ostiralean, urteko azken egunean.
Gasteizen bildutako 650 lagunek edo Senperen bildutako 15ek
denek hartu zuten itxaropen seinaletzat ostiral iluntzean kaleak
argiztatu zituzten kandelen sua;
Iruñeko 425 lagunek, Barakaldoko 500ek, Bilboko 300ek, Donostiako 150ek, Oiartzungo 416k,
Hernaniko 425ek, Baionako ehunek, Villabonako 500ek, Andoaingo 200ek, Donibane Lohizuneko
280k, Donibane Garaziko 90ek...
«Aro berri bat irekitzeko» itxaropena baita 2011 sartu berrian
Herenegun Iruñean egindako bilkuraren une bat. JAGOBA MANTEROLA / ARGAZKI PRESS
Beste urte «beltz» bat
Etorkizunari baikortasunez begiratzeak, ordea, ez du ezkutatzen
atzean utzitako beste urte «beltz»
bat, Etxerat-en arabera, euskal
presoen eskubideek «beste 365
egun beltz» ezagutu baitituzte:
«Egun grisak, argirik gabeko
gauak, bidaia luzeak, saminez
bustitako goizak, bihotza hozten
duten irrati albistegiak... Kilometroak, errepideak, barra lodiak,
lekualdatzeak, istripuak, iheslarien heriotzak, ezinegonak eta katxeoek eta umiliazioek uzten duten zapore garratza berriz ere probatu ditugu».
Hori ikusita, ordea, aurrerapausoak emateko unea iritsi delakoan dago Etxerat, eta horri begira ekimen bat aipatu du bereziki,
Egin dezagun urratsa deritzona,
larunbat honetarako Bilbon euskal presoen alde manifestaziora
deitu duena; horrelako ekimenen
bitartez, Etxerat-en arabera, «elkartasun olatu paregabea, eskubideen aldeko tsunamia» sortzen
ari baita.
Torturen auziko
zigorrak
arinegiak izan
direla iritzi dio
Lokarrik
Paul Riosek zuzenketa
exijitu dio Rubalcabari,
2008an ukatu egin
zituelako frogatutzat
jo diren torturak
Igor Portu eta Mattin Sarasola torturatzeagatik aste honetan lau
guardia zibili ezarritako zigorrak
arinegiak dira, egin zuten delitua
hain larria izanik, Lokarrik adierazi duenez. Talde horren arabera, auzi hori zigor bat ezarrita
amaitu bada, guardia zibilei «eskua joan» zitzaielako izan da, atxilotuetako bat ospitalera eraman
behar izateraino. «Beste kasu batzuetan, hain froga argiak aurkezteko ezintasunak eta lege antiterroristek ahalbidetzen duten iluntasunak inpunitatea izan dute
emaitza», dio Lokarrik. Lokarriko
koordinatzaileak, Paul Riosek,
zuzenketa bat eskatu dio Espainiako Barne ministroari, duela bi
urte ukatu egin baitzituen torturak eta haiek ikertzeko trabak
ezarri baititu horren ministerio.
Elizak herritarren ondarea
itzul dezala eskatu dute Hiru
Erregeek eta Olentzerok
Hiru Erregeak eta Olentzero atzoko protesta ekitaldian. JAGOBA MANTEROLA / ARP
Iruñeko artzapezpikuari
ikatza eraman diote,
eta elkarretaratzea
egin dute, dozenaka
pertsonarekin batera
Edurne Elizondo Iruñea
Pertsona gaiztoei ikatza banatzen diete Hiru Erregeek eta
Olentzerok Eguberrietan, eta horixe bera egin zuten atzo, Iruñe-
an, Artzapezpikutzaren egoitzaren aurrean. Halaxe adierazi zuten zabaldutako pankartaren bitartez: Herriarena herriarentzat,
ikatza gaiztoentzat leloa idatzia
zuen. Haren atzean egin zuten bat
Hiru Erregeek eta Olentzerok,
eta aurrean Iruñeko Artzapezpikutzako kideentzat eraman zuten
ikatza bota zuten. Haiekin bat
egin zuten dozenaka pertsonak,
Elizak Nafarroako milatik gora
ondasun bere izenean jarri izana
salatzeko.
Nafarroako Ondarearen Defentsarako Plataformak antolatu
zuen atzoko protesta ekitaldia,
eta besta giroa izan zen nagusi hasieratik. Panderetak banatu zituzten antolatzaileek parte-hartzaileen artean, eta Eguberrietako kantak eskaini zizkioten
denek Iruñeko artzapezpikuari.
Abestien hitzak aldatu zituzten,
eta haien bidez Nafarroako ehunka eliza, baseliza, apaizetxe, hilerri eta bertze Artzapezpikutzak
beretzat hartu izana salatu nahi
izan zuten.
Abesten hasi aurretik, herritarrek Olentzerori eta Hiru Erregeei ongietorria egin zieten, Artzapezpikutzaren egoitzaren aurreko plazan. Txalo artean hartu zituzten. Haiek protestaren leloa
idatzia zuen pankarta zabaldu zuten, artzapezpikuarentzat ekarritako ikatza karrikan utzi zuten,
eta herritarren aurrean azaldu
zuten zergatik bat egin zuten Nafarroako Ondarearen Defentsarako Plataformak antolatu protestarekin: Elizak bereganatutako
ondareak herritarrei itzultzeko
eskatzeko etorri ziren atzo Iruñera; bertzela, hurrengo urtean ikatza ekarriko diote, berriz ere, Iruñeko artzapezpikuari, azaldu zutenez. «Herrien ondarea bereganatu, eta horri esker aberasten ari
da Eliza. Apaltasunaren eta elkartasunaren eredu izan beharko luke, baina alderantzizkoa egiten
du. Herritarrek eraikitako elizak
herritarrei itzuli behar dizkie»,
azaldu zuen Gasparrek, Hiru
Erregeetako batek.
Olentzerok bat egin zuen haren
hitzekin, eta aitortu zuen «triste»
dagoela Nafarroan gertatzen ari
denarekin. Ondarearen aldeko
plataformako kideen helburua
bere egin zuen, eta Elizak bere izenean jarritako eraikinak herritarrei itzuli arte lanean eta borrokan jarraituko duela azpimarratu zuen. Herritarrek txaloekin
eskertu zituzten Hiru Erregeen
eta Olentzeroren hitzak. Elizaren
jarreraren aurkako kartelak erakutsi zituzten haiek ere.
berria 11
‹ Publizitatea
Pedro Anitua q Jaurlaritzako Larrialdietako zuzendaria
Eusko Jaurlaritzak Autobabeserako Araua onartu du.
Espainiako legea baino «zorrotzagoa» dela nabarmendu du
Pedro Anitua Larrialdietako zuzendariak.
«Autobabeserako plan
batekin ez ziren gertatuko
‘Love Parade’-ko heriotzak»
Ainara Arratibel
«Larrialdietarako hobeto prestatuta egotea». Helburu hori du
Eusko Jaurlaritzak onartu berri
duen Autobabeserako Arauak,
Pedro Anitua Larrialdietako zuzendariaren arabera. Osasun
etxeei, ikastetxeei, gai arriskutsuekin lan egiten duten enpresei
eta astialdirako guneei dago bideratuta legea, besteren artean, eta
autobabeserako plan bat izatea
eskatuko zaie. «Horrek segurtasuna ematen die bai erabiltzaileei
bai aretoaren jabeari», nabarmendu du Anituak.
Zein xede du onartu berri duzuen EAEko Autobabeserako Arauak?
Espainiako legea osatzen du, eta
Euskadiko errealitatera egokitu.
Bertan, hainbat jarduera, saltoki
eta eraikinetan eskatzen diren
autobabeserako neurri eta betebeharrak zehazten dira, larrialdiei aurre egiteko: adibidez, produktu kimiko edo erradiaktiboak
erabiltzen dituzten enpresetan,
astialdirako guneetan, saltoki
handietan, osasun zentroetan,
ikastetxeetan, zahar etxeetan.
Euskadiko arauak exijentzia
maila handiagoa dauka Espainiako legeak baino. Leku itxien
kasuan, 300dik gora lagun hartzen dituzten eraikin edo lokalek
beharko dituzte planak. Itxiak ez
direnen kasuan, berriz, 10.000
pertsonatik gora hartzeko lekua
dutenentzat. Legea zorrotzagoa
egin dugu, ikusten genuelako
jendeak gero eta garrantzi handiagoa ematen diola gai horri eta
plan horiek zorrotzagoak izatea
eskatzen zuela. Kasu batzuetan,
gainera, plan hori izatearekin ez
da nahikoa. Eusko Jaurlaritzako
Larrialdietako Zuzendaritzak
homologatu behar du. Ikastetxeen kasuan, adibidez, guztiek izan
behar dute autobabeserako plan
bat, baina 2.000 ikasletik gora
dituzten kasuan, planak Eusko
Jaurlaritzak homologatu beharko du. Planen erregistro bat
ere sortu dugu. Hilabete askotako lanaren emaitza da araua,
aditu askorekin hitz egin baitugu.
Zein alde dago larrialdi plan baten
eta autobabeserako plan baten artean?
Autobabeserako plan bat larrialdi plan bat baino zabalagoa da,
egoera horiei aurre egiteak eskatzen duen prestakuntza eta arriskuak zehazten baititu. Larrialdi
planak, haatik, soilik halako egoeretan zer egin jasotzen dute.
Erabiltzaileek ere izan beharko dute
autobabeserako plan horren berri,
ezta?
Bai. Zalantzarik gabe. Behin plana zehaztuta, eta behar izanez
gero, homologatuta dagoenean,
erabiltzaileei jakinarazi behar
zaie. Enpresen kasuan, adibidez,
langileek ezagutu egin behar
dute plana, eta prestakuntza bat
izan, behar izanez gero betetzeko.
Berdin gertatzen da ikastetxeekin. Ikasleek eta irakasleek ezagutu egin behar dute. Askotan
arazoa hori izaten da: plan bat
egoten da, baina jendeak ez du horren berri. Hori dela eta, oso komenigarria da urtean behin gu-
«Askotan arazoa da
jendeak ez dituela
autobabeserako
planak ezagutzen»
«Hilabete askotako
emaitza da arau hau.
Aditu askorekin
hitz egin dugu»
txienez larrialdi itxura bat egitea.
Hala bi gauza lortzen dira: planak behar bezala funtzionatzen
duela ikustea, eta erabiltzaileek
halako egoeretan zer egin behar
den gogoratzea. Behin hori ikusita, aldaketak egin daitezke, behar
izanez gero.
Zergatik halako lege bat?
Edozein jardueretan segurtasuna bermatzeko ezinbestekoa delako prebentzioa. Adibidez, ikastetxe batean sute bat gertatzen
bada, suhiltzaileak iritsi aurretik
ikasle eta irakasle guztiek kanpoan egon behar dute. Hori aipatu
planen bidez lortzen da. Ez dezagun itxaron behar suhiltzaileak
iritsi arte ikastetxea husteko. Alferrik da hori. Neurriak aurretik
hartu behar dira, eta hori jendeak
argi izan behar du.
Iaz Alemaniako ‘ Love Parade’festan
21 pertsona hil ziren eta 500dik gora
zauritu jende pilaketagatik. Horrek
izan al du eragina halako lege batean?
Arrazoia zehazki ez da hori izan,
ordurako hasiak baikinen legea
lantzen. Baina horrek agerian
utzi zigun, berriro ere, beharrezkoa dela halako lege bat izatea.
Autobabeserako plan bat izan balute, Love Parade-koa ez zen gertatutako. Tamalez, ordea, ez zen
horrela izan.
EAEn kontzertu edo futbol partida
jendetsu batera doazenak,beraz,lasai egon daitezke?
Bai, eta horretan jarraituko dugu
lanean. Halako ekitaldiak disfrutatzeko izan behar dute, eta ez segurtasun edo autobabes neurriekin kezkatuta egoteko. Horretarako ardura antolatzaileei eta
erakundeoi dagokigu. Hain zuzen ere, horregatik, esango nuke
lege hau ere oso garrantzitsua
dela halako jarduerak antolatzeko ardura dutenentzat. Azken batean, haiek dira antolatu duten
jarduera horretan gertatzen denaren arduradun nagusietakoak.
Batzuei nekeza eta astuna irudituko zaie halako plan bat egin behar izatea eta erabiltzaileei azaltzea. Baina gerora konturatuko
dira ez egiteak kostu ekonomiko,
moral eta judizial handiagoa
izango duela zerbait gertatuz
gero. Alemaniako adibidearekin
jarraitzea besterik ez dago hori
ikusteko.
Horretaz jabetzen al dira halako
jaialdi eta festen antolatzaileak?
Nik uste dut hemen baietz, erabiltzaileak oso exijenteak baitira horrekin. Hori hala izatea, gainera,
oso garrantzitsua iruditzen zait,
eta asko lagunduko du onartu berri dugun arrauak arrakasta izan
dezan.
Zer iruditu zaie legea?
Hasieratik oso arrera ona izan
du, eta interesa oso handia da
haien aldetik ere gaiaren inguruan. Derrigorrezkoa ez den
arren, adibidez, badira 300 pertsona baino gutxiago hartzeko eraikin eta lokalak plana egiteko
interesa erakutsi dutenak. Alde
horretatik oso pozik gaudela
esan dezakegu. Zenbat eta gehiago izan hala egiten dutenak,
hobeto guztiontzat. Horretan
inork ez dezala zalantzarik izan.
RAUL BOGAJO / ARGAZKI PRESS
Jende pilaketa bat izan da,
eta festaleku bat hustu
behar izan dute Donostian
Jantziak gordetzeko
lekuan izan da pilaketa,
eta zauriturik izan ez
arren, babes neurri gisa
erabaki dute hustea
Donostiako Txuri Urdin izotz jauregian egiten ari ziren Gabon
zaharreko festa eten behar izan
zuen Ertzaintzak, arropak gordetzeko leku inguruan jende pilaketa bat izan baitzen. Ez zen inor
zauritu, baina babes neurri gisa
erabaki zuen festalekua hustea.
Eusko Jaurlaritzako Herrizaingo Sailak emandako datuen arabera, 07:30 inguruan izan zen gertaera. Antza, ordu horretan
askok erabaki zuten festa uztea,
eta jende andana pilatu zen arropak gordetzeko leku inguruan.
Jendea «estutu eta izutu» egin
zen, Ertzaintzaren oharrak dionez. Egoera ikusita, festaren
antolatzaileek beraiek deitu
zuten Ertzaintzara eta Donostiako Udaltzaingora, egoeraren
berri emanez. Hara bertaratu,
eta Ertzaintzak festalekua
hustu egin zuen. Guztiak kanpora atera ostean, taldeak osatu
eta berriro sartu zen barrura jendea, han utzitako gauzak hartzeko.
Ertzaintzak emandako datuen
arabera, 2.700 lagunentzako lekua du, eta jende pilaketa izan
baino minutu batzuk lehenengo
hura ikuskatzen egon ziren. Orduan egoera normala zen festalekuan, eta ez zuten inolako neurririk hartu.
Dena den, hustu ostean ikerketa hasi zuten, jende pilaketa zerk
eragin zuen jakin eta gertatutakoa argitzeko.
Euskal Herria ‹ Harian
Bikotekideari labankadak
ematea egotzita,gizon bat
atxilotu dute Bilbon
8.738
Ibai Uriarte haurra
gero eta hobeto dago
pNafarroan mendekotasun
handia aitortua dietenak. Nafarroan 8.738 pertsonari aitortua diete mendekotasun handia dutela. Horietatik 7.496 laguntza jasotzen ari dira, eta
gainontzekoak horretarako tramitean daude. Gehienek etxean
jasotzen dute laguntza edo
zaintza, Nafarroako Gobernuak
jakinarazi duenez.
BILBO › Aste honetan bost organoren trans-
plantea egin dioten haurrak, Ibai Uriartek,
egoki osatzen ari da Madrilgo La Paz erietxean.
Egin dizkioten azken osasun azterketen emaitzak onak izan direla adierazi du haren aitak.
«Oraindik organoek ez dute beren kabuz funtzionatzen, baina osatze prozesua bide onetik
doa. Egunetik egunera alaiago eta lasaiago
gaude. Guztiak hala jarraituz gero, bi aste baino
lehen zaintza intentsiboko gunetik irtengo
da».
Erredakzioa Bilbo
Ertzaintzak 22 urteko gizonezko bat atxilotu zuen herenegun Bilbon,
bikotekideari labankadak ematea egotzita.Atxilotuak bikotekidearengadik urruntzeko agindua zuen.Ertzaintzak emandako datuen
arabera,16:30 inguruan izan zen erasoa,Amezola auzoko etxebizitza batean.Urruntze agindua izan arren,bikotea elkarrekin bizi zen.
Eztabaida izan,eta,ustez,gizona neska-lagunari labanaz erasotzen
saiatu zen.Baina haiekin bizi zen beste gizon batek aurre egin zion.
Emakumeak ihes egin zuen,baina ezkaratzean harrapatu eta,ustez,
labankadak eman zizkion bikotekideak.Emakume Gurutzetara eraman zuten,eta ebakuntza egin zioten zaurietatik osatzeko.
Karbono monoxidoa arnastuta,
bost lagun intoxikatu dira
BILBO › Familia bateko hiru kide eta bi ertzain
GASTEIZ ›Laudion (Araba) 9,6 milioi euro egokitu ziren atzo ONCEren zozketan. Galiziako
Etxeko lagun talde bat izan da saritua. Ignacio
Gonzalez ONCEko kideak eman zituen sariaren
txartelak, eta pozik zegoen horregatik. Baina
baita «arduratuta» ere. Izan ere, ordu erdiz,
saritutako txartelak galduta zeudela uste izan
zuen Gonzalezek. «Aurreko astekoekin nahastatuta bota ditut goizean zakarrontzia. Baina,
zorionez, han zeuden artean. Eskerrak», adierazi zuen.
2
Laburrean
Laudion 9,6 milioi euroko
saria eman du ONCEk
Irudia qIruñea
j
Basurtuko erietxera eraman behar izan zituzten
atzo, karbono monoxidoa arnastuta intoxikatzeagatik. Familiaren etxeko gasaren galdarak
matxura izan, eta karbono monoxidoa isurtzen
hasi zen. Etxean zeuden hiru lagunak —gurasoak eta 25 urteko alaba— intoxikatu egin ziren,
baita haiek artatzera bertaratutako bi ertzainak.
Arnasteko zituzten arazoengatik eraman zituzten erietxera, baina onik daude.
LAN HITZARMEN BATEN ESKE
Amma taldeko zahar etxeetako langileek elkarretaratzea egin zuten herenegun Iruñean, lan hitzarmen baten eske. Han salatu zuten 11 hilabete negoziatzen ibili eta gero zuzendaritzak egindako
proposamena lehenbizikoa baino «okerragoa»
dela. «Gure lan baldintzak are gehiago txartzen
ditu. Bada garaia negoziazioa serioski har dezaten», adierazi zuten. JAGOBA MANTEROLA / ARP
Hilberriak
LUIS GREGORIO ARZAC JEAN
FLOREN SAGASTI ZABALETA
Atzo hil zen, 87 urte zituela, Elizakoak eta Aita Santuaren Bedeinkapena
hartu ondoren.
UDALTZAINA
OHOREZKO DOMINA
- Goian bego Zure emaztea: M. Luisa Rekalde; seme-alabak: Karmele eta Fernando, Iñaki eta M. Eugenia, Agurtzane eta Txomin, Jon eta M. Jose; bilobak: Haitz, Ganix, Mitxel, Manex, Telmo, Maddi, Denis, Itziar
eta Malen; anai-arrebak: Josetxo (†) eta M. Pilar Vesga, Ramón eta Juncal Berrospe, Manolita Rekalde (†) eta Manolo Juanes (†),M.Dolores Rekalde eta Josetxo Berrondo,Arantxa Rekalde eta Patxi Estonba (†), Maixux Rekalde, Joxe Antonio Rekalde eta Itziar Lekuona, Kontxita Rekalde eta Julen Lekuona (†); ilobak, lehengusuak eta gainerako ahaideak.
Haren arimaren alde otoitz bat eskatzen dizuete, eta arren etor zaiteztela BIHAR ASTELEHENA,
arratsaldeko ZAZPIETAN, SANTA MARIA DEL JUNCAL parroki elizan egingo den hiletara. Aldez aurretik, mila esker.
Ematen pasa duzu bizitza
ematen bizi izan zara, eta
azkenik ematen hil zara
IRUNEN, 2011ko urtarrilaren 2an.
TOLOSAKO UDALA
Helbidea: Joaquin Gamon, 2-7. D.
Oharra: Hilbeila Bidasoako tanatorioan egongo da biharko 10:45 arte.
TOLOSAN, 2011ko urtarrilaren 2an
MARIJO LOMBIDE
ORICAIN
ESKELAK
(0034)943 30 40 30
eskelak@iragarri.net
2010eko urtarrilaren 3an hil zen
Oroitzapenen zama
ez da zama arina
Hutsa litzatekeena
zu parte ez bazina
Hau sentsazio baten
azaldu ezina
lagun minen joanak
dakar lagun mina.
MAITE ZAITUGU
Joxi, Asier eta Josu
LEGAZPIN, 2011ko urtarrilaren 2an
FELISA ARISTONDO
GARCIA
(Lucio Larreategi Idigoras zenaren alarguna)
Atzo itzuli zen Aitaren etxera,93 urte gure artean igaro ondoren.
Seme-alabak: Iñaki eta Amaya Zaldua, Amaya eta Kepa Mujika; bilobak: Ainhoa,Iker,Jon eta Ane; ezkonarrebak: Sofia Larreategi eta Mertxe Besoitagoena; eta gainerako senideak.
Jakinarazten dizuete haren aldeko hileta-elizkizuna datorren
ASTELEHENEAN, urtarrilak 3, egingo dela Donostiako JAINKO
GURE AITA elizan –Jose Maria Sert plazaren izkinan– arratsaldeko ZAZPIETAN.
Familiak biziki eskertzen dizue, aldez aurretik, zuen laguntasuna elizkizun horretan izango zareten guztioi.
DONOSTIAN, 2011ko urtarrilaren 2an
Harian › Mundua
Luiz Inacio da Silva Lula iazko urtarrilaren 26an Munduko Gizarte Foroan, Porto Alegren. NECO VARELLA / EFE
Egitekoak eginda joan da Lula
Brasilgo inoizko presidente maitatuena izan
da Lula; %85eko babesa du egun, eta
herriak orain kaleetan ikusiko duela esan du
Rousseffen exekutiboak bederatzi emakume
eta hamabost ministro ohi izango ditu
Elixabet Epelde
Dilma Rousseffi ongi etorria emateko eguna ere bazen, baina bereziki inoizko presidente kuttunenari agur esateko eguna zen atzokoa Brasilen. Zortzi urteko buruzagitza oparoaren ostean, %80tik
gorako onarpen indizerekin esan
dio agur karguari Luiz Inacio da
Silvak (Caete, 1945). «Egitekoak
eginda» doala dio, eta hemendik
aurrera «herriak kaleetan» ikusiko duela. Nekez imajina zezakeen
inork tornulari soil bat presidenterik maitatuena bilakatuko zenik. Baina hamalau milioi lanpostu berrirekin eta inoizko ekonomiarik indartsuenarekin utzi
du herrialdea. Pobrezia tasa ere
nabarmen murriztea lortu du gizarte politikei esker. Kolore batekoak zein bestekoak penatuta
hartu dute haren agurra.
Atzo hartu zuen lekukoa Dilma
Rousseffek. Lulak, bera baino «askoz hobea» izango dela esan du
behin eta berriz. Rousseffentzat,
ordea, ez da zaila izango haren
arrastoa jarraitzea, izan ere, 37 mi-
nistroren artetik hamabost agintean izandakoak dira. Bederatzi
emakume izango dira exekutiboan eta emakumeei eskaini die lehen hitzak kargua hartzeko ekitaldian. «Guztientzat» agintzeko
hitza eman du, bereziki «baztertuta» daudenentzat. Lulak agur
mezuan esan zuenari —«gizarte
guztiarentzat agintzea posible dela erakutsi dut»— erreparatu dio
horrela Rousseffek.
Oparoa da, baina, bere aurrekariak egin duen ekarpena. Brasil
nazioarteko panoraman kokatu
du Lulak. Aurkariek, narkotrafikoaren eta indarkeriaren arazoak
konpondu ez izana egozten dizkiote. Ekonomiaren hazkundea,
Fernando Henrique Cardoso presidentearen legatua dela sinetsita
daude horiek, eta Lula loria eraman duena baizik ez dela diote.
Berak sortu zuen Langileen Alderdiko (PT) hautagai gisa, eta ondoren hirutan galdu zituen presidentetzarako bozak. Fernando
Collor de Melloren aurka lehenik
1989an, eta Cardoso beraren aurka gero, 1994an eta 1998an.
Laugarrenean, aldiz, mezu moderatuago batekin, garaipena eskuratu zuen. Munduko presidenterik bozkatuena bilakatu zen
2002an; 52 milioi herritarren babesa jaso baitzuen orduko hartan.
2006an, baina, are gehiago izan ziren: 58 milioi. Brasilgo Konstituzioak bi legealdi bakarrik onartzen ditu jarraian eta hirugarren
aginte batetarako gogoarekin
utzi du presidentetza, baina, itunaren erreforma bat egiteko aukeraz galdetu diotenei ezezko borobila eman die Lulak: «Batek
beste agintaldi bat gehiago eskatzen du, eta gero lau gehiago nahi
ditu, eta gero bost. Eta herrialdea
diktadura batean bilakatzen hasten da inor ohartu gabe». Dena
den, ez du baztertu ondorengo bozetan berriz ere lehiatzea.
Pobreziaren kontrako borroka
Lularen arrakastaren gakoetako
bat pobreziaren aurka egin duen
borroka izan da. Baita bestelako
programa sozialen garapena ere.
2003an presidentetzara heldu zenean baino 28 milioi behartsu gutxiago daude egungo Brasilen.
Dena den, oraindik orain, 30 milioi dira oinarrizko beharrak asetu ezin dituztenak. Familia Poltsa
proiektua da beste lorpenetako
bat. Hamabi milioi familia ingururi diru laguntzak ematen dizkiete haurrak eskolatu ditzaten
eta elikagaiak eskuratu ditzaten.
Familiak pobrezian ez betikotzea
da xedea. Lularen aurkariek,
dena den, pobrezia neurtzeko baliatzen diren metodoak zalantzan
jartzen dituzte. Ezin da ukatu,
baina, ekonomiak sekulako hazkundea izan duela haren aroan.
Brasil Latinoamerikako ekonomiarik indartsuena da uneotan
eta mundu mailan zortzigarrena.
Lulak berak, hemendik lasterrera, herrialdea munduko bosgarren potentzia bilakatuko dela
adierazi du. Aurten, %7,5 inguru
hazi da ekonomia. Zortzi urtetan
hamalau milioi lanpostu finko
sortu dira.
Lula karismadun liderra da
etxean eta baita etxetik at ere.
Atzerri politika izan da, hain justu, hazkundearen gakoetako bat.
Hala, batekin zein bestearekin
ondo konpontzeko duen dohainari esker sona lortu du nazioartean; G8koan parte hartzea lortu
zuen. 2014ko Futboleko Mundu
Kopa eta 2016ko Olinpiar Jokoak
Lularen lorpenak direla ere sinetsita daude adituak.
Brasilgo ipar ekialdean jaio zen
Lula, aitak bazter utzitako zortzi
senideko familia batean. Zazpi urterekin Sao Paulora heldu zen eta
bertan kale-saltzaile eta zapatagarbitzaile gisa aritu zen lanean.
15 urterekin tornulari egin zen,
sindikalgintzan murgilduz. 70eko
hamarkadaren amaieran, jada lider sindikalista bilakatuta, diktadura kolokan jarri zuen gose greba historikoa zuzendu zuen Lu-
lak. Langileek Brasilen inoiz egin
duten protestarik handiena izan
zen hura.
Lularen ibilbidean, baina, akatsak eta zailtasunak ere egon dira.
Estropuz eginagatik, ordea, ez da
lurrera erori. 2005ean, esaterako,
ustelkeria kasu larri batek zipriztindu zuen alderdia. Brasilgo Alderdi Laboristako (PTB) kideei
soldata «mamitsuak» ordaintzen
zizkietela aireratu zuten, baina
eskandalutik airoso irten zen.
Battistiren estradizioari uko
Nazioartean, ere hainbat herrialdek ez dute ulertu, Lulak Iranekiko eta Kubarekiko izan duen hurbiltasuna. Italiarekin izan du azken polemika. Cesare Battisti
Brigada Gorrietako kide ohia estraditatzeari uko egitea izan baita
presidentearen azken erabakia.
Berunezko urteetan lau lagun hiltzea, tartean bi polizia, leporatzen
diote Battistiri. Italian bizi arteko
kartzela zigorra ezarri zioten horregatik, baina errefuxiatu estatusa aitortu zion Lulak.
Narkotrafikoaren eta faveletako indarkeriaren aurkako borrokak ere ez ditu esperotako emaitzak eman. Hilketen kopurua murriztu bada ere, oraindik lan handia dago egiteko arlo horretan.
Baina, arazoak arazo, duela zortzi
urte agintera heldu zenean topatu zuen Brasil berpiztuta itzuli dio
herriari inoizko presidenterik
maitatuena izan denak.
berria 15
Mundua ‹ Harian
ere, Frantziak Errumaniako eta
Bulgariako ijitoen aurka iaz hartutako neurriek zalaparta handia
piztu dute EBn. Gertakari horien
inguruan adierazitako hitz ederrak obratu beharra nabarmenduta, iragarri du ijitoen integrazio politikak garatzeko gogoa baduela bere presidentetzan.
Janos Martonyi Hungariako Atzerri ministroa, abenduaren 20an, Bruselan. OLIVIER HOSLET / EFE
Europaren lemak ekialdera
egin du, Hungariak
EBko presidentetza hartuta
EBko hedapen prozesua
sustatzea da xedatutako
lehentasunetako bat;
Balkanetako herrietara
begira ari da Budapest
Allande Sokarros
Hungariak Belgikaren lekukoa
hartu du; Europako Batasuneko
txandakako presidentetza izango
baitu aurrerantzean eta hurrengo sei hilabetetan Budapestek.
Lisboako Ituna onartu zenetik zuzendaritza sinbolikoa da hein
handi batean; Europako Kontseiluko presidentea eta EBko Atzerri Politikarako goi arduraduna
ezarri zirenetik txandakako presidentetzak garrantzia galdu baitu, baina, hala eta guztiz ere, norabide politiko nagusi batzuk xedatzeko balioa badu beti.
Budapestek hurrengo sei hilabeteotan eskuetan izango duen
presidentetzan lau ardatz nagusi
izango ditu: Europaren eredu soziala sendotzearren, hazkundea
eta enplegua sustatzea; Europa
indartsuago bat garatzea; herritarretatik hurbilago izango den
erakundea bideratzea; eta EBren
hedapen prozesua garatzea eta
auzokidetasunari eustea.
Azken atal horri dagokionez,
ekialdeko estatu batek presidentetza hartzea lagungarria izan
daiteke Balkanetako herrialdeek
hedapenaren bidean urratsak
egin ditzaten. EBko lema hartu
aurretik, Hungariak aurkeztutako politika egitasmo nagusien artean bazen Kroazia estatu kide
bihurtzeko xedean negoziazioak
bururaino eramatea aurtengo lehen seihilekoan. Serbiarekiko negoziazioetan ere aurrerapausoak
emateko prest da Budapest.
Haatik, handitze bide horretan
jarraitzearren, batasunak sendoa eta indartsua izan behar
duela argi uste du Hungariak.
Europak astindu duen krisia ere
aintzat hartuko du horregatik.
Defizita eta desoreka handiak
dituzten estatu kideak zigortzeko
sistema bat abian jartzea izango
da erronka nagusietako bat. Eta
erreskate funtsaren inguruko
negoziazioak amaitzea. Hungariak, hala ere, bigarren maila
batetik bideratuko ditu egitasmo
horiek, izan ere, eurogunetik
kanpo dago herrialdea. Janos
Martonyi Hungariako Atzerri
ministroak, hala ere, bide horretan lan egiteko asmoa agertu du:
«Merkatuak lasaitu eta krisia
atzean uztea baino inportanteagoa den ezer ez dago. Horretan
arrakasta badugu, guztiontzat
izango da onuragarria».
Hazkundea eta enplegua
2012an eraldatuta egongo den Nekazaritza Politika Bateratu berriaren diseinatze bidean urratsak bultzatu nahi ditu Budapestek. Energia alorreko politika
berri bat xedatze asmoan eztabaida garatzea ere helburu du. Halaber, uraren baliabideen erabilerarako politika bateratua egin
asmo du .
Hungariak, dena den, aurreko
presidentetzaren ildoari eusteko
asmoa agertu du, batasunaren esparruan hazkundea eta enplegua
sendotzeko helburuak aldarrikatzean. Europako eredu soziala
sustatu nahi du ekonomia sendotzearren. Iazko ekainean, estatu
eta gobernu buruak adostutako
Europa 2020 estrategiaren ardatzak bideratzeko ahaleginetan
arituko da, beraz, datozen sei hileotan Hungaria. Europa 2020 politika ardatzen artean, herritarren
ongizatea eta bizi-baldintza hobetzea xedatuta dagoelarik, Hungariak iragarri du pobreziaren aurkako neurriak zehaztea, onartzea
eta gauzatzea izango dela lehentasunetako bat.
EBko herritarren oinarrizko
eskubideak babeste eta sendotze
aldera ere urratsak egin nahi dituela azaldu du Budapestek. Izan
Kultur aniztasuna babestu
Europako Batasunak xedatutako
politika ezberdinek herritar ororengan eragin zuzenak dituztelarik, erakundea egitura teknokratiko bat bezala ikusten dute
herritar gehienek. Eta, hori dela
eta, «herritarretatik hurbilago»
izango den erakunde baterako
urratsak bideratzea ere helburutzat hartu du Hungariak. Herritarren mugimendu askeak
babestea eta hobetzea, oinarrizko
eskubideen geriza handitzea eta
kultur aniztasuna zaintzea jarri
ditu bere egitasmoetan. Kultur
aniztasunaren auziari zehazki
dagokionez, azpimarratu du estatu kideei ohartarazi diela «Europaren balio handienetako bat»
dela, «zaindu eta garatu beharrekoa».
Lisboako Itunak, baina, txandakako presidentetza zerbait sinbolikoan bilakatu du; 2009ko
abenduaren 1ean jarri zen indarrean ituna bi kargu berri sortuz.
Europako Kontseiluko presidentea —Herman Van Rompuy— eta
Atzerri Politikarako goi arduraduna —Catherine Ashton— dira
bi arduradun gorenak. Eta Europako Legebiltzarraren botereak
ere zabaldu egin dira epe honetan.
Hortaz, aginte exekutibo eta legegilearen arteko lehia handitu egin
da, eta desadostasunak tartean
egonda, aurtengo aurrekontuak
abenduaren 15ean onartu zituzten, azken epetik oso hurbil. Eurodiputatuek onartutako aurrekontuetan, erabilera atala 1.265.000
milioi eurokoa izango da, eta inbertsioena, berriz, 1.418.000 milioi
eurokoa. Hungariaren presidentetzaren aurrekontuei dagokienez, 80 milioi eurokoa izango da.
Estonia euroa
erabiltzen hasi,
eta euroguneko
17. herrialdea
bihurtu da
Merkelek eta Sarkozyk
euroa babestu dute,
Europaren beraren
muina dela
nabarmenduz
Erredakzioa
Estonia euroa erabiltzen hasi da.
Euroguneko hamazazpigarren
herrialdea bihurtu da, garai batean Sobietar Batasunean zeudenetatik euroa onartu duen lehena.
Europako Batasunak uztailaren
13an onartu zuen Estonia eurogunean sartzea.
Gobernuak dio herrialdearen
gehiengoa euroa erabiltzearen alde dagoela, baina inkestetan
gehiengo hori ez da hain argia:
TNS Emor enpresaren inkesta baten arabera, herritarren %49 euroaren alde daude, eta %43, kontra; estatuak agindutako inkesta
batek dio aldekoak %52 direla eta
kontrakoak %39.
Estoniak euroarekin bat egin
du. Iaz, ordea, Alemaniak euroa
uzteko asmoa zuela zabaldu zen,
eta euroa behar bezala ez babestea leporatu zioten Angela Merkel
kantzilerrari. Inkesta batzuek
diote bi alemaniarretik batek euroa utzi eta markora bueltatu
nahi duela. Herenegun, baina,
Merkelek euroaren alde hitz egin
zuen urte amaierako mezuan.
«Alemaniak Europa behar du»,
esan zien alemaniarrei. «Euroa
babestu behar dugu. Dirua baino
gehiago da, gure goraldiren oinarria ».
Horren haritik, Nicolas Sarkozy Frantziako presidenteak
esan du euroa desagertuz gero Europa ere desagertuko dela.
Harian › Mundua
Irudia qEgipto
Leku-lekutan
Kristina Berasain
Iluna eta likina
z da maiz gertatzen norberak egindako akatsak onartzea eta
aitortzea, ez pertsona arrunten artean, eta are gutxiago politikarien artean. Eta ez da ohikoa izaten norberak oker egindakoak zuzentzea, ez pertsona soilen artean, eta are gutxiago
agintarien artean. Eta akaso bere homologoen artean bakana den
ekintza egin duelako deitu du arreta oraingoan aurretik ere beste politikariengandik bereiztu izan den presidentea. Ezen duela astebete indarrean jarritako neurri polemikoa bertan behera uztea erabaki du
orain Evo Moralesek. Herriari men eginda egin du atzera, besteen hitzak entzun ostean neurria ez zelako bidezkoa, une honetan ez dagoelako txartelen eta elikagaien prezioa eta espekulazioa handitzea justifikatzen duen ezer. Gasolinazoa bezala ezagun egindako 0748 dekretua horregatik utzi du bertan behera.
Bolivian 27 dolarretan eros daiteke egun petrolio upela, nazioartean
salneurria hirukoitza denean —egunean 42.600 upel ekoizten dira—.
Urtean 380 milioi dolarreko diru laguntzak ematen ditu exekutiboak
horri eusteko, baina azken lau urteotan ekoizpena murriztea ekarri
du horrek eta, ondorioz, petrolioaren inportazioa handitzea —aurten
669 milioi dolar gastatu ditu horretan estatuak— . Trukean, baina, petrolioaren kontrabandoa haziz joan da, herrialdeari urteko 150 milioi
dolarreko galera bat eraginez. Petrolio upela 59 dolarretan ezartzea
erabaki zuen horregatik duela astebete Moralesek; erregaien prezioa
%57 eta %82 artean igotzea. Eta horrek albo kalteak izan ditu; izan
ere, garraiolariek biderkatu egin dituzte prezioak horrekin elikagaiena ere dezente garestituz. Nazioarteko enpresak erakartzea asmo
zuen dekretu «neoliberal» horrek,baina, protesta ugari eragin ditu,
eta politikari aimara, babesa galtzen ari zela ohartu delako ere egin du
atzera, Herritarrengana gerturatzeko ahalegina eginez, protestak
areagotuko ziren beldur.
E
ERASOEN OSTEAN, BATASUNERAKO DEIA
Alexandriako Santuen Elizan ostiral gauean izandako leherketan 21 lagun hil eta 79 zauritu ostean,
haserrea piztu da kristau koptoen artean. Ekintzaile suizida batek egin zuen, antza, erasoa, eta
agintarien axolagabekeria salatzeko, protestak
Erregaien prezioa igotzeko
erabakia bertan behera utzi
du Boliviako presidenteak
Evo Morales Boliviako presidenteak bertan behera utzi du orain
dela astebete erregaien prezioa
igotzeko hartutako erabakia. Dekretu bidez hartutako neurriak
herritarren haserrea piztu eta
protesta olde handia eragin zuen
herrialdean.
«Herriari men eginda, 748 de-
kretua bertan behera uzteko erabakia hartu dut», azaldu zuen
presidenteak ostiral gauean telebista bidez zabaldutako mezuan:
«Nire gobernua herriaren sufrikariotik sortu da eta agintean
egotea herriari eta haren ordezkariei zor diet».
Joan den abenduaren 26an plazaratutako dekretuak erregaien
arloari exekutiboak urtero ematen dion 284 milioi euroko diru laguntza kentzea zekarren. Erabaki honen ondorioz, gasolina %73
eta gasolioa %83 garestitzea eragin zuen. Jarraian ere, garraioen
eta oinarrizko produktuen —elikagaiak bereziki— prezioak nabarmen igo ziren. Eta egoera ho-
nek herritarren kezka eta haserrea piztu zuen, eta horren ondorioz, protesta olde handia sortu
zen. Garraio arloko enpresek greba eguna egin zuten ostegunean
eta milaka lagun atera ziren kalera La Paz hiriburuan zein beste
hiri askotan, hala nola Cochabamba, Potosi, Santa Cruz edo
Oruron. Manifestariek presidentearen eta haren gobernuaren
«traizioa» salatu dute egunotan.
Erregaien arloari diru laguntzak kentzeko erabakia hartzean,
Moralesek azaldu zuen erregaiak
merke izateak «kontrabando
handia» eragiten duela auzoko
herrialdeetara, Argentina, Brasil, Peru eta Txile, kasu.
DLaburrak
Israelek palestinar bat
hil du, gas toxikoa isurita
Alvarez-Cascos ministro
ohiak PP alderdia utzi du
RAMALA › Jauaher Abu Rah-
MADRID › Francisco AlvarezCascosek PP Alderdi Popularra
utzi du. Mariano Raxoi buruzagiari bidalitako gutunean azaldu dio hainbat militantek bere
kontra egindako irainengatik
uzten duela alderdia. Asturiasko buruzagitzarako lehiatik
kanpo utzi du berriki alderdiak.
Jose Maria Aznarren gobernuan
ministro izan zen, hala nola
gobernuko presidenteordea eta
alderdiko idazkari nagusi.
Arloa diruz laguntzeak
kontrabandoa hazten
duela zioen Moralesek;
erabakiak protesta
olde handia piztu zuen
Allande Sokarros
Potosiko herritarrak, manifestazio batean, asteazkenean. GUIDO TORREZ / EFE
Bitxia da, ordea, nola oharkabean pasa den urrian onartutako beste
dekretu bat —0676 dekretua—. Horri esker bi bider zabalagoak izango
dira aurrerantzean petrolioa ustiatu ahal izateko eremuak; parke nazionaletan eta indigenen lurretan dauden milaka hektarea egongo
dira tartean, babestuta dauden lurrak barne. Repsol, Petrobras, Total,
Shell, British Petroleum eta bestelako multinazionalak inpunitate
osoz arituko dira bertan, protestak pizten badira atzera egingo ez duten enpresak, protestak piztu ez badira ere. Amnesia moduko bat islatzen baitu poltsikoei beharrean, ingurumenari eragiten dion axolagabetasun honek, ohartu gabe ekintza horrek ere luzaroan ez dela poltsiko batzuk aberasteko baino mesedegarria izango, kolonialismo
berriaren isla diren transnazionalen poltsikoetarako.
Sergio Almarazek duela mende erdi bat iragarri zuen petrolioak
aliantzak eta zatiketak eragingo zituela, eta hidrokarburoen inguruko politika nazionalek eramango zutela herrialdea ongizatera edo
hondamendira. Boliviako intelektual honen arabera «dena zikintzen
duen likido ilun eta likina» da petrolioa «batez ere kontzientziak zikintzen dituena». Eta horretaz ere ohartu beharko dira herritarrak eta
agintariak, herrialdearen norabidea zuzentzeko, politikarien artean
bakana den ekintza soil batetik haratago joateko, etorkizuna iluna eta
likina izan ez dadin, horretarako baldin bada ere.
izan ziren herrialdeko bigarren hiri handienean —
irudian—. Liskarrak piztu ziren manifestarien eta
segurtasun indarren artean. Nazioarteak, berriz,
batasunerako deia egin du. Hamasek eta Hezbolak ere kondenatu dute atentatua. AHMED KHALED / EFE
Hegoafrikan hamar lagun
hil dira ihesaldi batean
JOHANESBURGO › Hegoafrika-
ko Ipelegeng herrian hamar
lagun hil ziren Urtezahar gauean. Bashoto tabernan ari ziren
ospatzen urte berria eta, antza
denez, liskar baten ondorioz,
tabernan zeuden denek une
berean saiatu ziren ateratzen.
man 36 urteko emakume
palestinarra atzo hil zen. Bilin
herrian ostiralero banaketa
hesiaren kontra biltzen diren
manifestariak sakabanatzeko
gas toxikoa isuri zuen Israelek.
Ramalako ospitalera larri eraman zuen emakumea eta atzo
zendu zen —anaia 2009ko apirilean hil zuten—. PAN Palestinako Aginte Nazionalak gerra
krimentzat jo du ekintza.
berria 17
‹Kirola
G Sailkapena
LEHEN MAILA
17. jardunaldia
Gaur
Athletic-Deportivo
Bartzelona-Levante
Sporting-Malaga
Sevilla-Osasuna
Valentzia-Espanyol
Bihar
Vila-real-Almeria
Zaragoza-Reala
At.Madril-Racing
Mallorca-Hercules
Getafe-R.Madril
Ordua
16:00
18:00
18:00
20:00
22:00
Ordua
20:00
20:00
20:00
20:00
22:00
TB
GolTV / C+L.
GolTV / C+L.
O.I.
GolTV / O.I.
La Sexta
TB
O.I.
O.I.
C+E.
O.I.
GolTV / C+L.
Sailkapena
Puntuak J I B G
1.Bartzelona
43 16 14 1 1
2.Real Madril
41 16 13 2 1
3.Vila-real
33 16 10 3 3
4.Valentzia
28 16 8 4 4
5.Espanyol
28 16 9 1 6
6.At.Madril
26 16 8 2 6
7.Getafe
26 16 8 2 6
8.Athletic
25 16 8 1 7
9.Reala
22 16 7 1 8
10.Mallorca
21 16 6 3 7
11.Sevilla
20 16 6 2 8
12.Hercules
19 16 5 4 7
13.Deportivo
18 16 4 6 6
14.Racing
18 16 5 3 8
15.Osasuna
17 16 4 5 7
16.Levante
15 16 4 3 9
17.Almeria
13 16 2 7 7
p 18.Malaga
13 16 4 1 11
p 19.Sporting
12 16 2 6 8
p 20.Zaragoza
10 16 1 7 8
p Txapeldunen Ligara p Europako Ligara
p Bigarren Mailara
p
p
p
p
p
p
Igor Gabilondo Athleticeko erdilaria, abenduaren 18an Levanteren aurka faltaz sartu zuen goleko jokaldian; 1-2 irabazi zuen Athleticek. J. CARLOS CARDENAS / EFE
Partida ikusezina
Inork ez du hitz egin Deportivoren aurkako
gaurko partidari buruz, baina neurketa
garrantzitsua da oso Athleticentzat
Zuri-gorriek puntuak pilatzen jarraitu gura
dute, sasoi bukaeran onenen artean egoteko
G Athletic
Entrenatzailea: Joaquin Caparros
s
Iraizoz
s
s
Iraola
s
San Jose
Orbaiz
s
Urteko bigarren egunean jokatzeak ez du erraza izan behar. Profesional ona izanda ere ez. Gure ohituren kontra doan zerbait dela dirudi. Hori bai, ohiturak ere aldatzen dira. Baina denbora beharko
da. Gainera, ezin da aitzakia moduan erabili. Athleticek aurrean
izango duen taldea ere egoera bertsuan dagoelako. Talde zuri-gorriaren eta Coruñako Deportivoren arteko norgehiagoka beste
edozein jardunaldiren antzera aztertu behar da. Berdin-berdin
egingo da analisia, baina ez da
berdin-berdina, abuztuan jokatzen den lehen jardunaldia ezberdina den moduan. Ez direlako aste normalak izaten. Gainerako
jardunaldietan gainean egoten
den inguruak beste gauza batzuei
jartzen dei arreta: familiari, ospakizunei, oporrei, eguzkiari, elurrari, Olentzerori… Eta futbolariak eta entrenatzaileak ere lurtarrak direnez, antzeko kontuekin
ibiltzen dira gora eta behera.
Susaeta
Denboraldi guztietan izaten dira bereziak urte bateko azken
egunak eta hurrengo urteko lehenak. Baina Athleticentzat sasoi
honetakoa are eta bereziagoa izan
dela esan daiteke. Zuri-gorriek urtea oso ondo amaitu zuten. Aspaldiko partez, ligan etxetik kanpo
irabazteko gai izan ziren, Levanten, eta hiru egun geroago, Bartzelona handiari eusteko gai izan
ziren Espainiako Kopan. Atseden
egunen atzetik Euskal Selekzioarekin jokatu zuten Joaquin Caparrosen hamaikakoetan ohikoak
diren jokalari gehienek. Hori gutxi ez, eta taldeko izar nagusia Espainia aldean aritu da bere burua
promozionatzen, eta egun bateko
atzerapenarekin itzuli zen lanera.
Athleticen gutxitan gertatu dira
horrelakoak. Gauza horiengatik,
entrenatzaileek ez dute aukerarik
izan Migel Angel Lotinaren taldearen kontrako partida behar den
moduan prestatzeko.
Urteko lehen norgehiagokaren
aurreko astea ez da zuzenena izan
partida ganoraz prestatzeko. Bai-
Koikili
s
s
Gurpegi
s
Haritz Gallastegi Bilbo
s
Ustaritz
Gabilondo
s
Muniain
s
Toquero
Espainiako Liga
Gol TV/C+L. San Mames
16:00
(40.000 ikusle)
Rubinos
Perez
G Deportivo
Entrenatzailea: Migel Angel Lotina
s
Aranzubia
s
s
Colotto
Laure
s
Aythami
s
Lopo
s
s
M. Pablo
s
J. Rodriguez
Ruben Perez
s
J. Dominguez
s
Valeron
s
Adrian
na aurrera begira ere badago Deportivoren kontrako neurketan
eragina izan dezakeen beste kontu bat: Kopako itzulikoa. Bartzelona gainditzearekin ari dira
amets egiten jarraitzaileak. Ez
dute beste ezertan pentsatzen.
Baina aurrez Deportivoren kon-
tra jokatu behar da, Athleticentzat garrantzi handia duten hiru
puntu daudelako jokoan. Zuri-gorriek onenekin lehiatu gura dute.
Baina zer pentsatuko du Caparrosek? Ahal duen hamaikako indartsuena zelairatuko du edo gorde egingo ditu jokalari batzuk?
16:00ak arte ez du inork jakingo.
Atzera begiratuz gero, argi eta
garbi ikus daiteke entrenatzaileak apustu garbia egin duela koparen alde. Athleticek finala jokatu
zuen denboraldian ligako partida
asko «bota» zituen koparen mesedetan. Orduan ondo atera zitzaion apustua. Emaitza bestelakoa izan arren, aurreko sasoian
ere talde lehiakorra zelairatu
zuen. Hala ere, ez zen nahikoa
izan lehen kanporaketan Rayo
Vallecano mendean hartzeko. Beraz, badirudi gaurkoan ere ez dela
berritasunik faltako.
Deportivo, horma baten pare
Athleticek zer egiten duen zain
egongo da Deportivo. Meñakako
entrenatzaileak oso ondo ezagutzen du talde zuri-gorria. Ondo
erreparatu izan dio beti. Eta, gainera, Bizkaian informatzaile
onak ditu, konfiantzakoak. Neurketa hasiera gogor bati aurre egiteko prest egoteko eta Athleticek
estrategia baliatzeko ahalik eta
aukera gutxien emateko eskatuko die futbolariei. Athleticek, berriz, jakin behar du horma bat
18. jardunal. (urtarrilak 8-9-10)
Larunbata
Ordua
TB
Malaga-Athletic
18:00 GolTV / C+L.
Reala-Sevilla
20:00 GolTV / O.I.
Deportivo-Bartzelona22:00
La Sexta
Igandea
Ordua
TB
Mallorca-Almeria
17:00
O.I.
Osasuna-Getafe
17:00
O.I.
Espanyol-Zaragoza 17:00
O.I.
R.Madril-Vila-real 19:00 GolTV / C+L.
Levante-Valentzia 21:00
C+E.
Astelehena
Ordua
TB
Hercules-At.Madril 21:00 GolTV / O.I.
izango duela aurrean. Txapelketa
txarto hasi hasi ostean, joko sistema aldatzea erabaki zuen entrenatzaile bizkaitarrak. Azken jardunaldietan bost atzelarirekin
aritu da Deportivo. Eta apustua,
beste behin, ondo atera zaio Lotinari. Gaur egun ez dago oso ondo
ikusia horrenbeste atzelarirekin
jokatzea, baina emaitzak ekarriz
gero, ez luke aldatzeko arrazoirik
egon beharko.
Athleticek eta Deportivok
nahikoa lan izango dute elkar
zaintzen. Partida gaitza izango
da. Aurkariarekin kezkatuta egoteaz gain, beste buruko min handi
bat izango dute bi taldeek: zelaiaren egoera. Lehen Mailako zelairik txarrenetakoa dauka Athleticek. Aspalditik. Hala ere, orain arte ez dute konpontzeko premiarik
ikusi. Etxeko partidak irabazi dituztelako ote da? Edo Bartzelonari aurre egiteko beste arma bat ote
da?
Kirola ›
Sevillaren txakalaldia baliatzera
Sevillak ligako azken bost partidak galdu
ditu, eta Osasunak aukera ona du gaur
etxetik kanpoko lehen garaipena lortzeko
Sanchez Pizjuanen irabaziz gero, gorritxoek
Sevillak adina puntu izango dituzte
G Osasuna
G Sevilla
Entrenatzailea: Gregorio Manzano
Entrenatzailea: Jose Antonio Camacho
s
s
Palop
s
Davo
s
Navas
s
Alexis
s
Romaric
Ricardo
s
Escude
s
F. Navarro
s
Nelson
Capel
s
Juanfran
s
Kanoute
s
Flaño
s
s
s
Oier
Vadocz
Puñal
s
s
Zokora
s
Sergio
s
s
Soriano
Damia
s
s
Aranda
Negredo
Espainiako Liga
GolTV
20: 00
S. Pizjuan (45.500 ikusle)
Asier Legarda-Ereño Iruñea
Azken denboraldietan, Nou Campen edo Santiago Bernabeun bezainbeste kosta izan zaie ligako
talde guztiei Sanchez Pizjuanen
puntuak batzea, eta Osasunak ere
porrot mingarri ugari jaso ditu azken hamarkadan Sevillaren futbol zelaian. Hargatik, sasoi honetan Sevillak ez du ikararik eragiten. Antonio Alvarez entrenatzaile kargutik kendu eta Gregorio
Manzanori eman zioten espainiarrek taldea zuzentzeko ardura,
baina Mallorcako entrenatzaile
ohiaren etorrerarekin ere burua
altxatu ezinda dabil Sevilla. Ligako azken bost jardunaldietan bost
partida galdu dituzte andaluziarrek, esaterako. Gainera, bost partida horietatik hiru Sanchez Pizjuanen jokatu ditu Sevillak, eta
azken denboraldietako sendota-
Medina Canalejo
suna desagertu egin da. Hori baliatzen ahaleginduko da Osasuna
gaur iluntzean, baina Osasunak
berak ere ez du beldurrik ematen
etxetik at: hamaika hilabete eta bi
egun igaro dira gorritxoek Nafarroako Erresumatik kanpo azken
garaipena lortu zutenetik. 2010a
negargarria izan da etxetik urrun
jokatutako partidetan nafarrentzat. 2011. urtea beste era batera
hasi nahi dute Jose Antonio Camachoren jokalariek. Eta Sevillaren bolada txarrak itxaropenari
eusteko balio duela argi dago.
Azken hilabete eta erdian Almeria (1-3), Getafe (1-3) eta Mallorca (1-2) Sanchez Pizjuan futbol zelaian irabazteko gai izan dira. Eta
Osasunak ere gauza bera egin
nahi du gaur iluntzean. Camachok badaki ez dela norgehiagoka
erraza izango, baina Sevillaren
txakalaldia ikusita, itxaropentsu
Sergio Osasunakoa, Zaragozako jokalari batekin. Erdiko atzelaria hasieratik ariko da gaur. J. MANTEROLA / ARGAZKI PRESS
dago Osasunako entrenatzailea:
«Sevillak bolada txarra amaitu
nahiko du, logikoa da, baina guk
ere behingoz etxetik at irabazten
ahalegindu beharra daukagu. Ez
da erraza izango, baina irabaziz
gero, aurrerapauso itzela emango
genuke, eta ea behingoz aukera
baliatzen dugun. Etxean hiru partida jarraian galtzea ez da normala, ez Sevillarentzat, ezta ligako
beste talde guztientzat ere. Postu
gozoetatik sailkapenaren erdial-
dera igaro dira, eta zalantzak eta
urduritasunak agertuko zitzaizkien. Suspertu egin nahiko dute
orain, baina datuek argi erakusten digute Sevillaren zelaian irabaztea posible dela, eta horretan
ahaleginduko gara».
Irabaziz gero, Sevillak adina
puntu izango ditu Osasunak —
orain Manzanoren taldeak 20 puntu ditu, eta Camachorenak, 17—,
eta horixe da asmoa. Halere, Osasunak jokalari garrantzitsuak fal-
Osasunak bost jokalari
faltako ditu: Monreal,
Pandiani, Camuñas,
Nekunam eta Masud
tako ditu gaur iluntzeko partidan:
Monreal, Pandiani, Camuñas eta
Ruper min hartuta daude, eta Masud eta Nekunam irandarrek urtarrileanAsiako Kopa jokatuko
dute, Irango selekzioarekin. Ruper izan ezik, beste bost jokalariak
titulartzat jo daitezke gaur egungo Osasunan. Eta hasierako hamaikakoan ohiko bost jokalari fal-
tatzea buruhauste handia izango
da Camachorentzat, zalantzarik
gabe. Ezker hegalean, esaterako,
proba bitxia egin beharko du entrenatzaile espainiarrak, sasoi hasieran eskuin hegaleko atzelari
posturako lehian ari ziren bi jokalarirekin beteko baitu ezker hegala: Oier ariko da atzelari lanetan
eta Damiak zelai erdian jokatuko
du. «Sasoiko une zail batean gaude, jokalari garrantzitsu asko falta
zaizkigu eta hori inoiz ez da albiste
pozgarria izaten. Hargatik, datorren astean zenbait jokalari berreskuratuko ditugu beharbada
eta zailtasunak gaindituko ditugu», adierazi zuen teknikariak
atzo, hutsuneen inguruan galdetu
ziotenean. Ezkortasunaren erdian baikortasun printzak aurkitu nahi ditu Osasunako entrenatzaileak, eta datorren astean Getaferen aurka etxean jokatu beharreko partidarako Camuñas eta
Pandiani prest izan ditzakeela badaki Camachok. Nekunamen hutsunea Puñalek beteko du, eta aurrealdean Lekicek Arandari utzi
beharko dio tokia.
berria 19
‹ Kirola
Aurpegi ona
behar du
Erronka handia izango du bihar iluntzean
Realak (20:00), etxetik kanpo jokatuko
duelako Zaragoza aurkari zuzenaren aurka
Sailkapenean azken postuan dagoen arren,
arriskutsua da Realaren biharko kontrarioa
G Zaragoza
Entrenatzailea: Javier Aguirre
s
Leo Franco
s
Diogo
s
s
Jarosik
s
Contini
Paredes
s
s
Pinter
Ponzio
s
s
s
Lafita
Bertolo
Ander
s
S. Pongolle
Espainiako Liga
O.I.
20:00
La Romareda
(34.596 ikusle)
Teixeira
Vitienes
G Reala
Entrenatzailea: Martin Lasarte
s
Bravo
s
s
Estrada
s
Ansotegi M. Gonzalez s
De la Bella
s
s
Elustondo
s
X. Prieto
Markel
s
Zurutuza
s
Griezmann
s
Llorente
Xabier Lopetegi Donostia
Realak bi aurpegi izan ditu orain
arte etxetik kanpo: denboraldi hasierakoa bata, txarra; eta azken
boladan erakutsitakoa bestea, hobea. Aurreneko hori dela medio,
taldeak kale egin zuen Iruñean,
Mallorcan eta Valentzian, Levanteren aurka. Hirurak ziren aurkari zuzenak, eta, horrenbestez, garrantzi handiko lehiak, gorputz
eta arima jokatu beharrekoak.
Baina indar gabe aritu zen Reala,
motel, eta esku-hutsik gelditu
zen. Azken jardunaldietan, aldiz,
indartsuago aritu da etxetik at:
Bartzelonako porrota alde batera
utzita, balio handiko garaipenak
erdietsi zituen Malagan eta Gijonen. Eta Alacanten ere, galdu
arren, askoz gehiago merezi izan
zuen. Maila on horri eutsi beharko dio aurrerantzean, gaurtik hasita.
Arrazoi ugari ditu horretarako.
Hasteko, emaitza on bat behar
duelako azken bi partidak galdu
ostean. Valentziaren aurkako porrota, gainera, min ematen dutenetakoa izan zen. Gutxienez pun-
tu bat lortzeko merituak egin zituen Realak, baina okerrak garesti ordaintzen dira futbolean, luzapenean egiten badira, batez ere.
Pentsatzekoa da jokalariek buelta emango ziotela duela bi aste jasotako kolpe gogor horri, baina
konfiantza berreskuratzeko modurik onena Zaragozan irabaztea
da. Egutegi malkartsua datorkio
taldeari: Sevilla, Getafe eta Vilareali egin beharko die aurre. Datozen lau partidetatik hiru etxetik
kanpo jokatu beharko ditu, gainera. Horregatik da hain garrantzitsua aurpegi onari eustea.
Azken sailkatua da Zaragoza,
hamar punturekin. Hamabi ateratzen dizkio Realak. Hala ere,
hanka-sartze handia izango litzateke biak borroka desberdinetan
dabiltzala pentsatzea. Lehen Mailara askok uste baino hobeto egokitu bada ere, mailari eustea da
Realaren helburu bakarra. Zenbat eta tarte handiagoarekin, hobeto. Sekulako lorpena izango litzateke denboraldi lasaia edukitzea, eta, horretarako, aurrera-
Xabi Prieto, orain bi aste, Valentziari sartutako gola ospatzen; ondoren 1-2 galdu zuen Realak. ANDONI CANELLADA / ARP
pauso ederra izan daiteke Zaragoza hamabost puntura uztea. Hiru
jardunaldi gelditzen dira lehen
itzulia bukatzeko, eta taldeak ikaragarri eskertuko ditu tarte horretan bildutako puntuak, bigarren itzulia luze egiten delako; eta
beti eduki behar delako gogoan
gauzek okerrera egin dezaketela,
lesioak edo gorabeherak tarteko.
Markel Rivasen ordez
Martin Lasartek ezingo du zelairatu orain arte gehien erabili
duen euskarria. Hamasei partidetatik hamabost jokatu ditu Rivasek, bat ez, beste guztiak hasieratik. Gabezi zehatzak ditu, jokalari
guztiek bezala, baina bere eginbe-
harretan ez du parekorik, eta kosta egiten da ulertzea klubak bere
kontratua berritzeko asmo handirik ez izatea. Aldaketarik logikoena Markelena da. Malagan
irabazitako norgehiagokan lan
ederra egin zuen, baina min hartu zuen gero. Indarrak behar bezala neurtzea falta zaio batzuetan, baina ondo aritzen denean
distira handiko defentsa euskarria da. Gainerakoan, ez da aldaketa handirik espero. Asko hitz
egin da Agirretxeren etorkizunaz, baina deialdian sartuko da,
ziurrenik.
Azkena izan arren, Zaragoza
gutxiestea oker handia izan daiteke. Egia da partida bakarra iraba-
zi duela eta golak sartzeko arazoak dituela. Baina zazpi partida
berdindu ditu, eta 27 gol sartu dizkiote, Sevillari edo Athletici bezala, eta Realari baino bakar bat
gehiago, esaterako. Joan den sasoian bezala, liga hasiera kaskarra egin du. Orduan, neguko azokan xahututako dirutzari esker
eutsi zion mailari, baina orain
ezingo du gauza bera egin, 107 milioi euroko zorra pilatu baitu klubak. Javier Aguirrek Gay ordezkatu zuen aulkian orain bost jardunaldi, baina oraindik ez du irabazi. Lerro guztietan dituen jokalariei erreparatuta, ordea, taula
erdian edo erditik gora egoteko
moduko taldea dirudi.
Kirola ›
2011ko kirol egutegia D Ekitaldi garrantzitsuenak
TXIRRINDULARITZA. Zornotzako
URTARRILA
pUrtarrilaren 1ean
PILOTA. Binakako Txapelketako
ligaxkaren hasiera.
pUrtarrilaren 1etik 16ra
AUTOMOBILISMOA. Dakar rallya.
pUrtarrilaren 5ean eta 6an
FUTBOLA. Espainiako Kopako final-zortzirenetako joaneko partidak. 5ean, Athletic-Bartzelona.
pUrtarrilaren 8an eta 9an
SASKIBALOIA. Emakumezkoen
Espainiako Kopa.
pUrtarrilaren 12an
FUTBOLA. Espainiako Kopako final-laurdenetako joaneko partidak.
pUrtarrilaren 13tik 30era
ESKUBALOIA. Gizonezkoen Munduko Txapelketa, Suedian.
pUrtarrilaren 15ean
ERRUGBIA. Heineken kopako jardunaldia. Ulster-Miarritze.
pUrtarrilaren 17tik 30era
TENISA. Australiako Irekia.
pUrtarrilaren 18tik 23ra
TXIRRINDULARITZA. Down Under
Tourra, Australian.
pUrtarrilaren 19an
FUTBOLA. Espainiako Kopako final-laurdenetako itzuliko partidak.
pUrtarrilaren 19tik
martxoaren 3ra.
SASKIBALOIA. Euroligako
Top16ko sailkatze fasea.
pUrtarrilaren 22an
ERRUGBIA. Heineken kopako jardunaldia. Miarritze-Bath.
pUrtarrilaren 23an
ATLETISMOA. Elgoibarko krosa.
pUrtarrilaren 26an
FUTBOLA. Espainako Kopako finalerdietako joaneko partidak.
pUrtarrilaren 29an eta 30ean
ZIKLO-KROSA. Munduko Txapelketa St. Wendellen (Alemania).
pUrtarrilaren 30ean
ATLETISMOA. Donostiako krosa.
OTSAILA
pOtsailaren 2an
FUTBOLA. Espainiako Kopako finalerdietako joaneko partidak.
pOtsailaren 4an eta 5ean
ERRUGBIA. Sei Nazioen Torneoko
lehen jardunaldia: Gales-Ingalaterra, Italia-Irlanda eta Frantzia-Eskozia.
pOtsailaren 6an
FUTBOL AMERIKARRA. Super Bowla Dallasen (AEB).
pOtsailaren 8tik 12ra
TXIRRINDULARITZA. Mallorcako
Challengea (Herrialde Katalanak).
pOtsailaren 10etik 13ra
SASKIBALOIA. Espainiako Kopa,
Madrilen.
RALLYAK. Munduko Txapelketako proba, Suedian.
pOtsailaren 12an eta 13an
bigarren jardunaldia: Ingalaterra-Italia, Eskozia-Gales eta Irlanda-Frantzia.
Hegoafrikak eta Ingalaterrak orain lau urte Parisko Saint Denis estadioan jokatutako Errugbiko Munduko
Txapelketako finala; Zeelanda Berrian jokatuko da aurten Munduko Txapelketa. LIONEL CIRONNEAU / EFE
pOtsailaren 12an
pMartxoaren 7tik 14ra
ESKUBALOIA. Txapeldunen Liga-
TXIRRINDULARITZA. Paris-Niza
ko bigarren faseko lehia: ItxakoOltxim Valcea.
pOtsailaren 15ean eta 16an
FUTBOLA. Txapeldunen Ligako final-zortzirenetako joaneko partidak (lau partida): Milan-Tottenham, Valentzia-Schalke
04, Erroma-Xaktar Donetsk eta
Arsenal-Bartzelona.
pOtsailaren 19an
ESKUBALOIA. Europako Errekopako laugarren kanporaketako
joaneko partidak: San AntonioIzvidac.
pOtsailaren 20an
SASKIBALOIA. NBAko izarren partida, Los Angelesen.
TXIRRINDULARITZA. Andaluziako
Itzulia.
FUTBOLA. Txapeldunen Ligako final-zortzirenetako joaneko partidak (beste lau partida): Kopenhage-Chelsea, Lyon-Real
Madril, Marseilla-Manchester
United eta Inter Milan-Bayern
Munich.
ESKUBALOIA. Emakumezkoen
Espainiako Kopa, Telden.
bigarren jardunaldia: Italia-Gales, Ingalaterra-Frantzia eta Eskozia-Irlanda.
(Frantzia).
pMartxoaren 8an eta 9an
FUTBOLA. Txapeldunen Ligako final-zortzirenetako itzuliko partidak (lau partida): BartzelonaArsenal, Xaktar Donetsk-Erroma, Schalke 04-Valentzia eta
Tottenham-Milan.
pMartxoaren 9tik 15era
MARTXOA
pMartxoaren 4tik 6ra
RALLYAK. Munduko Txapelketako proba, Mexikon.
pMartxoaren 5ean
ESKUBALOIA. Txapeldunen Ligako bigarren faseko lehia: ItxakoOltxim Valcea.
TXIRRINDULARITZA.
Tirreno-Adriatikoa (Italia).
pMartxoaren 12an
ESKUBALOIA. Txapeldunen Ligako bigarren fasea: Itxako-Krim.
laugarren jardunaldia: ItaliaFrantzia, Gales-Irlanda eta Ingalaterra-Eskozia.
pMartxoaren 13an
1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba, Bahreinen (Bahrein).
pMartxoaren 15ean eta 16an
FUTBOLA. Txapeldunen Ligako final-zortzirenetako itzuliko
lehiak (beste lau): Bayern Munich-Inter, Manchester UnitedMarseilla, Chelsea-Kopenhage
eta Real Madril-Lyon.
pMartxoaren 18an
TXIRRINDULARITZA. Milan-San
Remo klasikoa (Italia).
pMartxoaren 19an
ESKUBALOIA. Txapeldunen Ligako bigarren faseko lehia: Buducnost-Itxako.
laugarren jardunaldia: ItaliaFrantzia, Gales-Irlanda eta Ingalaterra-Eskozia.
pMartxoaren 20an
MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Losailen (Qatar).
pMartxoaren 20tik
apirilaren 4ra
finalerdietako ligaxka.
pMartxoaren 21etik 27ra
TXIRRINDULARITZA. Kataluniako
Volta (Katalunia).
pMartxoaren 22tik apirilaren
2ra (partiden arabera)
SASKIBALOIA. Top16ko final-laurdenak.
pMartxoaren 26an
ATLETISMOA. Azpeitiko maratoi
erdia.
ARRAUNA. Oxforden eta Cambridgeren arteko estropada,
Londresen (Ingalaterra).
APIRILA
pApirilaren 3an
MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Jerezen (Espainia).
pApirilaren 4tik 9ra
TXIRRINDULARITZA. Euskal Herriko Itzulia.
pApirilaren 5ean eta 6an
FUTBOLA. Txapeldunen Ligako final-laurdenetako joanekoak.
pApirilaren 6an
TXIRRINDULARITZA. Flandriako
Tourra (Belgika).
pApirilaren 6tik 10era
ESKUBALOIA. Gizonezkoen Espainiako Kopa, Vigon (Galizia).
GOLFA. Augustako Mastersa
(AEB).
ERRUGBIA. Heineken kopako final-laurdenak.
pApirilaren 10ean
1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba, Sepangen (Malaysia).
TXIRRINDULARITZA. Paris-Roubaix (Frantzia).
Sari Nagusia.
pApirilaren 12an eta 13an
FUTBOLA. Txapeldunen Ligako final-laurdenetako itzuliko
lehiak.
RALLYAK. Munduko Txapelketako proba, Jordanian.
pApirilaren 17an
finala.
1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba, Shanghain (Txina).
TXIRRINDULARITZA. Amstel Gold
Race klasikoa (Herbehereak).
pApirilaren 20an
TXIRRINDULARITZA. Fleche Wallone klasikoa (Valonia).
pApirilaren 24an
TXIRRINDULARITZA. Lieja-Bastogne-Lieja klasikoa.
MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Motegin (Japonia).
pApirilaren 26an eta 27an
FUTBOLA. Txapeldunen Ligako finalerdietako joaneko bi partidak.
TXIRRINDULARITZA. Romandiako
Tourra (Suitza).
pApirilaren 28an
FUTBOLA. Europako Ligako finalerdietako joaneko partidak.
pApirilaren 30etik
maiatzaren 1era
ERRUGBIA. Heineken kopako finalerdiak.
MAIATZA
pMaiatzaren 1ean
MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Estorilen (Portugal).
pMaiatzaren 3an
FUTBOLA. Txapeldunen Ligako finalerdietako itzuliko partida.
pMaiatzaren 4an
FUTBOLA. Txapeldunen Ligako finalerdietako itzuliko partida.
pMaiatzaren 6an
ATLETISMOA. Diamantezko Ligako proba, Dohan (Qatar).
pMaiatzaren 6tik 8ra
SASKIBALOIA. Euroligako Lauko
finala, Bartzelonan.
RALLYAK. Munduko Txapelketako proba, Italian.
TXIRRINDULARITZA. Italiako
Giroa.
pMaiatzaren 8an
1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba, Istanbulen (Turkia).
pMaiatzaren 15a
ATLETISMOA. Diamantezko Ligako proba, Shanghain (Txina).
MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Le Mansen
(Frantzia).
pMaiatzaren 18an
FUTBOLA. Europako Ligako
finala, Dublinen (Irlanda).
pMaiatzaren 19tik
ekainaren 18ra
SASKIBALOIA. ACB ligako kanporaketak.
‹ Kirola
2011ko kirol egutegia D Ekitaldi garrantzitsuenak
pMaiatzaren 21ean
ERRUGBIA. Heineken kopako finala, Cardiffen (Eskozia).
pMaiatzaren 22an
1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba, Bartzelonan.
pMaiatzaren 26an
RALLYAK. Diamantezko Ligako
proba, Erroman.
pMaiatzaren 26an
RALLYAK. Munduko Txapelketako proba, Argentinan.
pMaiatzaren 28an
FUTBOLA. Txapeldunen Ligako finala, Londresen.
ESKUBALOIA. Txapeldunen Ligako lauko finala, Kolonian (Alemania).
EKAINA
pEkainaren 4an
ATLETISMOA. Diamantezko Ligako proba, Eugenen (AEB).
pEkainaren 5etik 12ra
TXIRRINDULARITZA. Dauphine Libere (Frantzia).
pEkainaren 5ean
MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Bartzelonan
(Katalunia).
pEkainaren 9an
ATLETISMOA. Diamantezko Ligako proba, Oslon (Norvegia).
Ekainaren 11n
ATLETISMOA. Diamantezko Ligako proba, New Yorken (AEB).
Ekainaren 11n
AUTOMOBILISMOA. Le Manseko
24 orduak.
Ekainaren 11tik 19ra
TXIRRINDULARITZA. Suitzako Itzulia.
Ekainaren 12an
1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba, Monrealen (Kanada).
Ekainaren 12an
MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Silverstonen
(Ingalaterra).
GOLFA. AEBetako Irekia.
RALLYAK. Munduko Txapelketako proba, Grezian.
Ekainaren 18tik
uztailaren 3ra
SASKIBALOIA. Emakumezkoen
Europako Txapelketa, Polonian.
Ekainaren 20tik
uztailaren 3ra
TENISA. Wimbledon torneoa.
Ekainaren 26an
1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba, Valentzian (Herrialde Katalanak).
Ekainaren 26tik
uztailaren 17ra
FUTBOLA. Emakumezkoen Munduko Kopa, Alemanian.
Ekainaren 26an
MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Assenen
(Herbehereak).
Ekainaren 30ean
ATLETISMOA. Diamantezko Ligako proba, Lausanan (Suitza).
UZTAILA
pUztailaren 2tik 24ra
TXIRRINDULARITZA. Frantziako
Tourra.
pUztailaren 3an
MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Mugellon (Italia).
pUztailaren 8an
ATLETISMOA. Diamantezko Ligako proba, Parisen.
pUztailaren 14an
GOLFA. Erresuma Batuko Irekia.
pUztailaren 17an
MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Sachsenringen (Alemania).
pUztailaren 22an
ATLETISMOA. Diamantezko Ligaren hamargarren jardunaldia,
Monakon.
pUztailaren 24an
FUTBOLA. Amerika Kopako finala, Buenos Airesen (Argentina).
1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba, Nurburgen (Alemania).
MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Laguna Secan
(AEB). Moto GPkoak soilik.
pUztailaren 28tik 31ra
RALLYAK. Munduko Txapelketako proba, Finlandian.
pUztailaren 29an
ATLETISMOA. Diamantezko Ligako proba, Estockholmen.
pUztailaren 30ean
TXIRRINDULARITZA. Donostiako
Klasikoa.
pUztailaren 31n
1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba, Budapesten.
pUztailaren 31tik
abuztuaren 6ra
TXIRRINDULARITZA. Poloniako
Itzulia.
ABUZTUA
pAbuztuaren 8tik 14ra
TXIRRINDULARITZA. Eneco Tourra.
pAbuztuaren 11tik 14ra
GOLFA. AEBetako Irekia.
pAbuztuaren 19tik 21era
RALLYAK. Munduko Txapelketako proba, Alemanian.
pAbuztuaren 20tik
irailaren 11ra
TXIRRINDULARITZA. Espainiako
Vuelta.
pAbuztuaren 27tik
irailaren 4ra
ATLETISMOA. Munduko Txapelketa, Daegu hirian (Hego Korea).
pAbuztuaren 28an
1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba, Span (Belgika).
MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Indianapolisen (AEB).
pAbuztuaren 29tik
irailaren 11ra
TENISA. AEBetako Irekia.
pAbuztuaren 28tik
irailaren 18ra
SASKIBALOIA. Europako Txapelketa, Lituanian.
IRAILA
pIrailaren 4an
MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Misanon (Italia).
pIrailaren 7an
ARRAUNA. Kontxako Banderako
sailkatze estropada.
pIrailaren 8an
ATLETISMOA. Diamantezko Ligako proba, Zurigon (Suitza).
pIrailaren 9tik urriaren 2ra.
ERRUGBIA. Munduko Txapelketa,
Zeelanda Berrian.
pIrailaren 11n
lehenengo jardunaldia, Donostian.
1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba, Monzan (Italia).
pIrailaren 16an
ATLETISMOA. Diamantezko Ligako proba, Van Dammen oroimenezkoa, Bruselan.
ARRAUNA. Europako Txapelketak, Bulgarian.
pIrailaren 18an
bigarren eta azken jardunaldia.
MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Alcañizen (Espainia).
pIrailaren 28tik 25era
TXIRRINDULARITZA. Munduko
Txapelketa, Kopenhagen (Danimarka).
pIrailaren 28tik 26era
GIMNASTIKA ERRITMIKOA. Munduko Txapelketa, Montpellierren
(Frantzia).
pIrailaren 25ean
1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba, Singapurren.
pIrailaren 30etik urriaren 2ra
RALLYAK. Frantziako Rallya.
URRIA
pUrriaren 5etik 9ra
TXIRRINDULARITZA. Pekingo Itzulia.
pUrriaren 8tik 16ra
GIMNASTIKA ARTISTIKOA. Munduko Txapelketa, Tokion (Japonia).
pUrriaren 14tik 30era
KIROLDEGIA. Panamerikar Jokoak, Guadalajaran (Mexiko).
pUrriaren 16an
1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba, Yeongamen (Hego
Korea).
MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Phillip Islanden (Australia).
pUrriaren 21etik 23ra
RALLYAK. Munduko Txapelketako proba, Espainian.
pUrriaren 23an
MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Sepangen
(Malaysia).
pUrriaren 30ean
1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba Delhin (India).
AZAROA
pAzaroaren 4an
MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Valentzian
(Herrialde Katalanak).
1 FORMULA. Munduko Txapelketako hemezortzigarren proba,
Sao Paulon (Brasil).
pAzaroaren 5ean eta 6an
TENISA. Federazio Kopako finala.
pAzaroaren 13an
1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba Abu Dhabin (Arabiar
Emirerri Batuak).
pAzaroaren 20tik 27ra
TENISA. Maisu-maistren Kopa.
pAzaroaren 27an
1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba, Interlagosen (Brasilen).
ABENDUA
2009ko Munduko Atletismo Txapelketako gizonezkoen 100 metroko probako finalerdietako baten irteera, Usain
Bolt jamaikarra erdi-erdian dela; aurten Daegun jokatuko da MundukoTxapelketa, Hego Korean. HANNIBAL / EFE
pAbenduaren 2tik 4ra
TENISA. Davis Kopako finala.
pAbenduaren 3tik 18ra
ESKUBALOIA. Emakumezkoen
Munduko Txapelketa, Brasilen.
pAbenduaren 11n
ATLETISMOA. Europako Kros Txapelketak, Velejnen (Eslovenia).
pAbenduaren 31n
ATLETISMOA. San Silvestre probak mundu guztian.
Kirola ›
Kezka handia sortzen dio Bartzelonak entrenatzaileari. «Daukagun kalitate guztia mahai gainean jarrita ere ez dakidalako irabazteko gai izango garen. Ligako
eta Europako talde onena dira».
Katsikarisek, halere, lehen itzuliko azken txanpa hasi aurretik botatako iritziari eusten dio. Alegia,
geratzen ziren bost partidak aurrera ateratzeko gai zela taldea:
«Bat atera dugu, Zaragozan, eta
zailenetakoa zen. Dauzkagun aukera guztiak baliatu behar ditugu, eta Bartzelonaren aurkakoa
beste aukera bat da. Zaila, baina
beste aukera bat».
Blums Bilbo Basketekoa, Miso CAI Zaragozakoarekin lehian. J. CEBOLLADA / EFE
Une txarrenean
esnatu dira
Bilbo Basket ezustekoa
ematen saiatuko da gaur
Bartzelonaren aurka,
gutxigatik galtzea ona
izan daitekeen arren
A.Urbistondo
Gutxitan izaten da talde handien
aurka jokatzeko une ona, baina
haien agintea hauskorragoa izaten da sarri. Bartzelonaren ahalmena kamustu samarra zegoela
zirudien lehiaketako lehen hiru
hilabeteetan: lesioak zirela, jokalari batzuen errendimendu apala
zela... Hortik bilatu zuen arrakastarako bidea Baskoniak orain
dela hilabete, eta hortik bilatzen
saiatzeko asmoa zuen Bizkaia
Bilbo Basketek ere. Asmoak, edo
usteak, erdia ustel. Bartzelonak
ACB ligako lidergoa berreskuratu zuen ostegun iluntzean, eta
lortzeko moduari ere erreparatu
behar zaio. Real Madril aurkari
zuzena garaituz lortu zuen, eta
iraganeko joko erakustaldiak
errepikatuz. Horrek sekulako indarra emango dio berez ondo koipeztatuta dagoen taldeari, eta beldurra ematen du, parean duen
edozein talde txikitzeko gai delako, mugarik gabeko jokalari zerrenda bikainari esker.
«Bartzelona ezustean harrapa
dezaketen gauzak egin behar ditugu, zintzoak bagara, gaur-gaurkoz guretzat Bartzelona menderatzea ezustekoa litzatekeelako».
Fotis Katsikarisek herenegun
esandakoak dira, partidaren atarikoan. Gauza horien inguruan
galdetuta, erregulartasuna aipatu zuen aurren-aurrena greziarrak: «40 minutuko intentsitatea
behar dugu, eta fisikoki ondo
ikusten dut taldea. Gai gara une
oro bete-betean jokatzeko, baina
hori lortzea ere ez da erraza».
Arreta berezia puntu aldeari
Garaipenaren zailtasuna gogoan,
komeni aldeko eta aurkako puntuen balantzak daukan garrantzia aintzat hartzea, galduta ere
pozteko edo porrota hain larria ez
izateko lorpen txikia izan daitekeelako Bartzelonaren aurka
puntu gutxigatik galtzea. Egoera
onean dago Bilbo Basket puntu
aldeari dagokionez; harena da
onena Kopan sartu nahi duten
talde guztien artean. +41 dute bizkaitarrek, eta jardunaldian dauden norgehiagoken errepaso
arina eginez gero, litekeena da
Bilbo Basketek zortzi onenen
artean segitzea, puntu gutxigatik
galtzen badu. Jokalariek gogoan
eduki beharko dute hori bukaeraraino.
Hori, dena den, partida hondarreko zeregina izango da. Lehenago partida irabazten saiatu behar
du taldeak, garaipenarekin Kopako txartela ia-ia poltsikoan izango
lukeela jakitun. Eskatzeko baimena emanez gero, Zaragozan
gertatutakoa errepikatzeko eskatuko genuke: protagonismo apala
izan duten jokalariak erabakigarriak izatea. Javi Rodriguez eta
Mavroeidis izan ziren onenak asteazkeneko partidan, eta horrek
talde on baten indarra erakusten
du. Bartzelona ispilu egokia da.
Denak dira izarrak, baina batzuek ez dute asmatzen, edo nahi
beste jokatzen, baina beti agertzen da lekukoa hartzen duen
norbait.
BIZKAIA B. B.-BARTZELONA
pTxapelketa. ACB ligako
14. jardunaldia.
pBizkaia Bilbo Basket. Javi Rodriguez, Aaron Jackson, Josh
Fischer, Blums, Vasileiadis, Warren, Mumbru, Banic, Hervelle,
Mavroeidis eta HernandezSonseca.
pBartzelona. Ricky Rubio,
Sada, Lakovic, Navarro, Roger
Grimau, Alan Anderson, Joe Ingles, Erazem Lorbek, Fran Vazquez, N’Dong, Morris eta Perovic.
pSailkapena. Bizkaia Bilbo
Basket 5. postuan dago: 7-6
(+41); Bartzelona liderra da: 103 (+157).
pTokia. Bilbao Arena (8.500
ikusle).
pOrdua. 12:30 (ETB1).
Lagun Arok beste liga
batean ari dela esan
nahi dio Alacanti
Garaipenak etxekoen
Kopa gosea arinduko
luke, baina Alacant
orain, Bidorretarekin,
askoz hobeto ari da
A.U.
«Alacanten aurkakoa tranpa
daukan partida bat da. Denok edo
askok pentsatzen duzue: Alacant
sailkapeneko zuloan dago; garaipen erraza eta zortzigarren garaipena. Ez nago batere ados. Hobeto
ari dira Txus Bidorreta etorri zenetik, eta norgehiagoka gogorra
izango da». Pablo Lasok ohar antzeko bat egin nahi izan zuen ostiraleko agerraldian. Gehiegizko
baikortasuna sumatzen duelako,
agian, eta ez delako inorekin fio,
emaitzak txar samarrak izanda
ere. Lagun Aro 10. postuan dagoelako, zortzi onenen artean sartzeko aukera ona duela. Alacant, berriz, zuloan dago, hiru garaipenekin, baina zuloan dagoelako da
arriskutsua, liga bukatu bitarteko partida guztiak direlako erabakigarriak.
Handikiro izanez gero, Lagun
Arok bere liga eta Alacant jokatzen ari dena ezberdinak direla
esan nahi dio gaur (18:00). Alegia,
bata zortzi onenen artean finkatzeko pausoak ematen ari dela eta
besteak pentsatu ere ez duela egiten elite horretan sartzeko ahalegina egitea. Zuhurtasunaren diskurtsoari eutsita, ordea, bi taldeek helburu bera dutela esan
genezake: ACB ligan jarraitzea.
Alacantek entrenatzailea aldatu zuen abenduan. Txus Bidorretak Oscar Quintana ordezkatu
zuen, eta Indautxukoak beste
itxura bat eman dio taldeari. Hasbrouck eskolta eta Rancik hegalekoa fitxatu ditu, eta balantzea
oraindik kaskar samarra bada
ere (3-10), hobeto ari dira. Joko antolatzaile on bi dituzte: Llompart
eta Heurtel. Eta jaurtitzaile oparoak ere bai: Serkan Erdogan eta
Mario Stojic. Saskipean dabiltza
herren samar, bi jokalarirekin bakarrik: Andriuskevicius handia
eta Doellmann.
Iluntzearekin Illunben gertatzen denarekin batera, arretaz
erreparatu beharko zaie jardunaldiko beste emaitza batzuei.
Kopan sartu nahi duten zortzi taldeetatik seik elkarren aurka jokatuko dute, eta horrek mesede
egingo dio Lagun Arori. Alacant
menderatuz gero, zortzi onenen
artera bueltatuko da berriz, eta
dozena puntu inguruko aldea lortuz gero, luzerako agian.
Hamaikagarren aukera
sasoia fintzeko
Asteburuko jardunaldia
itxiko dute Madrilen
Estudiantesek eta
Baskoniak; premia
gorrian daude etxekoak
A.U.
Baskoniak sasoia fintzeko hamaikagarren aukera du. Erronka potoloei ekingo die bi aste barru
Gasteizko taldeak, eta Kopako
txartela ziurtatu ostean, jokoa
hobetzen ahalegindu behar du ligako lehen itzulia bukatzeko falta
diren lau jardunaldietan. Estudiantes da aste honetako aurkaria. Madrilen ariko dira arabarrak bihar (19:00), eta Manresaren
aurka tarteka erakutsi zuten grina eta joko ona hain tartekatua ez
izatea da helburua, Baskonia asto
egoskorrak bezala ari delako, arre
batzuetan eta so, kieto besteetan.
Ulertze aldera: txukun samar batzuetan, talde handi batengan
pentsatzekoa den intentsitatearekin, baina lanerako batere gogorik gabe besteetan. Ivanovicek
hiruzpalau aldiz esan du dagoeneko: «Aldatu egin behar dugu,
horrela ez baikoaz inora».
Estudiantes talde ona izan liteke makineria fintzen hasteko. Kopatik kanpo daude, eta sailkapeneko goiko aldean ez, beheko aldean daude, baina talde handien
kemena ateratzen dute aurrez aurre aurkari sonatuak dituztenean. Partida lehiatua espero da.
Orain bi aste, Estudiantesek Bartzelona ahaltsua hartu zuen mendean bere etxean. Haislipen etorkizuna argitu bitartean —ez du
jarraituko Gasteizen—, ikusteko
dago Nemanja Bjelicak minutu
batzuk jokatzeko aukera duen.
Serbiarra bizkarreko minak jota
dabil, eta taldeak ez du behartu
nahi.
‹ Kirola
Hamar
aldaketarekin
Yachvili min hartuta
egon arren, Miarritzek
talde indartsua
zelairatuko du gaur
Toulonen aurkakoan
Eneritz Zabaleta
Hiru egunetan egin beharreko bigarren bidaiari ekingo dio gaur
arratsaldean Miarritzek, Toulonen jokatuko baitu. Urte zaharreko ospakizunak motz gelditu zaizkio Agilerako taldeari, eta berehala hartu beharko dio neurri urte
berriari. Joan den astean Montpellierren galdu eta gero (22-16), aldi
honetan emaitza positibo bat lortzea da helburua miarriztarrentzat. Bide batez, Toulon Heineken
Kopara sailkatzeko aurkaria
urrunduko luke garaipenarekin.
Baina, preseski, Toulon bera ere
puntu beharrean dago, joan den
astean oso partida gogorra jokatuta Baionan galdu egin zuelako
(20-9). Dagoeneko zazpigarren
postuan dago Mediterraneoko hamabostekoa. Hau da, Heineken
Kopako postuetatik at. Ez du
gehiago galtzeko aukerarik.
Horren jakitun dira miarriztarrak, baina onartu behar da sasoi
honetako Toulon ez dela oraindik
iragan sasoiko taldearen mailara
iritsi. Etxeko Mayol estadioan,
adibidez, iragan sasoian partida
bakarra ere ez zuten galdu gorribeltzek. Sasoi honetan, baina, jadanik hiru aldiz galdu dute etxeko partida, lehen aldiz Baionaren
kontra.
Asteazkenean Baionan jokatutako partidatik, gainera, zauri eta
orban dezenterekin itzuli zen
Toulon. Jonny Wilkinson eta Felipe Contepomi bi irekitzaileek
min hartuta bukatu zuten partida. Azken unera arte, Philippe
Saint Andre Toulongoen kirol zuzendaria bietarik bat zelairatzeko
esperantzan egon da. Eta azkenean guztiz osatu ez bada ere, Wilkinsonek hasieratik jokatuko du
gaur.
Orduan, une ona ote da Miarritzerentzat Mediterraneo inguruan irabazteko? Argi da Toulon
ez dagoela bere unerik onenean,
eta hori onerako bezala izan daiteke kalterako. Burua fite altxatu
nahiko du, eta Miarritzek Baionaren aurkako porrotaren ordaina
jaso dezake, joaneko partidan bezala —Toulonek 13-3 irabazi zuen
Agileran—. Baina, Baionako borrokako zauriak oraindik osatu
gabe dagoela, zail gerta dakioke
jokalari freskoz betetako Miarritzeri aurre egitea.
Miarritze harroin gabe
Izan ere, hamabostekoari begiratzean, argi gelditzen da Jean Mixel Gonzalez eta Jack Isaac entrenatzaileek gaurko partidaren alde egin zutela, Montpellierren
aurkakoaren kalterako. Balshaw,
Ngwenya, Thion, August, Lund...
Taldeko jokalari garrantzitsuak
itzuliko dira hamabostekora,
Montpellierren ez bezala. Baina
Miarritzek ere badu burukominik. Lehenik eta behin, Dimitri
Yachvilik berriz huts eginen du.
Montpellierren azken unean
DLaburrak
Hasi da Dakar rallya,
hirugarrenez Argentinan
RALLYAK › Dakar rallyak gaur
izango du lehen etapa nagusia,
baina proba atzo hasi zen Buenos Airesen. 183 motok, 146
autok, 68 kamioik eta 33 quadek hartuko dute parte, eta
Argentina eta Txile artean ia
10.000 kilometro egin beharko
dituzte, erdiak baino gehiago
erlojuaren aurka. Hilaren 15ean
amaituko da proba, Buenos
Airesen bertan.
Fernandez eta Martinez
hirugarren postura igo dira
BELA › Xabi Fernandez eta Iker
Martinez hirugarren postura igo
dira Bartzelona World Race proban —munduari itzulia eskalarik
eta laguntzarik gabe—. Jean le
Cam eta Bruno Garciaren President ontzi frantsesa dago lehen
postuan, eta Michel Desjoyeau
eta Francois Gabarten ontzia
bigarren postuan. Liderrengandik hiru miliatara daude gipuzkoarrak.
Erik Lund Miarritzekoa, baloiarekin, Clermonten aurkako partidan. G. IROZ
Aiestaranek hartu zuen bere lekua, baina gaur Peyrelongue ariko da uztartze erdi postuan, eta
Traillek hartuko du 10 postua.
Miarritzeren bigarren kezka
nagusia harroin falta da. Coetzee
eta Barcellarekin batera, Johnstonek hartu du orain min, eta
gaur ez da ariko. Joker bezala etorritako Afoak, berriz, osasun arazo bat du, eta baliteke Miarritzetik partida bakarra jokatu gabe
joatea. Ondorioz, jokatzeko prest
diren harroin bakarrak Marconnet beteranoa eta Barozzi zein
Watremez gazteak dira.
TOULON-MIARRITZE
pToulon. Emmanuelli, Bruno,
Kubriashvili; Chensey, Samson;
Fernandez-Llobe, Van Niekerk
(kap.), Smith; Mignoni, Wilkinson; Sinzelle, Auelua, Lovobalavu, Sackey; eta Wulf.
pMiarritze. Marconnet, August,
Barozzi; Thion (kap.), E. Lund;
M. Lund, Lakafia, Lauret; Peyrelongue, Traille; Bolakoro, Tranier, Bosch, Ngwenya; eta Balshaw.
pLekua.Toulongo Mayol
(15.000 ikusle).
pOrena. 15:00.
Abrar eta Soud azkarrenak
Gasteizko San Silbestrean
ATLETISMOA › Osman Abrar
eritrearra eta Kambouchia
Soud marokoarra izan ziren
azkarrenak herenegun Gasteizko San Silbestre proban. Beasainen Victor Bitok eta Leah
Jerotich keniarrak izan ziren
onenak —Bitokek Galdakaoko
proba ere irabazi zuen gero—.
Eta Donostian Hossain Kaanache oriotarra eta Maria Lopez
de Tejada donostiarra izan ziren
azkarrenak.
Ordizia El Salvadorren
aurka ariko da gaur etxean
Baionak bolada onari eutsi nahi dio Agenen
Azken bost partidak
jarraian irabazi eta gero,
baionarrek etxetik
kanpo beste garaipen
bat pilatzea dute xede
E.Z.
Baionan on egin du asteazkenean
Toulonen aurkako garaipenak
(20-9). Sasoi honetan etxean hiru
aldiz galduta, Jean Daugerren
hasi da berriz ere maisu izaten
Baiona, Arroxelari eta Touloni jarraian irabazita. Europako Challengean Pratori irabazitako bi
lehiak erantsita, bost partida daramatza porrotik gabe.
Lapurdikoak Agen Pro D2 mailatik igo berria den eta mailari
eusteko borrokan sartua den taldeari irabazteko asmoz joan ziren
atzo Lot et Garonne eskualdera.
Toulonen kontra ikusitakoarekin
konforme dago Christian Gajan
baionarren kirol zuzendaria: «Garaipenak balio handia du. Jokalarien inplikazioaren erakusle da.
Gauzak eraikitzen ari gara, eta aitzina goaz».
Zortzi aldaketa
Toulonen aurkako partidarekin
gustura egoteko arrazoiak izan
arren, asteazkenean izandako borroka latzak kaltea ere ekarri du:
«Jokalari batzuk xehatuta daude,
hautsita», onartu du Gajanek.
Ondorioz, aldaketak egin beste
erremediorik ez du izan baionarren kirol zuzendariak. Orotara,
zortzi aldaketa izanen dira hasie-
rako hamabostekoan, baina horietarik sei aitzineko lerroan. Asteazkeneko borroka ez da txantxetakoa izan. Hala ere, itxaropentsu dago Gajan: «Zelairatuko
ditudan jokalariak balio dutena
erakusteko irrikaz daude. Aukera
asko ditut hainbat postutan, eta
hori luxua da», onartu du Okzitaniako entrenatzaileak.
Ikusi egin beharko da Baionak
gaur bolada onari eusten asmatzen duen edo ez. Agen, bere aurkariak, anitz izanen du jokoan.
Briverekin eta Arroxelarekin batera jaitsiera postuak saihesteko
lehian da. Joan den astean, Tolosa errezibitu zuen etxean, eta galdu ere bai (8-25). Baina Agengoen
lehentasuna Baionaren aurkako
gaurko partida da. Dudarik gabe,
gaur borroka latza izanen du
Baionak berriz ere. Borroka horretatik garaile ateraz gero, etorkizunerako gauza handietan pentsatzen hasten ahalko da Lapurdiko taldea.
AGEN-BAIONA
pAgen. Telefoni, Narjissi, Schkelishvili; Badenhorst (kap.),
Springgay; Monribot, Fono, Fonua; Machenaud, Barnard; Edmond Samuel, Ahotaeiloa, Avramovic, Vaka; eta Cazeaux.
pBaiona. Lafond, Hegi, Baiocco; Flavell, Filipo; Marmouyet,
Puricelli, Martin; Audy, Boyet;
Peyras, Mazars, Lacroix, Gerber;
eta Elhorga (kap.).
pEpailea. Jerome Garces.
pLekua. Agengo Armandie
(13.000 ikusle).
pOrena. 15:00.
ERRUGBIA › Liga irabazteko
lehian bete-betean sartzeko
aukera dauka gaur Ordiziak El
Salvador bigarren sailkatuaren
aurka, etxean (12:30). La Vila
dago lider, baina, geratzen diren
partida guztiak irabaziz gero,
liga irabazteko aukera daukate
gipuzkoarrek. Bizkaia-Gernikak
ere gaur jokatuko du, Quesos
Entrepinaresen aurka (16:00).
Nysek irabazi du bere izena
daraman proba, Belgikan
ZIKLO-KROSA › Sven Nysek
(Landbowkrediet) irabazi zuen
atzo Sven Nys sari nagusia, Belgikan, Baal herrian. Azken hilabetea irabazi ezinik igaro du
belgikarrak, eta atzo atera zuen
arantza. Egoitz Murgoitio (Hirumet) 21. postuan helmugaratu
zen, Nyserengandik 5.10 minutura. Gaur, Tervurenen izango
da Murgoitio.
Kirola ›
Horregatik begiratzen zieten
Olaizola I.a-Beloki
Xala-Barriola
San Miguelek jokatuko du
Orona torneoko finala
6
22
ERREMONTEA › Julen San
Iraupena.Partidarena 49.27. Jokoarena 24.49.
Pilotakadak. 497.
Saketik.Ez zen tantorik egon. Xalak
falta bat egin zuen.
Markagailua. 0-1, 1-1, 1-2, 2-2, 3-2,
3-3, 3-4, 4-4, 4-20, 6-20 eta 6-22.
Bestelakoak. Sarrera ona Eibarko
Astelenan, 500 ikusle inguru. Apustuak urdinen alde irten ziren: 10030i. Hainbat ikuslek ez zuten errespetatu tabakoa erretzeko debekua.
Miguelek eta Koteto Ezkurrak
jokatuko dute buruz buruko
Orona torneoko finala, heldu
den larunbatean. San Miguelek
herenegun lortu zuen sartzea,
Patxi Zeberioren aurkako finalerdia 30-27 irabazi eta gero.
Partida estua eta ikusgarria
izan zen. Atzelari gazteak buruz
buruko azken finaleko ordaina
hartzeko aukera izango du.
Xalak eta Barriolak
nagusitasunez irabazi
dute lehen partida,
eta faborito izaera
berretsi dute
G Jaialdiak
OSTIRALEKO EMAITZAK
Imanol Magro
Zerbaitegatik begiratzen zituzten
binakako txapelketaren aurkezpenean. Pilotariek bikote guztiak
agertzen ziren txostena eskuetan
zutenean eurek eragin zuten iruzkin eta iritzi gehien. Batek baino
gehiagok argi eta garbi esan zuen
faboritoak zirela. Asier Olaizolak
zintzo onartu zuen grazia egin ziola bikote orekatuak zirela entzuteak Xala eta Barriola argazkirako
elkarrekin ikusi zituenean. Agian
Goizuetakoak atzokoa espero
zuen. Izan ere, Astelenan, Xalak
eta Barriolak txapelerako hautagai nagusietako batzuk direla berretsi zuten. Nagusitasunez irabazi zuten, eta ligaxkako lehen puntuak ez ezik, tanto alde txukuna
ere lortu zuten.
Urteberri eguneko jaialdi klasikoa Bergaratik Eibarrera eraman
du Aspek aurten, eta katedraleko
ohiko ikusleek ez zuten partida
onik ikusi. Bukaeran txistuak eta
guzti entzun ziren. Orekarik ga-
DLaburrak
Xala pilota eskuinez astintzeko zorian, atzo, Eibarko partidan. Atzean Ruben Beloki ageri da. G. GARAIALDE / ARP
beko lehia izan zen. Xalak eta Barriolak elkarrekin jokatu eta irabazitako hamabigarren partida
izan zen, eta atzokoa zerrenda
arrakastatsu horretako lehia erosoenetako bat.
Irabazleek oso ondo hartu zuten elkar, piloteoan nagusitu ziren une oro, eta aurkariak sufritzera behartu zituzten. Olaizolak
eta Belokik lan egin zuten defentsan, eta meritu handiko tantoak
jokatu zituzten, baina gehienetan
ekimen ustela izan zen. Goizuetakoa saiatu zen partidaren norabidea aldatzen, baina ez zuen asmatu, eta zortzi hutsekin bukatu
zuen. Atzeko koadroetan, berriz,
Beloki sasoi onenean ez dagoela
ikusi zen. Partida osoan bizkarra
ikusi zion Barriolari, eta bost
huts egin zituen.
Partida gaizki hasi zen. Lehen
lau tantoak hutsak izan ziren, tar-
tean Xalak saketik eginiko falta
bat (2-2). Olaizolak, gero, dejada
polita egin zuen zabalean, eta partida uste baino orekatuagoa izan
zitekeela zirudien. Baina ez. Artekariek 100-30i eskaintzen ari ziren, eta, hala ere, oso denbora gutxi egin zuten zutik. Sakea hartu,
Xalak eta Barriolak
elkarrekin jokaturiko
azken hamabi
partidak irabazi dituzte
eta Xala partidan sartu zen, eta
bere erremateak aldea handitu
zuen apurka (3-7).
Hurrengo tantoan Xala labaindu egin zen, eta hori izan zen gorriek hogei minututan egin zuten
tanto bakarra, irabazleek hamahiru egin baitzituzten jarraian
(4-20). Tantoz tanto ezina azalera-
tuz joan zen beteranoen aurpegian. Euren hutsek, hamar guztira, eta Xalak eginiko zortzi tantoek zuloa handiegi bilakatu zuten.
Olaizola-Belokik eskarmentua
badute, eta inork esan gabe badakite sasoia hartu ezean txapelketa gogorra izan daitekeela. Zorionez, hasi baino ez da egin, eta denbora badute hasiera zuzentzeko.
Eibarren eta Logroñon
Binakako txapelketako lehen jardunaldiko azken bi partidak gaur
jokatuko dira, Eibarren (17:00,
ETB1) eta Logroñon (17:00). Astelenan Irujok eta Merino II.ak Bengoetxea VI.aren eta Ruizen aurka
jokatuko dute. Atzelari gazteak
binakako txapelketan jokatuko
duen lehen partida da. Adarragan, berriz, Titin III.ak eta Pascualek Berasaluze VIII.aren eta
Apraizen aurka jokatuko dute.
pGalarreta.Oñatz-Barrenetxea
IV.a 29 Urrutia II.a-Zubizarreta
35. Zeberio II.a 27; S. Miguel 30.
Ezkurra-Ion 40; Urtasun-Urrutia
37. ; Matxin IV.a-Urko 30; Endika-Agirrezabala 16.
ATZOKO EMAITZAK
pIruñea . Apezetxea-Cecilio 22;
Olaetxea-Albisu 18. Olaizola
II.a-Begino 22; Gonzalez-Laskurain 19.
pEibar.Retegi Bi-Arruti 21; LasaGalarza 22. Olaizola I.a-Beloki 6;
Xala-Barriola 22. Lemuno-Oteiza 22; Ongay-Merino 20.
GAURKO PARTIDAK
pEibar (17:00, ETB1). Rico IV.aArgote / Jaunarena-Larrinaga.
Irujo-Merino II.a / Bengoetxea
VI.a-Ruiz. Ongai / Cabrerizo.
pLogroño (17:00). Leiza-I. Zabala / Arretxe II.a-Mendizabal
II.a. Titin III.a-Pascual / Berasaluze VIII.a-Apraiz. MendizabalEskudero / Diaz-Zearra.
Olaizola II.a eta Beginok gogor lan
eginda lortu dute aurreneko puntua
Olaizola II.a-Begino
Gonzalez-Laskurain
22
17
Iraupena. 1.23.47.
Pilotakadak. 737.
Saketik.Olaizolak bat ere ez; Gonzalezek bat.
Markagailua. 0-1, 1-1, 1-2, 2-2, 3-2,
3-3, 3-4, 4-4, 4-7, 5-7, 5-9, 8-9, 8-10,
10-10, 11-10 ,11-11, 11-13, 12-13, 12-16, 1316, 13-17, 17-17, 21-17, 21-19 eta 22-19.
Bestelakoak. Sarrera eskasa Iruñeko Labrit pilotalekuan; harmailen
erdia baino gehiago hutsik zeuden.
300 ikusle asko jota. Apustuetako
dirua gorrien alde irten zen. Hainbat
ikuslek ez zuten errespetatu tabakoa erretzeko debekua.
I.M.
Olaizola II.ak eta Beginok lan eskerga eginda irabazi zuten atzo
binakako ligaxkako lehen partida. Lehia gogortzea erabaki zuten, eta Gonzalezek eta Laskurainek ondo eutsi zieten azken txanpara arte. Soraluzeko atzelaria
izan zen laukoteko onena, bikain
defendatu zen, eta leher eginda
bukatzeraino egin zion aurre zaparradari. Baina ez zuen etekinik
lortu. Azken txanpan Gonzalez,
jokoan sartu beharraren poderioz, huts asko egin zituen, eta gorriek lortu zuten puntua.
Labritekoa txapelketa partida
petoa izan zen. Gonzalez eta Laskurain hobeto aritu ziren hasieran, eta azkaindarrak errematearekin asmatu zuen (13-17). Ordura arte Olaizola ez zen fin ibili, eta
hutsak egin zituen erasoan. Halere, kantxan ondo mugitu zen, eta
lesioaren ondoren apurka bere
mailara itzultzen ari da.
Partida luzatu ahala gorrien
estrategia etekina ematen hasi
zen, eta Laskurain nekatuz joan
zen. Gonzalez gehiago sartu zen
jokoan, eta huts asko egin zituen.
Horietako bi jarraian, gutxigatik
kale eginiko erremateak.
Aimar Olaizola, desorekatuta, pilota astintzen, atzoko partidan. J. M. / ARP
13-19koa eta 15-17koaren arteko
aldea zen. Azkainekoa hamar
huts egin zituen.
Azken txanpan Olaizolak ondo
baliatu zuen Beginoren kolpea.
Gonzalezek apur bat atzeratu be-
har izan zuen, eta Goizuetakoak
hobeto aurkitu zituen zuloak (2117). Azkainekoak susperraldi txikia izan zuen, eta arriskatuz gerturatu zen (21-19), baina emaitza
atontzea baino ez zuen lortu.
D
‹Agenda
Ekitaldiak
Zure ekitaldia BERRIAn agertzea nahi baduzu: www.berria.info/zerbitzuak/agenda/bidali/
Musika
pAduna. Xurdin haurrentzako
musika ikuskizuna. Asteartean,
18:00etan, Elordi plazako lokaletan.
pAltsasu. Hesian eta Nekez.
Asteazkenean, 23:30etan, gaztetxean.
pAnoeta. Lobo Electrico. Asteazkenean, 23:30ean, Cheyenne’s Radikal Saloonen.
pBergara. Dolce Tangana. Asteazkenean, 00:00etan, gaztetxean.
pBermeo. Meza abestua. Asteazkenean, 00:00etan, San
Frantzisko elizan.
pBilbo. New York Ska Jazz Ensemble, Begoña Bang-Matu &
The Shake It. Bihar, 21:00etan,
Kafe Antzokian.
pBilbo. Mamba Beat eta Jukebox Racket. Asteazkenean,
21:30ean, Kafe Antzokian.
pDonostia. Children of Technology eta Metralleta. Asteartean,
20:45ean, Trintxerpeko Mogambo aretoan.
pGasteiz. Ahotsak Gazte eta
Bigira. Gaur, 19:30ean, Mendizorrotza kiroldegian .
pGasteiz. Porco Bravo eta Sex
Museum. Asteazkenean,
22:00etan, Helldorado aretoan.
pLemoa. Kontzertua. Asteazkenean, 00:00etan, Karabie
gaztetxean.
pMarkina-Xemein. Gu gira:
Gontzal Mendibil, Txomin Artola eta Erramun Martikorena.
Gaur, 19:30ean, pilotalekuan.
pZumaia. Gospel jaialdia. Asteartean, 20:00etan, Aita Mari zineman.
Antzerkia
pBerriatua. Mendiko altxorra.
Gaur, 17:00etan, pilotalekuan.
pBilbo. So in love, Christmas.
Gaur, 19:30ean, Campos Eliseos antzokian.
pBilbo. Nora zoaz, Txanogorritxu?, Deabru Beltzak taldearekin. Bihartik asteazkenera,
12:00etan eta 17:30ean, Campos Eliseos antzokian. Asteazkenean, soilik eguerdian.
pDonostia. Bi azeri estu eta larri, Patata Tropikala taldearekin.
Bihar, Martuteneko Liburutegian.
pDonostia. Madiber. Bihar,
17:30ean, Bidebietako Haurtxokoan.
pDonostia. Baso sorgindua.
Asteartean, 17:00etan, udaletxean.
pDonostia. Gari, Montxo eta
Joselontxo. Asteartean,
18:00etan, Ategorrieta Zuhaizti
herri ikastetxean.
pEtxarri Aranatz. Nik egin beharko & KO, helduentzako lana,
Pantxika Lamurrekin. Gaur,
19:30ean, pilotalekuan.
pUrnieta. Betirako lagun. Bihar,
11:00etan, Sarobe AEGn.
pUrretxu. Semblanza del Quijote. Asteartean, 18:30ean, Labeaga aretoan.
pUsurbil. Txotxongiloak: Paperezko istorioak. Bihar,
17:00etan, Sutegi kultur etxea.
pZumaia. Txan Magoa, Txantxetan. Gaur, 17:00etan, Aita
Mari aretoan.
Bertsolaritza
pAmurrio. Andoni Egaña, Sustrai Colina, Aitor Mendiluze,
Unai Iturriaga, Amets Arzallus,
Jon Maia, Aitor Sarriegi, Maialen
Lujanbio. Bihar, 19:30ean, Amurrio antzokian.
Night on Earth Jim Jarmuschek zuzendutako filmeko eszena bat. BERRIA
Hitzaldiak
pAntzuola. Hondakinek badute irtenbidea. Asteartean,
19:00etan, Olaran etxean.
pTolosa. Tolosaldea Sahararekin elkartearen hitzaldia. Asteartean, 19:00etan, Aranburu
jauregian.
Ikus-entzun
pBergara. Night on Earth. Gaur,
18:00etan, gaztetxean.
pDonostia. Ipuinaren Ordua.
Bihar, 18:00etan, Larrotxenen.
pLemoa. Bideoa. Gaur,
20:00etan, Karabien.
pUsurbil. Haurrentzako zinema: Midas erregearen altxorra.
Asteartean, 17:00etan, Sutegin.
Bestelakoak
pAlkiza. Ipuin kontalaria. Bihar,
17:00etan, kultur etxean.
pAstigarraga. Haur Parkea.
Gaur, 11:30ean, kiroldegian.
pBergara. Magia gaua, Imanol
Ituño magoarekin. Bihar,
22:30ean, gaztetxean.
pBilbo. Ipuin kontalariak. Asteartean, 17:00etan, Bilboko Itsasadarra Itsas Museoa.
pDerio. Betizu Diskofesta!
Bihar, 19:00etan.
pEskoriatza. Sukaldaritza.
Bihar, 11:00etan, ludotekan.
pEskoriatza. Eskulanak. Asteartean, 11:00etan, ludotekan.
pGasteiz. Txotxongiloak. Gaur,
12:30ean, Hegoalde gizarte
etxeko Elkartze Aretoan.
pGasteiz. Txotxongiloak. Gaur,
18:00etan, Lorca antzokian.
pGasteiz. Marsel Magoa. Bihar,
18:00etan, Hegoalde gizarte
etxeko Jesus Ibañez de Matauko antzokian.
pGasteiz. Eriz Magoa. Asteartean, 12:30etan, Hegoalde gizarte
etxeko Elkartze Aretoan.
pUrretxu. Jon Plazaolaren bakarrizketak. Bihar, 19:30ean,
Motz tabernan.
pUsurbil. Ipuin kontalaria: Ipuin
bat, ipuin bi entzungo ditugu
zuk eta nik. Asteartean,
16:00etan, Aginagako ludotekan.
Taxi barruko pasadizoak
‘Night on Earth’
Jim Jarmuschen filma
ikusi ahal izango da
gaur Bergarako
gaztetxean, 18:00etan
Maite Alustiza
Momentu bat munduko bost
hiritan. Taxi bat bost egoera
deskribatzeko. Bost gidari espero ez dituzten bezeroekin. Hori
da Nigh on Earth filmak aurkezten digun istorioa. 1991. urteko film bat da, Jim Jarmusch
zuzendariak gidatutakoa eta
AEBetan ekoitzia. Winona
Ryder, Roberto Benigni eta Beatrice Dalle dira filmean parte
hartzen duten aktoreetako
batzuk. Tom Waitsek jarri zion
musika bi ordu inguruko pelikula honi.
Los Angeles, New York, Paris,
Erroma eta Helsinki. Bost taxik
hirietako kaleak zeharkatzen
dituzte, bezeroak helmugara eramateko asmotan. Bidean, ezustekoak eta egoera korapilatsuak
biziko dituzte bai gidariek, baita
taxiko bidaiariek ere.
Los Angelesen, Victoria Snelling casting zuzendariak bila ari
den izarra aurkituko du gidaria-
ren baitan; New Yorken, berriz,
bidaiariak autoa gidatu behar
izango du Brooklynera itzultzeko. Itsu batek eta apaiz batek
bidaia egingo dute Parisen eta
Erroman. Bata gidariaren amesgaiztoa bilakatuko da; besteak,
berriz, bizitza sexualaren inguruko azalpenak emango ditu erretorearen aurrean. Helsinkiko
lagun talde batek gidariaren zorigaiztoko istorioa ezagutzeko
aukera izango du.
‘NIGHT ON EARTH’ FILMA
pNoiz. Gaur, 18:00etan.
pNon. Bergaran (Gipuzkoa),
gaztetxean.
‘Gu Gira’ kantaldia, jira eta bira
70eko eta 80ko
hamarkadetako kantak
Markina-Xemeinen
emango dituzte gaur,
pilotalekuan
M.A.
Gontzal Mendibil, Txomin eta Urbil Artola eta Erramun Martikorena Markina-Xemeinen izango
dira gaur (Bizkaia), Gu Gira kontzertua eskaintzen. 19:30ean hasiko da emanaldia, eta 70eko eta
80ko hamarkadako kantak ekarriko dituzte gogora.
Euskadi Irratiaren 25. urteurrena ospatzeko ekoitzi zuten Gu
Gira diskoa. Hainbat abeslarik
parte hartu zuten grabaketan,
eta horko kanten artean Gontzal
Mendibilen Bagare eta Kapitalismoak eta Txomin Artolaren Txuriko eta Baserriko ate zabalak
daude. Gontzal Mendibilek 70eko
hamarkadan eman zituen musikagintzan lehenengo pausoak.
Xeberri izan zuen lagun hasta-
Gontzal Mendibil arituko da gaur Gu Gira emanaldian. IMANOL OTEGI / ARP
penetan, eta harekin batera argitaratu zuen lehen lana,
1975ean.
Urte berekoa da Olaxta, Txomin Artolak kaleratu zuen lehen
bilduma. Bordari bere aitak idatzitako poemak hartu zituen
oinarritzat diskoa osatzeko
orduan. Gaur, Urbil semearekin
batera ariko da oholtza gainean.
Dobroa eta lap steel jolea da
Urbil, eta Sorotan Bele taldeko
kide izandakoa. Erramun Marti-
korenak, berriz, 1978an kaleratu
zuen lehenengo diskoa, etxean
entzundako herri kanta eta olerkiz osatua. 2004an jendeaurrean
kantatzeari utziko ziola iragarri
bazuen ere, emanaldietan parte
hartzen jarraitzen du Baigorriko
artzainak.
‘GU GIRA’ KANTALDIA
pNoiz. Gaur, 19:30ean.
pNon. Markina-Xemeinen (Bizkaia), pilotalekuan.
Agenda ›
b
Eguraldia
JON ALBISU
Joera
Bihar
t°
t°
Asteartea, 4
Itsasoa
t°
pItsasoko egoera. Lehengo 20
milietan, ipar-ekialdeko haizea,
2ko indarrarekin, eta itsaskirria;
tarteka, batez ere ipar partean,
3ko ufadak. Gaizki samar ikusiko da.
pOlatuak. 1-2 metro artekoak.
t°
Asteazkena, 5
Osteguna, 6
p
Baiona 7/11
p
Bakio 8/12
p
Donostia 8/12
p
p
Bilbo 8/12
p
p
p
Balmaseda 6/11
Leitza 3/7
Arrasate 4/9
Amurrio 4/8
Ostarteak ia denean
pZerua. Atzera egonkortasuna
dator. Goizean, ateri eutsiko dio.
Goiko hodeiak izango dira, batez ere hegoaldean. Irlandan
den antizikloia sendotuko da
eta ipar-ekialdeko haizea bultzatuko du gure lurraldera.
pHaizea. Ipar-ekialdeko haizea.
pTenperatura. Behera. Ipar isurialdean eta mendi inguruetan
7 eta 12 gradu artekoak izango
dira beroenak; barnealdean,
5 eta 11 gradu artekoak.
p
p
p
Itsasaldiak
Maule 4/6
Donibane Garazi 4/6
Eibar 5/10
p
Abaurregaina 0/7
p
Gaur
Iruñea 4/9
Agurain 1/7
t°
Iparreko haizea nahasia
pZerua.Aldaketa dator,eta
beltzera egingo du.Goizean
goiz,lanbroa eta behe lainoa
izango dira ohiko tokietan,
eta izotza formatua izango
da zoko horietan.Eguerdira
bitarte,hodeitua egongo da,
eta zaparradak botako ditu
ipar isurialdean eta mendi
inguruetan; barnealdean,
gehienbat ateri,eta Arabako
b
p
p
Gasteiz 1/8
p
p
Tafalla 3/8
Guardia 2/8
Lautadan eta Iruñerritik hegoaldera,ostarteak.
pHaizea. Ipar-ekialdekoa.
pTenperatura. Behera. Ipar
partean eta mendialdean,
beroenak 8-13 gradu artekoak; barnealdean, 6-12.
p
Tutera 4/9
ORDUA
METROAK
Itsasgora
01:57
3,52
Itsasbehera
08:14
1,31
Itsasgora
13:27
3,72
Itsasbehera
20:51
1,34
Isobara mapa
Eguzkia
Ilberri
3
17:47
Urtarrilaren 4a, asteartea
Urtarrilaren 12a, asteazkena
Ilbete
Ilbehera
BAGABIGA
G Hitz gurutzatuak
2
GORDE
EGUNA
Ilgora
Hitz jokoak
1
S0RTU
08:42
Ilargia
4
G Sudokua
5
6
7
8
9
10
11
9
12
1
4
4
1
2
8
2
3
2
3
5
3
1
7
1
7
9
6 5
6
8
5
6
4
7
9
7
3
9
9
6 5
9x9-ko laukian hutsik
dauden gelaxkak bete
behar dituzu, 1etik 9ra
bitarteko zenbakiak
idatziz, eta kontuan izanik
zenbaki bakar bat ere ez
dela bi aldiz azaltzen
errenkada eta zutabe
berean, ezta dagokion
3x3-ko laukian ere.
G Esaldi ezkutua
9
10
11
12
«M_nd_ g_zt__k n_h_
d_ l_z_r__n b_z_, b__n_
_n_rk _r_ _z d_ z_h_rr_
_z_n n_h_».
Ezker-eskuin
1. Losintxa, lausengua. Musika-lan laburra. 2. Esteribarko lekua, Nafarroan. Lan egiteko gai.
3. Ginbalet, zurginaren lanabes. Emakume izena. 4. Bizkaieraz, bikea. Errusiako hiria. T bustia.
5. Da, niri. Baxenabarreko herria, Gaskoiniako mugan. 6. Iodoaren ikurra. Aspaldian galdu zen animalia.
7. Desertu, eremu mortu. Fosforoaren ikurra. 8. Sari batez ordaindua. Alfabetoko letra. 9. Uribe-Kosta,
edo Urola-Kosta, nahiago duzuen bezala. Sorgina. Frantziako ibaia eta departamentua. 10. ... d’Urgell,
Kataluniako hiria, Alt Urgell eskualdeko hiri nagusia. Zuberoako herria, Pettarrean. 11. Mailatu, akats.
Zikiraturiko zezenak. 12. Estimu handiko zura, jatorriz afrikarra. Emakume izena.
G Atzoko erantzunak
6
8
4
2
7
1
5
3
9
Goitik behera
1
9
3
8
6
5
2
7
4
1. Biluzik, larrugorritan, utzi. Zerbaiti buruzko burutapen edo uste ez oso parte oneko. 2. Arabako herria,
Asparrena udalerriko herriburua. Gerra ezak. 3. Nafarroa Garaiko garaztar. Maiz, sarri, ardura. 4. Ardi,
hitz elkartzeetan. Biriketako tuberkulosiaren izen arrunta. Politiko-militarra. 5. Erretzen ari den zerbaiti
darizkon gasak. Haiei, naiz. 6. Bokal atomikoa. Basoko langile. 7. Nafarroako herria, Oltza zendean.
Nitrogenoaren ikurra. 8. Erdi Amerikako estatu bateko. Haur txikien janaria. 9. Indioaren ikurra. Naukate.
Erne. 10. Lizarratik igarotzen den ibaia. Isekaria. 11. Giza irrintzi. Gipuzkoako hiria. 12. Donostiako auzoa.
Itsas arraina.
5
7
2
3
4
9
6
8
1
8
5
1
4
9
6
3
2
7
4
3
7
5
2
8
1
9
6
2
6
9
1
3
7
4
5
8
3
2
8
7
1
4
9
6
5
7
4
6
9
5
2
8
1
3
9
1
5
6
8
3
7
4
2
Esaldi ezkutua:
Politika da, agian, inolako
prestakuntzarik eskatzen
ez duen lanbide bakarra.
Falta diren bokalak
idatzita Jonathan
Swift politikari eta
idazle
irlandarraren
gogoeta bat
azalduko zaizu.
‹ Agenda
1
Aretoak
Araba
GASTEIZ
D ABACO BOULEVARD
Boulevard merkataritza gunea (902-221622).Ikuslearen eguna: osteguna.
Don Mendo rock ¿la venganza?
Balada triste de trompeta
Los viajes de Gulliver
Megamind
Ladrones
Los viajes de Gulliver (3D)
Burlesque
Biutiful
The tourist
Ahora los padres son ellos
Tres metros sobre el cielo
El pequeño rey Macius
Tron: Legacy
La posesión de Emma Evans
Las crónicas de Narnia 3
Bruc.E l desafío
16:00
18:05 20:15 22:25
16:00 18:00 20:00 22:00
16:20 18:20
20:20 22:30
16:30 18:30 20:30 22:30
16:30
19:05 22:00
16:05 17:00 18:10 19:20 20:20
22:00 22:30
16:05 18:10 20:20 22:30
15:45 18:05 20:30 22:45
16:30
19:00 22:00
16:10 18:15 20:20 22:25
15:50 18:05
20:20 22:20
D FLORIDA
San Prudentzio,22 (94-5231940).Ikuslearen eguna: asteazkena.
El discurso de rey
El último bailarín de Mao
Tengo algo que deciros
A casa por Navidad
El Almirante
La llave de Sarah
18:00 20:15
18:00
20:15
18:00
20:15
18:00 20:15
17:30 20:00
17:30 20:00
17:30 20:00
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
D GURIDI
San Prudentzio,6 (94-5231940).Ikuslearen eguna: asteazkena.
Los viajes de Gulliver 3D
Biutiful
Eguberrirako etxean
Burlesque
Megamind 2D
Tron: Legacy
The tourist
17:30 20:00 22:30
17:15 19:50
22:30
17:15
19:50 22:30
17:15 19:50 22:30
17:30
17:30 20:00 22:30
17:30 20:00 22:30
17:30 20:00 22:30
Gorbeia merkataritza gunea (94-5460623).Ikuslearen eguna: asteazkena.
16:10
16:00
17:00
16:15
16:30
16:30
16:10
16:30
15:30
18:15 20:20 22:25
18:00 20:00 22:00
19:00 21:00 22:45
18:15 20:15 22:15
19:00 21:30
20:00 22:30
18:30 20:30 22:30
18:10 20:10 22:10
17:45
19:00
20:00 22:10
17:45
20:10 22:35
18:20
16:20
15:30
16:00 18:50
21:40
21:30
17:30 20:30
15:50 17:50
19:40 22:00
15:45
Bizkaia
D YELMO MEGAPARK
Erribera etorbidea z/g (94-4181672).Ikuslearen eguna: astelehena.
The tourist
La bella y la bestia 3D
Tron: Legacy 3D
Harry Potter 7
Bruc.El desafío
Tron: Legacy 2D
Las cronicas de Narnia 3 2D
Las cronicas de Narnia 3 3D
Burlesque
Entre lobos
Megamind 2D
Megamind 3D
Ladrones
12:15 16:45 18:45 20:45 22:45
12:15 15:55 18:00 20:15 22:25
12:15
17:30 20:00 22:30
12:15
17:30
20:15
22:10
12:15 15:50
18:05 20:20
22:35
12:15 15:30
17:40 19:30 21:30
12:15 15.30 17:50 20:10 22:30
12:15 16:20 18:25 20:35 22:40
12:15 16:30 18:30 20:30 22:20
12:15 15:30 17:35 19:45 22:00
16:00
20:00
12:15
18:00
22:05
BASAURI
D IBAIGANE
Megamind
The town
17:30
20:00
DBERMEO. Nestor Basterretxea.
Los viajes de Gulliver 17:00 19:30 22:15
Tron: Legacy 3D
Megamind
El discurso del rey
The tourist
La llave de Sarah
Tron: Legacy
Bruc,el desafío
Burlesque
16:30 18:30 20:30
22:30
16:10
16:00
16:00
16:00
16:00
16:00
18:00 20:20 22:45
18:10 20:15 22:30
18:00 20:00 22:15
18:00 20:00 22:15
18:00 20:00 22:00
18:30 20:30 22:30
16:00
18:15
20:30 22:30
16:00
18:15 20:30 22:45
D PRINCIPE
San Joan,10 (943-421247).Ikuslearen eguna: asteazkena.
Biutiful
El discurso del rey
Chloe
El Almirante
La llave de Sarah
A casa por Navidad
The tourist
16:45
16:45
19:30
19:00
17:00 19:30
17:15 19:45
17:15 19:45
17:30 20:00
17:15 19:45
17:00 19:00
17:00 19:00
17:30 20:00
22:15
21:00 23:00
22:15
22:15
22:30
22:45
22:15
21:00 23:00
21:00 23:00
22:30
S.Esnaola,10 (943-271391).Ikuslearen eguna: asteartea.
DDERIO. Gurea aretoa.Las crónicas de Narnia 3 17:00 19:30
DDURANGO. Zugaza. Los viajes de Gulliver 3D
17:00
The tourist 19:30 22:30
Neds
Tales from the good age (JBA)
18 comidas
17:15 19:30 22:00
17:00
19:45 22:00
DANDOAIN. Bastero zinema.
DELORRIO. Arriola. Tron: Legacy
Tron: Legacy 17:00 22:00 Bon appétit 19:30
17:00
Copia certificada 20:00
DAZKOITIA. Baztartxo zinema.
DERMUA. Lobiano Kultur Gunea. The karate kid 17:00
D GOLEM LA MOREA
(948-222333).Ikuslearen eguna: astelehena.
20:00 22:30
16:00 18:00
16:00 18:00 20:00 22:00
19:00 22:00
16:30
DVILLABONA. Gurea aretoa.
Como perros y gatos 16:30
Los ojos de Julia 19:30
DZARAUTZ. Modelo. Los viajes de Gulliver 17:00 19:30 22:15
DZUMAIA. Aita Mari aretoa. Cyrus
19:30
DZUMARRAGA. Zelai Arizti.
Lapurdi
BAIONA
D CGR CENTRE
Le fils à Jo
Love et autres drogues
Burlesque
Les chimpanzes de l’espace 2
Les yeux de Julia
Libre échange
Mon beau-père et nous
Megamind
The tourist
Le monde de narnia 3
A bout portant
Raiponce 3D
Harry Potter 7
Tron: Legacy 17:00 19:30
Tron: Legacy
Biutiful
El discurso del rey
17:15 20:00
17:00
17:15 20:00
19:30
17:00 19:45
22:30
22:30
22:30
22:30
D GOLEM ALHONDIGA
(94-6070767).
17:30 20:00
18:30 20:30
17:15
17:15 20:00
16:30 18:30 20:30
16:30 18:30 20:30
16:30 18:30 20:30
16:30
19:45
17:15 20:00
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
Los viajes de Gulliver 3D 17:00 19:30
DGERNIKA-LUMO. Lizeo. Ez dago emanaldirik.
GETXO
D LAUREN GETXO
Arriluze z/g (94-4310310).Ikuslearen eguna: asteazkena.
Bruc.El desafío
Burlesque
Tron: Legacy
Biutiful
Megamind
La posesió0n de Emma Evans
El discurso del rey
The tourist
Tron: Legacy 3D
16:00 18:00 20:00 22:00
16:20
19:20 22:20
19:30 22:20
16:30
17:00 19:00 22:00
22:00
16:20 18:30
22:00
16:30 18:30
16:30 18:30 20:30 22:30
16:30
19:30 22:30
16:00 18:10 20:20 22:30
16:00 18:00 20:00
22:00
16:00 18:10 20:30 22:30
16:00 18:10 20:20 22:30
20:00 22:15
17:30 20:00 22:15
22:15
17:30 19:45 22:15
17:30 19:45
17:30 19:45 22:15
17:30 20:00 22:15
17:30
17:30 20:00 22:15
D ZUBIARTE
Leizaola Lehendakariaren kalea,
16:00
19:00 22:00
19:15 22:00
16:00
17:00
19:00 22:00
17:00
19:15 22:00
16:30
16:00 18:00 20:00 22:00
16:15
19:00 22:00
19:00 22:00
16:15
19:00 22:00
12:00
20:50
12:00
12:15
19:30
DMUNGIA. Olalde. Las crónicas de Narnia 3
17:00 19:30
DONDARROA. Bide Onera. Los viajes de Gulliver 3D 17:00
Tres metros sobre el cielo 2D 19:00 22:00
PORTUGALETE
(943-345291).
The tourist
Mystikal
Bruc,el desafío
Megamind
Tron: Legacy
Burlesque
18:05 20:10 22:20
18:10 20:05 22:00
18:20 20:25 22:25
18:25
18:15
20:25 22:30
17:00
22:10
19:30
20:20
22:15
SANTURTZI
22:45
22:30
22:15
22:30
22:45
22:30
17:15
DHERNANI. Biteri aretoa. Tron: Legacy
17:00
Mendibil merkataritza gunea (943-630223).Ikuslearen eguna: osteguna.
Bruc,el desafio
Las crónicas de Narnia
Tron: Legacy
Don Mendo rock, la venganza?
The tourist
D L’ATALANTE
16:15
14:15
20:30
20:20 22:35
The tourist
Tron: Legacy 3D
Las cronicas de Narnia 3
Tron: Legacy
Megamind
Bruc.El desafío
Burlesque
DTOLOSA. Leidor. Harry Potter 7 17:00
Historia de una gaviota 17:30 The twon 20:00
D COLISEO MAX OCIO
Gipuzkoa
DONOSTIA
D ANTIGUO BERRI
11:30 16:45 18:45
20:45 22:45
21:30
22:00
20:00
22:00
DONIBANE LOHIZUNE
D LE SELECT
A bout portant
Elle s’appelait Sarah
Le monde de Narnia 3 2D
Mardi après Noël (JBA)
Libre échange
Megamind 3D
Un balcon sur la mer
The Tourist
Les emotifs anonymes
Le fils à Jo
17:30 20:00
17:30 20:00
17:30 20:00
16:30 18:30 20:30
20:00
D GOLEM LOS LLANOS
Los viajes de Guilliver
Gru: mi villano favorito
17:30 20:30
17:30
17:30 20:30
20:30
TUTERA
D OCINE
Tron: Legacy
The tourist
Bruc.El desafío
Megamind
Tron: Legacy 3D
Burlesque
Biutiful
16:15 18:15 20:15
22:15
16:00 18:10 20:20 22:30
16:00 18:10 20:20 22:30
17:00 19:30 22:15
16:00
18:30 20:30 22:30
16:00
18:30 20:00 22:00
16:30
19:15 22:00
17:00 19:30
22:00
16:30 18:30 20:30 22:15
D ITAROA
20:30
17:30
15:00
17:30
19:45
20:30
15:00
17:30
15:00 17:30
Potiche 17:00
DKANBO. L’Aiglon. L’appreti Père Noël
15:00
Les petits mouchoirs 17:30
The tourist
Bruc,el desafío
Tron: Legacy 3D
Burlesque
Megamind
Las crónicas de Narnia 3 3D
Biutiful
Harry Potter 7
Los ojos de Julia
16:00
16:15
16:30
16:00
16:00
16:20
18:10 20:15 22:20
18:15 20:15 22:15
18:30 20:30 22:30
18:00 20:00 22:00
18:10 20:15 22:15
18:20 20:20 22:20
20:10 22:20
16:20 18:20 20:20 22:20
20:00 22:20
16:00 18:00
18:00
16:30
16:00 18:10 20:20 22:30
19:30 22:10
16:30
20:00 22:15
VIANA
D ROYAL
Another year (JBA)
Des hommes et des dieux
Faites le mur (JBA)
La tête ailleurs
Le fils à Jo
Le voyage du directeur...(JBA) 14:00
Machete (JBA)
Pieds nus sur les limaces
Rendez-vous l’été ..(JBA)
Rubber (JBA)
We are four lions (JBA)
Capelito le champignon magique
Harry Potter 7
14:00
Une vie de chat
14:00
17:30 20:00 22:00
19:45 22:00
17:30 20:00
17:15
19:15 22:15
17:00
22:00
(902-463269).Ikuslearen eguna: osteguna.
15:00
DHENDAIA. Les Varietes. Moi moche et méchant 15:00
15:20
19:40
19:50
18:20
16:35
20:15
22:00
17:40
16:40
21:50
18:20
21:20
D LAS CAÑAS
The tourist
Entrelobos
Harry Potter 7
Burlesque
Megamind
Tron: Legacy
16:00
16:00
16:00
16:15
15:50
16:15
16:15
16:00
18:15 20:30 22:45
18:00 20:00 22:15
18:05 20:20 22:40
18:15 20:30 22:35
20:25 22:45
18:05
22:45
22:30
19:15
20:15 22:40
18:15
17:15 20:00
18:15 20:30 22:45
15:50
Nafarroa Beherea
DDONIBANE GARAZI. Le Vauban.
Nafarroa
Des hommes et des Dieux 15:00 Le royaume de Ga’hoole 18:00
Les poings dans les poches (JBA) 21:00
IRUÑEA
16:00
16:00
16:00
16:00
18:00 20:00 22:00
18:15 20:30 22:45
18:15 20:30 22:45
18:15 20:30 22:45
The tourist
El discurso del rey
Bruc,el desafío
Megamind
22:30
22:30
17:30
DDONAPALEU. St.Louis.
Avatar 16:00
Le monde de Narnia 3 20:30
(948-222333).Ikuslearen eguna: asteazkena.
USURBIL
22:30
22:30
22:30
UHARTE
20:30
20:30
D GOLEM BAIONA
Caza a la espía 19:30 22:00
The tourist
17:00 19:30
20:00
18:00
16:30
Neds 19:30 22:15
DZALLA. Antzokia. Las crónicas de Narnia
18:00
11:00 14:00
The twon 19:30 22:30
D URBIL
19:45 22:15
17:15
17:30 20:00 22:30
19:00 22:00
MIARRITZE
DORDIZIA. Herri antzokia. Bizarzuriaren ipuina 16:45
D SAIDE CARLOS III
The tourist
El discurso del rey
Burlesque
Megamind
LIZARRA
18:00 20:00 22:00
19:00 21:30
18:00 20:00
18:00 20:00 22:00
Megamind 16:00 Nostalgie de la lumière 21:00
DOÑATI. Herri zinema. Como entrenar a tu dragon 17:00
Urbil merkataritza gunea (943-221622).
The tourist
11:00 14:00 16:00
11:00 14:00 16:30
16:00
11:00 14:00
11:00
16:00
14:00
16:00
11:00 14:00
14:00
11:00
16:00
DHAZPARNE. Haritz Barne.
16:00 18:15 20:30 22:45
16:30 18:30 20:30
22:30
16:00 18:10
20:20
22:45
16:00
18:00 20:00 22:15
17:00
19:30 22:15
16:00 18:00 20:00 22:00
16:15 18:15 20:15 22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
Tron: Legacy
Biutiful
The Way
21:15
Encore un baiser (JBA)
18:45
Le quattro volte (JBA)
20:30
Nowhere boy (JBA)
18:30
Le voyage du directeur ...(JBA)
16:30
Les mysteres de Lisbonne (JBA)14:00
Une vie de chat
14:15
Le souris du Père Noël
15:45
20:20 22:35
15:45 18:05
16:00 18:15 20:25 22:35
19:15 22:00
17:00
16:00 18:15 20:20 22:35
16:00 18:05 20:25 22:35
17:15 20:30
16:30 18:30 20:30
20:00
17:00 19:45
17:15 20:00
17:15
(05559-555298).
Le fils à Jo
Love,et autres drogues
Megamind 3D
Megamind 2D
Le monde de Narnia 3D
Le monde de Narnia 2D
Raiponce 3D
Raiponce 2D
Les chimpanzes de l’espace 2
L’apprenti Père Noël
Harry Potter 7
The tourist
A bout portant
La llave de Sarah
A casa por Navidad
Biutiful
Neds
D SAIDE OLITE
18:30
D L’AUTRE CINEMA
15:45 18:05
D TXINGUDI
D SERANTES
Copia certificada
17:30 20:10
20:00
17:30 19:45
17:15 19:45
20:10
17:30
17:15
20:00
Caza a la espía 19:30
16:00
16:15
16:20
16:10
16:00
Kareaga kalea z/g (94-4310310).Ikuslearen eguna: astelehena.
22:00
16:00 18:00 20:00
16:15
19:00 22:00
17:00 19:00 21:00
16:45
19:15 22:00
16:15
19:00 22:00
16:45
19:15 22:00
16:30
D NIESSEN ZINEMAK
DLAZKAO. Areria aretoa. Aprendiz de brujo 16:30
DZORNOTZA. Zornotza aretoa.
BARAKALDO
ERRENTERIA
D CINEBOX MENDIBIL
16:15
19:00 22:00
16:00 16:40 18:05 18:45 20:10
22:15
The tourist
16:30 18:30 20:30 22:3000:30
16:00 18:15
Bruc.El desafío
22:55
12:30 16:00 18:00 20:00 22:00
La posesión de Emma Evans 12:00 16:30 18:30 20.30 22:30
20:30 22:45
Megamind
12:30
Megamind 3D
16:00 18:00
La tropa del trapo 3D
12:30
Burlesque
22.30
20:10
La llave de Sarah
12:15 16:00 18:15 20:30 22:45
12:15
D BALLONTI
The tourist
Megamind
Tron: Legacy
3 metros sobre el cielo
Bruc,el desafío
Burlesque
17:00 19:30
17:00 19:30
17:00 19:30
IRUN
DLEKEITIO. Ikusgarri. Caza a la espía
Eskutza kalea,13 (94-4310310).Ikuslearen eguna: astelehena.
Bon appétit
18 comidas
Copia certificada
El Almirante
Entrelobos
Megamind
La llave de Sarah
Tron: Legacy 3D
EIBAR
D COLISEO
Agnosia
Adele y el misterio de la momia
The tourist
22:30
D MULTICINES
17:00 19:30 22:15
17:30 20:00 22:45
12:00 16:30 18:30 20:30 22:45
12:00 16:30 18:30 20:30 22:30
12:00 16:30 18:30 20:30 22:45
12:00
18:30 20:30 22:30
12:00
17:15 20:00 22:45
16:30 18:30 20:30 22:45
17:15
22:30
12:00
12:00
17:15 20:00
12:00
17:30
12:00 16:30 18:30
19:45 22:30
17:15 20:00 22:30
12:00
17:15
20:30 22:30
22:30
12:00 16:30
12:00
12:00
11:15 14:00 16:00 18:00 20:00 22:15
11:15 14:00 16:00
20:00 22:15
20:00 22:15
11:15 13:30 15:00
22:15
18:00
11:15 13:45 16:00 18:00 20:00 22:15
11:15 14:00 16:00 18:00
16:30
20:00
11:15 14:00 16:30
19:45 22:15
22:15
11:15 14:00 16:00 18:00
19:30
(05559-557363).
Another year (JBA)
Sound of noise (JBA)
The tourist
Bruc,el desafío
Tron: Legacy 3D
Burlesque
Megamind 3D
Megamind
Biutiful
Entrelobos
Ladrones
The Town
Gru: mi villano favorito
La tropa del trapo
Zigortzaileak
D GOLEM YAMAGUCHI
(0559-599090).
ANGELU
DBEASAIN. Usurbe zinema. Ladrones
DGALDAKAO. Torrezabal.
Artea merkataritza gunea (902-333 231).Ikuslearen eguna: asteazkena.
Villarias,10 (94-4310310).Ikuslearen eguna: astelehena.
Biutiful
Megamind
Tron: Legacy
Harry Potter 7
The tourist
D OCINE LA BRETXA
20:30 22:30
15:45 18:05
Arraindegi eraikina (943-421371).
D TRUEBA
Tron: Legacy 17:00 19:30 22:00
D CINESA ARTEA
D CAPITOL
Harry Potter 7
Burlesque
The tourist
Megamind
Tron: Legacy 3D
16:30
16:30
16:00
16:45
16:00
16:00
19:15 22:00
17:00 19:15 22:00
22:00
19:15 22:00
19:15 22:00
19:15 22:00
18:00 20:00 22:00
19:15 22:00
18:00 20:00
19:15 22:00
LEIOA
BILBO
The tourist
Bruc.El desafío
A casa por Navidad
El discurso del rey
Megamind 2D
Biutiful
16:30
Bruc,el desafío
Las crónicas de Narmia 3
Megamind
La posesion de Emma Evans
Tron: Legacy
D MONCINE
D YELMO GORBEIA 3D
The tourist
Tron: Legacy 3D
Tron: Legacy
Bruc.El desafío
Entrelobos
Burlesque
Megamind 3D
Megamind
Biutiful
Caza a la espía
Harry Potter 7
Chloe
The Town
El discurso del rey
Bruc.El desafío
Burlesque
Tron: Legacy 3D
Ladrones
La montaña mágica
11:15
The tourist
17:00 19:00 21:00 23:00
Megamind 3D
11:15
17:15
Tron : Legacy 3D
19:30 22:15
Las crónicas de Narnia
11:00
17:00
19:15 22:15
Harry Potter 7
11:00 16:45
Burlesque
19:45 22:30
Campanilla y el gran rescate 11:30
16:45 18:45 20:45 22:45
La tropa de trapo
11:30
Bruc.El desafío
17:00 19:00 21:00 23:00
La montaña mágica
11:15
Bon appétit
17.00 19:00
Cyrus
21:00 23:00
17:30 20:00
17:15 20:00
16:30 18:30 20:30
16:30 18:30 20:30
20:30
20:00
17:15
17:30
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
Zuberoa
DMAULE-LEXTARRE. Baitha.
Les chimpanzes de l’espace 2 17:00
Les émotifs anonymes 17:00
A bout portant 20:30 Des vrais mensonges 20:30
Agenda ›
Komunikazioa D
Gogor harropuzkeriari
Xabier Lasa
zala; EGMko datuak oinarritzat
hartu omen zituzten orduan.
50.000 entzuleko aldea eramaten
diola bigarrenari dio orain EAEko Ser Kateak, CIESeko emaitzak
eskuan. Ustezko audientzien
kontura ederki sartzen digute ziria, eta merezia daukagu, horiei
arreta jartzeagatik.
Datuen iruzurra. EAEko
Kirola euskaraz. Onda Vas-
esku geratu zen lana; Imanol
Arrutik heldu zion partida amaitu ondorengo kronikari, eta egia
esanda, ezin txukunago gainditu
zuten froga hirurek, eguneroko
zeregina balitz bezala. Irratiko
zuzendaritzak kontuan har dezan etxean baduela giza potentziala kirol emankizunak euskaraz normalki eskaintzeko. Borondatea behar horretarako, baina.
irratietan Radio Euskadi zela nagusia entzun behar izan genion
Felix Linaresi autopromo batean, behin eta birritan orain egun
batzuk, horrek euskal irratigintzan lurrikara sortu izan balu be-
carekin euskara hutsez jarraitu
ahal izan genuen euskal selekzioaren partida. Albiste berritzailea,
pozgarria da hala gertatu izana
euskal irratigintzan. Iban Oiartzabal eta Beñat Garcia esatarien
Kirola eta euskara. Deigarria da, ez harritzekoa, irrati horretan islatu dena kirol sailean:
euskal selekzioarekiko atxikimendua euskararen jakintzare-
Uhinetatik tiraka
kin doala lotuta. Alde izugarria
dago, dagoenez, goian aipatu kazetari horiek euskal selekzioen
kontuari eskaini dioten interesa,
eta Iñaki Mujika eta Juanjo Lusak harekiko historikoki erakutsi izan duten indiferentzia.
Julia Otero. Kazetaritzarik
aurrerazaleena eta ezberdinena
eskaintzen digu Espainiako irratigintzan Oterok (Julia en la
onda, 16:00-19:00). Javier Sadaba,
Lucia Etxeberria, Julian Casanova, Anton Reixa eta beste zenbaitekin osatzen du El Gabinete tertulia. Horien aurretik, baina, ika-
mika polita eratu ohi du Pilar Rahola eta Arcadi Espadarekin, El
Contraste tartean (16:05-16:30).
Bere jarrera probokatzailea antzezpen hutsa izan ala ez, Espada
nazkante samar agertzen da
ahoa ireki aldiro; nagusitasun intelektuala agertu nahi izaten du
edonorekiko —estatuko pentsalarien elitean hainbati sumatzen
zaien harropuzkeria horixe, alegia— eta erreakzioz, Raholak eta
Oterok berak bat ere ez diote barkatu nahi izaten; gizona larrutzera joaten dira, begirune handirik
gabe. Une gozoak bizi arazten dizkigute dialektikoki, egiaz.
kontserbadorea ez duen tertulia
bakarra izango da.
Dokumentalak
Iñaki Gabilondok Transición y
Democracia 13 ataletako dokumental saioa aurkeztuko du
ETB2rako. Juan Pablo Fus historialariak zuzendu eta koordinatuko du saioa. Kate berean hilabetero Cronicas de dokumental saio
berria emango dute. ETB2n beste
dokumental saio bat ere hasiko
da urtarrilean: Capital Cultura.
Euskal Herriko sortzaileak izango ditu protagonista, Julio Flor
eta Jose Fernandez de la Sotaren
eskutik.
Telebista kartara
Iker Zabalak Bat eta Bat albistegia aurkeztuko du Hamaikan eta Unax Ugaldek Argalaren rola jokatuko du telefilm batean. SINADURA / AGENTZIA
Zer dakar telebistara 2011k?
ETBk fikziorako duen
proiektu berri bakarra
gaztelaniaz da,‘Vaya
semanita’-ko Jonan
eta Txori pertsonaiena
Urtzi Urkizu Donostia
Krisialdi ekonomikoak baldintzatuko du aurten ere urtea, neurri
batean bederen. Datozen lerroetan generoz genero, gaiez gai, telebistak 20011. urtean ekarriko diguna:
Telefilmak
ETBk enkargua egin dio Tentazioa ekoizpen etxeari Bernardo
Atxagaren Soinujolearen semea
eleberriarekin gidoi bat idazteko,
etorkizunean telefilm bat egiteko
asmoz. EITBko 2011ko proiektuetako bat bezala aurkeztu bazen
ere, Tentazioa ekoizpen etxetik
adierazi dute proiektu hori noiz
gauzatu daitekeen ez dakitela.
Gauzatuko den ere ez. TVEk gertaera historikoetan oinarritutako
telefilmak egiteko asmoa du. Horietako bat El asesinato de Carrero Blanco izango da, urtearen lehen seihilekoan bi zatitan emango dutena. Unax Ugaldek
Argalaren rola jokatuko du eta
Jose Angel Egidok Carrero Blancorena. Zuzendaria Miguel Bardem da. Tele5n Albako dukesaren
inguruko telefilmaren bigarren
zatia egingo dute.
Telesailak
Euskaraz Goenkale telesaila bai-
no ez da egingo, momentuz.
ETB2rako Jonan y Txori umorezko telesaila egingo du Pausokak,
Vaya semanita-ko pertsonaietan
oinarrituta. Antena3ek La reina
del sur, El barco eta Javier Camarak protagonizatutako sitcom bat
estreinatuko ditu. La Sextak
umorezko telesail berri bat egingo du, Antonio Molero aktorearekin. Tele5k Piratas, Vida loca eta
Angel o demonio telesailak estreinatuko ditu.
Albistegiak
Hamaika Telebistako Bat eta Bat
albistegia ikuspegi nazionaletik
egiten ari dira egiten gero eta
gehiago, zazpi herrialdeei begira.
Aurten Iker Zabalak aurkeztuko
du albistegia, Urtzi Urrutikoetxearen ordez. Urrutikoetxeak Bilbo
Hamaikako zuzendari lanari helduko dio gehiago. Bestalde, Tele5Cuatro bat-egitearen ondorioz,
Cuatroko iluntzeko albistegia
20:00etan emango dute bihartik
aurrera.
Mahai-inguruak
Hamaika Donostian mahai-inguru saio bat ari dira prestatzen eta
hemendik aste batzuetara estreinatuko dute. Inaxio Esnaola izango da aurkezlea eta Hurbilean jarriko diote izena. Gipuzkoako gizarte gaiak jorratuko dituzte
batik bat. La Sexta2 katean, berriz, hilabete honetan bertan hasiko dira Al rojo vivo eztabaisa
saioa ematen. Aurkezlea Antonio
G. Ferreras izango da. La Sextatik
iragarri dutenez, Espainiako
LTDko eskaintzan ildo editorial
Uda iritsi aurretik jarri nahi dute
martxan ETBren Telebista kartara eskaintza. ETBren artxibo historiko ia osoa internauten eskura
geldituko da. Horrez gain, ETBko
azken zazpi egunetako parrilla
osorik eskegiko dute. Iñako Gurrutxaga Eitb.com-eko edukien
arduradunak zuzendaritzari proposatu dio creative archive license
izeneko sisteman jartzea artxiboko irudiak, 2004. urtean BBCk
hainbat hilabetez jarri zuen moduan. Horren bitartez herritarrek irudiak erabili ditzazkete, dirua lortzeko ez bada.
Ikus-entzunezko
kontseiluak
Nafarroan, Katalunian eta Frantzian ikus-entzunezko kontseiluak dauden bezala, Euskal Autonomi Erkidegoan ez dago halakorik. EHUko irakasle batzuek
horren beharra eman dute argitara eta gaia agintarien mahai gainean egongo da. Espainia mailan
ere mota horretako kontseilu bat
eskatzen ari dira aspaldi, eta Jose
Antonio Rubalcabak iragarri du
hilabete batzuetan martxan egon
daitekeela.
berria 29
‹ Agenda
E
Gaurko filmak
Estallido
11
p LaSexta, 15:25. Zuz.: Wolfgang Petersen. Akt.: Dustin Hoffman, Rene
Russo, Morgan Freeman. AEB. 1995.
Mon beau-père mes parents ... 11
p TF1, 20:45. Zuz.: Jay Roach. Akt.:
Ben Stiller, Robert De Niro. AEB. 2004.
Danny txakur
Princesa por sorpresa 2
1
p La1, 16:00. Zuz.: Garry Marshall.
Akt.: Anne Hathaway, Julie Andrews,
Hector Elizondo. AEB. 2004.
Bizkaia Bilbo Basket
Bartzelonaren aurka
Gogoratzea ahaztu
egiten zaigunean
2010eko «bertsorik
hoberenak» gauean
Igandero legez, kirol emanaldi
ugari ETB1ean. Bizkaia Bilbo
Basketen eta Bartzelonaren
sakibaloi lehiarekin hasiko dira,
12:30ean. Binakako pilota
partidak emango dituzte,
17:00etan.
¿Donde habré olvidado mi
memoria? erreportajea emango digute gaur. Gizakion oroimenak nola funtzionatzen
duen azaltzeaz gain, ahantzeimer izurriari aurre egiteko aholkuak ere emango dituzte.
Joan berri den urteak bertsolaritzan eman duen onena eskainiko duela agindu dute gaurko
Hitzetik hortzera saiorako.
Batez ere, urtearen lehen erdian
eginiko saioetako pasarteak
aukeratu dituzte.
‘Kirolez Kirol’. ETB1, 12:15.
‘Mundo.Hoy’. ETB2, 13:00.
‘Hitzetik hortzera’. ETB1, 20:55.
111
p ETB1, 21:45. Zuz.: Louis Leterrier.
Akt.: Jet Li, Morgan Freeman, Bob Hoskins. AEB. 2005.
Ice
Armageddon
11
p T5, 16:00. Zuz.: Michael Bay. Akt.:
Bruce Willis, Billy Bob Thorton, Ben Affleck. AB. 1998.
11
p Antena3, 22:00. Zuz.: Nick Copus.
Akt.: Sam Neill, Richard Roxburgh,
Frances O’Connor. EB. 2010.
Wimbledon
El espantatiburones
11
p Cuatro, 17:35. Zuz.: Bibo Bergeson.
Animazioa. AEB. 2004.
Mariages!
11
11
p ETB2, 22:10. Zuz.: Richard Loncraine. Akt.: Paul Bettany, Kirsten Dust,
Sam Neill. EB. 2004.
Harry Potter y la orden del ... 111
p France2, 20:35. Zuz.: Valerie Guig-
p La1, 22:15. Zuz.: David Yates. Akt.:
nabodet. Akt.: Miou-Miou, Chloe Lambert. 100 minutu. Frantzia. 2003.
Daniel Radcliffe, Rupert Grint, Emma
Watson. EB. 2007.
D
D
Telebista
ETB 1
ETB 2
Hamaika
Antena 3
Cuatro
TF1
06:15: Marrazki bizidunak. Nafarroarako deskonexioan,
09:45 arte. 07:15: Travel notes. 07:40: Sustraia. 08:10: Bizi
berria. 08:35: Zambeze afrikar
altxorra. 09:30: Arrantza.
09:55: Iparraldearen orena
astekaria. 10:20: Zu kirolari.
10:50: Egi bidean. 11:00: Meza.
12:15: Saskibaloia. ACB Liga.
Bizkaia Bilbo Basket - Bartzelona. 14:30: Gaur egun. 15:00:
Nick dut nik. 15:30: Teknopolis. 16:00: Herri kirolak. Aizkolariak. Eusko label saria 2010.
17:00: ETB kantxa. Rico IV Argote / Jaunarega - Larrinaga. Binakako Txapelketa. Mtz
de Irujo - Merino II.a / Bengoetxea VI.a - Patxi Ruiz. 19:30:
Gol festa. 20:28: Gaur egun.
20:55: Hitzetik hortzera. 21:45:
Zinema. ‘Danny txakur’. Zuz.:
Louis Leterrier. 2005. 23:25:
Kultura gaua.
07:30: Desde dentro. 08:05:
Todo viajes. 08:30: EITB kultura. 08:55: Nueva vida. 09:15:
Teknopolis. 09:45: Nick dut
nik. 10:25: Sustraia. 11:10: Kresala. 12:00: Urteko laburpena.
Albistegi berezia. 13:00: Mundo.hoy. Donde habré olvidado... mi memoria. 13:55: Rex.
14:58: Teleberri. 15:50: Eguraldia. 16:00: Zinema. 19:05: Zinema. 20:58: Teleberri. 21:55:
Eguraldia. 22:10: Zinema.
‘Wimbledon’. Zuz.: Richard
Loncraine. Akt.: Paul Bettany,
Kirsten Dust, Sam Neill.
2004. 23:55: Zinema. ‘Entre el
amor y el juego’. Zuz.: Sam
Raimi. Akt.: Kevin Costner,
Kelly Preston. AEB. 1999.
02:15: Zinema. ‘Me llamo Sarah’. Zuz.: Paul A. Kauffman.
Akt.: Jennifer Beals, Peter Outerbridge. 2007. 03:45: Musika
gauak klasikoa.
09:00: Marrazki bizidunak.
Txirrita. 10:00: Haurrekin jolasean. 10:55: Berbetan. Jon Andoni Rementeria. 11:30: Klik.
Kultur agenda. 12:30: Antzerki
topaketak. 13:10: Bat eta bat.
Magazinea. 14:10: Onein. Sukaldaritza saioa. 14:20: Tertulia. 14:40: Kiroleroak. Eneko
Dorronsoro. 15:10: Aurresku
Txapelketa. 16:40: Bat eta
bat. Magazinea. 18:00: Erritmoz bizi. 19:45: Bat eta bat.
21:05: Kulturzulo. Kultur agenda. 21:25: Nire herria. 21:55: Xilaba. Iparraldeko Bertso Txapelketa.
09:00: Los + divertidos. 11:15:
La formula de la felicidad.
11:45: El club del chiste, especial Nochevieja. 14:00: Los
Simpson. 15:00: Antena3 noticias. 15:45: Zinema. ‘Safari’.
Zuz.: Darrel Roodt. 2007.
17:45: Zinema. ‘El diamante
de Jeru’. Zuz.: Ian Berry, Dick
Lowry. AEB. 2001. 19:45: Zinema. ‘Completos desconocidos’. Zuz.: Robin Shepperd.
AEB-EB. 2004. 21:00: Antena3 noticias. 22:00: Zinema.
‘Ice’. Zuz.: Nick Copus. EB.
2010. 01:45: Sin rastro. Telesaila. 02:30: Se estrena.
09:00: El zapping de surferos.
10:50: El encantador de perros. 13:55: Noticias Cuatro.
14:50: Deportes Cuatro. 15:40:
Zinema. ‘El planeta del tesoro’. Zuz.: Ron Clements, John
Musker. 2002. 17:35: Zinema.
‘El espantatiburones’. Zuz.:
Bibo Bergeron. 2004. 20:00:
El hormiguero 2.0. 20:30: Noticias Cuatro. 21:05: Deportes
Cuatro. 21:35: Desafio extremo. Rwenzori: el ultimo glaciar de Africa. Groelandia: La
ruta de los cazadores de
osos. Groelandia: Hacia el
glaciar de Humblodt.
10:05: Le grand bêtisier de
Noël. 11:30: Telefilma. ‘Kung
Fu Panda: bonnes fêtes!’.
Zuz.: Tim Johnson. 2010.
12:00: Les 12 coups de midi!.
13:00: Journal. 13:35: Walker,
Texas Ranger. 14:20: Monk.
16:00: Dr. House.17:55: En route pour 2011. 18:50: Sept a
huit. 20:00: Journal. 20:45: Zinema. ‘Mon beau-père, mes
parents et moi’. Zuz.: Jay Roach. 2004. 22:15: Faites entrer
l’accusé. 22:55: Les Experts.
00:35: Contre-enquÍte. 01:35:
Reportages. 02:10: Zinema.
‘Animal’. 2005.
La 1
Tele 5
Arte
France 2
‘Danny txakur’ filma. 20:55
‘Wimbledon’ filma. 22:10
09:00: Los Lunnis. 10:40: El
disco del año 2010. 13:40: Yellowstone. Otoño. 14:30: Corazón. 15:00: Telediario1.
16:00: Zinema. ‘Princesa por
sorpresa 2’. Zuz.: Garry Marshall. 2004. 17:45: ¡Estamos
contentos?. 18:50: España directo. 21:00: Telediario 2. 22:15:
Zinema. ‘Harry Potter y la orden del Fenix’. Zuz.: David Yates. Akt.: Daniel Radcliffe.
2007. 00:25: Zinema. ‘La casa
de cera’. Zuz.: Jaume ColletSerra. Akt.: Elisha Cuthbert.
2005. 02:10: Ley y orden: unidad de victimas especiales.
08:20: Hero 108. 08:40: Bakugan en Nueva Vestroia.
09:00: Ben 10 alien force.
09:45: Patito feo. 11:30: Más
que coches GT. 12:00: I love
TV. 13:00: Vuelveme loca.
15:00: Albistegia. 16:00: Zinema. ‘Armageddon’. Zuz.: Michael Bay. Akt.: Bruce Willis,
Billy Bob Thorton. AEB. 1998.
18:30: ¡Que tiempo tan feliz!.
Maria Teresa Camposek aurkezten duen saioa. 20:55: Albistegia. 22:00: Juntos. Christian Galvezek aurkeztutako
saio berria. 00:45: Gran Hermano: El Debate.
15:10: Duel pour le royaume
d’Ecosse. 16:05: ‘L’attaque du
monstre géant suceur de cerveaux de l’espace. Film laburra. 16:30: Jim Rakete. 17:20:
Yourope. 17:45: Metropolis.
18:30: Cuisines des terroirs.
Les Pouilles. 19:00: Arte journal. 19:15: Les quatre saisons.
20:00: Karambolage. 20:10:
Arts du mythe. 20:40: Zinema. ‘La reine Margot’. Zuz.:
Patrice Chereau. Akt.: Isabelle Adjani. 1993. 23:00: L’energumene. Dokumentala. Zuz.:
Jean-Loic Portron. 2010.
00:20: Le dernier témoin.
08:30: Les chemins de la foi.
08:45: Islam. 09:15: Judaica.
09:30: Orthodoxie. 10:00: Presence protestante. 10:45:
Meza. 11:30: Le jour de Seigneur. 12:05: Tout le monde
veut prendre sa place. 13:00:
Journal. 13:20: 13h15, le dimanche... 14:35: Vivement dimanche. 17:20: Les derniers
jours des dinosaures. Dokumentala. 18:45: Vivement dimanche prochain. 20:00:
Journal. 20:35: Zinema. ‘Mairages!’. Zuz.: Valerie Guignabodet. 2003. 23:40: Journal.
23:55: Bivouac.
ETB 3
ETB Sat
La 2
La Sexta
Teledeporte
France 3
12:35: Dragoi ehiztariak. 13:00:
Tom eta Jerry mutikotan.
13:20: Tom eta Jerry. 13:45:
Hamtaro. 14:05: Hirukiak.
14:30: Trikitraka trikitron.
15:25: Conan detektibea.
16:40: Spirou eta fantasio.
17:25: Jidou jokoak. 17:50: Yogi
hartza. 18:05: Harriketarrak.
18:30: Mamu harrapariak.
18:55: Dragoi ehiztariak. 19:15:
Legendz. 19:40: Dragoi ehiztariak. 20:05: Cliff Hanger. 20:25:
Maskara. 20:45: Team galaxy.
21:10: Animalia. 21:35: One piece. 22:00: Chiloe. Cuba. 22:35:
Heineken jazzaldia. Donostia
09:15: Kresala. 10:05: Urteko
laburpena. Albistegi berezia.
11:00: Meza. 12:00: Iparraldearen orena astekaria. 12:55:
Sautrela. 13:25: Sustraia.
13:55: Voluntad de hierro.
Pittsburgh. 15:00: Gaur egun.
15:25: Viajes. 15:30: Teleberri.
16:20: Hitzetik hortzera. 17:20:
ETB kantxa. Rico IV - Argote /
Jaunarena - Larrinaga. 19:15:
Euskal Herria, bide batez.
20:00: Teknopolis. 20:25: Voluntad de hierro. Cleveland.
21:30: Teleberri. 22:05: Urteko
laburpena. Albistegi berezia.
23:35: Gimnasia saioa.
12:30: Los oficios de la cultura.
13:00: Acción directa.14:00: El
escarabajo verde. 14:35: Ruta
Quetzal. 15:05: + de España.
16:05: Grandes documentales. 17:00: La casa encendida.
17:30: Programa de mano.
18:00: Miradas 2. 18:30: Archivos antologia. 19:30: Los gozos y las sombras. 20:30: Tres
14. 21:00: Reportero de la historia. 21:30: Redes 2.0. 22:00:
100 años de residencia de estudiantes. 23:00: Cientificos
de frontera. 23:45: Metropolis.
00:15: Zinema. ‘Norberto apenas tarde’. 2010.
08:50: Crash test. 09:45: Destruido en segundos. 10:15: L.A.
Hard hats. ‘Hombre de barro’.
11:15: Nuevas megaestructuras. ‘Tau Tona, la ciudad de
oro’. 12:15: Megaestructuras.
‘Redefinir la presa del rio Hoover’. 13:15: Mega factorías.
‘Ikea’. 14:15: La Sexta / Noticias. 15:25: Zinema. ‘Estallido’.
Zuz.: Wolfgang Petersen.
1995. 18:05: ¿Quién vive ahí?.
20:20: LaSexta/Noticias.
20:55: LaSexta/Deportes.
21:20: Futbol atarikoa. 22:00:
Futbola. Espainako Liga. Valentzia - Espanyol.
07:20: Lo mejor del año 2010:
Neguko olinpiar jokoak. Patinaje artistikoa. 11:15: Tenisa.
Capitalia World. 13:00: Zaldi
lasterketak. 14:00: Bela. 14:30:
Freestyle. Espainiako Kopa.
15:00: Errugbia. Sale Sharks Saracens. 16:45: Padela. 17:30:
Saskibaloia. ACB Liga. DVK
Joventut - Unicaja. 20:00: Automobilismoa. 21:00: Motor.
Dakar Rallya. 2. etapa. Victoria - Cordoba. 21:45: Motoziklismoa. MotoGP laburpena.
22:45: Lo mejor del año 2010.
Neguko Olinpiar Jokoak. Irristatze artistikoa.
07:40: Bunny Tonic. 09:45:
Ludo. 11:55: Le 12/13. 12:50:
Nous nous sommes tant aimés. 13:25: Telefilma. ‘L’ex de
ma fille...’. Zuz.: Christiane
Spiero. 2006. 15:00: En course sur France 3. 15:25: Keno.
16:30: Chabada. 17:55: Questions pour un super champion. 18:50: Le 19/20. 20:10:
Zorro. Telesaila. 20:35: Un villaje français. Telesaila. 22:25:
Soir 3. 22:45: Zinema. ‘Fortunat’. Zuz.: Alex Joffe. 1960.
00:40: Tout le sport. 00:55: Zinema. ‘The earl of Chicago’.
Zuz.: Richard Thorpe. 1940.
Plaza›Kultura
Juan Luis Zabala
A
itzakiatzat jotzen dira
askotan baina, aitzakia gehienak bezala,
abagunetzat ere har
daitezke mendeurrenak. Hasi berri den urteak hainbat sortzaileren ekarpena berriro gogora ekartzeko parada eskainiko du, sortzaile horiek duela mende bat jaio
edo hil zirelako. Honako hauek dira 1911n edo 1811n jaio edo hil zirelako 2011n gogoratuko direnetako
batzuk.
LITERATURA
Jose Maria Arguedas
Aurtengo uztailean idazle eta antropologo ugari bilduko da Liman, Jose Maria Arguedasen
(Andahuaylas, Peru, 1911-01-18,
Lima, 1969-12-02) jaiotzaren lehen
mendeurrena dela eta egingo den
nazioarteko kongresuan. Iazko
martxoan Parisen egin zenaren
segida izango da bilkura hori. Peruko literatura indigenistaren ordezkari behinenetakoa da Arguedas. Bi kulturaren arteko talka
ageri da haren lanetan: Andeetako ketxuena batetik, hiri giroetan
nagusitzen den europar jatorriko
kultura bestetik. Andeetako musika ikertu zuen, eta antropologiako lanetan aritu. Joan Mari Irigoienen Poliedroaren hostoak nobelan (Erein, 1982) bada
Arguedasen oihartzunik. Jose
Manuel Bujandak itzulia, Pongoren ametsa (Pamiela, 1991) da euskaratutako haren obra bakarra.
Sortzaile eraginkorrenen lana gogoratu,
beste begi batzuekin begiratu eta
eztabaidagai bihurtzeko aukera eskaintzen
duen konbentzioa da mendeurrenena.
2011ko uzta ez da makala izango.
Mendea eta
sortzailea
gurutzatzen
diren unean
erakusten dute Cioranen idazkiek. Testu bakanak baino ditu
euskarara aldatuta.
Emilio Salgari
Abenturazko nobelagintzako klasiko ezagun askoren egile oparoa
izan zen Emilio Salgari (Verona,
1862-08-21, Turin, 1911-04-25), eta
Italiak ez du ahaztuko duela ehun
urte hil zela. Sandokan pirata da
haren pertsonaiarik ezagunena,
Malaysiako piratei eskainitako zikloaren protagonista. 84 nobela
eta ezin konta ahala narrazio labur idatzi zituen. Korsario beltza,
Pirataren emaztea, Urrutiko mendabaldeko mugak, Sandokan eta
Piraten historiak dira euskaratutako lanetako batzuk.
William Golding
William Golding (Newquay, Erresuma Batua, 1911-09-19, Perranaworthal, Erresuma Batua, 199306-19) poeta eta eleberrigilea izan
zen, eta literaturako Nobel saria
jaso zuen 1983an. 1954an eman
zuen argitara Lord of the Flies nobela, bere obrarik ezagunena,
euskarara ere itzulia dena egun,
Eulien ugazaba izenburuarekin
(Ibaizabal, 1990), Joxe Austin
Arrietaren eskutik. Goldingen
nobela gehienak, Eulien ugazaba
bezala, gizarteko gatazken kudeaketen inguruko alegia moralak
dira. Kornuallesen daude Golding jaio eta hil zeneko herriak,
eta eskualde hartan egingo dira
haren omenezko hitzaldi eta ekitaldi gehienak. Eskuizkribu batzuk argitaratuko dituztela ere
iragarri dute.
Ia guztiz itsututa eta etxetik irteteko ezindua, Ernesto Sabatok
(Rojas, Argentina, 1911-06-24) ez
du aurten bere jaiotzaren lehen
mendeurrena ospatzeko antolatuko diren ekitaldietara joaterik
izango. El Túnel nobelarekin hasi
zen Sabato nazioartean ezaguna
egiten, 1947an. Inorekin ere harremanik ezin izan duen antiheroia da pertsonaia nagusia, giza
izatearen absurduaren aurrean
bere baitara bildua. Mikel Garmendia ari da egun nobela hori
euskaratzen, Literatura Unibertsala bildumarako. Sobre héroes y
tumbaseta Abaddón el exterminador nobelak ere idatzi ditu, baita
hainbat saiakera ere.
Emil Michel Cioran
Czeslaw Milosz
Errumanian baino gogoratuagoak izango dira Frantzian Emil Michel Cioran (Rasinari, Errumania, 1911-04-08, Paris, 1995-06-20)
eta bere obra, idazlearen jaiotzaren lehen mendeurrenean. 1937az
geroztik, Frantzian bizi izan zen,
eta frantsesez argitaratu zituen
bere obra nagusiak. Inongo doktrinarekin eta ezein ideologiarekin lotzen ez den nihilista etsia
Krakovian Milosz Jaialdia egingo
dute aurten, Czeslaw Milosz poetaren (Seteniai, Lituania, 1911-0630, Krakovia, Polonia, 2004-08-14)
jaiotzaren lehen mendeurrena
gogoratu eta ospatzeko. Estalinismoa eta estalinismoarekin kolaboratu zuten intelektualak salatu
zituen Zniewolony umys liburuan
(Pentsamendu gatibatua). Bigarren Mundu Gerran, Varsovian
Abenduaren 25ean 100 urte izango dira Louise Bourgeois sortu zenetik.
Informazioaren gizartearen gorabeherak aurreikusi zituen erreferentziazko saiakeragilea izan zen
Marshall McLuhan (Edmonton,
Kanada, 1911-07-21, Toronto, 198012-31), zabalkunde handiko esapideen sortzailea, hala nola global
village edo herri globala eta the
medium is the message edo komunikabidea da mezua.
Hainbat euskal idazleren artean
eragin nabarmena duen idazlea
da Max Frisch (Zurich, 1911-05-151991-05-04), Ramon Saizarbitoriarengan eta Joxean Agirrerengan
besteak beste. Joxe Austin Arrietak euskaratu zuen haren nobela
nagusietako bat, Homo faber (Elkar, 2001). Aurretik, Antonio Maria Labaienek haren Su emailleak
antzerki obra zuen euskaratua
(Egan, 1966). Pertsonaia alegorikoen bidez osatutako parabolatzat har daitezke Frischen lanak,
eta bere garaiko gizartearen hainbat balio eta ezaugarri kritikatzen dituzte. Urteurrenaren atarian, Frischen biografia sakona
eman berri du argitara Ingeborg
Gleichauf idazleak, Suitzan.
Ernesto Sabato
Gustav Mahler musikagilea 1911ko maiatzaren 18an hil zen.
Marshall McLuhan
Max Frisch
Tennesse Williams
AEBetan ez ezik, Europan ere
izango du oihartzunik Tennesse
Williamsen (Columbus, Mississippi, 1911-03-26, New York, 198302-25) jaiotzaren lehen mendeurrenak, IDEA ikerketa taldeak
antolatuta, hari buruzko kongresu handia egingo baita ekainean
Nancyko Unibertsitatean (Frantzia), jatorri askotako adituen
parte-hartzearekin. XX. mendeko antzerki egile zabalduenetakoa izan zen Williams. AEBetako
hegoaldeko gizarte giro hertsian,
ezinegonak harrapatuak bizi dira
haren pertsonaiarik gehienak.
Xabi Paiak itzulia da euskaraz
irakur daiteken haren obra bakarra: Desio izeneko tranbia (Alberdania-Elkar, 2005).
bizi zelarik, laguntza eman zien
naziengandik ihesi zebiltzanei.
Sari garrantzitsuak eskuratu zituen Europan, Berkeleyko Unibertsitatean izan zen irakasle
gero, eta Nobel saria eman zioten
1980an. Haren poema bakan batzuk baino ez daude euskaratuta.
Nagib Mahfuz
Miramar operaren emanaldiarekin hasi ziren abenduaren 14an
Nagib Mahfuz idazlearen (Kairo,
1911-12-11, 2006-08-30) jaiotzaren
lehen mendeurreneko ekitaldiak,
Kairon. Izenburu bereko Mahfuzen nobelan oinarritua dago opera hori. Arabiar hizkuntzako
idazleen artean Nobel saria eskuratzen lehena izan zen Mahfuz,
1988an. Egipto garaikidearen kronistarik onena dela diote literatur
kritikari askok. Patxi Zubizarretak itzuli ditu euskaraz irakur
daitezkeen Mahfuzen bi liburuak: Mirarien kalezuloa (Alberdania-Elkar, 2006) eta Mila eta bat
gauen gauak (Txalaparta, 2006).
Alvaro Cunqueiro
Galiziako Xuntak abian jarria du
Alvaro Cunqueiro (Mondoñedo,
1911-12-22, Vigo, 1981-03-28) gogoratzeko ekitaldiak antolatuko dituen batzordea, baina oraindik ez
dute jakinarazi zein izango diren
zehazki ekitaldi horiek. XX. mendeko galizierazko literaturak
emandako idazlerik eraginkorrenetako eta zabalduenetakoa da.
32››
Genero askotako lanak hartzen
ditu haren obra oparoak: poesia,
eleberriak, narrazio liburuak, antzerkia, kazetaritza… Partido Galeguista alderdiaren aurrenekoetako kidea izan zen. Euskaraturik
liburu bakarra du, Han-hemengo
jendea (Ibaizabal, 1996), Mikel
Iriartek itzulia Literatura Unibertsala bildumarako. Joseba Sarrionandiak eta Andres Urrutiak ere
itzuli dute Cunqueiroren lanik.
MUSIKA
Gustav Mahler
Iaz bezala, bigarren urtez jarraian, aurten ere Mahler Urtea
ospatuko dute Europako hainbat
hiritan, Gustav Mahler musikagilearen omenez (Kaliste, orduan
Austria, egun Txekia, 1860-07-07,
Viena, 1911-05-18). Iaz, jaio zenetik
150 urte bete direlako; aurten, hil
zenetik 100 beteko direlako. Kontzertuez gain, haren obren grabazioak ere erruz kaleratu ziren iaz.
Donostiako Musika Hamabostaldian, Mahlerren hainbat lan interpretatu ziren iazko ekitaldian, eta
aurten ere izango du presentziarik, jaialdiaren zuzendari Patrick
Alfayak iragarri duenez. Bibao
Orkestra Sinfonikoak ere Mahler
omendu berri du, besteak beste,
denboraldiko lehen kontzertuan,
haren obrak emanez. Sinfoniak
eta liederrak jorratu zituen batez
ere bere musikagile ibilbidean.
Gaur egun historiako musikagilerik handienetakotzat jotzen baldin bada ere, bizi zelarik askoz estimatuagoa zen orkestra zuzendari gisa, musikagile gisa baino.
«Iritsiko da nire musikaren garaia», esaten zuen. Nazismoaren
menpeko Alemanian debekatu
egin zituzten haren lanetako batzuk, judua zelako, baina 60ko hamarkadatik aurrera sekulako gorakada izan zuen Mahlerren lanen estimazioak.
Abenduaren 30ean 100 urte bete ziren Paul Bowles
idazle eta musikari estatubatuarra jaio zela
zituen, eta berari egozten zaio,
besteak beste, poema sinfonikoaren asmakuntza.
Robert Johnson
Rock-and-rollaren aitona deitua,
XX. mendeko musikaren munduko legendarik misteriotsuenetakoa da Robert Johnson blues kantaria (Hazlehurst, Mississippi,
1911-05-08, Greenwood, Mississippi, 1938-08-16). Ez da asko ezagutzen haren bizitzaz. 29 kantu baino ez zituen utzi grabatuta, baina
aski izan ziren musikari ezagunengan eragina izateko, Bob Dylan, Jimi Hendrix, Eric Clapton,
Neil Young eta Jeff Beckengan,
besteak beste.
Jorge Negrete
Mexikoko ranchera-k berritu eta
mundu guztian ezagutarazi zituen Jorge Negretek (Guanajuato, Mexiko, 1911-11-30, Los Angeles, 1953-12-05), sekulako arrakastarekin. Aktore lanetan ere oso
harrera ona izan zuen Mexikoko
zinemagintzaren urrezko aroan,
1940eko hamarkadan batez ere.
Nino Rota
Zinemagintzaren historiako film
klasiko askotako musikaren egilea izan zen Nino Rota (Milan,
1911-12-03, Erroma, 1979-04-10).
Honako hauena, besteak beste:
Federico Felliniren La Strada, La
dolce vita, Otto e mezzo eta Amarcord; Lucino Viscontiren Il Gattopardo; eta Francis Ford Coppolaren The Godfather eta Mario Puzo’s The Godfather: Part II. Azken
bi film horietako lana Carmine
Coppolarekin elkarlanean egin
zuen, eta bigarrengoan egindako
lanarengatik musika onenaren
Oscar saria jaso zuten, 1975ean.
ARTEA
Franz Liszt
Roberto Matta
Alemaniako Turingia eskualdean 200 ekitalditik gora egingo dira
aurten Franz Liszt, Europar bat
Turingian lemapean, Franz Liszt
pianista eta musikagilea (Raiding, orduan Austria, gaur Hungaria, 1811-10-22, Bayretuh, Alemania, 1886-07-31) omentzeko, haren
jaiotzaren
bigarren
mendeurrena gogora ekarriz. Donostiako Musika Hamabostaldik
ere Liszt izango du omendu nagusietako bat, Hungariako Eskola
izango baitu ardatz nagusi, Franz
Liszt eta Bela Bartok guztien
buru direla. Nikolai Lugansky
pianista izango da Donostiara
etorriko diren musikarien artean, Liszten obra ondoen ezagutzen dutenetako bat. Teknika miresgarriko pianista izan zen Liszt,
bere garaiko onena askoren ustez. Musika sortzaile gisa, pianorako sortutako inoizko lanik gogoangarrienetako batzuk sortu
Oso gazterik, mugimendu surrealistako lehenengo kideetako bat
izan zen Roberto Matta Echau-
Hammett, Cendrars,
Celine eta Hemingway
hil zirenetik, 50 urte
Mendeurrenaren indarrik
ez badu ere, heriotzaren
50. urteurrena ere aitzakia edo
aukera ona izaten da itzal handiko sortzaileak gogoratzeko.
1961ean hil zirelako gogoratuko
direnen artean, eragin handia
izan duten idazleak daude, beste batzuen artean: Dashiell
Hammett (1961eko urtarrilaren
10ean hil zen), Blaise Cendrars
(urtarrilaren 21ean), Louis Ferdinand Celine (uztailaren 1ean)
eta Ernest Hemingway (uztailaren 2an).
D
rren (Santiago, Txile, 1911-11-11,
Civitavecchia, Italia, 2002-11-23).
Ilustrazioak eta artikuluak argitaratu zituen Minotaure aldizkari
surrealistan. Margolari gisa nabarmendu zen gero, arrakasta
handiz, beste adierazpide batzuekin ere esperimentatuz, argazkigintzarekin eta bideogintzarekin,
besteak beste.
Louise Bourgeois
Bilboko Guggemheim museoaren atariko Mamá izeneko armiarmaren egilea, Louise Bourgeois (Paris, 1911-12-25, New York,
2010-05-31), aldez aurretik ezarritako konbentzioen aurkako borrokalaria izan zen. Artista handi
eta eraginkorrak gizonezkoa behar duela dioen konbentzioaren
aurka, besteak beste. Egitura patriarkalen arbuiatzea erakusten
dute haren lehen lanek, eta generoaren edo sexu identitatearen inguruko kezkari eutsi zion beti geroagoko lanetan ere.
ZINEMA
Ginger Rogers
Film musikalen historiako bikoterik ezagunena osatu zuen Ginger Rogersek (Independence, Missouri, 1911-07-16, Rancho Mirag,
Kalifornia, 1995-04-25), Fred Astairerekin batera. Elkarrekin
1933 eta 1939 artean egin zituzten
bederatzi filmek irauli egin zuten
generoa. Hala ere, oso bestelako
lan batean irabazi zuen emakumezko aktore onenaren Oscar saria, Sam Wooden Kitty Foyle filmean egindako lanarengatik,
1941ean.
Nicholas Ray
Ondorengo belaunaldietako zuzendari askoren mirespena bereganatu zuen Nicholas Rayk (Galesville, Wisconsin, 1911-08-07,
New York, 1979-06-16), eta ez daude ahaztuak hark zuzendutako
filmak, hala nola The Lusty Men,
Rebel Without a Cause, The True
Story of Jesse James edo 55 Days
at Peking, adibidez. Wim Wendersek haren azken egunak filmatuz
osatu zuen Lightning Over Water,
1980an, zuzendari artean gazteak
maisu zaharrari eskainitako
omenezko filma.
Mario Moreno
‘Cantinflas’
Zinemako pertsonaia gutxik izan
dute Mario Moreno Cantinflas
(Mexiko Hiria, 1911-08-12, 1993-0420) aktoreak sortu zuenak adinako zabalkunderik. Auzo txiro batetik irtenda, hiriak jartzen dizkion trabei aurre egin behar dien
pertsonaia da Cantinflas, hizkera
trabatu eta traketsez mintzo
dena. «Munduko komediante
onena» izendatu zuen behin
Charlie Chaplinek Cantinflas.
Xaho, Akesolo eta
Celaya oroituko dira
Euskal Herrian
Euskal kantagintza
modernoaren eta
Orixeren heriotzaren
50. urteurrenek ere
izango dute oihartzunik
J.L.Z.
Euskal Herriko kulturak ere izango du mendeurren esanguratsurik aurten, Agosti Xaho, Lino
Akesolo eta Gabriel Celayarenak,
besteak beste. Xahoren jaiotzaren bigarren mendeurrena hainbat ekitaldirekin ospatzeko asmoa du Xahoren Adiskideen Elkarteak, baina oraindik ere
zehaztu gabe dago ekitaldien egitaraua. Akesolo eta Gabriel Celayaren mendeurrenak nola ospatuko diren ez da jakinarazi oraindik, baina kontu segurua da
oihartzunik izango dutela. Urriaren 10ean izango dira 200 urte
Xaho jaio zenetik. Akesolo eta Celaya, berriz, 1911n jaio ziren, apirilaren 7an eta martxoaren 18an
hurrenez hurren.
Beste mendeurrenik ere izango
da: Jose Antonio Arkotxa Atxukale, Gilen Epherre, Jon Beistegi,
Jon Oñatibia eta Jose Basterretxea Oskillaso 1911n jaio ziren;
1811koak dira, berriz, Xaho ez
Agosti Xaho (1811-1858).
ezik, Jean Baptiste Arxu eta Gregorio Arrue ere; Xabier Idiakez,
1711koa; Rafael Mikoleta,
1611koa. Hala ere, mendeurren
horiek baino oihartzun handigoa
izango du Nikolas Ormaetxea Orixe-ren heriotzaren 50. urteurrenak, Orixek XX. mendeko euskal
literaturan izan zuen itzal handia
dela eta. Jean Etxepare Landerretxe ere 1961ean hil zen.
Euskal kantagintza modernoaren 50. urteurrena gogoratzeko
ekitaldirik ere izango da aurten,
Mixel Labegerieren lehen lanak
1961ekoak direla aintzat hartuz.
Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak interesa izan dezaketen sektoreekin biltzeko asmoa du, ekitaldiak antolatzeko.
Plaza › Kultura
Literatura D
Zergatik gogoratzen da idazle bat? Bere liburuengatik behar luke, bertan dauden hitzengatik: esaldi
gogoangarriren batengatik edo xehetasunez egoera bat deskribatzeko erakusten duen bertutearengatik,
mundu bat erakusteagatik... baina hitzak adierazpide asko ditu eta kantuak edo zinema ere literatura dira
(edo izan daitezke bederen). Ez al da Paul Bowles horren adibide?
Bidaia esperimentalean errari
Jon Benito
B
atzuentzat, antzerki eta
zinemarako egindako
soinu banden egilea da,
eta Bernardo Bertolucciren filmik ezagunenaren lanaren sorburua, besterentzat. Inor
ez al da Bowles aipatuta literaturaz gogoratuko?
Abenduaren 30ean 100 urte
bete ziren Paul Bowles jaio zela.
Zenbaitentzat abeslari, besterentzat Bernardo Bertolucciren The
Sheltering Sky pelikularen sostengu den liburuaren egile, bere
literatur lana ez ahaztekoa izan
arren, artista polifazetiko baten
adar bat gehiago bezala ikusi izan
da Bowlesen idazletza. Beat belaunaldikoek, ordea, haiek bai,
haien giro eta balio bereko idazle
gisara ikusi zuten. Ispilu bat izan
zen Kerouac, eta, gainerakoentzat, esperimentazioan eta kanporako barne bidaiei dagokienez,
idazle amerikarra.
Aipatu bezala, 1910eko abenduaren 30ean jaio zen New Yorkeko Long Islanden, eta, musikan
bezala, literaturan bide berriekiko grinak markatu zuen bere bidea. 30eko hamarkadan, abangoardien ostean, Parisen zelarik
Transition aldizkarian argitaratu zituen lehen ipuinak, eta 40ko
hamarkadan The Wind Remains
konposatu zuen, Federico Garcia
Lorcaren poemetan oinarrituta.
Bide bakarra ez, munduak bezala
arteak ere, adierazteko bide asko
eta askotarikoak eskaintzen zituen, eta horretarako probatu
egin behar zen, esperimentatu.
Eta esperimentazioa bilaketa da,
eta bilatzeak ez du beti aurkitzen
denik esan nahi. Aurkitu gabe bilatzen zuen, Europa mendebaldean xerka zebilena hemen ez zuela
aurkituko jabetu zen arte. Etorkizun eta erabatekoa zen porrotaz
jakitun, exiliatu egin zen munduaren periferiara, agian han ere
aurkitu ez, baina desio zuena bilatzen jarraitzeko.
Maroko bilatu
Mendebaldeko gizartetik ihesi
Marokon topatu zuen, beste hainbat gauzarekin batera, bilatzen
zuen primitibismo eta naturaltasuna. Idazlea Marokon kokatua,
bere pertsonaiak ere Afrika iparraldean zeuden, eta, Europaren
begietara, heterodoxoak eta exo-
tikoak ziren lehen bistara. Inpresio batera, eta gehiago garai hartan, mundu berezi eta ezezagun
bat gerturatu zuen Bowlesek: geografiaz eta kulturez apartera,
pertsona ezagutzen ez duenaren
ispiluan islatuta ikustera gonbidatu zuen, bere pertsonaiak ere,
bera bezala, errari zebiltzan eta libre ziren itzulerarik gabeko bidaiariak zirenez. Inguruan Saharako desertua eta barruan hura
baino desertu handiagoa daraman jendea zen Bowlesen liburuetakoa.
Horixe ote zen beat mugimendua liluratu zuen ezaugarria? Wi-
lliam Burroughs Tangerrera joan
bazen, ez zen haxixa erretzera bakarrik joan; Bowles bertan bizi zelako joan zen, maisuari bisitan.
Ez alferrik, Beat mugimenduko
argazkirik ezagunena Villa Mouneiran atera zuten Burroughs,
Ginsberg, Summerville eta Orlovskyk, Bowles ondoan zutela,
lorategian.
Idazle amerikar errariarentzat,
Sahara zen munduko lekurik ederrena, han ez baita ezer: han zeruak argia duela, baina ez dela
egiazkoa, han ez baita argirik,
gaua besterik ez dela, beti, zioen.
Eta Tangerren dena zitzaiola ha-
Paul Bowles idazle estatubatuarra (1910-1999).
rrigarri, hiria bizia zela, gauzak
gertatzen zirela, ezkutukoaren
xarma zegoela eta magia apur bat
ere bai, hiria zeharkatzen zuten
kalexketan. Deskubritzeko dagoen mundu bat azaldu zien beat
mugimendukoei Bowlesek. Ez
hori bakarrik, baina: jendeak
bere baitara begiratuta ezagutzen ez dituen kontinente eta his-
toriak agerrarazi zizkien irakurleei. Eta hori XX. Mendearen erdialdera, Maroko baino arrotzagoa zen jendearentzat.
Hasi, utzi, egin eta amaitu
Bizitza berri baten bila jardute
hau, heldu sasoiko erabakia baino, jaiotzetik bertatik harturikoa
dela utzi zuen idatzita bere auto-
Kultura ‹ Plaza
Literatura D
biografian. Amonak kontatu zionez, sei asteko bizitza zuela, aitak
biluzik hotzetara atera zuen elur
ekaitz baten erdian. Gurasoenean babesik aurkituko ez eta bazterrera utziko ez zuen aterbe baten
bila ibili zen zen bere bizitza osoan. Literatura izan zen bere babesik handiena: haurretan animaliei buruzko istorioak, 15 urterekin poliziakoak eta azkenik
poemak, surrealisten itzalera Eugene Jolasek zabaldu zuen aldizkarian.
Abangoardiak atzean geratu
ziren adierazteko bide berriak bilatu beharrik ez zen garai hartan:
New Yorketik aldenduta, belaunaldi galduko Ezra Pound, Djunia
Barne eta Gertrude Stein ezagutu
zituen Parisen: haien ondoan,
baina, ez zuela literaturarako balioko, eta musikara bideratu zituen urratsak.
Haren jaiotzaren mendeurrena
baliatuta, Alfaguara argitaletxeak haren ipuinen bilduma bat argitaratu du. Pound, Barne eta
Nago jendeen barneko
putzura egiten duela
Bowlesek bere
narrazioetan
Steini aurpegira lotsarik gabe begiratzeko ipuinak dira: artifiziorik gabeko adierazpidea, istorio
sinplearen benetakotasuna, literaturaren esan beharra eta esanahia biltzen dituzte euren barnean. Haren laudorio, Gore Vidalek,
Hirudia
Lander Garro
Idazlea
Titiriteroarena
zagutzen dut tipo bat titiritero izateko bokazioa izan duena betitik. Beti zen kexu, umeen aurrean bere bertuteak erakusteko aukera ematen ez ziotelako. Eguna iritsi zenean, teatro eramangarria hartu eta plazan paratu zen. Parean, dozenaka
ume, istorio eder bat ikusteko irrikitan. Ikuskizuna hasi zenean, nire
lagunak txotxongilo parea irten zuen oholtzara, eta hizketan jarri zituen, bakoitzari ahots bat emanez. Baina segituan antzeman zen bi pertsonaia horien arteko hizketaldia kalaka hutsa zela, helbururik gabea.
Umeak aspertzen hasi ziren derrepente, eta berehala iritsi zen matxinada. Neu inguruan nenbilen, argazki kamera sorbaldan, eta, oharkabean, bizkarzain lanetan hasi behar izan nuen, umeak teatroa amiltzeko imintzioak egiten hasi baitziren. Batzuk teatroaren atzera abiatu ziren, piztia gosetiak, gezurrezko pertsonaia horien atzean nor zegoen jakiteko irrikaz, iruzurtiari aurpegia ikusteko xede errukigabean. Une
batez nire laguna ikusi nuen, lurrean belauniko, gortinen atzean sartutako umeei zeharka begira, kopeta izerdituta, txotxongiloak dantzatzeari utzi gabe, falsete barregarri hura oihukatuz, egoskortuta. Zer egin
behar zuen? Korrika alde egitea ez zen itsuroso, baina oldarraldi hari
eustea ezinezkoa zen... Azkenean, ez bata ez bestea, ikuskizuna kaos bilakatu zen; hura han belauniko, umeak trufaka, eta argazkilaria umeak gortinen atzetik ateratzeko zeregin gogaikarrian. Ez didazue sinetsiko, baina hala gertatu zen zinez.
Fikzioaren magia da, amerikarrek lehen 30 sergunduen froga deitzen dutena: lehen begi kolpean ikuslearen sinesgarritasuna irabazten
baduzu, erraz konta dezakezu elefanteek hegan egiten dutela, balea
handi batek ontzi bat irentsi duela, edota igela printze bilakatu zela,
musu bati esker. Dena da sinesgarri, sinesgarri denean. Zerbait esentziala esateko —deskubritzeko— xedez sortzen ditugu istorioak. Istorioak beste zerbait kontatzeko aitzakia dira beti. Edo ia beti —inork ez
diezadala segur nabilenik esan—. Baina beste batzuetan aitzakia badaukagu, baina ez esentzia. Ez dakigu zer den kontatu nahi duguna, ezpada tarrataka hitzak elkarren aldamenean josi nahi ditugula, kaligrafia ikasten ari den haurraren mekanikotasunaz, hustuta, mutu, antzu.
Milan Kunderak, hain zuzen,El telonliburuan esan zuen idazleak ez
lukeela besteak baino hobe idazteko idatzi behar, besteek esan ez dutena
esateko baino, besteek deskubritu ez dutena deskubritzeko, eta zeregin
horretan funtsezkoa dela bere istorioetako pertsonaiak ezagutzea, konprenitzea, eta ezagutza hartatik irakurleari pertsonaia horien esentzia
konpreniaraztea, —esentzia horrekin bat etorri ala ez!—. Nolabait esan,
istorio batek egia bat gorde behar du beti. Baina ez da beti hala izaten.
Batzuetan idazleak, hain justu, besteek kontatu duten horixe kontatzeko idazten du, besteen egia berea balitz bezala, eta orduan falseteahotsa
jartzen du, eta bi panpin kalakari. Horietan, ez da harritzekoa umeak teatro atzean zer ote dagoen ikustearren oldartzea. Gezurra deskubritzea.
E
Paul Bowlesenak, inoiz AEBetako idazle batek idatzitako ipuinik
onenak zirela esan zuen, eta munduko edozein idazlek idatzitako
onenen artean kokatu zuen Norman Mailerrek. Estiloan ote dago
bere magia? Istorioan? Bien nahasketan?
Nago, kultur ezberdintasunak
gaindituta, jendeen barneko putzura egiten duela Bowlesek bere
narrazioetan, eta haien desirak
eta izuak ezagutuz, gogoaren
nahiei zoritxarraren patuarekin
erantzuten diela. Mundu osoa
pertsonaren baitan dagoela, ez
hiri, baso edo desertuetan, esaten
du. Horrela, disekzionatu egiten
du pertsonaren egunerokoa: berdin dio non, berdin dio islamzale
edo kristau, isilik edo adierazten
den, Bowlesen bidez, giza-bizitzaren zentzurik gabeko keinuak
errepikatzen dituzte pertsonaiek.
Baina zertarako ulertu nahi zituen pertsonak, berak, bere larrugogoan nozituta, ongi jakin bazekien bizitza nahi gabe egiten den
bidaia esperimental bat dela?
Paul Bowles 1999ko azaroan hil
zen, baina 2010eko abenduaren
30ean, 100 urte beteko zituen bizirik balitz. Horren aitzakian, ipuin
bilduma bat eta Marokon geografiko eta historikoan barrena egindako bidaia Puntos en el tiempoargitaratu berri dituzte. Ederra da
lan bakarrean, aspaldiko eta ez
hain aspaldiko lanak irakurtzeko
parada eskaintzea: han ikusiko
da amerikar bohemio bat afrika
iparraldean, turista izan nahi ez
eta kolonialismo politiko-kulturalaren muga urratzeko zorian,
bere bizimodu, pena eta halabeharrekin. Ez ote zuen, Vicente
Molina Foixek idatzi bezala, zibilizazioen talka edo elkarbizitza
zaila aurreratu? Bestearekiko sumoa, errari ibiltzearen askatasuna, bilatu arren ez aurkitzeko patua ez al zituen hitzetara ekarri,
gizarte ultramoderno honetako
ezaugarrri berezko izango zirenak aurreratuz?
Estetika baten ederraz gainera,
bi munduren talka utzi zuen agerian: mendebaldeko kulturarena
eta afrika deskubritu gabearena
batetik, kanpo mundu eta barne
galderena bestetik. Gauza handiak dira, Bowles zinema eta kantuarekin bakarrik lotzeko.
Publizitatea ›
Kultura ‹ Plaza
Literatura D
Iraganak ez gaitzala harrapa
Beñat Sarasola
L
iteraturak garaiaren izpiritua irudikatzen omen du.
Munduan gertaera eta arazo berriak azaldu ahala, berandu
baino lehen, beren isla topatzen
dute literatur testuetan. Mendebaldeko gizarteetako azken aldiko gai aipagarrienen artean dago
hirugarren adinekoena, edo adinduena, edo, sinpleki, zaharrena.
Hala, euskal literaturan ere hasi
da gaia jorratzen. Unai Elorriagaren SPrako tranbia-n eta Jokin
Muñozen Antzararen bidea-n pertsonaia zahar garrantzitsu bana
topatzen ahal ditugu esate baterako. Baina gaia nobelen erdigunean kokatu dutenak batez ere
zenbait emakume idazle izan dira: Uxue Alberdiren Aulki-jokoa
eta Karmele Jaioren Musika airean dira oraintsuko bi adibide.
Hauei gehitu zaie, bada, Arantxa
Urretabizkaiaren (Donostia, 1947)
3 Mariak. Duela hamabi urteko
Koaderno gorria-ren ondorengoa,
Ereinen narratiba sailaren diseinu berrian etorri zaigu.
Txuri, Gorri eta Handi dira nobelako hiru Mariak, gaztetako lagun zaharrak. Txuriri —Maria Al-
kain, narratzailea— denbora luzez Alzheimerrak jota zegoen senarra —Joxe— hiltzen zaionetik
abiatzen da kontakizuna. Gertaera horren karira Gorrirekin elkartzen da urte luzeren ondoren
berriro eta hirugarren Mariaren
bila hasiko dira udaleko beren gizarte-laguntzailearekin —Laidarekin— elkarlanean. Bilaketa hori da istorioa lotzen duena, nahiz
eta, seguruenik, ez izan benetako
muina. Urretabizkaiak aurreko
lanetan erakutsi bezala, pertsonaien arteko harremanetan eta
narratzailearen gogoan kokatzen
da gehiago nobelaren balioa.
Hasieran aipatu liburu gehienetan badago halako saiakera bat
zahartzaroaren ikuspegi erabat
ezkorra ekiditekoa, erakustekoa
zahartzaroan ere badela bizitzeko motiborik. Asmo horretan horietakoren batek literarioki nabarmen huts egiten duela idatzi
izan dut leku honetan bertan. Ez
da 3 Mariak-en kasua. Istorioaren beraren garapenak amaiera
negar-egingarri bat emateko parada ezin hobea eskaintzen zuen,
zela bukaera inozo-alai batekin,
zela errazkeriazko bukaera triste
batekin. Bi arriskuei ongi egiten
die itzuri liburuak, irakurleari
tranpa errazik ipini gabe. Nolanahi den, esan bezala, nobela
atsegina da oro har, ez dago autorearen aurrekoetan aurkitzen genuen dramarik (banantze bortitza, seme-alaben ebasketa eta
abar). Alderdi tristeenak, Txuriren alaba hilarena kasu, alde batera uzten zaizkigu, kontatu gabe. Gorriren bitartez zaharra izatearen duintasuna azalduko zaigu aldarrikaturik etengabe. Ohikoa denaren kontra, iraganera
begiratzea bainoago, orainera eta
‘3 MARIAK’
pEgilea: Arantxa Urretabizkaia.
pArgitaletxea: Erein.
etorkizunera begiratzea du gogoko Gorrik. Bidaiatzea, gauza berriak ikastea (euskara berreskuratu, informatika ikasi...), etxean
bertan goxo geratu beharrean.
Gainera, liburuko alderdi nagusia ez izan arren, ama eta bere seme-alaben arteko harremanen
forma berri bat ematen zaigu.
Adina aldaketa gorabehera, Txurik bere semearekin duen erlazio
hotza bakana da Urretabizkaiaren obran.
Deigarria da, bestalde, Urretabizkaiaren ibilbide osoari so eginez, nola ezarian kontaketa molde konbentzionalagoetarako bidea egin duen. Urruti geratu dira
Zergatik panpox-eko barne bakarrizketa eten eta hautsiak. Iruditzen zait gisa honetako aldaketak
errazkerirako aitzakia behinena
izaten direla maiz; ez da hori gertatzen, inolaz ere, 3 Mariak-ekin.
Baina bere hasierako lanen tenkaren eta zenbait irudi dorpeen
—gogoan hartu Zergatik panpoxen hasiera— falta nabaritzen dut.
Nobelaren hasieran badago halako bat; Txuri, senarra hilzorian
duela, bere alboan ohean sartzen
denekoa, baina gero beste norabide bat hartzen du liburuak.
E
zin konta ahala iturrik
bihurtzen du ibai erreka.
Halaxe Pablo Sastreren
saiakera-liburuak, bai aurreko
Gauzen presentzia, bai gaurko Gizajendearen ahitzea hau. Bere narraziogintzan ere, gustukoa du
agerian uztea bere iturriak, eta ez
erudizio-ariketa gisa, baizik eta,
2003an berak erran zuen bezala
Eguzkipekoak-eko aitzin solasean, «azken batean, nire bizitza,
hein handi batean, besteen bizitza baita»; bertze era batean ere
irakur dezakeguna: alegia, bertzeek ere egin bainaute neu naizena.
159 fitxa bibliografiko —erran
nahi baita, hitzez hitzezko edo zeharkako aipu zehatz— du 140
orrialdetako saiakera honek.
Oker ez banabil neure kalkuluetan, 121 idazleren 128 liburu edo
artikuluren berri ematen digu
Pablo Sastrek. Eta berri ematen
digula diot, nahita, zeren eta, liburua leitu ahala, ongi ere ongi
konturatuko baita irakurlea zein
gutxi duen pedantekeria sasiakademikotik edo erudizio-erakuskeriatik horrelako janzkera
intelektualak, eta zenbat duen,
ordea, gonbitetik, irakurleari,
iturrietara joatera, egilearen pentsamendu-ibaiari sakonera eman
dioten urbegietara.
Gizajendearen ahitzea tituluak
berak adierazten digu liburuaren
filosofia, eta azpitituluak —Gizon-emakumeen sentimenduez hirugarren industria-iraultzaren
garaian (2009)— zehazten du non
ikustarazi nahi digun geure «ahitzea». Gai anitz jorratu ditu Pablo
Sastrek: gure gaurko munduko
hiriak «lehen landa-aldea zena
ere» irentsi du eta «ez du mugarik
onartzen», gure «sentimenduen
espazioa» berrantolatuz; emakumeen arazoak betiko «gizonen eskualdea» bereganatzeko; haurrak haurtzarotik erbesteratu beharra, derrigorturiko eskola dela
medio, non «haur asko, edo ez
dira iristen, edo mortal aspertzen» diren, baina otso batzuk
behiala zakurtu egin ziren bezala, horrelaxe bezatu behar euren
burua gaur haurrek ere, nahiz
eta nork bere burua, eta bada paradoxa, «jan-hondar batzuen truke» «betiko umezarora eta dependentziara kondenatu», hots,
haurtzarotik erbesteratu betiko
umezaroan hertseko; lan egitea
edo lana izatearen arteko talka;
gaurko «ontsa hiltzeko bidea»,
gorputzari dagokion baina gaixoaren kontzientziatik at gertatzea
nahi duguna, halako moldez non
azkenean «heriotza klandestinoki sartuko da(n) gelan» eta «kasu
gehienetan pazienteak, azkenerako, ez du(en) jakiten bizirik edo
hilik ote dagoen»; irudien nagusitasuna, errealitatearen mundua
berrantolatzen diguna, noraino
eta «begi modernoak ez du gehiago ikusten errealitatea besarkatuz, Begi modernoak errealitatea
‘GIZAJENDEAREN AHITZEA’
pEgilea: Pablo Sastre.
pArgitaletxea: Elkar.
Piarres Aintziartek Leon Pocheluren inguruan egindako azterketa literarioak zabaltzen du
Egan aldizkariaren zenbaki berria.Pako Sudupe,Patxi Salaberria eta Pello Otxotekoren testuak ere badakartza azterketa
literarioen arloak.L.M. Mujika
Urdangarinen sorkuntza testuak eta beste zenbait itzulpenek osatzen dute zenbaki berria.
‘STYLESKO GERTAERA
MISTERIOTSUA’
pEgilea: Agatha Christie.
pItzultzailea: Aloña Zabaleta
eta Usoa Wyssenbach.
pArgitaletxea: Igela.
Gonbita, irakurtzera
Bixente Serrano Izko
‘EGAN. 2010EKO 3/4’
pArgitaratzailea:
Euskalerriaren Adiskideen
Elkartea.
eskaneatu egiten du», horraino;
gaurko laguntza-sistemen ifrentzua, interes ekonomikoa alegia… Gai paradoxikoak, errotik
aldatu direnak iraganeko historia osotik gaurko egoera berrirako bidean, gizajendea ahitzen eta
haren sentimenduak berreratzen doan bide globalizatu honetan, zorion bila aitzakia betiere,
baina norabide jakinean: denon
«ezinegon eta noraez horiek guztiak, jendeen adimena eta biziahalak oro, produkzioaren legeetara plegarazi, etekinaren arrazoietara erakarri nahi dira».
Idazleak bere irakurketak gidari, baina pertsonaia batengan, Pedrorengan, haragiztatzen ditu
tarteka-marteka hausnarketak,
berauek esperientzia pertsonalekin lotzen dituela adierazi
nahian. Izan ere, ongi barneratu
eta digerituriko irakurketak dira
eskaintzen dizkigunak, bere bizipenei buruzko gogoetekin kontrastaturikoak. Eta ohi duen idazkera atseginak —ezkorra izan
arren— gonbit eskergarria egiten
digu guk geuk ere igo gaitezen,
geure esperientzia bizkar-zorroan, bere Nilo ibaiaren iturrietara,
bere idazle gidariengana.
Agatha Christieren lehen nobela da. Hor sortu zuen Hercule
Poirot detektibe ospetsua.
I. Mundu Gerraren garaia da, eta
Ingalaterrako jauregi batean bizi
da Emily Cavendish alargun
aberatsa...
‘MEM ETA ZIN’
pEgilea: Ehmede Xani.
pItzultzailea:
Urtzi Urrutikoetxea.
pArgitaletxea: Txalaparta.
Herri kurduaren epopeia nazionala da Urtzi Urrutikoetxeak laburtu, apailatu eta euskaratu
duen Mem eta Zinen historia.
Bertan, Shakespeareren Romeo eta Julieta lan ezagunean
bezala, gizarte maila ezberdineko bi gazteren maitasun tragedia kontatzen da.
Publizitatea ›
Bizia ‹ Plaza
Bainu izoztuak. Gorri koloreko txanoa jantzi, eta Legeveld laku
izoztuan barneratuta egin zioten ongietorri jendetsua 2011ri
Wierdenen (Herbehereak). Urteko lehenengo egunean bainua
hartzea tradizioa da herrialde askotan. ROBIN UTRECHT / EFE
Erroman, jauziak. Urteberri egunez urteroko irudia izaten da Tiber ibaira Cavour zubitik jauzi egiten
duten igerilariena. Atzo ere, milaka ikusle izan zituzten adi-adi begira. MASSIMO PERCOSSI / EFE
Urte berrira jauzi
Denetariko ospakizun eta ohiturei eutsiz,
festa giroan hasi dute 2011. urtea
munduko txoko eta bazterretan
Kotilioietan, etxean eta mendietan egin
diote urteari ongietorria Euskal Herrian
Ekaitz Agirre Donostia
Urteberri egunak urtero uzten
ditu gisa bereko irudiak. Ohituretan sustraitutako ospakizun eguna izaten da urtarrilaren 1a, eta
usadio horiek nolakoak, halakoak izaten dira bateko eta besteko
ongietorri festak. Urtezahar gaua
kotilioietan edo etxeetako sukal-
dearen epelean pasatu zuten Euskal Herrian askok eta askok, eta
atzoko goiza, berriz, gertuko mendira igota. Goizaren dotorea baliatuta, eguzki izpien goxotasuna
eta salda beroa eta xanpaina izan
zituzten bidelagun aukera hori
baliatu zutenek.
Gregoriar egutegipeko herrialdeetan ospatzen da urtarrilaren
lehenengo egunarekin batera
urte berriaren etorrera, baina ia
mundu osoan izan zen atzo ospakizun eguna. Su festak izan ziren
ekitaldi errepikatuenetako bat,
eta itsaso eta lakuetan urteko lehenengo bainua hartuta hasi zuten askok urtea. Hirietako eraikin esanguratsuenak argiz janztea izaten da beste tradizioetako
bat, eta ohikoa baino argitsuagoak zeuden atzo Parisko Eiffel dorrea eta New Yorkeko Times
Square.
Australian abiatu, Japonian,
Txinan, AEBetan eta Brasilen jarraitu, eta Europako herrialdeetan bukatu, asmo eta desio onak
izan zituzten komunean ospakizun ekitaldi guztiek.
Urik ezean, sua. Hotz egiten du egunotan Suitzan, eta akaso
tenperatura hotz horiei aurre egiteko irudikatu zuten txinparta suziri
bidez 2011 zenbakia Alpeetako Davos herrian. MARTIN KAPPLER / EFE
Salda beroa, Adarran. Andoaingo Euskalduna elkartekoek banatutako salda beroarekin edo
xanpaina edanaz egin zuten topa ehunka mendizalek, atzo, Adarra mendian. JESUS MARI REDONDO
Ogia besapean. Assmae eta Abdel Aziz izan dira 2011n Araban
jaiotako lehenengo bi haurrak, eta haien gurasoek ogi bat jasoko
dute egunero, urtea bukatu bitartean, Arabako okinen ekimenez. EFE
Plaza › Bizia
Ezarian D Bidaia eta Mendi Kroniken Lehiaketa
Gurasoen Azkaineko etxea eta Zaldibiako amonarena lotu dituzte Pantxika Irigaraik
eta Xumai Muruak. Bertsoekin jantzitako kronikak irabazi du lehenengo saria.
Zaldi bat Zaldibiarat
Pantxika Irigarai-Xumai Murua Berra
G Azkaindik Zaldibiara
B
i mila eta hamarreko
abuztua hastapenetan
zela, gurasoen etxetik
amonaren etxerat joan
ginen. Etxetik etxerat baino
gehiago, bizilekutik bizilekurat
egin ginuen bidea, hurbil sentitzen baditugu ere, elkarrengandik urrun direnak. Lapurditik Gipuzkoarat joan ginen, Azkainetik
Zaldibiarat itzuli. Joanekoa bezainbat itzulerakoa baita bide hori. Mendeetan zehar kontrabandoan, ihesean, ala intsumisioan,
Bidasoaz gaindi utzi diren lorratzen artean ibiliak girelako, tartean, etxekoen bizi historia gogoan;
Goizeko-ren pedalei eraginaz Xumai —hamar bat urteko Decathlon markako bizikleta da
Goizeko— eta Gaueko-ren gainean Pantxika —6 urteko zaldia,
markarik gabekoa—. Bost egun.
Bost gau.
Abian? Bihar agian!
Xahakoak, berria delarik, egin
behar du. Arno txar batekin bete
dugu, betekadak ahuntz gustua
kenduko dion itxaropenez, eta
abiatuko garela ospatzeko Remelluritxo bat dastatu dugu. Izan
Azkain
Lesaka
Leitza
Zaldibia
Ituren
Atallu
ere, ospatzekoa da abiatu ahal
izatea, bai behintzat prestakuntza hainbeste kostatu denean.
Soka-laxoan lotua zelarik, korapilatu eta Gaueko-k hankaz gora
bukatu zuen joan den astean.
Askatu nahian zenbat eta gehiago astindu, orduan eta tinkoago
zitzaion korapiloa. Zauri larririk
ez, baina giharrak minbera ditu;
astelehenera gibeleratu ginuen
abiatzeko eguna, zaldia osatua
eta xahakoa goxatua izanen zirenean.
Sala gainezka dugu: 1:28000 eskalako mapak, iparrorratza, GPS,
farmazia, sokak, pontxoak, frontala, bizikleta konpontzeko tres-
Gaueko Larrun mendiari so. PANTXIKA IRIGARAI-XUMAI MURUA
nak,perratzailearen mailua eta
aliketak... Ez da traste eskasik,
Goizeko bera ere kanapearen
kontra da, eta gaitz erdi ahalik eta
arinen izateko, kanpadenda, kazola eta gasa ez hartzea erabaki
dugun, ez baiginukeen basoa non
pausatu bestenaz! Edan dezagun
bada gure osagarri.
Service vétérinaire départemental, horretan emanen digute zaldiak Bidasoa zeharkatzeko papera. Gaueko-k jakingo balu! Estatu
Batuetara hegazkinez joatea bezain korapilatsua da zaldiz Euskal Herrian ibiltzea, bai behintzat
legea errespetatuz egin nahi
bada. Parean, abattoire idatzia da.
80ko hamarkadako eraikinen artean gira. Langileak, kafea eskuan, zigarreta arnastera ateratzen dira, bukatu bezain laster
barnera itzuliaz. Pareta hauen artean hiltzen den guztiak egiten
ote du giroa hain gris?
Lehenbailehen izenpetu dezatela abiatzeko beharrezko dugun
«pasaportea».
Lehen eguna ‘Gaueko’-ren
irrintzitik
Zendako zelarekin
bi zaku dakarzki?
Batek hamabortz kilo
Bertzek hamazazpi
Etzazu gehio eman
hola ez da gaizki
Zure pisuarekin
Banuen lehen aski
Asto baten hartzea
Hobe duzu naski
Pantxika, Xumai eta
Bizikleta lagun
Sekula ez naiz izan
Etxetik hain urrun
Aurpegi berri batez
Ageri da Larrun
Badaezpada ere
Agurtu dezagun
Ez dakigu berriz noiz
Ikusiko dugun
Iletsu. PANTXIKA IRIGARAI-XUMAI MURUA
Ibardingo kaskoa
Arrabots eta ke
Behera goazen Bera
Hobeki ditake
Ametziar ta Nabaz,
Nora naramate?
Geldi! Lindurrenbordan
Asto bat daukate.
Belar pittat utziko
Ote zenidake?
Iletsuren arrantza
Arratsale on zaldi, ni Iletsu nauzu
Holako bisitarik ez dut izan usu
Trenpatua ta leher egina zira zu
Hola pena pittinbat ematen
[didazu
Hurbildu zaite eta belarra jan
[zazu
Bati diodalarik zer jana prestatu
Gerta zitekeenaz ez nintzen ohartu
Ez zaizkit ba hiruak txabolara
[sartu
Kanpoan egotera naute ni behartu
Belarra eskaini ta teilatua hartu
Trenbide zaharretik
Etapa laua da gaurkoa, atzoko
goiti-beheitien ondotik ez digu
kalterik eginen. Pausoan abiatu
gira beraz. Trenbide zaharberri-
Bizia ‹ Plaza
Ezarian D Bidaia eta Mendi Kroniken Lehiaketa
tutik joatekoak gira Donezteberat, eta iluntzerako, Iturenera
iristeko asmoa dugu. Bide lauak
ez du ordea zailtasunik gabea
erran nahi!
Luze gabe tunel ilun baten parean gira. Guretzat ohiko den
arren, bere baitarik zaldi batek ez
du sekula halako biderik hartuko. Burua tente, arnasa bizi, pausoa zalantzakor, segurtasun eza
adierazten digu. Kantuan zeharkatzen dugu. Lehena ongi, bigarrena hobeki, hirugarrena aldiz
ezin! Lanak ez dira bukatuak eta
bidea moztua da. Bi aukera ditugu beraz: errepide nazionaletik
Doneztebera joatea baga, mendiz
Elgorriagarat joatea biga.
Pentze batean Jabier topatu
dugu, hil zaion ardia jasotzen ari
dela, aspaldidanik egiteko ohitura duen mendi itzulia egitea aholkatu digu. Ibardingoarekin aldapa zaila zer zen bagenekiela uste
eta tirrit! Sunbillatik Askiña izerdia eta izterretako mina! Beharrik bidean martxukaz indar berritu giren! Gailurrerat heltzearekin, bazter guztietarik behorrak
irrintzika lauhazkan hurbildu
zaizkigu, iduriz, heien lurretan
gabiltzala eta, ez dira sobera kontent. Makila astinduz bidea egin
eta ziztu batean jautsi gira Elgorriagarat.
Iturenera bidean traktorerik
ez, herriko gazteei belar idor balota bat non eros zitekeen galdetzean abererik ez zutela, hara zer
erantzun diguten ordenagailu
pantailaren gibeletik burua altxatu eta gero. Urrunago, haurra
besoetan zuen aita batek, ez zela
erosten ahal, hori ukaitekotan
eman egiten zela erantzun digu.
Milesker bihotzetik. Hiruek afari
lege eginik (bizikletak ez baitu
afaltzeko dohainik) Aurtizko elizako aterpean gira hamaika izarreko hotelean.
Urintxa, xirimiri, langar
Hiruetatik zerbait hezea eskainiz
argitu digu egunak. Horrekin,
Leitzarainoko aroa zein izanen
zen argitu zigula jakin gabe. Gogotsu bildu ditugu trasteak Gaueko-ren eta Goizeko-ren bizkarrerat. Zakuak plastikaz babesturik
eta pontxoak tinkaturik ekin diogu bideari. Etxeko ate nagusien
loreetan baizik ez da eguzkirik
ageri. Zubieta ezkerrean utzi, Ezkurrarat igo, eta Leitzarat heltzerako hezurretaraino bustiak gira.
Leku idor baten bila atez ate oren
batez ibili ondoren, Landetxe batean eskaintzen digute aterpea
eta belar idorra! Gela guztiak okupatuak dira, baina matelaza deitzen diogun koltxoi bat jautsi digute egur pilaren ondorat.
Trostean zelak ez dit
Bizkarra laztandu
Pauso bakotx uhala
Torraka jasan du
Pantxikak galtzerdiak
Moztean esan du
Leitzara bidean. PANTXIKA IRIGARAI-XUMAI MURUA
Zaldibiara bidean, maldan behera. PANTXIKA IRIGARAI-XUMAI MURUA
Aralarko Malloak parean. PANTXIKA IRIGARAI-XUMAI MURUA
Ez da zauri larria
Ez gira berandu
Mc Giver Ikusteak
Balio izan du
Bezperan etxeko-gizonarekin
izan hizketalditxoa gogoan dut, bi
aste lehenagoko egoiliarrak Donostiarat joan, oren bateko kola
egin lurpeko aparkalekurat sartzeko, eta handik, herrian zehar
itzulitxo bat egin ondoan, giltzurruna pagatuta atera zirela kontatzen zidan. A ze gibela gurea!
Dena eskaini digute, baita goizean goizeko gosari beroa eta bixkotxa goxoak ere, eta gainera platera batean aterperaino ekarrita.
Hartzeak lotsa ematen du askotan. Heiek halako plazerarekin
eskaini eta guk halako estimuz
hartzeak, ukatu izanak baino
gehiago balio duela pentsatuz
kontsolatu beharko. Halako giroarekin ez baitzaio goizean goiz te
bero bati ezetz erraten ahal!
Leitzatik Areso, arre edo so?
Arre. Lainoak gora doaz eta eguzkiari tartea uzten diote, agian argazki ederrak egiten ahalko ditugu gaur.
Eskuinetan Pagozelaieta, ezkerrean Matxain, parean Gorriti eta
tartean autopista. Gorritira sartu
gabe aitona bati bidea galdegin
diogu, lehenbailehen Atallurat
heltzeko asmoa baitugu. Zehazki
aipatzen digu nola Santa Barbara
ezkerrean utziz pinuditik behera
joan, bere iritziz bide hoberena
guretzat. Mapak bertze bide bat
erakusten badu ere, aitonari kasu
eginez jo dugu aitzina. Aldapatxo
bat igo eta, Mailloak agertu zaizkigu, pausatzeko astirik ez ordea,
ez baita urduritasun eskasik airean...
Aitonaren bidea
Heientzat ona zen
Neri ezpata tzarrak
Zaizkit golkoratzen
Ziztaden mina zer den
Ez dira ohartzen
Biak aho zabalik
Mailoez gozatzen
Erna! Ezin dut gehio
Lenbailen goazen
Maldan behera segitzen dugu,
mendi bidea pista bilakatzen da,
pista breazko bide. Malda, aldapa,
malkorra, pendiza, zer izen eman
Agoakitik Atallura beherat doan
bide horri? Igotzea ez da erraza
izaten, baina halako jaitsierak
igoerak baino gehiago nekatzen
du bat. Eta bi gehiago.
Gaur badakigu ze etxetara goazen, eta han gure beha direla ere,
horrek lasaitasun handia ekartzen du. Are handiagoa heltzearekin batera bainu bero bat hartzen
ahal delarik. Uztegi eta Gaintza
arteko etxalde batera eraman gaituzte fardo baten hartzeko. Maibelarra, Araitzeko urrea, Juanek
zoparako hartuko duela dio, guk
infusiorako erabiliko genukeela
erantzuten diogu. Andaluziatik
señoritoak belar hauen bila etorri
ohi zirela kontatu digu, munduko
eta ilargiko belar hoberena baita.
Arratsalde goxoari gaualdi eder
batekin eman diogu segida, «bi
urterekin eta arno ttantta batekin».
Goizeko bederatziak
Eta oraino ohean gira! Ez dugu
aste guzian halako lorik egin.
Txaroren hamaika belarreko infusioan etxeko bixkotxak bustiz
berdindu dugu sabela, puskak
bildu, azken argazkia atera eta
abian. Hats huntan Gorriñen
izango gira. Aitaren sortetxean,
Zaldibian. Azkaratera malda
gora egin dugu beroketa. Oihanbidetik zehar goaz Bedaiorantz,
Belate eta Mailozaharren itzulia
egiteko, erritmo ona dugu, giro
goxoa lagun, dena ezin hobeki
doa, harik eta bidea zeharka luza-
tzen den zuhaitz batek mozten digun arte. Azpitik ezin, gainetik
gutio, eta gu baino handiagoko sasiak inguruan. Gelditu beharko.
Makilak atera eta zirt zart! Oren
erdi batez sasiartean bidexka bat
sortzen dugu. Gaueko eskuan
hartu (sokatik noski) eta abiatu
gira. Ez du ezerk geldituko lau
hankako tanke hau, aisetasunez
eta dotoreziaz gainditzen ditu bideak ezarri traba oro. Helmuga
geroz eta hurbilago dugu. Hurbilago? Hala uste ginuen Zaldibia 11
kilometrora kokatzen zuen seinalea Ugarten ikusi ondotik. Amezketa eta Abaltzisketa eskas beraz.
Baina Amezketan zer ikusiko...
Zaldibia 14 kilometrora dela!
Galipotaren gainean egin dugu
bidea Larraitzerat. Han bikote
bat, bainujantzitan eguzkia hartzen, autoz joana dohaike. Gizonak trufaz hartzen gaitu, GR-tik
egin ordez errepide normaletik
egin dugulako bidea. Zozoak beleari...
Abiatu bezala tik-tik... Zaldiaren ferra bat zintzilik. Zakutik,
aliketa, mailu eta iltzeak atera,
eta tik-tik berriz josten diogu. Ttaka-ttaka goaz orain. Zaldibia herria ageri da, goraxeago Kaskañera begira, Gorriñe atxeman dezakegu, herrira jautsi eta hara
igotzea baizik ez zaigu eskas. Heltzeko garaia da, Goizeko-ren katea saltoka ari da, ea hautsi baino
lehen goran garen.
Gorriñe atarian
Nolako harrera
Amona, lehengusuak
Osabak, izeba
Duke zaldia ere
Zai daukat gainera
Biok behar ditugu
Zandaliak atera
Bukaera bera da
Ororen hasera.
Lapurdin hasi eta
Nafarroan gaindi
Gipuzkoara heldu
Gira mendiz mendi
Lotuz Larrun-Txindoki
Azkaine-Zaldibi
Ez da etapa ttiki
Ez bidaia handi
Soilik baita gu lauon
lehenbiziko aldi.
r
Zakilixut
Mundutik Afrikara, kontsumismotik sinestera eta elizatik euskarara. Bere erreinuko
ateak zabaldu eta bere ideiekin erantzun du galdeketa Xipri Arbelbidek.
Apeza da, baina sorginez idatzi du udaberrian aterako den liburuan. Kazetaria da, baina munduaren akabantza
predikatu du Requiemliburuan (Elkar,
2008). Nahiz eta Boli Kostan presidente
baten bila ibili, hango populu batek
ohorezko errege egin du iragan udan.
Xipri Arbelbide (1934, Heleta, Baxenabarre) pertsonaia da. Elkarretarik
urrun diren bi muturrak lotzen badaki,
euskararen haritik, ironiarekin josiz.
Bere buruaz galdegin, eta bere ideiekin
erantzun du.
Requiem-en idazleak zer desio du urte berrirako?
Nire desioa litzateke gauzak aldatzea,
baina ez zait iruditzen alde horretara
ari garenik. Adibidez, Cancuneko
akordioek ez dakit zer ondorio izanen
duten. Tenperatura bi graduz goititzea
anitz da, eta marka hori gaindituko
dugu. Baina ez du iduri jendea horre-
taz arrangura dela. Iragan hotz horietan, argi-indar kontsumoaren marka
guziak hautsi ditugu!
Nahiz eta kontsumo apaleko tresnak
izan...
Erran nahi du geroz eta gehiago kontsumitzen dugula. Ez da harritzekorik,
gure mundua garapenaren inguruan
itzulikatzen baita.
Maia zibilizazioak arrazoi zuen,beraz...
Zer, mundua 2012an akabatuko zaigula? Ez, ez. Gehixeago iraunen du. Nik
hori ez dut sinesten, ez da nire sinestea.
Eta Marx gorriak?
Gauza xuxen anitz erran du kapitalismoaren mugez. Komunistek dute berena huts egin, Marx ez baitute segitu.
Apezek bai,laster requiem dutela...
Dependitzen du non. Munduan barna
geroago eta apez gehiago bada, eta giristinoak ere bai. 750 milioi katoliko ziren duela 25 bat urte, eta gaur 1,2 miliar
dira. Elizaren historian ez da behin ere
horrelako garapenik izan.
Baina Euskal Herrian...
Hemen eta Mendebaldeko herri guzietan! Ipar Euskal Herrian, hogei apez
dira 60 urtez petik dutenak. Hamar urtez apez berririk gabe egonen gara. Gizartea leher egiten ari den herrietan,
eliza ere gibelera ari da.
Gizartea eri delakoz dira giristinoak galtzen?
Bai, denak elkarrekin doaz. Gure jendartearen esperantza kontsumismoa
da. Geroago eta gehiago diru irabazi,
erosi... Horiekin zoriontasuna hitz
ematen digute.
Jainkoarekin desilusioa ukan du jendeak...
Posible da, baina nola azaldu giristinoek %50eko garapena izan dutela azken
30 urteetan? Erran nahi du ez dugula
jakin gure erlijioa gizarteari egokitzen.
Ezjakintasunean den jendartea baizik ez
duzue biltzen,beraz?
Hori erranez arrazista ninteke. Beltzek
IDOIA BERATARBIDE
D
Xan Aire
Igandea
2011ko urtarrilaren 2a
Xipri Arbelbide
«Beste bide bat hartuz,
ez nintzen Xipri izanen»
zer buru-aire eginen didate, besteak
baino zozoago direlako dutela fedea
erraten badiet.
Harreman intimoa duzu Afrikarekin...
Hamabi urtez egona naiz ni han. Biziki
jendakiak dira, eta atxikimendua berehala sortzen zaizu han. Nire haur
denboran zen elkartasun hura harrapatzen dut nik Afrikan.
Baina kontsumismoan sartzen ari dira...
Bai. Baina oinutsik ikusten dituzu, lurrezko etxe baten aitzinean, sekulako
irriarekin. Gu hemen negarrez ariko
ginateke. Aldi berean ur garbia badute.
Boli Kostan, haurren %95 eskolatua
da. Sekulako aitzinamenduak dira.
Baina aitzinamenduak gibelatzea dakar...
Sakelakoak eta telebistak badira, eta
beren gogoa amerikanotzen ari da.
Horrek kulturalki izanen ditu desmasiak,
ezta?
Haurrak telebistari so daude, eta eskolan frantsesa ikasten dute. Hango mintzairek gibelera eginen dute. Tradizioetan aldaketak ikusten dira; larria da.
Gisa horretan,euskaltasuna herritik urrun
piztu zaizu?
Lehen seminarioan euskaldunoi bascourailleserraten ziguten. Orduko, zerbait sentitzen nuen. Gero, Naoned, Belgika... Urrun izate horrek piztu zidan
euskaldun kontzientzia. Naonedeko liburutegian, 1936ko Gerla Zibilaren historia ere irakurri nuen. Enbata sortu
baino lehen abertzalea nintzen.
Ordukoz zizelkatua zenuen Gora Euskadi
mahai batean?
Bai. Naoneden, ganibetarekin idatzi
nuen. Maisu batek ikusi eta pagarazi
zidan; garesti, gainera. Arrazoi bat
gehiago euskaldun konbertitzeko...
Beranduago sortuz,apeza izanen zinen?
Badakit nire bizia zein izan den eta, ororen buru, ontsa atera naiz. Orduan bide
bera har nezake. Xipri naiz, eta beste bide bat hartuz ez nintzen Xipri izanen.
Elizaren eta euskararen arteko harremana zein izan da?
Eliza gabe euskara hila izanen zela iduritzen zait.
Baina eliza ez zaio demagogiaz lotu euskarari,fededunak harrapatzeko?
Elizak bere gaiak euskaraz tratatu
ditu. Bestaldean, baziren euskaraz
idazteko gai zirenak, eta ez dute egin.
Haiek zuten beste literatur mota bat
sortu behar. Hala ere, ez dut gordetzen
ahal elizak euskararekin gibelera egin
duela azkenaldian. Hori gaizki egiten
du, euskarak denena behar bailuke,
eta ez abertzaleena bakarrik.
Eta zuk euskararen eta elizaren artean
hautatu behar bazenu?
Ez nuke hautatzen ahalko. Biak batera
doaz, gogoa formatzen dute. Kulturaren parte dira. Nire DNAn ditut biak.
Igandea
berria
2011ko urtarrilaren 2a
08 Turkia Sexualitatea askatzeko bidean
10 Elkarrizketa Ziriako Ortiz de Zarate
21 Txina Haren mendearen hasiera
Liburutegi
berriak
Zabaltzen ari da liburutegien sarea
eta eskaintza.Teknologia berriek
izan dute eraginik horretan.
Bilboko Alondegiko Mediateka liburutegia baino gehiago da. Topagune eta aisirako bilgune ere bihurtu da. JON HERNAEZ / ARGAZKI PRESS
Igandea • 2011ko urtarrilaren 2a
02 Liburutegiak
Liburuak
baino
gehiago
Teknologia berrien erabilerak asko aldatu du liburutegien
izaera; aldaketak aldaketa, herritarrei zerbitzu publiko eta
doakoa ematearen erronkari tinko eutsi nahi diote Euskal
Herriko liburutegi eta liburuzainek.
Gotzon Hermosilla
zenak berak argi asko adierazten du: liburutegietan,
liburuak gorde ohi dituzte.
Baina Pernandoren egia dirudien hori ez da ematen
duen bezain begien bistakoa, batez ere teknologia berriek informazio eta kulturaren mundua
hankaz gora jarri dutenetik.
Egun, liburuez gain, CDak,
DVDak eta bestelako euskarriak
daude eskura liburutegietan.
Hara jotzen duten erabiltzaile askok ez dute libururik irekitzen,
eta ordenagailuaren pantailaren
aurrean ematen dute egonaldia.
Asko aldatu dira azken urteotan
liburutegiak, eta badago horien
etorkizuna eta izaera bera zalantzan jartzen duenik ere.
Orotara, 280 udal liburutegi
daude Euskal Autonomia Erkidegoan, eta oso desberdinak dira
biztanle kopuruaren, erabiltzaileei ematen dieten zerbitzuaren eta
liburutegia kudeatzeko informatizazio mailaren arabera. Horiez
gain, foru liburutegiak, unibertsitateetakoak eta liburutegi espezializatuak ere badaude. Azken
horiek ugariak eta itzal handikoak dira: batzuk aipatzearren, Antso Jakituna fundazioarena, Euskaltzaindiarena, Labayru ikastegiarena, Aranzadi Zientzi
Elkartearena, Eresbil, Euskadiko
Filmategia, Loiolako santutegikoa, Lazkaoko beneditarren komentukoa eta Eusko Ikaskuntzarena daude.
Eusko Jaurlaritzak eta horren
menpeko erakunde autonomo batzuek ere, hala nola HABEk eta
HAEEk, badituzte liburutegiak.
Eta eskola liburutegiak ere aipatu behar dira. 2002ko datuen arabera, Araban, Gipuzkoan eta Bizkaian zeuden 873 eskoletatik 612k
I
zuten liburutegi zerbitzua beren
ikastetxean.
Katalogo bakarra
Erabiltzaileek liburutegi mota
batera edo bestera jotzen dute
bilatzen duten informazioaren
arabera, baina argi dago udal
liburutegiak direla herritarrek
gehien erabiltzen dituztenak.
2004tik, liburutegi publiko horiek
badute katalogo bibliografiko
bakarra. «Santurtzi, Bilbo eta
Donostiako liburutegiak izan
ezik, gainerakoak sarean daude.
Horrek esan nahi du liburutegi
batek liburu bat erosten duenean
katalogoan agertzen dela, eta
ondoren beste batek erosten
badu alta ematen duela, baina ez
duela berriro katalogatu behar»,
azaldu du Francisca Pulgarrek,
Eusko Jaurlaritzako Kultura Saileko Liburutegi Zerbitzuaren
arduradunak.
Horrek aukera ematen dio erabiltzaileari katalogo bakarra kontsultatzeko, liburutegi guztietakoak arakatu beharrean. Katalogo hori sarean ere kontsulta
daiteke, eta bilatutako liburua katalogoan badago baina gertueneko liburutegian ez badaukate,
beste liburutegi batetik ekarraraz dezake erabiltzaileak. «Mezulari zerbitzu bati esker, liburuak
Eltziegoko liburutegitik Irungora
eta alderantziz eramateko aukera
dago», dio Liburutegi Zerbitzuaren arduradunak.
Horretarako eta gehiagorako
bidea irekitzen dute teknologia
berriek. Alde horretatik, asko aldatu dira liburutegiak azken hamabost urtean: «Tresna gero eta
aurreratuagoak dituzte liburutegiek, bai hardware edo euskarri
fisikoei dagokienez, bai softwareari dagokionez, bai eta telekomunikazioen arloan ere. Eta hala be-
har du izan, teknologiaren mundua oso azkar aldatzen baita».
Horrek guztiak, jakina, «sekulako esfortzua» eskatzen die liburuzainei: «Teknologia berriek denon bizimodua eta lan egiteko
moldea aldatu dute, baina, liburuzainen kasuan, bete-betean harrapatzen gaitu horrek. Euskadiko Informazio Gizartearen Planari esker, liburuzainak etengabe
ari dira euren burua janzten, behar-beharrezkoa delako».
Euskararen erabilerari dagokionez, azken hogei urtean egoera asko aldatu delakoan dago Pulgar: «Alde batetik, liburuzainek ia
leku guztietan hirugarren hizkuntz eskakizuna bete behar dute. Euskarazko liburuei dagokienez, orain arte izan dugu euskarri
generikoen inguruko programa
bat, eta horri esker ziurtatzen genuen euskaraz argitaratutako liburuekin hornitzen genuela gure
katalogoa. Duela urtebete hori aldatu egin zen, baina ehun mila euro gehiago lortu dugu liburuak
erosteko».
2007an, Euskadiko Liburutegi
Legea onartu zuen Eusko Legebiltzarrak. Hor jasotzen da, besteak
beste, Euskadiko Liburutegia sortzeko agindua. «Azkenengo proposamena da Koldo Mitxelena
Euskadiko Liburutegi bilakatzea,
baina oraingoz ez dakigu kontua
nola geratuko den. Guk, bitartean, lanean jarraitzen dugu hori
iristen denerako, eta, esaterako,
2011n Euskadiko Liburutegi digitala abian jartzeko asmoa dugu».
Han, esaterako, prentsa historikoa sarean eta denen eskura jartzeko asmoa dute.
Etorkizuna
Egun, liburuak etxeko ordenagailutik maileguan hartu edo erreserbatzeko aukera dago. Sarea-
Hainbat liburutegi mota daude Euskal Herrian, instituzioetakoak horien artean. Irudia
2011ko urtarrilaren 2a • Igandea
an, Eusko Legebiltzarrekoa. R. BOGAJO / ARP
Liburutegiak03
Nafarroako
Liburutegia,
berritzear
Nafarroan 93 liburutegi publiko daude.
Horietan guztietan dago aukera Nafarroako liburu ondare publikoa osatzen duten
300.000 izenburu eta milioi
bat aleak kontsultatzeko
—2006. urteko datuak
dira—. Liburutegi horien artean, Nafarroako Liburutegi
Nagusia da garrantzitsuena.
1940an zabaldu zuten, eta
500.000 liburu eta agiri inguru kudeatzeaz gain, handik koordinatzen dute Nafarroako liburutegi publikoen
sarea.
Iruñeko San Frantzisko
plazako eraikina zahartu antzean gelditu da, eta udaberrian zabalduko dute egoitza
berria. Eraikina Musikaren
Hiriaren ondoan egongo da,
Mendebaldea auzoan, eta
Nafarroako Filmotekaren
egoitza ere izango da.
D
Euskal Herriko Nazio Liburutegiaren beharra azpimarratzen jarraitzen dute askok. EKAITZ AGIRRE
Bete gabeko xedea
Joana Albret Mintegiko kideek
nabarmentzen dutenez, Euskal
Herriko Nazio Liburutegiak
eskakizun izaten segitzen du,
egitasmoa aspaldikoa den arren.
G.H.
ren bidez, audioliburuak ere mailega daitezke, mp3 euskarrian,
irakurri beharrean entzun ahal
izateko. Horrek, eta liburu elektronikoen gorakadak, esan nahi
al du liburutegietako apalategiak
hustuko direla, eta liburutegiak,
gaur egun ezagutzen diren bezala, desagertu egingo direla?
Ezezkoan dago Pulgar: «Nik
uste dut liburutegiek, gune fisiko
moduan, jarraituko dutela elkartzeko lekua izaten. Horregatik
jarri dugu abian Liburutegiak
topaleku programa. Desberdina
da liburua etxean irakurtzea,
edo, esaterako, literatur tertulia
batean parte hartu ahal izatea.
Nik uste dut liburutegiek jarraituko dutela garrantzitsuak izaten, batez ere hiru arlotan: informazioa bilatzeko gune gisa,
topaleku gisa eta autoikaskuntzarako. Izan ere, teknologia
berriei esker, gero eta gehiago
izango dira hizkuntzak edo beste
edozein jakintza mota norberak
bilatutako baliabideen bitartez
ikasiko dituztenak».
Alde horretatik, eta etorkizunari begira, beste arrisku batek
kezkatzen du Pulgar: «Nik uste
dut oso garrantzitsua dela politikariak jabetzea liburutegiek zerbitzu publiko izaten jarraitu behar dutela. Denok dakigu murrizketak daudela, eta horrelakoetan
kultura izaten dela kate begirik
ahulena. Baina edozein herritarrek liburuak doan eskuratzeko
eta teknologia berriak erabiltzeko eskubidea izatea oinarrizkoa
dela uste dut, eta botere publikoek hori zaindu eta bermatu beharko lukete».
Joana Albret Bibliotekonomia
Mintegia 1997an sortu zen, Euskal Herriko liburutegi, dokumentazio zentro eta abarretan euskararen egoera zela-eta kezkaturik
zegoen langile talde baten eskutik. Hogei bat liburuzain bildu ziren lehenengo bilera hartan. Geroztik, hainbat lan eta iritzi plazaratu dituzte, bilerak hilero egin
izan dituzte, eta blog bat ere atondu dute beren gogoeten berri emateko.
Mintegiko kidea da Gerardo Luzuriaga (Nazar, Nafarroa, 1956).
Oro har, iritzi ona du Euskal Herriko liburutegien sareaz: «Baliabidez ondo hornituta dago, eskarmentu handiko udal liburutegiekin eta langile trebeekin. Gainera, gurean badago liburutegi eta
artxibategi on eta ospetsu asko:
Baionakoa, Nafarroako Liburutegi Nagusia, Euskaltzaindiarena,
Antso Jakituna fundazioarena
eta abar. Gabeziak, batez ere, goi
mailan ikusten ditut».
Gabezia horietako bat Euskal
Herriko Liburutegi Nagusiaren
hutsunea da. Ez da eskakizun berria, Luzuriagak azaldu duen moduan, baina, oraindik ere, eskakizun izaten segitzen du. «Horren
aldeko argudioak asko dira: memoria historikoa gordetzeko, nazioartean erreferentzia izateko
eta abar. Herri guztiek dute horrelako kultur ikurra, eta Euskal Herriak ere behar duela uste dugu».
Eginkizun desberdinak
Luzuriagaren ustez, liburutegi
bakoitzak bere funtzio eta eginkizunak ditu: «Ez dira berdinak herri liburutegiek, eskola liburute-
giek edo unibertsitateetakoek betetzen dituzten funtzioak. Eta nazio liburutegi batek baditu bere
eginkizunak. Batzuk materialak
dira, esaterako, liburu eta agiriak
gordetzea ondare hori babesteko,
eta horien garrantzia denok ikusten dugu. Baina materialak ez diren eginkizunak ere oso garrantzitsuak dira. Nazio liburutegiak
kohesioa ematen dio gizarteari,
norabide eta irizpide batzuk finkatzen ditu kultur arloan, eta hori
oso garrantzitsua da. Liburuen
munduari batasuna emango liokeen erakundea da nazio liburutegia».
Luzuriagari «harrigarria» begitantzen zaio EAJk, hainbeste ur-
‘‘
Nazio Liburutegiak
kohesioa eta batasuna
emango lioke liburuen
munduari»
«Kulturaren Kontseiluan
gure arloa baztertzea
errealitateari bizkarra
ematea da»
GERARDO LUZURIAGA
Joana Albret Mintegia
tez gobernuan egonda, «gaiari lehenago heldu eta gauzak behar ziren moduan» antolatu ez izana.
«Alderdi abertzale batentzat
ematen du gai honek harribitxi
moduko bat izan beharko zuela,
baina ez da hala izan». Edozein
modutan, Eusko Jaurlaritzak, Miren Azkarate Kultura sailburu zelarik, Euskadiko Liburutegi Legea onartu zuen 2007an, eta hor
Euskadiko Liburutegiaren gaia
zehazten da, baina gobernuan
izandako aldaketak zirela eta, auzia bere horretan gelditu da oraingoz: «Nik uste dut orain liburutegia egin egingo dutela, azken finean legeak agintzen duelako, baina
gure kezka da zer liburutegi mota
egin nahi izango duten».
Joana Albret Mintegikoek argi
daukate zein eredu litzatekeen
egokiena. «Guk beste herrialde
batzuetan dagoena proposatzen
dugu. Katalunian, esaterako, joan den mendearen hasieratik badago liburutegia, baliabide guztiekin, eta gure kezka da liburutegia antolatuko ote duten baliabide nahikorik gabe eta soilki legeak agintzen duelako; izan ere, ez
dugu borondate politikorik ikusten».
Koldo Mitxelena
Bere garaian, Koldo Mitxelena liburutegia aipatu zen Euskadiko
Liburutegiaren kokagune gisa.
Luzuriagak ez dio horri egoki irizten: «Mundu guztiak ulertzeko
adibide bat ematearren, hori da
Lizarran futbol taldea dagoelako
eta ondo funtzionatzen duelako,
han euskal selekzioa egin nahi
izatea bezalakoa. Gauza biak ezin
dira parekatu. Nire ustez, Koldo
Mitxelenak funtzio garrantzitsuak ditu, baina nazio liburutegi
batek beste ikuspegi batzuk jorratu behar ditu».
Eusko Jaurlaritzak izendatutako Kulturaren Kontseiluan ez dago liburutegi eta artxiboen alorra
ordezkatzen duen inor, eta horrek
kezka sortu du liburuzainen artean: «Kezkatuta baino gehiago, haserre gaude, pentsatzen dugulako
liburutegien arloa ez dela soilki liburutegietakoa; gu kontaktuan
daude egunero gizartearekin, eta
gure sektorea alde batera uztea
errealitateari bizkarra ematea da.
Edozein modutan, gurea ez da ordezkaririk gabe gelditu den arlo
bakarra. Euskalgintzarekin zerikusia duten askorekin, bertsolaritzarekin esaterako, berdin gertatu da».
04 Liburutegiak
Liburuen eskaintza ez ezik, DVD eta CDen eskaintza zabala da Alondegikoa. JON HERNAEZ / ARGAZKI PRESS
Aisialdia emateko
beste modu bat
Joan den urrian zabaldu zuten Bilboko Alondegiko Mediateka; geroztik, asko
dira aisialdia bertan ematea erabakitzen duten bilbotarrak.
Gotzon Hermosilla
uskal Herrian, Bilboko
Alondegikoa da liburutegirik berriena, joan den urriaren 24an
zabaldu baitzuten. Horrek aukera eman die bertako kudeatzaileei azken orduko aurrerapen eta berrikuntzak ezartzeko.
Izenetik hasita, Alondegikoa ez
baita liburutegia, mediateka baizik; liburuak ez ezik, prentsa, komikiak, CD-ak, DVDak, baliabide
elektronikoak, tresneria informatiko multimediak eta bestelakoak
dituzte erabiltzaileentzat eskuragarri.
Alazne Martin da Alondegiko
Mediatekaren arduraduna: «Izen
hori erabiltzen dugu jendeak hemen eskaintzen dena beste era batera uler dezan nahi dugulako. Liburuak baditugu, eta arrakasta
handia dute, baina, horretaz gain,
bestelako euskarriak ere badauzkagu, eta, ordenagailuen bidez,
Internet edo bestelako bitarteko
E
elektronikoak ere erabil daitezke».
Baina, horretaz gain, Mediateka elkargune bilakatzea ere nahi
dute hango arduradunek: «Sare
sozialek gero eta garrantzi handiagoa dute, baina guk ez dugu
galdu nahi elkarrekin egoteko tokiaren kontzeptu hori. Horregatik antolatzen ditugu horrenbeste ekitaldi. Gainera, gure ordutegia oso zabala da». Izan ere, Mediateka egunero zabaltzen dute,
igande eta jaiegunetan barne. Hori dela eta, aisialdia emateko aukera bilakatu da Mediateka, eta
asko dira asteburua bertan pasatzea erabakitzen duten gazte eta
helduak, asteburuko ohiko bestelako eskaintzei muzin eginez.
Bestelako zerbitzuak
Edozein liburutegitan eskaintzen dituzten zerbitzuak ere eskaintzen ditu Mediatekak, maileguak esaterako, baina bestelakoak ere bai: «Hainbat ordenagailu
ditugu, aldez aurretik erreserba
daitezkeenak. Automailegu-terminalak ere baditugu: horietan,
erabiltzaileak zerbait maileguan
eramateko izapideak egin ahal
ditu, Alondegiaren txartela erabi-
‘‘
Liburuak baditugu,
baina, horretaz gain,
bestelako euskarriak ere
badauzkagu»
«Dagoeneko 40.000
mailegu baino gehiago
izan dira. Harro egoteko
moduko datuak dira»
ALAZNE MARTIN
Alondegiko Mediatekaren arduraduna
lita eta inorengana jo beharrik
gabe. Jendearen autonomia bultzatu nahi dugu horrekin», adierazi du Martinek.
35.000 alek osatzen du, oraingoz, Mediatekaren funtsa, erabiltzaileen eskura dagoena; liburu,
CD eta DVD. «Oraingoz, %80 inguru paperezko inprimakiak
dira, baina argi dago gainerako
euskarriek gero eta toki handiagoa hartuko dutela».
Beste 15.000 ere badituzte biltegian. «Horietatik batzuk errepikatuta dauzkagu, batez ere,
umeei dagozkienak; badakigu
umeentzako materialak aiseago
apurtzen direla, eta, horregatik,
pentsatu dugu zenbait materialetatik ale bana baino gehiago edukitzea, eta errepikatuta daudenak biltegian gordetzen ditugu.
Eta biltegian badaude apalategietan ez dauden beste zenbait liburu, gure ustez gaurkotasuna edo
interesa galdu dutenak».
Hala ere, Mediatekaren apalategi asko erdi hutsik ageri dira;
izan ere, elkarrizketa egiteko unean, 35.000 horietatik 14.000 maileguan zeuden. Mediatekak lehenengo urratsetan izan duen arrakastaren seinale.
Liburu elektronikoak maileguan eskaintzeko asmoa ere badute, baina oraingoz, zehaztasun
falta handia dago gai horren inguruan, eta Europako beste zenbait
liburutegitan gai hori nola lantzen ari diren aztertzen ari dira
orain.
Sailkapen berria
Materiala sailkatzeko modua ere
aldatu dute Alondegiko Mediatekan. Jendea, tokiak eta garaiaizenekoan, esaterako, historia, geografia, demografia, politika eta,
oro har, izenburuan agertzen diren hiru kontzeptu horien inguruko material guztiak bildu dituzte. Hainbat sail dituzte Mediatekan: Pentsamendua eta sinesmenak; Istorioak irakurtzea, literaturari eskainitakoa; Aisia eta
zaletasunak; Munduari so, mundu osoko egunkari eta aldizkariak biltzen dituena; Bilbo ezagutuz, Bizkaiko hiriburuari buruzko atala, eta beste. Horietako batzuk guztiz praktikoak dira: Ad-
Liburutegiak05
Haur liburutegien
profesionalizazioa,
oinarrizkoa
Azkenaldian zabaldu
diren liburutegietan,
ohikoak dira haurrei eskainitako txokoak. Haur literaturako liburuak, ipuinak, DVDak... bertan antolatzen dituzte. Eta, hainbat herritan,
espazio erabat berezituak
dituzte (Zornotzan, Donostian, Oñatin, Tolosan, Arrasaten...). Asun Agiriano
Arrasateko haur liburutegiko
arduradun eta Galtzagorri
elkarteko lehendakariaren
ustez, «oinarrizkoa» da haurrei zuzendutako liburutegiak atontzea , «baina espazioarekin batera, bertan jardungo duten langileen
profesionalizazioa ere oso
garrantzitsua da». Gurasoekin, irakasleekin eta haurrekin lana behar bezala egiteko, haur liburutegiak goizez
ere irekitzea ona dela deritzo. Egun, arratsaldez soilik
irekitzen dira haur liburutegi
gehienak. «Arrasaten, ordea, goizez ikastetxeetatik
etortzen zaizkigu, eta horrela, liburutegia etxekolanak
egiteko baino zerbait gehiagorako dela ikusten dute».
D
Geroz eta liburutegi gehiagok egiten dute haurrei zuzendutako eskaintza. JON HERNAEZ / ARGAZKI PRESS
Haur literaturaren altxorra
Donostiako haur liburutegian
dokumentazio zentro oparoa dute;
nazioarteko argitalpenei egiten diete
toki, baina euskarazko produkzioa
biltzen jartzen dute indarra.
Ainhoa Oiartzabal
ministrazioa eta herritarrak izenekoan, esaterako, legeria, kontsumo, administrazio izapide eta
antzekoen inguruko informazioa
bildu dute, eta Lana eta etxebizitza izenekoan, berriz, oposizioak,
alogerak, hipotekak eta antzeko
gaiak jorratzen dituzten dokumentuak sailkatu dituzte. Sail bakoitzak bere kolore eta ikur berezia du, jendeak errazago identifikatzeko.
Hizkuntzei dagokienez, euskarazko liburuak eta gaztelaniazkoak ez daude bereizita, eta elkarrekin agertzen dira apalategietan.
Gainerako hizkuntzak, aldiz, bereizita daude. Ingelesez eta frantsesez liburu ugari daude, baina,
batez ere, ahalegin berezia egin
dute arabierazko eta errumanierazko edukiak eskuragarri jartzen, «horiexek baitira Bilbon bizi
diren etorkin askoren hizkuntza
nagusiak». Umeentzat bere-beregi prestaturiko aretoa ere dago
Mediatekan, Txikiland izenekoa,
lehen solairuko zati handi bat
hartzen duena.
Jendearen harrera oso ona izan
da. Lehenengo hilabetean, urriaren 24tik azaroaren 24ra, 60.000
pertsona pasatu ziren Mediatekatik, eta 25.000 mailegu egin zituzten. «Baina, dagoeneko, 40.000
mailegu baino gehiago izan dira»,
azaldu du Martinek. «Harro sentitzeko moduko datuak dira».
Ia badira hamasei urte Donostiako Fermin Kabelton kalean haur
liburuari eskainitako dokumentazio zentroa martxan jarri zutela. Donostiako udal liburutegiaren sarearen barruan, eraikin bakarrean bildu zituzten haurrei
eskainitako literaturaren inguruko ondoko espazio diferenteak:
haur liburuen fondo modernoa,
fondo gordea, eta haur literatura
eta liburutegien gaineko dokumentazio zentroa. Azken hau bakarra da Euskal Herrian. «Konstituzio plazako liburutegia txiki
geldituta etorri ginen, eta behin
hemen, hainbat urteetan bildutako materiala txukundu eta dokumentazio gunea profesionalizatu
genuen», azaldu du Elena Oregi
Donostiako haur liburutegi nagusiko eta horren dokumentazio guneko arduradunak.
Harrezkero, ia egunero jasotzen dute kontsulta deiren bat dokumentazio zentroan, eta bisitak
ere ez dira urriak. Dela doktore tesia egitera datozen ikertzaileei,
dela haur literaturari buruz informatzera datozen profesionalei
(irakasle, liburuzain, hezitzaile...), aholkularitza pertsonalizatua eskaintzeko prestaturik dago
dokumentazio gunea. Halaber, liburuak maileguan hartzeko eta
fondo gordeetan jasotako dokumentazioa kontsultatzeko aukera eskaintzen du.
XIX. mende bukaeratik jasota-
ko liburuek osatzen dute fondo
hau, eta XX. mende hasieran euskaraz argitaraturiko haur liburuen estreineko edizioak dituzte
bertan. Atzerriko literatura lanen artean, besteak beste, 1862ko
Les contes de Perrault liburuaren
ale originala daukate bertan. «Liburua euskarara itzultzeko,
hona, liburutegira etorri ziren».
Euskal egileen lanak
Katalanez, ingelesez, frantsesez,
txineraz, arabieraz... hizkuntza
askotan idatzirako ikerketa lanak eta liburuak biltzen badituzte ere, batik bat, euskaraz idatzitako materialei eta euskal haur li-
‘‘
Mariasun Landa idazleak,
adibidez, bere obrari
buruzko informazio
guztia eskaini du»
«Ikastetxeetako
irakasleei bibliotekari
izateko ikastaroak
ematen dizkiegu»
ELENA OREGI
Haur liburuaren dokumentazio gunea
teraturari buruzko informazioari
egiten diete toki berezia Donostiako dokumentazio gunean.
«Mariasun Landa idazleak, adibidez, bere obrari buruzko informazio guztia eskaini du, baita hainbat hizkuntzatara itzulitako zen-
Elena Oregi, haur liburuaren dokumentazio gunean. GARI GARAIALDE / ARP
bait lan ere». Landarekin elkarlanean hainbat ilustrazio lan egindako Asun Balzolaren senitartekoek ere dohaintza garrantzitsua
egin zioten liburutegiari 2007an:
ilustratzailearen etxeko liburutegiko hainbat liburu eta egilearen
hainbat dokumentazio eta zirriborro jarri zituen liburutegiaren
esku. Orotara, 1.200 ilustrazio original daude, egun, Donostiako liburutegiaren Asun Balzola fondoan.
Aldizkarien laburpenak
Euskal Herriko Behinola aldizkaria, Espainiako Clij eta Peonza,
Nazioarteko Haur eta Gazte literaturari buruzko lauhilabetekari
Bookbirds... haur literaturaren
gainean nazioartean argitaratzen diren 38 argitalpen jasotzen
ditu haur liburuaren dokumentazio guneak bere apaletan. Jaso ez
ezik, argitalpen horietan ageri diren aurkibideak eta artikuluen
laburpenak argitalpen berezi batetan biltzen ditu liburutegiak.
«Urtean lau ateratzen ditugu, eta
mezu elektroniko bidez bidaltzen
dizkiegu harpidedunei». Ondoren, harpidedunak liburutegiari
interesgarria iruditu zaion artikulua bidaltzeko eska diezaioke,
Oregik azaldu duenez.
Halako dokumentazio gune eta
liburutegi oparoa izanik, Donostiako liburutegiak Gipuzkoako
hiriburutik kanpo ere jarduten
du. Eusko Jaurlaritzarekin lankidetzan, Gipuzkoako, Bizkaiko eta
Arabako liburutegi publikoetako
langileei ikastaro bat ematen diete urtero. Aurtengoa jabego intelektualari buruzkoa izan da. «Horrekin batera, Gipuzkoako ikastetxeetako irakasleei bibliotekari
izateko ikastaroak ematen dizkiegu. Izan ere, bertako langileak irakasleak dira, eta bibliotekari gisa
jarduteko trebakuntza falta izaten zaie».
06 Iritzia
Hemeroteka
Legea eta justizia, bakoitza bere bidetik
‘Nagore
Laffage auzia’
Editoriala
Gara
A
gintarien ahotik behin
eta berriz entzutearen
ondorioz herritar askok
uste dutenaren kontra, justizia
eta legea ez dira sinonimoak.
Kontuz, justizia eta kartzela ere
ez dira sinonimo, hainbestetan
entzutearen ondorioz herritar askok kontrakoa uste duten arren.
Horrexegatik, Nagore Laffageren
auzian justiziarik ez dela egin
esateko arrazoiak egon badaude.
Baina arrazoi horiek ez dira ez legea bete ez denik ez eta bere heriotzaren arduradunari, Jose Diego Yllanesi, erori zaion kartzela
zigorra «baxua» denik ere. Atzo
bertan [astelehena], espainiar
Auzitegi Gorenak nafar epaitegiek auzi honetan emandako
epaia berresten duela jakin ostean, Yllanesen abokatuek epaiaren legezkotasun prozedimentala defendatu zuten. Legala izango
da, baina horrek ez du epaia justuago egiten. Izan ere, diruak ordain dezakeen epaiketarik justuena izan du Jose Diego Yllanesek. Adibidez, epaiak argi uzten
duenez, bere biktimaren familiari ordainsaria emateko Yllanes
familiak erakutsi duen prestutasunak asko arindu du zigorra. Zer
gertatzen da, ordea, diru hori ez
duten erasotzaileekin? Erantzuna agerikoa da. Halaber, hamabi
urte kartzelan ematea asko da,
edonorentzat. Nolanahi ere, antzeko gertaerengatik zigorrak askoz ere zorrotzagoak izan ohi dira. Berdintasuna legearen eta
justiziaren ezaugarria da. Ez dagoenean, horien faltaren ezaugarri bihurtzen da.
Justizia legeak
betetzea baino
gehiago dela
nabarmendu du
‘Gara’egunkariak,
Yllanesen espetxe
zigorrari jarritako
helegiteei buruz
Espainiako Auzitegi
Gorenak hartu duen
erabakiaren harira;
‘Diario de
Noticias’-ek dio
berriz ere
argi gelditu dela
auziaren gakoa
herri epaimahaia
dela.
Diego Yllanes akusatua, epaiketako saio batean. BERRIA
Yllanes,homizidio egilea baino ez
Editoriala
Diario de Noticias
N
agore Laffageren heriotza, 2008ko uztailaren
7an Diego Yllanesen
eskuetan gertatua, ez zen erailketa izan; ez, behintzat, epaitegientzat. Horrela erabaki zuen
atzo [astelehena] Auzitegi Gorenak, auzia behin betiko itxiz.
Atzera bota ditu bai biktimaren
familiaren helegiteak, bai lau
herri akusazioenak —Berdintasunerako Nafarroako Institutua,
Iruñeko Udala, Irungo Udala eta
Gipuzkoako Batzar Nagusiak— ,
bai akusatuak berak aurkeztuta-
koa, homizidioa egotzita ezarri
zioten 12 urte eta erdiko kartzela
zigorraren kontra. Hau da, psikiatrak ez zuela gaztea berariaz
hil, ezta azpikeria eta basakeria
erabili ere, nahiz eta hainbatetan
eraso zion eta gero ito egin zuen;
nahiz eta hilotza plastikozko poltsan bildu eta ezkutatu zuen;
nahiz eta krimena ezkutatzeko
laguntza eskatu zuen. Auziaren
gakoa azpikeria terminoan
datza, eta horrelakorik ez du
ikusi ez epaimahaiak, ez epaiari
itxura eman dion magistratuak,
ez orain Gorenak berretsi eta
aurrez Nafarroako Auzitegi
Nagusiak emaniko epaiak.
Eta hori, «biktimaren erabate-
ko babesgabezia» ezin dela egiaztatu erabaki dutelako. Hori erabateko kontraesanean dago «laguntzarik eza» kontuan hartzearekin; izan ere, horretantxe
oinarritu dira kriminalaren nagusitasunaren gehiegizko erabileraren larrigarria inputatzeko.
Zehaztasun prozesal lauso horietatik haratago, [...] auzi honen eztabaida hau da: herri epaimahaiak frogak nola aztertu dituen.
Hasieran, homizidioaren lau
aringarri onartu zituzten: bi,
epaileek ontzat jotakoak, kaltearen erreparazioa eta hordikeria
arina; beste biak, epaileek berek
atzera botatakoak, eroaldia eta aitorpena. Gorenak ezin ditu ezez-
tatu frogatutzat emaniko gertaerak, epaitegi horrek ezin baititu
aztertu arrasto berriak; epaia ezarritako kalifikazio juridikoarekin
bat ote datorren aztertzea da haren zeregina. Auzi honek, herri
epaimahaiari buruzko errezeloa
handitzeaz gainera, auzitan jarri
du Justiziaren beraren sinesgarritasunean ere. Laffage Casasola
familiak, behintzat, ez dio sinesgarritasunik aitortuko, haien
kontsolagarri bakarra hilketaren
gaineko behin betiko sententzia
baitzen. Gainera, ebazpenak,
haien sufrimendua ez arindu ez,
eta bidea zabaldu dio zortzi hilabete barru Yllanesek espetxe baimenez gozatzeko aukerari.
Iritzia 07
Indultua pronto
E
Bihar jai
Mikel Elorza
Lasai egin ahal izan
dut lo, eta ez
natzaio Urtezahar
gauean drogari
eman, Auzitegi
Nazionalak ez baitu
futbol jardunaldia
atzeratzea onartu.
Urteberri egunean
eski jauziak eta
biharamunean
futbola, urtea
sasoiko hasteko
modua zen. Zer egin
behar genuen
bestela?
spainiako datozen
hauteskunde orokorrak 2012ko udaberrian direla, seguruenik Rodriguez Zapateroren Gobernuari
egokituko zaio indultua ematea.
Donostian zigortu dituzten guardia zibil torturatzaileei, baldin
eta lehenago Auzitegi Gorenak
epaia atzekoz aurrera jartzen ez
badu.
Guardia Zibilon lanak eta merituak ezagutu ditugu, edo ez,
baina azalduko zaigu noski zergatik merezi duten indultua. Baina, egia esan, ez da beharrezkoa.
Azalpena. Guk ez dugu behar,
epaiarekin bat gatozenok —desadostasuna moztadean egon daiteke—, guardia zibilek torturatu
egiten dutela pentsatu ez, badakigunok. Eta kontrakoa pentsatzen dutenek, badakitenek ere,
horiek ez dute behar azalpenik.
Espainian gehiengoa, indultuarekin ados egongo dira, eta kito,
ez iezaiezue bestelakorik argudiatu. Guri ere ez.
Tartean bat edo beste, ekidistantziaren lurralde misteriotsu
horretan.
Eta akaso, handik denbora batera, filtrazioren baten bitartez,
esango zaigu AEBetako enbaxadoreari esan zitzaiola indultuarena hitz eginda zegoela...
Poztu nau epaiak, hala ere. Zer
egingo diogu!
Munduan zehar
Komunikabideen jirak egunotan
bereziak dira, urteko laburpenak
egiten dihardute, hamarkadakoak ere bai batzuek, golik onena,
albisterik deigarriena, hondamendirik latzena... hautaketan,
argazki eta bideo birpasan.
Lehen telebistak bakarrik
egiten ahal zuena, orain orokorragoa dena, gu ere youtube baikarete.
Urte amaiera eta hasierako
egun kaifeinagabetu hauek ni
ere harrapatu naute gogoeta sa-
Portu eta Sarasolaren tortura salaketen epaiketako irudi bat. J. C. RUIZ / ARP
konetarako nagitasunean eta, urteko errepaso eta laburpenetan
ez, baina munduan zeharreko
miaketan jardun dut, azaletik,
pentsamendu pelagikorik gabe,
bitxikeriarik non kausituko.
Bada zerbait.
Al Yazira hedabidearen webgunean irakurri ahal da Espainian haurdun dauden emakumeak, erditzea urtarrileko lehen
egunerako zutenak, ospitaleetara joan direla, odol jarioa zutelaeta esanez, erditzea aurreratu
ziezaieten. 2010ean jaio zedin
haien haurra, eta hartara jaso
ahal izan diru-laguntza, aurtenerako kendua dagoena.
El Buscon eta Lazarilloren aberria, trikimailuen Espainia, munduan ez dira harritzen gero sarean dena dohainik lortu nahi izatea non si paga-ko herri horretan.
(Tabakoaren Legea dela eta,
bada albistegai Espainia, beste
hedabideren batean).
Txinan ere ibili naiz —han are
azalagotik, jakina—, eta gauza
batzuk zein globalizatuak dauden berregiaztatzeaz gain (kirol
alorrean Arsenal eta Chelsea, eta
Lakersak zeuzkaten goiburuetan, baina jakin egin behar hala
den txinerazko edizioetan), han
ere topatu dut albiste niretzat albistagarririk. Hunan probintzia-
ko agintari ohi bat exekutatu izana zen albiste bat, eroskeriagatik. Baimen administratiboengatik komisioak onartzeagatik eta
justifikatu ezin duen hainbateko
ondarea izategatik, lepoa egin
diote. Indultu aukerarekin, beste
zinegotzi baten berri ere bai, heriotza-zigorra ezarri diotena korrupzioagatik.
Erretzaileak proskrito, eta erditze diru-laguntzak kendu, eta
dohainzaleak nonahi, bale, baina
nahiago Espainian Txinan baino,
esango du makina bat udal eta
probintzi agintarik halako albisteen aurrean. Espainian, eta Euskal Herrian eta...
(Txinatar zigortuek egin delituen maila ikusita, Marbella
eta Mediterraneo aldean suelto
ibili diren batzuen lepoak ez zukeen emango, hainbeste korterako).
Afrikan albiste izan dituztenei
ere begirada azkarra egin diet
—Saharaz hegoaldekoaz ari naiz,
medioek eurek hala lantzen baitute, Afrika geografikoaren iparraldea medio islamdarrei utziz,
eta Sudani buruz deus gutxi esanez, besteetan berriz aste honetan albiste denean—. Batzuk ez
dira hain mundura zabalduak,
euren buruaz dihardute batez
ere. Munduari asko begiratzen
diotenak gu geu baikara, europar
filantropook. Gure buruaz kezkatzen gara, noski, baina baita
munduan gertatzen denaz ere.
Aste honetan izugarrizko uholdeak izan dira Togon, 20 eta gehiago
hildako eta abar, baina noski,
guk ezin diogu munduan zeharreko hondamendi guztiei erreparatu. Togoz, gainera, aurten
mintzatu ginen, luze, udan, eta
kuota betea du. Haien futbol selekzioaren autobusari eraso egin,
hildakoa eta zaurituak, eta Mundu Txapelketatik erretiratzea
erabaki zutenean. Arranguratzen gara, beraz, Togoz ere.
Baina gatozen berriro Euskal
Herrira, festa egunotako tonua
galdu gabe, beti ere. Kantu asko
entzun ditut egunotan, eta bat
bereziki iltzatu zait: Mesias sarritan agindu zana / aingeru artean
dator gugana... Orain arte urteroko kantu katalogoaren baitan
beste bat legez abesten nuen nik
—nik ere abesten ditu gabon kantak, barka perbertsioa—, baina
aurten ohartu naiz esanahi berezia hartu duela. Hedabideek
eman duten pelmadagatik, besterik ez bada ere: mesias hori ETAren komunikatua izango da,
ezta?
Etortzen bada, esan gabe ez da
etorriko, ez horixe. Tabernetako
apustu-makinetan ez ote dagoen
sartuta, galdetzen diot neure buruari, etorrera-datarekin trabesa
egitea.
Tira eta urtea amaitu eta hasteko, eta urtea horretan ere
emankorra izan denez, zutabegile jatorren antzera, utzidazue artikulua neurtuan amaitzen, gabonetako espiritu eta giroan erabat murgilduta:
Bi mila eta hamar urtean
lege zaharrean nator,
bertsoz emango dut amaiera
eta hasiera ere bai,
errima aldetik flojo xamar 'ta
edukia 're kaxkarra
baina hemen inporta duena
ez al da intentzioa?
Hurrengo
egunetan
Ainhoa Oiartzabal
Venezuelako Legebiltzarra
Chavez,gehiengorik gabe
Euskarazko filma
‘Zigortzaileak’,aretoetan
Manifestazioa Bilbon
Presoen eskubideen alde
Erreferenduma Sudanen
Independentziarako aukera
Urriko hauteskundeen ondotik,
Venezuelako Legebiltzar berria
osatuko da asteazkenean. Chavezek galdu egingo du orain arte izan
duen gehiengo osoa.
Asteazkenean estreinatuko da Zigortzaileak euskarazko filma.
Arantza Ibarrak eta Alfonso Arandiak bullyng-aren inguruan egin
duten abenturazko komedia da.
Euskal Presoak Euskal Herrira eskubide guztiekin, egin dezagun
urratsa lelopean manifestazioa
izango da larunbatean. Hainbat
gizarte eragilek egin dute bat.
Igandean erreferenduma izango
da Sudan hegoaldean, eta Sudango zati izaten jarraitu edo ez bozkatuko dute. Independentziaren
aldekoek irabaziko dutela uste da.
08 Turkia
Harreman
libreen bila
Oraingo turkiar gazteen belaunaldia da egiaz Europako eran
bizitzen hasi den lehena, eta horren erakusgarri da nolako
askatasunez hartu eta hitz egiten duten sexualitateaz.
Maiz, ordea, arrotz sentitzen dira euren herrian.
Serena Corsi Istanbul
rsin-ek eta Selen-ek
29 urte dituzte, eta
Amsterdamera joan
nahiko lukete oporretan, elkarrekin dabiltzala hiru urte direla ospatzeko.
Baina behin eta berriz ukatzen
diete bisa, arrazoirik xelebreenak
argudiaturik. «Nik ondo ordaindutako lan bat dut, baina ez du inportarik: uste dute isilpeko immigrante potentzial bat naizela».
Horretaz hizketan ari dira Istiklal
Caddesiko kafetegi batean, Istanbulgo europar auzoko kale nagusian. Hizketagaia hori ez balitz
—Europan bidaiatzeko eskubidearen debekua, alegia—, Bartzelonako edo Berlingo taberna batean
daudela emango luke.
Berekin batean aspaldiko adiskide bat dute, Meltem, marrazketa grafikoko diplomaduna; 28
urte ditu, eta Londresen bizi izan
da aurreko urtean, ingelesa ikasteko beka batekin. «Azken urte
honetan, zahar sentitzen hasi
naiz, aurreneko aldiz», bota du.
Zenbat dira 28 urte Istanbulen,
emakume ezkongabea bazara,
aurreko harreman batek huts
egin badizu eta lana bilatu behar
baduzu, hutsetik hasita?
Haren belaunaldia da egiaz Europako eran bizitzen hasi dena,
eta horren erakusgarri da nolako
askatasunez hartu eta hitz egiten
duten gazteek sexualitateaz.
Oraingoz, Meltemek bere anaiaren sofan egiten du lo; anaia diseinatzaile grafikoa da, eta Taksim
plaza moderno eta mugituaren
atzeko etxe batean bizi da. Hark
ere harreman bat du aspalditik,
eta ez zaizkio gaizki iruditzen
arrebaren bizimodua eta (beste)
sexuarekin dituen harremanak.
Jakina, horretan lagungarria da
aita-amak ezkerreko liberalak
izatea, oso urruti baitute bai moralismo islamiarra eta bai Turkia
modernoaren aita Ataturk-enganako nostalgia. Haiek ez dute kulparik gaur Meltem arrotz sentitu
E
Londresetik bueltan, bere herrian arrotz sentitu da Meltem. SERENA CORSI
Demet Demir ezkerreko aktibista ezagun bihurtu da. SERENA CORSI
bada bere etxean, bere herrian.
«Turkiak bere bidea aurkitu behar du, nora ez islamistaren eta
mendebaldearen kopia txarraren
artean. Era berean, gazteok nortasun bat sendotu beharko genuke, zabaltzen ari den kontserbadurismotik eta gazte europarren
indibidualismotik aparte».
Turkiari buruz hitz egitea ez da
Istanbuli buruz hitz egitea. Istanbul hiri-estatu moduko bat da, eta
hainbeste geruza ditu historia eta
geografia aldetik, non zaila den
hura denboran kokatzea; denbora aldetik, eguneko bost otoitzal-
diak dira haren ezaugarri kolektibo bakarra: muezinen kantuak,
munduko mezkitarik ederrenetako minareteetatik eginak.
Ilunabarrean, azken aurreko
otoitzeko orduan, hiriaren sinbolo Galatako zubiko arrantzaleek
aparailuak jasotzen dituzte etxera itzultzeko, Urrezko Adarra zeharkatzen duten usoak begira dituztela. «Metropoli batek ikusezin eta bakarrik sentiaraz
zaitzake, nahiz eta zu bertan hazia izan, nahiz eta zure hiria izan»,
esan du Meltemek, Eminonu eta
Karikoy inguruan paseoan zebi-
lela, itsasarteko bi ertzetan txalupak, ibilgailuak eta langileak pasatzen diren tokian.
«Horixe geratzen zaizu zure adineko guztiek lana dutenean eta
zurekin egoteko denborarik gabe
dabiltzanean: hemen 44 ordukoa
da lan astea. Horixe gertatzen zaizu zure adiskide gehienek familia
dutenean eta seme-alabarik gabe
ezin elkartu zaretenean». Nonahi
gertatzen da hori. Baina hemen
oso berria da emakume zoriontsuki ezkongabeen fenomenoa.
Meltemek Londres hautatu du,
ingelesa ikasteko ez ezik, bere lagun minarekin egoteko ere, hura
han baita joan deneko sei urtean,
bere homosexualitatea lasai bizi
ahal izateko. Horra hor Istanbul
Europaren eta mundu islamiarraren arteko gontza den beste erakusgarri bat. Beharbada, Istanbulen zailagoa da armairutik ateratzea Erresuma Batuan baino, baina Gay Pride bat egiten da urtero,
eta Turkia osoko eta beste herrialde musulman batzuetako gay eta
lesbianak Istanbulera etortzen dira arnasa pixka bat hartzeko eta,
batzuetan, aktibista izateko. Gainera, bertan homosexualitatea ez
dago legez jazarria, nahiz eta «moralaren kontrakoa» izan eta, beraz, isunez zigortzeko modukoa.
Hilmik 25 urte ditu, baldar itxura, eta Anatoliatik etorri da: herrixka batean bizi zen, eta han
‘‘
Nora ez islamistaren eta
mendebaldearen kopia
txarraren artean aurkitu
behar du Turkiak bidea»
«Metropoli batek
ikusezin eta bakarrik
sentiaraz zaitzake, nahiz
eta zure hiria izan»
MELTEM
behin betiko estigma bat ekarriko
zion homosexuala dela esateak.
Kafe kondarretan begiratuta, baten batek hirira joateko aholkua
eman zion. Orain, Istanbulgo Gay,
Lesbiana eta Transen Mugimenduaren bulegoan pasatzen ditu
Turkia 09
Istanbul ez da Turkia musulmanaren eredu; hiri-estatu moduko bat da, eta hainbat geruza ditu historia eta geografia aldetik. SERENA CORSI
arratsalde guztiak, Istiklalgo etxe
zahar bateko azken solairuan.
Baina, Istanbulen, Demet
Demir-ena da sexualitatearen
historiaren egiazko ispilua.
Demirrek 50 urte ditu, erdiak
gizon gisa pasatuak, erdiak emakume gisa. Bekain lodiak ditu,
begiratu zorrotza, aurreneko bromarekin leundua. Prostituzioari
utzi zion orain dela bost urte, eta
amarekin itzultzekotan dabil;
ama Mekara ere joan izan da,
erromes, semearen sexua berreskuratzeko, baina, azkenean,
amore eman du. «Ezkerreko militante bat izan naiz 1970eko urteez
geroztik, baina mundu guztiko
sozialistentzat eta komunistentzat homosexualitatea makurra
da. Pentsa zer izango den Turkian!».
Demir Alderdi Berde Erradikalean sartu zen 1988an, militarrek
estatu kolpea jo eta segituan, eta
urtebete egin zuen kartzelan.
Pentsatzekoa da zer esan nahiko
zuen transexuala izateak Turkiako presondegi batean, diktadura
militarrean: «Heterosexual bat
ezin aterako zen bizirik, nik sufritutakoa sufrituz gero».
Kartzelatik ideiak inoiz baino
argiago zituela atera, eta 1990eko
urteetan askatasun sexualaren
aldeko borrokaren sinbolo bihurtu zen, oso abangoardian, baita Istanbulen ere. 1996an, Demirrek
bakarrik eutsi zion Poliziak Ulker
Street hustu zuenean, prostituzio
transexualaren kalea; Poliziari
hiria garbitzeko agindua emana
zioten, Nazio Batuen Erakundea
Habitat izeneko biltzarra egitekoa zela eta. «Hantxe gelditu nintzen, etxean preso, asteetan, Polizia eta prentsa kanpoan zain
neuzkala, nik noiz amore emango. Bakarrik pasatutako egun
haiek izan dira gogorrenak nire
borrokan». Bere prostituta eta
militante, komunista eta transexual ibilbide luzean, hirurehun
aldiz baino gehiago atxilotu dute,
askotan ordu gutxi batzuetarako,
nahikoa poliziek gehiegikeriak
egiteko: «Gauez, ilunpean, inor ez
da egiaz musulmana».
Haize erroten kontrako gerra
bakoitzak baditu gudu irabaziak
ere: Ulker Streeteko etxean segitzeko borroka ezagun egin zen,
Turkian aurrena, munduan gero;
NBEren biltzarreko gonbidatu askok haren alde egin, eta Poliziak
amore eman behar izan zuen.
Orduan, Askatasuna eta Elkartasuna alderdiak udalerrirako
‘‘
Mundu guztiko sozialista
eta komunistentzat da
makurra
homosexualitatea»
«1996. urtean, 30 lagun
ginen Gay Priden;
aurtengo ekainean,
sei mila»
DEMET DEMIR
hautagaitzan aurkeztea proposatu zion. Ororen gainetik, Turkiako ezkerraren barneko pauso historiko bat zen. Ez zuen lortu kargua, baina mugimendu guztiak
izugarrizko presentzia izan zuen
hauteskunde kanpainan. Horre-
taz baliatuta, Demirrek eskubide
sexualei buruzko lehen barne batzordea sortu zuen, eta, bere inguruko batzuekin, aurreneko Gay
Pride antolatu. «1996. urtean, 30
lagun ginen martxa horretan...
Aurtengo ekainean, sei mila».
Gaur egun, Istanbulgo LGBTT
mugimendua eta komunitateak
dira Turkia Europan sartzearen
aldeko sutsuenak. Baina herrialdeko hiririk europarreneko alde
europarraren bihotzean bizi eta
lan eginda, oso urruti dute Turkiarik minena, baita Istanbulgo
alde asiarra ere.
«Arrunt gustatzen zait hemen
bizitzea, baina hartuko nuke Bulgariako gizartearen moralismo
falta», kontatu du Nalan-ek; Bulgarian jaioa da, orain dela 30 urte,
eta 1989an etorri zen Turkiara, familiarekin batean, mugak zabaldu zirenean. «Idatzi gabeko lege
batzuek moldatzen dute hemen
jendearen bizimodua». Orain
dela aste gutxi batzuk, minigona
zeraman emakume bati eraso
egin zion gazte islamista samalda
batek, haserre baino haserreago,
non eta Taksim plazan, hiriko
alde europarraren sinboloan, ohitura askatasunaren ustezko gotorlekuan. Nalanek dioenez, idatzi gabeko beste lege baten arabera gizon agintariek nahieran
jarritako arauak inposatzen dizkiete emakumeei. Nalan gutxiengo baten parte da: egunkariak irakurri eta politika asko interesatzen zaion gutxiengoaren parte.
«Beldur naiz Erdoganen gobernuak islamisten aldera joko ote
duen, baina ez dut uste horren
arriskua Europako komunikabideek dioten bezain gertu dagoenik».
Turkia laikoa islamizatzea ez
da hain erraza, nahiz eta %99k
musulmanak direla dioten. Eskola eta unibertsitate publikoetan,
zapi islamiarra daramaten emakumeek kendu egin behar dute
gelan sartu baino lehenago. «Guretzat, begi bistakoa da... Erlijioa
eta kontu publikoak ez dira nahasi behar», azaldu du Meltemek.
Harritu egin da jakin duenean
Europako herrialde batzuetan ez
dutela hain argi.
10 Elkarrizketa
Ziriako Ortiz de Zarate
«Askok pentsatzen duten
arren, herri kirolak bertan
behera ez dira geratuko»
Herri kirolak aitzakia hartuta, Euskal Herriko herri eta auzo
ugaritan ibilia da, eta dabil oraindik ere, Ziriako Ortiz de
Zarate. Askok ezagutuko dute haren ahotsa, plazetatik ez
bada, Arrate Irratian herri kirolei buruz egiten duen saiotik.
82 urte izanagatik ere, erretiratzeko egunik ez duela jarri dio.
Lierni Alkorta
Herri kirola eta irratia. Bi jarduera horiek laburbil dezakete Ziriako Ortiz de Zarateren (Eibar, Gipuzkoa, 1928) bizitza. Horiez gain,
ordea, 1936ko gerrak ere markatu
du haren bizitza.
G Gipuzkoan jaioa izanagatik, Bizkaian hazia zarela esan daiteke. Nolako haurtzaroa izan zenuen?
E Lau urte nituela Ermura etorri
ginen bizitzera. Handik lau urtera, gerra zikin zibil hori agertu
zen, eta alde egin behar izan genuen ama zenaren baserrira, Abadiñora. Han egin genuen geldialdi
handi bat. Gero Abadiñotik irten,
Gernika aldera, Gernikako bonbardaketa, Bilbokoa, Durangokoa… Aita zena eta anaia nagusia
gerratean aurrera joanak ziren.
Hiru anai-arreba gazteenak eta
ama zena, Kantabrian harrapatu
gintuzten frankistek. Eta gu bezala gipuzkoar asko, eta bizkaitar
asko. Etorri ziren Solaresera hegazkin mordo bat bonbak botatzera. Hango heriotza. Heldu ginen
Santanderrera, eta nora joanik ez.
Han zen negarra, han zen ihesa.
Eta galdu egin nintzen. Zortzi urteko mutikotxoa, han egon nintzen hiru egunean. Akordatzen
naiz oraindik: iturritik ura edan
eta negar egin, iturritik ura edan
eta negar egin. Halako baten han
etorri zitzaizkidan Ermuko bi aitona, eta hartu ninduten. Iluntze
aldera arte haiekin ibili, eta, hara
non agertu ziren ama eta senideak, nire bila ibiliak.
G Noiz itzuli zineten ostera ere Ermura?
E Ermura itzuli ginen, Santanderren frankistak sartu baitziren.
Eta Ermuan, gure etxean beste
batzuk zeuden bizi izaten. Horre-
lakoak asko gertatu ziren hemen.
Joan ginenoi kendu etxeak, eta
isilik egon behar gainera. Anaia,
gerran. Aita, gerran, eta dirua
non irabazirik ez. Inolako aukerarik ez, eta ama zena gaixotu. Nola
ez zen ba gaixotuko! Gero, amaren heriotza ere etorri zen, dena
alde batera, dena txarto. Izebak
hartu ninduen ni. Ermuko baserri batean hartu ninduten gero,
bai familia ona bilatu ere.
G Zortzi urteko ume batengan nola
eragiten du gerra bizitzeak?
E Pena handia sortzen du. Orain
ere gauzak irakurtzea gustatzen
zait, baina gerra kontuekin negargura etortzen zait. Gerratean
asko sufritu nuen, asko. Gerra
nahi du gerra ezagutu ez duenak,
baina gerra ezagutu duenak gerra entzuterik ere ez du nahi. Gerra baino txarragorik ez dago. Senideak elkar hiltzen. Zertarako?
Gure Jaungoikoa nahikoa da denak hiltzeko. Gerra denontzako
kaltegarria da.
Gerra gauza txarra da. Familia
ona topatu nuen, eta oraindik ere
familia bezala segitzen dut, baina
zortzi urtetik aurrera aitarik eta
amarik gabe Gabonak pasatzea
gogorra da. Oraintxe, Gabon jaietan-eta, horiek akordatu beti egiten dira: beti. Askok esaten dute
gauza horiek ahaztu egin behar
direla. Pixka bat sufrituta barruan eduki bai, baina ahaztu ez.
G Baserri horretan hartu zintuzten,
Ermuan bertan. Gaztaroan, baserriko lanetan jarraitu zenuen?
E Baserri hartan lan egin nuen
soldadu joan arte. Soldadu joan
nintzen, eta hantxe eduki nuen
zortea! Instrukzioa egin, eta mendi gailurretik jaitsi eta bizpahiru
egunera jokatzen zuten Unamuno eta Gallastegik Atano anaien
aurka, Logroñon, gu ginen lekuan, eta joan egin nintzen. Migel
Gallastegi ni hazi nintzen baserria baino beheraxeago jaioa zen,
eta kantxara irten zenean ikusi,
eta soldaduskan han nengoela
esan nionean, koronelarekin
—Luis Etxeberri jauna, Gallastegiren komandante izandakoa—
hitz egiteko prest agertu zen. Hurrengo goizean han azaldu zen
kuartelean, eta joan ginen koronelarengana. Hasi ziren berba
egiten eta nire historia kontatu,
eta hilabeterako etxera eraman
nahi ninduela esan zion. Baiezkoa eman zuen, eta itzultzen nintzenean berriz koronelarengana
berarengana joateko esan zidan.
Berriro ez nuen nik soldaduskako
arroparik jantzi. Handik aurrera,
hilabete han eta hilabete etxean.
«Horrelakoak asko
gertatu ziren hemen.
Joan ginenoi kendu
etxeak, eta isilik
egon behar gainera»
«Gerra nahi du hura
ezagutu ez duenak,
baina ezagutu
duenak entzuterik
ere ez du nahi»
G Herri kirolak eta irratia. Zer zaletasun sortu zitzaizun lehenago?
E Herri kirolena! Nik ez nuen
pentsatzen, duela 30 urtera arte,
irratian berba egingo nuenik, eta
irratian izango nintzenik. Baina
kirolean, herri kiroletan eta pilotan, joan den 60 urtean nabil.
Ermuan herri kiroletan laguntzen-eta beti ibiltzen nintzen, eta
kanpoko ermitetan ere bai. Norbaitek egin behar ditu lan horiek
ere herrian, eta! Kanpoko herrietara joateko ere deitzen ninduten.
Herri kirolak asko maitatzen ditut, eta hementxe Ermuan hartu
nuen afizioa.
G Gogoan al duzu mikrofonoa hartu zenuen lehen eguna?
E Lehenengoz, mikroa hementxe hartu nuen, Ermuan. Francoren azken urteak ziren, baina, hemen jaialdi eder bat antolatu zuten gau batean. Bertsolariak,
Amuriza eta Azpillaga; eta trikitilariak, Laja eta Landakanda. Eta
harrezkero, Landakandak zenbat
bider esan zidan: «Ziriako, tortillari baino buelta ederragoa
eman zenion zuk jaialdiari!». Izan
ere, bertsolariak bertsotan ari zirela, jendea berriketan ari zen,
bertsoa ez baitzuen apreziatzen
kanpoko jende honek. Eta ondoan zeuden, tresnak prestatuta,
Laja eta Landakanda. Baina, kentzeko asmotan ikusi nituen. Eta
esan zidaten: «Hemen dagoen giroarekin kentzera goaz». Esan
nien: «Ez, sufritzen nago ni ere.
Sekula mikro batetik ez dut berba
egin, baina gaur egin behar dut».
Hartu nuen mikroa eta esan
nuen, gazteleraz: «Publiko errespetagarria, guretzat, euskaldunontzat, agertoki batera ikasitakoa kantatzera ateratzen denak
adina meritu edo gehiago du bertsolariak. Zuek ez duzue ulertzen,
eta barkatu mintzen bazaituztet,
baina eskertuko nizueke jaialdia
amaitu arte isilik egongo bazinete». Jendea isilik geratu zen, elizan bezala. Handik aurrera hura
zen txaloa jotzea.
G Arrate irratian, berriz, hainbat
urte geroago hasi zinen.
E Oraintxe 30 urte, On Pedro
apaizak, Arrateko apaizak, deitu
zidan: «Ziriako: Fragak betiko itxi
zuelakoan emisora, baina zabaldu dugu ba, eta etorri egin behar
duzu! Antzinako abestiak-eta
asko dakizkizu, eta, zuk kantatu,
eta nik grabatu egingo ditut».
«Egingo ote dugu, ba, On Pedro»,
RAUL BOGAJO / ARGAZKI PRESS
erantzun nion. Eta berak: «Bai,
bai. Ziriako etorri mesedez, zu
baino hoberik ez dago eta». Baiezkoa eman nion, eta joan nintzen,
San Jose egun batean. Kantatu
genituen antzinako Sabino Aranaren kantu batzuk, Gernikako
Arbola, eta Basarri eta Uztapideri
ikasitako bertso batzuk eta…
«Beno, orain hemen jarraitu behar duzu, kantatzen eta herri kirolak, eta azoketako prezioak eta
salneurriak ematen ere bai». Eta
30 urte! Atzo edo herenegun zelakoan, eta 30 urtean hor nabil.
G Herriz herri asko ibilia zara. Inoiz
zenbatu al duzu zenbat plazatan
izan zaren herri kirolak aurkezten?
E Esango nuke, Bizkaian eta Gipuzkoan herririk ez dela egongo
ni hizlari egon gabekorik. Harrijasotzaileak direla, aizkolariak direla, trontzalariak, idi probak,
edo zaldi, mando edo astoak direla… Bizkaian eta Gipuzkoan herririk ez dago. Ermitak ere, gutxi
egongo dira ni egon gabekoak.
Araban ere dezente ibili naiz. Eta
Nafarroan ere toki askotan.
G Egunero zerbait,beraz?
E Hiru jaialdi egindako egunak
ere asko izan ditut. Bi, sarritan,
eta, sasoi batean, egunero bat
behintzat bai. Bazter guztietara,
gau eta egun. Orain, laurogeitaka
urte ditut eta, kotxearekin-eta
Elkarrizketa 11
Motzean
1 1936ko gerra. Tristura
beti. Beti aita zenarekin eta
beste askorekin akordatzen
naiz.
2 Eibar. Eibarrek gauza asko
ekartzen dizkit burura. Baina,
Eibar, lehen zen Eibar. Orain
aldatu egin da asko. Eibar
izan da herri langile bat, eta
euskarari ere Eibarrek eutsi
zion. Gerra Zibilean ere euskaraz egiten zen.
3 Ermua. Ermua pixka bat
diferentexeagoa da, eta bi kilometroren aldea bakarrik
dago! Ermuan lagun onak
asko izan ditut, baina bestelakoak ere bat edo bi bai!
4 Herri kirol kutunena.
Herri kirolak ikusmolde onekoak asko dira, baina niretzat, gogokoena: harri jasotzea, 150 bat kiloko harriarekin, hiru txanda egitea,
hamar minutukoak. Lehen,
apustuak asko izaten ziren
horrelakoak, eta gustura
ikustekoa da.
5 Herri kirolari kutunena.
Maiteak asko eta asko ditut
nik, baina bat aipatzeko, denen gainetik: Markinako lehoia, Anton Totorikaguena.
Harri jasotze alorrean, berriz,
Aimar [Irigoien], Errezilgoa
6 Plazarik kutunena. Abadiñoko probatokia. Nik ipini
nion hari izena: Katedrala.
pixka bat beldurtu egiten naiz.
Eta, apur bat, gauez ibiltzeari-eta
laga diot. Baina, ibili, asko ibili
naiz ni. Nik egin dudan handiena,
neure ustez, egun batean hiru
jaialditan izatea. Egina nago, lehenengo Gasteizen, gero, Urnietan, eta gero Ispasterren. Jaialdi
guztietan ongi ez nintzen egongo,
baina denekoak estimatzen ditut,
eta, gainera, uste dut gehienek ontzat hartu nautela, eta orain ere
dei asko dauzkat. Orain ezezko batzuk ematen hasi naiz. Eman beharra: bihar-etzi dena laga beharko dut. Bizitzako legea da hau. Eta
kargarik handiena; urteak.
G Nola moldatzen zinen erritmo
horretan,lanera ere joateko?
E 44 urte egin nituen lantoki berean. Nagusiak bi anaia ziren, eta
nirekin oso ongi portatu ziren. Niri Mallabian omenaldia egin zidatenean, nagusia etorri zen mikrora, neure ondora, eskua altxa zidan, eta esan zuen: «Ziriako duk
nire bigarren semea. Berrogeitaka urtean nirekin lanean aritua».
Eduki genituen geure eztabaidak,
geure borrokalditxoak ere bai,
baina beti biok lanerako gerturik,
elkarri laguntzeko gerturik. Bihotzak ere buelta eman zidan, tailerreko nagusiak hori esatean.
G Hainbeste urtean herri kirolen
munduan ibilita, pentsatzekoa da
aldaketa handia antzemango zenuela esparru horretan.
E Herri kiroletan aldaketa asko
egon da, gainerako kiroletan
egon den bezala. Gizonak lehen
ere indartsuak eta abildade handikoak ziren, baina orain ere bai.
Eta gero ere izango dira. Orain askok esaten dute: «Lehengoak ala
oraingoak indartsuagoak?». Ho-
«Bizkaian eta
Gipuzkoan herririk
ez da izango ni herri
kiroletan hizlari
egon gabekorik»
«Arratek, asko
eman dit niri. Lagun
asko eman dizkit,
eta egun ikaragarri
onak pasatzea»
rixe ezin esan. Lehen harria jasotzen, onak ere asko ziren, baina
erdizkakoak ere asko. Orduan
ere, baziren harri dezenteak altxatzen zituztenak, baina 200 kilotik gorakoak altxatzen zituztenak gutxi ziren. Hala, Mieltxo Saralegi oraindik hor dago 329
kiloko errekorrarekin. Eta hori
dena zerk ekarri du? Nire ustez,
janari hobeak, gertaketa hobeak,
sendagileak ondoan edukitzeak,
masajistek... Gizon indartsuak lehen baziren, eta orain ere bai, eta
gero ere izango dira.
G Erreleborik izango al da?
E Gazteak asko datoz. Behar
dena da, gogotsu etorri eta jarraitzea. Gertaketa horrek abantailatzen ditu. Aizkolariak eta herri kirol guztiak horrek abantailatzen
ditu. Lana egiteak, gertaketak eta
zaintzeak ere bai.
G Publikoaren aldetik, aldaketarik
izan da denbora honetan guztian?
E Bai, publikoa denean aldatu
da. Gehien-gehien, pilota partidetan. Horretan, uste dut, herri arteko txapelketek eragin dutela.
Gu sasoiko ginenean, pilotaleku
batean pankarta bat ikustea pentsatu ere ez zen egiten, eta gaur…
Lehen pilotariak tanto on bat egiten zuenean, txapelak pilotalekura botatzen zituztenak baziren.
Orain horrelakorik ez da ikusten.
G Herri kirolen munduan ia denak
ezagutuko dituzu, eta ia denek ezagutuko zaituzte zu.
E Ezagutu, denak ezagutzen ditut herri kiroletan dabiltzanak.
Eta eurek ere denek ezagutzen
naute, ni. Hartu-emanak? Batzuk
lagun ikaragarri handiak ditut.
Lagun txarrik ez daukat, inorekin ez daukat arazorik. Baina,
que hay esanda aurrera pasatzekoak ere banaka bat bai. Agurtu
gabe neuk inor ez dut lagatzen.
G Zer moduzko etorkizuna ikusten
diezu herri kirolei?
E Denerakoa. Toki askotan herri
kirolak gehitu egin dira, beste batzuetan gutxitu. Krisia? Bai, krisia egongo da, baina krisiaren aitzakiarekin herri kirol asko jaitsi
dira. Lehen udaletxeetan zegoela
dirua esaten zuten, eta orain ez
dagoela dirurik. Baina nik uste
dut udaletxeetan eta banketxeetan egongo dela dirua. Herri kirolei lagundu egin behar zaie pixka
bat. Herri kirolek laguntzarik ez
badute, behera etorriko dira; baina gastatu ez, e! Askok pentsatzen duten arren, herri kirolak
bertan behera ez dira geratuko.
G 82 urte dituzu. Noiz arte jarraitzeko asmoa duzu irratian eta herri
kirolen munduan?
E Oraindik egunik eta urterik
nik ere ez dut ipini. Oraintxe egin
didate ebakuntza txiki bat begietatik, eta ikusmena lehengora
ekarri didate. Gidatzen ere neure
ustez ongi nabil, egunkaria ere
betaurreko gabe dezente irakurtzen dut, eta ondo. Maiatzera arte
daukat gidatzeko baimena, eta
orduantxe lagatzeko asmotan
nengoen. Eta non esaten didan
begietako ebakuntza egin didanak, segitzeko, hainbeste kilometro ez egiteko, baina jarraitzeko.
Horrexek poztu nau berriro, eta
oraindik ez dut datarik, egunik
eta urterik jarri noiz laga behar
dudan. Espero nuen aurten, gazteleraz esaten den bezala: Año
nuevo, vida nueva. Oraintxe urteberrietan agurra emateko asmotan nengoen, sorpresa modura,
baina orain, hori esan didatenetik, jarraitzea erabaki dut.
G 30 urte daramatzazu Arrate Irratian.Zer eman dizu han lan egiteak?
E Arratek, asko eman dit niri.
Lagun asko eman dizkit. Egun
ikaragarri onak pasatzea, eta
Euskal Herria ongi ezagutzea. Hori dena, eta zerbait gehiago eman
dit niri Arratek. Eta Arrateren bidez, herri kiroletan hiru aldiz Kanaria uharteetan egoteko aukera
izan dut. Arrate asko maitatzen
dut. 30 urtean hortxe, gustura ni,
eta eurak ere uste dut baietz. Noiz
arte segituko dudan? Horixe ezin
dizut esan, baina luzaro izango ez
dena bai, zeren urte asko dauzkat,
eta nekatua nago. Baina neu gustura beti, hori bai, ibilera txar asko eginda, e!. Sasoian denak egiten dira, eta nik tratu txar asko
eman diot neure buruari. Baina,
penarik ez daukat.
12 Fauna
Gorilen
zaindaria
urtean, Cambridgeko Unibertsitateak zoologian doktore izendatu zuen Fossey. Izendapen horrek
Fosseyk mendiko gorilen alde
egindako lana saritu nahi izan
zuen. Lan hori, hala ere, ez zen
nahikoa izan animaliok babesteko. Isileko ehiztariak Virunga
mendietara itzuli, eta Fossey
bete-betean jo zuen sarraski bat
eragin zuten gorilen artean. Bertzeak bertze, Digit hil zuten. Zoologoaren bizkar zuriko laguna.
Heriotza horrek emandako kolpeak ez zuen lurrera bota Fossey.
Alderantziz, gorilen alde, eta isileko ehiztarien kontra lanean jarraitzeko indarrak berritu zizkion. Hamaika elkarrizketa egin
zuen komunikabideetan gorilen
berri emateko eta zabaltzeko; eta
isileko ehiztarientzako tranpak
jarri zituen oihanean. Fosseyri es-
Asteon Dian Fossey zoologo
estatubatuarraren erailketaren 25.
urteurrena bete da; hipotesi nagusia
da isileko ehiztariek hil zutela,
Ruandako agintarien babesarekin.
Edurne Elizondo
ne hura, mendiko
gorilak aurrenekoz
ikusi zitueneko une
hura, bere bizitzako
esperientziarik hunkigarriena eta sakonena izan zen.
Dian Fosseyk berak idatzita utzi
zuen Ruandako Virunga mendietan bizi eta sentitu zuena. 1963. urtean ailegatu zen Afrikara zoologo estatubatuarra, eta 1985. urtean zendu zen, han. Bere etxolan
erail zuten. Urte hartako abenduaren 27an aurkitu zuten haren
gorpua, aihotz kolpez beteta. Afrikan egon zen denboran, helburu
bakarra izan zuen Fosseyk: mendiko gorilak babestea. Ezagutu
nahi zituen; ulertu; eta haiekin
komunikatu. Gorilek saritu zuten zoologoak oihanean haiei so,
mugitu gabe, eman zuen denbora. Hurbiltzen utzi zioten. Ukitzen. Ezagutzen. Haien artean
bizi izan zen, eta haien artean aurkitu zuen heriotzak. Fosseyk garesti ordaindu zuen mendiko gorilen zaindari bilakatu izana.
1932. urtean sortu zen Fossey,
AEBetan, San Frantziskon. Okupazio terapietan gaitu, eta adimen urriko haurrekin hasi zen lanean Kentuckyko Kosair ospitalean, 1954an. Hasieratik argi
gelditu zen umeekin aritzeko dohain berezia bazuela Fosseyk, eta
erraz egiten zitzaiola haien arreta
bereganatzea. Neurri handi batean, keinuetan oinarritutako komunikazio moduak erabiltzen zituen, eta lan egiteko era horrek
aukera eman zion ospitaleko
haur guztiekin harreman berezia
izateko. Fosseyren lankideek
behin baino gehiagotan azpimarratu zuten gero komunikaziorako gaitasun apartekoak zituela
bere patua gorilen artean bilatu
zuen emakume hark.
Gaitasun horiek beti umeen artean garatuko zituela uste zuten
Fosseyren ingurukoek. Baina
1960. urtean, George B. Schaller
zoologoak mendiko gorilei buruz
idatzitako liburu bat ailegatu zen
Fosseyren eskuetara. Lan horrek
Adimen urriko haurrekin
lanean hasi, baina dena
utzi zuen Fosseyk
Afrikara joateko
U
Mendiko gorilen
konfiantza lortu, eta
haiek babesteko lan
handia egin zuen
Dian Fossey.
betiko harrapatu zuen emakumea primateen munduan. Schallerren lanaren arabera, 500 gorila inguru gelditzen ziren garai
hartan Uganda, Kongo eta Ruandako Virunga mendietan. Kopuruak, hala ere, etengabe eta azkar
egiten zuen behera 60ko hamarkada hartan. Gobernuek bertze
alde batera begiratzen zuten, eta
isileko ehiztariek gorilak akabatzen zituzten herriotan. Fosseyk
zerbait egin nahi zuen. Gorilak
babestu nahi zituen, eta, asmo horrekin, Afrikarako bidea hartu
zuen 1963an.
‘Digit’-en erailketa
Afrikan, Louis Leakey antropologoarekin bat egin zuen Fosseyk.
Haren eskutik, bere gain hartu
zuen mendiko gorilak zenbatzeko
lanaren ardura. Lan horrek Virunga mendietara eraman zuen.
Gorilen artera. Hasiera, dena
den, ez zen erraza izan. Animalion orroak eta mehatxuak jasan
behar izan zituen, haien konfiantza irabazi arte. Eta hori, haurrekin bezala, keinuen bidezko komunikazioari esker lortu zuen.
Horrekin, eta pazientziarekin.
Mendiko gorilak zenbatzeko lana
bukatu zuenean, datuek errealitate latza islatu zuten animaliontzat: 220 ziren. Schallerrek bere liburuan jasotako datuekin alderatuta,
Fosseyk
egindako
zenbaketako kopuruak agerian
utzi zuen isileko ehizaren eragina.
Denborak aurrera egin ahala,
estuago bilakatu zen Fosseyren
eta gorilen arteko harremana.
Guztien artean, Digit izeneko ar
handia zen estatubatuarraren
kutunena. Haiekin egindako lanak eman zuen fruiturik, eta 1974.
Oraindik arriskuan dira Virunga mendietako gorilak. TONI RAMON
Esklabotzaren aurkako egun
izendatu nahi dute abenduaren 27a
Dian Fosseyren lanaren garrantzia azpimarratu du Tximino Handia Proiektuak, haren erailketaren 25. urteurrenaren harira. «Egun tximino handien alde ari diren guztientzat
eredugarri izan behar du Fosseyren lanak», erran du elkarte horretako Espainiako zuzendari Pedro Pozasek. Baina ez da hori
gertatu, haren ustez. «Ahaztu egin dute». Egoera hori konpondu nahi du Tximino Handia Proiektuak, eta proposatu du abenduaren 27a, aurrerantzean, animalien esklabotzaren aurkako
egun izendatzea.
Fosseyk bere liburuan idatzi zuen edozein espezie babesteko
lehen neurriak haren habitata babestea izan behar duela. Eta
bide horrekin bat egin du Pozasek: «Oihanak babestu behar ditugu, nahiz eta horrek tximino handien habitata suntsitzen duten gobernuen eta multinazionalen interesen kontra egin».
D
ker, mundu zabalean izan zuen
oihartzuna mendiko gorilen aldeko garrasiak. Digit Fundazioa
sortu zen, bai eta Karisoke Ikerketa Zentroa ere. 1983. urtean, gainera, bere esperientzia jasotzen
zuen liburu bat idatzi zuen Fosseyk.
Gorilen aldeko mugimendu zabala jarri zuen martxan zoologoak. Baina, aldi berean, Fosseyk
lortu zuen oihartzunak haserrea
piztu zuen mendiko gorilak akabatzen zituzten isileko ehiztarien
artean. 1985. urteko abenduaren
27an, zoologoaren hilotza aurkitu
zuten haren etxolan. Aihotz kolpez erail zuten Fossey. Digit hartu
zuen hilobiaren ondoan lurperatu zuten Fossey. Betiko gorilen artean geratu zen. Hasieratik, isileko ehiztariak jarri zituzten susmopean. Eta, oraindik ere, hori da
hipotesi nagusia, isileko ehiztariek hil zutela Fossey, Ruandako
agintarien babesarekin.
Fossey erail zutenetik 25 urte
pasa dira. 2010. urteko datuen arabera, 480 mendiko gorila daude
egun Virunga mendietan. Gora
egin du kopuruak azken hamarkadetan; neurri handi batean,
Dian Fosseyk eta haren bidetik lanean jarraitu dutenek egindako
ahaleginari esker. Mendiko gorilek, hala ere, arriskuan jarraitzen
dute: egun, oraindik ere, haientzako tranpak jartzen dituzte Virunga mendietan. Munduko primaterik handienak dira mendiko
gorilak; animalia eder, handi, barazkijale eta atseginak. Isileko
ehiztarientzat, oraindik ere, sari
preziatuak.
Abortua 13
Abortuaren eskubidearen alde Nikaraguan eginiko protesta bat. Han, Txilen, El Salvadorren, Maltan eta Vatikano hirian legez kanpokoa da abortu terapeutikoa. MARIO LOPEZ / EFE
Ainhoa Oiartzabal
z naiz ari hil dezaten
eskatzen; nire bizitzaren alde ari naiz, uste
baitut errespetua merezi duela. Eta nire
umeak, berriz, ez du aukerarik».
Claudia Pizarrok BBCri eginiko
hitzak dira, abortu terapeutikoa
zergatik eskatzen duen galdegindakoan emaniko erantzuna. 28
urteko emakume txiletar hau
bere haurdunaldiaren 36. astean
dago, eta umetokian daukan
umekiak burmuinik ez duela, eta,
beraz, jaiotzerakoan hil egingo
dela iragarri diote. Horregatik eskatzen du abortu terapeutikoa
egiten uzteko. Baina ez horregatik bakarrik: umetoki lepoko
minbizia du Pizarrok, eta gaixotasunaren kontrako tratamenduan
jartzeko eta bere bizitzaren alde
aritzeko, haurdunaldia eten nahi
du.
Txileko egungo legeek, baina,
ez diote halako eskubiderik aitortzen. Nazio Batuen Erakundearen 2007ko txostenaren arabera,
munduan bost herrialdetan dago
abortu terapeutikoa legez kanpo:
Txilen, El Salvadorren, Nikaraguan, Maltan eta Vatikanoko hirian.
Augusto Pinochet diktadoreak
1989an zigortu egin zuen abortua,
eta, horrela, 1931tik legeztaturik
zegoen eskubidea kriminalizatu
egin zuen. Abortuek, ordea, ez
dute etenik izan Txilen; hainbat
erakunde feministaren eta sexu
eskubideen aldeko elkarteren
E
Bizitzaren alde
Abortu terapeutikoa legeztatzeko ekimenak hasi dira
Txileko Legebiltzarrean; Pinocheten diktadurak debekatu
egin zuen, eta 1989az geroztik zigorturik dago.
arabera, urtean, 160.000 abortu
baino gehiago egiten dira ezkutuan.
Egoera hori dela-eta, babes helegitea aurkeztu du asteon Pizarrok Txileko apelazio gorteetan,
horiek lehenbailehen erabaki dezaten bere eskaeraren gainean.
Izan ere, haren ustez, «Estatuak
haurdunaldia bururaino eramatera behartzea, emakumeen kontrako indarkeria onartezina da».
Senatari eskuindarra
Pizarroren eskaerak denboran
bat egin du Txileko bi senatarik
abortu terapeutikoari buruz Txileko Legebiltzarrean aurkeztu dituzten lege egitasmoekin. Horietako egitasmo bat da Batasun Demokratiko Independentea (UDI)
alderdi eskuindarreko Evelyn
Matthei senatariarena eta Fulvio
Rossi alderdi sozialistako senatariarena. Haurdunaldia bideraezina denean edo amaren osasuna
arriskuan dagoenean haurdunaldia eteteko aukera izatea proposatzen du beraien lege egitasmoak.
‘‘
Amaren bizitza
salbatzeko esku hartzen
denean, ez da aborturik
egiten»
EVELYN MATTHEI
UDI alderdi eskuindarreko senataria
«Haurdunaldia bururaino
eramatera behartzea,
emakumeen kontrako
indarkeria onartezina da»
CLAUDIA PIZARRO
Abortu terapeutikoaren eskatzailea
«Presente eduki behar
dugu bizitzaren balioa;
batik bat, jaiotzear
dagoenarena»
SEBASTIAN PIÑERA
Txileko presidentea
Bai bere alderditik bai kanpotik kritika zorrotzak jaso ditu
Matthei senatariak, baina berak
argi eta garbi utzi du bere ekimena ez dela abortuaren aldekoa; berak dio muturreko egoeran dauden emakumeei lagundu besterik
ez diela egin nahi. «Gure eskakizuna duela jada 59 urte Pio XII.
aita santuak berak ontzat emana
da», dio senatariak, eta zehazten
du: «amaren bizitza salbatzeko
esku hartzen denean, ez da aborturik egiten».
UDI alderdian urak harrotuta
daude. Hala, senataria alderdiaren konstituzio epaitegiaren
aurrera eramatearekin egin dute
mehatxu. Alderdi bereko diputatu Gustavo Hasbunek gogor egin
du bere alderdikidearen egitasmoaren kontra. Hain justu,
haren emazteak bizirik ateratzerik izango ez zuen umeki baten
haurdunaldiarekin egin zuen
aurrera duela lau urte. «Halako
egoera batean lehendabizi pentsatzen duzuna da haurra nola
salbatu, ez nola hil». Haren ustez,
abortu terapeutikoak eugenesia-
ri irekitzen dio atea, eta horregatik dago aurka: «Haurrak bihotzeko arazoak, edo Downen sindromea edo ezintasunen bat
duenean, gurasoek abortua egiteko aitzakia izango baitute».
Lege egitasmoak Sebastian
Piñeraren babesa jasotzen badu,
gobernuaren koaliziokideek oposiziora joateko prest daudela
diote. Baina Sebastian Piñera
Txileko presidenteak ez dio zirrikitu handirik ireki egitasmoari:
«Ona da gure gobernuak, gure
ministroek, gure idazkariordeek... azken finean gu guztiok beti
presente edukitzea gure balioak:
hau da, bizitzaren balioa, eta
batik bat, jaiotzear dagoenaren
bizitza».
Abortuari buruzko eztabaida
eta, batik bat, abortu terapeutikoaren gaineko ekimenak ez dira
berriak Txileko Legebiltzarrarentzat. Azken hogei urteotan
behin baino gehiagotan jarri da
mahai gainean auzia. Hala, oposizioak bigarren lege egitasmo bat
aurkeztu berri du. Demokraziarako Alderdiaren lege egitasmo horrek ez du soilik abortua amaren
edo fetuaren osasunaren arabera
baimentzea eskatzen; bortxaketa
kasuetan ere abortua baimendu
dadin eskatzen dute.
Bien bitartean, haurdun eta
gaixo, ondokoa eskatzen die Claudia Pizarrok legebiltzarkideei:
«Eskua bihotzean jarrita, pentsa
dezatela zeinen izugarria den
haurdunaldiarekin aurrera jarraitzea, jakinda gero zure haurtxoari lur eman beharko diozula».
14 Historia
Kondairaren
mugetan
Bainuetxearen
gainbehera
Canovas del
Castilloren
hilketa
Esteban Garibai historialari arrasatearrak
Gezalibarreko iturria aipatu
zuen 1567an. Garai horretan
Gezalibarren sortzen zen
urak dena sendatzen zuen.
Mendeetako ospea zuen,
harik eta bainuetxe bihurtu
zen arte. Baina Canovasen
hilketak bide batez, bainuetxearen heriotza ekarri zuen.
Hasiera batean, batek baino
gehiagok gertatutakoa negoziorako ona izango zela
pentsatu zuen. Ikusmina.
Oker zegoen. Pixkanakapixkanaka, Santa Agedan
bisitarien jaitsiera nabarmena izan zen. Heriotza kaltegarria izan zen negoziorako.
Azkenean, jabeek etxea itxi
zuten bi enpresak (El Iris eta
La Rosa) eraikinak eta lurrak
erosi zituzten arte. Bertan,
eroetxe bat sortuko zuten,
Euskal Herriko lehenengoa.
D
Canovas del Castilloren hilketa erakusten duten hainbat ilustrazio egin izan dira. BERRIA
Presidentea:
oporretan eraila
Iñaki Egaña
1897ko abuztuaren
8a zen. Bainuetxeko
patioan Antonio
Canovas egunkari
bat irakurtzen ari
zen. Zarata bat
entzun zuen, eta
begiak altxatu
zituen. Carlos Iraeta
izeneko agure
zestoar batek
erremusina eskatu
zion. Begiak jaitsi
berriz eta
egunkariari arreta
jarriz, zaharraren
urratsen
oihartzunak
aldentzen entzun
zituen. Beste zarata
bat entzun
zuenerako, ez zion
ezer pentsatzeko
astirik eman. Tiro
hotsa.
porrak ez dira beti
atsedenaldia hartzeko garai. Edo izatekotan eta irakurketa
hard bat egin ondoren, atsedenaldi iraunkorra hartzeko tresna izan daitezke. Arrasateko Santa Ageda bainuetxeak
ospea zuen. Politikariak, aristokratak, artistak… biltzen ziren
bertako geletan, atsedenaldia
hartzeko asmoarekin. Santa Agedan, hain zuzen ere, Espainiako
presidenteak azken hatsa hartu
zuen, 1897an: Antonio Canovas
del Castillok. Italiar anarkista
gazte batek hiru tiro jaurti zizkion. Hirurak hilkorrak.
Aro modernoan Euskal Herrian izandako magnizidio nagusiena da Canovasena. Horren inguruan, ordea, letra gutxi zabaldu dira gure inguruetan. Canovasen ibilbide zakarra izugarria da.
Francorekin konparatu nuen
behin. Eta ez zen gehiegikeria literarioa izan. Kariben, Katalunian eta Ipar Afrikan hark egindakoa izugarria da.
Harrigarria da gaur egun Espainiako eskuindar batzuek horren inguruan duten jarrera. Pertsonaiaren molde politikoak berreskuratu nahi ditu, esaterako,
O
Aznar Espainiako presidente
ohiaren fundazioak: politikagintzan atzerakoiak, ustelkeria mahai guztietan, nazionalismo ultraeskuindarra eta oposizioaren
aurka errepresio itzela.
Azken gai horrek eman zion
Canovasi ezusteko erantzuna:
heriotza. 1896ko ekainean, lehergailu baten ondorioz, sarraski
erraldoi bat burutu zuten Espainiako polizia indarrek Bartzelonan. Bostehun bat anarkista atxilotu zituzten poliziek, eta, torturatu ondoren, Montjuiceko
gotorlekuan gorde zituzten. Atxilotuen artean torturaz hil zirenak gaur egun ez dituzte adituek
zehazten, baina asko izan ziren.
Zortzi presok heriotza-zigorra
jaso zuten. Beste 90 bat erbesteratu egin zituzten Saharako Oued
Edhahabera (Urrezko Ibaia, euskaraz).
Canovasen gobernuaren jarrera Kuban oso bortitza izan zen, jakina denez. Valeriano Weyler jenerala bidali zuen Espainiako Gobernuak uhartea «baketzeko».
Gerra modernoaren lehenengo
aztarnak Kuban aurki daitezke.
Baita Hitlerrek XX. mendean zabaldutako ideia ero horien ezaugarriak ere. Kubako gerran hildakoen kopurua 1936koan hildakoen berdina izango zen.
Anarkistek? Kubatarrek? Nork
jarri zuen Canovas fusilaren puntan?
Michele Angiolillo Lombardi
italiar gaztea Londresera heldu
zen. Anarkistekin eta kubatarrekin elkartu omen zen han. Londresetik, Angiolillo Espainiako
hiriburura iritsi zen, 1897ko udan.
«Non dago Canovas?», galdetu
omen zuen. Egunkariek argitu
zioten zalantza: oporretan, Euskal Herriko bainuetxe batean,
Araba eta Gipuzkoako mugaren
artean, Gezalibar iturriaren gainetik sortutako etxean.
Espainia eta Frantziaren arteko mugara zihoan trena hartu
zuen Angiolillok. Zumarragako
geltokian jaitsi, eta Santa Agedara abiatu zen, gurdiz. Eta nortasuna aldatu zuen: Emilio Rinaldi, liburu saltzaile eta Il Popolo egunkariko kazetari bihurtu zen. Bertan gela bat hartu zuen.
1897. urteko abuztuaren 8a zen.
Bainuetxeko patioan Canovas
egunkari bat irakurtzen ari zen.
Zarata bat entzun zuen, eta
begiak altxatu zituen. Carlos Iraeta izeneko agure zestoar batek
erremusina eskatu zion. Begiak
jaitsi berriz eta egunkariari arreta jarriz, zaharraren urratsen
oihartzunak aldentzen entzun
zituen.
Beste zarata bat entzun zuenerako ez zion ezer pentsatzeko astirik eman. Tiro hotsa. Buruan. Jaiki zen, makina balitz bezala. Baina erortzeko. Bularrean jaso zuen
bigarren tiroa, eta bizkarretik
atera zitzaion. Bizkarretik, hain
zuzen ere, jaso zuen hirugarren
eta azken tiroa. Hiltzailea ez zen
mugitu ere egin. Hilotzaren ondoan gelditu zen Angiolillo. Kubatarren eta anarkisten mendekuaren zaporea dastatzen.
Canovasen heriotza eta Angiolilloren atxiloketa tximistak balira bezala zabaldu ziren Europara.
Madrilen, betidanik literatoak kazetariak baino lehenago, egunkariek Canovasen ahoan jarri zituzten bota ez zituen hitzak: «Hiltzaile! Gora Espainia!». Gobernuak
ezeztatu egin zuen presidentearen oihua. Agian, zabaldu nahi zutelako defendatzeko aukerarik
izan gabe, lo hartuko balu bezala
etorri zitzaiola heriotza.
Beste egunkari batean, Angiolilloren eta Canovasen emaztearen arteko elkarrizketa aipatu zuten. Egia? Auskalo. «Zu errespetatzen zaitut, emakume zintzoa
zarelako. Nik egin behar nuena
egin dut. Montjuiceko kideak
mendekatu ditut», esan omen
zuen italiarrak.
Angiolillo Bergarako espetxera
eraman zuten. Eta bertan epaitu.
Hamabi egun pasa ziren Santa
Agedako bainuetxeko hilketatik
italiar anarkista hil zutenera. Heriotzaren argazkiak egin zituen
argazkilari katalan batek. Espainiako exekuzio baten lehenengoak. Gaur egun, Angiolillo egondako ziega Bergarako gaztetxeko gela bat da. Haren pistola Arabako
Foru Aldundiak erosi zuen.
Iritzia 15
Estilo ariketak
Serio Demonioren erredakzio nagusian —Goñi Tabernan, esan nahi baita— jakin ahal izan dugunez, estilo arazoak dira The Organization-en agiriaren atzerapena eragin dutenak, edo eragiten ari direnak —beste behin ere,
lerrook idazterakoan ezin jakin argitaratzen direnerako
ditxosozko agiria kalean izanen denetz—. Are gehiago,
hiru estilo ezberdinetan idatziriko agiri zirriborroak eskuratu ahal izan ditugu.
Serio demonio
Juan Kruz Lakasta eta Zaldieroa
seriodemonio@berria.info
Agiria,Bernardo Atxagaren estiloan
Agiria,Kirmen Uriberen estiloan
Agiria,Anjel Lertxundiren estiloan
Desagertzen ari den mundu baten azken ordezkariak
gara, Virgilioren nekazari zoriontsuen mundua nola,
hala desagertzen ari baita euskal gudari askatzaileen
mundua ere, abiada gero eta azkarragoan, atzerabiderik
gabe. Gure gurasoek, gure aiton-amonek, gure aiton amonen gurasoek eta guk geuk, guztiok ezagutu izan dugu gerra euskal paisaiaren parte moduan, gizaldiak elkar lotu
dituen gerra katearen poderioz: karlistadak, 36ko gerra,
gure gerra. Baina Euskal Herria Euskal Hiri bilakatzen
ari den honetan, gure paisaia berrian jada ez dago tokirik
halako atabismoentzat. Gainera, gure Euskal Hiri txiki
honekin batera, mundu osoa aldatzen ari da: Europa zaharrean, gurea da azken talde armatua; eta Hego Amerikan, gerrillari bizardunek aspaldi zuritu zituzten bizarrak eta diskurtsoa, agintari gorbatadun eta ezin zuriago
bilakatzeko. 2004ko martxoaren 11n, mundu zabala guri
begira jarri zenean, horrek borroka armatuak utzitako
gauzen inbentarioa egitea eskatu zigunean, guri zerbait
hautsi zitzaigukean bihotzean, KRA. Haustura horren
ondorioa da orain tregua aldebakarreko, iraunkor eta
egiaztagarria iragartzea. Armak lurperatuko ditugu eta,
haiekin batera, pospolo kaxetan gordeta, orain arte asko
erabili ditugun eta sarri apenas erabiliko diren hitzak:
iraultza zerga, talde, ekintza, zulo...
Ukrainan egitekoa zen nazioarteko agiri-idazle sinposio
batera nindoan. Lufthansako mahaian maleta fakturatzen nuen bitartean, Albaniako agiri-idazle batekin egin
nuen topo. Elkarrekin gerturatu ginen aireportuko kafetegira. Kafetegia eguerdiko eguzkiak hartua zuen. Eguzki izpiak sartzen ziren kristalezko leiho garaietatik.
Urrezko malutak nabari ziren airean. Urrezko maluta horien pean, Albaniako agiri-idazleak esan zidan nekatu
itxura nuela. Nik ezer galdetu gabe, gaineratu zuen albanieraz su-eten armepushim esaten dutela. Literalki,
arma-atseden esan nahi du. Une horretan jabetu nintzen
armak utzi eta atseden hartzeko garaia zela. Ondarroako
garai bateko marinel zaharrei legez, guri ere heldu zaigu
kaira behin betiko itzultzeko ordua. Armek, guk, denok
atsedena behar dugu. Kafetegi hartan bertan hasi nintzen idazten su-eten aldebakarreko, iraunkor eta egiaztagarria iragartzeko agiri hau, Euskal Herri osora itxaropenaren urrezko malutak barreiatzeko asmoz.
«Habia egin deneko txoria hilda», hala esaten dugu gurean, zerbait prest dagoenean hondatzen denean. Ez dugu
halakorik gertatzerik nahi. Habia, gogoeta eginda dago
ezker abertzalearen baitan armak uzteari doakionez, eta
ez dugu denbora pasatzen utziz aukera usteltzen, txoria
hiltzen utzi nahi. «Ezjakinak dena du argi, jakintsuak
dena du zalantza eta gogoetagai», halaxe zioen Aristotelesek, eta guk jakintsuen moduan jokatu nahi izan dugu,
borroka armatuaren balioa beti ziurtzat eman gabe, haren inguruko dudak aztertuz. Euskararen altxor-kutxan
harri bitxiak ugari direnez, bada gurean maiz erabiltzen
dugun beste esaldi bat: «Bagoaz, hankekin behea joaz».
Eguneroko martxa adierazteko, jardunari jardun egindako lanaren garrantzia markatzen dugu horrekin. Eta iruditzen zaigu Euskal Herrian badugula behea —errealitatea— hankekin joz aurrera egiteko garaia. Beraz, txoriak
txioka segi dezan, armak tiro pun egiteari utzi behar. Beste modu batean adierazita, menia aldebakarreko, iraunkor eta egiaztagarria iragarri nahi dugu. Kafkak zioen bezala, «munduaren eta zeure arteko gerran, beti munduaren alde egin behar».
16 Begia
Bat, bi, hiru
urrats…
Ainara Gorostitzu
Eta etzan. Bat, bi, hiru urrats eta etzan.
Bi hilabetez. Bat, bi, hiru urrats eta
etzan. Zerk bultzatu ote zituen hiru tibetar hauek, eskuak oin, erromes errepidera? Neure burutik soilik pentsatzen ahal
eta gurari itzelezkoa edo bekatu larria
dute atzetik. Ez, neure buruak ere ezetz
diost atoan: inor hala ibiltzera, hala makurtzera behartuko duen ezer ez dagoela, ez bada norbera.
Bat, bi, hiru urrats eta etzan. Bi hilabetez, Lasa helmuga. Norbera xede. Bakea
helburu, norberekikoa eta hurkoarekikoa. Isiltasuna bidaide. Bat, bi, hiru
urrats eta etzan.
Mantra gisa funtziona dezake. Baina
lan-erritmoa markatzen duen makinaren zarata ere izan liteke, ezta? Bat, bi,
hiru urrats eta etzan. Askabidea eta katea. Askabide ala kate, norbera izatea
helburu?
Budista tibetarrak Lasara bidean erromes. Hiru urratsetik behin lurrean
etzaten dira. 2010-12-21. EFE / GUO XIN.
igandea@berria.info
Begia 17
18 Denbora-pasa
BagaBiga
Hitz gurutzatuak
1
2
3
4
7
5
6
8
Goitik behera
1. ... naiz, hau da, nabil.
2. ... egin, alde egin.
3. Apostu, trabes.
4. Aproposeko aukera edo egokiera.
5. Jakinarazi.
6. Hirurogei segundoan luzatzen den denbora-tarte.
12. Aholku eman.
14. Garraztu, mingostu.
16. Zerrikumea zerri edo urde bilakatu.
18. Ipar Euskal Herrian, adore, sasoi edo kemen.
19. Itxi, hertsi.
21. Euskaldunen leinu baina lurralde eskoziarretan
dioten moduan.
9
10
11
12
13
14
Ezker-eskuin
7. Lapurreta, baina Oihenartek esango zion moduan.
8. Zerriak zaintzea du lanbide.
9. Ipar Euskal Herrian, haatik, halaz ere.
10. Autobus mota berezia.
11. Manitas de platak jotzen zuen.
13. Elefantearen arbaso iletsu eta letagin handi.
15. Erraz sutzen da.
17. Ipar Euskal Herrian, irmo eta ausart.
20. Eduki daitekeenaren neurria.
21. Karrika.
22. Belarrien hantura.
23. Traineruen esprinta.
15
16
17
18
19
20
21
22
23
Zazpi aldeak
Sudoku gaitza
Alejandro de Loarte (Sukaldean)
Sudokuzale porrokatuen gustuko jokoa dakarkizuegu ostera. Klasiko bat da, badakizue, 9 x 9 laukiko bederatzi karratu
dituzten taula horietakoa, baina molde honetako jokoen merkatuan, munduko azoka zabalean, inoiz prestatu direnetan
zailenetakoa, horrelakoxeak nahi baitituzte gure sudokuzale aseezinek. Ezetz ordu erdian asmatu. Eta ordubetean? Tira, ba...
3
1
4
5
6
4
3
6
2
7
9
5
9
7
8
7
2
6
7
9
6
2
2
6
8
1
Denbora-pasa 19
BagaBiga
pMusikagile barrokoak:
Hitz gezidunak
GIPUZKOAN, ▼
BAGARA
EGOTZIA,
BOTEA
▼
▼
▼
EZPALARTA
FRANTZIAKO ▼
DEPARTAMENTU
SEMEAREN
ARREBA
▼
EZ DIRUDI
* ARCANGELLO ...
SEBASTIAN ...
ZULOAREN
ERDIAN
▼
▼
p HENRY
p FRANÇOIS
LAWRENTZIOA
...
▼
▼
p JOHANN
▼
▼
....
BAT GEHI BAT
▼
▼
ERRAZ GOIBELTZEN DA
AUSTRALIA
BOROA
UNIBERTSITATEAREN ATALA
INGELESEZ,
GORRI
▼
▼
▼
HEGAZTI
BELTZA
ARRAIN
TXIKI
DUELA 24
ORDU
▼
▼
▼
▼
SEHASKA
RÖNTGEN
▼
ERROMATARREN BIDE
INTSEKTU
MOTA
500
▼
p GEORG FRIE-
▼
DRICH ...
MEATZEA
BATEKOA
50
▼
▼
▼
▼
MEMORIA
UNITATEA
▼
▼
PL.,MUSIKA
TRESNA
▼
▼
MULTZO
LILIAK
▼
KATUAREN
OIHU
NEPTUNIOA
▼
ZANGOAREN
ATALA
GONA,BOKALIK GABE
▼
▼
▼
▼
▼
▼
NAIZEN
HONEK
▼
GASTEIZKO
HERRIXKA
PATU
▼
▼
NAHASTURA
TRINKO
SUKALDEKO
ONTZIA
▼
ARTAZI
HANDIA
EZ EME
▼
ARABAKO
MENDATEA
NEKADURA
LISKARREAN
▼
▼
▼
▼
HARRIA,
HAITZA
GALDETZAILE
BAT
ABUZTU
LUCIO ...
▼
BOKALA
▼
▼
▼
▼
SINDIKATU
ABERTZALEA
p ANTONIO
p CLAUDIO
KONTSONANTEA
EZ HOTZ,
EZ EPEL
▼
▼
▼
...
MARINELEN
ZERRENDA
▼
GEHIEGI,
LARREGI
BIHI,
GARAU
ITZULIA,
JIRA
MUSIKA
NOTA
PORTUGALGO
HIRIA
▼
SEXU
EME
FOSFOROA
ARTSENIKOA
▼
▼
▼
▼
▼
▼
▼
IRAKITEN
ARI DA
INGALATERRAKO HIRIA
▼
▼
...
p TOMASO
▼
BEGIRADAK
LARRAUNGO
HERRIXKA
▼
▼
▼
ALEMANIAKO
HIRIBURUA
Hitz kateatuak
▼
Erantzunak
B
B A
G
E
R
A
C
O
R
E
L
L
I
O
U R
L K
A
S
O B
A R
K A
G
R A
6 hizki
Aktibo
Iaioak
Iribas
Olerti
3 hizki
Ane
Aos
Atx
Izi
Kui
Sei
M
Z O
I K
Z O
A K
I A
L
A M
E
N A
7 hizki
Bastart
Erituak
Irudiko
Kurioso
4 hizki
Atoi
Bang
Izar
Jaia
Luxo
Miau
Sano
Zaie
M
O
N
T
E
V
E
R
D
I
8 hizki
Alhapide
Asegarri
Eskumiku
Ibilbide
Imitatua
Kreazioa
Solfeoak
Trujillo
A
L L
R A
B
A
Z
A
A
O R
I
N D
A
O
N J
9 hizki
Eragabeki
Errekatxo
Sutzarrak
Usaingabe
5 hizki
Arran
Broma
Ikono
Iurre
Izate
Laira
Sarri
Sasoi
Urkia
Usuki
Xokoa
Zerba
F
A
K
U
L
T
A
T
E
A
11 hizki
Argitaldari
Frantximant
A
T
X
▼
13 hizki
Kontabilitate
Sekulakotasun
G
C E
O R
U S
P
E R
R O
I L
N
O
H
B A
K
J O
Diagraman koka itzazu ondoko hitz hauek:
BOKALA
KONTSONANTEA
▼
▼
▼
▼
▼
▼
JOAN-ETORRIA
POTASIOA
▼
KONTSONANTEA
O
A
H
P
I B E
L I N
D
A
U
S
A B
E Z
O R E
P O R
A
K
U
A
▼
MODAREN
ERDIAN
O
T
A
Z
U
▼
SUARI
DARIO
D
A
G
O
N
I
L
BOKALA
ADI EZAZU!
B
D
I
R A
A L
K E
I
M
L I
A
K U
OXIGENOA
A
A L L
B I
V I V
N E
Z O R
N P
B I O
O
K A L
MATEMATIKAREN
ADARRA
▼
ALDERANTZIZ,
JIPOITU
20 Kioskoa
Egitura
berria 2011ko urtarrilaren 2a ekonomia@berria.info
Zigor Aldama Shanghai
i mila eta zortzia II.
Mundu Gerraz geroztik izandako krisi ekonomikorik okerrenaren urtea izan zen. Ez
ordea mundu guztian. Txinak bere diru kutxa ireki zuen, eta
420.000 milioi euro sartu zituen
barne produktu gordina %8tik
gora hazi ahal izateko. Pekingo
olinpiar jokoak ospatu zituen, eta
Alemaniari munduko ekonomiaren brontzezko medaila kendu
zion.
2009. urtea langabeziaren urte
gisa gogoratuko dute. Salbuespen
batzuekin. Txinak 11 milioi lanpostu sortu zituen, eta langabezia
tasa %5 azpitik eduki zuen. 2010.
urtea, berriz, amaitu da frogatuz
botere tradizionalak desegiten
doazela Txina buru duen Ekialdearen begien bistan.
Asiako erraldoiak Japonia
gainditu eta zilarrezko medaila
zintzilikatu du. Orain, duen garrantzi demografikoagatik dagokion lekuaren bila doa, urrearen
bila. Aurreikuspenak betetzen
badira, munduko potentzia ekonomiko nagusia izango da Txina
2025 eta 2030 artean. Halere, dagoeneko lortu du postu hori hainbat
aldagaitan, eta nazioartean zenbateko pisua duen erakutsi du.
Onerako eta txarrerako, yin eta
yang bezala.
Diru erreserba gehien pilatu
duen herrialdea da. Urrian 2,6 bilioi dolar inguru zituen —1,9 bilioi
euro—, eta, horri esker, kanpo zorraren erosle nagusietako bat
bihurtu da. Hain zuzen, Txinaren
esku-hartzeak arnasa eman dio
euroari. Abendu erdialdera, Europako zorra erosten jarraitzeko
asmoa agertu zuen, eta horrek
konfiantza eman dio Europako
Batasunari. Sinesgaitza dirudi
egoerak, kontuan hartuta orain
hamarkada bat Espainiaren antzeko pisu ekonomikoa zuela.
Denbora azkarrago doa Txinan. Enpresak dira horren isla. Likidezia soberakinek mesede egin
diete, eta erosketa garrantzitsuak
egin ahal izan dituzte; besteak
beste, Geelyk Volvo eskuratu du.
Egoerak buelta eman du: orain,
Txina ez dabil nazioarteko inbertsioen bila, munduak behar ditu
Txinako yuanak. Haren balioak
botere zentralaren kontrolpean
jarraitzen du, nazioarteak oihuka
jarraitu arren. Argi utzi zuen Jose
Montilla Generalitateko presidente ohiak. Hefeira joan zen,
B
Historiako etxerik garestiena dagoen auzoa, Hong Kongen. Etxebizitzen burbuila ez dela lehertu erakusten du. ZIGOR ALDAMA
Txinaren
mendea orain
hasiko da
Munduko bigarren potentzia eta hazkundean liderra da.
Asiako erraldoiak teknologia eta ezagutza arloan ere
erreferente izan nahi du orain.Dragoi erraldoiaren
garapenaren hirugarren fasea da.
(Hurrengo orrialdean jarraitzen du)
Egitura • 2011ko urtarrilaren 2a
22 Txina
(Aurreko orrialdetik dator)
Cheryk Europako lehen auto lantegia Katalunian jar zezala eskatzera. Burumakur itzuli behar
izan zuen, eta hauteskundeetan
belarrondokoa jaso zuen.
Antzeko zerbait gertatzen da
lan aukerekin. Txinako milaka
emigratzaile itzuli egin dira, nazioartean jasotako esperientziarekin «munduko fabrika»-ko produktuei gainbalioa emateko. Herrialdeak dagoeneko kendu du dena ehunean etiketa. Wingroup
Mondragonen kooperatiba ixterarekin ikusi da hori. Merke ekoitzi eta Europara esportatzeko estrategiak kanpaiak jotzeko balio
izan zion hasieran. Alabaina, irabazi marjina txikiek eta Shanghai
inguruetako kostuen igoerak bideragarritasuna kendu diote
proiektuari.
Txina da dagoeneko I+G arloan
gehien inbertitzen duen laugarren herrialdea, eta horren eragina argi ikusten da teknologiarik
aurreratuenetako sektoreetan.
Haiek bakarrik dituzte gaur egun
kenkari fiskalak, orain hamar urte industria astuna erakarri eta
teknologien transferentzia sustatzeko balio izan zutenak. Iman bat
ere bada herrialdea Europako eta
AEBetako langabezia endemikotik ihesi dabiltzan gazteentzat.
«Txinako ametsa» sortu da Amerikakoaren gainbeheraren ondoren.
Tradizionalki ospatzen ez badira ere, Gabonak aukera ezin hobea dira
kontsumorako. ALBERT OLIVE / EFE
Ingurumena,larri
Alabaina, ingurumenak amesgaiztoa bizi du. 2010ak baieztatu
du Txina dela munduko energia
kontsumitzailerik handiena.
Kontuan hartuta 1.400 milioi biztanle dituela, ez da harritzekoa,
baina naturarentzat hondamena
da. Mendebaldekoarekin konparatuta, biztanleria oraindik
urrun dago isurketa kutsatzaileen arloan, lau eta bateko ratioarekin, baina Txina bihurtu da karbono dioxidoaren iturri nagusi.
Gainera, ez dio kutsadurari mugarik jarri nahi, hazkundea geratuko duen beldur. 2010ean, %9 haziko da ekonomia. Horrek zilegitasuna ematen dio Alderdi Komunistari, eta gizartearen atsekabea
lehertzea oztopatzen du.
Inflazioa burukomin bihurtu
zaio Pekingo Gobernuari. Azaroan%5eko maila gainditu zuen, hasieran uste baino bi puntu gehiago, eta abenduan ere bide beretik
jarraituko du ia ziur. Bertako komunikabideek egindako inkesten
arabera, prezioak dira txinatarren kezka nagusi. «Gizartearen
parte txiki bat den elite bat badago, inflazioak inporta ez diona, are
gehiago, inflazioaz baliatzen dena
etxeen eta elikagaien espekulazioan aritzeko», dio Xu Anqui
Shanghaiko Fudan unibertsitateko soziologoak. «Haatik, biztanleen gehiengoarentzat lepoan ezarritako soka bat da». Fruta bezala-
Txinaren indarra Pudong-en ikusten da. ZIGOR ALDAMA
ko jakiak %28 garestitu dira aurten, eta arrautza eta olioa ere %15
inguru igo dira.
Egoera gerarazteko, Txinako
buruzagiek dianaren erdian jarri
dituzte espekulatzaileak. Hilabe-
Txina ez dabil
nazioarteko inbertsio
bila, munduak behar
ditu Txinako yuanak
Txinak ez dio mugarik
jarri nahi kutsadurari,
hazkundea geratuko
duen beldur
te honetan indarrean jarriko den
araudiaren arabera, janariaren
manipulazioa garesti ordainduko da; bost milioi yuan, zehazki
—560.000 euro—. Bankuek drainatu egin beharko dute egoerari
mesede egiten dion likidezia
soberakina. Interes tasak igo
dituzte, hirugarren etxebizitzarako maileguak galarazi eta, bigarren etxeen kasuan, %50eko gordailua eskatu eskudirutan.
Murrizketa gehiago espero dira
orain. Maileguen balioak azarorako gainditu zuen 2010erako
aurreikusitako kopuru osoa.
Ekonomikoki zailtasunak dituen masa gorabehera, erdiko
klasea da neurririk gabe hazten
ari den merkatu bakarra. Adibide
bat: 2009an, hamar milioi auto saldu ziren; historian lehen aldiz,
AEBetan baino gehiago. 2010ean
kopuru hori 18 milioira igo dela
diote. Pekinen bakarrik, egunero
bi mila auto saldu dituzte, eta kopuru hori goiko mugatik urrun
dago oraindik. 2025era arte salmentek oraindik gorantz egitea
espero da, eta, ordurako, 30 milioi
auto salduko dituzte urtean. Horren alde iluna autoz betetako
Txinako kaleetan ikusten da,
hainbeste gurpilentzat asfalto faltan.
Ehunka tona zabor egoten dira pilatuta Guiyuko kaleetan. ZIGOR ALDAMA
Bien bitartean, klase handiko
jendea da luxuzko marken salbagerrikoa. Sektoreko marka nagusiek hedapen beldurgarria hasi
dute, eta Zararen moduko enpresek Txinari esker izan dituzte
2009an hamar milioi
auto saldu zituzten;
lehen aldiz, AEBetan
baino gehiago
Txinatarren turismoa
lehentasun bihurtu da
munduko turismo gune
nagusientzat
emaitza onak 2010ean. Jet set-ei
dagokienez, diamanteen bigarren merkatu bilakatu dute
Txina, eta urrearen aurrenekoa.
Izenaren jabe ari dira egiten:
hegazkin pribatuen kopurua aparra bezala doa gora. Lurretik gertuen dagoen aire eremua liberali-
zatuko dute, eta hegazkin ekoizleek gogor txalotu dute erabakia.
Oraindik ez daukate bertako
konpetentziari aurre egin beharrik, eta Airbusek eta Boeing-ek
belarriak ikusten dizkiote dragoiari. Bi konpainiek ez dute iritzi
bera dute, ordea, herrialdeak behar duen produktuaren gainean.
A-380 bezalako aparailu handien
aldekoa da Airbus; erdi mailako
gaitasuna duten hegazkinen aldeko apustua egiten du Boeingek, B787 bezalakoen aldekoa. Hala ere,
biak bat datoz eskaerak urtero
%20 eta %25 artean haziko direla.
Horrek esan nahi du hogei urte
baino gutxiagoan bi mila hegazkin inguru beharko direla, hirukoiztu egingo dela gaur egungo
flota, alegia. Hori dela eta, Airbusek dagoeneko jarri du muntatze
lantegi bat Tianjinen. Handik atera zen iaz Txinan muntatutako
aurreneko A-320a. Boeingek ikerketa zentroak ireki ditu hainbat
hiritan.
2011ko urtarrilaren 2a • Egitura
Txina23
Merkatu propioak ematen
dituen aukerez baliatzeko ordua
dela jakitun,Txinak ere ez du
alferrik galdu nahi fruituak jasotzeko aukera. Atzerrian ere hasi
nahi du urratsak egiten. Hori
egin du Comac konpainiak. Irismen ertaineko ARJ-21 aireontzia
ekoizten ari da, eta C919 irismen
handiko ibilgailua diseinatzen.
Batak zein besteak lehiakideek
baino prezio merkeagoa izango
dute, eta eskaerak dagoeneko
hasi dira iristen, ez bertako aire
konpainietatik bakarrik, baita
garapen bidean diren herrialdeetatik ere.
Txinako teknologia, agian, ez
da hain fidagarria, baina bai ekonomikoagoa, eta iraultza ari da
eragiten Afrikako, Asiako eta
Latinoamerikako hainbat tokitan. Kostu txikiko hozkailuak
iristen dira Kanbodiara, astoak
ordezkatzen dituzten motoak
Palestinara edo Kubara, eta
ekoizpen maila handitzen duten
traktoreak Nigeriara. Orain,
hegazkinak eta trenak.
Hartu eta eman
Krisi ekonomikoak ekarri du Txinaren lehen ofentsiba politikoekonomikoa garapen bidean diren lekuetan. Botere tradizionalak axolagabe agertu direnean,
Asiako erraldoiak neokolonizazioaren erreleboa hartu du. Baliabideen lapurretara ohituta dauden hiru kontinenteren arabera,
ezberdintasuna zera da, Txinak
hartu egiten duela, baina baita
utzi ere. Indotxina da adibide bat.
Frantziaren esku egon zen, eta
oraindik ez dago taxuzko errepiderik, ezta trenbide sarerik
ere,Vietnamen salbu. Txina, ordea, abiadura handiko linea bat
egiten ari da, herrialde horiek Pekinekin lotzeko. Arrazoia argi
dago: Txinak merkantziak azkar
eta seguru eman behar ditu, eta
biztanleria ere irabazle aterako
da.
Gauza bera gertatzen da Afrikan ere. Asiako erraldoiak lehengaiak hartzen ditu handik, Mendebaldeak mendeetan egin duen
bezala. Horren truke, Txinako enpresek era guztietako azpiegiturak eraikitzen dituzte. Ez betoizkoak bakarrik, baita zerbitzuenak ere. Afrikako hainbat zerbitzu konpainia kudeaketari buruzko ezagutza ari dira jasotzen
Txinakoetatik.
Txinako dirua ez da nazioartean leku bila dabilen bakarra. Herritarrek ere bidaiatzeko zaletasuna hartu dute. Txinatarren turismoa lehentasun bilakatu da
munduko turismo eremu nagusientzat, eta alderantziz. Lehen aldiz, Espainiako baino bisitari
gehiago jaso ditu herrialdeak, eta
Turismoaren Nazioarteko Erakundearen arabera, hamar urte
baino gutxiagoan Txina izango da
bidaiari gehien jaso eta emango
dituen herrialdea.
Bi dantzari, maiatzetik urrira bitartean egindako Expoan dantzan. ZIGOR ALDAMA
Erraldoiaren ate pisutsuak
Txinako merkatuan arrakasta izan
ahal izateko, gero eta ahalegin
handiagoa egin behar izaten dute
atzerriko enpresek.
Z.Aldama Shanghai
Maiatzetik urrira bitartean egindako Shanghaiko Expoak erakutsi du Txinak munduarekiko zenbateko erakarmen gaitasuna
duen. Inoizko handiena eta bisitatuena izan da, eta 190 herrialdeek eta erakunde parte-hartzaileek inoiz baino diru gehiago
inbertitu dute. Bilbok ere toki
propioa izan du munduko urbanismorik onena erakusteko
aukeratutako 50 hirien artean.
Iñaki Azkuna alkateak aitortu
duenez, «garrantzitsuena gure
enpresei ateak irekitzea eta Txinako turistak erakartzea da, etorkizuna ordezkatzen dutelako».
1,2 milioi txinatar pasatu dira
Bizkaiko hiriburuaren erakusmahaitik, eta herrialdearen
finantza erdigunean hazia ereiten jarraitzeko asmoa erakutsi
du «epe ertain eta luzean» fruitua
jasotzeko. Txinan FITURen parekoa den azokan parte hartu du.
Bilbok ordezkaritza propioa izan
du. «Guggenheim da ikurra,
Bilbo marka eta Euskadi eskaintza turistikoari zentzu zabalagoa
ematen dion kalitatezko lehengaia», gaineratu du Isabel Sanchez turismo zinegotziak.
Espainiak turismorako duen
irudi ona ez da zehazki enpresek
bilatzen dutena. Dilema baten
aurrean daude: ea komeni den
herrialdearen marka bereiziak
sortzea, industria eta teknologia
karga handiagoarekin, Kataluniaren eta Euskadiren kasua
izan daitekeen moduan.
Indarrak batuta,hobeto
Joaquin Serra Natura Bisse-ko
presidenteordea da. Marka hori
Txinako luxuzko hotel eta spaetan zentratu da, eta logotipoan
bertan argi uzten du nongoa den:
Bartzelonakoa. «Ikusi genuen
gure lehiakideak Paris edo Frantzia jartzen zuela eta aurrenekoak izan ginen hiriaren izena erabiltzen». Horrek ez du esan nahi
ezinbestean Espainiatik bereizitako marka bat sortu behar
denik. «Markak sortu behar ditugu kalitatezko produktuen bidez.
Herrialdearekin berdin. Lema
bat dugu: azkar joan nahi baduzu, joan bakarrik; urrutira iritsi
nahi baduzu, joan taldean.Txinan, indarrak batu behar ditugu».
Izan ere, merkatua gainezka
eginda dago, eta ez dago lehengo
mauketarako aukerarik. Nola
egin mokadu bat da enpresen
buruhaustea. «Gizartearen goiko
partetik hasi behar da, izenari
prestigioa ematen diotelako, eta
txinatarrak zoratu egiten direlako markekin. Gero merkatua irekiz joan daiteke. Horregatik, hasteko, Shanghaiko luxuzko
merkataritza gune batean koka-
‘‘
Ezinbestekoa da merkatu
nitxoa aurkitzea eta
etorri aurretik etxeko
lanak egitea»
IÑIGO MENDIBURU
Igeo aholkularitza enpresako bazkidea
tu gara», dio Sergi Pastor Scalextriceko zuzendari nagusiak.
Berdina egiten dute Mangok
eta Zarak ere. Txinatar kontsumitzaileak helburu dituzten
enpresak berez euren merkatuetan aritzen diren segmentuen
gainetik kokatzen dira. Eta funtzionatzen du. «Itsu-itsuan sinesten dugu Txinan, ia ez du nabaritu krisia. Zalantzarik gabe
munduko lehen merkatua da»,
azaldu du Xavier Gibert Mango-
ren Txina eta Japoniako hedapen
arduradunak.
«2009an, frankizien eta lokal
propioen artean, 25 denda ireki
genituen. 2010ean ehun izango
dira. 2011n 170 saltoki berri izatea
espero dugu, eta handik aurrera,
urtean 200 gehiago irekitzea.
Herrialdean gutxienez 700 denda
izateko potentziala dugula uste
dugu». Pekinen, gaur egun, hogei
saltoki dituzte, eta Giberten esanetan, 50 gehiagorentzat merkatua dute.
Arrakasta horren kontrako
muturrean enpresa ertain eta txikiek bizi duten errealitatea dago.
«Hemen tamainak garrantzi handia du», dio Natxo Artamendi institutu hispano-txinatarreko
zuzendariak. Marka txikiek
finantziazio eta giza baliabideen
arloan dituzten zailtasunek arrakastarako aukera guztiak zapuzten dituztela uste du. «Merkatu
nitxoa aurkitzea eta etorri aurretik etxeko lanak egitea ezinbestekoa da», gaineratu du Iñigo Mendiburu Txinan ibilbide handiena
duen euskaldunetako batek, Igeo
aholkularitza enpresako bazkideak. «Oraindik badaude aukerak
herrialdean, eta horren adibide
da proiektu kopuruak gora jarraitzen duela». Hala ere, ez dago
zalantzarik. Txinako ateek gero
eta gehiago pisatzen dute eta
esfortzu handiagoa egin behar da
irekitzeko.
24 Hitz bitan
Bakarrizketan
Espioiak
bankuetan
Kafe garestia
Jakes Goikoetxea
1 Zer erabaki du Alemaniako Gobernuak? Finantza erakundeek bezeroei eskaintzen dizkieten zerbitzuak
eta produktuak ikertzea, bezero plantak egingo dituzten ikertzaileen bitartez. Finantza eta Kontsumo ministerioek hartu dute erabakia.
2 Zer ikertuko dute? Eskaintzen duten zerbitzu orokorra bai, baina batez
ere finantza aholkularien jokabidea:
ea inbertsio produktuei buruzko azalpen garbiak ematen dituzten, eta ea
Balio Merkatuen Legea betetzen duten. Produktuen baldintza orokorretatik harago joan nahi du.
3 Noiz jarriko dute ekimena abian?
Urtearen erdirako.
4 Zerk bultzatu ditu halako neurria
hartzera? Bezeroek eta kontsumitzaileen elkarteek finantza erakundeen zerbitzuei buruz duten iritzi txarrak.
Iritzi horiek islatu dituzte ikerketa pribatuek.
5 Zer diote ikerketek? Stiftunt Warentest kontsumitzaileen elkarteak 21
finantza erakunde aztertu zituen iazko udan. 146 informazio eskaera egin
zizkieten. Sei finantza erakundek kalifikaziorik txarrena lortu zuten, «eskasa». Gainerakoetatik inor ez zen iritsi
«ona» edo «oso ona» kalifikazioetara. Hamabik emandako zerbitzua
«egokia» izan zen, eta hiruk eskainitakoa «balekoa».
6 Emaitza fidagarriak al dira? Finantza erakundeek zalantzan jarri zituzten, Stiftunt Warentestek ez duelako jakinarazten azterketak nork egiten dituzten. Dena den, urte askotako
eskarmentua eta izen ona duen erakundea da.
7 Finantza erakundeek zigorrak jasoko al dituzte? Ilse Aigner Kontsumo ministroak ez du zehaztasunik
eman horri buruz, ez eta ekimenaren
aurrekontuari buruz ere. «Legeak eraginkorrak dira bakarrik norbaitek betearazten baditu», esan du Aignerrek.
«Azterketak zabalduko ditugu, kontsumitzaileen onerako».
Asteko gaia
Jakes Goikoetxea
M
iguel Sebastian Espainiako Industria
ministroak kafearekin itzali nahi izan
du argindarraren
prezioaren igoera historikoarekin sortu
duten sua. Igoera, %9,8koa, herritar bakoitzarentzat hilean «kafe bat hartzea
baino pixka bat gehiago» baino ez dela
esan du. Konparaketa kaskarra, desegokia eta okerra 28 urteko igoerarik handiena jasan behar duten herritarrentzat. Espainiako Gobernuaren arabera, igoera 3,2
eurokoa izango da hilean, 38,4 urtean; Facua kontsumitzaileen elkartearen iritziz,
berriz, 6,77 euro gehiago hilean eta 80
euro pasatxo urtean. Sebastianen kafeaz
gain, laranja zukua eta croissanta ere sartzen dira, beraz, igoeran.
Izan ere, Espainiako Gobernuko ordezkariek kafearen prezioari buruz hitz egiten dutenean hanka sartzen dute. Gogoratzen Jose Luis Rodriguez Zapatero Espainiako Gobernuko presidenteak
2007an, telebistan, herritar baten galderari erantzunez, nola utzi zuen agerian ez
zekiela zenbat balio zuen kafe batek? 0,80
zentimo balio zituela esan zuen. Espainian Sebastianen zain zeuden, argindarraren igoera nola zuritzen zuen jakiteko,
eta asteazkenean botatakoaren ostean,
honezkero belarriak gorritu zaizkio entzun behar izan dituenak entzunda.
Baina kafearen adibidea adierazgarria
izan daiteke, ziurrenik dagoeneko hainbat herritarrek uko egin behar izan baitiote egunero kalean hartzen zuten kafeari, krisiaren ondorioei aurre egin ahal iza-
teko. Hala ere, argindarrari ezin diote uko
egin.
Egia da Espainiako gobernuak bata
bestearen atzetik atzeratzen joan direla
energiaren fakturan sortzen ari zen zuloari, hau da, tarifa defizitari aurre egiteko
ordua. Argindarragatik ordaintzen denak ez baitu ordaintzen sortzea kostatzen
dena. Argindar konpainiekin pilatutako
zorra 20.000 milioi euro ingurukoa da. Mariano Raxoi PPko idazkari nagusiak harro
esan du PPren gobernuen garaian argindarraren prezioa jaitsi egiten zela. Bai,
baina jaitsieraren faktura etorkizuneko
belaunaldiei pasatzearen kontura.
Nahas-mahasa fakturan. Argindarraren fakturaren banaketa aztertuz
gero, kafea guztientzat formula erabili
dute. Nahas-mahas izugarria da. Badaude gobernuak kontrola ezin ditzakeen
faktoreak; petrolioa garestitzea, esaterako. Baina fakturan pisu nabarmena dute
gobernuaren erabakiek, Espainiako ikatzari eta energia berriztagarriei emandako laguntzek, esaterako. Laguntza oparoak, energia berriztagarrietan espekulazio
burbuila eta iruzurra eragin dutenak,
energia berriztagarrien aldeko apustu serio eta ordenatua baino gehiago. Eta
oraindik fakturan ordaintzen ari gara argindar enpresei bertan behera geratu ziren zentral nuklearren kostua konpentsatzeko kanona.
Gainera, orain, krisi bete-betean, iragarritako garestitzea oso handia den arren,
gogoratu behar da uztaileko BEZaren igoerak ere garestitu zuela argindarra. Eta
jada %50 garestitu dela lau urtean.
Gustura dauden bakarrak argindar
ekoizleak dira. Sebastianek haiekin hartu beharko du kafea, gure kontura.
Sebastian, argindarra garestitzeari buruzko azalpenak ematen, asteazkenean. J. LIZON / EFE
Asteko enpresak
Esnelat
Hilabetez itxita,
sute batengatik
Eroski
Etxetresnak
Interneten
Iberdrola
Neo Sky
saldu du
Apple
Munduko
bigarrena
Suak Esnelaten bi pabiloi
kiskali zituen asteazken
gauean Urnietan (Gipuzkoa). Ez zen inor zauritu. Enpresako arduradunek esan
dute kalteak uste baino
handiagoak izan direla eta
guztia konpontzeko lantegia gutxienez hilabete batez
itxi egin beharko dutela, lehen balorazioen arabera.
Esnelatek esnekiak ekoizten
ditu; tartean, Kaiku markakoak. 300 langile inguru
ditu.
Eroskik abian jarri du etxetresnak eta elektronika produktuak Interneten saltzeko
denda, www.eroski.es/eu
webgunearen barruan
—oraingoz,ez dago euskaraz—.Prestaketa eta bidalketa gastuak 5,98 eurokoak
dira.Prezio horren barruan
sartzen da produktua prestatzea,etxera eramatea eta
produktu zaharra kendu eta
birziklatzea.Bezeroak aukera du produktua dagokion
dendan jasotzeko ere.
Iberdrola saltzen ari da beretzat estrategikoak diren
aktiboak. Horien artean
dago Neo Sky telekomunikazio operadorea. Saltzea
erabaki du, eta erosleak baditu. Neo Sky hainbat funtsi
salduko die 30-50 milioi euroren truke. Ez da azkenaldian egin duen salmenta
bakarra, 1.735 milioi euro eskuratu baititu azkenaldian
egindako salmenten bitartez —2.500 lortu nahi ditu
2012rako—.
Steve Jobsen enpresa albiste da astero. Aste honetan,
bi arrazoirengatik, behintzat,
bai: alde batetik, burtsako
baliorik handiena duten enpresen zerrendan bigarren
delako orain —ia 300.000
milioi dolar—, Exxonen atzetik eta Petrochinaren aurretik; bestetik, haren kontrako
salaketak jarri dituztelako,
ustez zenbait aplikazioren
bidez publizitate enpresei
bezeroen informazioa emateagatik.
Hitz bitan 25
30 urterekin
%1,527 erretiroa
Adi datuari
pEuriborra. Azarotik abendura bitartean jaitsi egin da hipoteka gehienak kalkulatzeko
erreferentziatzat erabiltzen
den Euribor indizea: %1,54tik
%1,527ra, hain zuzen. Iazko
abenduan, ordea, %1,242an
zegoen. Ohikoena maileguak
urtean behin berritzea da, beraz, garestitu egingo dira hileroko kuotak. 30 urtean ordaintzeko 160.000 euroko hipoteka dutenek 30 gehiago
ordaindu beharko dituzte hurrengo hamabi hilabeteetan.
105
pAlcatelen zigorra. AlcatelLucentek onartu du munduko
hainbat herrialdetan kontratuak lortzeko funtzionarioak
erosi zituela. 105 milioi euroko
isuna ordaintzeko prest agertu
da, eta horren eraginez, bertan
behera geratuko dira eroskeria
kasuei buruzko ikerketak. AEBetako Justizia Departamentuaren arabera, 14 milioi dolar
eman zizkien lau herrialdetako
funtzionarioei. Telefonia finkoko sareen munduko hornitzaile nagusia da Alcatel.
270
67
pPentsioen erreforma. Toledoko Itunaren jarraipen batzordeak onartu ditu Espainiako pentsio sistema aldatzeko gomendio
orokorrak. Proposamen oso orokorrak egin ditu, eta nahi duena
egin ahal izango du Espainiako Gobernuak. Erretiro adina luzatzeari buruz ez dutela akordiorik lortu esan diote gobernuari. 67
urtera atzeratzea nahi du hark.
pIsuna. Hiru hilabeteko kartzela eta 270 euroko isuna jarri diote eraikuntza enpresa
bateko kudeatzaileari segurtasun neurriak ez betetzeagatik. 2003an Olaberrian izandako lan istripu baten harira
dator epaia. Bi langile zauritu
ziren, eta haietako bati ondorio nabarmenak geratu zaizkio. Sindikatuen arabera, argi
geratu da prebentzio falta
merke ateratzen zaiela enpresaburuei.
Aste honetan entzunak
«Sindikalismoa oso
bakarrik dago grebaren
aurrean, baina esfortzu
handi bat egingo dugu»
«ELAk eta LABek,
grebak antolatu
beharrean, Lanbiden
batu behar lukete»
«CCOO eta UGTrekin
harreman ona izan dut;
konstruktiboak direla
frogatu dute»
ADOLFO MUÑOZ
OSCAR RODRIGUEZ
JOSE GUILLERMO ZUBIA
ELAko idazkari nagusia
PSE-EEko legebiltzarkidea
Confebaskeko idazkari nagusia
Asteari so
Joseba Barandiaran
N
ago gure gizarte
honetan bi
modu baino ez
daudela 30 urterekin erretiroa
hartzeko: bata futbolari profesionala izatean datza (edo euretako
baten senar edo emazte) eta besteak Euromillones du izena.
Adam Smithek esan omen
zuen borondatezko zerga bat dela
loteria. Eta hala izango da, bai;
kopuru oso txiki bat «kotizatuta», erretreta lortzeko probabilitate ñimiño bat ematen digu, ordea, baloia ostikoz jotzen abilezia
handirik ez dugunoi. Hutsaren
hurrengoa, bai, baina positiboa.
Nire kasuan, Mikel Aranburu
edo Labakarekin ligatzen saiatzeak baino zentzu gehiago du.
Gure beste kupoa ere badoa horrekin, estatuek baitute euskaldunoi loteriak saltzearen eskuduntza. Espainiakoa pribatizatzera doazen honetan, akziodun
bihurtzeko aukera izango du,
agian, nornahik; Saltzeko Eskaintza Publikoa (SEP) hobesten
bada bederen. «Gure» Iberdrola
ACSk bereganatu nahi duen honetan, kontraerasorako aukera
dugu hor.
Bestalde, matematika askorik
ez dakitenentzat omen da egokia
loteriarena, baina, esan gabe doa,
loterian ere «banka» izaten dela
beti irabazle. Jokoa antolatzen
duena baita irabazle ziur baka-
45 urtez gorakoek
lan aukera errealak
izan ditzaten
saiatu behar luke
Lanbidek. Nola?
Formakuntza,
hezkuntza da bide
bakarra. Europan
bitik batek
jasotzen omen du
formakuntza
(%52), Espainian
ezta hirutik batek
ere (%32).
rra. Eta futbolera etorriz, futbol
profesionalak ere ez al du borondatezko zerga itxura? Foru Aldundi guztiek dute, Reyno de Navarratik hasi eta euskara bultzatzeraino, futbol taldeei
«borondatez» laguntzeko ohitura. Nola hartuko du bestela erretreta 30 urterekin gure Fernando
Llorentek? Nola eraikiko da bestela San Mames Barria bere maizterrak sosik jarri gabe? Zertaz
jardungo dira Teleberriak?
Lanbidek, INEM jubilatuko
omen duen honetan, lan politika
aktiboak bereganatuko ditu,
Jaungoikoaren grazia eta legezaharrez. 45 urtez gorakoek lan aukera errealak izan ditzaten saiatu beharko luke. Nola ordea? Formakuntza, hezkuntza da bide
bakarra. Europan bi profesionaletatik batek jasotzen omen du
formakuntza (%52), Espainian
ezta hirutik batek ere (%32). Bestalde, adinari egokitutako lanpostuez pentsatzen ere hasi beharko genuke: bidesariak kobratzen dihardutenek, berbarako, ez
al lukete 50 urtez gorakoak izan
behar? Edo aparkalekuen kobraketan? Nola alferrik galdu 30 urteko baten sasoia horrelako lan
batean? Tabako Lege berriak ere
kontrolatzaile lanpostu ugari sor
lezake!
Artxandako tunelak pribatu
jaio omen ziren, baina bidesariak
ordaintzeko gure ohitura faltagatik edo, porrot egin du enpresak.
Tunela gurutzatzeagatik errifaren bat opari eman balute sikiera! Eskerrak Bizkaiko Aldundiak
erreskatatu duen; bestela, tunela
zulatuta bezain itxita legoke,
bankuren baten eskutan hori ere.
SuperSur delakoak (Metropoliko
Hegoaldeko Saihesbidea) ez al du
bide berbera jarraituko! Babcockeko langileak birkolokatzeko
moduko postu batzuk izango dira
hor laister.
Hori bai, Leongo meatzariekin
eta Abu Dhabiko emir jubilatuekin elkartasunez, %10 garestituko da Hegoaldean argindarra. Argiak itzali eta umeak eduki ditzagun gonbidapen argiagorik?
Familia Ugari tituludunek ez
omen dugu igoera hori pairatuko. Eta 70 urtera arte erretiratu
ezingo dugunokin elkartasunez,
inork ikusi ez zuen Juan Carlos I.
Espainiako erregeak ere ez du
erretiratzeko asmorik epe laburrean. Lasai, dena den, urtarrileko aldapa eramangarriagoa da
greba orokor batekin.
2011rekin gorde ditzagula bere
horretan umorea, osasuna eta
Osakidetza/Osasunbidea. Bere
horretan, edo hobe. Topa.
26 Urteari errepasoa
ere Gipuzkoa, Bizkaia eta Nafarroa iparraldean. Sektoreka, merkataritzan eta industrian izan
zuen eraginik handiena. Euskadiko CCOOk bat egin zuen greba
egunarekin, baina ez gehiengo
sindikalaren deialdiarekin.
H. Hipotekak
Euriborraren maila apalak ez
duela etxebizitza merkatua suspertu diote sektoreko ordezkariek. Prezioak gehiago jaitsiko diren edo ez esateko orduan ez dira
ados jartzen. Etxe agentziek diote
merkatu beharreko guztia merkatu direla; adituek, berriz, askoz
gehiago jaitsiko direla. Argi dagoena da Euriborraren beherakada
handirik behintzat ezin dela espero. Urtarrila %1,232an hasi zuen
hipoteka gehienak kalkulatzeko
erreferentziatzat erabiltzen den
indizeak. Ordutik, mantso baina
igoz joan da.%1,52an amaitu du
urtea.
I. Istripuak
Lan erreformaren aurka, greba orokorra egin zuen gehiengo sindikalak ekainaren 29an. LUIS JAUREGIALTZO / ARGAZKI PRESS
2010,antxoatik
zorraren krisira
Mugitua izan da urtea ekonomiarentzat, eta aurreko
bietan bezala, gaurkotasunaren protagonista
handienetako bat izan da. Titular ezkorrek eta
pankartadunen argazkiek bete dituzte orriak.
Miren Garate
Euskal Herriari begiratuta, enpleguari buruzkoak izan dira albiste gehienak: langabezia, espedienteak, enpresen itxiera, eta halakoak. Nazioartean, zorraren
krisia izan da hizpide nagusia, eta
hari lotuta etorritako salbamendu planak eta gobernuek iragarritako murrizketa neurriak.
A. Antxoa
Bost urtean lehen aldiz, antxoa
harrapatu ahal izan dute Kantauri itsasoan. Martxoan hasi zuten
kostera, eta ekainean amaitu.
Baimendutako kopuru guztia
arrantzatu zuten: 5.400 tona, hain
zuzen. Alabaina, hainbeste desiotako kanpaina sentipen gazi-gozoarekin bukatu zutela esan zuen
Eugenio Elduaien Gipuzkoako
kofradien federazioko presidenteak. Pozik, ikusitako antxoa kopuruagatik; eta triste, egin duen prezio txikiagatik.
B. Bat-egiteak
Krisiak doikuntzak ekarri ditu finantza sektorera, eta euskal kutxetan ere egon dira aldaketak.
Tamaina handitzeko asmoz, Espainiako Bankuak erreskatatutako CajaSur eskuratu du BBK-k..
Horrez gain, fusio hotza proposatu dio Vital Kutxari. Bestalde, Nafarroako Kutxak Banca Civica
sortu du, Cajasol, Caja de Burgos
eta CajaCanariarekin batera. Madrilen izango du egoitza taldeak,
eta erakunde berrian %29,1eko
parte-hartzea izango du CANek.
C. Confebask
Hiru hamarkadaren ondotik,
erretiroa hartuko du Jose Guillermo Zubia Confebaskeko idazkari
nagusiak. Haren ordezkoa zein
izan ere proposatu du patronalak:
Nuria Lopez de Guereñu. Enpresa munduan eskarmentu handirik ez du; bai, ordea, politikan. Garraio sailburua izan zen 2005etik
2009ra, eta Nekazaritza eta Landa
Garapeneko Gipuzkoako diputatu 2003tik 2005era. Kargu hori beteko duen lehen emakumea izango da.
D. Dosierrak
Urtarriletik azarora bitartean
1.744 espediente baimendu ditu
Eusko Jaurlaritzako Lan Sailak,
eta 17.965 langileri eragin diete.
Dosierren ia erdiak aurreko baten jarraipena izan dira. Nafarroako Gobernuak urrira bitarteko
datuek eman ditu: tarte horretan,
340 baimendu ditu, eta 5.499 pertsonari eragin diete. Outokumpu,
Sidenor, Arcelor, Funvera, Zayer,
TS Fundiciones... luzea da langileen kontratuak eteteko, lanaldia
murrizteko edota kontratuak desegiteko eskatu duten enpresen
zerrenda.
E. Erreskateak
Greziaren txanda izan zen aurrena, eta Irlandarena gero. Nazioar-
teak erreskatatu behar izan zituen. Portugali eta Espainiari begira jarri ziren orduan begi guztiak. Bi herrialde horiek, oraingoz, ez dute salbamendu planik
onartu beharrik izan. Laurek iragarri dituzte, ordea, gerrikoa estutzeko neurri gogorrak.
F. Funtzionarioak
Dirua aurreztu beharra zegoela
eta, ekainetik aurrera sektore publikoko langileen soldatak batez
beste %5 murriztea erabaki zuen
Espainiako Gobernuak, eta datorren urtean izoztuta mantentzea.
Jaurlaritzak eta Nafarroako Gobernuak ere neurri bera hartzea
erabaki zuten.%2 murriztu dira
Araba, Bizkai eta Gipuzkoan, eta
%5 Nafarroan. Greba orokorrarekin erantzun zioten erabakiari
funtzionarioek. Hego Euskal Herrian bi egin zituzten, euskal
gehiengo sindikalak deituta bat,
eta CCOOk eta UGTk antolatuta
bestea.
G. Greba orokorra
Greba eguna izan zen ekainaren
29a Hego Euskal Herrian. ELAk,
LABek, EILASek, Hiruk, EHNEk
eta ESK-k antolatu zuten, lan
erreformaren aurka. Erantzun
zabala izan zuen protestak, batez
LABek egindako kontaketaren
arabera, 80 pertsona hil dira aurten lanean ari zirela: 26 Bizkaian,
22 Gipuzkoan, hamasei Araban,
hamabi Nafarroan eta lau Ipar
Euskal Herrian. Iazko mailan
mantendu da kopurua, eta berriro ere eraikuntzan izan da istripurik gehien. Nabarmentzekoa da
amiantoaren eraginez hildako
pertsonen kopurua.
J. Joan Rosell
Konplikatua izan da urtea CEOE
Espainiako enpresaburuen elkartearentzat. Alde batetik, krisiagatik; eta bestetik, erakundearen
barne arazoengatik. Gerardo
Diaz Ferranek eta haren enpresen porrotek gaiztotu egin zuten
egoera, eta azkenean dimisioa
eman behar izan zuen. Bi hautagai zeuden haren lekukoa hartzeko. Joan Rosell Kataluniako enpresaburuen elkarteko presidentea eta Santiago Herrera
Andaluziako patronaleko burua.
Espero zen bezala, aurrenak irabazi zuen.
K. Kalifikazio agentziak
AEBetako Senatuko ikerketa batek ondorioztatu du kalifikazio
agentziek gutxietsi egin zutela finantza produktuen arriskua diru
sarrera handiagoen truke. Harrigarria dirudien arren, bankuek,
enpresek, gobernuek eta, oro har,
mundu guztiak sekulako boterea
ematen diete oraindik.
L. Langabezia tasa
Espainiako Enplegu Zerbitzu
Publikoen arabera, 175.000 langabe inguru izango dira urte amaieran Hego Euskal Herrian. Hau
da, biztanle aktiboen ia %13 ariko
dira lan bila. Confebask patronalaren arabera, ekonomia gehiago
hazten ez bada, enplegurik ez da
sortuko. Sindikatuek, berriz, lan
erreformari egin diote kritika.
Urteari errepasoa 27
Alde batetik, langabezia
murrizteko ez duela balio izan
azaldu dute; eta bestetik, behin
betiko kontratuen bultzadarik ez
duela ekarri. Azaroan, kasu,
egindako hamar kontratutik
bederatzi pasa aldi baterakoak
izan ziren.
M. Metala
Lan hitzarmen garrantzitsua da
Gipuzkoako metalekoa. 58.000
langile ingururi eragiten die, eta,
haren arabera, negoziatzen dira
beste itun asko ere. Aurten tokatzen zen berria egitea. Ika-mika
handia izan da Adegiren eta sindikatuen arten, baita hainbat greba ere. Azkenean batzuen eta besteen eskaeren arteko erdibidea
aurkitu zuten: gutxi gorabehera
balekotzat jo zuten orain arte bezala jarraitzea. Hala, Adegik,
ELAk eta LABek KPIaren adinako soldata igoera eta lanorduak
mantentzea adostu zuten. UGTk
ere sinatu zuen akordioa; ez, ordea, CCOOk.
Beriainen izandako lan istriputik gorpua eramaten. JESUS DIGES / EFE
N. Negoziazio
kolektiboa
Krisiak ohi baino gehiago zaildu
ditu enpresaburuen eta langileen
ordezkarien arteko negoziazioak.
Urriko datuen arabera, langileen
%71 epez pasatako lan hitzarmenekin ari ziren Araban, Bizkaian
eta Gipuzkoan. Lan ituna aurten
sinatu dutenek, batez beste,
%1,41eko soldata igoera eta 1.703
orduko lanaldia hitzartu dute.
Bost urtean lehen aldiz, antxoa arrantza baimendu dute. NEKANE AKARREGI
Inoiz baino auto gehiago egin dituzte Volkswagenen. JAGOBA MANTEROLA / ARP
Dimisioa eman zuen Rojo Vitaleko presidenteak. ADRIAN RUIZ DE HIERRO / EFE
Zorraren krisiari buruz egindako goi bilera bat. OLIVIER HOSLET / EFE
O. Opor fiskalak
1990eko hamarkadan, krisi garaian, enpresentzako kenkari eskuzabalak aplikatu zituzten diputazioek, enpresa eta inbertsio berriak erakartzeko asmoz.
Europako Batzordeak eta Europako Justizia Auzitegiak legez
kanpokotzat jo arren, prozesua
luzatzen jarraitu dute. Eta orain
Europako Batzordeak isun garestia nahi du, 50 milioi euro ingurukoa, laguntzetan emandako diru
guztia ez berreskuratzeagatik.
Diputazioei isuna ezartzeko eskatu dio Europako Justizia Auzitegiari. Horrez gain, itzultzeko falta
diren 587 milioi euroak bueltatzeko agindu die Bruselak.
P. Pentsioak
Ipar Euskal Herrian protesta
handienak ekarri dituen erreforma, berriz, pentsioen gainekoa
izan da. Bederatzi greba orokor
eta protesta egun egin dituzte.
Frantziako Gobernuak jada onartu du erretiro adin ofiziala 60 urtetik 62ra luzatzea, eta behar adina
kotizatu ez dutenek 67 urtera arte
lan egin behar izatea. Espainiako
Gobernuak ere bi urte atzeratu
nahi du erretiro adina, 67 urtera.
Horrez gain, pentsio gehienak
izoztuko ditu datorren urtean.
Gehiengo sindikalak greba orokorra egingo du urtarrilaren 27an
neurriaren aurka.
R. Gregorio Rojo
Kutxa bateko agintaritza organoetan hamasei urte baino gehiago
egotea zilegi dela frogatzen saiatu ziren Gregorio Rojo eta haren
abokatuak. Auzitegiekiko lehian
etsi egin zuen azkenean, eta utzi
egin zuen Vital Kutxako presidente kargua. Hogei urte egin
ditu zeregin horretan. EAJ eta
PSE-EEren akordioaren arabera,
azken horri zegokion hautagai
berria proposatzea. Carlos Zapatero aukeratu du hark, eta uztailaz geroztik bera da Vital Kutxako presidentea.
S. Salbuespenak
Galera, itxiera, eta kaleratzeei buruzkoak izan dira enpresei buruzko albiste gehienak aurten. Alabaina, krisiak krisi, badira emaitza onak lortu dituztenak ere.
Salbuespena dira, baina hor daude. CAF da adibideetako bat.
Ekainera bitartean 52 milioi euro
lortu ditu. Horrez gain, nazioartean hainbat kontratu lortzeko gai
izan da, eta eskaera zorroa hobetu du. Iberdrola ere etengabe hazten ari da atzerrian. Lehen bederatzi hilabetean 2.069,6 milioi
euro lortu ditu argindar konpainiak, iaz epe berean baino %2
gehiago.
T. Tecnalia
Porrot egin zuen lehen ahaleginak. Bigarrenean, ordea, onartu
zuten Tecnalia Research & Innovation (TRI) sortzea. Zortzi ikerketa zentro bakar batean elkartu
dira, Europako bosgarren ikerketa talde nagusi izateko. Egoitza
non jarri, hori izan da eztabaidagai nagusia, eta oraindik ez da
konpondu arazoa. Behin-behinean Bizkaian izango du 2011 erdialdera arte. Ordutik aurrera zer
egin adosten ez badute, txandatuz joango dira Miramon eta Zamudioko teknologia parkeen artean.
U. Upategiak
Errioxa jatorri izeneko nekazari
elkarte guztiek protesta batera-
tua egin zuten lehen aldiz. Mahatsari gutxieneko prezioa ezartzeko eta garaiz pagatzeko eskatu zuten ekoizleek. Kostuen azpitik ari
zirela lanean salatu zuten.
V. Volskwagen
Historiako ekoizpen mailarik
handiena izan du Iruñeko Volkswagenek. 336.336 Polo egin ditu.
Datorren urtea are hobea izatea
espero dute. 348.186 auto egitea da
asmoa, eta maiatzean bigarren
ekoizpen linea jarriko dute martxan. Oro har, ordea, sektorearen
egoera ez da batere ona. 2000E planari esker, salmentak ondo joan
dira urtearen lehen partean. Diru
laguntzak amaitu ostean, ordea,
matrikulazioek sekulako gainbehera izan dute.
W. Wall Street
Diru merkatuentzat ez da urte
ona izan 2010a. Euroguneko burtsei erreparatuta, %9,2ko galera
izan du Espainiakoak, %7koa
Alemaniakoak eta %6,2koa Frantziakoak. Egoera ezberdina da
AEBetan. Dow Jones indizeak
%11ko igoera izan du, eta krisi aurreko mailara itzuli da. 2011n egoera horri eustea espero du.
Y. Yuana
AEBen atzetik, Txina bihurtu da
munduko bigarren ekonomia
handiena. Japonia gainditu du.
Horrez gain, munduko esportatzaile nagusia da dagoeneko. Europak eta AEBek yuana debaluatuta edukitzea leporatzen diote,
atzerriak merkeago saltzeko. Presioak presio, berean jarraitzen du
Txinak.
Z. Zorra
Zerrendako azkena izan arren,
urteko protagonista nagusia izan
da zorra, batez ere publikoa. Hark
baldintzatu ditu gobernuek bultzatutako erabaki guztiak, merkatuen botere jainkotiarraren
izenean. Zorra bera aski arazo ez,
eta haren gaineko interesei ere
egin beharko diete aurrerantzean. Izan ere, garesti jarri dituzte
bonuak.
28 Lan eskaintza publikoa
Araba
Idazkari kontuhartzailea,
Zalduondon
Deialdigilea: Zalduondoko
Udala.
Baldintzak:
p Honako lizentziaturetako bat
izatea: Zuzenbidea, Politika eta
Administrazio Zientziak, Soziologia, Administrazio eta Enpresen Zuzendaritza, Ekonomia
edo Aktuariotza eta Finantza
Zientziak.
p Euskarako laugarren hizkuntza eskakzuna, derrigortasun
datarik gabe.
Edukia: Oposizio lehiaketa libre
bid ez, idazkari kontuhartzaile
bat hartzeko deialdia egin Zalduondoko Udalak. Hautaketa
prozesu osoa gainditu arren,
idazkari-kontuhartzaile lanpostua betetzeko proposatuak izan
ez diren hautagaiekin lan poltsa
osatuko da.
Epea: 2011-01-05
Informazioa: Zalduondoko
Udala. Arbin, 37. 01208 Zalduondo.
Telefonoa: 945 314534
Faxa: 945 314534
Iturria: 2010-12-10eko 139. ALHAO, 13.467. orria.
Administrari laguntzailea,
Zigoitian
Deialdigilea: Zigoitiko Udala.
Baldintzak:
p Bigarren hizkuntza eskakizuna izatea ezinbestekoa, 2009ko
urtarrilaren 1eko derrigortasundatarekin.
p Titulazioa: eskola-graduatua
izatea ezinbestekoa.
bidez, administrari laguntzaile
lanpostu bat betetzeko deialdia
egin du Zigoitiko Udalak.
Epea: Dagokion aldizkarian argitaratu eta hogei egunera.
Informazioa: Zigoitiko Udala.
Bengolarra 1. Ondategi. 01138
Zigoitia.
Faxa: 945 464052
Atezaina, Oionen
Deialdigilea: Oiongo Udala.
Baldintzak:
p Eskola ziurtagiria izatea ezinbestekoa.
p Euskarako bigarren hizkuntza
eskakizuna.
Edukia: oposizio lehiaketa libre
bidez, atezain bat hartzeko
deialdia egin du Oiongo Udalak.
Epea: Dagokion aldizkarian
behin betiko noiz argitaratuko
zain.
Informazioa: Oiongo Udala.
Herriko plaza 1. 01320 Oion.
Telefonoak: 945622190 /
945622192 / 945622184
Faxa: 945622183
Bizkaia
48990 Getxo.
Telefonoa: 944646011
Helbide elektronikoa:
aisasi@getxo.net
Iturria: 2010-11-23ko 225. BOB
28544. orria.
Tronpa irakaslea, Getxon
Kontabilitate eta
diruzaintza teknikaria,
Abanton
Deialdigilea: Abantoko Udala.
Baldintzak:
p Kontabilitatean eta diruzaintzan tituluduna izatea ezinbestekoa.
p Euskarako laugarren hizkuntza eskakizuna izatea.
bidez, kontabilitatean eta diruzaintzan teknikari bat hartzeko
deialdia egin du Abantoko Udalak.
Informazioa: Abantoko Udala.
Meatzari Etorbidea, 2. 48500
Abanto.
Webgunea: www.abanto-zierbena.org
28897.orria
Administrari laguntzailea,
Gernika-Lumon
Deialdigilea: Gernika-Lumoko
Udala.
Baldintzak:
p Euskarako bigarren hizkuntza
eskakizuna izatea.
p IT txartelaren jabe izatea:
Windows XP. Microsoft Word
2003 (oinarrizkoa) edo Microsoft Word XP (oinarrizkoa) eta
Microsoft Excel 2003 (oinarrizkoa) edo Microsoft Excel XP
(oinarrizkoa).
bidez, kultur etxean aritzeko administrari laguntzaile bat hartzeko deialdia egin du GenbikaLumoko Udalak.
Informazioa: Gernika-Lumoko
Udala. Foru enparantza 3. Gernika-Lumo.
Webgunea: www.gernikalumo.net
27504.orria
Piano irakaslea, Getxon
Deialdigilea: Andres Isasi Getxoko Udal Musika Eskola.
Baldintzak:
pPianoko goi ikasketak izatea.
pEuskarako hirugarren hizkuntza eskakizuna.
bidez, piano irakasle bat hartzeko deialdia egin du Andres Isasi
Getxoko Udal Musika Eskolak.
Hautatuari lan kontratu finkoa
egingo diote.
Informazioa: Andres Isasi Udal
Musika Eskola. Las Mercedes, 6.
Baldintzak:
pTronpa goi ikasketak izatea.
bidez, tronpa irakasle bat hartzeko deialdia egin du Andres
Isasi Getxoko Udal Musika Eskolak. Hautatuari lan kontratu
finkoa egingo diote.
48990 Getxo.
aisasi@getxo.net
28544. orria.
Biola irakaslea, Getxon
Baldintzak:
pBiolako goi ikasketak izatea.
pBiolineko erdi mailako ikasketal izatea
bidez, biola irakasle bat hartzeko deialdia egin du Andres Isasi
egingo diote.
48990 Getxo.
aisasi@getxo.net
28544. orria.
Biolin irakaslea, Getxon
Baldintzak:
pBiolineko goi ikasketak izatea.
pGanbera musikako goi mailako ikasketak izatea
bidez, biolin irakasle bat hartzeko deialdia egin du Andres Isasi
egingo diote.
48990 Getxo.
aisasi@getxo.net
28544. orria.
Tronpeta irakaslea,
Getxon
Baldintzak:
pTronpeta goi ikasketak izatea.
bidez, tronpeta irakasle bat hartzeko deialdia egin du Andres
48990 Getxo.
aisasi@getxo.net
28544. orria.
txoko Udal Musika Eskola.
Baldintzak:
pMusikologiako goi ikasketak
izatea.
pSolfeoko erdi mailako ikasketak izatea.
bidez, solfeo irakasle bat hartzeko deialdia egin du Andres
48990 Getxo.
aisasi@getxo.net
28544. orria.
Gipuzkoa
Perkusio irakaslea,
Getxon
Baldintzak:
pPerkusioko goi ikasketak izatea.
bidez, perkusio irakasle bat hartzeko deialdia egin du Andres
48990 Getxo.
aisasi@getxo.net
28544. orria.
Kantu irakaslea, Getxon
Baldintzak:
pKantuko goi ikasketak izatea.
bidez, kantu irakasle bat hartzeko deialdia egin du Andres Isasi
egingo diote.
48990 Getxo.
aisasi@getxo.net
28544. orria.
Solfeo irakaslea, Getxon
Deialdigilea: Andres Isasi Ge-
Administrazio orokorreko
teknikaria, Azkoitian
Deialdigilea: Azkoitiko Udala.
Baldintzak:
p Zuzenbidean, Politikan, Ekonomian edo Enpresa Zientzietan lizentziatua izatea.
pMerkatu intendentea, aktuarioa edo indarrean dagoen legeak aitortutako baliokidea izatea.
p Euskarako laugarren hizkuntza eskakizuna.
bidez, administrazio orokorreko
teknikari bat hartzeko deialdia
egin du Azkoitiko Udalak.
Epea: EAOn argitaratu eta hegoi egun naturaleko epean.
Informazioa: Azkoitiko Udala.
Herriko Enparantza, 47. 20720
Azkoitia.
Faxa: 943 852140
Webgunea: http://www.azkoitikoudala.info
https://ssl4.gipuzkoa.net/euskera/gao/2010/11/29/e101370
1.htm
Iturria: 2010-11-29ko 228. GAO,
147.orria.
Garbitzailea,
Bidania-Goiatzen
Deialdigilea: Bidania-Goiatzeko Udala.
Baldintzak:
p Eskola Ziurtagiria edo pareko
beste tituluren bat izatea.
p Euskarako lehenengo hizkuntza eskakizuna.
bidez, udal bulegoak garbituko
dituen pertsona bat hartzeko
deialdia egin du Bidegoiango
Udalak. Lanaldi erdiz jardun beharko du hautatuak.
Epea: EAOn argitaratu eta hogei egun baliodunen epean.
Informazioa: Bidiania-Goiatze-
Lan eskaintza publikoa 29
ko Udala. Herriko plaza z/g.
20496 Bidania-Goiatz.
Faxa: 943 681098
Webgunea: http://www.gipuzkoa.net/
https://ssl4.gipuzkoa.net/euskera/gao/2010/12/15/e101423
4.htm
Iturria: 2010-12-15eko 238.
GAO, 201.orria.
Langile eta kontratazio
teknikaria, Usurbilen
Deialdigilea: Usurbilgo Udala.
Baldintzak:
p Zuzenbidean lizentziatua, Politika, Ekonomia edo EnpresaZientzietan lizentziatua, Merkatu intendentea edo Aktuarioa
izatea.
p Euskarako laugarren hizkuntza eskakizuna.
Edukia: oposizio lehiaketa libre
bidez, langile eta kontratazio
teknikari bat hartzeko deialdia
egin du Usurbilgo Udalak.
Epea: EAOn argitaratu eta hogei egun naturaleko epean.
Informazioa: Usurbilgo Udala.
Joxe Martin Sagardiarena Plaza,
z/g. 20170 Usurbil
Faxa: 943 371493
Iturria: 2010-10-18ko 199.GAO,
177.orria.
Gazte txokoetarako
hezitzaileak, Arrasaten
Deialdigilea: Arrasateko Udala.
Baldintzak:
pArrasate edo ingurukoa izatea
pAisialdian esperientzia izatea
pIrakasle ikasketak, gizarte hezkuntza ikasketak edo antzekoak izatea (gutxienez batxilergoa)
pEuskalgintzaren ezagutza izatea.
Edukia: 12-17 urte arteko gazteekin Gazte Txokoetan lan egiteko hezitzaileak behar dira. Arratsaldetan lau orduz, eta martitzenetik zapatura arteko lan
jarduna.
Informazioa: 943795446.
Helbide elektronikoa: gazteak@txatxilipurdi.com
Iturria:
www.gipuzkoangazte.info
Hondeamakina gidaria,
Usurbilen
Deialdigilea: Usurbilko Udala.
Baldintzak:
p Euskarako lehen hizkuntza
eskakizuna betetzea.
p Eskolaratze ziurtagiria izatea.
p C motako gidabaimena.
bidez, hondeamakina gidari bat
kontratatzeko deialdia egin du
Usurbilko Udalak.
Informazioa: Usurbilko Udala.
Erribera Kalea, 7. 20170 Usurbil
Telefonoa: 943 366 340
Webgunea: www.usurbil.net
Iturria: prentsa.
30 lagun, Ordizian
Deialdigilea: Oridiziako Udala.
Baldintzak:
pInem edo Lanbide zerbitzuan
izena emanda izatea.
p Langabezia prestaziorik ez jasotzea.
pDiru sarreren Bermerako
Errenta (DBE) jasotzea.
Edukia: 30 lagun hartzeko
deialdia egin du rdiziako Udalak. Kontratazioak Eusko Jaurlaritzako Lan sailak sustatutako
+Euskadi09 programaren bidez egingo dira.
Informazioa: Lanbide Zerbitzua.
La Granja auzoa z/g. 20240 Ordizia.
Epea: 2011-01-10
Telefonoa: 943 88 44 01 (332
luzapena)
Webgunea: www.lanbide.net
(2011eko urtarrilaren 10a arte
eskaerak on-line egin behar
dira, Goierriko Lanbide zerbitzuak oporretan da eta)
Iturria:
Lapurdi
Musika eskolako
zuzendaria, Baionan
Deialdigilea: Maurice Ravel
Musika Eskola.
Lanpostua: Musika eskolako
zuzendaria. Lehen Mailako Arteen Irakaskuntzako irakaskuntza zentroko zuzendari maileko
lanpostua. Kontserbatorioak
1.500 ikasle ditu, 80 irakasle eta
beste arlo batzuetako 20 langile. Honako eginbeharrak izango
ditu:
- 2009-2014 eperako plana indarrean jartzea.
-Kontserbatorioko zerbitzuen
eta Baiona-Euskal Kostaldeko
Eskualde Orkestraren antolaketa.
-Talde pedagogikoen eta administrazioaren gidaritza.
-Berrikuntza pedagogikoa bultzatzea.
-Kultur ekintzak lantzea.
-Lan taldea ebaluatzea.
-Ikasleak eta haien senideak
aholkatzea.
-Ikasketak aztertzea.
Baldintzak: Zuzendaritza lanetan esperientzia izatea. Proiektuak eta lan taldeak gidartzeko
gaitasuna.
Epea: 2011-01-21.
Web orria: www.orbcb.fr/conservatoire
Eskabideak: Maurice Ravel Musika Eskola. Cabarrus kontearen
karrika, 29. Baiona (64100).
Iturria: emploi.lagazettedescommunes.com/
Lurralde Zerbitzuko
arduradunaren albokoa,
Baionan
Deialdigilea: Pirinio Atlantikoe-
tako Kontseilu Nagusia.
Lanpostua: Ekipamendu, Antolamendu eta Ingurumen Zuzendaritzako mendebaldeko
zerbitzuko arduradunaren albokoa. Honako eginbeharrak:
pZerbitzuko arduradunari laguntzea.
pDepartamenduak errepideetan, garraioetan, eraikinetan eta
ingurumenean dituen eskuduntzak betetzea. 2011an 20 milioi
euro kudeatuko ditu sailak.
pHogeiren bat laguneko lan taldearen kudeaketa. Hiru agentzia teknikoren kudeaketa ere
egin beharko du: Donibane
Lohizune, Kanbo eta Donibane
Garazi (120 langile orotara).
pBaionan kokatutako lanpostua.
Baldintzak:
pLantalde askotariko baten antolamenduan esperientzia izan
beharko du.
pHirigintzan ezagutza.
pErrepide edo eraikin publikoen
eraikuntza, zaharberritze edo
mantenimenduarekin zerikusia
duten proiektu teknikoak egiteko esperientzia.
pIngeniarientzat irekitako lanpostua.
Epea: 2011-01-14.
Webgunea: www.cg64.fr
Eskabideak: www.cg64.fr gunearen bidez edo postaz (eskutitza eta CV) honako helbidera:
Kontseilu Nagusiko presidentea, Giza Baliabideak, 64 avenue Jean Biray, 64058 Paue
(Biarno).
Iturria: http://emploi.lagazettedescommunes.com
Mugikortasun
proiektuetako teknikaria,
Baionan
Deialdigilea: Pirinio Atlantikoetako Kontseilu Nagusia.
Lanpostua: Lurralde Antolamenduaren sailean, mugikortasun jasangarriarekin zerikusia
duten hainbat proiektutarako
teknikaria. Honako eginbeharrak:
pMugikortasun jasangarria egiteko departamenduak duen
politikaren definizioan lagundu
beharko du, eta politika horiek
indarrean jarri beharko ditu.
pBaionan kokatutako lanpostua.
Baldintzak:
pGarraioei buruzako ezagutza.
pHirigune bateko garraio politikan esperientzia.
pIngeniarientzat irekitako lanpostua.
Epea: 2011-01-14.
Webgunea: www.cg64.fr
Eskabideak: www.cg64.fr gunearen bidez edo postaz (eskutitza eta CV) honako helbidera:
Kontseilu Nagusiko presidentea, Giza Baliabideak, 64 avenue Jean Biray, 64058 Paue
(Biarno).
Iturria: http://emploi.lagazettedescommunes.com
Bekak
Gasteiz.
Iturria: 2010-07-28ko 84. ALHAO, 9.120. orria.
Euskara ikasteko bekak,
Gasteizen
Euskara ikasteko
diru laguntzak, Donostian
Deialdigilea: Gasteizko Udala.
Herritar Harremanen Saila. Euskara.
Baldintzak:
pBi programetan bete beharrekoak:
- 16 urte baino gehiago izatea.
Behin 2010-2011 ikasturtea hasi
ondoren betetzen badira urteak, momentu horretatik aurrerakoari dagokion diru-laguntza
baino ezingo da jaso.
- Ikasturtea hasten den eguna
baino urtebete lehenagotik eta
ikastaroak dirauen bitartean
Gasteizko udalerrian erroldatuta egotea.
- HABEk onetsitako zentroetako batean matrikulatua egotea.
- Aukeratutako ikastaroa (euskaltegikoa edo autoikaskuntzakoa) HABEk homologatutakoa
izatea.
- Ikasturteko azterketak gainditzea.
pPrograma bakoitzari dagozkion eskakizunak:
- Programa arrunta, herritarrei,
oro har, zuzendutakoa: Laugarren oinarrian ezarritako dirusarreren muga ezingo dute
gainditu eskatzaileek.
- Alde batetik, gurasoei zuzendutako berariazko programa;
bestetik aisialdiko begirale eta
eskola kiroleko entrenatzaile
edo begirale, edo horretarako
ikasketak egiten ari direnei zuzendutakoak.
pEskakizun hauetakoren bat
bete beharko dute eskatzaileek:
- 2003tik aurrera (urte hori barne) jaiotako haur baten aita,
ama edo tutore izatea.
- 2010-2011 ikasturtean aisialdiko begirale, edo eskola kiroleko
entrenatzaile edo begirale gisa
lan egitea.
- Aipatutako titulazioetako
ikasketak burutzen aritzea
2010-2011 ikasturtean.
Edukia: 2010-2011 ikasturtean
euskara ikasteko laguntzak
ematea. 2010eko uztailetik
2011ko ekainera bitartean egiten diren ikastaroak finantzatzen laguntzeko emango dira
diru-laguntzak.
Eskabideak aurkeztea: Espainia plazako herritarrei laguntzeko bulegoan, baita Ariznabarrako kiroldegikoan eta Abetxuko,
Aldabe, Arriaga, Pilar, Europa,
Hegoalde, Iparralde, Judimendi
eta Lakuako gizarte etxeetakoetan ere, banatuko den inprimakian formulatuko dira eskabideak.
Epea: 2011-07-29.
Informazioa: Gasteizko Udala.
Herritar Harremanen Saila. Euskara Zerbitzua Santa Maria, 11 Etxanobetarren Etxea. 01001
Deialdigilea: Donostiako Udala.
Baldintzak:
p16 urtetik gorakoa izate.a
pDonostian erroldatuta egotea
edo egoitza soziala Donostian
duen enpresa batean lan egitea
ezinbestekoa.
pEuskaltegi homologatu batean matrikulatzea.
pDiru laguntza eskabidea bete
eta dokumentazioarekin batera
Donostiako Euskararen Udal
Patronatuan aurkeztea.
pGutxienez urrats bat gainditzea.
p%85etik gorako asistentzia.
Epeak:
pUrrian hasten diren ikastaroak:
2010eko irailaren 20tik azaroaren 15era
pOtsailean hasten diren ikastaroak: 2011ko otsailaren 1etik
28ra.
pBarnetegiak, autoikasketa,
xede berezietakoak edota udakoak: ikastaroak hasi ondoko bi
asteren buruan
Informaziorako telefonoa:
943483750 (09:00-14:00)
Iturria: Donostiako Udala.
Graduatu ondoko gazteen
hobekuntza
profesionalerako
diru laguntzak
Deialdigilea: Bizkaiko Foru Aldundia.
Baldintzak:
p2008/2009 edo 2009/2010
ikasturteetan lizentziatutakoak
izatea.
pIkasketen azken batez bestekoan oso ongi edo emaitza altuagoa lortu badute.
Iraupena: Ikastaroen gutxieneko iraupena sei hilabetekoa
izango da.
Dirua: Gehienera ere 6.000
euro.
Edukia: Hobekuntza profesionaleko ikastaroak atzerriko
ospe handiko nazioarteko zentroetan egingo dira.
Epea:
pLehenengo deialdia: 2010eko
ekainaren 1etik uztailaren
30era.
pBigarren deialdia: 2010eko
abenduaren 1etik 2011ko urtarrilaren 31ra.
Informazioa:
pBizkaiko Foru Aldundia Berrikuntza, Ekonomia Sustapen
Saila. Obispo Orueta, 6. 48009
Bilbo.
pBerrikuntza eta Ekonomi Sustapen Sailaren bulego birtuala.
http://www.bizkaia.net/sustapena
Iturria: 2010-04-30ko 80. BAO,
11112 orria.
30 Lan eskaintza publikoa
Jesus Olaizola
bibliografia beka 2011
Deialdigilea: Sancho el Sabio
Fundazioa.
Baldintzak:
pEdozein diziplinako unibertsitate-tituludunak. Atzerrian eskuratutako tituluak baliozkotuta edo onartuta egon beharko
dira
pNorbanakoek nahiz ikerketa
taldeek jaso ahal izango dute.
Iraupena: Hamar hilabete.
Dirua: 6010,12 euro.
Edukia: Bekaren helburua da
datu-base bibliografikoa egitea, gai librearekin, euskal kulturaren ezagutzaren esparruan
(zientzia, teknologia, zuzenbidea, artea, hizkuntza, historia,
eta abar.), Sancho el Sabio
Fundazioaren fondoetan eta
datu baseetan bilduta dagoen
euskal bibliografiari buruzko
edozein euskarri eta/edo diziplinako informazioa osatzeko eta
eguneratzeko. Bekaren iraupena eta beste edozein soldata jasotzea bateraezinak dira, lanbide arteko gutxieneko soldata
gainditzen badu. Eskabideak
aurkeztea: Agiriak postaz bidali
edo norberak aurkeztuko ditu
Sancho el Sabio Fundazioaren
egoitzan.
Epea: 2011-01-31.
Informazioa: Sancho el Sabio
Fundazioa Betoñoko atea 23.
01013 Gasteiz.
Telefonoa: 945 253932.
Faxa: 945 250219.
Iturria: Sancho el Sabio Fundazioa.
Giza baliabideen arloko
lanbide praktikak,
Agurainen
Deialdigilea: Novia Salcedo
Fundazioa.
Baldintzak:
p 32 urtetik beherako izatea.
p Langabezian egotea.
p Lan Harremanetan diplomaduna, Psikologian lizentziaduna
edo Lan Zientzietan lizentziaduna izatea.
p Hizkuntzak: ingelesa eta euskara jakitea.
p Office ezagutzak izatea, erabiltzaile mailan.
Iraupena:
pPrestakuntza teorikoa: 50-65
ordu.
pPraktikak: 12 hilabeteko egonaldia enpresan.
Dirua: 8.400,00 euro.
Edukia: Agurainen giza baliabideetako eta lan harremanetako
lanbide praktikak egiteko deialdia egin du Novia Salcedo Fundazioa.
Epea: Epe mugagabea, lanpostua bete arte
Informazioa: Novia Salcedo
Fundazioa Iparragirre 9, 1. Juan
de Ajuriaguerra izkina. 48009
Bilbo.
Iturria: e-posta
Erosketa eta kudeaketa
sistema integratuen
arloko lanbide parktikak,
Agurainen
Deialdigilea: Novia Salcedo
Fundazioa.
Baldintzak:
p 32 urtetik beherakoa izatea.
p Langabezian egotea.
p Ingeniari teknikoa edota Industria Antolakuntzako ingeniariaria izatea.
p Hizkuntzak: ingelesa eta euskara jakitea.
Iraupena:
pPrestakuntza teorikoa: 50-65
ordu.
pPraktikak: 12 hilabeteko egonaldia enpresan.
Dirua: 8.400 euro.
Edukia: Agurainen erosketa eta
kudeaketa sistema integratuen
arloko lanbide parktikak egiteko
deialdia egin du Novia Salcedo
Fundazioak.
Epea: Epe mugagabea, lanpostua bete arte
Informazioa: Novia Salcedo
Fundazioa. Iparragirre 9, 1. Juan
de Ajuriaguerra izkina. 48009
Bilbo.
Iturria: e-posta
Unesco / Keizo Obuchi
ikerketa beka
Deialdigilea: Unesco.
Betebeharrak:
p40 urte baino gutxiago izatea.
p Graduondokoa duen ikertzailea izatea.
pEmakumezkoek lehentasuna
izango dute.
Edukia: Hogei beka, Japonian
ikerketzeko gai hauetakoren batean: ingurunea, kulturarteko elkarrizketa, informazio eta komunikazio teknologiak, arazoek
ebazpen baketsuak.
Epea: 2011-01-07.
Informazioa: Unescorekin kooperatzen duen Espainiako batzordea. Errege Katolikoen etorbidea, 4-5° solairua, 513 bulegoa 28040 Madril.
Faxa: 91 58279 34
Iturria:
Step Beyond’
mugikortasun beka
Deialdigilea: European Cultural
Foundation.
Parte-hartzaileak: artistek,
kulturaren alorreko langileek,
kulturaren aldeko aktibistek,
arte-kazetariek eta kulturaikerlariek parte har dezakete.
Eskaerak indibidualki nahiz taldeka aurkezteko aukera dago,
gainera.
Edukia: bi bidaia mota laguntzen dituen programa honek.
Horietan denetan, kulturaren
munduko langile eta artista
gazteak motibatu nahi dituzte,
Europako Batasuneko estatuen
eta oraindik kide ez diren esta-
tuen arteko harremanak estutzea du helburu.
a)Kooperazio/kolaborazio bidaiak: beste estaturen bateko
kultura-adituren batekin
proiektu artistiko eta kultural
kolaboratiboa prestatzeko.
b)Harremanak egiteko bidaiak:
norberaren lanarekin harremanetan dauden baina ezagunak
ez dituen eremuak esploratzeko: bilerak, jardunaldiak, nazioarteko mintegiak ...
Epea: deialdiak ez du epe mugaturik. Eskaerak proiektua hasi
baino gutxienez zortzi aste lehenago egin behar dira, guztia
ongi izazpidetu ahal izateko.
Harremanetarako:
Josephine Hartmann, stepbeyond@eurocult.org
Sofia Felix, sfelix@eurocult.org
Iturria:
Doktoretza beka Europar
Unibertsitate Institutuan
Deialdigilea: European University Institute (EUI), Italia.
Betebeharrak:
p Ingelesa menperatzea.
p Graduondoko ikasketak eginda izatea.
p Ikerketa proiektu bat aurkeztea: ekonomian, historian, zuzenbidean edo politika-zientzietan.
Epea: 2011-01-31
Iturria:
Itzultzaileentzako
praktikak, Europako
Batzordean
Deialgdigilea: Europar Batzordea, Brusela.
Betebeharrak:
p Unibertsitate ikasketak burutu izana edo lehen zikloa gainditua izatea.
p Zure ama hizkuntzatik EBko bi
hizkuntza ofizialetara, eta alderantziz, itzultzeko gai izatea.
pIngelesa, frantsesa edo alemana jakitea; eta Batasuneko
beste hizkuntza bat ezagutzea.
Iraupena: hiru eta bost hilabete
artean iraungo du. Praktikaldia
ordaindua izango da.
Epea: 2011-01-31 ( hurrengo urteko urrian joateko)
Iturria:
Praktikak Europako
Batzordeak New Yorken
duen egoitzan
Deialdigilea: Nazio Batuen Erakundea.
Baldintzak:
p Europako Batasuneko estaturen bateko biztanle izan behar
dira.
p Gutxienez hiru urteko unibertsitate ikasketak eginak izan behar dituzte, zuzenbidea, ekonomia edota zientzia politikoen
eremuetan bada hobe.
pIngelesa ezinbestekoa da eta
beste hizkuntzen ezagutza kon-
tuan hartuko da.
Edukia: Urtero Nazio Batuen
Erakundeak New Yorkeko Europako Batzordearen ordezkaritzan prkatikak egiteko aukera
eskaintzen du. Borondatezkoak
dira (ordaindu gabeak) eta astean 35-40 orduko lanaldikoak.
Dirua: Borondatezkoak dira, ordaindu gabeak.
Iraupena: hiru eta sei hilabete
artean.
Epea: 2011-01-15 (2011ko irailaabenduan bertaratzeko.)
Iturria:
Musikari gazteentzako
hamar Hezekiah Wardwell
beka
Deialdigilea: Alexander von
Humboldt Fundazioa.
Baldintzak:
p Alemaniera ezagutza onak.
p Musika ikaslea izatea.
Edukia: Alexander von Humboldt Fundazioak Espainiako
estatuko gazte musikari bikainei eta musikologoei hobetzeheziketa edo goi mailako ikasketak Alemanian burutzeko hamar beka eskaintzen ditu
urtero.
Dirua: hilean 800 euro.
Epea: 2011-01-10
Informazioa: Alexander von
Humboldt-Stiftung Auswahlabteilung Jean-Paul-Str. 12
53173 Bonn Deutschland.
Iturria:
Vulcanus programa
Japonian
Deialdigilea: EU-Japan Centre.
Baldintzak:
pParte-hartzaileak EBko estatuetako biztanle izan behar dira.
pZientzia edota ingenieritzako
karreraren bateko hirugarren
ikasturtean egon behar dira.
Edukia: Programa honek Europako Batasuneko ikasleei lanpostu industrialak eskaintzen
dizkie. Ikasleek Japonen astebeteko mintegi bat, japoniera
ikasteko lau hilabeteko ikastaro
bat eta hango enpresa batean 8
hilabetetako praktikaldia egingo dute.
Iraupena: Urtebete.
Epea: 2011-01-20
Iraupena: 2010eko irailean hasi
eta 2011ko abuztuan amaituko
da.
Iturria:
Gaixotasunen prebentzio
eta kontrolerako
praktikak, Europako
zentroan
Deialdigilea: European Centre
for Disease Prevention and
Control, Stckholm.
Baldintzak:
p Unibertsitateko lehen ziklo
osoa edo ikasketa guztiak burututa dituzten ikaslea izatea.
p Komunitateko bi hizkuntza ja-
kitea, eta horietako bat ingelesa
izatea.
Edukia: European Centre for Disease Prevention and Control
hiru eta sei hilabete artean lanean jarduteko praktika ordainduak eskaintzen ditu. Hautagaiek eremu hauetan egingo
dute lan: infekzio-gaixotasunen
analisia, mikrobiologia, osasun
publikoa, epidemologia, etab.
Epea: 2011-01-30
Iturria:
Europako etengabeko
ikaskuntzako programa
(lehen, Socrates)
Deialdigilea: Comenius
Edukia: Karrerako bi urte bukatu dituen ( edo karrera guztiz
bukatuta duen) eta irakasle
gisa inoiz lan egin ez duen edozein espezialitateko ikasleek
aukera dute laguntzaile bat eskatu ahal izateko, Europako Batasuneko edozein herrialdetan
irakasle gisa hiru eta zortzi hilabetetan jarduteko, Comenius
laguntzailetza jardueraren barruan.
Epea: 2011-01-31
Informazioa: 945018402
Iturria:
Administrari praktikak,
Europako Batzordean
Deialdigilea: Europako Batzordea.
Baldintzak:
p Administraritzan unibertsitate ikasketak izatea edo haren
pareko beste tituluren bat izatea.
p Europar Batasuneko beste
erakunderen batean praktikak
egindakoa ez izatea.
p Ingelesa, frantsesa edo alemana ondo ezagutzea eta,
EBko partaide izanik, bigarren
hizkuntza bat jakitea.
Edukia: 2011ko irailean hasita,
administrari gazteei hiru eta
bost hilabete arteko praktikak
egiteko aukera ematen di Europako Batzordeak .
Dirua: hilean 1047,55 euro.
Epea: 2011-01-31
Iturria:
Europako Parlamentuan
praktikak egiteko
ezinduentzako bekak
Deialdigilea: Europako Parlamentua, Luxenburgo.
Baldintzak:
p18 urte baino gehiago izatea.
pEBko bi hizkuntza jakitea, horietako bat ofiziala izanik.
pUnibertsitate graduatua edo
maila horretatik beherako ikasketak izatea.
p Gaigabeziadun ziurtagiria.
Edukia: Bost hilabete; urriaren
1etik martxoaren 15era.
Epea: 2011-05-15.
Iturria:
Publizitatea 31
32 Finantza publikoak
Norena
da zorra?
Nork du zorra?
(mila milioi dolarretan, 2010eko ekaina)
Greziarena
252,1
Frantzia
83,1
Nazioarteko Ordainketen Bankuaren
arabera, Alemania eta Frantzia dira
Grezia, Espainia, Portugal eta
Irlandaren hartzekodun nagusienak
Alemania
65,4
Besteak
43,6
uroaren eremua ekaitzaren begian egon da.
Edo ekaitzaren begian
jarri dute, inork ez baitu hitz egiten Ameriketako Estatu Batuen defizit publiko federalaz, ezta hango udalek
zerbitzu publikoak finantzatzeko
dituzten arazo handiez ere. Hala
ere, errealitatea da maiatzean
Greziaren zor publikoak eta azken asteetan Irlandakoak eragin
dizkietela buruko min handienak
Europako Batasuneko eta munduko agintariei.
Arazoak izaten hurrengoak
Portugal eta Espainia izan daitezkeela uste dute merkatuek, eta
beldur hori herrialdeon zor publikoaren interes tasetan islatu da.
Herrialdeok merkatuetan izan ditzaketen arazoak saihestu eta euroa bera babeste aldera, maiatzean EBk 750.000 milioi euroko funtsa sortu zuen. Azkenaldian,
funts hori handitzeko edo eurobonoak sortzeko aukeraz eztabaidatu bada ere, oraingoz ez da ezer
egin. Trukean, ordea, herrialdeok
erreforma gogorrak hartzera behartuak daude.
Hori da testuinguru orokorra.
Beharbada Grezia, Irlanda, Portugal eta Espainiaren zor publikoa nork eta zenbat duen argitzea
falta da. Iritzi publikoak jakin behar luke bankuek herrialdeon zorretik zenbat duten, eta nori egiten dion mesede inposatutako
austeritate neurriok ezartzea.
Abenduan, Nazioarteko Ordainketen Bankuak (BIS) kaleratutako txosten batek horren inguruko
informazioa banatu du. Kasu batzuetan espero zena berretsi du.
Beste batzuetan, ezagutzen ez ziren datu batzuk eman ditu. Hara
hor ondorio nagusiak:
E
1. Nork du zor publiko
handiena?
BISen arabera, Espainiak du zor
publiko handiena: 989.900 milioi
dolar adinakoa —Nazioarteko
Ordainketen Bankuak dolarretan neurtzen du zor publikoa, ez
eurotan—. Espainiaren ondoren,
Irlandak du zor publiko gehien,
746.800 milioi dolar; Portugalek
322.400 milioi dolarreko zorra du,
eta Greziak 297.000 milioi dolarrekoa. Lauren artean, 2,28 bilioi dolarreko zor publikoa dute.
Espainia
98,3
292,6
Estatu
Batuak
108,3
Japonia Italia Frantzia
22
24,7
77,3
Espainiarena
Frantzia
48,5
989,8
Alemania
216,6
Frantzia
201,3
Alemania
44,3
2. Noren eskuetan dago
zor publiko hori?
Herrialdeon zor publikoaren %70
atzerriko inbertitzaileen eskuetan dago. Hau da, herrialdeotatik
kanpoko enpresa eta bankuen eskuetan gehienbat. Atzerriko inbertitzaileek lau herrialdeon zor
publikotik 1,6 bilioi dolar dituzte.
Alemania
186,4
Besteak
140,6
Erresuma
Batua
17
Portugalena
746,8
Erresuma
Batua
187,5
Estatu
Batuak
36,2
Italia
6,8
Joxerra Senar
Irlandarena
Estatu
Batuak
35,6
Besteak
36,9
Estatu
Batuak
172,8
Besteak
262,6
Erresuma Batua
29
Erresuma Batua
136,5
Hartzekodun nagusiak
(Espainia, Irlanda, Portugal eta Greziaren zor publikoen jabeak)
Bankuak
3. Zeintzuk dira
hartzekodun nagusiak?
Alemania eta Frantzia. Herrialdeok izan dira Grezia, Irlanda, Portugal eta Espainia erreforma gogorrak hartzera gehien bultzatu
dituztenak. Datuek erakusten dute zergatik: Frantziaren eta Alemaniaren eskuetan dago lau herrialdeon zor publikoaren %40.
2,28 bilioi eurotik, Alemaniak
513.000 milioi dolar ditu; Frantziak berriz, 410.000 milioi dolar.
BIS erakundeak kaleratutako
txosten horren arabera, gainera,
bi herrialdeotako sektore pribatuak inbertitu du gehien zor publikoan. Hala, Alemaniako bankuek 150.000 milioi dolar dituzte
inbertituta Grezia, Irlanda, Espainia eta Portugalgo zor publikoan
—horietatik erdia baino gehiago,
81.100 milioi, Espainiakoan—.
Alemaniako enpresek, berriz,
184.000 milioi dolar inbertitu dituzte lau herrialdeotako zor publikoan. Frantziaren kasuan, bankuek 83.700 milioi dolar dituzte inbertituta eta enpresek 144.500 milioi dolar.
Enpresak
Deribatuak
Sektore publikoa
Alemania
512,7
Frantzia
63,5
410
Erresuma Batua
Estatu Batuak
370
118,4
78,4
103,4
17,9
8,4
353
99,3
184,4
232,7
144,5
150,4
83,7
185,7
67,1
5. Zer eragin dute
deribatuek?
BISen txostenaren ezuste handiena izan da. Grezia, Irlanda, Portugal edo Espainiak zor publikoa ordaintzeari etengo baliote, galera
hori estaltzeko aseguru moduko
produktuak (credit default swapak) zenbatekoak diren argitu du
BISek. Lau herrialdeon 2,2 bilioi
dolarreko zor publikotik 668.000
milioi dolar deribatu horiek dira.
Ezaguna da, Grezia, Irlanda, Portugal edo Espainiako bonorik
izan gabe, atzerriko inbertsore
zenbaitek deribatuok erabiltzen
dituztela herrialdeon aurka apustu egiteko —bizilagunaren etxearen gaineko aseguru bat kontratatu eta ondoren etxeari su ematea
bezala, aseguruko dirua kobratzeko—.
BISek ez du argitzen 668.000 milioi dolar horietatik zenbat diren
arriskua estaltzeko eta zenbat
apustu egiteko. Hala ere, adierazgarria bada, CDS aseguru horien
artean, 232.700 milioi dolar AEBetan dutela jatorria. Wall Street euroaren aurka apustu egiten ari
den seinale?
66
45,9
ITURRIA: NAZIOARTEKO ORDAINKETEN BANKUA BIS
4. Zer dute esateko
Estatu Batuek?
Asko. Alemania, Frantzia eta
Erresuma Batuaren ostean, lau
herrialdeotako hartzekodun nagusiena da. Guztira, Estatu Batuek 353.000 milioi dolar inbertitu
dituzte zor publikoan, horietatik
erdia Espainian —172.000 milioi
dolar inguru—. Alde horretatik,
ulergarria da Barack Obamak
maiatzaren 12an Jose Luis Rodriguez Zapatero telefonoz deitu izana, «egiturazko erreformak» hartzera gonbidatuz.
Haatik, nabarmentzekoa da bi
herrialdeen antzekotasuna. Hala
Espainiak nola Ameriketako Estatu Batuek barne produktu gordinaren %64 inguruko zor publiko dute, eta defizit publikoa
%10ekoa. Alabaina, bere gobernuak oraindik hartu ez dituen
austeritate neurriak hartzeko eskatu zion telefono dei hartan Obamak Zapaterori.
Zapatero eta Merkel,Bruselan egindako goi bilera batean. OLIVIER HOSLET / EFE
6. Zer ondorioztatu
daiteke?
Batetik, Espainiako bankuek dute Portugalgo zor publikoaren heren bat. Irlandaren ostean, zerrendan hurrengoa Portugal izan
daitekeela esan eta esan dabiltza.
Hipotesi horretan, banku espainiar handiek herrialde horretan
duten arriskuagatik dominoefektua Espainiara zabaldu liteke, eta eragin bikoitz batekin, hala Espainiako finantza publikoan
nola finantza sisteman.
Horrek eragin zuzena luke Europan eta AEBetan. Bertako banku nagusiek Espainiako zor publikoan duten inbertsioagatik, Espainiako estatua erortzen uzteko
handiegia da, bertan inbertituta
dituztelako 727 milioi dolar Alemaniak, Frantziak, Estatu Batuek eta Erresuma Batuak. Horregatik, herrialdeotako bankuen logikaren barruan ulertu
behar da Zapatero atzerritik jasotzen ari den presio guztia, erreformak ezarri eta azkartzeko.

Euskal Herriko errepideetan 113 lagun hil ziren iaz - datu

Transcription

Similar documents

ASTEKARIA PDFan

berria - datu

berria - datu

Nork hil zuen Begoña Urroz?

berria - datu

berria - datu

BERRIA, 2012-09-23 - datu

medicos oficiales