BERRIA, 2012-09-23 - datu

Igandea
Irailaren 23a
2012. X. urtea
2.872. zenbakia
1,60 €
www.berria.info
Eskozia
Independentziaren
aldekoak gora, kalean
eta inkestetan q 2-3
Emaginak Afrikan
Emaginak trebatzeko
kanpaina bat jarri
dute abian q GEHIGARRIA
«EAJk eta ezker abertzaleak
denbora behar dute uztartze
estrategiko bat lortzeko»
Elkarrizketa
Joseba Egibar
EAJren GBBko
lehendakaria
Ez du uste hauteskundeen ostean ezker abertzalearekin gobernu akordiorik
egin ahal izango dutenik, eta ziur da PSE-EEren eskaintza jasoko dutela.
Akordio politiko berri bat lortzekotan guztien artean lortuko dela dio. q 8-9
Irailaren 26a D Greba orokorra
Adolfo Muñoz
ELAko idazkari nagusia
LUIS JAUREGIALTZO / ARGAZKI PRESS
«Beldurrik gabe
ez dira ezer,
eta beldurra
kolektiboki
gainditzen da»
Elkarrizketa q 18-19
DAldarria kalean.
Milaka lagunek parte hartu zuten greba egunaren aurreko manifestazioetan, atzo,
Bilbon, Donostian eta Gasteizen. Grebarako «inoiz baino arrazoi gehiago» daudela esan zieten herritarrei. q 18-19
Murrizketek
kalte egin dieten
herritarrak eta
taldeak q 15-17
q
p GAUR 48 ORRIALDE
q HARIAN 2
IRITZIA 4
EUSKAL HERRIA 8
EKONOMIA 18
MUNDUA 20
q KIROLA 22
Egitura
q AGENDA 31
q PLAZA 36
2 berria 2012ko irailaren 23a, igandea
Harian›
Eskozia D Independentziaren aldeko mugimendua
16
pBozkatzaileen adina.16 urtetik gorako
eskoziar batek izena eman dezake armadan,ezkon daiteke,zergak ordain ditzake.Independentziaren inguruko erreferendumean bozkatzeko eskubidea 18 urtetik gorakoei onartu nahi die Londresek.
Edinburgokoak,16 urtetik gorakoei.
Galdera bakarra ala bi egin
behar dira azkenean?
Galdeketaren eguna,
beste gai gatazkatsu bat
Edinburgoren eta Londresen arteko tirabira nagusia galdeketan egin beharreko
galdera kopuruari buruz da. Edinburgok
bi galdera egin nahi ditu: independentzia bai ala ez, bata; Londresek eskumen
gehienak ematea —devo-max delakoa— ala ez, bestea. Londresek lehen
galdera bakarrik nahi du.
Londresek datorren urtean egin nahi luke
Eskoziaren independentziaren inguruko
galdeketa; Eskoziako lehen ministro Alex
Salmondek 2014ko udazkenerako iragarri du behin eta berriz.Zenbat eta denbora gehiago pasatu,independentziaren
aldekoek orduan eta emaitza hobeak jasotzea espero dute alde biek.
‘‘
Gure alderdiak hobe luke
independentziaren
alde egin,
‘torie’-kin oheratu baino»
ALLAN GROGAN
Alderdi Laboristako kidea
Manifestariak Edinburgo erdiguneko Princess Street lorategietan, Independentzia Eskoziarentzat lelopean egindako martxan, atzo. ALISTAIR LINFORD
Abiapuntua, eguzkipean
Milaka lagun elkartu dira Edinburgon
‘Independentzia Eskoziarentzat’lelopean,
azken urteetako martxa handienetako batean
Antolatzaileentzat, manifestazioa lehen
pausoa izan da 2014ko galdeketarako bidean
Mikel Rodriguez
«Lorategi hauetan behin baino
gehiagotan mintzatu naiz jendetza baten aitzinean azken urteotan, baina inoiz ez tamaina eta hedadura honetako elkarretaratze
bati». Alex Salmond Eskoziako lehen ministroa pozarren agertu
zen atzo Edinburgo erdiguneko
Princess Streeteko lorategietan,
independentziaren alde bildu ziren milaka lagunen aitzinean.
Londresek Eskoziari 1998an autonomia itzuli zionetik egindako
martxarik handienetako bat izan
da, eta indartu egin du SNP Eskoziako Alderdi Nazionalak 2014an
erreferenduma egiteko duen asmoa. «Bart arratsean Eskoziako
zerua hodeiez garbitu den bezala,
espero dugu kanpaina honek Es-
koziak hurrengo urteetan hartuko duen bidea argitzea», erran du
Salmondek.
Izan ere, Eskozian eguraldi iluna eta euritsua ohikoa den arren,
eguzkia garbi agertu zen atzo
Edinburgoko zeruan. Meadowseko lorategietan, 11:00etan, milaka
lagun elkartu ziren, Princess
Streetekoetaraino manifestazioa
egiteko Independentzia Eskoziarentzat lelopean. Eskozia Bai gobernuaren kanpainatik at antolatutako martxa izan da, baina
SNPren eta kanpaina babesten
duten bertze eragileen sostengua
jaso du. 2014ari begira deituko diren hainbat ekitaldiren abiapuntua izatea nahi dute indar independentistek.
The Scotsman egunkariaren
arabera, Edinburgon independentziaren alde egin diren martxarik handienetako bat izan da.
Egunkari horrek dioenez, manifestari anitzek adierazi diote urtebete lehenago ez zutela independentziaren aldeko jarrera.
Hori bera azaldu du Aamer Anwar giza eskubideen aldeko abokatuak. Bere «bizitzaren zati
gehienean» batasunean sinetsi
duela adierazi du Anwarrek, baina orain bertzelako etorkizun bat
nahi duela. «Hamarkada ugari
iraungo duten murrizketak izanen ez dituena». Martxaren
amaieran egin ditu adierazpen
horiek, Princess Streeteko ekitaldian. Lehen ministroaz gain, alderdi politikoetako eta bertzelako
gizarte eragileetako hogei kidek
hartu dute hitza. Margo MacDonald parlamentaria eta SNPko
kide ohia, hain zuzen, etorkizunera begira jarri da, eta erran du Eskozia independente bat ez lukeela
ikusi nahi ez NATOren, ez Europako Batasunaren eta ez eurogunearen barruan. Puri-purian
dago eztabaida.
Bi atxilotu liskar baten harira
Martxa baketsua izan den arren,
Poliziak bi lagun atxilotu ditu,
hainbat pertsonak Erresuma Batuko bandera (Union Jack) erakutsi dutenean sortu den liskar bat
dela eta. The Scotsman-en arabera, atxilotuetako bat «nazionalista» da, eta bertzea eskuin muturreko BNP Alderdi Nazional Britainiarrarekin lotu du.
2012ko irailaren 23a, igandea
15››
Euskal hezkuntza sistema arautuko duen
lege berri bat eskatu dute ikastolek
20››
berria 3
Siriatik Libanora ihesi jo duten errefuxiatu
gehienak aldi baterako langileen sendiak dira
Eskozia D Independentziaren aldeko mugimendua
«Europako askapen
mugimenduak gara»
Duela hiru hilabete, ekainaren 21ean, EPI
Independentziaren Aldeko Europako
Plataforma aurkeztu zuten Ganten
(Flandria) eta Europako Parlamentuan.
Aurkezpen horretako parte hartzaileek
azaldu zutenez, Euskal Herriko, Eskoziako, Flandriako eta Kataluniako erakundeek sortua da erakunde berria, autode-
Aurtengo Diada,Bartzelonan. ANDREU DALMAU / EFE
terminazio eskubidea onarrarazteko
helburuarekin. Horretarako, erantsi
zuten josi egin nahi dituztela nazio
bakoitzaren esperientziatik abiatutako
elkarlana, ideia trukaketa eta autodeterminazio eskubidearen inguruko sare
akademikoa eta informatiboa.
Nazioen Munduak ordezkatzen du
Euskal Herria plataforma horretan;
Eskoziaren Independentziarako Biltza-
rrak Eskozia; VVB erakundeak Flandria;
eta Welcome Mr. Presidentek Katalunia.
Hiru urteko elkarlanaren ondorioz sortu
da EPI, kide guztiek 2009tik 2011ra
bitartean Katalunian —independentziaren inguruko galdeketa bultzatzeko—
egindako bidetik. «Europako askapen
mugimenduak gara», esan zuen gaur
zortzi Eskoziaren Independentziarako
Biltzarreko Kevin Williamsonek.
Leku-lekutan
Urtzi Urrutikoetxea
Bartzelona-Edinburgo
Eskoziaren independentziaren aldeko egungo mugimenduaren lehen
martxa, Edinburgon, 2007ko martxoaren 31n. MEBRETT
Inkesta baten arabera, independentziaren aldekoak
%43 dira Eskozian. Asteon jakin dira emaitzok,
eta Eskozia Baik pozarren hartu ditu.
Martxa, azken
inkesten doinura
Amagoia Iban
G
aita doinuak eta kiltak
aurretik, Eskoziaren independentziaren aldekoak atzetik. 2007tik Edinburgon
errepikatu den irudia da, eta herrialdearen independentziaren
aldeko mugimendua kalea hartzen hasi zeneko zenbakiak oso
txiki utziko dituztelako susmoa
sumatzen da airean aurten. Zenbaki dantza ere alde sentitzen
dute independentzia zaleek; Erresuma Batuaren gonapetik irteteko garaia iritsi zaiela dirudi. Aste
honetan bertan, txaloka hartu dituzte NatCen erakundeak britainiarren artean egindako inkesta
soziologikoaren emaitzak.
Ez da gutxiagorako: inkesta horren arabera, Eskoziaren independentziaren aldeko iritziak
%15 egin du gora urtebetean. Beste era batera esanda: 2010ean, Eskoziako Legebiltzarrak erabaki
guztiak hartzearen aldekoak
%28 ziren, eta, 2011n, berriz, %43.
Tarte berean, behera egin dute devolution max delakoaren aldekoek —hau da, Eskoziak eskumen
gehiago izan bai baina Erresuma
Batuak bertako defentsa eta nazioarteko harremanak kudeatzeari utzi gabe—, %32tik %29ra.
Independentziaren aldekoak
ziren ala ez zuzenean galdetuta,
%32k baiezkoa erantzun zuten
iaz. Aurreko urtean, %23 ziren.
Ingelesen artean ere, gora
NatCenen inkestaren emaitzen
artean, bat bereziki deigarria egiten da: ingelesen artean ere, Eskoziaren independentziaren aldeko
jarrera igotzen ari da. %26 ziren
iaz, eta %14 1997an. Eta independentzia eskaini gabe bada ere, Eskoziari Erresuma Batuan legebiltzar propioa duen kide gisa tokia
egitearen alde leudeke %44.
«Inkesta honen emaitzak izugarri onak dira independentziaren aldeko kanpainarentzat»,
adierazi zuen asteartean Blair
Jenkinsek, Eskozia Baiko buruak. «Inkestak, gainera, argi uzten du herritarrek Eskozia independente batean daukaten konfiantza, bai ekonomian, bai
bizi-mailan».
1 aiban@berria.info
adu onetik asko era paraleloan gauzatzen ari
diren sezesio prozesuak aztertzeak, Eskozian eta Katalunian. Lehenean
alderdi independentistaren estrategia garrantzitsuena izan da
hauteskundeak irabazi, boterea
eskuratu eta herritarrak konbentzitzea. Irlanda eta Islandia ziren
behinola eredu, baina estatu horien porrotaren ondotik ere
gehiengo absolutua lortu zuen
SNP Eskoziako Alderdi Nazionalak. Hemendik aurrera, herritarren mobilizazioak hartzen du
garrantzia. Eta irribarrea ere ateratzen zitzaigun, eskoziar adiskideek esaten zigutelarik ez zekitela zelan aterako zitzaien atzoko
martxa. Historikoa nahi zuten,
baina horrelakoetarako ohitura
galduta, ez ziren gai sentitzen
neurria hartzeko. Manifestazioaren aurretik idazten nabilela, milaka lagun ari dira Eskozia osotik
Edinburgorantz jaisten.
Yes, Scotland independentziaren kanpainatik kanpo antolatutako mugimendua izan da, baina
alde dauden alderdien babesa
jaso du, Alex Salmond lehendakaritik hasita. Eta hor hasten
dira Kataluniarekikoak bereizten, goitik behera eta behetik gorakoaren aldeak ikusita. Zer esanik ez Euskal Herritik begiratuz
gero. Zail da azaltzen botoen
%51ren alde borrokan ari direnei
abertzaleak izango direla EAEko
lehen bi alderdiak, baina bietako
batek ere ez daramala programan euskal estatua sortzeko egitasmorik kanpainan. Imajinatzerik bai, Bilbon zein Iruñean,
Edinburgo edo Bartzelonako irudirik, independentziaren alde.
Artur Mas eta Mariano Raxoi
bildu dira egunotan. Bien bileraren oihartzun erdirik lortu ez
badu ere, Alex Salmond eta Da-
B
vid Cameron ere batzartu dira asteon Londresen. Eguneroko auziez berba egin dute, eta erreferendumaz ere bai. Eskoziako lehen ministroaren arabera,
«eztabaida ona» izan dute. Datozen asteotan erreferendumaren
formatua zehazteko «borondate
ona» dagoela erantsi zuen Salmondek. Raxoik, berriz, independentisten gidoiak aurreikusitakoa bete zuen berbarik berba. Iragarria zuen Espainiako
lehendakariak aurreikusteko
moduko gizona dela, ezusteko
gutxira emana. Nahiko zukeen
Cameronek independentziarako
asmoak Artur Masek bezain merke salduko lituzkeen lehendakaririk Eskozian. Baina Espainiak,
ezusteko gutxi, ezetz eta ezetz.
Merke saldu zuen Kataluniako
Estatutua Masek 2006an, oposizioan zela, Jose Luis Rodriguez
Zapaterorekin ezkutuan bilduta.
Alfonso Guerra Espainiako lehendakariorde ohiak Barakaldon gogorarazi legez, marrusketatze polita egin zioten, baina horrekin ere konforme ez, eta
independentismoa hauspotzera
jo zuen Alderdi Popularrak Auzitegi Konstituzionalaren bidez.
2010eko epaiak ekarri zituen udalerrietako erreferendumak, eta
duela hamar eguneko Diadaraino eroan duen olatua. Nekez hain
estatu baldarrik Europa osoan,
independentziarik nahi ez duena
ere hartara behartzen. (Bidenabar, Guerraren ekitaldi hartan
egotea egokitu zitzaidan Barakaldon 2006ko apiril hartan.
Oraindik gogoan, PSEko ehunka
euskal gazte haien algarak, jakobinoaren txantxekin. Arrastian
Santiago Carrillok hartu zuen
berba, eta argi gogorarazi zuen:
«Nazionalismoari aurre egiteko,
lehendabizi izan behar ez dena
espainiar nazionalista da»).
Cameron eta Salmond erreferendum legea adosten, Londresko Parlamentua arazo teknikoak
zelan desblokeatu proposatzen
(Eskoziak ez baitauka erreferendumik deitzeko eskumenik, baina legezko oztopoetan katramilatu ordez herritarren borondatea
zelan bideratu bilatu ohi dute benetako demokratek), eta independentistak herritarren mobilizazioaren bila. Katalunian atzekoz aurrera doa prozesua,
herritarrak mobilizatuta eta alderdiak, epelenak ere, mugitzera
behartuta. Felipe Gonzalez bera
federalismoaz berbetan entzuteak Espainiaren sinesgarritasunaren neurria ematen du. Bero
dago Katalunia, CiU batez ere
estu, oso estu hartzen. Artur Masekiko mesfidantza aski ulergarria da. Salvador Cardusek zioen
legez, independentismoaren
erronka handienetakoa hori da.
Herritar mugimenduak egindako indar erakustaldiaren ondoren, neurria eman behar duten
politikarien txanda da. Eta horiekiko dira mehatxuak: Kataluniako parlamentarien %13 dituen
PP hasi da esaten zer egin daitekeen eta zer ez (metropolian gailentzen den alderdia herrialde sezesionistan ahula izateak are zilegitasun gutxiago ematen die
beti prozesu independentistei).
Espainian legea irakurri, eta militarrak ageri dira. La Razon
egunkariak argi zekarren: Gobernuak bertan behera utziko
ditu hauteskundeak Masek estatu berrirako boz eratzaile gisa
planteatuz gero. Otsoa haserretzen hasi da, eta bazterretik begiratzeko oso interesgarri. Esan genuen, inbidia ez dator manifestazioa antolatzeko gai doi-doi diren
eskoziarrengandik. Marka da David Cameron harroputzaren miran ibiltzea.
4 berria 2012ko irailaren 23a, igandea
Harian › Iritzia
Iazkotuta
Udazkena
H
J
direla kale eta plaza izenak izango
sekula, bizitzak ihes egin dizula sentituko duzula, eta ez zaizula geratzen haren
itzala besterik, saskiko ura, mila urte
igaro eta bere bidean doana, liburuak
erenegunagotzen ari naiz, eta ez da
eta jendeak eramaten dituena aurretik,
adin kontua bakarrik. Gazteagoen
azpian hartzen dituena herriak, eta ur
mundu berean bizi zarenik ezin sentiazpian egotea irudituko zaizula, zeure
tzea da, haien erreferentziak ez zaizkisoinuen durundi uhandituak sorgortua,
zula ezagunak egiten, zureak haiei
eta iraganean hasiko zarela aztarrika,
arrotz egiten zaizkien neurri berean.
errazago hitz egingo dizutela hezuKalean gurutzatu eta konpartitzekorik
rrek hezur-haragizko jendeek
ezer ez daukazula pentsatzea da,
baino, eta hala ere beti idatzi
haiek etorkizunekoak direla eta zu
behar diozula etorkizunari, geroiraganekoa, oraingo une hau
ari, geroko jendeari, gaur geroko
batera bizi baduzue ere. Eta laster
jendea denari, eta bihar
ahoa ireki ahala lehengo kongeroko jendea izango
tuak baino ez dituzula ibilidenari.
ko, lehengo jendea, Mikel
Iazkotuta egoteak ez
Laboa, Jorge Oteiza,
Jira
du esan nahi ez zarenik
Gabriel Aresti, kale eta
Xabier
Gantzarain
gerokoa.
plaza izenak zuretzat ez
Zuzendaria:
Martxelo Otamendi
Zuzendariordea:
Iñaki Petxarroman
Edizio arduraduna:
Andoni Alvarez
Argitaratzailea:
Euskal Editorea SM
Publizitatea: Bidera
publizitatea
Lege gordailua:
SS-0662/03
Batzorde parekidea:
0712I84059
Egoitza nagusia:
Martin Ugalde kultur parkea.
Gudarien Etorbidea, z/g.
20140 Andoain.
Telefonoa:
(0034) 943-30 40 30
Faxa: (0034) 943-30 09 43
Webgunea:
www.berria.info
Posta elektronikoa:
berria@berria.info
Publizitatea:
publi@bidera.eu
Harpidetza saila:
(0034) 943 - 30 43 45
Date: 22/09/2012
Exemplaire: 2.872
Editeur: Euskal Editorea s.l.
Directeur de publication:
Martxelo Otamendi
Comission paritaire:
0712I84059
Delegation Labourd:
Lisses 3, 64100-Baiona.
Tel.: (0033) 559256220.
Fax: (0033) 559254303.
E-mail: lapurdi@berria.info
ORDEZKARITZAK
Araba: Bizenta Mogel, 6.
Posta kodea: 01008
Gasteiz. Telefonoa:
945-15 04 52. Erredakzioko
faxa: 945-14 83 07.
Posta elektronikoa:
araba @berria.info.
Bizkaia: Uribitarte kalea, 18,
3. C. Posta kodea: 48001
Bilbo. Telefonoa:
94-435 26 00. Erredakzioko
faxa: 94-423 49 75.
Posta elektronikoa:
bizkaia@berria.info.
Lapurdi: Lisses, 3. Posta
kodea: 64100 Baiona.
Telefonoa: 559-25 62 20.
Faxa: 559-25 43 03.
Posta elektronikoa:
lapurdi @berria.info.
Nafarroa: Iratxeko Monasterioa, 45, 13. Posta kodea:
31011 Iruñea. Telefonoa:
948-36 66 22.
Publizitatea: 948-36 66 23.
Posta elektronikoa:
nafarroa@berria.info.
berria
baina, klaro, burumakur dabilela azkenaldian. Lagun teknofiloak, ostera, ikusi
dituela onddo sorta ederrak eta morkotsa urratzen hasitako gaztainak, Facebookeko eta Twitterreko argazkietan.
akin beharreko guztien berri zehatza
Lagun soziologoak kontra egin zion,
izaten duen lagun ingeniariak eten ziordea. Astronomoek esango dutela
gun atzo bazkalondoko solas katraminahi dutena, baina udazkena ez dela irilatsua, 16:49ean. Ahots ozenez iragarri
tsi oraindik: han geunden guztiok udako
zigun une hartan, orduantxe, sartu ginearropaz geundela jantzita, gona eta prala udazkenean, betiko joana dela
ka laburrez, sandaliak eta txankletak
2012ko uda. Baietz guk, hala izango
oinetan, eta etxe zuloan sartu ezidela, sumatu genuela zantzurik: lanik gabiltzala, udako bizimodua
gun hipokondriakoak, adibidez,
egiten dugula oraindik. Lagun fihasia dela doministikuka eta
losofoak erantzun zion: udazkehego haizeak burukomin galanta
netik aurrera ez garela bizieragin diola jada. Lagun enpletzen, egunerokoa eramagu gabeak, berriz, parkeko
teko hibernatzera
plantanoak gero eta samurrizten garela, prorriago ari direla hostoak
Bira
mestutako eta ezinezko
galtzen; kurrilorik ezetz, ez
Idurre
Eskisabel
uda betikoak amets.
zaiola egokitu oraindik,
Beste
begirada bat
Jone M. Hernandez
Gizarte Antropologiako
irakaslea EHUn
E
gun, mundu guztiak
ateratzen ditu argazki
berdinak». Simon Norfolk argazkilari britainiarren hitzak dira,
orain dela egun batzuk Estatuko
egunkari bati esanak. World Press
Photo sariak hiru aldiz irabazitakoaren ustez, lan handia eskatzen
du uniformetasun horretatik ateratzea, ohiko irudietatik haratago
joatea. Horren guztiaren ondorioz,
talde memoria estereotipatua sortzen da, erreala ez dena. Kontraesankorra dirudi, izan ere, irudien
inflazioan bizi gara, eta, ziur aski,
inoiz baino aukera handiagoa dugu ikusmena lantzeko. Dena bistatik sartzen eta saltzen digute. Beste
zentzumenak —ukimena, esate baterako— ia baztertu dugun garaian, irudia nagusitu da, behintzat, Mendebaldeko gizarteetan.
Orain dela urte batzuk argazki kamerekin (edo bideokamerekin) izaten genuen harremana une jakin
batzuetara mugatzen zen: oporretan («han egon ginenaren» froga)
edota ospakizun berezietan jartzen
ginen kamera aurrean (edo atzean). Egun, irudiak harrapatzeko
tresneria gainean daramagu une
oro, sakelako telefonoa, besteak
beste. Inoiz baino tresna gehiago
ditugu esku artean irudiak hartzeko, sortzeko, zabaltzeko… baina,
horra hor Norfolk-ek salatutakoa:
uniformetasuna inoiz baino nabarmenagoa da. Gertakari paradoxiko
horrek begiradaren inguruan
hausnartzera eramaten gaituztela-
koan nago. Gaur, ziurrenik, aurreko garaietan baino protagonismo
handiagoa dute irudiek bai kultur
transmisioan, bai gizarteratze prozesuan, baina horiekiko jarrera
kritikoa oso gutxi landu dugu.
Lotzen dut hausnarketa hau,
uda honetan, —irudien inguruan
ari garenez— izan den gertakari
ikusgarrienarekin: Olinpiar Jokoak.
Kirola, beste behin, hizpide eta
eztabaidagai izan dugu gurean, eta
tartean mila bizipen azaleratu dira. Baina komentario guztien artean, bat errepikatu da bereziki:
ikusleek edota jarraitzaileek aukera izan dute inoiz inon ikusten ez
diren kirolak begi aurrean edukitzeko. Ederra izan da esperientzia,
ederrak irudiak, ederrak bizitako
emozioak. Gure ikusmena ohitua
dago kirol hegemonikoen irudiak
jasotzen. Bereziki, futbolak eskaintzen dizkigunak: hogeita bi gizon
pilota baten atzean. Oso zaleak direnak diotenez, bakarrik tarteka
partida on bat ikusteko aukera izaten dute, halere, egungo telebistako pantaila lauak eta dotoreak nagusiki horretarako diseinatuta
daudela dirudi. Oso gutxi dakigu
beste kirol batzuei buruz. Ezusteko
handiz, lau urtean behin (ber)deskubritzen ditugu. Olinpiar Jokoetan. Orduan kirol diziplina ezezagunenak ere, segundo edo minutu
gutxi dute ikusleengana iristeko,
eta, oso zaila badirudi ere, gehienetan lortzen dute gu harrapatzea.
Gertuko adibide bat jarri nahiko
nuke: 106,87 segundo behar izan zituen Maialen Chorrautek bere piraguarekin ur mugituen gainean
diseinatutako ibilbidea egiteko eta
brontzezko domina bat irabazteko.
Ezinezkoa dirudi hain tarte txikian
hainbeste emozio biltzea, hainbeste miresmen, egindako ahaleginengatik, adierazitako trebeziarengatik, erakutsitako adoreagatik eta zintzotasunagatik. 106,87 segundotan arnasari eutsi genion askok. Antzeko sentimenduak
errepikatu dira beste kiroletako
proba batzuk ikustean. Denen ahotan hitz berdinak: ikusgarria, harrigarria, txalogarria. Gozamena.
2012ko Olinpiar Jokoetako azken egunetan beste komentario
bat harrapatu nuen, parke bateko
bankuan eserita zeuden bi pertsonen artean. Gizon bat eta emakume bat hizketan ari ziren. Gizona
—tonu oso positiboan— bere harridura adierazten ari zen, emakumeak boxeoan ikusteagatik. Kalitate
handiko kirolariak iruditzen zitzaizkion lehian ari ziren emakumeak. Horra hor askoren harridurarako motiboa: kirol minoritarioekin ere gozatzea posiblea dela
ohartzeaz gain, emakumeak edozein kiroletan parte har dezaketela
Esentzia topatzeko
denbora eta pazientzia
behar da. Ikusezina
dena ikusteko
ezinbestekoa dugu
beste begirada bat
lantzea
eta, praktikan, parte hartzen dutela konturatzea. Kirol munduan
irudi bat da nagusi: gizonezkoena.
Beraiek monopolizatzen dute kirol
programazioa astebururo, edota
kirol irudiak ematen diren une
oro.
Lau urtean behin emakume kirolariak agertzen dira gogorazteko
beraiek ere mundu horren parte
direla. Ahaleginak, esfortzuak, sakrifizioak, ilusioak ez dute sexu
edo generoaz ulertzen, baina, nonbait, irudiz osatutako gizarte honek pertsonen arteko bereizketan
eta mailaketan du bere garapenerako funtsa: batzuk garaile, beste
asko ikusezin. Hor konturatzen
gara irudia zerbaiten ispilua izateaz gain, errealitate horren eraikuntzaren zatia ere badela. Emakume kirolarien irudiak ematen ez
dituen gizarteak, zaila du emakume kirolaria irudikatzea.
Olinpiar Jokoak ez ziren amaitu
abuztuarekin batera, izan ere, irailaren hasieran joko paraolinpikoak hasi ziren. Horiek iraun duten
bitartean, haietan parte hartutako
kirolariek azken erronka jo zioten
gure ikusmenari: nola begiratu
ezohiko gorputzak, ezohiko mugimenduak, ezohiko abileziak,
ezohiko trebetasunak… Azken finean: ezohiko kirolariak. Miresmena sortzen du pertsona horiek jarduten ikusteak, eta, haien aurrean, aurreiritzi zein estereotipoen
kontra egin beharrean ikusten
dugu geure burua. Batzuetan, une
batez, ahalegin horretan, irudien
inflazioaz eta horien pobreziaz
kontziente izan gaitezke. Non gordetzen dira gainontzeko lau urtetan kirolari horien irudiak? Non
euren lana eta ahaleginak?
Azken finean, irudiez inguratuta bizi bagara ere, batzuetan irudi
bera dela pentsa dezakegu, behin
eta berriro errepikatzen dena. Baina beste errealitate asko hor daude, haien gainean begiratua zeinek
jarriko zain. Horretarako, Simon
Norfolkek dioen bezala, denbora
behar da. Esentzia topatzeko, denbora eta pazientzia behar da. Ikusezina dena ikusteko ezinbestekoa
dugu beste begirada bat lantzea.
2012ko irailaren 23a, igandea
berria 5
Iritzia ‹ Harian
b
Gau-xarma
Hizpideak
Zergak eta botoak
Jakes Goikoetxea
jgoikoetxea@berria.info
lderdi politikoek eta beren propaganda aparatuek sekulako gaitasuna dute hauteskundeen aurretik berriro hutsetik hasteko, aurreko urteetan
ezer gertatu izan ez balitz bezala. Ez
erabakirik, ez erantzukizunik. Nahita
ahazten dituzte lehen egindakoak,
gero egingo ez dituztenak agintzeko.
Ikusi besterik ez dago zerga sistema
aldatzeko proposamenekin gertatzen
ari dena. Iñigo Urkulluren eta Patxi Lopezen, PSE-EEren eta EAJren, diskur-
A
r
laza arkupedun eder batean, gauez. Aldian behingo
autoenak dira isiltasuna urratzen duten hots bakarrak, plazak ohe handi bat irudi du. Kopa bat hartzetik gatoz gu, eta trenpua alaia badakargu ere, ahalegintxoa egiten ari gara gaua ez urratzeko gure zalapartarekin. Gure
arteko giro atseginari pare bat erronda falta zaizkio baldartzeko, plazako etxeetan bizi direnenganako errespetua galtzeko, eta gutarikoren batek ahotsa goratzen duen
aldiro, besteok apalago mintzatzeko eskatzen diogu. Gu
ere laster erretiratuko gara, loak loti eder asebete batzuk
bilakatuko gaitu. Guretzat nahiko duguna errespetatzen
ari gara plazan bizi direnei ere.
Gauez lo lasai egin litekeen plazen bedeinkazioa aipatu
lagunetako batek, kalaka erdi filosofikoan erdi hordian.
«Lo lasai egin litekeen hiri bat, hiri mortua duk, motel!»
erantzun dio beste lagun batek.
Eztabaidan hasi gara.
Plaza arkupedun ederrak laster galdu du bere xarma.
P
tso aldaketekin batez ere. Orain zerga
erreforma aldatzea premiazkoa dela
eta gehien dutenek gehiago ordaindu
behar dutela diote, hain justu, lehen
zerga sistema aberatsenen eta enpresen neurrira egin dutenek: SICAVak,
sozietate zergaren tasa jaitsierak, enpresak sustatzeko sozietateak, kenkarien eta hobarien zerrenda amaigabeak, behar besteko baliabiderik ez zerga
iruzurrari aurre egiteko...
Hauteskunde garaia da. Lopezek
orain babestu egiten du Gipuzkoan
onartu nahi ez zuena. Dena aldatu nahi
dutela diote, hain zuzen, ezer aldatu
nahi ez dutenek.
Hitz beste
Anjel Lertxundi
Zaldieroa
Badaezpada
B
adaezpadakoen erreginak
hazitakoa izateak arrastoa
uzten duela sinistuta bizi
izan naiz denbora askoan. Badaezpada bazpare da gure etxean.
Eta urtetan joan gara oporretara,
behar ditugun gauzen maletak
halako bi bazparez beteta. Bazpare galtza luze parea, bazpare jertse lodia eta bazpare uretarako oinetakoak. Ez. Txankletak ez. Beno.
Bai. Txankletak ere bai. Mediterraneora. Abuztuan. Baina euritarakoak ere bai. Bazpare. Eta hori, jaztekotan bakarrik. Eta bazpareak
ez dira jazteko bakarrik. Misterioa
da oraindik nolaz iristen ginen helmugara sei lagun eta hainbeste
bazpare auto bakarrean. Hanketan bazpare kuboak (pluralean),
ipurdi azpian bazpareko mantak
eta magalean bazpare txikienen
jostailuak.
Erregea ere bazen, ordea, etxe
berean, bazpareen erreinuko kide.
Zenbat iltze atera ote zituen ohol
zaharretatik bazpare. Zenbat tornillo askatu irrati, iratzargailu edo
beste edozein gailu hondatutatik
bazpare. Zenbat atetako eskule-
Larrepetit
Arantxa Iturbe
Eta zerbait
ikasi dugun
ustetan
badaezpadakorik
ez pilatzeko
asmoa hartu
dugu.
u
ku, mesanotxetako bisagra, hodi,
soka, alanbre... Bazpare gordeak
denak.
Beharrak egin zituen badaezpadakoen zale. Badaezpada beti zen
egunen batean, noizbait behar zezaketenari aurre hartzeko modua.
Bazekitelako behar zenean falta
izatea zer zen. Guk falta ez genezan, haiek beti badaezpada.
Ez zaigu ezer falta izan. Behar
genuena baino gehiagoz hazi gara.
Badaezpadakoak eta guzti, atera
kontu. Eta zerbait ikasi dugun ustetan badaezpadakorik ez pilatzeko asmoa hartu dugu. Orain, Mediterraneoan abuztuan euriak harrapatzen bagaitu, aterkia erosi
egiten dugu. Behar dugulako. Ez
badaezpada. Eta datorren urtean
beste bat. Ez dugu badaezpadakorik pilatzen.
Alboan dauzkadan paper hesiei
begira jabetu naiz. Hortxe arrastoa. Joan naiteke oporretan, maletan bi kulero hartuta. Baina egunen batean, noizbait, bi lerro idazteko aitzakia eman diezadakeen
guztia hemen alboan daukat.
Bazpare.
Zuzendariari
BERRIAk irakurleen eskutitzak plazaratzen ditu. Ez dituzte 1.400
karaktere baino gehiago izan behar, tarteak barne, eta BERRIAk mozteko
eskubidea du. Helbide honetara bidali behar dira, izen-abizenak eta herria
adierazita: Berria, Martin Ugalde kultur parkea, 20140 Andoain. Eskutitzak
Internet bidez bidaltzeko: iritzia@berria.info.
Etorkizunarekin
etorriko zaiguna
Kazeta honetan Josu Iraeta nafar idazleak Nire herrian euskara alargun izenarekin kaleratutako artikulua irakurtzean konturatu nintzen halako tristezia
zetorkidala gainera, batez ere,
iruditzen zitzaidalako berak ere
antzeko sentipen nostalgikoa
zeukala euskararen egoera
dela eta.
Oso ulergarria dela begitantzen zait, baina, aldi berean, aipatu behar dut, gauza guztiekin gertatzen den antzera, euskarak etorkizunik izango duela
baldin eta guk lan egiten badugu hori lortzeko zailtasun gehixeago edo gutxiagorekin; ahaztu gabe, orain arte iraun badu
herri nahiak eta borondateak
horrelako emaitza eman duelako dela.
Euskarari dagokionez garai
guztiak desberdinak direla jaki-
tun izanik ere, guri egokitu zaigunak eskatuko digu etengabeko lana, eta, ziur asko, inoiz
pentsatu ez dugun ahalegin
eskerga. Eta hori gutxi balitz
bezala, guk daukagun hoberena jarri beharko dugu behin
baino gehiagotan.
Haatik, nire talaiatik ikusten
dudana da herri honek orain
arte erakutsi duela izugarrizko
kemena berea den guztia defendatzeko. Egia da, era berean, prezio oso lazgarria ordaindu behar izan duela. Nolanahi
ere, kasu honetan ez du balio
profeta izatera jolastea, eta,
horregatik, dudan eskarmentuaren arabera, orain arte iraun
duenak etorkizun baikorra izan
dezakeela deritzot, herritar
gehienek hala erabakitzen badute, eta denok eman dezakegun ekarpen oro oso baliogarria da .
Tomas Anjel Gonzalez.
Abanto-Zierbena.
6 berria 2012ko irailaren 23a, igandea
Harian › Iritzia
Kaiku kooperatibatik
euskal gizarteari
Jon Agirre
Kaiku kooperatibako
kontseiluaren izenean
G
ure euskarazko
egunkari bakarrera idazki hau
bidaltzerakoan,
eta egungo gai
garrantzitsuetan sartzerako, interesgarri iruditu zaigu gure kooperatibaren historian ibilbide
labur bat egitea.
Urte batzuk badira jada gure
50. urtebetetzea iragan zela, eta
oso gutxira beteko ditugu hirurogei.
Gure aitona-amonek, gurasoek… beharrezko ikusi zuten kooperatiben sorrera, eta industrien parte hartze zuzena, esne
guztia merkaturatzeko bide bakarra zelako, ordurako ezinezkoa baitzen zuzenean eta egunero gure esne kontsumitzaileen
eskuetan jartzea. Oso urte gogorrak izan ziren gure aurrekoak
ziotenez; neke handiak eta urte
askotarako zorraren jabe baitziren industrietan parte hartzeko
garaian.
Oraingo abeltzainen ibilbidea
ez da askoz errazagoa izan: etengabeko inbertsioak, kapital
handitzeak, birmoldaketak,
planten bateratzeak edo, azkenik, hiru kooperatiben fusioa
(Gurelesa, Copeleche eta Beyena).
Gaur egun, 420 bazkide inguru gara, eta, ondorioz, milatik
gora familia, kontuan harturik
ustiategi asko elkarteak direla.
Kaiku kooperatibak Hego Euskal Herriko esnearen %70 biltzen du. Ahal dugun neurrian
saiatzen gara esne ekoizle
gehiago hartzen, ehuneko hori
handiagoa egiteko bidean.
Bi enpresatan parte hartzen
dugu: Iparlat eta Kaiku Corporación. Hiru planta dauzkagu
Euskal Herrian. Gure garrantzi
soziala ere kontuan hartzekoa
da; bi enpresen artean milatik
gora lanpostu zuzen ditugularik. Urtean, 180 milioi litro esne
biltzen ditugu, Iparraldekoa
kontuan hartu gabe.
Zenbaki horiek ikusita, zenbaiti irudituko zaio handiak garela, baina Europako industria
eta kooperatiba askoren ondoan, oso txikiak gara. Horra hor
gure apaltasuna.
Azken egunetan, guri buruz
esan direnek ez daukate hitzik,
gure irudiko, gizalegearen
arrasto gorri guztiak gurutzatu
dituztelako. Ez du edozer gauzak balio produktu bat saltzeko,
eta gutxiago gure hizkuntzarekin jolastea guri mina eragiteko.
Begirunea eduki behar da,
hainbeste urtetan bere ustiategiak aurrera atera ezinda sufritu duten baserritarrei, diru pila
itzelak jarriaz enpresak aurrera
ateratzeko, askotan esnea beranduago eta gutxiago kobratuz. Beste batzuek puntarik
punta euren esnea guk baino
prezio hobeetan salduaz, iseka
lotsagarriak eginez gure bazkidei.
Eusko Jaurlaritzari egindako
eskarian, inoiz ez zen aipatzen
hizkuntzaren afera; hori frogatzeko, hedabideetara bidali genuen idazkia eta, publikoa denez, uste dugu hori argi geratu
dela. Ez idatzian, eta gutxiago
gure espirituan ez da urrutitik
ere gure hizkuntza erabiltzeko
asmorik izan.
Kaiku kooperatibaren euskararekiko konpromisoa, hamarkada askoan adierazita, edonork ikusi dezake: ikastolen festetan, herri kiroletan eta abar.
Uste dugulako hizkuntza edo-
Ez zaigu batere
onargarria iruditzen
hainbeste urte
euskararen
normalizazioan
eman eta gero,
honelako lege
atzerakoi bat jaso
behar izatea
Independentziaren
beroak
Lohitzune Txarola
Gurrutxaga
Gipuzkoako Batzar
Nagusietako lehendakaria
U
dazkena bero
datorkigula sumatzen
dut.
Tenperatura politikoa 38 gradutik gora igo zuen Kataluniako
herritarrek ospatutako Diada
itzelak. Euskal Herriko txoko
honetatik inbidia ederra eman
zidan sukar horrek: herritarrak
bat eginik, arazo guztien gainetik, xede bera buruan, abesti batek zioen bezala «lotsa gabe oihuka» independentzia nahi, behar
eta aldarrikatzearen sukarra.
Bildu, Amaiur edota orain
EHBilduko kideok ere beroa
gustuko dugula dirudi; izan ere,
gure ernalketa bor-bor betean
gertatu zen; legez kanpo utzi
nahi gintuzten sutan zeuden batzuk, berotu ziren beste batzuen
buruak Bildurik gabeko balizko
eszenario baten aurrean, eta
hauteskunde egunean herritarrek pronostiko guztiak erre
egin zituzten.
Hasiera-hasieratik eta hotzhotzean zein beroaldietan berdina esaten dihardugu koalizio berri honetatik: ezkerretik egindako politikak ezarriz, ezberdintzen gaituena albo batera utzi
eta batzen gaituena lehenetsiz,
independentziara heltzea dugula helburu. Badirudi, baina, argitasun horrek beste alderdi batzuetako politikak itsutzen dituela; izan ere, ohituak daude
diskurtso epelak plazaratzera,
gauza bat esan eta beste bat egitera, goxo-goxo maindire azpian
gordetzera beraien helburu estrategikoak, gaueko intimitatean berotzeko edo…
Kanpaina garaian hitz asko
eramaten ditu haizeak, hostoen
antzera, baina zuhaitzen erroetara begira dezagun: Bilduk argi
du bere helburua, arestian aipatu dudana eta euskal herritar
guztiek, baita espainiar askok,
europar ugarik, eta noski diasporako lagunek ere garbi dutena; Euskal Herria aurrera ateratzeko politikak ezartzea, herri
bezala subiranotasun politikoa
eta ekonomikoa lortu arte.
PPk eta PSEk ere badute edozeren gainetik dagoen xede bat:
I need Spain lelopean espainiar
estatuaren menpe mantentzea
gure herria. Beste guztia bigarren maila batean dago, hala nola normalizazio linguistikoa, gizarte laguntzak edo Eusko Jaurlaritzari zor zaizkion eskumenak ez ematea, besteak beste.
Apustua egina du PNVk ere,
eta, tamalez, ez da Euskal Herria Europako beste herri burujabe bat izatea. PNVren helmu-
ga bat eta bakarra da Ajuria
Enera bueltatzea. Badakite jeltzaleek Jaungoikoa eta Lege Zaharraren laguntzaz bakarrik ez
direla bertara iritsiko, eta beste
iturrietan egarria asetzeko
prest daude: aurreko hautes-
Bakoitzak bere
bideari ekitea da
noski naturalena,
eta zilegia erabat,
demokraziaren
oinarri. Baina eta
besteen helburuak
zangotrabatzen
diharduenari jada
ezin esan
diezaiokegu joko
garbian dabilela
zein kolore eta ikuspegitatik at
utzi behar dugula.
Jaurlaritzari eskatu geniona
edozein marka berri konpetentziakoari buruz behar diren argiketak besterik ez zen izan.
Alde batetik, uste genuen
Euskal Herria izenak, generikoa den heinean, nahasmena
sor lezakeela saltzean. Finean,
ganaduzale gehiengo zabal batek ere Euskal Herriko esnea
ekoizten dugulako.
Beste aldetik, jakin nahi genuen ea trazabilitatea ziurtatua
dagoen, hau da, Soriara eramandako esnea bera den datorrena.
Gobernuak, ofizioz, salaketa
bihurtu du gure idatzia, eta bere
«interpretazioetan» dirudi kanpoan ontziratzen den esne kartoietan ez dagoela euskara hutsean merkaturatzerik produktua.
Horrela, bada, ez zaigu batere
onargarria iruditzen hainbeste
urte euskararen normalizazioan eman eta gero, honelako lege
atzerakoi bat jaso behar izatea.
Azkenik, esan behar da kezkagarria dela dauzkagun arazo
eta erronken aurrean holako
irudia plazaratzea. Euskal herritarrek jakin behar dute oso
une latzak bizi ditugula, pentsuak eta, oro har, beste gastu
asko inoiz baino altuagoak direlako. Eta egoera hau ez da bakarrik behi esne ekoizleena, abeltzain guztiena baizik.
kundeetan lehendakaritza
«okupatu» zioten PP eta PSEren
uretan, hain zuzen.
Bakoitzak bere bideari ekitea
da noski naturalena, eta zilegia
erabat, demokraziaren oinarri.
Baina eta besteen helburuak
zangotrabatzen diharduenari
jada ezin esan diezaiokegu joko
garbian dabilela. Hala, Gipuzkoako Batzar Nagusietan oposizioan dauden hiru taldeek zaborrez
zikindu nahi izan dute Bilduren
azken helburua. Badirudi hondakinak erraustu baino, herri
honek duen askatasun grina
erre nahi dutela. Badirudi Pasaiako kanpo portuan ito nahi
dutela euskal herritarren erabakitzeko eskubidea, eta badirudi
abiadura handiz geratu nahi dutela gizartearen parte-hartzea.
Oztopoak oztopo, inoiz baino
argiago dugu Iparra koalizio berrian bilduta gaudenok. Lopez
jaunari esango nioke Bilduri ez
ziola PNVk beldurrez gobernua
eman, herritarrek baizik. Urkullu jaunari, berriz, ausarta izateko garaia dela, orain arteko markoak apurtu eta geurea eta guk
nahi duguna eraikitzeko garaia.
Eta, azkenik, Basagoiti jaunari,
pena dela bere kanpainako izar
izango zen Esperanza Aguirre
anderea gurera ez etortzea, berak bai berotuko lizkigukeelako
bazter guztiak!
2012ko irailaren 23a, igandea
berria 7
Iritzia ‹ Harian
Carterren
mendekua
itt Romneyren kanpaina eta aukerak
pixka bat gehiago
hondoratu dituen
bideoaren zatiak aspalditik zeuden sarean. Joan den maiatzean
grabazioa egin zuen pertsona
oraingoz ezezaguna saiatu
omen zen kazetari ospetsuei bideoaren berri ematen Twitterren bidez, baina, nonbait, inork
ez zion jaramonik egin. Bideoa
editatu gabe zegoen, eta badirudi ez zegoela ziur baieztatzerik
hitz egiten zuena Romney bera
zela.
James Carterrek hainbat telebistatan kontatu duenez, joan
den hilaren bukaeran atzeman
zituen grabazioaren zatiak sarean, eta berak bultzatu zuen egilea bideo osoa Mother Jones
aldizkarira bidaltzera. Hortik
aurrerakoa ezagunagoa da:
errenta zerga ordaindu behar
izateko gutxieneko irabazietara
heltzen ez direnek eta bestelako
salbuespenengatik zerga hori
M
ordaindu beharrik ez dutenek
—hautesleen %47, populazioaren multzo behartsuena—
botoa erremediorik gabe Obamari emango diotela eta, beraz,
haietaz kezkatzeko asmorik ez
duela esan zien Romneyk kanpaina finantzatzaile handi
batzuei Boca Raton-en (Floridan) egindako bilkura itxi batean, inguruan mikrofonorik ez
zegoelakoan. Mother Jones
aldizkariak bideoa argitaratu
duenetik, hondoraino sartutako
hanka atera ezinik dabil hautagai errepublikanoa.
Romneyren aitarekin akordatu dira asko. 1968an Richard
Nixonekin hautagaitza errepublikanorako lehian bete-betean
ari zenean, inkesten arabera
aurretik zihoanean gainera,
esan behar ez zuena esan zuen.
Ordurako Vietnamgo gerran
esku hartzearen aurka zegoen,
baina hiru urte lehenago alde
zergatik egon zen azaltzeko,
Vietnamgo tropak bisitatu
Handik eta
hemendik
Imanol Murua Uria
Horixe dute
garizuma baino
luzeagoak diren
kanpainek. Astia
ematen dute
hanka sartzeko,
ateratzeko, berriz
sartzeko eta atzera
ateratzeko,
aurkariak berea
sartu, atera eta
berriro sartzeko
denbora izango
duen esperantzan
zituenean militarrek burua jan
ziotela aitortu zuen: «Inork
jasan dezakeen buru janik handiena jasan nuen».
Tipping point argia izan zen.
Malcolm Gladwell kazetariaren
liburu bati zor zaio esamoldea:
Tipping Point, edo nola gauza
txikiek alde handia eragin dezaketen. Ez da erraza gertatzen
diren unean bertan atzematea,
baina denborarekin argiago
ikusten da zer gertaera txikik
aldarazi zuen zerbait askoz handiagoa. Boca Ratongo bideoarekin, Romneyren lehendakaritzarako lasterketa bukatu dela
idatzi dute batzuek: soldata
xumeekin edo batere soldatarik
gabe bizi diren milioika herritarrei buruz mespretxuz hitz egitean, lehendik zuen desabantaila nabarmena desabantaila
gaindiezina bihurtu duela.
Kaput. Oraindik denbora dagoela diote, aldiz, askok. Arrazoiz.
Pentsa: oraindik aurrez aurreko
hiru debateak egiteko dauzkate.
Horixe dute garizuma baino
luzeagoak diren kanpainek.
Astia ematen dute hanka sartzeko, ateratzeko, berriz sartzeko eta atzera ateratzeko, aurkariak berea sartu, atera eta
berriro sartzeko denbora izango
duen esperantzan. Clint East-
woodena ia ahaztu zaigu dagoeneko: gai eta doinu librea eman
zioten errepublikanoek aktore
zaharrari alderdiaren konbentzioan eta, badakizue, Andoni
Egaña bailitzan, aulkiari begira
inprobisatzen hasi zen bakeroa.
Emaitza ez zen errepublikanoen
oso gustukoa izan.
James Carter, sarean galduta
zegoen bideoa argitara ekarri
omen duena, Jimmy Carter presidente ohiaren biloba da. Eta
aitona maite baduzu, errepublikanoak nekez maiteko dituzu.
Obama atzerri politikaren gainean barregarri utzi nahi duten
bakoitzean, Carterrekin alderatzen dute. Obamari ez diote
leporatzen historiako komandanteburu txarrena dela, baizik
eta Carterren ondoren dela txarrena; gogorrenak, ahoa berotzen zaienean, Carter bezain
txarra dela esatera iristen dira.
Horregatik, oraintsu Aieteko
Adierazpena sinatu duen —eta
90etan bere izena duen fundazioaren bidez euskal gatazkan
bitartekaritza lanetan lagundu
zuen— presidente ohiaren ilobak mendekuaren zapore gozoa
sentitu duela iradoki duenean
telebistan, ezin ukatuko dugu
gertuko sentitu dugula une
batez.
Katalunia independentziaren
bidean?
Pako Sudupe
Idazlea
O
raindik orain
Ferran Requejo
Politika Zientzietako katedraduna entzuteko egokiera atsegina izan dut.
Asko daki eta axolazkoena: gauzak garbi esaten ditu. Lehenago
pentsatzen zuen Espainiako
Konstituzioaren anbiguotasunaren arrimuan, federalismo
mota egoki bat lor zitekeela —
munduko estatu liberal-demokratikoen artean 23 federalismo
mota ezberdin daude, berak
egindako sailkapenaren arabera— Espainiako estatuan,
espainiarraz gain dauden nazioak, aski den adinako asetasunez bizitzeko, baina 2010ean,
Kataluniako estatutu proposamena dela medio, Espainiako
Konstituzio Auzitegiak eman
zuen epaiaz geroztik —garbi
utzi zuen politikoki espainol
izatera kondenatzen gaituela
epai horrek, eta behartzen
espainolek nahi duten bezalakoak izatera!—, independentis-
ta da ez baitu errealistatzat
jotzen Espainiako estatu zinez
federal bat.
Independentismoaren fasean
daude Katalunian, ez independentziarenean; azken honetan
sartzeko itun fiskalaren zikloa
itxi behar da aurrena; ia seguru
Espainiako Gobernuak ez du
delako itun fiskal hori ahalbidetuko
—egun Katalunian sortzen den
euro bakoitzeko 43 zentimo
Madrilera doaz, 16.000 milioitik
22.000 milioiko tartean—, eta
segur aski Artur Masen gobernuak hauteskundeetara deituko du, eta horretara programa
independentista eramango du;
hor ditu akuilu ANC Biltzar
Nazional Katalana eta Independentziaren aldeko Udalen Erakundea AMI, eta irailaren 11ko
independentziaren aldeko
oihua.
Zer behar du Kataluniak
independentziara heltzeko?
Gizarte zibila eta Generalitatea
elkarri eskua emanda joatea;
independentzia nahia presidente bat eta gobernu batekin hertsiki lotzea eta hedatzea munduan, erreferentzia garbia izan
dadin; erreferendumean
%55etik gora lortzea eta aliatuak lantzea estatuan, Europar
Batasunean, AEBetan eta Txinan ere, ahal bada, Espainiako
estatuak bidean harriak eta
arman ere jartzeko erabiliko
dituen tresna juridiko-politikoekonomiko-militar guztiak
indargabetzeko. Kosovok ere ez
du inoiz Serbiaren oniritzirik
izango baina...
Eta guk? Kataluniak ez bezala 600 preso ditugu Espainiako
Gobernuak bahiturik, atzaparretan gatibu eta prest dago
sekulako kostua eragiteko,
haiek baliatzeko, 600 behaztopaharri izan daitezen independentziaren bidean. Gizarte zibila
Katalunian baino lotuago dugu
alderdi politikoetara.
Azken berrehun urteotan,
bereziki frankismotik hona
politika ez da komedia izan
gurean, eta horrek ekarri du
maiz politika botoa ematera
mugatzea, eta erosoago delako
beti bati ematea proposatzen
duena proposatzen duela. Ez
dugu ez ANC eta ez AMIrik.
Badugu beste arazo bat ere
lurraldetasunarekin: Ipar Eus-
kal Herria eta Nafarroarekin
batean ala haiek gabe? Ipar
Euskal Herria, tira, baina Nafarroa? Katalanek hizkuntza eta
kultura harremanak bai, baina
politikoak, Kataluniara mugatuak dituzte, Valentzia eta Balear Uharteak egungo prozesu
honetatik kanpo utziak nagusiki.
Independentismoaren
fasean daude
Katalunian, ez
independentziarenean;
azken honetan
sartzeko itun
fiskalaren zikloa itxi
behar da aurrena; ia
seguru Espainiako
Gobernuak ez du
delako itun fiskal
hori ahalbidetuko
Komeni zaigu epe arrazoizko
baten buruan abertzale
guztiok gutxienekoetan ados
jartzea, gizarte zibilean bezala
erakundeetan, elkarlanean
—katalanak jarraibide—, euskal gobernu independentista
bat, eta lehendakari karismadun bat, gizona zein emakumea, erreferendumean
%55etik gora lortzea, eta aliatuak lantzea Kataluniatik hasita, Europan eta AEBetan, eta
Txinan, ahal bada, eta
horretarako unean unean
oztopo ezin gaindituak gerta
dakizkigukeenak bazterrera ez
baina geroagorako utziaz joatea.
Gizarte zibila eta erakundeak
elkarri eskua emanda, eta aliatuen sarea haziz. Ezker-eskuin
politiken arteko desadostasunak eta azpiegitura handiekikoak eta gainerakoak ez ditugu
errazago askatuko Espainiako
estatuari estekatuak egonik;
estatu propioa lortzeko bidean
bat-bat eginda, bestelako desadostasunak desadostasun, kultura politiko espainol frantses
airekoak beste aukerarik ez baitigu uzten.
8 berria 2012ko irailaren 23a, igandea
Harian › Euskal Herria
Joseba Egibar q EAJren GBBko lehendakaria eta Eusko Legebiltzarreko bozeramailea
Joseba Egibarren ustez, PSE-EEk eta PPk egindako «operazio politikoa» amaitzea ekarriko dute
legebiltzarrerako hauteskundeek. «Orain, alderdi guztiak egongo gara esparru politiko berriaz hitz egiteko».
«Ibarretxek zehaztu zuen bidea:
bakea eta erabakitzeko eskubidea»
Jokin Sagarzazu Donostia
EAJren Gipuzkoako zerrendaburua izango da, beste behin, Joseba
Egibar (Andoain, 1959). 1990. urtetik da legebiltzarkide, eta Jesus
Egigurenek eta Leopoldo Barredak beren eserlekuei agur esanda, hura izango da legebiltzarrean
urte gehien daraman politikaria.
«Beteranoena izango naiz, baina
ez zaharrena. Adineko Mahaia
beste batzuek osatuko dute», dio,
umoretsu, BERRIAren galderei
erantzun aurretik.
Boto eta eserlekutan irabazteaz
gain, zein izango litzateke emaitza
on bat zuentzat?
Hiru lurraldeetan irabaztea gustatuko litzaiguke, baina benetan
zaila zaigu hori lortzea Gipuzkoan. Eserlekuei dagokienez, ez da
ezinezkoa, baina zaila da EH Bilduren itzalaren aurretik egotea.
Hiru lurraldeak kontuan hartuta,
guztira 24-25 eserleku lortzea
izango da gakoa.
Interesatzen zaizue EH Bilduk ere
emaitza onak lortzea?
Bai, bai, bai. Norberak bere buruarentzat hoberena nahi du, baina uste dut herri babesak EH Bilduri ematen diola bide politiko eta
demokratikoetan aurrera jarraitzeko bermea. Hori esanda, ikusi
beharko da zein den haien programa. Oraindik ez dakit nondik heldu. Mintegik esaten du exajeratuegiak direla Kontzertu Ekonomikoaren inguruan egiten diren
hausnarketak. Eta horrek galdera batera narama: zergatik parte
hartzen dute sinesten ez duten esparru instituzional honetan? Ez
sinestea normala da, baina EH
Bilduk ez ditu bereizten errealitatea eta desioak. Uste dute soilik
beraiek dutela gaitasuna transformatzeko; besteoi ez digu ezer
onartzen. EH Bilduk izugarrizko
gabezia dauka hor.
Badirudi gobernu aldaketa egongo
dela.Zer ekarriko du horrek?
PSOEk eta PPk egindako operazio politikoa amaitzea ekarriko
du. Lau urte pasatu dira, eta zer
gertatu da? Politika joan dela, gutxiago edo gehiago, Ibarretxek zehaztutako bidetik: bakea eta erabakitzeko eskubidea. ETAren
erabakia ez da etorri galdeketa baten bidez, baina hiru urte geroago
etorri da Aieteko mahaiak eskatu
ANDONI CANELLADA / ARGAZKI PRESS
diolako. Eta, politikan, argi dago
akordio politiko berri bat lortuko
bada, guztion artean lortuko dela.
Legegintzaldi honetan, behintzat, alderdi guztiak egongo gara
legebiltzarrean esparru politiko
berri horretaz hitz egiteko.
Indar independentista indartsu bat
parez pare izateak ez al ditu baldintzatuko EAJren egitasmoak eta beste alderdiekin egin ditzakeen akordioak?
Ezker abertzaleak eta EAJk gai
bat zintzilik daukagu. 2011. urtera
arte, gure estrategiek talka egin
dute behin eta berriz. Hori bat-batean konpon daiteke? Nik uste dut
ezetz. Guk argi daukagu herri honetan ezker abertzale bat behar
dela. Argi daukagu, halaber,
EAJk ezin duela ezker abertzalea
ordezkatu, ezker abertzalea ordezkatzeko ezker abertzalea izan
behar duzulako. Ezker abertzaleak bere kultura dauka; nire ustez,
birziklatze handia behar duena,
demokratikoa izateko erabat, barne egituretatik hasita. Baina, ezker abertzaleak pentsatzen badu
jan egingo gaituela oinarri subira-
nistak ditugulako, oker dabil.
EAJ ordezkatzeko, EAJ izan behar duzu.
Eta bi kultura horien uztarketa estrategikoa posible al da?
Nik uste dut hori landu egin behar dela. Hori ez da inprobisatzen. Garbi daukat euskal gatazka inoiz konponduko bada, ezinbestekoa izango dela abertzaleen
artean gutxiengo batzuk hitzartzea. Nire ustez, ez da bide ona
sentsibilitate batek jokoa egitea
hirugarren batekin beste sentsibilitateari zuloa egiteko. Ez,
behintzat, herri ikuspegi batetik.
Eta, gaur egun, gutxiengo horiek hitzartzeko aukerarik badago?
Ezker abertzaleak orain duen
asmo edo nahi nagusia da EAJren aurretik gelditzea. «Irabazle
izateak —esaten du— gehiengoak niri arrazoia ematea esan nahi
du». Eta gaineratzen du: «Nik irabazi badut, ez iezadazu ezer esan
iraganaz».
Eta ikuspegi instituzional batetik?
Gobernu akordio baten bidez, adibidez, elkarlanerako aukera ikusten
duzu?
Kontua ez da hori. Agian beste
oreka instituzional batzuk sortuko dira, krisiaren aurkako planak
zehazteko, zerga sisteman... Horregatik, garrantzi handia izango
du legegintzaldi honen hasierak.
Eta hor ikusten dut EH Bildu izugarrizko kontraesanekin dabilela. Zer egin behar du Ertzaintzarekin? Birziklagarria da hori? Zer
gertatzen da Kontzertu Ekonomikoarekin? Ezker abertzaleak hori
guztia egosi behar du etxe barruan, eta denbora beharko du. Bi
alderdiok denbora beharko dugu
uztarketa estrategiko horretara
iristeko.
Otegiren azken adierazpenek ez
dute islatzen jarrera aldaketarik?
Ez dut elkarrizketa osorik irakurri [Gara-k kaleratuko du aurki,
liburu batean], baina lehen aipatu dudanaren bidetik doaz haren
hitzak. Batetik, esaten du eragindako kaltea aitortu duela ezker
abertzaleak. Eta gaineratzen du:
«Ni haratago noa. Baldin eta, bozeramaile gisa, nik biktimei min
hori areagotu badiet, barkamena
eskatzen dut. Eta bihotzez senti-
tzen dut». Baldin eta esaten du!
Hark benetan pentsatzen al du ezker abertzaleko bozeramaileen
jarrerek ez dutela eragin sufrimendu gehiago? Badaezpada,
esaten du: baldin eta! Eta gauza
larriago bat esaten du, borroka
armatuarena: «Nik borroka armatua egin nuen frankismo garaian, salbuespen egoera batean». Eta gero salto egiten du denboran, eta esaten du orain
borroka armatuari buruz galdetuko baliote, berak bide politikoak, zibilak eta desobedientziarenak erabiliko lituzkeela. Eta nire
galdera da: Frankismo garaitik,
35 urte hauetan, zer esan duzu?
Zer egin duzu? Hor dago hutsunea.
2015era begira,estatus politiko berri
bat lortzea jarri duzue helburu. Ibarretxeren proposamena atzera bota
zuen Espainiako Parlamentuak.Zergatik uste duzue orain aukera badagoela aurrera egiteko?
[Ibarretxeren] Proposamena hor
dago, mugarri gisa. Madrilek ez
zuen negoziatu, baina abertzaletasunaren barruan ere egurra
2012ko irailaren 23a, igandea
berria 9
Euskal Herria ‹ Harian
ematen aritu ginen —eta badakigu zeinek zeini—. Otegik zioen ez
zela garaia hori egiteko; ez zen garaia, beste batzuk estrategia politiko militarrean zeudelako. Beraz, guztion proiektua izan zen?
Ez. Orduan, zer berme daukagu?
Estatuan ere ikusten ari gara gobernua urduri jartzen ari dela Katalunian gertatzen ari denarekin,
eta debekuen eta mehatxuaren
bidetik jotzen ari dela. Beste kultura politiko bat behar da. Guk
esaten dugu PPk eta PSOEk sobera dakitela Katalunian eta hemen
zer gertatzen den, eta amaituta
dagoen marko politiko hau berriz
alda daitekeela. Aukera daukate
izaera nazionala daukaten errealitate politiko horiei beste bide
bat emateko eta negoziatzeko.
Egingo dute? Badirudi ezetz. Beraz, hor dago jokoa, politikarena.
Herriaren gehiengoa eduki behar
duzu atzetik, eta ez botoetan bakarrik.
Katalunian hori gertatzen ari al da?
Katalunian olatu eta uholde bat
dago gaur egun, eta hori kudeatzen jakin behar dute alderdiek.
Baina hor gertatzen da asanblada
nazionalak aurre hartu diela alderdiei, eta dinamika batean
murgilduta daudela, baina norabidea kontrolatu gabe. Bakarren
batek egiten badu gehiengo nagusi horrek nahi duenaren kontrako beste zerbait, bereak egin du.
Eta hona ekarrita?
Helburu politiko guztien ondoren
jarri behar den galdera da nola.
Eta ezker abertzalekoek esaten
dute beraiek badutela planteamendua: estatu libre bat Europan. Baina nola? 35 urte hauetan,
batzuek esaten zuten tiroka lortuko zutela hori. Ez dute lortu, eta,
gainera, atzera egin dugu. Orain,
estrategia horren ondorioei —
biktimei eta presoei— irtenbide
bat eman behar diegu. Beraz, estrategikoki ez dugu aurrera egin.
Lopezen agintaldian asko gaiztotu
dira PSE-EErekin zenituzten harremanak. Bozen ostean, haiek jarrera
aldatuko dutela espero duzue?
Sozialistak oso aldakorrak dira.
Interes politikoak bultzatuta,
edozertarako prest egoten dira.
Gerta daiteke, udal batzuetan salbu, boteregune guztietatik kanpo
gelditzea, eta lortutako emaitzei
halako etekin bat atera nahi izatea. Ziur nago EAJri eskaintza
bat egingo diotela. Guk gure lehentasunak jarriko ditugu.
Akordio baterako aukera zabalik
dago,beraz.
Hemen ez dago soberan inor.
Haiekin ados jartzea posible da
instituzio bat gobernatzeko, baina haien izaera nazionala eta estatuaren eredua zalantzan jartzen baduzu, kontra jartzen dira.
Hala ere, sozialistak konturatzen
ari dira euskal gizarteak bizkarra
eman diela egin zuten operazio
politikoagatik, eta horrek bere ordaina izango duela. Horri gehitu
behar zaio Jaurlaritza handiegi
gelditu zaiela; ez gaitasun faltagatik, baizik eta operazio politiko
horretan bildu zutelako guztia.
Pentsatzen zuten horrekin nahikoa zutela, administrazioak bere
kabuz funtzionatzen zuela. Patxi
Lopez iragana da. Patxi Lopez badoa. Alderdi sozialistak dauka sakoneko aldaketa bat egin beharra. Eta etorkizunari begira,
behingoz, txertatu beharko luke
bere proiektu politikoa herri honen etorkizunera.
Eta PPrekin zer-nolako harremanak
nahi dituzue?
PP diferentea da. Izaera nazionala zalantzan jarriz gero, erantzuten dute erantzuten duten bezala;
baina beste interes batzuk dauzka. PPk euskal politikan kontatu
nahi du. Madrilen dago, agintean
dago. Beraz, politikan dabilen
edonork kontuan hartu behar du.
Ezker abertzaleak saio mordoa
egin du harreman bide bat zabaltzeko. PPk aukera guztiak itxi
ditu. Baina uste dut bide horiek
Eusko Legebiltzar berrian zabaldu daitezkeela eta zabalduko direla. Horregatik ez dut ulertzen zer-
«Ezker abertzaleak
orain duen
asmo bakarra da
EAJri aurrea hartzea»
«Esparru politikoa
aldatzeko, herriaren
gehiengoa behar duzu,
eta ez botoetan soilik»
«PPk aukera guztiak
itxi ditu, baina uste dut
legebiltzar berriak
ireki egingo dituela»
gatik ezker abertzaleak sortu
zuen hainbeste istilu bakegintzaren batzordean, jakinda batzorde
horretan alderdi guztiak egongo
zirela.
Diru sarrerak murriztu badira eta
gastuei eutsi nahi badiozue, nondik
eta nola lortuko duzue diru hori?
Ekonomiaren gurpila martxan
jarri behar da. Gizarte ekintzaren
alorrari eutsi nahi bazaio, argi
dago oreka bat aurkitu behar
dela. Horrek murrizketak eskatzen ditu; ez derrigorrean zerbitzu sozialetan, baina nonbaitetik
kendu beharko da. Etorkizuna
etorriko da Kontzertu Ekonomikoaren erabilera zuzen eta arduratsu batetik.
Zerga erreforma soilik enpresen zerbitzuan jarri nahi duzuela salatu
dute EH Bilduk eta PSE-EEk.
Zerga sistema ukituko da, ukitu
behar baldin bada. Hemen ahalegin bat egin beharko dugu denok.
Baina ez badugu ekonomia suspertzen, zerga sisteman har daitezkeen neurriek ez dute eraginik
izango. Ekonomiaren gurpila
martxan jartzeko, enpresari lagundu behar zaio. Azkenean, finantzaketa guztia etortzen da
instituzioetatik edo bankuetatik.
Zorionez, gure enpresa gehienek
ekoizten dutenaren %75 kanpoan
saltzen dute. Ez dugu ezagutzen
enpresa bat bera ere esaten duena
etorkizuna Espainian dagoenik.
Hor badago gako ekonomiko eta
politiko bat. Espainia momentu
honetan ukazioa politikoki, eta
ekonomikoki izugarrizko karga.
Ez da abertzaleen kontu bat.
Urte gatazkatsua izan da Gipuzkoan.Zer iritzi dauka Urkulluk?
Gutxi edo gehiago denok ikusten
duguna. Urkulluk ideia bat dauka. Nik ideia bat daukat. Uste dut
[Bilduren] inposizio portaera horiek beste garai eta kultura batekoak direla. Arrazoiaren jabe balira bezala azaltzen dira. Zurekin
negoziatzera esertzen dira, eta
esaten dizute konbentzitu egingo
zaituztela. Eta konbentzitzen ez
bazaituzte, zure errua dela. Ezker
abertzaleak eramaten ditu bere
proiektuak diputaziora Batzar
Nagusiak existituko ez balira bezala. Eta esaten dute: «Ausartzen
badira, osa dezatela Bilduren aurkako fronte bat eta bota gaitzatela». Hori egingo genuela pentsatzen zuten, baina ez dugu egin.
Eta aurrera begira? Gipuzkoan lortzen dituzuen emaitzen eta Eusko
Jaurlaritza osatzeko egon daitezkeen akordioen ondorioz?
Bilduren aurkako frontea osatzeko garaia izan zen. EAJk erabaki
estrategiko bat hartu zuen. Guk
fronte hori osatu izan bagenu,
Martin Garitano ez zen diputatu
nagusia izango. Erabakiak hartuta daude. Baina uste dugu Bilduk
jarrera aldatu behar duela. Bideak ireki behar dira. Uste dut hauteskunde hauek direla garai bat
non gipuzkoarrek pasatu behar
dioten seinale bat Bilduri.
Urizarrek esan du Aieteko Konferentziako partaideak berriz etortzekoak zirela uztailean,baina hori bertan
behera gelditu zela EAJrengatik
Ez da egia. Aieteko Konferentzia
egin zela urtebete beteko dela eta,
horrekin dabiltza. Gozo-gozo ibiliko da Urizar hor. Orain, toki guztietan azaltzen da, baina hor jada
nagusi da ezker abertzalea. Garbi
dagoena da Aieteko mahai horrek bere ibilbidea egin behar zuela eta egin behar duela. Lehenengo eskera, ETAri eginikoa, gauzatu zen, eta orain, bigarren urratsa
falta da. Biktimen alorrean eta,
bereziki, espetxe politikan ETAri
eta gobernuei dei egin zitzaien harremanetan jar zitezen. Baina
hori ez da gertatu, PP itxita dagoelako.
Eta zer bide erabili beharko da blokeo hori gainditzeko?
Aieteko mahaia aldiro-aldiro biltzea baino garrantzitsuagoa da
mahaikideek eta lanean jardun
behar dugunok gure etxeko lanak
egitea. Eta hor ikusten dut badugula traba bat PPrekin. Guk ez ditugu bilerak oztopatuko, baina
garbi daukagu batzuk ez daukatela besterik egiteko eta bilerak
bileren gainean jartzen dituztela,
propaganda propagandaren gainean. Uste dut badaudela moduak informazioa trukatzeko eta
eraginkorrak izateko.
Ezker abertzaleak salatu du ez du-
zuela ahal zenuten guztia egin Uribetxebarriaren auzian. Zer egin duzue?
Egin dugu haiek egin ez dutena.
Uste dut hor ibili direnek ez dutela hartu biderik egokiena. Gaixo
dauden presoen inguruko informazioa jasoa zeukan PPk, eta babesa eskaini genion. Baina Uribetxebarriarekin gertatu dena da
azken muturreraino eramaten
baduzu gaia eta eztanda publikoa
sortzen baduzu, PPri arazo bat
sortzen diozula. Eta hala geratu
da. PP paralizatu egin dute.
Eta zer ondorio izan dezake horrek?
Horrek ondorioak izango ditu espetxeetan. Horrelako kondizioetan dagoen gizona horrela askatu
badute, barruan daudenek zer
pentsatuko dute? Zer plan dauka
presoentzat? Ezker abertzaleak
dauka eskuz aldaezina den erantzukizun bat. Politika egiteko, eskatzen zituztenak eta eskatzen ez
zituztenak bete zituen, belaunikatu da behin eta berriz. Eta espetxean dagoen bati ukatzen dio bidea egitea. Ez damutzea, baizik
eta legedian dauden aukerak baliatzea. Gainera, presoari esaten
zaio orain arteko estrategia amaitu dela, eta estrategia horrengatik dagoela preso. Ondo esana,
baina lagundu egin beharko zaio.
Bakegintzari buruzko proposamen
bat eman zenioten Raxoiri. Erantzunen bat jaso duzue?
Guk gure iritzia azaldu diogu. Legedia aldatu behar dela uste
dugu, ETAren aurka egiteko sortu zelako, mendeku gisa. Eusko
Legebiltzarrean, besteak beste,
bakegintzarako lantalde horretan, gauzak bere onera ekarri behar ditugu, eta PPri konpromiso
batzuk atera behar dizkiogu, Raxoik Eusko Legebiltzarraren babesa izan dezan. Plan bat egin behar da amnistiarik ez dela izango.
10 berria 2012ko irailaren 23a, igandea
Harian › Euskal Herria
Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeak D Kanpainaurrea
Laura Mintegi EH Bilduren lehendakarigaia, gobernu taldearekin hauteskunde programa aurkezten, atzo, Donostian. ANDONI CANELLADA / ARGAZKI PRESS
Burujabetza aldarrikatu du EH Bilduk,
krisia «justizia sozialaz» gainditzeko
«Auzolanean» eginiko
hauteskunde programa
aurkeztu du koalizioak;
krisia, bakegintza eta
burujabetza ditu ardatz
E.Begiristain - H.Iruretagoiena
«Estatu libre bat eraikitzea Europan, krisiari justizia sozialaren
bidez aurre egiteko». Horixe da
Euskal Herria Bilduk Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeetarako aurkeztu dituen proposamenen helburua eta bidea. Atzo aurkeztu zuen koalizioak programa,
184 orrialdetan bildua, Donostian
eginiko ekitaldi batean —EH Bilduren Interneteko atarian ikus
daiteke txostena osorik—. Laura
Mintegi lehendakarigaiak nabarmendu zuenez, auzolanean osatu
dituzte arlo bakoitzeko proposamenak, hain zuzen, horixe baita
bultzatu nahi dutena: «Elkarlanaren eta akordioaren kultura eskaini nahi dugu, gizartearen zerbitzura jartzeko».
Hamaika arlo biltzen ditu programak; gobernurako proposatutako lantaldeko kideak adina.
Ekitaldi hasieran, Mintegik programa osatzen lagundu duten
guztiak eskertu nahi izan zituen.
«Ilusio handiko talde sendo, askotariko eta prestatu bat dago honen atzean», esan du. Gobernu
taldeko kideekin batera, ekitaldian izan ziren lan horretan jardun duten lagunetako batzuk,
baita legebiltzarrerako hautagai
zenbait ere.
Hiru ardatz nagusitan labur litezke EH Bilduren proposamenak: krisiari aurre egiteko neurriak, bakegintza eta burujabe-
tza. Hala, egungo gizarte «neoliberal eta elkartasunik gabeari
180 graduko bira» eman nahi diotela adierazi du Mintegik, «gizarte
justu eta libreago bat» osatzeko.
Krisi ekonomikoari aurre egiteko proposamenak asko izan
arren, horietako batzuk aipatu ditu koalizioko lehendakarigaiak:
zerga politika progresiboa, langabeziari aurre egiteko lanorduak
murriztea, kontsumo arduratsua
eta oinarrizko beharrak bermatzea, besteak beste. Bakegintzan,
berriz, hauek dira azaldutako asmoetako batzuk: giza eskubideen
urraketen biktima guztiak kontuan hartu eta elkarguneak sortzea; konponbideranzko justizia
trantsizional bat lortzea; eta Ertzaintza «zerbitzuzko Polizia»
bihurtzea, eredu errepresibo bat
izateari utzita. Azkenik, Euskal
Herriaren burujabetza aldarrikatu du Mintegik, «eredu propioa
eraiki eta krisialdiari aurre egiteko tresna guztiak eskura izateko».
Herritarrak galdezka, ETB2n
ETB2ko Euskadi pregunta saioan
izan zen Mintegi joan den ostiralean, hainbat herritarrek zuzenean eginiko galderak erantzuten.
Batez beste, ikus-entzule guztien
%12,5ek ikusi zuten saioa
(101.000 ikus-entzule), eta, denera, 286.000 lagunek ikusi zuten.
Antonio Basagoiti (PP), Patxi Lopez (PSE-EE) eta Iñigo Urkullu
(EAJ) hautagaiak izango dira hurrengo gonbidatuak.
G Hauteskunde programa
AUKERA BERDINTASUNA
pLaikotasuna. Erlijioari lotutako elkarteetako finantzaketa
eta sinbologia leku publikoetatik kenduko ditu koalizioak.
pHerritarren parte hartzea.Dinamika parte hartzaile bat lortzeko,akordio nazional bat
egingo du,eta euskal herritarren
eskubide politiko eta zibilak bermatzeko formulak bilatuko ditu.
pPolitika feminista. Indarkeria
sexistaren aurkako zuzendaritza Lehendakariordetzan jarriko
du, eta indarkeria sexista borrokatzeko lan mahai bat sortuko
du.
pSexu aniztasuna eta gazteria. Sexu aniztasunaren eta askatasunaren legea eta Euskal
Gazteriaren lege berria egingo
ditu.
ASKATASUNAK
pGiza eskubideak. Frankismoaren biktimen errolda bat, giza
eskubideen urraketen biktimei
arreta emateko bulego bat, eta
Giza Eskubideen Plan bat abiatuko ditu.
pJustizia. Jurisdikzio eskumen
oro Euskal Herriko justizia organoei esleitzea nahi du, baita
Justizia Auzitegi Nagusia prozesu guztien azken instantzia izatea eta Euskadiko Botere Judizialaren Kontseilua sortzea ere.
pEspetxe politika. Presoen
duintasuna errespetatuko duen
espetxe politika berri bat sustatu nahi du; Europako iparraldeko espetxe ereduak ezarri eta
espetxe sistema antolatzeko
eskumena eskuratu nahi du.
pHerritarren segurtasuna. Polizia ereduari buruzko eztabaida
zabala egin eta desmilitarizazioa lortu nahi du koalizioak. Inkomunikazioa debekatuko du.
JUSTIZIA SOZIALA
pEnplegua eta Etxebizitza.
Enplegua banatzeko, lanorduak
gutxitzea eta gutxieneko soldata 1.075 euroan ezartzea proposatu du. Etxebizitzarako eskubidea unibertsaltzat joko duen
lege bat diseinatuko du.
INDUSTRIA
pBestelako eredua. Industria,
Garapena eta Berrikuntzan
(I+G+B) inbertituko du, garapen sozioekonomikoa lortzeko.
Produkzio dibertsifikatzea handitu, enpresa txiki eta ertainen
modernizazioa eta garapena
bultzatu, garapen endogeno
iraunkorra sustatu eta enplegua
sortzeko egitura funts bat abian
jarriko du.
ELIKADURA
pElikadura burujabetza. Elikadura burujabetza eta sektorearen iraunkortasuna ahalbidetuko duen legedia abiatuko du.
pMerkataritza. Hurbileko hiri
merkataritza txikia eta ertaina
ezartzeko zerga alorreko neurriak sustatu eta saltokien ordutegiei buruz onartutako dekretua bertan behera utziko du.
KIROLA
pEuskal kirol eredua. Kalitatezko kirol praktikarako sarbidea eta kirola egiteko baldintza
duinak herritar orori eskainiko
dizkio. Euskal selekzioen ofizialtasun osoa lortzeko lan egingo
du, eta Dopinaren Euskal Agentzia sortuko.
HEZKUNTZA
pSistema propioa. Hezkuntza
sistema publikoa, herritarra eta
parte hartzailea nahi du. Euskal
curriculuma garatuko du, eta
euskara ardatz izango duen eredu bat ezarriko du. Euskal Lanbide heziketako legea egin eta
Euskal Herriko Unibertsitate
sistema propioa sustatuko du.
EKONOMIA
pZerga politika . Zerga politika
berri, progresibo, justu eta solidarioago bat lortzeko, PFEZaren erreforma eta ondasun handien gaineko zerga ezarriko du.
INGURUMENA
pZerga ekologikoa. Zerga sistema ekologikoa ezarriko du,
Lurzoru eta Hirigintza legeak aldatuko ditu eta aurrezpenean
oinarritutako eredu energetikoa
bultzatuko du.
KULTURA
pSorkuntza. Euskal Herriko
sorkuntza eta adierazpen artis-
tikoko goi mailako eskola sortuko du.
pOndarea. Ondare materiala
eta inmateriala zaindu, ikertu
eta ezagutaraziko ditu. Euskal
Herriko Liburutegi Nazionala
osatuko du.
OSASUN ARLOA
pSistemaren berrikuntza.
Euskal sistemaren sakonki berrituta, Osalan Osasun sailaren
barnean sartu eta euskal Gizarte Segurantzaren berezko sistema sortuko du.
HIZKUNTZA
pEuskara, ardatz. Hezkuntza
eta irakaskuntza sistemak euskara jakitea berma dezan, murgiltze eredu bakarra abiaraziko
du. EITB, unibertsitatea eta ikerketa euskararen normalizazioaren zerbitzuan jarriko ditu.
KANPO HARREMANAK
pBakea. Prozesuaren nazioarteko jarraipenean sakonduko
du. Turismoa sustatzeko, Euskal Herria marka sortuko du.
2012ko irailaren 23a, igandea
berria 11
Euskal Herria ‹ Harian
Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeak D Kanpainaurrea
Zergak legebiltzarrak arau
ditzan saiatuko da Lopez
Proposamena datorren
legegintzaldian
aurkeztuko duela
jakinarazi du PSEren
Konferentzia Politikoan
«berdinen arteko gizarte bat»
nahi duela esanda. Herrialde bakoitzeko herritarrek ezin dutela
desberdin ordaindu azaldu, eta
gainera EAJk 30 urtean eraikitako «pribilegioak» amaitu egin behar direla adierazi zuen.
Eztabaida legebiltzarrean egiteko premiaren zergatia ere argi
du: «Ezin da jarraitu zerga erreformak bulego ilunetan adosten,
ezta aldaketa hau hiru herrialdeen arteko guda balitz bezala planteatzen ere».
Patxi Lopez eta Jose Maria Benegas Txiki, elkar agurtzen, atzo. L. J. / ARP
Aitziber Laskibar Lizarribar Bilbo
Hauteskundeei begirako gai nagusi bihurtu denari eutsi dio, berriz, Patxi Lopez lehendakari,
PSE-EEren idazkari nagusi eta lehendakarigaiak: zerga sistemari.
Aldatu egin behar dela aldarrikatu du, eta zergak arautzeko ahalmena Eusko Legebiltzarraren
esku jartzeko eskatu. PSE-EEk
urriaren 21eko bozei begirako
programa zehazteko Bilbon egin
duen Konferentzia Politikoan
azaldu duenez, proposamena legebiltzarrera eramango du datorren legegintzaldian.
Arau fiskalak proposatu, kudeatu eta onartzeko eskumena Araba, Bizkai eta Gipuzkoako foru aldundiek eta batzar nagusiek dute
egun. Foru ogasunek biltzen dituzte itundutako zergen ordainketak, eta bildutako diruaren
%70 Jaurlaritzari ematen diote,
zerbitzu komunak ordaintzeko.
Diru bilketaren sistema ez du
aldatu nahi Lopezek, baina bai
zenbat diru eta nola bildu behar
den erabakitzeko ahalmena:
«Esaten ari naiz guztion arau fiskal komun bat guztiok eztabaidatu eta onartu behar dugula legebiltzarrean».
Diru premiak estututa
Ez da proposamena egiten duen
lehen aldia. Krisialdiaren eraginez zergetatik jasotako diru kopurua gutxitzen ari zela ikusita,
gobernuko jarduerari eutsi ahal
izateko diru gehiago nondik lortu
aztertzen ibili da Lopezen gobernua azken hilabeteetan, eta,
hausnarketa horren barruan,
adierazi izan du ahalmena izan
behar lukeela zerga araudiari buruz erabakitzeko.
Urtarrilean, Carlos Agirre Eusko Jaurlaritzako Ekonomia eta
Ogasun sailburuak mahai gaineratu zuen gaia: «Anakronismoa
da gastu eta ardura gehien duen
erakundeak —Jaurlaritzak— eskumenik ez izatea diru sarrerak
nola arautzen diren erabakitzeko». Otsailean, Lopezek berak
esan zuen ez dela zentzuzkoa gastu gehien dituen administrazioak
diru sarreren inguruan erabakitzeko aukerarik ez izatea.
Atzo, «hiru lurraldeak herri bakar gisa» antolatu behar direla
adierazita egin zuen eskaera,
1.001
Kutxabanken
zure nominak
satisfazio ugari
eman diezazula
nahi dugu
Kutxabank
Esperientzia
zozketatuko
ditugu:
Bi lagunentzako
ostatuko
gau bana
+ afari bana
Nomina, pentsioa edo autonomoen ordainagiria
2012ko urriaren 31an helbideratuta duten bezeroentzako.
Oinarri guztiak BBK, VITAL eta KUTXAko webguneetan.
12 berria 2012ko irailaren 23a, igandea
Harian › Euskal Herria
Gaixotasun larriren bat duten hamahiru presoak aske uzteko eskatzeko, ekitaldi berezi bat egin du Herrira mugimenduak, Arrasaten.
Josu Uribetxebarria preso ohiaren hutsunea irudikatzen duen aulkia itzuli diote haren familiari, «askatasun eta bakearen» sinbolo gisa.
Uribetxebarriaren aulkia etxean da jada
Edurne Begiristain Arrasate
rri eutsi behar zaiola gainerako
presoak etxera eramateko: «Gatazkaren ondorioak sufritzen jarraitzen dute preso horiek, eta gizarte honek bere egin behar du
egoera hauek amaitzeko betekizuna, haien eskubideak eta duintasuna babestuz», esan du Nagore Garcia Herrira-ko kideak.
Uribetxebarriarekin gertatutakoa berriro gertatzea irudikatzeko deia egin du, halaber, Garciak.
«Inoiz gehiago ez!» oihua lau haizeetara zabaltzeko deia izan da.
«Josuren egoera ezin da errepikatu, eta, horretarako, beharrezkoa
da kartzela politika errotik aldatzea».
E
txera itzuli da hilabetez hutsik egon den aulkia. Arrasaten (Gipuzkoa) dago
jada, Josu Uribetxebarriaren herrian. Larriki gaixo dagoen preso
ohiaren hutsunea irudikatu du
aulki horrek, eta, orain, «askatasunaren eta bakearen» sinboloa
da. Fran Balda Herrira mugimenduko kidearen eskutik jaso du
preso ohiaren anaiak, Jabier Uribetxebarriak, denbora luzez horen hutsa irudikatu duen aulkia.
«Aulki honek gurekin jarraitzeak
ez du zentzurik. Guk ez ditugu
aulki hutsak nahi, hutsik dauden
aulkiak betetzea baizik», esan du
Baldak.
Gaixorik dauden presoak aske
utz ditzatela eskatzeko ekitaldi
bat egin du Herrira mugimenduak, Arrasateko Amaia antzokian. Uribetxebarriaren senideei
ez ezik larri dauden beste presoen
hurkoei ere «miresmena, maitasuna eta sostengua» adierazteko
ekitaldia izan da. Xumea izan da.
Hunkigarria. Azken hilabeteotan
elkartasun eta aldarrikapen ikurra bilakatu den aulki baten inguruan egin da agerraldia. Uribetxe-
Jabier Uribetxebarria, bere anaia Josuren aulkiarekin, atzo, Arrasaten eginiko ekitaldian. SINADURA / AGENTZIA
barriaren senide eta lagunek denbora luzez pairatu duten hutsunea irudikatu dute horrela. Baina
baita gaixotasun larriak dituzten
beste hamahiru presoen eta euren familien sufrimendua ere: zehazki, Txus Martin, Gotzone Lo-
pez de Luzuriaga, Josetxo Arizkuren, Inmakulada Berriozabal,
Iñaki Etxeberria, Jesus Maria
Mendinueta, Jose Angel Biguri,
Jose Migel Etxeandia, Iñaki Erro,
Gari Arruarte, Aitzol Gogorza, Jose Ramon Lopez de Abetxuko eta
Isidro Garalde presoena. «Lortuko dugu hamahiruak etxera ekartzea», esan du Baldak.
Euskal preso horien senideak
eta Donostiako Ospitalean gose
greban aritu ziren lagunak izan
dira ekitaldian, eta txalo zaparrada beroa eskaini diete bildutakoek taula gainera igo direnean. Jabier Uribetxebarriak eskertu
egin ditu bere anaiaren askatasunaren alde asteetan izandako mobilizazio eta elkartasun keinuak.
«Txalo hauek Euskal Herri osorako izan behar dute. Mila esker,
Euskal Herria!».
‘‘
Guk ez ditugu
aulki hutsak nahi,
hutsik dauden aulkiak
betetzea baizik»
FRAN BALDA
Herrira mugimendua
«Elkarlanerako aukera
berriak urratuko ditugu,
aldaketen alde
ate gehiago irekiz»
NAGORE GARCIA
Herrira mugimendua
Izan ere, Arrasateko preso
ohiaren eta gaixorik dauden beste presoen egoera salatzeko milaka lagun mobilizatu dira udan
Euskal Herrian. Elkartasun
uholde erraldoi horren erakusgarri diren irudi asko biltzen duen
bideo bat jarri dute Amaia antzokiko ekitaldian: Donostiako Ospitalearen pareko elkarretaratzeak, gose grebak, manifestazioak,
kateatzeak, itxialdiak... Herritarren mobilizazioa funtsezkoa
izan da Uribetxebarria kaleratzeko, eta Herrira-k uste du bide ho-
«Denok garaile»
Arrasateko preso ohia aske utzi
zutenean gogoetarako deia egin
zutela gogorarazi du Herrira-ko
kideak, «sufrimenduaren, eskubide galeren eta gatazkaren kiribiletik atera, eta atzerako bueltarik gabeko pausoak eman nahi dituen gizarteari aurrera egiten
uzteko». Modu horretan denek
irabazten dutela aldarrikatu
zuen Herrira-k orduan ere, baina
Garciak salatu du Espainiatik
oraindik «lehengo musika bera»
datorrela. Besteak beste, «bizi
guztiko zigorra ahalbidetzen jarraitzeko egitasmo berriak» iragartzea jarri du adibide gisara,
eta larri gaixo dauden presoak ez
askatzeko asmoa erakustea. «Temati jarraitzen du gobernuak,
kartzela politika honi eustea gero
eta zailagoa den arren», esan du
Garciak.
Era berean, Herrira-k beste
behin galdegin du euskal preso
eta senideen aurkako «neurri bidegabeak» amaitzea; besteak beste, exijitu du gaixorik dauden presoak askatzeko, 197/2006 epaia
bertan behera uzteko eta presoen
sakabanaketa bukatzeko. Herrira-ko eledunak azpimarratu du
utzi egin behar zaiola presoen eta
haien senideen bizitzak «mendekurako edota onura politikoak»
lortzeko erabiltzeari, eta gobernuek ezin diotela oztopo gehiago
jarri gizarteak bakea eta irtenbideak eskuratzeko duen eskubideari.
Herrira mugimenduak espetxe
politika aldatzearen alde lan egiten jarraituko duela iragarri du
Garciak. «Elkarlanerako aukera
berriak urratuko ditugu, aldaketen alde ate gehiago irekiz», esan
du. Gizarteari ere indarrak gehitzeko eskatu dio, «zubi berriak»
eraikitzeko, elkarlana «sendotzeko» eta erakunde publikoak oinarrizko eskubideen alde engaia
daitezen lortzeko. «Zaila dirudien
arren, lortuko dugu, ziur!», esan
du.
2012ko irailaren 23a, igandea
berria 13
Euskal Herria ‹ Harian
Eleak-ek prozesua
oztopatzeko nahia
ikusi du atxiloketa
eta epaiketetan
Bake eta normalizazio
bidean aurrera egiteko,
eskubideen aldeko herri
harresia eraikitzeko
deia egin die herritarrei
Aitziber Laskibar Lizarribar Bilbo
Euskal Herrian hasi den konponbide aroarekin «deseroso» daude
Espainiako hainbat sektore, Eleak mugimenduaren esanetan.
Horregatik uste du prozesua «oztopatzen» ari direla eremu judizial eta polizialetatik. Eskubide
zibil eta politikoen aldeko mugimenduaren izenean, Fernando
Bilbaok ohartarazi du etengabeak direla atxiloketak, militante
independentisten aurkako jazarpenak zein epaiketa politikoak
Euskal Herria normalizazio politiko eta sozialerako gero eta
urrats irmoagoak egiten ari den
bitartean. Hor kokatu ditu azken
astean izandako bi atxiloketak,
euskal presoen defentsa lanetan
aritzen den abokatu baten aurkako epaiketa eta Lekeitioko zortzi
gazteren aurkakoa. Onartezina
deritzo horri, eta «ziklo berria bidea egiten ari den bitartean», eskubide zibil eta politikoen aldeko
«herri harresia» eraikitzeko eskatu du. «Beharrezkoa da, herri gisa
bake eta demokrazian oinarritutako etorkizunerako bidea egin
nahi badugu».
Bilboko Moyua plazan egin du
agerraldia Eleak-ek, Espainiako
Gobernuak EAErako duen ordezkaritzaren aurrean. Mezua bi ordezkarik eman duten arren, dozenaka herritar bildu dira Eskubide
guztiak proiektu guztientzat.
Epaiketa politikorik ez! zioen
txartelaren atzean. Sindikatu eta
gizarte eragileetako ordezkariekin batera, Ondarroa, Lekeitio,
Balmaseda, Karrantza, Algorta
eta Bilboko herritarrak izan dira.
Hori ere ez da kasualitatea, azken
astean herri bizkaitar horietan bi
herrikide atxilotu eta espetxeratu baitizkiete, eta beste 11 epaitu.
Guztiak, Espainiako Auzitegi Nazionalaren aginduz.
Espainiako Gobernuaren ordezkaritzaren aurrean bildutako
dozenaka herritarrek «herri harresia» irudikatu nahi dutela
azaldu du Maria Riverok, eta azken egunetan gertatutakoak salatu ditu. Ertzaintzak asteartean
atxilotu zuen Imanol Gonzalez;
Polizia atzetik luzaroan ibili on-
doren atxiki dutela kontatu du,
«gaztea eta militantea izateagatik». Gazte mugimenduan lanean
aritzeagatik espetxeratu dutela
salatu du, eta egin dioten akusazioarekin beste erabilera bat ere
egiten ari dela. «Martxoaren 29ko
greba orokorrean parte hartzeagatik zigortu nahi dute»; hain juxtu, asteazkenerako deitua dagoen
greba orokorraren atarian. «Mehatxutzat» du hori Eleak-ek.
Jon Igor Urresti ondarroarra
da aste honetan atxilotu eta espetxeratu duten bigarrena. ETAri
laguntza ematea egotzi diote, eta
Eleak-ek uste du hori «lekuz kanpo» dagoela, ETAk jardun armatua utzia duela kontutan hartuta.
Auzitegi Nazionala
Epaiketei dagokienez, salatu dute
euskal herritarrak epaitzen jarraitzen dutela «intoxikazioa eta
manipulazioa eguneko ogia duen
Auzitegi Nazionalean». Ohartarazi du bertan tortura testigantza
soilak zigortzeko froga bihurtzen
direla, eta «poliziek asmatutakoek» dozenaka espetxe urte ekar ditzatekeela. Preso eta senideekiko
elkartasuna horrela zigortzen dela salatu du , eta horren adibidetzat jarri du aste honetan Iñaki
Goioaga abokatuaren, Gorka
Garcia Sertutxa presoaren eta
Ana Pazen aurka egindako epai-
Amarrutzat jo du greba
atarian inor espetxera
sartzea martxoko
grebarekin lotuta
keta. Esanguratsua zaio presoen
defentsa lanetan aritzen den abokatuari 16 urteko espetxe zigor eskaera egin izana.
Adierazgarria zaio, baita ere,
«herriko jaien testuinguruan sortutako liskar sinple batzuengatik» Lekeitioko zortzi gazte Auzitegi Nazionalean epaitu izana.
«Aski da», esan du Eleak-ek.
«Disidentziaren aurkako» halako
jazarpena amaitzeko eskatu du,
eta, bien bitartean, eskubide zibil
eta politikoak urratuak dituztenak «Matrioskaren sabelean» babesteko eskatu die herritarrei.
«Herri mobilizaziorako» deia
ere egin du: eskubide zibil eta politikoak bermatuko diren egoerara iritsi bitartean, eskubide horien defentsan «herri harresiak»
sortzeko. Eleak-en ustez, horrela
soilik lortuko baita bestelako egoera batera igarotzea.
Goioaga abokatua eta Bilbao eta Rivero Eleak-eko kideak, herritar ugariren babesarekin . LUIS JAUREGIALTZO / ARGAZKI PRESS
14 berria 2012ko irailaren 23a, igandea
Publizitatea ›
2012ko irailaren 23a, igandea
berria 15
Euskal Herria ‹ Harian
Euskal curriculuma garatzeko
lege bat eskatu dute ikastolek
Espainiako Gobernuak
egingo duen hezkuntza
erreforma salatu dute
Eusko Jaurlaritzak,
EH Bilduk eta ELAk
Ainara Arratibel Gascon Andoain
Jipoitzat eta erasotzat hartu dute
ikastolek Espainiako Gobernuak
hezkuntzan iragarritako erreforma. Horri aurre egiteko beharrezkoa ikusten dute neurriak hartzea: «Are beharrezkoagoa da une
honetan euskal hezkuntza sistema arautuko duen lege berri bat,
euskal curriculuma garatuko
duen lege bat», nabarmendu du
Koldo Tellitu Ikastolen Elkarteko
lehendakariak.
Ikastolen Elkarteak atzo egin
zuen ikasturte hasierako ekitaldia Andoaingo Bastero kulturunean (Gipuzkoa). Hogei urte betetzen dira aurten Ikastolen Elkarteak erresistentzia kutxa sortu
zuela. Sortzaileak omendu zituzten atzoko ekitaldian.
Tellituren arabera, ezinbestekoa da hausnarketa sakon bat egitea. «Egungo aroa amaituta dago.
Gaitasunetan oinarritutako euskal curriculuma ez da garatu».
Euskalduntzean ere ez direla espero ziren urratsak egin salatu du
Tellituk: «Eskolak eta gizarteak
ez dute euskalduntzen. Horren
aurrean ezin gara eskuak sakelan
sartuta geratu».
Erreforma eta murrizketen aurrean, euskal hezkuntza sistema
«egonkorrago bat» beharrezkoa
ikusten du Tellituk. Hori lortzeko,
hausnarketa prozesu bat bultzatuko du Ikastolen Elkarteak, azaroan egingo dituen topaketetan.
«Emaitzak hobetzeko neurriak
hartu behar ditugu, eta hezkuntza sistema publiko bakar bat sortu».
Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburu Isabel Zelaak dimisioa emateko eskatu dio berriro
ere Jose Ignacio Wert Espainiako
Hezkuntza ministroari. «Erakusten ari da ez dela gai hezkuntza
sistema kudeatzeko. Akordioak
behar ditugu, eta ez desadostasunak». Zelaak gogor salatu du erreforma. «Atzeko atetik egindakoa
da, eta adostasunerako asmorik
gabe. Kontserbadorea eta zentralizatzailea da, gainera».
Espainiako Gobernuaren hezkuntza erreformak «Euskal Herriaren errealitatea ezagutzea debekatu nahi du», EH Bilduren
arabera. «Ikas-eremu guztietan
kontrol absolutua nahi duen erreforma bat da, azken finean». Hori
horrela, euskal hezkuntza sistema nazional baten alde egin du
EH Bilduk.
ELA sindikatuak ere gogor salatu du erreforma. «Ez die euskal
hezkuntza sistemak dituen beharrei erantzuten». Hala, hezkuntza
alorrean dituzten eskumenak
«defendatzeko eta aldarrikatzeko» eskatu die ELAk Eusko Jaurlaritzari eta Nafarroako Gobernuari.
Erreforma zentralizatzailea de-
la ukatu du Wert ministroak. «Beharrezkoa da hezkuntza sistema
eraikiko duten zutarri komun batzuk izatea». Bat dator horrek
Eusko Legebiltzarreko hauteskundeetarako PPren lehendakarigai Antonio Basagoiti. «Oso ondo iruditzen zaigu hezkuntza nazionalak pisu handiagoa izatea
Euskadin».
Ikastolen Elkarteak atzo Andoainen egindako ekitaldia. ANDONI CANELLADA / ARP
16 berria 2012ko irailaren 23a, igandea
Harian › Euskal Herria
AHTaren aurka
bi orenez 2.000
kontrako iritzi
bildu dituzte
Inkesta publikoaren
«arrakastaz» indarturik,
urriaren 27ko
manifestaldiari
begira jarri dira orain
Nora Arbelbide Urruña
Ez zutela halakorik espero aitortu du Pantxoa Tellier CADEko kideak. 10:00etan hasi eta hiru oren
laurdenen buruan jadanik 500 herritarrek ekarria zieten abiadura
handiko trenaren (AHT) bide berriaren proiektuaren aurkako iritzia Urruñako herriko etxera (Lapurdi). AHTaren aurkako elkarteek antolatu inkesta publikoa
egin zuten atzo goizean bertan,
baita Uztaritzen, Mugerren, eta
Landetako beste zenbait herritan
ere. Argitaratu berri duten Arantzatsu dokumentuaren karietara,
nahi duen oro gonbidatzen dute
bere oharrak egitera AHT bide
berriaren proiektuaz.
Lapurdiko hiriei dagokienez, bi
orenez 2.107 herritarren kontrako
iritziak jaso zituzten. Eta litekeena da kopurua emendatzea, aste
batez luzatu baitute bilketa. Hiru
hirietako herriko etxeetara bidal
daitezke oharrak, edo Interneten
bidez, www.urrugne.info/epine
helbidetik. Oharrak, erreferendumeko kontrakoen izenpetzeak
eta Arantzatsu txostenarekin batera, suprefeturara eramatekoak
dituzte ondotik.
Arrakastaz kontent agertu zen
Tellier, bereziki jakinez Arantza-
tsu txostena zaila dela: «Baina
iduriz, nahiz eta konplikatua
izan, jendea interesatu da. Eta
hori marka ona da guretzat».
Marka ona, prestatzen ari diren
urriaren 27ko Baionako manifestaldiari begira: «Izenpetze bilketa
honen arrakasta ikusiz, pentsa
dezakegu urrian ere izanen dela
anitz jende Baionan». Hori baita
elkartearen helburuetako bat,
mobilizazioa bizirik atxikitzea:
«Herritarrak ohartu daitezen
proiektu hori ez dela gelditua.
Anitzek pentsatzen dute diru eskasagatik ez dela eginen. Baina
hori ez da batere egia. Egitasmoa
aitzina doa, segitzen du. Bururaino eramanen dute; hori segurtatua da. Horretako gure borroka ez
dugu gelditu behar. Proiektua
gelditzen badute, ez da diru eskasagatik izanen, baizik eta frogatu
dugulako proiektua behar gabekoa dela» Indar joko horretan,
«non den indarra» ere erakutsi
nahi dute.
Dagoena hobetsi nahi
Herritarrei hitza eman, eta haiek
hartu. Herriko etxearen gela beterik, denek badute zer erran atzo
goizean Urruñan. Bertaratu Jean
Claude Campagnac urruñarrak,
adibidez, egitasmoa «zozokeria
bat» dela idatzi du inkesta publirako orrietan, eta baita esplikatu
ere: «Presatuak direnentzat hegazkina dago edo hobetu daitekeen gaur egungo bidea ere bai».
Gaurko bidea hobetzea, hori da
gehienik agertzen den oharra.
Gauza bera pentsatzen du Mathil-
Hiru oren laurdenez bostehun kontrako iritzi bildu dituzte Urruñako Herriko Etxean. NORA ARBELBIDE
de Ordokik: «Jadanik bada bide
bat, eta nahi dugu hortik pasa dadin. Ez dugu nahi gure lurrak
hondatzea, gure etxeak eramatea».
Azpiegitura berria behargabekoa dela argi dute hurbildu herritarrek, baita herri galdezkaren
beharra ere. Francis Ortiz urruñarrak bezala: «Guk behin ere
erabiliko ez dugun proiektu inposatuaren aurka garela erakusteko. Ez da oraino irabazia. Irabazia
ukanen dugu armak pausatuak
ukanen dituztelarik, Alain Rousset ez dugularik gehiago entzunen proiektuaz mintzatzen. Bere
mailako hautetsiek erranen digutelarik beste gisa batez antolatuko direla eta gaurko bideekin eginen dutela baieztatuko digutelarik».
Hainbat izenpetze, hainbat
ohar, batzuk oihuak: «Kontra!
Kontra! eta berriz kontra!» eta
beste batzuk filosofoago, luze edo
labur: «Abiadura gora, bizia behera» dioen oharra bezala; hori bai,
aldekorik ez da agertu.
CADEk orain berriki aurkeztu du ‘Arantzatsu’
txostena; bertan AHT berria egitea «alferrikako
xahutzea» litzatekeela erakusten dute
Biztanle bakoitzak
urtean 4.880 euro
ordaintzeko
Aitor Renteria Baiona
F
rantziako estatua AHT
abiadura handiko trenaren
egingarritasuna ikertzen
ari den unean, CADE ingurumenaren aldeko taldeak jakinarazi
du Ipar Euskal Herrian zergak ordaintzen dituen pertsona bakoitzak 4.880 euro ordaindu beharko
dituela Tours eta Bordele arteko
AHT atalaren lanengatik —horietatik 2.690 euro izango dira interesengatik—.
Arantzasu izena eman diote
txostenari CADEko kideek,eta
AHTa ez egiteko arrazoiak bildu
dituzte testuan. Horrekin batera,
xedearen aurkako jarrera erakuts dezaten galdegin die euskal
herritarrei, bai herri galdeketetan kontrako iritzia emanez, bai
AHTaren aurkako taldeek zabaltzen dituzten izenpetze kanpainetan parte hartuz. Dagoeneko
23.000 herritar pasa dira izenpetu
dutenak.
CADEk orain berriki aurkeztu
du txostena; bildutako datuak ez
dira beharbada berriak, baina bai
adierazgarriak: AHT berria egitea «alferrikako xahutzea» litzateke, CADEren iritziz; gaur egungo bideekin aski dela, Frantziako
Kontuen Gorteak ohar hori egin
dio gobernuari urteko txostenean. Trenbideak «betetzeko» arriskurik ez dago, gaurko bideek 264
tren har ditzateketelako egunero.
Eta hobekuntzak egingo balira,
300 tren baino gehiago hartu ahal
izango lituzkete.
AHT xedea egingo balitz, 450
hektarea lur hartuko lituzke Lapurdin, 500-600 etxetan eragina
izanen luke, eta 60 etxe suntsituko lituzke. Lapurdin urri diren laborantza lurretan eragingo lukeen triskantza konpondu ezina litzateke,
CADEko
kideek
txostenean nabarmendu dutenez.
Gipuzkoa eta Lapurdi arteko
trenen lotura ere arazoa da,
Arantzatsu txostenaren arabera.
Batetik, AHT xedea ez dago garaiera berean; lotura egiteko, Biriatun, Gipuzkoan zein Lapurdin,
aldaketak egin beharko lirateke.
Horrez gain, Gipuzkoatik heldu
den salgaien garraioa bide zaharretatik egin beharko litzateke,
RFF konpainiak dioenaren kontrakoa, alegia.
Xede berria egin ahal izateko,
enpresa pribatuen ekarpena beharko du RFFk. Alta, hastapenean kostuen erdia ordainduko zuela erran zuen arren, ekarpena heren batera apaldu dute enpresek;
ordainean, AHTak sortuko lituzkeen etekinak eskuratuko lituzke. Estatua inkesta publikoa egiten ari den unean, xede hori behin
betiko baztertzeko unea dela
erran du CADEk.
2012ko irailaren 23a, igandea
berria 17
Euskal Herria ‹ Harian
Bikotekide
ohiari eta haren
bi laguni eraso
egitea egotzita,
gizon bat atxilo
Euskaraz bizi
nahi dutela
aldarrikatu dute
ehunka lagunek
lasterka
Pitzadurak
azaldu direla
eta, etxetik
atera dituzte
hamabi familia
Erredakzioa Bilbo
Erredakzioa
Erredakzioa Donostia
Ertzaintzak gizon bat atxilotu
zuen atzo goizaldean Sestaon
(Bizkaia), bikotekide ohiari eta
haren bi laguni eraso egitea egotzita. Alde Zaharrean zegoen patruila bati azaldu zioten biktimek
gertatutakoa. Handik gertu atxilotu zuten gizona. Ertzaintzak jakinarazi duenez, urruntze agindua zuen bikote ohiarekiko.
Euskararen Gizarte Erakundeen
Kontseiluak antolatuta, Euskaraz bizi nahi dut herri lasterketak
egin ziren atzo Euskal Herriko
hainbat herritan: Arrasaten,
Hernanin, Beasainen, Oionen, Lizarran, Leitzan, Sestaon, Lekeition, Zornotzan, Iruñean... Egunerokoan aldarrikapen horri eusteko eskatu du Kontseiluak.
Donostiako Katalina Elizegi kaleko etxe bat hustu behar izan zuten
atzo, eraikinean pitzadurak agertu direlako. Hamabi familia dira
beren etxeetatik aterarazi dituztenak. Udaleko teknikariak bertaratu ziren, eta pitzadurak handituz zihoazelako hartu zuten erabakia. Bitartean beste etxebizitza
batzuk utzi dizkie udalak.
2
Iruñean egindako lasterketa, atzo. IDOIA ZABALETA / ARP
Hilberriak
JOXEMI
GURRUTXAGA
LASA
ESKELAK
JOXEMI
GURRUTXAGA
LASA
Irailaren 22an hil zen, 50 urte zituela.
Irailaren 22an hil zen, 50 urte zituela.
(0034)943 30 40 30
Negarrez daude basoak
Triste esnatu da natura,
Moatik Ibiñiraino
Gazi dator mendiko ura,
Baina ez agurrik osaba,
Adiorik ez laguna,
Gure bihotzetan toki bat bada
Betirako izango duzuna
eskelak@bidera.eu
Zure ilobak: Manex,Aitor,Patxi,Jakes,Maddi,Iune,Malen,
Ander,Maddi eta Odei.
Zure irriparra
zure alaitasuna
gure arnasartean
bizirik dabil.
Ez adiorik
gero arte baizik.
HERRIKO LAGUNAK
ELDUAINEN, 2012ko irailaren 23an
MARIA ARRIETA ARRIETA andrea
(Felix Odriozolaren alarguna)
Herenegun hil zen, 87 urte zituela,
Elizakoak eta Aita Santuaren Bedeinkazioa hartu ondoren.
ESKELAK
(0034)943 30 40 30
†
Seme-alabak: Jose Antonio eta Kontxi Zubillaga, Lourdes eta Javier Hazen, Jose Miguel eta
Coro Rico, Arantxa eta Juan Ignacio Otaño (†), Martxel eta Angeles Cachafeiro; bilobak: Leire
eta Andoni, Axier eta Jaione, Arkaitz, Iker, Ainhoa, Ugaitz, Maddalen, Usoa, Elixabet, Eneritz,
Enara, Aitor; birlobak; Maioa eta Jare; anai-arrebak: Martxiel (†) eta Kontxi Maya, Bixen eta
Xebe Iñarra, Pepi eta Juanito Goñi, Joxe (†) eta Pepi Unanue; ezkon anai-arrebak, ilobak, lehengusuak eta gainerako ahaideak.
Haren arimaren alde, otoitz bat eskatzen dizuete, eta arren etor zaiteztela hiletara. BIHAR
izango da, ASTELEHENA, arratsaldeko ZAZPI ETA ERDIETAN, Altzako SAN MARTZIAL parrokia elizan. Aldez aurretik, mila esker.
Helbidea: Pelegriñene baserria 8.
Oharra: Gorpu beila Altzako tanatorioan egongo da, bihar ,astelehena, 09:00 arte.
X. URTEURRENA
GUZTIAREN GAINETIK
PERTSONA ONA, ATTONA.
Haren arimaren alde, otoitz bat eskatzen dizuete eta arren etor zaiteztela, BIHAR ASTELEHENA arratsaldeko SEIETAN, Lizartzako SANTA KATALINA parroki elizan, GORPUA BERTAN DELA egingo den hiletara.
LIZARTZAN, 2012ko irailaren 23an
Helbidea: Plaza-Soro 4.B.
HODEI GALARRAGA
IRASTORTZA
X. URTEURRENA
Madrilen hil zen, 2008ko irailaren 23an, 45 urte zituela.
Erabat aldatu naiz
hamaika urteotan,
baina ez da aldatzen
zerbait ene baitan
Joan zinen, baina gure bihotzetan
jarraitzen duzu
Miren, Eli eta Pili
Emaztea: Katalina Etxeberria; seme-alabak: Amaia eta Txurdi, Josune
eta Koldo,Nekane eta Esteban,Agurtzane eta Mikel; bilobak: Peru,Haritz; anai-arrebak, ezkon anai-arrebak, ilobak, lehengusuak eta gainerako ahaideak.
EGOITZ GURRUTXAGA
GOGORZA
IV. URTEURRENA
JON ARRIETA
ZUBILLAGA
IÑAKI
ZUBELDIA
AIERBE jauna
Irailaren 22an hil zen, 76 urte zituela,
Elizakoak eta Aita Santuaren Bedeinkapena hartu ondoren.
-Goian bego-
ALTZAN, 2012ko irailaren 23an
eskelak@bidera.eu
ELDUAINEN, 2012ko irailaren 23an
Lehengusu-lehengusinak
gu zuekin, zuek gurekin!
Maite zaituztegu
GURRUTXAGA GOGORZA SENDIAK
ORERETA, 2012ko irailaren 23a.
18 berria 2012ko irailaren 23a, igandea
Harian › Ekonomia
Grebara batzeko azken trena
Milaka lagunek asteazkeneko greba
orokorrarekin bat egiteko deia egin dute
Donostian, Bilbon eta Gasteizen
Muñozek adierazi du «inoiz baino arrazoi
gehiago» daudela mobilizaziorako
Maite Alustiza Donostia
Asteazkenean helmugara heltzekoa den trena jendez betetzen doa
Espainiako Gobernuaren azken
murrizketen aurka. Atzo Donostian, Bilbon eta Gasteizen egin
zituen geldialdiak, eta dagoeneko
herritar ugari igo bada ere, —700
enpresa batzorderen atxikimenduekin, besteak beste—, guztientzako eserlekuak geratzen dira
oraindik. Greba orokorra murrizketen aurkako «uholdea» izatea
nahi dute, eta hori horrela izango
dela ziur daude sindikatu eta
gizarte eragileak. Irailaren 26an
trenetik jaitsi eta Hego Euskal
Herriko hiri eta herrietako kaleak jendez beterik ikusi nahi
dituzte.
Donostian jendetza bildu zen
arratsaldean, Bulebarrean hasi
eta amaitu zen manifestazioan.
Lau pankartaren atzetik banatu
zen jendea, baina bananduta joan
arren, guztiek mezu bera aldarrikatu zuten: Euskal Herrian
murrizketarik ez aplikatzea.
«Lapurrak» ere gogoan izan
zituzten manifestariek, bankuei
erreferentzia eginez. Erabakiak
Euskal Herriak hartu ahal izateko aldarria sarri entzun zen ibilbidean: «Hemen bizi, hemen erabaki». Hori egin ahal izateko,
Euskal Herriko gobernu eta erakundeei Espainiaren neurriak ez
ezartzeko eskatu zieten.
ELA, LAB, ESK, EILAS,
EHNE, Hiru, CGT eta CNT sindikatuak eta grebara deitu duten 50
eragile sozialak ziur daude posible dela beste politika bat egitea,
gizartearen beharrak bete eta
eskubideak bermatuko dituen
politika bat. Donostiako manifestazioaren amaieran, hala mintzatu zen Amaia Garin Bilgune
Feministako kidea: «Erantzuna
LABeko idazkari nagusia
ri nagusiak Bilbon. Haren arabera, botere politiko eta ekonomikoak «abilak dira jendea beldurtzen», eta hori egin gabe ez dira
«ezer». Horiek horrela, «besaulkitik altxatzeko garaia da». Ainhoa
Etxaide LABeko idazkari nagusiak ere mobilizatzea beharrezkotzat jo zuen: «Aldaketa lortuko
dugu mugitzen bagara». Etxaidek «diktadura ekonomikoa»
inposatu nahi izatea leporatu
zion Espainiako Gobernuari, eta
horrek «eskubiderik gabeko etorkizuna» ekarriko duela salatu
zuen. Antolatzaileen arabera,
7.000 bat lagun elkartu ziren Bilbon.
Donostiatik eta Bilbotik jende
andana jaso ondoren, Gasteizera
heldu zen aldarria. Andra Mari
Zuriaren plazatik abiatuta, murrizketen aurkako pankartari jarraitu zioten milaka herritarrek.
kaleratzeak jasan dituztenak...
Pentsioak jaisteko «mehatxuaz»
ere ohartarazi zuen.
Bilbon eta Gasteizen ere giroa
berotu zuten milaka lagunek
greba egunaren atarian. «Inoiz
baino arrazoi gehiago daudelako», asteazkenean grebarekin
bat egiteko deia egin zien herritarrei Adolfo Muñoz ELAko idazka-
Emakumeen deia
Euskal Herriko Emakumeen
Mundu Martxak ere atzoko
eguna baliatu zuen asteazkenerako greba deialdiari babesa adierazteko. Donostian, Artzain Onaren katedralaren aurrean,
amantalak, erosketen orgak,
erratzak eta bestelakoak atera
zituzten, etxeko lanak «aintzat»
gure eskuetan dago, eta, horretarako, beharrezkoa da harresi
sendo bat eraikitzea». Harresia,
murrizketen «erasoaldiari» aurre
egiteko. Arkaitz Irastorzak, Stop
Desahucios taldeko bozeramaile
gisa, kolektibo «ahulenak» izan
zituen gogoan: langabeak, etxe
‘‘
«Botere politiko eta
ekonomikoak abilak dira
jendea beldurtzen; hori
egin gabe ez dira ezer»
ADOLFO MUÑOZ
ELAko idazkari nagusia
«Diktadura ekonomikoa
inposatu nahi digute, eta
horrek eskubiderik
gabeko geroa ekarriko du»
AINHOA ETXAIDE
Milaka lagun bildu dira Donostian
hartzen ez direla salatzeko. «Pertsonak eta bizitzak gara lehentasuna, eta ez merkatuak. Bada
garaia etxeetan ere greba egiteko». Saioa Iraola Bilgune Feministako kidearen ustetan, beharrezkoa da zaintza lanak aintzat
hartuko dituen ekonomia bat
aldarrikatzea, gobernuaren politika «basatiei» aurre egiteko.
2012ko irailaren 23a, igandea
berria 19
Ekonomia ‹ Harian
Protestek azken
neurriak berraztertzera
eraman dute Portugal
Espainiako Gobernuak
berretsi du ez duela
erretiro adina
atzeratzeko prozesua
azkartuko
Erredakzioa
Espainiako Gobernuaren murrizketen aurka egindako manifestazioan. GARI GARAIALDE / ARGAZKI PRESS
Asteazkena heldu aurretik,
grebara deitzeko ahaleginekin
jarraituko dute hainbat taldek.
Biharko elkarretaratzea antolatu
dute Gorripideak, Equok, Antikapitalistak taldeak, Aralarrek
eta Alternatibak, Bilbon (Plaza
Biribila, 19:00). PPren neurrien
aurka, «borroka eta desobedentzia» eskatuko dituzte. «Abera-
tsak gero eta aberatsagoak dira,
eta arazoak izan dituztenean
gobernuak gure diruarekin erreskatatu dituzte. Dirua egon badago; betikoek daukate».
Bost taldeek salatu dute sistemaren kontra «borroka» egiten
ez bada kapitalismoaren lehen
urteak itzuliko direla horrek
dakarrenarekin: egunean ordu
gehiago lan egitea, enpresa handien mozkinak handitzeko.
CCOOk eta UGTk, greba orokor deialdiarekin bat ez egin
arren, mobilizazioak egingo dituzte murrizketen kontra, beste
hainbat sindikaturekin batera.
Ostiralean giza kate bat egingo
dute Bilbon, zerbitzu publikoen
eta ongizate estatuaren alde.
Portugalgo Gobernuak berriro
aztertuko ditu duela bi aste iragarritako neurriak, sindikatuen, patronalaren eta oposizioaren aldetik jasotako protesta eta presioen
ondorioz. 2013an langile guztiei
soldatak %7 jaitsiko zizkiela iragarri zuen, Gizarte Segurantzako
kotizazioa igota. Baina, Pedro
Passos Coelho lehen ministroak
atzo onartu zuenez, «prest» daude
«alternatibak aztertzeko».
Gobernuak «enplegua sortu»
eta langabeziaren igoera gelditu
ahal izateko proposatu zituen
neurriok, baina iragarpenaren
ondotik izandako erantzunak berriro pentsatzera behartu du. Ikusi beharko da, atzera egiten badu,
non egingo dituen doikuntzak.
Portugalen Europak agindutakoa betetzeko ahaleginetan jarraitzen duten bitartean, Espai-
nian ere Europari begira ziren
atzo. PPren gobernuak pare bat
kontu argitu nahi izan zituen, azken egunetan zabaldu diren hainbat informazioren gainean. Fatima Bañez Lan ministroak ukatu
egin zuen erretiro adina atzeratzeko prozesua bizkortu egingo
dutela. Hori hala balitz, adina 65
urtetik 67 urtera atzerako prozesua 2027an amaituko litzateke.
Finantza sistema onbideratzeko eskatutako erreskateaz ere zurrumurruak isildu nahi izan ditu
Luis de Guindos Ekonomia ministroak. Zenbait iturrik diote bankuen beharrak bete ondoren geratuko den dirua erreskate oso bat
ez eskatzeko erabiliko duela, baina hori «erabat» gezurtatu du:
«Guztia» bankuentzat izango da.
60.000 milioi euroren bueltan beharko dituztela uste du.
Angela Merkel Alemaniako
kantzillerra François Hollanderekin bildu zen atzo, Ludwigsburgen. Frantziako presidentea bi herrialdeen arteko adiskidetzea gogoratzen zuen ekitaldi batera joan zen. Bankuen batasunaz eta
EADS-BAE Systems balizko bat
egiteaz hitz egin zuten, akordio zehatzik gabe.
20 berria 2012ko irailaren 23a, igandea
Harian › Mundua
Itzultzeko eperik gabe
Libanok Siriako 400.000 errefuxiatu
inguru jaso ditu; horien artean, epe baterako
langileen senideak dira gehienak
Beirutek,‘errefuxiatu’deitu ordez,
‘lekualdatu’deitzen die Siriako iheslariei
Ane Irazabal Baalbek
«Mahats bilketan lan egitera etorri ohi nintzen urtero. Zenbait hilabetez lan egin eta dirua bete poltsikoan itzultzen nintzen Homsera. Aurten familia ekarri dut
nirekin, eta ez dugu bueltatzeko
intentziorik», adierazi du Hamoudi izeneko gizonezko batek.
Urtero bezala, hasi da mahats
bilketa Bekaa bailaran, eta, ohikoa den legez siriar langileez beterik daude mahastiak. Damaskorekin lotura ekonomiko estua
duen harana da. Hain zuzen, hamarkada luzez siriarren esku utzi
dituzte hango libanoarrek urtaroaren araberako nekazari jarduerak. Masnaako muga nagusia
irekita dago bi herrialdeetako herritarrentzat.
Alabaina, aurten siriar gehienek haien familiak ekarri dituzte.
Ihesi doaz. Hain justu, gizonezkoek errefuxiatu estatusari uko egiten dioten arren, emazteek eta
seme-alabek izena eman ohi dute
UNHCR Iheslarientzako Nazio
Batuen Goi Batzordearen zerrendan.
Baxar Al Assaden erregimenetik ihesi, 400.000 siriar jaso ditu Libanok, UNHCRk balioztatutako
datuek diotenez. Gehienak mugaldeko eremuetan geratzen dira,
Bekaa kasu. Azken asteko datuen
arabera, 21.000 errefuxiatu erregistratu dituzte haranean, eta
beste 11.000 itxaron zerrendan
daude. Nolanahi ere, kalkuluak
bikoizten dituzte GKE gobernuz
kanpoko erakundeek, siriar askok haien izena eman nahi ez dutelako.
Udan, errefuxiatu gehiago
Udan izan da errefuxiatuen uholderik handiena. Abuztutik irailera bitartean %35 hazi da erregistraturiko iheslarien kopurua. Bekaa bailaran, Libano osoan
bezala, ez dago gobernuak ezarritako kanpalekurik. Hango familiek ematen diete iheslariei ostatu. Beste askok, logelak edo apartamentuak alokatzen dituzte.
Eskolak ere Bekaara etorri diren familia askoren ostatu bilakatu dira. Ikasturtea hastearekin
batera, ordea, beste toki batzuetan ezarri behar izan dira gehienak. Baina aldaketa horrek errealitate berri bat ekarri du ezinbestean,
zenbait
familia
kanpadendatan ezarri baitira.
ACH Gosearen Aurkako Ekintza
erakundeak emandako datuen
arabera, Baalbek inguratzen duten herrixketan 40 familia daude
kanpadendetan bizitzen.
Abdel Mustafaren sendia da
horietako bat. Hiru hilabetez
Xtaura herriko eskola batean
egon ostean, inguruko lursail batean ezarri da, meskita batetik jasotako oihal handiak erabiliz. Hemeretzi pertsona daude hiru kanpadendatan. Mustafak adierazi
du han ezartzeagatik alokairua
ordaintzen ari direla, «baina etxe
batean baino askoz gutxiago».
ACHko koordinatzailea da Paolo Lubrano. «Azken astean hasi
gara kanpadenden presentzia nabaritzen, baina arazo bilakatu
daiteke. Udazkenetik aurrera
hotz egiten du eta kanpadendatan geratzea ez da aukera bat».
GKEek ez dute ezkutatzen neguari dioten beldurra. «Bekaan elur
asko egiten du, eta prestatzen
hasi behar dugu», nabarmendu
du.
Libanoarrentzat zaila
da errefuxiatuak
eta epe baterako
langileak bereiztea
Iheslari gehienak
sunitak ziren arren,
gero eta gehiago dira
alauiak eta kristauak
Siriako gerrak luze jo dezakeela gero eta argiagoa den bitartean, iheslarien auzia alboko herrialdeetako gobernuen agendan
txertatu da. Libanoko agintariek,
ordea, errefuxiatu hitza erabiltzeari uko egiten diote eta lekualdatuak bezala definitzen dituzte Siriatik alde egindakoak. Iheslariek laguntzak jasotzen dituzte
UNHCRen erregistratzean, baina
gobernuak ez du larrialdi planik
ezarri. Najib Mikati lehen ministroa azken asteotan hasi da «denboraldi baterako kokalekuak»
eraikitzeko ideia aipatzen, baina,
betere, siriarrei ostatu ematen
dieten Libanoko familiei eta erakundeei eskainitako azpiegitura
gisa. Errefuxiatuen etengabeko
etorrerak harrera familiak gogaitu ditzakeela uste du gobernuak,
eta, etorkizunera begira, tentsio
Siriako errefuxiatuak, Libanoko muga zeharkatzen, Al-Masnaan. LUCIE PARSEGHIAN/ EFE
posibleak ekidin nahi ditu. Hain
zuzen, Mikatik jakinarazi du
NBE Nazio Batuen Erakundeko
Batzar Nagusian errefuxiatuak
hartzeko laguntza eskatuko duela. Libano Siriako gatazkatik «aldentzea» ere defendatuko du.
Betitik siriarren eskulan merkea erabili izan duen Libanoko gizartearentzat zaila da errefuxiatuen eta epe baterako langileen
arteko desberdintasuna egitea.
Batez ere Beiruten, non iheslari
gehienak ez dira erregistratzen.
«Turismoak aurten izan duen beheraldia Siriatik etorritakoek
orekatu dute. Hotelak beterik
daude», nabarmendu du iheslariekin lan egiten duen Andres
Gonzalezek. Uste berekoa da Lubrano: «Oro har, Libanora datozen iheslari siriarrek baliabideak
dituzte, eta alokairu bat ordain-
tzeko gai dira. Dena den, iaz iritsi
ziren familia askok baliabideak
aamaituak dituzte. Siriarrek ezin
dute administrazioan lanpostu
rik eskuratu, beraz, eraikuntzan
ari dira gehienak».
Beiruteko herritar gehienek ez
dute errefuxiatuen presentzia gatazka testuinguru baten ondoriotzat hartzen, eta, beraz, auzia ez
da begien bistakoa hiriburuan.
Mugako erasoek, talde erlijiosoen
arteko tentsioek eta bahiketek
bakarrik piztu dute alarma gorria.
Hezbollah Bekaan
Baalbek, Bekaa bailarako zentro
nagusia, Hezbollah taldeko Hasan Nasrallah liderraren eta AlAssaden argazkiz josita dago. Talde xiitak gobernatzen duen beste
udalerri askotan bezala, irmo
Siriako matxino taldeek eraso diotela
salatu du Libanoko armadak
Libanoko armadak salatu du Siriako matxino talde batek bi
herrialdeen arteko mugako postu bati eraso diola. Zauriturik ez dela egon erran du armadak. Armadaren buruzagitzak ohar
batean argitaratu duenez, FSA Siriako Armada Askeko talde bat
Libanoko Ersal herrira hurbildu da, Bekaa haranean, eta postu militarrari eraso dio. Libanoko militarrak erasotzaileei mugaraino jazarri zaizkiela erran du armadak. Azken astean matxinoek Libanoko armadaren aurka egindako bigarren erasoa izan dela erran dute
militarrek. «Armadak ez dio alde bakar bati ere utziko Libanoko lurraldean sartzen, ondoko herrialdeetako gatazkak bertara ekartzeko», erran du armadaren buruzagitzak ohar batean. Izan ere, Libanoko agintariek maiz salatu dute Siriako armadak ere muga gurutzatu izan duela, edo bertze aldetik tiro egin.
D
eusten diote Siriako gatazkarekiko jarrera politikoari.
Hain zuzen, azken boladako
isiltasunaren ostean, Al-Assaden
erregimenaren aldeko jarrera berretsi du aste honetan Nasrallahek. Errusiako telebista kate bati
emandako elkarrizketan oposizioari leporatu dio Siriako negoziazioak aurrera ez egitea. Honela, gerrak luze jo dezakeela ohartarazi du.
Hezbollahek, ordea, ez du errefuxiatu siriarren auzia politikoki
erabili. Hala diote, behintzat, Bekaan iheslariekin lanean ari diren erakundeetako kideek. «Gure
lanaren berri ematen diegu, eta
haien udalerrietan proiektu bat
hasi behar dugunean baimena eskatzea beharrezkoa da. Oro har,
ez dute inolako eragozpenik jartzen. Are gehiago, beraien kabuz
ere laguntza banatzen eta antolatzen ari dira. Beste talde batzuek
agintzen duten udalerrietan baino zabalagoak dira maiz. Politika
nazionaletik at, iheslariekin jarrera laguntzailea erakutsi du talde xiitak Bekaan», nabarmendu
du Lubranok.
Hasieran iheslari gehienak sunitak ziren arren, alauiak eta
kristauak gero eta gehiago dira.
Hezbollahek errefuxiatuen kontrako diskurtsorik egin ez izanak
taldearen jardun burutsua erakutsi du, Lubranoren iritziz: «Diskurtso politiko eta estrategikoetatik at utzi dituzte alde egindakoak. Giza krisi gisa bideratu
dute auzia».
2012ko irailaren 23a, igandea
berria 21
Mundua ‹ Harian
Libiako milizia
armatuen aurkako
erasoetan lau
lagun hil dituzte
Ustez AEBen Libiako
enbaxadorea hil zuen
taldearen aurka
egin dute herritarrek
Bengazi hirian
Erredakzioa
Ansar al-Xaria Libiako milizia armatuaren aurkako erasoetan gutxienez lau lagun hil dira, herrialdearen ekialdean dagoen Bengazi
hirian. Milaka herritar ezustean
sartu ziren atzo, ustez Chris Stevens AEBen Libiako enbaxadorearen aurkako atentatuaren egilea den miliziaren hiru egoitzetara. Borroka larrienak Sahaty
brigadaren egoitzan gertatu ziren. Hiru lagun hil zituzten. Miliziano salafistek osatzen dute talde hori, eta Libiako Barne Ministerioaren aginduetara aritzea
leporatzen diete.
Erasoen aurretik egindako manifestazio batean, milizia armatuak desegiteko eta herrialdeko
armen ugaritzea gelditzeko eskatu zuten milaka herritarrek. Bengazik zerbait hobea merezi du edo
Matxinoak armadan integratzea-
ri bai zioten pankartak erakutsi
zituzten.
Manifestazioa amaituta, milizien egoitzetarantz jo zuten herritarrek. BBC telebistaren esanetan, milizietako kide gehienek
ihes egin zuten, baina, beste batzuek, barruan gelditu, eta manifestariei aurre egin zieten. Borroka horietan hil zituzten lau lagun.
Reuters agentziaren arabera beste 40 lagun ere zauritu ziren. Mohamed al-Megarif Libiako Kongresu Nazionaleko presidenteak
lasaitasunerako deia egin du, eta
Bengaziko herritarrei etxeetara
itzultzeko eskatu die, pertsona
gehiago hil ez dadin. Hain justu,
lehenago manifestazioa goraipatu zuen, erakunde «legitimoen»
alde alde egiteagatik.
Sei soldadu hil dituzte
Bengazi hiriaren kanpoaldean
izandako beste eraso batean, Libiako armadako sei soldadu hil dituzte. Armadak jakinarazi duenez, hildako soldaduek kopetan
zituzten tiroak, eta hankak eta eskuak lotuta topatu zituzten. Armadak adierazi du susmoa duela
haiekin zegoen koronela bahitu
egin ote duten.
Bielorrusiako bozetan
parte ez hartzeko deia
egin dute sei alderdik
Parlamenturako kideak
hautatuko dituzte gaur;
oposizioaren ustez,
«hauteskundeak ez dira
garbiak eta bidezkoak»
Erredakzioa
«Bielorrusiako hauteskundeak
ez dira garbiak eta bidezkoak. Diputatuak ez ditu herriak aukeratzen, Lukaxenkok baizik». Hala
adierazi du Anatoli Lebedko Alderdi Zibiko Batuko buruak. Hori
dela eta, Bielorrusian gaur egingo diren parlamenturako bozetan
ez parte hartzeko deia egin dute
oposizioko sei alderdik. Beren
hautagaitzak erretirarazi, eta
Aleksander Lukaxenko herrialdeko presidentearen aurkako
kanpaina bat abiarazi du oposi-
zioak, Lukaxenko gabeko hauteskunde garbiak leloarekin. Oposizioaren esanetan, krisi politiko
eta ekonomiko bat ez ezik, hauteskunde krisi bat ere badago Bielorrusian.
Lukaxenkok hemezortzi urte
daramatza agintean, eta oposizioko sei alderdi horiek oraingoan
ere ez dute itxaropenik parlamentura iristeko. Oraindik, gogoan dituzte 2010eko presidentetzarako
hauteskundeak. Lukaxenkoren
alderdiak botoen %80 lortu zituen, eta bigarren alderdia oso
urrun gelditu zen, botoen %6 eskuratuta. Gainontzeko alderdi
guztiek botoen %3 baino gutxiago lortu zituen. Emaitzak kaleratu ondoren egindako protestetan
ehunka lagun atxilotu zituen Poliziak. Horien artean, presidentetzarako bederatzi hautagaietatik
zazpi zeuden.
DLaburrak
Egiptoko Parlamentua
desegitea berretsi dute
KAIRO › Egiptoko Auzitegi Gorenak berretsi egin du ekainean
Auzitegi Konstituzionalak parlamentua desegiteko hartutako
erabakia. Duela hiru hilabete
konstituzionalak ebatzi zuen
parlamentuaren osaera «irregularra» zela; haren arabera,
islamistak ziren urte hasieran
osatutako parlamentuaren hiru
laurdenak.
Eraso batean hiru lagun hil
dituzte AEBek Pakistanen
ISLAMABAD › AEBek piloturik
gabeko hegazkinen bidez jaurtitako misilen ondorioz hiru lagun
hil dituzte Pakistan mendebaldean. Herrialdeko Geo telebistak jakinarazi duenez, Waziristan probintzian gertatu da
erasoa. Hegazkin batek bi misil
bota ditu ibilgailu baten kontra.
Waziristan Afganistango
mugan dago eta talibanen
«eremutzat» jotzen dute.
Australian 620 pederastia
kasu onartu ditu Elizak
CANBERRA › Australiako Eliza
katolikoak Victoria estatuan
apaizek adingabeen aurka
egindako 620 sexu delitu onartu ditu. Txosten batean azken
80 urteetan izandako pederastia kasuak azaldu dituzte. Txosten horren arabera, delitu
gehien 1960ko eta 1980ko
hamarkadan egin ziren.
1990etik gaur arte, berriz,
hamahiru kasu egon direla
adierazi dute. Biktimen elkarteek diotenez, 6.000 kasu baino
gehiago daude Victoria estatuan.
Sei lagun hil dira Yemenen
izandako borroketan
SANA › Talde xiiten eta suniten
artean izandako borroketan,
gutxienez sei lagun hil dira
Yemen ipar-ekialdean. Herenegun ere beste sei lagun hil ziren
hainbat borrokatan. Yemen
iparraldeko eskualde batzuetan
gehiengoa dira xiitak, eta maiz
izaten dituzte borrokak talde
sunitekin.
Senkaku irlak mendeko
lurraldetzat jo ditu Txinak
PEKIN › Txinako Gobernuak
Senkaku/Diaoyu artxipelagoa
bere mendeko lurraldeen artean kokatu du. Horrez gain, artxipelagoa osatzen duten bederatzi irlak ere izendatu ditu
ofizialki. Japoniaren eta Txinaren artean tirabirak izan dira
aste honetan irla horien subiranotasuna dela eta.
22 berria 2012ko irailaren 23a, igandea
Kirola›
G Sailkapena
LEHEN MAILA
5. jardunaldia
Atzo
Emaitza
Zaragoza-Osasuna
3-1
Celta-Getafe
2-1
Betis-Espanyol
1-0
Bartzelona-Granada
Gaur
Ordua
TB
Mallorca-Valentzia
12:00
GolT / C+L
Levante-Reala
16:00
GolT / C+L
At.Madril-Valladolid 18:00
GolT / C+L
Athletic-Malaga
19:50
GolT / C+L
21:30
C+
Rayo-Real Madril
Bihar
Deportivo-Sevilla
Ordua
21:30
La Sexta
Sailkapena
Apoño, penaltiz gola sartzen. Zaragozaren hirugarren gola izan zen, partida erabakita utzi zuena. JAVIER CEBOLLADA / EFE
Burua altxatu ezinik
Timorrek bere atean sartutako gol batek
eta Raoul Loek bigarren zatian eginiko
penalti inozo batek baldintzatu dute partida
Zaragozak talde kaskar baten itxura eman
du, baina Osasuna are kaskarrago aritu da
Asier Legarda-Ereño Iruñea
Atzo arte Liga hasi besterik ez dela egin eta lasai egon behar zela
esaten zutenek gero eta arrazoi
gutxiago dute lasaitasunari eusteko. Bost partidatan laugarren
porrota bildu zuen atzo Osasunak, Romaredan, Ligako talderik
kaskarrenetakoa den talde baten
aurka: Zaragozaren aurka. Kemenik ez zuen erakutsi Osasunak,
eta zorterik ere ez zuen izan, bere
atean gol bat egiteaz gain penalti
inozo bat ere oparitu baitzion Zaragozari. Hargatik, zorte txarra ez
da aitzakia. Osasunak ez du aurkitzen aurkariei min egiteko biderik, eta, lehenbailehen suspertzen ez bada, arazotan sar daiteke
Jose Luis Mendilibarren taldea.
Lo zelairatu zen Osasuna Romaredara, arratsaldeko laurak lo
kuluxka bat egiteko futbolean aritzeko baino ordu hobea dela uste
dutenei arrazoia emateko asmoz.
Zaragozak ez zuen lo egiteko asmorik, ordea. Manolo Jimenezek
zuzendutako jokalariak kementsu zelairatu ziren, gorritxoak baino askoz oldarkorrago, eta nafarren atzelariak ezustean harrapa-
tu zituzten hasi eta berehala. Victor gaztea baloi luze batez jabetu
zen buruz sakonean Helder Postigari emateko, eta aurrelari portugaldarrak ez zuen barkatu. Belarrondoko ederra hartu zuen Mendilibarren taldeak hasi orduko.
Beste ordu laurden bat behar
izan zuten esnatzeko nafarrek.
Cejudoren jokaldi on bat eta Timorren urruneko jaurtiketa baten ostean, Armenterosek berdintzea lortu zuen. Kontraerasoa bikain gidatu eta area ertzera iritsitakoan, eskuinez baloia dotore astindu zuen Osasunako aurrelari
argentinarrak. Maldan gora jarritako partida orekatu, eta partidan
sartua zen Osasuna berriz. Atsedenaldiaren aurretik, markagailuan aurretik jartzeko aukera zutela zirudien, gainera. Zaragozako
jokalariak lur jota zeuden Armen-
3
1
ZARAGOZA
OSASUNA
1 Roberto
11
19 Sapunaru
11
4 Alvaro
11
3 Paredes
111
21 Abraham
11
15 Jose Mari
11
20 DZuculini (74.min.) 1
12 Romaric
11
2 DMovilla (60.min.) 11
11 Montañes
111
10 Apoño
111
32 Victor Rodriguez 1111
9 Helder Postiga 1111
7 DAranda (68.min.) 11
E. M.Jimenez
111
13 Andres
1
15 Oier
111
5 Lolo
1
14 Arribas
11
19 Nano
1
17 DNino (67.min.)
1
23 Raoul Loe
1
25 DAnnan (74.min.) 1
22 Timor
1
16 Cejudo
111
9 Armenteros
111
11 Sisi
1
D
20 Lamah (56.min.) 1
7 Kike Sola
11
E. J.L.Mendilibar 11
Golak: 1-0: Helder Portigak (4. min.);
1-1: Armenterosek (29. min.); 2-0: Timorrek bere atean (45. min.); 3-1: Apoñok
penaltiz (71. min.). Epailea: Perez Lasa.
Zaragozako Abraham eta Paredesi; eta
Osasunako Armenterosi. Bestelakoak:
18.000 ikusle inguru Romaredan.
terosen golaren ondotik. Cejudok
huts egindako gol aukera dotore
baten ostean, ordea, Zaragozaren
bigarrena etorri zen. Lehen zatia
amaitzear zela, Victorrek arriskurik gabeko erdiraketa egin zuen
Osasunaren areara, eta Timorrek
bere atera urrundu zuen baloia
buruz, zorigaiztoko jokaldi bate-
an. Gehiegizko zigorra jasota hartu zuten aldageletarako bidea nafarrek, beraz.
Bigarren zatian ere lehen zatian bezala irten zen Osasuna, Zaragozaren kemenari aurre egin
ezinda. Hargatik, minutuak pasatu ahala, neurria hartu zion talde
gorritxoak lehiari, eta Zaragozaren gabeziak ikusita, posible ikusi
zuen Iruñera punturen batekin
itzultzea. Lehen zatian Timorrek
bere atean gol bat egitea nahikoa
ez, eta bigarren zatian Raoul Loek
penalti inozo bat egin zuen, ordea.
70. minutua zen, eta Apoñok ez
zuen barkatu. Zaragozak ez zuen
meritu handirik egin, baina irabaztea ziurtatu zuen. Eta horixe
da kezkagarriena, akaso, Osasunarentzat: aurkaria Ligako talderik pattalenetako bat izanagatik,
galdu egin zuela atzo ere.
«Aitzakiak amaitu dira»
«Aitzakiak amaitu dira; ordena
falta ikaragarria izan dugu zelaian, nora ezean aritu gara askotan, eta horrela jarraitzerik ez dago. Izaera erakusteko ordua iritsi
zaie jokalariei, eta hobeto lehiatu
behar gara norgehiagoketan.
Gaur, esaterako, lehiatzen jakin
izan bagenu, irabazi egingo genukeen, Zaragoza baino hobeto jokatu baitugu denbora gehienean»,
esan zuen Mendilibarrek, partida
amaieran. Zaldibartarra haserre
zegoen, eta ez zuen horretarako
arrazoi faltarik, ez. Gaizki hasi da
Osasuna, eta lehenbailehen suspertu beharra du.
Pt. J I B G A K
p 1.Bartzelona 12 4 4 0 0 12 3
p 2.Malaga
10 4 3 1 0 6 2
p 3.Betis
9 4 3 0 1 8 5
p 4.Mallorca
8 4 2 2 0 5 3
p 5.Sevilla
8 4 2 2 0 4 2
p 6.At.Madril
7 3 2 1 0 9 4
7.Rayo
7 4 2 1 1 6 5
8.Deportivo
6 4 1 3 0 7 5
9.Celta
6 5 2 0 3 6 6
10.Valladolid 6 4 2 0 2 3 3
11.Zaragoza
6 5 2 0 3 5 6
12.Reala
6 4 2 0 2 5 7
13.Valentzia
5 4 1 2 1 6 6
14.R.Madril
4 4 1 1 2 5 4
15.Levante
4 4 1 1 2 5 8
16.Athletic
4 4 1 1 2 8 12
17.Getafe
4 5 1 1 3 6 10
p 18.Granada
2 4 0 2 2 2 6
p 19.Espanyol
1 5 0 1 4 7 11
p 20.Osasuna
1 5 0 1 4 3 10
p Txapeldunen Ligara p Europako Ligara
p Bigarren Mailara
6. jardunaldia (ir. 29-30 / ur.1)
Irailak 29
Ordua
TB
Valentzia-Zaragoza 16:00
GolT / C+L
Malaga-Betis
18:00
GolT / C+L
Reala-Athletic
20:00
GolT / C+L
Sevilla-Bartzelona
22:00
GolT / C+L
Irailak 30
Ordua
TB
12:00
GolT / C+L
Valladolid-Rayo
16:00
GolT / C+L
Osasuna-Levante
18:00
GolT / C+L
R.Madril-Deportivo 19:50
GolT / C+L
Granada-Celta
Espanyol-At.Madril 21:30
C+
Urriak 1
Ordua
TB
21:30
La Sexta
Getafe-Mallorca
7. jardunaldia (urriak 5-6-7)
Urriak 5
Celta-Sevilla
Urriak 6
Rayo-Deportivo
Ordua
TB
21:30
GolT / C+L
Ordua
TB
16:00
GolT / C+L
Valladolid-Espanyol 18:00
GolT / C+L
Zaragoza-Getafe
18:00
GolT / C+L
Betis-Reala
22:00
La Sexta
Urriak 7
Ordua
TB
12:00
GolT / C+L
Mallorca-Granada
16:00
GolT / C+L
Athletic-Osasuna
18:00
GolT / C+L
Bartzelona-R.Madril 19:50
GolT / C+L
Levante-Valentzia
At.Madril-Malaga
21:30
C+
2012ko irailaren 23a, igandea berria 23
‹ Publizitatea
24 berria 2012ko irailaren 23a, igandea
Kirola ›
Gazteak azeria baino
bizkorragoa dela
erakutsi nahi du
Agirretxe gabe ariko da
Reala gaur Levanteren
gotorlekuan, etxetik
kanpoko lehiakortasun
maila handitu asmoz
Ander Altuna Donostia
Jose Angel Iribar, atepean, Lezamako gimnasioan. LUIS JAUREGIALTZO / ARGAZKI PRESS
Iribarrek ikus beza
Athleticek atezain
mitikoa omenduko du
gaur, indarrez gainezka
etorriko den Malagaren
kontrako partidan
Haritz Gallastegi Bilbo
Gaur beteko dira 50 urte zarauztar gazte batek Athleticen atea lehen aldiz zaindu zuena. Ez zuen
lan erraza ilusioz gainezka zegoen hasiberri hark: apurka-apurka
Carmelo Cedrun handiaren lekukoa hartzeko aukeratua izan baitzen. Atezain durangarrak emandako mailara gerturatzearekin
konforme lirateke orduko jarraitzaileak. Baina Jose Angel Iribarrek txiki utzi zituen aurreikuspen guztiak. Europako atezain
onenetarikoa izan arte hazi zen.
Ez zegoen geldiketak erraz egiten
zituen atezain hura gaindituko
zuenik. Ez zeukan jokaldia loratu
beharrik onena zela erakusteko.
Eta hala, poliki-poliki, klub zurigorriko mito nagusietako bat izan
arteko bidea egin zuen. Eta gaur
egun ere, Athletic Espainian zehar bidaiatzen ari denean, jokalari askok baino ikusmin handiago
sortzen du. Luzea baita Iribarren
itzala.
Athleticek Malagaren kontra
jokatuko duen neurketa hasi aurretik omenaldia egingo dio klubak. Josu Urrutiaren mezua argia
izango da: «Iribar gehiago behar
ditu Athleticek». Kluba barru-barrutik sentitzen dutenak, alegia.
Eta, harmailetatik beste behin
Iribarri gorazarre eginez kantatzen dutenean, oilo ipurdia jarriko zaie Katedralean bilduko direnei. Egun berezia izango da,
Iribarrek debutatu zueneko taldearen kontra ariko baita Athletic. Baina, seguruenik, rolak aldatuta egongo dira. 1962-63ko sasoian belaunaldi aldaketa abian
jarri zuen talde indartsua zen
Athletic —Iribarrekin batera,
Iñaki Saezek, Txutxi Arangurenek eta Fidel Uriartek debutatu
zuten—. Malagak, berriz, nahikoa zuen mailari eustearekin. Espainiako taldea azkena sailkatu
zen sasoi hartan.
Baina, esan bezala, egun bestelakoak dira kontuak. Athletic talde ona oraindik ere. Hala ere,
egun kosta egiten zaio txapelketen lehian egotea. Malaga, ordea,
bere historiako garairik gozoenean dago. Lehen aldiz ari da Txapeldunen Ligan. Indartsu hasi da,
gainera. Zenit talde indartsua jipoitu berritan agertuko da San
Mamesen. Ligan, berriz, goian
dago, jokoan egon diren hamabi
puntuetatik hamar irabazita. Horretarako, 11 gol sartu ditu eta bi
jaso. Talde orekatua da, beraz.
Eta hori guztia egiten ari da, abuztuan proiektu guztia pikutara joateko zorian egon zen arren. Diruz urri zeudela eta, taldeko izar
nagusietako bi saldu egin behar
izan zituzten: Cazorla eta Rondon. Hala ere, indartsu egin du
aurrera. Iscok, Joaquinek eta enparauek hartu dute aginte makila, eta bai ondo hartu ere. Talde
arriskutsua da egun Malaga. Horregatik, azterketa gaitza dauka
gaur Athleticek. «Maila oneko
talde baten kontra neurria ematea falta zaigu. Malaga bere garairik gozoenean dago, eta, beraz,
aukera aproposa izan daiteke
gure helburua lortzeko», esan du
Andoni Iraolak. Hala izan dadila.
ATHLETIC-MALAGA
pAthletic. Iraizoz; Iraola, Gurpegi, Amorebieta, Castillo; Iturraspe, De Marcos Muniain; Susaeta, Isma Lopez; eta Aduriz.
pMalaga. Caballero; Gamez,
Demichelis, Weligton, Monreal;
Eliseu, Toulalan, Camacho, Isco;
Joaquin eta Saviola.
pEpailea. Mateu Lahoz.
pLekua. San Mames (40.000
ikusle).
Gaur Valentzia Hiria zelaira irtengo diren bi taldeen egiturei
erradiografia bat eginez gero,
argi azalduko da futbola ulertzeko oso bestelako korronteek tokia
badutela txapelketan. Levantek
eta Realak helburu komun bakarra izango baitute: hiru puntuak
lortzea. Etxekoak bikain aritu ziren joan zen sasoian, eskarmentua, atzealdeko lan gogorra, kontraerasoa eta amarrua nahastuz.
Juan Ignacio Martinez entrenatzailearen pentsaera ez da ezertan aldatu. Horri eskerrak garaitu ahal izan zuten joan den ostegunean Helsinborg, Europako
Ligan estreinakoz ari diren aldi
honetan.
Philippe Montanierren erronka nagusia da Realaren kanpoko
ibilkera zalantzatsua egiazkotasunez betetzea. Formula eraginkor baten bitartez, taldeari segurtasuna emango dion molde lehiakorra topatu nahian dabil
aspaldian. «Nahiago dut partida
jakinei buruz hitz egin. Mallorcan
txukun aritu ginen lehen zatian,
baina ez bigarrengoan. Bartzelonakoa ez dut erreferentziatzat
hartuko. Joan den sasoian neurria eman genuen bukaera aldera. Esaterako, ez genuen galdu
Atletico Madril eta Malagaren zelaian. Malagarenean, jokalari batekin gutxiagorekin aritu behar
izan genuen, gainera, bigarren
zati osoan. Talde gehienek gure
zailtasun berberak dauzkate
etxetik kanpo. Irabaztea ez da samurra. Ziur naiz emaitza onak
lortzeko baliabideak baditugula». Mezua garbia da: elkartuago,
hobeto kokatuago joka dezatela;
bizitasun handiagoz erabiltzea
baloia, aurkaria ezustean harrapatzeko eta buruz buruko lehiari
uko egin ez diezaioten.
Realeko entrenatzaileak ezin
izan ditu Gorka Elustondo, Liassine Cadamuro eta Ruben Pardo
aintzat hartu deialdia osatzerakoan, ondoezik segitzen dutelako, eta nahiago izan du Imanol
Agirretxeri atseden eman, derbiari begira inolako arazorik izan
ez dezan. Hala, hasierako hamaikakoan, itxuraz, aldaketa bat eta
bakarra egingo du. Diego Ifranek
ordezka dezake usurbildarra, edo
aurrelari peto-petorik gabe aritu,
Chory Castro, Carlos Vela eta Antoine Griezmannekin.
Esperientziari aurre
Suntsiezinak diren beteranoek
gidatzen dute Levante. Guztien
buru, Ballesteros eta Juanfran, 37
eta 36 urteko atzelari sendoak.
Bien artean, 600 neurketatik gora
dituzte jokatuak Lehen Mailan.
Montanierrek zelairatuko duen
hamaikakoak baino gehiago.
Hortxe dago talka. Bataren helburua iraunez gozatzea da. Bestearena, berriz, harrobian oinarritutako plangintzan sakonduz
haztea. Levantek ezin dio zuku
gehiago atera bere filosofiari. Eta
Realak, bere ikuskerari? Horren
erantzuna aurki0tzeko, azterketa
egokia izango da gaurkoa.
LEVANTE-REALA
pLevante. Munua; Llel, Ballesteros, Navarro, Juanfran; Diop,
Michel; El Zhar, Barkero, Juanlu;
eta Gekas.
pReala. Bravo; Estrada, Mikel,
Iñigo Martinez, De la Bella; Markel, Illarramendi, Zurutuza; Vela,
Griezmann eta Ifran.
pEpailea. Hernandez Hernandez.
pLekua. Valentzia Hiria (25.354
ikusle)
pOrdua. 16:00 (GolT / C+L).
2012ko irailaren 23a, igandea
berria 25
‹ Publizitatea
26 berria 2012ko irailaren 23a, igandea
Kirola ›
Vos, etxean,
eta nahierara
Herbehereetarrak
irabazi du errepidekoa
Munduko Txapelketan;
Iturriagaetxebarria 35
eta Santesteban 54.
Julen Etxeberria Donostia
Veronica Cuña Bera Berako erdikoa, baloiarekin, atzo, Vistalen aurka jokatutako partidan. BERA BERA
Aukera, Errekoparako
Bera Bera
22
Vistal Laczpol Gdynia 31
Bera Bera. Zoqbi, Altuna, Rubio (7,
4p), Ziarsolo (1), Elorza (2), Nuñez
(2), Eli Pinedo (6) —hasierako
zazpikoa—; Dunay, Cuña, Castro,
Ederra (1) eta Menendez (3).
Vistal Laczpol Gdynia. Gapska,
Sulzycka (7), Petrinja (2), Kulwinska (5), Krnic (6), Andrzejewska (2),
Koniuszaniec (3)—hasierako zazpikoa—; Kowalczyk (bigarren atezaina), Mateescu (5, 2p), Janiszewska,
Bialek, Zych, Pawlowska (1), Zenienowicz eta Krolikowska.
Markagailua. 1-2, 2-6, 5-9, 6-13, 1015, 11-18 (atsedenaldian); 12-19, 1322, 17-22, 19-23, 20-23, 21-27, 22-31.
Epaileak. Brkic eta Jusufhodzic
(Austria). Bi minutuz kanporatuak:
Bera Berako Eli Pinedo (2), Menendez; eta Vistaleko Sulzycka, Bialek,
Krolikowska, Janiszewska, Zych.
Bertze finalerdia. Viborg-Bruehl
(30-14).
Bera Berak galdu egin
du Vistal Laczpol
Gdyniaren aurka,
eta ez da ariko
Txapeldunen Ligan
Edurne Elizondo
Hasi eta bukatu. Txapeldunen Ligatik at gelditu da Bera Bera, sailkatze faseko Vistal Laczpol Gdyniaren aurkako lehendabiziko
partida galdu eta gero (22-31). Donostiarrek ez dute aukerarik
izan. Europako lehiaketa nagusirako aukerarik gabe, Errekopan
ariko da Bera Bera.
Norgehiagoka galtzen hasi,
baina markagailuari buelta ematen saiatzeko kemena, behintzat,
erakutsi zuten gipuzkoarrek.
Ezin izan zuten, ordea. Defentsan
egin zuten huts, batez ere. Poloniarrek, berriz, ederki asmatu zuten, eta kontraerasoari etekin
handia atera zioten. Vistal Laczpol Gdyniak hobe hartu zion neurria atzoko partidari, eta Reyes
Karrerek zuzentzen duen taldeak
atzetik ibili behar izan zuen denbora guztian. Ezinean.
Poloniarrak hasieratik nagusitu ziren pistan. 6-0ko haien defentsa izan zen nagusitasun horren
gako nagusia, defentsa horrek
kontraerasoan min handia egiteko aukera eman zielako. Horma
sendoa eraiki zuten poloniarren
atearen inguruan, eta Bera Berak
ez zuen pitzadura bakar bat ere
aurkitu. Lehen zatiko hemezortzigarren minuturako jada 5-13
galtzen ari ziren donostiarrak.
Nahi, baina ezin
Bigarren zatia modu berean hasi
zen. Vistal Laczpol Gdynia arazorik gabe hartu zuen bere gain jokoaren ardura, eta bere erritmoa
ezarri zuen pistan. 37. minutuan,
partidako alderik nabarmenena
lortu zuen markagailuan: 13-22.
Une horretan, poloniarrek
haien erritmoa lasaitu, eta itxaropenari eskutik heldu ahal izan
zioten Karrereren jokalariek. 50ko partziala egin zuten, eta 18-22
hurbildu ziren markagailuan, lehendabizi; 20-23, gero.
Gertu izan zuten berdinketa.
Partidari buelta emateko aukera.
Baina itxaropenerako une
horrek ez zuen luze iraun. Poloniarrek nahikoa izan zuten defentsa pixka bat estutzea, berriz ere
kontraerasoan donostiarrei
aurrea erraz hartzeko. Azkenean,
22-31 markagailuan, eta gaurko
finalean egoteko aukera Vistal
Laczpol Gdyniarentzat. Viborg
izanen dute aurkari poloniarrek,
30-14 irabazi baitzion etxeko taldeak Suitzako Bruehli beste finalerdian. Txapeldunen Ligan
ariko da gaurko finaleko irabazlea.
Bera Berak Bruehlen aurka jokatuko du, gaur ere, sailkatze faseko hirugarren eta laugarren
postuak zehazteko partida
(14:00). Hirugarren sailkatzen denak aukera izanen du Errekopa
hirugarren kanporaketan jokatzen hasteko, azaroan. Laugarrenak urrian ekinen dio lehiari.
Amorru biziz, eta Herbehereetako bandera astinduz. Horrela helmugaratu zen atzo Marianne Vos
Munduko Txapelketako errepideko proban. Amorru biziz, 2006an
txapeldun izan ostean, azken bost
urteetan zilarrezko dominarekin
konformatu behar izan zuelako.
Eta Herbehereetako bandera astinduz, etxean lortu duelako horrenbeste desiratutako garaipena, Valkenburgen, haren jaioterritik 150 kilometro eskasera.
Vos zen faboritoa podiumeko
koska gorenera igotzeko, eta ez
zuen huts egin. Ez zien aukerarik
eman aurkariei, eta nahierara irabazi zuen. Cauberg mendatera
egin beharreko azken-aurreko
igoeran jo zuen lehen erasoa, eta
itzuli bat geroago eraso erabakigarria. Hamar segundora iritsi
zen Rachel Neylan australiarra,
eta 18ra Elisa Longo Borghini italiarra, zilarra eta brontzea jantzi
zuten txirrindulariak. Lau minutu eta erdi pasatxora helmugaratu zen tropel nagusia, ustez Vosen
garaipena kolokan jarri behar zuten hainbat txirrindulari bertan
zirela, Linda Villumsen, Judith
Arndt eta Emma Johansson, besteak beste. Han zen Eneritz Iturriagaetxebarria ere, 35. postuan.
Beste euskal txirrindularia, Ane
Santesteban, 54.a izan zen, 5.03ra.
Atzoko garaipenarekin, Vosek
urte bikaina biribildu du: txapeldun izan da errepidekoan Olinpiar Jokoetan eta Munduko Txapelketan, eta Munduko Kopa eta
Italiako Giroa ere irabazi ditu. Hori gutxi balitz bezala, ziklo-krosean ere munduko txapeldun izan
da aurten. Ikusgarria. Eta 25 urte
bakarrik ditu.
Gaur, gizonezkoak
Vosek Caubergeko azken igoeran
jo zuen eraso erabakigarria atzo,
eta gaur ere ziurrenik une berean
egingo da azken galbahea gizonezkoen errepideko proban. Txapeldun izan nahi duenak ondo kokatuta iritsi beharko du Caubergeko azken igoerara, eta behin hori lortuta, barruan duen ia guztia
eman. Ia guztia, gainetik helmugara 1,7 kilometro daudelako, eta
gerta litekeelako esprintean erabakitzea garaipena, eta horretarako indar pixka bat gorde behar
izatea. Hori egiten saiatuko dira
Philippe Gilbert, Alejandro Valverde, Joaquim Rodriguez, Peter
Sagan, Edvald Boasson Hagen...
Hautagaien zerrenda luzea da .
G Sailkapenak
ERREPIDEKOA
1.Marianne Vos (Herbehereak) 3.14.29
2.Rachel Neylan (Australia)
10era
3.Elisa Longo Borghini (Italia)
18ra
4.Amber Neben (AEB)
33ra
5.Anna Van der Breggen (Her.) 55era
6.Rosella Ratto (Italia)
3.40ra
7.Linda Villumsen (Z.Berria)
4.37ra
8.Judith Arndt (Alemania)
d.b.
9.Emma Johansson (Suedia)
d.b.
10.Paulina Brzezna (Polonia)
d.b.
35.E.Iturriagaetxebarria (Esp.) d.b.
54.Ane Santesteban (Esp.) 5.03ra
ERREPIDEKOA (-23 URTE)
1.Alexei Lutsenko (Kazakhs.) 4.20.15
2.Bryan Coquard (Frantzia)
d.b.
3.Tom Van Asbroeck (Belgika)
d.b.
4.Hugo Houle (Kanada)
d.b.
5.Luka Pibernik (Eslovenia)
d.b
Marianne Vos, Herebehereetako banderarekin helmugaratzen. J. LAMPEN / EFE
2012ko irailaren 23a, igandea
berria 27
‹ Publizitatea
28 berria 2012ko irailaren 23a, igandea
Kirola ›
Saskibaloia D 2012-2013ko sasoiko ACB liga: Lagun Aro GBC
A.Urbistondo Donostia
Lagun Aro Gipuzkoa Basketeko
prentsa arduraduna eta argazkilaria elkarrizketako lekuko izan
dira, baina lasai mintzatu da Sito
Alonso (Madril, 1975). Iaioa da
bere mezua helarazten, eta bistan
da aspaldi ikasi zuela kazetarien
galdera guztiei erantzun egokia
ematen.
Nola joan da uda? Zure kontratu berritzearen inguruko kontuarekin hasi
zen.
Lasai. Badakizue udan haur eta
gazteentzako saskibaloi eskolak
ematen ditudala Aran bailaran
(Katalunia). Kontratu berritzearen inguruan, garbi utzi nahi dut
berriro ez zela inolako desadostasunik egon. Presidente aldaketa
bat izan zen klubean, nik aurreko
presidentearekin kontu batzuk
adostu nituen, eta berriarekin, Alvaro Bilbaorekin, Ramonedarekin adostutakoak beteko ote ziren
jakin nahi nuelako gertatu zen
egoera berezi hura. Aurrerantzean dena Ramonedak esan bezala
izango zela ziurtatu nuen nik, ez
besterik. Kontratua eteteko erabakiak dena katramilatu zuen
apur bat, harridura apur bat sortu, baina ez zen ezer pasatu, benetan. Ez dut gezurrik esateko ohiturarik, eta, presidente berriarekin batzarra egin nuenean, ordu
erdian lortu genuen akordioa.
Hori konponduta, Gipuzkoako Foru
Aldundiak diru laguntza murrizteko
erabakia etorri zen. Nola eragin du
erabaki horrek taldearen eraketan?
Kolpea izan da?
Bai eta ez. Denboraldi-aurrean
halako babesa, euskarria eraikitzen hasten zara, baina denboraldi-aurrea da. Arlo ekonomikoan,
edo talde eraketan gertatzen diren gorabeherek ez diote egiturari kalte egiten, ez dagoelako egitura finkorik. Nik ikusten dudan
moduan, diru laguntzen murrizketak ez zuen euskarria hautsi,
itxuraldatu baizik. Jakina, aurrekontua murriztu beharrak eragina izan zuen hainbat jokalarirekin hitzez adostutako kopuruetan, eta jatorrizko plangintzaren
atzerapenean. Abuztuaren 13an
hasi nahi genuen lanean, baina
20an hasi ginen, astebete geroago.
Ze mugimendu egin behar izan zenuten,bat-batean,diru faltagatik?
Zorionez, egoera ulertzen duten
jokalariak ditugu taldean. Manos
Papamakariosek eta Guille Rubiok euren soldata jaistea erabaki
zuten, Donostian geratzeko. Berni Rodriguez ere lotuta genuen,
baina diru gabe, uko egin behar
izan genion hura fitxatzeari. Baina aurrera egin, eta taldea osatzen jarraitzen dugu. Gorabehera
askorekin, betiere. Arriskuak
hartu behar ditugu, diru faltan,
eta Real Madrilek Dani Diez utzita
ematea lortzen dugu. Julen Olaizola ere lehen taldeko jokalari egiten dugu, taldea gaztetuz, eta,
atzerritarren kontuan, bada erabaki zailak hartu beharrean ikusten gara. Jimmy Baronen kasua
jartzen da mahai gainean, berak
guk baino diru gehiago duen talde
baten eskaintza duela jakinarazten digu, eta guk, haren salmenta
eta soldatarekin, bi atzerritar fitxatzeko aukera dugu. Baron galtzearen truke, Ligako jaurtitzaile
onena galtzearen truke. Orduan
erabakitzen da Chris Lofton eta
Qyntel Woods fitxatzea. Woods da
gure apustua. Hamar kilo gutxiagorekin iritsi zen Donostiara, hilabeteak zeramatzalako lehiatu
gabe. Loftonen lesioa [Lagun
Arok haren kontratua eten zuen
joan zen asteazkenean], Korolev
osatzen, baina oso pixkanaka…
Arazoak izan ditugu.
«Presidente berriarekin
batzarra egin nuenean,
ordu erdian lortu
genuen akordioa»
«Diru laguntzen
murrizketak ez zuen
euskarria hautsi,
itxuraldatu baizik»
«Baronen salmenta eta
soldatarekin,
bi atzerritar fitxatzeko
aukera izan dugu»
«Errealitatea gogorra
da, baina errealitate
horretara egokitzen
jakitea da gakoa»
GARI GARAIALDE / ARGAZKI PRESS
Sito Alonso q Lagun Aro GBC-ko entrenatzailea
Uda mugitua izan da Illunbeko bulegoetan. Ezusteko eta arazo
franko izan dituzte Sito Alonsok eta haren laguntzaileek taldea
osatzeko. Zailtasuna erronka bihurtzea omen dute helburua.
«Berandu goaz,
eta kosta egingo zaigu
ligari neurria hartzea»
Diru murrizketak eragindako kaltea
estaltzeko aukera izan duzue, beraz?
[Isiltasuna]. Egoera oso larria da.
Ez naiz sartuko Aldundiaren erabakian, aurrekontu murrizketa
orokorrean baizik. Asmo batzuk
genituen, eta beste helburu batzuk finkatu behar izan ditugu jokalariak Donostiara etortzeko bi
aste eskas falta zirenean. Bi aukera dituzu: negar egin, Aldundiak
dirua eman ez dizulako, edo lanari ekin. Diru gutxiagorekin, baina
lana egin, eta horretan hasi ginen. Beste talde askok egin duten
bezala.
Baronen agurra diru murrizketaren
ondorio zuzena izan al da?
Bai. Guk Eurokopa txapelketarako sailkatzea lortu genuen kantxan, eta gero uko egin behar izan
diogu, diru faltagatik. Baron eta
beste jokalari atzerritar guztientzat erakusleiho ezin hobea da
Europa, eta, taldeak Europari
uko egiten diola jabetzen denean,
eskaintzak entzuten hasten da.
Lagun Arok Europan jokatu izan
balu ez, bera gustura zegoelako
gurean, baina Europa gabe, zaila
da jokalari onei eustea. Lokomotiv Kubanek soldata hobea eta
Europako lehiaketa eskaintzen
2012ko irailaren 23a, igandea
berria 29
‹ Kirola
Saskibaloia D 2012-2013ko sasoiko ACB liga: Lagun Aro GBC
dio, eta gu ezin gara horren aurka
lehiatu.
Kolpea hartuko zenuten,ezta?
Jakina, berak ez zuelako Donostiatik joan nahi, baina bere burua
joan beharrean ikusi du. Demagun hiru aldeak irten garela garaile Baronen talde aldaketarekin. Berak, talde hobean jokatu
eta soldata hobea jasoko duelako.
Lokomotivek jokalari bikaina lortu duelako, eta guk dirua irabazi
dugulako trukearekin.
Entrenatzaile batek sentimendurik
ba al du horrelako kasuetan?
Ez, ez, ezinezkoa da. Kaltegarriak
dira, eta ezin da talde bat sentimenduen arabera gidatu. Ez dut
ezagutzen sentimenduen araberako lanik egiten duen zuzendaritzarik. Ezin zaio entrenatzaile bat
bere karguan mantendu sentimenduengatik, adibidez.
Onartuta zenuten Andy Pankok eta
Sergi Vidalek taldean jarraitzea ia
ezinezkoa izango zela.
Bai. Pankok lau denboraldi egin
ditu Donostian, eta inoiz ez du
izan Euroligako talde handi batean jokatzeko aukera. Panathinaikosek aukera eman diolako pozik
gaude, Donostian egin duen lanari esker lortu baitu. Vidalekin ere
antzekoa gertatu da. Ia-ia kantxetatik kanpo zegoen jokalaria zen,
gurera etorri zenean, eta, hemen
egin duen lanari esker, Euroligako talde batean jokatuko du, Unicajan. Errealitatea gogorra da,
baina errealitate horretara egokitzen jakitea da gakoa. Panko, Vidal, Baron… hiru jokalariak joan
dira, taldeko makuluak; baina zer
egin behar dugu, egun guztia
atzera begiratzen egon, damutzen? Ez, ni entrenatzaile naizen
bitartean, behintzat, ez.
Pozik zaude eraiki den taldearekin?
Ni beti nago pozik. Zailtasunak
erronka gisa ikusten ditut, horiek
gainditu eta gauzak ondo egiten
saiatzeko. Hori bai, gauzak garbi.
Berandu goaz, gorabehera horien
erruz, eta kosta egingo zaigu ligari neurria hartzea. Horrek ez du
esan nahi lehiaketari neurria hartuko ez diogunik, kontuz. Ez da
erraza jokalari aldaketei aurre
egitea, edo fitxatutakoekin lanik
egiteko aukerarik ez izatea euren
sasoia dela eta… Espero ez genituen gai asko katramilatu dira,
zoritxarrez.
Zer transmititu dizu taldeak denboraldi-aurreko lau partidetan?
Garrantzitsuena, nahi duela.
Gauzak ondo eta txukun egiteko
grina duela, eta hori asko da. Joan
sasoitik hemen dauden jokalariek taldeko filosofia, lan egiteko
modua erakutsi nahi izan diete
iritsi berriei, eta iritsi berriek,
gogo onez entzun eta saiatu. Niretzat hori funtsezkoa da. Talde
guztiak ezberdinak dira. Oraingo
Lagun Arok eta aurreko denboraldikoak ez daukate zerikusirik,
baina moldatu egin beharko
dugu. Korolev eta Woods ondo
daudenean jakingo dugu talde
hau zertarako gai den, osatuta dagoenean. Iritsi direnek, eta taldean egon baina neurririk eman ez
zutenek, euren onena ematea da
gure erronka, baina errealitatea
onartuta. Martxa hartzea kosta
egingo zaigula. Horrek ez du esan
nahi partida gehiago edo gutxiago galdu edo irabaziko dugunik.
Aurreko denboraldiko taldea eta sasoi honetako taldeak alderatzea zaila da.
Ez, denbora galtzea da. Ezin dira
alderatu.
Zure joko eredua aldatuko al da?
Joko azkar eta dinamikoa ikusiko al
dute zaleek denboraldi honetan
ere?
Hori negoziazio mahaitik kanpo
dago. Talde bakoitzak ezaugarri
«Oraingo Lagun Arok
eta aurreko
denboraldikoak
ez daukate zerikusirik»
«Woods ez da
Lagun Aron jokatzeko
jokalaria, baizik eta
talde handiagoetakoa»
«Nire taldeak bakarrik
arduratzen nau. Ez dut
irakurtzen beste taldeen
inguruko berririk»
«Ez dit axola zein
postutan sailkatu; lana
egiten badugu, emaitza
ona izango da»
jakin batzuk ditu. Agian, aurten
talde honek nahikoa du 80 puntu
saskiratzea irabazteko, eta joan
sasoikoak 90 behar zituen. Nire
helburua talde honek mailarik
gorenena ematea da, eta taldeak
hori egiteko zer behar duen bilatzea. Talde bati ezin zaio eman
ezin duena eskatu, baina, era berean, ezin zaio ezeri uko egin.
Begiratu bat iritsi direnei. Dani Diez
utzita etorri da Madrildik. Zer eman
diezaioke taldeari?
2-3 postuetan joka dezake. Azkarra da, jaurtiketa ona dauka, erasoko errebotea oso ondo lantzen
du, eta ilusio handia du. Ikasten
saiatzen ari da, baina pazientzia
apur bat eduki behar da berarekin. Raul Netorekin gertatutakoa
ekarri nahi nuke gogora. Orain
jende guztia erotuta dago berarekin, egin zuen sasoi bukaera ikusita, baina hasieran dena zen zalantza. Dani Diezekin berdin.
Qyntel Woods izan zen.Izango al da?
Oso jokalari ona da. Iraganean
gauza batzuk gaizki egin dituela?
Eta zer? Berak berriro talde indartsuen miran jarri nahi badu,
aukera aparta du gurekin. Ez da
Lagun Aron jokatzeko jokalaria,
talde handiagoetarakoa baizik.
Esaldi hori ondo uler dadila, me-
sedez! Bizitzako hainbat konturengatik, gurean bukatu du; ea
aukera baliatzen duen.
Barruan Rubio eta Ekene Ibekwe ariko dira.Biko ezberdina,erabat.
Rubiok pozik egon nahi du berriz.
Unicajan eta Banca Civican ez du
berak espero bezala gozatzeko aukerarik izan, eta bere tokia bilatzera etorri da guregana. Dirua
galduz, eta laguntzeko gogo ikaragarriarekin. Zertan? Korrika
egiten, erasoko errebotean, borrokarako grina, faltak… Ibekwe
elastikoa da, beso-zabalera handikoa, baina ez hain garaia (2,06 metro neurtzen du). Ez dauka pisu
handirik, eta horrek kontaktu jokoan sufritu egingo duela esan
nahi du. Trukean, ona da kontraerasoan, jauzi handia du, eta gutxik dakiten dohaina: jaurtiketa
ona dauka lau, bost edo sei metrotik. Bera kantxan dagoenean kontaktu joko horretan daukagun gabezia estaltzen saiatu beharko
dugu, baina hori nire lana da.
Bi hitz Julen Olaizolari buruz ere.
4 postuan jokatzen du, baina 5a
izateko joerarekin. Oso indartsua
da, atletikoa, eta jauzi onekoa. Lehen taldeko jokalaria dela erakutsi nahiko du, baina lasai egin behar du bere bidea.
Taldearen alde onei begiratu, eta
joko antolatzaile parea datorkio burura jende guztiari. Netok eta Javi
Salgadok oso bikote ona osatzen
dute.
Niretzat onena. Bikote hori eta
talde guztia. Jokalari bereizketarik egin gabe.
Beste talde askok ere komeriak izan
dituzte jokalari zerrenda duinak osatzeko.Ze iritzi duzu?
Ez dut iritzirik. Nire taldeak bakarrik arduratzen nau. Ez dut
irakurtzen beste taldeen inguruko berririk, haien aurka jokatzen
dugunean arduratuko gara.
Ze mezu helarazi nahi diozu zaleari?
Errendimendua gure lanaren baitan dagoela, eta babes gaitzatela.
Funtsezkoak izan ziren, batez ere
liga hasieran, okerren geundenean, eta sasoi honetan antzera egiteko eskatu nahi nieke.
Zer lor dezake Lagun Arok?
Lagun Aro zer den onartu beharko genuke aurrena, ezta? Lagun
Aro ez da urtetan bosgarren postuan sailkatu izan den taldea. 14.,
13. eta 11. sailkatu izan da. Hori
ona edo txarra den epaitu gabe,
baina erreferentzi gisa. Bosgarren izan ginela joan den sasoian?
Bai. Non sailka gaitezkeen? Ez dit
axola, lana egiten badugu, emaitza ona izango da.
Panko, Vidal eta Baron joan dira. Ez
dira gutxi klubak gorriak ikusiko dituela pentsatzen dutenak.
Ez dit axola. Zailtasuna erronka
bihurtzea da gure helburua.
6.000 bazkideetatik %97k berritu
du abonamendua.Berri ona.
Ikaragarria. Ez dugu alor horretaz arduratu behar, eta hori gauza
ona da.
Jaroslav Korolev osasuta dago jada, taldeari laguntzeko prest. GBC
Iragan polita, baina
errealitate gordina,
Lagun Aroren ikur
Diru faltak arazo asko
sortu dizkie teknikariei
taldea eraikitzeko
lanean, eta taldea
nabarmen apalagoa da
A.U. Donostia
Esne-mamitan bukatu zuen Lagun Arok joan den denboraldia,
baina azkar batean hurbildu ziren laino beltzak Donostia aldera.
Lan bikaina egin zuten bi izarrek,
Andy Pankok eta Sergi Vidalek,
poltsikoa betetzeko eskaintza bikainak jaso, eta arrakastaren ateak ireki zizkien taldea bide bazterrean utzi zuten. Ez zen kolpe bakarra izan, ezta mingarriena ere,
gauzak ondo, jakina zelako bi horiek taldea utziko zutela. Foru Aldundiak taldeari ematen zion laguntza murriztu zuen nabarmen,
krisi garaia dela eta; eta horrek
Eurokopari agur esatea eta hitzez
hitzartuta zeuden jokalari batzuei uko egin beharra ekarri
zuen. Berni Rodriguez espainiarrarena da kasu ezagunena.
Aurrekontu berriarekin lanean hasi, eta Jimmy Baronen agurra etorri zen. Europako ispilua
gabe, Errusiako errubloen txintxin hotsa entzun zuen estatubatuarrak, eta taldeak ez zion oztoporik jarri, haren soldataren truke bi jokalari fitxatu zituelako:
Chris Lofton eta Qyntel Woods.
Aste honetako berria da Loftonen
lesioa eta agurra. Umezurtz geratu da Lagun Aro, herren, eta Lofton ordezkatuko duen jokalariak
ere denbora beharko du taldera
egokitzeko. Woodsek ere hilabete
luzea beharko du, Jari Korolevek
bezala.
Baldintza horietan, zer? Neto
eta Salgadorekin konfiantza edukitzea, onena. Dani Diez hegalekoak gauza onak erakutsi ditu,
eta Guille Rubiok eskarmentua
du akuilu. Doblasek eta Papamakariosek jokalari garrantzitsuei
dagokien erantzukizuna hartu
beharko du, eta Ibekwek aurredenboraldiko lau partidetan erakutsi duen gaitasun fisikoari zukua atera.
Helburu apalak finkatzea komeni, baldintza horiekin. Bosgarren postua sekulakoa izan zelako, baina hori errepikatzea zaila,
ezinezkoa dirudielako. Hiru izar
distiratsu galdu ditu taldeak: ligako jokalari onena, Panko, bosteko
onenean sartu zuten bestea, Vidal, eta Baron maisua zen hiruko
jaurtiketetan. Hegan egin dute
hirurek. Litekeena da taldeak dezente sufritzea Gabonak arte, eta
prestatzen hastea, onena. Harmailetako bultzada, behintzat, ez
dute faltan botako.
G Lagun Aro GBC
pJoko antolatzaileak
Raul Neto (Brasil, 20 urte)
Javi Salgado (EH, 32 urte)
pEskoltak
M. Papamakarios (Gre., 32)
Mikel Motos (EH, 19 urte)
Dani Diez (Espainia, 19 urte)
pHegalekoak
Qyntel Woods (AEB, 31 urte)
pHegal-pibotak
G. Rubio (Katalunia, 29 urte)
I. Korolev (Errus., 25 urte)
Julen Olaizola (EH, 19 urte)
pPibotak
D. Doblas (Espainia, 31 urte)
E. Ibekwe (Nigeria, 27 urte)
30 berria 2012ko irailaren 23a, igandea
Kirola ›
Itxura serioa
emanda galdu
du Miarritzek
Racingen
aurka (13-12)
DLaburrak
Athleticek Levante
hartuko du gaur Superligan
FUTBOLA › Athleticek,Realak
eta Lagunak-ek gaur jokatuko
dituzte Espainiako Lehen Mailako hirugarren jardunaldiko partidak.Bizkaitarrak izango dira
etxean ariko diren bakarrak,eta
Levante arriskutsua hartuko dute (11:30).Realak eta Lagunakek,berriz,etxetik at jokatuko dute: gipuzkoarrek,Sant Gabrielen
aurka (11:00),eta nafarrek,Rayoren aurka (12:00).
Lehen minutuetan 10-0
gibeletik joan ondotik,
partidara itzuli dira
lapurtarrak, baina
errematea falta izan zaie
Lewis Hamilton (McLaren), atzo, Singapurko Sari Nagusiko sailkatze saioan. DIEGO AZUBEL / EFE
Eneritz Zabaleta Baiona
Miarritzek oso hurbil izan zuen,
atzo jardunaldi honetako kolpea.
Racingen etxean partida oso serioa jokatu zuen, baina puntu bakar batengatik galtzaile atera zen
(13-12). Pariskoek izugarri sufritu
zuten partida bukaeran, haien
emaitza mantentzeko. Castresen
etxean aise galdu ondotik, burua
altxa zuen Miarritzek, eta garaipena merezi arren, defentsako
puntuarekin konformatu behar
izan zuen. Partida on horren ondotik, hurrengo igandean Anoetan jokatuko duten derbira sasoiko iritsiko dira miarriztarrak.
Atzoko partida, lehen hamar
minutuetan galdu zuen Miarritzek. Etxekoek markagailua ireki
zuten, zigor kolpe bati esker. Horren ondotik, Babyk ez zuen bere
iniziatiba onena izan. Racingeko
defentsaren gainetik ostiko txiki
bat bota zuen, bere 22 metroetan
zelarik. Baina ostikoa gaizki jo
zuen, eta Saubadek harrapatu eta
entsegua sartu: 10-0.
Hasiera txar horren ondotik,
Miarritzek jokoa eremu txikian
lotu zuen. Racing erasoan hegaletara joaten saiatu zen, baina Miarritzeko defentsak ederki gibelarazi zituen paristarrak. Lapurtarrak, haien indar fisikoari esker,
partidara itzuli ziren. Racing defentsan sufritzen ari zen. Miarritze ongi antolatuta zegoen, eta
Peyrelonguek bere taldea partidan sartu zuen, zangoz: 13-12.
Azken hamar minutuak Miarritzerenak izan ziren. Bere taktikari fidel, eremu txikian eta aitzineko jokoan Racing estu hartu
zuen. Parisek zuen guztia utzi
zuen, eta estu eta larri ibili zen
emaitzari eusteko. Peyrelonguek
aukera izan zuen Miarritzeri garaipena emateko. Baina, erabat
akituta, motelegi jo zuen azken
ostikada. Azkenean, garaipena
Parisen gelditu zen.
Gernika eta Hernani, irabazle
Espainiako Ohorezko Mailan, berriz, Bizkaia Gernikak eta Hernanik irabazi egin zuten atzo etxean:
bizkaitarrek 51-14 El Salvadorri,
eta gipuzkoarrek 26-24 Cisnerosi.
Getxo Arteak, ordea, galdu egin
zuen Valladoliden (Espainia),
Quesos Entrepinaresen aurka (3417). Ampo Ordiziak gaur jokatuko
du, La Vilaren zelaian (12:30).
Iluntasunean nagusi
Hamiltonek berriz utzi
G Singapurko Sari Nagusia
du agerian sasoian dela,
eta ‘pole’-a lortu du
Singapurren, Maldonado
eta Vettelen aurretik
Irujo-Zabaleta nagusitu
dira Ardoaren Desafioan
Luzera
5,067
km
Distantzia
309,316
Laurentzi Garmendia Donostia
Txapelketan aldaketa sakonak
eragin ditzake gaurko lasterketak. Etorriko dira Singapurkoaren itxura desberdina duten lasterketak, baina atzoko sailkatzeak utzi zuen argazkia lasterketa
bikain baten abisua da. Sebastian
Vettelek behar zuen atzo pole-an,
saio libre guztietan nagusitu ostean. Lewis Hamiltonek eta Pastor
Maldonadok aurrea hartu zioten,
ordea. McLarenekoak sailkatze
saio guztian sekulako abiadura
erakutsi zuen, eta aurkariak ezinean utzi. Fernando Alonsok bosgarren amaitu zuen, lasterketarako postu arriskutsuan.
Hamiltonentzat urteko bosgarren pole-a izan zen atzokoa. Eta
ez hori bakarrik: azken lau lasterketetan hiru pole lortu ditu, eta bi
garaipen. Italiakoaren errepikapena gerta daiteke gaur gauean
Singapurren, inork ez badu hura
geldiarazten. Vettelek huts egin
zuen Q3 saioan, bi arrazoigatik.
Bata, aurreko saio guztietan Hamiltonengandik oso gertu aritu
ostean, azkenekoan urrun gelditu
zelako. Eta bestea, horren erruz
Maldonadok aurrea hartu ziola.
Ikuskizun da venezuelarrak gaur
zein erritmo izango duen, baina
Williams autoak beti ongi moldatu dira Singapurren.
Oraingo honetan Alonsok ez du
Felipe Massaren laguntza izango,
brasildarra oso atzean geratu baitzen. Alderantziz, aurkari asko ditu aurretik espainiarrak. Vettel
eta Hamilton dira beretzat arrisku gehien dutenak, eta bi horiek
bera baino aurreragotik aterako
dira. Horrez gain, Jenson Buttonek eta Maldonadok ere kalte
egin diezaiokete, puntuak kentzeko egoeran baitira. Beste gidari
arrriskutsu batzuk atzean utzi zituen Alonsok. Mark Webber ez
km
Itzuliak
PILOTA › Irujo-Zabaletak nagusitasunez irabazi zioten Olaizola II.a-Beroizi Logroñon (Espainia), sanmateoetako Ardoaren
Desafioan (12-22). Gaur amaituko da pilota feria, binakako
finalarekin. Etxeko bikotea, Titin
III.a-Merino II.a, eta Berasaluze
VIII.a-Albisu izango dira aurrez
aurre (17:00, ETB1).
61
Bihurg.
23
Marina Bay
2011ko podiuma
Antena3 14:00
TF1
14:00
Pole errekorra
1. Sebastian Vettel
Red Bull
1.44,801
2. Jenson Button
McLaren
Lasterketako errekorra
F. Massa
3. Mark Webber
Red Bull
1.45,599
K. Raikkonen
Ferrari
2008
Ferrari
2008
Txapelketa
Gidariak
Puntuak
Eskuderiak
Puntuak
1. Fernando Alonso
Ferrari
179
1. Red Bull
179
2. Lewis Hamilton
McLaren
142
2. McLaren
142
3. Kimi Raikkonen
Lotus
141
3. Ferrari
141
Zuazok eta Itxakok
galdu egin dute
‘Pole’-a
Gidariak
1. Lewis Hamilton
Irujo, pilota jotzen. L. JAUREGIALTZO / ARP
Denbora
1.46,362
Gidariak
0,854 ra
0,879 ra
2. Pastor Maldonado
0,442 ra
6. Paul di Resta
3. Sebastian Vettel
0,543 ra
7. Mark Webber
4. Jenson Button
0,577 ra
8. Romain Grosjean
zen eroso aritu eta denbora dezente galdu zuen. Kimi Raikkonenentzat are saio okerragoa izan zen.
Alonsoren arreta ez da aurreko
postuetan bakarrik egongo. Atzetik dituenak ez baitira lasai egoteko modukoak. Raikkonen bera
urruti du, baina pneumatiko sorta gehiago ditu eskuragarri. Lotus autoa lasterketan nabarmentzen da bereziki eta Singapurren
ohi baino geldialdi gehiago beharrezko izango direnez, finlandiarra baztertzea ausartegia da.
Alonsoren lerro berean Paul di
Resta dago, ia espainiarraren denbora berean. Ferrarikoa ez dago
inguru erosoan, eta taldekidearen laguntza izango ez duenez,
kaltea gutxitzea izango du xede.
Denbora
5. Fernando Alonso
1,113 ra
1,426 ra
Ostiraleko eta larunbateko saio
guztien ondoren Vettel eta Hamilton beste guztien gainetik daude.
Gauzak normal joanez gero, bi
hauek izango dira podiumeko lehen bi mailatan. Alonso gehienez
hirugarren izan daiteke, eta horixe izango omen du helburu. Ohikoa da segurtasun autoaren pistaratzea Singapurren, eta gogoan
izango dute askok horri esker irabazi zuela Alonsok lehen aldiz
bertan.
Denborari dagokionez, urteko
lasterketa luzeena da, bi orduen
mugara iritsiz. Urteko bigarren
lasterketa mantsoena da batez
besteko abiadura aintzat hartuta,
eta berotasun hezeak oso gogorra
bilakatuko du lasterketa.
ESKUBALOIA › Zuazok eta Itxakok partida bat irabazi ezinik
jarraitzen dute. Atzo galdu egin
zuten biek ABF ligako hirugarren jardunaldian: bizkaitarrek,
33-34, Valentziaren aurka, eta
nafarrek, 22-29, Casteldefellsen aurka. Zuazok puntu bakarra lortu du lehen hiru partidetan, eta Itxakok, bat bera ere ez.
Anaitasuna Atletico
Madrilen pistan ariko da
ESKUBALOIA › Helvetia Anaitasunak Atletico Madrili egingo
dio bisita gaur, Asobal ligako
hirugarren jardunaldian (12:00,
Teledeporte). Iruñeko taldeak
ez du oraindik punturik bildu,
Bartzelona eta Ademarren
aurka galdu baitu. Egundoko
ezusterik ezean, gaur ere esku
hutsik itzuliko da etxera, Espainiako taldea liga irabazteko bi
faboritoetako bat baita —Bartzelona da bestea—.
2012ko irailaren 23a, igandea
D
berria 31
‹Agenda
Ekitaldiak
Zure ekitaldia BERRIAn agertzea nahi baduzu: www.berria.info/zerbitzuak/agenda/bidali/
Musika
pAlegia. Alegiako Txintxarri
abesbatzak Euskaldun meza
abestuko du. Gaur, 11:15ean,
Juan Bataiatzailea Deunaren
elizan.
pArrasate. IV. Kulturate Akustikoa: Igor Arzuaga & Luis Vil.
Gaur, 20:00etan, Kulturaten.
pBasauri. Iñaki Plaza (20 Hatz
Proiekt). Gaur, 20:00etan, San
Migel auzoan.
pBilbo. Murrunmaldiak-entzunaldiak. Gaur, 17:00etan, Larraskito klubean.
pBilbo. El Cahivache orkestra
milongeroa. Gaur, 18:00etan,
Campos Eliseos antzokian.
pBilbo. Galea orkestra. Gaur,
18:30ean, La Casillan.
pDonostia. Mikro irekia. Gaur,
20:00etan, Doka Kafe Antzokian.
pDonostia. The Cynics. Gaur,
20:00etan, Le Bukowskin.
pElgoibar. Udal musika bandaren kontzertua. Gaur, 12:30ean,
Antzokian.
pElgoibar. Pinos de Roma, The
Millenium Song, La del Manojo
de Rosas, Katituska, Cloudburst
eta Lord Tullamore. Gaur,
12:30ean, Herriko antzokian.
pGasteiz. Cave. Gaur,
20:30ean, Ibu Hotsen.
Antzerkia
pAiara. Bazen Behin Clown:
Maria Macozzi. Gaur, 17:00etan,
Arespalditzako Udaletxeko aretoan.
pBeasain. Tatxin Tatxan...eta
jarri dantzan. Gaur, 18:00etan,
Arana-Bideluze auzoan.
pBergara. Bertsoklown final
nagusia: Jokin Uranga, Iñaki Gurrutxaga eta Iñigo Izagirre. Gaur,
17:30ean, gaztetxean.
pBilbo. Bits, Triciclerekin. Gaur,
18:30ean, Arriaga antzokian.
pDurango. Kanpoaldea toki
bat da. 1-4 urtekoentzako antzerkia. Gaur, 12:00etan, San
Agustin kulturgunean.
pOlatzagutia. Urrun erreinua,
El Tendereterekin. Gaur,
17:00etan, kultur etxean.
Bertsolaritza
pBaztan. Xalbador, bat-bateko mirakulua emanaldia. Gaur,
19:00etan, Arizkunenea kultur
etxean.
pLazkao. Bertso afaria. Asteazkenean, 20:00etan, Maizpiden.
pMungia. Jaiak. Bertso bazkaria. Gaur, 15:00etan.
Hitzaldiak
pArrasate. Lorea Agirreren hitzaldia: Nor izateko. 4 begiratu
euskararen norabideari zikloaren barruan. Asteartean,
19:00etan, Kulturateko Jokin
Zaitegi aretoan.
pBergara. Adimen ezintasuna,
zertan aldatu da, zertan aldatzen ari den. Hizlaria: Paul Zubillaga. Asteazkenean,
19:00etan, Irizar jauregian.
pDonostia. ¿En qué eres buena/o? Descubre tus fortalezas
personales. Asteartean,
18:00etan, Lugaritz kultur etxean.
pDonostia. Euskara: Kontakizuna eta etorkizuna. Asteartean, 19:00etan, Doctor Camino
liburutegian (Abuztuak 31 kalea).
pElgoibar. Alzheimerrarekin
batera bizi hitzaldia. Asteartean, 18:00etan, kultur etxeko hitzaldi gelan.
pGasteiz. Gelditzeko arrazoiak,
fracking-aren inguruko hitzaldiak. Bihar, 19:00etan, Ariznabarra gizarte etxean.
pGasteiz. Gelditzeko arrazoiak,
fracking-aren inguruko hitzaldiak. Asteartean, 19:00etan,
Abetxukuko gizarte etxean.
pOlatzagutia. Hablar por hablar, Aurelio Monreal. Bihar,
20:00etan, kultur etxean.
pOlatzagutia. Palestina: pasado y presente de la ocupación.
Asteartean, 20:00etan, kultur
etxean.
pZarautz. Gurasogintzan hobetzen joateko klabeak. Bihar,
15:00etan, Zuberoa kalea, 22n.
pZarautz. Uxue Alberdiren Aulki-jokoa liburuari buruzko solasaldia. Bihar, 18:30ean, Sanz
Enean.
Bihar,jaialdiaren lehen egunean, Sua erakutsiko dute,auzolanean grabaturiko film bat. ENEKO ARITZAREN LAGUNAK ELKARTEA
Zinemaldi alternatiboa
Donostiako Kortxoenea
gaztetxean, film ugari
emango dituzte bihartik
aurrera, eta film laburren
lehiaketa egingo dute
Erredakzioa
Donostiako Kortxoenea gaztetxean (Gros) urtero antolatzen dute
zinema jaialdi alternatiboa, Donostian alfonbra gorriak nagusi
diren garaian. Euskal zinemagintzako hainbat pertsona ezagunen
laguntza izan dute aurreko emanaldietan; besteak beste, Klara
Badiola eta Martxelo Rubio aktoreena, Juanba Berasategi animazio zinemaren zuzendariarena
eta Fermin Muguruza musikari
eta zinemagilearena. Aurten, zinema emanaldiez gain, film laburren lehiaketa antolatu dute.
Bihar, astelehena, Sua filma
erakutsiko dute, eta, gero, solasaldia egingo dute lanaren egileekin. Asteartean, Ziztadak dokumentala izango da, eta, ondoren,
solasaldia Sabino Ormazabalekin. Asteazkenerako ez dute emanaldirik antolatu, greba orokorrarekin bat egiteko.
Ostegunean, Segoviako Ihesa
filma emango dute. Gero, eztabai-
da egingo dute Eneko Olasagasti
zinemagilearekin eta ihesaldian
parte hartu zuen frankismoko
preso ohi batekin.
Irailaren 28an, ostiralean, Donostiako Piraten dokumentala
aurkeztuko dute, eta Madrilgo
Kofradia Naval de Vallekaseko jai
herrikoien inguruko lana erakutsiko dute. Larunbatean, film laburren rally txapelketa egingo
dute, eta 20 segundoko film lehiaketa.
ZINEMA
pNoiz. Bihartik 29ra arte,
19:00etan.
pNon. Kortxoenean, Donostian.
Dantza
pErrenteria. Oroitzen naiz dantza ikuskizuna. Gaur, 19:00etan,
Errenteria Hiria kulturgunean.
Ikus-entzun
pBergara. Sua. Asteazkenean,
20:00etan, Zabalotegi aretoan.
pDonostia. Sua filmaren emanaldia. Bihar, 19:00etan, Kortxoenea gaztetxean. Indianoene kalean.
pDonostia. Ziztadak dokumentala. Asteartean,
19:00etan, Kortxoenea gaztetxean.
pElgoibar. Ipuin kontalaria:
Lupe Lekuona. Asteazkenean,
17:00etan, Gotzon Garate udal
liburutegian.
pGernika-Lumo. Irrien lagunak
klubaren eguna. Gaur,
10:00etan, plazan.
pPortugalete. Dantzateke haur
berbena. Gaur, 19:00etan, Solar
plazan.
pUsurbil. Kantu jira, kalez kale.
Asteartean, 18:30ean, Udarregi
ikastolan.
Bestelakoak
pBusturia. Eguzki behaketa.
Gaur, 11:30ean, Madariaga dorretxean.
Eguzkia gori-gori ikusteko
Bizkaiko Astronomia
Elkarteak eguzki
behaketa egingo du
Biodibertsitate
Zentroan, Busturian
Erredakzioa
Euskadiko Biodibertsitate Zentroaren eta Bizkaiko Astronomia
Elkartearen artean eguzkia behatzeko saio bat antolatu dute, gaurko. Busturiko Madariaga dorretxearen kanpoaldean egingo
dute, eguerdi aldera.
Saioa hitzaldi batekin hasiko
da —20-30 minutukoa—. Eguzkiaren inguruko oinarrizko kontzeptuak azalduko dituzte, eta behaketan ikusiko dena ulertzeko informazioa emango dute. Gainera,
parte hartzaileek galderak egiteko aukera izango dute, zalantzak
uxatzeko.
Behaketa 12:00 inguruan hasiko da. Bizkaiko Astronomia Elkarteak eguzkiaren orbanak
ikusteko argi zurizko teleskopio-
Eguzki behaketa bat, Bilboko Etxebarria parkean. BERRIA
ak jarriko ditu lanean. Iragazkiak
dituzte gailu horiek: eguzkitik
ateratako materia multzoak ikusteko hidrogeno alfa filtroa tartean. Behaketa egiteko, gutxienez
lau teleskopio jarriko dituzte.
Eguzkia Lurretik hurbilen dagoen izarra da, eta gure zeruko objekturik argiena. 150.000.000 kilometrora dago, eta zortzi minutu
behar ditu han sorturiko argiak
geuregana heltzeko. Eguzkia bi
garaitan soilik beha daiteke begi
bistaz, arriskurik gabe: zerumugatik hurbil dagoenean eta erabateko eguzki eklipseetan. Jardunaldia 14:00 aldera bukatuko da.
Doan da, baina parte hartzeko beharrezkoa da aurretik izena ematea: 94-687 04 02 edo info@torremadariaga.org.
EGUZKI BEHAKETA
pNoiz. Gaur, 11:30ean.
pNon. Busturiko (Bizkaia) Madariaga dorrean.
32 berria 2012ko irailaren 23a,igandea
Agenda ›
b
Eguraldia
JON ALBISU
Joera
Bihar
t°
t°
Asteartea, 25
t°
Itsasoa
pItsasoko egoera. Lehenengo
20 miliatan, hego-mendebaldeko haizea iritsiko da, 4ko indarrarekin, eta itsaskia eragingo
du, aldika, eta, bereziki iparrean,
5eko ufadak sortuko ditu.
pOlatuak. Metro batekoak.
t°
Asteazkena, 26 Osteguna, 27
p
Baiona 21/34
p
Bakio 20/29
p
Donostia 21/27
p
p
Bilbo 21/29
p
Donibane Garazi 17/33
Eibar 20/28
Zeru hodeitsua eta euria
pZerua. Giroa nabarmen aldatuko da. Goizetik, zeru hodeitsua izanen da, eta, tarteka, zaparradak botako ditu, batez ere,
ipar isurian eta mendialdean;
barnealdean, euri gutxiago eginen du, eta ostarteak irekiko
dira. Arratsalderako, zerua garbituz joango da Euskal Herri
osoan barrena.
pHaizea. Mendebaldekoa.
pTenperatura. Behera. Beroenak, ipar isurialdean eta mendi
inguruetan, 20 eta 24 gradu artekoak izango dira; barnealdean, berriz, beroenak, 20 eta 30
gradu artean ibiliko dira.
p
p
p
Leitza 19/26
Arrasate 18/27
Amurrio 20/29
Maule 18/34
p
p
Balmaseda 21/29
p
Abaurregaina 18/27
p
p
p
Gasteiz 17/29 Agurain 16/27
Gaur
t°
Arratserako zaparradak
pZerua. Egunsentiaz geroztik, lanbroa eta behe lainoa
agertuko dira betiko tokietan, baina azkar etorriko da
aldaketa. Ostarteak nagusituko dira Euskal Herri osoan.
Arratsalderako, zaparradak
bota ditzake han-hemenka;
eta ilunabarrean, batez ere
mendi inguruetan, ekaitzak
joko du .
b
Iruñea 20/30
p
p
Tafalla 19/31
Guardia 18/29
pHaizea. Hego-mendebaldeko haizea.
pTenperatura. Berdin. Beroenak, iparrean, 24 eta 29
gradu artekoak izango dira;
barnealdean, ordea, 24 eta
34 gradu artekoak.
p
Tutera 18/32
Itsasaldiak
ORDUA
Itsasbehera
04:32
1.61
Itsasgora
11:03
3.52
Itsasbehera
17:18
1.53
Itsasgora
--:--
--.--
METROAK
Isobara mapa
Eguzkia
S0RTU
08:04
Ilargia
GORDE
20:10
EGUNA
Ilbete
Irailaren 30a, igandea
Ilbehera
Urriaren 8a, astelehena
Ilberri
Urriaren 15a, astelehena
Ilgora
Urriaren 22a, astelehena
Hitz-jokoak
G Zenbaki kateatuak
G Sudokua
4
3
9
8
5 4
2
1
7
1
4 8
9
5
6
1
1
9
1
2
9x9-ko laukian hutsik
dauden gelaxkak bete
behar dituzu, 1etik 9ra
bitarteko zenbakiak
idatziz, eta kontuan izanik
zenbaki bakar bat ere ez
dela bi aldiz azaltzen
errenkada eta zutabe
berean, ezta dagokion
3x3-ko laukian ere.
6
5
7
2
8 5
6
2
3
G Goitibehera
G Atzoko erantzunak
1
2
3
4
5
9 zenbaki
162807543
716098215
927381546
7 zenbaki
1829546
2013459
2769310
3901248
4579821
4736012
5291843
6321947
7682395
8072139
8107324
9381382
6 zenbaki
175409
203895
380952
461897
503646
516379
645123
782910
795120
817624
923781
927038
5 zenbaki
09657
19750
21537
27934
30744
38169
43915
49328
52810
53749
62987
65382
70626
74182
78913
79165
87910
91405
96012
96419
4 zenbaki
0173
0817
1534
1782
1839
2096
2879
4321
5267
6215
7056
8360
3 zenbaki
120
192
265
272
389
415
469
594
642
694
730
763
821
2 zenbaki
32
54
77
95
6
7
8
9
Goiti eta beheiti letra bat gutxiago edo
gehiago du asmatu beharreko hitzak.
1. Musika tresna, perkusioaren familiakoa.
2. Angolako portua eta hiriburua.
3. Lanaren bidez zerbait prestatu edo
egokitu. 4. Hareazko meta handia.
5. Nauka. 6. Baneuka. 7. Bustialdi.
8. Bikoitza. 9. Samurrak, ez gogorrak.
6
1
9
4
5
2
7
8
3
2
3
7
1
8
9
6
4
5
5
8
4
7
3
6
9
2
1
4
6
1
3
7
8
5
9
2
8
2
5
6
9
1
3
7
4
9
7
3
5
2
4
8
1
6
3
9
2
8
4
5
1
6
7
7
4
6
9
1
3
2
5
8
1
5
8
2
6
7
4
3
9
Goitibehera: 1. Baloiak. 2. Alboka.
3. Bloka. 4. Bola. 5. LAB. 6. Bela. 7. Belar.
8. Arbela. 9. Halaber.
2012ko irailaren 23a, igandea berria 33
‹ Agenda
1
Amor bajo el espino blanco
El nombre
Headhunters
Las aventuras de Tadeo Jones
Matalos suavemente
Total recall (Desafio total)
Aretoak
17:15 20:00
17:30 20:10
20:30
16:30 18:30
17:30 20:10
17:15 20:00
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
D GOLEM LA MOREA
D YELMO MEGAPARK
Araba
GASTEIZ
D FLORIDA
San Prudentzio,22 (945-231940).Ikuslearen eguna: asteazkena.
A Roma con amor
12:00
18:00 20:15 22:30
Amor bajo el espino blanco
20:15 22:30
Brave: Indomable
12:00 16:30 18:15
Camera obscura
20:15
El amigo de mi hermana
18:00 20:15 22:30
El nombre
18:00 20:15 22:30
Holmes & Watson.Madrid Days
20:00
Las aventuras de Tadeo Jones 12:00 16:45 18:30
Shanghai
20:15 22:30
Total recall (Desafio total)
17:00
22:30
Una botella en el mar de Gaza
17:30
22:30
D GURIDI
San Prudentzio,6 (945-231940).Ikuslearen eguna: asteazkena.
Ez dago emanaldirik.
A Roma con amor
15:30
Abraham Lincoln: Cazador de vampiros
Atrapados en Chernobil
16:40
Brave: Indomable
Desafio total
16:15
21:30
21:00
17:30 19:30
18:30 20:30
18:00 20:10
18:15 20:20 22:25
18:00
D IBAIGANE
Ez dago emanaldirik.
17:45 20:00 22:15
20:15
18:25 20:25 22:25
18:00
22:40
21:40
(948-222333).Ikuslearen eguna: asteazkena.
Café de Flore
El amigo de mi hermana
El irlandés
La delicadeza
The deep blue sea
Una botella en el mar de Gaza
A Roma con amor, Woody Allenek zuzendutako filma. BERRIA
D SOCIAL ANTZOKIA
Brave: Indomable
Headhunters
D TRUEBA
D BERMEO. Nestor Basterretxea.
D DERIO. Gurea aretoa. Piratas 17:00
Sin rastro 19:30
D DURANGO. Zugaza. Los tres chiflados 17:00
Mátalos suavemente 19:30 22:30
18:10 20:10 22:10
18:00
17:40
19:50
18:20 20:30 22:40
22:15
17:30 20:00 22:30
Abraham Lincoln: Cazador de vampiros
20:00
Abraham Lincoln: Cazador de vampiros 3D
22:00
Brave: Indomable
17:50
Brave: Indomable 3D
15:40
Contrarreloj
16:15 18:15 20:15 22:15
Don Gato y su pandilla
16:00
Dredd
22:10
El gato con botas
16:00
El legado de Bourne
22:20
La posesion
17:45 19:45 21:45
Las aventuras de Tadeo Jones
15:30 17:30 19:30
Las aventuras de Tadeo Jones 3D 16:30 18:30 20:30
Los cachorros
16:00
Los mercenarios 2
20:10
Los Muppets
16:00
Madagascar 3
18:20
Step up revolution
18:10
Silencio en la nieve
16:00 18:00 20:00 22:00
Sin frenos
16:00 18:00 20:00 22:00
Step up revolution 3D
16:10
Ted
20:20 22:30
Todos tenemos un plan
22:15
Total recall (Desafio total)
17:00 19:30
22:00
Donostiako Zinemaldia.
D ANDOAIN. Bastero.
Dragoi ehiztaria 19:30
D ARRASATE. Amaia antzokia.
Las aventuras de Tadeo Jones (3D) 17:00
Contrarreloj 19:30 22:30
D AZKOITIA. Baztartxo. Piratas 17:15
D GERNIKA-LUMO. Lizeo antzokia.
El irlandés 19:30 22:00
El irlandés 19:00 22:00
Bizkaia
BILBO
D COLISEO CINESA ZUBIARTE
Leizaola Lehendakariaren kalea,Ikuslearen eguna: astelehena.
16:00
16:00
16:00
16:00
16:00
18:15 20:30 22:45
18:00 20:00 22:00
18:00 20:00 22:00
18:00 20:00
20:20
16:00 18:10 22:20 22:30
16:00 18:10
22:30
20:20 22:30
18:10
22:00
16:30
19:15 22:00
D GOLEM ALHONDIGA
(94-6070767).
17:15 20:00
17:15 20:00
20:30
17:30 20:10
20:00
16:30 18:30
16:30 18:30 20:30
17:15
17:00 19:45
17:15 20:10
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
D COLISEO
D LAUREN GETXO
Ikuslearen eguna: astelehena.
Arriluze z/g (94-4310310).Ikuslearen eguna: asteazkena.
Elefante blanco
Piratas 3D
Qué esperar cuando estás esperando
Ted
16:00 18:10 20:20 22:30
16:30
19:00 22:00
16:20 18:20 20:20 22:20
20:00 22:15
18:10 20:20 22:30
16:30 18:30
16:15 18:15
20:30 22:30
16:00
D IGORRE. Lasarte aretoa. Madagascar 3 17:00
Moonrise Kingdom 19:30
LEIOA
D CINESA ARTEA
Artea merkataritza gunea (902-333 231).Ikuslearen eguna: asteazkena.
A Roma con amor
16:00
Abraham Lincoln: Cazador de vampiros
Atrapados en Chernobil
16:15
Brave: Indomable
16:00
Contrarreloj
16:30
El nombre
Las aventuras de Tadeo Jones
16:00
Las aventuras de Tadeo Jones (3D)
Madagascar 3
16:00
Matalos suavemente
16:00
Step up revolution
Ted
The possession
16:15
Todos tenemos un plan
Total recall (Desafio total)
16:30
17:30 19:45
17:30 19:45
17:30 20:00
20:00
17:30 19:45
17:30
17:30
20:00
17:30 20:00
22:15
22:15
22:15
22:15
22:15
22:15
22:15
18:15 20:30 22:45
22:30
18:15 20:15 22:15
18:15
18:30 20:30 22:30
18:40 20:20
18:00 20:00
22:00
18:00 20:00 22:15
18:15
20:15 22:30
20:30
22:30
19:15 22:00
D BALLONTI
Brave: Indomable
Cazador de vampiros
La posesion
Matalos suavemente
Tadeo Jones
Todos tenemos un plan
Total recall (Desafio total)
16:15 18:10
16:30
16:20
16:10
16:00
16:00
20:10 22:20
18:30 20:25 22:15
18:20 20:15 22:10
18:00 20:00 22:00
18:10 20:20 22:30
18:10 20:20 22:30
D ZALLA. Zalla antzokia. Piratas 17:30
El cazador de dragones 20:00
Abraham Lincoln: Cazador de ...
Brave: Indomable
Dredd
Eternamente comprometidos
Las aventuras de Tadeo Jones
Los mercenarios 2
Ted
The possession
Total recall (Desafio total)
15:45 18:00 20:10 22:30
16:00 18:00
20:15 22:30
16:20
19:30
16:00 18:00 20:15
22:30
22:30
16:00 18:10 20:15 22:30
16:15
19:15 22:20
D OCINE TXINGUDI
20:30 22:45
18:00
18:15 20:15 22:15
20:00
22:30
18:30 20:30
DONOSTIA
Arraindegi eraikina (943-421371).
Atrapados en Chernobil
Brave: Indomable
Contrarreloj
Desafio total
Desmadre de padre
El legado de Bourne
Las aventuras de Tadeo Jones
Los Mercenarios
Madagascar 3
Matalos suavemente
Shanghai
Step up revolution
Ted
The possession
16:30
16:15
16:00
16:00
16:00
18:30 20:30 22:30
18:15
18:00 20:00 22:15
18:15 20:30 22:45
18:15
22:15
16:00 18:00 20:00
20:30 22:45
16:20
16:00 18:00 20:00 22:15
18:15 20:15 22:30
18:30 20:30 22:45
16:10
20:15 22:30
D PRINCIPE
San Joan,10 (943-421247).Ikuslearen eguna: asteazkena.
Donostiako Zinemaldia.
19:45 22:15
16:30
22:15
22:15
22:15
19:45
18:00 20:00
16:30
19:45
20:00
16:00 18:00 20:00
16:00
LIZARRA
D GOLEM LOS LLANOS
Las aventuras de Tadeo Jones
Las chicas de la 6ª planta
Los mercenarios 2
Ted
22:00
16:00 18:00 20:00 22:15
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
17:30
22:00
17:30 20:00
19:30 22:00
19:30 22:30
17:30
17:30 19:45 22:00
18:00
18:00 20:30
20:30
18:00 20:30
TUTERA
14:30
18:45
16:45
Alyah
Des hommes sans loi
Gangs of Wasseypur
Quelques heures de printemps
The we and the i
14:45
20:45
18:30
16:30
14:30
20:45
20:15
18:45
16:30
ANGELU
D MONCINE
Camille Redouble
Ce que le jour doit à la nuit
Des hommes sans loi
Jason Bourne: l’heritage
Le Guetteur
Les saveurs du palais
Rebelle
Sammy 2
The Expendables 2
Voisins du troisième type
11:00 14:00 16:30
11:00
16:30
14:00 16:30
11:00 14:00 16:30
11:00
11:00
11:00
11:00
19:30 22:00
20:00
19:30 22:00
19:30 22:00
18:00
22:00
14:00 16:00 18:00 20:00 22:00
14:00
18:00
16:00
14:00
14:00 16:00
20:00
DONIBANE LOHIZUNE
D LE SELECT
Alyah
Camille Redouble
Ce que le jour doit à la nuit
Jason Bourne: l’heritage
Laurence Anyways
Les saveurs du palais
Monsieur Lazhar
Quelques heures de printemps
Robot & Frank (JBA)
Voisins du troisième type
17:15
14:30
19:30
19:30
14:30
19:30
17:15 19:30
17:15
17:15
14:45
14:45
A coeur ouvert 21:00
18:00 20:00
D HENDAIA. My best men 15:00
360 (JBA) 17:00
22:15
22:30
18:15
18:15 20:30 22:45
D TOLOSA. Leidor. Brave: Indomable
22:15
22:00
16:00 18:00
D HAZPARNE. Sammy 2 17:00
D OÑATI. Herri antzokia.
17:00
La felicidad nunca viene sola 19:30
USURBIL
Abraham Lincoln: Cazador de vampiros
Atrapados en Chernobil
16:00
Brave: Indomable
16:00
Contrarreloj
16:00
Desafio total
16:00
Dredd
Las aventuras de Tadeo Jones
16:00
Matalos suavemente
16:00
Step up revolution
16:00
Ted
The possession
16:00
16:30
18:00 20:00 22:00
Urbil merkataritza gunea (943-221622).
Gipuzkoa
D LA BRETXA
20:30
18:15 20:30 22:45
18:15 20:30 22:45
20:00 22:00
Mendibil merkataritza gunea (943-630223).Ikuslearen eguna: osteguna.
D CINEBOX URBIL
Donostiako Zinemaldia.
18:15 20:30 22:45
22:00
18:15
22:45
D CINEBOX MENDIBIL
Elefante blanco 19:30 22:15
A Roma con amor
16:00
Abraham Lincoln: Cazador ...
16:00
Atrapados en Chernobil
16:00
Brave: Indomable
Contrarreloj
16:00
Desmadre de padre
16:00
Dredd
16:15
El legado de Bourne
El nombre
Las aventuras de Tadeo Jones
16:00
Las aventuras de Tadeo Jones (3D)
Los mercenarios 2
Madagascar 3
16:00
Matalos suavemente
16:00
Prometheus
Step up revolution
16:00
Step up revolution 3D
16:45
Shanghai
Ted
16:00
The possession
16:00
Total recall (Desafio total)
16:15
19:00
18:00 20:00 22:00
17:00 19:00
18:15 20:30 22:45
IRUN
(94-4839244).Ikuslearen eguna: asteazkena.
(943-001200).Ikuslearen eguna: astelehena.
22:45
22:45
22:45
22:00
17:30 20:00 22:45
19:50 22:30
17:30
17:00 19:45 22:30
17:30
20:00
17:15 19:45
22:35
17:30 20:00 22:45
22:30
D ORDIZIA. Herri antzokia. Brave: Indomable 16:45
D COLISEO CINESA MAX OCIO
22:45
22:45
22:45
A Contrareloj (Digital)
Abraham Lincoln: Cazador de vampiros
Brave: Indomable
Desafio total
La posesión: el origen del mal
Las aventuras de Tadeo Jones
Los mercenarios 2
Shanghai
Ted
(05559-555298).
D SERANTES
Kareaga kalea z/g (94-4310310).Ikuslearen eguna: astelehena.
18:15 20:30
18:15 20:30
18:15 20:30
18:30
18:15 20:30
18:15 20:30
D L’AUTRE CINEMA
El legado de Bourne 19:30 22:30
17:30 20:00 22:30
17:30 20:00 22:30
17:15 19:45 22:15
Brave: Indomable
Camera obscura
Dredd
El legado de Bourne
Holmes & Watson.Madrid Days
Piratas
Ted
D L’ATALANTE
SANTURTZI
D ANTIGUO BERRI
BARAKALDO
22:30
22:30
(05559-557363).
D NIESSEN ZINEMAK
A.L.Cazador de vampiros
Brave: Indomable
16:00
Contrarreloj
16:15
El legado de Bourne
Eternamente comprometidos
Las aventuras de Tadeo Jones
Las aventuras de Tadeo Jones (3D) 16:30
Los mercenarios 2
Madagascar 3
16:10
Somos la Noche
16:00
Ted
The possession
Todos tenemos un plan
16:00
Total recall (Desafio total)
16:00
PORTUGALETE
(948-245400).Ikuslearen eguna: astelehena.
(943-345291).
Todos tenemos un plan 18:00 20:00
Desafio total 19:00
D SAIDE OLITE
D CGR CENTRE
(0559-599090).
Camille Redouble
Cherchez Hortense
(943-635441).Ikuslearen eguna: astelehena.
D ONDARROA. Bide Onera. Lorax 16:30
17:00 20:00
17:00
17:00 20:00
20:00
ERRENTERIA
D LEKEITIO. Ikusgarri.
Piratas
Ted
Total recall (Desafio total)
D MULTICINES
Eskutza kalea,13 (94-4310310).Ikuslearen eguna: astelehena.
A Roma con amor
Camera obscura
El nombre
Grupo 7
Headhunters
Moonrise Kingdom
Sólo es el principio (JBA)
The deep blue sea
Una vida nueva (JBA)
GETXO
17:30 20:00
17:30 20:00
17:30 20:00
17:30 20:00
17:30 20:00
BAIONA
Camille Redouble
11:15 14:00
Clochette et le secret de fees 3D11:15
Des hommes sans loi
11:15 14:00
Expendables 2
Jason Bourne: l’heritage
11:00 13:45
Le Guetteur
Les saveurs du palais
11:15 14:00
L´âge de glace 4 3D
11:15 14:00
Rebelle 2D
Rebelle 3D
14:00
Sammy 2 3D
11:15 14:00
The Dark Knight Rises
Voisins du troisième type
Ice Age 4 3D 17:00
Prometheus 3D 19:30
D GALDAKAO. Torrezabal.
A Roma con amor
Amor bajo el espino blanco
Contrarreloj
Desafio total
Headhunter
Las aventuras de Tadeo Jones
Moonrise Kingdom
Shanghai
Todos tenemos un plan
A Roma con amor
Las aventuras de Tadeo Jones
Matalos suavemente
Shanghai
Total recall (Desafio total)
Lapurdi
S.Esnaola,10 (943-271391).Ikuslearen eguna: asteartea.
EIBAR
D YELMO GORBEIA 3D
Gorbeia merkataritza gunea (945-460623).Ikuslearen eguna: asteazkena.
22:30
22:30
22:30
(948-245400).Ikuslearen eguna: astelehena.
20:00
21:00
22:30
19:45
16:30 18:30 20:30
17:15 20:30
16:30 18:30
16:30 18:30 20:30
16:30 18:30 20:30
D SAIDE CARLOS III
17:30
Abraham Lincoln: Cazador de vampiros 19:00 21:30
18:40 20:40
17:40 19:40
17:15 20:00 22:30
17:15
18:30 20:30 22:30
18:30
18:30 20:30 22:30
22:30
20:00 22:30
18:30 20:30 22:30
20:30 22:30
18:30
18:30 20:30 22:30
18:30 20:30
17:15 20:00 22:30
20:30 22:30
18:30 20:30 22:30
17:15 20:00 22:30
D GOLEM YAMAGUCHI
18:00 20:00 22:00
22:20
20:00
22:00
BASAURI
D YELMO BOULEVARD
A Roma con amor
15:30
Abraham Lincoln: Cazador de vampiros
Atrapados en Chernobil
16:25
Brave: Indomable
15:50
Dredd
El legado de Bourne
Ice Age 4
16:00
John Carter
Las aventuras de Tadeo Jones
16:40
Las aventuras de Tadeo Jones (3D) 15:40
Los mercenarios 2
Madagascar 3
16:00
Matalos suavemente
16:10
Prometheus
Step up revolution
15:30
Ted
The possession
Todos tenemos un plan
Total recall (Desafio total)
A Roma con amor
Amor bajo el espino blanco
El amigo de mi hermana
El nombre
Headhunters
Las aventuras de Tadeo Jones
Matalos suavemente
Todos tenemos un plan
Total recall (Desafio total)
Una botella en el mar de Gaza
A Roma con amor
Abraham Lincoln: Cazador de vampiros
Atrapados en Chernobil
16:30
Brave: Indomable
16:30
Contrarreloj
16:30
Dredd
El legado de Bourne
Las aventuras de Tadeo Jones
16:30
Los mercenarios 2
Madagascar 3
16:30
Matalos suavemente
16:30
Step up revolution
16:30
Somos la Noche
Ted
The possession
16:30
Total recall (Desafio total)
17:50 20:10 22:30
22:30
18:30 20:20 22:10
17:55
17:30 18:45 20:00 21:15
22:30
El legado de Bourne
John Carter
Las aventuras de Tadeo Jones
15:30
Las aventuras de Tadeo Jones (3D) 16:30
Los cachorros
16:00
Los mercenarios 2
Los Muppets
16:00
Matalos suavemente
16:15
Prometheus
Step up revolution
15:50
Sin frenos
16:00
Ted
The possession
Todos tenemos un plan
Boulevard merkataritza gunea (902-221622).Ikuslearen eguna: osteguna.
A Roma con amor
Atrapados en Chernobil
Brave: Indomable
Contrarreloj
Las aventuras de Tadeo Jones
Los Mercenarios
Matalos suavemente
Step up revolution
Ted
The possession
Total recall (Desafio total)
(948-222333).Ikuslearen eguna: astelehena.
Erribera etorb.(94-4181672).Ikuslearen eguna: astelehena eta asteazkena.
20:30 22:45
18:00 20:00 22:00
18:00
18:00 20:00 22:00
19:00 22:00
22:00
18:00 20:00
18:15 20:30 22:45
18:15
20:00 22:15
18:15 20:30 22:45
D KANBO. Aiglon. Rebelle 3D 15:00
MIARRITZE
17:45
18:45
17:25
21:45
22:15
21:15
A Roma con amor
A Roma con amor
16:00
Atrapados en Chernobil
16:20
Brave: Indomable
16:10
Contrarreloj
16:20
Dredd
16:15
El legado de Bourne
La posesion
16:15
Las aventuras de Tadeo Jones
16:00
Las aventuras de Tadeo Jones (3D) 16:30
Matalos suavemente
16:15
Somos la Noche
16:20
Step up revolution
Ted
16:10
Todos tenemos un plan
Total recall (Desafio total)
16:30
18:10 20:20 22:30
18:20 20:20 22:20
18:10
18:20 20:20 22:20
18:15
20:00 22:30
18:15 20:15 22:15
18:00 20:00 22:00
18:30
18:15 20:15 22:15
18:20 20:20 22:20
20:30 22:30
18:10 20:10 22:10
20:15 22:30
19:30 22:10
D LAS CAÑAS
A Roma con amor
Abraham Lincoln: Cazador ...
Brave: Indomable
Dredd
El irlandés
El legado de Bourne
La posesión: el origen del mal
Los Mercenarios
Prometheus
Ted
Total recall
16:00 18:05
20:25 22:45
16:00 18:00
16:10
18:15 20:25
16:15
18:10 20:15 22:30
22:35
17:00 19:45 22:30
16:15
18:15 20:15 22:30
16:00
18:10 20:30 22:45
20:10 22:45
16:00
18:10 20:30 22:45
17:00
19:45 22:30
Nafarroa Beherea
D DONIBANE GARAZI. Le Vauban.
Sammy 2 15:30
Cherchez Hortense 21:00
19:15
20:30
D DONAPALEU. St.Louis.
Rebelle 16:00
La nuit d’en face 21:00
Zuberoa
D MAULE-LEXTARRE. Baitha.
D GOLEM BAIONA
(948-222333).Ikuslearen eguna: asteazkena.
D ITAROA
(902-463269).Ikuslearen eguna: osteguna.
19:45
IRUÑEA
Sept up revolution 19:30
UHARTE
17:20
Nafarroa
D ZUMAIA. Aita Mari.
20:15 22:15
16:00 18:00
16:30 18:30 20:30 22:30
16:00 18:10 20:20 22:30
16:00
18:30
16:00
16:00 18:10 20:20 22:30
22:00
16:15
16:15 18:15 20:15 22:15
20:30 22:30
16:15 18:00 20:00
20:00 22:00
18:15 20:15 22:15
18:00
VIANA
Expendables 2 17:30
D ROYAL
Associes contre le crime
Broken (JBA)
Cherchez Hortense
Du vent dans mes mollets
14:00
Killer Joe (JBA)
La ferme des animaux
La vierge,les coptes et moi (JBA)
Marley (JBA)
Monsieur Lazhar
14:00
Morente Flamenco y Picasso (JBA)
15:40
Quelques heures de printemps
15:45
Rebelle
15:40
Sammy 2
14:00
Superstar
Wrong (JBA)
D OCINE
A.L.Cazador de vampiros
Brave: Indomable
Contrarreloj
Desafio total
Desmadre de padre
Dredd
El legado de Bourne
El nombre
Los Mercenarios
Madagascar 3
Matalos suavemente
Step up revolution
Tadeo Jones
Ted
The possession
Todos tenemos un plan
17:15 20:00 22:30
Expendables 2 17:00 L’âge de glace 4 3D 17:00
A coeur ouvert 21:00
Les femmes du bus 678 (JBA) 21:00
34 berria 2012ko irailaren 23a, igandea
Agenda ›
Komunikazioa D
Bi topiko eta lagun bat
Uhinetatik tiraka
Xabier Lasa
Topiko bat. Kirol kazetariak
topikoz topiko ibiltzen zaizkigu
uneoro, egia eztabaidaezinak balira bezala. Horietako batek zera
dio: «halako kirol taldea itzuli da
lehen mailara, bere historiagatik
inoiz utzi behar ez zuenera».
COPE-Euskadin Jose Angel Peña
(Bilbao), Mauri Idiakez (Donostia) eta Roberto Arrilaga (Gasteiz) kazetariek egunero (15:2016:00) egiten duten kirol saioan
entzun dugu hori azkenaldian.
Peñak bota zuen, Orio arraun taldea aipatuz. Idiakezek, agudo,
errieta egin zion, esanez Oriok
iazko denboraldi kaskarrean ostean merezita egin duela aurtengoa bigarren mailan, Realari
orain berri gertatutakoa gogora
ekarrita. Ez da ohikoa kazetariak
kazetaria zuzentzea astelehenean bezala, zuzenean gainera. Kirol kazetaritzaren praktikari bu-
ruzko eztabaida txukunak sortzen dira saio horretan, Idiakez
zirikatzailea tarteko dela
ala irrati bakarrekotzat hartzen
gaituzten.
Bigarren topikoa. Esklusi-
«‘Me ha dicho un amigo’». Javier Muguruzak Itziar
ba batekin zetorkigula iragarri
zigun Eduardo Garcia kirol kazetariak astelehen gauean, Ganbara saioan. «Fernando Llorentek
bolada bateko isiltasuna hautsi
eta gurekin hitz egin du». Kontua
da ordu batuk lehenago, eguerdian, Athleticeko jokalariaren
adierazpenak jarri zizkigula antenan Jose Angel Peñak COPEn.
Egiatan ari diren, ez ote dituzten
besteenak irakurri edo entzuten,
Mendizabal dantzari hondarribiarrak euskaraz egindako prentsa adierazpenak ekarri zituen
gogora asteroko bere mintzalditxora (Boulevard, ostirala, 09:45),
lagun baten esana aitzakiatzat
hartuta. Laboaren Txoria txori
abestiarekin lotuta daukan pasadizo bat zuen aipagai Mendizabalek. Bada, dantzari horren zein
abestiaren hitzak gaztelerara
itzuli egin zizkigun Muguruzak.
Allande Boutin q
France 3ko kazetaria
Frantziako telebista publikoak iragarritako
mozketek kezka handia sortu dute Baionako
egoitzan. Herenegun greba egin zuten.
«Neurrien atzean
tokiko telebista
sarea desegiteko
asmoa dago»
Ainhoa Arano Donostia
France Euskal Herri iparraldeko
albistegiak 20 urte bete dituenean, opari gisa berri gazi-gozoak
iritsi dira Baionako ordezkaritzara. Allande Boutin (Vernon, Normandia, 1958) kazetariaren esanetan, kate publikoak iragarritako neurriek kolokan jartzen dute
euren eta euskararen etorkizuna.
Zertan eragiten dute zehazki FranceTVk hartutako neurriek?
Orotara, tokiko 13 kate dira kaltetuak; emisioak eten egingo dira
hiru astez, Santu Guztien Egunaren bueltan—urriaren 29tik azaroaren 9ra— eta Eguberrietan —
abenduaren 24tik urtarrilaren
1era—. Horien artean dago FR3ko
gure albistegia ere: France Euskal Herri. Lantaldean bikote bat
mantenduko da, gai bat jorratzeko. Baina guk normalean 5-6 gai
lantzen ditugu egunean; laburbilduta bada ere Iparrraldeko informazio nagusiak aipatzeko.
Tartean euskarazko gaiak. Ez
dago esan beharrik gai bat landuko bada ezingo dela euskarazkoa
izan. Galtzaileak, beraz, ikus-en-
tzuleak eta euskara izango dira.
Azken 20 urteetan mamitzen
saiatu garena zapuztu nahi da;
horrek sortzen du gure baitan
tristezia eta haserrea. Gainera,
nola pentsa daiteke berriek oporrak hartzen ahal dituztela? Informazioak ezin du etenik izan;
horrek ez du inolako zentzurik.
Izan ere, France Euskal Herri albistegia da euskarazko bakarra.
Bai, Frantzian ez da besterik, ez
kate publikoetan, ez pribatuetan.
Albistegi gisa diot; gero badira
emanaldiak eta erreportajeak
kate pribatuetan. Baina albistegi
gisa gu gara bakarrak. Egunean
gai bat edo bi egiten ditugu, gaurkotasunaren arabera. Egia da gutxi dela, baina, Iparraldean euskararen presentzia bermatzen
dugu kate publikoan. Horrek ere
kezkatzen gaitu. Izan ere, pentsatzen ari gara ez ote nahi duten batzuek zerbitzu publikoaren
amaiera; iruditzen zaigu hortik
doazela gauzak.
Kateak, ordea, argudio ekonomikoak erabiltzen ditu.
Kinka larrian gaudela ez dago dudarik, edozein arlotan bezala. Ho-
BERRIA
ri dela eta, langileak prest gaude
denbora gutxiago lan egitera edo.
Baina albistegiak kentzea ez da
batere aterabide ona; onartezina
eta ulertezina da, jendeak ahantziko baikaitu hiru astez desagertuz gero. Esaten dute 700.000 euro
aurreztuko dituztela. Guk ez dugu ulertzen. Momentu horretan
ez baikaude jarduerarik gabe;
oporrak hartzera behartzen gaituzte, baina langile batzuek ezin
dute oporrik hartu. Uste dugu horren atzetik tokiko telebista ezabatzeko asmo bat egon daitekeela; tokiko telesbisten sarea ez dutela desegingo diote behin eta berriz, baina gu ez gara fio. Adibidez,
Frantziako Ikus-entzunezko Kontseiluko presidenteak herenegun
esan zuen France TVren arazoa
hirugarren katea dela, kate erregionala, alegia. Agerikoa da tokiko kateak begiztatuta gaudela.
Audientzia onak izan arren.
France Euskal Herri-k, batez beste, 48.000 ikus-entzule inguru ditu
egunero. Iparraldean 280.000 biztanle inguru izanen gara orotara.
Ikus-entzule horiekin zer gertatuko da? Nekez uler daiteke.
Eragile politikoen aldetik ere atxikimendu zabala jaso duzue.
Oso sostengu zabala dugu: bat egiten dute gurekin ezkerreko zein
eskuineko frantses zinegotziek.
Ostiralean irratsaio hori entzun
zuen lagun batek adierazi dit haserre jarri zuela Muguruzaren jarrerak. Alegia, Radio Euskadiko
entzule erdaldun horri ezin zaizkiola jarri gauzak horren erraz
hizkuntzen arloan. Mendizabal
Laboa eta beste makina bat sortzaileen euskarazko esan eta idatzi jakingarriak bere jatorrizko
bertsioan aurkeztuz gero, aiseago lor daitekeela erdaldun horrengan euskararekiko gogoa
piztea. Ordea, dena xehe-xehe eta
itzulita emanez gero, berriz ere
segituko duela entzule gazteleradun huts eta eroso izaten.
Oso lagungarri zaigu hori. Ipar
Euskal Herriko bi diputatu sozialistek, adibidez, parlamentuan
galdera bat egingo diote Kultura
ministroari azaldu dezan zertan
den telebista publikoaren geroa.
Babes handia izan dute Ipar Katalunian eta beste eremuetan ere.
Herenegun egindako grebak arrakasta izan zuen,ezta?
Mobilizazio ikaragarriak izan ziren. Baionan erabatekoa izan zen;
lantalde osoak egin zuen protesta,
erredaktoreburua barne. Eskualdean, bost erredaktoreburuk egin
zuten greba, eta, batez beste,
%80ko jarraipena izan zuen.
Frantzian Hollandek bozak irabazi
ostean, espero al zenuten halako
erabakirik?
Nik behintzat ez. Uste nuen alderdi sozialistak bermatuko zituela
zerbitzu publikoak. Egia da, ordea, hau azkeneko bost urteetan
eramandako politikaren fruitua
dela. Kontuan izan, gainera, telebista publikoan ez dela barne aldaketarik izan hauteskundeen
ostetik. Jarraitzen dute, beraz,
antzinako politikarekin. Hala ere,
guk ez genuen uste itxiko gintuztenik, neurriak hartuko zituztela
bai, baina ezustean harrapatu
gaitu. Espero dugu sozialistek
atzera egitea. Okerrera egiten
badu, ez nuke ulertuko. Egia da
ahaleginak egin behar ditugula;
prest gaude. Baina saioa gelditzeak ez du zentzurik. Gainera, neurria inposatu egin digute. Sindikatuekin eta langile batzordeekin hitz egin gabe iragarri dute.
Berri txarren artean, betiere, bada
bat ona: euskarazko magazina.
Bai, FR3k tokiko hizkuntzei begirako egitasmo bat jarri du martxan, eta horren barnean euskarazko saio bat egitea proposatu digute. Txirrita izeneko magazina
hiru igandean behin emango da
(11:00). Irailaren 30ean hasiko da,
eta 26 minutuko saioa izango da,
denetariko gaiak landuko dituena. Gure asmoa euskara hizkuntza moderno gisa erakustea da.
2012ko irailaren 23a, igandea
berria 35
‹ Agenda
E
Gaurko filmak
Novia a la fuga
Sanmateoetako
finala, zuzenean
Krisi ekonomikoaren
eragileen atzetik
Lehen Donostia Saria,
John Travoltarentzat
Sanmateoetako finala zuzenean emango du ETBk, baita streaming bidez ere. Berasaluze
VIII-Albisu eta Titin III-Merino II
bikoteen arteko partidaren
emankizuna eginen dute Xabier
Euzkitzek eta Joxan Tolosak.
Jordi Evole kazetariak zenbait
ekonomialari, banku bateko
presidentea eta Espainiako
Bankuko ikuskari bat elkarrizketatuko ditu, krisia piztu duten
erabakiak eta errudunak topatzeko asmoz.
John Travolta aktoreak Zinemaldian banatuko den lehen
Donostia saria jasoko du, gaur,
Savages filmagatik. ETBk zuzenean emango du ekitaldia. Oliver Stone zuzendariak aurkeztuko du filma.
Pilota. ETB1, 17:00.
‘Salvados’. La Sexta, 21:30.
Donostiako Zinemaldia. ETB1, 23:10.
11
La Faille
11
p Tele5, 16:00. Zuz.: Garry Marshall.
p France2, 20:45. Zuz.: Gregory Ho-
Akt.: Julia Roberts, Richard Gere. AEB.
1999.
blit. Akt.: Anthony Hopkins, Ryan Gosling, David Strathairn. AEB. 2007.
The contract
Recuérdame
11
111
p Antena3, 16:15. Zuz.: Bruce Beres-
p Antena3, 22:10. Zuz.: Allen Coulter.
ford. Akt.: John Cusack, Morgan Freeman ,Jamie Anderson. AEB. 2006.
Akt.: Robert Pattinson, Emilie de Ravin, Chris Cooper. AEB. 2012.
Scooby doo 2: desatado
En el punto de mira
11
11
p LaSexta, 15:30. Zuz.: Raja Gosnell.
p La1, 22:15. Zuz.: Pete Travis. Akt.:
Akt.: Sarah Michelle Gellar, Freddie
Prinze Jr., Matthew Lillard. AEB. 2004.
Dennis Quaid. AEB. 2008.
La chaqueta metálica
Little Nicky
1
p Cuatro, 17:30. Zuz.: Steven Brill. Akt.:
Adam Sandler. AEB. 2000.
Bienvenue au Gîte
11
1111
p La1, 23:45. Zuz.: Stanley Kubrick.
Akt.: Matthew Modine, Vincent D'Onofrio. Erresuma Batua. 1987.
La masai blanca
111
p Arte, 20:40. Zuz.: Claude Duty. Akt.:
p ETB2, 01:40. Zuz.: Hermine Huntge-
Philippe Harel, Marina Foïs. FrantziaErresuma Batua. 2002.
burth. Akt.: Nina Hoss, Jacky Ido, Katja
Flint. Alemania. 2005.
D
D
Telebista
ETB 1
ETB 2
Hamaika
Antena 3
Cuatro
TF1
08:10: Bizi berria. 08:25: Ibil2d.
08:50: (H) Eltzean. 09:20: In
english please. 09:50: Egi bidean. 10:00: Meza santua.
11:00: Iparraldearen orena
igandea. 11:25: Zu kirolari.
11:55: Herri kirolak. Zazpi herrialdeen arteko txapelketa.
13:30: Euskal Herria: Lau haizetara. 14:00: Gaur egun.
14:45: Eguraldia. 15:00: Herri
kirolak. Artzain Txakurrak:
Oñatiko Saria. 17:00: ETB kantxa. Urrutikoetxea - Ibai Zaldua / Aritz Lasa - Cecilio. San
Mateo Feriako Finala. Olazabal - Ladis Galarza / Olaetxea
- Iza. 20:30: Gaur Egun. 21:00:
Gol festa. 21:30: Udazken loreak. 23:10: Donostiako Zinemaldia. 2012ko Donostia Saria. 23:30: ETB Kantxa. San
Mateo Feriako Finala. 00:35:
Kultura gaua. 01:15: Iparraldearen orena igandea.
07:05: Del país de los vascos.
07:35: Una historia del Zinemaldia. 1953an hasi eta gaur
egun arte ko errepasoa.
08:05: In english please.
08:35: Hora GMT. 09:10: Nueva vida. 09:20: Palabra de ley.
09:50: Los asesinatos de Midsomer. 13:15: Rex. 14:58: Teleberri. 16:00: Eguraldia. 16:15:
Zinema. ‘Madame’. Zuz.: Salvatore Samperi. Akt.: Nancy
Brilli, Lorenzo Flaherty. 2005.
19:20: Zinema. ‘La balada de
Lucy Whipple’. Zuz.: Jeremy
Kagan. Akt.: Glenn Close,
Jena Malone. 2001. 20:58: Teleberri. 22:05: Eguraldia. 22:30:
El conquistador del Aconcagua. 00:40: 60 minutos.
100% Donostia. 01:40: Zinema. ‘La masai blanca’. Zuz.:
Hermine Huntgeburth. Akt.:
Nina Hoss, Jacky Ido. 2005.
03:40: Musika gauak jazz.
09:00: Alex eta Alexis. Marrazki bizidunak. 09:55: Euskal
Herria esnatuz. 13:25: Tolosa
blues. 13:55: Z!nemaldi@n.
Donostiako Zinemaldiaren
inguruko saio berezia. 14:55:
Gurean gaur. 16:10: Musikaz
gain. 16:20: Erritmo biziz. 17:30:
Skapa. 17:45: Ikusmira. 18:15:
Zugarramurdiko museoa.
19:45: Musikaz gain. 19:55: Gurean gaur. 20:55: Z!nemaldi@n. Donostiako Zinemaldiaren inguruko saio berezia.
21:55: Punto info. 23:10: Gurean gaur. 00:00: Gurean gaur.
01:10: Emisioaren amaiera.
07:15: Megatrix. 10:30: Centímetros cúbicos. 11:15: Fórmula 1. GP Singapur. 16:15: Zinema. The contract. 2006.
17:45: Zinema. Bajo el influjo
del amor. 2010. 19:45: Zinema. Dream hotel Bali. 2005.
21:00: Antena 3 Noticias 2.
21:30: Deportes. 21:45: Eguraldia. 22:00: Zinema. Recuérdame. Akt.: Robert Pattison,
Pierce Brosnan. Zuz.: Allen
Coulter. 2012. 00:15: Zinema.
Jane Doe: el ojo que te acecha. 2006. 01:45: La fórmula
de la felicidad. 02:15: Ganing
Casino. 04:45: Únicos.
06:45: Bob Esponja. 07:30: El
zapping de los surferos. 08:15:
Top Gear. 09:45: El encantador de perros. 11:45: Callejeros
viajeros. 14:00: Noticias Cuatro. 14:50: Deportes Cuatro.
15:45: Zinema. Atrapado en
un pirado. 2008. 17:30: Zinema. Little Nicky. 2000. 19:15:
¿Quién quiere casarse con mi
hijo?. 20:00: Noticias Cuatro.
21:00: Deportes Cuatro. 21:30:
Lo sabe, no lo sabe. Juanra
Bonetek aurkeztutako lehiaketa. 22:30: Padres Lejanos.
Estreinua. Manue Diazek gidatutako saioa.
06:30: TFou. 10:20: Automoto.
11:00: Telefoot. 12:00: Les 12
coups de midi!. 13:00: Journal.
13:20: F1 a la une. 13:55: 1 Formula. Singapurreko Sari Nagusia. 16:20: Les Experts. Telesaila. 18:00: Sept a huit.
20:00: Journal. 20:50: Zinema.
‘Le prix à payer’. Zuz.: Alexandra Leclère. Akt.: Christian
Clavier, Nathalie Baye. 2006.
22:40: Les Experts: Manhattan. Telesaila. 00:00: Les experts. 01:00: Preuve a l’appui.
01:50: L’actualité du cinéma.
01:55: Le club de l’économie.
02:25: Reportages.
La 1
Tele 5
Arte
France 2
‘Udazken loreak’. 21:30
‘El conquistador del...’. 22:30
06:00: Noticias 24 horas.
11:00: Comando actualidad.
12:00: Zinema. Liberad a Willy
3: el rescate. 1997. 13:30: Cocina con Sergio. 14:00: Solo
moda en La1. 14:30: Corazón.
15:00: Telediario1. 15:50: Eguraldia. 16:00: Zinema. Segunda oportunidad. 2009. 17:25:
Zinema. Cómo perder la cabeza. 2001. 18:50: Saskibaloia. Supercopa de España.
Finala. 21:00: Telediario2.
22:05: Eguraldia. 22:15: Zinema. En el punto de mira.
2008. 23:45: Zinema. La chaqueta metálica. 1987.
06:45: I love TV. 09:15: El coche fantástico. 11:15: Tú sí que
vales. Christian Galvezek aurkeztutako lehiaketa. 15:00: Informativos Telecinco. 16:00:
Zinema. Novia a la fuga. Akt.:
Julia Roberts, Richard Gere.
Zuz.: Gary Marshall. 1999.
18:00: ¡Qué tiempo tan feliz!.
Maria Jose Camposek gidatutako saioa. 20:55: Informativos Telecinco. 22:00: Aída.
‘Cerda 211’, ‘Cuando vuelvas a
mi helado’ eta ‘Buenas chuches y buena suerte’. 02:00:
Premier casino. 05:00: Nosolomusica.
11:45: Square. 12:30: Fascination gratte-ciel. 13:00: Philosophie. 13:25: 360º- GEO.
14:20: Karambolage. 14:30: Tshirts Stories. 15:30: Indian
Songs. 16:00: Tanglewoodeko Musika Klasiko Jaialdia.
17:45: Personne ne bouge!.
18:30: Cuisines des terroirs.
19:00: Maria Joao Pires joue le
‘Concerto pour piano nº 2’ de
Beethoven. 19:45: Arte journal. 20:00: Karambolage.
20:10: Le blogueur. 20:40: Zinema. ‘Bienvenue au gîte’.
2002. 22:25: Dokumentala.
‘Pour un panier de truffes’.
07:00: Thé ou café. 08:05:
Rencontres à XV. 08:30: Les
chemins de la foi. 10:45: Meza.
12:05: Tout le monde veut
prendre sa place. 13:00: Journal. 13:20: 13h15, le dimanche... 14:10: Vivement dimanche. Gonbidatua: Marc Lovaine. 16:25: Grandeurs nature.
17:30: Stade 2. 18:50: Vivement dimanche prochain.
20:00: Journal. 20:45: Zinema.
‘La Faille’. Zuz.: Gregory Hoblit. Akt.: Anthony Hopkins,
Ryan Gosling. 2007. 22:35:
Faites entrer l’accusé. 23:50:
Journal.
ETB 3
ETBK Sat
La 2
La Sexta
Teledeporte
France 3
06:35: Trikitraka Trikitron.
08:35: Doraemon. 10:05: Hirukiak. 10:55: Shaun arditxoa.
11:10: Etxekaltetxoak. 11:55:
Kodea Lyoko. 12:20: Martin
Mistery. 13:00: Doraemon.
13:45: George oihanekoa.
14:30: Trikitraka Trikitron.
16:25: Zinema. ‘Harry Potter
eta suaren kopa’. Zuz.: Mike
Newell. Akt.: Danier Radcliffe. 19:00: Autobus magikoa.
19:45: Kodea Lyoko. 20:30:
Martin Mistery. 21:15: Megaman. 21:55: Doraemon. 23:00:
Azkena Rock 2012. 23:50: Zirriborro. 00:15: Ahotsenea.
08:10: Zona zapping. 09:00:
ETB Kantxa. 10:00: Robin
Food. 12:25: Esto no es serio.
12:40: Zona zapping. 12:55: La
entrevista. 13:30: Zu kirolari.
14:05: Zona zapping. 14:30:
Gaur Egun. 15:20: Eguraldia.
15:25: Errugbia. 15:30: Futbola:
2. B Maila. Barakaldo - Eibar.
17:00: Eskubaloia. Vigorg Bera Bera. 18:30: Zona zapping. 18:35: Herri kirolak. Artzain Txakurrak: Oñatiko Saria. 20:30: ETB Kantxa. San
Mateo Feriako Finala. 21:30:
Teleberri. 22:30: ETB Kantxa.
San Mateo Feriako Finala.
09:15: Shalom. 09:30: Islam
hoy. 09:45: Buenas noticias
TV. 10:00: Últimas preguntas.
10:30: El día del Señor. 11:30:
Pueblo de Dios. 12:00: Babel
en TVE. 12:30: Los oficios de la
cultura. 13:00: Catalogo de El
Bulli. 14:00: El escarabajo verde. 14:30: El exportador. 15:00:
La fábrica de ideas de TVE.
15:35: Saber y ganar. 16:15:
Grandes documentales.
17:05: Docufilia. 19:00: Colon y
la era del descubrimiento.
20:40: Miradas 2. 21:10: Página
2. 21:40: Redes 2.0. 22:10: Documentos TV.
07:30: LaSexta en concierto.
08:40: Bestial. 09:30: Historias con denominación de origen. 10:05: Carreteras secundarias. 11:05: Piso compartido. 12:00: Bares que lugares.
13:00: Vidas anonimas. 13:55:
LaSexta Noticias. 14:55: LaSexta Deportes. 15:30: Zinema. Sccoby Doo 2: Desatado.
2003. 17:05: Numbers. 18:50:
¿Quién vive ahí?. 20:00: LaSexta Noticias. 21:30: Salvados. ‘Yo ya lo dije’ eta ‘¿Qué
hago con mi dinero?. 23:05:
Elkarrizketa. Santiago Carrillo. 23:30: Bones.
06:00: Txirrindularitza. Errepideko mundo txapelketa,
emakumezkoak. 07:45: Saskibaloia. 09:30: Golfa. 10:30:
Txirrindularitza. Errepideko
mundo txapelketa, zuzenean. 11:45: Eskubaloia. At. Madrid - Anaitasuna, zuzenean.
13:45: Txirrindularitza. Zuzenean. 14:15: Zaldi laisteketak.
15:15: Txirrindularitza. Zuzenean. 17:15: Tenisa. 19:00: Eskubaloia. 20:30: Magazine
Champions League. 21:00:
Txirrindularitza. Emakumezkoak. 23:00: Saskibaloia.
01:00: Tenisa.
06:00: Euronews. 06:35: Ludo.
08:35: Bunny Tonic. 10:35: Edition de l’outre-mer. 10:45:
Côté jardin. 11:30: Dimanche
avec vous. 12:00: Le 12/13.
12:50: Plus belle la vie. 14:55:
Keno. 15:00: En course sur
France3. 15:20: Txirrindularitza. Munduko errepideko lasterketa. 17:05: Chabada. 17:55:
Questions pour un super
champion. 19:00: 19/20. 20:15:
Zorro. 20:45: Les Enquêtes de
Murdoch. 23:10: Soir 3. 23:30:
Strip-tease. ‘Fumiers!’. 00:25:
Zinema. ‘Divine’. Zuz.: Marx
Ophuls. 1935. 01:40: Soir 3.
36 berria 2012ko irailaren 23a, igandea
Plaza›Kultura
Donostiako 60. Zinemaldia D
Edurnezuri
Donostian
Oso molde ezberdineko lanak
iritsi dira Sail Ofizialera bigarren
egunean. Pablo Berger zinemagile
bilbotarrak ‘Blancanieves’Grimm
anaien ipuinaren egokitzapen
librea aurkeztu du, eta Ben
Affleckek Iranen eta AEBen
arteko gatazka armatuan
arakatzen duen filma.
Macarena Garcia eta Maribel Verdu Blancanieves filmeko bi protagonista nagusiek koska egin zioten atzo sagarrari. GARI GARAIALDE / ARGAZKI PRESS
Sare Krishna, Krishna sare
Plano subjektiboa
Koldo Almandoz
A
itzol Aramaiok zure laguna izan nahi du Facebooken. Zure senide eta
lagunengandik urrun bazaude
ere Facebook-i esker kontaktuan
jarraitu dezakezu. Aitzol Aramaio 777 lagun, 11 argazki».
Nire e-postan azaldu zen mezu
hau duela 4 egun. Ezabatu behar
nuen momentu berean jabetu
nintzen mezuaren garrantziaz.
Higgs-en bosoia bailitz, mezu horrek bizitza eta heriotzaren espazio eta denbora tarteak ezabatu
zituen. Batetik, Aitzol Aramaiok
ez duelako gutxienez urtebetez
bere Facebooka erabili; bestetik,
nik ez dudalako Facebookik.
Ez nago sare sozialen aurka.
Sare sozialek jendearengan duten efektua da gustatzen ez zaidana. Facebook sareko erabiltzaile
askok bere bizitza publikoa egiteko duen behar horrek harritu egiten nau. Diskrezioa, pudorea, intimitatea eta antzeko hitzek zen-
tzu guztia galtzen dute Grezian
pasatako oporretan ateratako 543
argazkiak mundu guztiari erakusten dizkiozunean. Twitterren
lehia bestelakoa da. Azkarra, brillantea, burutsua, argia behar
duzu izan une oro. Askotan, gainera, aurpegira esaten ausartzen
ez zarena errazagoa esaten da
txioka, sarearen ustezko kolo-
Geroz eta jende
gehiagok, mugikorra
piztu, eta ikusten
diharduen filma
zuzenean ematen du
kialtasunean babestuta. Sarearen izenean soziala kontzeptua
azaltzen bada ere, norberaren banitatearen promozio tresna soila
bilakatu dira kasu askotan. Promozio horrek ez dio erabiltzaileari mesederik egiten, norberaren
gabezien bozgorailu ere bihurtzen delako askotan. Ez dut esan
nahi beti hala denik, baina, inguruan ikusten dudanagatik, hori
da jasotzen dudan inpresioa. Ez
dut ukatuko sare sozialek komunikaziorako eta informazioa zabaltzeko duten eta izan dezaketen balioa. Nahiz eta egunotan,
Zinemaldian, sare sozialen gaitasun hori muturrera eramaten
duenik ere baden. Geroz eta jende
gehiagok, mugikorra piztu, eta
momentuan bertan ikusten
diharduen filma zuzenean ematen du. Hil edo biziko kontua da,
jakina, inork baino lehen film honen edo bestearen inguruan daukazun iritzia sareratzea.
Zuei nire iritzia bezain beste interesatzen zait niri zuena. Artikulu honetan esandako zerbaiti
erantzun nahi badiozue bilatu nazazue sare sozialetan... A, eta Aitzol Aramaiorekin bat egin nahi
duenak, urriaren 11tik 14ra Marabilli jaialdia, Ondarroan. Nik dakidala, han ez da Facebook izango
medium lanetan.
2012ko irailaren 23a, igandea
38››
Pablo Bergerrek Edurnezuriren zuri-beltzeko
bertsio mutua aurkeztu du Sail Ofizialean
41››
berria 37
Indarkeria jasan duten emakumeen testigantza
jaso du Bertha Gaztelumendik
Donostiako 60. Zinemaldia D
Eider Rodriguez, Arrate Rodriguez, Fermin Muguruza eta Zuloak taldeko kideak, atzo, Donostian. GARI GARAIALDE / ARGAZKI PRESS
Muguruzaren konspirazioa
Zuloak musika taldea dokumentalerako
propio sortutako proiektua izan dela
jakinarazi du Fermin Muguruzak
Zinemaldian aurkeztu ondoren, urriaren
5ean estreinatuko dute komertzialki
Mikel Lizarralde Donostia
Zer da benetakoa eta zer gezurra?
Fikzioa noiz bilakatzen da errealitate? Dokumentalak egia islatu
behar du? Edo sormenari, irudimenari, egin behar dio lekua?
Galdera horiek guztiak eta beste
hainbat egingo dizkio bere buruari Zuloak filma ikusten duenak.
Fermin Muguruza zuzendariak,
Eider Rodriguez gidoigileak eta
beren lantalde osoak atzo gauerdian estreinatu zuten filma Zabaltegi-Bereziak atalaren barruan,
baina horren aurretik pelikularen misterioa argitu zuten: dokumentala egiteko propio sortutako
musika taldea da Zuloak. Ez orain
arte esan den moduan, bizitza laburra izan zuen eta desagertu zen
talde bat.
Checkpoint Rock eta Al Jazeera
katearentzako dokumental sorta
egin ostean, Muguruzari Euskal
Herrian eta emakume musikarie-
kin lan egiteko gogoa piztu
zitzaion. Era berean, Jesus
Garayren Mirant al cel Bartzelonako 1938ko bonbardaketen gaineko fikzioko dokumentalaren
musika ere egin zuen duela lau
urte. Eta «muga labainkor»
horretan mugituko zen proiektua aurrera ateratzea bururatu
zitzaion. Euskal Herrian, egiazko
emakume musikariekin. Baina
fikzio handi bati lekua eginez.
«Azken batean, beste genero bat
da hau. Edo anti-generoa. Eta
horrek asko erakartzen ninduen.
Mise en scène-ari garrantzia ematea, egia beti baita eraikuntza
bat». Muguruzak Orson Wellesen F for Fake ekarri du gogora,
baina baita Banskyren Exit
Through the Gift Shop ere. Egiarekin eta gezurrarekin, dokumentalarekin eta fikzioarekin,
jolasten diren filmak.
Zuloak-ek istorio luze eta korapilo askokoa du atzean. Duela bi
urte, Miarritzeko FIPA jaialdian,
Muguruzak proposamena egin
zion Eider Rodriguezi: talde bat
sortuko zuten, eta haren gaineko
filma egin. «Nik ez nuen halako
ezer espero», aitortu du Rodriguezek, baina egitasmoak bere interesa piztu zuen. «Baina biak, Fermin eta biok musika eszenatik
urrunduta geunden, eta, ahizpa
[Arrate Rodriguez] musikazale
amorratua denez, harengana jo
genuen».
Gorabehera ugariko bidea
Arrate Rodriguezen lana, hasiera
batean, informatzailearena izan
zen. Kontzertuzalea izanik
«neska lotsagabe eta karismadunak» bilatu zituen hala zuzeneko
emanaldietan nola Youtubeko
bideoetan, baina berehala bilakatu zuten proiektuaren hari narratiboaren eramaile. Hain zuzen
ere, Arrate fikzioaren gakoetako
bat bihurtu zuten. Harena da, filmean, Andy Warholek The Velvet Underground taldearekin
egin bezala, taldekideak elkartu,
musika estiloa zehaztu eta
estetika jakin bat aukeratzeko
ardura.
Zailtasunak ez dira falta izan
prozesu osoan. Izaskun Muruaga
abeslariak (Lights of Eden taldean ibilitakoa) gogotsu ekin zion
proiektuari, baina utzi egin behar
izan zuen: «Ni oso lotsatia naiz»,
aitortu du Muruagak, «eta kamerarekin grabatzen zutenean oso
urduri jartzen nintzen. Paniko
eszenikoa daukat». Horren ondorioz, Muruagak utzi egin zion lekua Tania de Sousari —Las Putass del Mistolen ibilitakoa eta
gaur egun The Dispositives taldeko kidea—. Ez zen, baina, gorabehera bakarra izan. Proiektua
‘‘
«Beste genero bat da
hau. Edo antigeneroa.
Eta horrek asko
erakartzen ninduen»
FERMIN MUGURUZA
Zinemagilea
abian zela, Naiara Goikoetxea bateria jotzailea —Las Sfintters surf
taldekoa— haurdun gelditu zen,
eta hari ere ordezkoa bilatu behar
izan diote: Uxua de la Fuente Ursula Strong. Errealitateak fikzioari gaina hartzen dionean. «Izaskunen kontuarekin, adibidez,
asko sufritu genuen», aitortu du
Muguruzak.
Filmak Zuloak taldearen ibilbidea kontatzen badu ere, beste musikari batzuk ere azaltzen dira be-
ren esperientziak kontatzen:
Anari, Aiora Renteria (Zea Mays),
Ines Osinaga (Gose), Maite Arroitajauregi (Mursego), Afrika, Marieder Iriart (Sparteens). Baina
kolaboratzaileen zerrenda amaigabea izan da. Esaterako, Bilboko
Kafe Antzokian, Gasteizko Helldoradon, Hendaiako Kanttun eta
Hondarribiako Psylociben ehunka lagun bildu behar izan zituzten, Zuloak taldeak egin zituen
kontzertuak filmatzeko. «Konspirazioaren beste konplize batzuek» argazkiak egin eta Flickren jarri zituzten. Modu horretan,
fikzioa osatuz joan ziren Muguruza eta Rodriguez ahizpak. Zuloak
taldeari iragana ematen.
Zinema zuzendariak garbi du
haien guztien konplizitatea ez
ezik, «kazetariena» ere ezinbestekoa izan dela egitasmoak aurrera
egin dezan. Maiatzaren 18an
proiektua aurkeztu zuenetik igaro diren hilabeteetan inork ez du
Zuloak-en atzean dagoen ezustekoa zapuztu. «Musika kazetari
gehienek jakingo zuten ez zela Zuloak izeneko talderik, inoiz ez baita agertu, baina segitu dute jokoa».
Zinemalditik pasatu ondoren,
urriaren 5ean estreinatuko dute
Hego Euskal Herriko lau hiriburuetan, Madrilen eta Bartzelonan.
38 berria 2012ko irailaren 23a, igandea
Plaza › Kultura
Donostiako 60. Zinemaldia D
Hainbat ipuinen «puskekin»
egindako ipuina da. «Erpurutxo,
Mari Errauskin, Oliver Twist,
Txanogorritxu...». Horiei helduta, emozioak transmititzen ahalegindu da. Horretarako, genero askotarikoak baliatu ditu. Jarraian,
gainera, ondoko esaldi erretorikoa ahoratu zuen: «Filmak aspergarriak izango ziratekeen genero
bakarra edukiko balute, ezta?».
Verdu ez zen aspertu prentsaurrekoan. Amaorde ezin zitalagoa-
‘‘
Hesidun lasterketa bat
izan da. Ateak ixten
zizkiguten eta erotzat
hartzen gintuzten»
PABLO BERGER
Zinemagilea
Pablo Berger eta Maribel Verdu, Blancanieves-eko gainontzeko aktoreekin, atzo, Donostian. GARI GARAIALDE / ARGAZKI PRESS
«Ez dugu berria den ezer egin»
‘Blancanieves’Pablo
Bergerren film mutu eta
zuri-beltzekoak atentzioa
eman du, eta harrera ona
egin zaio Sail Ofizialean
Igor Susaeta Donostia
Blancanieves-en emanaldia bukatu zen Kursaaleko auditoriumean, atzo, eta ikusleek gogoz txalo
egin zioten Grimm anaien ipuinaren bertsio mutu eta zuri-beltzekoari. Proposamen berritzailetzat har daiteke gaur egungo zineman, baina zehaztapen horrekin
ados ez dagoela adierazi zuen Pablo Berger zuzendariak pelikularen ondorengo prentsaurrekoan.
«Ez dugu berria den ezer egin. Zinema guztia 20ko hamarraldian
asmatu zuten [Friedrich] Murnauk, [Carl] Dreyerrek eta [Abel]
Ganzek. Moderno edo garaikide
itxura eduki dezakeen edozer, ez
da hala». Ipuinaren egokitzapenari originaltasuna aitortzea, ordea, ez da gehiegi esatea. Joan den
mendeko 20ko hamarkadaren Espainia hegoaldera eraman du istorioa zinemagile bilbotarrak, eta
ipotx-torero-titiriteroz inguratutako torero bihurtu du Edurnezuri. Bergerrek ez zuen fantasiarik
nahi, «emozioa eta egiazkotasuna» baizik, filmari «errealismoa»
emateko. «Bizitza bera tragikomedia bat delako».
Bata bestearen atzetik pilatuko
zaizkio ezbeharrak Edurnezuriri
(Sofia Oria eta Macarena Garcia).
Antonio Villalta aita toreroa (David Gimenez Cacho) eta Carmen
de Triana flamenko kantaria (In-
ma Cuesta) hilko zaizkio, eta baita
amona ere (Angela Molina). Zori
hutsez cortijo bateko jaun eta jabe
bilakatutako erizaina (Maribel
Verdu) izango da haren amaordea. Haren itzalean, Pepe oilarraren konpainiarekin, lanik deserosoenak eginez emango du Edurnezurik haurtzarotik nerabezarorako pausoa, harik eta kasualitatez, beste ezbehar baten ondorioz,
titiriteroekin topo egingo duen arte.
Donostian, atzo, filmari errenditutako zale eta kazetariekin topo egin zuten denek. Hamabost
bat minutuko atzerapenarekin,
baina umore onean agertu ziren
prentsa aretora. Berger eta Verduk hitz egin zuten, batez ere. Zinemagileari egindako lehen galderan The Artist (2011) film arrakastatsu mutu eta zuri-beltzekoaren aipamena egin zion kazetari
batek. Bergerrek argi utzi nahi
izan zuen ez dela hura kopiatzen
ahalegindu. Inondik ere. «Torremolinos 73 (2003) bukatu ondoren
munduan barrena ibili nintzen bidaiatzen, eta gero ekin nion film
honen gidoia idazteari». 2005ean
aurkeztu zien bere ekoiztetxeko
kideei, eta gidoiaren lehen orrialdean zera idatzi zuen: «Mutua eta
zuri-beltzekoa izan dadila».
Konparaketa ‘The Artist’-ekin
Ordutik aurrerakoa «lasterketa
hesidun bat, maratoi bat» izan
zen Bergerrentzat. «Ateak ixten
zizkiguten, eta erotzat hartzen
gintuzten». Pentsatzen du antzeko zerbait gertatu zitzaiola Michel Hazanavicius The Artist-en
zuzendari eta ekoizleari. Aurtengo Oscar sarietako garailearekin
egindako konparaketak onartu
zituen, «formalki» antza dutelako. Umorez aitortu zuen The Artist estreinatzekotan zirenean
«kaka zaharra!» ozen oihu egin
zuela. «Bai gureak eta bai The Artist-ek ere zinema mutua omendu
dute. Gureak Europan egiten
zena, transgresoreagoa, eta besteak, berriz AEBetakoa».
Halere, ez du uste ez bera eta ez
Hazanavicius bereziki berritzai-
leak izan direnik zinema mutua
erreskatatzerakoan. Hala, Guy
Maddin zinemagile kanadiarra
gogoratu zuen. Baina Bergerri,
azken finean, iruditzen zaio,
mutua edo zuri-beltzean izatetik
haratago, «istorioa eta aktoreen
lana» dela inportanteena. Hori
bai, zera erantsi zuen: «Halako
film bat ongi ateratzeak pelikula
konbentzional bat ondo egiteak
baino plazer gehiago ematen du».
ren eta aberatsaren paperean oso
gustura sentitu da. «Bizitza osoa
daramat junkien, errekutsorik
gabekoen edo pobreen papelak
egiten...». Bere pertsonaia «patetikoa» iruditu zaio. «Ez du mendekua hartzen bestea bera baino
ederragoa delako, ospetsuagoa
delako baizik». Egun telebistan
ikusten diren egoerak gogorarazi
dizkio amaorde horrek. Txantxa
bat ere egin zuen, aurten Hollywoodek Edurnezuri ipuinean
oinarrituta aurrekontu handiko
bi film ekoitzi dituelako: «Bilboko
batek etorri behar izan du onena
egitera». Espainiako zinema akademiak aukeratutako filmetako
bat da, atzerriko film onenaren
Oscar sarirako hautagaia izateko.
Edurnezuri zezenzalea
Kritika
Sail Ofiziala
‘Blancanieves’
Zuzendaria: Pablo Berger.
Aktoreak: Maribel Verdu,
Macarena Garcia, David Gimenez
Cacho, Sofia Oria, Angela Molina.
Herrialdea: Espainia eta Frantzia.
Iraupena: 98 minutu.
Gontzal Agote
(Eguneko helburua: kritika hau
amaitzea iaz Oscar sari mordoa
eraman zituen pelikula frantziarra deustarako aipatu gabe, egitasmo guztiz autonomoak direlako eta, soil-soilik, denboraren
gurpilak eta zoriak bide paraleloan elkartu dituztelako).
Originaltasuna eta ausardia,
horiexek dira zuzendari bilbotarraren proiektu berriaren ezaugarri nagusietako bi. Nonbait,
Edurnezuri urtea izendatu dute
honako hau, hilabeteotan ailega-
tu den Grimm anaien ipuinaren
hirugarren gaurkotzea baita hau.
Pablo Bergerren apustuak ez du
besteekin zerikusirik, oinarria
hartu eta bere kasara egokitu
nahi izan baitu jatorrizkoa.
Eta emaitza ikusgarria da.
Edurnezuri 20ko hamarkadako
Andaluziara eraman, eta han topiko errepikakorrenei beldurrik
gabe heldu: zezenak, pasodobleak eta flamenkoa. Inozentziaren
inguruko istorioa da Blancanieves hau, hainbatetan opera mutu
baten traza hartuko duena.
Kontatutakoaren gordintasuna arintzeko, umore kolpe neurtuek zipriztinduko dute filma, bereziki bigarren partean. Drama
eta komikotasuna uztartzeaz
gain, generoen arteko gurutzaketa interesgarria da pelikula. Manolete, Dickens eta Von Stroheim
Zuri-beltzeko fotografia lehorrarekin eta pertsonaien mututasunarekin lortuko duen ikusgarritasunak ezin du ezkutatu peli-
kulak dituen gorabeherak: hasieran atentzioa emanen duen muntaketa azkenerako errepikakor
samar gertatuko da, eta istorioaren garapenak zenbait motelaldi
izanen ditu.
Nolanahi ere, Bergerren apustu estetiko-estilistikoa ez da
Blancanieves-ek duen alderdirik
interesgarriena. Jatorrizko istorioaren gainean zuzendariak
egin dituen transgresioak eta bariazioak dira pelikulari balio berezia ematen dioten elementuak.
Gaizki-ongi, ikusleak ezagutzen du istorioa, eta, abiapuntu
horretatik, filmak jolasa planteatuko dio: ipotxen kopurua, fama
eta ez edertasuna bilatzen duen
amaordea, Edurnezuri esnarazteko ikuskizuna… Bertsio edo
moldaketa hutsez harago, originalaren eta kopiaren arteko ispilu joko trebe eta garaikidea egin
du Bergerrek. «Blancanieves deituko diogu, ipuinean bezala».
(Betea).
2012ko irailaren 23a, igandea
berria 39
Kultura ‹ Plaza
Donostiako 60. Zinemaldia D
Errealitatea
sinetsaraziz
Ben Afflecken ‘Argo’
filmak 1979an Irandik
erreskatatutako sei
estatubatuarren gertaera
benetakoa kontatu du
I.Susaeta Donostia
Eskerrak Ben Affleck prentsaurrekoan jolasti antzean agertu
zela. «Gehiago gerturatu nahi al
duzue?», esan zion aurrean zuen
argazkilari saldoari. Argo filmean ez baitu irribarrerik egiten.
Saiatu ere ez. «Tira, nork egingo
dit lehen galdera?». Bere azken
lana aurkeztera etorri da Zinemaldira. Sail Ofizialaren barruan
eman zuten atzo Kursaalean, baina ez da lehiatuko. Benetako gertaera bat da Argo, eta 1979an Irandik in extremis erreskatatutako
sei estatubatuarren istorioa kontatzen du. Zuzendariaren ustez,
kontakizuna «inoiz» ezingo zatekeen sinesgarria izan benetako
gertaeretan oinarrituta ez balego.
Beraz, errealitatea sinetsarazten ahalegindu da estatubatuarra, berak zuzendutako hirugarren filmean. Protagonistaren rola jokatu du, Tony Mendez CIAko
agentearena. Ez zuen, ez, zeregin
samurra eduki 1979an. Xah-ek
AEBetara ihes egin ondoren, estatubatuarren kontrako giroa piztu
zen Iranen. AEBen enbaxada inbaditu zuten irandarrek, baina sei
estatubatuarrek ozta-ozta ihes
egin ahal izan zuten, eta Kanadako enbaxadorearen etxean babes
hartu. Sekretupean haiek erreskatatu beharko zituen Mendezek.
Iruditzen zaio Afflecki diplomazialarien lana «sakrifizio handikoa» dela. «Haien bizitza arriskuan jartzen dute. Orain gutxi horren adibide bat ikusi dugu», esan
zuen, AEBen Libiako enbaxadorearen hilketa gogoratuz. Pelikularekin Kanadako enbaxadore
hura eta Christopher Stevens bera «omendu» nahi izan ditu. Hori
batetik. Bestetik, Argo egiteko
70eko hamarkadako zinema «kopiatu» duela aitortu zuen. Film
haiek ere omendu ditu. «All the
President's Men (1976), CostaGravrasen Missing (1982)...».
Onartu zuen haietatik «lotsagabe» lapurtu duela. «Hortaz, film
txarra dela esaten badidate,
70ekoetatik kopiatu dudala esango dut», gehitu zuen, txantxetan.
Ben Affleck zaleak agurtzen, atzo Donostian. ANDONI CANELLADA / ARGAZKI PRESS
Hollywood, CIA eta Iran
Kritika
Sail Ofiziala
‘Argo’
Zuzendaria. Ben Affleck.
Aktoreak: Ben Affleck, John
Goodman, Alan Arkin, Bryan
Cranston. Herrialdea: AEB.
Iraupena. 120 minutu
G.Agote
#realfacts. Irailaren 11n AEBek
Libian zuten enbaxadorea hil zuten Bengasin, miliziano talde batek enbaxadari erasotzean. Horretaz gain, beste hiru funtzionario hil zituzten. Erasoaren
arrazoia AEBetako telebista batek Mahomaren inguruko pelikula bat eman izana zen, ustez
iraingarria zena.
#affleckfacts: 1979. urtean Persiako xah-ek AEBetara egin zuen
ihes, ustez minbiziaren kontrako
tratamendu bat jasotzeko asmoarekin. Horrek Irango agintari berrien eta herritar askoren haserrea eragin zuen. Estatubatuarren konplizitatea salatzeko
herrialde horretako enbaxadaren aurrean protestaldia hasi zuten. Azkenean, barnera sartu eta
han zeuden guztiak hartu zituz-
ten gatibu. Krisi hori 444 egunez
luzatu zen.
Gertaera historiko hori ardatz
hartuta, Ben Affleckek berriro
ere erakutsi du kameraren atzealdean duen trebezia ikarragarria. The Town-en eta, bereziki,
Gone Baby Gone-n egin zuen moduan, pelikula sendo eta indar-
tsua eraiki du. Thriller politikoa
da Argo, Teherango gertaeren zeharkako istorio bat —enbaxadatik ihes egin zuten sei langileek
herrialdetik aterako ahaleginak— tentsioz eta erritmo egokian kontatzen dituena.
#realfacts: Gaur egun, Iran
AEBen etsairik handiena da. Gai-
tasun nuklearraren aitzakian,
edozein egunetan mehatxua bete
eta herrialdeari erasotzen ahal
diote. Zuzenean ez bada, Israel lagun handiaren bitartez.
#affleckfacts: Argo-ren bertute
zinematografiko ugariak filmak
duen aldebakarreko ikuspuntuak lausotuko ditu. Kontu bitxi
eta kezkagarria, aintzat hartzen
baldin badugu Ben Affleck
AEBetako izpiritu kritikoaren
ordezkaria dela, eta George Cloo-
«Hiru tonu» erabilita
Drama, thriller-a eta komedia, «hiru tonuak» nahastu ditu kontakizuna egiteko. Eta ukitu «satirikoa
edo umoretsua» Alan Arkin eta
John Goodmanek interpretatutako pertsonaiek eman diote, bi
ekoizlek, haien artean «kimika
berezia» sortuz. Afflecken ondoan eseri zen Arkin prentsaurrekoan. Ez zegoen oso hiztun. «Beti lan
egin nahi izan dut Goodmanekin.
Filmaketan elkar ezagutu genuen, eta, badakizue, batzuetan
gertatzen da erraz konektatzen
duzula norbaitekin. Musika bera
gustatzen zaigu, lanarekiko ikuspegi bera dugu...». Afflecken iritziz, oso aktore onak dira, «eta,
hortaz, itxura ezin errealagoa
eman diete haien interpretazioei».
Kazetari bati, baina, «amerikarkeria» bat iruditu zitzaion filma. Affleckek txukun erantzun
zion: «Tira, ni AEBetako naiz; beraz, normala izango da. Baina AEBetako zaleak ez dira film honekin etxekotuta sentitu».
neyk ekoitzi duela filma. Argi da
honako hau estatubatuarren
bertsioa dela, eta haiek direla
pelikula finantzatu dutenak,
baina CIAren lanarekiko laudorioak gehiegizkoak dira, azken
emaitza guztiz baldintzatzeraino. Beharbada, beste behin ere
errealitatea eta fikzioa eskutik
helduta datoz, eta CIAk segitzen
du filmak finantzatzen, etorkizuneko eraso militarrak prestatu
bitartean.
40 berria 2012ko irailaren 23a, igandea
Plaza › Kultura
Donostiako 60. Zinemaldia D
Gorka Erostarbe Donostia
Maria Cristina Hotelean Shakiraren musika entzuten da ozen. Ezkontza ospakizun jendetsu bat
areto nagusietako batean. Terrazan, Olivier Assayas zinemagile
frantziarra, adeitsu, galderok
erantzuten. Egoera surrealista
ondo bideratu du. Ibilbide oparoa
du jada Fin Août, début septembre
(Zinemaldian aurkeztua), Les destinées sentimentales, L’Heure D’été eta Carlos-en egileak, eta zinemaz hizketan gustura nabari
zaio. Ez du beste askoren presarik
galderak ahal bezain azkar eta labur erantzuteko.
Zergatik itxaron duzu hainbeste urte
68ko Maiatzaren osteko urte haien
inguruko film bat egiteko?
Ez dut hainbeste itxaron, egia
esan. 1994an Cold Water filmatu
nuen. Hura oraingo honen zirriborro moduko bat izan zen. Zerbait egin nahi nuen 70eko hamarkada hasierari buruz. Filma ez da
68ko Maiatzari buruzkoa. Hura
gertaera historiko bat izan zen.
Eta gertaera historikoen inguruko filmak egitea oso zaila da, ia ezinezkoa. Gainera ni haurra nintzen. 70eko hamarkada beste modu batera ezagutu izan nuen.
68aren ostean, kaos moduko bat
izan zen, eta ni kaos horretan hezi
nintzen.
Mezu argirik ez du filmak. Garai hartan gazte kuadrilla batek izandako
bilakaera kontatzen du, haien kontraesan eta guzti.
Ez ditut filmak mezu batekin egiten. Garai bat deskribatzen dut.
Etorkizunean ilusioa zuen gazte
belaunaldi baten erretratu ahalik
eta fidelena egiten saiatu naiz. Ez
dut uste zinema komunikabide
bat denik. Artea da, eta garai edo
pertsonaia batzuen kontraesanak ager ditzake, ondoren ikusleak ondorioak atera ditzan. Ez dut
nahi ikuslearen begirada bideratu. Hori kazetarien egitekoa da.
Begirada triste samarra bota diozu
garai hari...
Ez dakit tristea den. Akaso malenkoniatsua. Ez dut gaztaroa garai alai, bizizale eta parrandazale
Musikaren erabilera aldez aurretik
oso pentsatua eta nahitakoa da filmean.
Bai, hala da. Normalean nire filmetako musika neuk prestatzen
dut. Film honetan garai hartako
musika erabili dut. Oso argi nuen
Phil Ochsen protesta kantu bat
erabili nahi nuela eszena jakin
«Garai hartako gazte
ezkertiarrak
free-jazzarekin
identifikatzen ziren»
Garai guztietan dugu barne
gatazka hori, beti bizi behar baitugu gure belaunaldiko kide
modura. Beti dago une bat zure
bidea egiten hasten zarena nolabait zure belaunaldiaren balioak
traizionatuz. Neurri batean, pertsona gisa bilakaera izateko, zure
belaunaldiaren ildo nagusiekin
apurtu behar duzu. Norbanako
gisa garatzeko, zure belaunaldiko
balioen kontra egin behar duzu.
Eta hori nabarmenagoa zen
70eko hamarkadan, ideia nagusiak politika dogmatikoek zedarritzen baitzituzten. Mundua
aldatzea genuen orduko helburu,
eta, beraz, gogorra zen oso pertsona modura haztea eta bilakaera
izatea, dela zure kezka artistikoekin, dela zure begirada pertsonalekin... Garai hartako iraultza,
ametsak eta ideia politikoak traizionatu behar zenituen, eta
horrek are mingarriagoa egiten
zuen prozesua.
batean, eta Syd Barreten beste
bat protagonista margotzen agertzen denean. Eta gero ez nuen
kantu argirik buruan. Banekien
zer motatako musika nahi nuen,
eta ez zen rock-and-roll musika,
70eko hamarkadako musika ez
baitzen izan batez ere rock-androlla. Hori akats historiko handi
bat da. Frantziako gazte ezkertiarrak free-jazzarekin identifikatzen ziren batez ere: Sun Ra,
Albert Ayler... Gero, esaterako,
errespetu handia ematen
zidan Nick Drakeren kanturen
bat sartzeak. Hainbeste adierazten dute haren Pink Moon-eko
kantuek, baina, azkenean, erabili
nuen...
Filmean badago garai bakoitzak behar duen lengoaia artistiko eta estetikoaren inguruko gogoeta bat ere.
Zein estetika behar dute egungo garaiek,zure ustetan?
Bai, badago gogoeta hori. Oso
erantzun zaileko galdera da.
Garai biziak dira: etengabeko
aldaketan bizi gara, abiadura eta
zalaparta betean. Eta ikus-entzunezko lengoaia bat nagusitu da,
Hollywoodetik datorrena. Plano
sekuentzia azkarrak, zarata, bonbardaketak, bideoklip estetika.
Horregatik saiatu naiz zerbait
pausatuagoa egiten, plano zabalak erabiltzen... Baina galdera
hori etengabe erantzun behar du
sortzaileak, garaian-garaian zer
erantzun eman estetikoki planteatu nahi dugun horri. Esango
nuke sortzailearen egiteko nagusia horixe dela.
ten txorakeriak besterik ez direla gaineratu dezake norbaitek.
Eta bi aldeek arrazoi izango
dute seguru asko.
Ideia iraultzaileak zalantzan
ipini baino gehiago, garai mitiko hartako aniztasuna eta zatiketa agerian utzi nahi izan dituela esan daiteke. Mundu berri
bat eraikitzea etxe bat eraikitzea bezain zaila baita. Azken finean, etxe zaharrenak ere nolabaiteko babesa eskaini diezaioke norbanakoari.
70eko hamarkadaren hasieran kokatu du Gilles anarkistaren istorioa, 68ko Maiatzaren
osteko ikasleen mugimenduaren inguruan hausnarketa plazaratzeko asmoz. Autoreak aitortu duenez, bere gaztaroan oinarritu da Gillesen pertsonaia
eraikitzeko unean. Horrek argi
uzten du Assayasen irrika iraganean iltzatuta dagoela. Baina
nouvelle vague mugimenduak
edo 68ko Maiatzak eduki zezaketen xarma ez du harrapatze-
rik lortzen, eta filmaren existentziaren arrazoia autorearen
nostalgiak eta desirak eragin
duenez, ez da askoren gustukoa
izango.
Borroka, artea eta maitasuna
uztartu baditu ere, ezin daiteke
Bernardo Bertolucciren The
Dreamers liluragarriarekin alderatu. Ez da garai hartako arima harrapatzeko gauza, eta
egungo egoera birpentsatzeko
ere ez dauka batere ausardiarik.
Konbentzionalegia.
GARI GARAIALDE / ARGAZKI PRESS
Olivier Assayas q ‘Après Mai’ filmaren egilea
Assayasek 68ko Maiatzaren osteko kronika bat egin du, eta amets
kolektiboen eta bilakaera pertsonalaren arteko talka azaldu du.
«Norbanako gisa garatzeko,
zure belaunaldiko balioen
kontra egin behar duzu»
modura gogoratzen. Erdiko klaseko gazteak ginen gu, eta, protagonistaren gisan, kezka artistikoak nituen neuk ere. Politika serio
hartzen genuen. Ezker mugimenduko kontraesanak genituen. Garai horretan nahiko bortitza eta
tristea zen. Agian, horregatik...
Filmaren gaietako bat da hori, hain
zuzen: amets eta konpromiso kolektiboen eta bilakaera pertsonalaren
arteko talka.Nola eragin dizu horrek
sortzaile modura?
Iraganean iltzatuta
Kritika
Zabaltegi Perlak
‘Apres mai’
Zuzendaria: Olivier Assayas.
Aktoreak: Eric Gautier, Clement
Metayer. Herrialdea: Frantzia.
Iraupena: 120 minutu.
Beñat Eizagirre Indo
O
livier Assayasen azken
lanak gidoi onenaren saria erdietsi zuen Vene-
ziako Zinemaldian. Hala ere, iritzi guztiz kontrajarriak sorrarazi ditu Antzoki Zaharrera gerturatu diren ikusleen artean.
Adostasunik ez dagoenean, bakoitzak bere hautua egin beharra dauka. Horretarako, barrura
begiratu beste aukerarik ez
dago. Batzuen ustez, iraultzaren
aldeko gogoeta burutsu eta kritikoa da; beste batzuentzat, berriz, ezin imajina daiteke ezer
gogaikarriagorik. Urteetan aurrera doan ameslari txepel ba-
2012ko irailaren 23a, igandea
berria 41
Kultura ‹ Plaza
Donostiako 60. Zinemaldia D
Minak eraldatutako emakumeak
Bertha Gaztelumendiren
‘Mariposas en el hierro’
filmak biolentzia jasan
duten emakumeen
testigantzak biltzen ditu
buru: «Bakea ez da soilik armak
isiltzea, baizik eta gure gizartean
estrukturalki dauden indarkerien kontra jotzea eta horiek gainditzea». Nabarmendu du giza eskubideen kontra doan guztia dela
indarkeria, eta oraindik badirela
Kepa Matxain Donostia
‘‘
Biolentziak askotariko formak
har ditzake, eta horietako batzuk
biltzen saiatu da Bertha Gaztelumendi (Irun, 1962) Mariposas en el
hierro dokumentalean, emakumeen ikuspuntua ardatz hartuta.
Besteren artean, ETAren eta GALen biktimek, biolentzia instituzionala, matxista, ekonomikoa
edota arrazakeriazkoa jasan dutenek hartzen dute hitza, bakearen aldarria egiteko. Hain zuzen
ere, etengabe azpimarratzen den
ideia zera da: ezinbestekoa dela
emakumeek gatazken konponbidean parte hartzea, haiek gabe
zail izango dela inoiz bake iraunkor batean bizitzea. Horregatik
ageri dira testigantza jakin batzuk, zeharo mundu desberdinetakoak, are, batzuetan kasik aurkakoetakoak izanagatik ere, badelako denak batzen dituen
ezaugarri bat: jarrera.
Tamara Muruetagoiena, Asun
Casasola, Izaskun Moyua, Rosa
Rodero, Amparo Pimiento eta
Edurne Brouard dira dokumentalean agertzen direnetako batzuk. «Aukeratu ditudan emakume guztiek sufritu dute», dio Gaztelumendik, «baina nik ez dut
sufrimenduaz hitz egin nahi, sufrimenduaren aitzakian baizik».
Haren irudiko, emakumeok minduak izan ziren aurrena, baina
eraldatzea lortu zuten, aurrerapauso garrantzitsu bat eman eta
energia positiboz nozitu zuten
biolentziaren aurka egiteko. Eraldaketa horretan jarri nahi izan du
Emakume denak
dira oso mundu
desberdinetakoak, baina
jarrerak batzen ditu»
BERTHA GAZTELUMENDI
Zinema zuzendaria
konpontzeke dauden auziak. «Tituluak irakurtzen ditugu, 16 emakume hil dituzte, hainbeste lagun
langabezian gelditu dira. Horiek
ez dira pozik bizi, ez daukate gizarte proiektu bat, ez dira zoriontsu. Hori ez da ongizatea».
Bertha Gaztelumendi, atzo, Kursaalaren atarian. ANDONI CANELLADA / ARGAZKI PRESS
azpimarra, eta hortik lanaren
izenburua ere. «Tximeletak dira
munduan animalia bakarrak beren DNA aldatzeko gai direnak.
Emakume horiek ere aldaketa sakona egin behar izan dute aurrera
segitzeko, oso eskuzabalak eta indartsuak dira». Gisa berean, idazpuruan ageri den burdinaren
kontzeptuak oinazea irudikatu
nahi luke, sufrimendua, infernua, tximeleta bihurtu diren horiek ezagutu behar izan dutena.
Gaztelumendik Berdintasun
Politiken Nazioarteko Berrikuntza Zentroaren (CIINPI) enkarguz
osatu du lana, eta bakearen inguruko gogoeta piztea izan du hel-
Egiak, pertsonak adina
Testigantza hutsetatik harago,
dokumentalak jasotzen ditu adituen iritziak ere. Tartean, Marcela Lagarde antropologo feministak dio egia bat bakarrik ez dagoela, eta Gaztelumendik bere egiten
ditu haren hitzak. «Bestea ulertu
behar dugu, ulertzen duguna baino askoz gehiago. Aurrera egiteko, gure pentsaera aldatu behar
dugu, eta giza eskubideen perspektiban jarri».
Horren haritik, mezu jakin bat
helarazi beharrean, askotariko
mezuen pilaketa bat izan nahi du
lanak, egia askotarikoen topalekua, emakumeen ahotsak adituko diren plaza. «Iritziak mahai
gainean jartzeko deia da. Seguru
nago noizbait akordioren batetara ailegatuko garela, baina, lehenik eta behin, elkarrekin banatu
ditzagun iritzi horiek guztiak»,
dio Gaztelumendik.
DLaburrak
Bihar hasiko da zinemaldi
alternatiboa, Kortxoenean
ZINEMA › Donostiako zinemaldiarekin bat, zinemaldi alternatiboa antolatu dute Kortxoenea
gaztetxekoek. Sua filma izango
da bihar ikusgai; etzi, Ziztadak
dokumentala emango dute;
ostegunean, Eneko Olasagasti
eta ihesaldian parte hartu zuen
frankismoko preso
ohi bat izango dituzte gonbidatu, Segoviako ihesa-ren aitzakian; ostiralean, Donostiako
piraten dokumentala aurkeztuko dute; azkenik, larunbatean,
film laburren txapelketak amaituko du jaialdia.
Ana Diezi buruzko ale
monografikoa, kalean
ZINEMA › Ana Diez zinemagileari buruzko ale monografikoa
idatzi dute Antonio Santamarinak, Jesus Angulok eta Pilar
Martinez-Vasseurrek: Los paraísos perdidos. El cine de Ana
Díez. Liburuan, besteak beste,
haren ibilbide pertsonalak erakusten duen koherentzia eta
konpromiso maila nabarmendu dute egileek. Elvira Luz Cruz,
pena máxima eta Ander eta Yul
dira Diezen filmetako batzuk.
Zinemaldiak bost film jarri
ditu kultur elkarteen esku
ZINEMA › Donostiako Zinemal-
diak azken urteetan saritutako
bost film jarri ditu kultur elkarte,
eskola eta bizilagun elkarteen
eskura, haien doako emanaldiak egiteko: Nick Boomfielden
Battle for Haditha, Wayne
Wangen A Thousand Years of
Good Prayers, Yesim Ustaogluren Pandora’s Box, Lu Chuanen
City of Life and Death eta Peter
Mullanen Neds.
G Zazpi gomendio,zazpi iritzi
Asier Altuna Zinemagilea
1. ‘Amour’
Ane Muñoz Zinemagilea
2. ‘Mariposas en el hierro’
Iñaki Lazkano Zinema irakasle
eta ikerlaria
3.‘Post Tenebras Lux’
Joni Ubeda Musikaria
4.‘El limpiador’
Harkaitz Cano Idazlea
Filma hautatzeko arrazoia.
Bakearen aldeko apustua egiten
duten emakume batzuen ahotsak ikus-entzunezko pieza batean bildu izanak badu ausardia,
eta jakinguratsu joan nintzen,
haiek entzun eta beraiei hitza
eman dien Bertha Gaztelumendik zuzendari lanetan edukiari
emandako egitura eta ikuspuntua ezagutzeko.
5.‘Blancanieves’
Arantxa Urretabizkaia Idazlea
6.‘Leku hutsak,hitz beteak’
Anari Musikaria
7.‘Emak Bakia Baita’
Aurreikuspenak bete ditu?
Konfiantza banuen ere, ezusteko
handia hartu dut, onerako, izan
ere, espero baino interesgarriagoa eta, dudarik gabe, hunkiga-
rriagoa iruditu baitzait, zentzu
guztietan.
Nabarmentzeko zerbait.
Mota askotako bortizkeria edota
zapalketaren biktimak izandako
emakume multzo oso anitz baten
hitzak askatasun osoz eta modu
eder bezain xume batean bildu
izana funtsezkoa zaio ordubeteko
lan garbi honi. Horietako bakoitzak bere esperientzia pertsonaletik abiatuta eskaintzen digun
hausnarketa aberasgarria da oso,
eta eskertzen zaie inolako biktimismorik gabe, zentzuz, indar,
kemen eta, batik bat, baikorta-
sun handiz mintzo izana. Irudi
metaforikoek, hots eta musikak
ere bete-betean laguntzen diote.
Gogoan gordetako
sekuentzia.
Elkarrizketen kokapenetan, oro
har, asmatu dute; Edurne
Brouarden hitz azkarrak, portu
zabal, hotz eta euritsu batean,
kasurako. Mezu itxaropentsua
igortzen duen amaierako eszena
metaforiko ederrak dokumentala biribiltzen du, nire ustez.
Nori gomendatuko zenioke.
Zalantzarik gabe, hango edo he-
mengo edozein politikariren hitz
zaparradetatik haratago entzuteko prest dauden bakezale guztiei
gomendatuko nieke. Eta ez euskal herritarrei soilik, dokumental honen edukiaren izaera unibertsalari esker beste edozein herrialdetako bortizkeria mota askoren biktimen apustu bakezale
bezala uler daiteke eta. Hain zuzen, guretzat gertukoak izanik
ere, tximeleta multzo horrek beldurrik gabe eskaintzen dizkigun
esaldi gehientsuenak berri eta
aberatsak baitira guztiontzat.
Etorkizun baketsu baten aldeko
apustua, ikusi eta entzutekoa.
42 berria 2012ko irailaren 23a, igandea
Plaza › Kultura
Donostiako 60. Zinemaldia D
Itxaropena
eraikitzen
Irudia qDonostia
Basquewood
Urtzi Urkizu
M
artuteneko espetxean
bizitako sufrikarioaren ostean, hainbat lagunen hitz eraikitzaileak entzuten dira Juanmi Gutierrezen
Mur-Mur dokumentalean. Zamaz motxila kargatuta daraman
pertsonari laguntzen saiatzen
dira gizarte honetako pertsona
anonimoak. Loiola Etxeko kideak dira horietako batzuk, Arrats
elkartekoak beste batzuk, baita
Salhaketakoak ere. Espetxeen
zentzugabekeria ageri da Zazpi
t’erdi ekoizpen etxe txikiak egindako lanean. Gizarteratze lanean
barneratzen da. Eta, bide batez,
eraikitzen ari diren makroespetxeen atzean dauden interes ekonomikoak azaleratzen dira. Su
festa zinematografikorik gabe,
mamiari ondo heldu, eta gaian
sakontzea lortzen du. Garunean
eta bihotzean iltzatuta gelditzen
diren hitz eraikitzaileak.
Gutierrezen lanean bezala,
sufrimendua dago presente Bertha Gaztelumendiren Mariposas
en el hierro dokumentalean.
Emakumeen ikuspuntutik,
indarkeria mota askotarikoak
pairatzen dituztenak dira protagonista. Bederatzi egunez torturatua izan ostean poliziak hil
zuen gizon baten alaba, alaba hil
dioten ama, egoera ekonomikoaren erruz etxetik bota dituzten
emakumeak, Demokrazia 3
Milioi plataformarekin hauteskundeetara aurkezten saiatzeagatik goizaldeko ordubietan atxilotuta eramaten duten
emakumea, Kolonbiako erbesteratu bat, bi preso politikoren
ama, ETAk hildako ertzain buru
baten alarguna, erakunde armatu berak hildako PPko zinegotzi
baten alarguna. Guztiak duintasunez eta errespetuzko trataerarekin ageri dira dokumentalean.
Filmaren amaieran, Glencree
taldeko esperientziaz ageri dira
berbetan. Enpatia hitza ageri da
hor nonbait. Bestearen sufrimendua ulertzeaz, sufrimendua unibertsala dela. Hitz eraikitzaileak
horiek guztiak.
Zinemira sailean aurkeztu
diren bi dokumental horietan
giza sufrimenduaren printzak
josten dira. Baina, bide batez,
itxaropenari ematen diote bidea,
iluntasunetik argitasunera doazen tximeleta batzuen gisan.
OLIVER STONE TXALO ARTEAN IRITSI DA
Oliver Stone (argazkian) eta John Travolta atzo iritsi ziren Donostiara, eta zaleek txaloka hartu zituzten biak: arratsaldean, zuzendaria; iluntzean, aktorea. Zabaltegi-Perlak saileko Savages filma aurkeztera etorri dira Donostiara —Stonek zuzendua eta aktoreen artean Travolta duena—, baina, horretaz gain, Donostia Saria jasoko
dute gaur; Stoneri 60. Urteurreneko Donostia Saria Berezia emango diote. Don Wislow idazleren nobela batean oinarrituta filmatu
du Stonek Savages filma, eta, Travoltarekin batera, Taylor Kitsch,
Blake Lively, Aaron Tylor Johnson eta Benicio del Toro aritu dira,
besteak beste, aktore lanetan. JUAN HERRERO / EFE
Apokalipsirik
ederrena
Torres Vedras
Kritika
Zabaltegi Perlak
‘Beasts of the
Southern Wild’
Zuzendaria: Benh Zeitlin.
Herrialdea: AEB.
Iraupena: 92 minutu.
Beñat Eizagirre Indo
B
enh Zeitlin zuzendari gazteak ezustekoa ematea
lortu zuen Sundancen eta
Cannesen. Sundancen garaile
izan ostean, Cannesen Urrezko
Kamera erdietsi zuen, eta, orain,
Donostian aurkeztu du Beasts of
the Southern Wild opera prima bikaina. Hain da ikusgarri eta indartsua, zaila da sinesten honako
hau lehenengo luzea duenik. Antza denez, Quentin Tarantino bezala zuzendari jaiotzen direnak
ere badira, eta Zeitlin horietako
bat dela ez dago zalantzarik. Era
guztietako egoera apokaliptikoak irudikatu izan dira pantailan,
baina film honen originaltasunak eta zintzotasunak ez du parekorik. Gainera, aktore ez-profesionalen parte hartzeak sekula-
ko indarra ematen dio munduaren amaiera zuzenean kontatzen
duen maisulanari. Apokalipsia
aspaldian iritsi da guregana, kontua da pantailez inguraturik bizi
garenontzat zaila dela errealitatea eta fikzioa bereiztea. Egungo
gizartearen kritika zorrotza egiteaz gain, ikuskizuna ziurtatuta
dago. Quvenzhane Wallis neskatoaren antzezpena, esaterako,
txapela kentzeko modukoa da.
Basati onaren mitoaren bertsio
gaurkotua kontsidera daiteke,
eta garapenaren ideia zalantzan
ipini nahi du Louisianako dikearen bestaldean bizi diren primitiboen esperientzia ezagutaraziz.
Iraganeko urrezko aroaren istorioa berreskuratu nahi izan du.
Sahlins antropologoak zioenez,
nekazaritzak ez zuen inolako
iraultzarik ekarri; izatekotan, esklabotzarako lehen urratsa baino
ez zen izan. Ehiztari eta biltzaileak primeran bizi zirela argudiatu
zuen. Egileak naturarekin eta
gure benetako bizimoduarekin
bat egitera gonbidatzen gaitu.
Eszena jakin batzuek oilo ipurdia
jartzen dizute. Ikaragarria benetan.
Kritika
Zabaltegi Bereziak
‘As linhas de Torres’
Zuzendaria: Valeria Sarmiento.
Herrialdea: Portugal.
Iraupena: 180 minutu.
Beñat Eizagirre Indo
V
aleria Sarmientoren Linhas de Wellington joan
den Veneziako Sail Ofizialean estreinatu zen. Zuzendari
txiletarrak proiektu berean oinarritutako telesaila aurkeztuko du
bihar Donostian, Catherine Deneuve, Isabelle Huppert eta Marisa Paredes aktoreekin batera.
55na minutuko hiru atalek osatzen dute filma, baina ez da Raul
Ruiz haren senarra zenaren Mistérios de Lisboa bezain luzea. As
linhas de Torres Ruizen proiektua zen, baina duela bi urteko Zilarrezko Maskorraren irabazlea
iaz zendu zen 70 urterekin, eta orduan emazteak bere gain hartu
zuen proiektua. Filmaren iraupenak beldur pixka bat eman badezake ere, ederra eta entretenigarria gertatzen da. Historiak eta
Carlos Sabogak idatzitako istorioak primeran egiten dute bat.
Formalki oso dotorea den arren,
argi dago istorioa dela garrantzitsuena, eta, hortaz, tradizio klasikoan oinarritzen da. Ez du aspertzeko astirik ematen, pantailan
hainbeste pertsonaia ageri direnez garai hura hobeto ulertzeko
aukera ezin hobea eskaintzen
baitu. Ezagutza ezin da emozio
edo sentimenduetatik bereizi; horregatik, benetan interesgarriak
gertatzen dira Historia transmititzea jomuga duten filmak. Historia historialariek eraikitako narrazioa den heinean, fikzioaren
boterea eraginkortasun handiz
balia dezakete historia modu ludiko batean zabaldu nahi dutenek. Napoleonek 1810eko udan bi-
Historiak eta Carlos
Sabogak idatzitako
istorioak primeran
egiten dute bat
dali zituen hirugarrengoz bere
tropak Portugal inbaditzeko helburuarekin, eta frantsesen erretretarekin amaitu zen guda
1811ko apirilean. Frantsesek milaka gizon galdu zituzten kanpaina hartan, eta, Lisboarako bidean, martxa nekagarri baten ostean, ezin izan zuten Torres Vedrasko gotorlekua gainditu.
2012ko irailaren 23a, igandea
berria 43
‹ Publizitatea
44 berria 2012ko irailaren 23a, igandea
Plaza › Kultura
Donostiako 60. Zinemaldia D
# tb
G Gaurko egitaraua
SAIL OFIZIALA
HAMAIKA TELEBISTA
ETA BERRIA TB
pOrduak: 11:30ean BERRIA
TBn, eta 22.00ean Hamaikan.
pGonbidatu nagusiak: Kandido Uranga (Baztan) eta Igor
Otxoa de Olza (Pura vida).
pAdituen solasaldia: Mikel
Garcia eta Gontzal Agote.
pErreportajeak: Ben Affleck,
Oliver Stone eta John Travolta.
# sarean
@boligorria
(Gorka Bereziartua)
‘Blancanieves’ zabor
hutsa da, bukatu
aurretik atera naiz.
‘The artist’-en
arrakastaren albokalteak dira hauek
@mikelegi
(Mikel Garcia)
Oliver Stonen Savages, entretenigarria, besterik gabe... Baina
zer bukaera klase da hori??!!
@iratxefresneda
(Iratxe Fresneda)
Bikain Olivier Assayasen
#ApresMai Brilliant! 70eko belaunaldiaren erretratu ederra!
@xme64
(Xabier Mendiguren E.)
Argo, amerikanada superpotente; trukoz betea, nahi bada,
baina emozionantea, erritmoz
betea eta Ben Affleckek maisuki zuzendua
@xme64
(Xabier Mendiguren E.)
Blancanieves, Berger-ena: txuri-beltz, mutu & ederra. XX.
mende hasierako Andaluzian
girotua. Lastima The Artist urtebete lehenago egin zela
@landergarro
(Lander Garro)
Urtean zehar bikainak iruditzen
zaizkigun filmak Zinemaldian
ikustean kaskarrak iruditzen
zaizkigu, Arbitrage filmaz entzundakoagatik
@boligorria
(Gorka Bereziartua)
U-S-A! U-S-A! edo nola publikoak automatikoki AEBen aldeko jarrera hartzen duen aukera
ematen zaienean
@inaxioesnaloa
(Inaxio Esnaola)
Zuloak dokumental faltsua
da??? Eta ni ile hauekin…
Kursaala,1
08:30
EL MUERTO Y SER FELIZ
Viktoria Eugenia
Kursaala,1
Viktoria Eugenia
Antiguo Berri,2
Kursaala,1
Antzoki Zaharra
Antiguo Berri,2
Kursaala,1
09:30
11:00
16:00
18:15
19:00
19:30*
20:30
22:00
DANS LA MAISON
DANS LA MAISON
ARGO
BLANCANIEVES
DANS LA MAISON
EL ARTISTA Y LA MODELO
ARGO
EL MUERTO Y SER FELIZ
Viktoria Eugenia
23:15
BLANCANIEVES
Zuz: JAVIER REBOLLO (Espainia - Argentina
- Frantzia)
Zuz: FRANÇOIS OZON (Frantzia)
Zuz: FRANÇOIS OZON (Frantzia)
Zuz: BEN AFFLECK (AEB)
Zuz: PABLO BERGER (Espainia - Frantzia)
Zuz: FRANÇOIS OZON (Frantzia)
Zuz: FERNANDO TRUEBA (Espainia)
Zuz: BEN AFFLECK (AEB)
Zuz: JAVIER REBOLLO (Espainia - Argentina Frantzia)
Zuz: PABLO BERGER (Espainia - Frantzia)
SAIL OFIZIALA
baten eta ikasle baten arteko
amodio istorioaren bitartez,
errealitatea eta fikzioa nahasten dituen joko bat planteatzen
du François Ozon zuzendari
frantsesak.Ikusleak ez daki zer
asmo ilun dituen gazteak,eta
noraino iritsiko diren haren azpijokoak.
ZUZENDARI BERRIAK
Antzoki Zaharra
Kursaala,2
Antzoki Zaharra
Principe,7
09:30*
09:30
14:00*
16:00
Kursaala,2
16:30
Antiguo Berri,6
Principe,7
Kursaala,2
Kursaala,2
17:00
18:45
19:00
21:30
Antiguo Berri,6
22:30
Antzoki Zaharra
24:00*
LE JOUR DES CORNEILLES
VICEVÆRTEN /
A CARETAKER'S TALE
ROCKER
Zuz: JEAN-CHRISTOPHE DESSAINT (Frantzia
- Belgika)
Zuz: KATRINE WIEDEMANN (Danimarka)
Kursaala,1
Principe,9
Trueba,1
15:00
16:00
16:00
Principe,10
Trueba,2
Antiguo Berri,4
Trueba,1
17:00
17:00
17:30
19:30
‘El muerto y ser feliz’. Soldatapeko hiltzaile zahar batek,
hilzorian dagoela jabetuta,Argentinako lurretan zehar heriotzatik ihesi egiten duen bidaia
kontatzen duen komedia beltza
da.Zuzendari onenaren Zilarrezko Maskorra irabazi zuen
egileak,Javier Rebollok, La mujer sin piano-rekin,2009an.
Zuz: MARIAN CRISAN (Errumania - Frantzia
Alemania)
LAYALI BALA NOOM /
Zuz: ELIANE RAHEB (Libano - Qatar SLEEPLESS NIGHTS
Palestina - Frantzia)
LE JOUR DES CORNEILLES
Zuz: JEAN-CHRISTOPHE DESSAINT (Frantzia
- Belgika)
VICEVÆRTEN / A CARETAKER'S TALE Zuz: KATRINE WIEDEMANN (Danimarka)
VICEVÆRTEN / A CARETAKER'S TALE Zuz: KATRINE WIEDEMANN (Danimarka)
EL LIMPIADOR
Zuz: ADRIÁN SABA (Peru)
ROCKER
Zuz: MARIAN CRISAN (Errumania - Frantzia
- Alemania)
SILENT CITY
Zuz: THREES ANNA (Herbehereak Luxenburgo - Belgika)
EL LIMPIADOR
Zuz: ADRIÁN SABA (Peru)
ZABALTEGI BEREZIAK
AS LINHAS DE TORRES
KLIP
SHOKUZAI / PENANCE
(SEGUNDA PARTE)
XINGU
THE BAY
THE BAY
ZULOAK
Zuz: VALERIA SARMIENTO (Portugal)
Zuz: MAJA MILO_ (Serbia) | EAE
Zuz: KIYOSHI KUROSAWA (Japonia)
Zuz: OLIVER STONE (AEB)
Zuz: BENH ZEITLIN (AEB)
Zuz: BART LAYTON (Erresuma Batua)
Zuz: BART LAYTON (Erresuma Batua)
Zuz: OLIVER STONE (AEB)
Zuz: PABLO LARRAÍN (Txile - AEB - Mexiko)
Zuz: MICHAEL HANEKE (Frantzia - Alemania
- Austria)
Zuz: OLIVIER ASSAYAS (Frantzia)
Zuz: OLIVER STONE (AEB)
ZUZENDARI BERRIAK
Zuz: CAO HAMBURGER (Brasil)
Zuz: BARRY LEVINSON (AEB) | EAE
Zuz: BARRY LEVINSON (AEB)
Zuz: FERMIN MUGURUZA (Espainia)
ZABALTEGI PERLAK
Viktoria Eugenia
Antiguo Berri,2
Antzoki Zaharra
Viktoria Eugenia
Viktoria Eugenia
Principe,3
Antiguo Berri,2
12:00*
16:00
16:30*
18:30
20:30
20:45
23:00
SAVAGES
BEASTS OF THE SOUTHERN WILD
THE IMPOSTER
THE IMPOSTER
SAVAGES
NO
AMOUR
Principe,7
Kursaala,2
23:00
24:00
APRÈS MAI
SAVAGES
16:00
18:30
20:45
MUR-MUR
MARIPOSAS EN EL HIERRO
PURA VIDA
Zuz: JUAN MIGUEL GUTIÉRREZ (Espainia)
Zuz: BERTHA GAZTELUMENDI (Espainia)
Zuz: PABLO IRABURU,MIGUELTXO MOLINA
(Espainia)
ERAIKITZEKO BIDEAN.HAMAR URTE LATINOAMERIKAKO
ZINEMAREKIN
San Telmo museoa
Principe,6
San Telmo museoa
Principe,6
16:00
16:15
18:00
18:30
EL VIOLÍN
ILUMINADOS POR EL FUEGO
TODOS TUS MUERTOS
GASOLINA
Principe,2
Principe,6
22:30
22:30
TODOS TUS MUERTOS
EL BAÑO DEL PAPA
Zuz: FRANCISCO VARGAS (Mexiko)
Zuz: TRISTÁN BAUER (Argentina - Espainia)
Zuz: CARLOS MORENO (Kolonbia)
Zuz: JULIO HERNÁNDEZ CORDÓN
(Guatemala - Espainia - AEB) | EAE
Zuz: CARLOS MORENO (Kolonbia)
Zuz: ENRIQUE FERNÁNDEZ,CÉSAR
CHARLONE (Uruguai - Brasil - Frantzia)
ZABALTEGI
GEORGES FRANJU
Principe,2
Principe,2
16:15
18:15
LA FAUTE DE L'ABBÉ MOURET
NUITS ROUGES
Zuz: GEORGES FRANJU (Frantzia)
Zuz: GEORGES FRANJU (Frantzia - Italia)
VERY FUNNY THINGS.AMERIKAR KOMEDIA BERRIA
Antiguo Berri,6
Trueba,2
Antiguo Berri,8
Antiguo Berri,7
Principe,9
Trueba,2
Antiguo Berri,7
Antiguo Berri,8
19:30
19:30
20:00
20:30
20:30
22:00
22:30
22:30
CADDYSHACK
PORKY’S
LOST IN AMERICA
REVENGE OF THE NERDS
VERY BAD THINGS
PINEAPPLE EXPRESS
IDIOCRACY
DUMB & DUMBER
Principe,9
Trueba,1
Principe,3
22:30
22:30
23:00
FUNNY PEOPLE
DUDE,WHERE’S MY CAR?
PUNCH-DRUNK LOVE
Zuz: HAROLD RAMIS (AEB) | EAE
Zuz: BOB CLARK (AEB - Kanada)
Zuz: ALBERT BROOKS (AEB)
Zuz: JEFF KANEW (AEB) | EAE
Zuz: PETER BERG (AEB)
Zuz: DAVID GORDON GREEN (AEB)
Zuz: MIKE JUDGE (AEB)
Zuz: PETER FARRELLY,BOBBY FARRELLY
(SIN ACREDITAR) (AEB) | EAE
Zuz: JUDD APATOW (AEB)
Zuz: DANNY LEINER (AEB)
Zuz: PAUL THOMAS ANDERSON (AEB)
12:00
AQUÍ Y ALLÁ
Antiguo Berri,8
Principe,3
Antiguo Berri,8
Principe,3
16:15
16:15
18:15
18:30
EL BELLA VISTA
JOVEN & ALOCADA
SALSIPUEDES
POST TENEBRAS LUX
Antiguo Berri,4
19:30
Antzoki Zaharra
21:45*
INFANCIA CLANDESTINA
AQUÍ Y ALLÁ
Zuz: ANTONIO MÉNDEZ ESPARZA (Espainia AEB - Mexiko)
Zuz: ALICIA CANO (Uruguai - Alemania)
Zuz: MARIALY RIVAS (Txile)
Zuz: MARIANO LUQUE (Argentina)
Zuz: CARLOS REYGADAS (Mexiko - Frantzia Alemania - Herbehereak)
Zuz: BENJAMÍN ÁVILA (Argentina - Espainia Brasil)
Zuz: ANTONIO MÉNDEZ ESPARZA (Espainia AEB - Mexiko)
MADE IN SPAIN
Principe,10
Principe,2
Principe,10
19:30
20:30
22:00
WILAYA
Zuz: PEDRO PÉREZ ROSADO (Espainia)
ICEBERG
Zuz: GABRIEL VELÁZQUEZ (Espainia)
KATMANDÚ,UN ESPEJO EN EL CIELO Zuz: ICÍAR BOLLAÍN (Espainia)
4+1: BRASILGO ZINEMA GARAIKIDEA
Principe,6
20:15
A CASA DE ALICE
Zuz: CHICO TEIXEIRA (Brasil)
ENTRE LES BRAS
Zuz: PAUL LACOSTE (Frantzia)
CULINARY ZINEMA
Principe,9
18:30
* (Prentsa eta kreditatuak) ZB- Zuzendari Berriak saria. LK- Lehiaketatik kanpo.
EAE- Euskarazko azpidatzi elektronikoak.EB- Euskarazko bertsioa.
‘Klip’. Jasna da pertsonaia nagusia Maja Milosen film honetan.Serbiako gerraostean bizitza gogorra egokitu zaion 15 urteko neska gaztea da Jasna.Gelakide batekin maiteminduta,
sexua,droga eta festa nagusitzen den giro batean murgiltzen
da.Ondorioak dakartza horrek.
‘Shokuzai / Penance ’. Telebistarako minitelesail bat da,
Kyoshi Kurosawak zuzendutakoa; osorik proiektatuko da.Eskolan lau ikaskideren aurrean
bahitu duten neska gazte baten
istorioa du ardatz; bahitzaileek
hil egingo dute.
HORIZONTES LATINOS
Kursaala,2
‘Rocker’. Victor 50 urte inguruko rockerra da Marian Crisanen filmeko pertsonaia nagusia.
Semearengatik edozer gauza
egingo luke.Droga kontsumitzailea da semea,eta rock talde
batean jotzen du,aitaren zaletasunari jarraituz.Semeari eta
lagunei kontzertu bat prestatzen laguntzen die aitak.
‘El limpiador’. Eusebio garbitzaile forentsea da; norbait
hiltzen denean,lekua esterilizatzen lan egiten du.Etxe batean
lanean ari dela,ezkutatuta dagoen ume bat ikusten du.Hura
babesten saiatzen da jende
guztia hiltzen ari dela dirudien
ingurune hitsean.Adrian Saba
da filmaren zuzendaria.
ZINEMIRA
Antiguo Berri,7
Antiguo Berri,7
Principe,7
‘Dans la maison’. Irakasle
ZINEMIRA
‘Pura vida ’. Iñaki Otxoa de
Olza mendizalea Annapurna
mendiaren hego-hegalean gaixotu zenean,7.400 metroko alturan zegoela,hamar herrialdetako mendizaleek hura handik
onik ateratzeko egin zuten ahalagina kontatzen du Pablo Iraburu eta Migueltxo Molinaren
film dokumentalak.
45 berria 2012ko irailaren 23a, igandea
Plaza › Bizia
tako kontraste talde bat ere badute, gainera, eta haien laguntzarekin aritzen dira metodoa orrazten, harik eta liburua kaleratzen
duten arte.
Nork bere kabuz euskara ikastea ariketa zail eta astuna
suerta daiteke. Ikasketa hori erraztea da Arian
metodologiaren xedea. BERRIA
Arian-arian euskalduntzea
Nork bere kabuz euskara ikasi ahal izateko
Arian izeneko metodoaren bigarren liburu
sorta kaleratu du Elkar argitaletxeak
Eguneroko egoerak aurkezten zaizkio
ikasleari hizkuntza progresiboki ikasteko
Iñigo Astiz
Arian-arian ikasten dela. Hori dio
esaera zaharrak, eta hori da euskara ikasteko Arian izeneko metodoaren muina ere. Iaz aurkeztu
zuten nork bere kabuz euskara
ikasteko aukera eskaintzen duen
sistema horren lehen liburu sorta, eta bigarrena kaleratu du
orain Elkar argitaletxeak. A2
mailaren lehen erdiari dagokiona. Hamabi unitate izaten ditu
maila bakoitzak, eta lehen sei unitateak dira orain argitaratu dituz-
tenak. Urtearen amaieran kaleratuko dituzte beste sei unitateri dagozkien materialak. Pixkana,
arian ariz. Ikasleek ere aurrera
egin ahala.
Metodo moderno baten falta
sumatu zutelako erabaki zuten
Arian sortzea, Txantxo Zubeldiak azaldu duenez. Bera da metodoaren editorea, eta dioenez,
apustu handia izan da. «Erakundeek orain arte ez dute bere gain
hartu lan hori, eta guk geuk egin
dugu azkenean aurrera». Pozik
dago orain arteko erantzunare-
kin, iaz kaleratutako lehen liburu
sortak harrera ona izan baitu.
«Nork bere kasa euskara ikasteko
sortu genuen, batez ere, baina
araututako irakaskuntzan ere
erabiltzen dute. Institutuan euskara ikasten ari diren etorkinek,
adibidez, asko eskertu dute euskara era moderno batean ikasi
ahal izateko aukera eskaini izana».
Eguneroko egoeretan oinarritzen da ikasketa bide hau. Praktikotasunean. Hala, ikasleak ia
egunero aurki ditzakeen egoerak
biltzen ditu metodoak. Gaika antolatu dituzte unitateak horregatik. Erosketak euskaraz egiten
irakasten du batek, eskaera bat
euskaraz egiten beste batek, ibilaldi bat euskaraz antolatzen...
Bestelako hizkuntzak ikasteko
metodo modernoak ere gisa horretakoak dira, Zubeldiak azaldu
duenez, eta hortik abiatuta sortu
dute Arian. «Arriskatu egiten da
bat halako metodo berri bat aurkezterakoan, baina orain arte oso
erantzun ona jaso dugu ere irakasleen aldetik».
Itziar Etxabe, Beatriz Allo eta
Ana Alkain izan dira A2 mailari
dagokion liburu sortaren egileak.
Euskara irakaskuntzan aritutakoak dira batzuk, eta oraindik ere
horretan ari direnak besteak.
Euskalduntze prozesua bertatik
bertara ezagutzen dute guztiek.
«Egunerokotasunean ohitutako
jendea da», azaldu du Zubeldiak,
«eta hori da metodo arrakastatsu
bat sortzeko biderik onena. Esperientzia praktiko hori gabe, herren dago metodogilea». Baina ez
da hori haien kasua. Idazleek gertutik ezagutzen dituzte ikasleen
kezka eta zailtasunak, eta, beraz,
badakite zer den liburuek eman
behar dutena. Hizkuntzalari eta
jardunean diren irakaslez osatu-
Progresioaren garrantzia
Teoria eta praktika. Biak hartzen
ditu kontuan Arian metodoak,
eta bi liburu behar ditu horregatik ikasleak: ariketa eta azalpenekin batera, CD bat eta han esaten
direnen audio bat ere duen Ikaslearen Liburua da bata, eta ariketak eta erantzunak dituen Lan
Koadernoa bestea. Bideoz osatutako DVD bat ere izango du ikasleak eskura B1 maila bukatzerako,
baina aurten kaleratuko duten bigarren liburu sortarekin helduko
da hori.
Ez da erraza nork bere kasa hizkuntza bat ikastea, eta lan hori
erraztea da Arian metodoaren
helburua. Beharrezkoak dira
diziplina eta esfortzua ikaslearentzat, baina aldapa goxatzea da
xedea. Horregatik hautatu dute
egunerokotasunetik gertuko adibideak jartzea. «Orain arteko
metodoak astun xamarrak izan
dira. Funtzionatu dute, eta
oraindik ere funtzionatzen dute,
baina pentsatzen genuen jendeari zor geniola metodo eder eta
modernoago bat. Eta horretan
ari gara».
Progresioa da metodoaren beste giltza. Urratsez urrats doa ikaslea hizkuntzan murgiltzen. Gaztelerazkoak ziren horregatik lehen mailako liburuxketan
euskararen inguruko azalpen teorikoak. Bigarren liburu sorta honetan, berriz, gero eta handiagoa
da euskararen presentzia azalpen
horietan, eta handituz joango da
ikasleak aurrera egin ahala. Urte
bukaeran kaleratuko dute A2
mailari dagokion bigarren liburu
sorta, eta B1 mailari dagokion
materiala datorren urtean. Kasik
euskara hutsean izango ditu azalpenak liburu sorta horrek. Zubeldiak dioenez, C1 mailara heltzea
da helburua, eta hemendik bi urtera kaleratuko dituzte hari dagozkionak.
Euskaraz lasai mintzatzeko hitzordua, Miarritzen
Mintzalasairen harira,
ekitaldiz beteriko
egitaraua prestatu dute
gaurko, euskararen
erabilera sustatzeko
Adrian Garcia
Marion lakuan ez da besterik entzungo gaur. Mintzalasai egitasmoaren lehengo aldiaren harira,
makina bat hitzordu antolatu dituzte helburu jakin batekin: Miarritzen (Lapurdi) euskara sustatzea.
Danborrada eta Kantalasaien
ondotik, ekitaldi andana prestatu
dituzte lakuan. Bapo bazkaltzeko
aukera izango da eguerditik aitzina. 12:30ean mutxikoak izango
dira. 13:30etik aurrera txalapartan lehen urratsak egiteko aukera eskainiko dute, tailer baten bidez. 14:00etan, berriz, euskara eskolak antolatu dituzte, eta
15:00etan, herri jokoak.
Horretaz gain beste hainbat
ekitaldiz gozatzeko aukera izango da egun osoan: gaztelu puzgarriak, tranpolina, txaranga, pottoka itzuliak, ikur lotgarrien sortzea eta makillajea.
Atzokoa ere ekitaldiz jositako
eguna izan zen Miarritzen. Ipuin
kontaketa, bertso bazkaria, eta jarraian, mus txapelketa jokatu zuten. Bertsolari filmaren emanaldia ere izan zen.
Herriko etxeak eta euskara zerbitzuak bultzatu dute kanpaina,
eta euskalgintzako eragile askoren sostengua bildu du. Egitasmoaren antolatzaileek aurkezpenean gogoratu zutenez, euskaraz
bizitzeko aukerak sortzea da
egungo erronka. Izan ere, Miarritzen euskararen transmisioa apala da, frantsesak oso leku gutxi
uzten baitio euskarari.
Dantzaz konpainia aritu zen atzo Miarritzeko hondartzan. GAIZKA IROZ
46 berria 2012ko irailaren 23a, igandea
Plaza › Bizia
EzarianD Nafarroako alajak
Apaiz, militar, politikari eta ustez zintzoak
diren beste hainbaten ibilerak kontatzen
ditu Victor Moreno idazle nafarrak
‘Ilustres prendas’(Alaja ilustreak) liburuan
Ergelen
munduan
Irene Arrizurieta
V
ictor Moreno (Alesbes,
Nafarroa, 1949) idazle
eta irakasleak liburu
berria du esku artean.
Ramon Lapesquera goitizena baliatuz, Ilustres prendas (Alaja
ilustreak) argitaratu du Pamiela
argitaletxearekin. Nafarroako gizartean eta erakundeetan jazotako benetako gertaerak kontatzen
ditu liburuan. Gertaeren protagonistak, maiz, ezezagunak dira.
Beste askotan, berriz, gizarteak
miretsitako lagun ezagunak.
Itxurak itxura, guztiak ere, benetako iruzurgileak, gezurtiak, hiltzaileak, ustelak, poligamoak edo
gaizkileak izandakoak.
Liburuan murgildu aurretik,
Victor Morenok alaja hitzaren
ohiko esanahi arrunta zehaztu
du. «Pertsona azkarra eta argia»
adierazteko erabiltzen dela gogoratu du. Liburuko pertsonaiek,
baina, argitasun hori inguruan
dituzten lagunengandik onura
ateratzeko erabiltzen dutela
ohartarazi du. «Gauzak zintzoki
eta bide onetik egiteko erabiltzen
du adimentsuak burua. Alajak,
aldiz, duen adimena beti probetxu ateratzeko erabiltzen du».
Gauzak horrela, liburuan agertzen diren alajak ez dira nolanahikoak, eta horien berri emateko
han eta hemen zokomiran ibili da
egilea. «Herrien historia lurraren
arrasean kontatu behar da», iritzi
dio Morenok. Kasu honetan, XIX.
mende bukaeratik hasi eta XX.
mendeko 1940. hamarkadara arteko gizartea aztertu du. Horretarako, hainbat artxibategitako izkribuak eta agiriak irakurri eta
ikertu ditu. Udal artxibategiez
gain, artzapezpikuetakoak eta
parrokietakoak ere arakatu ditu,
eta Nafarroako zein Espainia eta
Kataluniako garai hartako egunkarietako hemeroteketan ere
murgildu da. Lan horren helburua argia izan da. «Benetan jazo
ziren hainbat gertakari azaltzea,
ironia eta trufa ahaztu gabe, baina, batez ere, umorea erabiliz».
Izan ere, «bizitza, oso maiz, tragedia bat da, eta umorea da horri aurre egiteko ezagutzen dudan anti-
doto bakarra», dio Morenok. «Liburuko historia batzuk oso gogorrak eta beltzak dira. Gizartean ez
dago alaja bakarra eta berdina,
eta liburu honetan ageri diren
historiak benetakoak dira. Garai
batean gertatutako historiak berriro kontatu ditut, baina ironia
eta trufa erabiliz».
Ergelkerien protagonistak
Zozokeria edo ergelkeria da liburuak biltzen dituen historia guztien izendatzaile komuna. « Garai
guztietako ezaugarria da ergelkeria», dio Morenok. Batzuek eta
besteek egiten dituzten ergelkeriek ondorio berdinak ez dituztela
nabarmendu du. «Ergelkeria horiek neurri eta eragin bera duten
neurtzea da arazoa». Liburuarekin hori argitu nahi izan du. Lerro
artean ageri diren alajak azkarrak dira, baina printzipioz bertutea den hori, onurak ateratzeko
eta besteen bizkar probetxu ateratzeko erabiltzen dute». Morenok argi du liburuan agertzen diren batzuen ergelkeriak beste batzuenak baino larriagoak direla.
Eta horren adibide aipatzen ditu
eliza eta armada. «Gaiztoak dira.
Egiaren jabe direla uste dute, eta
zorigaitza besterik ez dute eragiten». Idazlearen irudiko, bi estamentu horiek oso eragin kaskarra izan dute Nafarroako gizartean. «Elizak eta armadak egin dute
herri hau den bezalakoa, hutsaren hurrengoa, alegia», dio ironia
ahaztu gabe. «Apaizek urteak daramatzate mesede besterik ez dutela egiten pentsatzen, baina hori
ez da horrela». Hori baieztatzeko
hainbat adibide ageri dira liburuan. Pedro Zirilo Uriz Labairu
artzapezpikuaren kasua aipatzen
du. «Iruñeko Artzapezpiku talibana», deitzen dio. «Hark Nafarroako liberalismoaren kontra
1865ean idatziriko gutunek antz
handia dute gaur egun Rouco Valera artzapezpikuak eta beste batzuek idazten dituztenekin».
Elizako partaide direnekin jarraituz, Cortesko apaizaren eta
Los Arcosko (Nafarroa) erretorearen ibilerak ere aipatzen ditu.
Armada ere ez da «ergelkeriatik»
salbu gelditzen. Moreno oso kriti-
XIX. mende bukaeratik XX. mende erdialdera arteko gertaeren protagonistak ikertu ditu Victor Morenok. ILUSTRES PRENDAS
Elizgizonek eta militarrek garai haietan izandako jokabidea salatzen du liburuaren egileak. ILUSTRES PRENDAS
ko da militarrekin. «Seguruenik,
altxor publikotik alferrik diru
gehien gastatu dutenak funtzionarioak izan dira, eta ez dute sekulan deus onik egin. Beti gerran
ibili dira, edo diru publikoa xahutzen».
Liburuan beste «pertsonaia
edo alaja» batzuetaz ere hitz egiten da. Jende ergela da, baina azkarra. «Ergelak dira, eta jakinik
besteak ere ergelak direla iruzurra egiten saiatu dira dirua ateratzeko. Sekulako istorioak asmatuta ere, harrigarriki, jendeak sinetsi egiten zituen». Gertaera
latzak eta gogorrak ere aipatzen
dira, gizakiaren ergelkeria krudelak eraginak: bortxatzaileenak,
adibidez. «Nafarroan bortxaketa
eta hilketa kasu asko gertatu ziren, baina askotan aske ateratzen
ziren». Estellerriko Carcar herrian gertatutakoa, kasu. Nazario
2012ko irailaren 23a, igandea
berria 47
Bizia ‹ Plaza
Ezarian D Nafarroako alajak
G Pertsonaiak
Artzapezpiku
Ilarregiko
fundamentalista petrikiloa
Falangista
harroputzak
edro Zirilo Uriz (Erriberri,
1799-Iruñea, 1870) Iruñeko barrutiko artzapezpiku izan
zen zortzi urtez, 1862tik
1870era, hain zuzen ere. Gobernu liberalen politiken aurka
sutsuki aritu zen. Harentzat,
liberalismoa «beti bekatu»
zen, eta idatzi zituen gutun
gehienak aurrerakoien kontrakoak ziren. Nafarroa «Kristo
aurretik ere kristaua» izan zela
zioen. «Nafarroa zen, da eta
izanen da katolikoa», da artzapezpikuaren beste esaldietako
bat. Estatu akonfesional bat
aldarrikatzen zuten liberalen
eta irakasleen kontra asmahalak eta bi idatzi zituen. «Infernuak bidaltzen dituen irakasleak dira horiek», aldarrikatu
zuen.
uis Valero Bermejo Espainiako Gobernuko gobernadore zibil falangista izan zen
Nafarroan. Bost urtez, 1949tik
1954ra, egon zen karguan. Foruen kontra aritu zen, eta Amadeo Marko diputazioko buruarekin ere izan zituen gorabeherak. Inongo agiritan ageri ez den
gertakari baten eragile zuzena
ere izan zen. Abertzale talde bat
Aralarren biltzekoa zela, elkarretaratzea eragoztera falangista sail bat bidali zuen. Iruñera
etorri ziren, eta hiriko tabernetan mozkortu eta gero, tiroka
ibili ziren kalez kale. Miguel Gortari alkatearen aginduz espetxeratu zituzten. Gortarik, ordea,
Valero gobernadorearen aginduak jarraituz aske utzi behar
izan zituen.
P
artina Martinez Ezkurra
(1841-1936), Ilarregiko
petrikilo gisara zen ezaguna.
Morenok dioenez, Nafarroan
garaiko petrikilorik ezagunena
zen. Argentinara emigratu eta
bueltan etorri ostean, jaio zen
Ilarregi herriko Kokoetxea baserrira itzuli zen. Ezkondu, familia
izan, eta Argentinan ikasitako
petrikilo ofizioari ekin zion. Herrian zabaldu zen erretorearen
gaizki sendatutako besoa osatu
zuela. Azkar zabaldu zen iaioa
zela Ultzamako haranean hezurrak bere tokian birkokatzen.
Anestesiarako baliagarriak diren belarrak erabiltzen ere bazekien. Haren bideari jarraitu
zion biloba batek, Maria Diez de
Ulzurrunek. Hura Auzako petrikilo gisara egin zen ezagun.
M
Falangistek Iruñeko tabernetan mozkortu ostean sortutako istilu larrien pasartea irakur daiteke liburuan. PRENDAS ILUSTRES
Santos Diaz herriko praktikante
ezkonduak hamasei urteko neska haurdun utzi ondoren zeinen
ankerki hil zuen gogoratzen da.
Ume jaioberrien abandonatzea
eta abortu kopurua ere handia
zen, eta horren adibideak ere badira. «Abortistak, garai hartan
haur-hiltzaileak deituak, asko eta
asko dira Nafarroan». Ezbeharrak ere ez ziren falta, eta zorigaitzeko jende asko zegoen. Gogoratu behar da III. Guda Karlistaren
ondoren, eta Kubako Gerrara
joan zirenen artean, elbarri asko
zegoela Nafarroan. «Beharrak
bultzatuta, bizitzan aurrera egiteko piper ikaragarria zuten iruzurgileak asko ziren». Petrikilo
ugarik gaitzak sendatzeko erremedio ikaragarriak eskaintzen zituzten, eta jendeak sinetsi egiten
zituen. Ilarregiko petrikiloaren
gertaera aipatzen du, adibidez.
Bitxikerietatik haratago joanez, liburuko historiak garai hartako Nafarroako gizartearen inguruko «gogoeta» egiteko baliagarriak direla dio Morenok.
«Garai hartako gizartearen mapa
bat da liburua, eta liburuko historiek gizartearen ezjakintasuna
L
azaltzen dute. Bizitzari buruzko
irizpide bat gailendu nahi dute
batzuek besteen bizkar, eta hori
islatzen da liburuan». Alde horretatik, ez du iruzurgilea salatu
nahi, boterea duena baizik, Eliza
eta armada, kasu. «Politikarien
eta agintarien argitasun eta buru
falta ikaragarria zen. Gizarte bat
azkarra da dituen agintariak azkarrak diren neurrian, baina Nafarroan ez dakit zer gertatzen
den». Nafarroako gizartea nola
garatu den ikusteko egileari oso
baliagarria izan zaio ikerketa
lana. Liburua egiteko irakurri behar izan dituen zigor kodeak, adibidez, argigarriak dira. «Garai
hartako gizartearen garapenaren
isla dira kode horiek». Baina zigor
kodeez gain, udal ordenantzek
ere arreta erakarri diote. «Hiri baten historia ezagutzeko iturri hoberenetarikoa dira. XIX. mendekoak eta XX. mende hasierakoak
ikusgarriak dira. Hirian nola jokatu behar den esaten duten kode
moralak dira».
XIX. eta XX. mendeko alajak
gogoan, gaur egungoekin ere beste liburu bat egiteko prest da Moreno. «Zarata» egiten duten sektore guztiekin bat egin daitekeela
iradoki du.
r
Zakilixut
Amaren Alabak taldean kantatzen du, bost lagunekin. Kukai eta Oreka TX
taldeekin,‘Hostoak’ikuskizuna sortu zuen. Le Petit Theatre de Pain antzerki taldean
lan egiten du orain, eta ‘Le Siphon’antzezlanarekin dabil buru-belarri azkenaldian.
zen bezala, antzerkian dut lan haboro
egiten, eta lanaren plazera antzerkian
dut atzematen. Gero, publikoarekin,
unean berean kantatzean, airean iragaten den plazer bat da; aldiz, antzerkian sentitzen dut badela plazer bat
eraikitzen dena jendeekin.
Ipar Euskal Herrian bada amateur antzerki anitz ere. Nolakoa da panorama? Badira zubiak amateur eta profesional artean?
Zubi bat badela, segur. Nik sentitzen
dudana da zein publikorentzat diren
gauzak. Usu euskal antzerkian sentitzen dudana da, horrek bai, irri eginaraziko du. Zenbait aldiz mugatzen duena euskal antzerkia. Baina interesatzen hasi naizenetik, ikusi nahi nituen
gauza anitz huts egin ditut, kanpoan
izanez. Behar da gorde probokazio zerbait, baina usu aski gizen iduri zait
ematen duena. Ez da profesional eta
amateur arteko zerbait; da antzerki
forma tradizional elibat eta aitzina xerkatzea zer baden. Eta Zuberoan badira
arte anitz, baina kanpoan egiten dudan antzerkitik oso urrun direnak.
Maika Etxekopar
«Kantatzeak on egiten dit;
badut horren beharra, egiazki»
Egia da egin dugula jauzi bat; anitzek
erran digute: «Orain egiazko ikuskizunetan ari zarete, oholtza handietan...».
Heldu ginela zerbaitetara. Baina nik
ez dut hola ikusten, esperientzia gisa
baizik. Baina gu egiten gaituena ez da
hori alde batetik; badugu gauza anitz
xerkatzeko guhaurrek, ene ustez.
Antzerkia ere maite duzu, baina, ofizioa
bilakatzen delarik,plazera berdina da?
Bai, gero beste maila batera iragan
naiz tanpez; orduan, ez dut sobera bereizten denez ene lana baita edo maila
batez tanpez igaitea gaitz baita... Baina
bai, plazera badut, interesa beti badut.
Ikasten dut ere zenbat lan baden plazerera heltzeko.
Zertan duzu plazer gehien hartzen, kantuan ala antzerkian?
Kantatzeak on egiten dit; erraten ahal
dut badudala horren beharra ene bizian, egiazki. Badut gauzen kantatzeko beharra. Baina une honetan, ari nai-
«Zuberotar kantuan,
berrikuntza usu iduri zait
ez dela ari zentzu onera;
hitzak, gero eta sinpleago»
D
Antzezle gisa, Frantziako lau bazterretan ibiltzen da, Le Petit Theatre de
Pain taldearekin, eta kantari gisa, Euskal Herri osoan, Hostoak ikuskizunarekin. Antzerkia du ofizio Maika Etxekoparrek (1987, Gotaine-Irabarne), eta
kantua beharrezkoa zaio.
Hostoak ikuskizuna ematen duzue Oreka
TX eta Kukai taldeekin. Nola doa?
Emanaldi anitz ukan ditugu; nik ez dut
oroetan parte hartu. Ez genuen pentsatzen baziratekeela hainbeste; Euskal Herri orotan kurritu gara, baina
usu, jin, jan, kantatu eta joan. Goxoa
zen bi talde horiekin kurritzea. Anitz
gozatu dut eman dugularik Errenterian (Gipuzkoa), Kukairen publikoa
bazen, eta izan dira beste zenbait
hola... Amaren Alabekin jakin dugu
zer antolaketa den profesionalki aritzea. Esperientzia aberatsa izan da.
Ez duzue dudatu ikuskizun horretan parte
hartzeaz. Alde profesionalarengatik pentsa daiteke presio handiagoa badela...
Gero guri presioa ezartzeko behar da
anitz! Ez genuen ez erraten ahal, holako proposamen bat ez baita errefusatzen; amets eginarazten zigun. Profesionalki... pausatzen da problema guretzat, haiek profesionalak baitira,
Oreka TX, Kukai eta beste artistak oro.
Gu jendeen aitzinean haiek bezala gara, baina, bestalde, badugu gure bizia,
zenbat aldiz behar dugu goizeko bietan
sartu eta lanera joan biharamun goizean —hori besteentzat erraten dut—...
Gu atxikiak gara horri, ez garela profesionalak eta badugula gure bizia.
Amaren Alabak ere aitzina ari da bere aldetik. Disko berria prestatzen ari zarete.
Gaitz da jarraitzea, bakoitza ari baikara gure aldetik lanean eta... Aitzinarazten gaitu eta elkarrekin egonarazten
kanpotik baditugularik prosomenak.
Igandea
2012ko irailaren 23a
Joanes Etxebarria
IDOIA BERATARBIDE
Zuberoa aipatzen baituzu. Kantagintzan
nolako panorama ikusten duzu? Iduri zaizu berritzen dela?
Zuberotar kantuan, berrikuntza usu
iduri zait ez dela zentzu onera ari; hitzak gero eta sinpleago... Zer aipatzen
da? Lehengo gauzak, bizitu ez direnak,
baina moda zaharrera heltzeko... orduan zerbait aski hutsa ematen du: herriko bestak, dantza, kantua, euskara,
zenbait aldiz euskara jakin gabe daudela. Eta gitarra eta beste tresna anitz
erabiltzen dira, baina musikarik gabe,
justu erritmoa emateko. Konparatzen
bada bakarrik ari diren gizon zenbait,
beharbada badute forma arkaikoagoa
edo artzain forma bat; baina haiek badute interpretazio haboro, berrikuntza haboro eta originaltasun haboro
bakoitzak ematen baitu bere gisara.
Euskaraz kantatzen baituzue, publiko
euskalduna behar duzue. Halakoa da?
Gu entelegatzen ahal gaituen publikoa
oso txikia da. Behar baita euskalduna
izan, gehi zuberotarra, kantu anitzentzat. Eta Zuberoan ez gara usu ari azkenean, baina ari izan garelarik egiazki anitz gozatu ditugun kantaldiak
izan dira, abantzu berset bakoitz bada
norbait komentario bat egiten... Baina
bai, Amaren Alabak taldearekin izan
garen herrietan iduri zait uste baino
gazte haborok euskara badakiela.
Igandea
berria
2012ko irailaren 23a
06 Txinako gazteria Oinordeko gaitzetsiak
08 Elkarrizketa Mari Jose Azurmendi
15 Krisia Greba egiteko arrazoiak
Emaginak Afrikan
Hil edo biziko erronka
Tiraemd Adinew emagina, Etiopia hegoaldeko herrixka batean, haur jaioberri bati azterketa egiten. AMREF
Igandea • 2012ko irailaren 23a
02 Emakumeak eta osasuna
Lau seme-alaba ditu Malo Woshto etiopiarrak. Ospitalera joan nahi izan zuen azkenaz erditu ostean, baina ezin izan zuen, baliabiderik ez zuelako horretarako. AMREF
Bizia emanez
ez hiltzeko
2012ko irailaren 23a • Igandea
Emakumeak eta osasuna03
Urtean,200.000 emakume inguru hiltzen dira Saharaz hegoaldeko
Afrikan,haurdun daudela edo erditzeko garaian,beharrezko osasun
arretarik eta baliabiderik ez dutelako.Horrelako heriotzarik izan ez dadin,
komunitateetan emaginak trebatzeko kanpaina jarri dute martxan.
Ainhoa Sarasola
erokan bizi da Olpha
Ondiek, Kenya mendebaldean; 46 urte ditu, eta lau seme-alaba. Guztiez etxean erditu zen, aparteko arazorik gabe.
«Beraz, bosgarrenarekin haurdun geratu nintzenean, ez nuen
arazorik espero», dio emakumeak. Ez zen horrela izan, ordea. «Erditzen hasi eta bi egun oso igarota,
haurra ez zen iristen». Inguruko
klinika batera jo zuen, eta handik
misiolarien ospitale batera igorri
zuten. Haurra hilik zegoela esan
zioten han. «Haur handia zen, 4,5
kilokoa». Ondorioak utzi zizkion
erditzeak: nerbioetako lesioa eragin zion, baita pixa ezin kontrolatzea ere, eta oso ahul geratu zen.
«Nire bizitzak okerrera egin
zuen bat-batean». Ezin zuen ordura arteko bizimodurik egin, mugitzeko arazoak zituelako. Baina ez
horregatik bakarrik. «Nire familia nigandik aldendu zen. Malaya
[prostituta] eta antzeko hitz itsusiak esaten zizkidaten, gure komunitatean fistula promiskuitatearen ondorio dela uste baitu
jendeak». Osasun laguntza lortzen saiatu zen, baina erietxeak
urrunegi zituen. «Beldur nintzen
ez ote nintzen gaixotasunez eta
lotsaz hilko». Baina irratian entzundako albiste batek zabaldu
zion itxaropenaren atea, AMREF
erakundea Kisiiko erietxean bere
moduko arazoak zituzten emakumeak artatzen ari zela jakin baitzuen. Ebakuntza egin zioten
han, eta ongi atera zen dena. Jada
ez du gernu jariorik, eta lehengo
bizimodua egiteko gai da. Ondorio garbi bat ere atera du esperientzia gogor hartatik: «Ez dut
nahi nire bi alabek gauza bera jasaterik. Iaz haietako bat haurdun
geratu zen, eta erditu aurreko
arreta jasoko zuela ziurtatu
nuen». Haurra handia zetorrenez, lehenago eraman zuten ospitalera.
Ondieken alabak ez zuen amaren esperientzia gordina bizi behar izan, baina bai Afrikako milaka eta milaka emakumek. Ondorio larriagoekin askotan, gainera.
Urtean, 200.000 andrazko inguru
hiltzen dira haurdunaldian edo
erditzeko unean Saharaz hegoaldeko Afrikan, baliabiderik eta
osasun arreta egokirik ez izateagatik. Urtean, ondorioz, milioi
bat ume inguru amarik gabe geratzen dira. «Emakume bakar batek ere ez luke hil behar bizia ema-
K
Tiraemd Adinew emagina, haurdun den emakume bati azterketa egiten, Malle eskualdean, Etiopian. AMREF
nez! Amak dira Afrikaren garapen sozial eta ekonomikoaren gakoa, eta erditzean hiltzea Afrikako gizartearen etorkizunerako zigorrik okerrena da», ohartarazi
du AMREFek, Medikuntza eta
Ikerketarako Afrikako Fundazioak. Amak laguntzeko, emaginak
trebatzea da bidea, erakundearen
ustez, eta, horretarako, Stand Up
for African Mothers kanpaina jarri du martxan. Helburua: 2015.
urterako 15.000 emagin trebatzea.
Komunitateak trebatu,
emakumeak laguntzeko
«Emakume horiek denak osasun
arreta soil eta eskuragarririk ez
izateagatik hil ziren», azaldu du
Wangiru Mwangi Ruhanga AMREFeko ordezkariak, erakundeak Nairobin duen egoitzatik.
«Osasun langileen gabezia dramatikoa dela eta —emaginena bereziki—, erditzeen erdiak etxeetan izaten dira, laguntza teknikorik gabe». Hiriguneetatik urrun
bizi diren emakumeek jasaten dituzte gehien osasun arretarik
ezaren eraginik larrienak. «Ondorioz, Saharaz hegoaldeko Afrikan, 39 emakumetik batek arriskua du erditzean hiltzeko».
AMREFeko ordezkariak ohartarazi du emagin batek 500 haurdun arta ditzakeela urtean. Aurreikusi dute amen egungo hiltze
tasa %25 gutxituko litzatekeela
erakundearen helburuak betez
gero, Nazio Batuen Erakundeak
2015. urterako ezarritako Milurte-
ko Helburuetariko bat dena. Gainera, aurrera gutxien egin duen
xedea da amen hiltze tasa gutxitzekoa: Saharaz hegoaldeko Afrikan, egungo joerari eutsiz gero,
2165. urtera arte ez litzateke lortuko. Besteak beste, funts gutxiegi
bideratu izana da, AMREFen ustez, atzeratu izanaren arrazoi nagusia —garapenerako laguntzaren %2 soilik da egun—. Ruhangak gogorarazi du familia,
komunitate eta herrialdeetan inbertitzea dela emakumeengan
eta beren osasunean indarrak jartzea: «Emakumeen alde egiten
dugu, haiek daudelako euren familien eta komunitateen osasunaren bihotzean. Emakumearen
zeregina funtsezkoa da kontinentearen garapen iraunkorra bermatzeko; osasuntsu dauden emakumeek lan egin dezakete, baita
haurrak hezi ere, eta, modu horretan, euren familia eta komunitateen garapen sozial eta ekonomikoa lagundu».
Osasun langileen gabezia da,
erakundearen ustez, Afrikak
duen erronka premiazkoena. Horretan laguntzeko, osasunari lotutako zeregin batzuk komunitateen esku uztea da, haren ustez,
biderik egokiena. «Zeregin ez-medikoak espezializazio gutxiagoko
osasun agenteen esku uztea esan
nahi du; kostuaren bosten bat eta
langileak prestatzeko behar den
denboraren erdia litzateke, medikuek egiten duten lanaren %70
aurrera eramateko». Komunitate
bakoitzean hainbat herritar osasun arretan trebatzea da oinarria,
erizainek egin ohi dituzten zenbait lan haiek egite aldera, hala
nola erditzean laguntzea, higieneari buruzko edo sexu harremanen bidez eritasunak kutsatzearen inguruko hezkuntza ikastaroak ematea eta abar. Kenya,
Uganda, Etiopia, Tanzania, Hego
Sudan eta Senegalen dute martxan emaginak trebatzeko kanpaina. Azken 50 urteotan milioi
erdi osasun langile trebatu ditu
Ospitaleak urrunegi
dituzte emakume
askok, eta haietara
iristeko modurik ez dute
Emagin batek
haurdun dauden
500 emakume inguru
arta ditzake urtean
AMREFen helburuak
betez gero,
amen hiltze tasa
%25 gutxituko litzateke
erakundeak. Eta horretan jarraitu beharra argi ikusten du
Ruhangak: «Afrika osasuntsu batek ama osasuntsuak behar ditu,
eta ama osasuntsuek, emaginak.
Badakigu emagin eta osasun langile gehiago izan ala ez, horren
araberakoa dela hiltzearen eta bizitzearen arteko aldea».
Prestakuntza hori jasotzen duten emakume batzuk arituak dira
aurrez emagin lanetan, modu tradizionalean. Miriam Namusokek
dozenaka emakumeri lagundu
die beren haurrez erditzen, Uganda erdialdeko Luwero herrian.
Ordea, amak seme-alabei hiesa
eta gisako gaitzak kutsatzeaz ez
zekiela deus dio, eta sekula ez ziola arreta berezirik jarri inguruaren garbitasunari. «Behin, erditze batean, haur biki bat galdu
nuen, ama ospitalera ez bidaltzeagatik. Bihotzean min eman zidan
haur haren heriotzak, eta nire ospea ere galdu nuen ia». 2006an trebatu egin zuten, AMREFen kanpainaren barruan, eta oso baliagarria izan zaiola uste du.
«Emaginek beharrezko ditugun
hainbat tresna ere eman zizkidaten; pentsa, fetoskopio bat ere bai!
Nire etxea nola garbi eduki ere
erakutsi zidaten. Trebatu nintzenetik, nire herrian ez da emakume edo haur bakar bat ere hil».
Tiraemd Adinewk ere AMREFen trebakuntza jaso zuen sexu
harremanen bidez gaitzak kutsatzearen, sexu eta ugaltze osasunaren, malariaren eta higienearen inguruan. Mallen bizi da,
Etiopia hegoaldean, eta han lan
egiten du, etxez etxe, herritarrei
osasun heziketa eskaintzen.
«Emakumeek arazo asko dituzte
inguruotan, eskuz lan asko egiten
baitute. Adibidez, egunero bede(Hurrengo orrialdean jarraitzen du)
Igandea • 2012ko irailaren 23a
04 Emakumeak eta osasuna
(Aurreko orrialdetik dator)
ratzi kilometro egiten dituzte ura
jasotzeko, eta bizkarrean hartuta
garraiatzen dute, haurdun direnean ere bai. Asko erori eta zauritu egiten dira, eta hainbatek nahi
gabeko abortuak dituzte. Batzuk
etxera bidean erditzen dira».
Haurra izateko unean Adinewi
deitzen diote andre askok, eta,
arazoren bat sumatuz gero, ospitalera bidaltzen ditu erditzera.
«Baina emakume asko ez dira joaten, urrunegi dagoelako; hara
iristeko lau orduko bidea dute oinez. Ondorioz, ama eta haur asko
galtzen ditugu azkenean».
Etxetik hurbil osasun etxerik
ez izatearen ondorioz hiltzen baitira oraindik ere emakume asko
eta asko. Mary Nasieku erraina
horrela galdu zuen Njambi Koitumet kenyarrak. Kontatu duenez,
Nasiekuk hiruzpalau orduko bidea zuen oinez hurbileneko ospitalera, Magadiko Entasoopiara,
eta ibaia zeharkatu behar zuen.
Ibaiertzera iristean, uraldia zegoela jabetu ziren Nasieku eta harekin zihoazen lagunak, eta eskuak
elkarri emanda hasi ziren zeharkatzen. Baina erdialdera iristean,
irrist egin, eta urak eraman zituen hainbat neska. Batzuk salbatzea lortu zuten beste lagunek,
baina Koitumeten erraia ez; bertan ito zen. «Maryk lau seme-alaba zituen; zaharrenak 9 urte ditu,
eta gazteenak 4. Haren senarra,
nire semea, aspaldi hil zen, eta, beraz, nire kabuz zaindu behar ditut
lau haurrak. Zaila da, zaharra bainaiz, eta ez baitut ondasunik». Bere bizipenean oinarrituta, haurrez etxean erditzea osasun zentrora joatea baino arrisku gutxiagokoa dela uste du.
Nasieku zihoan ospitaletik gertuago bizi da Seitat Sarika, Kenya
hego-mendebaldean. Baina haren alaba Nodam ere ezin izan zen
iritsi erietxera, eta erditzean hil
zen, bere bi haur bikiekin batera.
«Erditze arrunta izan balitz, ez zatekeen hilko. Baina konplikazio
bat sortu, eta ezin izan ginen erietxera garaiz iritsi».
Hiru medikuk 1956an hasitako bidea
Mende erdia baino gehiago darama AMREFek osasunaren alde lanean Afrikan, 1956tik. Urte hartan, kontinentearen ekialdean plan bat abiatu zuten Michael Wood, Archibald
McIndoe eta Tom Rees medikuek, nekazaritza eremuetako herrixketara ere osasun arreta iristeko. Koordinaziorako irrati sarea osatu zuten lehenik, eta, lurretik mugitzen ziren zerbitzuak
ez ezik, aire bidezko klinikak martxan jarri zituzten gero.
1970eko urteetan, tokian tokiko herritarrak osasunean trebatzea zen erakundearen lehentasuna. Geroztik, komunitateak
trebatzen jardun du batez ere, osasun baliabide eta zerbitzuak
hobetzeko lanarekin batera. Bereziki emakumeengan eta haurrengan jartzen du indarra osasunaren aldeko erakunde horrek.
D
Haurdun zegoen erraina galdu zuen Njambi Koitumetek. AMREF
Haurdun zen alaba galdu zuen Seitat Sarikak, ospitalera bidean. AMREF
Miriam Namusoke emagina da Luweron, Ugandan. AMREF
Ezagutza,emakumeek
kontzientzia hartzeko
Erietxea gertuago izanik ere, badira hara ez joatea ekartzen duten
arrazoiak, emakume batzuen kasuan. Ezjakintasuna eta hainbat
komunitateren tradizioak daude
horien artean. Ongi daki hori Malo Woshtok; 27 urte ditu egun, Mallen bizi da, Etiopia hegoaldean,
eta lau ume ditu. Gazteena izateko haurdun zegoenean, inguruko
osasun langile baten bisita jaso
zuen. «Erditzeko minak hastean,
harengana jotzeko esan zidan,
baina ez nuen hala egin, bere kabuz erditzen den emakumea
errespetatua baita». Erditzearen
hurrengo egunean, osasun langilea bisitan joan zitzaion berriro.
«Osasun etxera joateko esan zi-
Timbiyan Kipas kenyarrak 20 urte ditu, eta bi seme-alaba. AMREF
dan, odoletan bainengoen». Erditu eta hiru egunera odoletan jarraitzen zuela kontatzen zuen
emakumeak. «Oso ahul sentitzen
naiz. Osasun etxera joan nahiko
nuke orain, baina ezin naiz neure
kabuz joan. Ez dut dirurik zerbitzuak ordaintzeko. Nire senarra
kanpoan da, janari bila».
Timbiyan Kipas gazteak atera
du irakaspenik bere esperientziatik. Hogei urte ditu, eta Magadin
bizi da (Kenya), 4 eta 2 urteko
seme-alabekin. «Oso gazterik
izan nituen biak». Eta etxean. Lehen erditzean, odol asko galdu
zuen, baita konortea ere. «Odoletan modu horretan aritzea madarikazio bat zela esan zidan emagin tradizionalak. Gizon zahar batek ahuntz larru bat jarri zidan
hankan, odol jarioa eteteko, gure
kulturari jarraiki». Bigarrenean,
berriz, AMREFen hainbat ikastaro jaso ostean, bazekien ospitalera joan behar zuela, baina orduan
ere ezin izan zen joan, ama ez zuelako berarekin, eta artatu zuen
emakumea ez zelako horren aldekoa. «Berriro ere odol asko galdu
nuen. Denbora asko behar izan
nuen osatzeko». Gaur egun, antisorgailuak erabiltzen ditu. Alabarentzat bestelako etorkizuna
nahi du, eta argi du hark ez duela
ablaziorik jasango. «Eskolara joatea nahi dut, eta ez oso gazterik ezkontzea».
Maria Gasinjok, berriz, kostata
baina lortu zuen erietxera iristea
hirugarren haurraz erditzeko; 28
urte ditu, eta Terekekan bizi da,
Hego Sudanen. «Erditzeko minak
hastean, erietxerako bidea hartu
nuen; ordu erdiko bidea dago oinez, eta denbora dezente kosta zitzaidan iristea, gogotik ari bainintzen odoletan, baina ez nuen hara
joateko beste modurik». Plazenta
haurra baino lehen atera zitzaion
ospitalera iristerako, eta segituan
beste ospitale batera eraman zuten. Hiruzpalau orduko bidaia da
autoz, errepide zail batetik. Likidoak eta odola jarri zizkioten han,
eta ebakuntza egin zioten, umeaz
erditu ahal izateko.
«Etorri izanaz oso pozik nago»,
dio orain. «Hil egingo nintzela
uste izan nuen, edo haurra hilko
zitzaidala, baina biak salbu eta
ongi gaude orain. Emakume guztiek ez dute nire zortea; askok galtzen dute haurra, laguntza garaiz
ez lortzeagatik, eta beste asko hil
egiten dira». Laguntzarik izan
ezean, ziur da berak ere patu bera
izango zuela. Gaur-gaurkoz, Afrikan oraindik ere milaka eta milaka emakumek duten patu bera.
2012ko irailaren 23a • Igandea
Emakumeak eta osasuna05
A.Sarasola
Ugandan, Sorotiko Atiriri osasun
zentroan lan egiten du Esther Maduduk; 32 urte ditu, eta dagoeneko dozenaka amari lagundu die
haurraz erditzen. Baliabide
urrien gainetik edozein ustekaberi erantzuteko prest egon behar
dutela dio: «Biziak salbatzeko
gaude hemen». Tarte bat hartu,
eta idatziz erantzun die Igandearen galderei.
G Erizain izateko ikasketak egin zenituen. Zerk erakarri zintuen osasunaren mundutik? Hasieratik zenuen
garbi emagina izan nahi zenuela?
E Nire amona emagin tradizionala zen. Gaztetan, bere lana egiten ikusi ohi nuen, eta jakin-mina
sortzen zidan emakumeen sabelean zer ote zegoen eta zer gertatzen ote zen haurrak mundu honetara ekartzeko. Behin, ama bat
negar batean ikusi nuen, oinaze
handiekin, eta nola nire amonak
haurraz erditzen lagundu ostean
poz-pozik jarri zen, min guztiak
ahaztuta. Horrela sortu zitzaidan
lan hau egiteko interesa, ikuspegia eta kemena.
G AMREFen bitartez, zure trebakuntza osatu zenuen gerora. Zertan
lagundu zizun prestakuntza horrek?
E Nire trebetasunak hobetzen
lagundu zidan. Prestakuntza jaso
ondotik, malaria kasu larriak artatzeko aukera izan nuen, bereziki haurdunenak. Baita haurdunaldi konplikatuak ere. Nire lanbidea garatzen eta emagin hobea
izaten lagundu didate trebetasun
horiek guztiek.
G Egoera zailetan lan egiten duzu
Sorotiko osasun etxean. Nolakoa da
han zure lanegun arrunt bat?
E 05:30ean jaiki eta etxeko lanak
egiten ditut; gosaria, bazkaria eta
afaria goizean prestatzen ditut.
08:30etarako, haurren osasun azterketarako gelan izaten naiz.
10:00 aldean, amei tratamenduak
ezartzen dizkiet, eta, jarraian, erditu aurreko artatze integralean
jarduten naiz. Noiznahi amatasun gelara joateko deia jaso nezake, amaren bat erditzen jarriz
gero. Herrixketatik ekarrita osasun arreta behar duten umeez ere
arduratzen naiz. Erditze gelan
egun osoz egon behar izaten dudan egunetan, bazkaltzeko hogei
minutuko tartea egitea baino ez
dut lortzen.
G Emakume gehienak, oraindik
ere, osasun arretarekin ala horrelakorik gabe erditzen dira?
E Nire eskualdean ospitalera datoz emakume gehienak; erditze
gehiago izaten ditugu erditze gelan. Hala ere, beste eskualde batzuetan oraindik etxean erditzen
dira emakume asko. Emakumeak osasun etxeetara bideratzeko
emagin tradizionalak sentsibilizatzen saiatzen gara.
G Erditze ugari artatu dituzu kandelen argipean. Zein baliabide falta
izan zaizkizu batez ere?
E Ez dugu langile nahikorik.
AMREF
Esther Madudu · Emagina
«Elkarturik, ama
gehiago salba ditzakegu»
Lanaldi amaiezinak dituen arren, ama eta haur gehiago
bizirik ateratzeak guztiz gogobetetzen du Esther Madudu.
Martxan da kanpaina bat 2015ean Bakearen Nobel saria
jaso dezan, Afrikako emagin guztien ordezkari gisa.
G Ospitaleetan egunero izaten dira
ezusteko egoerak. Dituzuen baliabideekin,guztiei erantzuteko ahalmenik edo modurik izaten al duzue?
E Ezusteko orori aurre egin behar diogu; biziak salbatzeko gaude hemen. Hala ere, langile gehiago izateak asko lagunduko luke.
G Osasun langileen urritasuna da,
beraz, Saharaz hegoaldeko zentro
gehienen gabezia nagusietakoa.
Pentsatzen dut hori dela-eta lan
karga handia izango duzuela... Nola
eragiten dio horrek zuen lanari?
E Gau eta egun lan egin behar
izaten dugun egunak badira, eta
halakoetan etxera soilik hogei
minutuz joan gaitezke, zerbait jatera. Langilerik ezak, halaber,
atzerapenak sortzen ditu geletan,
maiz deitzen bainaute erditze aurreko klinikatik, erditze gelara joateko erditzeren bat laguntzeko.
G Zein dira aurre egin behar izaten
diezun auzi nagusiak?
E Gizonen parte hartze urria da
arazo nagusietako bat; emazteei
jaramonik ez egiteko joera dute,
baita haurdun direnean ere. Ha-
laber, osasun etxeetaraino duten
distantziak asko eragiten die andreei, eta, ondorioz, askok erditze
aurreko bisita bat edo bi baino ez
dituzte egiten azkenean. Erditzeko unea iristean, gerta liteke ama
«Kontzientziazioa
eta hezkuntza
funtsezkoak dira;
lan handia egiten
dugu informatzen»
«Milaka emakume
eta haur salbatzea
dut ametsik
behinena, asko
ari baitira hiltzen»
batek oinez bost kilometroko bidea izatea osasun etxeraino, eta,
beraz, oinez hasi beharrean, emagin tradizionalari deitzen diote.
Osasun etxean langile gutxi topa-
tzearen eta ordu luzez emagin batek artatzeko zain egotearen beldur ere badira emakume batzuk.
G Emakumeek duten informazioari dagokionez, zeren inguruan sumatzen dituzu gabeziarik handienak?
E Haurdunaldian lau behaketa
egiteak duen garrantzia azpimarratzen diegu, baita erditzea prestatzeko plan bat izateak eta osasun etxe batean erditzeak duen
garrantzia ere.
G Bestela, haurdun daudenentzat
zein da, zure ustez, oztoporik handiena,osasun etxeak urrun izaten dituztela,ala besteren bat?
E Osasun etxeak urrunegi daude emakume askorentzat, eta ez
dute hara iristeko garraiobiderik.
Hainbatek emagin tradizionalengana jotzen dute horregatik.
G Zure lanaren beste alor garrantzitsu batean, GIBaz kutsatutako
haurdunekin aritzen zara. Zein alderdi nabarmenduko zenituzke arazo horri aurre egiteari dagokionez?
E Erditu aurreko artatzean, ohiko aholkuak eman eta testak egiten dira, eta garrantzitsua da be-
rehala hastea erretrobirusen kontrakoekin eta amak haurra kutsatzearen aurkako prebentzioarekin. Garrantzitsua da, era berean,
jakitea zein botika jaso behar dituen amak erditzea hastean, haurra ez kutsatzeko. Haurrak lehen
sei hilabetean Nevarapina hartzea eta amari bularra emateko
aholkuak ematea ere garrantzitsua da. Baita aldian aldiko testak
eta jarraipena egitea ere.
Alderdi horiek denak kritikoak
dira. Emakumeek ulertu behar
dute botikak hartzeak duen garrantzia, baita jarraipena eta testak maiztasunez egiteko etorri
beharra ere.
G Zer-nolako garrantzia du zuretzat kontzientziazioan eta heziketan indarra jartzeak?
E Kontzientzia sortzea eta hezkuntza funtsezkoak dira. Informazio truke handia dago, eta lan
handia egiten ari gara komunitatean informazioa zabaltzeko: tabernetan, irratietan, osasun langileen bidez... Antzerki talde bat
ere badabil orain, osasun etxearen inguruan aritzen dena.
G Eta gizonei dagokienez, zer?
Haiekin ere lan egiten duzu? Nola?
E Nik gizonekin lan egiten dut
gizarte konpromisoen bidez; udaletxera deitzen dut, eta herriko
osasun langile taldeak mobilizatzen ditugu. Udal kontseiluei eskatzen diet gizonei osasun etxeetara etor daitezela esateko. Zenbait arduratsuak izaten saiatzen
ari dira; dena dela, kopurua urria
da oraindik.
G Eta komunitateek nola ikusten
dute zuen lana? Pentsatzen dut eskertuko dutela...
E Estimatzen dute, bai; komunitatea sentibera da, eta pozik dago.
Nire izena ere jarri diete zenbait
haurri. Plazera da lagundu ahal
izatea.
G AMREF 2015eko Bakearen Nobel
sarirako zure hautagaitza sustatzen
ari da.Zer iruditzen zaizu?
E Sentipen polita da, emagin
guztiak ordezkatzen ari naizelako. Nire nahia litzateke mundu
guztia batzea eta kausa honen aldeko eskaera sinatzea; elkarturik, ama gehiago salba ditzakegu.
Asko dut AMREFi eskertzeko,
emaginak zein garrantzitsuak diren aitortu duelako. Pozik nago
hautagaia izatearekin.
G Lan gogorra duzu, baina pentsatzekoa da poz ugari ere emango dizkizula.Zerk betetzen zaitu gehien?
E Erditze arrunt bat lagundu eta
ama eta haurra bizirik daudela
ikusteak. Jendeak estimua didala
ikusteak ere betetzen nau. Zerbait garrantzitsua egiten dudala
sentitzen dut.
G Zein da zure ametsa?
E Milaka eta milaka emakume
eta haur salbatzea dut ametsik
behinena, asko hiltzen baitira.
Beste amets bat ere badut: emaginekin hitz egitea, nekazari eremuetara lan egitera gehiago etor
daitezen.
Igandea • 2012ko irailaren 23a
06 Txinatar gazteria
Txinako belaunaldi
madarikatua
Ez dakite zer gertatu zen Tiananmengo plazan, ezta anai-arrebak izatea
zer den ere. Indibidualistak eta materialistak izatea egozten diete, baina
Txinako gazteak Asiako erraldoia aldatzeko motorra dira.
Zigor Aldama Shanghai
hang Menwei hogei urte bete berri dituen
neska bat da, Shanghaikoa, eta bi urte dira
oraingo bikotekidearekin duen harremana hasi zuela.
Hainbat aldiz bildu dira senideekin, tentsio bizian, eta, azkenean,
bikotekideak lortu du familiaren
oniritzia, betiere garrantzitsua.
Dena dela, gurasoek gauza garrantzitsu bat jakin gabe eman
dute oniritzia: alaba ez dagoela gizon batekin, alegia. «Homosexualitatea gero eta onartuago dago
gazteen artean, baina nire familiak ez luke sekula ulertuko. Ez
gaitu bereizten belaunaldien arteko ezin ulertu huts batek bakarrik: erabat unibertso ezberdinetan bizi gara. Hortaz, bikotekideak kortse bat jartzen du bularrak
ezkutatzeko, eta gizon afeminatu
bat balitz bezala jokatzen du».
Beste ehun milioi txinatar bezala, alaba bakarrak dira biak.
Jaiotza politikaren emaitza dira,
eta ondo irudikatzen dute Txinako belaunaldi madarikatua: hirigune garrantzitsu batean jaio ziren, Tiananmengo hilketen ondoren, eta Asiako erraldoiaren garapen ekonomiko ikusgarriarekin
batera hazi dira, urtero sakelako
telefono berri bat erosten dutela.
Erdiko klase gero eta handiagoko
enperatriz txikiak dira: lau helduren arreta jaso dute —gurasoena
eta aitona-amonena—, eta unibertsitate prestakuntza on bat ere
bai.
Haientzat, Maoren Kultur
Iraultza, zeinak amildegi bat ireki
zuen herrialdean, fikzio huts bat
da, historiako liburuetan eta zaharrek kontatzen dituzten istorioetan baino agertzen ez dena.
«Gure izaeraren alderdiren bat
gustuko ez badute, garai hartako
sufrimendua aurpegiratzen digute, ohartu gabe ez zela gure errua
izan eta ez garela bizi egoera berean». Gizartea ez da gai argia bezain bizkor doazen aldaketetara
moldatzeko, eta, dudarik gabe,
90eko hamarkadaren ondorengo
belaunaldiak —jiulinghou esaten
Z
zaie, eta irainaren mugan dago
hitz hori— jasotzen ditu gizarte
horren tiro guztiak.
Ikerketa batean, Txinako izen
handiko soziologia aldizkari batek argitu egin ditu jiulinghou-en
belaunaldiaren eta haien gurasoen arteko lotura falta ikaragarriaren gainekoak: gurasoen %89k aitortzen dute seme-alaben inguruan ikasketa kalifikazioak besterik ez zaiela interesatzen; horrexek eragiten ditu, hain zuzen,
gazteen %60ren buruko arazoak.
Gazteen %82k ziurtatzen dute
etxean ez dutela zertaz hitz egin,
eta %85 ez dira gai beren barruko
kontuei buruz gurasoekin mintzatzeko.
Beraz, ez da harritzekoa dozenaka milioi gaztek Zhangek bezalatsu pentsatzea, sentitzen baitute ez dituztela ulertzen eta baztertu egiten dituztela. «Gure
gurasoak historiaurrean iltzaturik daude», dio Xiang Sun-ek
—hemengo Lanbide Heziketa litzatekeena ikasten ari da Nanjingen—. «Probintzia bereko mutillagun bat aurkitzea nahi dute;
birjina ezkontzea; gizonaren
etxera joatea etxekoandre, haren
familiarekin bizitzera; eta, azkenik, haiek zaintzea zahartzen direnean. ¡Fuck them! Ni ez naiz
haien kontuetan sartzen, eta ez
dut nahi haiek nireetan sar daitezen».
Sakrifizio ahalmena
Halako erreakzioak familiaren
betiko aginpidearentzat iraingarriak direnez gero, 1990az geroztik jaiotakoei egoistak eta materialistak izatea leporatzen zaie,
baita moralik gabekoak, exhibizionistak, ahulak, harroputzak
izatea eta arazoei aurre egiteko
gaizki prestatuak egotea ere. Are
gehiago, batzuk ziur daude Txinako mirari ekonomikoa bukatu
egingo dela boterea haiek eskuratu eta lan merkatu lehiakorrean
sartzen direnean, galdu egin dutelako Txina munduko bigarren
potentzia bihurtu duen sakrifizio
ahalmena.
Diskurtso horrek eztabaida nahasi bat sortu du herrialdean, eta
dua—, eta ezin da bizi etengabe
konektaturik egon gabe QQra
—Txinako messenger nagusia—
eta Sina Weibora —Txinako Twitter—. Abertzaletzat dauka bere
burua, eta, horregatik, ez dio ardura bere hitzak zentsuratuko
ote dituzten. «Norbaitek zaindu
behar du herrialdeko segurtasuna eta egonkortasuna», dio. Ziberespazioan —baita benetako
munduan ere—, shopping egitea
du gogokoen, eta ia astero egiten
du eskaeraren bat Taobaon, Asiako erraldoiko merkataritza plataforma elektronikorik garrantzitsuenean. «Erosketak egiteak
baino ez nau pozten beti», aitortu
du.
Eskandaluak
Gazte txinatarrei politika ez zaie batere interesatzen. ZIGOR ALDAMA
Zhang ados dago diskurtso horren alderdi batzuekin. «Politika
ez zait batere interesatzen, eta are
gogo gutxiago dut sistema demokratiko baten alde borrokatzeko;
ezta sistema bidezkoago baten
alde ere. Horrez gain, ez dakit zer
gertatzen den herrialdeko beste
leku batzuetan, ezta axola ere.
Nire mundua daukat, eta nahikoa dut horrekin». Haren bikotekideak —izenik ez du esan nahi—
apatia hori berretsi du. «Tristea
da, baina mundu honetan nik
neurea eta besteak hor konpon da
Moralik gabekoak,
exhibizionistak,
ahulak, harroputzak
izatea egozten diete
Batzuk ziur daude
miraria bukatu egingo
dela boterea haiek
eskuratzen dutenean
nagusi. Aberatsak gero eta aberatsago dira, eta inor ez da borrokatzen hori eragozteko, pobreek
nola aberastu besterik ez dutelako buruan. Ustelkeriak traba egiten du, baina kritikatzen dutenek
inbidiagatik kritikatzen dute. Horregatik ez gara sekula iraultza
bateko buru izango».
Li Zizouk 19 urte ditu, eta berak
ere bere burua ez du ikusten ukabila altxatuta. Gainera, komunismoaren antitesia da. Adidas zapa-
tillak daramatza, Levi’s jeans labur-labur batzuk, Calvin Klein
markako barruko arropa eta
H&M markako elastiko estu-estu
bat. Janzkera erabat osatzeko,
Nike markako bisera bat darama,
eta ez da sekula etxetik irteten
bere iPhone 4s gailua gabe, Hello
Kitty markako zorro nabarmen
baten azpian gordeta. Hortxe
dauka Lana del Reyren azken diskoa, eta metroan entzuten du.
Mailua eta igitaia ez dira ezer harentzat; berez, ez da gai azaltzeko
zertan datzan ere mailuak eta igitaiak irudikatzen duten sistema,
baina Alderdi Komunistako kide
izan nahiko luke. «Horrela, askoz
ere errazagoa da lana aurkitzea»,
ziurtatu du, Dragoi Handi osoa
blaitzen duen pragmatismo baten erakusgarri.
Txinako Alderdi Komunistaren botere monopolioaz galdetuta, Lik ez du dudarik: «Herrialdea
haziz doa, eta gero eta hobeto bizi
gara. Zertarako aldatu beharko
genuke gobernua, denbora honetan guztian ondo aritu bada?»,
galdetu du, desafio kutsuz. «Demokratiko esaten zaien Mendebaldeko herrialdeek gure arazoen
antzekoak dituzte, eta haien ekonomiak gain behera doaz. Irak demokrazia baldin bada, nik nahiago Txinako sistema», bota du.
Bere garaikide gehienak bezala, Asiako erraldoian dauden 530
milioi internautetako bat da Li
ere —25 urtetik beherakoen %60k
badute Internetera sartzeko mo-
«Txinako nerabeak bakarrik sentitzen dira, nahiz eta inoiz baino
konektatuago egon. Indarkeria
handituz doa, eta sexua ihesbide
bat da», ziurtatu du Xu Anqik,
Fudango Unibertsitateko soziologoak. Eskandalua sortu nahian
ere aritzen dira asko. Halaxe egin
zuen bigarren hezkuntzako ikasle batek: Shanghaiko metroa jendez gainezka zegoela, lurrean eserita, bere neska-laguna masturbatzea erabaki zuen, lagun batek
eszena graba zezan. Bideo hark
arbuio uholde bat eragin zuen,
baina kezkagarrigoak dira bullying kasuak; horietan, besteak
beste, ikusten da nola neska bat
umiliatzen duen talde batek,
arropa erantzi eta bere burua ukitzera behartuta, baita nola neska
bat bortxatzen duten ere, barre
artean.
Fenomeno horren gailurra
2008an izan zen, Kaiping hirian,
Guangdong probintziaren hegoaldekoan. Hainbat neska nerabek
zenbait lagun kontratatu zituzten
beste kide bat bortxa zezaten.
Gero, jipoitu egin zuten. Sakelako
batekin grabatu zuten dena, eta
biktima bere buruaz beste egiten
saiatu da hainbat aldiz. «Kaipingeko gertaeraren ondorioz, 90ekoen belaunaldian jarri zen arreta,
eta asko galdetzen hasi ziren zer
ari ote den gaizki egiten Txinako
gizartea.
«Orain dela urte batzuk ez zen
halakorik gertatzen, eta ez dut uste Mendebaldearen eraginez gertatzen denik, beste soziologo batzuek dioten moduan», azaldu du
Xuk. Ez alferrik, Txina nerabeek
egindako abusuen eredu bihurtu
2012ko irailaren 23a • Igandea
Txinatar gazteria 07
da, eta egiten dituzten bideo eta
argazkiak kopiatu egiten dituzte
beste hainbatek mundu zabalean.
«Gabezia moral bat dago, bi elementu garrantzitsuren ondorioz:
batetik, diruari eta gauza materialei zaien maitasuna; bestetik,
gurasoen eta, oro har, hezitzaileen erantzukizunik eza», zehaztu
du Xuk.
Baina yin-yangaren herrialdean ezin zen bestela izan, eta Txinako belaunaldi berriak lorpen handi ugariren eragile ere badira. Familiak estu hartzen dituenez, eta
txiki-txikitatik lehiakor izatera
ohitzen direnez, ikasleen arteko
suizidio tasa oso handia da. Edozein espezialitatetan, hainbat jenio adoleszente daude, beren gainerako lehiakideen gainetik nabarmentzen direnak munduan.
Hain zuzen, Txinak 27 milioi
ikasle ditu bere mugetatik kanpo,
eta Harvard, Cambridge eta halako instituzioek saritutakoen artean daude asko. Orain, haien nahia
ez da Estatu Batuetara eta halako
herrialdeetara emigratzea, baizik
eta trebatu eta Txinara itzultzea
beren lanbidea garatzeko. Eta,
Bullying kasuak
kezkagarriak dira, Txina
nerabeen abusuen
eredu bihurtu da
Txiki-txikitatik lehiakor
izatera ohitzen direnez,
ikasleen arteko suizidio
tasa oso handia da
Maoren Kultur Iraultza fikzio bat da haientzat, historiako liburuetan eta zaharren istorioetan baino agertzen ez dena. ZIGOR ALDAMA
itzultzen direnerako, mentalitatea aldatua zaie. Soziologo askok
politika eta gizartea aldatzeko
motor gisa ikusten dute nazioarteko esperientzia hori, eta uste dute gutxietsi egiten dela haren garrantzia.
Horren adibide da gutxiengo
batek Internet protestarako tresna gisa erabiltzea. Sare sozialen
zabalkuntza ikaragarriak denbora-pasa ekarri du batez ere, baina
gobernua kontrolatzeko baliabiderik onena ere bilakatu da. X. H.
1989an jaiotako blogari bat da, eta
inguruan ikusten dituen bidegabekeriak ezagutaraztera emana
dago: besteak beste, kontatu izan
du nola jendea etxetik indarrez
bota duten, zer-nolako ustelkeria
kasuak dauden, eta salatu izan
ditu esklabotasunaren mugan
dauden lan baldintzak ere. «Ez da
egia zabor hutsa garenik, askok
dioten moduan. Bere etorkizuna
erabakitzeko modua duen lehen
belaunaldia gara Txinan; maite
dugu herrialde hau, eta ez dugu
utziko pikutara joan dadin», erantzun du. «Egia da gehienek ez dutela asmo kolektiborik batere,
baina gero eta gehiago gaude sartuak aldaketa batean: iritsiko da
aldaketa hori, esnatzen ari baikara, eta horrek mundua aldatuko
du».
Igandea • 2012ko irailaren 23a
08 Elkarrizketa
Mari Jose Azurmendi
«Euskararen eta Euskal Herri
osoaren historia mirariz
beteriko ibilbidea da»
Madrilgo Konplutentsean ibilia da, frankismoaren aurkako
mugimenduen hastapenetan; Quebecen, subiranotasunari
buruzko eztabaida pil-pilean zegoenean; EHUko irakasle,
euskal unibertsitatearen lehen urteetan... Guztia,
helburu bakarrarekin: euskara biziberritzea.
Arantxa Elizegi
Goi mailako ikasketak soilik emakumeen %1ek egiten zituen garaian egin zituen unibertsitate
ikasketak Mari Jose Azurmendik
(Donostia, 1944). Zortea aipatzen
du berak bere ibilbideaz galdetuta, baina zori ona baino gehiago
egindako lanaren ondorio da haren curriculum oparoa.
G Filologia ikasi zenuen Madrilen.
E Mirari bat da ni unibertsitatean sartu izana. Beti ohartu naiz
izugarrizko zortea izan dudala
aukera hori izan nuelako, nire garaian emakumeek ez zutelako aukerarik unibertsitatera joateko.
Gehienez, ikasten zuten idazkaritza edo irakasle eskola, baina goi
mailako ikasketak, oso gutxi, eta
hemen, are gutxiago, hemen ez
dugulako unibertsitaterik izan,
Frankismo garaian behintzat. Ni
Deustuko Unibertsitatean hasi
nintzen. Hark ikusi zuen bazela
mugimendu bat unibertsitatea
eskatzen ari zena, eta erabaki
zuen lizentziatura gehiago hastea, tartean letretakoak: euskal filologia, espainiarra, erromanikoa... eta abar —lehen bi urteak
bakarrik ematen zituzten hasieran—. Ni filologiako lehen urtekoa izan nintzen. Joaten ginen Zaragozara azterketa ofizialak egitera, hemengoak, Deustu
pribatua zenez, ez zituztelako
onartzen. Ondoren, espezialitatea aukeratzeko garaia heldu zenean, Madrilera joatea erabaki
nuen, eta han filologia erromaniakoa egitea. Beraz, bi esperientzia bizi nituen, eta biak aberatsak. Deusturi asko eskertzen
diot ahalegin hura egin izana. Madrilen, berriz, jakin-minak bultzatuta, beste zenbait gauza ere ikasi
nituen filologia erromanikoaz
gain, eta horiek guztiak euskararekin lotzen hasi nintzen.
G Euskal ikasle ugari elkartuko zineten han,ezta?
E Bai, eta ni ere aldatu egin nintzen. Joan nintzenerako bazen
mugimendu bat 50eko hamarkadan sortutakoa, eta asko ikasi
nuen euskararen inguruan; bai
haren egoerari buruz, baita haren
historiari buruz ere. Asko markatu ninduen hark. Gure helburuetako bat zen oso ikasle onak izatea, ikasitako guztia hemen praktikan jartzeko, eta Frankismoaren ondoren etorriko zen herria
eraikitzeko.
G Ikasle ez ezik,militante ere bazineten...
E Bai. Ni, orduan, ikasle egoitza
batean bizi nintzen, eta ikusten
nituen besteak irteerak egiten,
baina ni ikasi eta ikasi geratzen
nintzen. Baina ez zitzaidan askorik axola; gustatzen zitzaidan
ikastea. Baina bestelakoak ere bazeuden han; esaterako, euskarazko eskolak. Kate moduko bat egiten genuen: gehien zekienak gutxiago zekienari eskolak ematen
zizkion, eta horrela moldatzen ginen. Nik, adibidez, eskolak jasotzen nituen, baina eman ere, ematen nituen. Horregatik, niretzat
oso garrantzitsuak izan dira euskararekin eta euskal kulturarekin lotutako gauza guztiak, bai
irakaskuntzan, bai ikerkuntzan.
G Esan duzu ez zenuela uste iritsi zinen tokiraino iritsiko zinenik...Asko
borrokatu behar izan zinen?
E Bai, asko. Ni bost edo sei urterekin joan nintzen lehenengoz eskolara, eta buruan iltzatua dudan
irudia da nola egoten nintzen nire
gelan zegoen arbel handi baten
atzean, jolasean eta marrazten,
espainieraz ez nekielako. Asko sufritu nuen garai hartan. Handik,
beste eskola batera joan nintzen,
10 urterekin hasten baitzinen eskola ofiziala-edo deitzen zitzaion
horretan. Han ere ikaragarri sufritu nuen, nahiz eta han bazeuden neska euskaldun batzuk, eta
ezkutuka bazen ere zenbait gauza
egiten genituen, euskarazko edozer debekatuta zegoelako. Pentsa
zenbat sufritu nuen, euskarari gorrotoa ere hartu nion; horrenbesteraino, non etxera etorri eta espainieraz egiten saiatzen bainintzen, eta amak errieta egiten zidan, esanez etxe barruan euskaraz egin behar nuela. Urte
horietan, eztabaida gogorra nuen
barruan. Horrenbesteko gorrotoa
nion euskarari, eta espainierare-
«Oso ikasle onak
izan behar genuen,
gero ikasitakoa
hemen praktikan
jartzeko»
«Sei urterekin, arbel
baten atzean egoten
nintzen, jolasean,
espainieraz
ez nekielako»
kiko halako atxikimendua sentitzen nuen, espainieraz hobeto egiten bainuen euskaraz baino. Eta
hori, nahiz eta txiki-txikitatik
etxean euskaraz bakarrik egin eta
entzun nuen. Horri dagokionez,
Madrilen berreskuratu egin nuen
nolabait galdutakoa. Horregatik,
asko eskertuko diet egindakoa.
Eta emakumea izanik unibertsitatera joatea nire amari zor
diot. Hark beti izan zuen jakiteko
grina hori, eta beti esaten zigun:
«Nik ezin izan dut, baina zuek ikasiko duzue». Eta ikasi nuen, neurri batean gustatzen zaidalako,
baina baita amak bultzatu ninduelako ere. Segur aski, estatistika eginda, nire garaiko emakumeetatik %1 soilik joango ziren
unibertsitatera.
G Konplutentsean bukatu, eta
etxera buelta...
E Hasieran, erabaki nuen doktore tesia aurkeztea lanean hasi baino lehen, atzeratzen banuen zailago izango zelako. Baina orduan
deitu ninduten Beasaingo Alkartasuna Lizeotik; ireki berria zuten
hura ere, eta eskatu zidaten hura
zuzentzea, eta onartu egin nuen.
Lizeoko lehen zuzendaria izan
nintzen. Garai hartan ere, Deustun hasi ziren filologia eta historia titulazioak ematen, eta eskaini zidaten han klase batzuk ematea. Hala, Lizeoko azken urtean,
arratsalde batzuetan hara joaten
nintzen klaseak ematera. Era horretan, 13 urte egin nituen irakasle lanetan Deustuko Unibertsitatean. Nire tesia ere han irakasle
nintzela egin nuen.
G Tesia,gainera,Quebecen egin zenuen, independentziari buruzko eztabaidaren erdi-erdian.
E Bai, han lau hilabete egin nituen, baina merezi izan zuen. Orduantxe ari ziren eztabaidatzen
subiranotasunari buruz, zenbateraino izango ote ziren aske, eta
abar. Bi aukera proposatzen zituzten: erabateko independentzia
edo Kanadaren zati izatea, baina
ezaugarri komun batzuekin, dirua eta Atzerri Ministerioa. Nik
zortea izan nuen, irakasle bisitari
nintzenez eztabaidan parte hartu
ahal izan nuelako.
G Zer ekarri zenuen handik Euskal
Herrira?
E Madrilen egon nintzenean asko eztabaidatzen genuen horren
inguruan, eta batzuek zioten
Franco hiltzen zenean aldaketa
horrenbestekoa izango zela, egongo baitzen aukera hortaz baliatuz
GARI GARAIALDE / ARGAZKI PRESS
gure subiranotasuna eraikitzeko,
gutxi gora behera Quebecen egiten ari ziren bezala. Nik, orduan,
banuen harremana William
Francis Mackey irakaslearekin,
zeinak lan handia egina zuen elebitasunaren inguruan, eta hura
horren ona zen, gonbidatu egin
baitzuten hainbat estatu berritara, beren hizkuntza politikek nolakoak izan behar zuten erabakitzen laguntzera. Hain zuzen ere,
hemen gauza bera gertatu zen.
Mackeyri deitu zioten, eta aholkua eskatu euskara berreskuratzeko politikak erabakitzeko. Ordurako hark bazuen hemengo
egoeraren berri, nirekin harremanetan egona baitzen. Hark proposatu zuen hiru ereduak ezartzea, nabarmenduta bost urtetik
bost urtera ebaluatu eta behar
izanez gero aldatu egin behar zirela; 30 urte igaro dira, ordea, eta hiru ereduekin jarraitzen dugu.
Guk, egia esan, bestelakoa espero
genuen frankismoaren bukaera
—tira, ez dakit zenbateraino bukatu den, baina—; espero genuen
izango zela aldaketa izugarri handia eta askoz ere azkarragoa, baina ez da izan. Oso nekeza da ulertzea nola Francori jarraitzen utzi
zioten, Hitler eta Mussolini desagertu ondoren ere. Guk ezin genuen ulertu.
2012ko irailaren 23a • Igandea
Elkarrizketa 09
Motzean
1 Euskara. Mirari bat, aberastasuna, munduko altxorra... Hori gutxienez. Guri poz
handiak ematen dizkigun
zerbait.
2 Ikerketa. Behar-beharrezko zerbait. Ikerketarik egiten ez badugu, ez dugu jakingo non gauden, ez zer egin
behar dugun, ezta nola egin
behar dugun ere. Ikerketak
eztabaida bultzatzen du.
3 Unibertsitatea. Mauka.
Horrek ez du esan nahi unibertsitatean dena positiboan denik, baina zer egingo
genuke hura gabe? Unibertsitatea ezinbestekoa da;
horregatik eduki gaituzte horrenbeste denbora hura
gabe. Horregatik eman zaizkio eskerrak Deustuko Unibertsitateari, garai nekezei
erantzuten jakin zuelako.
4 Hizkuntza politikak.
Ezinbestekoa. Hizkuntza politikak egin behar dira, baita
arazorik ez dagoenean ere.
Europan, esaterako, herrialde guztietan dituzte hizkuntza politikak; are gehiago Europan eleaniztasuna baldin
badugu helburu, horrek plangintza bat eskatzen duelako.
Beraz, hizkuntza normalizatua dagoen herrietan beharrezkoa bada, nola ez da
izango gurean?
G Batez ere,horrenbeste borrokatu
ondoren.
E Bai. Gainera, Euskal Herria
neurri handi batean aliatuen alde
atera zen, AEBen eta Europa librearen alde. Pentsatzen genuen
nolabait sarituko zutela, baina ez
zen halakorik egon. Ikusi zuten
euskal probintziak bereziak izan
zirela frankismo garaian, baina ez
zuten behatz bat ere mugitu gure
alde ezer egiteko.
G Deustun amaitu, eta EHUn hasi
zinen…
E Bai, 83an izan zen hori, eta Psikologia Fakultatean aritu nintzen; han ere lehenengotako irakaslea izan nintzen. Esperientzia
aberatsa izan zen. Derrigorrezko
ikasgaiez gain, baziren hautazko
batzuk ere, tartean psikolinguistika, eta ni izan nintzen gai hori
irakasten lehena. Azken hiru urteetan, euskara alorreko dekanordea ere izan nintzen, eta interesgarria izan zen, euskal adarrari buruzko eztabaidetan parte
hartu ahal izan nuelako. Orduan
ari zen hura lehen urratsak egiten. Garai bertsuan egin genuen
jardunaldi bat euskaraz egindako
ikerketei buruzkoa.
G Horrenbeste urtez euskararen alde lan egin ostean,nola ikusten dituzu gaur egun egiten diren haren aldeko kanpainak?
E Iluntasunak eta argitasunak
daude. Euskara noraino biziberritu den ere aztertu beharko genuke. Duela ehun urte, XX. mende
hasieran, gure erkidego honetan
euskaldunak ziren %80, eta horietatik erdiak, euskaldun elebakarrak. Frankismoa bukatu zenerako, aldiz, %23 ginen euskaldunak,
«Frankismoa
bukatu zenerako,
euskaldun
elebakarrak
desagertuak ziren»
«Garrantzitsua da
euskararen
alde positiboak
bultzatzea;
eraginkorragoa da»
eta euskaldun elebakarrak desagertuak zeuden, eta soilik espainieraz hitz egin zutenak %72 inguru ziren. Horrek erakusten du
euskarak noraino sufritu duen,
baina ez bakarrik frankismo garaian, baita aurretik ere. Nire
amak esaten zuen berak inoiz ez
zuela izan etxetik kanpo euskaraz
egiterik. Horregatik diot euskararen eta Euskal Herriaren historia
mirariz betetako ibilbide bat dela.
50eko hamarkada inguruan, esaterako, pizkundea gertatu zen bai
euskararen inguruan, baita euskal kulturaren inguruan ere.
Guk, garai hartan, gauza gehiago
espero genituen, baina begira zer
gertatu zen elebitasun helburuekin ere. Igaro dira 30 urte, eta berdin jarraitzen dugu. A, B eta D ereduen hasierako helburua izan zen
elebitasuna lortzea: D ereduak,
lortu du; B-k, hala moduan, eta Ak, batere ez. Eta, hala ere, berdin
jarraitzen dugu, nahiz eta Mackeyk esan hizkuntza politikak
maiz gainbegiratu behar zirela.
Dena den, nik uste dut aurrerapauso batzuk eman direla euskararen erabilera eta jakite mailan.
Tamalez, egiten den erabileraren
zati handi bat bultzatutakoa da,
eta ez espontaneoa. Hori litzateke
aberatsena, baina maiz euskara
erabiltzen da horretara behartuta
daudelako.
G Eleaniztasunera joan behar
omen dugu orain...
E Elebitasunaren helburuak bete ez, eta orain eleaniztasuna bultzatu behar dela diote, eta martxan jarri dute horretarako
proiektu bat ere, zeinean hainbat
eskola eta ikastola parte hartzen
ari diren. Diote maila berean
egongo direla hiru hizkuntzak,
baina nire susmoa da euskararen
ezagutza irakurketa hutsean utziko dutela, beste biena ez bezala,
eta horrek esan nahiko luke euskara hirugarren mailan uztea .
Gainera, ikastoletan egiten ari dira aspaldidanik antzeko proiektu
bat, ingelesarekin, eta ondo joan
da, baina agintariek euren kabuz
aurkeztu azken proiektu hau,
ikastoletako jendearekin hitz
egin gabe, eta gero adostasunaz
hitz egiten dute.
G Askotan gertatzen da euskaraz
hanka sartzen dutela eta inor ez dela
askorik kezkatzen…
E Espainierak bidea eginda du.
Tradizio handia du, eta oso zabaldua dago. Abantaila asko ditu euskarak ez dituenak; gertatzen dena da espainieraz denok gehiegi
dakigula, eta harekin ez da inoiz
halakorik gertatzen, eta, aldiz,
euskaraz ahalegin berezia egin
behar da gauzak ondo egiteko, eta
horrek nekatu egiten du. Horregatik, oso garrantzitsua da euskararen alde positiboak bultzatzea,
eta, lan horretan, hedabideek garrantzi handia duzue. AEK-k, esaterako, aurtengo ikasturterako
kanpaina zoragarria egin du; haren leloa da Euskara bizia, eta argazkian neska gazte bat agertzen
da. Hori erakargarria da, eta baikorra. Halako mezuek eraginkortasun handiagoa dute. Nahiz eta
horren ondoan alde txarrak ere
badaudela onartu behar izan.
G Zuk esan duzu denok dakigula
espainieraz, baina askotan zalantzak ditugu euskaraz badakigun galdetzen digutenean,edo kosta egiten
zaigu euskaraz irakurtzerakoan.
E Hori normala da nire adineko
jendearengan. Ohiturek indar
handia dute. Zuk txikitatik ohitura batzuk baldin badituzu, horiek
aldatzea izugarrizko ahalegina
izango da. Halakoetan, gure buruak ohitura berriak atzera botatzen ditu; zergatik? Ekonomia legeagatik. Alegia, gure buruak
ahalik eta gauza aberatsenak egiten ditu, baina ahalik eta ahalegin
txikienarekin. Arrazoi beragatik,
gure memoria ere selektiboa da.
Horregatik da horren garrantzitsua txikitatik haurrei euskaraz
irakurtzeko ohitura jartzea.
G Maiz,adinekoek ere gaztelaniara
jotzen dute,nahiz eta euskaraz jakin.
E Horiei gertatzen zaiena da espainieraz ikasi dutela ikasi duten
guztia: idazten, irakurtzen, komunikatzen eta abar. Beraz, espainieraz nahiko ondo moldatzen
dira, eta orduan, zertarako egin
ahalegin berezia euskaraz? Hor
dago ohituraren arazoa berriz ere.
Igandea • 2012ko irailaren 23a
10 Eliza
go aldia zen aita santu batek izen
konposatua aukeratzen zuela.
Berrikuntza horren ostean Eliza
katolikoaren ohitura eta jardueretan aldaketa gehiago egiteko
asmoa ote zuen ez da inoiz jakingo, handik gutxira hil baitzen Vatikanoan.
Susmopeko heriotza
Aparteko eritasunik ez zeukan,
eta Vatikanoaren buru hain denbora laburra egin zuen aita santua bat-batean hiltzeak harridura
sortu zuen lehenengo unean. Atoan, heriotza horren inguruko susmoak zabaltzen hasi ziren. Vatikanoaren jarrerak ere hauspotu
zituen susmo horiek: lehenengo
bertsioaren arabera, John Magee
aita santuaren idazkariak aurkitu zuen gorpua ohean, eta ez zioten autopsiarik egin senitartekoek hala nahi izan zutelako. Ikerke-
‘Umiltasuna’ hautatu
zuen goiburutzat, eta
koroatuta izateari uko
egin zion Lucianik
Asteazkenetan, fededunekin bildu ohi zen Joan Paulo I; irudian, hil aurretik egindako azken harrera agertzen da.
Aita santu ahantzia
Datorren astean 34 urte beteko dira Joan Paulo I.a hil
zenetik; harekin batera desagertu ziren Eliza katolikoak
norabide aurrerakoiagoa hartzeko itxaropenak.
Gotzon Hermosilla
ilabete inguru baino
ez zuen egin Vatikanoaren eta Eliza katolikoaren buru; 33
egun, zehazki. Albino Luciani Veneziako (Italia) artzapezpikua aita santu izendatu
zuten 1978ko abuztuaren 26an,
eta Joan Paulo I.a izena hartu
zuen. Urte bereko irailaren 28an
zendu zen, eta egun hartatik bertatik hasi ziren heriotza horren
inguruko susmo eta mesfidantzak: aita santu berria pozoituta
hil zutela baieztatzen duten liburu ugari argitaratu dira harez geroztik. Seguru asko, Lucianiren
heriotzaren inguruko xehetasun
guztiak ez dira inoiz argituko, baina, Eliza katolikoak azken hiru
hamarkadatan hartu duen norabidea ikusita, haren sektore aurrerakoien ustez begien bistakoa
da Lucianirekin batera itzali zirela bestelako Eliza bat eraikitzeko
itxaropen asko.
Italiarra zen Albino Luciani,
haren aurretik izan diren XX.
mendeko aita santu guztiak bezala. 1912an jaio zen, maila ekonomiko apaleko familia batean.
H
Inoiz adierazi zuen umetan gosea
ere pasatu zuela, etxekoen pobreziaren eta I. Mundu Gerrak ekarritako eskasiaren ondorioz.
1923an sartu zen Feltreko apaiztegian (Italia), 1935ean bere herriko
erretore izendatu zuten, eta handik gutxira erlijio eskolak ematen
hasi zen Agordoko institutu batean.
II. Mundu Gerraren ostean lortu zuen doktoretza teologian eta,
aldi berean, Elizaren hierarkian
gero eta garrantzi handiagoko ardurak hartuz joan zen, 1958an
Joan XXIII.ak Vittorio-Venetoko
gotzain izendatu zuen arte. Denbora luzea eman zuen ardura horretan, eta aldaketa garaiak ezagutzea egokitu zitzaion: Vatikanoko II. Kontzilioko hasiera
ekitaldian egon zen, eta bilkura
horretako lau saiotan hartu zuen
parte. Badirudi Kontzilioaren
asmo berritzaile eta modernoa
bat zetorrela Lucianiren izaerarekin.
Veneziako patriarka
1969ko abenduan Paulo VI.ak Veneziako patriarka izendatu zuen
Luciani. Kasualitatea ala ez, Angelo Giuseppe Roncalli ere Vene-
Joan Paulo I.a.
ziako patriarka izan zen Joan
XXIII.a izenarekin aita santu
izendatu zuten arte. 1973an, berriz, kardinal izendatu zuten. Horrekin, aita santuaren hautaketa
prozesuan sarturik ikusi zuen
bere burua. Kardinalak dira aita
santua aukeratzen dutenak, eta,
era berean, aita santua kardinalen artetik hautatu ohi dute, araudian horrela izan behar duenik aipatzen ez den arren.
1978ko abuztuaren 6an hil zen
Giovanni Battista Montini, Paulo
VI.a, Castel Gandolfo aita santuen ohiko udako egoitzan (Italia). Aita santu berria aukeratze-
ko prozesua jarri zen abian, eta
abuztuaren 25ean hasi zen Konklabea. Hurrengo egunean, ke zuria agertu zen Sixtoren Kaperako
teilatuaren gaineko tximiniatik,
hautagaietako bat botoen bi herenak eskuratu, eta, hortaz, aukeratua izan zen seinale. Lau bozketen ostean, Albino Luciani izan
zen hautatua.
Time aldizkariak argitaratutako artikulu baten arabera, kardinalek, Joan XXIII.aren agintaldia
gogoan, aita santu gizatiar, gertuko eta apala nahi zuten, Vatikanoaren burokraziaren irudi hotzetik urrun. Eta, beste aldetik, aita
santu italiarra nahi zuten. Baldintza biak betetzen zituen Lucianik, italiarra eta apala baitzen.
Apalegia, kardinal batzuen ustez:
haren biografoen arabera, Vatikanoaren buru egin zuen denboraldi laburrean zalantzak eta larriminak jota ibili zen, hain zeregin garrantzitsurako bere burua
ezgaitzat jotzen baitzuen.
Humilitas (umiltasuna) berba
aukeratu zuen bere agintaldiaren
goiburutzat, eta izendatze ekitaldian, koroa janzteari uko egin
zion, Paulo VI.ak ezarritako araudiari muzin eginez. Oso keinu
adierazgarria, hautsak harrotu
zituena eta kardinal askok gaizki
hartu zutena.
Aurreko bi aita santuen omenez, Joan eta Paulo izenak aukeratu zituen Lucianik, eta Joan
Paulo I.a bilakatu zen. Lehenen-
Bertsio ofizialaren
kontraesanek Luciani
pozoitu zutelako
susmoa indartu zuten
tek, ordea, frogatu zuten datu
horiek guztiak gezurrezkoak zirela: gorpua aita santuaren zaintzaz arduratzen zen mojetako batek aurkitu zuen, idazgelan eta ez
ohean, eta auzia aztertu duten
zenbait ikerlarik diote autopsia
egin egin ziotela.
Jesus Lopez apaiz espainiarrak, David Yallop idazle ingelesak eta beste ikerlari batzuek
Joan Paulo I.a pozoituta izan zelako tesia sustatu dute azken hamarkadatan. Hilketaren atzean,
aita santuak hartu nahi zituen
zenbait erabaki geldiarazteko xedea legoke, batez ere, Vatikanoaren eskandalu ekonomikoak haizatzeko asmoa oztopatzea.
Luciani hil aurretik, eta ondoren ere, Banco Ambrosianori lotutako ustelkeria salaketek arrabots handia atera zuten Italiako
eta mundu osoko hedabideetan.
Vatikanoaren Bankua zen Ambrosianoren akziodun nagusia,
eta eskandaluaren erantzuleen
artean Eliza katolikoaren hainbat goi-kargu zeuden, Vatikanoaren Bankuko presidente Paul
Marcinkus apezpikua, esaterako.
Susmoak susmo, zalantzan jarri ezin den gertaera historikoa
da Luciani hil ondoren jarrerarik
kontserbadoreenetara itzuli dela
Eliza katolikoa, Karol Wojtyla eta
Joseph Ratzinger aita santuen
agintaldietan. Ahantzirik gelditu
dira Lucianiren aire berriztatzaileak eta apaltasun keinuak, eta,
horrekin batera, Eliza katolikoari
beste jite bat eman nahi zioten
sektore kritikoen itxaropenak.
2012ko irailaren 23a • Igandea
Saiakera 11
Liburu
aurrerapena
Kronikak lekuko
‘Tripoli - Kabul’
Tripolirantz
Internet konexiorik ba al dago
hemen?
Zuetako inork Tripolira
eramango al gaitu?
Zuzeneko bat egin behar dut
irratirako, Tripolitik, jakina!
Erreportari andana iritsi zen
atzo Libia mendietako herri honetara, presaka, urduri... Joan
zen hilean kazetari bakarra nintzen hemen, Naluten. Egun, baina, nekez hartu dezake berbere
hiri honek bat-batean bertaratutako atzerritarren kopurua. Tripoli matxinoen eskuetan erortzear dago, edo hala diote.
Zenbatera dago Tripoli hemendik? Eramango gaituen norbait
ezagutzen al duzu?
Hainbatek ez zekiten Nalut
mapan non dagoen, edo arabiera
ez den beste hizkuntza batez mintzo direnik bertakoak. Izan ere,
amazigak dira denak hemen.
Atzerritarrei bost axola Nalutarrek jasotako kohete sorta gerra
piztu zenetik, eta egunero.
Duela gutxi baino ez, jaurtigailuen eztanda ia egunero entzuten
genuen hemen. Abisatu gabe
erortzen ziren inguruko etxeetan. Zorionez, hutsik zeuden
gehienak, Tunisiako basamortuan errefuxiatuta baitzeuden
emakume eta haurrak. Ia denak.
Atzo iritsitako erreportariek ez
zieten galdetu bertakoei euren
senideei buruz, onik ote dauden….
«500 dolar eta Tripolira eramango gaituela esan dit bizardun
horrek», «Ados, emaiozu eska-
tzen duena eta goazen, agudo!».
Gaueko hamabiak aldera entzun
nituen solasaldietako bat.
Batzuk are garestiago ordaindu zuten. Bidean, hiru italiar kazetari bahitu eta jipoitu zituen
errepide alboan gordeta zegoen
talde batek. Azkenean aske utzi
zituzten baina gidaria, libiarra,
bertan hil zuten, tiro batez.
Badirudi zurien logistika antolatu eta erraz dezaketen beltzak
baino ez direla bertakoak. «Tripolitik zuzenean» dute prime
time-eko izar produktua gaur.
Bihar ospa egingo dute eta ez dira
libiarrez gogoratuko. Hein batean, normala da norbaitez ez gogoratzea, areago inoiz ezagutu ez
baduzu.
Argazkian Ali sendia duzue.
Hauexek dituzue Naluten gelditu
ziren ume bakarrak; gainon-tzeko guztiak Tunisian zeuden. Zirkua euren etxera iritsi da, egun
gutxitarako bada ere.
Nassar,Basora
Nassar dut izena, eta hau nire semea da, Mohamed. Minbizia dauka.
Izurrite honek ume asko eraman ditu Basoran, nire alabatxoa horien artean. Duela bi urte
hil zen. Zazpi urte zituen.
Mohamedi iaz diagnostikatu
zioten minbizia. Hasieran gorputzak erantzun zion tratamenduari, baina okerrera jo du berriki.
Bere prozesua hasi zenean, ezin
nuen ospitalean sartu; eraikina
ikuste hutsak nire alabarekin
bizi izandakoa ekartzen zidan go-
Egunen batean
honen guztiaren
errudunak etortzea
nahi nuke, Basorako
umeak ber-bertatik
ezagutzeko.
Mohamed besapean
hartzeko esango
nieke, azaltzeko
berari zergatik
dagoen gaixorik.
Nassar eta Mohamed, ospitalean, Basoran. ‘TRIPOLI - KABUL’
gora. Ez nintzen gai hona etortzeko. Nire lagun batek bere semea
zuen bertan eta berak zaindu zituen biak, berea hil zen arte.
Igeltseroa naiz, baina lana utzi
behar izan dut Mohamedekin
egoteko. Anaiak eta lagunek
ematen didaten diruaz bizi gara
emaztea eta biok. Nire hiru seme-
Fitxa
pIzenburua. Tripoli - Kabul.
pEgilea. Karlos Zurutuza.
pArgitaletxea. Gaumin.
pOrrialde kopurua. 112.
pSalneurria. 12 euro.
Egilea
pKarlos Zurutuza (1971).
Azken urteotan, ekialdeko
herrialde anitzetan dabil
(Kurdistan, Balutxistan, Afganistan, Libia...), BERRIAko
kolaboratzaile eta kazetari
independente gisa; eta sari
garrantzitsuak jasotzen ari
da lan horri esker: 2012ko Argia saria eta 2012ko Rikardo
Arregi saria, besteak beste.
alabetatik bi jo ditu jada gaixotasun honek.
Esan dizudan bezala, honelako
kasu asko daude hemen. Basora
izan da gerra gehien pairatu
duen eskualdea: Iranen kontrako
gerra, 91koa, eta 2003koa. Bonbak
toki guztietatik iritsi zaizkigu.
Gainera, hemen daude Irakeko
petrolio hobi handienetakoak.
Haizeak edonondik jota ere, petrolio usaina dago beti airean.
Hemen denok dakigu izurrite
hau nondik etorri den nagusiki.
91ko gerran, amerikarrek uranioa zuten bonbak bota zituzten.
Basora arma berriak probatzeko
gune bilakatu zen. Diotenez, euren soldadu asko ere minbiziak
harrapatu zituen, baina beraiek
bota zituzten arma haiek, beraiek aukeratu zuten hona etortzea. Nire seme-alabek, aldiz, ez
dute inoiz ezer aukeratu.
Joan zen urtean, amerikarrek
umeentzako ospitale hau eraiki
zuten. Egunen batean honen guztiaren errudunak etortzea nahi
nuke, Basorako umeak ber-bertatik ezagutzeko. Mohamed besapean hartzeko esango nieke, azaltzeko berari zergatik dagoen gaixorik.
«Suntsipen handiko arma»
haien bila etorri ziren, baina
dena gezurra zen. Beraiek zeuzkaten, geure gainean bota zituzten. Gure bizitza desegin dute.
Jaled,Bani Walid
Otsailaren 14an alde egin nuen
Bani Ualidetik, matxinoek gure
herria txikitu baino hiru egun lehenago. Ezkontzear nengoen eta
jada etxe honetako lehen solairua egokituta geneukan nire
emaztegaiak eta biok. Gure aurrezki guztiak lau paretotan inbertitu genituen. Kamioilaria
naiz eta jakin badakit zenbat kostatu zitzaidan diru hura lortzea.
Atzo bueltatu ginen, hilabete
kanpoan igaro ostean. Ez genuen
uste herria egoera honetan topatuko genuenik. Dena errautsetan
dago, zuloz josita, belztuta… onik
zeuden etxe urriei su eman diete,
barruan zeuden ondasunak furgoneta batean kargatu eta lapurtu ostean. Autoak ere ostu dizkigute. Nire bizilagunari esan diotenez, bere kotxea Zintan herrian
ikusi dute, hango miliziek lapurtuta, ziurrenik. Dena den, hasi
besterik ez da egin gure sufrimendua. Surtekin batera, Bani
Ualid izan zen Gaddafiren jarraitzaileen azken gotorlekua. Gaddafiren semeetako bat, Saif, hemen babestu zen eta denok omen
gara orain horren errudunak.
Kanpora, atzerrira joan nahi
nuke, han ezkondu eta bizitza berri bati ekin. Baina, nora? Eta
nola?
Igandea • 2012ko irailaren 23a
12 Iritzia
España Bildu
Serio demonio
Juan Kruz Lakasta eta Zaldieroa
seriodemonio@berria.info
Zinemaldian galdu ezin dituzun hiru pelikula
Blancanieves (Edurnezuri): Grimm anaien ipuin ezagunaren bertsio bitxia eta fantasiaz betea. Protagonista (Patxi Lopez) 20ko hamarkadako Espainiako pertsonaiaz inguraturik azaltzen da: toreroa (Antonio Basagoiti), ipotxak (sailburuak)... Zuri-beltzean grabatu dute, eta
mutua da. «Protagonistak hitz egiten zuen aldiro hanka
sartzen zuen, eta koloretan gehiago nabaritzen zen istorioaren grisa», azaldu du zuzendariak. Arbitrage (Iruzurra): tentsioz beteriko thriller bat da. Goi politikaren munduan maitasunak eta leialtasunak duten tokia aztertzen
du. Protagonistak, eskarmentu handiko bi aktore: Yolanda Barcina eta Roberto Jimenez. Argitu beharreko inkognita, ea zenbateko zuloa utzi duten diru-kutxa foralean.
Quartet (Laukotea): lau protagonistak (Bakartxo Ruiz,
Uxue Barkos, Patxi Zabaleta eta Maiorga Ramirez) erretiraturiko politikarientzako erresidentzia batean bizi dira.
Beren artean koalizioak osatzen hasiko dira, erresidentziako zuzendaritzako presidentetza lortzeko xedearekin.
Berehala tentsioak sortuko dira, laurak diva baten moduan jokatzen hasiko direlako.
12 urteko zigor eskaera Otegirentzat,
barkamena eskatzeagatik
Auzitegi Nazionaleko Fiskaltzak 12 urteko espetxe zigorra eskatuko du Arnaldo Otegiren aurka, barkamena eskatzeagatik. Fiskaltzaren arabera, Otegiren barkamen
eskaera «terrorismoaren gorespen argi bezain garbia da».
Akusazio horren oinarria Otegik erabilitako baldintzazko
perpausa da. Otegik baldin eta biktimen mina areagotu
badut esaldiarekin hasi zuen barkamen eskaera. Fiskaltzaren idurikoz, horrek zalantzan jartzen du biktimen sufrimendua, eta, beraz, modu horretan biktimak iraindu
eta umiliatu egiten ditu. Eta biktimak iraintzea eta umiliazioa terrorismoaren gorespentzat jotzen du zigor kodeak, eta bi urteko espetxe zigorra eskatzeko bidea ematen.
Halaber, ETAko buru izatea egozten diote. Izan ere, Otegik barkamen eskaera «ezker abertzaleko eledun gisa»
egin du. Ezker abertzalea ETA denez, haren eleduna ETAko eleduna da, eta, hartara, ETAko burua. Eta horregatik
Fiskaltzak beste hamar urteko espetxe zigorra eskatzen
du. PPko eurodiputatu Mayor Orejak Fiskaltzaren erabakia txalotu du: «Argi dago Otegiren barkamen eskaera
ETAren biktimen aurkako atentatua izan dela, barkamen eskaera-bonba bat. Otegirengandik espero dugun
gauza bakarra bere burua disolbatzea da». Espainiako
presidente Mariano Raxoiren arabera, Otegik «Espainia
markari kalte handia egin dio», eta «horrela ez dago langabezia murrizterik».
España Bildu
Amaitzeko, hiru albiste labur. 1) Kataluniaren independentzia erreferendumean espainiar guztiek bozkatu beharko luketela adierazi du PPko buru Maria Dolores de
Cospedalek. Adierazpenok gogotik txalotu ditu Gibraltarko ministro nagusi Fabian Picardok. «Erabat ados nago
Cospedalekin. Kataluniaren independentzia erreferendumean espainiar guztiek bozkatu beharko lukete. Eta Gibraltarrenean, Britainia Handiko herritar guztiek», adierazi du. 2) Serio Demoniok jakin duenez, independentismoaren aurkako bere eskutitzak eduki duen arrakasta
eskasa ikusita, Espainiako erregeak, idazkera eredua aldatuta, beste karta bat plazaratuko du. Honatx horren hasiera: «Herritar Mago maiteok: Aurten oso ona izan naiz.
Ez dut elefanterik hil. Horregatik, Espainia bat, handi eta
askea nahi dut. Eta, bidenabar, suhi berri bat, nituenak
apurtu zaizkit eta». 3) Fermin Munarrizek Arnaldo Otegiri egindako elkarrizketaren liburua gazteleraz idatzia izateak polemika eragin du. Serio Demonio Azterketa Politikorako Kabineteak sakon aztertu du gertakaria, eta ondorioztatu du Otegiren erabaki horren gibelean arrazoi
bakarra egon daitekeela: España Bildu markaren sorrera,
Syriza greziarraren baliokide bezala. «Gauzak daudenean, inork ez du espainiar izan nahi, eta Estatu osoan aurkeztuko balitz, Bilduk boto andana lortuko luke. Akaso,
gehiengo osoa ere lortuko luke Espainiako Diputatuen
Kongresuan. Liburua gazteleraz argitaratzea balizko
boto-emaile horiengana iristeko ahalegin argia da», azaldu du kabineteko buru Txikiteroak.
2012ko irailaren 23a • Igandea
Iritzia 13
Ultraeskuina zurtz
U
Bihar jai
Mikel Elorza
Alzheimerraren
Eguna zen ostirala,
eta hori dela eta
gaitz horren
larritasuna,
ikerketaren beharra,
elkartasun
premiak…
gogorarazi zizkigun
hainbat hedabidek.
Latza, asunto latza!,
adierazi genuen,
eta, bueno, ez dakit,
biharamunerako
gaia ahaztuta
genuela esango
nuke. Gizartealzheimerraren
ajeak.
mezurtz gelditu
da Espainiako
ultraeskuina,
zeinak bere baitan hartzen
duen eskuin demokratiko deitutik nazionalkatolizismo esturantz dagoen eremu osoa, eta baita eskuin demokratiko deituaren
zati oso handi bat ere. Memoria
historikoaren gaia, Espainiako
Gerrako hildako eta desagertuen
auzia, fosak, hezurrak, bide-bazterrariak eta beste aipatzen direnerako umezurtz gelditu dira Paracuellosko hiltzailea hil delarik.
Madril inguratu hartako checasistemaren azken ordezkaria hil
da, eta tira, iturri hori agortuta,
hauek ere memoriari dei egin beharko diote, euren santu eta hildakoak eta erretako komentuak
berriro ere gogoraraziz.
Hil dela, noski, laudoriozko hitzak izan dira denak, baita aurreko parrafoan seinalatutakoen artean zeudenen ahotik ere. Heriotzak berdintzen gaituela esaten
denean akaso hori esan nahiko
da. Hil ondorengo orduetan denengatik hitz laudoriozkoak izaten direla. Izaten direnean: batzuek hitzik ere ez dute merezi,
heriotzak berdintzen gaituela
dioena gezurra dela salatuz, batzuek heriotzara ere isilean eta
bazterrean iristen dira, bizitza
eman dutenaren tankeran. Eta
beste batzuei buruz, hil ondorengo orduetako laudoriozko hitzen
ondoren, handik gutxira estaltzen du askok lokatzez hil denaren tokia.
Komunismoaren krimenak
zenbatu eta gaurkotasunez iraunarazten adituak direnak, ez baitira gutxi, laster izango dira Santiago Carrilloren hautsak ere
erre nahian.
Komunismoa. Komunista
izan baitzen, Carrillo. Komunista. Hitzari berari ere zahar usaina
dario, nahiz eta gogoan dudan ez
aspaldi Euskal Herrialdeetako
Ukabila altxata Carrillori omen egiten, haren hil kaperan. JUANJO MARTIN / EFE
Alderdi Komunista izeneko alderdiak legebiltzarkideak izan zituen Gasteizen, baina tira, guztiok dakigu alderdi hori zer zen.
Baina hitzari darion sits-bola
usain hori ez dut uste merezi
duen patua denik, uste dut armairuan giltzapetua izan dela, ez erabiltzaileek ahaztua.
Komunismoaren izenean, alderdi komunistek eta hainbat
agintarik egindako hanka sartze
eta sarraskiak asko dira, eta ez
dut uste gainera haiek ez onartzeko trantzean inor dagoenik.
Hala espero dut. Dagokion testuinguruan aztertu beharrekoa
da, lau lerrotan baino sakonago,
baina esperientzia komunista-k
porrot egin zuela esan daiteke,
antolamendu moduan behintzat.
Zeren eta ideologia komunista
garatzeko zeuden oinarriak, funtsean, mantentzen direla esango
nuke, desberdintasun sozialak
eta aberastasunen banaketa desorekatua lehen bezainbestekoa
da munduan, gutxienez.
Armairuan gordeta baino, eduki berriz bete beharreko hitza
dela iruditzen zait. Beste hitzen
baten bitartez baldin bada ere.
(Ohar bat: komunismoak izan
duen gauza txarrenetako bat
zera da, sortu den antikomunista
porrokatu mordoa!).
Lantegi gaitza da eduki berriz
betetzea eremu hori, bai noski.
Esatea errazagoa da. Ideologia
eta esperientzia berriak garatzeko lurrik emankorrenak ez dira
gureak, gainera. Mende batzuk
daramatzagu auzoko lurrak ustiatzen eta haiei lapurtutakoare-
kin gure gizartea aberastu dugu.
Gaizki banatutako aberastasuna,
gurean munduaren beste zati
gehienetan baino banatuago
dago… besteak beste komunisten eta antzeko jende askoren lanari zor!
Hirugarren Mundua deritzogun horretan garatuko dituzte,
garatzekotan, ideologia eta
proiektu berriak. Hemen, baina,
ez daukagu zertan geldirik eta
buru hutsik gelditu.
Komunismorik gabe, bere xumean, proiektu txikiak landuz,
gizarte honen hainbat eredu sikiera zalantzan jartzen dira Kukutza zeneko bezalako toki eta
eremuetan. Bere txikian, eredu
ezarria ez den beste bat landuz.
Ez da abiapuntu txarra.
Aste honetan urtea bete da borra kolpeka eta pilotakadaka hutsarazi zutela.
Izan ere, komunistak desagertuta egonen dira agian, baina antikomunistak ez. Komunistarik
geratuko ez den garaian ere antikomunistek iraungo dute, seguru.
Komunismoa goraipatzen?
Baina hi ez al hintzen anarkismoaren zaleago? Artikulu honetan
esan nahi dudanerako matizak
ez dira inportanteak. Ñabardurak ñabardura, belar txarrak baino iraupen luzeagoa duten antikomunistek borrokatzen dutenaz ari bainaiz.
Zibilizazioa. Mahomaren karikaturak egunkari honetako lehen orrialdean argitaratuko nituzke. Probokazioaren zalea naiz,
zer egingo diogu, izaki absolutuak tarteko direnean. Gezurrez
betea dagoen afera honetan, ostiralean irudi bitxia gelditu zen: Pakistanen zinema-aretoak erretzen zituzten, Donostian zinemaaretoak bete eta izarrak gurtzen
genituen bitartean.
Zibilizatuak gu garela ondorioztatuko du makina batek.
Holaxe gabiltza.
Hurrengo
egunetan
Irune Lasa
Katalunia
Eztabaida,parlamentura
Ekonomia
Murrizketen aurka,greba
Kukutza,itxita
11 lagunen aurkako epaiketa
BERRIA Komunitatea
Iritziak trukatzeko bilkura
«Erabakiak» hartu behar direla
iragarri du Masek, eta parlamentuan eztabaidatu behar direla.
Hantxe hasiko da, asteartean, politika orokorreko eztabaida.
Asteazkenean greba orokorra egitera deitu dute ELA, LAB, EILAS
eta ESK-k Hego Euskal Herrian,
krisiaren aitzakian egin diren eta
egin nahi diren murrizketen aurka.
Kukutza gaztetxea itxi zutenean
kalean istiluak sortzea leporatu
diete 11 laguni,eta ostegunean hasiko da epaiketa,Bilbon.Guztira,
75 lagun daude epaiketaren zain.
BERRIAlagunei informazioa emateko eta iritziak trukatzeko izango
da larunbatean 10:00etan Martin
Ugalde kultur parkean egingo den
lan saioa.
Igandea • 2012ko irailaren 23a
14 Denbora-pasa
BagaBiga
Hitz gezidunak
TXANPON
t
UR BASA
EIBARKO
IBAIA
KONTSONANTE t
BUSTIA
t
t
FRANTSESEZ, t
BIDARTE
t
NAFARROA
BEHEREAN,
GAILUR
EGUN
LAU
SUTONDO
t
ALDA
DAITEKE
t
t
t
ISPILU
POLIKI,
MANTSO
t
ASKATU ADITZAREN OINA
t
IRUDI
ORTODOXO
t
t
DIRUDUNA
GALDETZAILE
BAT
EZ DU
BALIORIK
t
t
OINARRIZKO
EDARI
t
AZKAZAL
t
GIZA JALEA
t
ALEMANIAKO
HIRIA
t
HITZARMEN
BIZKAIERAZ,
ESANEKOA
ARRANTZATZEKO TRESNA
t
t
t
t
MATERIA
IDORRA,
LEHORRA
t
OSPELAK
MAHAIKO
TRESNA
t
t
t
NOLABAITEKO
t
t
t
MUSULMANEN t
LIBURUA
t
SARTU
JAIOTERRIA
PURRUSTADA,
UFA
LAIEKIN JARDUTEN DU
ITALIAKO
IBAIA
NEKARAZI
AKIARAZI
t
BITSEZ
BETEA
t
ORTUELLAKO
AUZOA
t
t
t
t
MAILA,
KOTA
ZUHAIXKA
MOTA
t
ALDAKETA
NESKATXA
t
OINAZ
ZAPALDU
t
t
t
t
PL.,ONTZIEN
ATALA
KUIATXO
BI ZATI
BI
MUSIKA
NOTA
t
AKITANIAKO
MINTZAIRA
t
t
ISLANDIA
ALPROJA,
ZITAL
t
t
t
t
JAINKO
EGIPTOARRA
t
t
t
t
EUSKAL
TELEBISTA
LITIOA
INBUTUA
t
BAT-BATEAN
t
t
t
t
ELIZGIZONEN
JANTZIA
t
t
UNATU,
NEKATU
MAISUEN
KARGUAK
t
ALKALOID
MOTA
ERRUSIAKO
ERREPUBLIKA
LARRUAZALAREN HANTURA
KITATZEKE
DAGO
t
t
t
IPAR EH-N,SALBU,IZAN EZIK
t
t
OGI
SASKIA
MUNDUKO
MAPA
ZU ETA
HURA
TOKA,NIOKE
TONA
EGOKITUA
PISU UNITATE
ZAHARRA
t
‘E’BATEZ,
AHAL NAIZ
TXORI
BIDAIARIA
ERANDIOKO
AUZOA
t
LAPURDIKO
UDALERRIA
t
t
KEINUA
t
t
t
FRANTZIAKO
IBAIA
t
t
2 GAUZAREN
ELKARGUNEA
EZ EME
t
...EGIN,
GOITIK ARI
t
UKAZIOAK,
UKATZEAK
OXIGENOA
t
t
t
KONTSONANTEA
BURUNDAKO
UDALERRIA
t
Hitz gurutzatuak
3
5
4
7
6
8
13
14
16
18
17
E
B
A G A I
S O S D
T
K A
I L A R
R A
T
O I R
O N T
A T
O
T Z A K
L A B A
A K I T
S
T U
A T U A
15
19
20
22
T
P
I K O
U N A
N I B A
A
I T
R E T Z
A S U A
Z A
Z
I N K A
G I L
Z I N
A N I E
N A N T
K
A B
N
U
L
U
A
12
21
23
O K
E
B I
N
B A
D
B A
11
O
T
A
R
R
E
A O
10
T
R
U
K
E
A
9
G
D
A L D
T U A
R R U S
I
K O
A G O R
N E
L
O R N E
L E K
A I S U
K
K A
I L A
T I T I
U
O S
7. Bira egin. 8. Orgazain, orga
gidari. 9. Andrea, anderea.
10. Garaipena. 11. Itzuli eta
interesak ordaintzekotan
eskaturiko diru kopuru.
13. Emakume gaztea.
15. ... joana, itzuri joana. 17. Ur gazi
eta gezetako arraina, jateko ona.
20. Asmazioa, asmakizuna.
21. Gogo. 22. Jateko den zerbait.
23. Gizakiei loaren eritasuna
eragin diezaiekeen euli mota.
2
S
B
M O S A
U S U S
R
P U
A I A R
I N Z
L O T U
L E K
N A R A
A K
M
I O K E
T
O N
E R M A
K A I K
Ezker-eskuin
1
N
M I
B
Z E
L
M A
1. Ipar Euskal Herrian, neu, nerau.
2. Datu geografikoak eskaintzen
dituen irudia.
3. Hego Euskal Herrian, epaitu.
4. Kolore mota. 5. Egoiliarrak,
nonbait daudenak.
6. Seinaleak, zantzuak, hatzak.
12. Garai ezegoki, garai gaizto.
14. Iztai, istape, hankarte.
16. Ipar Euskal Herrian,
amorruak, haserreak.
18. Nahaspilatu, era edo ordena
galdu edo kendu, nahasmena
sortu. 19. Ipar Euskal Herrian,
morroia. 21. Nuen, haiei.
Erantzunak
K
O
R
A
N
Goitik behera
t
ABARASKA
SENDATUAK
Egitura
berria 2012ko irailaren 23a ekonomia@berria.info
Espainiako Gobernuaren neurrien aurka antolatutako elkarretaratzea, Madrilgo Ogasun Ministerioaren egoitzaren aurrean, abuztuaren 10ean. BERNARDO RODRIGUEZ / EFE
Dei bakarra,
hamaika arrazoi
Irailaren 26a baliatuko dute herritar askok
Espainiako Gobernuak iragarritako neurrien
aurka egiteko.Neurri sorta horren atzean,
ordea,kaltetuen zerrenda luze bat dago.
Maite Alustiza
dak
murrizketa
uholde bat ekarri
du. Beste bat. Espainiako Gobernuak
uztailean iragarritako neurriek beste estualdi batean
jarri dituzte ordura arte ura
U
gerriaren bueltan zutenak; leporaino bustirik zeudenak, ordea,
itotzeko arriskuan geratu dira.
Neurriok herritar guztiengan
izango dute eragina modu batean
edo bestean, baina badira horiek
gainditzeko ahalegin berezia
egin beharko dutenak: langile
publikoak —Eguberrietako sari-
rik gabe geratzeko atarian—, saltoki txikiak —merkealdien eta
ordutegien liberalizazioa dela
eta—, langabeak —langabezia
sariaren mozketengatik—, mendekotasuna duten pertsonen
zaintzaileak —%15eko jaitsiera
laguntzetan— eta kontsumitzaileak —BEZaren igoerarekin—.
Oraindik neurrietako batzuk
Hego Euskal Herria osoan ezarriko ote diren eta noiz eta nola aplikatuko diren zalantzan badago
ere, herritarrek ongi ikasia dute
ikasgaia. Ezezkoen ondotik baiezkoak entzutera ohitu dira azkenaldian, eta zaila da gezur bera
behin baino gehiagotan sinistea.
Kaleratzeak ez zituela merkatuko hitzeman zuen Mariano Raxoi
gobernuburuak, osasuna eta hezkuntza ez zituela ukituko, amnistia fiskalik ez zuela onartuko eta
erreskatea ez zuela eskatuko, baina promes horiek guztiak bete
gabe geratu dira. Herritarren artean bada etorkizuna oraina baino hobea espero ez duenik. Horre-
gatik, beharrezkotzat jotzen dute
mobilizatzea; aldarrikapenerako
hurrengo geltokia: irailaren 26ko
greba orokorra. Deialdigileen artean dagoen aniztasunak argi islatzen du zenbateko eragina duten Espainiako Gobernuaren murrizketek. Zortzi sindikaturekin
batera, 50 gizarte eragile inguru
batu dira deialdira: pentsiodunenak, giza eskubideen aldekoak,
ikasleenak, ekologistenak, arrazakeriaren aurkakoak...
Greba aurreko giroa berotuz
doa asteazkena heldu artean. Badira bi aste sindikatuek bozgorailuen bolumena igo eta murrizketei erantzun bat emateko deia areagotu dutenetik.
Egitura • 2012ko irailaren 23a
16 Grebarako arrazoiak
Testigantzak
Juanjo Ruiz
«Etorkizuna hiri merkataritzan dago,
eta, horregatik, zaindu egin behar da»
BEZaren igoera heldu da
Hego Euskal Herriko saltokietara. Oraindik denbora
beharko da erosle eta saltzaileengan zenbateko eragina izan
duen ikusteko, baina Tolosan
(Gipuzkoa) dagoeneko ari dira
eragina gutxitzeko ahaleginetan. 280 saltokik osatzen dute
Tolosa & Co dendari elkartea,
eta, Juanjo Ruiz lehendakariak
azaldu duenez, zapatariek erabakia dute BEZaren igoera ez
aplikatzea. Beste hainbat saltokitan ere atera dituzte BEZa ez
dutela ezarriko dioten afixak. Ile
apaindegi batzuetan, adibidez,
igoera samurragoa izan dadin,
erdira mugatzea erabaki dute
—berez %8tik %21era da igoera—. Panorama grisaren artetik
baikortasun izpi bat zabaldu du
Ruizek. Salmentak bide onetik
doazela dio, «zein egoeratan
gauden kontuan hartuta». Hori
erakusten du azken hamar
urteetan Tolosan ireki eta itxi
duten denda kopuruak: itxi
baino denda bat gehiago ireki
D
LANDER FDZ. ARROIABE / ARGAZKI PRESS
Isabel Arbonies
«Murrizketek hil egiten
dute; genozidio bat
eragin dute dagoeneko»
«Murrizketek hil egin
dute». Hala mintzo da
Isabel Arbonies, mendekotasuna duten pertsonen aldeko Nafarroako plataformako presidentea. Urtarrilean, Nafarroan
dagoeneko izan zuten %39ko
batez besteko jaitsiera laguntzetan, eta «zaila» zena «askoz
gehiago» zailduko da zaintzaileentzako diru laguntzak %15
gutxitzen badituzte —hala iragarri du Espainiako Gobernuak,
oraindik Nafarroako legedian
aldaketa gauzatu ez bada ere—.
Irailaren 1ean, 10.010 lagun zeuden Nafarroan etxeko zaintzarako laguntza ekonomikoa jasotzen edo zerbitzua baten
onura hartzen. Baina, uztailaren
1etik irailera arte, bi hilabetean,
laguntza jasotzen ari ziren 238
lagunek galdu egin dute, eta laguntzaren bat jasotzeko eskaerak ere apaldu egin dira urteko
lehen seihilekotik aurrera. «Senideek ikusten dute laguntza
eskatzera joan eta urtebete
itxaron behar dutela, mailegu
bat eskatu behar dutela egoitza
ordaintzeko... Urtebete itxaron
ezin duen jendea dago, eta, hori
dena ez igarotzeagatik, erabakitzen dute beste era batera sakrifikatzea». Arboniesek azaldu
duenez, gainera, 10.010 lagun
horietatik gehienek lehen mailako mendekotasuna dute; hau
da, arinena —60 eta 180 euro
arteko laguntza jasotzen ari
dira—. Beraz, sistema «gehien
behar dutenetan» izaten ari da
galerak.
Zaintzaileentzako laguntzak
murriztea, ordea, ez da Arbonie-
D
sek salatzen duen aldaketa bakarra. «Genozidio bat eragin
dute dagoeneko; kalitatea kendu diete geratzen zaizkien urteei, eta helduak direnei urteak
kenduko dizkiete». Haren arabera, dagoeneko nabaritzen da
osasun sistemaren kalitatearen
jaitsiera, eta zenbait botika ordaindu behar izateak botika
guztiak ordaintzea esan nahi du
mendekotasuna duten pertsona askorentzat, horiek behar dituzten botika asko laguntza
gabe utzi baititu Espainiako Gobernuak. Mendekotasuna dutenak zaintzen dituztenen bizitza
«oso mugatuta» dagoela gogorarazi du Arboniesek: «Dena
utzi dugu, urte osoa lanean,
egun guztia lanean. Ez noa pelikula bat ikustea ere».
Plataformaren bitartez,
Nafarroako kasuen «alde kualitatiboa» ezagutu nahi dute
orain, datuak mahai gainean
dituztela. Kasuak entzuten
dituzte, baina horien berri jakin
nahi dute. Horretarako, telefono
bidezko arreta zerbitzu bat
martxan jartzeko asmoa dute,
ordutegi batekin. Entzun dituzten kasuetako batzuk horretarako bultzada eman diete:
«Uztailaren 27an hil zen lagun
baten senideak zerbitzuari lotutako laguntza bat jasotzen ari
ziren, eta abuztuan eskatu zieten uztailaren 27tik 31ra arteko
egun horien kopurua itzultzeko.
Ia 40 urtez senide bat zaintzen
egon eta 100 euro inguru eskatuz gutun bat bidaltzeak erakusten du zein miserablea izan
daitekeen».
BERRIA
da. Saltoki horietan dauden
langileen kopurua ere mantendu egin da, Ruizen arabera.
Bestetik, Espainiako Gobernuak merkealdien eta ordutegien liberalizazioaren inguruan
zehaztutako neurriak nola gauzatuko zain daude. Merkealdi
arautuak amaitu egingo dira,
eta, beraz, aurrerantzean urte
osoan egin ahal izango dira
merkealdiak edo eskaintza
bereziak. Gainera, jaiegun
gehiagotan ireki ahal izango
dira eta ireki beharko dute saltokiek. Baina erosleak herrian
mantendu ahal izateko, hiri
merkataritza bultzatzeko ahalegina behar du horrek atzean.
Eskaintza bereziak egingo
dituzte urritik aurrera, eta larunbat arratsaldeak dinamizatzeko
jokoak, pailazoak, musika eta
abar antolatuko dituzte: «Dendak irekita egoten dira, eta goizetan merkatura kanpotik jendea etortzen denez, goiza
luzatzeko asmoarekin antolatzen dugu».
Aurrera begira, Ruizek ez du
uste etorkizuna saltoki handietan dagoenik —gertu dituzte
Lasarten edo Donostian, esaterako—: «Hemendik kanpora,
ikusten ari gara saltoki handiak
beheraldian daudela. Etorkizuna hiria berreskuratzea da, eta,
horretarako, zaindu egin behar
da». Herrian asmo bat dute:
Tolosa irekitako merkataritza
gune bihurtzea.
Manolo Martinez
«Europatik argi entzun dugu langile
publikoak kaleratu behar direla»
Hezkuntza publikoko irakasleentzat ere murrizketak ez dira soilik duela bi hilabeteko kontua: bi urte dira soldatak izoztu eta jaitsierak izan
dituztenetik. «Eguberrietako
saria kenduko baligute, %5,6%7ko galera izango litzateke
soldatetan; guztira ia %10 galtzen ari gara: 2009an bezala
kobratzen ari gara, eta bitartean
prezioak igoz doaz», dio Manolo
Martinez EILAS sindikatuko kideak. Nafarroan aurten Eguberrietako saria kenduko dietela
baieztatu du gobernuak, eta
Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan
ere hala gerta daiteke, Idoia
Mendia Jaurlaritzako bozeramailea horren aurka agertu
bada ere: «Ezetz esan du gobernuan egongo den edo ez jakin gabe; hitz egitea libre da».
Jaurlaritzak Espainiako Gobernuaren neurrien inguruan hartutako jarrera «zinikoa» salatu du
Martinezek: «Gobernuak esaten duenean ez dituela aplika-
D
tuko azkeneko neurriak, ez du
esaten bera izan zela horretan
aitzindaria». Soldatak jaisteaz
gain, beste hainbat arlotan ere
jasan dituzte murrizketak orain
arte. Garrantzitsuenen artean
dago langile batek gaixo agiria
hartu eta hurrengo egunean
bertan ez ordezkatzea —Lehen
Hezkuntzan bosgarren egunera
arte ez dute ordezkatzen, eta Bigarren Hezkuntzan, ia hamargarren egunera arte —. Martinezek salatu du irakaskuntzako
langile publikoen soldatan eta
lan baldintzetan ez ezik eskaintzen duten zerbitzuan ere eragi-
BERRIA
na dutela murrizketek. «Lan
gehiago baldin badaukagu,
denbora gutxiago dugu gauzak
prestatzeko, eta, gainera, ordezkapenak beranduago betetzen
badira, horrek guztiak eragin negatiboa du zerbitzuan». Etorkizunera begira ez du itxaropen
handirik. Urriaren 21eko Eusko
Legebiltzarrerako hauteskundeetatik aterako den gobernuak
murrizketen bidetik jarraituko
duela uste du, eta «beldur» da
Madrildik zer hel daitekeen.
«Europatik argi entzun dugu
langile publikoak kaleratu behar direla».
2012ko irailaren 23a • Egitura
Grebarako arrazoiak17
Lola Alzaga
«Kontsumitzaileentzat ona da
gero eta beherapen gehiago izatea»
Kontsumitzaileak dagoeneko hasi dira BEZaren
igoera nabaritzen. Irailaren 1etik
aurrera, tasa murriztua %8tik
%10era igo da, eta arrunta, berriz, %18tik %21era. Igo zenetik
hilabete igaro ez bada ere, eragina izan du zenbait produkturen erosketan. Lola Alzaga Gipuzkoako Kontsumitzaileen
Batasuneko kideak dioenez,
orain arte gehien nabaritu dutenetako batzuk haurrentzako eskola materiala erosi dutenak
izan dira. Dena dela, igoera horrek bat-batean ez harrapatzeko askok erosketak aurreratu dituztela azaldu du. Gehien, ordea, argiaren eta gasaren
fakturan nabarituko da, Alzagaren ustez. «Ez dugu ahaztu behar uztailean argiaren igoera
bat izan zela, eta apirilean beste
bat».
Oinarrizko janariari ezarritako
tasak bere horretan jarraitzen
du —%4—; tasa gehien igo den
arloetako bat ile apaindegiena
izan da —%8tik %21era—. Az-
D
SATSE
Bakarne Lazkano
«Murrizketak egin ordez,
erizaintzan baliabideak
hobeto kudea daitezke»
«Kolapsatzen» ari da
Osakidetzako osasun
sistema. Bakarne Lazkano
Satse sindikatuko kidearen arabera, soldatetan ez ezik, lan
baldintzetan ere izan dituzte
murrizketak, eta horrek «lana
gehitzea eta egoera kaskartzea» ekarri du. Lazkanok dio
orain arte larrialdietan pilatzen
zela eri gehien, baina langileak
gutxiago ordezkatzeari ekin ziotenetik, osasun etxeetan ere
nabari dute jende gehiago artatu behar dutela langile gutxiagoren artean. Erizainak, medikuak, sendagileak... guztiak
izaten ari dira kaltetuak. «Kate
bat da: ikusten badute anbulatorioan ez dituztela artatzen,
larrialdietara joaten dira gaixo
asko, nahiz eta batzuetan ez
den beharrezkoa».
Soldatei dagokienez, duela
hiru urtetik hona %20ko jaitsiera izan dute. Lan baldintzak ere,
tantaka-tantaka, baina murriztuz joan dira 2009tik: osagarrietan, erretiro eskubideetan, langile kopuruan, gaixoaldiak lehen bezala ez ordezkatuta,
oporrak zenbaitetan ez ordezkatuta... Lazkanok argi du gobernuek doikuntzak egin behar
dituztela, baina uste du osasunetik kendu aurretik beste hainbat arlotan egin beharko lituz-
D
ketela: «Ikusten dugu gutxiago
justifikatu gabeko gastuetan ez
dutela murrizketarik egin. Errazena egin dute: gastu publikoan
eta langile publikoetan esku
hartu. Ken dezatela kendu behar den lekuetan». Lazkanoren
ustetan, zerga iruzurraren aurkako borrokan jarri beharko lituzte indarrak Eusko Jaurlaritzak, besteak beste, eta Espainiako Gobernuak agindutakoak
aurrera ez atera.
Osasun arloan marrazten
duen panorama «eskasa» da,
oro har.Langileak jasaten ari diren murrizketekin batera,herritarrenak daude.Horiek ere zaildu egiten dute sistemaren funtzionamendua: «Botikak ordaintzearen ondorioz,zenbaitek horiek ez hartzeko arriskua
dago; protesiak ere ordaindu
behar dituzte...».
Murrizketak ez dira irtenbide
bakarra.Lazkanok badu beste
bat,egoera bideratzen lagundu
dezakeena: erizaintza arloan dituzten baliabideak hobeto kudeatzea.Adibide bat aipatu du:
«Ebakuntza gela eta eskaner
asko goizez bakarrik egoten dira,
eta arratsaldean ordaindu behar izaten da.Hori txanda desberdinetan jarriz gero,baliabide
asko erabili eta amortizazio bat
atera diezaiekete».
BERRIA
ken hori, hala ere, ez da «oinarrizko zerbitzu bat», eta, horregatik, Alzagak iritzi dio kontsumitzaileentzat posible dela horretan gastua murriztu eta soilik
«noizean behin» joatea. BEZaren igoerari herritar guztiek igarriko diotela salatu du, gobernuak erabaki horrekin ez dituelako bereizi soldata handiagoa
edo txikiagoa dutenak.
Ordutegiak liberalizatu eta
merkealdi arautuak bertan
behera uztearen alde agertu da
kontsumitzaileen batasuna.
Alzagak dio merkatuan lehiakortasun handiagoa egoteak
prezio hobeak ekarriko dituela
erosleentzat. «Kontsumitzaileentzat ona izango da gero eta
beherapen gehiago izatea,
betiere kalitate gutxiko produktuak ez badira». Hala ere, Alzagak ohartarazi du dagoeneko
merkealditik haratago saltokiek
badutela eskaintza bereziak
egiteko aukera, betiere zehaztutako baldintzak betez.
Zer egin igoera ahalik eta
gutxien nabaritu dadin?
«BEZaren igoeran ez dago egiteko ezer; aukera bakarra onartzea da», adierazi du Alzagak.
Dena den, badu aholku bat edo
beste, batik bat energiaren gastuari dagokionez: argiak piztuta
uztearekin kontuz ibili, kontsumo baxuko bonbillak erabili,
etxea isolatu energia gutxiago
kontsumitzeko...
Jose Manuel Gato
«Asko jaitsi dira lan eskaintzak, eta
lehen zaila bazen, orain are zailagoa»
«Egunero» ateratzen
dira lan bila Barakaldoko
Langabeen Asanbladako kideak (Bizkaia). Ia egunero, ordea,
bat ere gabe itzuli behar izaten
dute etxera. Jose Manuel Gato
Romero kideak dio mobilizatu
arren azkenaldian oso lanpostu
gutxi lortu dituztela, «ez dagoelako lanik». Gaur egun, 70 kide
dira taldean, eta horietatik bakarrik hamar daude lanean. Gatoren arabera, 2010. urtean baziren 20 edo 25 enplegatu.
«Geroztik asko jaitsi dira eskaintzak, eta lehen zaila bazen,
orain murrizketekin are zailagoa
da».
Eraikuntza sektorean izandako jaitsiera bereziki nabaritu
dute, gehienak arlo horretan lan
egiten baitzuten lehen. Lan gutxi egoteaz gain, dagoen gehiena atzerritarrei ematen dietela
salatu du Gatok. Euren kasuan,
gainera, gehienek 40-45 urte
dituzte, eta kontratatzeko orduan horrek «zailtasun gehia-
D
BARAKALDOKO LANGABEEN ASANBLADA
go» dakartzala uste du Gatok.
Egoera horretan ingurukoen laguntza «ezinbestekoa» da.
«Supermerkatu batean janaria
eta abar ematen dizkigute batzuetan, laguntza gisa», gaineratu du.
Krisiaren kudeaketan Espainiako Gobernua eta Eusko Jaurlaritza dena «gaizki» egiten ari
direla uste du: «Gehien dutenei
kendu beharko liekete; murrizketa guztiak txiroenengana joaten ari dira». Irailaren 26an murrizketen aurka kalera irtengo
dira Langabeen Asanblako kideak, eta horren ondotik ere
mobilizazioetan jarraitzeko asmoa dute, garrantzitsuena albora utzi gabe: lana aurkitzea.
Egitura • 2012ko irailaren 23a
18 Elkarrizketa
Adolfo Muñoz
«Politikaren eta botere ekonomikoaren
beldurra kolektiboki gainditzen da»
Murrizketak egin ezean egoerak okerrera egingo duelako ahotsei
aurre egiteko, eta beldurrak uxatzeko, greba orokorrerako eta
mobilizatzeko deia egin du ELAko idazkari nagusiak.
Murrizketek helburu bakarra dutela uste du: gizartearen izaera
aldatzea eta indibidualismo basatiaren ildoan sakontzea.
Lander Muñagorri Garmendia
Enpresaz enpresa buru-belarri
ari da lanean ELA sindikatua datorren asteazkeneko greba orokorra prestatzen. 2012an sindikatu
eta eragile sozialekin antolatu duten bigarrena da; «martxoko grebako datuak berdintzen saiatuko
gara», Adolfo Muñoz idazkari nagusiaren esanetan. Deialdi arrakastatsua izan zela dio, «jendeak
etorkizunean etorriko dena aurreikusten baitu, eta patronalak
zabaldu nahi duen beldurraren
aurkako erantzuna izan zen». Asteazkenean ere Euskal Herriko
kaleak beteko direla iragarri du.
«Gure akziodunen batzarra izango da».
G Politikak murrizketen bideari
erantzun diezaion, bide bakarra mobilizazioa dela esan berri duzu.Krisia
hasi zenetik bosgarren greba orokorra izango da, eta klase politikoak
erantzun gabe jarraitzen du. Greba,
beraz,zertarako?
E Politika mugitzeko. Entzungor dago, ez dio kasurik egiten eskatzen diogunari. Alternatiba
mobilizazioan dago, geratzen den
beste bidea men egitea eta bakoitzak bere zilborrari begiratzea
baita. Egoera gogorra da, baina
indibidualismo basatiak kezkatzen gaitu. Eskubide sozialak, lan
alorrekoak, eta beste aldatzen ari
dira, baita balioak ere. Asko dago
jokoan, eta, eraso bortitz horri aurre egiteko, gure ardura defentsa
antolatzea da. Greba orokor batek horretarako balio du.
G Aurrerapausorik sumatu gabe,
ordea,jendea gogogabetu daiteke...
E 2009ko maiatzaren 22ko greba
orokorrean gehiengo sindikalak
esan zuen politikak aldatzen ez
baziren murrizketak etorriko zirela. Eta denborak arrazoia eman
digu. Orain hartu diren erabakiak ikusita, langabezia eta pobrezia asko handituko dela diogu.
Politika eta botere ekonomikoa
gizartean beldurra sartzen ari dira, esaten baitute dena okerrera
joango dela murrizketak egin ezean. Beldurrik gabe, haiek ez dira
ezer. Eta beldurra nola gainditzen
da? Kolektiboki. Ez dago irtenbide posiblerik, indibidualismoan
oinarrituta. Batzuek, ordea, esaten dute mobilizatzeak ez duela
ezertarako balio, baina hori ez da
horrela. Politikariak oso kezkatuta daude, ikusi dutelako zer gertatu den Greziako alderdiekin: hauteskundez hauteskunde botoak
galtzen dituzte murrizketen politikak egiten dituztenek.
G Beraz, zuen ustez, eskubide sozial eta indibidualak berreskuratzeko, mobilizazioaren bidea besterik
ez da geratzen?
E Ez dago besterik. Kapitalak
politika ahul ikusten du, dena
ematen baitio, baina gehiago lortu nahi du. Politika lur jota dago,
eta beste garaietan lortu gabekoa
lortzen ari da kapitala: esparru
sozialean, lan alorrean eta demokraziari dagokionez. Beste gizarte bat lortu nahi du, indibidualismoan oinarritutakoa. Hori da Tea
Partyk mundu osoan proposatzen duena. Beraz, zerbait sinetsiz gero, ez dugu beste biderik
ikusten. Izan ere, orain artekoa
gogorra izan bada, aurrerantzean
izango dena oso gogorra izango
da. Ez dago dirurik, erakundeetan diru bilketak behera egin du,
eta horren arrazoiak dira, besteak beste, erreformak, kapitalaren
ihesa, soldaten erasoa eta beste
hainbat. Eta, ondoren, erreskatearekin datoz.
G Erreskateari dagokionez, Espainiako Gobernuak ez du zehaztu
oraindik eskatuko ote duen ala ez.
Jean Claude Juncker Luxenburgoko
lehen ministro eta eurototal taldekoak aurreratu duenez, ordea, erreskateak baldintza gogorrak izango
ditu...
E Baldintza batzuk badakizkigu, ordea. 100.000 milioi eurorekin
erreskate bat egin zen, eta arlo sozialean 102.000 milioi euroren murrizketak egon dira. Orain, ordea,
erreskatea negoziatzen ari dira.
Hor adostuko dute diru hori mailegatzaileari itzultzeko izango dela. Eta hori ikusita, patronalari
kritika gogorra egin nahi diogu:
kreditu faltari buruz ez baitu ezer
esaten. Eta badaki ez dagoela krediturik, ez dela egongo, eta enpresa eta gizabanako askorentzat beharrezkoa dela. Gainera, behin
eta berriz dio ekonomiak ez duela
funtzionatzen, baina ez du ezer
egiten horri aurre egiteko. Eta
haiek enpresa proiektu eta iraba-
«Zerga politikan
lurralde bakoitzaren
ildoen artean
aldeak badaude ere,
ñabardurak dira»
«Arlo soziala
sekulako aukera da
subiranotasunean
sakontzeko. Baina
gaur egin behar da»
ziak bi modutan finantzatzea erabaki dute: lana deuseztatuz, eta
soldatari eraso eginez. Zergatik
txalotzen du patronalak erreskatea ez duenean zentimorik ere
ikusiko? Bi modutan soilik uler
daiteke arduragabekeria halakoa: patronalaren barruan banka
dagoelako, eta ez daukatelako
arriskurik, diru publikoarekin lagunduta daudenez.
G Krisi politiko bat sortu behar dela
azpimarratu duzu, behin eta berriro.
Horretarako baldintzarik ba al dago
oraintxe?
E Orain, hauteskunde garaian
gaude, eta, atzera begiratuta,
ematen du alderdien artean liskarrean egon direla lau urtean. Baina ez da horrela. Batzuen artean
adostu dituzte erreformak, zerga
politikak, eta baita aurrekontuak
ere. Zerga politikan, esaterako,
EAJ eta PP Bizkaia eta Araban,
PSE-EE Bildurekin Gipuzkoan,
eta UPN eta PSNk Nafarroan
hainbat kontu adostu dituzte. Denen artean aldeak badaude, baina
ñabardurak dira. Hori ikusita,
hauteskunde garaian hausnarketa egiten dugu: zer gertatu da estatuan azken boladan? Zor pribatua publiko bihurtu dutela, eta
horri aurre egiteko murrizketak
egin dituzte; PSOE, PP eta UPNk,
Espainiako Konstituzioa aldatu
zuten, aurrekontuen lehentasuna defizitean jarriz; PPk aurrekontuen egonkortasunaren legea
egin du, non defizitak autonomoei ezartzen dien; eta azkenik, oinarrizko legeak ezartzen ari da
Espainiako Gobernua. Egoera
hori ikusita, arlo soziala sekulako
aukera da, autogobernua edo subiranotasuna edukiz betetzeko.
Baina gaur egin behar da, ez
bihar.
G Eta nola landu arlo soziala?
E Raxoik esaten duena ez aplikatuta. Egitura juridikoa ikusita,
aukera paregabea da esparru soziala subiranotasunaren kontzeptua garatzeko. Jendea asko sufritzen ari da, eta esparru horretan
asko egin daiteke. Eta subiranotasuna zertan datza? Hori egingo
dut esatea batzuetan, eta besteetan aurkakoa. Baina oraingo argazkia tamalgarria da, Espainiatik diotena egiten baitute. Eta
hauteskunde garaian zarata handia entzuten da, baina galdera horri inork ez dio erantzuten. Hori ez
bada egiten, hauteskundeetan
murrizketak aplikatuko dituen
lehendakaria aukeratuko da.
G Murrizketei aurre egiteko eta politika sozialei eusteko, alderdi politikoei proposamen jakin batzuk helarazi dizkie ELAk.Haiekin biltzeko ere
eskatu duzue. Zer espero duzue bilera horietatik?
E Ikusiko dugu. Garbi dago larrialdian gaudela, eta halako testuinguruan ezin da kanpainako
espazio komun bezala zehazgabe-
tasuna onartu. «Marra gorririk ez
dugu ukituko», diote batzuk, baina zeintzuk dira marra gorriak?
Edo «ez ditut oinarrizko diru laguntzak kenduko», esan dute besteek. Irudipena daukagu politikoak termino anbiguoekin hitz egiten ari direla sakoneko arazoa
aipatzeko garaian. Eta zein da
arazoa? Sortu duten egitura, era
horretan Raxoiren murrizketak
ezartzeko. Eta ekonomia errealaren kolapso honetan, hori egitea
tokatuko zaie, ez badute desobedientziara jotzen.
G Proposamenen artean, zerga politika Eusko Legebiltzarrean erabakitzea proposatu duzue.Zergatik?
E Finantzen Euskal Kontseiluak eta Zerga Koordinaziorako
Organoak daukaten antolakuntza edozein sektarena baino ilunagoa da. Haiek prestatu eta banatzen dute. Eta zerga politika
aurrerakoi bat atzera botatzea
oso erraza da, denek ados jarri behar baitute, hiruko eztabaida batean. Beraz, nahikoa da bat ados
ez egotea, sakoneko zerga erreforma bat egon ez dadin. Eta hori
apurtu beharra dago, patronalak
politikarekin erabakitzen baitu
zerga politika. Beraz, egungo egoeran Legebiltzarrak izan beharko
luke ahotsa, ikusmolde demokratikoagatik. Izan ere, Eusko Jaurlaritzak dauka gastu maila handiena, eta horregatik eduki beharko luke garrantzi handiagoa
zergei buruzko erabakietan.
G Zergak igotzeko garaian,Diputazioen eta Eusko Jaurlaritzaren artean dagoen berdinketari aurre egiteko tresna izan daiteke?
E Gutxienez, eztabaida gardenagoa izango zen, orain ez bezala. Ez
dugu joko hori onartzen, ez dugulako parte hartzen. Eta gardentasunik eza politikaren edukiarekin lotuta dago. Alde horretatik,
zer eskaintzen du patronalak?
Gastu sozialean murrizketa, ez
dutelako zergarik ordaindu nahi.
Zerga sistema haiek erabakitzen
dute, eta eztabaidari betoa jarria
diote. Eta hori horrela den bitartean, eztabaida laua izan dadin
borrokatuko gara.
G Datozen hauteskundeetan irtengo den lehendakariak murrizketak
egingo ditu? Grebaren arrakastak
hori saihesteko balioko luke?
2012ko irailaren 23a • Egitura
Elkarrizketa19
E Gobernuak aldatzen dira, baina ez da politikarik aldatzen. Eta
guk politikak aldatzea behar
dugu. Ez gara politikaren aurkako diskurtso bat egiten ari. Politika beharrezkoa da, baina egungo
politikari ezetz esango dion politikoak batez ere. Eta horretan egingo dugu lan.
G Martxoko greba orokorreko datuak arrakastatsuak izan ziren. Hartan, CCOO eta UGTk ere grebarako
deia egin zuten,oraingoan ez bezala.
Zergatik ez dago aurreko grebako
batasuna?
E Batasun sindikala beharrezkoa dela garbi dago, inozokeria litzateke aurkakoa esatea. Baina
batasuna ezin da demagogikoki
erabili. Batasuna, zertarako? Pentsioen erreforma sinatzeko?
PPren erabakiak interpelatzeko,
PSOEk egindakoa interpelatu gabe? Horretarako ez gaude prest.
Batasun sindikala lortzeko hitz
egin behar dugu zein diren helburuak eta zertarako nahi dugun.
«Gobernuak
aldatzen dira, baina
politikak ez, eta guk
politika berriak
behar ditugu»
«Hauteskunde
kanpainan termino
anbiguoekin hitz
egiten ari dira
sakoneko arazoaz»
LUIS JAUREGIALTZO / ARGAZKI PRESS
G Haiekin hitz egin duzue grebara
deitzeko garaian?
E Ez. Baina eurek oso argi hitz
egin dute, egiten dutenarekin erakusten baitute zein den euren
proposamena. Batasuna nahi badute, hemengo sindikalismoa
errespetatu beharko dute. Elkarrizketa sozialean egon dira, eta
Espainian mahai batzuetatik altxatu dira, baina Hego Euskal Herrikoetan ez.
G Eta grebaren ondoren, zer? Ezer
aldatu ezean, bide berean jarraitzea
aurreikusten duzue?
E Plataforma sozial eta sindikal
bat daukagu orain, eta tresna baliagarria suertatzen ari da. Eta
guk borondatea daukagu plataforma horretan jarraitzeko, hainbat helbururekin. Esparru askotan ari gara lanean: enplegua, zerga politika, aurrekontuak, eta
abarretan. Gaur egun dagoen bezala egonda, eta dauzkagun eskubideak ezerezean gera daitekeela
ikusita, babestu beharra daukagu politika. Horregatik, politika
eta gizartea mugitzeko baliabideak garatu behar dira. Ez dugu politikarekiko mendeko jarrera bat
nahi, elkarrizketan oinarritutakoa baizik. Eta, oraintxe, kezkatuta gaude, politikak ez duelako
horrelako ezer nahi.
Egitura • 2012ko irailaren 23a
20 Hitz bitan
Bakarrizketan
Emakumeak
bai, baina
neurrian
Zirrikuetatik ihes egin nahian
Iker Aranburu
Titularretik haratago
1 Zer gertatzen da emakumeekin?
Europako Batasuneko bederatzi estatuk gutun bat igorri diote Europako
Batzordeari, eskatzeko bertan behera
uzteko enpresetako administrazio
kontseiluetan gutxienez %40 emakumezkoak izateko proposamena.
Sinatzaileen artean daude Erresuma
Batua eta Herbehereak, eta gainontzekoak Europa erdialdeko eta ekialdeko estatuak dira.
2 Ez dituzte emakumeak nahi zuzendaritzetan? Baietz diote eskutitzean, eta ziurtatu dute «onartezina»
dela emakumeek beren ibilbide profesionalean «hesi kontaezinak» gainditu behar izatea.
4 Orduan, zein da arazoa? Sinatzaileek diote ez dagokiola Europako Batasun osoari gaiari buruzko erabaki
bat hartzea, herrialdetik herrialdera
egoera oso desberdina delako. Uste
dute estatu bakoitzari dagokiola zein
neurri hartu emakumeen presentzia
areagotzeko eta neurriak hartzen ez
dituzten enpresak zigortzeko.
4 Zer esan du Redingek? «Zorionez, gai garrantzitsuetan Europako
legeak ez dituzte jaka beltzez jantzitako bederatzi gizonek erabakitzen
gela ilun batean, prozesu demokratiko baten bidez baizik».
5 Zer gertatuko da orain? Europako
Batzordeak urrian du aurkeztekoa
proposamena. Ikusteko dago egingo
duen ala ez, batzordeko 27 komisarioek ados jarri behar baitute horretarako. Aurrera egingo balu, EBko gobernuek gehiengo kualifikatuarekin
onartu beharko lukete, eta Europako
Legebiltzarraren oniritzia ere jaso beharko luke.
6 Zein da egoera? Emaitzak oso argigarriak dira: EB osoko enpresa handietako buruzagien %3,2 baizik ez
dira andreak. Administrazio kontseiluetan %13,7 dira —argazkian, Bankiarena—. Kopuru horiek handitzeko
epea eman zien Bruselak estatukideei, baina ikusita ezer gutxi aurreratu
zela, gutxieneko kuota bat jartzeko
araua egingo zuela iragarri zuen Redingek, martxoan.
EFE
Iker Aranburu
S
aihetsezina zirudien erreskatea saihestu nahian dabil
Espainiako Gobernua. Lortuko ote duen ala ez beste
kontu bat da, orain arte laguntza handirik eman ez dioten bi subjektu engainatu behar dituelako, Europako
Banku Zentrala eta finantza merkatuak.
Mariano Raxoi eta haren ministroek
«erreskaterik izango al da?» galdera errazari enigmekin erantzuten jarraitzen duten arren, hiru arrazoi behintzat badaude
pentsatzeko izan izango dela. Lehenik,
merkatuek hala espero dutelako. Euroguneko zorraren krisia bere burua betetzen
duen profeziaren kate luze bat besterik ez
da: iragarpenik harrigarrienak eta ezkorrenak bata bestearen atzetik bete dira.
Askori komeni zaielako, egia da, baina
baita ere dirua galtzeko beldurrak gidatzen dituelako inbertitzaileak, eta jakina
da beldurra oso korrikalari bizkorra dela.
Batez ere, parean Europa duenean, ajez
betetako atleta zaharra.
Bigarren arrazoia goikoari guztiz lotuta dago. Azken asteotan arrisku saria jaitsi eta Espainiaren (eta Italiaren) gaineko
zorra arindu bada, EBZren iragarpenari
esker izan da. Eta Mario Draghik garbi
esan zuen: EBZk estatu baten zorra erosteko baldintza da estatu horrek laguntza
eskatzea eta baldintza batzuk betetzea.
Erreskaterik gabe, ez dago EBZren laguntzarik, eta haren diru zorro amaigaberik
gabe, inbertitzaileak berriro ere pentsatuko dute Espainia ez dela gai izango zorrak
itzultzeko, eta sekulako interes tasak eskatuko dizkiote.
Hirugarrena EBko bazkideen presioa
da. Espainiak bere bizkarrean daraman
galdera ikur handia behingoz argitu nahi
dute Europako beste gobernuek, beren
atzeraldi propioak luzatzen dituen faktoreetako bat delako. Azken hilabeteotan
zorraren krisiaren odol jarioa eteteko
tresnak sortzen, itunak berridazten eta
uzkurrenak iritziz aldarazten nahiko
neke izan ondoren, ez diote Espainiari lan
hori alferrik botatzen utziko.
Erabateko erreskatea eskatzea, ordea,
beste umiliazio bat izango litzateke Espainiako agintarientzat. Batez ere, orain: Basagoiti ez da Ajuria Enean sartuko, baina
Raxoik Nuñez Feijoo Raxoiko jauregian
kolokatzeko esperantzari eusten dio. Galiziako Xunta galtzea sekulako kolpe psikologikoa izango litzateke PPrentzat.
Soberakinak. Horregatik, Madril erdibide bat topatu nahian dabil, zirrikitu
bat. Jokaldia bankuen erreskatearentzat
hitzartutako 100.000 milioi euroen soberakinak erabiltzean datza. Ostiral honetan
jakinaraziko dituzte jendaurrean Oliver
Wyman aholkularitza enpresak bankuei
egindako azterketen emaitzak; Ekonomia Ministerioak ziurtzat jo du 60.000 milioi euro baino gutxiago behar izango direla bankuak kapitalizatzeko. Dozenaka
mila milioi geratuko lirateke gastatzeke,
eta Madrilek EFSF behin-behineko erres-
kate funtsarekin izenpetutako memorandumak zioen dirua «sobratuz» gero erabil
zitekeela zorra erosteko.
Dirua berez bankuentzat dela erantzun
dio Simon O’Connor Europako Batzordeko Ekonomia gaietako bozeramaileak.
Baina, badaezpada ere, ez dio aukera horri ateak erabat itxi. Hori bai, ohartarazi
dio hori egin nahi izanez gero eurogunearen eta EBZren babesa beharko lukeela,
eta horren truke baldintza gehiago inposatuko zaizkiola. Financial Times-en arabera, horretan ari da Madril, baina negoziazioak isilpean egiteak aukera ematen
dio neurriak bereak bailiran aurkezteko.
Horrela, «guk nahi dugulako egin dugu,
ez inork inposatu digulako» entzun ahal
izango da datorren osteguneko ministroen kontseiluaren ondoren, 2013ko aurrekontuekin batera neurriak iragartzen dituztenean. Gastu eta eskubideak murrizteko izan beharrean, ekonomia
bultzatzeko neurriak izango direla ziurtatu du Luis de Guindos Ekonomia ministroak. Norbaitek sinistu al dio?
Jokaldiaren beste zatia egitea EBZri
dagokio: Espainiak laguntza eskatu duela interpretatu beharko luke, eta martxan
jarri beharko luke zorra bigarren merkatuetan erosteko programa. Horrekin
arrisku saria jaitsiko litzatekeenez, agian
ez litzateke beharrezkoa izango erreskate
funtsak zor gehiago erostea.
Angela Merkel eta Mariano Raxoi. JUANJO MARTIN / EFE
Asteko enpresak
Ormazabal
Izen aldaketa
eta inbertsioa
Iberdrola
Argindar sare
adimentsua
Bombardier
Aernnova
Mekako AHTaren Trebakuntza
motorrak
eta kontratuak
45 urte bete ondoren Ormazabal konpainiak izena aldatuko du. Aurrerantzean
Velatia izango da haren irudi
korporatiboa. Aldaketak eta
inbertsioak batera egingo
ditu: 5,5 milioi euro baliatuko ditu ikerketa, garapena
eta berrikuntza sustatzeko
gune berri bat martxan jartzeko. Finean, argindar sareak aztertu, garatu eta probatuko ditu han. Ormazabal
taldeak hamabost lantoki
eta 3.000 langile ditu.
Iberdrola, Arteche eta Ingeteam enpresak Brasilera begira jarri dira, Parana estatura hain zuzen. Argindar sare
adimentsu bat eraikitzeko
lehen urratsak emateko bisitaldia egin dute egunotan.
Sistemak ahalbidetuko du
kontsumitzaile bakoitzak
uneoro jakitea zenbat argindar kontsumitzen duen, eta,
ondorioz, kontsumoaren
gaineko kontrol handiagoa
lortzea. Bilbon eta Portugaleten badira halako sareak.
Mekako abiadura handiko
trenaren motorrak sortuko
ditu Kanadako Bombardier
multinazionalak Trapagaranen (Bizkaia) duen plantan.
Talgo konpainiak egingo du
Arabiako hiriko trena 280
milioiko kontratua sinatu
eta gero. 2014an hasiko da
Trapagako planta motorrak
egiten. 185 langile ditu enpresak, eta 2014tik aurrera
lan karga bermatua dute
Mekako AHTren motorren
eskaerari esker.
Lanbide euskal enplegu zerbitzuarekin sinatutako akordioari esker, trebakuntza
planari ekin dio Aernnova
Engineering-ek. Ehun bat
gazte, ingeniari eta lanbide
profesionaletakoa, ari dira
trebatzen Aernnovan, 25eko
lau taldetan; denak zeuden
langabezian. Gutxienez, 70
gazteri lan kontratua eskainiko die enpresak trebakuntza amaitzean. Konpromiso
hori dauka. 4.200 langile
aritzen dira Aernnovan.
2012ko irailaren 23a • Egitura
Hitz bitan 21
Aukera kontua
Adi datuari
28
6.000
8.263
pKaleratzeak Portlanden.
Olatzagutiko lantegian (Nafarroa) dituen 148 langileetatik 28 kalera bidaltzeko eskaera egin du Portlandek. Iruñeko komertzial bat ere bota
nahi du. Kalera joango direnetatik hamalau 58 urtetik gorakoak dira. ELAk grebara deitu
ditu Olaztiko langileak, etziko.
Zuzendaritzak, UGTk eta
CCOOk negoziazioak dituzte
egun horretan.
pAberatsen zerga. Gipuzkoako Foru Aldundiak izena aldatu nahi dio ondarearen gaineko zergari, eta gogortu egin
nahi du, orain ematen dituen
ihesbide batzuk ixteko. Aurrera egiten badu, 6.000 gipuzkoarrek pagatuko dute aberastasunaren eta fortuna
handien gaineko zerga berria;
700.000 eurotik gorako ondasunak dituztenei ezarriko
zaie.
pEnpresen galera. Krisia hasi
zenetik Gipuzkoan 8.263 enpresa eta 17-160 lanpostu desagertu direla ziurtatu du lurralde horretako Merkataritza
Ganberak. Galerari eusteko
modu bakarra atzerrian saltzea dela uste du, Txinan, Indian eta Brasilen batez ere. Gipuzkoako enpresei jakinarazi
die bitartekaritza lana egiteko
zenbait tresna sortu dituela
hara joan nahi dutenentzat.
2.900
pArcelorreko lan ituna . Arcelorreko langileek mobilizazioak hasi dituzte, salatzeko enpresako
zuzendaritzak lan ituna alde batera utzi eta soldatak eta lanaldia bere kabuz aldatu nahi dituela.
Arcelor ez da lan erreformak ematen duen aukera hori baliatu nahi duen lehen enpresa, baina bai
handienetako bat. Altzairugileak zortzi produkzio lantegi eta beste hainbat lantoki ditu Euskal
Herrian, eta 2.900 langile inguru. Hasiera batean neurri hori produktu lauak egiten dituzten lantegientzat soilik bazen ere, Arcelorrek iragarri du produktu luzeak egiten dituztenei ere ezarriko diela. Tartean dago Olaberrikoa —irudian, LABen protesta, ostegunean—.
Aste honetan entzunak
«Ez dago nahiko dirurik
ongizate sistemari
eusteko. Zerga sistema
erreformatu behar da»
«Bozetan aurkeztea
urrats taktiko bat da,
FDSEAren mezuari
min egiteko»
«Espainiarekin ongi
konpondu behar dugu,
gure bezerorik onena
delako»
LOURDES GOIKOETXEA
PANPI SAINTE-MARIE
MIGUEL ANGEL LUJUA
Nafarroako Ekonomia kontseilaria
ELB sindikatuko bozeramailea
Confebaskeko presidentea
Asteari so
Alaia Elorrieta
E
gungo krisiak zerbaitetan lagundu
badu, ekonomiaren
—eta politikaren—
finantzarizazio zoro
honen munstrokeria ageri-agerian uzten izan da. Munduko ekonomiaren zentzugabekeria nabarmen geratu da: baliabide
gehienak espekulazio-mugimenduetara bideratzen dira, finantza-kasinora alegia.
Finantza-sistema gaixo dago
eta pozoitsua da, oso. Hilgarria
izatera ere irits daiteke, nekazaritza produktuen finantza-eratorrietan inbertituz Afrikan elikagai-krisia pizten denean, edota
zuzenean armen industrian inbertitzen denean. Hori salatu du,
hain zuzen ere, uda honetan bertan argitaratu den ikerketa batek: arma-sektoreak banka pribatuarekin duen menpekotasuna.
Espainiar estatuan sektore horretan inbertitzen duten 42 entitate antzeman dira, eta horien artean daude Euskal Herriko zenbait kutxa aski ezagun ere.
Fundazio batek kaleratutako dokumentu horrexek banka-sektorearen tripak erakusten dizkigu.
Azken bost urteotan, 1.372 milioi
inguruko ziztada jaso dute armaekoizpenean diharduten 30 bat
enpresek. Akzio-partaidetza, kreditu edota inbertsio-fondoen bidez, arma-industria denetan
gehien lagundu duen bankua, espainiar estatuan erreskatatua
izan den banku erraldoi bera izan
da. Ezusteko bitxia!
Mesfidantza hedatu da gizartean, eta jendea beldur da norbere
diruarekin bankuek zer negozio
klase egiten duten. Krisiarekin
batera, bankuen mozkinen beherakadaren, sukurtsalen ixtearen
eta bategiteen berri izan dugu.
Baina aldi berean, bada goraldian
dagoen sektore bat: banka etikoa.
Euskal Herrian indar gehien duten bi entitateek ibilbide desber-
Bankuek beren
hautua egiten
duten modu
berean, geuk ere
erabaki dezakegu
gure sosak
non utzi
dina dakarte, baina biak ala biak
ere lurraldean hedatuz ari dira.
Batek Holandan du jatorria eta,
80ko hamarkadan abiatu zenetik,
gaur egun Europako banku etikorik handiena izatera iritsi da. Bigarrena, berriz, 2003an sortu zen
Bilboko hainbat elkarteren ekimenez, eta gaur egun, Italiako
kreditu-kooperatiba garrantzitsu
batekin lan egiten du. Espainian
ere sektore horrek azken urtean
izan duen hazkundea apartekoa
izan da, eta geroz eta gehiago dira
beren aurrezkiak banka etikora
eramaten dituztenak.
Sektore horrek pizten duen
konfiantza gardentasunean oinarritzen da, beren jardueren nondik norakoak eta kontuak argitaratzen diren heinean. Finantzajarduera espekulatiboak eta
eskandaluzko hipoteka-kredituak baztertuta, ekonomia errealean zentratzen dira, ingurugiro
eta gizarte esparruko beharrizanak kontuan hartzen dituzten
ekimenak finantzatuz. Esate baterako, adineko pertsonen zainketekin lotutako egitasmoei edota gizarteratzearekin lotutako
proiektuei ematen diete kreditua. Bestela esanda, gizartearentzat nolabait mesedegarri diren
egitasmoak bultzatzen dituzte,
sarritan tokian tokiko elkarte-sareak indartuz.
Zertan inbertitzen duten jakitea bezain garrantzitsua da zertan jarduten ez duten jakitea. Horretan ere gardentasuna da nagusi, eta esplizituki jakinarazten
dute zer-nolako ekintzak alboratzen dituzten. Besteak beste, armagintzari, energia nuklearrari,
lan-eskubideak urratzen dituzten lantegiei, edota ustelkeria kasuetan murgilduta egon diren enpresei jartzen diete betoa.
Kontu bat irekitzean, ez digute
inolako etxetresna elektrikorik
ezta maletarik oparitzen, eta gordailuen errentagarritasuna ohiko bankuena baino apalagoa da.
Baina, era berean, banka etikoan
langile arrunt baten eta kontseilari-delegatu baten soldataren arteko harremana 1-10ekoa den bitartean —hau da, gehienez hamar aldiz gehiago irabazi dezake
kontseilari batek—, gainontzeko
bankuetan soldata-abanikoa
1-1.000koa izatera irits daiteke.
Ohiturak ez dira erraz aldatzen, baina, azken finean, aukera
kontua da. Bankuek beren hautua egiten duten modu berean,
geuk ere erabaki dezakegu gure
sosak non utzi eta non ez. Aukera
eta etika kontua. Testuan inolako bankuren izenik aipatu ez izana ere hautu pertsonala izan da,
estetikoa kasu honetan, baina ez
da hain zaila zeintzuez ari naizen
asmatzen.
Egitura • 2012ko irailaren 23a
22 Enpresa
Herbehereak
Erresuma Batua
Polonia
Irlanda
Txekia
Belgika
Eslovakia
Frantzia
Errumania
Italia
Portugal
AEB
ru hori, ordea, bi urteren buruan
hirukoiztu egingo delakoan
daude: orduan sartuko dira
ekoizpen prozesuan Ford eta GM
etxeak.
Nazioartean esperientzia du
Cikautxok Europako, Asiako eta
Amerikako zenbait merkatutan,
baina Txinak bereziki eskaintzen dituen aukerak ez ditu bidean galdu nahi. Erronka gisa ere
hartu du hedapena taldeak:
Europarekiko «horren ezberdina» den kultura duen herrialde
Alemania
Errusia
Turkia
Txina
Maroko
Mexiko
Taiwan
India
Thailandia
Vietnam
Kolonbia
7.000
Nazioartea
Txile
41,5
18,1
Guztira
5.000
40,4
3.000
2.000
Salmentak
1991
Australia
Nazioartea
1.229
1.000 310
Ara
ba
Sortutako enplegua
3.973
4.000
Espainia
Mondragon
taldea
atzerrian
ta Gipuz
aia e
ko
a
izk
,B
Brasil
5.929
6.000
1996
2001
2006
2011
Milioi eurotan
ITURRIA: MONDRAGON TALDEA
Hauspoa indartzen
azioarteko salmentak Mondragon taldearen arnasa izan
dira azken urteetan.
Merkatu berrietara
hedatzeak eta berrikuntza sustatzeak bultzada eman die, eta
oraindik ere aurrera jarraitzen
du lurraldeen konkistan. Txina
ondo baino hobeto ezagutzen
dute jadanik taldeko hainbat
enpresak, eta han lurreratu berri
duten biak ere indartsu heldu
dira. Fagor Ederlan eta Cikautxo
kooperatibek lantegi bana inauguratu berri dute Mondragonek
Kunshan hirian duen industrialdean, Shangaitik hurbil. Herrialde «gakoa» izango da Txina Mondragonentzat, Txema Gisasola
taldeko presidenteak onartu duenez. Arnasa horretan, beraz,
ufada indartsua eman diezaioke
Txinak.
40 milioi euroko inbertsioarekin heldu dira bi kooperatibak herrialdera. 20 milioi eurotik gorako
salmenta aurreikuspenak dituzte, eta, hurrengo bost urteei begira, jarduera areagotzeko asmoak.
Kopuruek islatzen dute taldeak
uste osoa duela apustuak ez duela
hutsik egingo: erosketak %10etik
%25era igo nahi ditu; salmentak,
berriz, %12tik %25era.
N
Mundu osoan 83.000 langiletik
gora ditu dagoeneko taldeak; horietatik 2.000 inguru, Txinan. Fagor Ederlan eta Cikautxoren lantegien irekierarekin beste 125
langile gehituko dizkio kopuru
horri.
Fagor Ederlan kooperatiba
urteko lehen hiruhilekotik dabil
lanean Kunshango enpresa parkean. Automobilgintzarako aluminiozko segurtasun piezak
ekoizten dituzte, presio baxuko
teknologiarekin. Hiruzpalau
urteren buruan, gainera, jarduera eta lantaldea bikoiztea espero
du —gaur egun, milioi bat pieza
egiteko gaitasuna dute, eta 40
langile dituzte—.
Txina bereziki interesgarria
izan daiteke Fagor Ederlan Autoparts kooperatibarentzat. Jarduera berriak garatzen ari dira
ibilgailu elektrikoaren aplikazioetarako, eta Txina zehazki bultzada handia ematen ari zaio une
honetan teknologia ekologikoaren garapenari.
Kunshanen lurreratu ahal izateko lehen harria 2008an jarri
zuen Fagor Ederlanek. Orduko
hartan, General Motorsen
proiektu baten bidez, lehenengo
salmenta zuzenak egin zituen
herrialdean. Proiektu horretan
aluminiozko piezak eskualde
guztietan hornitzeko ardura izan
Mondragonek
bost kontinenteetan
ditu ordezkaritzak;
gehienak, Europan
batean euren proiektua garatu
ahal izatea. Txinan zer garapen
izango duen jakin gabe, 2012rako
246 milioi euroren salmentak izatea espero du taldeak oro har.
Iaz ere,irabaziak
Mondragon taldeko Fagor Ederlan eta
Cikautxo kooperatibek lantegi bana
inauguratu dute Txinan. Nazioartera
hedatzeak arnasa eman dio taldeari.
Maite Alustiza
Kunshan hirian jadanik
dozena erdi bat
euskal enpresa
ireki dituzte
Fagorrek Txinan ireki duen enpresako langile bat. IREKIA
zuen, eta, hori lortzeko, Europakoak ez diren merkatuetarako
ekoizpen sarea garatu zuen Koreako, Txinako eta AEBetako merkatuetan. Proiektu horri esker,
Fagor Ederlan aluminiozko piezen merkatuan erreferentzia
bilakatu da Europako hornitzaileen artean.
Urtea hasterako lanean ziren
Cikautxok Kunshanen ireki
duen lantegian. Kooperatibak
ondo aprobetxatu ditu lehen hilabeteak: garapeneko proiektu
esanguratsuak ditu esku artean
automobilgintzan eta etxetresna
elektrikoen merkatuan. Kautxuzko piezak ekoizten dituzte,
eta aurten 7,5 milioi euroren salmentak izatea espero dute. Kopu-
Mondragoneko beste hainbat
enpresak utzitako aztarnak topatu dituzte bidean Fagor Ederlan
eta Cikautxo kooperatibek.
1985ean egin zituen taldeak
lehen negozioak, Fagor Electronica, Fagor Automation eta
Danobat kooperatiben eskutik.
Geroztik, sare zabala osatu du
Txinan, salmentak, erosketak
eta ekoizpena biltzen dituena.
Kunshango industrialdea 2007an
inauguratu zuten, eta sartu berri
diren bi enpresekin, bederatzi
lantegi dituzte guztira. Gune
horretatik kanpo ere ekoizpenerako beste zenbait enpresa ditu
Mondragonek —Pekinen eta
Chengdun, esaterako—.
Krisiaren erdian nazioarteko
estrategian sakontzeak «baikor»
izateko arrazoiak eman dizkio
taldeari. Hazkunde garaietako
etekinetara heldu gabe, baina
lantaldea mantendu ahal izan
du, eta inbertsioak ere handitu
egin ditu. Hala ere, iazko irabazietan jaitsiera nabarmena izan
zuen —125 milioi euro, 2010ean
baino %30 gutxiago, baina
2009an halako bi—.
Euskal Herriko enpresa talderik garrantzitsuena da Mondragon. 225 enpresa ditu, eta ekoizpena Europan biltzen du
gehienbat —56 filial ditu, guztiaren %60,2—. Dena den, bost kontinenteetan ditu ordezkaritzak:
hemezortzi lantegi Amerikan,
hamazazpi Asian eta lantegi
bana Afrikan eta Ozeanian.
Azken urteetako bilakaera
ikusita, Mondragonek 2013-2016
urteetarako egindako planean
ere zutabeetako bat izango da
nazioartekotzea.
2012ko irailaren 23a • Egitura
Lan eskaintza publikoa 23
Araba
Langileen zuzendariorde
teknikoa Araban
Deialdigilea:Arabako Foru Aldundia.
Edukia:Gizarte ongizaterako foru erakunde autonomoko langileen arloko
zuzendariorde teknikoaren lanpostua
izendapen aske bidez betetzeko
deialdia.
Baldintzak:
pEuskal administrazio publikoetako
karrerako funtzionarioa izatea.
pA sailkapen taldekoa eta administrazio orokorreko eskalakoa,administrazio berezikoa izatea edo horien
baliokidea.
Epea:Hamabost egun deialdi hau Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian
argitaratzen den egunaren biharamunetik.
Webgunea:
http://www.euskadi.net/cgibin_k54/bopv_20?e&f=20120917&a=
201204160
Iturria:2012-09-17ko 181.EHAA.
Bizkaia
Salbamendu lanetarako
ikuskatzaileordea
Deialdigilea:Bizkaiko Foru Aldundia.
Edukia:Su itzalketa eta salbamenduko ikuskatzaileorde lanetarako hiru lanpostu betetzeko deialdia.
Baldintzak:
pIngeniari teknikoa,unibertsitateko diplomaduna (edo lizentziaturako hiru
kurtso oso gaindituta izatea),arkitekto
teknikoa,Lanbide Heziketako hirugarren graduduna edo baliokidea izatea.
pHirugarren hizkuntza eskakizuna.
pB+BTP gidabaimena.
Informazioa:Bizkaiko Foru Aldundia.
Kale Nagusia,25 48008 Bilbo.
Telefonoa:94 4068000.
Iturria:2012-08-02ko 148.BAO.
Gipuzkoa
https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog
/2012/09/04/c1208330.pdf
Iturria:2012-09-04ko 169.GAO.
Gizarte langilea Lasarte-Orian
Deialdigilea:Lasarte-Oriako Udala.
Edukia:Gizarte langileen bi lanpostu
betetzeko deialdia.
Baldintzak:
p16 urte beteta izatea.
pGizarte langintzako diplomatura edo
baliokidea izatea.
pHirugarren hizkuntza eskakizuna.
Epea:2012-09-24.
Informazioa:Lasarte-Oriako Udala.
Kale Nagusia,22.20160 Lasarte-Oria.
Posta elektronikoa:
ayuntamiento@lasarte-oria.org
Telefonoa:943 376055.
Faxa:943 372659.
Webgunea:
https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog
/2012/08/07/c1207719.pdf
Iturria:2012-08-07ko 150.GAO.
Bake epailea Ormaiztegin
Deialdigilea:Ormaiztegiko Udala.
Edukia:Ormaiztegiko bake epaile titularra eta ordezkoa hautatzeko deialdia.
Baldintzak:
pEspainiako herritartasuna izatea.
p18 urte beteta izatea.
pEz da inolako titulazio berezirik eskatzen,bakarrik epaile eginkizunak betetzeko gai izatea,bai fisikoki baita psikikoki ere.
pEskubide zibil guztien jabe izatea.
pDelitu batengatik kondenatuta ez
egotea,edo auzipetua edo erruduna ez
izatea.
pHautagaiak ezingo dira alderdi politiko edo sindikatuetakoak izan edo horien konturako lanik egin.
Iraupena:Lau urte.
Epea:Hogei egun deialdiaren iragarkia
Gipuzkoako Aldizkari Ofizialean argitaratu eta biharamunetik.
Webgunea:
https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog
/2012/09/17/c1208652.pdf
Iturria:2012-09-17ko 178.GAO.
Hezkuntza teknikaria Irunen
Mantentze lanetarako
arduraduna Andoainen
Deialdigilea:Irungo Udala.
Edukia:Administrazio bereziko goi
mailako teknikari lanpostua (hezkuntza teknikaria) betetzeko deialdia.
Baldintzak:
pIrungo Udalaren zerbitzuan ari den
karrerako funtzionario izatea.
pZerbitzu aktiboan egotea edo
zerbitzu berezietan aritzea,eta
gutxienez bi urteko antzinatasuna
izatea.
pPsikologian,pedagogian edo psikopedagogian lizentziaduna izatea edo
baliokidea den tituluren bat izatea.
pLanpostuan egin beharreko lanak behar bezala garatzeko oztopo izango
den gaixotasunik ez izatea.
Epea:Hogei egun deialdia Gipuzkoako
Aldizkari Ofizialean argitaratzen
denetik.
Informazioa:Irungo Udala,Hiritarren
Arreta Zerbitzua.Juan de la Cruz kalea,
2. Irun.
Telefonoa:943 50 51 52.
Webgunea: www.irun.org
Lotura:
Deialdigilea:Andoaingo Udala.
Edukia:Allurralde kiroldegiko kirol instalazioen mantentze lanetarako arduradunaren lanpostua ordezkatzeko lan
poltsa sortzeko deialdia.
Baldintzak:
pEspainiako herritartasuna izatea edo
Europako Batasuneko kide diren beste
herrialderen batekoa izatea.
p16 urte beteta izatea.
pEginkizunak egoki bete ahal izateko
moduko gaixotasun edo ezintasun fisiko edo psikikorik ez izatea.
pInstalazioarekin,elektrizitatearekin
eta elektronikarekin lotutako goi mailako ikasketak izatea.
pHizkuntza eskakizuna: 2P,derrigorrezko izaerarekin.
pAdministrazio publikoaren zerbitzutik zigor espedienterik zabalik ez
edukitzea.
pBalizko kontratua formalizatzerako
garaian langabezian egotea.
Epea:Hamar egun deialdia Gipuzkoako Aldizkari Ofizialean argitaratzen den
egunaren biharamunetik.
Helbidea:Allurralde kiroldegia.
Sorabilla auzoa z/g.20140 Andoain.
Webgunea:
https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog
/2012/09/18/c1208693.pdf
Iturria:2012-09-18ko 179.GAO.
Lapurdi
Korrikarako hiru
lanpostu Baionan
Deialdigilea:AEK.
Edukia: Korrikako herrialdeko lantaldean hiru lanpostu betetzeko deialdia.
Baldintzak:
pEuskalduna izatea.
pAntolaketa,animazio eta dinamizazio lanetan esperientzia izatea.
Ezaugarriak:
pLanpostu 1:
- Denbora osoz,sei hilabetez.
- 2012ko urriaren erditik 2013ko apirilaren erdira arte.
- Koordinazio lana.
pLanpostu 2:
- Denbora osoz,sei hilabetez.
-2012ko urriaren erditik 2013ko apirilaren erdira arte.
- Babesleak biltzeko lana.
pLanpostu 3:
- Denbora erdiz,bi hilabetez (2012ko
azaroan eta abenduan).
- Denbora osoz,hiru hilabetez (2013tik
urtarriletik martxora arte).
- Azken egunetako antolaketa lanetarako.
Epea:2012-09-28.
Telefonoa:05 59 25 76 09.
Hiri plangintzarako
arduraduna
Deialdigilea:Euskal Kostaldea - Aturri
hiri elkargoa.
Edukia:Hiri plangintza berrikusi eta aldatzeaz arduratzen den lanpostuabetetzeko deialdia.
Baldintzak:
pGutxienez bost urteko esperientzia
hirigintza arloko plangintzan.
pEzagutza juridikoa izatea hirigintzaren eta ingurugiroaren gainean.
pNegozietan esperientzia izatea.
Epea:2012-10-19.
Webgunea: http://emploi.lagazettedescommunes.com/jobSearch/showOfferExt/offerId/115274
Idazkaria Lehuntzen
Deialdigilea:Lehuntzeko Udala.
Baldintzak:
pAdministrazioko langilea izatea.
pArlo juridikoan eta administrazioan
ikasketak izatea eta hirigintzan
ezagutza izatea.
Kontuan hartuko da:
pErabilgarri egotea (ordutegiak irregularrak dira).
Epea:2012-09-28.
Informazioa: www.lahonce.fr
Webgunea: http://emploi.lagazettedescommunes.com/jobSearch/showOfferExt/offerId/114289
Nafarroa
Kudeatzailea Nafarroako
Unibertsitate Publikoan
Deialdigilea:Nafarroako
Unibertsitate Publikoa.
Edukia:B mailako kudeatzaile
lanposturako hautaprobetarako deialdia,Nafarroako Unibertsitate Publikoan sor daitezkeen beharrak betetzeko.
Baldintzak:
pEspainiako herritartasuna izatea,
edo Europako Batasuneko herrialderen
batekoa izatea.
p16 urte beteta izatea.
pIngeniari teknikoaren,arkitekto teknikoaren edo baliokidea den titulua
edukitzea.
pDagozkion eginkizunak betetzeko
gaitasunak izatea.
pAdministrazio publiko baten zerbitzutik bereizia ez izatea.
Informazio gehiago:
www.unavarra.es
Epea:Hogeita hamar egun deialdia
Nafarroako Aldizkari Ofizialean argitaratzen denetik.
Webgunea:
http://www.navarra.es/home_eu/Actualidad/BON/Boletines/2012/169/A
nuncio-3/
Iturria:2012-08-28ko 169.NAO.
EAE
Idazkaria Bilbon
Deialdigilea:Eusko Jaurlaritzako
Ekonomia eta Ogasun Saila.
Edukia:Goi kargudunaren idazkari lanpostua izendapen askearen sistema
erabiliz betetzeko deialdia.
Baldintzak:
pEuskal Autonomia Erkidegoko administrazio orokorreko eta bere erakunde
autonomoetako karrerako funtzionarioa izatea.
pBeste administrazio publikoetako karrerako funtzionarioa izatea.
pIrakaskuntzako karrerako funtzionarioa izatea.
pJustizia administrazioko karrerako
funtzionarioa izatea.
pOsasun erakundeetako estatutupeko langile finkoa izatea.
pGutxieneko lan esperientzia: administrarien kidegoan urtebete edo administrari laguntzaileen kidegoan bi urte.
Lantokia:Lehiaren Euskal Agintaritza,
Bilbo.
Epea:Hamabost egun deialdia Euskal
Herriko Agintaritzaren Aldizkarian argitaratu eta hurrengo egunetik.
Helbidea:Ercilla kalea,4 -2.48009
Bilbo.
Webgunea:
http://www.euskadi.net/cgibin_k54/bopv_20?e&f=20120914&a=
201204137
Iturria:2012-09-14ko 180.EHAA.
Bekak
Lankidetzarako bekak
Hondarribian
Deialdigilea:Hondarribiko Udala.
Edukia:Lankidetzan aritzeko gazteei
bekak emateko deialdia.
Kontuan hartuko dira:
pKasu bakoitzera gehien egokitzen
den titulazioa izatea,edo espezialitate
horietan ikasketak egiten ari direla
egiaztatzea.
pLan plangintza izatea.
pGarapenerako borondatezko lankidetzarekin zerikusia duten ezagutza
eta proiektuak.
pGobernuz kanpoko erakunderen batean haien borondatez parte hartu izana.
pGazte elkarteetan edo gizarte helburua duten beste antzekoetan parte hartu izana.
pEuskararen ezagutza.
pLehentasuna izango dute aurkeztutako proiekturako beste erakunde edo
elkarteren batek beka eman ez badie.
Epea:Hilabete deialdia Gipuzkoako
Aldizkari Ofizialean argitaratzen
denetik.
Webgunea:
https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog
/2012/08/30/c1208236.pdf
Iturria:2012-08-30eko 166.GAO.
Ikertzaileentzako
prestakuntza bekak EHUn
Deialdigilea:Euskal Herriko
Unibertsitatea.
Edukia:Doktorego programetan,
ingurune produktibo eta sozialarekin
lankidetzan,doktoreak prestatzeko
deialdia.Urtebeteko lan kontratuak
formalizatuko dira ikertzaileekin.
Baldintzak:
pDoktorego aurreko kontratuaren hasieran doktorego programa batean
onartua izateko baldintzak betetzea.
pEskaera aurkezteko dataren aurreko
bederatzi hilabeteetan harrera enpresak edo erakundeak kontratatuta ez
egotea.
pEuropako Batasunetik kanpoko ikasleek legezko bizilekua dutela egiaztatu
beharko dute.
Epea:2012-09-26.
Telefonoa:94 6018336.
Webgunea:
http://www.ikerkuntza.ehu.es/p273shginvct/eu/contenidos/ayuda_subvencion/vri_becas/eu_vri_beca/adjuntos/ZabaldUz%20Deialdia_eusk.pdf
Iturria: www.ehu.es
Euskara ikasteko bekak
Donostian
Deialdigilea:Donostiako Udala.
Baldintzak:
p16 urte beteta izatea.
pDonostian erroldatuta egotea edo
egoitza Donostian duen enpresa batean lan egitea.
pHonako euskaltegi batean matrikulatzea: Altza Urumea,AEK (Antigua,
Amara Berri edo Groseko Irrintzin),Hitzez,Ilazki,Legazpi 6,Urrats,Urumea,
Mondragon Lingua eta Bai&By.
pEskabidea,behar bezala beteta,eta
derrigorrezko dokumentazioa ezarritako epean aurkeztea.
pIkasturte amaieran gutxienez urrats
bat gainditu eta %85eko asistentzia
egiaztatzea.
Epea: 2012-11-09.
Informazioa: www.donostia.org
eta www.euskaraz.net webguneetan.
Helbide elektronikoa:
udala_euskara@donostia.org
Telefonoa: 943 483750.
Webgunea:
http://www.donostia.org/home.nsf/
0/2A19ED0FCE5F0F84C1257A70003
BAB53?OpenDocument&idioma=eus
Iturria: Gipuzkoako Gazte Informazioa.
Igandea • 2012ko irailaren 23a
24 Publizitatea