SOSIALE WETENSKAPPE

Transcription

SOSIALE WETENSKAPPE

Western Cape Education Department
Wes-Kaap Onderwysdepartement
ISebe leMfundo leNtshona Koloni
DIREKTORAAT: KURRIKULUMONTWIKKELING
HERSIENE NASIONALE
KURRIKULUMSTELLING
Leerarea: Sosiale Wetenskap
(Aardrykskunde en Geskiedenis)
Grondslagfase
Grade R tot 3
HULPBRONMATERIAAL
2003
GRONDSLAGFASE
GRAAD R TOT 3
HERSIENE NASIONALE KURRIKULUMVERKLARING
HULPBRONMATERIAAL
Die doel van hierdie materiaal is om aan Grondslagfase-onderwysers die geleentheid
te bied om
•
•
•
•
betrokke te raak by die Hersiene Nasionale Kurrikulumverklaring in
leerareakonteks
die begrip van die leerarea te bevorder
leerarea-ontwikkeling te bevorder
die implementering van die Hersiene Nasionale Kurrikulumverklaring in die
Grondslagfase te steun.
Hierdie materiaal moet aan onderwysers aangebied word by ‘n kontak- of werksessie of ‘n
bondelgroepvergadering.
Uitkomste
Onderwysers sal in staat wees om ‘n begrip van die volgende te toon:
•
•
•
Die proses van kurrikulumontwikkeling
Die versterking en vereenvoudiging van K2005 in elke Leerarea
Die essensie van elke Leerarea
Hierdie hulpbronmateriaal is saamgestel deur senior kurrikulumbeplanners van die WesKaap Onderwysdepartement.
Navrae kan gerig word aan
G. van Wyk;
Senior Kurrikulumbeplanner Grondslagfase/ECD
Tel.: (021) 467 2000
E-pos : givanwyk@pawc.wcape.gov.za
i
HOE OM HIERDIE DOKUMENT TE GEBRUIK
Hierdie hulpbronmateriaal moet altyd saam met die beleidsdokument van die Hersiene Nasionale
Kurrikulumverklaring (HNKV) graad R – 9 gebruik word. Dit staan nie alleen of vervang die HNKV
nie.
Die pakket waarin die hulpbronmateriaal beskikbaar gestel of aangebied is, stel skole in staat om
‘n wye verskeidenheid keuses ten opsigte van die volgende uit te oefen:
•
•
•
Verkryging en gebruik van die materiaal
Bewaring van die materiaal volgens hul eie behoeftes
Toevoeging van verdere toepaslike leerareabronmateriaal wat moontlik verskaf kan word
deur die WKOD of diensverskaffers
Daar word verwag dat hierdie materiaal die kern sal vorm van ‘n nuttige leerareabronpakket wat
sal groei en ontwikkel namate meer ervaring opgedoen en insig verkry word ten opsigte van die
Hersiene Nasionale Kurrikulumverklaring.
Skole mag die hulpbronmateriaal of dele daarvan fotokopieer vir gebruik in hulle eie
ontwikkelingsprogramme. Die bron van die materiaal moet erken word.
© 2003 WKOD
Uitleg/Ontwerp deur Edumedia
ii
INHOUDSOPGAWE
LEERAREA: SOSIALE WETENSKAPPE
Bladsy
1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4
2. Doen van Geskiedenis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10
2.1 Kontrolelys as riglyn vir onderrig en leer gebaseer op die
leeruitkomstes en assesseringstandaarde vir Geskiedenis . . . . . . . . . . . . .12
2.2 Moedig kritiese denke aan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16
2.3 Beplanning en uitvoer van ‘n mondelinge geskiedenisprojek . . . . . . . . . . .18
3. Onderrig en leer van Aardrykskunde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21
3.1 Kontrolelys as riglyn vir onderrig en leer gebaseer op die
leeruitkomstes en assesseringstandaarde vir Aardrykskunde . . . . . . . . . .23
3.2 Geografiese Ondersoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27
3.3 Aardrykskunde in die skool . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28
3.4 Belangrikheid van Kaartgeletterdheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30
4. Table for Planning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35
Sosiale Wetenskap
SOSIALE WETENSKAPPE
(Aardrykskunde en Geskiedenis)
Sosiale Wetenskappe is gemoeid met sowel wat leerders leer as hoe hulle leer asook met hoe
hulle kennis konstrueer. Dit moedig leerders aan om vrae te stel oor die samelewing en
omgewing waarin hulle leef en antwoorde daarop te vind.
Aan die kern van Sosiale Wetenskappe is die proses van Aardrykskundige en Geskiedkundige
ondersoek. Die ondersoekroete behels die volgende:
• vra vrae oor die plek / situasie / verskynsel em die verlede. Die vrae kan van óf die opvoeder
óf die leerders kom. Alle leer in Sosiale Wetenskappe behoort met ’n vraag te begin. Dit is
ook ’n ideale geleentheid om op menseregtekwessies en omgewingsvraagstukke te fokus.
• versamel bronne om die vrae te beantwoord. Opvoeders struktureer aktiwiteite om
leerders daarin te lei om op ’n toepaslike vlak bewyse uit die bronne te haal. Leerders in
hierdie fase kan ook verskillende kante van ’n storie of verskillende menings omtrent iets
bespreek.
• organiseer inligting in byvoorbeeld tabelle, grafieke, kaarte, ens.
• konstrueer ’n antwoord / maak afleidings gebaseer op die bewyse.
• kommunikeer die antwoorde of bied dit op ’n verskeidenheid maniere aan.
• lei leerders daarin om die relevansie van die ondersoek met betrekking tot hulle eie wêreld
te begryp.
Dit word in die onderstaande diagram geïllustreer:
Diagram om die konstruksie van kennis in Aardrykskunde en Geskiedenis te
illustreer
INTERPRETASIE
Gebruik konsepte
SOSIALE
WETENSKAPPE
Opvoeder & leerder
vra vrae
Spoor relevante
bronne op om vrae te
beantwoord
Konstrueer
geskiedkundige/aardry
kskundige kennis deur
bewyse aan te haal en
afleidings te maak
ONDERSOEK-PROSES
Vind, organiseer, analiseer,
evalueer inligting
OORBRUGGING
NA DIE
LEERDERS SE
WÊRELD –
gebruik kennis en
begrip wat hulle in
hulle eie lewens
verwerf het.
4
KOMMUNIKEER
nuwe insigte (kennis
en begrip)
Grondslagfase HNKV -hulpbronmateriaal saamgestel deur WKOD-Kurrikulumbeplanners - 2003 - ©
Sosiale Wetenskap
Die volgende twee diagramme illustreer die ondersoekproses in Sosiale
Wetenskappe verder.
(a)
Die eerste, ‘Ondersoek onderwerpe deur ’n reeks bronne te gebruik’, toon die wye
verskeidenheid bronne waartoe relatief maklik toegang verkry kan word vir gebruik in
onderrig en leer. Dit is heeltemal duidelik uit die diagram dat daar oral om ons bronne is vir
gebruik in Sosiale Wetenskappe.
Die handboeke en ander gepubliseerde leer en onderrigsteuningsmateriaal moet as
kernhulpmiddele vir onderrig en leer gesien word. Hulle is belangrik. Hulle behoort egter
ook deur ander aktiwiteite aangevul te word, in die klaskamer sowel as tydens uitstappies en
terreinbesoeke. Alhoewel dit belangrik is om nie net op ’n handboek staat te maak nie, is
dit ook belangrik om nie net op werkblaaie staat te maak nie.
(b)
Die tweede diagram illustreer die sleutelvaardighede en -prosesse wat in Sosiale
Wetenskappe ontwikkel moet word. Dit is ’n generiese diagram vir die AOO-baan. Elkeen
van die vaardighede en prosesse moet ten opsigte van die toepaslike vlak aangepas word
deur dit saam met die Assesseringstandaarde van die HNKV (Hersiene Nasionale
Kurrikulumverklaring) vir elke graad te gebruik.
Die vaardighede en prosesse wat daar aangetoon word, is uit die oorspronklike K2005
afgelei en is in die HNKV ontwikkel.
5
Sosiale Wetenskap
SOSIALE WETENSKAPPE
Ondersoek onderwerpe deur ’n reeks bronne te gebruik
MONDELING
SKRIFTELIK
VISUEEL
Onderhoude en herinneringe
Mondelinge oorlewerings
Mites en legendes
Gedigte
Liedere
Stories
Dokumente
Briewe
Koerante
Tydskrifte
Dagboeke
Verslae
Pamflette
Boeke
Advertensies
Internet, CD-ROM
Foto’s
Strokiesprente
Kaarte en planne
Lugfoto’s
Satellietfoto’s
Skilderye en tekeninge
Film, televisie, video
Standbeelde en houtsnywerk
Internet, CD-ROM
MOONTLIKE
BRONNE
6
ARGEOLOGIES
FISIES
LANDSKAP
Verwoeste of toegegooide
terreine en geboue
Artefakte (voorwerpe op
terreine aangetref)
bv. erdewerk
bene
muntstukke
houtskool
gereedskap
wapens, ens.
Voorwerpe wat uit die
verlede oorgebly het, soos:
standbeelde
houtsneewerk
alledaagse voorwerpe:
meubels
klere
juweliersware
voertuie, ens.
historiese geboue
monumente
Nedersettings
Geboue en terreine
Paaie, plaaspaaie, paadjies
Vestigingsplanne
Brûe, spoorweë, hawens
Uitwerking van menslike
aktiwiteit op die omgewing
Lugfoto’s
Sosiale Wetenskap
SOSIALE WETENSKAPPE
Sleutelvaardighede en prosesse
(Baie hiervan, alhoewel “generies”, sal op verskillende wyses manifesteer in Geskiedenis en
Aardrykskunde.)
ONDERSOEKENDE
VAARDIGHEDE
DATA HANTERINGSVAARDIGHEDE
• Ondersoek onderwerpe deur ’n reeks
bronne te gebruik.
• Verkry toegang tot verskillende tipes
inligtingsbronne.
• Ondersoek argeologiese terreine.
• Vra en beantwoord belangrike vrae ten
einde bronne te evalueer.
• Identifiseer bronne vir ’n ondersoek.
• Versamel inligting wat met die onderwerp
verband hou en teken dit aan.
• Som inligting op / sintetiseer inligting
• Bemerk vooroordeel, betroubaarheid en
teenstrydighede in bronne.
• Bied bevindinge van ’n ondersoek
grafies aan.
• Lees, analiseer en interpreteer
data wat grafies aangebied is.
• Sit data van een grafiese formaat
oor in ’n ander grafiese formaat.
• Besef van vooroordeel in inligting
wat grafies aangebied is.
• Evalueer data ten einde
aanbevelings te kan maak.
• Teken inligting aan in ’n
verskeidenheid grafiese formate.
KONSEPTE
DENKVAARDIGHEDE
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Verandering en kontinuïteit
Oorsaak en gevolg
Ooreenkoms en verskil
Tyd en historiese volgorde
Magsverhoudinge
Kragte en bemiddeling/
agentskap
Volhoubaarheid
Stelsels
Ruimtelike interaksie
Demokrasie
Sosiale reëls, regte en
verantwoordelikhede
Samewerking
Konflik en besluitneming
Ras, klas en geslag
Gelykheid en vergoeding
Geregtigheid
SOSIALE
WETENSKAPPE
PROBLEEMOPLOSSINGSVAARDIGHEDE
• Identifiseer belangrike kwessies/ vraagstukke
• Versamel inligting deur middel van gepaste
metodes
• Analiseer inligting
• Stel oplossings voor
• Tree op
Analiseer
Interpreteer
Vergelyk
Kontrasteer
Lei af
Evalueer
Stel hipoteses op
Besin
Onthou
Redeneer/logiese denke
Vra vrae
KOMMUNIKASIEVAARDIGHEDE
• Kommunikeer kennis deur ’n reeks
tegnieke te gebruik
• Verdedig en regverdig ’n
gevolgtrekking
• Gebruik gepaste terme en konsepte
om onderwerpe en kwessies te
verduidelik.
• Verkry toegang tot media, werf steun,
teken protes aan, dien ’n versoekskrif
in, debatteer
7
Sosiale Wetenskap
Skakeling met die Kritieke en
Ontwikkelingsuitkomstes
Die leeruitkomstes in Sosiale Wetenskappe het duidelike skakels met die Kritieke en
Ontwikkelingsuitkomstes. Leerders in Sosiale Wetenskappe in die AOO-baan word voortdurend
aangemoedig om –
•
•
•
•
probleme te identifiseer en op te los deur verantwoordelike besluite te neem;
kritieke en kreatiewe denke te ontwikkel;
inligting te versamel, te organiseer, te analiseer, krities te evalueer en te kommunikeer, en
verantwoordelike besluite te neem met betrekking tot die omgewing en die gemeenskap.
Die benadering ten opsigte van inhoud beklemtoon die onderlinge verband wat daar in die wêreld
bestaan en plaas Suid-Afrika ondubbelsinnig in Afrika en die res van die wêreld.
Die meerderheid Ontwikkelingsuitkomstes word ook in hierdie leerarea behandel, in die
besonder ten opsigte van effektiewe leer, verantwoordelike burgerskap, en aanmoediging van
leerders om kultureel en esteties sensitief te wees oor ’n verskeidenheid sosiale kontekste heen.
Skakeling met die Spesifieke Uitkomstes
Die sterkste skakels tussen Sosiale Wetenskappe in die Hersiene Nasionale Kurrikulumverklaring
en Mens- en Sosiale Wetenskappe in die oorspronklike K2005 is tussen SU 9 van MSW en die
leeruitkomstes en Assesseringstandaarde van Sosiale Wetenskappe in die Hersiene Nasionale
Kurrikulumverklaring. Die vaardighede en prosesse van SU 9, die sogenaamde diensuitkomste,
behoort in al die ander Spesifieke Uitkomstes van K2005 ingeweef te wees, en daarom in alle
onderrig en leer. Dit is tans in die assesseringstandaarde van Sosiale Wetenskappe ingeskryf. Die
inhoud in die Spesifieke Uitkomstes 1-8 is in die Hersiene Nasionale Kurrikulumverklaring tussen
Geskiedenis, Aardrykskunde en Lewensoriëntering verdeel, en die menseregtefokus in die
benadering van al die leerareas in die HNKV. Die volgende diagram illustreer dit:
8
Sosiale Wetenskap
FOKUSAREAS VIR DIE
ORGANISERING VAN MSW
Aardrykskunde
SU1 SU2
SU4 SU5
SU8
sie
SOSIALE
PROSESSE EN
ORGANISASIE
SU2 SU4
SU5 SU6
SU7 SU8
ONTWIKKELING
VAN OMGEWINGSHULPBRONNE
rd
BURGERSKAP BURGERLEER
Demokrasie en burgerskap
• Menseregte
• Deelnemende burgerskap
• Regering
e an
ed v ke
gh ng ie
di di n
ar en teg
Va w se
n
aa afie
gr
ONDERSOEK- EN
KOMMUNIKASIEVAARDIGHEDE SU9
en
ke e
i
l
k
an ew de
afh rati ighe
n
O öpe ard
ko rva
lee
Mense in samelewings oor Mense in hulle omgewing
die jare (toe en nou)
• Ontwikkeling en bestuur
• Mense in samelewings in
van hulpbronne
Suider-Afrika
• Maatskaplike welsyn en
• Mense in samelewings in
ontwikkeling
ander dele van Afrika
• Mense en
SU1 SU2
en die wêreld
nedersettings
SU3 SU4 SU5
• Tyd en verSU6 SU7 SU8
andering
Vermoë om ingeligte
uitsprake te gee
E
Stelselmatige benadering
so ffek
tot probleemoplossing
sia tie
le we
om k
ge om
w m
ing un
s ika
ONDERSOEK- EN
KOMMUNIKASIEVAARDIGHEDE SU9
aa
ie
nd e
va nn
ip bro
gr
be van
se ik
itie ru
Kr geb
en
in
Geskiedenis
TYD EN RUIMTE
Opvoeding vir menseregte en
opvoeding vir burgerlike
verantwoordelikheid
geïnkorporeer in al die LA’s
9
Sosiale Wetenskap
Doen van Geskiedenis
Wat is die verskil tussen Geskiedenis en die verlede? Die verlede is wat gebeur het; geskiedenis is
wat mense sê gebeur het en hoe diegene wat dit ondersoek, die verlede interpreteer. Daar is
uiteenlopende menings oor die aard van geskiedenis, aangesien elke geskiedskrywer die verlede in
die lig van sy of haar eie waardes, gesindhede en ideologieë interpreteer. Die verlede het geen
bestaan buite sy konstruksie deur geskiedskrywers en argeoloë en wat gebaseer is op die bewyse
wat uit die verlede oorgebly het nie. Wat is die implikasies vir die klaskamer?
Op hulle eie beteken die “feite” in Geskiedenis baie min. Betekenis word verkry van die ander
dinge rondom hulle – die geskiedskrywer weef ’n web van betekenis en interpretasie óm die feite.
Om dit te doen, moet die geskiedskrywer die bewyse van die verlede en ’n ingeligte verbeelding
gebruik. Daar is ’n komplekse interaksie tussen die stoflike oorblyfsels of bewyse wat vir ons uit
die verlede behoue gebly het en die geskiedskrywer se eie ervaringe, waardes, ideologieë.
“Doen van Geskiedenis” in die klaskamer beteken dat leerders betrek word by ’n ondersoekproses
waartydens hulle hulle besig hou met ware geskiedkundige leeraktiwiteite waaruit hulle hulle eie
sieninge van die verlede konstrueer – hulle eie geskiedenis. Leerders se geskiedenis moet egter
gewortel wees in die outentieke verslag oor die verlede, anders is dit fiksie. Om met geskiedenis
besig te wees, is ’n gesamentlike aktiwiteit wat opvoeders en leerders betrek. Dit is ’n praktiese
ondersoekproses wat ook die gees en verstand van leerders aktief in hulle leer omtrent die
verlede betrek, tesame met die ondersteuning en leiding van die opvoeder. Dit is ’n proses wat
progressief bou op die vaardighede van om te werk met die bewyse uit die verlede en op die
ervaringe wat leerders met hulle saambring na die proses waardeur hulle die stof waarmee hulle
werk, verstaan. Baie jong leerders bring weinig meer as hulle emosies, soos woede, vrees en
vreugde, en opvoeders moet hierdie emosies gebruik ten einde leerders te kan help om te
verstaan waarom mense in die verlede opgetree het soos hulle opgetree het. Historiese bronne
moet met inagneming hiervan gekies word. Soos leerders ouer raak, raak die ervaringe wat hulle
tot begrip van die verlede bring, meer uitgebrei.
10
Sosiale Wetenskap
Onderrig en leer van Geskiedenis
Dit is essensieel dat opvoeders in die Grondslagfase sal seker maak dat die essensie van Geskiedenis
en Aardrykskunde onderrig word.
In soverre dit Geskiedenis aangaan, is dit belangrik dat leerders –
• ’n begrip sal kry van die verlede, en in hierdie fase kan opvoeders begin om ’n gevoel vir
chronologie en tyd by hulle te ontwikkel;
• sal werk met voorwerpe, visuele bronne en eenvoudige geskrewe bronne en aangemoedig sal
word om vrae te vra oor die bronne en om voorwerpe te beskryf;
• die geleentheid gegee word om met ouer mense te praat oor hulle lewens en ervaringe wat
hulle gedurende hulle leeftyd deurgemaak het;
• sal luister na stories omtrent die verlede, en
• museums en historiese plekke sal besoek en op ’n interaktiewe manier betrokke sal raak by die
voorwerpe en uitstallings en oorblyfsels uit die verlede.
Jong leerders is aan hulle eie verlede verbonde deur hulle gesinne, die omgewing, die media en hulle
gedeelde kulturele-erfenis. Hulle het ’n aangebore nuuskierigheid omtrent hulle verlede wat hulle
help om ’n gevoel vir hulle eie identiteit te ontwikkel beide wat betref hulle verhoudings met ander
mense en met tyd. Leerders in die Grondslagfase moet daartoe in staat wees om basiese vrae te vra
en eenvoudige antwoorde te kry op vrae omtrent aspekte van hulle persoonlike lewens, dié van
andere in hulle gesinne en ervaringe wat met die verlede en die hede verband hou. Die leerders
behoort aangemoedig te word om sodanige vrae te vra omtrent mense, voorwerpe en plekke.
Jong leerders is bewus van verandering en het ’n oorvloed persoonlike historiese inligting. Die
uitdaging vir opvoeders is om jong leerders deur die ondersoek-proses te lei om hulle historiese begrip te
ontwikkel en om kontekste te skep waarin hulle hulle persoonlike kennis kan uitdruk en daarop kan
voortbou.
Die vertelkuns, goed gegrond op bewyse uit die verlede, is ’n kragtige medium in die Geskiedenisklaskamer. Jong leerders reageer op stories en kan aangemoedig word om sulke stories oor te
vertel, en hulle eie mening te gee van die stories en gebeure. Hulle is daartoe in staat om tussen
fantasie en werklikheid te onderskei. Drama gebaseer op stories oor die verlede help om gebeure
uit die geskiedenis vir jong kinders te verlewendig. Sulke gebeure moet geringe, ingeslote gebeure
wees en dié wat die belangstelling van jong leerders prikkel.
In hierdie fase begin leerders ’n gevoel vir chronologie en tyd ontwikkel, is daartoe in staat om
eenvoudige redes te gee vir gebeure in die verlede en die gevolge daarvan, gebeure te beskryf en
vergelykings te tref. Hulle onderskei verskillende maniere waarop die verlede uitgebeeld word,
bv. prente, geskrewe verslae, foto’s, mondelinge verslae, voorwerpe.
Deur met voorwerpe uit die verlede te werk, word die vaardigheid van waarneming
ontwikkel. Leerders kan gevra word om dit wat hulle het, te hanteer en te beskryf,
hulle kan gevra word om die voorwerpe te teken soos vanuit verskillende hoeke
gesien, om vrae te vra omtrent die voorwerpe en om sinne of kort paragrawe
daaroor te skryf. Hulle kan voorwerpe gebruik om die verlede met ouer
mense te bespreek en hulle kan geheuekassies (“memory boxes”) met die
hulp van hulle grootouers, ouers of ouer lede van die familie skep. Werk
met voorwerpe in die klaskamer help leerders ook om op ’n sinvoller
manier met voorwerpe in museumuitstallings om te gaan.
11
12
Leeruitkomste 3
§ te reageer op stories rakende die verlede
Leeruitkomste 2
§ persoonlike ervaringe in die verlede en hede te bespreek
§ hulle eie ouderdomme in jare te bespreek
Leeruitkomste 1
§ eenvoudige vrae rakende die verlede te beantwoord
§ stories rakende die verlede oor te vertel
§ stories rakende die verlede te illustreer deur te teken
Gedurende die loop van die jaar is die leerders geleenthede gegee om:
Graad R
JA
NEE
F
F
F
F
stories oor die leerder se eie lewe,
die lewenswyse van sy/haar eie
familie of dié van ander óm die
leerder, met inbegrip van aspekte
wat met verloop van tyd verander
het
stories omtrent mense van belang
(vroue en mans, seuns en dogters)
op verskillende tye, (bv. gewone
mense, beroemde mense)
sosiale ervaringe met verloop van
tyd (bv. speletjies, speelgoed, in
hulle eie en ander samelewings)
vertel van voorwerpe en
persoonlike besittings wat vir die
leerder waarde het, en om van
hierdie voorwerpe te vertel, het ook
waarde
Kennisfokus (P.10)
Kontrolelys as riglyn vir onderrig en leer gebaseer op die leeruitkomstes en
assesseringstandaarde vir Geskiedenis:
13
Leeruitkomste 3
§ na ’n storie oor die verlede te luister en kommentaar te lewer
§ oor die verskil tussen fantasie en werklikheid te praat
§ ’n voorwerp te kies wat die verlede uitbeeld en daaroor te praat (bv. foto’s
of ’n artikel wat in die huis gebruik is vir sosiale of kulturele aktiwiteite)?
Leeruitkomste 2
§ hulle eie en ander mense se ervaringe in die verlede en hede te bespreek
§ met konsepte soos oud, jonk, ouer/jonger as, te werk?
Leeruitkomste 1
§ vrae te vra oor voorwerpe of prente rakende die verlede
§ met ouer mense te praat oor hulle ervaringe
§ eenvoudige vrae te beantwoord oor stories rakende die verlede
§ stories rakende die verlede oor te vertel
§ kort sinne te skryf oor die verlede, prente te teken, modelle te maak,
toneel te speel?
Gedurende die loop van die jaar is die leerders geleenthede gegee om:
Graad 1
JA
NEE
F
F
F
F
stories oor die leerder se eie lewe,
die lewenswyse van die leerder se
eie familie of dié van andere óm die
leerder, met inbegrip van aspekte
wat met verloop van tyd verander
het
stories omtrent mense van belang
(vroue en mans, seuns en dogters)
op verskillende tye (bv. gewone
mense, beroemde mense)
sosiale ervaringe oor tyd (bv.
speletjies, speelgoed, in hulle eie en
ander samelewings)
vertel
van
voorwerpe
en
persoonlike besittings wat vir die
leerder waarde het, en om van
hierdie voorwerpe te vertel, het ook
waarde.
Kennisfokus (P.10)
14
Leeruitkomste 3
§ ’n storie oor mense en gebeure in die verlede oor te vertel
§ te wys dat hulle die verskil ken tussen fantasie en werklikheid
§ ’n voorwerp wat die verlede uitbeeld te kies, dit te beskryf en daaroor te
praat (bv. foto’s of prente van grootouers, of artikels wat vir kulturele
vieringe of vir spesifieke doelstellings gebruik is)?
Leeruitkomste 2
§ te wys dat hulle die verskil ken tussen die verlede en die hede, toe en nou
§ konsepte soos oud, nuut, verlede, hede, toekoms te verduidelik?
Leeruitkomste 1
§ vrae te vra oor die verlede
§ met historiese bronne te werk om inligting te bekom oor die verlede (bv.
prente, foto’s, voorwerpe, mense)
§ vrae omtrent aspekte van die verlede te beantwoord. (beantwoord die
vraag)
§ mondelings en in kort sinnetjies te beskryf wat hulle uit bronne en van
mense geleer het rakende die verlede
§ modelle te maak, tekeninge te maak, toneel te speel en te dans?
Gedurende die loop van die jaar word die leerders geleenthede gegee om:
Graad 2
JA
NEE
F stories oor die leerder se eie lewe,
gesinslewe en skoollewe, met inbegrip
van aspekte wat met verloop van tyd
verander het
F stories omtrent die lewenswyse van
mense in die verlede wat plaaslik in die
omgewing gewoon het of elders in
Suid-Afrika
F sosiale ervaringe oor tyd (bv. huise,
voedsel en kleredrag in verskillende
samelewings)
F vertel van voorwerpe en persoonlike
besittings wat vir die leerder van
waarde is en verduidelik waarom
hierdie voorwerpe van waarde is
F ’n bewustheid van die bestaan van die
nasionale regering en president
F kennis van nasionale simbole, soos die
Suid-Afrikaanse vlag
Kennisfokus (P.10)
15
Leeruitkomste 3
§ stories en gebeure uit die verlede te beskryf
§ hulle eie mening omtrent die stories en gebeure te gee
§ voorwerpe uit die verlede en hede te hanteer, waar te neem en te teken
§ voorwerpe wat hulle eie verlede en dié van hulle gesinne uitbeeld, te
identifiseer, te vertoon en te bespreek?
Leeruitkomste 2
§ ’n kleinerige tydlyn te skep deur gebeure en voorwerpe in volgorde te rangskik
§ eenvoudige redes te verskaf vir sommige gebeure in die verlede
§ prente en voorwerpe uit die verlede te beskryf
§ vergelykings te tref om uit te vind omtrent ooreenkoms en verskil deur van
prente en voorwerpe gebruik te maak?
Leeruitkomste 1
§ met historiese bronne te werk om inligting te verkry omtrent die verlede (bv.
eenvoudige geskrewe verslae, visuele bronne, voorwerpe)
§ vrae omtrent aspekte van die verlede te beantwoord
§ mondeling en in sinne iets uit die verlede te beskryf
§ stories en gebeure uit die verlede in die klas of in klein groepies te bespreek
§ modelle te maak, tekeninge te maak, toneel te speel?
Gedurende die loop van die jaar word die leerders geleenthede gegee om:
Graad 3
JA
NEE
F stories omtrent mense van belang (vroue en
mans, seuns en dogters; gewone mense,
beroemde mense) op verskillende tye in die
geskiedenis van Suid-Afrika en die wyer
wêreld
F stories omtrent gebeure in die geskiedenis
van Suid-Afrika en die wyer wêreld en wat
herdenk word (bv. die Olimpiese Spele,
Vryheidsdag, 16 Junie, Papawerdag)
F verskillende plekke van geskiedkundige
belang in die leerder se lewe (bv. waar die
leerder gewoon het, plekke van aanbidding,
geskiedkundige verskynsels)
F beskryf en vertel van voorwerpe en
persoonlike besittings waaraan die leerder
waarde heg en verduidelik waarom hierdie
voorwerpe van waarde is
F stories uit Suid-Afrika en die wêreld se
verlede en die hede ten opsigte van respek
vir en skending van kinders se regte
F sosiale ervaringe oor tyd (bv. kunswerke,
musiek en dans in verskillende samelewings)
F bewustheid van die bestaan van die leerder
se eie provinsie en premier
F nasionale simbole soos die Suid-Afrikaanse
voël, blom, dier of vis
Kennisfokus (P.10)
Sosiale Wetenskap
Moedig kritiese denke aan
Daar is al gesê dat Geskiedenis en Aardrykskunde sonder kritiese denke niks werd is nie. Dít
moet van die Grondslagfase af in gedagte gehou word, ongeag wat ons ook al in die Sosiale
Wetenskappe-klaskamer doen. Die ontwikkeling van kritiese denke en van ondersoek- en
probleemoplossingsvaardighede in die Sosiale Wetenskappe skakel ook direk met die kritieke
uitkomstes.
Hoe moedig ons kritiese denke aan?
Spoor leerders aan om vrae te vra
• Ontwikkel hulle vaardighede om vrae te stel
• Vra leerders waarom hulle sekere dinge gesê of voorgestel het
• Vra leerders op ’n toepaslike vlak om te klassifiseer, te analiseer en te skep
• Vra leerders om hulle eie begrip van konsepte voordat “antwoorde” gegee word
• Betrek leerders by bespreking
• Betwis stereotipes en vooroordele reeds van die Grondslagfase af.
Die aard van die sleutelvraag wat van bewyse gevra moet word, word bepaal deur die fokus op
sowel tyd/verandering en plek. Voorbeelde in Geskiedenis kan wees:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
16
Wanneer het dit gebeur? Hoe oud? (chronologie)
Wat het gebeur? Wie was betrokke? (geskiedkundige situasies)
Hoe lank het dit geduur? Is dit vandag nog so? (kontinuïteit)
Wat het verander? Hoe het dit verander? (verandering)
Hoekom het dit gebeur? Waarom het mense so gedink? (oorsaak)
Wat het as gevolg daarvan gebeur? (gevolg)
Hoe het dit vir hierdie persoon gelyk? Waarom sien die persoon dit anders? (gesigspunte)
Wat sê dit vir ons omtrent die lewe op daardie tydstip? (gevoel vir tydperk)
Wat kan hierdie bron my vertel? Kan ek dit vertrou? Waar kan ek hierdie inligting nagaan?
(historiese bewys)
Sosiale Wetenskap
VRAE OOR VOORWERPE (ARTEFAKTE)
Kyk na ’n ou voorwerp
Fisiese kenmerke
Hoe lyk dit en hoe voel dit?
Watter kleur is dit?
Hoe ruik dit?
Hoe klink dit?
Waarvan is dit gemaak?
Is dit ’n natuurlike of vervaardigde stof?
Is die voorwerp volledig?
Is dit verander, aangepas, heelgemaak?
Het iemand dit gedra?
Konstruksie
Hoe is dit gemaak?
Is dit met die hand gemaak of met ’n masjien?
Is dit in ’n vorm gemaak of bestaan dit uit los stukke?
Hoe is dit aanmekaargesit?
Funksie
Waarvoor is dit gemaak?
Hoe is dit gebruik of hoe het dit gewerk?
Is dit ooit vir ’n ander doel gebruik?
Ouderdom
Hoe oud is dit?
Weet ons wanneer dit gemaak of gebruik is?
Weet ons waarvandaan dit kom of waar dit gevind is?
Lyk dit oud, en indien wel, hoekom?
Ontwerp
Is dit goed ontwerp?
Doen dit die werk waarvoor dit gemaak is, goed?
Is die beste materiaal gebruik?
Is dit versier?
Hou jy van hoe dit lyk?
Sou ander mense daarvan hou?
Waarde
Wat is dit werd?
Vir die mense wat dit gemaak het?
Vir die mense wat dit gebruik het?
Vir die mense wat dit hou?
Vir jou?
Vir ’n bank?
Vir ’n museum?
Wat sê dit vir my van die mense Watter soort mense het dit besit of gebruik – was hulle
in die verlede?
ryk en belangrik, of gewone mense ?
Sou ons so iets vandag gebruik?
Uit Nuffield Primary History Project, VK
17
Sosiale Wetenskap
Beplanning en uitvoer van ’n mondelinge
geskiedenisprojek
Mondelinge bronne en oorlewerings is ’n belangrike element van die verskeidenheid
inligtingsbronne waaraan leerders in die AOO-band blootgestel moet word. Leerders moet nie
net met mondelinge bronne werk nie, maar behoort ook aangemoedig te word om onderhoude
te voer as ’n belangrike deel van geskiedenis.
1.
Stel ’n raamwerk op vir die projek
• Wat sal deur die ondersoek gedek word?
2.
Bespreek die projek met die klas
• Wat is mondelinge geskiedenis?
• Hoekom is dit ’n belangrike manier waarop hulle iets
omtrent die verlede kan uitvind?
• Wat sou hulle graag wou uitvind omtrent die verlede?
3.
Identifiseer die persone met wie onderhoude gevoer gaan word
• Familie?
• Ouer mense in die gemeenskap?
• Oudleerders?
• Gemeenskapsleiers?
• Sal die persoon/persone skool toe gebring word vir ’n klasonderhoud?
4.
Stel die vraelys op
• ’n Klasaktiwiteit/groepsaktiwiteit/individuele aktiwiteit?
• Hoe sal ek die leerders lei/help om die vraelys op te stel?
5.
Beplan die onderhoud
• Wat moet leerders weet omtrent die voer van onderhoude?
• Wat moet gereël word indien die persoon met wie die onderhoud gevoer gaan word,
skool toe kom?
6.
Kry die konteks gereed – agtergrond
• Wat moet die leerders weet omtrent die tydperk wat deur die onderhoud belig sal word?
• Hoe sal hulle toegang kry tot daardie inligting?
7.
Voer die onderhoud
• Sal daar ’n bandopnemer wees?
• Sal iemand as skrywer optree wanneer die vrae beantwoord word?
• Wat moet die leerders weet omtrent die voer van onderhoude indien hulle onderhoude
voer met die gesin/huisvriende?
8.
Bied die bevindings aan
• Hoe sal die bevindinge van die onderhoude aangebied en in die klaskamer vertoon word?
Die volgende tabel bied enkele bruikbare riglyne vir die voorbereiding van ’n mondelinge
geskiedenisprojek. Die Intermediêre en Senior Fases is ingesluit vir inligting en om die vordering
tydens elke fase aan te toon.
18
19
Berei vrae voor
Identifiseer
mense met wie
onderhoude
gevoer kan
word
Bespreek
mondelinge
geskiedenis
Moedig leerders aan om soveel moontlik deel te
neem aan die opstel van vrae.
Opvoeders en leerders tesame identifiseer
mense met wie onderhoude gevoer kan word.
Die keuse ten opsigte van persone vir
onderhoude gaan nou verder as die gesin.
Leerders kan op hierdie stadium gehelp word
om ouderdom, geslag, en kulturele en
ekonomiese verskille nou en in die verlede in
oorweging te neem. Sal ook agtergrondskennis
nodig hê om mense met wie onderhoude
gevoer word, in konteks te plaas; ’n mate van
agtergrondsnavorsing as deel van die projek
dus. Kan ’n lys opstel van mense met wie hulle
onderhoude wil voer en ’n aanduiding van wat
hulle hoop om van elke persoon te leer.
Leerders in hierdie fases raak al meer daartoe in staat om vraelyste vir die onderhoude op te stel.
Die opvoeder speel ’n belangrike rol, maar moet probeer om soveel moontlik die idees van die
leerders te gebruik. Leerders het leiding en toegang tot agtergrondsinligting nodig. Leerders kan
begin met ’n opname van besondere aspekte van die lewe vandag wat hulle geskiedkundig wil
ondersoek en ’n vraelys daaromheen opstel.
In die geval van die jongste leerders sal
opvoeders
die
meeste
van
die
verantwoordelikheid vir die identifisering van
geskikte mense om onderhoude mee te voer,
self moet dra – gesin.
Bespreek die relatiewe waarde van verskillende
tipes bronne en faktore wat interpretasies van
die verlede kan beïnvloed. Verskillende
perspektiewe van die verlede, bv. vergelyking
van twee weergawes van dieselfde gebeurtenis.
Bespreking van probleme wanneer ’n mens met
mondelinge bronne werk, bv. mense onthou
nie altyd op dieselfde manier nie/onthou slegs
die goeie tye, ens.
Uitbreiding van IF-aktiwiteite.
Kan meer
onafhanklik werk na aanleiding van ’n opdrag
wat deur die opvoeder gegee word. Kan
individueel werk of in pare of in groepe.
Opvoeder koördineer die onderlinge deel van
idees. Leerders kan groter verantwoordelikheid
aanvaar vir die identifisering, kontak en reël van
onderhoude met spesifieke individue.
Soos vir die GF, maar meer veeleisende
aktiwiteite. Kry by die leerders idees omtrent ’n
reeks bronne wat gebruik kan word wanneer
die plaaslike geskiedenis bestudeer word. Kan
begin by hulle eie leeftyd: watter
tipes
inligting sou hulle bymekaarmaak vir gebruik in
’n tydkapsule sodat ander kan kennis opdoen
van hulle lewe/gemeenskap?
Klas- en groepbespreking: dink aan dinge wat
in die baie onlangse verlede ervaar is, hulle eie
lewe, ouers, grootouers.
SENIOR FASE
INTERMEDIÊRE FASE
GRONDSLAGFASE
20
Gebruik
mondelinge
verklarings
Ná die
onderhoud:
analiseer, som
op, redigeer,
transkribeer
Voer
onderhoude
Die vlak waarop analise in hierdie twee fases plaasvind, kan geleidelik meer gesofistikeerd raak.
Mondelinge bewyse kan met ander bronne bv. dokumente, prente, foto’s, koerantberigte, ens.
vergelyk word.
Kommunikeer kennis en begrip: Mondelinge geskiedenis verskaf die basis vir ’n verskeidenheid kommunikasievorme in Geskiedenis en ander
leerareas. Daar is geleentheid vir individuele sowel as groepprojekte.
Geskiedkundige drama: Daar bestaan uitstekende geleenthede vir die gebruik van mondelinge bewyse in drama/simulasie-aktiwiteite.
Berei ’n boekie voor vir publikasie: Die klas/skool kan ’n boekie opstel oor die geskiedenis van die skool/plaaslike gemeenskap/kinderjare in die
verlede.
Klaskameruitstallings: Herinneringe uit geselekteerde onderhoude kan langs artefakte, prente en foto’s en ander aspekte van plaaslike navorsing,
soos Aardrykskunde, uitgestal word.
Persoonlike projekte: Leerders kan verkies om hulle eie projekte te doen oor onderhoude wat hulle gevoer het.
Die meeste van die opvolgwerk sal bestaan uit
klasbesprekings kort ná die besoek. Leerders
kan van die mondelinge inligting gebruik in kort
geskrewe werkstukke of in uitbeeldings in
tekeninge.
Oefen onderhoude: gee leerders ’n geleentheid om aan toerusting gewoond te raak en ontwikkel vaardighede. Leerders kan onderhoude voer met
mekaar en met hulle opvoeder en ander volwassenes by die skole.
Voer onderhoude: indien daar gaste na die skool toe kom vir die voer van die onderhoude, maak seker dat hulle daartoe in staat is om maklik by die
skool en weer terug te kan kom. Betrek leerders daarby om die gaste welkom en ontspanne te laat voel. Leerders kan ’n eenvoudige adviesblaadjie
gegee word vir interaksie met die gaste, bv. dat gaste vrye tyd opoffer en dat hulle dus hoflik moet wees en moet wys dat hulle die herinneringe van
hulle gaste waardeer. Moedig die gaste aan om te praat; ontwikkel ’n vermoë om te luister en moenie te veel sê nie; bedank die gaste ná die
onderhoud per brief.
Berei die respondente voor: gee aan die gaste ’n algemene idee van die onderwerp wanneer hulle vir die onderhoud genooi word. Beklemtoon dat
leerders in hulle eie herinneringe en ervaringe geïnteresseerd is. Vra hulle om enigiets wat hulle uit die verlede bewaar het, en wat met die
onderwerp verband hou (foto’s, briewe, poskaarte, voorwerpe, ens) saam te bring.
Waar om die onderhoud te voer: Daar is ’n verskeidenheid plekke waar onderhoude gevoer kan word: by die skool, by die huis van die persoon met
wie die onderhoud gevoer word, tehuise vir bejaardes, tydens uitstappies na geskiedkundige plekke en museums saam met die respondent, leerders
doen individuele onderhoude met mense tuis of elders.
Sosiale Wetenskap
Onderrig en leer van Aardrykskunde
Kinders wat vandag op skool is, se volwasse lewe gaan heel waarskynlik tot verder as die middel
van die volgende eeu strek. Die vraag waarvoor ons as opvoeders in die Grondslagfase te staan
kom, is: sal ons onderrig van Sosiale Wetenskappe die leerders se kanse om voorbereid te wees
op die eise wat vir hulle wag, verbeter?
Die reeks kurrikulumveranderinge en kurrikulumhersienings wat ons onderwys-stelsel die
afgelope aantal jaar gekenmerk het, is bewys van die eis dat dit moet verander ten einde daarvoor
voorsiening te maak dat opnuut gefokus word op opvoedkundige uitkomstes en assessering van
vordering.
Die volgende is van die belangrikste fokusareas in die onderrig en leer van Aardrykskunde ten
einde ons leerders voor te berei op die eise wat die een-en-twintigste eeu stel:
• Gebruik kaartwerk – vind jou weg
Leerders moet in staat wees om hulle in hulle omgewing te kan plaas en om hulle pad van een plek na
die volgende met toenemende vertroue te kan kry.
• Grafisiteit
Die vermoë om ruimtelike verhoudings te interpreteer en weer te gee, is ’n sleutelvaardigheid in die
moderne wêreld.
• Reis en kommunikasie
Persoonlike mobiliteit en vertroue ten opsigte van inligtings- en
kommunikasietegnologie is nuwe lewensvaardighede.
• Ken die omgewing
Leerders moet bande vorm met hulle omgewing om hulle opvoedkundige en sielkundige
ontwikkeling te bevorder.
• Kennis van die wêreld
Afgesien daarvan dat hulle oor hulle plaaslike gebied leer, moet leerders bekendgestel word aan ’n
wêreldperspektief en die belange van Suid-Afrika en Afrika in ’n wêreldkonteks kan plaas.
• Burgerskap in ’n wêreld wat onderling verbind is
Leerders moet by die skool aan toepaslike kennis en ervaring blootgestel word indien hulle aan
die demokratiese proses van volwassenes moet deelneem.
• Respekteer die verskeidenheid van kulture
Tensy skole die bevooroordeelde beelde en negatiewe stereotipes betwis en aanspreek, kan
leerders ongebalanseerde opvattings van verskillende mense en plekke ontwikkel.
• ’n Volhoubare wêreld – gee om vir die omgewing
Daar is ’n dringende behoefte daaraan om beleide te interpreteer en te aanvaar wat waarlik
sal help om omgewing te beskerm.
• Deelname en verantwoordelikheid – speel ’n aktiewe rol in die
samelewing
Die samelewing staar ’n ongekende reeks uitdagings en probleme in die gesig; almal
moet daarby betrokke raak om oplossings of bestuurstrategieë te help vind.
• Toekomsvisie – leef met verandering saam
Heeltemal te veel tyd word daaraan bestee om jongmense vir gister en vandag op te
voed, en heeltemal te min om hulle vir môre op te voed. Aardrykskunde is gemoeid
met die prosesse wat die konteks bied vir môre se wêreld.
21
Sosiale Wetenskap
• Veldwerk en ondersoek
Veldwerk is geografiese ondersoek. Geografiese ondersoek onthul die aard van die wêreld waarin ons
woon.
• Verbeelding en nuuskierigheid
Ons gesindhede jeens plekke is gebaseer op die diepte van ons gevoelens en die gehalte van ons
persoonlike interpretasie.
• Patrone en prosesse – leer om te leer
Die kenmerkende aard van aardrykskundige konsepte en interpretasies wat deur hulle geïnspireer word,
verskaf die taal vir verklaring en voorspelling van die wêreld en sy toekoms.
• Vorm gesindhede en menings
Deur vraagstukke, uitdagings en probleme te eksploreer, is Aardrykskunde in die ideale posisie om
kinders se gesindhede en menings te ontwikkel.
• Slyp taal- en denkvaardighede – bevorder bekwaamhede
Aardrykskunde het te make met die wêreld waarin ons leerders leef en opgroei. Dit verskaf ’n
kenmerkende gebruik van taal en analise wat deurslaggewend is vir samehangende, onafhanklike denke.
Wat Aardrykskunde kan bydra tot dit wat leerders leer
Persoonlike ontwikkeling
Lewensvaardighede
Praktiese vaardighede (met inbegrip van IKT)
Kennis van plekbepaling
Kaartwerk en hoe om jou pad te kry
Grafisiteit
Omgewingsgeletterdheid
Emosiionele ontwikkeling
Gehegtheid en behoort aan
Gevoel van identiteit
Gevoel van plek
Gee om vir die omgewing
Heg waarde aan ander
mense en kulture
Intellektuele ontwikkeling
Leervaardighede: beskryf,
verduidelik en voorspel
Sleutelkonsepte: verandering,
proses en patroon
Metakognisie: oordrag van
konsepte van een konteks na
‘n ander
Sosiale ontwikkeling
Geruik die hulpbronne van
plekke en gemeenskappe
Reageer op huidige
vraagstukke
Ontwikkelingsopvoeding
Tendense en lewenstyle
Burgerskap
22
Learning Outcome 3
§
[No assessment standard]
Learning Outcome 2
§ discuss personal experiences of familiar places? [people and places]
Learning Outcome 1
§ [No assessment standard]
During the course of the year, have the learners been given opportunities to:
Grade R
YES
NO
F the difference between needs and wants
F stories about objects and personal belongings that
the learner values and why these objects are valued
F stories about familiar places in the area where the
learner lives or places the learner has visited;
F direction (e.g. left, right, in front, behind, on top)
and objects in relation to self and in relation to
other objects
Knowledge focus (P.23)
Checklist to guide teaching and learning based on the geography learning outcomes and assessment standards:
23
24
Learning Outcome 3
§ identify and describe issues affecting personal health or safety in the school and/or home
environment? [the issue]
§ identify factors that make certain places harmful or unsafe in the school and/or home
environment? (factors affecting the issue)
§ suggest ways to improve personal health or safety by proposing solutions or alternatives that
will reduce the risk to personal health or safety? [making choices]
Learning Outcome 2
§ describe own experience of a place and compare it to someone else’s experience of a similar
place? [people and places]
§ describe his/her own likes and dislikes about a local area? [people and the environment]
Learning Outcome 1
§ indicate direction and position of objects in relation to self (left, right, in front, behind, etc.)?
[answer the question]
Grade 1
YES
NO
F safe and unsafe places:
actions to prevent danger,
where and how to get help in various places (e.g.
home, school, community)
contact details – place of residence
F people’s experience of places:
places that they value
stories about places that other people live in – in
Africa and one other continent
F basic needs such as eating, breathing, drinking and
shelter, and the resources that help to meet these
needs
F objects in relation to self and one another:
importance, distance, shapes, size, direction, height,
width
Learning Outcome 3
§ identify and describe environmental issues in the place where the learner lives or goes to
school? [the issue]
§ describe factors leading to the problem or issue? [factors affecting the issue]
§ identify the impact of the issue on the place and on people (home, school, local environment)?
[factors affecting the issue]
§ suggest things that could be done to solve the problem, and improve the place in which the
learner lives or goes to school? [making choices]
Learning Outcome 2
§ describe key features of different places, including peoples’ interactions with the places?
[people and places]
§ identify some resources available and used in the local area (e.g. water, minerals) and explain
where they come from? [people and resources]
§ identify and describe links and networks in the local area (e.g. transport routes)? [people and
the environment]
Learning Outcome 1
§ observe and record what people do at various places? [work with sources]
§ identify and describe significant features of places in the local context? [answers the question]
Grade 2
YES
NO
F a variety in housing types and their immediate
environments
F availability of resources such as space, water,
electricity and transport
F important places in the learner’s community and
obvious physical features
F the concept of a resource and the daily use of
resources such as water, air and energy (e.g. wood,
paraffin, coal, oil, electricity, food)
F personal transport routes and communications
networks for various purposes
F actions that could be taken to improve places in the
local environment
F picture maps of places showing key features and
connections between them
25
26
Learning Outcome 3
§ identify one or more pollution issues in a particular context (e.g. wasting water, energy or
physical resources or safe disposal of refuse or chemicals)? [the issue]
§ describe the factors leading to the pollution problem in the local context? [factors affecting the
issue]
§ identify the impact of the pollution on the local environment? [factors affecting the issue]
§ suggest ways to reduce the pollution problem being investigated? [factors affecting the issue]
§ propose solutions to reduce the pollution problem being investigated? [making choices}
Learning Outcome 2
§ observe and name different ways land is used in the local area and compare with examples in
other places? [people and places]
§ explain where different products are made and grown in the local area and how they are used?
[people and resources]
§ describe how and why places are changing in the local environment? [people and the
environment]
Learning Outcome 1
§ find information on people and places using a range of sources? [find sources]
§ link information to places on simple maps, globes, drawings, photographs and charts? [work
with sources]
§ answer questions about key features of people, places, resources and changes in the
environment? [answer the question]
§ uses symbols and identifies basic features of a place on a simple map? [communicate the
answer]
During the course of the year, have the learners been given opportunities to
Grade 3
YES
NO
F different types of land such as farms, residential
area, forest, nature reserves, open spaces,
recreational sites
F items that the learner and family use regularly, and
the resources and processes from which they are
obtained
F location of places on simple maps and position of
places in relation to other places (e.g. beach,
mountain, river)
F change in the local environment
buildings, roads, houses and other infrastructure
natural features
F concept of pollution and broad effects
F managing waste – concepts of reducing, recycling
and re-using waste
F direction – the four cardinal points
Sosiale Wetenskap
GEOGRAFIESE ONDERSOEK
Kinders is gebore geograwe. Van die oomblik dat hulle gebore is, begin hulle leer omtrent hulle
omgewing. Eerstens raak hulle vertroud met hulle eie omgewing, dan, deur ’n verskeidenheid
stimuli, begin hulle ’n gevoel ontwikkel van ander plekke. Hierdie insig kan fragmentaries of
verwring wees, maar dit sal vorm aanneem voor enige formele onderwys. Dit is deel van die
proses waardeur kinders hulle in die wêreld begin plaas. Teen die tyd dat hulle skool toe gaan, het
die meeste leerders dus al ’n mate van bewustheid van die wêreld om hulle en het hulle al begin
om ’n idee te vorm van hulle eie identiteit in die wêreld. Kortliks, hulle is jong geograwe met ’n
wêreld in hulle koppe.
Soos die vermoë om te lees, skryf en reken in die Grondslagfase ontwikkel word, ontwikkel
leerders ook die vermoë om nie net omgewings wat hulle eerstehands kan bestudeer te
ondersoek en te interpreteer nie, maar ook dié wat beskryf word met behulp van die geskrewe
en gesproke woord, of geïllustreer is in prente of voorgestel is op kaarte. Hulle doen dit op
verskillende skale, van plaaslik tot globaal.
Ten einde te beskryf, verstaan en verduidelik, vra geograwe vrae oor geografiese vraagstukke –
sleutelvrae. Hierdie sleutelvrae …
• vorm ’n ondersoekroete waardeur Sosiale Wetenskappe (Aardrykskunde
en Geskiedenis) bestudeer kan word;
• dui die aspekte aan wat belangrik is in geografiese of historiese ondersoek;
• verskil na gelang van die onderwerp wat ondersoek word;
• vorm ’n organisatoriese raamwerk waardeur opvoeders kan beplan en onderrig,
en leerders kan leer omtrent …;
• gee eenheid en samehangendheid aan “lesse” of leerervaringe;
• gee aan leerders ’n manier om soos ’n geograaf/historikus te dink oor …;
• moedig leerders aan om vrae te vra en krities te dink, en
• help ook met die ontwikkeling van vordering in ondersoekvaardighede en
tegnieke.
Voorbeeld:
AARDRYKSKUNDE
VAARDIGHEDE & TAAL
GESKIEDENIS
Wat is dit?
Benoem, identifiseer, definieer
Wat is dit?
Waar is dit?
Vind ligging, bepaal verspreiding
& patroon
Waar is/was dit?
Hoe lyk dit (nou)?
Neem waar, beskryf, vergelyk
Hoe het dit gelyk in …?
Hoekom is dit so? Hoe het dit
so geraak?
Beredeneer, verduidelik
Hoekom was dit so?
Hoe is dit besig om te verander Voorspel, spekuleer, stel hipotese Hoekom het dit verander?
en wat kan volgende gebeur?
Wat dink/voel ek daaroor?
Evalueer, gee om
Wat dink/voel ek oor wat
gebeur het?
27
Sosiale Wetenskap
Wat is die Aardrykskunde wat hulle in ’n meer formele sin in die skool sal
raakloop?
Die sentrale doel van geografiese onderrig is om leerders ’n voller,
meer afgeronde, gestruktureerde geleentheid te gee om die wêreld
waarin hulle woon te besigtig, dit waar te neem, dit te verstaan en
daarop te reageer. Aardrykskunde beskryf ons wêreld en geograwe
probeer die interaksie van menslike wesens met hulle omgewing
verstaan en verduidelik. Ten einde te beskryf, verstaan en verklaar,
vra geograwe vrae omtrent plekke (die wêreld om hulle; die
omgewing).
Die tipiese vrae wat geograwe vra, soos in die tabel op die
volgende bladsy aangedui, vorm ’n ondersoekroete waardeur
Aardrykskunde bestudeer kan word, en ’n organisatoriese raamwerk
waardeur opvoeders kan onderrig en leerders kan leer van plekke
naby en ver.
VRAE OM TE VRA IN AARDRYKSKUNDE
VOORBEELDE VAN DEURLOPENDE
AKTIWITEITE
Wat weet ek reeds van hierdie
plek?
• Wat kan ek verwag om daar
aan te tref?
• Hoe sal dit wees?
• Wat dink ek daarvan?
Spekuleer
• Maak gebruik van die leerders se vorige
ervaring
• Persepsies op grond van direkte en indirekte
ervaringe
• Vindingryke werk
Waar is dit?
• Is daar baie of min mense ?
• Hoe voel dit om daar te woon?
• Hoe is die weer?
• Is daar baie besoekers?
• Wat is besonders omtrent die plek?
Beskryf
• Bepaal plek van, beskryf, versamel en sorteer
inligting
• Klassifiseer, gebruik boeke, kaarte, atlasse,
aardbolle, artefakte, mense
• Veldwerk
Hoekom is dit so?
• Hoekom is dit waar dit is?
• Hoe het dit so geraak?
• Hoekom het dit gebeur?
• Hoe kan ons dit verklaar?
• Hoe is die lewe geraak deur die plek – of sy
ligging?
• Hoe het mense die plek gebruik of verander?
• Hoe skakel dit met ander plekke?
• Hoekom is dit soortgelyk aan/verskillend van
waar ons woon?
Verduidelik
• Verbande tussen faktore (bv. klimaat en
landbou)
• Verhouding tussen mense en omgewings
• Verband tussen plekke
• Faktore wat verklaar
• Bring bewyse bymekaar uit ’n verskeidenheid
bronne om verklarings te soek
• Vergelyk
• Redeneer
28
Sosiale Wetenskap
Hoe verander dit?
• Hoe kan dinge verander?
• Wat sal die impak wees?
• Watter besluite sal geneem word?
• Wie sal besluit?
• Wie sal daarby baat of daaronder ly?
• Sal die veranderinge verbetering bring? Van
wie?
Voorspel
• Gebruik koerante, tydskrifte, televisieprogramme en video’s om verandering of
moontlike verandering te identifiseer
• Kyk na huidige vraagstukke,vrae of konflikte
• Simulasie-speletjies
• Modelle vir rekenaarvoorspelling
Hoe sal dit voel om daar te wees?
• Wat is die sieninge van die mense wat hier
woon?
• Wat dink en voel ander daaromtrent?
• Wat dink en voel ek daaromtrent?
• Wat kan ek doen?
Reageer
• Vindingryke werk
• Nuuskierigheid – empatie
• Gebruik literatuur en televisie
• Verslae van reise
• Dagboeke
• Foto’s
• Briewe van afgeleë plekke
• Maak prente
• Rolspel
Die manier waarop kinders van plekke leer, is ingewikkeld. ’n Deel van die probleem is dat daar
geen volkome logiese of onvermydelike volgorde van gebeure bestaan nie. Leer is vir baie
leerders ’n verbasend eienaardige proses waartydens idees is op ’n skynbaar lukrake wyse bekom
word. Die meeste leerders raak nie sistematiese denkers nie tot hulle adolessensie bereik of selfs
later.
29
Sosiale Wetenskap
BELANGRIKHEID VAN
KAARTGELETTERDHEID
Kinders begin die ligging van voorwerpe ontdek terwyl hulle in
hulle wiegies of beddens en op die vloer met speelgoed speel.
Aanvanklik verskaf smaak en tas die hoofleidrade, maar ná
omtrent drie maande verbeter hulle visie en begin hulle die
vermoë te ontwikkel om skerper op voorwerpe te fokus. Van
omtrent tien maande af begin kinders hulle omgewing daadwerklik te eksploreer.
Soos hulle die vermoë ontwikkel om te kruip en dan te loop, brei die omvang en verskeidenheid
ten opsigte van die plekke wat hulle kan besoek, geweldig uit, alhoewel die ouers hierdie vroeë
pogings aan bande lê uit vrees vir gevare. Soos die jong kinders se bekwaamhede en vertroue
egter toeneem, so word hulle toegelaat om verder van die huis af weg te beweeg. Dit stel hulle
aan die omgewing anderkant die voordeur en die groter wêreld bekend.
Kaarte is noodsaaklike werktuie in die ontdekkingsproses. Verskillende navorsingstudies het tot
die gevolgtrekking gekom dat kinders van 3 jaar af aan die vermoë besit om ’n kaart met ’n
wisselende mate van sukses te gebruik om sekere take uit te voer, bv. om ’n speelding in ’n
beperkte area op te spoor. Die feit dat baie kinders lank voordat hulle leer lees of skryf spontaan
kaarte teken, suggereer dat ruimtelike bewustheid ’n fundamentele vaardigheid is wat as ’n
basiese onderwysreg in kleuterskole en ander voorskoolse groepe ontwikkel
behoort te word.
Vroeë ervaring van kartering
Jong leerders moet geleenthede hê om:
• met speelgoedvoertuie, mense en diere op landkaarte wat op vloermatte
afgebeeld is, te speel deur paaie en dowwe paadjies met stedelike en
plattelandse verskynsels te gebruik;
• modelle te bou van die uitleg van plekke deur speelgoedmeubels,
geboue, voertuie, mense en diere te gebruik. Hulle moet hulle in die
uitleg kan inleef en moet daaroor kan praat terwyl hulle speel;
• geboue op groot velle papier te kan plaas. Hulle moet ook paaie en
voetpaaie tussenin kan teken sodat hulle met die speelgoedvoertuie
daarop kan ry;
• te kyk na grootskaal- skuinslugfoto’s en vertikale lugfoto’s van die
plaaslike gebied. Verder moet hulle oor verskynsels wat hulle waarneem kan
praat en roetes met paaie langs nagaan;
• te praat oor wat hulle sien op ’n groot volkleur-prentkaart van ’n
vermaaklikheidsplek, soos ’n park waar mense ontspan;
• te kan speel in ’n kinderskaalmodel-omgewing op die speelterrein,
met paaie wat aangelê is en winkels wat op die muur of op borde
geteken is en wat buitentoe gebring kan word en langs die paaie
geplaas kan word. Praat oor wat hulle sien en die pad wat hulle volg,
en gebruik woorde soos draai, links, vorentoe, ens.;
• te gaan stap in die gebied wat aan die skool grens en te praat oor die
verskynsels waarby julle verbygaan en die pad waarlangs hulle loop.
Gaan op ander geleenthede dan terug op daardie roetes en wys die
pad aan;
• te speel met ’n grootskaalkaart, geteken as ’n vertikale aansig van die meubels in ’n kamer in die
30
Sosiale Wetenskap
skool, of van die verskynsels in die speelgebied. Neem dan die kaart in daardie gebied in om die
verskynsels op te spoor en dui hulle aan op die kaart en in die kamer;
• ’n grootskaalplan van ’n kamer te gebruik, met slegs enkele meubelstukke in die kamer en om ’n
skattejag-speletjie op die kaart te speel, waar die verborge skat op die plan aan hulle gewys word
en hulle dit dan in die kamer moet gaan soek;
• kleurgebaseerde koördinate te gebruik om artikels op ’n ruitnetuitleg te vind, en
• te speel met ’n opblaasbare aardbol, tafelmatjies of speelmatte op die vloer wat Suid-Afrika, Afrika
en die wêreld aantoon.
Wanneer na ’n volgende vlak beweeg word
Leerders moet geleenthede gegee word om:
• speletjies te speel en versigtig te luister na instruksies wat van hulle vereis om
aanwysings te volg deur woorde soos regs, terug, halwe draai, ens. te
gebruik en om dan aanwysings te gee en hierdie terme te gebruik;
• te praat oor die relatiewe posisie ten opsigte van hulself en verskynsels wat
hulle op die skoolterrein kan sien deur woorde en frases soos voor, naby, agter,
ens. te gebruik;
• speelgoedvoertuie, diere, geboue, ens. (van verskillende groottes) te sorteer
en hulle volgens relatiewe grootte te groepeer en die groeperinge te
verduidelik, deur terme soos groter, kleiner, ens. te gebruik;
• die basis van speelgoed en lewensgrootte voorwerpe af te teken, die voorwerp te verwyder en te
besef dat die vorm op die papier die bo-aansig van die voorwerp is;
• ’n model te maak, deur padstroke en speelgoed-geboue te gebruik wat in ’n gebied voorkom,
miskien een wat hulle ken, en dan saam met ’n denkbeeldige persoon deur die model te stap of ’n
voertuig daardeur te bestuur;
• prentkaarte te teken van plekke of roetes wat aan hulle bekend is en van plekke waarby hulle in
stories uitkom of wat in hulle verbeelding bestaan;
• bekend gestel te word aan die gebruik van simbole, wat grys kan wees vir ’n pad en ’n gebou-vorm
vir ’n huis, om hulle eie kaarte van roetes of plekke wat hulle ken, te maak;
• te kyk na ’n skuinslugfoto van hulle plaaslike gebied en verskynsels wat hulle herken, uit te wys,
dan na ’n grootskaal- vertikale lugfoto van dieselfde gebied te kyk en verskynsels te identifiseer, en
te kyk of hulle dieselfde verskynsels op albei foto’s kan opspoor;
• na ’n grootskaal- vertikale lugfoto en dieselfde skaal oorsigkaart van die hoof- verskynsels te kyk
om dieselfde verskynsels op die foto en die kaart te kry;
• verskynsels op ’n grootskaal- vertikale lugfoto op natrekpapier na te trek, in te kleur en/of die
verskynsels te benoem, en die plekke dan te identifiseer wanneer die foto weggeneem word;
• op ’n grootskaalkaart van hulle klaskamer, skoolterrein en die gebied óm die
skool, verskynsels te identifiseer en te praat oor waar dit is;
• ’n grootskaalkaart van hulle klaskamer of die gebied wat aan die
skool grens te gebruik om die pad aan te wys en verskynsels op
die kaart en in die omgewing aan te toon;
• alfanumeriese koördinate te gebruik om ruitnetverwysings op
prentkaarte en planne van bekende plekke te gee;
• die plek waar die son opkom en die plek waar die son
ondergaan as Oos en Wes onderskeidelik te gebruik. Van daar
af kan Noord en Suid ook vasgestel word;
• relatiewe afstande te skat, deur van terme soos nader as, verder weg
gebruik te maak;
• te praat oor die gebruik van kaarte om die pad te kry en die wêreld uit te wys, en
• te kyk na en te praat oor wat hulle in atlaskaarte, vloermatkaarte van Suid-Afrika en die wêreld
sien en om te soek na hoof- globale verskynsels op wêreldkaarte, soos kontinente.
31
Sosiale Wetenskap
Verdere ontwikkeling van kaartervaring
Leerders moet geleenthede gegee word om:
• hulle eie kaarte te teken van verskynsels soos ’n tafel, ’n kamer en ’n buite-gebied, soos die
speelterrein, wat hulle kan sien en in rondbeweeg terwyl hulle teken, en aangemoedig word
om so akkuraat moontlik te werk;
• bekend gestel te word aan die redes waarom ’n kaart wat hulle teken ’n sleutel moet hê en
dat hulle ’n sleutel moet insluit by enige kaarte wat hulle teken om te wys wat prente, vorme
en kleure wat hulle gebruik, beteken;
• kaarte van bekende plekke te teken, soos die gebied om hulle huise, of roetes soos die pad
van die huis af na die winkels toe;
• ’n model te maak om ’n deel van die plaaslike gebied aan te toon, soos ’n park of ’n straat met
winkels, of van ’n denkbeeldige omgewing, soos ’n eiland;
• ’n grootskaalplan van hulle klaskamer, die skoolgebou of die terrein te oriënteer ten opsigte
van die gebied wat dit aanwys om aan te dui waar verskynsels is en om die pad aan
te wys;
• verskynsels op die skoolterrein of plaaslike omgewing, soos dit in foto’s aangedui
word, te herken en om hierdie verskynsels op ’n kaart van dieselfde gebied te kry;
• ’n grootskaalkaart en/of straatkaart van die gebied om die skool te gebruik om
verskynsels en roetes tussen plekke in die omgewing te identifiseer;
• verskynsels en roetes op beide ’n grootskaal- vertikale lugfoto en ’n soortgelyke skaal kaart van
hulle eie lokaliteit te identifiseer;
• ’n plan van hulle klaskamer of die skoolterrein te gebruik, en verskynsels wat op die kaart
ontbreek by te voeg en ’n sleutel by te voeg om aan te dui wat dit is;
• bekendgestel te word aan konvensionele simbole op kaarte, te kyk na
1:50 000-topografiese en 1:10 000-ortofotokaarte om simbole te kry wat met
paaie, geboue, water, ens. in die sleutel en op die kaart te make het;
• te begin om enkele konvensionele simbole te gebruik wanneer hulle hulle eie
kaarte van werklike of denkbeeldige plekke opstel en om ’n sleutel te voorsien;
• ’n meterstok of maatband te gebruik om reguitlynafstande in hulle klaskamer, die skoolgebou
en die speelterrein redelik akkuraat te meet;
• ’n lynskaal te gebruik om reguitlynafstande op ’n grootskaalkaart te meet;
• alfanumeriese en viersyfer-koördinate te gebruik om ruitnetverwysings op kaarte te gee;
• ’n rigtingkompas op hulle skoolterrein te gebruik om die vier kompasstreke te bepaal en om
die kompasstreke te gebruik om rigting op ’n kaart aan te dui;
• kaarte van verskillende skale te gebruik, met inbegrip van straat- en atlas-kaarte, om plekke te
kry en om die rigting van een plek na ’n ander aan te
dui;
• ’n aardbol te vergelyk met ’n wêreldkaart en te praat
oor hoe elkeen ons kan help, en
• te soek na verskillende tipes verskynsels op atlaskaarte,
bv. stad, land, see.
32
33
Verstaan die
noodsaaklikheid
van ’n sleutel en
standaardsimbole.
Teken ’n sketskaart en gebruik
simbole en ’n
sleutel;
bewustheid van
sekere simbole
wat op
topografiese
kaarte gebruik
word
(1:50 000)
Gebruik
alfanumeriese
koördinate om
die ligging van
verskynsels op ’n
kaart aan te dui;
gebruik vier
kompasstreke.
Gebruik
viersyferkoördinate om
verskynsels op
’n kaart op te
spoor; gebruik ag
kompasstreke.
4
Gebruik simbole
waaroor die klas
besluit op
eenvoudige
kaarte.
Volg aanwysings:
noord, suid, oos
en wes.
1&2
3
Gebruik eie
simbole op
denkbeeldige
kaarte.
Volg aanwysings:
bv. op en af, links
en regs, agter,
voor.
R&1
Voorstelling
Ligging
Graad
Meet reguitlynafstand op
’n plan.
Ruimtelike
passing,
grenspassing:
identifiseer
dieselfde grens,
bv. landsgrens op
kaart met ’n
ander skaal.
Ruimtelike
passing: begin
dieselfde gebiede
te pas, bv.
kontinent, land,
op ’n kaart van ’n
groter of kleiner
skaal.
Gebruik relatiewe
woordeskat:
groter/kleiner,
hou van/hou nie
van nie, ens.
Afstand
Maak toenemend
meer gebruik van
planaansigkartering.
Teken skets-kaart
van hoë
uitkykplek; voeg
helling en hoogte
by.
Kyk af op
voorwerpe om ’n
plan te maak;
planaansig vereis
onderrig.
Model-uitlegte;
teken ronde
voorwerpe om ’n
plan te maak.
Perspektief
Gebruik indeks
en
inhoudsopgawe
in atlasse;
mediumskaalkaarte.
Identifiseer
verskynsels op
skuinslugfoto’s
Land/see op
aardbol;
opvoeder teken
basiskaarte en
grootskaalkaarte
Win inligting in
en voeg by
prentkaarte;
gebruik
aardbolle.
Styl
Teken ’n
verskeidenheid
tematiese kaarte
wat op eie data
gebaseer is.
Teken ’n kaart
van ’n kort roete
met verskynsels
in die regte
volgorde;
eenvoudige
skaaltekening.
Gee ’n
voorstelling van
’n ware of
denkbeeldige
plek.
Teken
prentkaarte van
denkbeeldige
plekke en uit
stories.
Teken
Die ontwikkeling van kaartvaardighede in die Grondslagfase (en die begin van die Intermediêre Fase)
Vergelyk
grootskaalkaart
en vertikale
lugfoto
(ortofoto-kaart);
kies kaarte
vir ’n doel.
Gebruik groter
skaal kaart buite;
gebruik kaarte
van ander plekke
Volg ’n roete;
gebruik ’n plan;
gebruik ’n
kinderatlas.
Praat oor eie
prentkaarte.
Gebruik kaarte
Identifiseer
verwysingspunte
soos gespesifiseer
op ‘n
verskeidenheid
kaarte genoem in
die HNKV.
Vorder na …
Stel ligging van
verskynsels vas op
’n kaart van
Suid-Afrika, bv.
oseane, riviere,
berge, stede, ligging
van die huis en
benoem dit.
Konstante
verwysings na
lande, seë en
plekname op die
aardbol en groot
kaarte.
Kennis van kaarte
Sosiale Wetenskap
Waar kan hierdie kaarte, matte, foto’s, ens. wat in die gedeelte genoem is,
bekom word?
1.
Kaarte en lugfoto’s
Departement van Grondsake: Opmetings en Kartering, Mowbray, Kaapstad
(021) 658 4300
2.
Opblaasbare en gewone aardbolle
Opvoedkundige/Speelgoedwinkels en winkels soos MTN Science Centre, by Canal
Walk, Kaapstad
3.
Plaaslike kaarte
Plaaslike munisipaliteit of die Streeksdiensteraad
4.
Inligting van die plaaslike streek
Plaaslike museum, godsdienstige instellings/organisasies, opvoedkundige instellings
5.
Kinderatlas
Groot boekhandelaars
Erkenning:
• HANDBOOK OF PRIMARY GEOGRAPHY, Roger Carter (ed), Geographical Society, June
1998
• Besprekings, artikels en aantekeninge van Julia Tanner, Leeds Metropolitaanse Universiteit, VK.
34
Sosiale Wetenskap
TABEL VIR BEPLANNING
Die volgende tabel is geskep om te help met kurrikulumbeplanning binne en tussen grade
in die Grondslagfase. Dit is afgelei van die beleidsdokument van die Hersiene Nasionale
Kurrikulumverklaring se Leerareaverklaring vir Sosiale Wetenskap en word hier in Engels
aangebied. Sodra die amptelike vertalings goedgekeur is, sal dit aan al die provinsies
beskikbaar gestel word. Dit spyt die WKOD dat dit dalk ongerief kan veroorsaak, maar in
belang van eenvormigheid en konsekwensie is dit verkieslik om vir die nasionale vertaling te
wag.
Die tabel dek die volgende inhoud:
FASE
GRADE
LEERAREA
LEERUITKOMSTES
EN ASSESSERINGSTANDAARDE
Grondslagfase (en graad 4)
R, 1, 2, 3, (en 4)
Sosiale Wetenskap
1
Elke graad word in ‘n kolom getoon.
Die graad na die Fase (graad 4) word ook in ‘n kolom getoon om die progressie tussen
grade aan te dui. Hierdie kolom is grys ingekleur om aan te toon dat dit nie deel uitmaak
van die Fase nie.
Assesseringstandaarde word geriefshalwe genommer.
Bv: R.1.1 / 1.1.1 / 2.1.3 / 3.4.2
Die eerste letter of syfer
Die tweede syfer
Die derde syfer
=
=
=
die graad
die leeruitkoms
die individuele assesseringstandaard (‘n aandagkol in die
oorspronklike beleidsdokument). Elke
assesseringstandaard binne ‘n leerarea het sodoende ‘n
eie individuele nommer. Aangesien die WKOD hierdie
stelsel vir duidelikheid en eenvormigheid sal gebruik,
word onderwysers versoek om dit ook vir hulle
beplanning en verslaghouding te gebruik.
U kan hierdie tabel en dié vir die ander leerareas verkry van die WKOD
Kurrikulumdirektoraat se webwerf. Gaan na http://curriculum.wcape.school.za/ncs/index.
U kan drukstukke van hierdie tabelle maak en hulle kan ook op u hardeskyf afgelaai en
bewaar word.
35
36
R.1.1
We know this when the
learner:
Assessment Standards
1.1.1
We know this when
the learner:
Assessment
Standards
2.1.1 Obtains information
from historical sources
provided by the teacher
(e.g. pictures,
photographs, objects,
people) [works with
sources]..
learner:
SOCIAL SCIENCES LEARNING OUTCOMES & ASSESSMENT STANDARDS, GRADE R-3
Works with
the
sources:
asks
questions
of sources,
finds
information in
sources,
organises,
analyses,
synthesises
information
Find
sources:
teacher/
learner
Inquiry
route in
Social
Sciences
3.1.1 Obtains information
from historical sources
(e.g. simple written
accounts, visual sources,
objects) [works with
sources].
learner:
Records and organises
information from a variety of
sources (e.g. oral, written
and visual sources,
including maps, graphs and
tables, objects, buildings,
monuments, museums)
[works with sources].
learner:
The learner will be able to use enquiry skills to investigate the past and present.
The enquiry process in history and geography is closely linked in this outcome. Asking key questions is critical to the enquiry process. Ask ‘what?’, ‘when?’,
‘where?’ and ‘why?’ questions about aspects of the past using objects, pictures, written sources, buildings, museum displays and people (oral history).
Grade R
Grade 1
Grade 2
Grade 3
Grade 4
Learning Outcome 1: HISTORICAL ENQUIRY
HISTORY
R.1.3 Retells stories
about the past and draws
pictures illustrating these
stories [communicates
the answer].
R.1.2 Answers simple
questions about stories of
the past [answers the
question].
Communicates knowledge
and understanding in a
variety of ways, including
discussion, writing a
paragraph, constructing a
book, collage, poster,
artwork, drama, dance and
music [communicates the
answer].
3.1.3 Describes orally
and in sentences aspects
of the past, discusses
stories and events from
the past as a class or in
small groups, makes
models, creates
drawings, etc.
[communicates the
answer].
2.1.3 Describes orally
and in short sentences
aspects of the past that
have been learned from
sources, makes models,
creates drawings, acts
and dances
[communicates the
answer].
1.1.3 Retells stories
about the past, with
guidance writes short
sentences about the
past, draws pictures,
makes models, and
acts [communicates the
answer].
37
Uses information from
sources to answer
questions about people,
events, objects and places
in the past [answers the
question].
3.1.2 Answers questions
about aspects of the past
[answers the question].
2.1.2 Answers simple
questions about stories of
the past [answers the
question].
1.1.2 Answers simple
questions about stories
of the past [answers the
question].
Communicates
historical
knowledge
and
understanding
Writes a
piece of
history
1.2.1 Discusses own and
other people’s experiences
in the past and present
[chronology and time].
1.2.2 Compares own age
with the ages of others, and
explains concepts such as
old, young, older than,
younger than [chronology
and time].
R.2.1 Discusses personal
experiences in the past and
present [chronology and
time].
R.2.2 Discusses own age in
years [chronology and time].
38
These assessment standards
are closely interlinked
2.2.2 Explains concepts
such as old, new, past,
present, future [chronology
and time].
2.2.1 Understands the
difference between past
and present, then and now
learner:
learner:
learner:
Grade 2
Grade 1
Grade R
The learner will be able to demonstrate historical knowledge and understanding.
Learning Outcome 2: HISTORICAL KNOWLEDGE AND UNDERSTANDING
3.2.1 Arranges events and
objects in order, to develop
a sense of the passing of
time [chronology and time].
learner:
Grade 3
Uses common words and
phrases relating to the
passing of time (e.g. old, new,
before, after, months, years)
learner:
Grade 4
1.2.4
R.2.4
2.2.4
2.2.3
1.2.3
R.2.3
3.2.4 Describes and makes
comparisons using pictures
and objects [similarity and
difference].
[cause and effect].
3.2.3 Gives simple reasons
for some events in the past
39
Identifies similarities and
differences between past and
present ways of doing things
in a given context [similarity
and difference].
Gives reasons for and
explains the results of actions
of people in the past in a
given context [cause and
effect].
40
R.3.1 Responds to stories
about the past (e.g.
listens to a story about
the past and makes
comments) [source
interpretation].
learner:
These assessment
standards are closely
interlinked
1.3.2 Begins to
distinguish between
fantasy and reality
[source interpretation].
1.3.1 Responds to
stories about the past
(e.g. listens to a story
about the past and
makes comments)
We know this when
the learner:
Assessment
Standards
2.3.2 Begins to distinguish
between fantasy and reality
2.3.1 Retells a story about
people and events in the
past [source interpretation].
3.3.1 Discusses and
gives own opinion
about stories and
events in the past
We know this when
the learner:
Assessment
Standards
learner:
Grade 3
Grade 2
Interpretation based on
historical
sources
Issues of
interpretation
Grade 1
Grade R
The learner will be able to interpret aspects of history.
Learning Outcome 3: HISTORICAL INTERPRETATION
Recognises that there
can be two points of view
about the same event in
the past [source
interpretation].
learner:
Grade 4
R.3.3
1.3.3 Chooses and talks
about an object that
represents the past (e.g.
photographs or an item
used in the home for
social or cultural
activities)
[representation of the
past].
2.3.3 Chooses, describes
and talks about an object
that represents the past
(e.g. photographs or
pictures of grandparents,
or items used for cultural
celebrations or for specific
purposes) [representation
of the past].
Interprets
public
representation of the
past,
archaeology
and memory
These assessment
standards are closely
interlinked
3.3.4 Identifies,
displays and discusses
objects that represent
own and family’s past
past].
3.3.3 Handles,
observes and draws
objects from the past
and present
past].
41
Selects and gives
reasons for the selection
of key objects which
represent an aspect of
the past of the local area
being studied
past].
42
1.1.1
2.1.1
3.1.1 Finds information
on people and places
using a range of sources
[finds sources].
Identifies information from
various sources (maps,
atlases, books) [finds
sources].
learner:
learner:
learner:
learner:
learner
R.1.1
Finds
sources
relevant to
the
enquiry:
Teacher/
learner
Enquiry
process
Grade 4
Grade 3
Grade 2
Grade 1
Grade R
The learner will be able to use enquiry skills to investigate geographical and environmental concepts and processes
The enquiry process in history and geography is closely linked in this outcome. Asking key questions is critical to this process. Where are things in relation to
myself? (Grade R) Where are important things located in the local area? (Grade 1) How do different places compare with others? (Grade 2) Where?, why? what?
and how? questions about myself, the local area, other people, places and geographical features. (Grade 3)
Learning Outcome 1: GEOGRAPHICAL ENQUIRY
GEOGRAPHY
SOCIAL SCIENCES
1.1.3 Indicates direction
and position of objects in
relation to self (e.g. left,
right, in front, behind)
[answers the question].
1.1.4
R.1.3
R.1.4
Answers
the
question
and
considers
practical
actions
where
possible.
Reports on
the
findings of
the enquiry
process
using
different
communica
tion skills.
2.1.4
2.1.3 Identifies and
describes significant
features of laces in the
local context [answers the
question].
2.1.2 Observes and
records what people do at
various places [works with
sources]
1.1.2
R.1.2
Works with
the
sources:
asks
questions,
finds
information,
organises,
analyses,
synthesises
information
3.1.4 Uses symbols and
identifies basic features of
a place on a simple map
[communicates the
answer].
3.1.3 Answers questions
about key features of
people, places, resources
and changes in the
environment [answers the
question].
3.1.2 Links information to
places on simple maps,
globes, drawings,
photographs and charts
43
Uses geographical and
environmental concepts
and terms to report on
enquiries in different ways
(e.g. writing a paragraph,
using a poster, artwork)
[communicates the
answer].
Uses information from
sources (including own
observations) to answer
questions about people
and places (e.g. ‘Why is it
like that?’) [answers the
question].
Identifies important political
boundaries and key human
and physical features on
large-scale maps [works
with sources].
Locates places using a
simple grid referencing
system and directions
Identifies symbols used in
different kinds of maps
(including plan view, grids
and map keys) [works with
sources].
Organises information
under given headings
Describes the features of
the local settlement,
including land uses, and
compares them with
examples from other places
[people and places].
3.2.1 Observes and names
different ways land is used
in the local area and
compares with examples
from other places [people
and places].
2.2.1 Describes key features
of different places, including
people’s interactions with
the places [people and
places].
1.2.1 Describes own
experience of a place, and
compares it to someone
else’s experience of a
similar or different place
[people and places].
1.2.2
1.2.3 Describes own likes
and dislikes about a local
area or place [people and
the environment].
R.2.1Discusses personal
experiences of familiar
places [people and places].
R.2.2
R.2.3
44
learner:
learner:
describes links and
networks in the local area
(e.g. transport routes)
[people and the
environment].
2.2.2 Identifies some
resources that are available
and are used in the local
area (e.g. water, minerals),
and explains where they
come from [people and
resources].
3.2.3 Describes how and
why places are changing in
the local environment
[people and the
environment].
3.2.2 Explains where
different products are made
and grown in the local area
and how they are used
[people and resources].
Describes how basic human
needs were met in the past
and at present [people and
the environment].
Describes the importance of
access to resources and
services for people living in
settlements [people and
resources].
learner:
learner:
learner:
Grade 4
Grade 3
Grade 2
Grade 1
Grade R
The learner will be able to demonstrate geographical and environmental knowledge and understanding.
Learning Outcome 2: GEOGRAPHICAL KNOWLEDGE AND UNDERSTANDING
learner:
describes issues affecting
personal Health or safety
in the school and/or home
environment [the issue].
1.3.2 Identifies the factors
which make certain
places harmful or unsafe
in the school and/or home
environment [factors
affecting the issue].
learner:
R.3.1
R.3.2
Identify the
issue by
teacher
and/or
learner
Factors
affecting
the issue
2.3.3Identifies the impact
of the issue on the place
and on people (home,
school, local
environment) [factors
3.3.4 Suggests ways to
reduce the pollution
problem being
investigated [factors
3.3.3 Identifies the impact
of the pollution on the
local environment [factors
3.3.2 Describes the
factors leading to the
pollution problem in the
local context [factors
45
Identifies the factors that
influence why some
people have better
access to resources
compared to others in a
particular context [factors
Identifies issues
associated with resources
and services in a
particular context [identify
the issue].
3.3.1 Identifies one or
more pollution issues in a
particular context (e.g.
wasting water, energy or
physical resources; safe
disposal of refuse or
chemicals) [the issue].
describes environmental
issues in the place where
the learner lives or goes
to school [the issue].
2.3.2 Describes the
factors leading to the
problem or issue [factors
learner:
Grade 4
learner:
Grade 3
learner:
Grade 2
Process of
exploring
issues
Grade 1
Grade R
The learner will be able to make informed decisions about social and environmental issues and problems.
Learning Outcome 3: EXPLORING ISSUES
46
R.3.5b
1.3.5 Suggests ways to
improve personal health
or safety by proposing
solutions or alternatives
that will reduce the risk to
personal health or safety
[making choices].
2.3.5 Suggests things
that could be done to
solve the problem and
improve the place in
which the learner lives or
goes to school [making
choices].
Makes
choices /
decisions /
provides
alternatives
3.3.5 Proposes solutions
to reduce the pollution
problem being
investigated [making
choices].
Suggests ways to
improve access to
resources in a particular
context [makes choices].

SOSIALE WETENSKAPPE

Transcription

Similar documents

Graad 1

Laerskool Thabazimbi beloon uitblinkers

GEAGTE OUERS

Rugbykrag ding mee op tuisveld

grapevine - Karsten Group

Nov 2013

Hier kom `n ding!

Zwarrie W`s 2/2015 - Hoërskool Zwartkop

NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12

`n Hulpbron vir Toerisme Onderwysers en leerders. Hierdie boekie