Uniwersalny slownik POL-NIE.indb

Niemiecki OKLADKA.indd 1
NIEMIECKI
Cena: 24,90 zł
dla początkujących
i średniozaawansowanych (A1–B1)
KI
ch
ątkujący
dla pocz ch (A1–B1)
owany
zaawans
i średnio
NIEMIEC
.:
rają m.in
j – zawie
ie
k
c
,
ie
w
ó
m
imk
tyki nie
ych, prz y
y grama
osobow
w
ó
iowania.
Podstaw
k
n
p
im
cia za
i ich sto
y
ż
w
,
u
ó
y
ik
d
a
tn
za s
mio
zdaniach
ów, prz y
razów w
ik
y
n
w
w
k
o
y
z
z
c
e
s
rze
kow
nież
i porząd
wiają rów
liczebnik
,
Przedsta
ia
n
e
rz
ich two
sp osó b
wne, itp.
oraz głó
tują
– prezen
mieckie
ie
wow ych
n
i
ta
s
ik
d
n
o
zas ow
c zą c e p
ty
o
d
Czas y i c
je
ac
ów, ich
ne inform
asownik
z
że
c
w
ó
niezbęd
p
ty
wiera tak
czasów,
cześć za
ta
;
ę
h
n
c
rodzajów
ia
y
dm
aln
wanie i o
ych, mod
zastoso
posiłkow
w
ó
ik
n
sow
spis cza
larnych.
u
g
re
lski
i nie
iecko -po
,
ki i niem
c
ie
s łow ych
a
m
h
ie
ykułów
olsko -n
rt
p
a
ik
0
n
0
h
w
S ło
żnyc
ło 20.0
akresu ró
się z oko
ictwo z z
n
– składa
ka.
w
ie
ło
w
s
czło
jąc ych
łalności
ia
z
prezentu
d
r
fe
s
ż ycia i
ra
dziedzin
y – zawie
matyczn
te
o
ik
n
n
a
w
w
po
i s ło
s ła pogru
ko -polsk
a
c
pnie
H
ie
.
tę
h
m
s
c
a
ie
y
n
n
N
ycia, a
matycz
ż
te
in
i
z
ri
d
o
g
ie
dz
we.
41 kate
iejsz ych
czegó ło
najważn
rdziej sz
a
b
e
leźć:
ri
a
według
o
n
ożna z
a kateg
m
n
lt
o
r.
e
n
w
lo
e, Wette
rii Um
podzie
re, Fisch
w katego
ie
d
T
,
ła
e
k
z
y
il
Na prz
anzen, P
chutz, Pfl
Umwelts
ją oko ło
ziej
– zawiera
ie
k
c
ie
i najbard
iem
wanych
o
z
s
Idiomy n
ra
to
s
w
j
znych
ajczęście
iomatyc
id
atne
3.000 n
ń
d
y
e
ż
rz
ch w yra
i oraz p
y
m
rn
a
la
ik
u
n
p
d
po
owie
kimi odp
z ich pols
dzenia.
ie
ia i pow
w
ło
s
y
rz
p
NIEMIECKI
dla początkujących
i średniozaawansowanych (A1–B1)
A
K
Y
T
A
GR AM iki
own
s
a
z
c
i
y
Czas
K
lski
I
o
p
N
o
k
c
W
SŁO iecki i niemie
iem
yczny
t
a
m
e
t
polsko-n
k
i
łown
s
i
k
s
l
o
p
o
Niemieck
IDIOMY
www.rea-sj.pl
2-02-12 9:54:04
Projekt okładki: Radosław Pazdrijowski
Opracowanie:
Podstawy gramatyki niemieckiej oraz Czasy i czasowniki niemieckie na podstawie licencji
wydawnictwa INFOA – Renata Mac
Słownik polsko-niemiecki oraz Słownik niemiecko-polski – Renata Mac, Ewa Jaśkiewicz
Niemiecko-polski słownik tematyczny – Monika Michałowska
Idiomy niemieckie – Magdalena Podracka-Wißkirchen
Korekta: Danuta Piętka
© Wydawnictwo REA, 2012
ISBN 978-83-7544-464-3
Wszelkie prawa zastrzeżone. Każda reprodukcja, adaptacja całości lub części niniejszej publikacji,
kopiowanie do bazy danych, zapis elektroniczny, mechaniczny, fotograficzny, dźwiękowy lub inny
wymaga pisemnej zgody Wydawcy i właściciela praw autorskich.
Wydawnictwo REA s.j.
Dział Handlowy
ul. Kolejowa 9/11, 01-217 Warszawa
Tel.: 22 631 94 23, 22 632 69 03, 22 632 68 82
Fax: 22 632 21 15
e-mail: handlowy@rea-sj.pl
www.rea-sj.pl
Skład i łamanie: Studio Gravite, Olsztyn
Uniwersalny slownik POL-NIE.indb 2
26-01-12 13:15:58
WSTĘP
Niniejsza publikacja, dzięki szczególnej formie, stanowi doskonałą pomoc nie
tylko dla uczących się języka niemieckiego (na poziomie podstawowym i
średniozaawansowanym) czy wyjeżdżających za granicę, ale także dla tych, którzy
po prostu interesują się tym językiem.
Można z niej korzystać na każdym etapie nauki, kiedy dopiero zaczynamy poznawać
język, ale również kiedy chcemy usystematyzować swoje wiadomości. Dzięki niej
poznajemy system języka niemieckiego: zarówno gramatykę, jak i leksykę.
Przejrzysta forma tablic, w których zaprezentowano Podstawy gramatyki niemieckiej
oraz Czasy i czasowniki niemieckie, na pewno ułatwi przyswojenie materiału podczas
nauki i pomoże w praktycznym stosowaniu języka, np. w korespondencji.
W jednym tomie, podzielonym na 6 odrębnych części, zamieszczono:
Podstawy gramatyki niemieckiej
Czasy i czasowniki niemieckie
Słownik polsko-niemiecki
Słownik niemiecko-polski
Niemiecko-polski słownik tematyczny
Idiomy niemieckie
• Podstawy gramatyki niemieckiej – zawierają m.in.: zasady użycia zaimków
osobowych, przyimków, rzeczowników, przymiotników i ich stopniowania.
Przedstawiają również szyk wyrazów w zdaniach, sposób ich tworzenia, liczebniki
porządkowe oraz główne, itp.
• Czasy i czasowniki niemieckie – prezentują niezbędne informacje dotyczące
podstawowych rodzajów czasów, typów czasowników, ich zastosowanie i
odmianę; ta cześć zawiera także spis czasowników posiłkowych, modalnych i
nieregularnych.
• Słownik polsko-niemiecki i niemiecko-polski – składa się z około 20.000 artykułów
hasłowych, prezentujących słownictwo z zakresu różnych dziedzin życia i sfer
działalności człowieka.
• Niemiecko-polski słownik tematyczny – zawiera 41 kategorii tematycznych. Hasła
pogrupowano według najważniejszych dziedzin życia, a następnie podzielono na
kategorie bardziej szczegółowe. Na przykład w kategorii Umwelt można znaleźć:
Umweltschutz, Pflanzen, Pilze, Tiere, Fische, Wetter.
• Idiomy niemieckie – zawierają około 3.000 najczęściej stosowanych i najbardziej
popularnych wyrażeń idiomatycznych wraz z ich polskimi odpowiednikami oraz
przydatne przysłowia i powiedzenia.
Uniwersalny slownik POL-NIE.indb 3
26-01-12 13:15:58
SPIS TREŚCI
Podstawy gramatyki niemieckiej ....................................... 5
Czasy i czasowniki niemieckie .......................................... 29
Słownik polsko-niemiecki ................................................... 65
Słownik niemiecko-polski ................................................. 187
Niemiecko-polski słownik tematyczny ....................... 289
Indeks .......................................................................................... 372
Idiomy niemieckie................................................................. 417
Uniwersalny slownik POL-NIE.indb 4
26-01-12 13:15:58
PODSTAWY
I
K
Y
T
A
GRAM
J
E
I
K
C
NIEMIE
iecki
• Alfabet niem
kreślony
reślony i nieo
• Rodzajnik ok
ów
• Dopełniacz
i przymiotnik
rzeczowników
• Deklinacja
ów
ie przymiotnik
• Stopniowan
zysłówki
e, pytające,
• Przyimki, pr
cze, względn
aw
rż
ie
dz
e,
ow
• Zaimki: osob zeczące, nieokreśłone
pr
dopełniaczem
wskazujące,
celownikiem,
,
em
ki
ni
er
bi
• Przyimki z
zędne
ółrzędne, podr
• Spójniki: wsp
olicznikowe
e,
ze, złożon ok
nc
dy
je
po
ia
• Zdan
kowe
ówne i porząd
• Liczebniki gł
ytmetyczne
e działania ar
• Podstawow
• Kalendarz
czasu i daty
• Określanie
ni
cinka w pisow
• Użycie prze
Uniwersalny slownik POL-NIE.indb 5
26-01-12 13:15:58
1 ALFABET NIEMIECKI
A [a:]
B [be:]
C [tse:]
D [de:]
E [e:]
F [εf]
G [ge:]
H [ha:]
I [i:]
J [jʋt]
K [ka:]
L [εl]
M [εm]
N [εn]
O [o:]
P [pe:]
Q [ku:]
R [εʁ]
S [εs]
ß [εs’tsεt]
T [te:]
U [u:]
V [fau]
W [ve:]
X [ɪks]
Y [‘ʏpsi lʋn]
Z [tsεt]
Ä [ε:]
Ö [ø:]
Ü [y:]
2 RODZAJNIK OKREŚLONY I NIEOKREŚLONY
LICZBA POJEDYNCZA
LICZBA MNOGA
RODZAJNIK
NIEOKREŚLONY
ein Mann (jakiś) mężczyzna
eine Frau (jakaś) kobieta
ein Kind (jakieś) dziecko
Männer (jacyś) mężczyźni
Frauen (jakieś) kobiety
Kinder (jakieś) dzieci
RODZAJNIK
OKREŚLONY
der Mann (ten) mężczyzna
die Frau (ta) kobieta
das Kind (to) dziecko
die Männer (ci) mężczyźni
die Frauen (te) kobiety
die Kinder (te) dzieci
3 DOPEŁNIACZ
– imiona własne
(tworzymy za pomocą końcówki -s także w rodzaju żeńskim; w imionach
zakończonych na spółgłoskę syczącą: za pomocą von)
• Sind das Monikas
• To są książki Moniki
oder Rolfs Bücher?
czy Rolfa?
• Operetten von Strauß.
• Operetki Straussa.
• Wie gefallen Ihnen
• Jak podobają się państwu
Wagners Opern?
opery Wagnera?
• Herrn Hübners Eltern
• Rodzice pana Hübnera
wohnen in Magdeburg.
mieszkają w Magdeburgu.
– nieokreślone dane czasowe
eines Tages
morgens
abends
eines schönen Morgens
pewnego dnia
rano, z rana
wieczorem, wieczorami
pewnego pięknego poranka
6
Uniwersalny slownik POL-NIE.indb 6
26-01-12 13:15:58
4 DEKLINACJA RZECZOWNIKÓW
A. MOCNA
RODZAJ MĘSKI
RODZAJ ŻEŃSKI
RODZAJ NIJAKI
LICZBA
POJEDYNCZA
M. der Vogel
D. des Vogels
C. dem Vogel
B. den Vogel
die Mutter
der Mutter
der Mutter
die Mutter
das Zimmer
des Zimmers
dem Zimmer
das Zimmer
LICZBA
MNOGA
(bez końcówki)
M. die Vögel
D. der Vögel
C. den Vögeln
B. die Vögel
die Mütter
der Mütter
den Müttern
die Mütter
die Zimmer
der Zimmer
den Zimmern
die Zimmer
LICZBA
POJEDYNCZA
M. der Tag
D. des Tages
C. dem Tag
B. den Tag
die Hand
der Hand
der Hand
die Hand
das Jahr
des Jahres
dem Jahr
das Jahr
LICZBA
MNOGA
(końc. -e)
M. die Tage
D. der Tage
C. den Tagen
B. die Tage
die Hände
der Hände
den Händen
die Hände
die Jahre
der Jahre
den Jahren
die Jahre
LICZBA
POJEDYNCZA
M. der Mann
D. des Mann(e)s
C. dem Mann
B. den Mann
-
das Kind
des Kindes
dem Kind
das Kind
LICZBA
MNOGA
(końc. -er)
M. die Männer
D. der Männer
C. den Männern
B. die Männer
-
die Kinder
der Kinder
den Kindern
die Kinder
LICZBA
POJEDYNCZA
M. der Opa
D. des Opas
C. dem Opa
B. den Opa
die Oma
der Oma
der Oma
die Oma
das Auto
des Autos
dem Auto
das Auto
LICZBA
MNOGA
(końc. -s)
M. die Opas
D. der Opas
C. den Opas
B. die Opas
die Omas
der Omas
den Omas
die Omas
die Autos
der Autos
den Autos
die Autos
M. der Mensch
D. des Menschen
C. dem Menschen
B. den Menschen
-
die Frau
der Frau
der Frau
die Frau
B. SŁABA
LICZBA
POJEDYNCZA
Uniwersalny slownik POL-NIE.indb 7
7
26-01-12 13:15:58
M. die Menschen
D. der Menschen
C. den Menschen
B. die Menschen
LICZBA
MNOGA
(końc. -en, -n)
C. MIESZANA*
die Frauen
der Frauen
den Frauen
die Frauen
-
RODZAJ MĘSKI
RODZAJ NIJAKI
LICZBA
POJEDYNCZA
M. der See
D. des Sees
C. dem See
B. den See
das Auge
des Auges
dem Auge
das Auge
LICZBA
MNOGA
(końc. -en, -n)
M. die Seen
D. der Seen
C. den Seen
B. die Seen
die Augen
der Augen
den Augen
die Augen
* wg tej deklinacji odmieniają się rzeczowniki rodzaju męskiego i nijakiego.
5 PRZECZENIE W ZDANIU NIEMIECKIM
W zdaniu niemieckim może być tylko jedno przeznaczenie:
– nein
(przeczenie całego zdania, stoi przed zdaniem, oddziela się
je przecinkiem)
Nein, ich kann nicht kommen.
Nie, nie mogę przyjść.
– nicht
(przeczenie stojące w zdaniu, przeczy części zdania lub całe zdanie)
– kein
– doch
Ich will nicht lernen.
Nie chcę się uczyć.
Die Schuhe sind nicht teuer.
Te buty nie są drogie.
Nicht alle Studenten sind hier.
Nie wszyscy studenci są tutaj.
(przeczenie rzeczownika)
Er hat keinen Freund.
Nie ma (żadnego) przyjaciela.
Er ist kein Lehrer.
Nie jest nauczycielem.
(przeczenie pytania zawierającego przeczenie)
Willst du nicht mitgehen?
Nie chcesz iść z nami?
Doch, ich will.
(Ależ) tak, chcę.
– nicht mehr (połączenie „już nie“)
Ich komme nicht mehr.
Już nie przyjdę.
8
Uniwersalny slownik POL-NIE.indb 8
26-01-12 13:15:58
6 DEKLINACJA PRZYMIOTNIKÓW
A. PO RODZAJNIKU OKREŚLONYM
LICZBA POJEDYNCZA
RODZAJ MĘSKI
M. der nette Mann
D. des netten Mannes
C. dem netten Mann
B. den netten Mann
RODZAJ ŻEŃSKI
die nette Frau
der netten Frau
der netten Frau
die nette Frau
RODZAJ NIJAKI
das nette Kind
des netten Kindes
dem netten Kind
das nette Kind
LICZBA MNOGA
WSZYSTKIE RODZAJE
M. die nette
Männer,
Männer,
D. der netter
Männern,
C. den netten
Männer,
B. die nette
Frauen,
Frauen,
Frauen,
Frauen,
Kinder
Kinder
Kindern
Kinder
B. PO RODZAJNIKU NIEOKREŚLONYM
LICZBA POJEDYNCZA
RODZAJ MĘSKI
M. ein netter Mann
D. eines netten Mannes
C. einem netten Mann
B. einen netten Mann
RODZAJ ŻEŃSKI
eine nette Frau
einer netten Frau
einer netten Frau
eine nette Frau
RODZAJ NIJAKI
ein nettes Kind
eines netten Kindes
einem netten Kind
ein nettes Kind
LICZBA MNOGA*
* W liczbie mnogiej nie używamy rodzajnika nieokreślonego.
C. BEZ RODZAJNIKA
LICZBA POJEDYNCZA
RODZAJ MĘSKI
M. süßer Wein
D. süßen Wein(e)s
C. süßem Wein
B. süßen Wein
RODZAJ ŻEŃSKI
gute Wurst
guter Wurst
guter Wurst
gute Wurst
LICZBA MNOGA
WSZYSTKIE RODZAJE
M. gute Weine,
Würste,
Würste,
D. guter Weine,
C. guten Weinen, Würsten,
Würste,
B. gute Weine,
RODZAJ NIJAKI
gekühltes Bier
gekühlten Bier(e)s
gekühltem Bier
gekühltes Bier
Biere
Biere
Bieren
Biere
Po zaimkach dzierżawczych i po przeczeniu kein w liczbie pojedynczej tak samo jak po
rodzajniku nieokreślonym, w liczbie mnogiej tak samo jak po rodzajniku określonym.
Uniwersalny slownik POL-NIE.indb 9
9
26-01-12 13:15:58
7 STOPNIOWANIE PRZYMIOTNIKÓW
1. STOPIEŃ
2. STOPIEŃ
billig
billiger
tani
klein
tańszy
kleiner
mały
mniejszy
3. STOPIEŃ
(der, die, das)
billigste
najtańszy
(der, die, das)
kleinste
najmniejszy
8 STOPNIOWANIE Z PRZEGŁOSEM
1. STOPIEŃ
RÓWNY
2. STOPIEŃ
WYŻSZY
jung (młody)
kurz (krótki)
warm (ciepły)
stark (silny, mocny)
kalt (zimny)
nah (bliski)
lang (długi)
groß (duży)
hoch (wysoki)
jünger
kürzer
wärmer
stärker
kälter
näher
länger
größer
höher
3. STOPIEŃ NAJWYŻSZY
l. poj.
(der, die, das) jüngste
(der, die, das) kürzeste
(der, die, das) wärmste
(der, die, das) stärkste
(der, die, das) kälteste
(der, die, das) nächste
(der, die, das) längste
(der, die, das) größte
(der, die, das) höchste
l.mn.
die jüngsten
die kürzesten
die wärmsten
die stärksten
die kältesten
die nächsten
die längsten
die größten
die höchsten
9 STOPNIOWANIE NIEREGULARNE
1. STOPIEŃ
RÓWNY
gut (dobry)
viel (liczny)
2. STOPIEŃ
WYŻSZY
besser
mehr
3. STOPIEŃ NAJWYŻSZY
l. poj
(der, die, das) beste
(der, die, das) meiste
l. mn
die besten
die meisten
10 STOPNIOWANIE PRZYSŁÓWKÓW
10
1. STOPIEŃ
RÓWNY
bald (wcześnie)
gern (chętnie)
gut (dobrze)
oft (często)
viel (wiele, dużo)
wenig (mało)
Uniwersalny slownik POL-NIE.indb 10
2. STOPIEŃ
WYŻSZY
eher
lieber
besser
öfter
mehr
weniger
minder
3. STOPIEŃ NAJWYŻSZY
am ehesten
am liebsten
am besten
am öftesten
am meisten
am wenigsten
am mindesten
26-01-12 13:15:59
11 ZAIMKI OSOBOWE
mianownik
dopełniacz
celownik
biernik
ich
du
er
sie
es
wir
ihr
sie
Sie
meiner
deiner
seiner
ihrer
seiner
unser
euer
ihrer
Ihrer
mir
dir
ihm
ihr
ihm
uns
euch
ihnen
Ihnen
mich
dich
ihn
sie
es
uns
euch
sie
Sie
12 ZAIMKI DZIERŻAWCZE
mein, dein, sein, ihr, sein, unser, euer, ihr, Ihr
mój
twój jego jej jego nasz wasz jej Pański
RODZAJ MĘSKI
mein Freund
meines Freundes
meinem Freund
meinen Freund
RODZAJ ŻEŃSKI
meine Schwester
meiner Schwester
meiner Schwester
meine Schwester
RODZAJ NIJAKI
mein Kind
meines Kindes
meinem Kind
mein Kind
unser Tisch
unseres Tisches
unserem Tisch(e)
unseren Tisch
unsere Schule
unserer Schule
unserer Schule
unsere Schule
unser Auto
unseres Autos
unserem Auto
unser Auto
LICZBA MNOGA
meine Freunde
meiner Freunde
meinen Freunden
meine Freunde
unsere Bekannten
unserer Bekannten
unseren Bekannten
unsere Bekannten
Analogicznie deklinujemy wszystkie zaimki dzierżawcze i przeczenie kein.
13 ZAIMKI WZGLĘDNE
LICZBA POJEDYNCZA
mianownik
dopełniacz
celownik
biernik
der
dessen
dem
den
die
deren
der
die
das
dessen
dem
das
LICZBA MNOGA
die
deren
denen
die
11
Uniwersalny slownik POL-NIE.indb 11
26-01-12 13:15:59
Das ist die Hose, die ich gekauft habe.
To są te spodnie, które kupiłam.
Ist das der Mann, den du meintest?
Czy to ten mężczyzna, którego miałeś na myśli?
Das ist das Auto, das ich kaufen will.
To ten samochód, który chcę kupić.
14 ZAIMKI PYTAJĄCE
wer?
wessen?
wem?
wen?
was?
wo?
wie?
wohin?
woher?
wann?
warum?
kto?
czyj?
komu?
do kogo?
kogo?
co?
gdzie?
jak?
jaki/jaka/jakie?
dokąd?
skąd?
kiedy?
dlaczego?
was für jaki,-a,-ie
ein?
welcher? który?
Wer ist hier?
Wessen Auto ist das?
Wem schreibst du?
Kto tu jest?
Czyj to samochód?
Do kogo piszesz?
Wen siehst du?
Was machst du?
Wo wohnt er?
Wie heißt sie?
Wie ist das Buch?
Wohin geht ihr?
Woher kommen Sie?
Wann hast du Geburtstag?
Warum lernst du
Deutsch?
Was für ein Kleid
brauchen Sie?
Welches Buch liest du?
Kogo widzisz?
Co robisz?
Gdzie on mieszka?
Jak ona się nazywa?
Jaka jest ta książka?
Dokąd idziecie?
Skąd Pan/Pani pochodzi?
Kiedy masz urodziny?
Dlaczego uczysz się
niemieckiego?
Jaką sukienkę
pani potrzebuje?
Którą książkę czytasz?
LICZBA POJEDYNCZA
mianownik
dopełniacz
celownik
biernik
welcher
welches
welchem
welchen
welche
welcher
welcher
welche
Welches Buch brauchst du?
welches
welches
welchem
welches
LICZBA MNOGA
welche
welcher
welchen
welche
Którą książkę potrzebujesz?
15 ZAIMKI WSKAZUJĄCE
12
der, die, das
dieser, diese, dieses
jener, jene, jenes
derselbe, dieselbe, dasselbe
der gleiche, die gleiche, das gleiche
solcher, solche, solches
Uniwersalny slownik POL-NIE.indb 12
ten, ta, to
ten oto, ta oto, to oto
ów, owa, owo
ten sam, ta sama, to samo
ten sam, ta sama, to samo
taki, taka, takie
26-01-12 13:15:59
16 ZAIMKI WSKAZUJĄCE – DEKLINACJA
LICZBA POJEDYNCZA
LICZBA MNOGA
RODZAJ MĘSKI
RODZAJ ŻEŃSKI
RODZAJ NIJAKI
M. dieser
D. dieses
C. diesem
B. diesen
diese
dieser
dieser
diese
dies(es)
dieses
diesem
dieses
diese
dieser
diesen
diese
M. derselbe
D. desselben
C. demselben
B. denselben
dieselbe
derselben
derselben
dieselbe
dasselbe
desselben
demselben
dasselbe
dieselben
derselben
denselben
dieselben
M. der
D. dessen
C. dem
B. den
die
deren
der
die
das
dessen
dem
das
die
deren
denen
die
17 ZAIMKI NIEOKREŚLONE
niemand
kein
nichts
jemand
jeder
etwas
alles
alle
viele
einige
man
nikt
żaden
nic
ktoś
każdy
coś
wszystko
wszyscy
liczni (dużo)
niektórzy
(nieokreślony)
mianownik
dopełniacz
celownik
biernik
Ich sehe niemand(en). Nikogo nie widzę.
Ich habe keine Zeit. Nie mam czasu.
Er hat nichts mehr. Nie ma już nic.
Ist hier jemand? Jest tu ktoś?
Der Zug fährt jeden Tag. Pociąg jeździ każdego dnia.
Etwas ist geschehen. Coś się stało.
Ist das alles? Czy to jest wszystko?
Alle sind hier. Wszyscy są tutaj.
Viele kamen spät. Wielu przyszło późno.
Einige sind schon hier. Niektórzy są już tutaj.
Wie sagt man das auf deutsch?
Jak to się mówi po niemiecku?
Man sagt... Mówi się...
Man hat ihn im Radio gehört. Słyszano go w radiu.
jemand
jemand(e)s
jemand(em)
jemand(en)
niemand
niemand(e)s
niemand(em)
niemand(en)
13
Uniwersalny slownik POL-NIE.indb 13
26-01-12 13:15:59
18 PRZYIMKI Z BIERNIKIEM
bis – do (dotyczące czasu)
Bis heute hat er uns nicht besucht. Do dziś nie odwiedził nas.
durch – przez (ruch przez; z jednego końca na drugi)
Der Zug fährt durch einen Tunnel. Pociąg jedzie przez tunel.
durch – powód
Ich habe das durch eigene Schuld verloren. Zgubiłam to ze swojej winy.
durch – przez, podczas, w czasie
Den ganzen Winter hindurch sind wir Ski gelaufen. Przez całą zimę jeździliśmy
na nartach.
für – dla
Die Blumen sind für dich. Kwiaty są dla ciebie.
für – zamiast, za (w zastępstwie)
Er arbeitet für zwei. Pracuje za dwóch.
für – na (dotyczące czasu)
Er ist für drei Wochen verreist. Wyjechał na trzy tygodnie.
für – na, po (porównanie, ocena)
Für sein Alter ist das Kind gut entwickelt. Na swój wiek to dziecko jest dobrze
rozwinięte.
gegen – przeciwko
Ich bin gegen diesen Vorschlag. Jestem przeciwko tej propozycji.
gegen – o, przeciw (uderzenie w przeszkodę)
Die Kinder werfen mit dem Ball gegen die Wand. Dzieci rzucają piłką o ścianę.
gegen – około (dotyczące czasu)
Gegen Mittagszeit gehen wir nach Hause. Około południa idziemy do domu.
gegen – przeciw (wzgląd, porównanie)
Gegen gestern ist es heute kalt. W porównaniu z dniem wczorajszym dzisiaj
jest chłodno.
gegen – za, na przeciw (równowartość, przeciwdziałanie)
Ich gab Ihnen Tropfen gegen Husten. Dałem panu krople na kaszel.
ohne – bez (absencja, niedostatek, rozłączenie)
Er hat es ohne mein Wissen getan. Zrobił to bez mojej wiedzy.
um – około (przestrzeniowo)
Die Erde läuft um die Sonne herum. Ziemia kręci się wokół słońca.
um – o, w (dotyczące czasu)
Ich komme um ein Uhr. Przyjdę o pierwszej.
um – o (życzenie, prośba)
Es geht vor allem um Genauigkeit. Chodzi przede wszystkim o dokładność.
um – o (strata, ubytek)
Der Pilot ist ums Leben gekommen. Pilot stracił życie.
um – za (wymiana i cena)
Einen Tag um den anderen. Dzień za dniem.
14
Uniwersalny slownik POL-NIE.indb 14
26-01-12 13:15:59
um – o (znaczenie miary, różnicy, wielkości)
Sie haben ihren Urlaub um 5 Tage verlängert. Przedłużyli sobie urlop o 5 dni.
entlang – wzdłuż (występuje po rzeczowniku)
Wir gehen die Blumenstraße entlang. Idziemy wzdłuż ulicy kwiatowej/Idziemy
ulicą kwiatową.
19 PRZYIMKI Z CELOWNIKIEM
ab – z, ze (dotyczące miejsca)
Ab Prag hast du gute Verbindung. Z Pragi masz dobre połączenie.
ab – od (dotyczące czasu)
Ab morgen werde ich besser. Od jutra się poprawię.
aus – z, ze (dotyczące miejsca)
Meine Freunde sind aus Frankreich gekommen. Moi przyjaciele przyjechali z Francji.
aus – z, ze (pochodzenie, materiał)
Das Haus ist aus Ziegelstein gebaut. Dom zbudowany jest z cegły.
aus – przyczyna, podnieta, pobudka
Er hat mir aus Freundschaft geholfen. Pomógł mi z przyjaźni.
außer – poza (dotyczące miejsca)
Der Hafen war bereits außer Sicht. Portu już nie było widać.
außer – oprócz (wykluczenie, wyłączenie)
Außer dir ist niemand gekommen. Oprócz ciebie nikt nie przyszedł.
bei – przy, pod, u (miejsce)
Wir treffen uns beim Rathaus. Spotkamy się przy ratuszu.
bei – przy, w czasie, podczas (dotyczące czasu)
Beim Lesen brauche ich eine Brille. Do czytania potrzebne mi są okulary.
bei – przy, za (warunek)
Bei Gefahr Knopf drücken! W razie niebezpieczeństwa nacisnąć guzik.
entgegen – naprzeciw, przeciwko (kierunek)
Wir kommen dir entgegen. Wyjdziemy ci naprzeciw.
entgegen – wbrew, na przekór (przyzwolenie)
Sie handeln den gültigen Gesetzen entgegen. Postępują wbrew
obowiązującemu prawu.
entlang – wzdłuż, obok (dotyczące miejsca, jeśli przyimek znajduje się przed
rzeczownikiem)
Entlang der Straße baut man neue Garagen. Wzdłuż drogi budowane są nowe
garaże.
gegenüber – przeciw, naprzeciw, przeciwko (dotyczące miejsca)
Er wohnt gegenüber der Schule. Mieszka naprzeciwko szkoły.
gegenüber – przeciwko, wobec, w porównaniu z (wzgląd)
Gegenüber mir hast du gute Arbeit. W porównaniu ze mną masz dobrą pracę.
gegenüber – wobec (stosunek)
Wir haben ihm gegenüber Vorbehalte. Mamy wobec niego zastrzeżenia.
15
Uniwersalny slownik POL-NIE.indb 15
26-01-12 13:15:59
gemäß – według, w zgodzie (zgoda)
Sie handelten seinem Vorschlag gemäß. Postępowali zgodnie z jego
propozycją.
mit – z, ze (połączenie, wzajemność)
Ich möchte Kaffee mit Zucker. Chciałbym kawę z cukrem.
mit – z, ze (środek, pośrednictwo)
Ich schicke den Brief mit der Post. Wysyłam ten list pocztą.
mit – czasowo
Die Ausstellung endet mit dem heutigen Datum. Ekspozycja kończy się
z dniem dzisiejszym.
mit – z, ze (sposób)
Wir erwarten Sie mit großer Freude. Oczekujemy Pana z wielką radością.
nach – do (zmierzanie, celowanie)
Die Delegation reist nach Indien. Delegacja podróżuje do Indii.
nach – po (dotyczące czasu)
Nach der Pause beginnt der Unterricht. Po przerwie zaczyna się lekcja.
nach – według, po (zgoda)
Nach meiner Überzeugung ist das gut. Według mojego przekonania to dobrze.
seit – od (czas)
Ich bin hier seit gestern. Jestem tutaj od wczoraj.
von – z, ze (dotyczące miejsca, kierunku)
Der Zug kommt von Berlin. Pociąg przyjeżdża z Berlina.
von – od, ode (pochodzenie, sprawca, twórca, powód)
Grüßen Sie ihn von mir! Proszę go ode mnie pozdrowić.
von – z, ze (część całości)
Nimm ein Stück von diesem Kuchen. Weź sobie kawałek tego ciasta.
von – od, z (przyczyna, podnieta)
Schon bin ich müde von der Arbeit. Już jestem zmęczony pracą.
von – charakter, jakość
Es war der Mann von kleiner Gestalt. Był to mężczyzna małego wzrostu.
zu – do (miejsce, osoba)
Ich muss zum Arzt gehen. Muszę pójść do lekarza
zu – na, w (dotyczące czasu)
Du kommst zur rechten Zeit. Przychodzisz w samą porę.
zu – charakter ruchu
Ich fahre gern zu Pferd. Lubię jeździć konno.
zu – do, przy, za (dane numeryczne)
Wir wohnten im Studentenheim zu dritt. Mieszkaliśmy w akademiku we trzech.
zu – na, w, za (cel)
Er reichte mir die Hand zum Abschied. Podał mi rękę na pożegnanie.
16
Uniwersalny slownik POL-NIE.indb 16
26-01-12 13:15:59
20 PRZYIMKI Z CELOWNIKIEM I BIERNIKIEM
an (celownik) – o, przy (dotyczące miejsca)
Das Bild hängt an der Wand. Obraz wisi na ścianie.
Das Rad lehnt an der Wand. Rower oparty jest o ścianę.
An der Tür wartet Ihr Patient. Przy drzwiach czeka pański pacjent.
an – w, za (dotyczące czasu, z czasownikiem wyrażającym ruch)
Am ersten Weihnachtstag fahren wir zu meiner Großmutter.
W pierwszy dzień Świąt Bożego Narodzenia jedziemy do mojej babci.
an – na (ustalenie)
Er ist noch jung an Jahren. Jest jeszcze za młody.
an (biernik) – na, do (dotyczące miejsca, z czasownikiem wyrażającym ruch)
Wer hat die Landkarte an die Wand gehängt? Kto powiesił mapę na ścianie?
Er geht langsam ans Fenster. Powoli podchodzi do okna.
an – do (dotyczące czasu)
Wir tanzten bis an den frühen Morgen. Tańczyliśmy aż do samego rana.
an – chyba, około (przybliżenie)
Sie ist schon an sechsmal operiert. Była już chyba ze sześć razy operowana.
auf (celownik) – na (umiejscowienie na powierzchni przedmiotu)
Die Katze sitzt auf dem Dach. Kot siedzi na dachu.
auf – na (ruch na pewnej przestrzeni)
Die Kinder spielen auf dem Spielplatz. Dzieci bawią się na boisku.
auf – w (pobyt w pewnym pomieszczeniu, budynku)
Ich bleibe auf meinem Zimmer. Zostanę w swoim pokoju.
auf – na (wskazuje na pewną sferę czynności)
Ich will auf der Post arbeiten. Chcę pracować na poczcie.
auf (biernik) – na (dotyczące miejsca, z czasownikiem wyrażającym ruch)
Setzen Sie sich auf den Stuhl. Niech pan usiądzie na krześle.
Ich muß aufs Dach steigen. Muszę wyjść na dach.
Morgen machen wir uns auf den Weg. Jutro wyruszamy w podróż.
auf – za, po (następność)
Auf Regen folgt Sonnenschein. Po deszczu przychodzi słońce.
auf – na (czasowo)
Er hat das Haus auf 5 Jahre gemietet. Wynajął dom na 5 lat.
Es geschah vom 16. auf den 17. Januar. Zdarzyło się to z 16 na 17 stycznia.
auf – na, w, po (sposób)
Ich schreibe das Buch auf Deutsch. Piszę tę książkę po niemiecku.
auf – na (przyczyna, powód, cel)
Ich mache das auf deinen Wunsch. Zrobię to na twoje życzenie.
in (celownik) – w, we, na (dotyczące miejsca)
Die Kinder sind im Theater. Dzieci są w teatrze.
in – w, za (czasowo)
Ich komme in der nächsten Woche. Przyjdę w następnym tygodniu.
In einer Stunde ist die Reparatur fertig. Za godzinę naprawa będzie skończona.
in – w, z (sposób, miara)
Er muß schon in großer Eile sein. Musi się już bardzo śpieszyć.
in (biernik) – kierunek (dotyczące miejsca, z czasownikiem wyrażającym ruch)
Kommst du in die Stadt mit? Pójdziesz ze mną do miasta?
Uniwersalny slownik POL-NIE.indb 17
17
26-01-12 13:15:59
neben (celownik) – obok, przy (dotyczące miejsca)
Wir wohnen neben der Schule. Mieszkamy obok szkoły.
neben – obok, pomimo (obecność kogoś, czegoś)
Neben anderen Möglichkeiten. Oprócz innych możliwości.
neben (biernik) – obok (dotyczące miejsca, z czasownikiem wyrażającym ruch)
Er setzte sich neben mich. Usiadł obok mnie.
über (celownik) – (po)nad (dotyczące miejsca, z czasownikiem wyrażającym ruch)
Das Flugzeug fliegt über den Wolken. Samolot leci nad chmurami.
über (biernik) – przez, po (dotyczące miejsca, z czasownikiem wyrażającym ruch)
Der Weg führt über einen Fluß. Droga prowadzi przez rzekę.
über – przez (dotyczące czasu)
Es hat die ganze Nacht über geregnet. Padało całą noc.
über – ponad (ilość)
Das Buch kostet über 100 Euro. Książka kosztuje ponad 100 euro.
über – na, ponad (gromadzenie)
Das ist Wunder über Wunder. To jest cud nad cudy.
unter (celownik) – pod (dotyczące miejsca)
Der Hund liegt unter dem Sofa. Pies leży pod kanapą.
unter – pod, za, z (sposób)
Mütter gebären Kinder unter Schmerzen. Matki rodzą dzieci w bólach.
unter – pod, mniej niż (sposób, miara)
Der Film ist für Jugendliche unter 16 Jahren verboten. Film nie jest dozwolony dla
młodzieży poniżej 16. roku życia.
unter – między (relacje międzyludzkie)
Ich muss es dir unter vier Augen sagen. Muszę ci to powiedzieć w cztery oczy.
unter (biernik) – pod (dotyczące miejsca, czasownikiem wyrażającym ruch)
Der Hund setzte sich unter den Tisch. Pies usiadł pod stołem.
unter – między (społeczeństwo)
Sie ging nie unter die Menschen. Nigdy nie chodziła między ludzi.
vor (celownik) – przed (dotyczące miejsca, z czasownikiem wyrażającym ruch)
Ich warte auf dich vor der Schule. Zaczekam na ciebie przed szkołą.
vor – przed, o, za (dotyczące czasu)
Ich war hier vor 6 Uhr. Byłem tutaj przed szóstą.
vor – z, ze, od, dla (przyczyna)
Vor Freunde küsste sie ihn. Z radości pocałowała go.
vor (biernik) – przed (dotyczące miejsca, z czasownikiem wyrażającym ruch)
Sie trat vor den Spiegel. Stanęła przed lustrem.
hinter (celownik) – za (dotyczące miejsca)
Die Garage liegt hinter dem Haus. Garaż jest za domem.
hinter (biernik) – za (dotyczące miejsca, z czasownikiem wyrażającym ruch)
Er will hinter das Haus gehen. Chce pójść za dom.
zwischen (celownik) – między (dotyczące miejsca)
Mein Roman lag zwischen anderen Büchern. Moja powieść leżała między
pozostałymi książkami.
18
Uniwersalny slownik POL-NIE.indb 18
26-01-12 13:15:59
zwischen – między (dotyczące czasu)
Ich komme zwischen drei und vier Uhr. Przyjdę między trzecią a czwartą.
zwischen – (po)między (wzajemność, stosunek)
Was ist der Unterschied zwischen mir und dir? Jaka jest różnica między mną a tobą?
zwischen (biernik) – między (dotyczące miejsca, z czasownikiem wyrażającym ruch)
Ich setze mich zwischen den Sohn und die Tochter. Usiądę między synem i córką.
21 PRZYIMKI Z DOPEŁNIACZEM
außerhalb – poza (dotyczące miejsca)
Sie wohnen außerhalb der Stadt. Mieszkają poza miastem.
außerhalb – poza (dotyczące czasu)
Außerhalb der Saison herrscht hier Ruhe. Poza sezonem jest tu spokój.
diesseits – po tej stronie (dotyczące miejsca)
Diesseits der Landkarte seht ihr Tiefebenen. Po tej stronie mapy widzicie niziny.
innerhalb – w (dotyczące miejsca)
Du musst innerhalb des Kreises stehen. Musisz stać w kręgu.
innerhalb – za, w, w ciągu, w czasie (dotyczące czasu)
Innerhalb dieser Woche wird die Arbeit fertig sein. W tym tygodniu praca
będzie skończona.
jenseits – na, po drugiej stronie (dotyczące miejsca)
Jenseits des Grenze liegt Frankfurt. Po drugiej stronie granicy leży Frankfurt.
längs – wzdłuż (dotyczące miejsca)
Wir fahren längs des Flusses. Jedziemy wzdłuż rzeki.
oberhalb – nad, wyżej (dotyczące miejsca)
Dort oberhalb der Berge geht die Sonne auf. Tam nad górami wschodzi słońce.
statt – zamiast (stosunek zastępczości)
Statt des Abenteuerfilms spielte man einen historischen Film. Zamiast filmu
przygodowego dali film historyczny.
trotz – na przekór temu, pomimo (przypuszczenie)
Trotz des Regens gingen sie spazieren. Mimo deszczu poszli na spacer.
unterhalb – pod, poniżej (dotyczące miejsca)
Unterhalb der Burg fließt ein Fluß. Pod zamkiem płynie rzeka.
unweit – niedaleko (dotyczące miejsca)
Unweit des Hauses gibt es einen kleinen See. Niedaleko domu jest małe jezioro.
während – w czasie, podczas, w okresie, w ciągu (czas)
Das Kind spielte während der Autofahrt. Dziecko bawiło się podczas podróży autem.
wegen – dla (powód, przyczyna)
Heute ist wegen technischer Schwierigkeiten geschlossen. Dzisiaj jest
zamknięte z powodów technicznych.
wegen – ze względu na, z powodu, dla (cel)
Er hat das Haus wegen seiner Kinder gebaut. Zbudował ten dom ze względu
na swoje dzieci.
19
Uniwersalny slownik POL-NIE.indb 19
26-01-12 13:15:59
22 PODSTAWOWY PODZIAŁ SPÓJNIKÓW
SPÓJNIKI WSPÓŁRZĘDNE (Koordierende Konjunktionen)
- łączą zdania równoważne (główne)
zdanie główne spójnik
zdanie główne
Mutter ist zu Hause
und
ich gehe in die Schule.
Mama jest w domu
a
ja idę do szkoły.
SPÓJNIKI PODRZĘDNE (Subordinierende Konjunktionen)
- podporządkowują zdanie podrzędne zdaniu głównemu albo innemu zdaniu
podrzędnemu
zdanie główne
spójnik
zdanie podrzędne
Ich bleibe hier
bis
der Regen aufhört.
Zostanę tutaj,
aż/lub/póki nie
przestanie padać.
23 SPÓJNIKI WSPÓŁRZĘDNE
SZYK ZDANIA PROSTY
–
–
–
–
–
–
aber
denn
doch
oder
sondern
und
ale, jednak(że)
ponieważ, bo
ale, jednak(że), tym niemniej, przecież
lub, albo
lecz
i, a
–
–
–
–
–
–
–
–
–
SZYK ZDANIA PRZESTAWNY
außerdem
poza tym
dann
potem, w takim razie
deshalb, darum, deswegen
dlatego
sonst
w przeciwnym razie, inaczej, albo
so
więc
trotzdem
pomimo to, jednak(że)
entweder ... oder
albo ... albo
weder ... noch
ani ... ani
nicht nur ... sondern auch
nie tylko ... lecz także
20
Uniwersalny slownik POL-NIE.indb 20
26-01-12 13:15:59
24 SPÓJNIKI PODRZĘDNE
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
als
als dass
als ob
(an)statt dass
(an)statt ... zu ...
außer daß
außer um ... zu
bevor
bis
da
damit
dass
ehe
falls
indem
insofern (als)
insoweit (als)
je ... desto
je nachdem
kaum dass
nachdem
nur dass
ob
obwohl
ohne dass
ohne ... zu
seit, seitdem
so dass
sobald (sowie)
sofern
solange
sooft
soviel
soweit
sowie
(an)statt, statt...dass, statt...zu
trotzdem
um ... zu
während
weil
wenn
wenn auch...so doch
wie
zumal
kiedy, gdy
aby, żeby
jako by, jakoby
zamiast
chyba że (tylko)
chyba że (tylko) za, do
zanim
niż, kiedy, dopóki nie
dlatego że, kiedy
żeby
że, żeby, niech
niż, (prędzej) niż
kiedy, w przypadku, że, jeżeli
tym, że
o ile, jeżeli
i ile
im ... tym
w zależności od
jak tylko
po
tylko że
czy, o ile, jeżeli
aczkolwiek, chociaż, mimo że
(i) nie, i/a nawet
od (tej pory co), od (tego czasu co)
tak ... że, tak (że), a więc
jak tylko
o ile, jeżeli
dopóki
kiedykolwiek, jednakże
o ile, jeżeli
o ile, póki
jak tylko, również, także
zamiast
pomimo że
aby, żeby
podczas gdy, kiedy
dlatego że, ponieważ
jeśli, jeżeli, kiedy, gdy
nawet kiedy, ... to i
jak, jako
szczególnie, zwłaszcza, tym bardziej że
21
Uniwersalny slownik POL-NIE.indb 21
26-01-12 13:15:59
25 ZDANIA POJEDYNCZE
OZNAJMUJĄCE:
– Das Kind ist im Kindergarten.
– Heute bin ich zu Hause.
– Es regnet.
Dziecko jest w przedszkolu.
Dzisiaj jestem w domu.
Pada deszcz.
PYTAJĄCE:
– pytania rozstrzygające
Tworzymy stawiając czasownik na początku zdania:
– Hast du heute Zeit?
Masz dzisiaj czas?
– Fahren Sie ins Gebirge?
Jedzie pan w góry?
– Bleibst du zu Hause?
Zostajesz w domu?
– Bist du hungrig?
Jesteś głodny?
– pytania uzupełniające
Na początku tych zdań znajdują się zaimki pytające: was?, wer?, wann?, wohin?, wo?,...
– Was möchtest du zum Essen?
Co chciałbyś do jedzenia?
– Wann kommst du nach Hause?
Kiedy przyjdziesz do domu?
ROZKAZUJĄCE
– Geh sofort nach Hause!
– Kinder, seid mal ruhig!
– Fragen wir ihn danach!
WYKRZYKNIKOWE
– Welch ein schöner Tag!
– Habt ihr schon jemals einen
besseren Wein getrunken?!
Idź natychmiast do domu!
Dzieci, bądźcie wreszcie cicho!
Zapytajmy go o to!
Jaki piękny dzień!
Czy piliście już kiedyś lepsze wino?!
KONSTRUKCJA RAMOWA:
Na końcu zdania znajdują się: bezokolicznik, imiesłów przeszły, prefiksy rozdzielne:
– Wollen Sie heute kommen?
Chce pan dzisiaj przyjść?
– Ich muss nach Hause gehen.
Muszę iść do domu.
– Hast du den neuen Film gesehen?
Widziałeś ten nowy film?
– Er ist zu schnell gefahren.
Jechał za szybko.
– Ich rufe dich an.
Zadzwonię do ciebie.
26 ZDANIA ZŁOŻONE WSPÓŁRZĘDNIE
Złożone są z przynajmniej dwóch zdań głównych.
22
SZYK PROSTY
Spójniki aber, denn, doch, oder, sondern, und nie mają wpływu na szyk
wyrazów w zdaniu:
Ich komme nicht, denn ich habe keine Zeit.
Nie przyjdę, ponieważ nie mam czasu.
Uniwersalny slownik POL-NIE.indb 22
26-01-12 13:15:59
SZYK PRZESTAWNY
Spójniki außerdem, dann, deshalb, darum, deswegen, sonst, so, trotzdem,
entweder ... oder, weder ... noch, nicht nur ... sondern auch zmieniają szyk
wyrazów w zdaniu, bezpośrednio po spójniku stawiamy czasownik.
Er war krank, deshalb kam er nicht.
Był chory, dlatego nie przyszedł.
27 ZDANIA ZŁOŻONE PODRZĘDNIE
Złożone są z co najmniej jednego zdania głównego i jednego zdania
pobocznego.
Rodzaje zdań pobocznych:
Dopełnieniowe
– odpowiada na pytania wszystkich przypadków oprócz
mianownika
– spójniki: dass, ob, wann, warum, wohin, wo
Es freut uns, dass du schon gekommen bist.
Cieszy nas, że już przyszedłeś.
Przydawkowe
(względne)
– określa podmiot zdania głównego, po którym występuje.
– jako spójniki stosujemy zaimki względne:
der, die, dessen, dem, ...
Das ist das Buch, das du brauchst.
To ta książka, którą potrzebujesz.
Warunkowe
– odpowiada na pytania: unter welcher Bedingung?
(pod jakim warunkiem), in welchem Fall? (w jakim
przypadku), wann? (kiedy)
– spójniki: wenn, falls
Wenn ich Zeit habe, rufe ich dich an.
Jeśli będę miał czas, zadzwonię do ciebie.
Przyzwalające
– odpowiada na pytanie: trotz welcher Bedingung? (mimo czego)
– spójniki: obwohl, obgleich, obschon, trotzdem
Er arbeitet noch, obwohl es schon alt ist.
Jeszcze pracuje, chociaż jest już stary.
Skutkowe
– wyraża skutek czynności określonej w zdaniu głównym
– spójniki: so dass/sodass, so ..., dass, dermaßen ..., dass,
zu ..., als dass
Er war so krank, dass seine Mutter den Arzt gerufen hat.
Był tak chory, że jego matka wezwała lekarza.
23
Uniwersalny slownik POL-NIE.indb 23
26-01-12 13:15:59
28 ZDANIA OKOLICZNIKOWE
Wyrażają okoliczniki, które rozwijają orzeczenie zdania głównego.
– czasu
24
– wyraża relacje czasowe; odpowiada na pytania: wann? (kiedy), seit
wann? (od kiedy) bis wann? (do kiedy), wie lange? (jak długo)
– spójniki: als*, wenn, während, bevor/ehe, seitdem/seit, bis,
sobald, solange, sooft, nachdem**
Ich bleibe hier, solange du hier bist.
Zostanę tu, dopóki ty tutaj jesteś.
* Spójnik als stosujemy wyłącznie dla czynności jednorazowej
mającej miejsce w przeszłości:
Als ich im Sommer in Berlin war, besuchte ich das Pergamonmuseum.
** Spójnik nachdem wymaga zastosowania następstwa czasów:
Nachdem ich einen Kredit bekommen habe, kaufe ich eine Wohnung.
Gdy tylko dostanę kredyt, kupię mieszkanie.
zdanie podrzędne
zdanie nadrzędne
Perfekt
Präsens/Futur I
Plusquamperfekt
Imperfekt
– przyczyny – odpowiada na pytania: warum? weshalb? (dlaczego), aus welchem
Grund? (z jakiego powodu)
– spójniki: weil, da*
Er kommt nicht, weil er krank ist.
Nie przyjdzie, ponieważ jest chory.
* Spójnik da stosujemy, gdy zdanie podrzędnie stoi przed zdaniem
głównym:
Da ich Halsschmerzen habe, gehe ich zum Arzt.
Ponieważ boli mnie gardło, idę do lekarza.
- sposobu – wyraża sposób wykonywania czynności; odpowiada na pytania:
wie? (jak), auf welche Weise? (w jaki sposób), in welchem Maße?
(w jakim stopniu)
– spójniki: indem dadurch dass, ohne dass, anstatt dass, sofern,
je ... desto,
Sie half der Mutter, indem sie das Geschirr abgewaschen hat.
Pomogła mamie w ten sposób, że umyła naczynia.
- celu
– wyraża cel lub zamiar; odpowiada na pytania: wozu? (po co),
warum? (dlaczego), zu welchem Zweck? (w jakim celu)
– spójniki: damit, um ... zu*
Ich lerne Deutsch, damit ich in Deutschland arbeiten kann.
Uczę się niemieckiego, by móc studiować w Niemczech.
* Konstrukcję bezokolicznikową um ... zu stosujemy tylko wtedy,
gdy podmiot w obu zdaniach jest taki sam:
Ich lerne Deutsch, um in Deutschland studieren zu können.
Uczę się niemieckiego, by móc studiować w Niemczech.
Uniwersalny slownik POL-NIE.indb 24
26-01-12 13:15:59
29 LICZEBNIKI GŁÓWNE
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
null, die Null
ein(s)
zwei
drei
vier
fünf
sechs
sieben
acht
neun
zehn
elf
zwölf
dreizehn
vierzehn
fünfzehn
sechzehn
siebzehn
achtzehn
neunzehn
zwanzig
einundzwanzig
zweiundzwanzig
dreiundzwanzig
dreißig
vierzig
fünfzig
sechzig
siebzig
achtzig
neunzig
hundert
hunderteins
hundertzwei
zweihundert
sechshundert
(ein) tausend
zweitausendsechshunderteinundfünfzig
sechstausend
21
22
23
30
40
50
60
70
80
90
100
101
102
200
600
1 000
2 651
6 000
1 000 000
eine Million
1 000 000 000 eine Milliarde
30 LICZEBNIKI PORZĄDKOWE
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
der, die, das
der, die, das
der, die, das
der, die, das
der, die, das
der, die, das
der, die, das
der, die, das
der, die, das
der, die, das
der, die, das
erste
zweite
dritte
vierte
fünfte
sechste
siebte
achte
neunte
zehnte
elfte
12.
13.
14.
20.
21.
22.
30.
100.
101.
351.
der, die, das
der, die, das
der, die, das
der, die, das
der, die, das
der, die, das
der, die, das
der, die, das
der, die, das
der, die, das
zwölfte
dreizehnte
vierzehnte
zwanzigste
einundzwanzigste
zweiundzwanzigste
dreißigste
hundertste
hunderterste
dreihunderteinundfünfzigste
25
Uniwersalny slownik POL-NIE.indb 25
26-01-12 13:15:59
31 PODSTAWOWE DZIAŁANIA ARYTMETYCZNE
DODAWANIE
2
zwei
ODEJMOWANIE
+
plus
3
drei
=
ist [gleich]
5
fünf
6
sechs minus
2
zwei
=
ist [gleich]
4
vier
MNOŻENIE
2
zwei
x
mal
3
drei
=
ist [gleich]
6
sechs
DZIELENIE
8
acht
:
durch
2
zwei
=
ist [gleich]
4
vier
32 DNI TYGODNIA
der Montag
der Dienstag
der Mittwoch
der Donnerstag
der Freitag
der Sonnabend (Samstag)*
der Sonntag
poniedziałek
wtorek
środa
czwartek
piątek
sobota
niedziela
wann? am Montag
w poniedziałek
* wyrażenie południowoniemieckie
33 MIESIĄCE
der Januar
der Februar
der März
der April
der Mai
der Juni
der Juli
der August
der September
der Oktober
der November
der Dezember
styczeń
luty
marzec
kwiecień
maj
czerwiec
lipiec
sierpień
wrzesień
październik
listopad
grudzień
wann? im August
w sierpniu
26
Uniwersalny slownik POL-NIE.indb 26
26-01-12 13:15:59
34 PORY ROKU
der Frühling
der Sommer
der Herbst
der Winter
wiosna
lato
jesień
zima
wann? im Sommer
latem
35 OKREŚLANIE CZASU I DATY
godz. 1 : 00
godz. 3 : 00
godz. 3 : 05
godz. 3 : 10
godz. 3 : 15
godz. 3 : 20
godz. 3 : 30
godz. 3 : 35
godz. 3 : 40
godz. 3 : 45
godz. 3 : 50
godz. 3 : 55
Es ist 1 Uhr. / Es ist eins.
Es ist 3 Uhr. / Es ist drei.
Es ist 5 nach 3.
Es ist 10 nach 3.
Es ist ein Viertel 4. / Es ist ein Viertel nach 3.
Es ist 10 (Minuten) vor halb 4.
Es ist halb 4.
Es ist 5 Minuten nach halb 4.
Es ist 10 (Minuten) nach halb 4. / Es ist 20 (Minuten) vor 4.
Es ist drei Viertel 4. / Es ist ein Viertel vor 4.
Es ist 10 (Minuten) vor 4.
Es ist 5 (Minuten) vor 4.
Heute ist der 25. Juni 1986.
(der fünfundzwanzigste Juni neunzehnhundertsechsundachtzig)
Berlin, den 26. Januar 1986
(den sechsundzwanzigsten)
München, am 18. Juni 1995
(am achtzehnten)
36 Użycie przecinka w pisowni
Zasady stawiania przecinka nie różnią się zbytnio od tych, które stosuje się
w j. polskim. Małe różnice istnieją w następujących przypadkach:
1. Przecinek przed spójnikami und i oder:
Zasady nowej interpunkcji nie przewidują oddzielania przecinkiem zdań połączonych
spójnikami und i oder (jak również entweder – oder, weder – noch).
Inge ist in der Küche und bäckt Kuchen.
Inge jest w kuchni i piecze ciasto.
Przecinek stawiamy, żeby zaakcentować odmienne informacje w zdaniach.
Ich habe Klavier gespielt, und er hat gelesen.
Grałem na fortepianie, a on czytał.
27
Uniwersalny slownik POL-NIE.indb 27
26-01-12 13:15:59
2. Przecinek przed bezokolicznikiem z zu:
Zasady nowej interpunkcji nie przewidują oddzielania przecinkiem części
składowych konstrukcji bezokolicznikowej.
a) jeżeli nie jest rozwinięta
Es ist schon Zeit zu gehen.
Już pora iść.
b) jeżeli zastąpiony czasownik wyraża modalność
Hans scheint krank zu sein.
Wydaje się, że Jan jest chory.
c) jeżeli znajduje się na początku zdania i jest podmiotem
Fleißig zu arbeiten ist unsere Pflicht.
Naszym obowiązkiem jest pilnie pracować.
Przecinek można postawić oddzielając człony konstrukcji bezokolicznikowej,
aby uniknąć nieporozumień i zaakcentować ich odmienność.
a) jeżeli jest rozwinięta co najmniej jednym czasownikiem
Es ist Zeit, sofort zu gehen.
Już pora, żebyśmy natychmiast wyszli.
b) jeżeli na nią wskazuje jakieś słowo w zdaniu pobocznym
Er dachte nicht daran, zu arbeiten.
Nie myślał o tym, żeby pracować.
c) w przypadku bezokolicznika z um zu, ohne zu, statt zu
Ich komme, um euch zu helfen.
Przychodzę, żeby wam pomóc.
28
Uniwersalny slownik POL-NIE.indb 28
26-01-12 13:15:59
Niedostępne w wersji demonstracyjnej.
Zapraszamy do zakupu
pełnej wersji książki
w serwisie