Lokaskýrsla SAFT 2006-2008
Transcription
Lokaskýrsla SAFT 2006-2008
SAFT Samfélag, fjölskylda og tækni Lokaskýrsla 2006 – 2008 Teiknari: Birgir Ísar, 7 ára LOKASKÝRSLA 1 LOKASKÝRSLA 2 EFNISYFIRLIT Aðgerðaáætlun um örugga netnotkun 02 SAFT verkefnið á Íslandi 02 Framkvæmd verkefnis 02 Fjölmiðlaherferð um siðferði á netinu 03 Alþjóðlegi netöryggisdagurinn 2007 og 2008 04 Tækni og vit 05 Álit varðandi lagasetningar og reglugerðir 05 SAFT könnun á net- og farsímanotkun 05 Fræðsluefni um skráarskipti og niðurhal 07 Bæklingur um farsíma 07 Samstarf um þróun rafrænna skilríkja (eID) 08 Herferð um PEGI merkingarkerfið fyrir tölvuleiki 08 Fyrirlestraherferð um landið 08 Leiðbeiningar um „góða starfssiði“ fyrir netþjónustuaðila 09 SAFT ungmennaráð 09 Nýtt SAFT námsefni 11 SAFT vefsetrið 11 Netsvar - hjálparlínan 11 Innlent samstarf 12 Samstarf við INSAFE netverkið og önnur Evrópulönd 13 Lokaorð 13 LOKASKÝRSLA 3 AÐGERÐAÁÆTLUN UM ÖRUGGA NETNOTKUN Frá árinu 1999 hefur Evrópusambandið rekið aðgerðaáætlun um örugga netnotkun sem kallast Safer Internet Action Plan (http://ec.europa.eu/saferinternet). Markmið áætlunarinnar er að stuðla að öruggri notkun nets og annarra nýmiðla meðal barna og unglinga, m.a. með því að berjast gegn ólöglegu og óæskilegu efni og stuðla að vitundarvakningu um örugga netnotkun í samfélaginu. Áætluninni er skipt í fjórar megin aðgerðir: • • • • Verndun barna gegn ólöglegu eða meiðandi efni á netinu Aðgerðir gegn óæskilegu og meiðandi efni á netinu Hvatning til öruggara netumhverfis Vakningarátak um jákvæða og örugga netnotkun Innan áætlunarinnar hafa verið sett af stað verkefni í 27 Evrópulöndum. Verkefnin eru hluti af evrópsku samstarfsneti sem kallast INSAFE (www.saferinternet.org) sem er samhæft af skólanetinu European Schoolnet (www.eun.org). SAFT VERKEFNIÐ Á ÍSLANDI Heimili og skóli – landssamtök foreldra, hefur rekið vakningarátak um örugga netnotkun á Íslandi síðan í október 2004. Í september 2008 lauk þriðja hluta verkefnisins. Verkefnið, sem er styrkt af aðgerðaáætlun ESB um örugga netnotkun, hefur frá upphafi gengið undir nafninu Samfélag, fjölskylda og tækni, skammstafað SAFT. Markmið SAFT er að reka vakningarátak um örugga og jákvæða notkun nets og annarra nýmiðla meðal barna og unglinga, foreldra, kennara, upplýsingatækniiðnaðar, fjölmiðla og stjórnvalda. Viðfangsefni verkefnisins snúa að því að fræða og styðja börn og foreldra í að njóta netsins og nýrra miðla á jákvæðan og öruggan hátt. Á árunum 2006-2008 var lögð sérstök áhersla á netsiðferði, aldurs- og innihaldsmerkingar tölvu- leikja, gagnrýna netnotkun, ábyrga notkun farsíma og persónuvernd á netinu. Fyrir hönd Heimilis og skóla stýrðu verkefninu María Kristín Gylfadóttur, þáverandi formaður samtakanna, og verkefnisstjórarnir Guðberg Jónsson og Hlíf Böðvarsdóttir en aðrir starfsmenn samtakanna tóku einnig virkan þátt. Sérstök verkefnisstjórn átaksins var skipuð fulltrúum frá menntamálaráðuneyti, Háskóla Íslands og Félagi um upplýsingatækni og menntun (F3) auk verkefnisstjóra SAFT. Í stýrihópi verkefnisins sátu fulltrúar frá ýmsum hagsmunaaðilum, m.a. frá stjórnvöldum, úr viðskiptalífinu, frá rannsóknaraðilum, og menntunar- og forvarnaraðilum. FRAMKVÆMD VERKEFNIS Á verkefnatímanum stóð SAFT fyrir mörgum viðburðum og tók þátt í fjölda annarra verkefna þar sem jákvæð notkun netsins og annarra nýmiðla var til umfjöllunar. SAFT stóð meðal annars fyrir viðburðum í tengslum við alþjóðlegan netöryggisdag sem haldinn er í febrúar ár hvert. Verkefnisstjórar fóru í fyrirlestraherferð hringinn í kringum Ísland og tóku þátt í tæknisýningunni Tækni og vit. SAFT átti 4 SAMFÉLAG, FJÖLSKYLDA OG TÆKNI einnig gott samstarf við fjölmiðla og verkefnastjórar voru sýnilegir í ólíkum fjölmiðlum. Fjölmiðlar eru almennt mjög jákvæðir í að kynna áherslur SAFT og hafa borið markhópum skilaboð þess um jákvæða og örugga notkun nets og nýmiðla. Sýnileiki verkefnisins jókst þegar leið á verkefnið og verkefnisstjórar voru reglulega inntir álits um málefni sem tengjast öryggi barna á netinu. Eitt af aðalmarkmiðum verkefnisins var að koma á framfæri upplýsingum um öryggi á netinu til barna, foreldra og kennara og skapa vettvang til umræðna um kosti og galla netsins og tengdra miðla. SAFT hefur ávallt lagt áherslu á að fræða fólk en ekki hræða og vekja athygli á jákvæðri og öruggri netnotkun í samfélaginu frekar en skuggahliðum þess þó vissulega verði að vara við hættum sem þar kunna að finnast. Stór hluti SAFT vakningarátaksins fólst í því að kynna verkefnið fyrir foreldrafélögum grunnskóla um allt land. Foreldrafundir er kjörinn vettvangur til þess að ná til foreldra í smærri hópum og ræða hlutverk foreldra í að stuðla að jákvæðri og öruggri notkun netsins og annarra nýrra miðla. Vakningarátakið var kynnt á fjölda foreldrafunda um allt land og fræðsluefni hefur verið sent til allra grunnskóla og foreldrafélaga í landinu og markhópum kynnt heimasíða verkefnisins. Vinnustofur voru settar upp með foreldrum, umræðuhópar með hagsmunaaðilum, jafningafræðslufundir og fræðslukvöld með foreldrasamtökum. Frétt um PEGI aldurs og innihaldsmerkingar tölvuleikja. FJÖLMIÐLAHERFERÐ UM SIÐFERÐI Á NETINU Kannanir SAFT gefa til kynna að netaðgengi grunnskólabarna á Íslandi sé yfir 99%. Þróun netsins og tengdra miðla hefur gerst með slíkum hraða síðustu árin að það hefur reynst mörgum erfitt að fylgjast með. Niðurstöðurnar gefa sömuleiðis til kynna að foreldrar eru ekki nægilega upplýstir um notkun barna sinna á netinu þrátt fyrir að börnin vilji að foreldrar sýni notkun þeirra meiri áhuga. Vísbendingar um „Kannanir hafa bent á nauðsyn þess að auka þekkingu almennings á því að netið er stór og opinn miðill og að svipaðar samskiptareglur ættu að gilda þar og í daglegum samskiptum á milli manna“ aukið einelti á netinu og að börn fari ein á fund við netvin hafa undirstrikað nauðsyn þess að auka þekkingu almennings á því að netið er stór og opinn miðill og að svipaðar samskiptareglur ættu að gilda þar og í daglegum samskiptum á milli manna. Í janúar 2007 hratt SAFT af stað stórri fjölmiðlaherferð um netsiðferði. Herferðin stóð samfleytt í tvær vikur í öllum fjölmiðlum á Íslandi en fór svo aftur af stað í tvær vikur í apríl 2007. Herferðin naut stuðnings AUGA, sjóðs samtaka íslenskra auglýsingastofa. Tilgangur sjóðsins er að styðja hagsmunasamtök sem vinna að mannúðarmálum við að koma mikilvægum skilaboðum á framfæri. Verkefnisstjórar SAFT unnu með sjóðnum að þróun herferðar, sem m.a. fólst í gerð sjónvarps-, blaða- og útvarpsauglýsinga auk plakats með „Netorðunum fimm“ sem fjalla um góða netsiði. Áður en herferðin hófst stóð SAFT fyrir könnun meðal landsmanna um ýmis atriði sem snúa að áhyggjum almennings um netið og hvernig fólk hagar sér þar. Sömuleiðis var ungt fólk spurt í rýnihópum um þeirra afstöðu til viðfangsefnisins. Netorðin voru gefin út og þeim dreift í alla grunnskóla landsins. Herferðinni var síðan fylgt enn frekar eftir í nóvember 2007 með birtingu auglýsinga í öllum miðlum. Stórri herferð um netsiðferð var hrundið af stað í öllum miðlum í janúar 2007 LOKASKÝRSLA 5 Bæklingur og plakat með „Netorðunum fimm“ var gefið út og dreift í alla grunnskóla landsins Í stuttu máli má segja að herferðin hafi skilað mjög góðum árangri en hún náði athygli 70% landsmanna í fyrstu viku í gegnum sjónvarp, útvarp, prentmiðla og netið. Eftirfylgnikönnun gaf til kynna að 99% þeirra sem höfðu tekið eftir herferðinni þótti hún bera mjög jákvæð og þörf skilaboð sem fékk fólk til að huga að því hvernig það hagaði sér á netinu. Bæklingur og plakat með „Netorðunum fimm“ var gefið út og dreift í skólakerfinu samhliða fjölmiðlaherferð. Margir kennarar nýttu tækifærið og ræddu við nemendur um siðferði á netinu og þrír skólar völdu „Netorðin“ sem innblástur að handritum fyrir leikþætti sem settir voru upp í Borgarleikhúsinu í apríl 2007. Herferðin vakti mjög mikla athygli meðal fjölmiðla og í netsamfélaginu. ALÞJÓÐLEGI NETÖRYGGISDAGURINN 2007 OG 2008 Á alþjóðlega netöryggisdaginn 6. febrúar 2007 stóð SAFT fyrir ráðstefnu um siðferði á netinu og ábyrga netnotkun sem bar heitið „Er Veraldarvefurinn völundarhús“. Um 100 manns tóku þátt í ráðstefnunni sem var haldin í húsakynnum Decode. Ráðstefnan var einnig streymd beint á netinu þar sem svipaður fjöldi fylgdist með. Á ráðstefnunni var m.a. fjallað um samfélagslega ábyrgð fjarskiptafyrirtækja og baráttuna við lagastuld. Sérstakur gestur var Anna Kirah, mann- og sálfræðingur, og fyrrverandi yfirrannsóknarhönnuður hjá Microsoft, sem fjallaði um hvernig eigi að skilja ungt fólk og fjölskylduna og hvernig hægt sé að brúa bilið á milli hugarheims stafræna frumbyggjans og stafræna innflytjandans. „Þú ert það sem þú gerir á netinu“. Yfir 100 manns tóku þátt í ráðstefnunni, sem einnig var streymd á netinu. Iðnaðarráðherra, Össur Skarphéðinsson, opnaði ráðstefnuna. Á ráðstefnunni unnu foreldrar og börn saman í vinnuhópum að ákveðnu þema. SAFT tók auk þess þátt í öðrum viðburðum Boðskort á alþjóðlega netöryggisdaginn 2007 SAFT tók sömuleiðis þátt í viðburðum sem Evrópusambandið skipulagði þennan dag, s.s. með því að sýna á öllum sjónvarpsstöðvum talsetta auglýsingu sem er upprunnin frá þýskum samstarfsaðila SAFT í INSAFE netverkinu. Ráðstefnan, sjónvarpsherferðin og aðrir viðburðir þennan dag vöktu mikla athygli fjölmiðla. Sérstaka athygli vakti bilið milli hugarheims stafræna frumbyggjans og innflytjandans, sem var umfjöllunarefni Anna Kirah, sem veitti mörg viðtöl við fjölmiðla á meðan heimsókn hennar stóð. Þann 12. febrúar 2008 stóð SAFT fyrir ráðstefnu í tilefni af alþjóðlega netöryggisdeginum, sem bar yfirskriftina SAFT MÁ LÞING Á ALÞJÓ NETÖRYGG ÐLEGA ISDAGINN 12. FEBR ÚAR 2008 • Netið, ják vætt eða nei • Eigum við kvætt? að trúa öllu því sem við sjáum og • Snúast fars lesum á Netinu? ímar bara um að „tengja fólk • Högum við “? okkur á ann í netheimu an m en raunhe hátt imum? Boðskort á alþjóðlegi netöryggisdagurinn 2008 DAGSKRÁ 16:00 Setn ing ráðstefnu nnar Foreldrar/ken narar: Málstofus tjóri er Páll Ólafsson, félag hjá Fjölskyldu sráðgjafi heilbrigðis - og sviði Garðabæjar Nemendur: Málstofus tjóri er Margrét Sigurðard óttir, æskulýðsf ulltrú Seltjarnarness i 17:00 Kaffi ÞÚ ERT ÞA Ð SEM ÞÚ G ER Á NETINU IR Í tilefni af Alþjóðleg a netörygg 12. febrúar isdeginum, 2008, sten þriðjudaginn jákvæða og dur SAFT, örugga netn vakningarverk otkun barn tengdum miðl efni um a og unglinga um, fyrir opnu á Netinu og það sem málþingi undi þú gerir r yfirskrift á Netinu“. inni „Þú ert Kennaraháskó Málþingið la Íslands verð ur og hefur á síðu haldið í stendur frá stu kl. 16.00-18 .00. SAFT netöryggisdag árum staðið fyrir viðburðum inn, sem nú á Alþjóðleg er haldinn a í fimmta sinn. Markmið málþingsins er að drag nemenda og a annars hins vegar vegar fram foreldra og göllum Nets sýn kennara á ins. Hvar dreg helstu kost ur hópana Einnig verð um og saman og ur áhersla hvar skilur lögð á að fá varðandi að? fram fram örugga og tíðarsýn hópa ánægjulega Þátttakendur nna notkun og vinna fyrst þróun Nets í tveimur lýkur með ins. málstofum sameiginlegri en málþingin kennara þar málstofu u sem gerð verð nemenda, foreldra og ur grein fyrir niðurstöðum. 17:15 Sam gönguráð herra, Kristján L. Möller, flytu ávarp r 17:20 Sam antekt úr málstofum 1755 Stutt kynning og jafningjaf á fyrirlestraræðsluher SAFT um landi ferð ð María Krist ín Gylfadótti formaður Heim r, og Árni Pétu ilis og skóla, r forstjóri VodaJónsson, fone 18:00 Veiti ngar Fundarstj óri: Svavar Halld órsson, frétt RÚV amaður hjá Staðsetning málþings: Kennaraháskó hlíð. Málstofur li Íslands, við StakkaH202 og málþ verða í stofum H201 og ing í Bratta. Þátttaken dur: Málþingið er öllum opið. sérstakleg Nemendur a boðnir velko eru foreldrum mnir ásam sínum og kenn t urum. Vinsamleg a tilkynnið þátttöku með tölvupósti á saft@saft. is. Ekkert þáttt ökugjald. Sameiginle g málstofa verður í beinn (http://sjo nvarp.khi.i s) frá kl. 17.00 i útsendingu á Netin u -18.00. 6 SAMFÉLAG, FJÖLSKYLDA OG TÆKNI Alþjóðlegi netöryggisdagurinn 2008 sem Evrópusambandið stóð fyrir þennan dag. Má þar nefna samkeppni um gerð jafningjafræðsluefnis. Tillögur bárust frá 25 nemendum víðsvegar að af landinu. SAFT verðlaunaði tvo skóla, Háteigsskóla og Síðuskóla, fyrir sitt framlag. Báðir skólarnir notuðu „Netorðin fimm“ sem grunn að sínum verkefni. Nokkrir nemendur Háteigsskóla sýndu við tilefnið stutta leikþætti byggða á Netorðunum. En fyrr á árinu tók sami leikhópur þátt í samsýningu þriggja nemendaleikhópa í Borgarleikhúsinu með sama verk. TÆKNI OG VIT SAFT tók þátt í stórsýningu sem tileinkuð var tækniþróun og þekkingariðnaði, Tækni og vit 2007. Sýningin var haldin í Fífunni í Smáranum, Kópavogi, 8. - 11. mars 2007. Yfir 100 aðilar kynntu nýjungar og þjónustu sem í boði er í hátækni- og þekkingariðnaði og heimsóttu um 15.000 manns sýninguna. Sigurvegarar í samkeppni nemanda ásamt kennara sínum 1. 2. 3. 4. 5. NETORÐIN FIMM Allt sem þú gerir á netinu endurspeglar hver þú ert Komdu fram við aðra eins og þú vilt láta koma fram við þig Ekki taka þátt í neinu sem þú veist ekki hvað er Mundu að efni sem þú setur á netið er öllum opið, alltaf Þú berð ábyrgð á því sem þú segir og gerir á netinu ÁLIT VARÐANDI LAGASETNINGAR OG REGLUGERÐIR Á verkefnatímabilinu var nokkrum sinnum óskað eftir skriflegu áliti SAFT frá ríkisstofnunum og hagsmunaaðilunum varðandi lagasetningar og reglugerðir um netið, rafræn skilríki auk söfnunar og geymslu persónulegra gagna, m.a. vegna álitsgerðar talsmanns neytenda og umboðsmanns barna um markaðssókn gegn börnum. SAFT tók þátt í Tækni og vit 2007. SAFT KÖNNUN Á NET- OG FARSÍMANOTKUN Stærsta og ítarlegasta könnun sem gerð er á Íslandi um netið og nýmiðla er SAFT könnunin, þar sem gögnum er safnað meðal 1000 foreldra og 1000 barna á aldrinum 9-16 ára. SAFT könnunin var fyrst framkvæmd árið 2003 og aftur árið 2007. Capacent var samstarfsaðili SAFT um framkvæmd könnunarinnar. Gagnasöfnun foreldrakönnunar fór fram í janúar og febrúar 2007 og gagnasöfnun barnakönnunar fór fram í mars og apríl 2007. Samkvæmt niðurstöðum könnunar 2007 nota næstum allir foreldrar grunnskólabarna (>98%) netið. Flestir foreldrar (>83%) nota netið daglega og 13% til viðbótar segjast nota LOKASKÝRSLA 7 það nokkrum sinnum í viku. Um 77% segjast búa yfir miðlungs eða góðri þekkingu á netinu, 10% segjast vera sérfræðingar og 12% segjast vera byrjendur. Næstum öll grunnskólabörn (99%) hafa aðgang að tölvu og netinu heima hjá sér. Yfir 78% barna segjast fyrst hafa farið á netið heima hjá sér. Þessar niðurstöður benda til að stærstur hluti netnotkunar barna eigi sér stað heima hjá þeim. Um 43% barna segjast hafa lært mest á netið með því að prófa sig áfram sjálf á meðan 46% segjast hafa lært mest af vinum sínum. Um 42% barna segjast hafa lært á netið frá foreldrum sínum, fjórðungur frá systkinum og um 17% frá kennurum. Þessar niðurstöður gefa til kynna að huga þurfi að gerð kennsluefnis fyrir grunnskóla með það að markmiði að gera grunnskólana að sterkari áhrifavaldi í að auka skilning barna á netinu og auka þannig líkur á jákvæðri og öruggri netnotkun. Hversu mörgum klukkustundum eyðir þú að jafnaði á dag í tölvuleiki á netinu? 53,2% Minna en 1 klst. 32,4% 1-2 klst. 3-5 klst. Niðurstöður SAFT kannananna hafa verið uppspretta þekkingar í nokkrum háskólaverkefnum um menningu ungs fólk og notkun nýmiðla. Gögnin eru einnig notuð í öðru Evrópuverkefni, EU Kids Online, sem snýr að gerð samanburðarrannsóknar á notkun nýmiðla meðal barna í Evrópu. SAFT tekur einnig þátt í því verkefni, fyrir hönd Íslands, ásamt 20 öðrum löndum. Niðurstöður 2003 og 2007 kannananna er hægt að nálgast á heimasíðu SAFT: www.saft.is/kannanir. 25,1% 7,9% 7,5% Yngri en 5 ára 5-6 ára 7-8 ára 9-10 ára 1,1% 11-12 ára 13-14 ára 0,1% Hvar notaðir þú netið í fyrsta sinn? mars-apríl ‘07 85,1% 14,9% 89,9% febrúar ‘03 10,1% Já Nei SAMFÉLAG, FJÖLSKYLDA OG TÆKNI febrúar ‘03 Heima Í skóla Á heimili vinar Á internetkaffihúsi 0,1% 3,9% 2,9% Hefur þú einhvern tíma á síðastliðnum 6 mánuðum orðið fyrir áreitni, verið strítt, verið ógnað eða farið hjá þér í spjalli á netinu? 36,2% 22,1% 5,1% Einungis 10% barna segjast fá reglulega kennslu í skólum um netið, 41% segjast hafa fengið nokkrar kennslustundir Hvað varstu gamall/gömul þegar þú notaðir internetið í fyrsta sinn? 14,8% Meira en helmingur barna á aldrinum 9-12 ára segja foreldra venjulega kaupa tölvuleikina fyrir sig en 22.4% segjast kaupa þá sjálf. Hærra hlutfall barna á aldrinum 13-16 ára kaupir leikina sjálf en meðal þeirra sem eru 9-12 ára. Á meðal barna á aldrinum 9-12 kaupir 25% leiki sem eru ekki ætlaðir þeim aldurshópi. Um 22% barna á aldrinum 9-12 ára og 44% þeirra 13-16 ára athuga aldrei aldursmerkingar leikja. Nýleg rannsókn gefur til kynna að yfir 53% þjóðarinnar þekkir SAFT verkefnið, jöfn dreifing er á milli landshluta og aldurshópa. Af þeim sögðu yfir90% að verkefnið væri mjög jákvætt og þarft. 6,8% 15 klst. eða meira 25,1% 1,1% 0,3% 78,3% 2,9% Niðurstöður gefa einnig til kynna að margir foreldrar vita lítið eða ekkert um hvaða tölvuleiki börn þeirra eru að spila í tölvunni. Þannig segja um 27% barna að foreldrar vita lítið eða ekkert um hvaða leiki þau spila og um 40% barna segja foreldra vita lítið eða ekkert um hvaða leiki þau spila á netinu (36% stúlkur og 45% drengir). Niðurstöður sýna jafnframt að þessi aldurshópur spilar tölvuleiki í 3-14 klukkustundir á viku og um 25% spila jafn langan tíma í netleikjum. 8 Með því að bera saman niðurstöður 2003 og 2007 kannananna má sjá skýr merki um árangur SAFT verkefnisins. Börn eru núna meira meðvituð um hvaða upplýsingar þau mega setja á netið, hvað sé löglegt, og hugsa meira um heimildarýni og netsiðferði en áður. Þá er marktæk aukning á að foreldrar ræði um örugga notkun netsins og aðra nýmiðla við börn sín. 10,1% 10-14 klst. mars-apríl ‘07 Um 29% barna segjast hafa verið beðin um að hitta netvin, af þeim segjast 22% hafa farið og hitt netvin og þriðjungur þeirra fór án fylgdar á stefnumótið. 62,8% 6-9 klst. og aðrir segjast mjög litla eða enga fræðslu hafa fengið. Spurð um eðli kennslunnar segja um 35% hana hafa snúið að tæknilegum málum, eins og hvernig eigi að tengjast netinu, en 59% segjast hafa fengið einhverjar upplýsingar um örugga netnotkun. Um helmingur barna hafa fengið einhverja fræðslu um hvað sé ólöglegt að gera á netinu. Annað FRÆÐSLUEFNI UM SKRÁARSKIPTI OG NIÐURHAL Niðurstöður SAFT 2007 könnunarinnar sýna að yfir 35% barna telja ólöglegt að hala niður og deila höfundavernduðu efni, kvikmyndum, leikjum og tónlist, en meira en 51% telja samt líklegt að þau muni hlaða slíku efni niður í náinni framtíð. Bæklingur um skráarskipti og niðurhal var gefinn út í febrúar 2007 í samstarfi við SMÁÍS, Samtök myndrétthafa á Íslandi, og Samtón, Samtök rétthafa innan íslensks tónlistarlífs. Bæklingnum var dreift í 45000 eintökum til allra grunnskólanemenda á Íslandi. Nemendur voru, í bréfi sem fylgdi með bæklingnum, beðnir um að ræða innihald bæklingsins við foreldra sína og kennurum voru sendar leiðbeiningar um hvernig þeir gætu nálgast viðfangsefnið í kennslu. Bæklingur um skráarskipti og niðurhal Bæklingur um farsímanotkun BÆKLINGUR UM FARSÍMA SAFT stóð að endurgerð bæklings fyrir foreldra um farsímanotkun í samstarfi við Vodafone í lok árs 2007. Bæklingurinn var endurútgefinn í desember 2007 og var úgáfa bæklingsins kynnt ítarlega í fjölmiðlum. Bæklingnum hefur síðan verið dreift á foreldrafundum í skólum um allt land.og sendur almenningi eftir beiðni. Vodafone dreifði einnig bæklingnum með öllum nýjum seldum farsímum. Á meðal þess sem fjallað er um í bæklingnum er ábyrg notkun myndsíma, foreldrastýrður aðgangur, öryggi, einelti, þjófnaður auk ýmissa heilræða. Einelti Því miður eru mörg dæmi um að fólk noti farsíma til þess að áreita eða hræða aðra með óviðeigandi símtölum, textaskilaboðum eða myndum. Um 30% barna segjast þekkja einhvern sem hefur verið strítt eða þeim sýndur yfirgangur gegnum farsíma og því er mikilvægt að foreldrar séu vakandi gagnvart slíku, hvort sem börn þeirra eru þolendur eða gerendur í slíkum málum. Góð ráð • Ef grunur leikur á því að barnið þitt hafi orðið fyrir áreiti með hringingum eða skeytum í farsíma er hægt að hafa samband við lögreglu, skólayfirvöld í viðkomandi skóla eða samtök sem veita þolendum aðstoð. • Leggðu áherslu á að barnið þitt gefi ekki hverjum sem er símanúmerið sitt, síst af öllu ókunnugum. • Mikilvægt er að ræða strax við barnið ef grunur vaknar um að það hafi orðið fyrir áreiti með símtölum eða skilaboðum úr farsíma. • Leggðu áherslu á að barnið svari aldrei texta- eða myndskilaboðum sem það hefur ekki óskað eftir og innihalda óviðeigandi efni. • Ræddu við barnið um mikilvægi þess að það láti þig vita ef það verður fyrir einhvers konar ónæði eða áreiti af völdum SMS eða myndskilaboða, hvort sem það er frá einhverjum sem það þekkir eða ókunnugum. • Leggðu áherslu á það við barnið þitt að sömu reglur gildi um samskipti í farsímum og í daglegu lífi. Einelti er aldrei ásættanlegt. • Auðvelt er að skipta um símanúmer ef það er á annað borð aðferð sem foreldrar og börn vilja nota til að losna undan áreiti. Hringdu í 1414 og fáðu allar nauðsynlegar upplýsingar. • Ekki skrá barnið fyrir símanúmerinu sínu. Númer sem skráð er á kennitölu barns kemur fram í símaskrá sem auðveldar aðgengi að barninu. Hægt er að skrá númerið á kennitölu foreldris ef áhugi er fyrir því að nýta það hagræði sem felst m.a. í góðum tilboðum. Heilræði tengd einelti úr bæklingi um farsímanotkun LOKASKÝRSLA 9 SAMSTARF UM ÞRÓUN RAFRÆNNA SKILRÍKJA (eID) Rafræn skilríki eru í dag lykilatriði hvað auðkenni einstaklings varðar og geta m.a. verið byggð á lykilorðum og sérstökum PIN lyklum. Þrátt fyrir að mörg lönd hafi skrifað undir samstarf um rafræn skilríki er talsverður munur á milli grunnhönnunar. Evrópusambandið styrkir nú tilraunaverkefnið STORK, Secure Identity Across Borders Linked, þar sem markmiðið er að samræma rafræn skilríki milli Evrópulanda. Þetta er gert með hönnun kerfis sem leyfir þýðingu á milli ólíkrar hönnunar. Þátttökulönd munu vinna að sameiginlegri lausn sem styðst við opna staðla. Þeir eru m.a., sameiginleg þjónustuhönnun sem leyfir borgurum að nota stafræn skilríki á milli landa, viðmót til öruggra samskipta á netinu fyrir börn sem styðst við rafræn skilríki, viðmót sem auðvelda hreyfanleika nemenda á milli Evrópulanda, notkun rafrænna skilríkja við landamæraeftirlit og í viðskiptum og prófun rafrænna ferla við skráningu búferlaflutninga Evrópubúa á milli landa. SAFT er aðili að STORK verkefninu og mun leiða verkþátt um þróun og prófun á viðmóti fyrir örugg samskipti barna sín á milli á netinu. Upphafsfundur verkefnisins var haldinn í ágúst 2008 og verkefnið mun standa til ársins 2010. Reiknað er með að viðmótið verði tilbúið í lok árs 2008 og forprófanir munu hefjast snemma árs 2009. HERFERÐ UM PEGI MERKINGAKERFIÐ FYRIR TÖLVULEIKI Líkt og í öðrum löndum Evrópu hafa tölvuleikir og netleikir verið umfjöllunarefni á Íslandi. Sérstaklega grófir ofbeldisleikir sem virðast hafa náð nokkrum vinsældum meðal yngri barna en þeir eru ætlaðir fyrir. Í desember 2007 og janúar 2008 stóð SAFT fyrir fjölmiðlaherferð um tölvuog netleiki með sérstaka áherslu á PEGI merkingakerfið. Herferðin var byggð á mjög árangursríkri fjölmiðlaherferð sem var farin í desember 2005. Auglýsingar voru á strætisvögnum, í blöðum og hannaðar voru skjáauglýsingar sem voru sýndar í bíóhúsum um allt land. Í tengslum við herferðina var gefinn út bæklingur fyrir foreldra um PEGI merkingakerfið í samstarfi við SMÁÍS og Microsoft Íslandi. Bæklingnum var dreift í gegnum alla grunnskóla á landinu. Endursöluaðilar lögðu áherslu á að kynna PEGI fyrir viðskiptavinum sínum og brýnt var fyrir starfsfólki að virða aldursmörk við sölu leikja. En kannanir höfðu áður bent til þess að brögð væru að því að bæði foreldrar og börn keyptu leiki sem voru ekki við hæfi. Efnir úr auglýsingaherferð um PEGI merkingar. FYRIRLESTRAHERFERÐ UM LANDIÐ Í apríl og maí 2008 fór SAFT í hringferð í kringum landið með málstofuna „Þú ert það sem þú gerir á netinu”, með viðkomu á 10 þéttbýlisstöðum um allt land. Samhliða málstofunni var keyrð fjölmiðlaherferð undir sömu formerkjum. Börn, fullorðnir og kennarar voru hvattir til þess að taka þátt í vinnustofum sem haldnar voru samhliða málstofunum. Herferðin vakti mikla athygli fjölmiðla og SAFT hefur síðan borist fjöldi óska frá grunnskólum landsins um framhald á verkefninu. Vodafone studdi herferðina en allur undirbúningur og framkvæmd var í höndum verkefnisstjóra SAFT. Hlíf Böðvarsdóttir að kynna SAFT á einu málþingi 10 SAMFÉLAG, FJÖLSKYLDA OG TÆKNI SAFT MÁ ÞÚ ER LÞING T GERIR ÞAÐ SEM Þ Á NET INU Ú SAFT MÁLÞI NG UM AL SAFT, LT LA vakning netnot ND kun bar arverkefni miðlum um jákv na og æða land í , stendur fyriunglinga á og öru Net apríl og maí 200 r opnum mál inu og ten gga • Aku 8. þingum gdum um allt • Egil reyri • Bor • Ísafjsstaðir • Sau garnes • Gru örður • Ves ðárkrókur • Höf ndarfjörður n • Self tmannaeyja r Nánari • Rey oss upplýsi ðarfjörð ngar á ur www.s aft.is Á hverjum viðkomustað var SAFT kynningar- og fræðsluefni dreift til þátttakenda, s.s. SAFT blýöntum, pennum, bæklingum um farsíma og 10 heilræðum til foreldra og segli með „Netorðunum fimm“. Plakötum með „Netorðunum“ var einnig dreift með skilaboðum um að þau skildi hengja upp í upplýsingatæknikennslustofum í viðkomandi skóla. Góð þátttaka var í málstofum og í ljós kom að viðhorf barna og foreldra, hvað netið og nýmiðla varðar, er ekki svo ólíkt. Munurinn liggur helst í því að hóparnir nota ekki sömu hugtök yfir hlutina. Þá kom í ljós að börn eru mjög opin fyrir jafningjafræðslu og myndu sjálf gjarnan vilja fá fleiri tækifæri til þess að láta skoðanir sínar í ljós og koma á framfæri hugmyndum sínum um hvernig hægt er að tryggja jákvæða og örugga netnotkun. Helstu niðurstöður málþings • • • • • • Þegar rætt er um helstu kosti, tækifæri, galla og hættur netsins kemur í ljós að foreldrar og börn líta þessi atriði sömu augum en kalla hlutina gjarnan öðrum nöfnum. Foreldrar hugsa meira um vírusvarnir og aðrar varnir/hömlur þegar spurt er hvernig hægt sé að verjast hættum á netinu á meðan unglingar hugsa frekar um samvinnu og fræðslu. Foreldrar hafa mun meiri áhyggjur af félagslegri einangrun heldur en unglingar þegar kemur að tölvunotkun. Foreldrar tala meira um persónuupplýsingar og varðveislu þeirra heldur en börn. Bæði börn og foreldrar eru sammála að foreldrar verði að kynnast netinu betur til að vita hvað krakkarnir þeirra eru að gera. Börnum finnst að það eigi að kenna örugga og jákvæða netnotkun í skólum og nota þá jafningjafræðslu og myndbönd til viðbótar við almenna fræðslu. LEIÐBEININGAR UM „GÓÐA STARFSSIÐI“ FYRIR NETÞJÓNUSTUAÐILA Á verktímabilinu vann SAFT í samstarfi við Póst- og fjarskiptastofnun að leiðbeiningum um “góða starfssiði” meðal netþjónustuaðila. Með því að starfa eftir þeim viðmiðum sem unnin voru geta þjónustuaðilar öðlast sérstakan gæðastimpil sem verður sýnilegur á heimasíðum þeirra. Í september 2008 var lögð lokahönd á fyrstu drög að María Kristín Gylfadóttir, formaður Heimilis og skóla og Hrafnkell V. Gíslason, forstjóri Póst- og fjarskiptastofnunar handsala samning um samstarf Nokkur dæmi um leiðbeiningar til þjónustuaðila 1. Gerið notanda ljóst hvaða ábyrgð fylgir því að setja mynd á netið 2. Bendið notanda á höfundaréttarlög þar sem hægt er að sækja og setja upp efni 3. Bendið notanda á hvaða hættur geta fylgt því að setja persónuupplýsingar a netið 4. Gerið notanda mögulegt að nota gælunafn en um leið ljóst að IP tala er skráð 5. Gerið notanda ljóst að sá sem viðkomandi á í samskiptum við er ekki endilega sá sem hann segist vera leiðbeiningum sem valdir þjónustuaðilar munu gera prófanir með næstu mánuði. Á tímabilinu 2008-2010 mun SAFT leggja áherslu á að kynna niðurstöður forprófunar og með aðstoð fjölmiðla hvetja netþjónustuaðila til þess að tileinka sér þessi viðmið og um leið skapa eftirspurn meðal netnotenda. SAFT UNGMENNARÁÐ SAFT lagði grunninn að stofnun sérstaks SAFT ungmennaráðs snemma árs 2008 en formlegt ungmennaráð verður stofnað í byrjun árs 2009. Í tengslum við alþjóðlega netöryggisdaginn í febrúar 2008 var haldið ungmennaráðsþing í Brussel á vegum Evrópusambandsins um örugga og jákvæða netnotkun. Níu löndum var boðið til þátttöku og auk ungmenna frá Íslandi voru þátttakendur frá Austurríki, Tékklandi, Kýpur, Finnlandi, Þýskalandi, Hollandi, Svíþjóð og Bretlandi. Tilgangur þingsins var að heyra sjónarmið barna og unglinga um örugga netnotkun. Fulltrúar Íslands voru þrjár stúlkur: Ásta Margrét, Thelma Lind og Tinna Dís í 9. og 10. bekk, ásamt verkefnisstjóra SAFT. Helstu niðurstöður voru að börn og unglingar vilja fá aukna fræðslu í skólana. Nauðsynlegt er að þjálfa kennara betur til að sinna þessari fræðslu. Í stað þess að banna netnotkun í skólum á að leyfa nemendum að prófa sig áfram með leiðsögn og ef þau lenda í ógöngum þá er einhver fullorðinn hjá til að aðstoða. Einn íslensku þátttakendanna benti á að lífsleiknitímar væru kjörinn vettvangur fyrir kennslu í öruggri netnotkun, þar sem hægt væri að tengja saman myndbrot sem sýnd voru á ráðstefnunni, sem sýndi m.a. hættur þess að hitta netvin, verkefnavinnu og vinnu í tölvuverum. Fimm íslensk ungmenni, úr tveimur grunnskólum og þremur framhaldsskólum tóku þátt í fyrstu alþjóðlegu ungmennaráðstefnunni um örugga og jákvæða netnotkun LOKASKÝRSLA 11 Ungir netnotendur á Austfjörðum Fulltrúar ungmennaráðs í Brussel í febrúar 2008 sem haldin var í London dagana 17.-21. júlí 2008. Ráðstefnuna sóttu 150 ungmenni á aldrinum 14-17 ára frá 20 þjóðlöndum. Verndari ráðstefnunnar var Prins Edward en forsætisráðherra Bretlands, Gordon Brown, hélt einnig stutt erindi í gegnum Skype í upphafi ráðstefnunnar. Skipuleggjandi var CEOP - Child Exploitation Online Protection Centre (www.ceop.gov.uk) sem hefur um margra ára skeið annast vitundarvakningarátak í Bretlandi um jákvæða og örugga netnotkun. Megintilgangur ungmennaráðstefnunnar var að heyra sjónarmið barna og unglinga um netnotkun og gefa þeim tækifæri á að láta skoðanir sínar og hugmyndir í ljós varðandi þau tækifæri og þær ógnir sem netið og tengdir miðlar miðla til þeirra á hverjum degi. Nýta á niðurstöður ráðstefnunnar til að skrifa nýjan kafla í Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna um netið en ný útgáfa verður gefin út árið 2009. SAFT mun leggja áherslu á að gefa ungu fólki enn frekari rödd í verkefninu og auka þannig þátt jafningjafræðslu. Þátttakendur í ungmennaráðinu munu fá tækifæri til þess að vinna með beinni þátttöku að vakningarátaki um jákvæða og örugga netnotkun, gegna sérstöku hlutverki í jafningjafræðslu við gerð námsefnis og fjölmiðlaherferða og vera fulltrúi ungu kynslóðarinnar í ýmsum verkefnum á vegum SAFT. Ungum netnotendum gafst kostur á að skrá sig í SAFT ungmennaráðið á SAFT málstofunum í apríl og maí en ungmennaráðið verður formlega stofnað í upphafi árs 2009. Enn er opnið fyrir skráningu í ungmennaráðið á heimasíðu SAFT en á þriðja tug umsókna hafa nú þegar borist • • • • • • • Fulltrúar ungmennaráðs í London í júlí 2008 Það er sama hvar barnið er, það á alltaf rétt á að vera verndað, hvort sem það er á netinu eða í hinu daglega lífi. Það er hægt að gera m.a. með aukinni fræðslu og sýnilegri löggæslu. Börnum finnst þau vera öruggari á netinu því þar hafa þau meiri völd og geta stýrt hlutunum betur sjálf. Aftur á móti finnst þeim þau betur varin í hinu daglega lífi af stjórnvöldum og löggæslunni. Mikilvægt er að þeim finnist þau líka vera varin á netinu með t.d. sýnilegri hjálparhnöppum og að þau lög sem gilda í hinu daglega lífi gildi líka á netinu. Stjórnvöld þurfa að huga meira að netinu. Um leið og ný lög og reglugerðir eru sett, t.d. um sjóræningjastarfsemi þar sem höfundarréttur er brotinn, eiga stjórnvöld að búa til kennsluefni og stuðla að fræðslu til almennings. Börn vilja fá aukna fræðslu um örugga netnotkun í skólanum. Nauðsynlegt er að þjálfa kennara betur til að sinna þessari fræðslu. Foreldrar þurfa sömuleiðis að uppfæra netþekkingu sína. Auka aðgengi að hjálparhnöppum eða hjálparsíðum þar sem börnum yrði gert auðveldara að greina frá misnotkun, einelti eða ólöglegu athæfi. Mörgum þátttakendum fannst erfitt að finna hjálparhnapp á sumum síðum og oft er mjög erfitt að koma skilaboðunum áleiðis. Mikilvægt er að löggæslustofnanir vinni betur saman. CEOP er hluti af VGT (Virtual Global Taskforce) ásamt löggæslu í Ástralíu, Kanada, Ítalíu, Bandaríkjunum og Interpol og vilja þátttakendur sjá fleiri lönd taka þátt í þessu samstarfi. Fréttamiðlar vinni betur að því að uppfræða almenning um örugga netnotkun t.d. með því að tileinka málefninu dálk einu sinni í viku þar sem almennt er rætt um öryggi barna og þar sem rödd barnanna sjálfra heyrist. Helstu niðurstöður ungmennaráðstefnu í London 12 SAMFÉLAG, FJÖLSKYLDA OG TÆKNI DVD diskur með 4 myndböndum um örugga og jákvæða netnotkun auk 5 stuttra leikþátta byggðum á „Netorðunum fimm“ var gefinn út í ágúst 2008. Diskurinn inniheldur einnig 11 námseiningar til notkunar í lífsleikni- eða upplýsingatæknikennslu fyrir 9-16 ára börn og unglinga. Viðfangsefni námseininganna er: AUGA Nokkrar nýjar SAFT námseiningar voru þróaðar og dreift á verkefnatímabilinu. Sérstök áhersla var lögð á jafningjafræðsluefni, heimildarýni og netsiðferði. Allar námseiningar er hægt að nálgast á heimasíðu SAFT. Fyrst má nefna að sögubók um netnotkun og heimildarýni, sem á uppruna sinn frá sænsku samstarfsaðilum okkar í netverkinu, fyrir 1.- 3. bekk grunnskóla var þýdd og gefin út á netinu (www.saft.is/oruggnetnotkun/kennsluefni). su á þes afræði um aðferð n neikvæð ar og geg þekking og hamlar nnur kur bru hið jákvæða evróps með styður ninnar. ef fer arátak sviði sem lýsingatæk Myndst urbirtingar vakning ndi. upp 1991. ni, er end hliðum á Ísla ennri og tæk ð árið opinberrar n, linga alm fna lda Pla ung að sto na tir fjölsky Action na og ri ef var anna veg ra og stuðlar ef innheim félag, n bar rnet örugga Myndst tt félagsm - Sam dst a og þeir ninotku Safer Inte um aré SAFT og i. Myn a sinn kum gga tæk rkt af höfund á ver dsins su svið félagsmann Heimili sty á þes ingar um öru samban ESB er tti útfærslu gæslu nið er og sýn Evrópu undaré ttar ast við höf T aré Verkef á ann kun d. SAF aáætlun ningsaðili sem höfund ra. fyrir not a til þeir ldra, aðgerð Sam nds hön örugga r Ísla k fore kun. þóknun til skil um fyri ni not mtö net m, hen ssa nisins eti ESB kemur - land lýsingu verkef starfsn deilir upp skóli öðrum ir kvæmd i af sam í deil fram num hlut ur og fe og nið er nefnist Insa með verkef sameiginleg verkef ði kingu R kun sem til ver og þek er að netnot ININGA afræði Markmiðið SLUE aðferð löndum. netið? KENN Evrópu um við rnig not TTIR 1. Hve r. LEIKÞÆ mín. upóstu 2. Tölv 1 YND OG all. AM . 3. Spj ILD 48 sek HEIM símar. 4. Far netinu. ttir). a. elti á (5 þæ ur. a? 5. Ein 1. Aug i heima? á netinu, . hver þátt gerir Lalli heim Lall gera sek 6. Er 2. Er sem þú allir. . og 35 i en það æling. 7 mín ert það gera það 3 sek. a má ekk 7. Nett 3. Þú netinu. að þett i en það . og ferði á Ég veit má ekk 23 mín 8. Sið ttur þetta undaré veit að 9. Höf 4. Ég . það allir gg. kun. Blo not 10. net UR nrýnin SGÁT 11. Gag NDUR GEFE UM ÚT Hvernig notum við netið Tölvupóstur Spjall Farsímar Einelti á netinu Nettæling Siðferði á netinu Höfundaréttur Blogg Gagnrýnin netnotkun Félagsnetsíður KROS T fn SAF 1. Áhö ði SAFT lræ 2. Hei Tegund Lengd Textar 1 mín. . x5 / 23 , 35 sek . / 7 mín / 48 sek ti ur Íslensk kur og ens ratio 4:3 aspect sek. mín. 3 N OTKU ALLIR A NETN ÞAÐ GERA ÞAÐ ÖRUGGTA MÁ EKKI EN ND UM VEIT AÐ ÞET NDBÖIR Á NETINU | ÉG G MY FNI OERT ÞAÐ SEM ÞÚ GER SLUE | ÞÚ HEIMA KENN LALLI | ER NÝTT SAFT NÁMSEFNI Copyrig ht© 200 8 SAF T og Myn FT og af SA stef Mynd FNI SLUE KENN BÖND UM YND NOTKUN M G O T GA NE ÖRUG Útgefið dstef. tex L Diskurinn var unninn í samstarfi við Námsgagnastofnun og Myndstef og var dreift til allra grunnskóla landsins í október 2008. SAFT VEFSETRIÐ Heimasíða SAFT verkefnisins www.saft.is hefur þegar skapað sér sess meðal almennings og hagsmunaaðila sem uppspretta upplýsinga um örugga netnotkun. Jafnhliða því sem verkefnið hefur þróast hafa nýjar undirsíður verið búnar til þar sem ýmsum hliðum netsins og tengdra miðla eru gerð skil. Börn, foreldrar, kennarar, fjölmiðlar og aðrir geta með því móti nálgast áhugavert fræðsluefni um jákvæða og örugga netnotkun. Fjölmargir skólar og námssetur vísa á heimasíðu SAFT, auk ýmissa hagsmunaaðila, fyrirtækja og stofnana í upplýsingatækniiðnaði. Ný heimasíða SAFT var opnuð í nóvember 2007. Heimasíðan fékk yfir 100 heimsóknir á dag að meðaltali á verkefnatímanum. Á sama tíma var hjálparlína SAFT sett upp á gáttinni. SAFT vefsetrinu er ætlað að vera miðstöð upplýsinga og námsefnis um örugga notkun netsins og tengdra miðla. Má þar m.a. finna fréttatengt efni, heilræði, kennsluefni, greinar, niðurstöður rannsókna, tengla á gagnlegt efni og svör við algengum spurningum, svo fátt eitt sé nefnt. NETSVAR - HJÁLPARLÍNAN Frá upphafi verkefnatímabilsins vann SAFT í samstarfi við Póst- og fjarskiptastofnun og Barnaheill að hönnun sérstakrar hjálparlínu sem var ætlað að setja fram spurningar og svör við algengum fyrirspurnum sem tengjast netinu, m.a. ólöglegu eða meiðandi efni. Fólki hefur þannig gefist tækifæri til að spyrja þeirra spurninga sem brenna á þeirra vörum. Hjálparlínan, sem fékk nafnið NETSVAR (www.netsvar.is), var síðan formlega opnuð á blaðamannafundi í nóvember 2007, í húsakynnum Póst- og fjarskiptastofnunar. Sérstök áhersla var lögð á að kynna síðuna börnum á aldrinum 8-16 ára sem og fyrir almenningi. Opnuninni var fylgt eftir með auglýsingum á neti og í blöðum. Við undirbúning á hönnun hjálparlínunnar stóð SAFT fyrir könnun á landsvísu þar sem leitað var álits almennings á netöryggismálum. Niðurstöður gáfu til kynna að 74% landsmanna töldu að það væri brýn þörf fyrir almenna hjálparlínu sem gæti veitt aðstoð við málefni sem tengdust fræðslu, félags- og sálfræðilegum hliðum netsins og nýmiðla, auk lagalegra og tæknilegra hliða. LOKASKÝRSLA 13 „Niðurstöður könnunar gáfu til kynna að 74% landsmanna töldu að það væri brýn þörf fyrir hjálparlínu sem gæti veitt aðstoð við málefni sem tengdust netinu“ Hvað er MSN? 18.11.2007 MSN er er spjallrás sem flytur stutt textaskilaboð milli viðmælenda á netinu. Boðin birtast samstundis á skjá þeirra, svipað og SMS skilaboð í farsíma. Til viðbótar geta flest spjallforrit ennfremur flutt tal og hreyfimynd (með vefmyndavél) af viðmælendum sem vissulega eykur öryggið. Skyndiskilaboð eru ekki ósvipuð spjalli á spjallrásum en aðalmunurinn er sá að aðrir en þeir sem eiga samskiptin eiga ekki að geta séð skilaboðin. Skyndiskilaboð eru vinsæl samskiptaleið, einkum milli vina og vinnufélaga, sem skiptast á fréttum, gamansögum ofl. Hægt er að búa til vinalista og bæta inn á hann aðilum sem nota sams konar forrit. Þegar notandi er tengdur netinu fær hann upplýsingar þegar aðilarnir á listanum tengjast og þannig getur hann séð hverjir úr vinahópnum eru tengdir hverju sinni. Flest forrit bjóða þann möguleika að notendur skilgreini áhugamál sín og geti þannig fundið nýja félaga með sömu eða svipuð áhugamál. Til að nota skyndiskilaboð þarf að sækja forrit frá vefsíðu þess aðila sem notandi kýs. Til að fá heimild fyrir því að sækja forritið þarf að skrá sig og velja skjánafn (kenninafn). Síðan þarf að setja forritið upp á tölvunni og byggja upp eigin lista af netvinum. Dæmi um fyrirspurn sem send var inn á Netsvar og svar við henni INNLENT SAMSTARF Sérstök verkefnastjórn var sett á laggirnar við upphaf verkefnis. Hlutverk stjórnarinnar var að hafa yfirsjón um stjórnun verkefnisins á verkefnatímabilinu og fylgja eftir framkvæmd verkefna. Stjórninni var einnig ætlað að vera ráðgefandi um hönnun, gæði og dreifingu efnis og hittist hún annan hvern mánuð. Verkefnisstjórn átaksins var skipuð fulltrúum frá menntamálaráðuneyti, Háskóla Íslands og Félagi um upplýsingatækni og menntun (F3) auk verkefnisstjóra SAFT. Auk verkefnastjórnar var starfræktur stýrihópur sem er ætlað ráðgefandi hlutverk. Í hópnum sátu 23 fulltrúar hagsmunaaðila, m.a. frá stjórnvöldum, úr viðskiptalífinu, frá rannsóknaraðilum, og menntunar- og forvarnaraðilum. Hópurinn hittist tvisvar á ári og veitti umsögn og ráðgjöf eftir því sem við átti hverju sinni. 14 SAMFÉLAG, FJÖLSKYLDA OG TÆKNI Guðberg Jónsson, verkefnisstjóri SAFT, Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, menntamálaráðherra, og María Kristín Gylfadóttir, formaður Heimiis og skóla Stýrihópur SAFT á Íslandi • • • • • • • • • • • Barnaheill Capacent Gallup F3 - Félag kennara um upplýsingatækni og menntun. Háskóli Íslands Lýðheilsustöð Menntamálaráðuneyti Microsoft Íslandi Námsgagnastofnun Netmiðlar 365 Neytendasamtökin Vodafone • • • • • • • • • • • • Persónuvernd Póst- og fjarskiptastastofnun Rannsóknir og greining Ríkislögreglustjóri Samgönguráðuneyti Samtónn Samband Íslenskra auglýsingastofa Síminn Smáís Talsmaður neytenda Umboðsmaður barna Nova SAMSTARF VIÐ INSAFE NETVERKIÐ OG ÖNNUR EVRÓPULÖND Á verkefnatímabilinu hefur SAFT starfað mikið með INSAFE netverkinu, m.a. með setu í stýrihópi netverksins, þátttöku í náms- og fræðslufundum, netfundum, vinnuhópum og með skrifum greina í mánaðalegt fréttabréf samstarfsnetsins sem hægt er að finna á heimasíðu INSAFE (www.saferinternet.org). SAFT hefur einnig miðlað framleiddu efni og upplýsingum aflað meðal netverksins, þ.m.t. námseiningum, auglýsingum, fræðsluefni og rannsóknum. Frá heimasíðu INSAFE netverksins og lógó LOKAORÐ Heimili og skóli – landssamtök foreldra hafa síðastliðin ár verið sá aðili á Íslandi sem haldið hefur uppi markvissu og vel útfærðu vakningarátaki um netið og tengda miðla. Markhóparnir hafa verið börn, foreldrar, skólasamfélagið, fjölmiðlar, upplýsingatækniiðnaðurinn og stjórnvöld. Vakningarátakið hefur notast við þá miðla sem best henta hverju sinni og tekið tillit til aðgerða og reynslu annarra aðila í samstarfsnetinu. Gott samstarf hefur náðst við lykilmarkhópa um áhersluatriði og verkefni, s.s. kennara, tómstundafulltrúa, fjölmiðla, opinberar aðila og ráðuneyti, félagasamtök, foreldrasamtök og upplýsingatækniiðnaðinn. Heimili og skóli hafa á tímabilinu safnað mikilvægri þekkingu um tæknilegar hliðar öruggrar netnotkunar og útbúið upplýsingatengt efni sem komið hefur verið á framfæri við foreldra, skóla og allt samfélagið. Í þessu verkefni myndaðist einnig einstakt tækifæri fyrir Heimili og skóla til að tengja saman foreldra, börn, skólasamfélagið, stjórnvöld og upplýsingatækniiðnaðinn og skapa vettvang til samræðna milli allra hagsmunaaðila. Í þeim samræðum var lögð áhersla á opin og gegnsæ samskipti þar sem forvarnir sem snúa að öruggri netnotkun og tengdum miðlum voru hafðar að leiðarljósi. Í stuttu máli má segja að öllum markmiðum verkefnisins hafi verið náð og að verkefnið hafi þróast eins og gert var ráð fyrir. Verkefnið og verkefnisstjórar þess voru mjög sýnilegir í samfélaginu á verkefnistímabilinu. SAFT vörumerkið er nú þekkt meðal almennings og áherslur og skilaboð SAFT fékk jafnt og þétt aukna athygli bæði fjölmiðla og hagsmunaaðila, þegar leið á verkefnistímabilið. HEIMILISFANG SAFT Heimili og skóli – landssamtök foreldra Suðurlandsbraut 24, 4. hæð 108 Reykjavík Tel: +354-5627475 Tölvupóstur: saft@saft.is Heimasíða verkefnis: www.saft.is INSAFE samstarfsnetið: www.saferinternet.org Aðgerðaráætlun Evrópusambandsins: http://europa.eu.int/information_society/activities/sip/index_en.htm LOKASKÝRSLA 15 16 SAMFÉLAG, FJÖLSKYLDA OG TÆKNI LOKASKÝRSLA 17 SAFT Steering Committee Members The Ministry of Education, Culture and Science The Ministry of Communication Microsoft Post and Telecom Administration in Iceland The Data Protection Authority in Iceland University of Iceland Association of ICT Teachers The National Police Preventive Measures Department Save the Children Iceland The Consumer Association in Iceland • • • • • • • • • • • • • SAMFÉLAG, FJÖLSKYLDA OG TÆKNI • • • • • • • • • • 18 Ombudsman for Children Spokesman for Consumers National Centre for Education Materials Public Health Institute of Iceland Society of Icelandic Advertising Agencies Capacent – Gallup Icelandic Centre for Social Research and Analysis The Association of Film Rights Holders in Iceland Iceland Telecom Vodafone Nova Hive 365 COOPERATION WITH THE INSAFE NETWORK Throughout the project term SAFT cooperated actively with individual nodes in Insafe network as well as within the network itself. This included participating in Insafe Steering Committee meetings and training sessions and from July 2008 the Icelandic node has acted as the chair of the Insafe Advisory Committee, a new body within the network. SAFT project managers also participated actively in other activities, such as online meetings, writing articles in the Insafe monthly newsletter and took part in individual working groups, particularly the SID working group. SAFT was also active in sharing resources and best practices with other network members. INSAFE homepage and logo CONCLUSION Heimili og skoli has since 2004 been in the forefront of safe use of Internet and other new media in Iceland through its management of the SAFT project. Acting as a national node for Internet safety, Heimili og skoli has gained significant knowhow on the technical side of safe Internet use as well as on developing safety Internet awareness messages and promoting them through media campaigns on a national level. Its unique role as a National Parent Association provided SAFT project managers the opportunity to effectively draw together parents, children, school community and national authorities and encourage a dialogue between all stakeholders on the importance of transparent communication, trust-building and preventive education when it comes to Internet and new media safety. During this project term, greater relations were forged with industry stakeholders and government agencies responsible for safe use of Internet and other media, such as The National Post and Telecom Administration. SAFT has now been firmly established in Iceland as key source of information on safer use of Internet and new media. By placing emphasis on positive messages and education rather than scare tactics, SAFT has also received a “good practice” labelling among key stakeholders in industry and government and managed to work at the same time with the 2 largest mobile operators Vodafone and Siminn on different projects. As a conclusionary remark it can be said that all main objectives of the project were met and work progressed according to plan. The project also had interesting and value added additions not foreseen at the beginning of the project. The project and its project managers were very visible throughout the project term at all levels of society. The project drew an increasing interest from the media as it progressed and more media coverage was noted than before. Heimili og skoli is dedicated in continuing with education children, parents and the public on Internet and new media safety in Iceland. CONTACT INFORMATION SAFT Heimili og skóli Suðurlandsbraut 24, 4.hæð 108 Reykjavík Tel: +354-5627475 Email: saft@saft.is The project's website: www.saft.is The INSAFE portal: www.saferinternet.org Europe's Information Society portal: http://europa.eu.int/information_society/activities/sip/index_en.htm FINAL PUBLIC REPORT 13 LOKASKÝRSLA 19 SAFT HELPLINE From the onset of this project work started on designing operating guidelines to deal with children's concerns about illegal or harmful content on the Internet. The Icelandic helpline NETSVAR (www.netsvar.is) was launched in November 2007 in collaboration with Save the Children Iceland and The Post and Telecom Administration in Iceland. In marketing the helpline special focus was put on promoting it to children aged 8-16 years as well as to the general population, both through a campaign in print media and at parental meetings in schools. In preparation for the launch of the helpline, SAFT carried out a national survey asking about the knowledge and opinion of the general public. Results showed that 74% of the general population thought that there is a great need for a public helpline that could provide assistance on issues related to educational, social and psychological aspects of the use of the Internet and other new media, as well as issues concerning law and technical aspects. “A national survey showed that 74% of the general public in Iceland thought there was a great need for a public helpline on Internet and new media safety issues” What is MSN Messenger? MSN messenger is a free instant messaging software licensed by Microsoft in 1999 and runs under the Windows operating system. Since then, it was renamed Windows Live Messenger in 2006. The main features of this program include the sharing of folders among online users, PC to PC calls as well as PC to phone calls, accessibility to some online games and applications, the possibility to receive offline messages and interoperability with Yahoo Users, to name a few. The major advantages of MSN Messenger are that the program is free, easy to access, includes a variety of different features corresponding to all kinds of online users and has a user-friendly interface. It also bears disadvantages that have come up with newer versions of the program. The ones most mentioned by users, concern error codes that disable the connection to the program and the growing threat of infections through viruses and worms. Example of a question and answer posted on the Netsvar helpline NATIONAL COOPERATION A SAFT Project Management Committee was established at the onset of the project. The role of this committee was to oversee the management of the project throughout the project term and ensure a successful completion of work packages. The committee also assisted in creating awareness tools for the main target groups and in developing a quality assessment plan with the objective to ensure that all work packages and the project as a whole was implemented to the quality level of best practice in the respective areas and met stated objectives. The Committee met every four months during the project term. A SAFT Steering Committee was established at the beginning of the project with the aim to act as an advisory board for the project. The Steering committee consisted of 23 relevant stakeholders. The committee acted as a channel of communication among stakeholders and the awareness node, and meet two times per year, Individual Steering Committee members also gave advice and feedback as 12 needed through other means of communication and were partners in individual awareness campaigns and activities. The Steering Committee acted as a joint committee for the awareness node and the helpline. Guðberg K. Jónsson, SAFT Project Manager, Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, Minister of Education, and María Kristín Gylfadóttir, President of Heimili og skóli COMMUNITY, FAMILY AND TECHNOLOGY early insight into the themes that will be taken forward for submission to the United Nations Convention on the Rights of the Child which will be held in 2009. SAMFÉLAG, FJÖLSKYLDA OG TÆKNI Young Internet users had the opportunity to register for the SAFT Youth Panel during the SAFT seminars held across Iceland in April and May 2008 but the panel will be formally launched in the beginning of 2009. Those interested can still enlist online but over 30 applicants have been received so far. 20 related project aims. Youth panellists will get the opportunity to mould new youth initiatives, change the mindsets of society (youth as a resource), represent youth voice in decision-making, mentor and positively impact other youths, and network with other like-minded youth. The Youth Panel will continue to take part in “training the trainers” seminars held by SAFT project managers and their voice will be heard during the development of SAFT educational modules and future media campaigns. SAFT will continue to empower a youths by awarding them a platform to reach their peers in groups and pursue SAFT LE 1 mín. YND OG . ILDAM 48 sek HEIM ttir). a. (5 þæ ur. 1. Aug i heima? á netinu, . hver þátt gerir Lall sek 2. Er sem þú allir. . og 35 7 mín ert það gera það 3 sek. 3. Þú i en það . og má ekk 23 mín þetta veit að 4. Ég UR SGÁT KROS T fn SAF 1. Áhö ði SAFT lræ 2. Hei aspect Lengd Textar 1 mín. . x5 / 23 , 35 sek . / 7 mín / 48 sek ti ur og Íslensk enskur AUGA TTIR IKÞÆ netið? KENN um við rnig not 1. Hve r. upóstu 2. Tölv all. 3. Spj símar. 4. Far netinu. elti á a? 5. Ein Lalli heim gera 6. Er i en það æling. a má ekk 7. Nett netinu. að þett ferði á Ég veit 8. Sið ttur undaré 9. Höf . það allir gg. kun. 10. Blo netnot nrýnin 11. Gag How to use the Internet Email Chat Mobile phones Online bullying Online grooming Net-ethics 4:3 Copyright Blog Source criticism Social networking Tegund SL HEIMA | ÞÚ KENN LALLI | ER su á þes afræði væðum aðferð neik ar og gegn þekking og hamlar nnur kur bru hið jákvæða evróps með styður ninnar. tak ef fer sviði sem lýsingatæk ningará NDUR Myndst urbirtingar upp er vak ndi. GEFE 1991. end ri hliðum tækni, linga á Ísla n, ð árið berrar að almenn UM ÚT lda og Pla ung stofna vegna opin tir fjölsky ðlar Action na og ri ef var anna félag, innheim og stu n bar rnet örugga Myndst tt félagsm - Sam dstef a og þeirra ninotku Safer Inte um aré SAFT og i. Myn a sinn kum gga tæk rkt af höfund á ver dsins su svið félagsmann Heimili sty á þes ingar um öru samban ESB er arétti útfærslu gæslu nið er og sýn Evrópu við T aréttar Verkef á höfund annast SAF kun aáætlun ningsaðili sem höfund ra. hönd. fyrir not a til þeir ldra, aðgerð Sam Íslands um örugga k fore kun. þóknun til skil fyrir netnot landssamtö m, henni nisins eti ESB kemur lýsingu verkef starfsn ir upp skóli um kvæmd í öðr af sam og deilir deil num ur og fram er hluti Insafe verkef nið eiginleg með nefnist verkef ði sam kingu R kun sem til ver og þek er að netnot ININGA afræði Markmiðið SLUE aðferð löndum. Evrópu • • • • • • • • • • • N OTKU ALLIR A NETN ÞAÐ GERA ÞAÐ ÖRUGGTA MÁ EKKI EN ND UM VEIT AÐ ÞET NDBÖIR Á NETINU | ÉG Y M ÞÚ GER I OG UEFN ERT ÞAÐ SEM SAFT EDUCATION MODULES Several education modules were designed and distributed to schools within the current project. The focus was on peer-to-peer education, source criticism and net-ethics. All education modules are also available online at the SAFT website, www.saft.is. A storytelling book on Internet use and source criticism for children in the first grade was published online and is available for teachers of all children in the first grade. The book was adopted from the Swedish Node (www. saft.is/oruggnetnotkun/kennsluefni) and translated into Icelandic. A DVD with 4 short infocines on safe and positive use of the Internet and new media and 5 short plays based on the 5 advices on Net-ethics was published in August 2008. The DVD also contains 11 educational, modules. These educational modules, which are also available on the SAFT website focus on: ratio sek. mín. 3 Copyrig ht© 200 8 SAF T og Myn FT og af SA stef Mynd Útgefið FNI SLUE KENN BÖND UM UN YND OG M NETNOTK GA ÖRUG dstef. tex L The DVD was developed in collaboration with the National Centre for Education Material in Iceland and Myndstef, The Association of Icelandic Visual Artists, Professional Photographers, Graphic Designer, Icelandic Architects, Scenographers, Costume Designer's, and the Icelandic Design Centre. The material was distributed to all elementary schools in Iceland in October 2008. SAFTWEBSITE The project website www.saft.is is already a well known portal in Iceland for information on children’s safe use of the Internet. Most elementary schools in Iceland as well as other education centres have links to the SAFT homepage on their websites. Many companies within the ISP industry and many others public organisations and institutes also have link to the SAFT website. Our aim was to establish the portal as the main source of information and education on issues concerning the safety of Icelandic children and teenagers in using the Internet and other new media. As our awareness work has progressed, new sections on the different aspects of Internet and new media safety have been added. children and young people in the use of the Internet and new media. We believe we have succeeded in our efforts as the SAFT website is today the main source for information on safe use of the Internet and other new media for children, parents, teachers and media. A new web layout for SAFT was developed and launched` in November 2007. The website has attracted over 100 hits a day on average during the project term. Our goal is ensure that the website will continue to be a fun place for children to visit and the portal children and adults alike will visit first when looking for information or support on the safety of 11 FINAL PUBLIC REPORT LOKASKÝRSLA 21 SAFT YOUTH PANEL The conference was attended by Prince Edward and Gordon Brown, The UK Prime minister , spoke to participants via Scype. The conference was organized by CEOP - Child Exploitation Online Protection Centre (www.ceop.gov.uk). CEOP has for a number of years actively campaigned on safe and positive use of the Internet. The main goal of the forum was give young people a venue to express their ideas and views on the Internet and new media. The results gave an from Austria, The Czech Republic, Cyprus, Finland, Germany, Netherlands, Sweden and The UK. The main goal of the forum was to give children a voice in the ongoing discussion on safer Internet. Three teenage girls participated on behalf of Iceland: Asta Margret, Thelma Lind and Tinna Dis, along with a SAFT project manager. The forum concluded that there is a need for increased education on Internet use in schools and teachers need more training as educators in this field. Instead of banning Internet use at schools students should be allowed to experience under guidance, so if they would run into problems a responsible adult would be close by. One of the Icelandic participants pointed out that classes on life-skills are a good venue for exploring the Internet. In these classes different teaching methods could be mixed and different assignments, discussions and video-clips on the subject could be used. Youth Panel in Brussels in February 2008 Young Internet users in Iceland In connection with The Safer Internet Day in 2008, 3 members of the SAFT Youth Panel EU Youth Forum in Brussels on safe and positive use of the Internet. Nine countries participated in the event. In addition to the Icelandic girls, participants came SAFT started preparations for the creation of a SAFT Youth Panel already at the beginning of 2008, recruiting teenagers from the greater Reykjavik area. The SAFT Youth Panel will, however, be formally established in early 2009. Five members of the SAFT Youth Panel were invited to participate in the first international Youth Forum on safer Internet, held in The UK on 17-21 July 2008. Over 150 participants from 20 countries participated in the event. Youth Panel in London in July 2008 • • • • Delegates called for a mandatory and universal browser-based 'report abuse' button embedded on the toolbar of each browser and on all social networking sites. This should require only two clicks to report any problem, without even leaving the webpage. Additionally, an easy-to-access tutorial about Internet safety should be built into browsers. Delegates asked that IP addresses would be shown with every message put online (chat rooms, messenger etc) to provide greater accountability for online activities. Delegates called for the setting up of a national online safety industry advisory panel, made up of youth and industry leaders to represent current issues in their countries to government authorities Competition can lead to better products but if the industry sector does not work collectively with education institutes and teachers, young people, government, the media and others the future of young people will not be safeguared. Examples of results from the London Youth Forum 10 COMMUNITY, FAMILY AND TECHNOLOGY to continue with the seminars. Vodafone supported the campaign but the planning, advertisement and presentations were in the hands of the SAFT team. SAMFÉLAG, FJÖLSKYLDA OG TÆKNI During the tour around Iceland as well as at “train the trainers” seminars in the capital area SAFT distributed material previously developed during the project. In addition, 10 thousand marked SAFT pencils and Helpline pens were produced and distributed to participants and participating schools, thus marketing the corresponding websites. Posters with the 5 advices on net-ethics along with 10 thousand refrigerator magnets and posters displaying 22 the 5 advices on net-ethics were also distributed to all participating schools. The posters were then mounted in IT class rooms. The seminars attracted many guests and results from the workshops indicate that the difference between the views of children and their parent on the Internet and new media is not as much as many would have guessed. The main difference concerns the different use of words over the same things. The children emerged as very open to peerto-peer education and expressed interest in having greater opportunities in expressing their thoughts and opinions out to the general public, and thus helping with building a safer Internet for surfing. Main results of the seminars • • • • • • When talking about qualities and defaults of the Internet, parents and children seem to share the same views but use different concepts Parents think about virus-scans and filtering when asked how to protect against online danger but children think more of collaboration and education Parents are more worried about social isolation when talking about the Internet than children are Parents talk more about personal data and data protection than children Both parents and children agree that parents need to learn more about the Internet to be able to understand what children are doing online Children think that they should learn about safe and positive use of the Internet in schools, using peer to peer education and videos in addition to traditional approaches GUIDELINES ON GOOD ONLINE PRACTICES During the project term SAFT has been working on guidelines on “Good Practice” recommendations, or “code of conduct” for companies providing Internet and mobile service in cooperation with The Post and Telecom Administration in Iceland. By adhering to the practices put forward in the guidelines, companies can receive a “good company” label. In September 2008 SAFT finalized the first draft of the “Good Practice” guidelines in collaboration María Kristín Gylfadóttir, President of Heimili og skóli, and Hrafnkell V. Gíslason, President of Post and Telecom Administration in Iceland signed a cooperation agreement A few examples of “Good Practice” tips to ISPs 1. 2. 3. 4. 5. Make the user aware that he is responsible for what he uploads Inform the user that copyright laws might apply to material downloaded or uploaded Inform the user about the dangers that could accompany posting personal information online Enable the user to use a nickname, where appropriate, and inform him that his IP number is registered Inform the user that his online interacting is not necessarily who he claims to be with The Post and Telecom Administration and the SAFT Steering Committee. Several ISP companies are currently conducting pilot tests using the codes. During the next project term SAFT will collaborate with the media in generating public awareness of these codes and thus establish wide demand. 9 FINAL PUBLIC REPORT LOKASKÝRSLA 23 eID – ELECTRONIC IDENTIFICATION Digital or electronic IDs are key elements in the identification of a person, and can be based on passwords, qualified certificates, ID cards and PIN codes, or other devices, e.g. mobile phones. While some countries have signed agreements on mutual recognition, eID systems differ from one country to another and interoperability across borders is almost nonexistent. A pilot project, acronym STORK, has been launched by the European Commission which aims to achieve the pan-European recognition of electronic IDs. This will be done without imposing one single solution but allowing national systems to work together. The participating countries will test a set of services using open standards. These include a common service architecture allowing citizens to use their national eIDs to access e-Government portals across borders, a platform for safer online communication using eIDs for children, a service facilitating students’ mobility across Europe, use of eID for cross-border electronic delivery for citizens and businesses, and for testing the electronic process of address change for EU citizens that move to other Member States. SAFT is a partner in the STORK project and will be in charge of developing and testing the platform for safer online communication using eIDs for children in Iceland. The kick of meeting was held in August 2008 and the project will run until 2010. The design of the platform is scheduled to be ready at the end of 2008 and pilot tests should begin early 2009. ONLINE AND CONSOLE GAMING As in other countries, computer and online game use among children and teenagers has been an area of concern in Iceland, particularly young children’s use of violent and/or disturbing games that are rated for much older age groups. Earlier studies have also shown that children are buying games not intended for their age group and parents are also buying inappropriate games for their children. In December 2007 SAFT launched a new campaign on console and online gaming, focusing on the PEGI ratings. The campaign was based on a previous and highly successful PEGI media campaign from 2005. A brochure for parents on computer games and the PEGI rating system was updated and published by SAFT in cooperation with The Association of Film Rights Holders in Iceland, with support from Microsoft Iceland. The brochure was distributed to all elementary school children in Iceland. Retailers introduced the PEGI system to their customers and all store staff was trained in respecting the age limits when selling games. Advertisements were put on busses in the Reykjavik metropolitan area and ran in December and throughout January, ads were put in newspapers and all movie theathers in Iceland ran a screen ad for free the whole month of December. Awareness material from the PEGI campaign TOURING ICELAND In April and May 2008 SAFT project managers toured Iceland with the seminar “You are what you do online”, visiting 10 of the highest density areas across Iceland. Parallel to the seminar a media campaign, focusing on the message “You SAFT MÁ ÞÚ ER LÞING T GERIR ÞAÐ SEM Þ Á NET INU Ú SAFT MÁLÞ ING UM SAFT, ALLT vakning LAND netnot kun bar arverkefni miðlum um na , stendu og ungling jákvæða land í apríl og r fyrir opn a á Netinu og örugga og ten maí 200 um mál • Aku 8. þingum gdum um allt • Egi reyri • Bor • Ísafjlsstaðir • Sau garnes • Gru örður • Ves ðárkrókur • Höf ndarfjörður n • Sel tmannaeyja r • Reyfoss upplýs ðarfjörð ingar ur á www.s aft.is Nánari Hlíf Böðvarsdóttir introducing SAFT in one of the seminars 8 are what you do online”, was aired in all major media. Children, parents and educators were encouraged to participate in the seminar workshops which were held at night. The seminar, particularly the format, received much media attention and numbers of schools across Iceland have asked SAFT COMMUNITY, FAMILY AND TECHNOLOGY Comparing results of the SAFT 2003 and SAFT 2007 surveys there are clear signs of significant success from previous awareness activities from the Icelandic node and the SAFT project. Children are now more concerned about what information is appropriate to make available online, what activities are illegal, and think more about source criticism and net-ethics. Significant increase has been detected among parents discussing safe use of the Internet and other new media with their children. SAMFÉLAG, FJÖLSKYLDA OG TÆKNI The 2003 and 2007 survey results have been the source for number of university thesis on youth culture and use of 24 new media. The data is also used in the meta-study currently conducted by the project EU Kids Online. SAFT participates in the EC Safer Internet funded project EU Kids Online, thus providing the project with excellent means of sharing our research and comparing and learning from other participants. The EU Kids Online project (2006-2009) examines research carried out in 20 European countries on how children and young people use the Internet and new media. The complete SAFT survey reports are available in English on our website www.saft.is/kannanir. FILE SHARING AND DOWNLOADING Results of the SAFT 2007 surveys show that over 35% of children think it is illegal to download and share copyrighted films, games and music. Despite that more than 51% think they will download and share in the near future. A brochure on file sharing and downloading was published in February 2007 in cooperation with The Association of Film Rights Holders in Iceland and Samtónn, a joint copyright organization for authors, performers and producers of music. The brochure was distributed to all pupils in elementary schools in Iceland aged 6-16, a total of around 45.000. The pupils were asked to take the brochure home and discuss with their parents, and teachers were provided with teaching guides on how the material could be used in the classroom. A brochure on files sharing and downloading A brochure for parents on mobile phone safety MOBILE PHONES A brochure for parents on mobile phone safety was published in November 2005, in cooperation with Vodafone. The brochure was revised and republished in December 2007. The brochure was distributed at parental meetings in schools and sent to the general public, by request, after a successful promotion in all media. Vodafone also distri- buted the brochure with all new mobile phones sold and made it available in all of their stores. Among the topics covered in the brochure are camera phones, parental access, safety issues and advices, bullying and malicious communications, theft, spam, illegal images, responsible use and tips for parents. Advise your children: • to only give their number to family and friends they know well and trust • not to be persuaded by anyone to confide very personal information about themselves or to do anything which they would be ashamed or embarrassed by if it was later revealed through a mobile phone • to think very carefully before sending any pictures and video clips of themselves - these are easy to change and could end up in the wrong hands • not to reply to text or picture messages that they don't want to receive - the best way to deal with bullying is not to react • not to leave their name on their voicemail as this confirms to any callers that it's their mobile • to tell someone they trust if anyone uses a camera phone in a way that makes them feel uncomfortable • not to leave their mobile unattended Examples of advices for children on mobile phone use 7 FINAL PUBLIC REPORT that they are advanced or intermediate users, 10% say that they are expert users and 12% say that they are beginners. All children have access to a personal computer (99% have access at home) and around 99% have Internet access at home. Hence, most of their Internet activities take place within their home. Over 78% of the children say that they first used the Internet at home. Almost 43% of the children say that they have learned most about the Internet by exploring or experimenting themselves while 46% say that they have mostly learned about the Internet from friends their own age. About 42% says that they have learned from their parents and a quarter of the children have learned most from their siblings while only 17% children say that they have learned the most from their teachers. These results suggest that further training and awareness raising needs to be done among the teaching profession in Icelandic primary schools in order to increase How many hours do you spend daily on computer games on the Internet? Less than 1 hour 1-2 hours 3-5 hours 6-9 hours 53.2% 32.4% 1.1% 10-14 hours More than half of 9-12 year old children say that parents usually buy the games and 22.4% say that they buy the games themselves. Boys (50.5%) are more likely to buy their games themselves than girls (16%). A higher proportion of children age 13-16 buy their own games than 9-12 year old. Among children, aged 9-12, 25% have purchased games not intended for their age group. Around 22% of 9-12 and 44% of 13-16 year old never check if the games are intended for their age group. Only 10% of the children surveyed say that they have had regular education in school about the Internet, 41% say that they have had a few lessons and others have had very little or no education in school about the Internet. When asked what the education was about, 35% mentioned technical issues like how to connect to the Internet and 59% said that they had had instructions on safe use of the Internet. About half of the children mentioned that they had learned about what was illegal to do on the Internet. Close to 15% of the children reported to have been bullied online, like receiving unpleasant message by email or MSN. About 29% of the children report to have been asked to meet people they meet online. Of those 22% report having met the person and one third of them went to these meetings alone. 10.1% 2.9% 0.3% 15 hours or more their involvement in promoting safe and enjoyable Internet use for all children. Results also suggest that many parents know little or nothing about what video games their children are playing. Close to 27% of the children report that their parents know little or nothing about what games they are playing on their computers. Around 40% of the children report that parents know little or nothing about what games they play online (36% girls and 45% boys). The results also suggest that close to 25% of children within this age group are spending from 3-14 hours per week playing on their computer and close to 25% report spending the same amount of time playing online. Around 14% of the children spend more than 6 hours a week playing online and 4.2% more than 15 hours. About 12% are spending more than 6 hours a week playing on their computer and 3.2% more than 15 hours. In the past 6 months, have you ever been harassed, upset, bothered, threatened or embarrassed by anyone chatting online? March-April ‘07 A recent national survey suggests that over 53% of the Icelandic population know the SAFT project, equally distributed across age groups and geographical location. Of those, over 90% say that the project is very positive and much needed. How old were you when you first used the Internet? 36.2% 25.1% 22.1% 7.9% 7.5% Younger 5-6 years then 5 years 7-8 years 1.1% 9-10 years 11-12 years 13-14 years Where did you first use the Internet? March-April ‘07 85.1% 14.9% February ‘03 89.9% February ‘03 10.1% Yes 62.8% No At home At school 25.1% 25 6 14.8% 78.3% 0.1% At a friend’s house At an Internet café 0.1% 3.9% 2.9% 6.8% 5.1% LOKASKÝRSLA Other place COMMUNITY, FAMILY AND TECHNOLOGY Safer Internet Day 2008 connection with Safer Internet Day a student competition on creating awareness material was held. Over 35 Icelandic students posted their material on the INSAFE portal. The Icelandic node awarded two schools in Iceland, Háteigsskóli and Síðuskóli, for their participation. Students in both schools used the 5 advices on net-ethics introduced in the AUGA campaign in early 2007. Students from Hateigsskoli also showed a short play they wrote based on the 5 advice on net-ethics and premiered at the Borgarleikhus theatre earlier that year. TECH-KNOW NORTH 2007 SAMFÉLAG, FJÖLSKYLDA OG TÆKNI SAFT participated in a grand exposition called Tech-Know North 2007 in March 2007. The exposition showcased the hi-tech and IT industries in Iceland. Over 100 participating companies demonstrated new technology and high-tech services to over 15.000 guests. 26 Winners of the student competition with their teacher Everything you do online reflects who you are Treat others as you would like them to treat you Don’t participate in something you are not sure what is Remember that everything you put online is open to all You are responsible for what you do and say online 1. 2. 3. 4. 5. 5 ADVICES ON NET-ETHICS CONSULTATION FROM INDUSTRY AND OPINIONS ON NEW LEGISLATION BILLS SAFT project managers were approached several times during the project term by governmental agencies and industry alike who wanted to present its work on Internet and new media related issues, consultation on web content and design, e-ID, and, the collection and handling of personal information by the industry. The Ombudsman for Children and The Ombudsman for Consumers asked for written comments on a new directive on direct marketing towards children and the Parliament also asked SAFT to give written opinions on new legislation bills. SAFT participated in the grand exposition Tech-Know North 2007 NATIONAL SURVEY ON INTERNET AND MOBILE PHONE USE The most comprehensive statistics on Internet use that are available in Iceland and on new online technologies are from the SAFT surveys which were conducted among close to 1000 parents and children in Iceland in late 2002 and early 2003 and repeated within the current project in early 2007. These surveys are the most comprehensive surveys ever done in Iceland in the field of children and online media and have provided a unique information base for awareness measures and for further “behavioural” research by university professors and students. According to the latest survey results from 2007 majority (>98%) of parents of children between 6-16 years, which have Internet access at home, use the Internet. Most parents (>83%) use it every day and additional 13% say that they use it several days per week. Almost 77% of parents say FINAL PUBLIC REPORT 5 LOKASKÝRSLA 27 A leaflet and poster with 5 advices on good online conduct was published and distributed in all elementary schools the campaign was conducted early November 2007 with relaunching of the media campaign. Prior to the campaign, a national survey on various concepts related to the concerns of the general population on online conduct was conducted. In short, the campaign was a major success. In the first week of the campaign SAFT reached over 70% of the total population in Iceland, through TV, radio, newspapers and online media. A post national Gallup poll indicated that over 99% of those that had noticed the campaign thought it had a very positive message and that it got them thinking, in more depth, about online conduct. A leaflet and poster with 5 advices on good online conduct was also published and distributed to all elementary schools in Iceland during the campaign. Many teachers used the opportunity to discuss net-ethics with their students and three schools (on different school levels) chose net-ethics as a theme for plays they wrote themselves and performed to the public in Borgarleikhús theatre, the second largest theatre in Iceland,. The campaign generated a lot of media coverage in all media and in the online blog and chat communities. SAFER INTERNET DAY 2007 AND 2008 On Safer Internet Day 7 February 2007 SAFT organized a conference on net-ethics and responsible use of the Internet under the title "The Internet Labyrinth" The conference was streamed online and is available on the SAFT project website. Over 100 people attended the conference and around 100 participated online. The conference topics covered social responsibility of ISP, online piracy and understanding youth and family use of the Internet and new media. The key speaker was Anna Kirah, psychologist and former chief designer of new products at Microsoft, who gave a speech about how to bridge the gap between the digital native mindset and the digital immigrant mindset. SAFT also participated in pan European activities planned for this day. A one day campaign was launched on all major TV stations using an adopted and translated version of the KlickSafe media spot, developed by the German awareness node. A press release informing about other EU activities was also sent out to all media. The conference, campaign and other SID activities generated a lot of media coverage in Iceland and Anna Kirah was interviewed by several media on her theory on how to bridge the gap between the digital native mindset and the digital immigrant mindset. On Safer Internet Day 12 February 2008 SAFT organized a conference under the title “You are what you do online” and participated in other EU activities scheduled for this day. Over 100 people participated in the event. The Minister of Industry, Energy and Tourism opened the conference but the plenary session was followed by workshops where parents and children discussed Internet safety related issues. In An invitation to participate in the Safer Internet Day 2007 SAFT MÁ LÞING Á ALÞJÓ NETÖRYGG ÐLEGA ISDAGINN 12. FEBR ÚAR 2008 • Netið, ják vætt eða nei • Eig kvæ An invitation to participate in the Safer Internet Day 2008 ÞÚ ERT ÞA Ð SEM ÞÚ G ER Á NETINU IR um við að tt? Í tilefni trúa öllu því af við sjáum sem 12. febrúar Alþjóðlega netöryggisde og 2008 ginu m, , stendur SAF þriðjudaginn • Snúast fars lesum á Netinu? jákvæða og T, vakninga örugga netn ímar bara rverkefni otkun barn tengdum miðl um að um „tengja fólk a og unglinga um, fyrir opnu á Netinu og það sem málþingi undi • Högum við “? þú gerir r yfirskrift á Netinu“. inni „Þú Kenn okkur á ann í netheimu an hátt hefuraraháskóla Íslands og sten Málþingið verður hald ert ið í dur frá kl. m en rau á síðustu 16.0 nhe 0-18 imu .00. SAFT m? netöryggisdaginn,árum staðið fyrir viðburðu sem nú er m á Alþjó haldinn í fimm ðlega ta sinn. Markmið málþingsins er að drag nemenda og a annars hins vegar vegar fram foreldra og göllum Nets sýn kennara á ins. Hvar helst dreg u kost ur hópana Einnig verð um og saman og ur áhersla hvar skilur lögð varðandi á að fá að? fram fram örugga og tíðarsýn hópa ánægjulega Þátttakendur nna notkun og vinna fyrst þróun Nets í tveimur lýkur með ins. málstofum sameiginlegri en málþingin kennara þar málstofu u sem gerð verð nemenda, foreldra og ur grein fyrir niðurstöðum. DAGSKRÁ 16:00 Setn ing ráðstefnu nnar Foreldrar/ken narar: Máls tofus tjóri er Páll Ólafsson, félag hjá Fjölskyldu sráðgjafi heilbrigðis - og sviði Garðabæjar Nemendur: Málstofus tjóri er Margrét Sigurðard óttir, æskulýðsf ulltrú Seltjarnarness i 17:00 Kaffi 17:15 Sam gönguráð herra , Kristján L. Möller, flytu ávarp r 17:20 Sam antekt úr málstofum 1755 Stutt kynning á fyrirlestraog jafni ngjaf ræðsluher SAFT um landi ferð ð María Krist ín Gylfadótti formaður Heim r, og Árni Pétu ilis og skóla, r forstjóri VodaJónsson, fone 18:00 Veiti ngar Fundarstj óri: Svavar Halld órsson, frétt RÚV amaður hjá Staðsetning málþings: Kennaraháskó hlíð. Málstofur li Íslands, við StakkaH202 og málþ verða í stofum H201 og ing í Bratta. Þátttaken dur: Málþingið er öllum opið. sérstakleg Nemendur a boðnir velko eru foreldrum sínum og kenn mnir ásamt urum. Vinsamleg a tilkynnið þátttöku með tölvupósti á saft@saft. is. Ekkert þáttt ökugjald. Sameiginle g málstofa verður í beinn (http://sjo nvarp.khi.i s) frá kl. 17.00 i útsendingu á Netin u -18.00. 4 COMMUNITY, FAMILY AND TECHNOLOGY 28 SAMFÉLAG, FJÖLSKYLDA OG TÆKNI SAFT also succeeded in establishing cooperation with all major outlets of the mass media in Iceland. These outlets were also active in promoting the SAFT project and different issues concerning the safety of children in the use of the Internet and new media. SAFT received more visibility in the media as the project progressed and SAFT project managers were regularly approached and interviewed by the media and asked to comment on matters concerning children’s and young people’s use of the Internet and new media. One of our main objectives was to provide information about Internet safety for children, parents and teachers, plus opportunities to discuss problems and share possible preventive measures. Our awareness campaigns thus focused on promoting positive messages about Internet and new media use throughout the community. Newspaper coverage on the Pan-European Game Information (PEGI) age rating system MEDIA CAMPAIGN ON NET-ETHICS SAFT surveys show that use of and access to the Internet in Iceland is over 99% in the age group 9-16. The development of the Internet and mobile phone technology has progressed in such speed that keeping up has been difficult for many. Our surveys also indicate that parents are not well enough informed on their children’s use of the Internet and also that children would like their parents to take more interest in their online activities. Number of indicators, including increased online bullying and meeting strangers online, has “Survey results point out an obvious need to raise awareness of the fact that the Internet and new media is an open environment where similar rules of communication apply as in the physical environment” pointed out an obvious need to raise awareness of the fact that the Internet and new media is an open environment and that that similar rules of communication apply there as in the physical environment. A high profile media campaign on net-ethics, involving all major media in Iceland, was launched in all mass media in January 2007 and ran for two weeks. The campaign was re-launched in April 2007 and ran for another two weeks in all media. This campaign was supported by a grant SAFT received from the AUGA-AD-AID, a fund formed by the Society of Icelandic Advertising Agencies in collaboration with the largest media companies in Iceland, The Association of Icelandic Marketing Professionals, and with The Association of Advertisers. The Ad-Aid aims at assisting non-profit organizations in promoting their cause. AdAid was responsible for the design of the media campaign and finding a sponsor to pay for the airing. SAFT project managers worked actively with Ad-aid on designing the message of the net-ethics campaign and were responsible for creating a leaflet and poster with 5 advices on good online conduct which was published and distributed to all elementary schools during the campaign. A follow-up on A high profile media campaign on net-ethics, involving all major media in Iceland, was launched in all media in January 2007 3 FINAL PUBLIC REPORT LOKASKÝRSLA 29 SAFER INTERNET PLUS PROGRAMME The Safer Internet plus Programme is a successor to the Safer Internet Action Plan which ran from 1999-2004 with a total budget of € 38.3 million. 37 projects were co-funded in the first 4 years of the Safer Internet Action Plan. The 2-year extension allowed a further 52 projects to be co-funded. The 4-year Safer Internet plus programme (2005-2008), proposed by the European Commission, has a budget of € 45 million to combat illegal and harmful Internet content. The programme aim is to promote safer use of the Internet and new online technologies, particularly for children, and to fight against illegal content and content unwanted by the end-user, as part of a coherent approach by the European Union. The programme has four main actions: • • • • Fighting against illegal content on the web; Tackling unwanted and harmful Internet content; Promoting a safer Internet environment; Raising awareness of safer Internet use in society. Within this programme National Awareness Nodes have been created in 27 European countries. The Awareness Nodes are also part of a European network called INSAFE (www.saferinternet.org) which is coordinated by the European Schoolnet (www.eun.org). SAFER INTERNET PLUS PROGRAMME IN ICELAND Heimili and skoli, The National Parent Association in Iceland, has been the National Awareness Node for Internet Safety in Iceland since 2004. The name created for the awareness raising efforts is Samfélag, fjölskylda og tækni (Community, Family and Technology), with the acronym SAFT. The project aims are to raise awareness on the safe and positive use of the Internet and new media among children, parents, teachers, policy makers, and the ICT industry in Iceland. Our mission statement is to empower children and parents to enjoy the Internet and other new media in a safe and positive way. Our main focus for the period 2006-2008 was raising awareness on net-ethics, computer game rating, source criticism, use of mobile phones and personal protection on the Internet. The program was directed, on behalf of Heimili and skoli, by Maria Kristin Gylfadottir, former president of the organization, and Gudberg K. Jonsson and Hlif Bodvarsdottir project managers, with active participation of other members of the organization. Our Project Management Committee included representatives from the Ministry of Education, Culture and Science in Iceland, the University of Iceland, and the Teachers´ Union. Our Steering Committee included representatives from different stakeholders groups, such as government agencies, the industry, research centres, different bodies within the educational system and prevention measures agencies and groups. PROGRAM IMPLEMENTATION During the project term SAFT instigated and participated in a variety of activities and events where awareness of Internet and new media safety were in the forefront. This includes participation in conferences and symposia for children and parents held across Iceland, participation in a large tech exposition, seminars with parents, roundtables with stakeholders, peer-to-peer talks with educators, and 2 smaller presentations to target audience, for example at parent association meetings in schools. In addition, the SAFT awareness and educational materials were sent to all parent associations and compulsory schools. The SAFT website was also promoted actively as a source for awareness, user tips and educational materials. COMMUNITY, FAMILY AND TECHNOLOGY 30 SAMFÉLAG, FJÖLSKYLDA OG TÆKNI TABLE OF CONTENTS Safer Internet Plus Programme 02 Safer Internet Plus Programme in Iceland 02 Program Implementation 02 03 National Cooperation SAFT Helpline SAFT website SAFT Education Modules SAFT Youth Panel Guidelines on Good Online Practices Touring Iceland Online and Console Gaming eID – Electronic identification Mobile Phones File Sharing and Downloading National survey on Internet and mobile phone use Consultation from industry and opinions on new legislation bills Tech-Know North 2007 Safer Internet Day 2007 and 2008 Media campaign on Net-Ethics 04 05 05 05 07 07 08 08 08 09 10 11 11 12 12 Cooperation with the INSAFE network 13 Conclusion 13 The project is co-funded by the European Union through the Safer Internet Plus Programme, http://ec.europa.eu/saferinternet LOKASKÝRSLA 31 32 SAMFÉLAG, FJÖLSKYLDA OG TÆKNI SAFT Community, family and technology Final Public Report 2006 – 2008
Similar documents
18. nóvember 2010
uppleið höfum við útbúið sér app fyrir það,“ segir Betti, en þeir sem eiga Android síma geta nýtt sér þjónustuna.
More informationkynungabók
við öfl sem lögðust gegn róttækum breytingum á stöðu kvenna í samfélaginu. Breytingarnar áttu sér stað í áföngum, en ekki átakalaust. Með tíð og tíma hafa karlar í auknum mæli gengið inn í störf se...
More information