doc“G-8” äräb demokratiyasını dästäkläyäcäyini açıqladı
download 
Report Transcription
“G-8” äräb demokratiyasını dästäkläyäcäyini açıqladı
02 “Ailä xoþbäxt vä saðlamdýrsa, cämiyyätin inkiþafýndan danýþa bilärik” DAP-ýn Azärbaycan Milli Komitäsinin sädri, millät väkili Nizami Cäfärov bu gün dünyada än çox müzakirä olunan vä tädqiq edilän mäsälälärindän birinin ailä ilä baðlý olduðunu söylädi. O, müräkkäb struktura malik olan ailänin zaman-zaman däyiþdiyini vä yeni mäzmun qazandýðýný bildirdi: “Bu baxýmdan adät-änänälär vä müasirlik hämiþä ailänin formalaþmasýnda äsas elementlär olub”. 06 “G-8” äräb demokratiyasýný dästäkläyäcäyini açýqladý “G-8” ölkälärinin Fransanýn Dovil þähärindä dünän baþa çatan ikigünlük görüþünün sonunda qäbul olunan bäyanatda äräb dünyasýnda baþ verän demokratik däyiþikliklärin dästäkläyäcäklärinä dair bänd var. Bäyanatda: “ Biz “G-8” üzvläri olaraq, “äräb baharý”nýn täläblärini qüvvätli þäkildä dästäkläyirik”,- qeyd olunub. 28-31 MAY 2011 WWW.ZAMAN.AZ 40 QÄPÝK Barak Obama Azärbaycan xalqýný täbrik etdi miþ Þtatlarýnýn (ABÞ) Prezidenti Barak Obama Prezident Ýlham Äliyevi vä Azärbaycan xalqýný 28 May - Respublika günü münasibäti ilä täbrik edib. Täbrikdä deyilir: “ABÞ Azärbaycanla täräfdaþlýðýný yüksäk däyärländirir. Birläþmiþ Þtatlar regional enerji tählükäsizliyinin gücländirilmäsi, Azärbaycanýn demokratik vä çiçäklänän dövlät kimi inkiþafýnýn tämin edilmäsi, regional sabitliyin möhkämländirilmäsi, xüsusän dä, Daðlýq Qarabað münaqiþäsinin sülh yolu ilä hällinin tapýlmasý mäsälälärindä Azärbaycan hökumäti vä xalqý ilä birgä iþlämäk mäqsädilä daha böyük imkanlarýn inkiþaf etdirilmäsinä sadiqdir. Milli bayramýnýz vä bu tarixi ildönümü münasibätilä Sizä vä Azärbaycan xalqýna än xoþ arzularýmý çatdýrmaqda Amerika xalqý da mänä qoþulur”. Ümumdünya Mädäniyyätlärarasý Dialoq Forumu 2 ildän bir keçiriläcäk Dünän Prezident Ýlham Äliyev 2011- 1 ci ildän baþlayaraq Azärbaycanda här iki ildä bir däfä Ümumdünya Mädäniyyätlärarasý Dialoq Forumunun täþkil edilmäsi ilä baðlý färman imzalayýb. Färmana äsasän, forumun här iki ildä bir keçirilmäsi vä täþkilindä älaqäländirici orqan kimi Mädäniyyät vä Turizm Nazirliyinin müäyyän edilmäsi qärara alýnýb. Orta aylýq ämäkhaqqý Rusiyada 1000, bizdä 442, Tacikistanda 104 dollardýr 03 Türkiyädä parlament seçkisi niyä bu qädär önämli oldu? Amerika 1 Birläþ- “AXC-nin qurulmasý häm xalqýmýz, häm dä dünya üçün ähämiyyätli hadisädir” Azärbaycan Xalq Cümhuriyyätinin (AXC) qurulmasýný tarixi hadisä kimi qiymätländirän Prezident Ýlham Äliyev dövlätin vä xalqýn AXC-nin qurucularýna böyük hörmätlä yanaþdýðýný söyläyib. Ölkä baþçýsý hämçinin dünän AXC-nin þäräfinä ucaldýlmýþ abidäni dä ziyarät edib. NATÝQ PÄNAHLI BAKI Azärbaycan Xalq Cümhuriyyäti- d nin (AXC) qurulmasýnýn 93-cü ilinin tamam olmasý münasibätilä dünän dövlät säviyyäsindä täntänäli tädbir keçirilib. Tädbirdä Prezident Ýlham Äliyev baþda olmaqla, dövlät vä hökumät nümayändäläri, millät väkilläri, ölkänin tanýnmýþ þäxsläri, ölkämizdä fäaliyyät göstärän diplomatik korpusun tämsilçiläri iþtirak ediblär. Prezident Ýlham Äliyev 93 il ävväl müsälman alämindä ilk däfä olaraq demokratik respublikanýn qurulmasýný tarixi hadisä kimi säciyyäländirib. “AXC-nin qurulmasý tarixi bir hadisä idi. Häm bizim xalqýmýz üçün, häm dä dünya miqyasýnda bu hadisänin çox böyük tarixi ähämiyyäti var. Xalqýmýz üçün ona görä ki, äsrlär boyu müstäqillik arzusu ilä yaþamýþ Azärbaycan xalqý müstäqilliyä qovuþub, öz müstäqil dövlätini qurub. Bunun dünya tarixi üçün ähämiyyäti ondan ibarätdir ki, dünya tarixindä ilk däfä olaraq müsälman þärqindä demokratik respublika qurulub”,- deyän Prezident älavä edib ki, Azärbaycan dövläti vä xalqý AXC-nin qurucularýnýn xatiräsinä böyük hörmätlä yanaþýr. 1GÜNDÄM 03 Azärbaycan Prezidenti Ýlham Äliyev Prezidentin ictimai näzarätlä baðlý çaðýrýþýna ziyalýlar reaksiya verdilär “Sizdän xahiþim budur olarkän sakinlärlä görüþündä väkili, tarixçi-alim Fäzail Ýbra- olmalýdýrlar. Xalq yazýçýsý Äk1 ki, görülän iþlärä näza- söyläyib. Bundan öncä isä himli bu sahädä cämiyyäti- räm Äylisli isä Prezidentin bu rät edäsiniz vä çatýþmayan mäsälälär haqqýnda mälumat veräsiniz”. Bu sözläri Prezident Ýlham Äliyev mayýn 24dä paytaxtýn Þüvälan qäsäbäsindä görülän iþlärlä tanýþ dövlät baþçýsý Bakýnýn Xäzär rayonunun Märdäkan qäsäbäsindä ähali ilä görüþündä eyni mäzmunlu açýqlama vermiþdi. Mövzu ilä baðlý qäzetimizä açýqlama verän millät mizdä passivlik olmasýndan täässüf hissi keçirdiyini dedi. Millät väkilinin sözlärinä görä, bu iþdä ziyalýlarýn, aðsaqqallarýn üzärinä böyük iþ düþür. Onlar bu mäsälädä daha aktiv çaðýrýþýnýn müasir Azärbaycan üçün yenilik olduðunu söylädi. Ýqtisadçý ekspert, professor Äli Älirzayev isä bu çaðýrýþýn yaxþý ideya olduðunu vurðuladý. 1 SOSÝAL HÄYAT 07 Prezidentlär münaqiþänin sülh yolu ilä hällini istäyirlär Astarada çältik äkininä maraq artýb Avropanýn än güclüsü bu gün bilinäcäk Häbsxanada diplom þänliyi 103 GÜNDÄM 109 BÖLGÄ 115 ÝDMAN 116 SON SÄHÝFÄ Son 3 ildä ölkämizdä orta aylýq 1 ämäkhaqqý 17% artaraq, 367 dollar- dan (289 manat) 442 dollara (348 manat) yüksälib. Azärbaycan orta aylýq ämäkhaqqýnýn mäbläðinä görä, Müstäqil Dövlätlär Birliyinä (MDB) daxil olan ölkälär arasýnda 3-cü, artým tempinä görä isä 7-ci sýrada qärarlaþýb. MDB Dövlätlärarasý Statistýka Komitäsinin açýqladýðý statistik göstäricilärä istinadän apardýðýmýz hesablamalar göstärir ki, son 3 ildä orta aylýq ämäkhaqqý än çox Belarusda artýb. 1ÝQTÝSADÝYYAT 04 Abunä ilä älaqädar täklif vä räylärinizi 530 85 81 (82, 83) nömräli telefona zäng etmäklä bildirä bilärsiniz. 02GÜNDÄM Älaqälär geniþlänir 1 Naxçývan Muxtar Respublikasý Ali Mäclisinin Sädri Vasif Talýbov muxtar respublikada säfärdä olan Quzey Kýbrýs Türk Cümhuriyyäti Mäclisinin Sädri Häsän Bozär vä nümayändä heyäti ilä görüþüb. Ävvälcä Ali Mäclisin Sädri Vasif Talýbov Häsän Bozäri Cümhuriyyät Mäclisinin Sädri seçilmäsi münasibätilä täbrik edib, här iki täräf arasýnda parlament älaqälärinin geniþlänmäsindän mämnunluðunu bildirib. Häsän Bozer öz növbäsindä Naxçývan Muxtar Respublikasýna säfärä dävätä görä minnätdarlýq edib, älaqälärin bundan sonra daha da inkiþaf etmäsini arzulayýb. O, Ali Mäclisin Sädri Vasif Talýbovu Quzey Kýbrýs Türk Cümhuriyyätinä säfärä dä dävät edib. Ali Mäclisin Sädri däväti qäbul edib. Qeyd edäk ki, görüþdä Türkiyänin Naxçývandaký Baþ konsulu Ayhan Enginar da iþtirak edib. 28-31 MAY 2011 ZAMAN Dünya ölkälärindä Respublika Günü qeyd edilir 1Azärbaycanýn müstäqilliyinin 28 May - Respublika Günü vä 20 illiyi münasibätilä dünyanýn äksär ölkälärindä tädbirlär keçirilir. Bu tädbirlärdä Azärbaycanýn Þärqdä ilk demokratik cümhuriyyät qurmasý xüsusi vurðulanýb. Qeyd edilib ki, bolþevik iþðalýna kimi sivil günümüzdä insan hüquqlarý sahäsindä häyata keçirilän bütün islahatlar o dövrdä bu ilk demokratik cümhuriyyät täräfindän re- allaþdýrýlmýþ, tolerant vä insan hüquqlarýna hörmät edän bir cämiyyät formalaþdýrýlmýþdýr. Xalqýmýzýn ümummilli lideri Heydär Äliyevin müdrik siyasäti näticäsindä ikinci däfä müstäqilliyinä qovuþan ölkämiz dövlätçiliyini qorumuþ vä onun layiqli tämsilçisi Ýlham Äliyev nüfuzlu bir dövlät kimi onun mövqeyini möhkämländirmiþdir. Qeyd edäk ki, bu münasibätlä ölkämizin bütün bölgälärindä dä märasimlär täþkil olunub vä olunmaqdadýr. Türkiyä säfiri xalqýmýzý täbrik edib Türkiyä Cümhuriyyätinin ölkämizdäki säfiri Hulusi Kýlýç 28 May Respublika Günü münasibätilä xalqýmýzý täbrik edib. Säfirin täbrik mäktubunda deyilir: “28 May Respublika Günü münasibätilä qardaþ vä dost Azärbaycan xalqýna än sämimi täbriklärimi vä arzularýmý çatdýrýram. Azärbaycan Demokratik Respublikasý Þärqdä qurulan ilk demokratik cümhuriyyät olaraq tarixin sähifälärinä qýzýl härflärlä yazýlýb. Bu gün bütün Türk dünyasý üçün qürur günüdür. Bu bayram günündä Azärbaycan xalqýna sülh, ämin-amanlýq, can saðlýðý, bärabärlik vä sevinc diläyiräm”. “Dünyanýn heç bir yerindä bu qädär äfv säräncamý imzalanmýr” 1imzaladýðý äfv säräncamýnýn icrasý baþa Ölkä baþçýsý Ýlham Äliyevin mayýn 26-da çatýb. Qeyd edäk ki, äfv säräncamý ümumilikdä 90 mähbusa þamil edilib. Äfv säräncamýnýn icrasýnda iþtirak edän Ombudsman Elmira Süleymanova deyib ki, bu, Azärbaycanda imzalanan sayca 49-cu äfv säräncamýdýr: “Dünyanýn heç bir yerindä bu qädär äfv säräncamý imzalanmýr. Qonþu ölkälärdä, Gürcüstanda, Ukraynada väziyyät bizdän färqlidir. Män yenicä Ukraynadan säfärdän qayýtmýþam. Orada 1400 näfär yeniyetmä mähkum saxlanýlýr. Onlarýn 600-ü 18 yaþýna çatmayan qýzlardýr. Azärbaycanda isä bir näfär dä olsun, 18 yaþýna çatmayan qýz mähkum yoxdur”. “Ailä xoþbäxt vä saðlamdýrsa, cämiyyätin inkiþafýndan danýþa bilärik” 1baxýmýndan bir däyär olaraq ailä” “Adät-änänälärimiz vä müasirlik mövzusunda keçirilmiþ konfransda ailä ilä baðlý problemlär müxtälif aspektlärdän müzakirä olunub. Ailä, Qadýn vä Uþaq Problemläri üzrä Dövlät Komitäsi (AQUPDK), AMEA Fälsäfä, Sosiologiya vä Hüquq Ýnstitutu (FSHÝ) vä Dialoq Avrasiya Platformasýnýn (DAP) Azärbaycan Nümayändäliyinin ortaq täþkilatçýlýðý ilä dünän Atatürk Märkäzindä baþ tutan konfransda ailä tädqiqatçýlarý, alimlär, sosioloqlar vä millät väkilläri iþtirak ediblär. DAP-ýn Azärbaycan Milli Komitäsinin sädri, millät väkili Nizami Cäfärov bu gün dünyada än çox müzakirä olunan vä tädqiq edilän mäsälälärindän birinin ailä ilä baðlý olduðunu söylädi. O, müräkkäb struktura malik olan ailänin zaman-zaman däyiþdiyini vä yeni mäzmun qazandýðýný bildirdi: “Bu baxýmdan adät-änänälär vä müasirlik hämiþä ailänin formalaþmasýnda äsas elementlär olub”. DAP-ýn Azärbaycan üzrä koordinatoru Mustafa Saatçý cämiyyätin sosial Sänädsiz mänzillär dä qazlaþdýrýlýr 1sädilä ARDNÞ-nin “Azäriqaz” Ýstehsalat Ýstehlakçýlarýn qazla tämin edilmäsi mäq- Birliyi qeydiyyatdan keçmäyän þäxsi evläri qazla tämin edäcäk. Bu baradä dünän mätbuat konfransýnda ÝB-nin qaz täsärrüfatýnýn istismarý þöbäsinin rähbäri Vaqif Namazov deyib. Onun sözlärinä görä, qeydiyyatdan keçmäyän þäxsi evlärin qazla tämini üçün “Azäriqaz” ev sahiblärindän bälädiyyälärin arayýþýný täläb edir. Namazov bildirib ki, son il yarým ärzindä ÝB 25 min þäxsi evin qaz xätlärinä qoþulmasýný tämin edib. Abþeron rayonu üzrä evlärin qaz xätlärinä qoþulmasý ilä baðlý müraciätlär 8 mindän çox olub. Bunun 90 faizä yaxýný qeydiyyatdan keçmäyän þäxsi evlärä aid olub. Namazov hämçinin bildirib ki, yaþayýþ binalarýnýn tüstü bacalarý mülkiyyätçilärin vä ya hämin mülkdä yaþayan þäxslärin väsaiti hesabýna tämizlänmälidir. Þöbä räisinin sözlärinä görä, bu iþi häyata keçirmäk çätin deyil: “Bakýda vä ölkänin digär ärazilärindä tüstü bacalarýnýn tämizlänmäsi ilä baðlý könüllü cämiyyät var. Bu täþkilat täräfindän tüstü bacalarý ödäniþli þäkildä tämizlänir”. TRT AVAZ þanlý tariximizi ekrana gätiräcäk 1 TRT Baký Tämsilçiliyi “Kafkazlardan äsän yellär” proqramýnýn bu häftädäki bölümünü 28 May - Respublika Gününä Azärbaycanýn müstäqilliyinin 20 illiyinä häsr edib. Bölümdä tanýnmýþ tarixçilär Þärqin ilk demokratik cümhuriyyätinin þanlý tarixindän söz açacaqlar. Proqram may ayýnýn 31-dä Baký vaxtý ilä saat 13:15-dä TRT AVAZ kanalýnda yayýmlanacaq. Qeyd edäk ki, proqramýn rejissoru Nailä Äläkbärovadýr. Abunä ilä älaqädar täklif vä räylärinizi 530 85 81 (82, 83) nömräli telefona zänq etmäklä bildirä bilärsiniz. strukturunun formalaþmasýnda vä möhkämlänmäsindä, hämçinin daimi olmasýnda ailänin böyük rolu olduðunu vurðuladý. Onun fikrincä, cämiyyätin äsas dayaq nöqtäsi olan ailä sosial tarazlýðýn qorunmasýnda müstäsna yerä malikdir: “Uþaqlarýn saðlam mühitdä böyümäläri vä äxlaqla tärbiyä olunmalarý, gänclärin cämiyyätin faydalý üzvünä çevrilmäläri baxýmýndan ailä böyük rol oynayýr. Durmadan däyiþän sosial þäraitdä uþaqlarýn mänfi täsirlärdän qorunmasý üçün dä saðlam ailäyä ehtiyac var. Hämçinin narkomaniya vä insan alveri kimi qlobal problemlärin häll oluna biläcäyi yer dä ailädir”. M. Saatçý ailänin dästäyi olmadan häyatda müväffäq olmaðýn mümkün olmadýðýný da bildirdi. O: “Häyatda vä iþindä uður qazanmýþ här bir färdin arxasýnda xoþbäxt ailä dayanýr”,- dedi. Milli-mänävi däyärlärimizin qorunmasýnda ailänin rolunun böyük olduðunu söyläyän AQUPDK-nin sädr müavini Aynur Sofiyeva: “Ailä xoþbäxt vä saðlamdýrsa, cämiyyätin inkiþafýndan danýþa bilärik”,- dedi. Qärbdä ailä institutunun mähv olmaq üzrä olduðunu deyän “Bayram günlärindä elektron ärizälär täsdiqlänmäyäcäk” 1Sänäd Qäbulu Komissiyala“Elektron ärizä”sini müvafiq rýnda täsdiq etdirmämiþ abituriyentlärin näzärinä çatdýrýlýr ki, onlar 31 may 2011-ci il saat 17:00däk täläb olunan sänädläri täqdim etmäklä ärizälärini mütläq täsdiq etdirmälidirlär. Äks halda, hämin abituriyentlär qäbul imtahanlarýnda iþtirak edä bilmäyäcäklär”. Bu barädä Täläbä Qäbulu üzrä Dövlät Komissiyasýnýn (TQDK) sädri Mäleykä Abbaszadä dünän keçirdiyi mätbuat konfransýnda mälumat verib. Onun sözlärinä görä, artýq bu prosesin baþa çatmasýna faktiki olaraq bir gün qalýr: “Çünki bayram günlärindä sänädlärin täsdiqlänmäsi häyata keçirilmäyäcäk”. O, ixtisas seçiminin abituriyentlärin qäbul imtahanlarýnda topladýqlarý ballar elan olunduqdan sonra bütün ixtisas qruplarý üzrä iyulun 24-dän avqustun 2-däk internet vasitäsilä aparýlacaðýný bildirib: “Müsabiqäyä I, II vä IV ixtisas qruplarýnda ümumi balý 250-dän, III ixtisas qrupunda ümumi balý 300-dän, här bir imtahan fänni üzrä isä ayrýlýqda topladýðý nisbi balý 10-dan az olmayan abituriyentlär buraxýlacaqlar. Ümumi balý 350 vä daha çox olan abituriyentlärin ixtisas seçiminä buraxýlmalarý üçün onlarýn fänlär üzrä cavablarýna nisbi bal mähdudiyyäti qoyulmayacaq”. O, qäbul aparýlacaq ixtisaslarýn siyahýsýnýn “Abituriyent” jurnalýnýn 3-cü sayýnda därc olunacaq. Jurnalistlärin suallarýný cavablandýran M. Abbaszadä ölkämizi “Eurovision-2011” mahný müsabiqäsindä tämsil edän vä I yeri qazandýran iþtirakçýlardan biri Eldar Qasýmovun Baký Slavyan Universitetinin beynälxalq münasibätlär fakültäsinä 556, magistraturaya isä 99 balla qäbul olunduðunu bildirib. QVAMÝ MÄHÄBBÄTOÐLU sädr müavini Azärbaycanýn bundan därs çýxarmalý olduðunu söylädi. Ailänin hämiþä azärbaycanlýlar üçün önämli olduðunu deyän FSHÝ-nin direktoru, professor Ýlham Mämmädzadä müasir þäraitdä ailänin qapalýlýqdan çýxdýðýný vä qloballaþmanýn ailäyä çox böyük täsir etdiyini söylädi. Professor yeni þäraitdä müasir ailänin modelinin formalaþdýrýlmasýnýn vacibliyini vurðuladý: “Azärbaycan üçün bir yox, bir neçä model ola bilär. Sosioloqlarýn, hüquqþünaslarýn, filosoflarýn bilik vä täcrübäläri bu baxýmdan bir araya gätirilib ümumiläþdirilmälidir”. Ý. Mämmädzadä ailä ilä baðlý problemlärin yalnýz dövlät täräfindän hällini gözlämäyin doðru olmadýðýný da söylädi. Dini Qurumlarla Ýþ üzrä Dövlät Komitäsinin sädri Hidayät Orucovun märuzäsini onun müavini Gündüz Ýsmayýlov oxudu. H. Orucov märuzäsindä qeyd edib ki, sabitliyin, inkiþafýn vä yüksäk häyat tärzinin mühüm atributu mähz ailädir: “Vätändaþ cämiyyäti tarixi kökünä vä milli-mänävi däyärlärä sadiq olan ailälär hesabýna inkiþaf edir”. NATÝQ PÄNAHLI “Bakýda nähäng zooparkýn tikintisinä 2,8 milyon manat xärclänäcäk” 1fäaliyyät göstärän heyvanxananýn baðlan“Beynälxalq täþkilatlar Bakýda zoopark adý ilä masýný täläb edir”. Dünän bu barädä Yeni Azärbaycan Partiyasýnýn qärargahýnda keçirdiyi mätbuat konfransýnda ekologiya vä täbii särvätlär naziri Hüseyn Baðýrov mälumat verdi. H. Baðýrov bildirdi ki, Bakýdan känarda - Qobu kändi ärazisindä müasir standartlara cavab verän zooparkýn tikintisi üçün Nazirlär Kabineti keçän il 2, 8 milyon manat ayýrýb. Artýq zooparkýn layihäsi hazýrdýr vä tikinti iþlärinä 70-ä yaxýn ölkädän mütäxässislär cälb olunacaq. Nazir qeyd etdi ki, yeni yaradýlacaq zooparkda heyvanlar qäfäsdä saxlanýlmayacaq. Qeyd edäk ki, yeni yaradýlacaq zoopark 55 hektar ärazini ähatä edäcäk. Nazir Þämkir rayonunda ilk platin yataðýnýn aþkarlandýðýný da söylädi: “Hazýrda geoloqlar yataðýn miqyasýnýn däqiqläþdirilmäsi üzärindä iþ aparýr. Hämin yataqda 80-100 ton ehtiyatýn olduðu ehtimal edilir”. SADÝQ UMAROV DÝZAYNER: SAMÝR SALMANOV 28-31 MAY 2011 24-27 CÄMAZÝÄlAXÝR 1432 TÄSÝSÇÝ “ZAMAN-AZÄR” MMC Baþ direktor SÜLEYMAN ÜNAL s.unal@zaman.az s.unal@zaman.com.tr SAYI: 64/3107 Baþ direktorun müavini Redaktor Osman Uçak Ürfan Mämmädli o.ucak@zaman.az u.memmedli@zaman.az REDAKTOR MÜAVÝNLÄRÝ Sämäd Mälikzadä Äli Çärkäzoðlu NÖVBÄTÇÝ REDAKTOR: Äli Çärkäzoðlu ÞÖBÄLÄR REKLAM ÞÖBÄSÝNÝN MÜDÝRÝ Arif Ýbiþ MARKETÝNQ ÞÖBÄSÝNÝN MÜDÝRÝ Mehmet Þimþek MÄTBÄÄ MÜDÝRÝ Harun Aydoðdu ÜMUMÝ ÞÖBÄ MÜDÝRÝ Orhan Kýraç Qvami Räsulov Mädäniyyät þöbäsi Nicat Ýntiqam Ýqtisadiyyat þöbäsi Natiq Pänahlý Siyasät þöbäsi Loðman Mämmädov Humanitar þöbä Ruslan Sadýqov Ýdman þöbäsi TÄMSÝLÇÝLÝKLÄR Ünvanýmýz: Baký, Tbilisi prospekti. 1058-ci mähällä, ev 34. Naxçývan: (136) 452430 Gäncä: (22) 560194 Aðdaþ: (193) 55131 Quba: (169) 53810 Länkäran: (171) 52057 Mingäçevir: (147) 45896 Þirvan: (197) 51292 Zaqatala: (174) 54055 Þäki: (177) 46083 Sumqayýt: (018) 655 89 64 Tel-Faks: 530 85 81 (82, 83), web: www.zaman.az e–mail: info@zaman.az Çap: “ZAMAN-AZÄR” MMC firmasýnýn mätbääsi. Redaksiya ilä müällifin mövqeyi färqli ola bilär, reklamlardaký mätnlärä görä redaksiya mäsuliyyät daþýmýr. “APA” vä “AzärTAc” xäbär agentliklärinin materiallarýndan istifadä olunur. Älyazmalar geri qaytarýlmýr Abunä ilä älaqädar þikayätlärinizi redaksiyaya bildirmäyinizi xahiþ edirik. Abunä indeksi: 022382 03GÜNDÄM 28-31 MAY 2011 ZAMAN “AXC-nin qurulmasý häm xalqýmýz üçün, häm dä dünya üçün ähämiyyätli hadisädir” ÄVVÄLÝ BÝRÝNCÝ SÄHÝFÄDÄ 1 “Bugünkü müstäqil Azärbaycan AXC-nin varisidir”,- Prezident vurðulayýb. Ölkä baþçýsý deyib ki, Azärbaycan öz müstäqilliyini 1991-ci ildä bärpa etdikdän sonra çox çätinliklärdän keçsä dä, qýsa müddät ärzindä sabitliyi tämin edä bilib. O, bu mäsälädä Ulu öndär Heydär Äliyevin rolunun böyük olduðunu vurðulayýb. Prezident hazýrda beynälxalq alämdä Azärbaycanýn mövqeyinin möhkämländiyini, regional müstävidä isä ölkänin täsir imkanlarýnýn artdýðýný bildirib. Bu illär ärzindä Azär- baycanýn uðurlu enerji siyasäti häyata keçirdiyini söyläyän Prezident: “Ölkänin enerji tählükäsizliyi tämin edilib. Digär ölkälärin dä enerji tählükäsizliyinä töhfä veririk”,- deyib. Dövlät baþçýsý hazýrda qarþýda dayanan äsas problemin Ermänistan-Azärbaycan, Daðlýq Qarabað münaqiþäsi ilä baðlý olduðunu bildirib. Azärbaycanýn ärazi bütövlüyünün, Daðlýq Qarabað daxil olmaq þärtilä, bütün dünya täräfindän qäbul edildiyini xatýrladan Prezident Ýlham Äliyev son vaxtlar ümidverici addýmlarýn atýldýðýný söyläyib: “Son aylar ärzindä ilk däfä olaraq Minsk Qrupunun (MQ) hämsädr ölkäläri täräfindän status-kvonun däyiþdirilmäsi ilä baðlý bäyanatlar verilmäyä baþlanýb. Bu günä qädär biz belä däqiq vä ciddi bäyanatlar eþitmämiþik. Status-kvonun däyiþdirilmäsi o demäkdir ki, iþðal olunmuþ torpaqlardan iþðalçý qüvvälär çýxarýlmalýdýr. Dünän (sraðagün-red.) dä MQnin hämsädr ölkälärinin dövlät baþçýlarý oxþar fikirläri özündä äks etdirän bäyanatla çýxýþ ediblär. Qeyd olunub ki, mäsälä tezliklä öz hällini tapmalýdýr. Mäsälänin tezliklä häll olunmasýnda än çox maraqlý olan täräf Azärbaycandýr”. Prezidentlär münaqiþänin sülh yolu ilä hällini istäyirlär ÄZÝZ MUSTAFA 1ilä baðlý Azärbaycanla Ermänistan Daðlýq Qarabað münaqiþäsinin hälli arasýnda aparýlan sülh danýþýqlarýnda här hansý bir iräliläyiþin olmamasý, problemin hällindä vasitäçilik missiyasýný häyata keçirän ABÞ, Fransa vä Rusiya prezidentlärinin diqqätini növbäti däfä bu mäsäläyä cälb edib. Bu baxýmdan dünyanýn “G-8” liderlärinin Fransanýn Dovil þähärindä keçirilän görüþündä iþtirak edän ABÞ, Fransa vä Rusiya prezidentläri täräfindän Qarabað münaqiþäsinin hälli ilä baðlý verilän bäyanatý birmänalý däyärländirmäk çätindir. Belä ki, bäyanatda täräflärä tövsiyä olunur ki, münaqiþäni dinc vasitälärlä danýþýqlar masasý arxasýnda häll etsinlär vä här iki ölkä Prezidenti Kazan görüþünä kimi nizamlama planýnda näzärdä tutulan äsas prinsiplär barädä razýlýða gälsin. Bundan älavä, täräflärä täklif olunub ki, ähalini müharibäyä deyil, sülhä hazýrlasýnlar. Bäyanatda daha sonra deyilir ki, täräflär arasýnda sülh saziþi äldä ediläcäyi halda ABÞ, Rusiya vä Fransa onun häyata keçirilmäsinä yardým edäcäklär. Äslindä Azärbaycan täräfi täcavüzä märuz qalmýþ ölkä kimi ABÞ, Fransa vä Rusiya prezidentlärinin birgä bäyanatýnda daha ciddi fikirlärin säslänäcäyini, täcavüzkara iþðal etdiyi torpaqlarý azad etmäyä çaðýrýþlar ediläcäyini gözläyirdi. Amma göründüyü kimi, bäyanatda täcavüzkarýn iþðal etdiyi torpaqlarý azad etmäsi ilä baðlý mäsälänin üzärindän sükutla keçilib. ABÞ, Fransa vä Rusiya Prezidentlärinin Dovil bäyanatý Yerevan vä Bakýda oxþar reaksiyalar doðurub. Mäsälän, Ermänistan xarici iþlär naziri Edvard Nalbandyan hämsädrlärin bäyanatýný yüksäk qiymätländiräräk, säslänän fikirlärdän, xüsusilä problemin sülh yolu ilä hällinä yönälän çaðýrýþlardan razý qaldýðýný bildirib. Bunun da säbäbläri aydýndýr: Dünyanýn üç aparýcý dövlätinin münaqiþänin hällindä täcavüzkarýn nazý ilä oynamasý Yerevanýn iþðalçýlýq maraqlarýna tam cavab verir. Prezident Administrasiyasýnýn Xarici älaqälär þöbäsinin müdiri Novruz Mämmädov isä bildirib ki, ABÞ, Fransa vä Rusiya Fransa prezidenti Nikolas Sarkozi prezidentlärinin qäbul etdiyi birgä bäyanatý alqýþlayýr: “Onlarýn münaqiþänin danýþýqlar vä sülh yolu ilä hällini istämäläri täbiidir. Azärbaycan da bunu istäyir. 2009-cu ildän bu günä qädär aparýlan danýþýqlar näticäsindä hämsädrlär vä eyni zamanda Rusiya prezidentinin fäal iþtiraký ilä aparýlan proseslär, eyni zamanda ATÄT-in qiymätländirmä missiyasýnýn Daðlýq Qarabað üzrä verdiyi hesabat, göstärir ki, bu münaqiþäni tezliklä häll etmäk lazýmdýr”. Azärbaycan Xarici Ýþlär Nazirliyindän isä bildiriblär ki, “G-8” sammitindä ATÄT-in Rusiya prezidenti Dmitri Medvedev ABÞ prezidenti Barak Obama Minsk Qrupuna hämsädr ölkälärin prezidentlärinin verdikläri bäyanatda Daðlýq Qarabað münaqiþäsi ilä baðlý väziyyätin qeyrimüäyyän olduðu göstärilir: “Ermäni täräfi anlamalýdýr ki, beynälxalq ictimaiyyät Azärbaycan ärazilärinin Ermänistan täräfindän iþðalýný qäbul etmäyäcäk. Ermänistan täräfi bäyanatýn mäntiqinä uyðun þäkildä öz silahlý qüvvälärini Azärbaycan ärazisindän çýxarmalýdýr”. Politoloq Fäfa Quluzadä isä prezidentlärin bäyanatýnýn sülh danýþýqlarýnda iþðalçý täräfin daha särt mövqedän çýxýþ etmäsinä gätirib çýxaracaðý qänaätindädir: “Män üç ölkä prezidentinin bäyanatýnýn münaqiþänin hällinä deyil, väziyyätin daha da gärginläþdirilmäsinä xidmät edäcäyi qänaätindäyäm. Sülh danýþýqlarý 20 ilä yaxýndýr ki, davam edir vä ortada näticä yoxdur. Ona görä dä ABÞ, Fransa vä Rusiya Prezidentläri täcavüzkardan iþðal etdiyi torpaqlarýmýzý därhal azad etmäyi täläb etmäli idilär. Amma onlar äks mövqe tutaraq, iþðalçýný daha da þirnikländirmäkdädirlär. Ona görä dä ABÞ, Rusiya vä Fransa Prezidentläri täräfindän Dovildä verilän bäyanatý boþ vä mänasýz hesab ediräm. Bu cür bäyanatlarla münaqiþänin sülh yolu ilä hälli mümkün deyil”. SÜLEYMAN ÜNAL Türkiyädä parlament seçkisi niyä bu qädär önämli oldu? Türkiyädä növbäti parlament seçkilärinä iki häftä qalýr, amma ölkädä siyasi väziyyät son däräcä gärgindir vä bu yarýþda uður äldä etmäk istäyän bäzi qaranlýq güclär silah da daxil olmaqla, ällärindäki bütün imkanlardan istifadä edirlär. Ýstanbulda partlayan bombalar, PKK-nýn bu vaxta qädär verdiyi vädlärin äksinä olaraq, silahlý basqýnlar häyata keçirmäsi, 40 il Türkiyädä bir araya gälmäsinä ehtimal belä verilmäyän radikal sað vä sol görüþlärä sahib bäzilärinin äkiz qardaþlar kimi birläþmäsi ölkädäki väziyyätin heç dä normal olmadýðýndan xäbär verir. Ägär xatýrlayýrsýnýzsa, hälä seçkilärin tarixi müäyyän ediländä män bir yazýmda o fikri vurðulamýþdým ki, Türkiyä vätändaþlarýnýn azad iradäsini ÝPOTEKA altýna almaq istäyänlär arzu etdikläri näticäni ala bilmäk, heç olmasa da, bu müstävidä bazarlýq þansý qazanmaq üçün ällärindän gäläni edäcäklär. Baþ veränlär o ehtimalýmýn äsassýz olmadýðýný göstärir. Bu parlament seçkilärinin çox önämli olduðunu anlamaq üçün nä sosioloq, nä dä siyasätçi olmaða lüzum yoxdur. Fikir verin, bu zamana qädär seçkilärin näticäsinä ähämiyyät vermädän dövläti idarä edän bir çox qaranlýq güc märkäzläri hälä bir neçä ay öncädän häyäcana, tälaþa Dünyanýn diqqätlä düþüblär vä seçkilärdä uður izlädiyi bu seçkiyä qazanmaq üçün yollar arayýryaxýnlaþdýqca Baþ lar. Bunlar bir täräfä qalsýn, yaxýn qonþular baþda olmaqla nazirä sui-qäsd dä Qärb ölkäläri vä bütün dünya daxil olmaqla, çox çox-çox öncädän 12 iyun paräcaib hadisälär baþ lament seçkiläri ilä baðlý yazýverir, amma qäribä- lar, proqnozlar, þärhlärlä yadir ki, ölkä ictimaiy- xýndan maraqlanýrlar. Ägär yäti bundan heyrät- xatýrlayýrsýnýzsa, 10 il ävväl Qärb mediasý Türkiyädäki länmir. Çünki xalq seçkilärä ähämiyyät belä verbu ssenarilärin hamäzdi, uzaqbaþý seçkinin närada hazýrlandýðýný ticäläri elan edildikdän sonra vä kimlär täräfindän bir, ya iki sätrlik bir xäbärlä oxucuya çatdýrýlýrdý. häyata keçirildiyini Dünyanýn diqqätlä izlädiyi artýq yaxþý bilir. bu seçkiyä yaxýnlaþdýqca Baþ nazirä sui-qäsd dä daxil olmaqla, çox äcaib hadisälär baþ verir, amma qäribädir ki, ölkä ictimaiyyäti bundan heyrätlänmir. Çünki xalq bu ssenarilärin harada hazýrlandýðýný vä kimlär täräfindän häyata keçirildiyini artýq yaxþý bilir. Bälkä elä buna görädir ki, ölkädä hämiþä gärginlik yaradaraq insanlarý qorxu altýnda saxlayan vä istädiklärini äldä edän güclär son däfä olaraq arzu etdikläri näticäni äldä etmäk üçün çalýþýrlar. Qäzetçiliyä gäldiyim ilk illärdä täcrübäli hämkarlarým bäzi aylarýn sonuna yaxýnlaþanda bizä “bu gün-sabah ya bir säs bombasý partladýla, ya da gözlämädiyimiz yerdän tährikedici bir addým atýla bilär”, - deyirdilär. Häqiqätän dä bäzi aylarýn 25-i olanda bu cür hadisälär baþ verirdi, amma o cinayät hadisälärinin nä icraçýlarý, nä dä bunu hazýrlayanlar tapýlmazdý. Bir qädär sonra anladýq ki, hadisälärin hämin dövrä rastlamasý Milli Tählükäsizlik Þurasýnýn toplantýsý ilä älaqäli imiþ. Çünki o aksiyalar ölkä häyatý üçün önämli qärarlarýn qäbul edildiyi vä Prezidentin, Baþ nazirin, Silahlý Qüvvälär Baþ Qärargah räisinin iþtirak etdiyi Milli Tählükäsizlik Þurasýna (MTÞ) ciddi täsir göstärmäk mäqsädi daþýyýrmýþ. Seçkilärä iki häftä qalmýþ artýq bir çox þey açýq-aydýn görünmäyä baþlayýb. Mäsälän, keçmiþdä MTÞ-ya täsir göstärmäk üçün provokativ aksiyalar keçiränlärlä hämin hadisäni þiþirdäräk cämiyyätdä qorxu atmosferi formalaþdýrmaq istäyänlärin bu gün bir yerdä eyni istiqamätdä häräkät etdiklärini, äslindä lap keçmiþdän bäri yaxýn dost olduqlarýný gördük, bildik. Bäzi qäzet rähbärlärinin vä jurnalistlärin bu cür täxribatçý güclärlä birbaþa cinayät älaqäsinä girdiklärini cämiyyät anlamýþ oldu. Demä, bunlar keçmiþdän bäri millätin gözü qarþýsýnda “dovþana qaç, tazýya tut” oyunu oynayýrlarmýþ. Elä bu ssenari ilä dä pärdä arxasýnda qurduqlarý sistemlä ölkäni illär uzunu idarä edä biliblär. Ýki häftädän sonra Türkiyädä çox mühüm bir seçki keçiriläcäk, inþallah. Bu seçkinin täkcä Türkiyä vätändaþlarý üçün deyil, qonþular üçün dä ähämiyyätli olduðu här käsä mälumdur. Biz dä bütün bunlarý näzärä alýb seçkilärin här käs üçün xeyirli-uðurlu näticälänmäsini diläyirik. s.unal@zaman.az DÝZAYNER: PÜNHAN ABBASOV 04 ÝQTÝSADÝYYAT 28-31 MAY 2011 ZAMAN Än böyük platforma inþa ediläcäk Avstraliya dünyanýn üzä bilän än böyük täbii qaz platformasýd ný (gämi formasýnda) inþa etmäk üçün ämäli iþä baþlayýb. Avstraliyanýn Federal Ehtiyatlar naziri Martin Ferqyuson deyib ki, yeni Orta aylýq ämäkhaqqý Rusiyada 1000, bizdä 442, Tacikistanda 104 dollardýr ALLAHVERDÝ CÄFÄROV BAKI Son 3 ildä ölkämizdä orta aylýq ämäkhaqqý 17% artaraq, 367 dollardan (289 manat) 442 dollara (348 manat) yüksälib. Azärbaycan orta aylýq ämäkhaqqýnýn mäbläðinä görä, Müstäqil Dövlätlär Birliyinä (MDB) daxil olan ölkälär arasýnda 3-cü, artým tempinä görä isä 7-ci sýrada qärarlaþýb. MDB Dövlätlärarasý Sta- d tistýka Komitäsinin açýqladýðý statistik göstäricilärä istinadän apardýðýmýz hesablamalar göstärir ki, son 3 ildä orta aylýq ämäkhaqqý än çox Belarusda artýb. Cari ilin yanvarýn 1-nä olan mälumata görä, bu ölkädä orta aylýq ämäkhaqqý 323 dollara (1,5 mln. rubl) bärabär olub. Bu göstärici 2008-ci illä müqayisädä 37,5% çoxdur. 3 il ärzindä orta aylýq ämäkhaqqýnýn mäbläði än az Ermänistanda artýb. Bu ölkädä orta aylýq ämäkhaqqýnýn mäbläði 3 il ärzindä 12,1% artaraq, 320 dollardan (120,3 min dram) 364 dollara (136,7 min dram) qädär yüksälib. 2010-cu ildä Rusiya orta aylýq ämäkhaqqýnýn mäbläðinä görä Milli Mäclis büdcä däyiþikliyini täsdiqlädi Milli Mäclisin dünän keçirilän iclasýnda “Azärbaycan Respublikasýnýn 2010-cu il dövlät büdcäsinin icrasý haqqýnda” vä “Azärbaycan Respublikasýnýn 2011-ci il dövlät büdcäsinä däyiþikliklär haqqýnda” säs çoxluðu ilä täsdiqlänib. Qanun layihälärinin lehinä 97, äleyhinä 1 deputat säs verib. Xatýrladaq ki, 2011-ci il dövlät büdcäsinin gälirläri 3 mlrd. 493,2 mln. manat mäbläðindä artýrýlýr. Bu artýmdan sonra büdcä gälirläri 15 mlrd. 554,2 mln. manat olacaq ki, bu da täsdiq edilän proqnoza nisbätän 29% çoxdur. Büdcä gälirlärinin artýmýnýn 770 mln. d manatý vergi vä gömrük daxilolmalarý, 2,7 mlrd. manatý isä Neft Fondundan transfer hesabýna tämin ediläcäk. Däyiþikliklär layihäsi ilä 2011-ci il dövlät büdcäsinin xärcläri isä 15 mlrd. 941,2 mln. manat täþkil etmäklä 2011ci il üçün täsdiq edilän ilkin büdcä xärclärinä nisbätän 3 mlrd. 193,2 mln. manat vä ya 25% artýrýlýr. Artýmdan sonra xärclärin 48,4%-ni vä ya 7 mlrd. 716,5 mln. manatýný cari xärclär, 49,4%-ni vä ya 7 mlrd. 878 mln. manatýný äsaslý xärclär, 2,2%-ni vä ya 346,7 mln. manatýný dövlät börclarýna xidmätlä baðlý xärclär täþkil edäcäk. layihä ölkä iqtisadiyyatýna böyük fayda veräcäk: “Häyata keçirmäk istädiyimiz layihä ümumi daxili mähsul hasilatýna 45 milyard dollar xeyir veräcäk vä täqribän 1000 näfärin iþlä tämin edilmäsinä imkan yaradacaq”. Mälumat üçün deyäk ki, qärbi Avstraliya sahillärindän täqribän 200 km uzaqlýqda yerläþäcäk platformanýn uzunluðu 488 m olacaq. Cänubi Koreyadaký tärsanälärin birindä inþa ediläcäk platformanýn aðýrlýðý isä 600 min ton täþkil edäcäk. Güclü qasýrðalara qarþý çox davamlý þäkildä dizayn ediläcäk üzän platforma okeandaký täbii qaz rezervlärinin quru äraziyä çatdýrýlmasýný tämin edäcäk. Qeyd edäk ki, platformada mänfi 162 däräcäyä qädär soyudulmuþ, mayeläþdirilmiþ täbii qaz istehsal ediläräk baþqa gämilär vasitäsilä limana çatdýrýlacaq. Üzän platformanýn 2017-ci ildä fäaliyyätä baþlamasý planlaþdýrýlýr. MDB-dä lider olub. Þimal qonþumuzda bu mäbläð 1000 dollara (28,1 min rubl) bärabärdir. Sonraký yerdä 670 dollarla ((97,2 min tengä) Qazaxýstan gälir. Bu mäbläð Ukraynada 329 dollar (2,6 min qrivn), Moldovada 323 dollar (3,5 min ley), Qýrðýzýstanda 219 dollar (10 min rubl), Tacikistanda isä 104 dollar (469 somoni) olub. 2008-2010-cu illärdä orta aylýq ämäkhaqqýnýn mäbläði Rusiyada 22,6%, Qazaxýstanda 25,1%, Ukraynada 24,1%, Moldovada 15,8%, Qýrðýzýstanda 24,3%, Tacikistanda isä 28,9% artýb. Son 3 ildä MDB ölkälärindä orta aylýq ämäkhaqqý: Ölkälär 2008 ($-la) 2009 ($-la) 2010 ($-la) Son 3 ildä artým tempi (%-lä) Rusiya Qazaxýstan AZÄRBAYCAN Ermänistan Ukrayna Moldova Belarus Qýrðýzýstan Tacikistan 774 502 367 320 250 272 202 166 74 857 570 371 349 279 302 221 184 86 1000 670 442 364 329 323 323 219 104 22,6 25,1 17 12,1 24,1 15,8 37,5 24,3 28,9 ”Sýðortalý häyat qäzasýz häyat deyil, qäzaya hazýrlýqlý häyatdýr” Maliyyä Nazirliyinin Dövlät Sýðorta Näzaräti Xidmätid nin (DSNX) täþäbbüsü ilä mayýn 27-dän ölkädä maarifländirici kampaniya baþlayýr. “Sýðortalý häyat qäzasýz häyat deyil, qäzaya hazýrlýqlý häyatdýr” sloqaný altýnda keçiriläcäk kampaniya ölkänin än populyar kütlävi informasiya vasitälärini ähatä edäcäk. Bu münasibätlä keçirilän tädbirdä çýxýþ edän DSNX-nin rähbäri Namiq Xälilov bildirdi ki, bu sloqan täsadüfi seçilmäyib: “Bir çox insanlar gözlänilmäz hadisälär näticäsindä çätin mad- di duruma düþürlär. Sýðorta institutunun bütün dünyada mähz bu durumlar üçün müväffäqiyyätlä fäaliyyät göstärmäsinä baxmayaraq, bizim ölkädä belä problemlär qohumlara müraciät etmäklä, bäzän isä ämlaký satmaqla, borc almaqla häll olunur. Fikrimizcä, insanlarýn bu cür üsullara äl atmasý onlarýn sýðorptanýn üstünlüklärindän xäbärsiz olmasý ilä älaqädardýr. Bu kampaniyanýn mäqsädi sýðortanýn bir iqtisadi xidmät növü kimi mahiyyätini insanlara baþa salmaqdýr”. POLADXAN ÄHMÄDOV “WorldFood Azerbaijan 2011” baþa çatdý Baký Ekspo d Märkäzindä keçirilän 17-ci Beynälxalq Qida Sänayesi Särgisi (”WorldFood Azerbaijan 2011”) dünän baþa çatýb. Mayýn 25-27-si tarixlärindä baþ tutan särgidä 19 ölkädän 100-dän artýq þirkät öz mähsul vä texnologiyasýný nümayiþ etdirib. Särgi “WorldFood”, “WorldDrink”, “FoodPack”, “WorldFoodTech” vä “AgriHort” kimi 5 ekspozisiyadan ibarät olub. Beläliklä, 17-ci Azärbaycan Beynälxalq Qida Sänayesi Särgisi qida sänayesinin bütün istiqamätlärini ähatä edib. Qeyd edäk ki, Azärbaycanla yanaþý, särgiyä Türkiyä, Bolqarýstan, Ýran, Hollandiya, Litva, Rusiya, Ukrayna, Fransa vä digär ölkälärdän onlarla þirkät qatýlýb. Mälumat üçün bildiräk ki, builki särgidä ölkänin aparýcý kütlävi informasiya vasitäläri dä tanýtýcý stendlärlä iþtirak ediblär. “ZAMAN-Azärbaycan” qäzeti dä öz näþrlärini (”Tumurcuq”, “Çempion” qäzetläri vä “Ailäm” jurnalý) särgi iþtirakçýlarýna täqdim edib. Onu da qeyd edäk ki, 17-ci Beynälxalq Qida Sänayesi Särgisinin keçirildiyi tarixlär “ZAMAN-Azärbaycan”ýn 20 illik yubileyilä üst-üstä düþdüyündän särgidä iþtirak edän yerli vä xarici iþtirakçýlar qäzetimizin näþrlärini olduqca maraqla qarþýlayýblar. ASÝF BÄÞÝROV DÝZAYNER: PÜNHAN ABBASOV 06DÜNYA 28-31 MAY 2011 ZAMAN NATÝQ PÄNAHLI Ýstiqlalýn adsýz qährämanlarý “G-8” äräb demokratiyasýný dästäkläyäcäyini açýqladý 1þähärindä dünän baþa çatan iki“G-8” ölkälärinin Fransanýn Dovil günlük görüþünün sonunda qäbul olunan bäyanatda äräb dünyasýnda baþ verän demokratik däyiþikliklärin dästäkläyäcäklärinä dair bänd var. Bäyanatda: “Yaxýn Þärq vä Þimali Afrikada davam edän däyiþikliklär tarixidir vä Berlin Divarý yýxýlandan sonra Orta vä Þärqi Avropada meydana gälän däyiþikliklärä bänzär potensiala malikdir. Biz “G-8” üzvläri olaraq, “äräb baharý”nýn täläblärini qüvvätli þäkildä dästäkläyirik”,- qeyd olunub. Müzakirälär zamaný, hämçinin äräb ölkälärinä 40 milyard dollar yardým gös- tärilmäsi ilä baðlý täklif dä säslänib. Bu täklifi Fransa Prezidenti Nikola Sarkozi iräli sürsä dä, yardýmýn hansý ölkälärä nä qädär vä neçä illiyä veriläcäyi ilä baðlý mälumat verilmäyib. Bundan baþqa, äräb ölkälärindä demokratiyanýn dästäklänmäsi üçün Avropa Yenidänqurma vä Ýnkiþaf Bankýnýn fäaliyyätinin yenidän canlandýrýlmasý barädä qärar qäbul edilib. Dünya liderläri äräb dünyasýnda avtoritar rejimlärin bütün dästäklärdän mährum ediläcäyini, demokratik qüvvälärä isä yardým göstäriläcäyini açýqlayýblar. “G-8” liderläri Yämän, Suriya vä Liviya ilä baðlý mesajlar da veriblär. Dövlät Klinton Pakistana gedib 1Hillari ABÞ Dövlät katibi Klinton dünän gözlänilmädän Pakistana säfär edib. AFP agentliyinin xäbärinä görä, “Äl Qaidä” lideri Üsamä Bin Ladenin öldürülmäsindän sonra iki ölkä arasýnda münasibätlärin än aþaðý säviyyäyä düþdüyü indiki mäqamda Klintonun Pakistana gediþi “sürpriz säfär” kimi qiymätländirilib. O, säfär çärçiväsindä Pakistan Prezidenti Asif Äli Zärdari, Baþ Qärargah räisi Äþräf Kayani vä Pakistan käþfiyyatýnýn rähbäri Ähmäd Þuja Paþa ilä görüþüb. baþçýlarý Yämän Prezidenti Äli Abdullah Salehi xalqýn istäklärini därhal yerinä yetirmäyä çaðýrýblar. Liviya lideri Muämmär Qäddafinin isä därhal hakimiyyätdän getmäli olduðu vurðulanýb: “Qäddafi vä rejiminin Liviya xalqýna qarþý aðýr cinayätlär törätmäyä davam etdiyi açýqaþkardýr. Qäddafi bütün legitimliyini itirib. O, getmälidir”. Suriya ilä baðlý isä qeyd olunub ki, ägär bu ölkädä aksiyalarýn yatýrýlmasýna son qoyulmasa, BMT Tählükäsizlik Þurasý Suriyaya qarþý häräkätä keçäcäk. “G-8” ölkälärinä ABÞ, Rusiya, Fransa, Böyük Britaniya, Almaniya, Yaponiya, Ýtaliya vä Kanada daxildir. Lukaþenko Rusiya jurnalistlärini Belarusdan qovur 1kaþenko Rusiya kütlävi informasi- Belarus Prezidenti Aleksandr Lu- ya vasitälärini ölkädän qovmaðý täläb edib. Prezident bu täläbini ölkänin valyuta vä istehlak bazarýnda väziyyätä häsr olunmuþ müþavirädä säsländirib: “Daha çox Rusiya kütlävi informasiya vasitälärindä isteriya hiss olunur. Reytinq qazandýrmamaq üçün onlarýn adýný çäkmäyäcäyäm. Lakin bu media orqanlarýnýn bir daha ölkämizdä qalmamasý üçün älinizdän gälän här þeyi edin”. Lukaþenkonun narazýlýðýna säbäb Belarus rublunun devalvasiya edilmäsinin näticälärinä dair därc olunan mäqalälärdir: “Bizi Rusiyaný þantaj etmäkdä günahlandýrýrlar. Rusiya mätbuatý yazýr ki, Belarus Baþ naziri Mixail Myasnikoviç vä Milli Bankýn sädri Pyotr Prokopoviç süpürgä dalýnca gizlänmiþ siçan kimi yatýrlar. Mänim haqqýmda isä deyirlär ki, guya Qazaxýstana qaçmýþam”. Mladiç Haaqa Mähkämäsindä mühakimä olunacaq 1rätmäkdä ittiham olunan serbiya- Bosniyalýlara qarþý soyqýrýmý tö- lý härbçi Ratko Mladiç Haaqa Mähkämäsindä mühakimä olunacaq. Serbiyanýn paytaxtý Belqraddaký Müharibä Cinayätläri Mähkämäsi R. Mladiçin sähhätinin onun Haaqa Mähkämäsinä tähvil verilmäyä imkan verdiyini açýqlayýb. Onun Haaqada köhnä Yuqoslaviya üçün qurulmuþ müharibä cinayätläri mähkämä- sindä mühakimä olunacaðý gözlänilir. Xatýrladaq ki, R. Mladiç Bosniya müharibäsi zamaný (1992-1995-ci illär) törätdiyi cinayätlärä görä 16 ildir axtarýlýrdý. O, sraðagün Serbiyada yaxýn qohumlarýndan birinin känddäki evindä älä keçirilib. Avropa Birliyi (AB) Serbiyaný üzvlüyä qäbul etmäk üçün Mladiçin yaxalanmasýný þärt kimi iräli sürmüþdü. Qäddafi xästäxanalarda gizlänir? 1raph) qäzetinin iddiasýna görä, Ýngiltäränin “Teleqraf” (Teleg- Liviya lideri Muämmär Qäddafi bombardmanlardan xilas olmaq üçün xästäxanalarda gizlänir. Adý açýqlanmayan mänbäyä istinad edän qäzet yazýb ki, Ýngiltärä vä Fransanýn paytaxt Tripoliyä qarþý hava hücumlarýný artýrmasý Qäddafinin psixologiyasýna mänfi täsir göstärib. “Qäddafinin xästäxanalarda gizländiyini öyränmiþik. O, xästäxanalarý bombalamayacaðýmýzý bilir”, - mänbä deyib. Bu arada isä Ýngiltärä Liviyaya qarþý hava hücumlarýný artýrmaq üçün bu ölkäyä “Apaçi” tipli döyüþ helikopterläri göndärib. “Äl Cäzirä” televiziyasý isä NATO qüvvälärinin bombardmanlarý näticäsindä Qäddafinin Bab-ül Äziziyyä þähärindäki sarayýnýn tüstülänmäsi ilä baðlý görüntüläri yayýb. Afrika Birliyi: “NATO Liviyaya qarþý hava hücumunu därhal dayandýrmalýdýr” Efiopiyanýn paytaxtý Äddis-Äbäbä þähärinä toplaþan Afrika Birliyi ölkäläri NATO-nun Liviyaya qarþý häyata keçirdiyi hava ämäliyyatlarýnýn därhal dayandýrýlmasýný täläb edib. Birlik Liviyada atäþkäsin tämin olunmasý ilä baðlý 2,5 ay ävväl täqdim etdikläri “yol xäritäsi”nin här käs täräfindän qäbul olunmasýnýn vacibliyini dä vurðulayýblar. Bu gün Azärbaycanda Respublika günü kimi qeyd olunur. 1918-ci ilin may ayýnýn 28-dä Milli Þura Tbilisidä Azärbaycan Xalq Cümhuriyyätini (AXC) müstäqil dövlät kimi elan etdi vä bununla da türk-müsälman dünyasýnda vä ümumiyyätlä, bütün Þärqdä ilk respublika doðuldu. Bu cümläläri bu gün hamýmýz böyük qürur vä þäräflä deyirik. XX äsrin ävvällärindä, tarixin tälatümlü dövründä väziyyäti düzgün qiymätländirmäk vä prosesläri millätin xeyrinä meylländirmäk cümhuriyyät qurucularýnýn än böyük uðuru idi. Bu baxýmdan Mähämmäd Ämin Räsulzadä, Häsän bäy Aðayev, Fätäli xan Xoyski, Näsib bäy Yusifbäyli, Älimärdan bäy Topçubaþov kimi istiqlalçý vätänpärvärläri därin hörmätlä anýrýq. AXC-nin qurulmasýnda bu insanlarýn rolu müstäsna qeyd olunsa da, istiqlal yolunda pärdä arxasýnda tär tökän minlärlä qähräman olub. O adMillät ruhän müstä- sýz qährämanlarýn kimlikläri bu gün bizä bälli olmasa da, ämälqilliyä hazýr olmaläri ortadadýr. dýqca, heç bir lider Äslindä, müstäqilliyi ayrýonu müstäqilliyä qo- ayrý färdlärin adýna yazmaq vuþdura bilmäz. doðru deyil. Müstäqillik - här Müstäqillik, ävväla, millätin zäfäridir. Ävväla, millät müstäqil olmaða layiq olduðumillätin här bir färnu göstärir, bunun üçün liderini dinin damarýndaký dä özü yetiþdirir vä sonra lideriqanda dövr etmälini baþýna tac edir. Mähz millädir ki, yeri gäländä tin yetiþdirdiyi lider öz millätinä fýþqýra bilsin. doðru yolu göstärir vä onu uðuBu da bir häqiqätdir ra aparýr. ki, liderini yetiþdir1918-ci ildäki istiqlal da, mäyän millät heç za- 1991-ci ildä bärpa olunan müsman müväffäq ola täqillik dä bütövlükdä millätin ämäyinin bähräsidir. bilmir. Millät ruhän müstäqilliyä hazýr olmadýqca, heç bir lider onu müstäqilliyä qovuþdura bilmäz. Müstäqillik, ävväla, millätin här bir färdinin damarýndaký qanda dövr etmälidir ki, yeri gäländä fýþqýra bilsin. Bu da bir häqiqätdir ki, liderini yetiþdirmäyän millät heç zaman müväffäq ola bilmir. Millätin içindän çýxan, millätin tärbiyäsini alan, millätin ruhunu canýnda gäzdirän, millätin qulaðý ilä eþidän, dili ilä danýþan, gözü ilä görän lider o millätin rähbäridir. Färdläri dä, kütläni dä aldatmaq mümkündür, milläti äsla. Milläti aldatdýðýný zänn edän insan ancaq özünü aldadýr. Bir dä millätin gözünün içinä baxa-baxa yalan danýþanlar var. Bunlarýn adý nädir, söz tapmaða çätinlik çäkiräm. *** Bu il häm dä AXC-nin varisi olan Azärbaycan Respublikasýnýn 20 illik yubileyini qeyd edirik. Bu illär ärzindä bir sýra problemlärin öhdäsindän gäldik. Ävväla, müstäqilliyimizi qoruya bildik. 1990-cý illärin ävvällärindäki qarmaqarýþýq illäri geridä qoyduq. Nisbätän hamar yola çýxdýq. Ancaq bütün problemläri häll etmädik. Söhbät yalnýz Daðlýq Qarabaðdan getmir. Äslindä söhbät äsl vätändaþ olmaqdan, müstäqilliyi därk etmäkdän, Vätäni namus bilmäkdän gedir. Bälkä hälä dä zamana ehtiyacýmýz var?! Müstäqillik mücärräd vä amorf bir anlayýþ deyil. O, bir färd vä vätändaþ kimi sänin, mänim - här birimizin düþüncäsindä vä davranýþýnda täzahür edir. Bir färd olaraq müstäqil düþünüb müstäqil häräkät edä bilmiriksä, hälä bu yolda qät etmäli olduðumuz çox mäsafä var. *** Yazýma adsýz qährämanlarla baðlý särlövhä qoydum. Bir az ävväl istiqlal dövrünün adsýz qährämanlarýndan bähs etdim. Allah onlarýn hamýsýna qäni-qäni rähmät eläsin, inþallah. Bu gün adsýz qährämanlara daha çox ehtiyac var. O qährämanlar göydän düþmür. Onlar milläti, millät dä onlarý yetiþdirir. O qährämanlar ad-san, þan-þöhrät, var-dövlät, väzifä ardýnca qaçmýrlar. Onlar häyatlarýný Vätänä ithaf edirlär. Onlar “yaxþýlýq et, balýq bilmäsä dä, Xaliq bilär” prinsipi ilä yaþayýrlar. Älbättä, adsýz qähräman olmaq çätindir. Ancaq onlarsýz nä müstäqillik, nä dä Vätän var... n.penahli@zaman.az DÝZAYNER: SAMÝR SALMANOV SOSÝAL HÄYAT 07 28-31 MAY 2011 ZAMAN Äkräm Äylisli: “Prezidentin ictimai näzarätlä baðlý xalqa säslänmäsi Azärbaycan üçün yenilikdir” NÝCAT ÝNTÝQAM “Sizdän xahiþim budur ki, görülän iþlärä näzarät edäsiniz vä çatýþmayan mäsälälär haqqýnda mälumat veräsiniz”. Bu sözläri Prezident Ýlham Äliyev mayýn 24-dä paytaxtýn Þüvälan qäsäbäsindä görülän iþlärlä tanýþ olarkän sakinlärlä görüþündä söyläyib. Bundan öncä isä dövlät baþçýsý Bakýnýn Xäzär rayonunun Märdäkan qäsäbäsindä ähali ilä görüþündä eyni mäzmunlu açýqlama vermiþdi: “Ýctimai näzarät çox güclü olmalýdýr. Ýctimai näzarät sizdän asýlý olacaq. Ýþlär baþlanacaq, yollar, su xätläri, qaz xätläri yenidän çäkiläcäk. Elä etmäliyik ki, keyfiyyätli olsun. Çünki dövlät väsait ayýrýr vä iþlär görülür, bäzi hallarda görülmüþ iþlär bizi qane etmir. Çünki ictimai näzarät zäif olub. Ýþ icraçýlarý väzifä borclarýna mäsuliyyätsiz yanaþýblar. Sizdän vä bütün qäsäbälärdä yaþayan sakinlärdän xahiþ ediräm ki, ägär hansýsa bir mäsälä düzgün häll olunmursa, yaxud hansýsa qüsur varsa, mütläq mänä mälumat göndärin. Ýndi häm mäktub göndärmäk olur, elektron poçt var, yäni müxtälif yollarla mälumat çatdýrmaq mümkündür. Elä etmäliyik ki, iþlär yüksäk säviyyädä görülsün vä sakinlärin arzularý mütläq näzärä alýnsýn”. läri häll etmäk mümkün olacaq”. 1 “Bu iþlär sämimi olmalýdýr” Xalq yazýçýsý Äkräm Äylisli isä Prezidentin bu çaðýrýþýnýn müasir Azärbaycan üçün yenilik olduðunu söylädi: “Ýndiyädäk belä çaðýrýþlar olmayýb - bu bir yenilikdir. Ýnanýram ki, gäläcäkdä belä täþäbbüslär daha çox olacaq”. Xalq yazýçýsý bu gün ölkämizdä müxtälif iþlärin görüldüyünü söylädi vä bu baxýmdan ictimai näzarätin vacibliyini qeyd etdi: “Amma bu iþlär sämimi olmalýdýr. Belä mäsälälärdä ictimai þüur heç bir hakim dairäyä, heç bir quruma xidmät etmämälidir”. Ä. Äylislinin sözlärinä görä, ictimai qýnaq mäsäläsindä dä diqqätli olmaq lazýmdýr: “Ýstämäzdim ki, kimsä ictimai qýnaq adý altýnda aðzýna gäläni danýþsýn, yazsýn vä s”. Xalq yazýçýsý älavä etdi ki, bu mäsälädä väzifäsindän, kimliyindän asýlý olmayaraq hamýnýn üzärinä böyük iþ düþür: “Azärbaycan müstäqil ölkädir vä bu ölkädä nä varsa hamýsý bizimdir. Ona görä här þeyin qädrini bilmäliyik, äyri-äskiklik varsa, laqeyd qalmamalýyýq. Amma bu problemin ortaya çýxmasýnýn bir säbäbi qanunlarýn yetärincä iþlämämäsidir”. “Cämiyyätdä insana necä münasibät varsa, insanda eyni münasibäti göstärir” Ýctimai näzarät bizdän nä täläb edir? Bäs ictimai näzarät deyändä Prezident näyi näzärdä tutur? Ümumiyyätlä, ictimai näzarät nädir vä bizdän nä täläb edir? Ýctimai vä ya vätändaþ näzaräti - dövlät orqanlarý vä yerli özünüidaräetmä strukturlarý, hüquqi vä fiziki þäxslärin fäaliyyäti üzärindä vätändaþlar vä ictimai birliklär täräfindän häyata keçirilän näzarät demäkdir. Ekspertlärin fikrincä, vätändaþ näzarätinin sämäräliliyi ilk növbädä onun iþtirakçýlarýnýn þüur vä fäallýq säviyyäsindän asýlýdýr. Ümumilikdä isä cämiyyätin här bir üzvü bu iþlärdä fäal iþtirak edä bilär. Mütäxässislär hesab edirlär ki, vätändaþ näzarätinin täsir qüvväsinin äsas þärti onun istär hökumät orqanlarýndan, istärsä dä digär qurumlardan asýlý olmamasýdýr. Vätändaþ näzarätinin äsas mäqsädi neqativ hallarýn qarþýsýný almaq, problemin hällinä nail olmaqdýr. Lakin bäzi ekspertlär hesab edirlär ki, Azärbaycanda “Ýctimai näzarät haqqýnda” qanun qäbul edilmälidir. Bu qanuna äsasän, dövlät orqanlarýnýn iþinä ictimai näzaräti häyata keçirän komitä yaradýlmalýdýr ki, vätändaþlar hämin qurum vasitäsilä öz þikayätlärinin därhal hällinä nail ola bilsinlär. “Küçädäki gül kollarýný oðurlayan þäxsi o ki var tänbeh etdim” Milli Mäclisin deputatý, tarixçi-alim Fä- zail Ýbrahimli isä ictimai näzarät mäsäläsinä bir qädär färqli prizmadan yanaþýr. Tarixçialim ictimai näzarätlä yanaþý, ictimai qýnaðýn da vacib amillärdän olduðunu söylädi. Fäzail müällim bu sahädä cämiyyätimizdä passivlik olmasýndan täässüf hissi keçirdiyini dedi. Müsahibimiz dediklärinä misal kimi, bu yaxýnlarda Baký þähärindä, Nazirlär Kabinetinin binasýnýn yaxýnlýðýnda üzläþdiyi bir hadisäni näql etdi: “Maþýnýmla gälirdim, gördüm ki, bir näfär Nazirlär Kabinetinin binasýnýn yaxýnlýðýndaký yolun känarýnda äkilmiþ gül kollarýný kökündän çýxarýr. Onun bu häräkäti diqqätimi çäkdi vä maþýný saxladým. Gördüm ki, kollarý çýxarandan sonra maþýnýna yýðýr. Qäribä idi ki, ätrafdaký insanlar buna laqeyd idilär. Ona yaxýnlaþýb gülläri niyä çýxardýðýný soruþdum. Çaþbaþ qaldý, bir söz deyä bilmädi. Dedim ki, säni polisä vermiräm, yazýqsan, nä qädär gül çýxarmýsansa äk yerinä. O da dinmäz-söylämäz dediklärimi etdi”. “Rüþvätxor mämuru toyda baþda, yasda mollanýn yanýnda oturduruq” Fäzail müällim hämin þäxsi xeyli tänbeh etdiyini söylädi: “Bu adi bir misaldýr. Belä hallara cämiyyätimizdä, demäk olar ki, här gün rast gälirik. Laqeyd qalmamalýyýq, küçä- dä, häyätdä, marþrutda, mäktäbdä, bir sözlä, här yerdä belä hallara ädäb çärçiväsindä reaksiya vermäliyik. Ägär bir ali mäktäb müällimi rüþvät täläb edirsä, täläbälär ona täsir göstärmälidirlär”. Fäzail müällim dedi ki, ägär bir adam rüþvätxordursa, cämiyyät bu vä ya digär formada ona nifrätini bildirmälidir: “Amma indi bizdä äksinädir, toya gedändä görürsän ki, rüþvätxor birisini baþda oturdublar, mäclisdä sözü birinci ona verirlär, hamý näzakätli davranýr vä s. Yas mäclislärindä isä hämin rüþvätxoru gätirib düz mollanýn yanýnda oturdurlar. Belä olan halda hämin adam rüþvät aldýðý üçün näinki vicdan äzabý çäkir, äksinä, bundan qürur hissi keçirir. Baþqalarý isä bu münasibäti görüb ona oxþamaða çalýþýrlar”. Millät väkilinin sözlärinä görä, bu iþdä ziyalýlarýn, aðsaqqallarýn üzärinä böyük iþ düþür: “Onlar bu mäsälädä daha aktiv olmalýdýrlar”. Orduya ictimai näzarät mäsäläsinä toxunan tarixçi-alim dedi ki, ägär bu gün kimsä öz övladýný härbi xidmätdän yayýndýrýrsa qohumlarý, qonþularý, bir sözlä, tanýyanlar ona käskin münasibät göstärmälidirlär: “Bu mäsälädä milli psixologiya da mühüm rol oynayýr. Bäzi insanlarýn dövlätä, cämiyyätä, orduya, öz iþinä münasibäti däyiþmälidir. Bax onda bu gün bizi narahat edän bir çox mäsälä- “Atena” süd mähsullarý dünya bazarýna da çýxarýlacaq” 1Aðcabädi rayonunda tikib istifaYerli “Atropotena” þirkätinin däyä verdiyi “Atena” süd zavodunda insan äli däymädän hazýrlanan, 100 növ yoxlamadan keçän qatqýsýz mähsullar dünya bazarýnda da satýþa çýxa- rýlacaq. Bu barädä þirkätin Ýdarä Heyätinin sädri Elþad Räsulov mälumat verdi. Zovodun baþ müdiri Cem Kurt isä burada ABÞ vä Avropanýn qabaqcýl ölkälärin süd fabriklärinin istifadä etdiyi texnologiyalarýn tätbiq edildiyi- ni vurðuladý: “Zavodumuz süd, ayran, qatýq, pendir, homogenläþdirilmiþ (qaymaðý içindä) qatýq kimi bir sýra ekoloji cähätdän tämiz mähsullar istehsal edir. Yaxýn zamanlarda xama, käsmik, kärä yaðý, yoqurtlar, Ýqtisadçý ekspert, professor Äli Älirzayev isä bizimlä söhbätindä Prezident Ýlham Äliyevin ictimai näzarätlä baðlý çaðýrýþýnýn yaxþý ideya olduðunu söylädi. Äli müällim dedi ki, ictimai näzarät müxtälif formada ola bilär: “Bütün hallarda ictimai näzarätin olmasý müsbät mäqamdýr. Lakin ola bilär ki, kimlärsä ictimai näzarät altýnda öz maraqlarýný güdsünlär. Beläläri öyrädilmiþ adamlar olmamalý, här þeyi täsdiqlämämäli, cämiyyätin, ähalinin obyektiv fikrini çatdýrmalýdýrlar. Ýnsanlarýn mäktub yazýb hansýsa mäsäläyä münasibät bildirmäläri dä ictimai näzarätin bir formasýdýr”. Ýnsanlarýn cämiyyätdä baþ veränlärä soyuqqanlý münasibätinä gälincä, Äli müällim bunun här bir färdä görä däyiþdiyini söylädi: “Bu, insanýn böyüdüyü ailädän, özünün inkiþaf säviyyäsindän, düþdüyü mühitdän asýlýdýr. Amma elä mäsälälär dä var ki, ona heç vaxt soyuqqanlý yanaþmaq olmaz. Bu mäsälädä digär önämli mäqam cämiyyätin özünün insanlara münasibätidir. Yäni cämiyyätdä insana necä münasibät varsa, insan da cämiyyätä eyni münasibäti göstärir. Ägär cämiyyät korlanýrsa, insanlarýn da münasibätindä däyiþiklik ämälä gälir. Bütövlükdä bilmäk lazýmdýr ki, cämiyyät insanlarla qarþýlýqlý älaqädä inkiþaf edir. Bu mänada, insanlarýn aktiv olmalarýnda, ictimai näzaräti älä almalarýnda fayda var”. “brýnza”, “holland”, “mosarella”, äridilmiþ pendir kimi müxtälif pendir növläri istehsal etmäyi dä planlaþdýrýrýq”. Zavodun iþinä hazýrda 18 känddän 1000 fermer cälb olunub, 80-150 arasý insan iþ yeri ilä tämin edilib. Süd zavodunda növbäti aylarda “Danone” mähsullarý da istehsal ediläcäk. XÄDÝCÄ ÝSMAYILZADÄ Älillärin mänzil täläbatý ödänilir Dänizkänarý istirahät zonalarý yaradýlacaq 1 1müasir standartlara cavab verän bir neçä Astarada Qarabað älilläri vä þähid ailäläri üçün inþa olunmuþ 4 märtäbäli 16 mänzilli yaþayýþ binasý istifadäyä verilib. Bu münasibätlä düzänlänän tädbirdä ämäk vä ähalinin sosial müdafiäsi naziri Füzuli Äläkbärov bildirib ki, son illär Qarabað älilläri vä þähid ailälärinin mänzillä täminatý diqqät märkäzindädir. Onun sözlärinä görä, ötän il bu kateqoriyaya daxil olan þäxslär üçün 715 mänzil, o cümlädän 200 färdi ev inþa olunaraq istifadäyä verilib: “Ümumilikdä isä nazirlik täräfindän bu günä qädär 4000-dän artýq mänzil onlarýn istifadäsinä verilib”. DÝZAYNER: SAMÝR SALMANOV Bakýda vä ölkämizin digär bölgälärindä Qeyd edäk ki, açýlýþ märasimindä Astara Rayon Ýcra Hakimiyyätinin baþçýsý Taleh Qaraþov da iþtirak edib. PÄNAH ABDURRAHMANLI ASTARA dänizkänarý istirahät zonasý yaradýlacaq. Bu barädä mädäniyyät vä turizm nazirinin birinci müavini Vaqif Äliyev mälumat verib. V. Äliyevin sözlärinä görä, sahil boyu - Þimaldan Cänub istiqamätindä iri istirahät zonalarýnýn yaradýlmasý mäqsädilä Nazirlik täräfindän müvafiq layihälär hazýrlanýr vä yaxýn vaxtlarda onlarýn icrasýna baþlanacaq. Hazýrda äsasän Þimal zonasýnda olan Nabran vä ondan cänubdä yerläþän bir neçä yerdä dänizkänarý zonalarýn yaradýlmasý ilä baðlý layihälär üzrä iþ aparýlýr. V. Äliyevin fikrincä, Türkiyä, hämçinin dänizä çýxýþý vä älveriþli iqlimä malik olan digär ölkälärdäki kimi, Azärbaycanda da bu cür zonalarýn yaradýlmasý zäruridir vä bu, turizmin inkiþafýna böyük dästäk veräcäk. V. Äliyev eyni zamanda “Turizm haqqýnda” yeni qanun layihäsinin hazýrlandýðýný söyläyib. Sänäd icra hakimiyyäti orqanlarýnýn räyläri näzärä alýnaraq hökumätä täqdim olunub. Onun sözlärinä görä, qanun layihäsindä turizm sahäsinin inkiþafý ilä baðlý tam yeni vä färqli yanaþmalar, müasir täläb vä baxýþlar äksini tapýb. BÖLGÄ 09 28-31 MAY 2011 ZAMAN Naxçývanda känd täsärrüfatý sahäsindäki väziyyät müzakirä olunub Vasif Talýbov VAQÝF VÄLÝYEV NAXÇIVAN Naxçývan Muxtar Respublikasý Ali Mäclisindä känd täsärrüfatý sahäsindä häyata keçirilän tädbirlär vä qarþýda duran väzifälär barädä müþavirä keçirilib. Ali Mäclisin Sädri Vasif Talýbov müþavirädä känd täsärrüfatýnýn muxtar respublika iqtisadiyyatýnýn aparýcý sahälärindän biri olduðunu bildiräräk, görülän 1 iþlärin yekunu barädä mälumat verib: “Häyata keçirilän tädbirlärin näticäsidir ki, ötän il muxtar respublikanýn aqrar sektorunda mähsul istehsalýnýn häcmi 13 faiz artaraq 247 milyon manatdan çox olub. Täkcä cari ilin ötän 4 ayýnda känd täsärrüfatý mähsullarýnýn istehsalýnda keçän ilin müvafiq dövrü ilä müqayisädä 11 faiz artým äldä olunub. Bu, cari ildä dä yük- säk näticälärin äldä olunacaðýndan xäbär verir”. Ali Mäclisin Sädri görülmüþ iþlärlä bärabär nöqsanlarýn da mövcud olduðunu bildirib: “Muxtar respublika ärazisinin cämi 11 faizindä äkin aparýlsa da, bu torpaqlardan heç dä sämäräli istifadä olunmur. Bir çox hallarda äkin aparýlarkän torpaq vä iqlim xüsusiyyätläri näzärä alýnmýr ki, bu da mähsuldarlýðýn aþaðý düþmäsi ilä näticälänir. Bunun äsas säbäblärindän biri dä torpaqlarýn tärkibinin öyränilmämäsi vä äkin sahälärinin rayonlaþdýrýlmasýnýn täþkil olunmamasýdýr”. O, meliorasiya-irriqasiya sistemlärinin yenilänmäsi, su anbarlarýnýn tämiri vä sair bu kimi irimiqyaslý layihälärin reallaþdýrýlmasýna baxmayaraq, suvarma iþinin täþkilindä bäzi nöqsanlar hälä dä qaldýðýný, suvarýlmanýn düzgün aparýlmamasý näticäsindä torpaqlarda þoranlaþma yarandýðýný da bildirib. Ali Mäclisin Sädri muxtar respublika ärazisindä yerläþän härbi hissälärin ärzaq tädarükündä yerli mähsullara üstünük verilmäsinä dä diqqät yetirilmäsini qeyd edib. Tädbirin sonunda Ali Mäclisin Sädri Vasif Talýbov müzakirä olunan mäsälälärlä älaqädar müvafiq tapþýrýqlar da verib. “Zäka” qalib oldu 1vä “British Council”in maliyyä dästäyi ilä Almaniya Xalq Universitetläri Birliyinin “Göyçay Ýnkiþaf Märkäzi” Ýctimai Birliyi “Gänclärin sosial häyata inteqrasiya edilmäsindä imkanlarýn artýrýlmasý” layihäsi çärçiväsindä Göyçay Debat Proqramýnýn yekun turniri keçirib. Göyçay þähär 1 saylý orta mäktäbdä täþkil edilän turnirdä orta mäktäblärin “Qarabað”, “Qäläbä”, “Ýnvisible”, “Gänclär”, “Gänclär 1”, “Zäka”, “GSM”, “Drakon”, “Qartal”, “Delta” vä “Zirvä” komandalarý iþtirak ediblär. “Uðurlu karyeranýn qurulmasý düzgün ixtisas seçimindän asýlýdýr” mövzusu üzärindä qurulan turnirdä þagirdlär araþdýrma, täþkilatçýlýq, natiqlik, fikir yürütmäk, cämiyyät qarþýsýnda särbäst çýxýþ etmäk bacarýqlarýný nümayiþ etdiriblär. Finalda än yaxþý näticä göstärmiþ þähär 2 saylý mäktäbin “Zäka” komandasý qalib olub. Komandaya “Göyçay Ýnkiþaf Märkäzi” ÝB-nin kubok vä medallarý verilib. Tädbirin sonunda Göyçay Rayon Gänclär vä Ýdman Ýdaräsinin räisi Elþän Þirinov, “Göyçay Ýnkiþaf Märkäzi” ÝB-nin sädri Äzizaða Atakiþiyev, “Vätändaþ Cämiyyätindä Debat” ÝB-nin direktor müavini Seymur Hüseynov gänc debatçýlarý täbrik edäräk onlara uðurlar arzulayýblar. Bütün komandalarýn üzvlärinä sertifikatlar täqdim olunub. Xatýrladaq ki, Göyçay Debat Proqramý Gänclär vä Ýdman Nazirliyinin, “Ýräli” ÝB vä “Vätändaþ Cämiyyätindä Debat” ÝB-nin dästäyi ilä keçirilib. VÜQAR NÄBÝYEV GÖYÇAY Xeyriyyä aksiyasý keçirilib ”Muðan Bank”ýn Mingäçevir filialý 1 vä M. Davudova adýna Mingäçevir Dövlät Dram Teatrýnýn täþkilati dästäyi ilä “Ailälärä Dästäk Märkäzi”nin qeydiyyatýnda olan aztäminatlý ailälärin uþaqlarý üçün kiçik toy märasimi keçirilib. Märasim çärçiväsindä 12 aztäminatlý ailänin övladlarý sünnät edilib. Aztäminatlý ailälärin nümayändäläri bu missiyaný häyata keçirän bütün xeyirxah insanlara därin minnätdarlýqlarýný bildiriblär. “Muðan Bank”ýn Mingäçevir filialýnýn direktoru Vüqar Äsgärov bizimlä söhbätindä belä xeyriyyä tädbirlärinä mütämadi sponsorluq etdiklärini bildirib. Qeyd edäk ki, märasim maraqlý konsert proqramý ilä davam etdirilib. ÄSGÄR HÜSEYNOV MÝNGÄÇEVÝR Astarada çältik äkininä maraq artýb Bu il Astarada havalarýn älveriþsiz keçmäsi 1 çältik äkininä dä öz täsirini göstärib. Odur ki, çältik äkini 20-25 gün gecikib. Rayonda may ayýnýn ikinci ongünlüyündän çältik äkininä baþlanýlýb. Cältik äkib-becärmäk heç dä asan deyil. Onun vegetasiya dövrü baþqa bitkilärlä müqayisädä qýsadýr. Amma bütün becärmä müddätindä bitkilär suyun içindä qalýr. Äks halda ondan mähsul götürmäk qeyri-mümkündür. Çältik äkini ilä mäþðul olanlarla söhbätdän aydýn oldu ki, sahälärin relyefi düz olmalýdýr ki, su här läkdä bärabär säviyyädä qalsýn. Bu kimi iþläri görmäk üçün isä mini-texnika täläb olunur. Elä bu säbäbdän dä hazýrda çältik äkinindä tamamilä äl ämäyindän istifadä olunur ki, bu da mähsulun maya däyärini xeyli artýrýr. Onlarýn fikrinDÝZAYNER: SÜRÄYYA ÝBRAHÝMOVA cä, äkin üçün fermerlärä mini-texnika verilärsä, çältikçilikdä daha yaxþý mähsuldarlýq äldä etmäk olar. Bu il fermerlär toxum qýtlýðý ilä dä üzläþiblär. Astarada äsasän haþýmý, sädri, dastäsä, þaban vä häsäni adlý çältik sortlarý äkilir. Müþtäri sarýdan korluq çäkmädiklärini deyän fermerlär bildirirlär ki, hazýrda yerli düyünün bazardaký qiymäti onlarý qane edir. Mäsäläyä münasibät bildirän Astara Rayon Ýcra Hakimiyyätinin baþ mäslähätçisi Firuddin Ähmädovun sözlärinä görä, artýq icra hakimiyyäti bu sahäyä lazým olan texnikanýn gätirilmäsi üçün müvafiq qurumlara müraciät edib: “Häqiqätän, bizim bu sahädä kiçik häcmli texnikaya ehtiyacýmýz var. Bununla baðlý müvafiq dövlät qurumlarýna müraciät olunub vä müsbät cavab alýnýb”. Qeyd edäk ki, dövlät täräfindän çältik äkininä görä här hektara 80 manat subsidiya ayýrmasý fermerlärin bu sahäyä maraðýný xeyli artýrýb. Belä ki, ägär ötän il täkcä Astara rayonunda 215 hektar sahädä çältik äkilmiþdisä, bu il artýq 250 hektar sahädä bu mähsulun äkini planlaþdýrýlýr. Ötän il bu rayonda ümumi mähsuldarlýq 1400 ton olub ki, bu da här hektara 65.4 sentner demäkdir. PÄNAH ABDURRAHMANLI ASTARA Sumqayýtda yarýþlara start verildi 1häsr olunmuþ Sumqayýt Þähär Gänclär Sumqayýtda 28 May - Respublika Gününä vä Ýdman Baþ Ýdaräsinin Kuboku uðrunda mähällälälärarasý I mini-futbol yarýþýnýn açýlýþ märasimi keçirilib. Þähärdäki Heydär Äliyev abidäsinin qarþýsýnda düzänlänän açýlýþ märasimindä Þähär Ýcra Hakimiyyätinin baþçýsý Eldar Äzizov da iþtirak edib. Qeyd edäk ki, bu yarýþa 68 mähällä vä mikrorayonlarý tämsil edän 123 komanda qatýlýb. CEYHUN MÄMMÄDOV SUMQAYIT räb dünyasýnýn faciälärinin äsasýný qoyan prezident: nvär Sadat (2) Hüsnü Mübaräk vä Änvär Sadat 1tý düþmäni hesab etdiyi Ýsrail parla- SSRÝ-nin buna düþmäncäsinä reaksiya vermälärini görmürdü. Necä deyärlär, Sadat öz iþindä idi. Sadat Ýsrailä säfäri zamaný iki ölkä arasýnda sülh anlaþmasýný, hämçinin bu çärçivädä Fälästin dövlätinin yaradýlmasýný näzärdä tutan 5 bänddän ibarät plan ortaya qoymuþdu. Bu plan cüzi istisnalar vä älavälärlä Ýsrail täräfindän sülh danýþýqlarýnýn äsasý kimi qäbul edildi. Amma Sadatýn knessetdäki çýxýþý zamaný mätbuatda üstündän sükutla keçilän vä haqqýnda danýþýlmayan bäzi mäqamlar da diqqäti cälb etmiþdi. Mäsälän, Sadat knessetdäki çýxýþý zamaný bir däfä dä olsun sülh sözünü dilinä gätirmämiþdi. O, yalnýz problemin dinc danýþýqlar vasitäsi ilä hällindän söhbät açmýþdý. Knessetdäki çýxýþý zamaný Sadatýn qalstukunda faþistlärin SS niþanýný xatýrladan xaçvari bäzäk aydýn näzärä çarpýrdý. Sadatýn Qüdsä säfärindän bir müddät sonra äräb dünyasýna vä SSRÝ-yä göz daðý verän Menahim Beqin Qahiräyä gäldi. Onun Qahirä säfäri zamaný täräflär arasýnda sülh danýþýqlarý davam etdirildi. Amma danýþýqlar olduqca aðýr, çätin keçdi vä täräflär sonda ortaq mäxräcä gälä bilmädilär. Bu isä Misir-Ýsrail müharibäsinin yenidän baþlaya biläcäyi tählükäsini ortaya çýxarmýþdý. Belä bir väziyyätdä isä yenidän ABÞ iþä qarýþmalý oldu. O dövrdä ABÞ-a rähbärlik edän Prezident Cimmi Karter Sadatý vä Beqini KempDevidä dävät etdi. 1978ci ilin sentyabr ayýnda Zaqatala “Araz” Kurslarýnýn tarix müällimi Karterin vasitäçiliyi ilä Kemp-Deviddä Beqin vä Räþad Zeynalova Sadat yenidän bir araya gäldilär. Ävvälcä danýþýqlar çox aðýr keçdi. Täräflär väfatý ilä älaqädar därin hüznlä baþsaðlýðý verir, xüsusi önäm daþýyan mämärhuma Allahdan rähmät, yaxýnlarýna säbir diläyiräm. sälälär barädä razýlýða gälä bilmirdilär. Bir arada “Zaman-Azärbaycan” qäzetinin Zaqatala tämsilçisi hätta danýþýqlarýn yarýmÝlkin Ämirov çýq saxlanýlmasý tählükäsi belä gündämä gälmiþdi. Yalnýz Karterin säyläri näticäsindä täräflär qarþýlýqlý þäkildä güzäþtä Zaqatala “Araz” Kurslarýnýn tarix müällimi getmäyä mäcbur oldular. Räþad Zeynalova Beqin vä Sadat Ýsrailin iþðalý altýnda olan Sinay yarýmadasýnýn Misirä väfatý ilä älaqädar därin hüznlä baþsaðlýðý verir, märqaytarýlmasý, bunun äväzindä isä qarþýlýqlý þäkildä huma Allahdan rähmät, yaxýnlarýna säbir diläyirik. hücum etmämäk barädä Zaqatala “Araz” Kurslarýnýn kollektivi adýndan müdir sülh planýný qäbul etdi- qýn adlandýran onlarla yazý därc olundu. Bundan sonra äksär äräb ölkäsi Sadatla mentindäki çýxýþý äräb dünyasýnda þok älaqälärini tamamilä käsdi. O dövrdä Ýsrail vä Qärb mätbuatý isä ämälä gätirdi. Sadatýn knessetdäki (paralment) çýxýþý hämçinin SSRÝ-dä xoþa- äksinä Sadatdan qähräman obrazý yaratgälmäz qarþýlandý. Därhal äräb vä sovet maqda idilär. Xüsusilä, Ýsrail mätbuatý vä mätbuatýnda Sadatý särt þäkildä tänqid siyasi dairäläri Sadatýn Qüdsä säfärini öledän, onu äräb dünyasýnýn düþmäni, satkälärinin än böyük qäläbäsi kimi verirdilär. Belä ki, Sadatýn bu addýmlarý Ýsraili äräb dünyasýnda ETÝBARSIZDIR täcriddän, onlardan gälän tählüAbürrauf Turana aid Azärbaycan Respublikasý täräfindän verilmiþ kädän xilas edir, häm dä sionistlämüväqqäti yaþamaq üçün icazä sänädi itdiyi üçün etibarsýzdýr. rin Qýrmýzý dänizdän Fars körfäzinä qädär uzanacaq bir ärazidä ETÝBARSIZDIR qurulacaq “böyük Ýsrail” dövlätiVarol Turana aid T.C. täräfindän verilmiþ sürücülük väsiqäsi vä nin reallaþmasý yönündä daha þäxsiyyät väsiqäsi itdiyi üçün etibarsýzdýr. uðurlu addýmlar atmasýna þärait yaradýrdý. Äräb dünyasýný parçaETÝBARSIZDIR lamaða xidmät edän addýmlarýna Atakiþizadä Elþän Elbrus oðluna aid ämäk kitabçasý itdiyi üçün etibarsýzdýr. görä Sadatý Qärb siyasätçiläri äräb dünyasýnýn än cäsarätli, än sülhsevär dövlät xadimi kimi qäETÝBARSIZDIR lämä verirdilär. Mäsäläyä Qärb Þirvan þähäri, G.Þýxbalaoðlu küçäsi 153/1 ünvanýnda yerläþän 284 siyasätçilärinin vä ictimaiyyätinin saylý aptekin sahibi Ýbadov Rasim Nuru oðluna 09.10.2002-ci ildä veprizmasýndan baxanda bu, häqirilmiþ 002425 N-li qeydiyyat þähadätnamäsi itdiyi üçün etibarsýzdýr. qätän dä, belä idi. Çünki Sadatýn äräb dünyasýný parçalamaq siyaETÝBARSIZDIR säti Qärbin vä beynälxalq yähudi Mingäçevir þähäri, Koroðlu küçäsi 23, mänzil 50-dä yaþayan Muslobbisinin iþinä yarayýrdý. Sadata tafayev Ýntiqam Qähräman oðlunun adýna 20.02.2007-ci il tarigälincä, o, knessetdäki çýxýþý ilä xindä Texniki Ýnventarlaþdýrma Bürosu täräfindän verilmiþ rebaðlý sanki äräb dünyasýnýn vä Onun dünänä kimi özünün än qa- yestr nömräsi 902011000020 - 05101 - 093 002 olan qeydiyyat väsiqäsi itdiyi üçün etibarsýzdýr. BAÞSAÐLIÐI babasýnýn BAÞSAÐLIÐI babasýnýn Niyamäddin Haþýmov DÝZAYNER: SÜRÄYYA ÝBRAHÝMOVA lär. 1979-cu ilin mart ayýnda Karterin täþäbbüsü ilä Beqin vä Sadat yenidän Kemp-Deviddä bir araya gäldilär. Aðýr gedän danýþýqlardan sonra 1979-cu il mart ayýnýn 26-da Ýsrail vä Misir arasýnda sülh anlaþmasý imzalandý. Sülh anlaþmasýna äsasän Ýsrail iþðal etdiyi Sinay yarýmdasýndan qoþunlarýný vä hämin ärazilärä köçürülän 20 min näfärdän artýq yähudiläri oradan çýxarýrdý. Amma Ýsrail buna bir þärtlä razýlýq vermiþdi. Sinay yarýmadasý neytral zona olacaqdý vä orada Misir öz härbi qüvälärini yerläþdirmäyäcäkdi. Kemp-Deviddä imzalanan sülh anlaþmasý Qärbdä vä Ýsraildä böyük coþqu ilä qarþýlanmýþdý. Ona görä dä bu anlaþmaya görä Beqin vä Sadat beynälxalq Nobel sülh mükafatýna layiq görüldülär. Açýq qapý siyasäti vä üsyan Sadatýn ölkä iqtisadiyyatýný canlandýrmaq siyasäti dä ähali vä bölgä dövlätläri üçün gözlänilmäz oldu. Belä ki, Sadat ölkä iqtisadiyyatýný dirçältmäk üçün 1974-cü ildän baþlayaraq açýq qapý siyasäti yeritmäyä baþladý. Bu mäqsädlä ölkäyä särmayä qoyacaq xarici iþ adamlarýna güzäþtlär edildi. Ölkänin näqliyyat, kommunikasiya vä digär sahälärinin yenidän qurulmasý mäqsädi ilä xaricdän subsidiyalar alýnmaða baþlandý. Xarici banklar isä bunun äväzindä dövlät büdcäsindäki käsiri azaltmaq üçün ähaliyä yanacaða vä yemäyä görä verilän subsidiyalarý läðv etmäyi Sadatdan täläb etdilär. Sadat bu täläbi yerinä yetirmäyä mäcbur oldu. Näticädä ölkä ähalisinin väziyyäti daha da pisläþdi. 1977-ci ilin yanvarýnda Sadat Beynälxalq Valyuta Fondunun täläbi ilä kasýb ähaliyä dövlät täräfindän ärzaða görä verilän subsidiyalarý daha iki däfä azaltdý. Bu da hämin ilin yanvar ayýnda Misirdä çöräk qiyamýna gätirib çýxardý. Milyonlarla misirli küçälärä çýxaraq Sadatýn istefasýný täläb etdi. Bu da Sadatý geri addým atmaða mäcbur etdi. Ölkä daxilindä Sadata qarþý narazýlýq artmaqda idi. Xüsusilä Ýslam tämayüllü qüvvälär Sadatýn Ýsraillä imzaladýðý sülh anlaþmasýný Misir üçün biabýrçýlýq hesab edirdilär. Belä bir väziyyätdä islamçýlar vä hökumätdän narazý digär qüvvälär Sadata qarþý birgä häräkät etmäyä baþladýlar. Onlar Sadat täräfindän ölkädä Qärb mädäniyyätinin, äxlaqýnýn yayýlmasý, hämçinin Misirin äräb dünyasýndan täcridinä yönälän Ýsrail vä ABÞ-la yaxýnlaþma siyasätinä etiraz edäräk, buna qarþý mübarizäni qarþýlarýna äsas mäqsäd kimi qoymuþdular. Bu mäqsädlä Sadatýn äleyhinä olan qüvvälär “Ät-Takfir-val-Hicr” gizli täþkilatý yaratmýþdýlar. Sadatýn satqýnlýðýna qarþý narazýlýq orduda da özünü göstärmäkdä idi. Täþkilatýn üzvläri arasýnda 30 näfär zabit, o cümlädän äks-käþfiyyat räisi podpolkovnik Abbud Abdul Lätif Häsän äz-Zümeyr dä vardý. Bäzi zabitlär Sadatýn vaxtilä ingilislärä qarþý mübarizäsini indi onun özünä münasibätdä tätbiq etmäk niyyätindä idilär. Onlarýn planýna äsasän, Sadat ya öldürülmäli, ya da hakimiyyätdän getmäyä mäcbur edilmäli idi. Bu mäqsädlä xüsusi sui-qäsd planý belä hazýrlanmýþdý. Amma Sadat da yatmamýþdý. O anlayýrdý ki, istär bäzi zabitlär, istärsä dä islamçý qüvvälär ona xäyanäti baðýþlamayacaqlar. Ardý var... SERÝAL10 28-31 MAY 2011 ZAMAN Yazýný internet materiallarý äsasýnda Äziz Mustafa hazýrlayýb. MÝZAH 11 28-31 MAY 2011 ZAMAN 1 Hayatýn içinden Ok düz olmasaydý, doðru gitmezdi En yüksek ses hangisidir? OSMAN TURHAN Her türlü yazýlarýnýzý bekliyoruz: info@zaman.az, a.ucal@zaman.az Hazýrlayan: Aydýn Ucal Sesin seviyesini ölçmede kullanýlan birim Desibel’dir ve kýsaca dB olarak yazýlýr. Ýnsan kulaðý inanýlmaz þekilde hassas olduðundan bu dB ölçüsü de biraz tuhaftýr. Kulaðýmýz en hafif bir yaprak hýþýrtýsýndan, jet motorunun yüksek sesine kadar her þeyi iþitebilir. Halbuki jet motorunun sesi insanýn iþitebileceði yumuþak bir fýsýldamadan bir trilyon kat daha fazladýr. Ýnsan kulaðý aralarýnda 1 dB fark olan sesleri bile ayýrt edebilir. Desibel seviyesi matematik dilinde “eksponenþýl” denilen þekilde (aynen deprem ölçüsü “rihter”de de olduðu gibi) katlanarak artar. Ýnsan kulaðýnýn iþitebileceði en düþük ses seviyesi yani sessizlik 0 (sýfýr) dB’dir. Bu seviyenin 10 kat fazlasý 10 dB, 100 kat fazlasý 20 dB, 1000 kat fazlasý 30 dB’dir ve böyle artarak gider. Þimdi bazý seslerin seviyelerine bakalým: Roket sesi - 180 dB; Jet uçaðýnýn kalkýþý - 150 dB; Gök gürültüsü - 120 dB; Klakson sesi (1 metreden) - 110 dB; Metro istasyonu 110 dB; Mutfak blenderi - 110 dB; Saç kurutucusu - 80 dB; Otobandaki trafik 70 dB; Normal konuþma - 60 dB; Oturma odasý - 40 dB; Kütüphane, hafif fýsýltý - 30 dB; Yaprak hýþýrtýsý - 10 dB; Ýþitmenin alt sýnýrý - 0 dB. Bütün bu ses seviyeleri kaynaðýn yakýnýndan alýnmýþtýr. Kaynaktan uzaklaþtýkça bu seviyeler mesafeye baðlý olarak düþer. 85 dB’in üzerindeki sesler iþitme duyusunun kaybýna yol açabilir. Tabii bu süreye de baðlýdýr. 10 saat 95 dB seviyesindeki sese maruz kalmak zarar verebilirken, çok kýsa sürede 120 dB’lik bir ses seviyesi kulaða zarar vermez. Sesin iki temel özelliði vardýr. Biri yukarýda belirttiðimiz þiddeti veya seviyesi, diðeri de frekansý. Ses hava dalgalarý ile yayýldýðýndan bir saniyedeki dalga sayýsý frekansýný verir. Ve bu da “Herz” birimi ile ifade edilir. Sesin þiddeti ile frekansý arasýnda bir baðlantý yoktur. Ýnsan kulaðý 20 ile 20.000 Herz arasýndaki sesleri algýlayabilir. 20.000’in üstü ultrasonik sesler olup bu sesleri insan kulaðý algýlayamaz. Sesin bir kulaðýmýza gelmesi ile öbürüne gelmesi arasýnda saniyenin milyonda biri kadar bir süre olmamasýna raðmen sinir sistemimiz bunu beynimize ulaþtýrýr ve sesin hangi yönden geldiðini algýlarýz. 85 dB’in üstü insan kulaðý için zararlý iken bebeklerin aðlamasý 100 dB’in de üstündedir. Hiç kimse geçmiþini unutmasýn! On sekizinci asrýn baþlarý... Ýstanbuldayýz... Bir gün Avcý Mehmet diye bilinen Sultan Mehmed’in annesi Turhan Sultan, Ýstanbul’da bir gezintiye çýkar. Bir ara bugünkü Unkapaný Köprüsü’nün Galata’ya varan ucundaki Azap Kapý’ya da uðrar. Oradan Galata tarafýna geçmek isterken Sokullu Mehmet Paþa Camii’nin bulunduðu yerde bir kýzcaðýzýn oturmuþ, gözyaþý döktüðünü görür. Yaklaþýr, bakar ki, çocuðun önünde kýrýlmýþ bir testi var. Þefkatle seslenir: - Yavrucuðum niçin aðlýyorsun, boþuna gözyaþý dökme. Kýrýlan testi olsun. Sil gözünün yaþýný. Ýþte sana testinin parasý. Hemen yenisini al. Kýzcaðýz yaþlý gözlerini silerek baktýðý Turhan Sultan’a titrek sesle cevap vermeye çalýþýr: - Ben der, testi kýrýldýðý için aðlamýyorum. Sabahtan beri iplik gibi akan su baþýnda bekleyip de doldurduðum testinin suyunu hizmetçilik ettiðim eve götüremeyecek kadar beceriksizlik gösterdiðim için aðlýyorum. Turhan Sultan bu cevaptan çok memnun olur. Orada kýzcaðýzýn kim olduðunu soruþturur. Ana-babadan yetim bir öksüz olduðunu, hayýrsever bir ailenin yanýnda karýn tokluðuna hizmetçilik ettiðini öðrenir. Hemen gidip kýzcaðýzý aileden ister, saray terbiyesine alýr. Fevkalade bir öðrenim kabiliyetine sahip olan öksüz kýzcaðýz, kýsa zamanda inkiþaf eder, her konuda sarayda örnek bir haným haline gelir. Öylesine itibar kazanýr ki, onu hayýrseverin evinden alýp saraya getiren Turhan Sultan, padiþah hanýmý olmaya bile layýk görür ve nitekim Sultan II Mustafa ile evlendirir. Böylece Saliha Haným, Saliha Sultan unvanýný alýr, Haným Sultan olur. Aradan geçen zaman içinde dünyaya getirdiði oðlu I Mehmet’in de padiþah olmasý sebebiyle bu defa da Saliha Sultan’lýktan yükselir Valide Sultan olur. Ne var ki, Saliha Sultan, Valide Sultan’lýða terfi ettiði halde geçmiþini asla unutmaz. Öksüzlüðünü, hizmetçiliðini, hatta kýrdýðý testinin baþýnda aðlarken elinden tutulup da böylesine eþsiz bir mevkiye çýkýþýný, hep düþünür. Bir gün çevresiyle birlikte testisini kýrdýðý, baþýnda gözyaþý dökerken elinden tutulup da saraya getirildiði yere gider. Sessizce yine gözyaþý dökmeye baþlar. Meraklananlar sebebini sorarlar. O da geçmiþteki olayý onlara açýk seçik anlattýktan sonra emrini verir: - Testimin kýrýldýðý bu yere öyle bir çeþme yapýlsýn ki, asýrlar geçsin, ama çeþmenin suyu bitmesin, sanatý gözden düþmesin. Testisini kýran kýzlar bir daha dolduramam diye gözyaþý dökmesin. Su bol aksýn... Sonra ne mi olur? Öylesine bir sanat eseri büyük çeþme yapýlýr ki, aradan asýrlar geçer, çeþme halen sanatýndaki eþsizliði korumakta, çevreye de su hizmeti vermektedir. Unkapaný Köprüsü’nün Karaköy baþýnda Sokullu Mehmet Paþa Camii’nin yanýndaki çeþmeyi bugün olanca ihtiþamýyla görmeniz mümkündür. Demek Saliha Sultan geçmiþini unutmamýþ. Valide Sultan’lýða terfi etmesine raðmen hizmetçilik ettiði günlerin mukayesesiyle yaþamýþtýr. Bu yüzden yaptýrdýðý çeþmesiyle, ben burada testi kýran bir hizmetçi kýzdým demek istemiþ, kendinden sonra gelenlere örneklik etmiþtir. Evet, siz de geçmiþinizi unutmayýn. Yokluk, sýkýntý ve ýstýrap dolu günlerinizi ve þu anda sahip olduðunuz imkanlarýnýzla yapmanýz icap eden hizmetlerinizi. Bilmem bir þey anlatmýþ oldum mu?.. Piknik yeri Bire yirmi... Adam karýsýyla gittiði piknikte yemeði yedikten sonra halýnýn üzerine sýrt üstü uzanmýþ ve: “Ohhh!..” demiþ midesini sývazlayarak. “Burasý gelinebilecek en güzel piknik yeri...” Karýsý: “Haklýsýn.” demiþ sinir içinde bulaþýklarý, çöpleri naylon torbalara doldurmaya çalýþýrken. “Yüzlerce sinek, sivrisinek ve karýnca asla yanýlmýþ olamaz!..” Ziraat mühendisi bilgi vermek için gittiði köyün birinde: “Sizin topraðýnýzý tahlil ettirdim.” demiþ. “O kadar verimli topraðýnýz var ki ne ekseniz bire yirmi verir...” Köylülerden biri: “Aman deme mühendis bey.” diye ayaða fýrlamýþ. “Geçen hafta bizim kayýnvalideyi gömdük de!..” 12 TÜRKÝYE 28-31 MAY 2011 ZAMAN 'Türkiye'yi HSYK yönetiyordu' Türkiye gündemini aylarca meþgul eden atadýðýný, Yargýtay üyelerini HSYK'nýn 'AKP ve Gülen'i bitirme planý' davasýnda atadýðýný, hâkimler, önemli noktalarýn gizli tanýk Efe'nin söyledikleri deprem etkhâkim ve savcýlarýný HSYK'nýn atandýðýný, isi yapacak þeyler. 'Deprem etkisi yaptý' iktidar kimin elinde olursa olsun, yapýlan cümlesini maalesef kuramýyorum. Çünkü icraatlarýn ya Danýþtay'a ya da bir þekilde Ergenekon yargýlamalarýyla baþlayan Yargýtay'a takýldýðýný, dolayýsýyla en süreci sulandýrmak için her fýrsatý deðerbüyük gücün HSYK olduðunu bana lendiren bir kýsým medya, onlarca sayfa söylerdi. Ben de bunu kendi kafamda bu tutan ifadeleri ya görmezden geldi veya bir statükodur diye.” Türkiye'nin 1961 cýmbýzlayarak çarpýttý. Daha önceki gizli Anayasasý'yla birlikte vesayetçi statükotanýklarý itibarsýzlaþtýrýp söylediklerinin nun baskýsý altýnda kaldýðýný biz söylüyordikkate alýnmamasýný saðlama çabasý duk; demek ki eski Erzincan Baþsavcýsý Ýlazýnlýkta kaldý. Nihayetinde han Cihaner de ayný fikirdbölgede görev yapan bir eymiþ. Acaba önümüzdeki hukukçudan bahsediyoruz, seçimde CHP'nin Denizli açýðýný bulmak kolay deðil. ikinci sýra adayý olarak da Önceki gizli tanýklarýn daha ayný þeyi düþünüyor mu? önce baþka suçlardan 12 Eylül 2010'daki referanmahkûm olmasý veya ayný duma yüksek yargý BÜLENT KORUCU davalarýn sanýklarý arasýnda çevrelerinin gösterdiði bulunmasý sulandýrma fýrsatý olarak karþý duruþ boþuna deðildi. Yetkilerini görülmüþtü. Bir terör örgütü davasýnda aþarak yýllardýr devlet yönetimini itirafçý ve gizli tanýklarýn Harvard mezunu seçilmiþlere býrakmayan bürokratik olielitler içinden çýkmasýný zaten beklemiygarþi, HSYK'ya kale nazarýyla bakýyordu. oruz. Aslýnda, dönemin HSYK Baþkan Bu kale, birinci sýnýf hâkimlerin inisiyatVekili Kadir Özbek tarafýndan Erzincan'a ifine bile býrakýlamayacak kadar önemsavcý olarak atandýðýný söyleyen gizli tanýk liydi. Ýstediði anda ülkeyi yasa çýkaramaz Efe'nin konumundaki insanlarýn varlýðý ve icraat yapamaz hale getirebilecek sürpriz görülmeli. Neyse, biz gizli tanýk ölçüde geniþ ve muðlâk yetkilere sahip Efe'nin söylediklerine odaklanalým. Haber yüksek yargý, 12 Eylül'le birlikte nispeten sayfalarýnda iddia olunan suçla ilgili doðal sýnýrýna çekildi. Ancak hâlâ layüsel þahitliðine yer veriliyor. Ben, Efe'nin sözduran kurullar var. Cihaner, bugün olsa lerinin satýr aralarýnda kalmýþ bir kýsmýna herhalde saydýðý kurullarýn baþýna bakacaðým. Erzincan'a bilinçli atamalar Yüksek Seçim Kurulu'nu (YSK) koyardý. yapýldýðýný, kendisinin de bu çerçevede Altý Yargýtay ve beþ Danýþtay üyesinden gönderildiðini belirtiyor. Sanki pilot bölge oluþan YSK, yurtdýþýndaki seçmene oluþturulmuþ ve oradan çýkarýlacak yerinde oy kullandýrtmama ýsrarýný yangýnýn ülke sathýna yayýlmasý hedeflensürdürüyor. Referandum süresini miþ gibi. Buradan Türkiye'deki statükoya kýsaltan Meclis iradesini de uygulaatýf yapýp þöyle konuþuyor, gizli tanýk Efe: mamýþlardý. En son baðýmsýz adaylar “Benden önce atanmýþlar vardý, bir sene hakkýnda verdikleri kararla ülke bir anöncesinden atanmýþ olanlar vardý, benden da ateþ topuna döndü. Bu arada CHP sonra atananlar oldu oraya; bu söylem Ýlyönetimini, Cihaner'i aday yapmaya han Cihaner'e aittir. Ýlhan Cihaner bana mecbur býrakmasýný unutmayalým. sürekli Türkiye'yi bir iktidarýn Doðru dürüst bir anayasa olmadan, yönetmediðini, Türkiye'yi yöneten kesimin ekonomi yönetimi, yerel yönetim, daha doðrusu þeyin, Hâkimler ve Savcýlar sosyal devlet olamaz diyorduk. Yüksek Kurulu olduðunu söylüyordu. Cihaner'den aldýðýmýz ilhamla hukuk Türkiye'nin de hâkimler ve savcýlar devleti devletini de hatýrlamamýzda fayda var. olduðu kendi fikriydi, bana söylüyordu. Mahkeme Baþkaný: “Ne söylerdi tekrarlar mýsýnýz?” Gizli ÞÄHÄRLÄR SÜBH GÜNÄÞ GÜNORTA ÝKÝNDÝ AXÞAM GECÄ tanýk Efe: “Türkiye'nin her4 09 6 08 13 45 17 40 21 10 22 56 hangi bir siyasi iktidar BAKI 4 07 6 11 13 51 17 48 21 18 23 08 QUBA tarafýndan deðil, hâkimler, 6 17 13 49 17 41 21 09 22 50 LÄNKÄRAN 4 23 40-50 senedir Hâkimler ve 4 14 6 17 13 56 17 53 21 23 23 12 ÞÄKÝ Savcýlar Kurulu tarafýndan 6 15 13 51 17 45 21 14 22 59 SABÝRABAD 4 17 yönetildiði düþüncesi Ýlhan NAXÇIVAN 4 34 6 30 14 03 17 56 21 24 23 06 Cihaner'e aittir. Ben bunu YEVLAX 4 18 6 19 13 56 17 52 21 21 23 08 birçok defa anlamak istedÞAMAXI 4 12 6 13 13 50 17 46 21 15 23 02 im, kendisine sordum. GÄNCÄ 4 21 6 22 13 59 17 55 21 25 23 12 Kendisi bana; Danýþtay ZAQATALA 4 13 6 17 13 58 17 56 21 26 23 17 üyelerini HSYK'nýn 31 MAY ÜÇÜN Xalqýmýzý Respublika Günü münasibätilä täbrik edir, millätimizä sülh, ämin-amanlýq vä iqtisadi yüksäliþ arzulayýrýq! Azärbaycan xalqýný 28 May - Respublika Günü münasibätilä täbrik edir, sevinc dolu günlär, xoþbäxt gäläcäk arzulayýrýq! 14 QÄMÝÞ 28-31 MAY 2010 ZAMAN YA BÝLMÄYÄN OÐUL TURALIN GÜNÜNÄ DÜÞ A L Þ U Q ÄR. QUÞ QVAMÝ MÄHÄBBÄTOÐLU - Qonþu, “Zaman”a abunä olmaq üçün nä etmäk lazýmdýr? Zarafat alverçisi Günlärin bir günü bir näfär Anar Mämmädxanova zäng edib deyir: - Eþitmiþäm, neft alveri edirsän? Anar bu gözlänilmäz sualdan tutulur, amma tez özünü älä alýb deyir: - Deyäsän, ünvaný sähv salmýsýnýz, qardaþ, män zarafat alveri ilä mäþðul oluram. Hälä nahara var Ämäk vä ähalinin sosil müdafiä naziri þähärä gäzmäyä çýxýr. Qarþýsýna çýxan bir dilänçi: “Heç nahar da etmämiþäm,”- deyäräk ondan pul istäyir. Nazir hälä saatýn on bir olduðunu dilänçinin näzärinä çatdýraraq deyir: - Häyäcanlanmaða däymäz, hälä nahara çox var. - Sadäcä, zamanla ayaqlaþmaq lazýmdýr. Yeganä insan - Hämid Herisçi kimdir? Jurnalist, yazýçý, þair, postmodernist? - Män Azärbaycanda yeganä insanam ki, özümäm. Mäntiq - Nä üçün müðännilär duärini et oxuduqdan sonra bir-birl duelä çaðýrýrlar? - Duetlärini reklam etdirmäk üçün. Ýnanýrsan inan , inanmýrsan in anma Günün hädäsi “Neftçi”nin bostanýna daþ atanýn häyätinä kubik ataram”. Ýmza: Elnur Äþräfoðlu Artist sözü rý “Dövlät teatrladýr, rý a nazirliyin baz r, te lä ä rs onlar nä ve týr”. atr da onu sa r artist Ýmza: Ämäkda irov Ýlqar Cahang Tezliklä Bakýd saat mexanizmi a avtobuslar kimi iþläyäcäk... - Räis, þähärdä yeni avtoþlar peyda olub... Venediktov sayýqlamasý Ay balam, bu Ermänistan olub bir därd, bir bäla da... Bir ängäl olub keçib boðazýmýza. Ermänilär gündä bir hava çalýr, onun havadarlarý da qol götürüb diringi oynayýrlar. Bir yandan da onlarýn havadarlarýnýn sayýqlamalarý... Bu günlärdä Moskvanýn “Exo Moskvý” radiosu “päh-päh”lä bir xäbär yayýb. Äslindä buna xäbär dä demäk düzgün deyil. Çünki bu radionun baþ redaktoru Aleksandr Venediktov ölkämizi “möhkäm” hädäläyib. Ayä, bäs buna säbäb nädir? Belä mälum olur ki, onun birinci müavini, ermäni äsilli Sergey Buntman Azärbaycanýn xäbäri olmadan Daðlýq Qarabaða säfär edib vä äldä etdikläri materiallarý “Daðlýq Qarabað Respublikasý” adý ilä efirä verib. Bundan öz ermäni xislätinä mäxsus þäkildä yararlanan separatçý rejimin rähbäri Bako Saakyan vä digärläri dä ölkämizin ünvanýna o ki var ittiham vä tähqirlär säsländiriblär. Bu biabýrçý olaydan sonra respublikamýzýn Xarici Ýþlär Nazirliyi dä Buntmaný ölkämizin ärazisinä giriþini qadaðan edib vä adýný “qara siyahýya” salýb. Bu da Saþanýn, yäni Aleksandrýn xätrinä deyib. Odur ki, bu qärarý “gülmäli” adlandýraraq ärz edib ki, bäs, ay Azärbaycan, gör sänin baþýna nä oyun açacaðam. Hätta deyib ki, rusiyalý jurnalistlärin gälän ilin mayýnda ölkämizdä keçiriläcäk “Avroviziya” müsabiqäsinä yollanmalarý belä, yalnýz Sergey Buntmanýn üzärinä qoyulan vetonun götürülmäsindän sonra mümkün ola bilär. Üstälik bildirib ki, bäs bu mäsäläni Avropa Þurasý vä digär beynälxalq täþkilatlar qarþýsýnda da qaldýracaq. Zännimcä, bu uþaðý cinlä, þeytanla qorxutmaða bänzäyir. Adama deyärlär, göndärirsän göndär, göndärmirsän... Bütün bunlara isä adi bir radionun räsmi Bakýya meydan oxumasýndan baþqa bir ad vermäk mümkün deyil. Här halda, mänä belä gälir... ”Halal olsun” sänä buna görä ermänilärdän aldýðýn änam, ay Saþa lälä. Burada deyiblär dä... içmiþäm çaxýr, gözlärim axýr. Göz dä axdýmý, insan mütläq sayýqlamalý, ya da sarsaqlamalýdýr... Axý sän nä zamandan bu kimi olaylara beynälxalq don geyindirmäklä mäþðulsan? Balam, axý sän nä vaxtdan belä demokrat olmusan? Beynälxalq hüququ belä bilän olmusan? Elä isä, ay Saþa, yadýndamý, 2000-ci ilin yayýnda ANS-in ämäkdaþlarý Çeçenistana gedib Aslan Masxadov vä Þamil Basayevdän müsahibä almýþdýlar. Bu müsahibä efirä verilän kimi Rusiya säfirliyi Azärbaycana räsmi nota verdi, bizi Moskvanýn separatçý elan etdiyi bu þäxslärlä görüþmäklä, Rusiya-Azärbaycan münasibätlärinin perspektivinä zärbä vurmaqda günahlandýrdý. Üstälik, ANS-i terrorçu televiziyasý da adlandýrdý. Hätta Rusiya xüsusi xidmät orqanlarý buna görä ANS rähbärliyindä olan Vahid Mustafayev vä Mirþahin Aðayevä qarþý cinayät iþi qaldýrdý. Hä, yadýna düþdümü? Bäs onda harada idi sänin haqq, ädalät täräzin? Bäs onda niyä iþä salmadýn o beynälxalq bacarýðýný? Bäs onda niyä bir hämkar kimi onlarýn müdafiäsinä qalxmadýn? Bäs onda harada qalmýþdý sänin jurnalist täässübkeþliyin? Yäqin, yadýna düþsä dä bu barädä susacaqsan. Nädän ki, bu sänin ermänipäräst xislätindän iräli gälir. Görünür, Azärbaycanýn dövlät maraqlarýný þübhä altýna almaq, separatçýlýðý reklam etmäk sänä möhkäm tapþýrýlýb. Amma, ay Saþa lälä, bütün bunlara görä män sändän äsla incimiräm. Çünki sayýqlamaq (sarsaqlamaq da demäk olar) sänin kimilärin alnýna yazýlýb. Bir dä Azärbaycan häqiqätlärinä belä yanaþanlarýn sayý o qädärdir ki... Sän dä ol onlardan biri. Amma onu bil ki, it hürsä belä bizim karvan o yerlärdä yenä mäskän salacaq. Bir dä, Saþa lälä, sän çalýþ yenä bizdän danýþ. Amma barýtýný az elä. Nädän ki, artýq dünya sänin sayýqlamalarýndan, sarsaqlýðýndan bährälänmäklä, yäni gülmäklä dä Azärbaycan häqiqätlärindän duyuq düþür. Amma nädänsä bizimkilär sänin sayýqlamana o qädär dä tutarlý bir cavab vermädilär. Haný bäs bizim oxumuþlarýmýz? Hardadýr bäs bizim rus qardaþlýðýndan, dostluðundan danýþanlarýmýz? Niyä ona cavab vermirlär? Görünür, içimizdä baþ verän olaylara “qäzäl” oxumaqdan baþ aça bilmirlär. Ya da “exo”dan qorxurlar... Bälkä dä düz edirlär, çünki här sarsaða baþ qoþmazlar. q.mehebbetoglu@zaman.az 15 ÝDMAN 28-31 MAY 2011 ZAMAN Avropanýn än güclüsü bu gün bilinäcäk Bu gün “Mançester Yunayted” (Ýngiltärä) vä “Barselona” (Ýspaniya) klublarý Londondaký mäþhur “Uembli” stadionunda UEFA Çempionlar Liqasýnýn final matçýna çýxacaqlar. Räqiblär indiyädäk bir däfä ÇL-in finalýnda üzläþiblär. Bu, 2009cu ildä olub vä hämin vaxt “Barselona” 2:0 hesabý ilä qalib gälib. Ýndi hämin mäðlubiyyätin äväzini çýxmaq üçün “qýrmýzý þeytanlar”ýn älinä yaxþý imkan düþüb. Üstälik, final Ýngiltärädä keçirildiyindän, qäläbäyä daha böyük stimul var. Ancaq digär täräfdän, “Uembli” stadionu bu il “Mançester Yunayted” üçün düþärli olmayýb. Komanda Ýngiltärä Kubokunun yarýmfinalýnda hämþähärlisi “Mançester Siti”yä 0:1 he- “Qäbälä” þotlandiyalý qapýçýný baxýþa çaðýrdý “Qäbälä”nin heyätinä cälb edäcäyi daha bir futbolçunun adý müäyyänläþib. Bu, Þotlandiya “Hibernian”ýnýn qapýçýsý Qrem Smitdir. 28 yaþlý þotlandiyalý qolkiper Toni Adamsýn komandasýna “Qäbälä” Londonda olduðu vaxt qoþulacaq. Bu ilin iyulunda “Dumanlý Albion”da tälim-mäþq toplanýþýnda olacaq tämsilçimiz Smitä düþärgäsinä gäläräk, mäþq etmäyi täklif edib. Bununla, täcrübäli qapýçý- Pektemek ve Þam satýlýyor Gençlerbirliði'nde teknik direktörlük koltuðuna Giray Bulak oturdu. Kýrmýzý-Siyahlý Baþkent ekibi, tecrübeli teknik adam ile bir yýllýk sözleþme imzaladý. Bu yýlýn flaþ isimleri olan Mustafa Pektemek ve Orhan Þam'a isä birçok kulübün talip olduðunu hatýrlatan kulüp baþkaný Ýlhan Cavcav, “Ýkisi için toplam 9 milyon Euro istiyoruz. Yani bir Emenike parasý. Ancak gönül ister ki onlar da bu parayý vermesinler, futbolcularýmýz kulübümüzde kalsýn.” dedi. OSMAN KIRÇÝÇEK Avcý, 1 yýl daha Belediye'de sabý ilä uduzub. 2 il ävvälki finalla müqayisädä komandalarýn heyätindä böyük däyiþiklik yoxdur. Aleks Ferqyusonla Xosep Qvardiola yenä baþ mäþqçi postundadýrlar. Äsas däyiþiklik kimi portuqaliyalý Kriþtianu Ronaldonun “Mançester Yunayted”dän, 2009cu ildäki finalda hesabý açan kamerunlu S a m u e l Eto’Onun “Barsa”dan gediþini göstärmäk olar. Här 2 komanda öz ölkäsindä mövsümü çempion kimi baþa vurub. Ancaq här halda, Avropada än nüfuzlu yarýþýn qalibi olmaq daha böyük uður sayýlýr. Bu mänada finalçýlar qitä miqyaslý turniri dä titulla tamamlamaða çalýþacaqlar. Turnir ÇL adlanan dövrdän sonra “Mançester Yunayted”lä “Barselona” häräyä 2 däfä kuboku qazanýblar. Ýngilislär 1999 vä 2008, ispanlar isä 2006 vä 2009-cu illärdä qäläbäni bayram ediblär. Qeyd edäk ki, bu gün Baký vaxtý ilä saat 23:45-dä baþlanacaq görüþü Viktor Kaþþainin baþçýlýq etdiyi macarýstanlý hakimlär briqadasý idarä edäcäk. “Futbol saatý” fäaliyyätini davam etdiräcäk “Xäzär TV”dä yayýmlanan “Futbol saatý” veriliþinin fäaliyyätini davam etdirib-etdirmäyäcäyi son vaxtlar ölkä mätbuatýnýn äsas müzakirä mövzusuna çevrilib. Nähayät, dünän bu söz-söhbätä son qoyulub. Belä ki, kanalýn rähbärliyi çoxsaylý izläyicilärin xahiþini näzärä alaraq, veriliþin davam etdirilmäsini qärara alýb. Beläliklä, üzümüzä gälän häftänin ilk günündä “Futbol saatý” öz vaxtýnda izläyicilärin görüþünä gäläcäk. Yeganä färq ondan ibarätdir ki, AFFA Hakimlär Komitäsinin sädri Xaqani Mämmädovun äväzinä bu däfä ekspert qismindä Peþäkar Futbol Li- qasýnýn prezidenti Ramin Musayev iþtirak edäcäk. Mayýn 30-daký proqramýn ilk hissäsindä ölkä kuboku ilä baðlý sujetlär efirä gedäcäk, ikinci hissädä isä Ramin Musayev suallarý cavablandýracaq. Bundan sonra veriliþ tätilä çýxacaq, amma yay fasiläsindän sonra fäaliyyätini daha rängaräng þäkildä davam etdiräcäk. Proqramýn formatýnda bäzi däyiþikliklärin edilmäsi dä gündämdädir. Veriliþin böyük bir zalda täþkil edilmäsi vä azarkeþlärin dä orada iþtiraký planlaþdýrýlýr. Här halda, kanal rähbärliyi bununla baðlý avqustda qärar veräcäk. “Ýnter” Despotovski vä Mjavanadzedän imtina edir ya baxýþdan keçmäk imkaný yaradýlýr. “Qäbälä”nin baþ meneceri Zaur Äzizov isä daha bir äcnäbi oyunçu ilä yaxýndan maraqlandýqlarýný bildirib. Ampluaca dayaq yarýmmüdafiäçisi olan futbolçunun keçidi üçün danýþýqlar yekunlaþmaq üzrädir: “Bir-iki gün içindä klub täräfindän räsmi açýqlama veriläcäk. Ancaq futbolçunun kimliyi barädä hälälik heç nä deyä bilmäräm. Bundan baþqa, daha üç legioner almaq istäyirik. Ancaq yerli futbolçularla hälälik maraqlanmýrýq. Çünki Adams bununla baðlý rähbärliyä hälä heç bir mälumat vermäyib”. DÝZAYNER: PÜNHAN ABBASOV TÜRKÝYE “Ýnter” 2 futbolçusu ilä yollarýný ayýrýr. “Bankirlär” gürcüstanlý müdafiäçi Kaxaber Mjavanadze vä makedoniyalý yarýmmüdafiäçi Filip Despotovskidän imtina edirlär. Paytaxt tämsilçisinin çoxsaylý legionerlärindän yalnýz bu ikisinin müqaviläsinin müddäti bitib vä rähbärlik onlarla anlaþmaný uzatmaq fikrindä deyil. Ötän il “Ýnter”in heyätindä çempion olan Mjavanadze keçän mövsümdä äsas heyätdä yerini itirdi. Uzun müddät zädä üzündän oynamayan cinah müdafiäçisi saðaldýqdan sonra meydançaya daha çox äväzetmädän çýxýrdý. Despotovski isä Mjavanadzedän färqli olaraq, indi dä milli komandasýna çaðýrýlýr. Ancaq ötän yay “transfer päncäräsi”nin sonunda komandaya dävät edilän Filip ümidläri doðrultmadý. Äsas heyätdä möhkämlänä bilmäyän makedoniyalý bolqar yarýmmüdafiäçi Petar Zlatinov zädä üzündän känarda qalanda start “11-liy”in- dä yer alýrdý. “Xäzär Länkäran”la kubokun finalýnda ilk däqiqälärdän meydançaya çýxan Despotovskinin bir neçä däfä buraxdýðý sähv gürcü baþ mäþqçisi Kaxaber Sxadadzenin narazýlýðýna säbäb oldu vä sonda futbolçunu äväzlädi. Despotovski kuboku da näzärä alsaq, “Ýnter”dä 14 oyun keçirdi vä 1 qol vurdu. Vaxtilä Moskva “Spartak”ýnda oynamýþ Mjavanadze isä kubokla birgä 20 görüþ keçirib. “Ýnter”dä gediþi än çox müzakirä olunan isä litvalý Robertas Poþkusdur. Täcrübäli hücumçu ötän il komandanýn bombardiri kimi çempionluqda böyük ämäyi olsa da, baþa çatan mövsümdä kölgädä qaldý. Poþkus “Ýnter”in äsas heyätindä meydançaya çýxsa da, mähsuldarlýðýndan äsär-älamät qalmamýþdý. Ancaq Robertasýn klubla hälä 2 illik müqaviläsinin olmasý problem yarada bilär. Poþkus ötän mövsüm kubokla birgä 32 oyunda 5 qol vurub. Süper Lig'de 5. sezonuna hazýrlanan Ýstanbul Büyükþehir Belediyespor, Teknik Direktör Abdullah Avcý ile 1 yýllýðýna daha anlaþtý. Lacivert-Turunculu kulübün futbol þube sorumlusu Kamil Dizar, yaptýðý açýklamada, 2006-2007 sezonunda birlikte çalýþmaya baþladýklarý Teknik Direktör Avcý ile 2011-2012 sezonu için yeniden anlaþtýklarýný bildirdi. Dizar, “Bir alt ligde baþlayan ve 4 yýldýr Süper Lig'de devam eden birlikteliðimiz sonucunda kulüp tarihine geçen önemli baþarýlara imza atmamýzda önemli katkýlarý olan teknik direktörümüz Abdullah Avcý ile önümüzdeki sezon için de anlaþmaya vardýk.'' dedi. MEHMET ÞÝMÞEK Almeida, Kartal'ý seçti Beþiktaþ'ýn Fon aracýlýðý ile renklerine baðladýðý Hugo Almeida, gelecek sezon da Siyah-Beyazlý formayý giyeceðini söyledi. Portekiz Milli Takýmý kampýnda basýn toplantýsý yapan golcü oyuncu, Sporting Lizbon'un teklifini doðruladý ancak Ýstanbul'da kalacaðýný açýkladý. “Kariyerimi Beþiktaþ'ta sürdüreceðim. Sporting gibi büyük bir kulübün benimle ilgilenmesi mutluluk verici. Ancak kendilerine teþekkür etmekten baþka yapacaðým bir þey yok.” diyen Almeida, “Beþiktaþ'la sözleþmem devam ediyor ve ayrýlmayý düþünmüyorum.” ifadelerini kullandý. Yýldýz futbolcunun Real Madrid'den teklif beklediði, eðer bu teklif gelmezse bir sezon daha Beþiktaþ'la devam etme kararý aldýðý da ortaya çýktý. Bu kararýný hem Fon þirketine hem de Beþiktaþ'a iletti. Öte yandan Beþiktaþ Baþkaný Yýldýrým Demirören, Ersan Gülüm için görüþmeleri sürdürüyor. Adanaspor'a son olarak 4 milyon Euro'luk teklif sunuldu. Eðer bu rakam kabul edilmezse Beþiktaþ transferden vazgeçecek. HAMZA GÖKSER Adu Rize'den mutlu ayrýldý Bank Asya 1. Lig ekiplerinden Çaykur Rizespor'a devre arasýnda kiralýk olarak gelen ve gösterdiði performansla yeniden ABD Milli Takýmý'na seçilen Gana asýllý futbolcu Fredua Korateng Adu, Rize'den mutlu ayrýldý. Adu, Rize'den ayrýlmadan önce yaptýðý açýklamada, milli takýmda iyi oynayýp, herkese gerçek Adu'nun geri döndüðünü göstermek istediðini söyledi. Hiçbir zaman Rize'ye veda etmeyeceðini vurgulayan Adu, þöyle devam etti: “Asla Rize'ye veda edemem. Bu þehir benim yeni hikayemin baþlangýç noktasý. Burada olmaktan, Çaykur Rizespor'un bir parçasý olmaktan gurur duydum. Gelecekte yine Rizespor'un bir parçasý olmayý isterim. Bunun için hiçbir zorluk çýkarmam, gerekli kolaylýklarý da gösteririm. Ama bunu zaman gösterecek.” KAYHAN EMRE Bursa'dan Grygera harekatý Yeni sezon için yeþil beyazlý takýmý için kaliteli futbolcu arayýþýný sürdüren Bursaspor Kulübü Baþkaný Ýbrahim Yazýcý'nýn sözleþmesi gelecek sezon bitecek olan Zdenek Grygera için Juventus ile görüþtüðü iddia edildi. Yaklaþýk 2 haftadýr yurt dýþýnda bulunan Baþkan Ýbrahim Yazýcý’nýn Juventus’un sað kanat oyuncusu Grygera için Ýtalyan kulübüyle görüþmeler yaptýðý öðrenildi. Teknik direktör Ertuðrul Saðlam’ýn transfer listesinde sað bek mevkisinde ilk sýrada bulunan 31 yaþýndaki Çek futbolcunun bonservisi ile ilgili bilgi alan Baþkan Yazýcý’nýn ilk görüþmelerinin olumlu geçtiði belirtildi. ABDURRAHMAN LEVENT 28-31 MAY 2011 Musiqi ilä müalicäni unutmuþuq 1bätlärin mübahisä obyektinä çevrilib. Amma çoxUzun illärdir ki, musiqi mövzusu müxtälif söh- larýmýz bilmirik ki, hälä VIII, IX, X äsrlärdä türk dünyasýnýn bir çox tanýnmýþ mütäfäkkirläri musiqi ilä müalicä haqqýnda kitablar yazýblar. Hämin dövrlärdä musiqi häm dä müalicä mäqsädilä geniþ istifadä olunurdu. IX äsrin mäþhur Äl Kindinin bu mövzuda çox mühüm yazýlarý var. X äsrdä yaþamýþ Färabi vä Ýbni Sina da musiqinin müalicävi ähämiyyätindän geniþ bähs ediblär. Hätta sonraký dövrlärdä, yäni Sälcuqlu dövlätindä vä Osmanlýda musiqi ilä müalicänin geniþ yayýldýðý tarixi ünvanlar bu gün belä mälumdur. Sivasda, Kayseridä, Amasyada, Ädirnädä xästälärin sadäcä musiqi ilä müalicä edildiyi çox sayda þäfa evläri mövcud olub. Bu gün Azärbaycanda musiqi ilä müalicädän kimsä söhbät belä açmýr. Türkiyädä isä musiqi ilä müalicä alternativ tibb kateqoriyasýna aid edilir, özü dä bu iþlä häkimlärdän baþqa här käs mäþðul olur. Tarixi mänbälärdän mälumdur ki, musiqi ilä psixoloji problemläri olan, depressiya väziyyätinä girmiþ, aðýr häyäcan, sarsýntý keçirmiþ xästälär uðurla müalicä olunurlar. Bir çox zehni problemi olan uþaqlara musiqi kurslarý veriläräk onlarýn saðlam häyata dönüþü tämin edilmiþdir. Türkiyädä bu iþlä yaxýndan maraqlanan psixiatr häkim Adnan Çoban klassik türk musiqisinin psixoloji problemlärin aradan qaldýrýlmasýnda çox faydalý olduðunu söyläyir. Doktor Çoban 2005-ci ildä musiqi terapiyasý istiqamätindä öyrändiklärini, araþdýrmalarýný häyata keçirmäk mäqsädilä Türk Müalicä Musiqisi vä Araþdýrma Qrupu (TÜTEM) täþkil etdi. O, musiqi terapiyasý adlý kitab da çap edib. Bu günlärdä isä müalicä mäqsädilä istifadä olunan bäzi musiqilärdän ibarät bir albom da hazýrlayaraq satýþa çýxarýb. Doktor Çoban bu haqda deyir: “Musiqi insanýn düþüncäsindä, ähval-ruhiyyäsindä bir çox problemlärin aradan qaldýrýlmasýnda mühüm rol oynaya bilir. Amma irälicädän gäräk däqiq öyränilsin ki, hansý xästäyä hansý musiqi vermäk arzuolunan sämäräni verär”. Doktor Çoban musiqinin xäfif, incä olmasýnýn önämini xüsusi vurðulayýr, bugünkü qulaq partladan, baþ gicälländirän hay-küyün isä müalicä bir yana dursun, bir çox hallarda xästäliyä säbäb olduðunu da söyläyir. KAYHAN EMRE Häbsxanada diplom þänliyi 1dä növbäti däfä mäzuniyyät þänÄdirnä häbsxanasýnda bu günlär- likläri keçirildi. Bu häbsxanada tähsil almaq, müxtälif ixtisaslara yiyälänmäk istäyän mähbuslara här cür þärait, imkan yaradýlýb. Här tähsil ilinin sonunda häbsxanada diplom vä þähadätnamä täqdimetmä märasimi keçirilir. Bu günlärdä keçirilän növbäti märasimdä Ädirnänin bütün rähbärläri iþtirak etdi- lär. Märasimdä çýxýþ edän Ädirnä vilayätinin baþ prokuroru Sami Kärpicçi mähbuslarýn häbsxanada islah olmalarý vä yenidän häyata dönmäläri üçün tähsil almalarýný, sänät, peþä qazanmalarýný çox mühüm vä sevindirici amil olduðunu vurðuladý. Builki mäzuniyyät töränindä mähbuslardan 26-sý kompyuter operatorluðu, 21-i arýçýlýq, 18-i qoz aðacý aqronomu, 13-ü kafel-metlax us- tasý, 30-u suqýzdýrýcý sistemlär üzrä müstäxässis olmaqla, 120-si müxtälif þähadätnamä aldý. Bir näfär mähbus isä universitet diplomu aldý. Hazýrda Ädirnä häbsxanasýnda 3 mähbus müxtälif universitetlärdä qiyabi tähsil alýr. Bu þänlikdä häbsxananýn räisi dä mähkumlarla bir yerdä äyländi, onlarla birlikdä dedi, güldü, þänländi. OSMAN KIRÇÝÇEK Jivkovun täyyaräsini dänizin dibinä batýrdýlar 1sälmanlara qarþý düþmänçiliyi ilä tanýnmýþ Todor JivBolqarýstanýn kommunist diktatoru türklärä vä mü- kovun täyyaräsi Qara dänizin sularýna gömüldü. 48 metr uzunluðundaký 1971-ci ildä istehsal olunmuþ “TU-154” tipli rus täyyaräsi bundan sonra balýqlarýn vä dalðýclarýn xidmätinä veriläcäk. Varna þähärindän 3 kilometr mäsafädä dänizin 20 metr därinliyinä endirilmiþ “TU-154” Todor Jivkovun hakimiyyätinin devrilmäsindän 1989-cu ilä qädär onun xidmätindä olmuþdur. HARUN AYDOÐDU
